Choroby cywilizacyjne i sposoby przeciwdziałania nim

Choroby cywilizacyjne to duża grupa schorzeń, do których zaliczana jest m.in.

otyłość, cukrzyca oraz miażdżyca, ale także nowotwory złośliwe czy też alergie.
Jak sama nazwa wskazuje, są
związane z rozwojem
cywilizacji.

Choroby cywilizacyjne to
schorzenia, które występują
powszechnie, są niezakaźne, a
do ich szerzenia się i rozwoju
przyczynia się postęp i rozwój
cywilizacyjny. W jego wyniku
oddziałują na nas czynniki,
które zwiększają ryzyko wystąpienia poszczególnych chorób.

Przyczyny chorób cywilizacyjnych

 postęp technologiczny,

 siedzący tryb życia,

 brak aktywności fizycznej,

 niewłaściwa, źle zbilansowana dieta,

 spożywanie w nadmiarze cukru, soli, alkoholu,

 palenie papierosów,

 stres,

 zanieczyszczenie środowiska.
Choroby cywilizacyjne to inaczej choroby
społeczne, których źródłem nie jest zakażenie a
szybki rozwój cywilizacji. Choroby cywilizacyjne
występują globalnie, zarówno w
społeczeństwach wysokorozwiniętych, jak i
rozwijających się.

Alkoholizm, narkomania, zaburzenia psychiczne,

depresja, a także mało znane dotychczas
patologie jak seksoholizm, uzależnienie od
telefonu, internetu, hazardu, pracoholizm lub
zakupoholizm zaliczane są już do chorób
społecznych.

Astma oskrzelowa jest dziś jedną z

najpoważniejszych chorób cywilizacyjnych na
świecie. W Polsce choruje na nią ok. 4 mln
dorosłych i dzieci a liczba chorych stale rośnie.
Astma jest chorobą przewlekłą, która może
utrudnić lub uniemożliwić normalne
funkcjonowanie.

Najczęstsze choroby cywilizacyjne

Choroby cywilizacyjne są coraz większym

zagrożeniem dla współczesnego społeczeństwa.
Dotykają wielu układów i narządów. Do
najczęstszych chorób cywilizacyjnych zaliczymy
m.in.:

Schorzenia sercowo-naczyniowe – wraz z

rozwojem cywilizacji doszło do zwiększonej
zachorowalności na choroby układu krążenia,
np. nadciśnienie tętnicze, miażdżycę, udar
mózgu, chorobę naczyń obwodowych,
zapalenie mięśnia sercowego, chorobę
wieńcową czy niewydolność serca.
Schorzenia przewodu pokarmowego – spowodowane są stresem,
nieodpowiednią dietą, spożywaniem zbyt dużej ilości produktów
przetworzonych, a zbyt małej ilości warzyw i owoców. Przyczyniają się do
obniżenia poziomu dobrego cholesterolu HDL, a
podwyższenia poziomu trójglicerydów. Schorzenia
te powodują biegunki, zaparcia, refluks, choroby
jelit, żołądka i dwunastnicy.

Cukrzyca – to choroba metaboliczna, na którą choruje

ponad 270 mln osób na całym świecie. Niestety
zapadalność na nią wciąż wzrasta, w szczególności
w krajach rozwijających się.

Nowotwory – wynikają ze zwiększonej ekspozycji na

działanie szkodliwych czynników rakotwórczych np.
szkodliwe promieniowanie, dym papierosowy czy różnego
rodzaju substancje chemiczne.

Zaburzenia psychiczne – nieustanny stres, zwiększone tempo życia, ciągły

wyścig, jak również szkodliwy wpływ mediów społecznościowych i poczucie
osamotnienia przyczyniają się do rozwoju chorób psychicznych np. depresji,
schizofrenii, pracoholizmu, nerwicy i zaburzeń lękowych.

Nadwaga i otyłość – mało kto wie, że nadwaga i otyłość zaliczane są do chorób

cywilizacyjnych XXI wieku. Nadmierna masa ciała przyczynia się do zaburzeń i
nieprawidłowego funkcjonowania całego organizmu. Osoby otyłe narażone są
na zachorowanie na nowotwór, choroby serca, wystąpienie zaburzeń
hormonalnych, a także zaburzeń psychicznych. Niestety otyłość dotyczy
ogromnej ilości dzieci poniżej 18. roku życia.

