Professional Documents
Culture Documents
7
7
Σχέσεις
είναι:
3
f ′ ( x ) = 6ηµ5 x − 6συν5 x − (4ηµ3 xσυνx − 4συν3 xηµx )
2
= 6ηµxσυνx (ηµ x − συν4 x ) − 6ηµxσυνx (ηµ2 x − συν2 x )
4
σταθερή.
■
f ( x ) − f ( x0 )
Επειδή lim | x − x0 |v−1 = 0 έπεται ότι lim = 0 που σημαίνει
x → x0 x → x0 x − x0
ότι η συνάρτηση f είναι παραγωγίσιμη στο x0 και μάλιστα f ′ ( x0 ) = 0.
Επειδή το x0 είναι ένα οποιοδήποτε σημείο του R έπεται ότι για κάθε
x ∈ R ισχύει f ′ ( x ) = 0, δηλαδή η f είναι σταθερή.
Πρόβλημα 1.4 Για κάθε x, y ∈ R ισχύει | f ( x ) − f (y)| + συν( x − y) ≤ 1.
Να δείξετε ότι η f είναι σταθερή.
■
Επειδή
1 − συν( x − x0 ) (1 − συν( x − x0 ))′
lim = lim = lim ηµ( x − x0 ) = 0
x → x0 x − x0 x → x0 ( x − x0 ) ′ x → x0
1 − συν( x − x0 ) f ( x ) − f ( x0 )
Επομένως είναι και lim | | = 0. Άρα lim = 0,
x → x0 x − x0 x → x0 x − x0
δηλαδή f ′ ( x0 ) = 0. Επειδή το x0 είναι ένα οποιοδήποτε σημείο του R
έπεται ότι για κάθε x ∈ R ισχύει f ′ ( x ) = 0 που σημαίνει ότι η συνάρτηση
f είναι σταθερή.
6 Κεφάλαιο 1. Συνέπειες του Θ.Μ.Τ
9. Αν f ′ ( x ) = 1
1+ x 2
για κάθε x ∈ R και f (0) = 1, να αποδείξετε ότι:
λ
(α) f ( 1x−+λx ) − f (λ) = f ( x ) − 1 για κάθε x ∈ R − { λ1 }, λ ∈ R
(β) f ( αx
α− x ) = f ( x ) + f ( α ) − 1 για κάθε x ∈ R − { α }, a ∈ R.
+1 1
h( x ) = [ f ( x ) − f 1 ( x )]2 − [ g( x ) − g1 ( x )]2 .
Λύση
(α) Θεωρούμε τη συνάρτηση h( x ) = [ f ( x )]2 + [ g( x )]2 (1) με πεδίο ορισμού
τοA = R. Η h είναι παραγωγίσιμη και για κάθε x ∈ R είναι:
h′ ( x ) = 2 f ( x ) f ′ ( x ) + 2g( x ) g′ ( x ) = 2 f ( x ) f ′ ( x ) + 2 f ′ ( x )(− f ( x ))
= 2 f (x) f ′ (x) − 2 f ′ (x) f (x) = 0
Επειδή είναι h′ ( x ) = 0 για κάθε x ∈ R έπεται ότι h( x ) = c (2) για κάθε
x ∈ R.
