Xác định phương hướng

Từ buổi sơ khai của loài người, khi đi trong rừng thẳm hoặc lênh đênh
trên một vùng biển rộng, trong điều kiện thiếu các công cụ để xác định
lộ trình, bầu trời là nơi duy nhất con người có thể định hướng đích đến
hay đơn giản là để trở về nhà. Trong trường hợp này con người đã xác
định phương hướng dựa vào vị trí các thiên thể trên bầu trời hoặc sao
Bắc Cực.
Vị trí của các thiên thể .
Cách xác định phương hướng dựa vào bầu trời sao.
 Vào những đêm không có trăng, sao đầy trời, muốn tìm phương
hướng cho chính xác, bạn phải tìm đến (Bắc đẩu: Etoile Polaire)
để biết hướng Bắc hoặc sao Nam Thập (Croix du Sud) để biết
hướng Nam, từ đó xác định được các hướng Đông, Tây còn lại.
Sao Bắc Cực nằm ở nửa cầu Bắc. Một số chòm sao thường được
dùng để tìm sao Bắc Cực là chòm sao Gấu Lớn và chòm sao Thiên
Hậu.

 Sao Hôm và sao Mai thực ra chỉ là một. Nó chính là Kim Tinh
(Venus). Một hành tinh thứ hai gần Mặt Trời trong Thái Dương
Hệ của chúng ta. Bởi vì nó rất gần Mặt Trời cho nên từ Trái Đất
nhìn tới, ta thấy nó rất sáng và thường xuất hiện “gần gũi” với
Mặt Trời vào những lúc hừng sáng và chập tối. Lúc Kim Tinh mọc
vào khoảng chập tối (sau khi Mặt Trời vừa lặn xong), nó được gọi
là Sao Hôm, vị trí ở hướng Tây. Và khi Kim Tinh mọc vào lúc
hừng sáng(trước khi Mặt Trời mọc), nó được mọi người gọi là Sao
Mai, vị trí là ở hướng Đông.
Tại sao khi ta quan sát bầu trời sao vào các thời điểm khác
nhau tại cùng một địa điểm trên Trái Đất ta sẽ thấy vị trí
tương đối giữa các sao khác nhau?
 Khi các sao chuyển động chúng sẽ phản chiếu lên mặt thiên cầu.
Chuyển động của Mặt Trời vào ban ngày và Mặt Trăng vào ban
đêm đều được phản chiếu lên mặt thiên cầu. Khi quan sát từ Trái
Đất, ta thấy các sao luôn chuyển động trên bầu trời theo hướng từ
Đông sang Tây với tốc độ khác nhau. Vì vậy, vị trí tương đối của
chúng tại các thời điểm khác nhau là khác nhau. Tuy nhiên, vị trí
tương đối thật sự của các ngôi sao thay đổi rất chậm theo thời
gian.
 Một số chòm sao.
Tam Giác, Song Tử, Người Đánh Xe, Đại Bàng, Mũi Tên, Thiên Nga,
Con Rắn, Vũ Tiên, Bắc Miện, Người Chăn Bò, Trinh Nữ, Tóc Tiên,
Người Chăn Rắn, Sư Tử Ngựa Một Sừng, Tiên Nữ, Ngựa Nhỏ, Thợ Săn,
Con Cua, Con Rồng, Kim Ngưu, Con Cừu, Trường Xà, Mèo Rừng, Chó
Săn, Tiên Vương, Anh Tiên, Thằn Lằn, Cá Heo Song Ngư, Ngựa Có
Cánh, Hươu Cao Cổ.

Hai chòm sao Gấu Lớn và Gấu Nhỏ.

Sự khác biệt giữa hai chòm sao Gấu Lớn và Gấu Nhỏ:
GẤU LỚN
 Có diện tích gấp khoảng 5 lần chòm sao GẤU NHỎ.
 Là chòm sao thường được dùng để xác định phương hướng của
sao Bắc Cực, xác định tọa độ của những ngôi sao khác,…
 Chòm sao này thường xuất hiện trên đỉnh đầu người quan sát vào
mùa xuân và do đó rất dễ quan sát, ở gần chân trời cực Bắc vào
mùa thu, ở phía cao trên thiên cầu và lệch về phía Đông Bắc trên
bầu trời vào mùa đông và ở phía cao trên thiên cầu và lệch về phía
Tây Bắc vào mùa hè.
GẤU NHỎ
 Đầu Cán Gáo nhỏ là sao Bắc Cực.
 Chòm sao này có phương phụ thuộc vào từng thời điểm quan sát
trong đêm và từng đêm trong năm.
Quy tắc mà các nhà khoa học đã dùng để sắp xếp và gọi
tên các ngôi sao trong mỗi chòm sao.
 Quy tắc mà các nhà khoa học đã dùng để sắp xếp và gọi tên các
ngôi sao trong mỗi chòm sao:
 Các ngôi sao được nhóm lại theo một hình dạng nhất định nào đó.
Việc đặt tên các chòm sao thường dựa trên: hình dáng các động
vật, thần thoại hoặc thần linh, sinh vật huyền thoại, các thiết bị mà
chòm sao đại diện.
 Việc xác định vị trí sao Bắc Cực là cần thiết trong ngành hàng hải
và hàng không vì khi xác định được sao Bắc Cực ta sẽ xác định
được phương Bắc. Điều này giúp cho tàu thuyền và máy bay xác
định được phương hướng trong đêm, đặc biệt là khi bị lạc do có sự
cố về máy móc.
Nếu không dựa vào độ sáng thì chúng ta xác định vị trí
của sao Bắc Cực theo phương pháp nào?
 Nếu không dựa vào độ sáng thì chúng ta xác định vị trí của sao
Bắc Cực dựa vào chòm sao Gấu Lớn hoặc Thiên Hậu.
 Xác định sao Bắc Cực thông qua chòm sao Gấu Lớn
 Lấy đoạn có độ dài bằng 5 lần khoảng cách giữa hai ngôi saoαvà
βtrong chòm sao Gấu Lớn thì gặp sao Bắc Cực.