l ø£fi≤>ö‘·$T

‘Ó\T>∑T uÛ≤cÕ_Ûeè~∆ e÷dü|üÁ‹ø£

dü+|ü⁄{Ï 13 - dü+∫ø£ 9 |òæÁãe] 2023

eT+<ëøÏì q~øÏ düMT|ü+˝À >∑sêΩ«˝Ÿ Væ≤e÷\j·T X‚ÁDÏ˝À ñqï

πø<ësYHê<∏é ñ‘·ÔsêK+&é˝À ñ+~. á Ä\j·T+ @|æÁ˝Ÿ (nø£åj·T
‘·rj·T), qe+ãs¡T (ø±ØÔø˘ |üP]íeT) eT<Ûä´ e÷Á‘·y˚T ‘Ó]∫
ñ+≥T+~. o‘êø±\+˝À\ <˚e‘ê $>∑ÁVü‰ìï øÏÁ+~øÏ rdüT≈£îe∫Ã
ñøÏÁeT‘Y |üÁ<˚X¯+˝À Äs¡T HÓ\\es¡≈£î |üP»\T ìs¡«Væ≤kÕÔÔs¡T. á
Ä\j·T+ bÕ+&Ée⁄\#˚ ì]à+#·ã&ç+<äì, |üHïÓ +&ÉT CÀ´‹]¢+>±\˝À
Ç~ ˇø£≥ì uÛÑ≈£îÔ\T qeTTà‘ês¡T. ñ‘·Ôs¡ Væ≤e÷\j·÷\ #√{≤ #êsY
<ÛëyéT rs¡új·÷‘·Á˝Àì Hê\T>∑T |üÁ<Ûëq |üÁ<˚XÊ\˝À á Ä\j·T+
ˇø£{Ï. 2013˝À dü+uÛÑ$+∫q es¡<ä\ ø±s¡D+>± πø<ësYHê<∏é
Ä\j·÷ìï es¡<ä qT+&ç ô|<ä› sêsTT nes√<Ûä+>± |üì#˚dæ+~.
 2 lø£fi≤>ö‘·$T
Hê 70 @fi¯¢ nC≤„HêìøÏ dæ>∑TZ|ü&ÉT‘·THêïqT
á uÛ≤s¡rj·T sêC≤´\˝À <˚ìø¬ H’ ê ˇø£ sêE
ù|s¡T #Ó|Œü >∑\sê?
eTÚs¡T´\T, XÊ‘·yêVü≤qT\T, >∑T|ü⁄\Ô T, bÕ+&ÉT´\T,
#√fi¯ó\T, |ü\e¢ ⁄\T, #êfi¯ó≈£î´\T, #Ósd¡ ,t
nôVAyéT‡, eTsêsƒê\T, ø±ø£rj·TT\T, $»j·T q>∑s+¡ ,
á sêC≤´\ sê»<Ûëì ù|s¡T #Ó|Œü >∑\sê?
yês¡ T m+‘· ø ±\+ bÕ*+#ês¡ ì MTs¡ T
nqT≈£î+≥THêïs¡T?
nø£ ÿ &É kÕÁe÷C≤´\T m+‘· $XÊ\+>±
ñ+&˚$?
á ù|s¡˙¢ ï $Hêïsê?
yÓTT|òTü ˝Ÿ ø±\+ (πøe\+ 250 dü+ˆˆ\T) sêE\
ù|s¡T¢ #Ó|Œü eTì @ dü>≥∑ T #·<Tä e⁄≈£îqï uÛ≤s¡rj·TT&çì
n&É>+∑ &ç.
100øÏ 99 eT+~ yê] ù|s¡q¢ T es¡Tdü Áø£eT+˝À
ô|{≤ºsT¡ - u≤ãsY, VüQe÷j·T÷Hé, nø£“sY, »Vü≤+^sY,
cÕ»Vü‰Hé, Ws¡+>∑CuÒ Ÿ.
Ç|ü⁄Œ&ÉT, uÛ≤s¡‘<· X˚ Êìï m≈£îÿe ø±\+ bÕ*+∫q
sê»e+XÊ\ sêE\ ù|s¡T¢ #Ó|Œü eTì yê]ì n&É>+∑ &ç,
me] ø±\+˝À uÛ≤s¡‘·<˚X¯+ Á|ü|ü+#·+˝À n‘·´+‘·
dü+|üqïyÓTqÆ <˚X+¯ >± ñ+~.
ñ<ëVü≤s¡DøÏ-
eTÚs¡T´\T (550 dü+e‘·‡sê\T bÕ*+#ês¡T) !
XÊ‘·yêVü≤qT\T (500 dü+e‘·‡sê\T bÕ*+#ês¡T)
>∑T|ü⁄\Ô T (400 dü+e‘·‡sê\T bÕ*+#ês¡T)
bÕ+&ÉT´\T (800 dü+e‘·‡sê\T bÕ*+#ês¡T)
#√fi¯ó\T (1000 dü+e‘·‡sê\T bÕ*+#ês¡T)|ü\¢e⁄\T
(600 dü+e‘·‡sê\T bÕ*+#ês¡T) #êfi¯ó≈£î´\T (600
dü+e‘·‡sê\T bÕ*+#ês¡T)
áXÊq´ nôVA+ sê»e+X¯+ (650 dü+e‘·‡sê\T)
Á|ü‹ sê»e+X¯+ qT+&ç 1 >=|üŒ sêE ù|s¡TqT ≈£L&Ü
#ê˝≤ eT+~ MT≈£î #Ó|Œü ˝Ò<Tä , ø±\Áø£e÷qTkÕs¡+ yÓTT‘·+Ô
sêE\ C≤_‘êqT eT]Ãb˛j·÷s¡T.
uÛ≤s¡‘<· X˚ +¯ ô|’ <ë<ë|ü⁄ Á|ü‹ ˇø£ÿ]ø° n˝≤
ne>±Vü≤q ˝Ò<Tä !
Á|üdTü ‘Ô · ≈£î\ e´edüqú T Væ≤+<äTe⁄\T düwæ+º #ês¡ì
mes√ #ÓbÕŒs¡T.
Á_{°wyt ês¡T eTq≈£î Hê>∑]ø£‘,· |ü]ÁX¯eT\T,
@ø°øs£ D¡ H˚sêŒs¡ì mes√ #ÓbÕŒs¡T.
uÛ≤s¡‘<· X˚ +¯ ˝À XÊÁd”j Ô T· Ä˝À#·q ˝Ò<ìä mes√
nHêïs¡T.
ø=+<äs¡T uÛ≤s¡‘·<˚X¯+ ˇø£ düVü≤ÁkÕ_›ø£+fÒ
eTT+<äT dü+|üqï+>± ñ+&Ée#·Ãì n+≥THêïs¡T,
ø±˙ düV≤ü ÁkÕu≤›\T>± n‘·´+‘· ù|<ä <˚X+¯ .
eT], uÛ≤s¡‘<· X˚ Êìï ø=+#Ó+ ≈£L&Ü ns¡+ú #˚dTü ø√≈£î+&Ü
eTq+ uÛ≤s¡‘<· X˚ ¯ düeTdü´\qT |ü]wüÿ]+#ê\qTø√e&É+
$∫Á‘·+ ø±<ë?
7e ‘·s>¡ ‹∑ #·]Á‘· |ü⁄düøÔ +£ yÓTT‘·+Ô yÓTT|òTü ˝Ÿ
\qT e÷Á‘·yT˚ ø£*– ñ+~, u≤ãsY qT+&ç Ws¡+>∑ CÒãT
es¡≈î£ Á|ü‹ yÓTT|òTü ˝Ÿ\ >∑T]+∫ ˇø√ÿ n<Ûë´j·T+ ñ+~!
ø=ìïkÕs¡T¢ yÓTT|òTü ˝Ÿ sêE\T, œ©®, {Ï|⁄ü Œ düT˝≤ÔH,é
˝ÀBÛ\T, uVü≤eT˙ düT˝≤ÔqT\T, ìC≤+\ >∑T]+∫ |ü\T
n<Ûë´j·÷\T ≈£L&Ü yê]ì ø°]dÔ Tü HÔ êïsTT....!
Ä ‘·sê«‘· sêãsYº ø¬ y¢’ ,é &É˝ÖΩd,” yê¬sHé ùV≤dæ+º >¥‡,
ø£sH®¡ ,é yÓTø±˝Ò yÓTT<ä˝q’… $!!
1947 ‘·sê«‘· ø±+Á¬>dt Vü≤j·÷+˝À..
1947 qT+&ç 1977 es¡≈î£ es¡Tdü>± 30
dü+e‘·‡sê\T uÛ≤s¡‘·<˚X¯ $<ë´ eT+Á‘·T\T ø£‘·ÔsY
eTTdæ+¢ \T-nãT˝Ÿ ø£˝≤yéT ÄC≤<é, q÷s¡T˝Ÿ Vü≤düH,é
|òÁü ≈£îBHé nVü≤à<é yÓTT<ä˝q’… yês¡T.
n+<äTøπ , kÕúìø£ sêC≤´\T ∫qï#·÷|ü⁄, eTTdæ+¢
bÕ\≈£î\T ø°]+Ô #· ã&ܶsT¡ .
uÛ≤s¡‘<· X˚ Êìï >∑T]+∫q eTq ne>±Vü≤q˝À
yÓTT‘·+Ô eÁø£e÷s¡+Z Ç<˚.
eTq düTdü+|üqïyÓTÆq yês¡dü‘·«+ >∑T]+∫
‘Ó\TdüT≈£î+<ë+, eTq |æ\\¢ qT ≈£L&Ü #·~$<ë›+, ‘·<ë«sê
yês¡T á >=|üŒ <˚X+¯ uÛ≤s¡‘<· X˚ ÊìøÏ >∑]«+#·<–ä q
sêj·Tu≤s¡T\T>± e÷s¡e#·TÃ.
 lø£fi≤>ö‘·$T 3

u…»yê&É ‘Ó\T>∑T düuÛÑ\T

2,000 eT+~ <ëø± uÛ≤cÕ Áù|$T≈£î\T
e#êÃs¡T. Ç‘·s¡ <˚XÊ\qT+∫ \ø£\å s¡÷bÕj·T\ Ks¡TÃ\T
lø£fi≤
>ö‘·$T
‘Ó\T>∑T uÛ≤cÕ_Ûeè~∆ e÷dü|üÁ‹ø£
e´ekÕú|üø£ dü+bÕ<ä≈£î\T
ô|≥Tºø=ì ‘Ó\T>∑T Áù|$T≈£î\T e#êÃs¡T. yÓTT‘·+Ô MT<ä
ø=ìï ø√≥¢ s¡÷bÕj·T\T Ks¡Ãj·÷sTT. ø±ì ‘Ó\T>∑T facebook/kalagowtami &܈ˆ ãT\TdüT y˚+ø£≥ dü‘·´Hêsêj·TD eT÷]Ô
- kalagowtami.wordpress.com
uÛ≤wü, dü+düÿ‘·T\ |ü]s¡øDå£ >∑T]+∫ ˇø£ e÷≥ ≈£L&É dü+|ü⁄{Ï 13 ` dü+∫ø£ 9 |òæÁãe] 2022
$q|ü&≈É î£ +&É düuÛÑ˝À ‘·>T∑ C≤Á>∑‘\Ô· T rdüT≈£îHêïs¡T.
Á|ü|+ü #·+˝À mø£ÿ&Ü, eTq <˚X+¯ ˝À @ Ç‘·s¡ yê´düeTT
sêÁwüº+˝À e÷‘·uÛ≤wü≈£î »s¡>∑ì nHê´j·T+ Çø£ÿ&É Hê 70 @fi¯¢ nC≤„HêìøÏ dæ>∑TZ|ü&ÉT‘·THêïqT. 2
»s¡T>∑T‘·Tqï~. Á|üuTÑÛ ‘·«, Áô|y’ {˚ Ÿ ã&ÉT\˝Àq÷ yÓTT‘·+Ô >± ‘Ó\T>∑T yê´ø£s¡D≤\ dü+øÏå|üÔ #·]Á‘· ` e÷<Ûäe¬s&ç¶ 4
uÛ≤s¡‘· <˚X¯ $uÛÑ»q 7
‘Ó\T>∑T e÷<Û´ä e÷ìï m‹ÔyX˚ Ês¡T. eT÷&Ée ‘·s>¡ ‹∑ ˝À
˝…ø£ÿ\T #Ó|üŒ{≤ìøÏ ø±ì Hê\Ze ‘·s¡>∑‹˝À #·]Á‘· |ü+~fi¯fl|ü*¢ XÊdüq+ ` õ._.$X¯«Hê<∏ä 12
#Ó|Œü {≤ìøÏ ø±ì |üìøÏ sêì #Ó‘Ô· uÛ≤wü ‘Ó\T>∑T nì ñ‘·Ôs¡ Vü≤]e+X¯+`dü+$<Ûëqø£+ ` &Ü. eT÷]Ô 15
Á|üuTÑÛ ‘ê«\T Á|üø{£ ùÏ dÔ Ä $wüj÷· ìï ø£~*+#ê* nì #Ó≥Tº ` f…Æs¡T ø£<∏ä ` Á|üMDY 19
Á|ü‹ ‘Ó\T>∑T Áù|$T≈£î&ÉT ø√s¡Tø=+{≤&ÉT. Væ≤+<ä÷ <Ûäs¡à+ ` >±+π>j·TXÊÁdæÔ 20
Á|ü|+ü #·+˝À ø±ì, eTq <˚X+¯ ˝À ø±ì @<ÓH’ ê <ë«<äX¯ CÀ´‹]¢+>±\T 21
|ü]XÀ<Ûqä ˝À-ã&ç˝À e÷‘· uÛ≤wü e÷<Û´ä eT+ eT+∫~ $X¯«Hê<∏ä`ã<ä›q ùdHêì ` >∑TeTà\÷] Ç+~s¡ 23
ø±<äT-nì ‘˚*+<ë? á $wüjT· yÓTÆ |ü]o\q #˚dqæ n‘·´~Ûø£ »HêuÛ≤ XÊ|üe÷? 26
Á|ü‹ dü+|òüTeT÷ e÷‘·uÛ≤wüH˚ u≤\|ü]∫+~ ø£<ë!
sêC≤´+>∑+˝À ≈£L&É e÷‘·uÛ≤wü˝À #·<eä ≥+ Vü≤≈£îÿ ø£$‘·\T
nì #Ó|Œæ +<˚. eTq sêÁcÕº\˝À $&ç>± á $wüjT· yÓTÆ |üì|æ\¢ ` ÄeTT<ë\ eTTs¡[ 8
@<ÓH’ ê |ü]XÀ<Ûqä »]–+<ë? eT] á sêC≤´+>∑ e´‹πsø£ πø<ës¡Hê<∏é Ä\j·T+ 9
ìs¡jí ÷· ìï m˝≤ rdüT≈£îHêïs¡T? $<˚XÊ\˝À J‘ê\T neTTà<äTs¡ $XÊK ñ≈£îÿ 11
#˚jT· {≤ìøÏ Ä+>∑¢ e÷<Û´ä eT|ü⁄ ã&ÉT\T e÷Á‘·yT˚ ø±yê\ì Hê>∑uÛÑ÷wüD≤! ` b˛∫sêE düTu≤“sêe⁄ 11
#Óù|Œ Á|üuTÑÛ ‘·«+, ‘Ó\T>∑T sêÁwü+º ˝À ˇ]j·÷, ø£qï&É, ôd’s¡+Á~Û ` $. $. düTÁãVü≤àD´+ 13
‘·$Tfi¯, ñs¡÷› e÷<Ûä´e÷\ ã&ÉT\qT m+<äT≈£î z Væ≤+<ä÷ y˚T\Tø√! 14
ø=qkÕ–düTHÔ êïs¡T nì Ä&É>{∑ ≤ìπø Ä˝À#·q sêe≥+ nø£åsê\ |üP\T »\¢+&ç ` ø£fi≤s¡‘·ï _øÏÿ ø£èwüí 22
˝Ò<Tä ‘Ó\T>∑T ø√dü+ ô|{Ϻq á düe÷y˚X+¯ ˝À.
ndü\T uÛ≤wü, dü+düÿ‘·T\ >∑÷]à #·sá ˝Ò<Tä . ø£èwüí ^‘· ` <äTu≤“≈£î\ ø£èwüíkÕ«$T 25
ø±ã{Ϻ rsêàHê\T ≈£L&É ñ+&Ée⁄. 2019 ˝À »]–q Ç~ ø±<äT eTq dü+düÿè‹ ` >±+π>j·TXÊÁdæÔ 27
düu˝ÑÛ À »q+ ˇ‹Ô&ç e\¢ ˇø£ rsêàq+ #˚XÊs¡T. ø±ì bÕsƒ¡≈£î\T s¡#·q\T |ü+|æ+#ê*‡q ∫s¡THêe÷ :
<ëìì yÓ+ã&˚ ‘·T+>∑˝À ‘=øÏÿ y˚kÕs¡T. ‘Ó\T>∑Tø√dü+ dü+bÕ<ä≈£î\T, lø£fi≤>ö‘·$T,
Çø£ÿ&É |òTü q+>± @<√ #˚jT· uÀ‘·THêïs¡T nì nqTø=ì 102, eT÷Hé ˝…’{Ÿ‡, C….j·THé.s√&é, yÓ÷&É˝Ÿ ø√\˙,
‘Ó\T>∑T y˚T\T ø√dü+ e∫Ãq yêπs #ê\ m≈£îÿe XÊ‘·+ sê»eTùV≤+Á<äes¡+`3 |æ\T|ü⁄ : 9866290025
ñHêïs¡T. yê¬s’Hê á düu\ÑÛ ˝À #=s¡e rdüTø√yê*‡+~. 410, dæ u≤¢ø˘, Á^Hé Væ≤˝Ÿ‡ yÓT>±dæ{°,
‘Ó\T>∑T≈£î |üPs¡« yÓu’ eÑÛ + rdüTø√e{≤ìøÏ K∫Ñ·+>± |æ.C….ÄsY.s√&é, #·+<ëq>∑sY, ôV’≤<äsêu≤<é`50
ø=ìï rsêàHê\qT #˚j÷· \ì |ü≥Tºã{≤º*‡+~. ‘Ó\T>∑T bulusuvsmurty@gmail.com
ø√dü+ á düu\ÑÛ T ñ|üj÷Ó >∑|&ü ˝˚ ≤ >∑{ºÏ Á|üjT· ‘·ï+ #˚kÕÔsì¡ &ç{Ï|æ : \*‘· Á>±|òæø˘‡ ` 98857 00220
uÛ≤cÕ Áù|$T≈£î\+ Ä•+#ê+!
 4 lø£fi≤>ö‘·$T
‘Ó\T>∑T yê´ø£s¡D≤\ dü- +$<ë«Hé
øÏå|üÔ #·|æ.]e÷<ÛÁ‘· äe¬s&ç¶, 9703554130
dü÷s¡T´&ÉT, #·+Á<äT&ÉT, ãTT‘·Te⁄\T, ø±˝≤\T
Ç$ y˚{øÏ y£ ˚ Á|ü‘´˚ ø£yTÓ qÆ $. y˚{Ï \ø£Då ≤\T yê{Ïy˚
ø±˙ ne˙ï ˇø£ Áø£eT |ü<‹∆ä ˝À q&ÉTdüTHÔ êïsTT ø±ãfÒº
ø=ìï \ø£\å ,ø√≥¢ dü+e‘·‡sê\T>± dæsú +¡ >± ñHêïsTT.
n˝≤π> uÛ≤wü ≈£L&Ü e÷qe y˚T<Ûdä Tü ‡˝À |ü⁄s¡T&ÉT
b˛düTø=ì H√{Ï qT+&ç ùd«#·Ã>¤ ± yÓ\Te&ÉT‘·T+~.
<ëìøÏ ø=ìï ìs¡T›wüº \ø£åD≤\Tqï≥¢sTT‘˚ mìï
dü+e‘·‡sê˝…H’ ê #Ó≈î£ ÿ #Ó<sä ø¡ £ ‘·s‘¡ s· ê\≈£î eHÓï ‘·>øZ∑ £
ì*#˚≥+<äTøπ uÛ≤wü≈î£ ≈£L&Ü ø=ìï \ø£Då ≤\T, ã+<Ûë\T
ìπs•› +#˚+<äT≈£î ñ‘·ŒqïyÓTqÆ \ø£Då y˚T yê´ø£sD¡ +.
@ uÛ≤wü¬ø’Hê \ø£åD+ eTTK´+. \ø£åD+
˝Ò≈î£ +&Ü \ø£´å + ñ+&É<Tä . n˝≤π> \ø£´å + ˝Ò≈î£ +&Ü
\ø£Då + ñ+&É<Tä . n+<äTøπ eTq ô|<ä\› T ªªÁ|üj÷Ó >∑
X¯sD¡ + yê´ø£sD¡ yéTµµ nì ôd\$#êÃs¡T. @ C≤‹ jÓTÆ Hê,
@ eT‘·yTÓ HÆ ê #ê˝≤ ø±\+ @&ÉT>∑&É kÕ~Û+#ê\+fÒ
<ëìøÏ Áø£eT•ø£Då eTTK´+. @ uÛ≤ôwH’ ê ∫s¡ø±\+
eTqT>∑&É bı+<ë\+fÒ <ëìøÏ ˇø£ \ø£Då + nedüs+¡ .
ìs¡+‘·s¡ #Ó’‘·q´+‘√ Á|üeVæ≤+#˚ q~øÏ ì\ø£&É
ñ+&É<Tä . mH√ï ∫qï ∫qï ø±\Te\qT, ñ|üq<äT\qT
‘·eT˝À ø£\T|ü⁄≈£î+≥÷ m\¢|ü⁄Œ&É÷ e÷s¡TŒ\≈£î
˝Àqe⁄‘·÷ eTT+<äT≈£î kÕ– b˛‘·÷H˚ ñ+≥T+~.
n+<äTøπ eTq Á|ü<eäÛ ÷#ês¡T´&ÉT qqïj·T ªªÁ|üyêVæ≤˙
<˚XÊ´µµ nHêïs¡T.
yê´ø£sD¡ Á|üj÷Ó »q+ : ªkÕ<ÛTä nkÕ<ÛTä s¡÷bÕ\
düe÷Vü‰s¡yT˚ yê´ø£sD¡ eTTµ nì Äs√´øÏ,Ô nq>± kÕ<ÛTä ,
nkÕ<ÛTä s¡÷bÕ\T @y√ ‘Ó\TdüTø√yê\ì ì>∑÷&Üs¡e∆ TT.
$<ë´s¡T∆\T >±ì, ø£e⁄\T >±ì ‘·eT s¡#·q\˝À
kÕ<ÛäTs¡÷bÕ\T Áyêj·Te\dæq u≤<Ûä´‘· m+‘Ó’Hê
ñ+~. Ä u≤<Ûä´‘·qT yê´ø£s¡D+ ø£*ŒdüTÔ+~.
yê´ø£sD¡ +. <ë«sê |ü<ä dü«s¡÷|ü+, |ü<+ä |ü⁄≥Tºø,£
|ü<ëìøÏ ñqï |üsê´j·T|ü<ë\T, HêHêsêú\T, e⁄´‘·Œ
‘·T\Ô T, |ü<ë\qT $&ÉBj·T&É+, ø£\|ü&+É , düe÷ kÕ\T
>∑T]Ô+#·&+É , #Û+· <√C≤„q+ ø£*+Z #·≥+ e+{Ï eTÚ*ø£
C≤„q+ ø£\T>∑T‘·T+~. n+‘˚>±ø£ <√wü s¡V≤æ ‘· uÛ≤e
Á|üø≥£ Hê kÕeTsê∆´ìï ≈£L&Ü ô|+bı+~+|ü CÒdTü +Ô ~.
H˚&TÉ ø£˙dü yê´ø£sD¡ |ü]C≤„q+ m+<äT≈£î nedüs+¡ :
ÁbÕNq ø±\+˝À $<ä´ n+fÒ dü+düÿ‘·+
H˚s«¡ &É+, kÕVæ≤‘·´ Á>∑+<Ûë\T #·<eä &É+, |ü+#·‘+· Á‘·
ø£<\äÛ T H˚s«¡ &É+, yê´ø£sD¡ dü÷Á‘ê\T ã{°º |ü≥&º +É ‘√
kÕ–+~. ø±˙ H˚&TÉ >∑D‘Ï ,· kÕe÷q´, kÕ+|òTæ ø£
XÊÁkÕÔ\‘√ bÕ≥T Ä+>∑+¢ ˝À |ü≥Tº kÕ~ÛùdÔ ñ<√´>∑+
kÕ~Û+#·≥+ ‘˚*ø£ nH˚ uÛ≤eq‘√ ‘Ó\T>∑T uÛ≤wüqT
$düà]düTHÔ êïs¡T. <ëì‘√ |æ\\¢ ≈£î uÛ≤wü |ü≥¢ ÄdüøÔÏ
‘·–bZ ˛‘·Tqï~. ø±ã{Ϻ H˚&TÉ eTq u≤\u≤*ø£\≈£î ø£˙dü
yê´ø£s¡D |ü]C≤„q+ ø£*–+#·e\dæq ÄeX¯´ø£‘·
m+‘ÓH’ ê ñ+~.
es¡íe÷\ ñ#·Ã]+#˚ |ü<ä∆‹, nø£ås¡ <√wü
ìyês¡D, yêø£´ uÛ<Ò ë\T, ø£s,Ô¡ ø£sà¡ ,ÁøÏjT· \ dü«s¡÷ |üeTT,
düe÷|üø,£ ndüe÷|üø£ ÁøÏj÷· s¡÷bÕ\T, düøs£ à¡ ø£,nø£sà¡ ø£
ÁøÏj÷· s¡÷bÕ\ >∑T]+∫ $<ë´s¡T\ú ≈£î ‘Ó*j·T CÒj÷· *.
á $wüj÷· \˙ï eTq yê´ø£sD¡ Á>∑+<∏ë\˝À bı+<äT
|üs#¡ ã· &ç ñHêïsTT.
n≥Te+{Ï yê´ø£sD¡ Á>∑+<Ûë\qT |ü]#·jT· +
#˚ùd ∫qï Á|üjT· ‘·ïy˚T á ªª‘Ó\T>∑T yê´ø£sD¡ ≤\ dü+øÏ|å Ôü
#·]Á‘·µµ, ªª‘·*¢ dü+düÿ‘·+ãT jÓT\¢ uÛ≤wü\≈£îqTµµ nì
eT÷\|òüT{Ïø£ πø‘·e #Ó|æŒq≥T¢ nìï uÛ≤wü\≈£î
eT÷\yÓ T Æ q dü + dü ÿ ‘· uÛ ≤ wü ˝ À nH˚ ø £ \ø£ å D
Á>∑+<Ûë\THêïsTT. eTq k˛<äs¡ uÛ≤wü˝q’… ‘·$Tfi¯+,
ø£qï&É+, eT\j·÷fi¯ uÛ≤wü˝À¢ ≈£L&Ü nH˚ø£ \ø£Då
Á>∑+<Ûë\T yÓ*XÊsTT. nfÒ¢ eTq ‘Ó\T>∑T uÛ≤wü≈î£ ≈£L&Ü
nH˚ø£ yê´ø£sD¡ Á>∑+<Ûë\T ñHêïsTT. yê{Ïì >∑T]+∫
#·]Ã<ë›+
‘Ó\T>∑T uÛ≤wü≈£î #ê˝≤ ÁbÕNq #·]Á‘·
ñqï≥T¢>±H˚ ‘Ó\T>∑T yê´ø£sD¡ ≤\≈£î ≈£L&Ü ÁbÕNq
#·]Á‘· ñ+~. ‘Ó\T>∑T Á>∑+<Ûë\˝À eTTK´+>±
#Û+· <ädTü ‡, yê´ø£sD¡ +, n\+ø±s¡ XÊÁkÕÔ\THêïsTT.
 lø£fi≤>ö‘·$T 5

