PENTADBIRAN EKONOMI PENDIDIKAN

NEGE 1) Sistem Residen 1) Memajukan Tanaman 1) Sekolah Agama islam

RI- -Merombak struktur pentadbiran Tradisional -Surau,masjid dan sekolah
negeri - negeri melayu -Mengubah tanaman tradisional pondok. Membaca- dan
NEGE -Kekuasaan berada di tangan kepada tanaman dagangan memahami al
RI residen -Permintaan tinggi pasaran quran,mempelajari bahasa
MELA -Kutipan cukai dan kawalan dunia lada hitam,gambir,buah arab,hukum-hakam agama,
YU terhadap semua hasil negeri pala,cengkih, ubi kayu, tebu dan membaca,menulis dan mengira
-Majlis mesyuarat negeri sebagai nenas -Agama islam
badan perundangan -Bakal berkhidmat sebagai
2) Pengenalan tanaman guru agama dan masyakat
2) Penubuhan Perkhidmatan Baharu Tempoh 10 tahun
Awam -Tanaman alternatif
--British membentuk beberapa diperkenalkan 2) Sekolah Vernakular -
buah perkhidmatan awam Kopi,kelapa sawit,tembakau, -Melayu anak petani dan
-Bebarapa jawatan penting dan teh nelayan.
diperkenalkan -Permintaan tinggi British beralih -Menulis,membaca dan
-Jabatan polis, jabatan ke tanaman lain. mengira serta sedikit
perubatan dan jabatan kerja raya geografi,senipertukangan dan
adalah antara jabatan yang 3) Tanaman Getah pekebunan. (rendah) Darjah
dibentuk -Kejatuhan Harga Kopi mula enam
beralih tanaman getah Percuma kurang sokongan
3) Pentadbiran Negeri -Perkembangan industri Tiada pengajaran al quran
-Beberapa Daerah pegawai motokar permintaan tinggi Lokasi jauh dari rumah
daerah -Galakan British-Kemasukan
-Setiap daerah Mukim, diketuai pelabur asing -buruh dari india - 3) Sekolah Vernakular cina
Penghulu cukai tanah dan eksport rendah. -Kaedah pembelajaran secara
-Plaing kecil ialah Kampung, menghafal,mendeklamsi teks
diketuai ketua kampung 4) Aktiviti Perlombongan confucius atau klasik cina
-Galian emas, bauskit, bijih besi sempoa(alat mengira)
4) Pembentukan Negeri permintaan tinggi di eropah Dialek masing bahasa
Melayu Bersekutu Buruh cina penghantar-6 tahun.
-Pembentukan Persekutuan -Pengenalan kaedah pam kelikir
direalisasikan tahun 1896 dan lombong dedah kapal korek 4) Sekolah vernakular
-Kuasa Sultan dikurangkan pertama Syarikat Malayan Tin Tamil
Dredging meningkat -Perkembangan ekonomi
5) Dasar Desentralisasi - berlipat kali ganda - orang india berhijrah untuk
-Proses pemulangan kuasa dari bekerja.
kerajaan pusat kepada kerajaan 5) Pengeluaran Hasil Hutan
negeri -Hasil Hutan permintaan tinggi 5) Sekolah Aliran Inggeris.
Damar menjadi varnis -Semua kaum di Tanah Melayu
-Rotan ke China -ramai kerani dan pegawai
-kayu balak bermutu tinggi rendah tempatan
2 perempuan dan lelaki
Kelas tinggi
- pertukangan kayu,membuat
kasut dan pakaian
SABA 1) Pemerolehan piagam diraja 1)Memajukan kegiatan 1) Sekolah Melayu
H -SBBU kuasa mentadbir sabah ekonomi Tradisional -tidak begitu maju
Pegawai diakui British dan -Hasil laut-mutiara,trepang,sirip SBBU tidak memberi
nasihat Menjalinkan hubungan ikan yu dan pokok lanut. keutamaan
erat dan menghalang kuasa lain Kelebihan orang bajau Sekolah agama tapi gagal tidak
Diketuai Gabenor dinasihat oleh -Hasil,hutan-sarang mendapat sokongan.
Majlis Penasihat - Setiuasaha burung,sagu,rotan,getah perca 1921 di kota Belud 1930 10
kerajaan, bendahari dan kuasa dan damar. buah sekolah 400 murid
pasukan keselamatan. -Singapura diproses sebelum
dijual pasaran dunia 2) Sekolah latihan anak ketua
2) Pembahagian residen anak negeri
awal 2 residen 1935 menjadi 4 2)Pembalakan -Daerah jesselton,sabah
residen. -Lahad datu,sandakan Renjer,kerani dan ketua anak
4residen-tawau,pedalaman, (pelabuhan balak dan tawau. negeri
pantai barat dan sandakan. Ke China,Britain,Australia dan Membaca,menulis, dan
Dipecahkan kepada daerah- Singapura,Buruh indonesia dan mengira menggunakan bahasa
pegawai daerah, ketua anak Filipina. melayu
negeri dan ketua kampung -1915 Sekolah Melayu Kota
Tugas pegawai daerah 3) Pertanian Dagangan Kinabalu melatih anak ketua
Majistret,pemungut cukai,-Getah negeri - bahasa inggeris dan
bendahari dan ketua pentadbir. Pengecuali cukai ekport al-quran
50tahun
3) Peranan ketua anak negeri Buruh China dan jawa masuk 3) Jabatan pelajaran dan
