UNIVERZITET U BANJOJ LUCI

ELEKTROTEHNIČKI FAKULTET
Katedra za telekomunikacije

OSNOVI KOMUNIKACIJA N461

PISMENI DIO ISPITA
15. septembar 2015.

1. Odrediti kompleksni spektar signala:

(
cos t, −π ≤ t ≤ π,
x1 (t) =
π, za ostale vrijednosti t.

[20% bodova]
2. Posmatrati linearni prenosni sistem sa slike 1. Prenosne funkcije odgovarajućih blokova su H1 (jω) = e−jωτ ,
H2 (jω) = 2/jω, H3 (jω) = jω.
(a) Odrediti prenosnu funkciju sistema.
(b) Ako na ulazu sistema djeluje impuls x2 (t), odrediti signal na izlazu sistema.
(c) Skicirati izlazni signal ako je x2 (t) prikazan na slici 1, a τ = 1.

x2(t) [V]
H1(f) H2(f) 2

+ H3(f)

H1(f) H1(f)
1 1.5 t [s]

Slika 1. Prenosni sistem i vremenski oblik signala uz Zadatak #2.

[30% bodova]
3. Maksimalna frekvencija u spektru signala x3 (t) je 10 kHz.
(a) Odrediti maksimalnu dozvoljenu vrijednost perioda odmjeravanja T0max , tako da se iz odmjeraka može rekon-
struisati originalan analogni signal.
(b) Signal x3 (t) se digitalizuje sistemom za impulsnu kodnu modulaciju. U slučaju da je x3 (t) ograničen tako da
mu amplitude imaju vrijednost izmedu 0 V i 2 V, odrediti snagu šuma kvantovanja 2q u slučaju uniformnog
6-bitnog kvantovanja.
(c) Za koliko dB se smanji snaga šuma kvantovanja ako se, umjesto 6-bitnog, koristi 8-bitno kvantovanje?
[20% bodova]
4. AM-2BO signal se dovodi na ulaz u prijemnik čija je blok šema prikazana na slici 2. Modulacija je izvršena
ton signalom frekvencije fm = 0.8f1 . Funkcija prenosa H(f ) filtra na ulazu u prijemnik je prikazana na slici 2.
Frekvencija nosioca je f0 = 120 kHz, a f1 = 20 kHz. Niskofrekvencijski filtar na izlazu prijemnika je idealan.
Pronaći snagu signala na izlazu iz prijemnika.

|H(f)|
1
H(f) x
xAM-2BO(t) x’(t)
f1
cosω0t f0 - f1 f0 f0 + 2f1 f
Slika 2. Prijemnik i frekvencijska karakteristika filtra uz Zadatak #4.

[30% bodova]

Ispit se radi 180 minuta.

 RJEŠENJA

1. Kompleksni spektar aperiodičnog signala x1 (t) se odreduje iz definicionog izraza:

Z ∞
X1 (jω) = x1 (t)e−jωt dt =
−∞
Z −π Z π Z ∞
= πe−jωt dt + cos te−jωt dt + πe−jωt dt =
−∞ −π π
Z π Z ∞ Z π
−jωt −jωt
= cos te dt + πe dt − πe−jωt dt =
−π −∞ −π
Z π  jt Z ∞ Z π
e + e−jt

−jωt −jωt
= e dt + πe dt − πe−jωt dt =
−π 2 −∞ −π
Z π  −j(ω−1)t Z ∞ Z π
+ e−j(ω+1)t

e −jωt
= dt + πe dt − πe−jωt dt =
−π 2 −∞ −π
| {z }
Pravilo dualnosti
e−j(ω−1)π − ej(ω−1)π e−j(ω+1)π − ej(ω+1)π e−jωπ − ejωπ
= + + 2π 2 δ(ω) − π
−2j(ω − 1) −2j(ω + 1) −jω
sin(ω − 1)π sin(ω + 1)π sin ωπ
= π +π + 2π 2 δ(ω) − 2π 2
(ω − 1)π (ω + 1)π ωπ

2. (a) Prenosna funkcija sistema je data sa:

Y2 (jω)
H(jω) = = [H1 (jω)H2 (jω) + 1 + H1 (jω)H1 (jω)]H3 (jω),
X2 (jω)

gdje su X2 (jω) i Y2 (jω) Fourier ove transformacije ulaznog i izlaznog signala, respektivno. Zamjenom vrijed-
nosti prenosnih funkcija, dobija se:
 
2 −jωτ
H(jω) = e + 1 + e−j2ωτ jω
jω
= 2e−jωτ + jω + jωe−j2ωτ .

