‫افغانستان برخی از پیچیده ترین و متنوع ترین زمین شناسی را در خود دارد‪ .

‬درین کشور قدیمی ترین‬

‫سنگهااز دوره آرچین ‪۰۰۳۳‬میلون سال قبل وسنگهای از دوره پروتوزوئیک (‪ ۰۷۳ -۰۰۳۳‬میلون سال قبل‬
‫) فنیروزوئیک ‪ ۰۷۳‬الی ‪ ۱٫۶‬میلون سال قبل الی امروز دیده میشود‪.‬این کشور همچنین دارای سابقه طوالنی‬
‫و پیچیده تکتونیکی دارند‪ .‬دالیل آن تا حدود رابطه میگیرد به موقیعت ان در انتهای غربی هیمالیا ‪ ،‬تصادم‬
‫نیم قاره هند ‪ ،‬تشکیل کوهای هندوکش وغیره مسایل میباشد‪.‬بدین لحاظ‬
‫ذخایر معدنی افغانستان از نوع ماگمایی‪ ،‬پگماتیک‪ ،‬کار بونیتک ‪ ،‬اسکارن‪،‬‬
‫هیدروتورمال ‪ ،‬دگرگونی یا متحوله و رسوبی میباشد‪ .‬این کشوربنسبت‬
‫کوهستانی بودنش دارای ذخایر معدنی متنوع و فراوان میباشد‪ .‬گفته‬
‫میتوانیم در منطقه آسیا یکی از پر ثروت ترین کشور از لحاظ داشتن‬
‫معادن میباشد‪ .‬طبق گزارش منابع مختلف جهان مجموع ارزش معادن این‬
‫سرزمین فعالً حدود بیشتر از یک تریلون دالر تخمین گردیدهاست‪ .‬تحقیقات‬
‫زمینشناسی بهاثبات میرساند که در افغانستان ‪ ۱۰۳۳‬نوع منرال و سنگ‬
‫معدنی شناخت گردیده است‪ .‬در این اواخر گروهی از ناسا آمریکا با وسایل اشعه لیزر توانستند معادن‬
‫عمق کوهها و زمینهای افغانستان را کشف عکسبرداری و تثبیت تقریبی نمود‪ .‬تا فعالً ‪ ۰۰۶‬معدن فلزات‬
‫‪ ۰‬میدان گازی در شمال ‪ ،‬تیل مایع وسایر معدنیات کشف شدهاست‪ .‬معدن فلزات درافغانستان به تنهائی‬
‫وجود ندارد بلکه به فیصدی پیدا میشود مثال مس در ‪ ۰۰۳‬نوع سنگ پیدا میشود زیادترین آن در بورنیت‬
‫‪ CuFeS4‬با فیصدی ‪ 63.3%‬مس ومتباقی آهن وسلفر است‪ .‬در افغانستان معدن که بمقادیر وافر وجود‬
‫دارندعبارتند از معدن آهن حاجیگک دارای ‪۱٫۰‬ملیارد تن آهن‪ ،‬معادن طال در چهار منطقه معدن طال‬
‫زرکشان غزنی‪ ،‬معدن طال بدخشـان‪ ،‬معدن طال خاک ریز قندهار‪ ،‬معدن طال تخار‪ ،‬معادن کرومیت در‬
‫حصارک لوگرو و در لسوالی زنه خوان غزنی وغیره مناطق‪ ،‬معادن ذغال سنگ در یازده محل از جمله ‪۰‬‬
‫معدن قابل استخراج‪ ،‬معدن الجوردبدخشان دارای ‪ ۱۰۳۳‬تن الجورد در سرسنگ بدخشان‪ ،‬معدن مس‬
‫عینک لوگر ‪ ۱۱٫۰‬میلون تن‪ ،‬ذخایر نفت وگاز معادن سرب و روی(جست) در هشت محل‪ ،‬معادن مرمر‬
‫«سفید و رنگه» میباشد عالوه براین دراین کشور معدن یورانیوم در منطقه خانشین هلمند تیتانیوم‪ ،‬لیتیم‬
 ‫در نمکسار هرات ‪،‬کنر ‪ ،‬تخار‪ ،‬معادن آهن ‪۱۳۳‬محل‪ ،‬مس در دوازد محل‪ ،‬نقره ‪ ،‬منیزیم ‪ ،‬المونیم زابل ‪،‬‬
‫قلعی‪ ،‬منرالهای قیمتی از قبیل کورندم امیتس توپاز‪،‬معدن یاقوت در دو ناحیه‪ ،‬اکومارین لعل در شغنان‬
‫بدخشان‪ ،‬عقیق سیاه ورنگه ‪،‬گرانیت ‪،‬زمرد پنجشیر فیروزه‪ ،‬بیرایت ‪،‬تورمالین (شاه مقصود) ‪ ،‬معادن نمک‬
‫در اندخوی فاریاب ‪ ،‬دولت آباد و تالقان و نمکسار هرات‪ ،‬فلورایت ‪ ،‬گچ‪ ،‬چونه‪ ،‬باروت‪ ،‬معدن گوگرد‬
‫درکوه البرزمزارشریف‪ ،‬موادخام سمنت‪ ،‬تالک در ننگرهار‪ ،‬ابرک‪ ،‬گانزیت‪ ،‬برلیم‪ ،‬نیوبیوم‪ ،‬سزیوم ‪،‬‬
‫روبیدیوم ‪،‬سنگ سلیت‪ ،‬معدن بیروچ والیت نورستان ‪ ،‬معدن بیرات در غوربند پروان‪ ،‬معدن سیماب در‬
‫والیت غور ‪ ،‬معدن فلورامیت در ارزگان‪ ،‬سنگ رخام در هلمند‪ ،‬معادن مولیدین در زابل بغالن و لوگر‪،‬‬
‫معدن بریل در والیت کنرهار‪ ،‬معدن تنـتال در نورسـتان‪ ،‬بارایت در سنگالن هـرات‪ ،‬معدن شاه مقصود‬
‫ماهیـپر کابل‪ ،‬وغیره دارا میباشد که تعداد آن تا هنوز کشف نشدهاست‪ .‬البته ضخامت پوست زمین‬
‫درنواحی پامیر الی ‪ ۷۰‬کیلومتر در نواحی هموار ‪ ۰۳‬کیلومتر ضخامت رسوبات از چند صد متر الی ‪۰۳‬‬
‫کیلومتر میباشد که مواد معدنی در میان اینها بهشکل مواد کانی و رسوبی وجود دارد‪ .‬تا اکنون تقریبا ً از این‬
‫معادن بهرهبرداری نشدهاست‪.‬‬

