‫انجماد فلزات‪ ،‬مسعود فکوری حسنآبادی‬ ‫تمرین سوم‪ :‬جوانهزنی همگن‬

‫باسمه تعالی‬

‫با در نظر گرفتن توضیحاتی که در مورد ماهیت اتمی مایعات ارائه شد‪ ،‬میتوان تصور کرد که چگاالی ساااتار اتمای در‬
‫نقاط مختلف مذاب دائم در حال تغییر است‪ .‬این نوسانات در یژگیهای دیگر مذاب مانند مقدار گرمای موجود در هر منطقه نیاز‬
‫جود دارد‪ .‬در حوالی دمای تعادل که شرایط برای استحاله مایع‪-‬جامد فراهم میشود‪ ،‬همین نوسانات باعث میشوند که در نقاطی‬
‫از مذاب تعدادی اتم بهصورت تصادفی گرد هم آیند بهصورت لحظهای احدهایی با نظم بلندبرد بسازند که به آنها نطفه‪ 1‬گفته‬
‫میشود‪ .‬هرچه تعداد اتمی که در یک لحظه به یک مرکزیت ااص جهش میکنند بیشتر باشد‪ ،‬نطفه ایجادشده بازر تار اواهاد‬
‫را در نقاط مختلف مذاب تصور کرد‪.‬‬ ‫بود‪ .‬بنابراین میتوان تعداد زیادی نطفههای کوچک بزر‬
‫در تمرین قبل متوجه شدیم که انحنای فصل مشترک باعث افزایش تحت تبرید مورد نیاز برای اساتحاله انجمااد مایشاود‪.‬‬
‫دیدیم که تحت تبرید ناشی از انحنا (‪ )ΔTr‬با شعاع انحنا (‪ )r‬رابطه معکوس دارد‪ .‬اگر نطفههاا را باه شاکل کاره در نظار بگیاریم‪،‬‬
‫هرچه نطفه کوچکتر باشد‪ ،‬شعاع انحنای آن کوچکتر است در نتیجه پایداری یا رشد آن به تحت تبرید بیشتری نیاز دارد‪ .‬اگر‬
‫تحت تبرید کافی ایجاد نشود‪ ،‬این نطفهها د باره ذ ب میشوند‪ .‬نطفهها باید به یک اندازه بحرانیِ مشخص برسند تا پایدار شاوند‪.‬‬
‫به این نطفههای پایدار «جوانه‪ »2‬گفته میشود رشدشان باعث کاهش انرژی سیستم اواهد شد‪.‬‬
‫الف‪ -‬اگر جوانه‪ ،‬ترکیبی مشابه با مذاب جامد داشته باشد‪ ،‬به فرآیند تشکیل جوانه «جوانهزنی همگن» گفته میشاود‪ .‬در‬
‫این تمرین میاواهیم عکس تمرین قبل عمل کنیم‪ ،‬یعنی میاواهیم محاسبه کنیم که اگر نطفه به شکل کره باشاد‪ ،‬حاداقل شاعاع‬
‫جوانه در یک ‪ ΔT‬مشخص چقدر است‪ .‬در اقع به دنبال شعاع بحرانی نطفه کرهایشکل (*‪ r‬یا ‪ )rcr‬هستیم‪ .‬برای ساادگی‪ ،‬فار‬
‫میکنیم که فلز االص است‪ ،‬فشار ثابت است شیب حرارتی نداریم (بهطور االصه ‪.)ΔT = ΔTr‬‬
‫ب‪ -‬با توجه به یافتههای اود توضیح دهید که چرا با افزایش تحت تبرید‪ ،‬احتمال ریزدانه شدن فلز بیشتر است‪.‬‬
‫ج‪ -‬سد انرژی جوانهزنی (‪ )ΔGhom‬را به دست آ رید‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪. Embryo‬‬
‫‪2‬‬
‫‪. Nucleus‬‬