(b) Signal na izlazu iz sistema se odreduje traženjem inverzne Fourier ove transformacije kompleksnog spektra
izlaznog signala. Prema tome, dobija se:

y2 (t) = F −1 (Y2 (jω)) = F −1 (X2 (jω)H(jω))

= F −1 (2X2 (jω)e−jωτ ) + F −1 (jωX2 (jω)) + F −1 (jωX2 (jω)e−j2ωτ )
dx2 (t) dx2 (t − 2τ )
= 2x2 (t − τ ) + +
dt dt

(c) Za zadati signal x2 (t) na ulazu, dovoljno je skicirati samo komponente rezultantnog signala...
3. (a) Da bi se odredila maksimalna dozvoljena vrijednost perioda odmjeravanja, potrebno je odrediti minimalnu
dozvoljenu frekvenciju odmjeravanja koja slijedi direktno iz Nyquistovog uslova odabiranja. Tj.,

f0min = 2fg = 20 [kHz] ,

odnosno
T0max = 1/f0min = 1/(20 × 103 Hz) = 0.05 × 10−3 s = 50 µs

(b) U slučaju uniformnog kvantovanja, snaga šuma kvantovanja može biti računata direktno kao 2q = ∆2 /12, gdje
∆ predstavlja interval kvantizacije kod uniformnog kvantovanja, a odreduje se kao

Amax − Amin 2 − 0  2
∆= = n  = 6 = 2−5 [V].
q 2 n=6 2

Konačno, dobija se
∆2 2−10
2q = = = 81.38 [µW].
12 12

2
 (c) Jednostavnim uvrštavanjem odgovarajućih vrijednosti, dobija se snaga šuma kvantovanja postupkom kao u
prethodnom slučaju, tj. 2q = 2−14 /12. Drugim riječima, snaga šuma kvantovanja se smanji za

2−10 2−14
∆2q [dB] = 10 log − 10 log ≈ −12 [dB].
12 12
Isti rezultat slijedi i iz opšteg oblika za odnos signal-šum kvantovanja, SNR = 6n + c, odakle se jasno vidi da
svaki dodatni bit povećava odnos SNR za 6 dB.
4. AM-2BO signal je analitički opisan kao xAM-2BO (t) = Am cos ω0 t cos ωm t = Am /2 cos(ω0 − ωm )t + Am /2 cos(ω0 +
ωm )t. Ovakav signal se nalazi na ulazu prijemnika.
Kada se filtrira (H(f )), samo je potrebno voditi računa o frekvencijama f0 − fm i f0 + fm . Da bi se odredio signal
na izlazu iz filtra, potrebno je opisati analitički prenosni blok H(f ). Na osnovu elementarnog matematičkog znanja,
imamo: f f0
 f1 − f1 + 1,
 f0 − f1 ≤ f < f0 ,
H(f ) = 1 + 2f1 − 2ff 1 , f0 ≤ f < f0 + 2f1
f0

0, inače


Na frekvencijama iz spektra AM-2BO signala imamo:


f0 − fm f0 f0 − 0.8f1 f0 
|H(f0 − fm )| = − +1= − + 1 = 0.2
f1 f1 f1 f1 f0 =120 Hz,f1 =20 Hz

f0 f0 + fm f0 f0 + 0.8f1 
|H(f0 + fm )| = 1+ − =1+ − = 0.6
2f1 2f1 2f1 2f1 
f0 =120 Hz,f1 =20 Hz

Prema tome, na izlazu iz filtra AM-2BO signal ima oblik

xH
AM-2BO (t) = 0.2Am /2 cos(ω0 − ωm )t + 0.6Am /2 cos(ω0 + ωm )t

Dalje, na ulazu idealnog niskofrekvencijskog filtra, signal je oblika

xH
AM-2BO (t) cos ω0 t = 0.2Am /2 cos(ω0 − ωm )t cos ω0 t + 0.6Am /2 cos(ω0 + ωm )t cos ω0 t
= 0.2Am /4 cos ωm t + 0.2Am /4 cos(2ω0 − ωm )t + 0.6Am /4 cos ωm t + 0.6Am /4 cos(2ω0 + ωm )t
= 0.8Am /4 cos ωm t + 0.2Am /4 cos(2ω0 − ωm )t + 0.6Am /4 cos(2ω0 + ωm )t
= 0.4Am /2 cos ωm t +0.1Am /2 cos(2ω0 − ωm )t + 0.3Am /2 cos(2ω0 + ωm )t
| {z }

Konačno, na izlazu idealnog niskofrekvencijskog filtra granične frekvencije f1 dobija se signal x0 (t) = 0.4Am /2 cos ωm t
čija je snaga
(0.4Am /2)2
P = = 0.02A2m [W ].
2