για x = 0, από (1) h(0) = [ f (0)]2 + [ g(0)]2 = 0 + 1 = 1
⇔c=1
για x = 0, από (2) h (0) = c
h( x ) = 0 ⇔ [ f ( x ) − ηµx ]2 + [ g( x ) − συνx ]2 = 0
h( x ) = 0 ⇔ [ f ( x ) − συνx ]2 + [ f ′ ( x ) − ηµx ]2 = 0 ⇔
f ( x ) − συνxκαι f ′ ( x ) − ηµx = 0
Λύση
(α) f ′ ( x ) = (− 13 συν3x − x5 − x2 + 3x )′ ⇔
f ′ ( x ) = ηµ3x − 5x4 − 2x + 3 ⇔ f ( x ) = − 13 συν3x − x5 − x2 + 3x + c
(β) Έχουμε ότι:
f ′′ ( x ) = e x − ηµx + συν3x − x2
1 1
⇔ ( f ′ ( x ))′ = (e x + συνx + ηµ3x − x3 )′
3 3
1 1
⇔ f ′ ( x ) = e x + συνx + ηµ3x − x3 + c
3 3
1 1
⇔ f ′ ( x ) = (e x + ηµx − συν3x − x4 + cx )′
9 12
1 1
⇔ f ( x ) = e x + ηµx − συν3x − x4 + cx + c1
9 12
(γ) Έχουμε ότι:
f ′′ ( x ) = πσυν(πx ) + e−x ⇔ ( f ′ ( x ))′ = (ηµ(πx ) − e−x )′
1
⇔ f ′ ( x ) = ηµ(πx ) − e−x + c ⇔ f ′ ( x ) = (− συν(πx ) + e−x + cx )′
π
1
⇔ f ( x ) = − συν(πx ) + e−x + cx + c1
π
(δ) Έχουμε ότι:
1 1
f (3) ( x ) = x + x2 ⇔ ( f ′′ ( x ))′ = ( x2 + x3 )′
2 3
1 1 1 1
⇔ f ′′ ( x ) = x2 + x3 + c ⇔ ( f ′ ( x ))′ = ( x3 + x4 + cx )′
2 3 6 12
1 1 1 1 c
⇔ f ′ ( x ) = x3 + x4 + cx + c1 ⇔ f ′ ( x ) = ( x4 + x5 + x2 + c1 x )′
6 12 24 60 2
1 4 1 5 c 2
⇔ f ( x ) = x + x + x + c1 x + c2
24 60 2
(ε) Έχουμε ότι:
1
f ′′ ( x ) = e x + συνx − x ⇔ ( f ′ ( x ))′ = (e x + ηµx − x2 )′
2
1 1
⇔ f ′ ( x ) = e x + ηµx − x2 + c ⇔ f ′ ( x ) = (e x − συνx − x3 + cx )′
2 6
1
⇔ f ( x ) = e x − συνx − x3 + cx + c1
6
12 Κεφάλαιο 1. Συνέπειες του Θ.Μ.Τ
f (x)
Λύση Θεωρούμε τη συνάρτηση h( x ) = eκx με πεδίο ορισμού το R. Η h
είναι παραγωγίσιμη και για κάθε x ∈ R είναι:
f ′ ( x )eκx −κ f ( x )eκx κ f ( x )eκx −κ f ( x )eκx
h′ ( x ) = (
f (x) ′
eκx ) = (eκx )2
= (eκx )2
=0
Επειδή είναι h′ ( x ) = 0 για κάθε x ∈ R έπεται ότι για κάθε x ∈ R ισχύει:
h( x ) = c ⇔
f (x)
eκx = c ⇔ f ( x ) = ceκx
Λύση
(α) Για κάθε x ∈ R ισχύει f ′ ( x ) = f ( x ) και θα δείξουμε ότι f ( x ) = ce x .
f (x)
Θεωρούμε τη συνάρτηση h( x ) = ex με πεδίο ορισμού το R. Η h είναι
παραγωγίσιμη και για κάθε x ∈ R είναι:
f ′ ( x )e x − f ( x )e x f ( x )e x − f ( x )e x
h′ ( x ) = ( e x )2
= ( e x )2
=0
Επειδή h′ ( x ) = 0 για κάθε x ∈ R ισχύει:
f (x)
h( x ) = c ⇔ ex = c ⇔ f ( x ) = ce x
Έστω f ( x ) = ce x . Η f είναι παραγωγίσιμη στο R και για κάθε x ∈ R
ισχύει:
f ′ ( x ) = (ce x )′ = ce x = f ( x )
(β) Για κάθε x ∈ R ισχύει:
h′ ( x ) + 2x = h( x ) + x2 + 5 ⇔ (h( x ) + x2 + 5)′ = h( x ) + x2 + 5
⇔ h( x ) + x2 + 5 = ce x ⇔ h( x ) = ce x − x2 − 5
Επειδή h(0) = 1 έπεται ότι ce0 − 02 − 5 = 1 ⇔ c = 6.
Άρα h( x ) = 6e x − x2 = 5.