dan orang tua Pembinaan landasan kereta api latihan perguruan
-Menguruskan hal ehwal -Tembakau -1899 pantai barat dan timur
tempatan. Orang kaya-kaya Lahad Datu- tanah secara Mengawasi perkembangan
Kuasa menjaga liberal -buruh dari singapura dan sekolah oleh golongan
keamanan,mengurus Hong kong - cukai eksport mubaligh kristian dan
pembahagian tanah, mengutip masyarakat cina.
cukai dan memajukan sektor 4) Perlombongan 1952 Maktab Perguruan Kent
pertanian.Terbatasc -Sbbu meraih keuntungan- Tuaran -keperluan guru
lombong emas orang cina
4) Bidang kehakiman sungai segama. 4) Sekolah inggeris
-Mahkamah Majistret dan -Hak menguasai perlombongan -1883 mubaligh roman katolik
Mahkamah Anak Negeri - naugan dieksport ke britain. di sandakan- Institut Bryon
mengendalikan kes-kes berat -Arang batu dilombong -1933 peperiksaan junior dan
pembunuhan,penculikan dan disilmponpon senior cambridge- kerajaan
rompakan kolonial.
Pegawai Daerah undang Barat
Mahkamah Anak Negeri
menghakimi kes-kes rakyat
peribumi
SARA 1) Pembahagian Kuasa 1) Pertanian Dagangan 1) Sekolah Melayu
WAK undang-undang -Lada hitam dan gambir -Selepas 42 tahun brooke
MajlisTertinggiBertanggungjawab sepanjang sungai sarawak dan Melatih orang melayu sarawak
membuat dasar dan meluluskan serikei di sungai Rajang. guru sekolah melayu dan
undang-undang serta peraturan Brooke memberi geran tanah kakitangan rendah kerajaan
-Majlis Negeri pemimpin bumi dan bantuan kewangan Buku tanah melayu dan
putera -Getah di kuching tahun 1881 kemudahan yang terbatas
-Mahkamah keadilan ditubuhkan Orang iban dan cina eksport -sekolah Merpati Jepang dan
kes sivil diadili ketua mereka kedua utama selepas minyak sekolah Encik Buyong menjadi
kes jenayah raja sarawak, -Kayu balak akhir 1890-1941 madrasah
residen atau timbalan residen kedua selepas getah Sekolah inche buyung
2) Penubuhan Majlis Negeri Eksport Hong Kong,Australia mengajar bahasa inggeris
- 3 kali setahun bersidang dan Amerika Syarikat Government Lay School di
memberi peluang bertukar -Sagu 1840 tanaman komersial Kuching kepada melayu dan
fikiran/pandangan dan Kilang di Mukah dan memberi cina.
mengambil bahagian dalam wang pendahuluan
pentadbiran 2) Sekolah cina
Peranan penasihat raja dan 2) Kegiatan perlombongan -Sistem persekolahan cina
kerajaan -Emas Dibiayai serta diurus cina
Jabatan kehakiman, jabatan pos, pelombong cina di Bau sendiri
jabatan polis dan jabatan kastam Cina melarikan diri ke sambas Buku teks, sukatan negara
serta cukai membantah pengenalan cukai China dan diimport
emas diambilalih Syarikat Tenaga Pengajar China
3) Pembentukan Bahagian Borneo Peningkatan 91 buah kepada
-5 bahagian diketuai seorang -Antimoni 144 buah
residen,penolong di Bau dan Kuching Orang iban dan kaum pribumi
residen,penolong pegawai Tambah sumber pendapatan pendidikan modern mibaligh
daerah,pegawai anak negeri 1870-1916 dua juta dolar seperti Anglican di Bahagian 1
dan ketua kampung. -Minyak dan 2
Peranan - menasihati residen, The Anglo Saxon Oil Company
mengetuai operasi ketenteraan, 1882 telaga minyak pertama 3) Sekolah Rendah
menjaga keamanan,mengutip digali di Miri. 1945 lebih pesat iaitu
cukai dan memastikan 1909 mencari gali minyak pembinaan bangunan baharu
keamanan. kepada Sarawak Oil Company dan pemberian gaji guru
Ketua penduduknya (kampung) dan anak syarikat iaitu syarikat 1948 British Majlis tempatan
mengekalkan peraturan, Royal Dutch Shell 18buah sekolah lain mubaligh
memungut cukai dan Kilang di Lutong 1917 dan pihak swasta
menyelesaikan- sebarang
pertikaian

4) Perlembagaan 1941
-Perlembagaan baharu oleh raja
Charles Vyner Brooke
Kuasa mutlak kepada Majlis
Tertinggi (badan eksekutif) dan
Majlis Negeri (badan
perundangan)
Majlis Tertinggi dilantik oleh Raja
Sarawak
NEGERI-NEGERI SELAT Pulau Pinang, Melaka, Singapura
(warna merah)

NEGERI-NEGERI MELAYU Perak, Pahang, Selangor,

BERSEKUTU (warna kuning) Negeri Sembilan

NEGERI-NEGERI MELAYU TAK Perlis, Kedah, Kelantan,

BERSEKUTU (warna biru) Terengganu dan Johor

Sabah dan Sarawak

Bergabung dengan Malaysia - 1963