projekt

Ustawa

z dnia … 2023 r.

o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług

Art. 1. W ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U.

z 2022 r. poz. 931, 974, 1137, 1301, 1488, 1561, 2180 i 2707) po art. 146ee dodaje się
art. 146eea w brzmieniu:
„Art. 146eea. W okresie od dnia wejścia w życie ustawy z dnia … 2023 r. o zmianie
ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2023 r. poz. …) do dnia 31 grudnia 2026
r. dla:
1) transportu kolejowego pasażerskiego międzymiastowego (PKWiU 49.10);
2) transportu kolejowego pasażerskiego, miejskiego i podmiejskiego – z
wyłączeniem: usług świadczonych przez kolej transportu masowego,
umożliwiającej obsługę ruchu miejskiego o dużym nasileniu (metro i kolej
nadziemną) (PKWiU ex 49.31.1)
– stawka podatku wynosi 0%.”.

Art. 2. Przepisu art. 146eea ustawy zmienianej w art. 1 nie stosuje się do biletów
zakupionych przed dniem wejścia w życie ustawy.

Art. 3. Ustawa wchodzi w życie z pierwszym dniem miesiąca następującego po

upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
 Uzasadnienie

1. Potrzeba i cel uchwalenia ustawy

Projekt ustawy zmierza do obniżenia cen biletów kolejowych poprzez obniżenie

do 31 grudnia 2026 r. stawki VAT dla transportu kolejowego pasażerskiego
międzymiastowego (PKWiU 49.10) z 8% do 0%.
11 stycznia 2023 r. wszedł w życie nowy cennik PKP Intercity, zakładający znaczne
podwyżki cen biletów kolejowych. Ceny biletów jednorazowych wzrosną średnio:
● o 17,8%. dla kategorii EIP (Pendolino);
● o 17,4% dla kategorii EIC (ekspres);
● o 11,8% dla kategoriii TLK/IC.
Jest to największa jednorazowa podwyżka cen w historii spółki. W ostatnich
miesiącach znacząco wzrosły również koszty podróży u przewoźników regionalnych. W
obu przypadkach podstawowym powodem podwyżek jest drastyczny wzrost cen energii
elektrycznej, wynikający m.in. z rosyjskiej agresji na Ukrainę.
Inflacja w Polsce wzrastała od początku 2021 r., a od marca 2022 r. utrzymuje się
na dwucyfrowym poziomie. W tych warunkach podwyżki na kolei oznaczają dla wielu
rodzin kolejną potężną wyrwę w budżetach domowych. Wątpliwości budzi też to, czy stan
infrastruktury kolejowej w Polsce uzasadnia obecne ceny biletów. Wiele tras taniej – a
często taniej i szybciej – można dziś pokonać samolotem, komercyjnym autobusem czy
prywatnym samochodem. Kolej jest pod względem emisji gazów cieplarnianych
najbardziej ekologicznym rodzajem zmotoryzowanego transportu pasażerskiego. Władze
publiczne i spółki zależne od Skarbu Państwa powinny w związku z tym szczególnie dbać
o konkurencyjność, w szczególności cenową, pasażerskiego transportu kolejowego.

1
 Wykres nr 1: Przeciętne emisje gazów cieplarnianych według rodzaju zmotoryzowanego
transportu pasażerskiego w EU-27 w latach 2014-2018, gCO2e na pasażerokilometr

Uwagi: W przypadku samochodów osobowych założono, że podróżuje nimi przeciętnie

1,6 osób.
Źródło: Europejska Agencja Środowiska (2021) Rail and waterborne — best for low-
carbon motorised transport, EEA Briefing, publikacja dostępna online:
https://www.eea.europa.eu/publications/rail-and-waterborne-transport

2. Projektowane rozwiązania

Projekt ustawy składa się z dwóch artykułów: przepisu zmieniającego ustawę z

dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług oraz określenia vacatio legis.
Zmiana w ustawie o VAT polega na dodaniu art. 146eea, wprowadzającego w
okresie od dnia wejścia w życie ustawy do dnia 31 grudnia 2026 r. obniżenie stawki
podatku z 8% do 0% dla:

2
● transportu kolejowego pasażerskiego międzymiastowego (PKWiU 49.10),
● transportu kolejowego pasażerskiego, miejskiego i podmiejskiego – z
wyłączeniem: usług świadczonych przez kolej transportu masowego,
umożliwiającej obsługę ruchu miejskiego o dużym nasileniu (metro i kolej
nadziemną) (PKWiU ex 49.31.1), tj. przewozów kolejowych pasażerów, miejskich
i podmiejskich, oraz przewozów na tych trasach pojazdów, bagażu, zwierząt i
innych rzeczy należących do pasażerów; kategoria nie obejmuje również przewozu
pasażerów tramwajami, sklasyfikowanego w PKWiU 49.31.21.
W obowiązującym porządku prawnym wysokość stawki VAT na bilety kolejowe
w okresie, którego dotyczy projektowany przepis, określa jako 8% art. 41 ust. 2, w
związku z załącznikiem nr 3 (poz. 38 i 39 w tabeli) oraz art. 146ea pkt 2 i art. 146ef ust.
1 pkt.
Projektowane rozwiązanie jest objęte prawem Unii Europejskiej. Struktura i
wysokość stawek podatku stosowanych w państwach członkowskich regulowana jest
dyrektywą 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu
podatku od wartości dodanej, zwanej dalej „dyrektywą VAT”. Zgodnie z art. 98 ust. 2
dyrektywy VAT, oprócz dwóch stawek obniżonych, o których mowa w ust. 1 tego artykułu,
państwa członkowskie mogą stosować stawkę obniżoną niższą niż stawka minimalna 5%
oraz zwolnienie z prawem do odliczenia VAT zapłaconego na poprzednim etapie do
dostaw towarów lub świadczenia usług ujętych w maksymalnie siedmiu punktach w
załączniku III dyrektywy. W pkt 5 załącznika III wskazano przewóz osób i transport
towarzyszących im towarów, takich jak bagaż, rowery, w tym rowery elektryczne, pojazdy
silnikowe lub inne, lub świadczenie usług związanych z przewozem osób.
Czasowe zwolnienie zwolnienie z prawem do odliczenia VAT zapłaconego
na poprzednim etapie dla transportu pasażerskiego wprowadziła ustawą z dnia 28
października 2022 r. (laki arvonlisäverolain väliaikaisesta muuttamisesta 870/2022)
Finlandia. Zwolnienie obowiązuje w okresie od 1 stycznia 2023 r. do 30 kwietnia 2023 r.
i dotyczy wszystkich rodzajów transportu pasażerskiego. Wprowadzenie rozwiązania
miało przyczynić się do ochrony budżetów gospodarstw domowych oraz – pomimo objęcia
zwolnieniem także nieekologicznych rodzajów transportu pasażerskiego takich jak loty