‫معدنشناسی یکی از مشاغلی است که از ‪ ۰۳۳۳‬سال پیش تااکنون رواج داشته و مصریها درمجسمه‬
‫چشمان آخناتون وملکه نفریتیت از الجورد افغانستان استفاده کردهاند‪ .‬در آن زمان مردم معدن طال ‪ ،‬آهن‪،‬‬
‫مرمر ‪ ،‬الجورد‪،‬یاقوت وفیروزه را میشناختند واز آن زیوراالت میساختند‪ .‬از گذشتههای دور الجورد‪ ،‬طال‬
‫و نمک دربدخشان‪ ،‬مسو آهن درقندهار وکابل استخراج میگردید‪ .‬در قرون وسطی و در اوایل قرن ‪ ۰۳‬نیز‬
‫طال در منطقه مقر‪،‬نقره وزمرددر والیت پنجشیر‪ ،‬معادن متعدد آهن و سایر فلزات در نقاط مختلف و‬
‫همچنینزغال سنگ در شمال و بخش مرکزی‪ ،‬نفت وگاز در مناطق شمال افغانستان‪ ،‬هلمند قندهار و خوست‬
‫کشف شدهاست‪.‬‬

‫درقرن ‪ ۱۰‬پس از انقالب صنعتی در اروپا جهان کشایان غرض کشف معادن افغانستان باستان شناسان و‬
‫معادن شناسان خودرا تحت نامهای سیار و یا نام دیگر گسیل داشتن‪.‬‬

‫برای اولین بار زمین شناسان انگلیسی(گریس باخ و هایدن) در افغانستان مرکزی وشمالی مشاهداتی انجام‬
‫دادند وبعدها زمین شناسان فرانسوی‪( ،‬فیورون و همکاران) در سالهای ‪ ۱۲۰۱-۱۲۰۶‬مناطقی در اطراف‬
‫کابل را نقشه برداری زمین شناسی نمودند‪ .‬در دهه ‪ ۱۲۰۳‬با تاسیس ریاست تفحص نفت و گاز مرحله‬
‫مهمی از مطالعات زمین شناسی افغانستان آغاز شد‪ .‬در ‪ ۱۲۰۰‬زمین شناسان افغانی با همکاری کارشناسان‬
‫روسی جستجوبرای کشف نفت و گاز طبیعی را با موفقیت به پایان رساندند‪ .‬در این مطالعات برای اولین بار‬
‫ساختار زمین شناسی منطقه با تهیه نقشههای زمین شناسی همراه شد‪.‬‬
‫در سالهای ‪ ۱۲۰۰‬تا ‪ ۱۲۶۱‬زمین شناسان فرانسوی(منزیه و الپاران) حوالی کابل را نقشه برداری نمودند و‬
‫از ‪ ۱۲۰۲‬زمین شناسان آلمان غربی به کمک عکسهای هوایی کار تهیه نقشه زمین شناسی تمام نیمه جنوبی‬
‫کشور را (با مقیاس ‪)۱۳۳۳۳۳۳۰۱‬آغاز نمودند‪.‬‬

