Methode
Taalkundige of grammaticale
interpretatie
Systematische interpretatie
Wetshistorische interpretatie
Rechtshistorische interpretatie
Rechtsvergelijkende interpretatie
Anticiperende interpretatie
Interpretatie op basis van een
rechtsbeginsel
Uitleg
Als de betekenis die men aan een
bepaalde regel toekent, wordt
gerechtvaardigd met een beroep op het
gewone spraakgebruik of het juridisch-
technische spraakgebruik.
De betekenis van een wettelijke
bepaling wordt gelezen in het licht van
de plaats die deze bepaling inneemt in
de betreffende wettelijke regeling, en
deze regeling in het grotere geheel van
een wet, en de wet in het nog grotere
verband van wetboek of rechtsgebied.
De interpretatie van de wettelijke
bepaling wordt gerechtvaardigd met
een beroep op de bedoeling van de
wetgever ten tijde van de
totstandkoming ervan
Er wordt niet enkel gekeken naar de
totstandkoming van de wet, soms gaat
de rechter verder terug in het verleden
naar de bronnen van het huidige recht
 Interne rechtsvergelijkende
interpretatie: de rechter zoekt
aansluiting bij andere deelterreinen
van het recht
 Externe rechtsvergelijkende
interpretatie: de rechter zoekt
aansluiting bij een wettelijke
bepaling in een buitenlands
rechtsstelsel
De rechter zoekt aansluiting bij
toekomstige wetgeving, bij een
regeling die al wel geheel of
gedeeltelijk tot stand is gekomen, maar
die nog niet in werking is getreden
De rechter doet een beroep op een
rechtsbeginsel zodat de richtlijnen van
Toelichting
 Aansluiting bij maatschappelijke
conventies over een woordgebruik
 Aansluiting bij conventies van de
rechters (wetgever & doctrine) over
een bepaald woordgebruik
 Formuleringen; ‘de tekst der wet’
‘in de wet staat geschreven dat’
 Wanneer wij een term die in een
bepaalde wet voorkomt, de
betekenis geven die deze term
krachtens een kwalificatie regel in
deze wet heeft (autoweg; ook
berm?)
 Bewaken van de eenheid van het
recht
 Gekeken naar parlementaire
stukken (memorie van toelichting,
verslag kamercommissie)
Zorgt ook voor verwarring; veel
verschillende organen =
verschillende meningen  niet
iedere mening dezelfde weging
 Systematische interpretatie
 De oplossing die men in andere
landen heeft bedacht kan een
reden vormen om het ook in ons
geval zo op te lossen
 Soms zijn er aanmerkelijke
verschillen tussen rechtsstelsels
 Meerdere rechtsbeginselen bij
interpretatie van rechtsregel die
Voorbeeld
 Betekenis van lijk; Van Dale <> Art 151
Sr
 Art 151; een stoffelijk overschot van
een mens dat zo compleet is dat dit
lichaamsfuncties kan vervullen
 Art 89 APV Amsterdam; op eens anders
eigendom enig voorwerp aan plakken is
verboden, tenzij met schriftelijke
vergunning van de eigenaar of
rechthebbende
 Hier zou men kunnen zeggen dat het
gaat om specifieke gevallen ipv enkel
openbaar  rechter besluit dat het gaat
enkel om gevallen zichtbaar vanaf de
openbare weg; anders overtreed
wetgever zijn rechtsgebied
 Arrest Quint-Te Poel; vrouw beroept
zich op een traditie uit FA die voor de
codificatie zou hebben bestaan  die
nog bleef voortleven; moet als geldend
recht worden erkent
 Vanwege Traditie!
 Arrest DES-dochters; dochters van
vrouwen die tijdens zwangerschap DES-
tabletten hebben geslikt willen
schadevergoeding voor schadelijke
gevolgen daarvan  beroepen zich op
Amerikaanse recht
(marktaandeelsaansprakelijkheid)
 HR verwerpt uiteindelijk de oplossing
met argument dat deze te kort doet aan
bescherming van slachtoffers
 Geesteszieke joyrider; volgens geldende
wet was hij schuldig aangezien hij min
of meer wist wat hij deed
 De rechter beriep zich op het ontwerp
BW waarin meer geëist werd dan enkel
min of meer weten wat er gebeurd
 de wet duidelijker worden iets anders aangeven; afwegen van
beginselen
Teleologische interpretatie De betekenis van een regeling wordt  Wat op dit moment kan worden  Huurprijzenwet gaat om bescherming
duidelijk door ons te beroepen op het gezien als het doel of belang van van de huurder (strekking van de wet)
doel, de strekking of de ratio van de de regeling
regeling
Interpretatie op basis van precedenten De betekenis van wettelijke bepalingen  Uitspraken vinden vaak navolging  Er komt een uitspraak van de HR in de
wordt bepaald met behulp van (geen officiële precedenten beredenering naar voren
precedenten (uitspraken van hogere werking)
rechters)  Rechtsgelijkheid, rechtseenheid en
rechtszekerheid nagevolgd door
eerdere uitspraken te volgen
Gevalsvergelijking op grond van De situatie wordt vergeleken met een  Beginselen aangehaald??????
imaginaire gevallen of meer imaginaire gevallen die lijken
op het voorliggende geval en waarvoor
de oplossing wel duidelijk is
In geval van een leemte in de wet
Analogieredenering De rechter verbind feiten uit een  Rechtsregel wordt geformuleerd bij  Arrest De Marcel Petit; de HR
bestaande rechtsregel aan feiten uit een bestaande rechtsregel rechtvaardigt het om de
een vergelijkbare casus, waardoor  Principiële kritiek is gericht op de zakenwaarnemer retentierecht toe te
kennen omdat aan de lasthebber
dezelfde rechtsgevolgen aan die feiten keuze van het
retentierecht is toegekend en de
gegeven worden (zonder dat de casus vergelijkingscriterium (soms wordt zakenwaarnemer en de lasthebber
binnen het toepassingsbereik van de het als onvergelijkbaar gezien door vergelijkbaar zijn
regel valt) buitenstaanders)  1; feiten uit bestaande casus worden
gesteld
 2; overeenkomsten feiten bestaande
casus en geval in concreto gelijk gesteld
 3; geval in concreto zelfde
rechtsgevolgen toegekend
A contrarioredenering De rechter verbind feiten uit een
bestaande rechtsregel aan feiten uit
een vergelijkbare casus, maar stelt dan
dat de twee niet gelijkgesteld zijn en
formuleert rechtsgevolgen tegengesteld
aan de rechtsgevolgen van de
bestaande rechtsregel
Keuze tussen analogie en a-contrarioredenering
 Noodzakelijke toepassingsvoorwaardes geformuleerd in een rechtsregel; slechts, uitsluitend, alleen
 Weinig interpretatie ruimte
Extensieve interpretatie: het uitbreiden van het bereik van de rechtsregel
Restrictieve interpretatie: het beperken van het bereik van de rechsregel
 Het resultaat van de toepassing van interpretatiemethoden vallen onder extensief of restrictief NIET de methode zelf!!