1.1 Σταθερή συνάρτηση 13
f ′ ( x ) f ( x ) = 0 ⇔ 2 f ′ ( x ) f ( x ) = 0 ⇔ [ f 2 ( x )]′ = 0 ⇔ f 2 ( x ) = c
Προφανώς είναι c ≥ 0.
Αν c = 0 τότε για κάθε x ∈ R ισχύει f 2 ( x ) = 0 ⇔ f ( x ) = 0, δηλαδή η f
είναι σταθερή.
Αν c > 0 τότε για κάθε x ∈ R δηλαδή f ( x ) ̸= 0 για κάθε x ∈ R και από
την (1) έπεται ότι f ′ ( x ) = 0 για κάθε x ∈ R, δηλαδή η f ( x ) = c.
Πρόβλημα 1.15 Αν η συνάρτηση f : R → R είναι δύο φορές παραγωγίσιμη
και για κάθε x ∈ R ισχύει f ( x ) = f ( x ) να δείξετε ότι f ( x ) = κe x + λe−x .
′′
Λύση
1 τρόπος
Ισχύει ( f ′ ( x2 ))′ = f ′′ ( x2 ) · ( x2 )′ = 4x
3
2x = 32 = ( 32 x )′ .
Άρα f ′ ( x2 ) = 23 x + c (1).
Για x = 1 από (1) έπεται f (1) = 23 + c ⇔ − 12 = 32 + c ⇔ c = −2.
Επομένως για κάθε x ∈ R∗+ ισχύει f ′ ( x2 ) = 23 x − 2 (2).
Ισχύει ( f ′ ( x2 ))′ = f ′ ( x2 ) · ( x2 )′ = ( 32 x − 2)2x = 3x2 − 4x = ( x3 − 2x2 )′ .
Άρα f ′ ( x2 ) = x3 − 2x2 + κ (3).
Για x = 1 από (3) έπεται f (1) = 1 − 2 + κ ⇔ 2 = −1 + κ ⇔ κ = 3.
Επομένως για κάθε x ∈ R∗+ ισχύει f ( x2 ) = x3 − 2x√2 + 3 (4)
∗
Θέτουμε x2 = ω και επειδή √ τοx ∈ R+ έχουμε x = ω με ω > 0. Επομένως
η (4) γίνεται: f (ω ) = ω ω − 2ω + 3. √
Άρα η συνάρτηση f έχει τύπο f ( x ) = x x − 2x + 3 με x ∈ (0, +∞).
2 τρόπος
14 Κεφάλαιο 1. Συνέπειες του Θ.Μ.Τ
συνάρτησης f .
■
Λύση
1 τρόπος
Ισχύει:
( f ′ (2x − 1))′ = f ′′ (2x − 1) · (2x − 1)′ = (6x − 1) · 2 = 12x − 2 = (6x2 − 2x )′
Άρα f ′ (2x − 1) = 6x2 − 2x + c για κάθε x ∈ R (1).
Για x = 0 από (1) έπεται f ′ (−1) = c ⇔ c = 1.
Επομένως για κάθε x ∈ R είναι f ′ (2x − 1) = 6x2 − 2x + 1. Ισχύει
( f (2x − 1))′ = f ′ (2x − 1) · (2x − 1)′ = (6x2 − 2x + 1) · 2
= 12x2 − 4x + 2 = (4x3 − 2x2 + 2x )′
1.1 Σταθερή συνάρτηση 15
ω+1 3 ω+1 2 1 3
f ( ω ) = 4( ) − 2( ) + 1 ⇔ f (ω ) = ω 3 + ω 2 + ω + 2
2 2 2 2
Επομένως είναι f ( x ) = 12 x3 + x2 + 32 x + 2 με x ∈ R.
2 τρόπος
Για κάθεx ∈ R ισχύει f ′′ (2x − 1) = 6x − 1 (1).