qqïj·T≈£î |üPs¡«y˚T nH˚ø£ XÊdüHê\˝À |ü<´ä >∑<ë´\T $qïø√≥ ô|<äq› yê´ø£sD¡ +, #Û+· <ädTü ‡‘√ bÕ≥T,
\_ÛdüTÔHêïsTT. n+fÒ n|üŒ{Ïπø ‘Ó\T>∑T uÛ≤wü˝À n\+ø±s¡ XÊÁdü+Ô ≈£L&Ü CÀ&ç+∫, ø±yê´\+ø±s¡
#Û+· <ädTü ‡ yÓ\dæ ñ+~. >±q≥ ;dü≥>± ñqï eTq #·÷&ÜeTDϵµ nH˚ ù|s¡T‘√ s¡∫+∫ #êfi¯óø£´ $X‚«X¯«s¡
‘Ó\T>∑T uÛ≤wü≈î£ ˇø£ dæsú ‘¡ «· + rdüTø=ì sêe&ÜìøÏ uÛ÷Ñ |ü‹øÏ n+øÏ‘+· #˚XÊ&ÉT. Ç‘·qT ‘·q ø±e´+˝Àì
|üPqTø=qï eTVü≤˙j·TT&ÉT Ä~ø£$ qqïj·TuÛ≥Ñ Tº uÛ≤>±\qT ªñ˝≤¢kÕ\Tµ >± ù|s=ÿHêïs¡T. Bì˝À ‘=$Tà~
uÛ≤s¡‘· s¡#·q≈£î |üPs¡«+ ªªÄ+Á<Ûä X¯ã› ñ˝≤¢kÕ\THêïsTT. @&ÉT, mì$T~ ñ˝≤¢kÕ\˝À
∫+‘êeTDϵµ nH˚ \|òTü T yê´ø£sD¡ + s¡∫+∫ uÛ≤wü≈î£ #Û+· <ädTü ‡ >∑T]+∫, ‘=$Tà<äe ñ˝≤¢d+ü ˝À yê´ø£sD¡
ˇø£ dæsú ‘¡ «· + #˚≈L£ sêÃ&ÉT qqïj·T. nsTT‘˚ Ç~ eTq Á|üdøü ÔÏ #˚XÊ&ÉT.
‘Ó\T>∑T |ü<´ä >∑<ë´\‘√ >±ø£ dü+düÿ‘· XÀ¢ø£ s¡÷|ü+˝À 15e X¯‘êu≤›ìøÏ #Ó+~q nq+‘êe÷‘·T´&ÉT
88 Äsê´e‘êÔ\T>± ÁyêXÊ&ÉT. Ç~ kÕe÷q´ ø£e⁄\≈£î ªª#Û+· <√<äsŒ¡ D+µµ nH˚ ù|s¡T‘√ nq+‘·Tì #Û+· <ä+
ns¡e∆ Tj˚T´ dæ‹ú ˝À ˝Ò<Tä . n+<äTøπ á Á>∑+<ÛëìøÏ s¡∫+#ês¡T. Bì˝À yÓTT‘·Ô+ Hê\T>∑T nXÊ«kÕ
ªm\≈£L∫ u≤\ düsd¡ «ü ‹µ - ªu≤\ düsd¡ «ü rj·T+µµ \THêïsTT. yÓTT<ä{Ï ÄXÊ«dü+˝À \|òTü Te⁄\T >∑Ts¡T e⁄\T
nH˚ ù|s¡T‘√ yê´U≤´q+ Áyêdæ <ëì˝Àì $wüj÷· ìï >∑Ddü«s¡÷bÕ\T, Ç+Á<ë~ >∑D uÛ<Ò ë\T, j·T‘·T\T,
‘˚≥‘Ó\¢ |ü]#ê&ÉT. ÁbÕdü\T $e]+#ê&ÉT. ~«rj·÷XÊ«düeTT˝À >∑<ä´
ªªqqïj· T #Ó | æ Œ q nH˚ ø £ dü ÷ Á‘ê\qT \ø£Då ≤\T eè‘·Ô \ø£Då ≤\T, ‘·rj·÷XÊ«dü+˝À ø£+<ä+,
$uÛ~Ò dü÷,Ô ø=ìï{Ïì, düe]dü÷,Ô ø=ìï{Ïì $e]dü÷Ô ^‘·+, d”d+ü , ‘·sT¡ y√», nø£ÿs¡, s¡>&∑ ,É #ê≥T, ñ
n<Ûsä «¡ D≤#ês¡T´&ÉT ªª$ø£‘· $y˚ø+£ µµ nH˚ ù|s¡T‘√ <ëVü≤s¡D ø±e´\ø£åD≤\T $e]+#ês¡T. Hê\Ze
ªªn<Ûäs¡«D ø±]ø±e[µµ nH˚ yê´ø£s¡D Á>∑+<Ûä+ nXÊ«dü+˝À e÷Á‘·+ yê´ø£sD¡ $X‚cÕ\T $e]+#ês¡T.
s¡ ∫ +#ês¡ T . n<Û ä s ¡ « DT&É T ≈£ L &Ü qqïj· T qT n+‘˚>±ø£ ªªs¡kÕuÛsÑ D¡ +µµ nH˚ n\+ø±s¡ XÊÁdü+Ô ≈£L&Ü
nqTdü]dü÷Ô dü+düÿ‘· XÀ¢ø±\‘√H˚ ‘Ó\T>∑T≈£î s¡∫+#ê&ÉT.
yê´ø£ s ¡ D + s¡ ∫ +#ê&É T . BìøÏ ~«‘· + Á‹D° 17 e X¯‘ê_›øÏ #Ó+~q ø±≈£îq÷] n|üŒø£$
d”‘êsêe÷#ês¡T´\T ªø£$ »qeT+&Éq+µ nH˚ ù|s¡T‘√ ªÄ+Á<ÛXä 㯠› ∫+‘êeTDϵ Ä<Ûës¡+>± ªªn|üŒø£Mj·T+µµ
n<äT“¤‘· yê´U≤´q+ s¡∫+#ê&ÉT.µµ nH˚ ù|s¡T‘√ 5 ÄXÊ«kÕ\ \ø£Då Á>∑+<Û+ä s¡∫+#ês¡T.
#Û+· <ädTü ‡≈£î #Ó|Œæ q Á>∑+<Ûë\˝À eT*¢jT· Á|ü<eäÛ ÷XÊ«dü+˝À Á>∑+<Ûä s¡#H· ê~ $wüj÷· \‘√ bÕ≥T
sπ #·q, ªø£$»HêÁX¯jT· +µ #ê˝≤ eTTK´yÓTqÆ ~. Bì˝À ‘·‘‡· eT, ‘·<“ä e¤ , <˚X´¯ , Á>±e÷´\ MT<ä #·]Ã+#ê&ÉT.
e÷s¡<Z o˚ ø£$‘ê«\≈£î dü+ã+~Û+∫q nH˚ø£ |ü<´ä ~«rj·÷XÊ«dü+˝À ‘Ó\T>∑T uÛ≤wü˝À es¡í dü«s¡÷bÕìï
\ø£åD≤\T $e]+#·ã&ܶsTT. ‘Ó\T>∑T yê´ø£s¡D $e]+#ê&ÉT. ‘·rj·÷XÊ«dü+˝À øπ e\+ j·T‹ -
Á>∑+<Ûë\˝À Ä+Á<Ûä X¯ã› ∫+‘êeTDÏ yÓTT<ä{Ï <Óq’ |üŒ{Ïø° ÁbÕdü\T e÷Á‘·yT˚ $e]+#ê&ÉT. (á nXÊ«kÕìøÏ
n~ dü+düÿè‘· uÛ≤wü˝À Áyêj·Tã&ç ñ+~. ‘Ó\T>∑T sêeP] <=s¡kÕ«$T X¯sà¡ >±s¡T ªªn|üŒø£Mj·T uÛ≤e
uÛ≤wü˝À ñqï yÓTT<ä{Ï yê´ø£sD¡ Á>∑+<Û+ä ªÄ+Á<Ûä uÛ≤cÕ Á|üø±•ø£µµ nH˚ ù|s¡T‘√ Á|üd<æ ∆ä yêHêU≤´q+ s¡∫+#ês¡T)
uÛ÷Ñ wüD+µµ ø£sÔ¡ ªªeT÷\|òTü {Ïø£ øπ ‘·q. á Á>∑+<Û+ä ˝À Hê\Z e ◊<ä e nXÊ«kÕ\˝À #Û · + <√ uÛ Ò < ë\T
192 |ü<ä´,>∑<ä´eTT\THêïsTT. M{Ïì 1. dü+C≤„ $e]+#ê&ÉT. n|üŒø£$øÏ düeTø±*≈£î&ÉT nôVAã\
Á|üøs£ D¡ eTT, 2. ‘·‘‡· eT Á|üøs£ D¡ +, 3. dü+~Û Á|üøs£ D¡ +, |ü+&ç‘T· &ÉT qqïj·T >±] ∫+‘êeTDÏì, Ä<Ûsä «¡ DTì
4. $uÛøÑ ÔÏ Á|üøs£ D¡ +, 5. düe÷dü Á|üøs£ D¡ +, 6. ÁøÏj÷· ø±]ø£\qT Ä<Ûës¡+>± #˚dTü ø=ì ªªø£$ •s√uÛ÷Ñ wüD+µµ
Á|üøs£ D¡ + nì Äs¡T uÛ≤>±\T>± $uÛõÑ +#ê&ÉT. nH˚ Á|üd<æ ∆ä \ø£Då Á>∑+<∏+ä s¡∫+#ê&ÉT. Ç‘·qT ô|’
Ç+#·T$T+#·T Ç‘·ì ø±˝≤ìøÏ #Ó+~q s¬ +&ÉT yê´ø£sD¡ ≤\qT yê´U≤´ìdü÷Ô ÁbÕNq ø±yê´\
 6 lø£fi≤>ö‘·$T
qT+&ç nH˚ø£ ñ<ëVü≤s¡D\T #·÷|æ+#ê&ÉT. nsTT‘˚ 10 |ü]#˚Ã<¤ ë\T>± $uÛõÑ +#ê&ÉT. ∫qïj·Tdü÷] ‘·q
á Á>∑+<∏+ä dü+düÿ‘·+˝À j·TT+&É&+É #˚‘· øÏw¢ ‘ºü s· y¡ TÓ Æ \ø£Då ≤ìøÏ Ç∫Ãq \øå±´\T #·÷&ÉeTT#·Ã≥>± ñ+{≤sTT.
dü+düÿ‘·+˝À |ü]#·jT· eTTqï yê]øÏ ≈£L&Ü ø£weºü T eT#·TÃ≈£î dü+~Û |ü]#˚ä<ä+˝À ªªn‘·TÔq≈£î dü+~Û
ì|æ+#˚≥≥T¢ ‘·j÷· s¬ +’ ~. *+>∑eT>∑T+≥ ‹eTàø£$ ãVüQfi¯+ãT>± q>∑Tµµ nì \ø£Då + #Ó|Œæ \ø£´å +>±
ªªdüT\ø£Då kÕs¡+µµ nH˚ #Û+· <√ Á>∑+<Û+ä s¡∫+#ês¡T. y˚Tq‘·,Ô |ü⁄{Ïìº \T¢, #·÷&É≈î£ +&ÓqT nì Ç#êÃ&ÉT.
Bì˝À \|òTü Te⁄\T, >∑Ts¡Te⁄\T @s¡Œ&˚ rs¡T, Ç+Á<ë~ y˚Tq‘·Ô |ü⁄{Ïìº \T¢ #·÷&É≈î£ +&Ü mø£ÿ&ÓH’ ê ñ+≥T<ë!
>∑D≤\ \ø£Då ≤\T, e‘êÔ\T, C≤‘·T\T, ñ|üC≤‘·T\T Ç≥Te+{Ï #Û˝· À≈£î\Ô ‘√ \øå±´\T Çe«&É+˝À
@s¡Œ&˚ |ü<ä∆‹, j·T‹ uÛÒ<ë\T, ÁbÕdü\T >∑T]+∫ dü÷] ~≥º. ∫qïj·Tdü÷] •wüßà&ÉT ãVüQ»q|ü*¢
$|ü⁄\+>± #·]Ã+#ê&ÉT. eTq+ eTq u≤\u≤*ø£\≈£î d”‘êsêe÷#ês¡T´\T ≈£L&Ü yê´ø£sD ¡ ≤ìøÏ |üPs¡D
ì‘·´+ uÀ~Û+#˚ ` Á>∑+<Û+ä >± ªªÁbÂ&ÛÉ yê´ø£sD¡ eTTµµqT ªªÁ‹*+>∑ \ø£Då
ªªÇq >∑D Á‘·jT· +ãT ì+Á<ä <ä«j·T+ãTqT X‚weü TTµµ nH˚ ù|s¡T‘√ s¡∫+#ês¡T. u≤\ yê´ø£sD¡
Vü≤+dü |ü+#·ø+£ ãT Hê≥ yÓ\~. dü÷Á‘ê\ ø£qT>∑TD+>± dües¡D $es¡D |üPs¡D
dü÷s¡T´ &=ø£ÿs¡T+&ÉT düTs¡sêE *<äs› T¡ nqTø£+Ô >± düTe÷s¡T 350 dü÷Á‘ê\T s¡∫+#ês¡T.
~qø£s¡ <ä«j·T+ãT ‘˚≥^‹µµ nH˚ Á|üd<æ ∆ä |ü<´ä + ∫qïj·Tdü÷] e<ä*y˚dqæ ªªyêø£´ |ü]#˚Ã<¤ +ä µµ qT
Ç+<äT˝Àì<˚. $|ü⁄\+>± $e]+#ês¡T.
n&ç<+ä dü÷s¡ø$£ ªªÄ+Á<Û#ä +· Á<ë˝Àø£+µµ nH˚ u≤\, ÁbÂ&ÛÉ yê´ø£sD¡ ≤\≈£î |üPs¡D Á>∑+<Û+ä >±
ù|s¡T‘√ n\+ø±s¡ Á>∑+<Ûëìï s¡∫+#ê&ÉT. Ç~ e+‘·sê\ sêeTø£ècÕísêe⁄>±s¡T ªeTTø£Ô \ø£Då øöeTT~µì
dü+düÿ‘·+˝À <Ûäq+»j·T <Ûäì≈£î\T s¡∫+∫q s¡∫+#ês¡T. ô|’ s¬ +&ÉT Á>∑+<∏ë\ <ë«sê kÕ~Û+#·˝ìÒ
#·+Á<ë˝Àø£ Á>∑+<ÛëìøÏ nqTdüsD ¡ . n+<äT 100 nH˚ø£ s¡÷bÕ\qT áj·Tq ‘·q yê´ø£sD¡ Á>∑+<Û+ä ˝À
n\+ø±sê\qT \ø£Då \øå±´\‘√ $e]+#·ã&ç+~. kÕ~Û+#ê&ÉT.
19e X¯‘êã›+ ‘=* uÛ≤>∑+˝À sê$bÕ{Ï >∑Ts¡TeT÷]Ô Ä<ÛTä ì≈£î\˝À #·s¢¡ >∑D|ü‹ XÊÁdæ>Ô ±s¡T Ä+Á<Ûä
XÊÁdæÔ ª‘Ó\T>∑T yê´ø£sD¡ eTTµ nH˚ ù|s¡T‘√ yÓTT≥º yÓTT<ä≥ ∫+‘êeTDÏ, n<Ûsä «¡ D ø±]ø±efi¯ó\qT Ä<Ûës¡+>±
e#·q+˝À dü÷Á‘· s¡÷|ü+>± yê´ø£s¡D Á>∑+<Ûëìï #˚dTü ø=ì ªªHêsêj·TD°j÷· +Á<Ûä yê´ø£sD¡ eTTµµ nH˚
s¡∫+#ês¡T. n~ Äø±\+˝À m+‘√ Á|üd~æ ∆ #Ó+~+~. ù|s¡T‘√ |ü<´ä >∑<ë´\‘√ ≈£L&çq #·+|üP |ü<‹∆ä ˝À
∫qïj·Tdü÷] e+{Ï yês¡T ≈£L&Ü Ä dü÷Á‘ê\ yê´ø£sD¡ + sêXÊ&ÉT. BìøÏ Äj·Tq |ü⁄Á‘·T&ÉT #·s¢¡
Ä<Ûës¡+>± yê´ø£s¡D+ H˚s¡TÃ≈£îHêïs¡T. nsTT‘˚ Hêsêj·TD XÊÁdæÔ yê´U≤´q+ s¡∫+#ês¡T. 20e
n+<äT˝À dü÷Á‘ê\T n‹ Bs¡+È >± ñ+&É&+É #˚‘· n~ X¯‘êã›+˝À C§qï\>∑&¶É XÊs¡<ë+ã ªdüT\uÛÑ yê´ø£
Á|üd~æ ∆ bı+<ä˝øÒ b£ ˛sTT+~. s¡D+µ, e&Ée¢ T÷&ç >√bÕ\ø£wüí ªªyê´eVü‰]ø£ uÛ≤cÕ
‘Ó\T>∑T kÕVæ≤‘·´ #·]Á‘·˝ÀH˚ $|ü¢e+ yê´ø£sD¡ +µµ ≈£L&Ü #ê˝≤ Á|üd~æ ∆ #Ó+<ësTT.
rdüTø=∫Ãq yê´ø£sD¡ Á>∑+<Û+ä ªªu≤\yê´ø£sD¡ +µµ. Bì á $<Û+ä >± Ä+Á<Ûuä ≤Û cÕeT ‘·*¢ qqïj·T
ø£ s ¡ Ô ∫qïj· T dü ÷ ], dü ÷ Árø£ s ¡ D ˝Àì H˚ s ¡ T Œ, ø±\+qT+&ç H˚{Ï es¡≈£î ~q~q Á|ües¡∆e÷qyÓTÆ
ñ<ëVü≤s¡D\T Ç∫Ãq rs¡T n+<ä] eT~ì #·÷s¡ $sêõ\T¢‘÷· ‘Ó\T>∑T Hê\Tø£\ MT<ä q]Ôd÷ü Ô ‘·q
>=qï~. dü÷Árø£s¡D˝À kÕs¡fi¯´+ dü÷{Ï<äq+ Ä ñìøÏì ø±bÕ&ÉT≈£î+≥Tqï~. eTq+ eTq yê´ø£sD¡
Á>∑+<ÛëìøÏ m+‘√ ù|s¡T ‘Ó∫Ã+~. ‘Ó\T>∑T kÕVæ≤‘·´+˝À Á>∑+<∏ë\qT ø±bÕ&ÉTø=ì uÛ≤$ ‘·sê\ yê]øÏ
á Á>∑+<Û+ä ªªq uÛ÷Ñ ‘√ q uÛ$Ñ wü´‹µµ nsTT+~. n+~+#·≥+ Á|ü‹ ˇø£ÿ ‘Ó\T>∑T uÛ≤cÕ_Ûe÷ì ‘·øDå£
∫qïj·Tdü÷] kÂ\uÛ´Ñ + ø=s¡≈î£ u≤\ yê´ø£sD¡ ≤ìï ø£seÔ¡ ´+
 lø£fi≤>ö‘·$T
uÛ≤s¡‘·<˚X¯ $uÛÑ»q
ªªπs|ü⁄ eTq+ 14 Ä>∑düTº 1947, ø√˝Ÿø£‘ê
qT+&ç $eTTøÏÔ bı+<äT‘êeTT.
ªªÁ_{°wt Á|üuÛÑT‘ê«\T 1900˝À Çe«&ÜìøÏ
dæ<ä∆+>± ñ+fÒ, 1900˝À ‹s¡düÿ]+∫q|üŒ{Ïø°,
1920˝À eT+ps¡ T #˚ X Ês¡ q &É + ˝À Hê≈£ î
m≥Te+{Ï dü+<˚Vü≤+ ˝Ò<äT ˝Ò<ë 1920˝À yês¡T
ìsêø£]+∫q yê{Ïì 1920˝À eT+ps¡T #˚jT· &É+
ø±˙ 1940˝À eT+ps¡T #˚jT· &É+ ˝Ò<ë 1940˝À
yês¡T ìsêø£]+∫q <ëìì 1940˝À eT+ps¡T
#˚ùdÔ 1947˝À eT+ps¡T #˚XÊs¡T - Ä ‘·sê«‘·
‘=$Tà~ e+‘·T\ ø£cÕº\T, <˚«wü+, Væ≤+dü, U…’<äT\T,
ñÁ>∑yê<ä+, Vü≤‘·´\T, ø=s¡&Ü <Óã“\T, ø±\TŒ\T,
Vü≤‘·´\T, C≤‹ Vü≤‘·´\T ≈£L&Ü ìyê]+#·ã&Ée#·TÃ.
n~Ûø±s¡e÷]Œ&ç XÊ+‹j·TT‘·+>± »]– ñ+&Ée#·TÃ,
ãVüQXÊ $uÛÑ»q ˝Ò≈£î+&Ü ≈£L&Ü. - *jÓ÷HêsY¶
eP˝ŸŒ¤, 1967
Á_{°wüs¡T¢ 15 Ä>∑dtº 1947q kÕ«‘·+Á‘·´+
Çyê«\ì ìs¡ísTT+#·T≈£îHêïs¡T. ¬s+&Ée Á|ü|ü+#·
j· T T<ä ∆ + ˝À $TÁ‘· s êC≤´\ <ä fi ≤\≈£ î »|ü ˙ dt
˝§+–b˛sTTq ¬s+&Ée yê]¸ø√‘·‡e+ nsTTq+<äTq
á ‘˚Bì yÓ’ÁkÕjYT ˝≤sY¶ eTÚ+{Ÿu≤≥Hé m+#·T
≈£îHêïs¡T. n‘·qT, |ü<ä$ì #˚|ü≥º&ÜìøÏ y˚∫ ñqï
sê»ø°j·T Hêj·T≈£î\T, eT]ø=+<äs¡T Çwüº|ü&˚ ‘˚B
es¡≈£î Ä\dü´+ #˚j·T&ÜìøÏ Çwüº|ü&É˝Ò<äT - 26
»qe] 1948. ø±ã{Ϻ C≤rj·Tyê<ä uÛ≤eq ø£+fÒ
kÕÁe÷»´ nVü≤+ø±s¡+‘√ Á|ü‹<Ûä«ì+#˚ s√Eq
∫es¡≈£î ùd«#·Ã¤ e∫Ã+~.
>±+BÛ Çs¡yÓ’ Hê\T>∑T >∑+≥\ ìsêVü‰s¡
Bø£å‘√ 1947 Ä>∑düTº 15q >∑Ts¡TÔ#˚XÊs¡T. n‘·qT
#ê˝≤ ø±\+bÕ≥T b˛sê&çq ùd«#·Ã¤ ÄyÓ÷<äj÷Ó >∑´+
ø±ì <Ûäs¡≈£î e∫Ã+~. kÕ«‘·+Á‘·´+ n+fÒ $uÛÑ»q
≈£L&Ü. >∑‘· |üHÓï+&ÉT HÓ\\T>± Væ≤+<äTe⁄\T
eT]j·TT eTTdæ¢+\ eT<Ûä´ <ë<ë|ü⁄ ìs¡+‘·s¡ n\¢s¡T¢
7
»]>±sTT. 1946 Ä>∑düTº 16q ø£\ø£‘êÔ˝À Væ≤+dü
ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆ u…+>±˝Ÿ Á>±MTD ÁbÕ+‘ê\≈£î yê´|æ+
∫+~. nø£ÿ&çqT+&ç n~ ;Vü‰sY≈£î, Ä ‘·sê«‘·
j·TTHÓ’f…&é ÁbÕ$Hé‡\≈£î eT]j·TT ∫es¡≈£î |ü+C≤uŸ
ÁbÕ$Hé‡≈£î yÓ[¢+~, nø£ÿ&É Væ≤+kÕø±+&É eT]j·TT
Vü≤‘·´\ |ü]~Û n+‘·≈£î eTT+<äT »]–q uÛÑj·÷qø±
\qT $T+∫b˛sTT+~. Ä>∑dtº-ôdô|º+ãsY 1946
Væ≤+dü, yÓTT<ä{Ï dü+<äs¡“¤+˝À, bÕøÏkÕÔHé Á|ü‘˚´ø£
sêÁwüº+ ø√dü+ ñ<ä´e÷ìøÏ Ä»´+ b˛dæq eTTdæ¢+
©>¥ bÕغ#˚ Áù|πs|æ+#·ã&ç+~. ©>¥≈£î eTVü≤à<é n©
õHêï Hêj·Tø£‘·«+ eVæ≤+#ês¡T. Ä>∑wüߺ 1946˝À
ø£\ø£‘êÔ˝À n\¢sq¢¡ T ÁbÕs¡+_Û+#·&+É <ë«sê, õHêï,
©>¥ ¬s+&ÉT esêZ\qT eT]+‘· Á<ÛäTMø£]+#ê\ì
uÛ≤$+#ês¡T, ‘·<ë«sê Á_{Ïwt yês¡T ∫es¡≈£î
$&ç∫ô|{Ϻq|ü⁄Œ&ÉT uÛ≤s¡‘·<˚XÊìï $uÛÑõ+#·eTì
ã\e+‘·+ #˚XÊs¡T. á Á|üj·T‘·ï+˝À yês¡T |òüTq
$»j·T+ kÕ~Û+#ês¡T. ;Vü‰sY˝À Væ≤+<äTe⁄\T
Á≈£Ls¡+>± Á|ürø±s¡+ rs¡TÃ≈£îHêïs¡T, yê] #·s´¡ \≈£î
kÕúìø£ ø±+Á¬>dt Hêj·T≈£î\T eT<ä‘› T· Ç#êÃs¡T. Á_{°wt
yês¡T @ Á|üuÛÑT‘ê«ìø° n~Ûø±sêìï ã~© #˚j·Ts¡ì
Ç|üŒ{Ïπø #ÓbÕŒs¡T, ªuÛ≤s¡‘· C≤rj·T J$‘·+˝À ô|<ä›
X¯øÏÔe+‘·yÓTÆq n+XÊ\#˚ H˚s¡T>± n~Ûø±sêìï
‹s¡düÿ]+#·ã&ç+~µ. 1946-7 Hê{Ï s¡ø£Ô bÕ‘·+