‫در ‪ ۱۲۶۰‬ریاست “تفحص مواد مفیده جامد” تاسیس شد که در ‪ ۱۲۶۰‬به ریاست ”جیولوجی و معادن“ تغیر‬
‫نام یافت‪ .‬در این ریاست با همکاری زمین شناسان روسی‪ ،‬اکتشاف‪ ،‬ارزیابی و تخمین ذخایر معدنی‬
‫زغالسنگ‪ ،‬سنگ آهن‪ ،‬طال و الجورد آغاز گردید‪ .‬در نتیجه همین تفصحات معادن بزرگی همچون “ معدن‬
‫آهن حاجیگک“ در منطقه بامیان و حوزه بزرگ زغال سنگ از پلخمری در «شمال تا نزدیکی هرات» در‬
‫غرب و مواد با ارزش دیگر همچون باریت‪ ،‬بریلیوم و‪ ...‬کشف گردید‪.‬‬

‫از ‪ ۱۲۶۰‬مطالعات زمین شناسی وسیع و مهمی در مورد اکتشاف مواد معدنی مهمی چون سرب ‪ ،‬روی‬
‫(جست) مس‪ ،‬طال باریت‪ ،‬ابرک‪،‬سولفور‪ ،‬فسفریتها‪ ،‬سینابر‪ ،‬زغال سنگ‪ ،‬آبهای معدنی‪ ،‬نمک طعام و‬
‫مواد ساختمانی صورت گرفت‪ .‬در ‪ ۱۲۷۰‬ارزیابی جدیدی در مورد معدن بزرگ “ارگونیت“ در حاشیه‬
‫جنوب غربی کشور و معادن مهم باریت در شمال هرات مورد اکتشاف قرار گرفت‪ .‬در ‪ ۱۲۷۰‬در منطقه‬
‫لوگر(جنوب کابل)کمر بند مس دار بزرگی(مس عینک) کشف شد‪.‬‬

‫مهمترین مطالعات زمین شناسی افغانستان با تهیه نقشه زمین شناسی سراسر افغانستان در مقیاس‬
‫‪ ۰۳۳۳۳۳۰۱‬و همچنین تهیه نقشه تکتونیکی کشور در دهه ‪ ۱۲۷۳‬به انجام رسید‪.‬‬

‫از ‪ ۱۲۷۶‬تا اوایل دهه ‪ ۰۳‬گزارشات و مطالعات قبلی بصورت کتابها و مقاالت متعددی منتشر شده‪ ،‬از‬
‫جمله “ تکتونیک افغانستان“ اثر و‪ .‬ا‪ .‬سالوین(‪ ،)۱۲۷۶‬جیولوجی افغانستان اثر ولفارت و ویتکینت(‪)۱۲۰۳‬‬
‫و “جیولوجی و مواد معدنی افغانستان“ که توسط یک تیم روسی و افغانی بدنبال تهیه نقشه سراسری زمین‬
‫شناسی افغانستان تدوین و به زبان روسی و انگلیسی در مسکو به چاپ رسید(‪.)۱۲۰۳‬‬

‫در دهه ‪ ۰۳‬با تشدید جنگها در افغانستان مطالعات زمین شناسی عمده و سراسری متوقف شد و لی کارهای‬
‫پراکنده و موردی مخصوصا روی معادن کشف شده و بزرگ نزدیک به مرکز کشور توسط متخصصین‬
‫روسی دنبال گردید اما نتایج این مطالعات در دست نیست و احتماال در روسیه حفظ شدهاست‪ .‬در دهه ‪۲۳‬‬
‫کارهای زمین شناسی بکلی تعطیل شد و ساز مان زمین شناسی و معدن افغانستان در اثر جنگ آسیب جدی‬
‫یافت‪ .‬تنها در ‪ ۱۲۲۰‬گری باورساکس(جواهر شناس آمریکایی) با همکاری بونیتا چمبرلن کتاب جالب‬
‫“سنگهای قیمتی افغانستان“ را منتشر نمودند که در واقع جدید ترین اثر قابل توجه در زمینه زمین شناسی و‬
‫مواد معدنی این کشور میباشد‪.‬‬

‫در سال ‪ ،۰۳۳۰‬با آغاز دوران جدید در افغانستان به نظر میرسد که دوران مهمی برای مطالعات زمین‬
‫شناسی افغانستان در راه باشد‪ ..‬درین اواخرکمپنی ناسا امریکا با وسایل اشعه الیزر توانستن معادن عمق‬
‫کوها وزمین افغانستان را نقشه برداری سروی وتثبیت نمود‪ .‬این سروی و عکاسی به مصارف ‪ ۰۳۳‬میلون‬
‫دالر موفقانه به پایان رسید‪.‬‬

‫سنگهای قیمتی را در افغانستان بنام احجار کریمه‪ ،‬احجار قیمتی یا منرالهای قیمتی میگویند‪ .‬استخراج این‬
‫سنگها از چند هزار سال قبل الی امروز توسط اهالی محل صورت میگیرد‪ .‬منرالهای بارزش معموالً در‬
‫قسمت شرقی و شمال شرقی افغانستان زیاده متبلور شدهاند‪ .‬این منرالها زیاده در والیتهای پنجشیر بدخشان‬
‫نورستان وقسمتهای هندوکش مرکزی وجود دارد‪ .‬منرالهای و سنگهای رسوبی باارزش افغانستان عبارتند از‬
‫فلوریت گانزیت سپایر یاقوت سرخ و کبود‪ ،‬لعل بدخشان گارنیت امارالت اکومارین زمرد بیروچ انواع‬
‫کورندم می باشد‪ .‬منرالهای و سنگهای نیمه قیمتی عبارتند از الجورد توپاز تورمالین وکوارتز میباشد‪.‬‬
‫چهار معدن مهم این کشور یعنی معادن پنجشیر ‪ ،‬یاقوت جگدلک‪ ،‬لعل بدخشان و نورستان بشکل غیر فنی‬
‫استخراج شده به بازارهندوستان و مارکیت پاکستان بفروش میرسد‪.‬‬