Θέτουμε 2x − 1 = ω ⇔ x = ω + 1
2 και η (1) γίνεται:
3
f ′′ (ω ) = 3(ω + 1) − 1 ⇔ f ′′ (ω ) = 3ω + 2 ⇔ ( f ′ (ω ))′ = ( ω 2 + 2ω )′
2
3
⇔ f ′ (ω ) = ω 2 + 2ω + c(2)
2
Για ω = −1 από (2) έπεται
f ′ (−1) = 3
2 − 2 + c ⇔ 1 = 32 − 2 + c ⇔ c = 3
2
f ′′ ( x ) = f (3) ( x ) ⇔ ( f ′′ ( x ))′ = f ′′ ( x ) ⇔ f ′′ ( x ) = ce x
⇔ ( f ′ ( x ))′ = (ce x )′ ⇔ f ′ ( x ) = ce x + α ⇔ f ′ ( x ) = (ce x + αx )′
⇔ f ( x ) = ce x + αx + β
′ ′ f ′ (x) · x − f (x)
f ( x ) · x = f ( x ) + x lnx ⇔ f ( x ) · x − f ( x ) = x lnx ⇔
2 2
= lnx
x2
f (x) ′ f (x)
⇔( ) = ( xlnx − x )′ ⇔ = xlnx − x + c(1)
x x
Για x = 1 από (1) έπεται f (1) = −1 + c ⇔ 5 = −1 + c ⇔ c = 6.
f (x)
Άρα για κάθε x ∈ (0, +∞) ισχύει x = xlnx − x + 6 δηλαδή: f ( x ) =
x ( xlnx − x + 6)
Πρόβλημα 1.22 Η συνάρτηση f : (− π2 , π2 ) → R είναι παραγωγίσιμη και για
κάθε x ∈ (− π2 , π2 ) ισχύει f ′ ( x ) + f ( x ) · ϵφx = 2xσυνx. Αν είναι f (0) = 2
να βρείτε τον τύπο της συνάρτησης f .
■
′ ′ −x ′ f ′ (x)
f ( x ) + f ( x ) = f ( x )e ⇔ f ( x ) + f ( x ) = − x
e
⇔ f ( x )e + f ( x )e = − f ( x ) ⇔ f ( x )e + f ( x )(e ) = (− f ( x ))′
x ′ x ′ ′ x x ′
⇔ [ f ( x )e x ]′ = [− f ( x )]′ ⇔ f ( x )e x = − f ( x ) + c(1)
f (0) e0 = − f (0) + c ⇔ 3 = −3 + c ⇔ c = 6
f ( x )e x = − f ( x ) + 6 ⇔ f ( x )e x + f ( x ) = 6 ⇔ f ( x )(e x + 1) = 6 ⇔ f ( x ) = 6
e x +1
e = c ⇔ c = 1997.
Για x = 1 από (1) έπεται ότι: f (1)e = c ⇔ 1997
Άρα για κάθε x ∈ R ισχύει f ( x )e x = 1997 ⇔ f ( x ) = 1997e− x .
1 1
e x f ( x ) + e x f ′ ( x ) + 2e x = 8e2x ⇔ e x ( f ( x ) + 2) + e x f ′ ( x ) = 8e2x
⇔ (e x )′ ( f ( x ) + 2) + e x ( f ( x ) + 2)′ = (4e2x )′ ⇔ [e x ( f ( x ) + 2)]′ = (4e2x )′
⇔ e x ( f ( x ) + 2) = 4e2x + c(3)
e0 ( f (0) + 2) = 4e0 + c ⇔ 7 = 4 + c ⇔ c = 3
4e2x +3−2e x
e x f ( x ) + 2e x = 4e2x + 3 ⇔ f ( x ) = ex ⇔ f ( x ) = 4e x + 3e−x − 2
Λύση
(α) Η συνάρτηση g( x ) = f ( x )ln2 x είναι παραγωγίσιμη στο (1, +∞) και για
κάθε x ∈ (1, +∞) είναι:
1 1
g′ ( x ) = f ′ ( x )ln2 x + 2 f ( x )lnx
= f ′ ( x )ln2 x − x f ′ ( x )lnxlnx
x x
′ ′
= f ( x )ln x − f ( x )ln x = 0
2 2
1.1 Σταθερή συνάρτηση 21
Επειδή είναι g′ ( x ) = 0 για κάθε x ∈ (1, +∞) έπεται ότι g( x ) = c για κάθε
x ∈ (1, +∞) που σημαίνει ότι η g είναι σταθερή στο (1, +∞).