eTTdæ¢+\T πøe\+ Væ≤+<äTe⁄\ Ä~Û|ü‘·´+˝À ñqï
ø±+Á¬>dt Á|üuÛÑT‘·«+˝À düT\uÛÑ+>± J$+#·˝Òs¡ì
dü÷∫+∫q≥T¢ nì|æ+∫+~. Ç|ü⁄Œ&ÉT ªÁ|ü‹ eT‘·
|üsy¡ TÓ qÆ yê´|æÔ s¬ +&ÉT-<˚XÊ\ dæ<ë∆+‘êìøÏ eT]+‘·
ÄyÓ÷<ä+, <˚X¯ $uÛÑ»q jÓTTø£ÿ nìyês¡´‘·>±
ù|s=ÿqã&ç+~. qe+ãsY 1946 Hê{ÏøÏ n\¢s¡¢˝À
uÛ≤s¡‘·<˚X¯+ yÓTT‘·Ô+ eTs¡DÏ+∫q yê] dü+K´ ◊<äT
y˚\≈£î ô|’>± ñ+~.
1946 ∫es¡˝À n\¢s¡¢qT+&ç ‘·|æŒ+#·T
≈£îqï ˇø£ ÁbÕ$Hé‡ |ü+C≤uŸ. ø±sê´\j·T+˝À eTTdæ+¢ ,
 8 lø£fi≤>ö‘·$T
Væ≤+<ä÷ eT]j·TT dæ≈£îÿ uÛÑ÷kÕ«eTT\ ≈£L≥$T düìïVæ≤‘· düe÷»+. nsTT‘˚ kÕe÷õø£ XÊÁdüÔ Ø‘ê´
nsTTq düyÓTÆø£´yê<äT\T ñHêïs¡T. yês¡T XÊ+‹ dæ≈£îÿ\T Væ≤+<äTe⁄\≈£î düìïVæ≤‘·+>± ñ+&˚yês¡T.
uÛÑÁ<ä‘·\qT nì•Ã‘·+>± ñ+#ês¡T, m+<äTø£+fÒ yê]‘√ yês¡T s√{Ï uÒ{Ï ]wüºqT ø£*– ñHêïs¡T -
yê]øÏ e´‹πsø£+>± ˇø£ yÓ|’ ⁄ü eTTdæ+¢ ©>¥ eTs√yÓ|’ ⁄ü n+‘·sY-uÛÀ»q+ eT]j·TT n+‘·sY-$yêVü‰\
dæ≈£îÿ sê»ø°j·T bÕغ nø±©<äfiŸ ñHêïs¡T. »qe] dü+ã+<Ûä+ - eT]j·TT yê]‘√ bÕ≥T yês¡T
qT+&ç, |ü+C≤uŸ q>∑sê˝À¢ m|æk˛&çø˘ Væ≤+kÕ‘·àø£ yÓTT|òüT\T\ #˚‹˝À Væ≤+dü≈£î >∑T¬s’q #·]Á‘·qT ø£*–
<ë&ÉT\T »]>±sTT. e÷]à yÓTT<ä{Ï yês¡+ ‘·sê«‘· ñHêïs¡T. ã\e+‘·+>± m+|æø£ #˚ùdÔ, dæ≈£îÿ\T
düyÓTÆø£´yê<äT\T ã\e+‘·+>± $<ÛäT\qT+∫ ‘·|ü⁄Œ Væ≤+<äTe⁄\ |üøå±q ì\ã&É‘ês¡T. ø±˙ yês¡T
ø√e&É+‘√ Ç$ }|ü+<äT≈£îHêïsTT. y˚T Hê{ÏøÏ m+#·T≈£îH˚ eT÷&é˝À ˝Òs¡T. ÁbÕ$H釽Àì ¬s+&ÉT
Væ≤+kÕø±+&É πø+Á<ä+ uÛ≤s¡‘·<˚X¯+ jÓTTø£ÿ ‘·÷s¡TŒ ÁbÕ+‘ê\˝À dæ≈£îÿ ¬s’‘·T\T >∑D˙j·TyÓTÆq dü+K´˝À
qT+&ç yêj·Tyê´ìøÏ ìs¡j í ÷· ‘·àø£+>± e÷]+~. 18 ñHêïs¡T. X¯‘êã›+ ÁbÕs¡+uÛ+Ñ ˝À, ‘·÷s¡TŒ |ü+C≤uŸ≈î£
qe+ãsY 1946 eT]j·TT 18 y˚T 1947 eT<Ûä´ #Ó+~q dæ≈£îÿ\qT Á_{°wt yês¡T |ü•Ãe÷q ø=‘·Ô>±
uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À »]–q n\¢s¡¢˝À 4,014 eT+~ ˙{ÏbÕs¡T<ä\ <ë«sê n+~+#·ã&çq ÁbÕ+‘ê\qT
eTs¡DÏ+#ês¡ì Vü≤Ödt Ä|òt ˝≤sY¶‡≈£î düeT]Œ+∫q dæús¡|üs¡#·eTì ø√sês¡T. ø=ìï <äXÊu≤›\ e´e~Û˝À
ˇø£ Á|üø£≥q ù|s=ÿ+~. M]˝À, ˇø£ÿ |ü+C≤uŸ˝ÀH˚ yês¡T á ª¬øHê˝Ÿ ø±\˙\˝Àµ düTdü+|üqïyÓTqÆ ìyêkÕ
3,024 eT+~ eTs¡DÏ+#ês¡T. \qT ì]à+#ês¡T. Ç|ü⁄Œ&ÉT yê{Ïì m+<äT≈£î e~˝Ò
|ü+C≤uŸ eT]j·TT u…+>±˝Ÿ eT<Ûä´ n‘·´+‘· j·÷*? yê] |ü$Á‘· q>∑s¡+, neT‘·‡sY, ‘·÷s¡TŒq
düŒwüºyÓTÆq ‘˚&Ü dæ≈£îÿ\ |ü+C≤uŸ˝À ñ+&É≥+. ñ+~, ø±˙ qHêÿHê kÕôV≤uŸ (yê] eT‘· kÕú|ü≈£î&ç
Væ≤+<äTe⁄\T eT]j·TT eTTdæ+¢ \ eT<Û´ä H˚sT¡ >± b˛s¡T »qàdüú\+) |ü•Ãe÷q ñ+~. yês¡T ¬s+&ÉT Á|ü<˚XÊ
»]π> u…+>±˝Ÿ˝À á eT÷&√ bÕ<ä+ eT\+ ˝Ò<äT. \≈£î ñ∫‘· Á|üy˚XÊìï m+<äT≈£î bı+<ä≈£L&É<äT?
eTTdæ¢+\ e÷~]>±H˚, dæ≈£îÿ\T ˇπø |ü⁄düÔø£+, ˇø£ $uÛ»Ñ q≈£î neø±X¯+ m≈£îÿe>± ñ+&É&+É ‘√ ‘·eT≈£î
ìsêø±s¡ <˚e⁄&ÉT eT]j·TT $XÊ«düT\ jÓTTø£ÿ Á|ü‘˚´ø£ sêÁwüº+ ø±yê\ì &çe÷+&é #˚XÊs¡T
n|ü⁄Œ #˚dæ |ü|ü⁄Œ ≈£L&ÉT ‹q&É+, nqï~ |üì|æ\¢ ` ÄeTT<ë\ eTTs¡[
#êsê«ø£+, Ç~ ùV≤‘·Tyê<ä+ ø±<äT. á ø±\|ü⁄
ùV≤‘·Tyê<äT\+<äs¡÷ eT÷s¡â|ü⁄ yê<äT˝Ò. ùV≤‘·T ~qeTTq ø=ø£|üP≥ ‹qe˝…qqï#√
ã<ä+∆ >± Ä˝À∫+|üCdÒ æ n+<Ûøä ±sêìï b˛>=≥º>*∑ >π ~ mìïπ><Ó\ ù|&É HÓ‘·Ôe\j·TT
>∑Ts¡Te⁄ e÷Á‘·y˚T. ì»yÓTÆq düHê‘·q yê<äy˚T C≤HÓ&ÉT bı≥º ≈£î dü]b˛e⁄ ‹+&ç¬ø’
ø£f˝º… ì… ï+{Ïì ø=≥ºe\j·TT
ùV≤‘·Tyê<ä+. Hê´j·T, yÓX’ w‚ øæ ,£ n<Ó«’ ‘·,uÖ<ä∆ eT]j·TT $T–*bÕ∫q ø=ìï yÓT‘·T≈£î\T <äø£ÿ>∑
C…’q<äs¡ÙHê\T Ä dü‘·´ edüTÔe⁄ >∑T]+∫, $_Ûqï bÕÁ‘·˝…ìï{Ï X¯óÁuÛÑ|üs¡#·e\j·TT
ø√D≤˝À¢ eTìwæ Ä˝À∫+|ü#˚kÕsTT. uÛÖ‹ø£yê<ä+ ∫]–q H=ø£ bÕ‘· Ns¡¬ø’ ‘êHÓìï
yÓTT<ä≥ Á|ü»„˝≤ ø£ì|æ+∫, eTqdüT e÷j·T #˚‘· eTT≥Tºã≥º\T‹øÏ ô|≥ºe\j·TT
∫es¡≈£î yê]ì eT÷s¡Tâ\T˝≤ e÷πsÃdüTÔ+~. >=|üŒ ‘˚. >√‹ <ä>∑Zs¡ j·T»e÷ì >∑T+≥qø£ÿ
dæ<ë∆+‘ê\qT #Ó|æŒ, <˚e⁄&ÉT ˝Ò&ÉT nqï s¡cÕ´ #Ó’Hê <=+>∑ j·T+<äTs¡T m|ü⁄&˚~ <=s¡ø£≈£îqï
eT]j·TT ñ‘·Ôs¡ ø=]j·÷ <˚XÊ\ qT+∫ Ç|ü⁄Œ&ÉT bÕ∫|üìCÒj·TT |üì|æ\¢ |ü<ä$ ˙≈£î
ì»yÓTÆq Á|üe÷<ä+ á e÷qyê[øÏ ñ+~. n+≥>∑{Ϻq <Óes¡eTà? Äø£˝Òq?
 lø£fi≤>ö‘·$T
πø<ësYHê<∏é Ä\j·T+ nH˚~ |ü]wüÿ]+#·ì s¡Vü≤dü´+
πø<ësYHê<∏é Ä\j·÷ìï mes¡T ì]à+#ês¡H˚
<ëì >∑T]+∫ #ê˝≤ $wüj·÷\T #Ó|üŒã&ܶsTT.
bÕ+&Ée⁄\ qT+&ç Ä~X¯+ø£sê#ês¡T´\es¡≈î£ ≈£L&Ü.
ø±˙ eTqeTT <ëì˝ÀøÏ yÓfi≤¢\qTø√e&É+ ˝Ò<äT.
πø<ësYHê<∏é Ä\j·T+ ãVüQXÊ 8e X¯‘êã›+˝À
ì]à+#· ã &ç + <ä ì H˚ { Ï XÊÁdü Ô + dü ÷ ∫dü T Ô + ~.
n+fÒ á Ä\j·T+ ø£˙dü+ 1200 dü+e‘·‡sê\
qT+&ç ñ+~.
πø<ësYHê<∏é ñqï uÛÑ÷$T n|ü⁄Œ&˚ ø±<äT
Ç|üŒ{Ïø° 22e X¯‘êã›+˝À ≈£L&Ü #ê˝≤ Á|ü‹≈£L\
yÓTÆq~. ˇø£yÓ’|ü⁄ 22,000 n&ÉT>∑T\ m‘·TÔ˝À
πø<ësYHê<∏é ø=+&É, eTs√yÓ’|ü⁄ 21,600 n&ÉT>∑T\
m‘·TÔ˝À ø£s¡#Y≈£î+&é, eT÷&√ yÓ’|ü⁄ 22,700
n&ÉT>∑T\ m‘·TÔ˝À uÛÑs¡‘Y≈£î+&é ñHêïsTT.
á eT÷&ÉT |üs¡«‘ê\ >∑T+&Ü Á|üeVæ≤+#˚
◊<äTq<äT\T eT+<ëøÏì,eT<ÛTä >∑+>∑,∫s¡+Z >∑,düsd¡ «ü ‹
dü«s¡+<ä]. M{Ï˝À ø=ìï eTq |ü⁄sêD≤\˝À Áyêj·T
ã&ܶsTT. á ÁbÕ+‘·+ ªªeT+<ëøÏ˙ q~µµ ÁbÕs¡+uÛÑ
ÁbÕ+‘·+. #·*ø±\+˝À $|üØ‘·yTÓ qÆ eT+#·T ≈£î]ùd
#√≥T, esê¸ø±\+˝À ˙s¡T n‹ y˚>+∑ ‘√ Á|üeVæ≤+#˚
Á|ü<X˚ +¯ , Ç˝≤+{Ï Á|ü<X˚ +¯ ˝À Ç+‘·{Ï ø£fi≤K+&Üìï
s¡÷bı+~+#·&+É m+‘√ Á|üj÷· dü‘√ ≈£L&çq n<äT“¤‘·
yÓTÆq $wüj·T+. H˚{Ïø°,ªªπø<ësYHê<∏é Ä\j·T+µµ
ñqï Á|ü<˚XÊìøÏ MTs¡T yêVü≤Hê\‘√ yÓfi¯¢˝Òs¡T.
1000 dü+e‘·‡sê\ ÁøÏ‘+· Ç+‘· Á|ü‹≈£L\
ÁbÕ+‘·+˝À, nqqT≈£L\ |ü]dæú‘·T˝À¢ Ä\j·÷ìï
m˝≤ ì]à+#ês¡T. eTqeT+<äs¡+ ˇø£ÿkÕ¬s’Hê
Ä˝À∫+#ê*. á Ä\j·T+ 10e X¯‘êã›+˝À uÛ÷Ñ $T
ô|’ ñ+&ç ñ+fÒ, n~ ‘·≈£îÿe ªª◊dt @CŸµµ ø±\+˝À
ñ+&˚<äì XÊÁdüÔy˚‘·Ô\T }Væ≤düTÔHêïs¡T.
&ÓÁVü‰&É÷Hé˝Àì ªª yê&çj÷· ÇHéd≥ºæ ÷´{Ÿ Ä|òt
9
õj·÷\J,µµ πø<ësYHê<∏é <˚yê\j·T+˝Àì sêfi¯¢ô|’
*>√ïe÷{Ïø˘ &˚{Ï+>¥ |üØø£åqT ìs¡«Væ≤+∫+~.
ªªsêfi¯¢ J$‘·+µµ >∑T]Ô+#·&ÜìøÏ Ç~ »s¡T|ü⁄‘ês¡T.
<ëì˝À 14e X¯‘êã›+ qT+∫ 17e X¯‘êã›+
eT<Ûä´ø±\+ es¡≈£î Ä\j·T+ |üP]Ô>± eT+#·T‘√
ø£|üŒã&ç ñ+<äì |üØø£å˝À ‘˚*+~. nsTT‘˚ Ä\j·T
ìsêàD≤ìøÏ m˝≤+{Ï qwüº+ »s¡>∑˝Ò<äT.
2013˝À πø<ësYHê<∏éqT ‘êøÏq $|ü‘·ÿs¡
es¡<äqT n+<äs¡÷ ‘·|üŒø£ #·÷dæ ñ+{≤s¡T. á
ø±\+˝À dü>∑≥T ø£+fÒ 375% m≈£îÿe es¡¸bÕ‘·+
qyÓ÷<Ó’+~. ‘·<äT|ü] es¡<ä\T ªª5748 eT+~µµ
(Á|üuÛÑT‘·« >∑D≤+ø±\ Á|üø±s¡+) eTs¡DÏ+#ês¡T,
4200 Á>±e÷\T <Óã“‹HêïsTT. uÛ≤s¡‘· yÓ’e÷ìø£
<äfi+¯ <ë«sê 1 \øå± 10 y˚\ eT+~øÏ ô|>’ ± Á|ü»\T
$e÷Hê\˝À s¡ø+åÏ #·ã&ܶsT¡ . n+‘ê n‘·˝≤≈£î‘·\+
nsTT+~. ø±˙ Ç+‘· $|ü‘·ÿs¡ es¡<ä˝À ≈£L&Ü
øπ <ësYHê<∏é Ä\j·T ìsêàD+ô|’ @ e÷Á‘·+ Á|üu≤Û e+
|ü&É˝Ò<äT.
ªªÄ]ÿj·÷\õø£˝Ÿ kıôd’{° Ä|òt Ç+&çj·÷µµ
Á|üø±s¡+, es¡<ä\ ‘·sê«‘· ≈£L&Ü Ä\j·T+ yÓTT‘·Ô+
ìsêàD+ jÓTTø£ÿ Ä&ç{Ÿ˝À 99 XÊ‘·+ Ä\j·T+
|üP]Ô>± düTs¡øÏå‘·+>± ñ+<äì ‘˚*+~. 2013
es¡<ä\ düeTj·T+˝À ìsêàD≤ìøÏ m+‘· qwüº+
»]–+<√, <ëì Á|üdüTÔ‘· dæú‹ì n<Ûä´j·Tq+ #˚j·T
&ÜìøÏ ªªIITeTÁ<ëdtµµ Ä\j·T+ô|’ ªªNDT |üØø£åµµ
ìs¡«Væ≤+∫+~. Ä\j·T+ |üP]Ô>± düTs¡øÏå‘·+>±,
|ü{Ïwüº+>± ñ+<äì ≈£L&Ü ‘Ó*|æ+~.
s¬ +&ÉT y˚sπ «s¡T dü+dü\ú T ìs¡«Væ≤+#˚ ªªXÊÁd”j
Ô T·
|ü]o\q. XÊÁd”Ôj·T |üØø£åµµ˝À Ä\j·T+ ñrÔs¡í‘·
kÕ~Û+#·øb£ ˛‘˚, Ä Ä\j·T+ •~∏˝≤edü≈ú î£ #˚]qfÒ,º
Ä es¡<ä\T ‘·–Zq ‘·s¡Tyê‘· #·÷ùdÔ... 1200
 10 lø£fi≤>ö‘·$T
dü+e‘·‡sê\ ‘·s¡Tyê‘·, Ä ÁbÕ+‘·+˝ÀìøÏ ãj·T{Ï sê‹ô|’ ñc˛íÁ>∑‘· e÷s¡TŒ\ Á|üuÛ≤e+ ˝Ò≈£î+&Ü
qT+&ç ‘·s¡*+#·ã&çq Á|ü‹B ‘·T&ÉT#·T≈£îô|≥Tº≈£î Ä\j·T ã\+ nuÛÒ<ä´+>± ñ+≥T+~. 2013˝À
b˛sTT+~, ˇø£ÿ ìsêàD+ ≈£L&Ü ì\ã&É˝Ò<äT. M≥ |òüT˝…’ >∑T+&Ü >∑T&ç yÓqTø£ uÛ≤>∑+˝À ˇø£ ô|<ä›
ø±˙ á Ä\j·T+ e÷Á‘·+ nø£ÿ&É ì\ã&ç ñ+~ ã+&ÉsêsTT (;Ûe÷ •\) ≈£Ls¡T≈£îb˛sTT ˙{Ï n+#·Tì
n+‘˚>±ø£ Ç~ #ê˝≤ ã\+>± ñ+~. á Ä\j·T+ $uÛõÑ +∫ Ä\j·÷ìøÏ Çs¡TyÓ|’ ⁄ü ˝≤ ñqï ˙s¡T <ëì‘√
Ç˝≤ ñ+&É{≤ìøÏ ì]à+∫q $<Ûëqy˚T Bì |ü{wÏ ‘ºü · bÕ≥T nìï+{Ïì yÓ÷düT¬ø[¢+~ ø±˙, Ä\j·T+,
yÓqTø£ ñ+<äì qeTTà‘ês¡T. Ä\j·T+˝À ÄÁX¯jT· + bı+~q Á|ü»\T düTs¡ø‘åÏ +· >±
Ä\j·T+ ø√dü+ m+|æø£ #˚j·Tã&çq düú\+, ñHêïs¡T. eTs¡Tdü{Ï s√E uÛ≤s¡‘· yÓ’e÷ìø£ <äfi¯+
á es¡<ä˝À á <˚yê\j·T+ ì\<=≈£îÿø√ >∑*– yê]ì ø±bÕ&ç $e÷Hê\ <ë«sê ‘·s¡*+#ês¡T.
q+<äT≈£î Ä\j·T ìsêàD+˝À ñ|üjÓ÷–+∫q sê‹ $XÊ«kÕìï qe÷à˝≤ e<ë› nH˚~ MT Çwüº+
ìsêàD |ü<ä∆‹ ø±s¡DeTH˚ H˚&ÉT XÊÁdüÔ+ #ÓãT‘√+~. ø±˙ 1200 dü+e‘·‡sê\ bÕ≥T <ëì dü+düÿ‹ì
øπ <ësYHê<∏é Ä\j·÷ìï ªªñ‘·sÔ -¡ <äøDåÏ µµ>± ì]à+#ês¡T. eT]j·TT ã˝≤ìï ø±bÕ&˚ Ä\j·T ìsêàD≤ìøÏ dü˝ú ≤ìï
uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝Àì <ë<ë|ü⁄ nìï <˚yê\j·÷\T m+#·T≈£îqï ‘·sê«‘·, <ëì ~X¯, n<˚ ìsêàD kÕeTÁ–
ªª‘·÷s¡TŒ-|ü•ÃeTµµ ~X¯˝À ñ+{≤sTT. ì|ü⁄DT\ eT]j·TT Á|üø£‹ì ≈£L&Ü eTq ô|<ä›\T m+‘√
n_ÛÁbÕj·T+ Á|üø±s¡+, Ä\j·T+ ªª‘·÷s¡TŒ-|ü•ÃeT+µµ C≤Á>∑‘·Ô>± |ü]o*+#ês¡q&É+˝À dü+<˚Vü≤+ ˝Ò<äT.
>± ñ+fÒ, n~ Ç|üŒ{Ïπø <Ûä«+düyÓTÆ ñ+&˚~. f…Æ{≤ìø˘ eTTì–b˛sTTq ‘·sê«‘·, bÕXÊÑ·T´\T
˝Ò<ä+fÒ ø£˙dü+ 2013˝À e∫Ãq es¡<ä˝ÀHÓ’Hê ªªNDT |üØø£åµµ eT]j·TT ªªñc˛íÁ>∑‘·µµ Ä≥Tb˛≥¢qT
•~∏\yÓTÆ ñ+&˚~. m˝≤ e÷s¡Ã>∑\s√ Á>∑Væ≤+#ês¡T.
ø±˙ á ~X¯˝À ì]à+∫q ø±s¡D+>± eTq Ä\j·T+ $wüj·÷ìøÏ eùdÔ, ø=ìï
πø<ësYHê<∏é Ä\j·T+ ãj·T≥|ü&ç+~. Ç+ø√ HÓ\\T es¡¸+˝À, ø=ìï HÓ\\T eT+#·T˝À, ø=ìï
$wüj·T+ @+≥+fÒ Ç+<äT˝À yê&˚ sêsTT #ê˝≤ dü+e‘·‡sê\T eT+#·T˝À |üP]Ô>± ≈£Ls¡T≈£îb˛sTT
>∑{Ϻ>±, eTìïø£>± ñ+~. $X‚wüy˚T$T≥+fÒ, á ñ+&ç ≈£L&Ü, >±* eT]j·TT es¡¸+ Ç|üŒ{Ïø°
Ä\j·T ìsêàD≤ìøÏ ñ|üjÓ÷–+∫q sêsTT nø£ÿ&É Á|ü ‹ ≈£ L \+>±, dü e TTÁ<ä eT{≤º ì øÏ 12,000
\uÛÑ´+ ø±<äT, nsTT‘˚ Ä sêsTTì nø£ÿ&çøÏ m˝≤ n&ÉT>∑T\ m‘·TÔ˝À ñHêïsTT. Çø£ÿ&É 6 n&ÉT>∑T\
rdüTø¬ [¢ ñ+{≤s√ }Væ≤+#·Tø√+&ç. n|üŒ{À¢ Ç+‘· m‘ÓqÔ’ bÕ¢{ŸbÕò s¡yTé qT ì]à+#·&ÜìøÏ ñ|üj÷Ó –+∫q
ô|<ä› sêsTTì yÓ÷düT≈£îyÓfi‚¢+<äT≈£î m˝≤+{Ï s¡yêD≤ nbÕs¡yÓTÆq ôd’Hé‡ >∑T]+∫ Ä˝À∫ùdÔ eTq+ ÄX¯Ãs¡´
kÕ<ÛäHê\T ≈£L&Ü n+<äTu≤≥T˝À ˝Òe⁄. á sêsTT b˛‘êeTT. es¡<ä\ìï+{Ï ‘·sê«‘· H˚&ÉT n<˚
jÓTTø£ÿ \ø£åD+ @$T≥+fÒ, 400 dü+e‘·‡sê\T yÓ’uÛÑe+‘√ 12 CÀ´‹]¢+>±\˝À n‘·T´qï‘·yÓTÆq
eT+#·T øÏ+<ä ñqï|üŒ{Ïø°, <ëì ªª>∑TD≤\˝Àµµ >ös¡yêìï bı+<äT‘·Tqï πø<ësYHê<∏é XÊÁdüÔy˚‘·Ô\
m≥Te+{Ï ‘˚&Ü ˝Ò<äT. ìsêàD≤ìøÏ eTs√kÕ] ‘·\e+#·T‘·THêï+.
n+<äTe\¢, Ä\j·T+ Á|üø£‹ $|ü‘·TÔ\˝À yÓ’~ø£ Væ≤+<ä÷ eT‘·+ eT]j·TT dü+düÿ‹
≈£L&Ü ‘·q ã˝≤ìï ì\T|ü⁄≈£î+~. >∑T&ç˝Àì á m+‘· n_Ûe~∆ #Ó+~+<√ #Ó|üŒ&ÜìøÏ Ç~ ˇø£
ã\yÓTÆq sêfi¯¢qT m˝≤+{Ï dæyÓT+{Ÿ ñ|üjÓ÷–+#· ñ<ëVü≤s¡D.
≈£î+&Ü ªªÄwü¢sYµµ |ü<ä∆‹˝À n‹øÏ+#ês¡T. n+<äTe\¢ z+ qeT' •yêj·T z+ qeT' •yêj·T
 lø£fi≤>ö‘·$T 11