‫درحدود ‪ ۰۳۳‬رسوبات مستند مس در افغانستان وجود دارد ولی نا فعالً در ‪ ۱۰‬معادن مس تحقیقات صورت‬
‫گرفتهاست‪ .‬معادن مس در والیتهای لوگر‪ ،‬هرات‪ ،‬فراه ‪ ،‬کاپیسا ‪ ،‬فندهار‪ ،‬زابل و معادن مس جنوب‬
‫جنوب افغانستان عبارتند از مس عینک جوهر و دربند وغیره میباشد‪ .‬تخمینا ً افغانستان دارای‬
‫‪۶۰۰۳۳‬میلون تن مس دارند‪)1(.‬‬

‫معادن مس افغانستان که به مقیاس کوچک و بلند دارای سنگهای مس دار میباشند قرار ذیل اند‪۰‬‬

‫معدن مس بلخاب سرپل‬

‫معدن مس در کوتل خاواک پنجشیر‬

‫معدن مس فرنجل غوربند‬

‫معدن مس جیرعلی پنجشیر و تاواخ پنجشیر‬

‫معدن مس کوه چراغانی کهنه خمار والیت میدان در ‪ ۶۳‬کیلومتری کابل‬

‫معدن مس لوگر در منطقه گلدره‬

‫معدن مس گل دره کوهدامن‬

 ‫معدن مس کوتل قلیچ عالقه کهمرد بامیان‬

‫معدن مس ارغنداب ‪ ،‬توخی قندهار‬

‫معدن مس دربند والیت کابل‬

‫معدن مس گلوغه فراه اعیار ‪۱‬فیصدباسرب روی و آهن‬

‫معادن مس دربند کابل طول زون ‪ ۷‬کیلومتر عرض اکیلومتر زیاده از‪ ۰۳‬میلون تن‬

‫معدن مس شهدا هرات ‪۰‬ملیون تن اعیار‪ ۱٫۱‬مس طول ‪۰۰۳۳-۱۰۳‬متر ضخامت ‪۰-۰٫۰‬متر‬

‫معدن مس دره علیسنگ بغالن ‪۰۳۳‬متر طول عرض‪۰۳‬متر معیار ‪. ۳٫۱‬‬

‫معدن مس با سرب وجست اوخان کشان فاریاب طول زون ‪ ۰٫۰‬کیلومترعرض ‪ ۰۷۳-۰۳‬مترعیار ‪-۳٫۱‬‬
‫‪% ۱٫۰‬مس با سر وجست‬

‫معدن مس کنداالن والیت زابل ذخیره‪ C1+C2‬دارای ‪۰۷۳۳‬تن مس ‪ ۰٫۰۸‬وسایر عناصر معدنی‬

‫هکذا در معدن طال زرکشان والیت غزنی وغیره محل به تناسب کم وجود دارد‪.‬‬

‫تا فعال در ‪ ۱۳۳‬محل معادن فیرس مشاهده گردیدهاست‪ .‬ذخایر مجموعی معادن آهن افغانستان بیشتر از‬
‫بیلون تن میباشد‪ .‬معادن آهن افغانستان بطور عموم دارای معیار بلند یعنی‪ ۶۰۸ -۰۷‬میباشد که در جمله‬
‫معادن کم مصرف و هم پر کیفیت در آسیا به حساب میآید‪ .‬وهم در جمله معادن کم نظیر جهان شمرده‬
‫میشود‪ .‬معادن آهن درافغانستان در بدخشان پنجشیر غوربند بامیان حاجیکگ بهسود الل سرچنگل‬
‫یکاولنگ و غور وهم در قندهار‪ ،‬میمنه‪ ،‬هرات‪ ،‬ارزگان‪ ،‬پکتیا از اهمیت زیاد برخور دار میباشد‪ .‬در‬
‫‪ ۱۳۳‬کیلومتری شمال قندهار منطقه خاکریز معدن بزرگ آهنی با ظرفیت ‪ ۰‬میلیون تن واقع شدهاست‪.‬‬
‫همچنین معدن آهنی در ‪ ۲‬کیلومتری شهر جبل السراج قرار دارد‪ .‬بزرگترین معادن آهن آسیای مرکزی‬
‫معدن آهن حاجیگک در والیت بامیان و در ‪ ۱۰۳‬کیلومتری شمال غرب کابل قراردارد‪ .‬در چند کیلومتری‬
‫این معدن یک ذخیره عظیم آهک (برای گداختن آهن) وجود دارد‪ .‬پس از حاجی گک دومین معدن آهن‬
‫افغانستان همردیف با حاجیگک است معادن آهن سایه دریا میباشد‪ .‬معدن آهنگران بامیان الی ‪۶۰‬فیصد آهن‬
‫دارد‪ .‬سومین معادن آهن افغانستان که با سایه دریا رقابت میکند معادن دهانه درغوشتک است که ‪ ۰۷‬فیصد‬
‫آهن دارد‪ .‬چهارمین معادن بزرگ آهن افغانستان الل سرجنگل است که همردیف حاجیگک است‪.‬‬
‫معادن آهن افغانستان به مقیاس کوچک ویا بلند آهن دارد بصورت فهرست وار به شرح زیر است‪۰‬‬
 ‫در اکثریت معادن فوق تحقیقات ابتدائی صورت گرفته تاهنوز مقدار آن دقیق تثبیت نگردیدهاست‪ .‬بعضی‬
‫ازین معاد غیر اقتصادی نیز است‪.‬‬