(β) Για κάθε x ∈ (1, +∞) είναι g( x ) = c ⇔ f ( x )ln2 x = c(1)
Για x = e από (10 έπεται f (e) = c ⇔ 1997 = c.
Άρα για κάθε x ∈ (1, +∞) ισχύει f ( x ) = 1997
ln2 x
.
Λύση
(α) Για κάθε x ∈ R και h ̸= 0 ισχύει:
f ( x + h) − f ( x ) λh(λ + x )
lim = lim = λ2 + λx ∈ R
h →0 h h →0 h
Άρα η f είναι παραγωγίσιμη με f ′ ( x ) = λ2 + λx, x ∈ R, λ > 0.
(β) Από την σχέση (1) για x = 1 και y = −1 έχουμε ότι:
Για λ = 2 η f ′ γίνεται: f ′ ( x ) = 2x + 4 ⇔ f ( x ) = x2 + 4x + c
Είναι f (0) = 1 ⇔ c = 1
Άρα f ( x ) = x2 + 4x + 1, x ∈ R
1.1 Σταθερή συνάρτηση 27
f (0 + h ) − f (0) f (h) − 1
f ′ (0) = lim = lim =1
h →0 h h →0 h
f ( x + h) − f ( x )
f ′ ( x ) = lim
h →0 h
f ( x + h) ≤ f ( x ) f ( h) ⇔− f ( x) f ( x + h) − f ( x ) ≤ f ( x ) f ( h) − f ( x )
f ( x + h) − f ( x ) f ( x )[ f (h) − 1] f (h) − 1
lim ≤ lim+ ⇔ f ′ ( x ) ≤ f ( x ) lim+
h →0+ h h →0 h h →0 h
′
⇔ f ( x ) ≤ f ( x )(3)
• Αν x ∈ A, τότε f ( x ) = g( x ) + c1 .
• Αν x ∈ B, τότε f ( x ) = g( x ) + c2 .
Οπότε:
{
g ( x ) + c1 x∈A
f (x) =
g ( x ) + c2 x∈B
να βρείτε την f .
■
x2 f ′ ( x ) = x2 συνx − 1 ⇔ f ′ ( x ) = συνx − 1
x2
⇔ f ( x ) = ηµx + 1x + c1
(2) lim ( x · f ( x ))
x →−∞
Διάφορες εφαρμογές
1. Δίνεται συνάρτηση f : R → R δύο φορές παραγωγίσιμη για την
οποία ισχύει: f ′′ ( x ) = f ( x ) για κάθε x ∈ R. Επίσης η εφαπτομένη
της C f στο σημείο της A(0, f (0)) έχει εξίσωση y = 3x − 1. Να βρείτε:
(α) τις τιμές f (0) και f ′ (0)
(β) τον τύπο της f
f ( x ) − 3x2
Αν επιπλέον ισχύει: lim 2 = 2 να βρείτε:
x →1 x − 4x + 3
f ( x )lnx
(α) Να βρείτε την παράγωγο της συνάρτησης g( x ) = x
1 1
(β) Αν επιπλέον η C f διέρχεται από τα σημεία A( e , e ) και B ( e2 , e ),
τότε να βρείτε:
(1) τον τύπο της f
(2) το lim f ( x )
x →1
(3) την εφαπτομένη της C f στο σημείο της Γ(e, f (e))
ηµ 1x
(4) το lim( f ( x ) )
x →0 ηµx
7. Δίνεται παραγωγίσιμη συνάρτηση f : R → R για την οποία ισχύει
: f ( x + y) = f ( x ) f (y)e2xy για κάθε x, y ∈ R. Επίσης η εφαπτομένη
(ϵ) στο σημείο της A(0, f (0)) είναι παράλληλη στην ευθεία (ζ ) :
2x − 2y + 2011 = 0.
(α) Να βρείτε την την εξίσωση της (ϵ)
(β) Να αποδείξετε ότι f ′ ( x ) = f ( x )(2x + 1) για κάθε x ∈ R
f (x)
(γ) Να αποδείξετε ότι η συνάρτηση g( x ) = 2 είναι σταθερή στο
ex +x
R