neTTà<äTs¡ $XÊK ñ≈£îÿ ?

qwüºeTT\ qT+&Óqì ø±s¡D+ãTC…|æŒ düe‹‘·*¢>∑ ø=ìï #˚C≤s¡TÃ≈£îqï
Ä+Á<Ûä sêÁwüº $XÊKj·T+<ä\]q{Ϻ düVü≤qeTTqqT+&ç sê+Á<ÛäT© düVü≤q|üs¡‘·
ñ≈£îÿ bòÕ´ø£º] Áô|’y˚≥T ø=|üŒ–+#· #˚‘· >±$T>∑ <ä\#· <äTX‚Ãw溑·eT>∑T
dæ<ä∆|ü&ÉTyês¡˝≤ πø+Á<ä ô|<ä›˝≤s¡! düVü≤qeTT&ç–q Hê+Á<Ûä >∑s¡®q\T <Ó*j·TT
ø±s¡DeTT ˝Òy= qcÕº\T ø£\T>∑T≥≈£îqT Ä+Á<ÛäÁ|üuÛÑT‘·≈£î MTô|’q q~Ûø£uÛÑøÏÔ
‘Ó*dæ dü]~~› ˝≤uÛ≤\ Bs¡Ã <ä>∑TqT >∑*–j·TT+&ÓH= Á|ü‘˚´ø£ >ös¡e+u§
qwüºeTqT kÕ≈£î‘√ u…≥º qeTàø£eTT≈£î ~Ûø£ÿ]+|ü>∑˝Òq{Ϻ _ø£ÿj·TsTTq
bòÕ´ø£ºØ ˝§ø£ÿ≥T+&ÉM uÛ≤s¡‘·eTTq! ‘Ó\T>∑Tyês¡+<ä s¡≥¢qT rs¡T <ä>∑<äT.
πø+Á<äÁ|üuÛÑT‘·≈£î ø£πøå\ Ä+Á<Ûä eT+<äT sêÁwüº πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘ê«\T sê»düeTT>∑
ñ‘·Ôsê~q qcÕº\ qTqïj·T{Ϻ qT+&Ó dü+U≤´ã\+ u…≈£îÿ &ÉT+&ÉTø£‘·q
bòÕ´ø£ºØ ˝Ò$j·TTqT ˝ÒyÓ? yê{Ïqìï Á|ü»˝… MT ø± ã\+ _∫Ãs¡ì ‘Ó*j·TT&ÉT
neTà≈£î+ &Ü+Á<ÛäeTT≈£î e#·Tà ≥qT∫‘·+ãT nVü≤eTT ôV≤∫Ãq HêX¯+ãT ø£~jÓT Hê+~.
ÁbÕø£≥+ u≤+Á<ÛäeTTq≈£î $XÊKj·TT≈£îÿ <ÛäqeTT¬ø’ |ü]ÁX¯eT \eTTàø=qT#·T uÀe
bòÕ´ø£ºØ jÓTTø£ÿfÒ <ëì $Áø£sTT+|ü bòÕ´ø£ºØ \sTTb˛e uÛÑ÷uÛ≤>∑eTT\qT
<ä\#·T≥q Hê+Á<Ûeä TT≈£î ø°&TÉ <ä\#·T≥>∑TqT Á|üø£ÿ <˚XÊ\ ø£yÓTà&ç uÛ≤eeTãT“.
Ä+Á<ÛäÁ|ü»˝Ò$T #˚j·TT<äTs¡ì ‘·\#·T≥ ø=ìï ~qeTT\ ø£~j·TTqT düTqïj·T>∑TqT.
m+<äs√ ‘ê´>∑ |òü*‘ê˝ H˚s¡Œ&çq~. eqs¡T \eTTà#·T bÕ*+#·T≥qT∫‘·eTTà
Ä+Á<ÛäÁ|ü» Vü≤≈£îÿ>±<Ó $XÊKj·TT≈£îÿ Á|üø£‹eqs¡T\ qT|üjÓ÷>∑|üs¡#·Tø=qT#·T
Vü≤≈£îÿ\qT ø±\sê∫q q&É–j·TT+<äT r]Ã~<ä›>∑ e˝… sêÁwüº <˚X¯eTT\qT
s¡ì ‘·\+#·T≥ πø+Á<ä eT÷s¡â‘·«eT>∑TqT. n|ü⁄Œ&˚ H˚‘·\qT >=|üŒj·T+Á&ÉT Á|ü»\T
Hê>∑uÛÑ÷wüD≤! ` b˛∫sêE düTu≤“sêe⁄
Áo\ H=dü+>∑T ˙ eø£≥ #˚s¡T≥ Áù|‘· eq+ãT yêdæ>± düs¡«eTT u≤s¡«r eTj·TeTT düs¡T«\T <˚e‘· \+#·T HÓ+#·T#√
H˚\ø=? #Ó|ü⁄Œe÷ $q>∑ ˙X¯«s¡ !ø±\T&É! ø±s¡D+ãTqTHé ãs¡« $T<˚ j·T≥+#·T H=ø£ Á|üø£ÿ≈£î H˚–] dü÷s¡´#·+Á<äT˝Ò
bòÕ\eTT q+<äTq+ >∑\T>∑T uÛ…’s¡e H˚Á‘·|ü⁄ eT÷\ y˚T~jÓ÷ j·TT]«ì JeeTT+ >∑\T>∑T H=»®\ uÛ≤s¡eTT yÓ÷j·TT#·Tqï jÓ÷
#ê\T<äT H˚s¡TŒq+ <Ó\T|ü XÊ+ø£] Hê<∏äT&É! Hê>∑uÛÑ÷wüD≤! X¯s«¡ !eTeTTHé <äjT· Hé >∑qTeT XÊs¡«] Hê<∏Tä &É Hê>∑u÷ÑÛ wüD≤!
XÊÁdüeÔ TT y˚<eä TT˝Ÿ >∑qø¬ kÕ˝…jT· T, düsŒ¡ eTT Hê >∑C+Ò Á<äT&ÉTHé ø±•øÏ uÀsTT q{Ϻ ø£$ ø±+ø£å\T $T≈£îÿ≥ eTjÓT´ qø£ÿ{≤
XÊÁdüÔ|ü⁄ Ø‹>± ã&Éôd kÕ<ÛäqeTTHé >∑<ä uÛÑøÏÔ >∑\TZ≥Hé j·÷X¯\T ˝Òø£ j·TT+&ÉT≥≈£î HêX¯qT uÀe⁄<äT ¬s\¢ yês¡T H√
XÊÁdüÔeTT ˝Ò$j·TT+ >∑qø£ kÕ≈£îeTT qqTïqT HÓ\¢ y˚fi¯\Hé sT÷X¯! $∫Á‘· $T#·Ã≥qT ˙ ø£$ ø√¬sqT <Ûëq´ dü+|ü<äHé
XÊÁdüeÔ TT y˚<eä TT˝Ÿ eTiÏjT· T X¯ã|› ⁄ü s¡÷|ü⁄&É! Hê>∑ uÛ÷Ñ wüD≤! ˝ÒX¯eTT ≈£L&É ˝Ò<äT eT‹ ©\>∑ e÷Á‘·eTT Hê>∑ uÛÑ÷wüD≤!
|ü+‘·T˝… ‘·|ü⁄Œ\+ ã\Tø£ e#·Ãì #Óô|ŒqT _\¢yê+Á&É‘√
$+‘·>∑ qT+&Ó u≤\! $q MqT\ øÏ|ü⁄Œ&ÉT |æ\¢ yê+Á&É‘√
ã+‘·T˝… #Ó|æŒHês¡qT≥ bÕ&çjÓT #Ó|ü⁄ŒeTT bÕs¡«r|ür!
düT+‘·jT· T ãT~∆ ˝Òì ãVüQ #√<ä´|ü⁄ e÷ìdæ Hê>∑u÷ÑÛ wüD≤! !
 12 lø£fi≤>ö‘·$T
Áoø£wüí<˚esêj·T\ |ü+~fi¯fl|ü*¢ XÊdüq+
ñeTà&ç ø£ & É | ü õ ˝≤¢ ˝ Àì ø£ e T˝≤|ü ⁄ s¡ +
‘ê\÷ø±˝À |ü + ~fi¯ fl |ü * ¢ Á>±eTeTT+~. á
Á>±eT+˝À øπ X¯yê\j·T+˝À XÊ*yêVü≤qX¯ø+£ 1417
ø±˝≤ìøÏ nq>± 1525 ACE Hê{ÏøÏ #Ó+~q
‘Ó\T>∑TXÊdüqeTT+~. Áoø£wüí<˚esêj·T\ bÕ\Hê
ø±\+˝À ø=eT]–] s¡+>∑|üŒHêj·TT&ÉT á <˚yê\
j·÷ìøÏ #˚dæq uÛÑ÷<ëHê\qT á XÊdüq+ $e]
k˛Ô+~. sêj·T\ bÕ\q˝À Áyêj·Tdü+ nj·T´es¡T
düj·T´ nH˚yê&ÉT >∑+&çø√≥qT Hêj·T+ø£s¡+>±
bı+~q n~Ûø±]. á Áyêj·Tdü+ nj·T´es¡Tdüj·T´
≈£î |ü⁄D´+ ø£\>±\ì ø√s¡T‘·÷ s¡+>∑|üŒHêj·T≈£î&ÉT
øπ X¯e<˚e⁄&ç ùde≈£î˝…q’ ø=+<ä]øÏ uÛ÷Ñ <ëq+ #˚XÊ&Éì
á XÊdüq+ ‘Ó*j·T#˚k˛Ô+~.
ø±ø£rj·TT\ ø±\eTTqT+&ç neT\T˝Àe⁄qï,
kÕúìø£ bÕ\q¬ø’ @s¡Œ&çq bÕ\Hêe´edüj ú T˚ Hêj·T+ø£
s¡ e TT. $»j· T q>∑ s ¡ kÕÁe÷»´+˝Àe⁄qï
kÕeT+‘· T \T ø=+‘· bÕ\Hê $uÛ ≤ >±ìøÏ
kÕeT+‘·T\T>±e⁄+&ç, |üqTïedü÷\T≈£î ôdq’ ´b˛wüD
yê{Ïìs¡«Vü≤D≈£î ‘·eT kÕeT+‘·sê»´+˝À ø=+‘·
uÛÑ÷uÛ≤>±ìï ‘·eT e<ä› |üì#˚ùd n~Ûø±s¡T\≈£î ˝Ò<ë
<ä+&ÉHêj·T≈£î\T e+{Ï yê]øÏ Ç#˚Ãyês¡T. Ç˝≤
<ëK\T #˚j·Tã&çq uÛÑ÷uÛ≤ >±ìï Hêj·T+ø£s¡eTì,
<ëì bÕ\≈£î&çì Hêj·T+ø£ s¡T&Éì nH˚yês¡T.
Hêj· T +ø£ s ¡ T &ç > ± ìj· T $T‘· y Ó T Æ q e´øÏ Ô ‘· q
@\Tã&ç˝ÀqTqï uÛ÷Ñ uÛ≤>∑+˝À nìï s¡ø±\ |üqTï\qT
edü÷\T #˚dæ ø=+‘·uÛ≤>∑eTT ‘êqT e⁄+#·Tø=ì
$T–*q <ëìì kÕeT+‘·sêE≈£î |ü+ù| yê&ÉT.
kÕeT+‘· s êE n˝≤ edü ÷ ˝… ’ q dü T +ø±\˝À
|üqTï\˝À ‘êqT ø=+‘·e⁄+#·Tø=ì $T–*q~
kÕÁe÷≥Tº≈£î |ü+|ü&ÉeTT »]π>~. kÕeT+‘·T\T
` õ._.$X¯«Hê<∏ä, nq+‘·|ü⁄s¡+, 9441245857
Hêj·T+ø£s¡T\T ‘·eT kÕúìø£bÕ\Hê $uÛ≤>∑eTT˝À
XÊ+‹uÛÑÁ<ä‘·\qT ø±bÕ&ÉT‘·÷ ø=+‘·ôd’Hê´ìï
b˛wæ+#ê*. ø√]q|ü⁄Œ&ÉT á ôd’ìø£ ùde\qT
#·Áø£e]ÔøÏ n+~+#ê*.
ø=eT]–] s¡+>∑|Œü Hêj·TT&ÉT >∑+&çø√≥d”eT
˝Àì |ü+~fi¯fl|ü*ø¢ Ï neTs¡Hêj·T≈£î&Éì øπ X¯e <˚yê\
j·TeTT ˝Àì XÊdüqeTT ‘Ó*j·T#˚k˛Ô+~. Hêj·T+ø£s¡
eT+fÒ @$T{À ‘Ó\TdüTø=HêïeTT ø£<ë ! düT+ø±\T
|üqTï\T yÓTT<ä˝…’q$ edü÷\T #˚j·T{≤ìøÏ ø=ìï
Á>±e÷\qT ˝Ò<ë ÁbÕ+‘ê\qT ø=+<ä]øÏ >∑T‘·Ô≈£î
Ç#˚Ãyês¡T. n˝≤ >∑T‘·Ô≈£î bı+~qyês¡T ‘·eT
Á>±e÷\˝À |üqTï\qT s¬ ‘’ T· \e<ä› edü÷\T#˚dæ ‘·eT
ìs¡«Vü≤D≈£î ø=+‘· e⁄+#·Tø=ì $T–*q <ëìì
#·Áø£e]ÔøÏ ˝Ò<ë ‘·qqT ìj·T$T+∫q Hêj·T+ø£sT¡ &çøÏ
H˚sT¡ >± #Ó*+¢ #˚yês¡T. Ç˝≤ H˚sT¡ >± |üqTï\T #Ó*+¢ #·
&ÜH˚ï neTs¡eTì, neTs¡ Á>±e÷\ ˝Ò<ë ÁbÕ+‘ê\
bÕ\≈£î&çì neTs¡ Hêj·T≈£î&Éì |æ*#˚yês¡T.
Hêj·T+ø£s,¡ neTs¡Hêj·Tø£ e´edü\ú ˝À ô|<ä›
ô|<äu› ÷ÑÛ uÛ≤>±\qT bı+~ kÕeT+‘·sêE˝≤ ôVA<ë
qT bı+~qyês¡T≈£L&Ü e⁄Hêïs¡T. ø=+‘·eT+~ ù|s¡¢
∫es¡ Hêj·T≈£î&ÉT, Hêj·Tø£, Hêj·TT&ÉT nqï |ü<ë\T
e⁄+&É&+É eTq+ #·÷düTqÔ ïHêeTT ø£<ë! Hêj·T+ø£s,¡
neTs¡Hêj·Tø£ e´edüú\qT+&ç |ü⁄{Ϻqy˚ Ç$.
s¡+>∑|üŒHêj·T≈£î&ÉT >∑+&çø√≥ d”eT˝Àì
|ü+~fi¯fl|ü*ì¢ neTs¡+>± bı+~, ‘·q @\Tã&ç˝Àì
uÛÑ÷$T˝À ø=+‘· πøX¯e<˚yê\j·T ùde≈£î˝…’q yê]øÏ
nq>± &√\T, düHêïsTT, ‘êfi¯eTT, X¯‹ yÓTT<ä˝…’q
yê<ä´>±+Á&É≈î£ nq>± HêsTT Áu≤Vü≤àDT\≈£î, zãT\
<ëdüs¡T\≈£î <ëqeTT #˚XÊ&ÉT. kÕeT+‘·sêE\˝À
ø=+<äs¡T eT+&É˝ÒX¯«s¡, (‘·s¡TyêsTT 18e ù|J˝À)
 lø£fi≤>ö‘·$T 13

ôd’s¡+Á~Û
ø£+ø£uÛÑ≥Tº: nø£≥, jÓTìïjÓ÷ Jyê\ ø±ÁX¯j·TeTsTT
es¡\T |ü#·Ãì #Ó≥TºqT ô|s¡Tø£ H˚\
e+≥ ø£f…º\ ø=s¡ øÏ≥T¢ e+≥yê&É!
‘=+<äs¡qTe÷ì sTT≥qT+&ç ‘=\–bıeTTà
ôd’s¡+Á~Û: Á|ü»\ øÏ+πø~ s¡ø£åD bÕ]úy˚+Á<ä?
sê»düuÛÑ˝Àq ˙ Ø‹ sêE eTT+<äT
bÕ|ü∫‘·TÔ\T #Ó\πs>∑ ÁãuÛÑTe⁄ >±ì
y˚s=ø£s¡T >±ì |ü\Tø£πs H√s¡T ‘Ós¡∫!
ø£+ø£uÛÑ≥Tº: |ü\T≈£î*+ø£ #ê*+#·Te÷ |ü&É‹ ˙e⁄
<Ûäs¡DÏ|ü‹ p#Ódüs¡«eTT,‘·–q$<ÛäeTT
»s¡T>∑>∑\ ~+ø£ ì*ÃHê es¡T>∑≈£î+&É
H˚\ düuÛÑ˝Àq q≥Tºesê* y√˝…!
ôd’s¡+Á~Û: ì*∫‹ì düuÛÑ eTsê´<ä ì\T#·TqqT#·T
HÓs¡T>∑HÓ’‹ì sTT≥ q~ »s¡T>∑ <äqT#·T
ne⁄qT q≥Tºesê*H˚ j·T>∑T<äT H˚qT
|ü‹jÓT p<ä] Hê¬ø≥T¢ |üs¡Te⁄>∑\T>∑T? e\\ : nqï yê]+|ü≈£î+&çq j·T|ü⁄&Ó |ü{Ϻ
(ôd’s¡+Á~Û yÓ&É*b˛e⁄qT)
düT<Û˚wüí : e÷*˙! ˙ eTTK+uÒ\ e÷¢qeTjÓT´?
m>∑TZ ùddæsê jÓTe¬s’q ì#·≥ ˙≈£î?
#Ó|ü⁄Œe÷ yê] <ä+&ç+‘·T, ì|ü⁄Œ &ç|ü⁄&Ó ôd’s¡+Á~Û: j·T»„≈£î+&ÉeTTq »qq eT+~HêqT
|ü{Ϻ #·+|æ+‘·T yê]ì eqs¡TVü‰øÏå!.
ôd’s¡+Á~Û : ‘Ó*j·T<ë sêDÏ! b˛ì+&ÉT ‘Ó*j·T>∑\<äT
nã\ j·TqïH˚ Á|üã\T\ ø£\TdüT ø±<Ó
Hêø=s¡≈£î ‘êeTT ôV≤#·Tà ∫+‘·|ü&Ée\<äT
qqTï ø±bÕ&ÉT uÛ≤s¡eTT Hê eT>∑\~.
(Ä sêÁ‹ e+≥XÊ\˝À)
ôd’s¡+Á~Û : ô|qT>∑<äHé <Ûä]sTT+∫ |òüTq‘· H=|æŒq #˚‘·
e+≥ >∑]f… ã≥Tº yê&ÉTø±jÓT
|ü>∑yê] yÓ+{≤&ç |ü{Ϻ #·+|ü⁄≥ e÷ì
<ë– j·TT+&Ó&ç ˙#·jÓ÷>∑ e÷jÓT
s¡ø£ÿd”+Á&ÉqT ã{Ϻ j·TTø£ÿ&ç+∫q y˚Tq
_\¢eT\T¢\‘√&É u…q>∑T {≤jÓT
` $ $ düTÁãVü≤àD´+
rs¡T>± >∑&ÉTbÕs¡ Hês¡–+#·T≥ b˛sTT
|üs¡T\¬ø’ |ü#·q+ãT »s¡T|ü⁄{≤jÓT
ø£≥Tºø=qï{Ϻ sT÷ ≈£î\ø±+‘· kı>∑düT
˝Àø£ eT+<Ó\¢ yê]øÏ ˝À≈£îyêjÓT
Çìï <ä\b˛j·T qT+&É+>∑ ì+‘·˝ÀHÓ
≈£îqT≈£î ˙¬ø≥T¢ |üf…ºH√ j·Tì\‘·qj·T!
e\\ : nqï p<äe÷&ÉT≥ #˚‘· q<ÛäeT>∑‹øÏ
e∫Ë$T, ˙e⁄ <Ó|æŒq |òü*‘·y˚T$T?
e+≥XÊ\≈£î ì•˝Àq e∫ÃHêe⁄
me«s¡TqT p&É˝Ò<äT>± sTT+‹ ìqTï?
ôd’s¡+Á~Û: me«s¡TqT p&É≈£î+&ÉT≥ jÓT≥Tº\>∑TqT?
#·÷#Ó $s¡≥T&ÉT, düuÛÑ jÓT\¢ p#ÓqTø£<ä?
#·÷#Ó ˙ j·Tqï, ˙e⁄qT p∫Hêe⁄
#·÷∫ j·T÷s¡≈£î+{Ï$ ø±<Ó #√<ä´yÓT\¢
|”#· eT&É∫ j·TT+<äTqT ø£<ë ø°#·≈£îq≈£î
ãj·T≥ |ü&çq#√ qC≤„‘·yêdüuÛÑ+>∑
eT>∑TqqT#·T <ä\b˛dæHê &Éqï>±s¡T.
y˚T{Ï uÛÑs¡‘·e+X¯eTTàqT yÓT{ϺHêqT
sê»dü÷j·T|ü⁄ XÀuÛÑ˝À Á>±*HêqT
H˚{Ïø° <Ó’q´eTTqT u§+~ ì\∫HêqT.
<Ûä÷s¡Ô <äTs√´<ÛäqT&ÉT Hê≈£î <=&ÉqT pô|
bÕ|æ <äTXÊÙdüqT&ÉT E≥Tº ã{Ϻ sT÷&ÓÃ
|ü‘·T\T p&É>∑ düuÛÑ˝Àq e\Te \÷&ÓÃ
|ü˝…ÿ dü÷‘·|ü⁄Á‘·T&ÉT qqTï ã+<ÛäøÏ qì
qqTï >=ìb˛e p#Ó ôd’+<Ûäe⁄ &É&É$ì
Ç|ü⁄&ÉT ø±eTTø£ ø°#·≈£î &ç≥T¢ #˚ôd
mìï düVæ≤sTT+|üe\j·TT H˚ ˙$<ÛäeTTq?
m|ü⁄&ÉT MT XÖs¡´eTT \T|üjÓ÷>∑|ü&ÉTqT Hê≈£î
 14 lø£fi≤>ö‘·$T
z Væ≤+<ä÷ y˚T\Tø√!
mø£ÿ&çøÏ bÕ]b˛‘êe⁄ z Væ≤+<ä÷ ?
m+‘·ø±\+ Ç˝≤ ? ˇø£|ü⁄Œ&ÉT
ÇsêHé eTq Væ≤+<äTe⁄\<˚
e~˝Òdæ bÕ]b˛j·÷e⁄ ?
Çsêø˘ eTq Væ≤+<äTe⁄\<˚
e~˝Òdæ bÕ]b˛j·÷e⁄ ?
ø±ã÷˝Ÿ eTq Væ≤+<äTe⁄\<˚
e~˝Òdæ bÕ]b˛j·÷e⁄?
Ä|òüÈìkÕÔHé(>±+<Ûës¡ <˚X¯+) eTq Væ≤+<äTe⁄\<˚
e~˝Òdæ bÕ]b˛j·÷e⁄?
mø£ÿ&çøÏ bÕ]b˛‘êe⁄ z Væ≤+<ä÷ ?
m+‘·ø±\+ Ç˝≤ ?
400 dü+.\ ÁøÏ‘·+ nbòÕZìkÕúìï e~˝ÒXÊe⁄ ?
200 dü+.\ ÁøÏ‘·+ Væ≤+<ä÷KTwt e~˝ÒXÊe⁄ ?
100 dü+.\ ÁøÏ‘·+ ‘·ø£å•\qT ?
70 dü+.\ ÁøÏ‘·+ bÕøÏkÕÔHéqT ?
40 dü+.\ ÁøÏ‘·+ ã+>±¢<˚XŸqT ?
20 dü+.\ ÁøÏ‘·+ ø±oàsYqT e<ä* bÕ]b˛j·÷e⁄?
Á|üdüTÔ‘·+ u…+>±˝À¢ Væ≤+<äTe⁄\ |ü]dæú‹ <ës¡TD+.
πøs¡fi¯, ‘·$Tfi¯Hê&ÉT Ç+ø± ø=ìï sêÁcÕº\T
10 dü+.\ ‘·s¡Tyê‘· |ü•ÃeT u…+>±˝ŸqT
15 dü+.\ ‘·s¡Tyê‘· πøs¡fi¯qT
20 dü+.\ ‘·s¡Tyê‘· ôV’≤<äsêu≤<äTqT
50 dü+.\ ‘·s¡Tyê‘· uÛ≤s¡‘·<˚XÊìï
e<ä* yÓfi≤fl*‡q |ü]dæú‹
ˇø£ÿ{Ï >∑Ts¡TÔ ô|≥Tºø√
˙ Äs¡ÔHê<ëìøÏ #·*+#˚ <˚X¯+ ˇø£ÿ{° ˝Ò<äT
˙ e÷q ÁbÕD o\ <Ûäq -
<Ûäs¡à s¡ø£åD≈£î <˚X¯+ ˇø£ÿ{° ˝Ò<äT
˙ø£+≥÷ <˚X¯+ uÛ≤s¡‘·+ e÷Á‘·y˚T
Væ≤+<ä÷ ñ+fÒH˚ Væ≤+<äTkÕÔHé
Væ≤+<ä÷ n+fÒH˚ uÛ≤s¡‘Y
Væ≤+<ä÷ ñ+fÒH˚ uÛ≤s¡‘Y
z Væ≤+<ä÷...
˙ <˚X¯-<Ûäs¡à #·]Á‘· eT]#êyê ?
Ms√∫‘· BÛs¡T\qT ø£qï
á H˚\ $\Te ‘Ó\TdüTø√˝Ò≈£îHêïyê ?
‘·\\T ‘Ó–|ü&ÉT‘·THêï »«*+#·≥+ e÷q˝Ò<äT
Á|ü‹ì‘·´+ e÷‘·uÛÑ÷$T ø=s¡≈£î
b˛sê≥+ e÷q˝Ò<äT
m+<äs√ Ms¡T\ s¡ø£Ô_+<äTe⁄\T
á H˚\ô|’ ùd<ä´+ #˚XÊsTT
m+<äs√ b˛sê≥ jÓ÷<ÛäT\,
eTVü‰qTuÛ≤e⁄\ ∫e] XÊ«dü
eTq uÛÑs¡‘· H˚\≈£î }|æ]b˛dæ+~.
#·]Á‘·˝À eTq Væ≤+<ä÷ jÓ÷<ÛäT\T
@Hê&ÉT n<Ûäs¡à+ eTT+<äT kÕ–\|ü&É˝Ò<äT
ø£qTï eT÷XÊs¡T ø±˙ yÓqTï #·÷|ü˝Ò<äT
<äeTTà #·÷bÕs¡T ø±˙
‘êsTT˝≤\≈£î neTTà&Ée˝Ò<äT
Væ≤+<ä÷‘·«y˚T <˚Vü≤+>± -
<˚X¯ s¡ø£åDÒ <Ûäs¡à+>±
<˚XÊìï e<ä\˝Ò<äT -
<Ûäsêàìï e<ä\˝Ò<äT
ìs¡íj·T+ ˙<˚ - ìs¡«Vü≤D ˙<˚
Ä<äeTs¡#êy√ - Äqyêfi¯ófl $T>∑\y√sTT
∫Ás¡TãTÁs¡T˝≤&Éø£ - >∑TÁs¡Tô|{Ϻ ìÁ<äb˛ø£
C…Á] bÕøÏq≥Tº>± - düÁs¡TeT+≥T <ä÷düT≈£îb˛
Áã‘·T≈£î+fÒH˚ ø£<äsê u≤>∑T+&˚~
Væ≤+<ä÷ ñ+fÒH˚ ø£<äsê
uÛ≤s¡‘·+ ñ+&˚~
C…’ ÁosêyéT ` uÛ≤s¡‘Y e÷‘êø° C…’ ` C…’ Væ≤+<é
 lø£fi≤>ö‘·$T
Hê#·q k˛eTq ñ‘·Ôs¡ Vü≤]e+X¯` ãT\Tdü
+ ` Tdü$+j·$<ÛTdt ëeT÷]Ô
kÕVæ≤‘·´+˝À yÓTT<ä≥ dü+$<Ûëqø£ X¯u≤›ìï
X¯SÁ<ä≈î£ &ÉT eTè#·Ãø¤ {£ øÏ +£ ˝À ñ|üj÷Ó –+#ê&ÉT. Hê≥ø£
Á|ükÕÔeq˝À ªøÏ+qT K\T nkÕàø£+ >∑èùV≤´|üs$¡ Te
dü+$<Ûëqø£+ es¡‘Ô µ˚ nì dü÷Á‘·<ëÛ s¡Tì#˚ nì|æ+∫,
Hê≥ø±+‘·+˝À #˚{Ï‘√ n+<äs¡÷ ø£\TdüT≈£îHêïø£
ªnôVA! dü+$<Ûëqø£+µ nì|æ+#ê&ÉT. Hê≥ø£eT+‘ê
á s¬ +&ÉT e÷≥\ eT<Û´ä q&ç∫+~. dü+$<Ûëqø£+
ø£<,ä∏ es¡qí , bÕÁ‘·, s¡d+ü nìï{ÏeT<Ûë´ ñ+≥T+~.
ø£qTø£ dü+$<Ûëqø£+ Hê≥ø°j·T+, s¡kÕ‘·àø£+,
$∫Á‘·dŒü sêú‘à· ø£+. dü+$<Ûëqø£eT+fÒ n<äT“¤‘y· TÓ qÆ
ø£<ë∏ ÁbÕDuÛ÷Ñ ‘·yTÓ qÆ düìïy˚X+¯ . á n<äT“¤‘· X¯u≤›Hï˚
≈£î+‘·\T&ÉT $∫Á‘·X*’Ë nHêï&ÉT. á $∫Á‘·X*’Ë @<√
ø=~›eT+~ $<ä>øú∑ e£ ⁄\T e÷Á‘·yT˚ nqTdü]+#·<>ä ~Z∑ .
n+fÒ Ç~ ndæ<ëÛ sê Áe‘·+ ˝≤+{Ï<.˚
k˛eTq dü+$<Ûëqø£ yÓ’∫Á‹øÏ Á|ü<Ûëq
ÄÁX¯jT· + Vü≤]Vü≤s¡ ‘·‘«Ô· Á|ü‹bÕ<äq. Ç<˚ $s¡T<ä∆
‘·‘«Ô· düŒsêú \ø£Då +. Ä düŒsêú ‘·‘êÔ«ìï ‘Ó∫à ‘·q s¡dü
dü+$<ÛëHêìøÏ n‘·ø£≥+ e\¢H˚ ø±e´ s¡dü+
XÊ+‘·yÓTÆ+~. k˛eTq ‘·q ø±yê´ìï dü+ø£s¡¸D
es¡qí ‘√, nq>± n‘·&TÉ #˚dqæ Äj·÷ <äTwüº •ø£Då \‘√
ÁbÕs¡+_Û+#ê&ÉT. yÓ+≥H˚ ªs¡TøÏà dü∫Ãq eT>∑T&É+ »ì
j·÷<äe q>∑s+¡ ãTq »Hês¡q› T+ &˚$T#ô̊d k»q´ìBÛ!µ
nì qs¡ø±düTs¡ ø£<ä∏ q+<äT≈£îHêï&ÉT. Hê´j·÷ìøÏ á
|ü<´ä +‘√ ø±yê´s¡+uÛ+Ñ #˚dæ ñ+&Ü*.
eT] yÓTT<ä{Ï |ü~ |ü<ë´\T ã\sêeTTì >∑÷]Ã
Áyêj·T&É+˝Àì s¡V≤ü dü´+ @$T{Ï? 5,6 ÄXÊ«kÕ\T
u≤DTìø£<ä∏ ∫Á‹+∫q≥Tº, ˇπøø£<qä∏ T s¬ +&ÜXÊ«kÕ\T>±
$uÛõÑ +#·&+É ˝À dü+$<Ûëqø£ s¡V≤ü dü´y˚TyÓTqÆ Ç$T&ç
ñ+<ë? nì|ædTü +Ô ~. Ç+<äT˝À düT‹Ô +|üã&çq Vü≤]
‘·‘«Ô· + wü&TÉ DZ |üP]‘·yTÓ qÆ ~. Vü≤] ‘˚»eTT, ø±+‹,
$uÛeÑ eTT, uÛj Ñ T· +ø£sêø£è‹, y˚–s¡eTT, $Áø£eTeTT nH˚
15
qø£+, 9866290025
\øÏÎ Äs¡T >∑TDeTT\T dü÷∫+|üã&ܶsTT. |ü<ës¡T
#˚‘T· \ ñbÕdü´ |üs‘¡ ‘· «Ô· dü«s¡÷|ü+ Çø£ÿ&É e]í+|ü
ã&ç+~. Çø£ÿ&É lø£èwüß&í TÉ |üs‘¡ ‘· «Ô· +. Ç+‘·es¡≈î£
lø£èwüß&í TÉ ne‘ês¡+ `
ª|&ü >É \∑ T y˚sTT#˚dæ ã\uÛ<ÁÑ Tä ìøÏHé Vü≤] bÕ|ü˝≤>∑T‘√
H=&É\TqT y˚sTTs¡÷|üeTT\ H=|üŒ>∑ q|ü⁄Œ&TÉ yÓq’ ‘˚jT· Tô|’
$&çdqæ y˚sTTX¯è+>∑eTT\ yÓ+&çq>∑+ãTqT q+»HêÁ~j·TT+
‘·&ãÉ &ÉCdÒ æ ]<äs› T¡ qT<ä+∫‘· uÛ≤qTj·TT>∑+ãT #ê&ÉTŒqHéµ
dü+ø£s¡¸D‘·‘·Ô«+ y˚sTT|ü&É>∑\T ø£*– j·TT+&É>±,
yêdüT<˚e‘·‘«Ô· + y˚sTTs¡÷bÕ\‘√ ñ+~. n+<äTøπ
ø£èwüß&í TÉ y˚sTT •Ksê\Tø£\ ø±≥Tø£ø=+&É ˝≤>±,
ã\sêeTT&ÉT y˚sTT ø=eTTà\Tqï yÓ+&çø=+&É ˝≤>±
ñHêïs¡+{≤&ÉT.
ø±e´+˝À ñ|ü]‘·\+˝À ø£<,ä∏ <ëì n&ÉT>∑Tq
s¡d+ü XÊ+‘·eTT, <ëì ø±<Ûës¡+>± n<Ó«’ ‘· ‘·‘«Ô·
eTTqï+<äTq ø±yê´s¡+ú eT÷&ÉT bıs¡\˝À Á‹y˚D°
dü+>∑eT+>± q&ç∫+~ n+<äTøπ k˛eTq dü+$<Ûëqø£
#·Áø£e]Ô nj·÷´&ÉT. á $wüj÷· ìøÏ nqTã+<Û+ä >±
u≤DTì ø£<˝ä∏ À, $Á|ü≈î£ e÷s¡T\qT ‘Ó∫Ãq ø£<˝ä∏ À
$∫Á‘·yTÓ qÆ jÓ÷>∑, yÓ~’ ø£ $wüj÷· \H˚ø+£ ø£ìŒdüTÔ
HêïsTT. á s¬ +&ÉT ø£<\ä∏ T ‘·‘«Ô· s¡V≤ü dü´ uÀ<Ûøä ±\T>±
ø£$ ‘Ó*dæ s¡∫+#ê&ÉT. ø±e´+ Vü≤]Vü≤sê‘·àø£ ‘·‘«Ô·
Á|üuÀ<Û+ä #˚dTü qÔ ï~ ø£qTø£H˚ ªbÕ‘êfi≤~Û|⁄ü &q’Ó X‚wßü µ&Éqï
|ü<´ä +˝À n‘·&TÉ X¯+ø£sT¡ &Éì #Ó|Œü ≥+ ø±e´;»
kÕú|üqy˚T.
Vü≤]Vü≤s¡Hê<∏ä‘·‘·Ô«+ : Vü≤]`Vü≤s¡T\T »>∑‘Y dæú‹
s¡øDå£ ø√dü+ düŒ]ú+#˚ s¬ +&ÉT $s¡T<äX∆ ≈¯ î£ \Ô T. á düŒs¡ú
|üsd¡ Œü s¡ b˛wüøy£ T˚ ‘·|Œü HêX¯ø+£ ø±<äT. Vü≤]Vü≤s¡Hê<∏ä
‘·‘«Ô· +˝À Vü≤] ` X¯ã+› , Vü≤s¡T&ÉT ` ns¡+ú . M] düŒs¡ú
˝Òøb£ ˛‘˚ »>∑‘Y dæ‹ú ˝Ò<Tä . ø±e´‘·« dærú ˝Ò<Tä . »>∑‘T· Ô
o‘√wüXí ≈¯ î£ \Ô Ä<Ûës¡+>∑ ñ+~. BH˚ï y˚<+ä ªn–ï
 16 lø£fi≤>ö‘·$T
k˛e÷‘·àø£+ »>∑‘µY n+~. eT÷\ Vü≤]e+X¯+˝À C≤>∑s¡÷ø£‘·‘√ ∫Á‹+#ê&ÉT. Ç<ä+‘ê eT÷\_Ûqï
ø£èwüßí&ÉT •e⁄ì düTÔ‹+∫q $<Ûëq+˝À X¯‘·s¡TÁBj·T yÓTqÆ s¡#q· . Ç+<ä* kÂ+<äs´¡ + Hêq´‘√ <äsÙ¡ ˙j·T+.
\ø£åDeT÷, •e⁄&ÉT ø£èwüßíì düTÔ‹+∫q $<ÛëqeTT˝À á dü+<äs¡“¤+˝À eTTqT\T #˚dæq Vü≤]Vü≤s¡
|ü⁄s¡Twüd÷ü ø£Ô \ø£Då eT÷ ñ+~. s¡TÁ<ë<Ûë´j·T+ j·TE Hê<∏ä ‘·‘·Ô«ø£<∏äq+ n‹ düT+<äs¡+ `
sπ «<ä+ ˝À~, |ü⁄s¡Twüd÷ü ø£+Ô ãTTπ>«<ä+˝À~. s¬ +{Ïì ªˇø£&ÉT Ä\b˛‘·TqT Á‘·T+#·>± ` eTs=ø£&ÉT ô|+∫Hê&É≥.
düeTq«sTT+∫ Vü≤]Vü≤s¡‘‘· «Ô· +>± yê´düT&ÉT ìs¡÷|æ+ ˇø£&ÉT >∑» s¡ø£åD #˚j·T>± ` eTs=ø£&ÉT uÛÑø£åD #˚dæHê&É≥,
#ê&ÉT. <ëìH˚ k˛eTq ` ª@ $Ts¡Te⁄s¡T H˚ø£+ _~ ˇø£&TÉ ø=+&ÉqT <Û]ä +#·>± ` eTs=ø£&TÉ ìs¡d+æ ∫Hê&É≥,
kÕeT ãTTø˘ j·TEsê~ ‘·‘·Ô«kÕs¡eTTµ (2`214) ˇø£&TÉ bÕeTTqT yÓT{ÏHº ê&É≥ ` eTs=ø£&TÉ #·T{ÏHº ê&É≥µ.
nì neT÷\ø£yÓTÆq |ü<ä´+ Áyêdæ Á<ÛäTMø£]+#ê&ÉT. á s¡ø£åD, •ø£åD\T ˇø£ Hê≥ø£+. ø±ãfÒº
ª»qT\T yê<äeT<ä´eT‘·TÔ˝…’ Vü≤]Vü≤sêuÛÒ<ä+ M] eT<Ûä´ uÛÒ<äìs¡íj·T+ eT~sêbÕq eT‘·Ô‘· ‘·|üŒ
bÕ{ÏdüTÔHêïs¡T. ø±ì eTTqT\T ¬ø’˝≤dü+˝À yê] dü‘·´+ø±<äì k˛eTq #ÓãT‘·THêï&ÉT. á $<Ûä+>±
@ø£‘·«y˚T uÛ≤$+#ês¡T. yê]ì y˚s¡T#˚dæ #·÷&É≥+ Vü≤]Vü≤s¡‘·‘·Ô« es¡íq ‘Ó\T>∑T kÕVæ≤‘·´+˝À ˇø£
eTVü‰yÓ÷Vü≤eT÷, Á<√Vü≤eT÷qT. »>∑Á‹ÿj·÷s¡ú+ n<äT“¤‘· ø£\Œq. n+<äTø£H˚ Hê{Ïø° H˚{øÏ ° <ëìø£<˚ kÕ{Ï.
s¬ +&ÉT s¡÷|ü⁄\T <Û]ä +∫qyês¡T Vü≤]Vü≤s¡T\T. ‘·T~øÏ ñ‘·Ôs¡ Vü≤]e+X¯+˝À 6 ÄXÊ«kÕ\T. 5
yês=ø£fÒ ne⁄‘·THêïs¡Tµ nì ‘Ó*j·T|ü]#ê&ÉT. ø£<∏ä\T. ˇø=ÿø£ÿ ÄXÊ«dü+ ˇø=ÿø£ÿ ø£<∏ä. Á|ü‹ ø£<∏ä
eT. |ü]yê<ëdüŒ<ä yê<äy÷Ó <ä eT~sêbÕq+ãT#˚ eT‘·T˝Ô ’… ÁbÕs¡+uÛ≤+‘ê\T Hê≥ø£+˝Àì Hê+B uÛsÑ ‘¡ · yêø±´\T
Vü≤] y˚T\+#·T Vü≤s¡T+&ÉT y˚T\qT#·T HêVü‰! ø=+<äi° bı+<ÓiT+ ‘êπø≥≥T¢ Áyêj·T≥+ k˛eTq˝À ø£ì|ædüTÔ+~.
>∑sT¡ ø¬ ˝’ ≤dü q>∑+ãTq+<äT eTTqT ˝Òø‘£ «· +ãT uÛ≤$+∫ sê Á|ü<∏äe÷XÊ«dü+ : yÓTT<ä{Ï |ü<ä´+˝À
eTTs¡y]’Ó + ãTs¡y]’Ó " u≤|ü⁄≥ eTVü‰ yÓ÷Vü≤+ãT <Á √Vü≤+ã>∑THé ªs¡TøÏà dü∫Ãq eT>∑T&É+ »Hês¡›qT+ &˚$T #˚ôdµ nì
^. |ü<Tä Hê\T>∑T ˝Àø£+ãT\T" 2`68 |üPs¡«ø£<∏ëqTdü+<Ûëq+ #˚j·Tã&ç Á|üdüTÔ‘ê+X¯+
u§<ä*+|ü+ <Á Tä +|üe\dæ bı&Ée⁄\T s¬ +&Ó’ Á|ü•ï+|üã&É>±, ¬s+&Ée |ü<ä´+˝À
‘·T~" <ës=ø£ÿ{Ï j·T>∑T<äTs¡T ªeq<ä‘êÔKT´\ <Ó’‘·T´\+ <äTqTeT H√s¡«+C≤\ ø£+uÛÀs¡TVü‰
e<äs\¡ " CÒjT· T<äTs¡T uÛ<Ò yä ê<äT\ HÓ\H¢ é 2`69 qqT #˚‘·Hé qs¡≈£î+&ÉT \ã∆|üs¡T&Ó’ #ê˝…+ ÁøÏj·÷Vü‰ìøÏHéµ
Ç~ Hê{Ï kÕ+|òæTø£, eT‘· |ü]dæú‘·T\ qT<˚› qs¡≈î£ ì‘√ yÓs’ ø¡ ±s¡D+ Á|ükÕÔ$+#·ã&ç+~.
•+∫ #Ó|æŒq<˚. yÓ’wüíeeTT, XË’eeTT Á|üã\+>± |ü<ë´+‘·+˝À ªÁøÏj÷· Vü‰ìøÏHµé X¯ã+› j·T»„HêX¯Hêìï
ñHêïsTT. á dæú‹˝À k˛eTq Ä ¬s+&ç{Ïì n<Ó’«‘·+ yê#·´+>± #Ó|æŒ, Hêsêj·TDT&ÉT j·T»„dü«s¡÷|ü⁄&Éqï
˝À #·ø£ÿ>∑ düeTq«j·T |ü]#ê&ÉT. n+‘˚>±ø£ Ä $wüj·÷ìï, n<˚ qs¡ø£ $HêX¯HêìøÏ ùV≤‘·Teqï
düeTq«j·T+ ÄHê~dæ<ä∆yÓTÆq ‘·‘·Ô«+. <ëìï $düà]+ $wüj÷· ìï <Û«ä ì+|ü#k˚ ˛Ô+~. Ä j·TC≤„~|Û ‘ü ´· yê+#Ûê
#·&É+ yê<äeT‘·Ô‘· ‘·ø£ÿ yÓ÷<äeT‘·Ô‘· ø±<äT. •e⁄&ÉT ø±s¡D+ dü«sêZ~Û|ü‘·´+, }s¡«o dü+˝≤|ü+ ˇø£<ëì
Á|”‘T· &Ó’ ø£èwüßqí ≈£î <äsÙ¡ q$T#êÃ&ÉT. Çø£ÿ&˚ ø±e´‘·‘«Ô· ø=ø£{Ï bı+~ bıdü– ñ+&É&É+ $X‚wü+. Hê+~
düe÷$wüÿè‹ »]–+~. k˛eTq ø±e´ Hêj·T≈£î&ÉT kÕ<Ûës¡D+>± ø£<∏ëedüTÔe⁄ì <Ûä«ìdüTÔ+~. Ç~
Vü≤]Vü≤s¡Hê<∏äT&ÉT. dü$TwæºeT÷]Ô ‘·|üŒ, $&ç>±e⁄qï >∑s¡“¤dü+~Û˝À ì>∑÷&ÛÉ+>± ñ+≥T+~ 4e ÄXÊ«dü+
e´wæºeT÷]Ô ø±<äT. @ eT‘êìø±eT‘·+ Äsê~Û+∫q >∑s¡“¤dü+~Û>± nqTø√e#·TÃ. eT÷&Ée ÄXÊ«dü+
<Ó’e+ ø±<äT. ø£qTø£H˚ á düìïy˚XÊìï k˛eTq #ê\ bÂ+Á&É≈£îì ø£<∏ä. Ä rs¡TŒ ˝Àø√‘·Ôs¡yÓTÆq~. 4e
 lø£fi≤>ö‘·$T 17