‫معادن نقره در افغانستان‬

‫مهمترین معادن نقره افغانستان (طالی سفید) در ارتفاعات بدخشان‪ ،‬منطقه پنجشیر‪ ،‬در سیم کوه هرات‪،‬‬
‫خاکریز قندهار ‪ ،‬غوربندو عالقه هزارجات و در رگههای معدن سرب بی بی گوهر (قندهار) ومقداری در‬
‫معدن مس عینک مشخص گردیدهاست‪.‬‬

‫نخستین عملیات حفاری جهت اکتشاف نفت و گاز در افغانستان در سال ‪ ۱۲۰۶‬انجام شدهاست بطوری که در‬
‫سال ‪ ۱۲۰۲‬منجر به اکتشاف میدان نفتی انگوت در والیت سرپل گردید‪ .‬در فاصله سالهای ‪ ۱۲۰۲‬تا‬
‫‪ ۱۲۶۶‬پنجاه حلقه چاه اکتشافی دیگر نیز در این حوضه حفر گردید که باعث اکتشاف ‪ ۰‬میدان گازی بزرگ‬
‫میدان گازی یتیم تاق (‪ ،)۱۲۶۳‬میدان گازی خواجه گوگردک (‪ )۱۲۶۱‬و میدان گازی خواجه برهان‬
‫(‪ )۱۲۶۰‬شد‪( .‬کینگستون و کالرک‪ )۱۲۲۰‬طبق مطالعات چندین ساله متخصصین روسی و افغانی از سال‬
‫‪ ۱۲۶۶‬تا ‪ ۱۲۰۱‬دست کم دو میدان نفتی کوچک‪ ،‬یک میدان گازی بزرگ (جرقدوق) و دو میدان گازی‬
‫دیگر کشف شدهاست که عمدتا در بخش شما لغربی کشور میباشد‪.‬‬

‫حوضه شمال قسمتی از حوضه عظیم نفت و گاز آمودریا میباشد که از نظر میزان ذخیره در بین ‪۱۰۰‬‬
‫حوضه نفتی و گازی کشف شده جهان در رده پانزدهم قرار دارد‪ .‬این حوضه ‪ ۰۱۰‬هزار کیلومتر مربع‬
‫وسعت دارد و در چهار کشور افغانستان ‪ ،‬ایران ‪ ،‬ترکمنستان و ازبکستان گسترش دارد‪ .‬بر اساس‬
‫مطالعات انجام شده میتوان مجموع ذخایر نفت و گاز شمال کشور افغانستان را اعم از ذخایرکشف شده و‬
‫کشف نشده که قابل استحصال میباشند به صورت زیر تعیین نمود‪ .‬درسالهای ‪ ۱۲۰۳‬روسها مجموعا ذخایر‬
‫معادن افغانستان را ‪ ۲۰‬میلون بشکه وقابل استخصال را ‪ ۰۳۳‬میلون بشکه تخمین نموده بود‪ .‬ولی بعداً این‬
‫ارقام اضافه شدهاست‪.‬‬

‫* مجموع ذخایر کشف شده نفت ‪ ۱٫۰‬بیلون بیلر تیل خام در بین مزارشریف و شبرغان وجود دارد‬

‫* مجموع ذخایر نفت قابل استحصال ‪ ۱۰۶۲‬میلیون بیرل‬

‫* مجموع ذخایر کشف شده گاز در حدود ‪ ۰۰۰‬بیلون متر مکعب‬

‫* مجموع ذخایر گاز مایع‪ ۰۶۰‬بیلون متر مکعب گاز مایع‬

 ‫دراین اواخر تحقیقاتی که توسط سازمان امریکائی ناسا انجام گرفت مشخص شد در افغانستان بیشتر از‬
‫‪ ۱۳۳‬حوضه نفت و گاز وجود دارد‪ .‬تاکنون در افغانستان بیشترین تحقیقات انجام شده در پنج حوضه نفت‬
‫خیز صورت گرفته که دوحوضه آن در شمال آمو‪ ،‬یک حوضه آن در هلمند ‪ ،‬یک حوضه در هرات و‬
‫یک حوضه آن در کتواز والیت پکتیکا قرار دارد‪.‬‬