PROFILAKTYKA

Najważniejsza jednak jest zmiana złych nawyków, diety i unikanie używek. Aby
oddalić ryzyko chorób cywilizacyjnych należy pamiętać o optymalnej codziennej
dawce ruchu. Minimum aktywności dla osób pracujących fizycznie to 10 000
kroków, a dla tych, którzy pracują umysłowo – 15 000. Na ćwiczenia, bieganie,
jazdę rowerem czy spacer wystarczy zarezerwować nie więcej niż 60-90 min.
każdego dnia. Dzięki aplikacji Comarch HealthNote, która łączy się z
zainstalowanymi w naszym telefonie programami zliczającymi kroki, wszystkie
dane mamy zapisane w jednym miejscu i wiemy, jak aktywni byliśmy w danym
dniu.

Podstawą zdrowego trybu życia jest też odpowiednia dieta - bogata w błonnik,
witamy, sole mineralne, warzywa - spożywanie pięciu posiłków dziennie o
stałych porach i unikanie cukru oraz soli. Warto zadbać także o efektywny
wypoczynek, zdrowy sen oraz równowagę psychiczną. W ostatnim pomogą
proste rytuały, takie jak codzienny spacer, kilka minut z ulubioną książką czy
relaksująca kąpiel.

Zwykle w diagnostyce chorób cywilizacyjnych stosuje się:

 badania laboratoryjne (krwi, moczu, kału),

 USG,

 tomografię komputerową,

 rezonans magnetyczny,

 badanie EKG,

 itp.

codzienna dawka ruchu:

 usprawnia pracę wielu organów,

 poprawia metabolizm i przemianę materii,

 zmniejsza zagrożenie chorobami układu krążenia,

 polepsza wydolność organizmu i sprawność fizyczną.

Zdrowa dieta

ogranicz wysoko przetworzone produkty, a w zamian za to postaw na domowe,

zdrowe obiady,

jedz więcej warzyw i owoców, mają wiele błonnika i dostarczają dużo witamin,

postaw na pełnoziarniste produkty, które sycą dłużej i pozytywnie wpływają na

pracę jelit,

ogranicz sól, która podnosi ciśnienie tętnicze –

możesz doprawiać potrawy aromatycznymi ziołami,

wybieraj chude mięso i nabiał, ale nie zapomnij o

zdrowych tłuszczach (orzechach, oliwie z oliwek,
rybach, superfoods typu chia, siemię lniane, pestki
dyni etc.).

16 technik: jak pokonać stres

1. Zachowaj pozytywne nastawienie.

2. Zaakceptuj, że istnieją zdarzenia, których nie możesz kontrolować.

3. Bądź asertywny, a nie agresywny. Podkreślaj swoje uczucia, opinie lub przekonania, za
być defensywnym lub pasywnym czy złym.

4. Znajdź swój sposób na redukcję stresu.

5. Ucz się technik relaksacyjnych i ćwicz. Spróbuj medytacji, jogi lub tai-chi.

6. Ćwicz regularnie. Twój organizm lepiej radzi sobie ze stresem, gdy jest w dobrej kondy

7. Jedz zdrowe, dobrze zbilansowane posiłki.

8. Naucz się efektywniej zarządzać czasem.

9. Podejmuj próby zachowania codziennej rutyny ‒ stałe pory przywracają ład, harmonię
a natłok zmian jest stresogennym wyzwaniem.

10.Odpowiednio ustalaj granice i naucz się odmawiać prośbom, które spowodowałyby

nadmierny stres w twoim życiu.
 11.Znajdź czas na hobby, zainteresowania i relaks. Podejmuj przyjemne aktywności. Możesz
stworzyć własną listę przyjemności: przerwa w obowiązkach na rozluźnienie mięśni, gry
planszowe, aromatyczna kąpiel, czytanie, słuchanie muzyki, przytulanie kota,

zabawa z psem, ciepła herbata itp. Rozpieszczaj się i rób coś co bardzo lubisz.

12.Odpoczywaj i zadbaj o regularny sen. Twoje ciało potrzebuje czasu na regenerację po

stresujących wydarzeniach.

13.Nie używaj alkoholu, substancji psychoaktywnych.