ÄXÊ«dü+˝À Vü≤+dü&çuÛÑ≈£î\ ø£<∏ä. Ç~ mi¿q Vü≤] ªVü≤+dü&çuÛÑ≈£î\T ˝ÀqT>± qœ\ <Ûäs¡DÏ

e+X¯+˝À ø£qã&É<äT. k˛eTq Á|ü‘˚´ø£‘·qT ‘Ó*j·T ô|s¡T>∑T ø£+≥ø£ø√{Ï#˚ ù|<ä˝…’q
CÒk˛Ô+~. qs¡≈£îì ø£<∏ä˝À uÛÑ÷<˚$ e∫à ª˙e⁄ qs¡|ü‘·T\ ø°]Ô|ü≥eTT\T ∫s¡T>∑≈£î+&É
Á‹eT÷]Ô dü«s¡÷|ü⁄&Ée⁄. Hê ≈£îe÷s¡TìjÓT&É q&ç$T yÓs¡e⁄‘√ qT<ä∆]+∫q y˚\TŒ XÖ]µ
|üì e÷qT≥ m+<äT≈£î #˚kÕÔe⁄?µ n+≥T+~. á Á|ü‹ ø£<ë∏ ≈£L&Ü ø£<ä∏ W‘·T‡´ø±´ìï bÕsƒ≈¡ î£ ìøÏ
q&ç$T|üì j·T»„y˚T. qs¡≈£î&ÉT BìøÏ Vü‰ì ø£*–+ ô|+#˚ $<Ûëq+˝À ∫Á‘·+>± Áyêj·T≥y˚T k˛eTq
#·&É+e\¢ eTs¡DÏ+#ê&ÉT. ø£<∏ës¡+uÛÑ yÓ’\ø£åD´+. ø£<∏ë+‘·+˝À eTT˙+Á<äT\T
~«rj·÷XÊ«dü+ : á ÄXÊ«dü+˝À eT÷&Ée |ü<ä´+ ø£èwüßíì düTÔ‹ #˚kÕÔs¡T. n|ü⁄&ÉT ø£èwüßí&ÉT yê]
Hê+~.ª<ë«s¡ø£ πøqT uÀsTT‹ø£<ë dü+ã+<ÛäT\Hé #·÷&É Hê Hê<ä]dü÷Ô, <ë«s¡ø±q>∑s¡ Á|üy˚X¯+ #˚j·T≥+‘√ ø£<∏ä
&ÉsT¡ <ë <˚e⁄ìj·T+<äT >∑+{Ï H=ø£ ø£è‘·´+ u…e«sT¡ + #˚jT· s¡THéµ eTT>∑TdüTÔqï~.
Ä ø£è‘·´y˚T eTè‘· $Á|ü u≤\Ts¡qT ø£èwüßí&ÉT |ü+#·e÷XÊ«dü+ : u≤DT&ÉT ã*≈£îe÷s¡T&ÉT. ø£qTø£
Áã‹øÏ+∫ ‹]– ‘Ó∫Ãq $wüj·T+. Çø£ÿ&É X¯s¡‘·\Œ ªã*eT<∏äqµ X¯ã› #·eT‘êÿs¡+‘√ `
$wüj·T Á|ükÕÔeq ø£<∏ëø±\ dü÷#·ø£yÓTÆq $wüj·T+. ª@D≤+ø£<Ûäs¡T&ÉT ‘√&ÉT>∑
ø£<∏ä˝À @~ nqq´kÕe÷Hê´+X¯yÓ÷ <ëìï düŒwüº+ u≤DT&ÉT eT>∑]+|ü u≤VüQ|ü+øÏÔX¯‘·+ãTHé
#˚j·T&É+ Hê+~ nHê*. ø£<∏ë+‘·+˝À uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT ø°åDeTT>∑ q]øÏ yêì+
‘·q dü«s¡÷bÕìï ns¡Tq® Tq≈£î $X¯<|ä sü T¡ kÕÔ&TÉ . <ëì ÁbÕDeTT‘√ |ü{Ϻ $&É#Ó ã*eT<∏äqT &ÉìHéµ
‘·sê«‘· |ü<ä´+ ` ‘·+Á&çì, ø=&ÉT≈£îqT ≈£L&Ü uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT
ªnì |üsy¡ ÷Ó |ü<X˚ e¯ TT>∑ Hêq‹sTT∫Ãq j·T+‘·qT+&çjT· T+ #·+|ü˝Ò<äT. Çø£ ÄXÊ«kÕ+‘·+ nìs¡T<äT∆ì ∫Á‘·˝ÒK
eq»<äfi≤≈£åî . . . . . . . . . HêÁX¯sTT+‘·Tµ. e÷j·T‘√ rdüTø=ìb˛>± j·TT<äd∆ qü ï<äT&∆ q’Ó ø£èwüß&í TÉ
kÕe÷q´+>± uÛsÑ ‘¡ y· êø£´+˝À ª˙πø$T ø±e\ ªø=+‘· C≤&É jÓTiÏ–+|üC≤\Tyê&Óe«s√µ
j·TTH√ ø√s¡Tø=qTeTTµ nì Hêj·T≈£îDÏí n&É>∑&É+, nqïyêø£´+‘√ eTT>∑TdüTÔ+~.
n‘·&TÉ »>∑‘T· ‡K+ ø√s¡Tø√e&É+ »s¡T>∑T‘·÷+≥T+~. wücÕ˜XÊ«dü+ : dü]>± á yêø±´H˚ï n+~|ü⁄#·TÃø=ì
n˝≤π> Çø£ÿ&É <Ûsä à¡ C≤<äT\T ø£èwüßìí ∫‘êÔãe® TT\+<äT ª‘Ó\‘Ó\ y˚>∑Tq+‘· qs¡T<Ó+#·T quÛÀeTDÏy√˝… Hês¡<äT+
ã+~Û+∫ |ü⁄\ø±+≈£îs¡eTT\‘√ Äq+<äu≤cÕŒ\T &É\s¡T yÓTT>∑+ãT‘√µ sêe&É+‘√ ÁbÕs¡+uÛeÑ Te⁄‘√+~.
sê˝≤Ãs¡≥. ‘·sê«‘·~ •eπøX¯e⁄\ düe÷>∑eT ø£èwüßíq≈£î Ä C≤&É ‘Ó*Œqyê&ÉT Hês¡<äT&˚.
eè‘êÔ+‘·+. Vü≤]Vü≤s¡Hê<∏ä ‘·‘·Ô«+ eT÷&ÉT |ü<ë´˝À¢ n+fÒ 5e ÄXÊ«dü+ jÓTTø£ÿ nej·Te+˝≤>∑
e]í+|üã&ç ªÄsTT´s¡Te⁄s¡ Hê≥ø£+ãT #Ó|æŒ #Óe⁄\≈£î n$∫äqï+>± ne‘·]dü÷Ô n+ø±e‘ês¡, Ä+ø±dü´
|ü+&ÉTe⁄ ùdj·TT eTq|òüTµ nì n+‘·eTe⁄‘·T+~. Ç˝≤ \ø£åD≤ìï ‘ê&çk˛Ô+~. ø±e´+ |ü]düe÷|æÔ ˇø£
ø£<ä∏ <˚ì‘√ yÓTT<ä\e⁄‘√+<√ <ëì‘√H˚ eTT–+#·&+É ˝Àø√‘·sÔ y¡ TÓ qÆ d”d|ü <ü ´ä +‘√ |üPs¡eÔ ⁄‘√+~. Bììã{Ϻ
#˚‘· ø£<∏ä Á|üeèwüºbÕs¡Ù«eTT\Tø£\ •\ŒdüT+<ä] uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT ˝Àø£s¡ø£åD≤s¡úyÓTÆ ne‘·]+∫q ©˝≤
W‘√+~. e÷qTwü $Á>∑VQü &ÉT ø£qTø£ <ëqe⁄\qT dü+Vü≤]+∫
‘·èrj·÷XÊ«dü+ : bÂ+Á&É T ì $y˚ ø £ V ” ≤ q‘· ‘ √ q>∑sÁ¡ |üyX˚ +¯ #˚XÊ&Éqï ∫e]yêø£´+˝À ˇø£ ø£\Œø£<ä∏
ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ Æ lø£èwüßìí #·Áø£dTü ‹Ô ‘√ n+‘·eTe⁄‘·T+~. <Ûä«ì+#·&Éy˚T ø±ø£ Á|ü‹ø£\ŒeT÷ Ç+‘˚ nqï eTVü‰
#·‘T· sê∆XÊ«dü+ : á ÄXÊ«dü+ eTs=ø£ #·øÿ£ ì Hê+~. ø±\dü«s¡÷|üyÓTÆq eTVü‰<˚e⁄ì ©˝≤e‘ês¡ ‘·‘êÔ«ìï
 18 lø£fi≤>ö‘·$T
<Ûä«ìk˛Ô+~. n+fÒ á 5 ø£<∏ä\÷ ø£*|æ ˇπø ø£<∏ä. dü‡‘·Ô«+ #Ó|üŒã&ÉT‘√+~. Ç˝≤ ˝À|ü*øÏ b˛e&Éy˚T
n~ ø±e´Hêj·T≈£îì ø£è‘·´+. |ü⁄q'|ü⁄qsêeè‘·Ô Çø£ÿ&É q>∑s¡ Á|üyX˚ +¯ . k˛eTq #Ó|Œæ q $y˚ø£ X¯ã+› #˚‘·
˝Àø£s¡ø£åD ø±s¡´+ ne‘ês¡ $wüj·÷ìï <Ûä«ìk˛Ô+~. ô|’ ns¡ú+ ≈£î<äTs¡T‘√+~. n+‘˚ø±ø£ á ø£<∏ä+‘ê
Ä |ü<ë´+‘· yêø£´+ ` #Ó|æŒ ∫es¡≈£î yÓ’X¯+bÕj·TqT&ÉT »qy˚T»j·TTì‘√
ª<ë«s¡ K∫‘· s¡‘·ï‘√s¡D√bÕ+‘êe ` ªdüø£\ #·sê#·s¡ πøåeT+ø£s¡ ÁøÏj·÷\+ø£s¡D+ã>∑T
\+_ eTÚøÏÔø√|ü\dæ‘· q>∑] C§#ÓÃ XÖ]µ ˙ Vü≤] k˛ÔÁ‘·+ãT ‘·\+|ü⁄eTTµ n+{≤&ÉT.
Çø£ÿ&É $X‚cÕìï Á>∑V≤æ +#ê*. <ë«s¡ø£ n+fÒ qs¡≈£îì e<Ûë ÁbÕs¡+uÛÑ+˝À ÁøÏj·÷X¯ã›y˚T e∫Ã+~.
<ë«s¡eTT\T ø£\~. á X¯Øs¡y˚T |ü⁄s¡+, <ë«sê\T ∫e]˝Àq÷ ÁøÏj÷· X¯ãy› T˚ e∫Ã+~. Çø£ÿ&É uÛ>Ñ e∑ ‘·Œ
Ç+Á~j·÷\T. yê{Ï>T∑ +&Ü Je⁄&ÉT u≤Vü≤´ Á|ües¡qÔ + s¡+>∑ ÁøÏj·T n+fÒ j·T»„y˚T. á |üs¡y˚TX¯«s¡ #Ó’‘·q´
#˚d÷ü +Ô {≤&ÉT. Ä bıs¡˝À¢ X¯jT· ì+#˚yê&ÉT |ü⁄s¡Twüß&ÉT. ÁøÏjT· qT ô|Ø’ ‹>± eT\#·≥+#˚‘· ø±e´+ Hê≥ø£+˝≤
yê&ç ãVæ≤s¡ZeTqy˚T düèwæº. ‘·q˝À ‘êqT eTT&ÉT#·T uÛ≤dæk˛Ô+~. <ëìH˚ k˛eTq ªnsTT´s¡Te⁄s¡ Hê≥ø£+ãTµ
ø=q&Éy˚T eTTøÏÔ. n+<äTe\q ø£èwüßí&ÉT q>∑] #=#Óà nHêï&ÉT. á Hê≥ø±ìøÏ Á<äwüº\T eTTqT˝…’‘˚,
nqïe÷≥#˚‘·, ø£èwüßíì ‘·≥düú dü«s¡÷|üyÓTÆq n+‘· Áù|ø£å≈£î\T bÕsƒ¡≈£î˝Ò.
Áoø£wüí<˚esêj·T\ |ü+~fi¯fl|ü*¢ XÊdüq+ ‘·s¡TyêsTT ` ø=‘·Ô>± nôVA_\ qs¡dæ+VüQ&çøÏ
<ëdüs¡T¢>± #˚s¡<ä\#·Tø=+fÒ nôVA_\ eTsƒê~Û|ü‹
eTVü‰eT+&É˝ÒX¯«s¡ kÕúHêìï bı+~qyês¡THêïs¡T. nqTeT‹ rdü T ø√yê*. Äj· T q X¯ + KT #· Á ø£
Ms¡ T dü « ‘· + Á‘· + >± e´eVü ≤ ]+∫, sê#· ] ø£ eTTÁ<ä\qT uÛTÑ »eTT ô|q’ jÓT<äMT<ä eTTÁ~+#˚yê&ÉT.
ôVA<ë≈£ î ∫Vü ‰ ï˝… ’ q #Û · Á ‘· #êeTsê\T ø√]q ø=+<ä]øÏ Hê\Tø£ô|’≈£L&Ü á eTTÁ<ä\T
e+~e÷>∑<ÛäT\ k˛ÔÁ‘·Á|üX¯düTÔ\T ø£*– e⁄+&˚yês¡T. eTTÁ~+#˚yês¡T. X¯+KT #·Áø£eTTÁ<ä\Tqï |ü\T#·{Ï
Ms¡T ø=+&=ø£#√ dü«‘·+Á‘·+>± ‘·eT ù|s¡Tq ã+>±s¡T ø£&ç¶ì mÁs¡>± ø±*à eTTÁ<ä\T (yê‘·\T)
HêDÒ\qT (Currency) eTTÁ~+#·Tø=Hêïs¡T. y˚j·T&É+ »]π>~. $»j·T q>∑s¡ kÕÁe÷»´+˝À
zãT\ nH˚ |ü<äeTT nôVA_\eTTqT ‘ê‘ê#ês¡T´\ eTTÁ<ä\T>± Ç$ Á|üdæ~∆.
dü÷∫k˛Ô+~. nôVA_\eTsƒê~Û|ü‘Ó’q X¯sƒ¡>√|ü <ëdüsT¡ \πø ø±≈£î+&Ü yÓw’ yíü êìï d”«ø£]+∫q
õj·T´s¡T ø±\eTT˝À yÓw’ eíü eT‘· Á|ü#êsêì¬ø’ ø=+<äsT¡ yê]øÏ ≈£L&Ü á eTTÁ<ä\T y˚ùdyês¡T. Ç˝≤
<ëdüs¡T\T <˚X¯dü+#ês¡eTT #˚ùdyês¡T. M]˝À |üP]Ô #˚j·T&ÉeTT e\q yÓ’wüíe⁄\qT düT\uÛÑ+>± >∑T]Ô+#·
ø±\ (Full Time) <ëdüsT¡ \T, ìØí‘ø· ±\ <ëdüsT¡ \T &ÜìøÏ M\j˚T~, á eTTÁ<ä\Tqï yÓ’wüíe⁄\T nq´
(part time) <ëdüs¡T\T+&˚yês¡T. |üP]Ô ø±\ <Ûäsêà\qT m+#·Tø√{≤ìøÏ M\j˚T~ ø±<äT. ACE
<ëdüs¡T\T düHê´düBø£å rdüTø=qïyês¡T, ìØí‘· ø±\ dü+e‘·‡s¡ ø±\e÷HêìøÏ Áø°.|üP., Áø°.X¯. eTì
<ëdüs¡T\˝À dü+kÕs¡T\T+&˚yês¡T. Ms¡+<äs¡÷ esê¸ neT\T˝À e⁄+&˚~. ˝ÖøÏø£sê»´+˝À ˇø£ Á|üeø£Ô
ø±\eTT˝À ‘·|üŒ $T–*q ø±˝≤\˝À CÀ˝…, >∑s¡T&É ù|s¡T MT<äT>± ø±\e÷qeTT ñ+&É≈L£ &É<ìä Áø°.|üP.
düÔ+uÛÑeTT, X¯+KeTT, jÓT<äô|’ X¯+KT#·Áø£ eTTÁ<ä\T ã<äT\T>± Before Common Era (BCE),
<Ûä]+∫ yÓ’wüíe |ü<ë\T bÕ&ÉT‘·÷ _ø£å yÓT‘·TÔ‘·÷ Áø°.X¯.≈£î ã<äT\T>± After Common Era
J$dü÷Ô yÓ’wüíeeT‘· Á|ü#ês¡eTT #˚ùdyês¡T. (ACE) nì Áyêj·T{≤ìøÏ ìs¡íj·TeTT »]–+~.
 lø£fi≤>ö‘·$T
#Ó≥Tº ` f…ÆsY ø£<∏ä
ˇø£ }]˝À ˇø£ ô|<ä › e Tìwæ n+<ä ] ø°
ñ|üj÷Ó |ü&TÉ ‘·T+~, ˙&ÉqT, |üfifl¯ qT ÇdüT+Ô ~ nqTø=ì
ˇø£ yÓTTø£ÿqT <ë] Á|üøÿ£ q Hê{≤&ÉT. Ä Hê{Ïq yÓTTø£ÿ
|üøÿ£ H˚ n‘·ìøÏ ˇø£ øÏsêD≤ ø=≥Tº ñ+&˚~. s√p Äj·TH˚
Ä yÓTTø£ÿ≈£î ˙fi¯ófl b˛ùdyê&ÉT. ø=ìï s√E\T ‘·sê«‘·
Äj·Tq eTs¡D+Ï #ê&ÉT. Çø£ Ä yÓTTø£ÿqT |ü{+ºÏ #·T≈£îH˚yês¡T
˝ÒsT¡ . Äj·Tq ≈£îe÷s¡T&ÉsTT‘˚ e÷ HêqïøÏ ‘Ó*$˝Ò<ìä
‹fÒyº ê&ÉT. n‘·qT yÓTTø£ÿyÓ|’ ⁄ü ≈£L&Ü #·÷ùdyê&ÉT ø±<äT.
ø=ìï s√E\ ‘·sê«‘· Ä yÓTTø£ÿ≈£î s¡øDå£ >±
ˇø£‘q· T f…sÆ Y y˚kÕ&ÉT. mes¡÷ n&ÉTø¶ √˝Ò<Tä . ø=ìï s√E\
‘·sê«‘· n‘·qT Ä yÓTTø£ÿ <ä>sZ∑ ¡ ˇø£ f…sÆ ¢¡ <äTø±D+ ‘Ó]#ê&ÉT.
s√p yÓTTø£ÿ≈£î ˙fi¯ófl b˛ùdyê&ÉT. <ëìøÏ yÓT#·TÃø=ì Ä
øÏsêD≤ <äTø±D+ yê&ÉsTT‘˚ Ä‘·ìï n_Ûq+~#˚&TÉ ≈£L&Ü.
Ä yÓTTø£ÿ ô|<ä<› eä ⁄‘·Tqï ø=~› n‘·ì f…sÆ ¢¡ <äTø±D+ ≈£L&Ü
ô|]–+~. nsTT‘˚ ø=ìï s√E\ ‘·sê«‘· Ä yÓTTø£ÿ
ô|s¡>≈∑ î£ +&Ü Ä f…sÆ Y Ä|ü&+É yÓTT<ä\T ô|{Ï+º ~. Ä f…sÆ Y
yÓTTø£ÿ ô|s¡T>∑T<ä\qT Äù|dæ+~. f…sÆ ¢¡ <äTø±D+ –sêø°
ô|]–+~. M&ç‘√bÕ≥T Á|üøÿ£ H˚ ñqï øÏsêD≤ <äTø±D+
≈£L&Ü ô|]–+~. Ç<äs› T¡ eT+∫ ùdïVæ≤‘·T\j·÷´s¡T. nsTT‘˚,
@ ˇø£ÿs¡T Ä f…sÆ ìY rùdj·÷* nqT≈£îH˚yês¡T ø±<äT.
Ä øÏsêD≤ n‘·qT ˇø£ s√E Ä f…sÆ Y <äTø±D+
yêì‘√ Ç|ü⁄Œ&ÉT f…sÆ ìY eTqeTT ‹j·÷´* n+fÒ @$T
#Ój÷· ´* nì n&ç>±&ÉT. <ëìøÏ Ä f…sÆ Y yê&ÉT eT÷&ÉT
dü\Vü‰\T Ç#êÃ&ÉT. 1) f…sÆ ìY ø=j·÷´* 2) f…sÆ ìY
‘·>\∑ u…{≤º* 3) #Ó≥TºqT ø=fÒj º ÷· ´*. f…sÆ ìY ø=j·÷´*
n+fÒ Hê düeTj·T+ e<Ûë ne⁄‘·T+~ nHêï&ÉT Ä
<äTø±D+yê&ÉT. Çø£ f…sÆ Y ø±\u…&‘ç ˚ <ëì bı>∑ n+‘·{≤
yê´|æ+∫ n+<äs÷¡ qqTï ‹&É‘ês¡T nqT≈£îHêï&ÉT. Çø£
eT÷&Ée~ Ä #Ó≥TºqT ø=fÒùº dÔ ‘·q≈£î #·øÿ£ >∑ <äTø±D+
ô|+#·Tø√&ÜìøÏ C≤>∑ <=s¡T≈£î‘·T+~ nqT≈£îHêïs¡T.
øÏsêD≤ yê&ÉT, f…sÆ y¢¡ ê&ÉT ø£*dæ Ä #Ó≥TºqT
ø=fÒkº Õs¡T. Ä f…sÆ ¢¡ <äTø±D+yê&ÉT Ä C≤>±˝À ‘·q
<äTø±D+ ô|<ä~› #˚dTü ø√e&ÜìøÏ Ä øÏsêD≤ <äTø±D+
19
- Praveen Tadurt, Indur
yê&ÉT nìï s¡ø±\T>± düV‰ü j·T+ #˚kÕ&ÉT. ø=ìï s√E\πø
Ä f…sÆ ¢¡ <äTø±D+yê&ÉT ‘·q ã+<ÛTä e⁄\qT ≈£L&Ü Ä ôw&ÉT¶
#·T≥÷º ‘Ó∫à ô|+#˚kÕ&ÉT. ø=ìï s√E\ ‘·sê«‘· #·T≥÷º
yÓTT‘·+Ô <äTø±D≤\‘√ ì+&çb˛sTT+~.
Ç˝≤ ñ+&É>± ˇø£ s√Eq Ä f…sÆ ¢¡ <äTø±D+
yê&ç ã+<ÛTä e⁄ ˇø£‘q· T á øÏsêD≤ n‘·&‘ç √ ˇø£ $wüjT· +
˝À >=&Ée |ü&ܶ&TÉ . Ä f…sÆ ¢¡ <äTø±D+ n‘·qT e∫à øÏsêD≤
<äTø±D+ n‘·&‘ç √ MT |ü<‹∆äÛ @+ u≤>±˝Ò<Tä , e÷ yêfi¯ófl
eT+∫yêfi¯ófl ø±<äT ø±ã{Ϻ MTs¡T Çø£ÿ&çqT+&ç yÓ[flb˛e&É+
eT+∫~ nHêï&ÉT. n~ $qï kÕVüQø±s¡TøÏ ø±*øÏ+<ä
uÛ÷Ñ $T ø£~*+~. n‘·qT nø£ÿ&É qT+&ç yÓfifl¯ qT nì
‘Ó>π dæ #Óù|ŒkÕ&ÉT. eTs¡Tdü{Ï s√E n‘·qT ø=≥Tº <ä>sZ∑ ≈¡ î£
e∫à #·÷ùddü]øÏ n‘·ì <äTø±D+ yÓTT‘·+Ô ø±* ã÷&ç<sä TT
ñ+~. ˇø£ yÓ|’ ⁄ü ø√|ü+, eTs=ø£ yÓ|’ ⁄ü u≤<Û,ä Ç+ø=ø£y|’Ó ⁄ü
@+ #˚j÷· ˝À ‘√#·ì |ü]dæ‹ú .
Ä f…sÆ ¢¡ <äTø±D+ yê&ç <ä>sZ∑ ≈¡ î£ yÓfi≤fl&ÉT. Hê
<äTø±D+ ø±˝ÒÃdæ+~ mes¡T nì n&ç>±&ÉT. @yÓ÷ Hê≈£L
‘Ó*j·T<äT. Hê <äTø±D+˝À f…sÆ T¡ ¢ <=+–*+∫ yê{Ï‘√H˚
ø±˝ÒÃkÕs¡T. Hê≈£L #ê˝≤ qwü+º e∫Ã+~. nsTTHê düsπ ,
˙ eT+∫πø #ÓãT‘·Tqï Çø£ÿ&É qT+&ç yÓ[flb˛. n~ $qï
kÕVüQø±s¡TøÏ #˚dqæ ô|<ä› ‘·|⁄ü Œ >∑Ts¡T≈Ô î£ e∫Ã+~. ‘·q
‘·+Á&çHê{Ïq ˇø£ ∫qïyÓTTø£ÿ≈£î ˙fi¯ó¢ b˛j·T&ÜìøÏ r]ø£˝øÒ £
me]H√ q$Tà |üøÿ£ q #˚sT¡ Ã≈£îqï+<äT≈£î ∫e]øÏ ‘·q
ÁbÕD≤\ MT~øÏ ‘Ó#T· Ã≈£îqï $wüjT· + ‘Ó*dæ e∫Ã+~.
#Ó≥Tº≈î£ f…sÆ Y y˚d+æ ~ mes√ ø±<äT yê&ÉT. ‘·qì yÓfi>¢¯ =≥º
{≤ìøÏ yê&ÉT mìï dü+e‘·‡sê\T>± bÕ¢ì+>¥ #˚dHæ ê&ÉT.
m+‘· q$Tà+#ê&ÉT. NÛ HêÁã‘·T≈£î nqT≈£î+≥÷
#˚ùd~˝Òø£ Ä }s¡TqT e<ä*ô|{Ϻ yÓ[flb˛j·÷&ÉT.
bÕsƒ≈¡ î£ ˝≤sê! #·~yês¡Tø£<ë! á ø£<˝ä∏ À øÏsêD≤
<äTø±D+yê&˚ Væ≤+<äTe⁄, $T–*qyês¡+<äs÷¡ eTTdæ+¢ \T,
ÁøÏdj ºæ T· qT¢. |ò*ü ‘·+ H˚qT #Ó|Œü ø£ÿsπ <¢ qä T≈£î+{≤qT. eTq+
ø£fió¯ fleT÷düT≈£î ≈£Ls¡TÃ+fÒ sπ |ü⁄ eTq |ü]dæ‹ú Ç<˚. MTs¡T
y˚T˝Àÿ+&ç. |üø£ÿyêfi¯flì y˚T˝§ÿ\|ü+&ç. ãVüQ|üsêø˘.