‫معادن نمک افغانستان‬

‫معادن نمک طعام در اندخوی ‪ ،‬تاقچه خانه تالقان‪ ،‬نمکسار هرات‪ ،‬مغور غزنی و غیره میباشد‪.‬تولیدات‬
‫نمک افغانستان دریک سال ‪ ۱۰۳۳۳‬تن میباشد‪ .‬نمک تاقجه خانه تخار دارای آیودین میباشد‪)3()2(.‬‬

‫معادن سنگ مرمر در افغانستان‬

‫یکی از سنگهای نیمه قیمتی که در تزئین وتعمیرات کار میگیرند مرمر است‪ .‬هم اکنون در حدود ‪ ۰۰‬نوع‬
‫سنگ مرمر با ‪ ۰۰‬رنگ مختلف در معادن کشور قابل دریافت بوده که ارزش مجموعی آن بالغ بر ‪۱۰۳‬‬
‫میلیارد دالر تخمین زده شدهاست‪ .‬انواع مرمر سفید خوگیانی ‪« ،‬مرمر سفید چشت هرات»‪« ،‬مرمر کریمی‬
‫سمنگان»‪ ،‬مرمر سیاه کابل ‪ ،‬مرمر فوالدی وردگ‪ ،‬مرمر شیرچائی سالنگ‪ ،‬مرمر سبز تره خیل و کاریز‬
‫میر و مرمر سرخ کندهار از جمله مرغوبترین نوع سنگهای مرمر اند که داری جنسیت میده دانه بوده و‬
‫بعد از صیقل و پالش کاری شفافیت و جالی خاص را نشان میدهند‪ .‬تا اکنون در افغانستان مانند فابریکه‬
‫حریق شده حجاری و بتون کابل دیگر کدام فابریکه وجود ندارد که سنگ مرمر را به ظرفیت کشور قطع و‬
‫پالش کنند‪ .‬آمار و ارقام احصایوی نشان میدهد که ‪ ۰۳‬درصد سنگهای مرمر و گرانیت افغانستان به‬
‫منظور پروسس و پالش به کشور پاکستان به قیمت ‪ ۰۳‬دالر فی تن منتقل میگردد‪ ،‬که بعد از پروسس با‬
‫قیمت‪۰۳۳‬دالرفی تن دوباره باالی افغانستان به فروش میرسد‪)4(.‬‬

‫معادن سلفر در افغانستان در میان آبهای گرم معدنی و بشکل جامد میباشد‪ .‬مهمترین معادن سولفور‬
‫افغانستان در والیت بلخ ‪ ،‬اشکاشم بدخشان و نزدیکی والیت ننگرهار وجود دارد‪.‬‬

‫معادن عناصر کمیاب افغانستان‬

‫معادن عناصر کمیاب عبارتند ازپگماتیت لیتیم نیوبیوم سزیم روبیدیم ‪ ،‬بریلیم تنتالیم و کدمیوم میباشد‪.‬‬
‫این عناصر در گسترده پگماتیت به مقادیر کم و زیاد وجود دارد اگر در یک محل الی ده تن وجود داشته‬
‫باشد معدن گفته میشود‪ .‬از جمله معادن لیتیم بریلم تانتالیوم و نبیوم در افغانستان نسبتا زیاده از دیگر‬
‫عناصر کم یاب وجود دارد‪ .‬طور عموم ‪ ۰۲‬معادن این عناصر در میان سنگهای پگماتیتیک وجود دارند‪.‬‬
‫تحقیقات در مورد این عناصر در سالهای ‪۱۲۷۳-۱۲۶۳‬صورت گرفتهاست است که نا کافی است ضرورت‬
‫است تا تا در مورد تحقیقات الزم صورت گیرد‪ .‬ذخایر تننالیم ونیوبیم درمعدن نیالو(والیت لغمان) وساحات‬
‫نورستان ونقاط دیگرکمربند پگماتیت خیز از اهمیت بلند برخورد داراست‪ .‬معیار لیتیم در افغانستان از ‪۱٫۰‬‬
‫تا ‪ ۰٫۰‬فیصد میباشد‪.‬‬

‫درگستره کمربند پگماتیت خیز افغانستان در والیت لغمان و جالل آباد وجود دارند‪ .‬تشکیل این معادن‬
‫متعلق بدوره اولیگوشویز یا ابتدا مرحله کریتوشویز مگمات میباشد‪ .‬ترسبات مهم این ماده در دره پیچ‬
‫دارای کرستلهای به اندازه ‪ ۰۳‬سانتی مترمیباشد که از نوع ‪ c1+c2‬میباشد‪ .‬این معادن دارای ‪۱۰۳۳۳‬‬
‫تن «بیرل» بوده که از جمله ‪ ۱۰۰۳‬تن آن برلیم اکساید میباشد‪.‬‬

