ENZİM

 VE
 VİTAMİNLER
 ENZİMLER
vCanlı hücrelerdeki bütün biyokimyasal reaksiyonların aktivasyon
enerjisini düşüren, reaksiyonu hızlandıran ve reaksiyondan değişmeden
çıkan biyolojik katalizörlere ENZİM adı verilir.

vReaksiyonların oluşması için gereken aktivasyon enerjisi sıcaklık artışı

ile molekül hareketliliğini artırır ve tepkime hızlanır.

vAncak bu sıcaklık artışı canlı organizma için ölümcüldür.

vEnzimler aracılığı ile tepkimelerin hızlandırılması sağlanırken canlının
vücut sıcaklığı da belirli sınırlar içinde korunmuş olur.
ENZİMLER
 ENZİMLER

§NOT: Grafikte de görüldüğü gibi enzim sadece aktivasyon enerjisini düşürür.

§Tepkimeden salınan serbest enerji miktarını değiştirmez.
 ENZİMLERİN YAPISI
1.Basit enzimler:
Sadece proteinden meydana gelirler.
Metabolik aktivite için yardımcı kısımlara gerek duymaz.
Pepsin, tripsin, lipaz, üreaz gibi sindirim enzimleri örnektir.
2.Bileşik enzimler:
Protein ve protein olmayan yardımcı kısımdan oluşur.
ENZİMLERİN YAPISI
2.Bileşik enzimler:
Protein ve protein olmayan yardımcı kısımdan oluşur.
APOENZİM: Proteinden oluşan kısımdır.Etki edilecek substratı seçmekle
görevlidir.
AKTİFLEYİCİ KISIM (Prostetik Grup) : Organik veya inorganik yapıda olan ve
enzimde asıl işi yapan kısımdır.
KOENZİM: Aktifleyici kısım vitaminden oluşuyorsa (B1, B2), organik yapılı ise
Koenzim adını alır. (NAD, FAD gibi)
KOFAKTÖR: Aktifleyici kısım minerallerden oluşuyorsa (Ca,K,Mg,Zn,Cu)
Kofaktör. adını alır.
ENZİMLERİN YAPISI
NOT: Her apoenzim yalnızca tek tip koenzim veya kofaktör ile çalışır.
Ancak Koenzim ve kofaktörler birden fazla apoenzim ile çalışabilir.

Bu nedenle hücrelerde bulunan apoenzim çeşidi koenzim ya da kofaktör

çeşidinden fazladır.
ENZİMLERİN ÖZELLİKLERİ
1.Enzimlerin etkilediği maddeye Substrat denir.
2.Enzim moleküllerinin sadece bir kısmı substrata
bağlanır.Enzimin hangi substrata etki edeceği aktif bölgenin
özgün şekli ile belirlenir.
3.Her enzim bir çeşit tepkimeyi katalizleyebilir.Bir çeşit
maddeye etki edebilir.
ENZİMLERİN ÖZELLİKLERİ
4.Enzim ve substrat arasında anahtar-kilit uyumu vardır. Bu yüzden
her enzim tek bir substrata etki edebilir. Birbirlerine uygun oldukları bu
bölgeye “Aktif Bölge” denir.
ENZİMLERİN ÖZELLİKLERİ
5.Reaksiyonları başlatmaz, başlamış olan reaksiyonları hızlandırırlar.
(reaksiyonu başlatan aktivasyon enerjisidir)
6.Reaksiyondan değişikliğe uğramadan çıkıp, aynı tip reaksiyonda
tekrar tekrar kullanılabilirler.
7.Enzimler genelde belirli reaksiyonlara özgüdürler.
Bu nedenle her hücrede tepkime çeşidi kadar enzim çeşidi bulunur.
8.Enzimler hücrede üretilir.Hücre içinde ve hücre dışında çalışabilirler.
9.Enzimler protein yapılı olduklarından, yüksek sıcaklık (55-60 C )
kurşun ve civa iyonları enzim yapılarını bozar.
ENZİMLERİN ÖZELLİKLERİ
10.Enzimler etkilerini substratın dış yüzeyinden başlatırlar. Yüzey ne
kadar genişse etkinlik o kadar hızlı gerçekleşir.
11.Enzimler çok hızlı çalışır.

Karaciğer hücreleri katalaz enzimi varlığında saniyede beş milyon

hidrojenperoksiti su ve hidrojene parçalar.
Katalaz enzimi yokluğunda aynı miktar hidrojenperoksit parçalanması
üç yüz yıl sürer.
ENZİMLERİN ÖZELLİKLERİ
ENZİMLERİN ÖZELLİKLERİ
ENZİMLERİN ÖZELLİKLERİ
14.Takım halinde çalışan enzimlerin aktiviteleri geri besleme
mekanizmaları ile denetlenir.
Bütün reaksiyonlarda görev alan enzimlerin aktivitesi ve miktarı
hücrenin ihtiyacına göre düzenlenir.
Böylece madde ve enerji ekonomik olarak kullanılır.
Bu olaylar hormonlar ile denetlenir.
ENZİMLERİN ÖZELLİKLERİ
15.Her enzimin yapısında ve üretiminden bir gen sorumludur. (Bir gen –
bir enzim prensibi).
(Protein sentezinin gen ile ilgili olmasından dolayı)
Sorumlu genin mutasyona uğraması genin sentezini engeller.

16.Enzimler adlandırılırken ;
İnaktif enzimler substrat isminin sonuna –jen eki getirilerek,
(Pepsinojen, Tripsinojen)
Aktif enzimler substrat adının sonuna –az eki getirilerek adlandırılır.
(Lipaz, laktaz, maltaz, üreaz)
  EnzimÇalışmasını
Etkileyen Faktörler
  SICAKLIK
§Enzimler protein yapılı olduklarından sıcaklık değişimlerinden
etkilenirler.
§Enzimlerin en iyi çalışabildikleri sıcaklık değerine “Optimum sıcaklık”
adı verilir.
  SICAKLIK
§Enzimler genellikle 30-40 C de maksimum etkinlik gösterirler.
§Enzimler 0 C de pasiftirler.Hiç veya çok az etkinlik gösterirler.
§Her 10 C lik artış enzim çalışmasını iki kat artırır. (40 C ye kadar)
§Yüksek sıcaklık enzim yapısını bozar.

§Düşük sıcaklıkta faaliyet göstermeyen enzim (yapı bozulmadığından)

ortam sıcaklığı normalleştiğinde aktivetesini gösterir.
pH DERECESİ
§Her enzimin iyi çalıştığı optimum bir pH derecesi vardır.
§Çoğu enzim pH=7,4 (insan kanı pH sı) iyi çalışır.
§Enzimin çalıştığı ortamın pH sı değiştiğinde , önce enzim katalizleme hızı
düşer, sonra enzim yapısı bozulur.Bu olay geri dönüşümsüzdür.
ENZİM YOĞUNLUĞU
§Sıcaklık ve pH değerlerinin optimum olduğu ortamda yeterli substrat
varsa enzim yoğunluğu arttıkça tepkime hızı da artar.
§Ortamda sınırlı substrat varsa reaksiyon bir süre sonra durur, çünkü
substrat biter.
SUBSTRAT YOĞUNLUĞU
§Enzim miktarı sabit tutulduğu bir ortamda substrat yoğunluğu
arttıkça reaksiyon hızı maksimum bir değere ulaştıktan sonra sabit
kalır.
§Bunun nedeni enzimlerin substrata doymasıdır.