20 lø£fi≤>ö‘·$T
Væ≤+<ä÷ <Ûäs¡à+
C≤‹ uÛÒ<ë\‘√ <Ûäsêàìï e´‹πsøÏdü÷Ô <Ûäs¡à
Á<√VüQ\T ne«ø£+&ç
Væ≤+<ä÷ <Ûsä à¡ + C≤‹ì nqTdü]+∫ ñ<ä“$¤ +
∫+~ ø±<äT
Væ≤+<ä÷ <Ûäs¡à+ C≤„q+ MT<ä Ä<Ûës¡|ü&ç
q&ç∫+~.
eTìwæ »ìà+∫q ≈£î\+ e\¢ ø±<äT.
(eÁ»dü÷∫ø√|üìwü‘·TÔ Á|üø±s¡+ ..)
1. ãTTwü´X¯+>∑T&ÉT .. õ+ø£\T |ü≥Tº≈î£ H˚ C≤‘·T\≈£î
|ü⁄{Ϻqyê&ÉT.
2. øö•≈£î&ÉT .. >∑&¶ç ø√düT≈£îH˚ C≤‹øÏ #Ó+~qyê&ÉT.
3. »+ã÷ø£ eTVü≤]¸ .. qø£ÿ\T |ü≥Tº≈î£ H˚ C≤‹yês¡T
4. yê©àøÏ .. z øÏsê‘·≈£î\ C≤‹øÏ #Ó+~q yê&ÉT.
á‘·qT s¡∫+∫q sêe÷j·TD+ .. Væ≤+<äTe⁄\≈£î
|üse¡ T |ü$Á‘·yTÓ qÆ Á>∑+<∏+ä . áj·Tìï Ä~ø£$ì #˚dæ
|üPõkÕÔs¡T.
5. yê´düT&ÉT .. z #˚|ü\T|üfÒº u…düÔC≤‹øÏ #Ó+~q
yê&ÉT. Væ≤+<äTe⁄\≈£î |üs¡eT|ü$Á‘·yÓTÆq y˚<äeTT\T
.. áj·Tq #˚‘· $uÛ»Ñ q #˚jT· ã&Éy¶ .˚ n+<äTøπ Ç‘·DíÏ
y˚<äyê´düT&ÉT .. nì |üPõkÕÔs¡T.
6. >ö‘·eTT&ÉT .. ≈£î+<˚fió¯ ¢ |üfCºÒ ≤‹øÏ #Ó+~qyê&ÉT.
7. e•wüߺ&ÉT .. z y˚X¯´≈£î |ü⁄{Ϻqyê&ÉT. ø£˙dü+
‘·+Á&ç mes√ ≈£L&Ü ‘Ó*j·T<äT. á‘·ì uÛ≤s¡´
e÷~>∑ Ád”Ô nsTTq ns¡T+<Ûrä <˚$. á s√E≈£î ≈£L&Ü
q÷‘· q <ä + |ü ‘ · T \#˚ ‘ · ns¡ T +<Û ä r e•wü ß º \ ≈£ î
qeTkÕÿs¡+ #˚ùd kÕ+Á|ü<ëj·÷ìï bÕ{ÏdüTÔHêïs¡T.
Á|ü‹ |üP»˝Àq÷ Væ≤+<äTe⁄\#˚‘· .. ns¡T+<Ûär
e•cÕ˜u≤Û ´+ qeT' .. nì |üP»\+<äT≈£î+≥THêïs¡T.
M] ≈£îe÷s¡T&ÉT X¯øÏÔ. Ç‘·ì uÛ≤s¡´ z e÷~>∑ eì‘·
.. #Û·+&Ü˝≤+>∑q. M]≈£îe÷s¡T&˚ |üsêX¯s¡T&ÉT.
á‘·qT z u…düÔeì‘· eT‘·‡´>∑+~Ûì $yêVü≤e÷&ç
yê´düTDÏí ø£Hêïs¡T.
8. n>∑düTÔ´&ÉT .. eT{Ϻ ≈£î+&É˝À¢ |ü⁄{Ϻqyê&ÉT.
`
` >±+π>j·TXÊÁdæÔ
9. eT‘·+>∑ eTVü≤]¸.. ˇø£ e÷~>∑yêì ≈£îe÷s¡T&ÉT.
Áu≤Vü≤àDT&Éj÷· ´&ÉT. á‘·ì ≈£L‘·Tsπ .. e÷‘·+>∑øq£ ´
.. z X¯øÏÔ <˚e‘·. ø±[<ëdüT‘√ düVü‰ m+<äs√
eTVü‰qTuÛ≤e⁄\T á e÷‘·qT ñbÕdæ+#ês¡T.
ñbÕdædü÷Ô ñHêïs¡T. áy˚T XÊ´eT˝≤<˚$.
Ç+ø± ..
1. ◊‘·πsj·T eTVü≤]¸ ˇø£ <ädüT´&ç, øÏsê‘·≈£î&ç
≈£îe÷s¡T&ÉT .. n+fÒ H˚{Ï ˝…ø£ÿ\ Á|üø±s¡+ SC or
ST. »qà Áu≤Vü≤àDT&ÉT ø±<äT. ø±˙ n‘·T´qï‘·yÓTÆq
Áu≤Vü≤àDT&ÉT nj·÷´&ÉT. n‘·qT Áyêdæqy˚ ◊‘·πsj·T
Áu≤Vü≤àD+ eT]j·TT ◊‘·πsjÓ÷|üìwü‘·TÔ. ◊‘·πsj·T
Áu≤Vü≤àD+ #ê˝≤ ø£wyºü TÓ qÆ ~. Ç~ ãTTπ>«<ëìï ns¡+ú
#˚düTø√e&ÜìøÏ ñ|üjÓ÷–kÕÔs¡T.
2. ◊\Twü ãTTwæ ˇø£ <ëd” ≈£îe÷s¡T&ÉT. n‘·qT
ãTTπ>«<ä+MT<ä ]ôdsYà #˚dæ #ê˝≤ $wüj·÷\T ø£ì
ô|{≤º&TÉ . n‘·ìï ãTTwüß\+<äs÷¡ ÄVü‰«ì+∫ ‘·eT≈£î
Ä#ês¡T´DÏí #˚düT≈£îHêïs¡T (◊‘·πsj·T. Áu≤. 2.19)
3. dü‘´· ø±eT C≤u≤\ eTVü≤]¸ ˇø£ y˚X´¯ ≈£îe÷s¡T&ÉT.
‘·+Á&ç ù|πs ø±<äT.. ø£˙dü+ ‘·+Á&ç mes√ ≈£L&Ü
‘Ó*j·T<äT. ø±˙ C≤„q+ #˚‘· Áu≤Vü≤àDT&ÉT nj·÷´&ÉT.
ñqï‘·e+XÊ\˝À |ü⁄{Ϻqyê]ì ≈£L&Ü yê]<Ûäs¡à+
ìs¡«]Ô+#·ø£b˛‘˚ .. yê]ì ìs=àVü≤e÷≥+>±
ãVæ≤wüÿ]+#ês¡T ... yê]˝À ø=+<äs¡T
1. uÛÑ÷<˚$ ≈£îe÷s¡T&ÉT .. ø£åÁ‹j·TT&Ó’q qs¡≈£î&ÉT ..
sêø£ådüT&Ó’Hê&ÉT.
2. ÁãVü≤àe+X¯E˝…’q Væ≤s¡D≤´≈£åî&ÉT, Væ≤s¡D´
ø£•|ü⁄&ÉT, sêeDT&ÉT Áu≤Vü≤àDT˝…H’ ê sêø£då Tü \j·÷´s¡T
3. s¡|òüTTe+X¯ eT÷\|ü⁄s¡Twüß&Ó’q s¡|òüTTeTVü‰sêE
≈£ î e÷s¡ T \˝À ˇø£ & É T nsTTq Á|ü $ <ä T ∆ & É T ..
sêø£ådüT&Ó’Hê&ÉT.
4. Á‹X¯+≈£î&ÉT ø£åÁ‹j·TT&ÉT. ø±˙ #·+&Ü\&ÉT
nj·÷´&ÉT.
5. $XÊ«$TÁ‘·T&ÉT ø£åÁ‹j·TT&ÉT.. Áu≤Vü≤àDT&Ó’Hê&ÉT
 lø£fi≤>ö‘·$T 21

.. M] e+X¯düTÔ˝Ò .. øö•ø£dü >√Á‘· Áu≤Vü≤àDT Vü≤]‘·Tì ù|s¡TMT<˚ .. Ç‘·ì e+X¯Áu≤Vü≤àDT\≈£î

\j·÷´s¡T. $XÊ«$TÁ‘·Tì ≈£îe÷s¡T\T ø=+<äs¡T Vü≤]‘·dü >√Á‘·+ e∫Ã+~ ($wüßí|ü⁄sêD+ 4.3.5).
X¯SÁ<äT\j·÷´s¡T. 9. XÖqø£ eTVü≤]¸ ≈£îe÷s¡T\T .. Hê\T>∑T esêí\≈£î
6. qe ÁãVü≤à\˝À ˇø£&q’Ó <äøå£ Á|üC≤|ü‹ ≈£îe÷s¡T&ÉT #Ó+~qyês¡T>± e÷sês¡T ($wüßí|ü⁄sêD+ 4.8.1).
|üwü<TäÛ &ÉT. ÁãVü≤à C≤„q+ ˝Òì ø±s¡D≤q X¯SÁ<äT&ç>± 10. n˝≤π> >∑‘·‡eT<äT&ÉT, M‘·e⁄´&ÉT, e‘·‡eT‹
e÷]b˛j·÷&ÉT ( $wüßí|ü⁄sêD+ 4.1.14) ... M] ≈£îe÷s¡T\T ≈£L&Ü Hê\T>∑T esêí\≈£î
7. H˚~wüß&º TÉ nH˚ eTVü≤sêE ≈£îe÷s¡T&ÉT .. HêuÛTÑ &ÉT. #Ó+~qyês¡T nj·÷´s¡T.
Ç‘·ìøÏ øå±Á‘· C≤„q+ ˝Òì ø±s¡D≤q, es¡Ôø£ C≤„q+ á dü+<˚XÊìï ≈£L&Ü MT ã+<ÛTä e⁄\≈£î ùdïVæ≤‘·T\≈£î
ø±s¡D≤q yÓ’X¯ó´&ç>± e÷s¡e\dæ e∫Ã+~ ($wüßí düìïVæ≤‘·T\≈£î ùwsY #˚j·T+&ç
|ü⁄sêD+ 4.1.13). ‘Ó*j·Tì $wüj·÷\T ‘Ó\TdüT≈£îH˚ n<äcÕºìï yê]øÏ
8. ø£åÁ‹j·TT˝…’q s¡<∏√‘·s¡T&ÉT, n–ïy˚X¯ó´&ÉT, n+~+#·≥+˝À düVü‰j·T|ü&É+&ç
Vü≤]‘·T&ÉT .. ÁãVü≤à C≤„q+ e\q Áu≤Vü≤àDT˝…H’ ês¡T. eTq düHê‘·q <Ûäs¡à+ jÓTïø£ÿ >√|üŒ‘·q+.