‫معادن لیتیم‬

‫به درازای ‪ ۰۰۳‬تا ‪۲۳۳‬کیلومتر(ازهلمند تا ننگرهار‪ ،‬لغمان تا ارزگان و اشکاشم) باپهنای ‪ ۱۰۳‬تا‬
‫‪۰۳۳‬کیلومتر تثبیت شدهاست‪ .‬دها انباشتههای معدنی این فلز به مقیاس معدن درمحدوده این گستره تشکیل‬
‫گردیدهاست‪ .‬مانند معدن جامنک‪ ،‬درومگل‪ ،‬پسگوشته ومعادن دیگر واقع والیت نورستان که ذخایراوکساید‬
‫لیتیم درین معادن ازپنجصد تا یک ملیون تن میباشد‪ .‬معادن درومگل وجامنک (والیت نورستان) که ذخایر‬
‫بیش ازچهارملیون تن «اوکساید لیتیم» را دارند‪ ،‬یگانه معادن به سطح جهان یعنی بی نظیرشمرده میشوند‪.‬‬
‫اگرچه کانادا نیز یگانه کشورپگماتیت خیزجهان است ودارای مقدار زیاد اوکساید لیتیم میباشد اما ذخایر این‬
‫فلزات درافغانستان نسبت به کانادا چشم گیرتراست‪ .‬ذخایربیریلیم نیز درپگماتیتهای افغانستان به حد قابل‬
‫مالحظ گسترش دارد‪.‬‬

‫تنتالیم و نیوبیم‬

‫در یازده معادن که لیتم و برلیم دارند این دو عنصر به آنها یکجا وجود دارد‪ .‬سه معدن دیگر آن در والیت‬
‫پروان و بدخشان موجود میباشد‪ .‬ذخایر بزرگ این ماده درمنطقه نیله والیت لفمان در میان سنگهای‬
‫پگماتیت بطول ‪ ۰‬کیلومتر وعرض ‪ ۰‬متر میباشد قرار دارند‪ .‬درین ذخیره گاه معادن تنتالیوم نیبیوم لیتیم‬
‫برلیم سیزیم روبدیم و قلع نیز وجود دارند‪.‬‬
 ‫در افغانستان الی اکنون ‪۰۰۶‬معدن فلزات را کشف نمودهاند‪ .‬معادن فلزات در زیاده نقاط افغانستان وجود‬
‫دارد‪ .‬تا فعال ‪ ۱۰‬معدن مس ‪۰‬معادن طال و پنج معادن نقره‪ ،‬معادن کروم در ‪ ۱۰‬محل‪ ،‬سب وروی در‬
‫هشت محل‪ ۰ ،‬معدن مولی بودیم ‪ ۷‬معادن المونیم ‪ ۰۲‬معادن آهن با فیصدی سایر عناصر‪ ،‬معادن قلعی ونکل‬
‫درین کشور کشف و مورد مطالعه قرار گرفتهاست‪.‬‬

‫در افغانستان تا فعالً هفت معادن المونیم کشف گردیدهاست‪ .‬بوکسایتها منبع اصلی المونیم میباشد که در‬
‫تشکالت احجار دریافت میگردد‪ .‬لیترایت و کارست در کشور ما مماثل آن در شیله «او به تو» والیت‬
‫زابل و منطقه نالک ساحه تاله والیت بغالن به مشاهده رسیدهاست‪ .‬ذخیره معادن متذکره بطور مجموعی‬
‫مقدار ‪ ۰،۰‬میلیون تن متریک بوده و فیصدی مواد معدنی به ‪ % ۰۳‬میرسد‪ .‬معدن لیترایت والیت بغالن‬
‫حجم بزرگتر داشته با دریافت انرژی بیشتر برقی در کشور پراسس المونیم در این دوساحه میسر میباشد‪.‬‬

‫الی فعالً شش معادن سیماب در افغانستان کشف گردیدهاست‪ .‬این معادن در ساحات جنوب غربی کشور در‬
‫اثر تبخیر چشمههای آب گرم تشکل نمودهاست‪ .‬ذخیره تقریبی غیر منکشفه ان در حدود ‪ ۰۰۳۳۳‬تن متریک‬
‫میباشد‪ .‬دو ساحه دیگر در منطقه افغانستان مرکزی و ساحات شرقی کشور مماثل تشکالت باال منطقه‬
‫سیماب دار (‪ )Hg‬را نشان میدهد‪ .‬ســاحات یاد شده در اثر تحقیقات مـزید از موجودیـت تشــکالت نقره‬
‫(‪ )AU‬و طال (‪ )AG‬نیز آگاهی خواهد داد‪.‬‬

‫وضع امنیتی در معادن افغانستان‬

‫با وجودیکه اداره پولیس در سراسر افغانستان وجود دارد باآنهم نقش قومندانهای محلی در استخراج معادن‬
‫عاری از اهمیت نیست‪ .‬دربعضی معادن تا هنوز حاکمیت دولتی تامین نگردیده و مردم خودسرانه معادن را‬
‫استخراج نموده به پاکستان قاچاق مینمایند‪ .‬غرض جلوگیری ازین خودسری وزارت معادن تا فعالً ‪۷۳۳۳‬‬
‫پولیس را در معادن موظف ساختهاست‪ .‬ولی باوجود آنهم قاچاق وقتل وکشتار در معادن وجود دارد‪.‬‬