3
 pasażerskie – zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych, których źródłem jest transport,
poprzez zwiększenie atrakcyjności cenowej najpopularniejszych w Finlandii rodzajów
transportu pasażerskiego, tj. autobusowego i kolejowego (łącznie ok. 80% wydatków
fińskich gospodarstw domowych na transport pasażerski), w porównaniu
z indywidualnym transportem samochodowym. Zgodnie z założeniami zwolnienie
przyczyniło się do obniżenia cen biletów.
W projektowanym przepisie zdecydowano się na zastosowanie stawki podatku
w wysokości 0% ograniczone wyłącznie do transportu kolejowego pasażerskiego ze
względu na nieproporcjonalny i drastyczny wzrost cen biletów kolejowych w ostatnich
kilkunastu miesiącach oraz na szczególne walory ekologiczne transportu kolejowego.
Przepis przejściowy ma na celu usunięcie ewentualnych wątpliwości
interpretacyjnych związanych z wprowadzeniem obniżonej stawki VAT. Wskazano w nim,
że wprowadzanego w ustawie o podatku od towarów i usług art. 146eea nie stosuje się
do biletów zakupionych przed dniem wejścia w życie ustawy
Art. 3 określa vacatio legis. Obniżka VAT miałaby wejść życie z pierwszym dniem
miesiąca następującego po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. Jest to termin
wystarczająco odległy, by przewoźnicy zdołali zaktualizować cenniki.

3. Przewidywane skutki społeczne, gospodarcze, finansowe i prawne

Podstawowym efektem obniżki VAT z 8% do 0% będzie spadek cen biletów

kolejowych o ok. 7%, co pozwoli częściowo zniwelować wzrost cen w ostatnich
miesiącach. W dobie utrzymującej się dwucyfrowej inflacji ogromne znaczenie ma sam
wpływ zmiany na budżety domowe polskich rodzin. Uwzględnienie dobra rodzin jest
szczególną zasadą konstytucyjną wyrażoną w art. 71 Konstytucji RP oraz była
wielokrotnie przedmiotem orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego.
Mając na uwadze, że transport zbiorowy, w tym kolejowy, pozwala obywatelom
dojechać do miejsc pracy, placówek zdrowotnych, szkół, instytucji kultury itd.,
przeciwdziałanie wzrostowi kosztów transportu kolejowego będzie miało ogólnie
pozytywny wpływ gospodarczy i społeczny.

4
 Poprawie ulegnie atrakcyjność cenowa pasażerskiego transportu kolejowego
względem transportu indywidualnego i innych rodzajów transportu pasażerskiego.
Pozwoli to na ograniczenie emisji gazów cieplarnianych, których źródłem jest transport
Obniżka stawki podatku VAT na bilety kolejowe z 8% do 0% będzie skutkowała
obniżeniem dochodów budżetu państwa z tytułu podatku od towarów i usług o około 0,4
mld zł rocznie. Szacunki te należy przyjąć z dużą ostrożnością, ponieważ z uwagi na brak
danych szczegółowych dedykowanych chociażby wpływom z VAT według kategorii
towarów i usług.

4. Wpływ na działalność mikroprzedsiębiorców oraz małych i średnich

przedsiębiorstw

Nie zachodzi zjawisko dyskryminacji określonej grupy przedsiębiorców.

Zmniejszenie wydatków gospodarstw domowych na bilety kolejowe oznaczać
będzie, że nieznacznie wzrosnąć będą mogły oszczędności bądź wydatki rodzin na inne
cele, co przyczyni się do poprawy kondycji przedsiębiorstw, w tym MŚP.

5. Założenia projektów podstawowych aktów wykonawczych

Ustawa nie wymaga wydania nowych ani aktualizacji obowiązujących aktów

wykonawczych.

6. Obowiązek notyfikacji

Projekt ustawy nie podlega przedstawieniu właściwym organom i instytucjom Unii

Europejskiej, w tym Europejskiemu Bankowi Centralnemu, w celu uzyskania opinii,
dokonania powiadomienia, konsultacji albo uzgodnienia.
Projekt ustawy nie zawiera przepisów technicznych w rozumieniu przepisów
rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu

5
funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz. U. poz. 2039,
z późn. zm.), w związku z czym nie podlega notyfikacji.

7. Zgodność z Konstytucją RP

W ocenie wnioskodawcy, proponowany projekt ustawy jest zgodny z Konstytucją

RP.

8. Konsultacje społeczne

Projekt nie został poddany konsultacjom społecznym.