<ë«<äX¯ CÀ´‹]¢+>±\T Ç˝≤, yÓTT‘·Ô+ |üHÓï+&ÉT CÀ´‹]¢+>∑ s¡÷bÕ

CÀ´‹ dü«s¡÷|ü⁄&Ó’q eTùV≤X¯ó&ÉT, á |ü$Á‘·
uÛ≤s¡‘êeì˝À |üHïÓ +&ÉT #√≥¢, CÀ´‹]¢+>∑ dü«s¡÷|ü+
˝À yÓ\dæ uÛ≈Ñ î£ \Ô qT ø£sT¡ DÏdTü HÔ êï&ÉT. uÛ≤s¡‘<· X˚ +¯ ˝Àì
Hê\T>∑T ~≈£îÿ\˝À |üHïÓ +&ÉT CÀ´‹]¢+>±\THêïsTT.
düeTTÁ<ä|ü⁄ ˇ&ÉT¶q ¬s+&ÉT :
ã+>±fi≤U≤‘· rs¡+˝À sêy˚TX¯«s¡ *+>∑+,
nπs_j·÷ düeTTÁ<ärsêq k˛eTHê<∏ä *+>∑+.
|üs¡«‘·•Ksê\˝À Hê\T>∑T :
ÁoXË’\+˝À eT*¢ø±s¡T®qT&ÉT,
Væ≤e÷\j·÷\˝À πø<ëπsX¯«s¡T&ÉT,
düVü‰´Á~ |üs¡«‘ê\˝À ;ÛeTX¯+ø£s¡T&ÉT,
y˚Ts¡T|üs¡«‘ê\ô|’ yÓ’<ä´Hê<∏ä *+>∑+.
yÓTÆ<ëq Á|ü<˚XÊ\˝À eT÷&ÉT :
<ës¡Tø± eq+˝À Hêπ>X¯«s¡ *+>∑+,
Ws¡+>±u≤<ée<ä› |òüTùwíX¯«s¡ *+>∑+,
ñ»®sTT˙ q>∑s+¡ ˝À eTVü‰ø±fi‚X«¯ s¡ *+>∑+,
q<äT\ ˇ&ÉT¶q eT÷&ÉT :
>√<ëeØ rsêq Á‘·´+ãπøX¯«s¡ *+>∑+,
qs¡à<ë rsêHê z+ø±πsX¯«s¡T&ÉT,
>∑+>±qB rsêq $X‚«X¯«s¡T&ÉT.
\˝À qTqï á *+>±\T |üs¡eT•e⁄ì ‘˚»düT‡\T.
Ç$ <ë«<äXÊ~‘·T´\≈£î Á|ürø£\T.
|ü<eä T÷&Ée *+>∑+ ø±\ *+>∑+. ‘·TØj·÷
edüúqT bı+~q Je⁄&˚ ø±\ *+>∑eTT.
‘Ó’rÔØjÓ÷ |üìwü‘·TÔqT nqTdü]+∫,
1. ÁãVü≤à 2. e÷j·T 3. Je⁄&ÉT
4. eTqdüT‡ 5. ãT~∆ 6. ∫‘·ÔeTT
7. nVü≤+ø±s¡eTT 8. |ü~∏« 9. »\eTT
10.‘˚»düT‡ 11. yêj·TTe⁄ 12. Äø±X¯+
á |üHÓï+&ÉT ‘·‘êÔ«˝Ò, |üHÓï+&ÉT CÀ´‹
]¢+>±\T. Çe˙ï Á|ürø±‘·àø£+>± eTq X¯Øs¡+˝À
ñHêïsTT.
U≤≥à+&ÉT˝Àì, |üX¯ó|ü‹Hê<∏ä *+>∑+ á
|üHïÓ +&ÉT CÀ´‹]¢+>±\≈£î •s¡dTü ‡ e+{Ï~. á CÀ´‹
]¢+>±\˝§, ˇø=ÿø£ÿ CÀ´‹]¢+>±ìøÏ, ˇø=ÿø£ÿ eTVæ≤eT
ñ+~. <ë«<äX¯ CÀ´‹]¢+>±\qT <ä]Ù+∫Hê, düŒ•+
∫Hê, nH˚ø£ eTVæ≤eT\T eTq J$‘ê\˝§ Á|üdüTŒ¤≥
eTe⁄‘·T+{≤sTT. |üHÓï+&ÉT CÀ´‹]¢+>±\qT <ä]Ù+
#·Tø√˝Òìyês¡T, ø£˙dü+ ˇø£ÿ *+>±HÓ’ïHê <ä]Ù+#·
>∑*–‘˚ nq+‘· ø√{Ï |ü⁄D´+ \_ÛdüTÔ+<äH˚~
ô|<ä›\yê≈£îÿ.
22 lø£fi≤>ö‘·$T
nø£åsê\|üP\T »\¢+ &ç!
...............................
Ä bÕ<ë\T eT{Ϻì eTT<ë›&çq|ü⁄&Ó˝≤¢
dü÷s¡T´&ÉT....‘·÷s¡T|ü⁄ ø=+&É\ô|’ qe⁄«‘·T+{≤&ÉT!
¬s’‘·T bÕ<äeTTÁ<ä\T ‘êøÏ ˙<˚Vü≤+ bÕeqyÓTÆ+<äì
H˚\‘·*¢ qT<äT≥ øÏs¡D≤\ô|<ë\‘√
|ü#·Ãu§≥Tº eTT<Ó›&É‘ê&ÉT!
¬s’‘·TbÕ<ä+yÓ÷|æq yê>∑T e+ø£ n&É$ #˚qT
#Ó≥Tº|ü⁄≥º.. düeTdüÔ Á|üø£‹
#ÓeT≥ ˙fi¯flqT dü+Áb˛øÏå+#·Tø=ì
eTÚq+>± <Ûë´q+˝À eTTì–b˛‘êsTT!
¬s’‘·T ‘·q uÛÑTC≤q Hê>∑*ì yÓ÷düTø=ì
bı˝≤\ yÓ’|ü⁄ ‘·s¡* edüTÔ+fÒ...
•\Te y˚j·Tã&ɶ Áø°düTÔ..
eT∞fl |ü⁄qs¡T‘êúq+ #Ó+~
¬s’‘·T s¡÷|ü+˝À ‘·s¡* edüTÔHêï&˚yÓ÷qì
ø=+&É•\\T ø£\«] sêfiË’fl
ÁbÕs¡úq\T #˚kÕÔsTT!
sêeTbÕ<äeTTk˛øÏ sêsTT nVü≤\´>±e÷]q≥Tº
¬s’‘·T bÕ<ë\T ‘êøÏ
#˚\>∑≥¢ô|’sêfi¯ófl •e*+>±\T>±
e÷]b˛‘êsTT!
¬s’‘·T bı\+˝À |ü+&ç+∫q Á|ü‹ <Ûëq´|ü⁄–+»ô|’
‹H˚yêfi¯flù|s¡T¢ <˚e⁄&ÉT
sêdæô|{Ϻ ñ+{≤&Éì n˝≤¢ #Ó|æŒq≥Tº...
Á|ü‹ ˇø£ÿ]øÏ nqï|ü⁄ yÓT‘·T≈£î\‘√
Äø£* rπsà ¬s’‘·Tô|’ <˚e⁄&ç<äj·T yêqs¡÷|ü+˝À
e]¸dü÷ÔH˚ ñ+≥T+~!
sêE\ #·]Á‘·\T |ü⁄sêD≤\T>±
ø±yê´\T>± Á|üã+<Ûë\T>± sêdæq
ø£e⁄\T |ü+&ç‘·T\T
¬s’‘·T\ô|’ Hê\T>∑T nø£åsê\|üP\T »*¢ ñ+fÒ...
mìï ÁX¯eTø±yê´\T |ü⁄{Ϻ ñ+&˚y√!
mìï eT{Ϻ y˚<ë\T #ÓeT≥ XÀ¢ø±˝…’
ø=+&É >∑TVü≤˝À¢ Á|ü‹<Ûä«ì+#˚y√!
|ü≈£åî\T ø£e⁄˝…’ ñ+fÒ ø£∫Ñ·+>±
#Ó≥¢ ø=eTà\ô|’ ‘·|üdüT‡#˚dü÷Ô
Ä≈£î\ø±–‘ê\ô|’ ¬s’‘·T\
ø£cÕº\‘ê´>±\T >∑T]+∫
mH√ï Ä≈£î|ü#·Ãì ø±yê´\T sêdæ
Á|üø£‹øÏ n+øÏ‘·$T∫à ñ+&˚$!
dü÷s¡T´DÏí n&É>∑+&ç
¬s’‘·T qT<äT≥q ∫+~q #ÓeT≥_+<äTe⁄˝À¢...
mìï Ç+Á<ä<ÛäqTdüT‡\T
yÓT]dæ ø£]–b˛j·÷jÓ÷ #ÓãT‘ê&ÉT!
#·+Á<äTDÏí n&É>∑+&ç
yÓHÓï\ B|ü+ øÏ+<ä bı˝≤˝À¢ πsj·T+‘ê q&ÉTdü÷Ô...
mìï ø±\Te\ ˙{ÏbÕeTT\ q&ÉT+ ‹|ü⁄Œ‘·÷
bı˝≤\ eT&ÉT\ ≈£Lq\
˙{Ï<ëVü≤+ r]à ì<äTs¡|ü⁄#êÃs√!
ìs¡+‘·s¡+ Á|üeVæ≤+#˚ q~
m<äô|’ Ä≈£î|ü#·Ãì B|ü+ ¬s’‘·T!
ø£qT#·÷|ü⁄y˚Ts¡ |ü#·Ã<äq+
Á|üø£‹ô|’ ¬s’‘·T#ÓeT≥#·Tø£ÿ\
dæsê#˚dæq dü+‘·ø£+!
m+&Ü yêq >±* eT{Ϻ Äø±X¯+
|ü+#·uÛÑ÷‘ê\qT ‘·q ‘·\bÕ>±˝À #·T≥Tº≈£îì...
bı\+ ¬ø’˝≤dü •Ks¡+ô|’ q+<äT\‘√(m<äT›\T)bÕ≥T
e´ekÕj·Tq‘·´+ #˚düTÔqï ì‘·´ø£w”e\T&Ó’q...
|üs¡eT•e⁄&˚ ¬s’‘·ì...@ kÕeTy˚<ä+ >±q+#˚dæ+~
Hêj·THê? @ dü+^‘· XÊÁdüÔ+ Hê\T>∑T
sê>±\qT ¬s’‘·T sê>±\ù|]≥
n+øÏ‘· $T∫Ã+~ Hêj·THê?
@ \ø£åXÀ¢ø±\ Ç‹Vü‰kÕ\T, ø±yê´\T ¬s’‘·TJ$‘êìï
z e+<äXÀ¢ø±˝À¢ ø°]Ô+#êsTT Hêj·THê?
ø£‘·»„‘· ˝Òìyê]ì ø£e⁄\+{≤sê!
e÷qe‘·«+ ˝Òìyê]ì eTVü≤s¡T¸\+{≤sê?
#˚dæq y˚T\TqT ‘·\eìyê]ì eTqTwüß\+{≤sê?
Hê\Tø£ô|’øÏ Hê\T>∑T nqï|ü⁄yÓT‘·T≈£î\T
#˚sêø£H˚..nø£åsê\T |ü\ø£&É+
H˚s¡TÃ≈£îHêïs¡qï dü+>∑‹ eTs¡∫b˛ø£+&ç!
Ç|üŒ{Ϭø’Hê Ä eT{ϺbÕ<ë\ô|’
Hê\T>∑T nø£åsê\|üP\T »\¢+&ç!
Äø±X¯+ $TeTTà ø£å$TdüTÔ+~!
nqï|üPs¡í B$düTÔ+~!
- ø£fi≤s¡‘·ï _øÏÿø£wüí, 8374439053
 lø£fi≤>ö‘·$T
$X¯«Hê<∏ä ` ã<ä›qïùdHêì
‘· ÷ s¡ T Œ |ü • ÃeT #êfi¯ ó ≈£ î ´\ eT<Û ä ´
eT‘·dü+ã+<Ûä+>± j·TT<ë∆\T »s¡T>∑T‘·Tqï ø±˝≤ìï
H˚|ü<∏ä´+>± #˚dæø=ì s¡∫+∫q qe\ ªª ã<ä›qï
ùdHêìµµ
eT‘ê\T sê»ø°j÷· ˝À¢øÏ #=s¡ã&ɶ ø±s¡D+>±
eT‘·eTÚ&ÛÉ´+ Á|üã*, Á|ü»˝À¢ ìj·T‹ ìs¡÷à*‘·
eTe≥+‘√ <˚X¯+ @$<Ûä+>± ndüÔe´düÔeTsTT+<√
$e]+#·{≤ìπø á qe\ Áyêùds¡ì #Ó|üŒe#·TÃ.
eT‘· e TH˚ ~ kÕe÷q´»qT˝À¢ Äy˚ X Ê<ä T \qT
ø£ * –+∫, dü e ÷»+˝À ◊ø£ ´ ‘· ô|+bı+<˚ ≥ T¢
#˚düTÔ+~. ø£qTø£ <˚X¯+˝À dü+|ò”TuÛ≤e+ ø£*–,
X¯Á‘·TsêE\ qT+&ç <˚XÊìï s¡øÏå+#·{≤ìøÏ eT‘·+
ñ|üø£s¡DeTÚ‘·T+~. ø£qTø£ eT‘êìï kÕ+|òæTø£+>±
rdæø=qï|ü⁄Œ&ÉT Ä dü+|ò÷ü ìï dü+|òTü {Ï‘|· sü #¡ {· ≤ìøÏ
eT‘·+ ñ|üø£]k˛Ô+<äì #Ó|üŒø£ ‘·|üŒ<äT.
Hê&ÉT ôdq’ ´düMTø£sD¡ qT ã<äq› ï á$<Û+ä >±
eT‘êìï n&ÉTô¶ |{Ïøº =H˚ #˚ùd&ÉT. sê»ø°jT· dü+ã+~Û
eP´Vü≤ Á|ü‹eP´Vü‰\T ≈£L&Ü á |ü<ä∆‹˝ÀH˚ n+fÒ
eT‘·+ #ê≥TH˚ »]|æ+#ê&ÉT ã<äq› ï. ≈£Ls¡àøπ Áå ‘·+˝À
»]π> ñ‘·‡yêìøÏ ôd’q´+ j·÷Á‹≈£î\ e˝… yÓfi¯fl≥+
nH˚ düìïy˚X¯+ á $wüj·÷ìøÏ ñ<ëVü≤s¡D>±
ù|s=ÿqe#·TÃ. nsTT‘˚ á |ü]dæú‹ yÓiÏ¿‘·\\T y˚ùdÔ
dü+|òüT+˝À N*ø£\T @s¡Œ&É‘êj·Tì y˚πs #Ó|üŒqø£ÿs¡
˝Ò<äT.
$»j·T|ü⁄]ì dü]Vü≤<äT›>± H˚s¡Œs¡#·Tø=ìq
Ä+Á<Û ä T \(XË ’ e ⁄\T)qT, ‘· ÷ s¡ T Œ#êfi¯ ó ≈£ î ´\qT
(Ms¡XË’e⁄\T) BìøÏ ñ<ëVü≤s¡D>± #Ó|üŒe#·TÃ. á
düMTø£s¡D\T m˝≤ »s¡T>∑T‘êjÓ÷ ãVæ≤s¡+>∑+>±
#Óù|Œyêπs ˝ÒsT¡ . Ç~ e´øÏìÔ wü+˜ >± ø±ø£ dü+|òTü ìwü+˜ >±
»s¡T>∑T‘·THêïj·Tì y˚πs #Ó|üŒqø£ÿs¡˝Ò<äT>±?!
dü + |ò ü T {Ï ‘ · + >± »]–q|ü Œ {Ï ø ° á|ü q T\˙ï
Äs¡ T ãj· T ≥H˚ »s¡ > ∑ ≥ + >∑ e THês¡ Ω + . á
eP´Vü≤Á|ü‹eP´Vü‰\T »]–q |ü<ä∆‹ì, ã<ä›qï
23
` >∑TeTà\÷] Ç+~s¡
eP´Vü≤s¡#H· ê HÓ|’ ⁄ü D≤´ìï s¡#s· TT‘· #ê˝≤ $|ü⁄\+>±
$e]düTÔHêïs¡T.
Ç+‘·{Ï ôd’q´düMTø£s¡D, eTVü‰$|ü¢yêìøÏ düs¡«
dü H êïVü ‰ \T #· T ≥º | ü ⁄ #· ÷ |ü ⁄ >±, Vü ≤ ]ø£ < ∏ ä \ T>±,
|ü⁄sêD≤\T>±, düe÷y˚XÊ\T>± m+‘√ H˚sŒ¡ ]‘·q+‘√
#Ój·T´≥+ »]–+~. #·÷|üs¡T\≈£î Çe˙ï dü‘·ÿ<∏ë
ø±\π ø å b Õ\T. ø±ì »s¡ T >∑ T #· T qï~ e÷Á‘· +
ø£{≤]ø±+Á&É ≈£L≥$T.
ªªsêÁ‘·T\+<Óes√ bıs¡T–+{ÏøÏ b˛sTTq≥T¢,
ã+<ÛäTe⁄\ sTT+{ÏøÏ b˛sTTq≥T¢, bı\eTT MT<ä≈£î
b˛sTTq≥T¢ ø£ìŒ+‘·Ts¡T. eT]jÓTTø£|ü⁄Œ&ÉT ˇø£
kÕe&ç˝À Vü≤]ø£<∏ä j·T+<äTqT, >±s¡&çj·T+<äTqT,
uÛ»Ñ q\j·T+<äTqT, |ü⁄sêDeT+<äTqT! Ç$j·Tìïj·TT
düú\eTT\T. n#·Ã≥ bÂsêDÏ≈£î &ÉT+&ÉTqT. #·|ü⁄Œq
˝ÀìøÏ b˛sTTq#√ |ü⁄sêDeTT #Ó|ü⁄Œ#·Tqï≥T¢
ø£ì|æ+#·TqT. ø±ì ã<ä›qïjÓ÷, j·÷‘·ì j·TqTj·÷
j·TT\˝À H=ø£ÿ&√, e+<äeT+~‘√&ÉH√, ¬s+&ÉT
e+<ä\eT+~ ‘√&ÉH√ sê»ø°j·TeTT $#ê]+#·T
#·T+&ÉTqT. Ç≥Te+{Ï düe÷y˚XÊ\T |ü<äT\T
|ü<Tä \T>± Áø£eT+>± ô|+#·ã&ÉT‘·÷, ˇø√ÿ Á>±eT+˝À
ø£{≤]ø±+Á&ÉT es¡Tdü>±‘·j·÷s¡ekÕπ>s¡T.
ªª|ü~ Á>±eTeTT\T ø£*dæ jÓTTø£ <äfi¯eTT!
Á|ü‹j·T÷s¡ H˚ã~eT+~øÏ H=ø£ ∫qï Hêj·T≈£î&ÉT-
|ü~ j·T÷fi¯ófl ø£*dæq <äfi¯eTTq≈£î, nq>± HÓ’<äT
e+<ä\ eT+~øÏ H=ø£ <äfi¯yêsTT! @ã~j·T÷fi¯ófl
ø£*dæq ôd’q´eTTq≈£î H=ø£ <äTeTT<ës¡T! ªª á
düs¡«ùdq≈£î ùdHêì ã<ä›H˚ï........nsTT‘˚ Ç+‘·
ôd’Hê´ìï düe÷y˚X¯|üs¡#·≥ yÓT≥T¢ nqï~ Á|üX¯ï. á
ôd’Hê´ìøÏ ÄVü‰s¡ |ü<ësêú\T düeT≈£Ls¡Ã≥ m≥T¢
nqï~ ≈£L&Ü Á|üX‚ï. @ Á>±e÷ìøÏ Ä Á>±eT+˝À
<äfie¯ TT\T>± @s¡Œ&É|¶ ⁄ü Œ&ÉT s¡V≤ü dü´>√|üq+ kÕ<Û´ä y˚T.
ø±ì ôd’q´+>± ‘·j·÷s¡sTTq|ü⁄&ÉT á s¡Vü≤dü´+
 24 lø£fi≤>ö‘·$T
<ë#·≥+ ø£wüºkÕ<Ûä´+. nsTT‘˚ á $#ês¡D˝ÒM n\+ø±]ø£ dü e Tj· ÷ ìï n‹Áø£ $ T+#· ≥ +˝À
q+ãj·T´ ø±ì, eT+#·jT· ´ ø±ì #˚jT· ˝Ò<Tä dü]ø£<ë dü+düÿ‘·Hê≥ø£ø£s¡Ô X¯SÁ<ä≈£îì düà]+|üCÒùds¡T.
Ä˝À∫+#·q÷ ˝Ò<äT. nsTT‘˚ ªªôd’q´eTTq≈£î qe\ $wü j · ÷ ìøÏ eùdÔ . ..............
uÛÀ»Hê<äT\T düeT≈£Ls¡TÃ≥ j·T+<äTqT ã<ä›qï u≤<ä e Tà yÓ ’ w ü í e <ëdü s ¡ T \ e<ä › nH˚ ø £ yÓ ’ w ü í e
Á|üeT‘·Ô‘· eVæ≤+#·˝Ò<äT. Á>±eTeTTq≈£î |ü⁄f…º&ÉT s¡Vü≤kÕ´\qT ‘Ó*dæø=+~. uÛÑs¡ÔjÓÆTq ‹|üŒqï ‘√&ç
C§qï\T>± Áb˛>∑T #˚ôdqT. á <Ûëq´eT+‘·j·TT† Jeq+˝À ÄyÓT≈£î eT‘·eT÷ J$‘·eT÷ y˚sT¡ y˚sT¡ >±
ø£[+>∑sêÁwüºeTTq≈£îqT qT‘·Ôs¡<˚X¯eTTq≈£îqT- ø£qŒ{≤ºsTT . ãVüQX¯' BìøÏ ø±s¡D+ ÄyÓT≈£î n‘·ì
jÓT>∑TeT‹ #˚j·TT≥ j·TqT ù|s¡ sêÁcÕº+‘·eTT\ ‘√&ç J$‘·+˝À ø£Á‹eT‘˚ ø£qã&ÉT‘√+~, Ä
j·T+<äTqï Á>±eTeTT\≈£î #˚]Œ+#ÓqT.n#·≥ Hê j·÷ ø£Á‘·eT‘ê«H˚ï nqTuÛÑ$+∫+~ ≈£L&É.
Á>±eTyêdüT\‘√ ôd’q´eTT\#·Ã{ÏøÏ e#·TÃy˚fi¯≈£î ã<ä › q ï‘√ dü V ü ≤ Jeq+ kÕ–dü T Ô q ï
uÛÀ»Hê<äT\T düeT≈£Ls¡TÃ≥ πøsêŒ≥T #˚ôdqT. ªª düeTj·T+˝À áyÓT≈£î eT‘·eT÷ J$‘·eT÷ y˚s¡T>±
n+≥÷ ã<ä › q ï eP´Vü ≤ s¡ # · H ê HÓ ’ | ü ⁄ D≤´ìï, ø£qŒ≥º˝<Ò Tä . ø±s¡D+ yê]s¡Te⁄s¡÷ ‘·eT eT<Û´ä n+‘·
s¡Vü≤dü´>√|üq X¯øÏÔì, nC≤„‘·yÓTÆq ãT~∆HÓ’•‘ê´ìï nuÛÒ<ä‘ê«ìï uÛÑõ+#·>∑*π>s¡T. ã<ä›qï≈£î ∫qïHê{Ï
e]í+#ês¡T $X¯«Hê<∏ä. qT+&û u≤<äeTà |ü≥¢ Áù|eT ñqï|üŒ{Ïø° <ëìì
yÓ\Hê{Ï kÕ«‘·+Á‘·´+ ‘·q ìs¡«Vü≤D≤ e´ø£ Ô | ü s ¡ ∫ +~ e÷Á‘· + ø£ s ¡ y ê\uÛ … ’ s ¡ e ⁄ì
<äø£å‘·ô|’, eP´Vü≤s¡#·HêØ‹ô|’, <˚X¯uÛÑøÏÔô|’ Ä<Ûës¡|ü&ç dü + Vü ≤ s¡ D ≤q+‘· s ¡ y ˚ T . Çø£ ÿ &É Ç<ä › s ¡ ÷
ñqï<äì Á‹ø£s¡DX¯ó~∆>± q$Tàqyê&ÉT ø£qTø£H˚ n+‘·´≈£î\E˝…q’ ø±s¡D+>± e÷s¡TeTqTe⁄\T yê]
nôVAsêÁ‘ê\T ÁX¯$T+∫, ø±s¡´Bø£å‘√qT, ∫‘·ÔX¯ó ≈£î˝≤#ês¡+ Á|üø±s¡+ düeTà‘·yT˚ nsTTq|üŒ{Ïø° yê]øÏ
~∆ ‘ √qT #˚ ù d&É T ø£ q Tø£ H ˚ $»j· ÷ ìï ≈£L&Ü dü+|òüT|ü⁄ ø£≥Tºu≤≥T¢ ñ+{≤sTT. yê{Ïì
kÕ~Û+#·>∑*π>&ÉT. n‹Áø£$TùdÔ ≈£î\ô|<ä\› T $~Û+#˚ •ø£\å ÷ ñ+{≤sTT.
á qe\˝À HêsTTø±Hêj·T≈£î\T ¬s+&ÉT n+‘˚ø±<äT yês¡T $yêVü≤ã+<Ûä+‘√ ˇø£f…Æqyês¡T
$_ÛqïeT‘ê\≈£î #Ó+~qyês¡T. ã<äq› ï XËe’ eT‘·dTü &ú TÉ ≈£L&Ü ø±s¡T. á ø±s¡D+>± Á>±eT|ü]wü‘T· Ô $~Û+#˚
ø±>± u≤<äeTà yÓw’ eíü eT‘·dTü sú ê\T. ø£<ë∏ Hêj·T≈£î&Óq’ •ø£åqT m<äTs=ÿqe\dæ e∫Ã+~.
ã<ä › q ï Væ ≤ +<ä ÷ esêí Á X¯ e T <Û ä s ¡ à + Á|ü ø ±s¡ + ã<ä›qï u≤<äeTà\T dü+|òüT|ü⁄ø£≥Tºu≤≥¢qT
ø£≥ºø£&É|ü{Ïyê&Ó’q |ü+#·eT≈£î\E&ÉT. HêsTTø£ n‹Áø£$T+∫q|üŒ{Ïø° Á>±eT|ü]wü‘T· Ô $~Û+#˚ •ø£\å qT
#êøÏ‘.· $X¯«Hê<∏yä ês¡T |ü+#·eT≈£î\Eì Hêj·T≈£îì nqTuÛÑ$+#·{≤ìøÏ yês¡T dæ<ä∆+>± ˝Òs¡T. ø±s¡D+
#˚dæ eTs=ø£ qe\ ≈£L&É s¡∫+#ês¡T. Ä qe˝Ò ‘êeTT #˚düTÔqï~ ‘·|ü⁄Œ ø±<äH˚ uÛ≤e+ yê]
ªMs¡e\¢&ÉTµ. qs¡qsê\˝À J]í+#·Tø=ìb˛sTT+~. uÛ≤s¡rj·T
Á|üdTü ‘Ô · qe\˝À eT>∑Hê*jÓTÆ q u≤<äeTà≈£î <ÛäsêàìøÏ ÁbÕD+ Äs¡¸<ë+|ü‘·´<Ûäs¡à+. á >±s¡Ωdüú´
Ä }] ø£{≤]ø±&Ó’q ã<ä›qï≈£î ˇø£]j·T+<=ø£]øÏ JeqkÂ+<ä s ¡ ´ + uÛ ≤ s¡ r j· T dü H ê‘· q yÓ ’ ~ ø£
Áù|eT ø£*–+~. ø±e´HêsTTø£ ≈ £ î dü ‘ · T ÿ©q‘· dü + |ò ü ÷ ìøÏ |ü ⁄ Hê~. ø£ q Tø£ H ˚ uÛ ≤ s¡ r j· T
ˇø±H=ø£ Á|ü < Û ë q\ø£ å D +>± Ä\+ø±]≈£ î \T kÕ+|òTæ ø£<säÛ à¡ +˝À $yêVü≤ e´edü≈ú î£ ˇø£ $•wükº Õúq+
‘Ó\T|ü⁄‘ês¡T. <ëìøÏ $s¡T<ä∆+>± $X¯«Hê<∏äyês¡T á ñ+~.
qe\˝À ≈£ î ©qT\T ø±ì yê]ì HêsTTø± Çø£ Á|üDj·T+ $wüj·÷ìøÏ eùdÔ n~
Hêj·T≈£î\qT ø±$+∫, ‘·Á‘ê|æ n+‘·´≈£î\Eì ~e´yÓTÆq~ nq≥+˝À m≥Te+{Ï dü+<˚Vü≤eT÷
Hêj·T≈£îì #˚dæ, qe\≈£î s¡dü|ü⁄wæºì #˚≈£L]à ˝Ò<äT. á $wüj·Ty˚T á qe\˝À ìs¡÷|æ‘·yÓTÆ+~.
 lø£fi≤>ö‘·$T 25

ˇø£ e´øÏÔøÏ eTs=ø£ e´øÏÔ |ü≥¢ Áù|eT ñ<䓤$+∫q |ü≥ºø£b˛sTTq|üŒ{Ïø°, ‘·ìïj·TyÓ÷\¢+|òüTq|üs¡T\≈£î