‫مقاله های مرتبط به معادن افغانستان که در ویکیپیدیا فارسی توسط بنده نوشته شده است‬

‫معادن ذغال سنگ افغانستان‬ ‫معادن طال در افغانستان‬

 ‫معدن آهن حاجیگک‬ ‫معدن یاقوت در افغانستان‬

‫معدن مس عینک‬

‫دره صوف‬

‫منابع‬

‫‪ | .1‬پوتانشیل معادن مس افغانستان نوشته ریاست سروی و معادن افغانستان‬

‫‪http://www.bgs.ac.uk/AfghanMinerals/docs/Copper_A4.pdf‬‬
‫‪. 2‬تولیدات نمک افغانستان در یک سال‬
‫‪http://www.nationsencyclopedia.com/Asia-and-Oceania/Afghanistan-‬‬
‫‪MINING.html‬‬
‫‪ .3‬معدن بزرگ تخار که بنام تاقچه خانه یاد میشود در وبگاه ستراتیژی تولیدات منطقوی‬
‫‪http://www.aisa.org.af/files/publications/brochures/ProvincialProfiles/Takhar.pdf‬‬
‫‪ .4‬احیا و باز سازی افغانستان بخش سنگ مرمر در افغانستان‬
‫‪http://www.bgs.ac.uk/AfghanMinerals/docs/IndustrialMineralsFinalArticle.pdf‬‬
‫‪.5‬معادن عناصر کمیاب در وبگاه منرالهای افغانستان‬
‫‪http://www.bgs.ac.uk/afghanminerals/raremetal.htm‬‬
‫* ویکی پیدیا انگلیسی معادن افغانستان ویکی پیدیا فارسی انرژی در افغانستان‬
‫* معادن آهن و افغانستان صفحه ‪ ۲‬نوشته سید موبین شاهدر وبگاه سرمایه گزاری در معادن‬
‫‪http://www.aisa.org.af/files/investmentopp/english/Mining.pdf‬‬
‫* جیو لوژی ومنابع منرالها در افغانستان نوشته تو سط عبداله در وبگاه سروی و جیو لوژی معادن انگلستان‬
‫‪http://www.bgs.ac.uk/downloads/browse.cfm?sec=7&cat=83‬‬
‫* منرالها معادن احجار قیمتی جیولوژی وساختمان افغانستان در وبگاه ریاست سروی و معادن افغانستان‬
‫‪/http://www.bgs.ac.uk/AfghanMinerals‬‬
‫* معادن افغانستان نوشته شبکه اطالعات خبری افغانستان در وبگاه‬
‫‪http://www.afghanpaper.com/info/joghrafia/maaden.htm‬‬
‫* معادن و منرالهای افغانستان نوشته اداره بین المللی سروی و جیو لوژی امریکا‬
‫‪http://geopubs.wr.usgs.gov/open-file/of02-110/of02-110.pdf‬‬
‫* جیولوجی و منابع منرالهای افغانستان نوشته تحقیقات ریاست سروی جیولوژی افغانستان و اتحاد شوروی وقت در وبگاه‬
‫سروی جیولوژی انگلیس‬
‫‪http://geopubs.wr.usgs.gov/open-file/of02-110/of02-110.pdf‬‬
‫* نفت و گاز در افغانستان ارزیابی توسط اداره سروی وجیولوژی ایالت متحده امریکا‬
 ‫‪http://afghanistan.cr.usgs.gov/oil-and-natural-gas‬‬
‫* نفت و گاز در افغانستان در وبگاهایم بندی‬
‫‪http://www.mbendi.com/indy/oilg/as/af/p0005.htm‬‬
‫* معادن کمیاب نوشته دکتور عبدالسالم ظفری در وبگاه‬
‫‪http://www.acsf.af/reportsHTML/zafari1.html‬‬
‫* معلومات عمومی در مورد معادن افغانستان نوشته ریاست سروی جیولوژی افغانستان‬
‫‪http://www.bgs.ac.uk/afghanminerals/docs/afghan_supp_final.pdf‬‬
‫معادن سیماب وامونیم نوشته دوکتور میر محمد محفوظ ندائی مورخ پنجشنبه ‪ ۰۲‬جنوری ‪ ۰۳۱۳‬در دانشنامه آریانا‬

‫رفقا‪ ،‬دوستان عزیزتارنمای وطندار ! لطفاً نظرات‪ ،‬پیشنهادات‪ ،‬انتقادات‪ ،‬مقاله ها‪ ،‬نوشته ها‪ ،‬مضامین و مطالب‬

‫علمی و تحلیلی خود را جهتِ نشر به ادرس پوست الکترونیکی سایت بفرستید‬

‫‪admin@vatandar.at‬‬
‫مدیر مسوول ‪ :‬انجنیر هما یوسفی‬
‫صاحب امتیاز ‪ :‬انجنیرنجیب یوسفی‬
‫کلیه ی حقوق بر اساس قوانین کپی رایت محفوظ و متعلق به «وطندار» می باشد‬