|æeTà≥ Ä Áù|eT u≤Vü≤´ø±s¡D≤\ e\¢ q•+#·<äT. á e´edüú˝À eTqT>∑&É ø£wüºkÕ<Ûä´eTì s¡#·sTT‘·
Ä $<Ûä+>± q•+#˚ <ëìì Áù|eT nq˝ÒeTT ≈£L&Ü. rs¡TŒ.
‘·eT~ n˝ÖøÏø£yÓTÆq Áù|eT nì Çs¡Te⁄s¡÷ Á‹ø£s¡D <Ûsä êàìï Á|ü‘ê]ùdÔ ˝Àø£+˝À düTdæsú ‘¡ · ˝Ò<Tä .
X¯ó~∆>± qy˚Tàs¡T. ø±ì ˝Àø£+ <äwæº˝À M]s¡Te⁄] n+‘· s ê‘· à ≈£ î Á|ü ‘ ês¡ D ø£ * –‘˚ e÷qe⁄ìøÏ
Áù|eT n<Ûäs¡à+, dü+Á|ü<ëj·T$s¡T<ä∆+ ne⁄‘√+~. Ä‘· à XÊ+‹ ˝À|æ d ü T Ô + ~. <Û ä s ¡ à + ø√dü y ˚ T
˝Àø£+˝À XÊØs¡ø£ eTqT>∑&É ø√dü+ ø=ìï ø=ìï e÷qe⁄&Éqï#√ <Ûäs¡àXÊÁkÕÔ\øÏ ndæÔ‘·«y˚T ˝Ò≈£î+&Ü
|üqT\T #˚j·Te\dæ edüTÔ+&É>± e÷qdæø£ eTqT>∑&É b˛e\dæ edüTÔ+~. ø£qTø£ <Ûäs¡àeTH˚~ kÕe÷q´
ø√dü+ ø=ìï |üqT\T #˚j·T≥+ »s¡T>∑T‘·T+~. e÷qe⁄\πø ø±ì $•wüº Á|üø£‘·T\≈£î ø±<äT. yê]
Ç+<äT˝À e÷qdæø+£ |üP]Ô>± e´øÏ>Ô ‘∑ +· . á s¬ +&É÷ |ü≥¢ <Ûäs¡à+ e]Ô+#·<äì s¡#·sTT‘· ñ<˚›X¯+>±
u≤Vü‰≥yÓTÆq|ü⁄&ÉT dü+|òüTs¡¸D ‘·|üŒ<äT. XÊØs¡ø£ }Væ≤+#·e#·Tà . eTT+<äT qT+N #ÓãT‘·Tqï≥T¢>±
eTqT>∑&É jÓTTø£ÿ düTdæús¡‘· ø√dü+ dü+|òüTe´edüú <ÛäsêàìøÏ e´edüú Á|ürø£.
@s¡Œs¡∫q ø=ìï ìj·TeTìã+<Ûäq˝Ò <Ûäs¡àXÊÁkÕÔ\T. ø£$ ø±yê´˝À¢ bÕÁ‘·\qT Á>∑Væ≤+∫ <Ûäsêàìï
nsTT‘˚ e´øÏÔ e÷qdæø±q+<ëìøÏ á <Ûsä êà\T #ê˝≤ <Ûä«ì+|üCÒkÕÔs¡T u≤<äeTà |ü‹Áe‘˚ nsTT|üŒ{Ïø°,
$wüj·÷\˝À Á|ü‹ã+<Ûäø±˝Ò ne⁄‘êsTT. e´edüú≈£î ã<äT∆sê\T ø±ì ø±s¡D≤q yê]<ä›] eT<Ûä´
ø±ì e´edü ú q T dü e Twæ º > ± #· ÷ dæ q |ü ⁄ &É T á ã+<Ûä+ n˝ÖøÏø£+, |ü$Á‘·eT÷ nsTTq|üŒ{Ïø°
$yêVü≤e´edüú˝À ø±ì, dü+|òüT+ $~Û+#˚ <Ûäsêà\˝À e´edüú≈£î ã* ø±e\dæe∫Ã+~. á ø±s¡ D +
ø±ì ‘·|ü⁄Œ˝Ò<äT. #˚‘·H˚ u≤<äeTà ªª e÷ Áù|eT≈£î MT dü÷Á‘·eTT\T
Çø£ÿ&É qe˝≤|üs¡+>± u≤<äeTà ã<ä›qï\T |ü≥ºe⁄. e÷~ *+>∑C≤„Hêr‘·yÓTÆq dü+ã+<Ûä+.µµ
e´ekÕúr‘·yÓTÆq Áù|$T≈£î\T. n{Ϻyê]øÏ ˝ÖøÏø£yÓTÆq n+≥÷ ‘·eT Áù|eT jÓTTø£ÿ n˝ÖøÏø‘£ ê«ìï ñ<ëÈ{+Ï ∫
eTs¡ D + ‘· | ü Œ <ä T . nsTT‘˚ M] Á|ü D j· T + düVü≤>∑eTq+‘√ yê] ã+<Ûëìï ìs¡÷|æ+∫ø=+~.
~e´yÓTÆq<äqï $wüj·T+˝À ≈£L&Ü @$<ÛäyÓTÆq ã<äq› ïùdHêì #ê]Á‘·ø£ qe˝Ò nsTTq|üŒ{Ïø°
$Á|ü ‹ |ü ‹ Ô ˝Ò < ä T . á Áù|eT ìs¡ “ +<Û ä + >± M]<ä›s¡÷ #ê]Á‘·ø£bÕÁ‘·\T ø±s¡T. #ê]Á‘·ø£+ ø±ì
ø£ * Œ+#· T ø=q{≤ìøÏ ø±ì, <Û ë ]àø£ ã T~∆ ‘ √ ¬s+&ÉT bÕÁ‘·\≈£î s¡#·sTT‘· XÊX¯«‘·‘ê«ìï ø£*Œ+∫,
n\es¡#·Tø=q{≤ìøÏ ø±ì kÕ<Ûä´yÓTÆq~ ø±<äT. ˝Àø£+˝À |ü$Á‘· Á|üDj·÷ì≈£îqï n‘·T´qï‘·yÓTÆq
eTH√>∑ ‘ · y Ó T Æ q Áù|eT≈£ î e´ekÕú ìj· T e÷\T kÕúHêìï ìs¡÷|æ+#ês¡T.
ø£s¡à|òü*‘·eTT\qT ø±+øÏå+#·T eTqTE\T
ø£wüí^‘· - <äTu≤“≈£î\ ø£wüíkÕ«$T ø£\‘·|ü&Ó&ÉT dæú‹ì ø£\T>∑˙≈£î
H˚qT Hê$<ÛäT\qT ìs¡«Væ≤+|üø£qTqï $Væ≤‘· ø£s¡àCÒj·TT $»„‘·>∑*–+#·T
$$<Ûädü+ø£s¡eTT\T $düÔ]*¢ düs¡«ø£s¡à*\qT kÕ>∑TÁ|üø£‹>∑TD
#˚≥Tø£\TZ Á|ü»≈£î #Ó&çb˛e⁄ ˝Àø£eTT˝Ÿ ø±s¡DeTTqqqT#·T >±+#·˝Òø£
$X¯«<Ûäs¡à ^‘· $qTeTT bÕs¡ú ‘êHÓ ø±s¡DeTì ‘·\b˛j·TTqE„
ns¡j·T ø£s¡à|òü\eTT Hê•+#·T qC≤„ì ø£s¡àjÓ÷>∑T\T >∑TDø£s¡à$uÛ≤>±\
C≤„ì ø£s¡à|òü\eTT ø±+ø£å $&ç∫ HÓiÏ– sTT+Á~j·TeTT\ ì+Á~j·T>∑TD
ø£&É≈£î ˝Àø£Væ≤‘·|ü⁄ ø£s¡à\T CÒj·TTqT eTT\≈£î eX¯eTT>±ø£ yÓT\>∑T#·T+&É>∑e˝…
 26
n‘·´~Ûø£ »HêuÛ≤ ø£*–q <˚X¯+>± e÷s¡&É+ es¡e÷? XÊ|üe÷?
@Á|æ˝Ÿ eT<Ûä´˝À uÛ≤s¡‘·<˚X¯+ Á|ü|ü+#·+˝À
n‘· ´ ~Û ø £ »HêuÛ ≤ ø£ * –q <˚ X ¯ + >± #Ó ’ H êqT
n~Û>∑$TdüTÔ+<äì UN n+#·Hê y˚dæ+~. Ädæj·÷
~>∑ZC≤\T Ç|üŒ{Ïπø ˇø=ÿø£ÿs¡T 1.4 _*j·Tq¢ ø£+fÒ
m≈£îÿe eT+~ì ø£*– ñHêïs¡T. 70 dü+e‘·‡sê\T>±
Á|ü|ü+#· »HêuÛ≤˝À eT÷&Ée e+‘·T ø£+fÒ m≈£îÿe
eT+~ ñHêïs¡T. e#˚Ã @&Ü~ #Ó’Hê »HêuÛ≤
‘·>T∑ eZ TTK+ |üfºÒ neø±X¯+ ñ+~. >∑‘· dü+e‘·‡s¡+,
10.6 $T*j·Tq¢ eT+~ Á|ü»\T »ìà+#ês¡T,
eTs¡ D ≤\ dü + K´ ø£ + fÒ ø=+#Ó + m≈£ î ÿe,
dü+‘êH√‘·Œ‹Ô πs≥T y˚>∑+>± |ü&çb˛sTTq+<äT≈£î
<Ûäq´yê<ë\T. uÛ≤s¡‘·<˚X¯+ jÓTTø£ÿ dü+‘êH√‘·Œ‹Ô
π s ≥T Ç{° e * <ä X Êu≤› \ ˝À >∑ D ˙j· T +>±
|ü&bç ˛sTT+~ - 1950˝À ˇø£ Ád”øÔ Ï 5.7 »qHê\T
qT+&ç H˚&ÉT Á|ü‹ Ád”ÔøÏ ¬s+&ÉT »qHê\T - ø±˙
ø°åD‘· πs≥T HÓeTà~>± ñ+~.
Á|ü|ü+#·+˝À n‘·´~Ûø£ »HêuÛ≤ ø£*–q <˚X¯+>±
#Ó’HêqT uÛ≤s¡‘Y n~Û>∑$T+#·&É+ n+fÒ @$T{Ï?
uÛ≤s¡‘·<˚X¯+ ø£+fÒ #Ó’Hê ‘·q »HêuÛ≤qT
y˚>+∑ >± ‘·–+Z #·T≈£î+~. #ÓH’ ê »HêuÛ≤ e~∆ sπ ≥TqT
1973˝À 2% qT+&ç 1983˝À 1.1%øÏ dü>∑+
‘·–+Z ∫+~. »HêuÛ≤ XÊÁdüyÔ ‘˚ \Ô· T e÷qe Vü≤≈£îÿ\ô|’
ø£]ƒq+>± e´eVü≤]+#·&É+ <ë«sê #ê˝≤ es¡≈£î
kÕ~Û+#ês¡ì #ÓbÕŒs¡T - ¬s+&ÉT y˚πs«s¡T Á|ü#êsê\T
πøe\+ ˇø£ _&ɶqT Áb˛‘·‡Væ≤+#·&É+, ‘·s¡Tyê‘·
$yêVü‰\T, |æ\¢\ eT<Ûä´ m≈£îÿe U≤∞\T. yê]˝À
‘·≈£îÿe eT+~ - Á|ü<Ûëq+>± Á>±MTD, n~Ûø£+>±
#·<Tä e⁄ø√ì, ù|<ä <˚X+¯ ˝À, Ç+&çj÷· Çy˚TCŸ k˛sY‡,
>¬ {Ϻ Çy˚TC…d˝t À »HêuÛ≤ ìj·T+Á‘·D #·s´¡ \T ø=+‘·
eT<䛑·TqT bı+<äT‘êsTT
uÛ ≤ s¡ ‘ · < ˚ X ¯ + y˚ > ∑ e +‘· y Ó T Æ q »HêuÛ ≤
ô|s¡T>∑T<ä\qT #·÷dæ+~ - <ë<ë|ü⁄ dü+e‘·‡sêìøÏ
2% - >∑‘· X¯‘êã›+ ¬s+&Ée dü>∑+ es¡≈£î.
lø£fi≤>ö‘·$T
` _kÕ«dtk‹ø˘
ø±\Áø£yT˚ D≤, eTs¡D≤\ sπ ≥T ‘·–+Z ~, Äj·TTsê›jT· +
ô|]–+~, Ä<ëj·÷\T ô|]>±sTT. m≈£îÿe eT+~
Á|ü»\T - eTTK´+>± q>∑sê˝À¢ ìedæ+#˚yês¡T -
dü«#·Ãy¤ TÓ qÆ ‘ê>∑T˙s¡T, Ä<ÛTä ìø£ eTTs¡T>∑T˙{Ï edü‘T· \T
bı+<äT‘·THêïs¡T. ªªÇ+ø± »qHê\ sπ ≥T m≈£îÿe>±H˚
ñ+~µµ nì \+&ÉHé dü÷ÿ˝Ÿ Ä|òt mø£Hê$Tø˘‡˝À
&ÓyÓ÷Á>±|òüsY {ÏyéT &Ó’düHé #ÓbÕŒs¡T.
uÛ≤s¡‘<· X˚ +¯ 1952˝À ≈£î≥T+ã ìj·T+Á‘·D
ø±s¡´Áø£e÷ìï ÁbÕs¡+_Û+∫+~. #Ó’Hê ‘·q »qq
πs≥TqT ‘·–Z+#·&É+˝À _J>± ñqï düeTj·T+˝À,
1976˝À yÓTT<ä{kÏ Õ]>± C≤rj·T »HêuÛ≤ $<ÛëHêìï
s¡ ÷ bı+~+∫+~. nsTT‘˚ 1975 meT¬ s ® ˙ ‡
düeTj·T+˝À n‘·T´‘ê‡Vü≤+‘√ ≈£L&çq ≈£î≥T+ã
ìj·T+Á‘·D ø±s¡´Áø£eT+˝À \ø£˝å ≤~ eT+~ ù|<ä\qT
ã\e+‘·+>± ôd]º ˝…C’ wÒ Hü é #˚jT· &É+ - bÂs¡ Vü≤≈£îÿ\T
ì*|æy˚j·Tã&çq|ü⁄Œ&ÉT - ≈£î≥T+ã ìj·T+Á‘·D≈£î
e´‹πsø£+>± kÕe÷õø£ m<äTs¡T<Óã“≈£î <ë]rdæ+~.
ªªmeT¬s®˙‡ »s¡>∑ø£b˛sTT ñ+fÒ eT]j·TT sê»ø°j·T
Hêj·T≈£î\T eT]+‘· #·Ts¡T>±Z e´eVü≤]+∫ ñ+fÒ
dü+‘êH√‘·Œ‹Ô ø°Då ‘· uÛ≤s¡‘<· X˚ ÊìøÏ y˚>+∑ >± »]π>~.
≈£î≥T+ã ìj·T+Á‘·D $wüj·T+˝À nìï ‘·<äT|ü]
Á|üuTÑÛ ‘ê«\T C≤Á>∑‘>Ô· ± q&ÉT#·T≈£îHêïj·Tì Bì ns¡+ú µµ
nì Ábıô|òdüsY &Ó’düHé #ÓbÕŒs¡T.
uÛ≤s¡‘<· X˚ +¯ ø£+fÒ #ê˝≤ Ä\dü´+>± »HêuÛ≤
ø±s¡´Áø£e÷\qT ÁbÕs¡+_Û+∫q ø=]j·÷, eT˝Òwj æ ÷· ,
‘Óy’ êHé, <∏ëjYT˝≤+&é e+{Ï ‘·÷s¡TŒ Ädæj÷· <˚XÊ\T,
‘·≈£îÿe dü+‘êH√‘·Œ‹Ô kÕúsTT\qT kÕ~Û+#êsTT,
e÷‘ê•X¯ ó eTs¡ D ≤\ π s ≥TqT ‘· – Z + #êsTT,
Ä<ëj· ÷ ìï ô|+#êsTT. uÛ ≤ s¡ ‘ · < ˚ X ¯ + ø£ + fÒ
eTT+<äT>±H˚ e÷qyê_Ûe~∆ì yÓTs¡T>∑T|ü]#êsTT.
nsTTq|üŒ{Ïø° uÛ≤s¡‘·<˚X¯+ »HêuÛ≤ $k˛Œ¤≥HêìøÏ
>∑T]ø±e&É+ ˝Ò<äT
1947˝À kÕ«‘·+Á‘·´+ e∫Ãq|üŒ{Ï qT+&ç
 lø£fi≤>ö‘·$T 27

uÛ≤s¡‘·<˚X¯+ ˇø£ _*j·THé ø£+fÒ m≈£îÿe eT+~ì ªªuÛ≤s¡‘<· X˚ +¯ ˝À m≈£îÿe uÛ≤>∑+ <äøDåÏ uÛ≤s¡‘<· X˚ +¯ ˝≤
#˚s¡TÃ≈£î+~. <ëì »HêuÛ≤ eTs√ 40 dü+e‘·‡sê\ ñ+&Éø£b˛e≥+ $#ês¡ø£s¡+µµ nì Ábıô|òdüsY &Ó’düHé
es¡≈î£ ô|s¡T>∑T‘·T+<äì n+#·Hê. ø±˙ <ëì »HêuÛ≤ #ÓbÕŒs¡T. ªªnìï $wüj·÷\T düe÷q+>± ñ+&É≥+,
ô|s¡T>∑T<ä\ πs≥T <äXÊu≤›\T>± ø°åDÏk˛Ô+~. <˚X¯+ ñ‘·Ôs¡ uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝Àì ø=ìï ÁbÕ+‘ê\˝À y˚>∑
ªª»HêuÛ ≤ $|ü ‘ · T Ô µ µ >∑ T ]+∫ uÛ Ñ j · T +ø£ s ¡ y Ó T Æ q e+‘·yTÓ qÆ »HêuÛ≤ ô|s¡T>∑T<ä\ Jeq Á|üe÷D≤\qT
n+#·Hê\qT ~Ûø£ÿ]+∫+~. ø±ã{Ϻ #Ó’Hê ø£+fÒ nD∫y˚dæ+~µµ. nsTT‘˚, #Ó’HêqT n~Û>∑$T+#·&É+
m≈£îÿe eT+~ »HêuÛ≤ ñqï uÛ≤s¡‘·<˚X¯+ Çø£ô|’ #ê˝≤ eTTK´yÓTÆq~. ñ<ëVü≤s¡D≈£î, #Ó’Hê‘√ düVü‰
ªªdü+ã+~Û‘µ· µ e÷s¡+Z ˝À eTTK´yÓTqÆ ~ ø±<äì »HêuÛ≤ ◊<äT>∑Ts¡T XÊX¯«‘· düuÛÑ´<˚XÊ\qT ø£*– ñqï
ì|ü⁄DT\T n+≥THêïs¡T. ◊ø£´sê»´dü$T‹ uÛÑÁ<ä‘ê eT+&É*˝À XÊX¯«‘·
t uÛ≤s¡‘<· X˚ +¯ 1952˝À ≈£î≥T+ã ìj·T+Á‘·D düuÛÑ´‘·«+ bı+<ë\H˚ uÛ≤s¡‘·<˚X¯ yê<äqqT Ç~
ø±s¡´Áø£e÷ìï ÁbÕs¡+_Û+∫+~. ô|s¡T>∑T‘·Tqï ã\|üs¡TdüTÔ+~.
Ä<ëj·÷\T, Äs√>∑´+, $<ä´≈£î yÓTs¡T¬>’q ÁbÕ|ü´‘· uÛ≤s¡‘·<˚X¯+ UN e´ekÕú|üø£ düuÛÑ´<˚X¯+>±
uÛ≤s¡rj·T eTVæ≤fi¯\≈£î eTTqT|ü{Ï ø£+fÒ ‘·≈£îÿe ñ+~. XÊX¯«‘· kÕúHêìøÏ <ëì yê<äq Hê´j·TyÓTqÆ <äì
|æ\¢\qT ø£*– ñ+&É{≤ìøÏ düVü‰j·T|ü&ç+~, Ç~ m\¢|ü⁄Œ&É÷ H=øÏÿ #ÓãT‘√+~. ªª(n‘·´~Ûø£ »HêuÛ≤
e~∆ eÁø£‘·qT düeTs¡úe+‘·+>± #·<äTqT #˚dæ+~. ø£*–q <˚X¯+ ø±e&É+ <ë«sê) $wüj·÷\ô|’ MT≈£î
dü+‘êH√‘·Œ‹Ô sπ ≥T¢ 22 sêÁcÕº\T eT]j·TT düe÷K´ ø=ìï ¬ø¢sTTyéT\T ñHêïj·Tì H˚qT uÛ≤$düTÔHêïqTµµ
|ü]bÕ\q˝À ñqï ÁbÕ+‘ê\˝À 17˝À - Á|ü‹ Ád”øÔ Ï nì UN &çbÕsYyº TÓ +{Ÿ Ä|òt mø£Hê$Tø˘ n+&é k˛wü˝Ÿ
¬s+&ÉT »qHê\T - uÛÑØÔ kÕúsTT\ ø£+fÒ ‘·≈£îÿe>± nô|s’ò ‡Y jÓTTø£ÿ »HêuÛ≤ $uÛ≤>∑+ &Ós¬’ ø£sº Y C≤Hé $˝Àà‘Y
|ü&bç ˛j·÷sTT. (ˇø£ dæsú y¡ TÓ qÆ »HêuÛ≤qT ìs¡«Væ≤+#· #ÓbÕŒs¡T.
&ÜìøÏ ø=‘·Ô »qHê\T dü]b˛j˚T kÕúsTTì uÛÑØÔ eTT+u… ’ ø Ï #Ó + ~q Ç+≥π s ïwü q ˝Ÿ
#˚j·T&É+.) ÇHédæº≥÷´{Ÿ≈£î #Ó+~q ¬ømdt CÒyéT‡ Á|üø±s¡+,
»qHê\ ø°Då ‘· <äøDåÏ uÛ≤s¡‘<· X˚ +¯ ˝À m≈£îÿe uÛ≤s¡‘·<˚X¯ »HêuÛ≤ e÷s¡T‘·Tqï $<Ûëq+ ≈£L&Ü
»HêuÛ≤ ø£*–q ñ‘·Ôsê~ ø£+fÒ y˚>∑+>± ñ+~. eTTK´yÓTÆq~.
Ç~ ø±<äT eTq dü+dü- ÿ#Ó‹s¡T≈£î|ü*¢ >±+π>j·TXÊÁd”Ô, sê»eT+Á&û
Ç~ ø±<äT eTq dü+düÿ‹, Ç˝≤π> ÄVü‰«ì+#ê+ Ä e‘·‡sê˙ï,
Ç~ ø±<äT eTq |ü<ä∆‹, ‘ê– ‘·+<äHê\T Ä&Éø£ÿπs¢<äT M&√ÿ\TøÏ...
Ç≥ ˝Ò<äT eTq Á|ü>∑‹, yÓTT<ä{Ï s√E yÓTT<ä\Tô|{Ϻq y˚&ÉTø£,
Ç<˚ |ü‘·HêìøÏ |ü⁄Hê~... ¬s+&Ée s√E øÏ ne⁄‘·T+~ n\yê≥T>±,
ø±\ #·Áø£ >∑eTq+ Ä>∑ì~, ‘·<äT|ü] s√E˝À¢ n~j˚T ]yêE ø±>±,
n~ kÕ>∑TqT ìs¡+‘·s¡+, ‘·T<ä≈£î n~ e´düqyÓTÆ |ü{Ϻ |”&çdüTÔ+~..
sêuÀe⁄ ø±\ yÓT+‘· eT<ÛäTs¡yÓ÷, @ eT‘·eT÷ #Ó|üŒ˝Ò<äT Ç˝≤ #Ój·T´eTì,
>∑&ç∫qø±\eT÷ n+‘˚ eT<ÛäTs¡+.. @ XÊÁkÕÔ˝À¢ Áyêj·T˝Ò<äT Ç˝≤ ñ+&Ü\ì,
q÷‘·q e‘·‡sêìï nVü‰« ì<ë›+, |üP»\‘√ kÕ«>∑‹<ë›+ Áø=‘·Ô e‘·‡sêìï,
>∑‘· e‘·‡s¡ C≤„|üø±\T |ü~\ |üs¡#·T ≈£î+<ë+, ;<ä kÕ<ä\ Hê<ä]+∫ <Ó’eø£|ü bı+<äT<ë+..
28 lø£fi≤>ö‘·$T
ø£Ásê ø±]Ôøπ j·TX¯sà¡ yê´U≤´q+‘√
n|üŒj·T BøÏ‘å · $s¡∫‘·
•eø£sêíeTè‘·eTT
eT÷&ÉTuÛ≤>±\T
ÁbÕ|ækÔ ÕúqeTT : l ø=‘·\Ô +ø£ sêeTÁ|ükÕ<é
ø±+Á&˚>∑T\, ô|<ä|üP&ç eT+&É\+, ø±øÏHê&Éõ˝≤¢
yÓTTu…˝’ Ÿ : 94938 19050
•eø£sêíeTè‘·+ yê´U≤´ì+#˚ neø±X¯+
sêe&É+ øπ e\+ |üse¡ T•e⁄&TÉ nqTÁ>∑V≤ü y˚T ‘·|Œü H˚qT
kÕe÷q´ e´øÏÔì nì ì>∑s¡«+>± #Ó|ü⁄Œ≈£îqï l
ø±]Ôøπ j·TX¯sà¡ Ç+‘·≈î£ eTT+<˚ •yêq+<ä\Vü≤]øÏ
yê´U≤´q+ ÁyêXÊs¡T. dü+Á|ü<ëj·T, Ä<ÛTä ìø£ s¬ +&ÉT
ø£$‘ê«\˝ÀqT #˚sTT‹]–qyês¡T.
kÕ<Ûës¡D+>± Á|ür eT‘êìøÏ ˇø£ ‘·‘«Ô· y˚‘Ô·
˝Ò<ë ˇø£ Á|üeø£Ô @<√ $|üy¢ ê‘·àø£yTÓ qÆ e´edü‘ú √
eTT+<äT≈£î ekÕÔ&TÉ . Ä Áø=‘·Ô e´edüqú T n+^ø£]+∫q
•wüß´\T Ä eT‘· e´edüúqT eTT+<äT≈£î rdüT≈£î
yÓfi‘¯ ês¡T. Ä Áø=‘·Ô eT‘êìøÏ Ä e´øÏÔ kÕú|≈ü î£ &Í‘ê&ÉT.
ø±ì Væ≤+<ä÷eT‘êì¬ø‘’ ˚ n˝≤ eTT+<äT≈£î e∫Ãq
‘·‘«Ô· y˚‘\Ô· T #ê\eT+~ ñHêïs¡T. ø±ã{Ϻ Væ≤+<ä÷
eT‘êìøÏ @ ˇø£ÿ (e÷qe) kÕú|≈ü î£ &ÉT ˝ÒsT¡ . Ç~ ˇø£
eT‘·+>± nH˚«wæ+|üã&Éì ø±\+qT+&ç ñìøÏ˝À
ñ+~. n+<äTøπ BìøÏ nbÂs¡Tùwj·TeTT˝…q’ y˚<eä TT\T
eT÷\eTT\T.
Væ≤+<ä÷eT‘êìøÏ <˚e⁄&ÉT mes¡T? nH˚~
Á|üX¯ï. Væ≤+<ä÷eT‘·+ <˚e⁄DÏí düs¡«X¯øÏÔeT+‘·yÓTÆq
ÁãVü‰à+&É+>± |ü]>∑DdÏ Tü +Ô ~. <˚e⁄ìøÏ ì]›wºü s¡÷|ü+
ù|s¡T ˝Òe⁄. n+<äTø£ì <˚e⁄DÏí ìs¡TD Z ÁãVü≤à+>±
dü÷∫kÕÔs¡T. e÷qe⁄\T Á>∑Væ≤+∫q≥T¢>± <˚e⁄&ÉT
s¡÷bÕ\qT <Û]ä kÕÔ&TÉ . ø±ã{Ϻ Væ≤+<ä÷eT‘·+ <˚e⁄ì
dü>T∑ D, ìs¡TDZ Äsê<Ûqä ≈£î eT<ä‘› T· Ô ìdüT+Ô ~. á
dü>T∑ D≤‘·àø£+˝À XËe’ eTT, yÓw’ eíü eTT s¬ +&ÉT Á|ü<ëÛ q
XÊK\T. X¯+ø£sê#ês¡T´\T á ¬s+&ÉT XÊK\≈£î
nr‘·yTÓ qÆ n<Ó«’ ‘êìï uÀ~Û+#ês¡T.
‘·sT¡ yê‹ø±\+˝À sêE\ ÄÁX¯j÷· ìïã{Ϻ
ˇø£kÕ] XËe’ eTT, ˇø£kÕ] yÓw’ eíü eTT ÁbÕ<ÛëHê´ìï
bı+<äT‘·÷ e#êÃsTT. á es¡Tdü˝À 16e X¯‘êã›+˝À
yÓw’ eíü eT‘·+ ÁbÕ<ÛëHê´ìï dü+‘·]+#·T≈£î+~. eTq
n|üŒj·T´ BøÏ‘å T· \yês¡T á ø±˝≤ìøÏ #Ó+~qyêπs.
áj·Tq ‘·$Tfi¯Hê&ÉT˝Àì n&ÉjT· bÕŒ&ÉT Á>±eT+˝À
1564 dü+ˆˆ˝À »ìà+#ês¡T. áj·Tq •e⁄ì ne‘ês¡
eTì Á|üd~æ .∆ n|üŒj·T´BøÏ‘å T· \yê]ï düà]+#·≈î£ +&Ü
dü+düÿè‘· kÕVæ≤‘·´y˚T ˝Ò<+ä {≤s¡T.
áj·Tq 104 y˚<ë+‘· Á>∑+<∏ë\qT ÁyêXÊs¡T.
104 y˚<øä s£ à¡ \T #˚XÊs¡T. <Ó«’ ‘·,n<Ó«’ ‘·,$•cÕº<«’Ó ‘ê\
Á|ü‘´˚ ø£‘\· qT $e]dü÷Ô BøÏ‘å T· \yês¡T qj·TeT+»],
qj·TeTDÏe÷\, qj·TeTj·T÷Ke÷*ø£, qj·T
eTTø±Ôe[ nH˚ Hê\T>∑T Á>∑+<∏ë\T ÁyêXÊs¡T. M]øÏ
‘êqT •euÛ≈Ñ î£ &Ô HÉ H˚ ê nì dü+<˚V≤ü + ø£*–+<ä≥.
|æ∫Ãyê&ÉT ‘·q≈£î ‘Ó*j·T≈£î+&ÜH˚ ñqï~ ñqï≥T¢
yê>∑T‘ê&Éì ‘·q •wüß´\qT ªª‘êqT |æ#ÃÓ ø£ÿ&ÜìøÏ
ñyÓTà‘·Ô ø±j·T\T ‹+{≤qì, ‘êqT @+ yê>±H√ Áyêdæ
ñ+#·eTì, Ä ‘·sê«‘· ‘·q≈£î $s¡T>∑T&ÉT Çe«eTµµì
#ÓbÕŒs¡≥. n|ü⁄Œ&ÉT Äj·Tq #Ó|Œæ q XÀ¢ø±˝Ò ªÄ‘êàs¡ŒD
düT‹Ô 'µ Bìπø ñqTàø£Ô |ü+#êX¯‹ nì ≈£L&Ü ù|s¡T.
•eø£sêíeTè‘·+ eT÷&ÉT uÛ≤>±\˝À 102,
102,164 yÓTT‘·+Ô 368 XÀ¢ø±\T. Ç+<äT˝À ã+<Û,ä
>∑s¡“¤, ∫Á‘· ø£$‘ê«\THêïsTT. BìøÏ yê´U≤´q+
Áyêj·T&É+ kÕe÷q´yÓTqÆ $wüjT· + ø±<äT. |ü\Te⁄]
|ü+&ç‘· Á|üX¯+dü\+~q ø±]Ôπøj·TX¯s¡à>±s¡T á
Á|üjT· ‘·ï+ #˚jT· &É+ ãVüQ<Ûë Á|üX+¯ dü˙j·T+. BìøÏ
‘·|Œü ø£ bÕsƒø¡ £ Á|üX+¯ dü \_ÛdTü +Ô <äq&É+˝À dü+<˚V≤ü +
˝Ò<äT. X¯s¡à>±]øÏ n_Ûq+<äq\T. eT]ìï #·ø£ÿì
yê´U≤´qeTT\T M]<ë«sê sêyê* ` dü+bÕ<ä≈î£ &ÉT