14.Szukaj wsparcia społecznego. Spędzaj czas z tymi, których lubisz. Zapewnij sobie

wsparcie innych i bądź na bieżąco w kontakcie z najbliższymi.

15.Rozmawiaj o swoich obawach i emocjach z osobami, do których masz zaufanie.

Unikaj osób obciążających, raniących, wybieraj te, które realnie potrafią zrozumieć i wysłu

16.Poszukaj wsparcia i nie bój się prosić o pomoc. Szukaj pomocy u psychologa, aby

nauczyć się zdrowych sposobów radzenia sobie ze stresem.

Depresja jest stanem chorobowym, który objawia się długotrwałym złym

samopoczuciem, zniechęceniem, brakiem energii życiowej, przygnębieniem,
smutkiem, apatią, a w ciężkich stanach pojawieniem się nawet myśli
samobójczych. Definiowana jest jako zaburzenie psychiczne z grupy chorób
afektywnych. Depresja wg WHO (Światowej Organizacji Zdrowia) jest czwartym
najpoważniejszym problemem zdrowotnym na świecie. Szacuje się, że około
10% populacji cierpi na depresję. 25% epizodów tej choroby trwa krócej niż
jeden miesiąc. 50% ustępuje przed upływem trzech miesięcy. Depresja ma
skłonność do nawrotów. Na depresję częściej chorują kobiety niż mężczyźni.

Objawy depresji

 Symptomy depresji emocjonalne: obniżony nastrój – smutek i

towarzyszący mu lęk, płacz, utrata radości życia, czasem dysforia.
  Symptomy depresji poznawcze: negatywny obraz siebie, obniżona
samoocena, samooskarżenia, samookaleczenie, pesymizm i rezygnacja, a
w skrajnych wypadkach mogą pojawić się także urojenia depresyjne.
 Symptomy depresji motywacyjne: problemy z mobilizacją do wszelkiego
działania, które mogą przyjąć wręcz formę spowolnienia
psychoruchowego; trudności z podejmowaniem decyzji.
 Symptomy depresji somatyczne: zaburzenie rytmów dobowych m.in.
zaburzenia rytmu snu i czuwania, utrata apetytu, osłabienie i zmęczenie,
utrata zainteresowania seksem, czasem skargi na bóle i złe samopoczucie
fizyczne.

Leczenie depresji

Leczenie depresji powinno odbywać się pod okiem specjalisty psychiatry, czasem
może to być specjalista neurolog. Najważniejsze jest zapewnienie bezpieczeństwa
chorego, w tym zapobieżenie ewentualnej próbie samobójczej. Niektóre leki,
działając silniej aktywizująco (na napęd) mogą spowodować odhamowanie
chorego przed wyrównaniem
nastroju i poważne ryzyko targnięcia
się chorego na własne życie. Zatem
w wielu przypadkach depresji
zalecana jest hospitalizacja, często
nie dłuższa niż kilkanaście dni, która
pomaga też w doborze leków i
wielkości dawki. Obecnie stosuje się:
leki przeciwdepresyjne (również
roślinne), psychoterapia, leki
przeciwpadaczkowe, fototerapia, wybrane leki neuroleptyczne, elektrowstrząsy,
deprywacja snu. Wśród roślin leczniczych szczególne miejsce w terapii depresji
zajmuje dziurawiec zwyczajny. W przypadku bezsenności wynikającej z depresji
terapię można wspomóc surowcami ułatwiającymi zasypianie tj. melisa lekarska,
kozłek lekarski czy lawenda lekarska.

Anoreksja, bądź jadłowstręt psychiczny,

jest zaburzeniem psychicznym, które
dotyka coraz większą liczbę osób
szczególnie w młodym wieku. Istotą anoreksji jest świadome, rygorystyczne
ograniczanie ilości przyjmowanych pokarmów, silne koncentrowanie się na
wyglądzie i masie ciała.

Anoreksja - leczenie

Leczenie anoreksji wiąże się ze stopniowym podnoszeniem wagi chorej osoby,

połączonej z trwającą równocześnie terapią u psychiatry bądź psychologa, który
przepisuje leki i lokalizuje czynniki behawioralne, wzmacniające tendencje do
odmawiania przyjmowania posiłków. O ile same leki nie wpływają bezpośrednio
na wzrost masy ciała, poprawiają one samopoczucie, eliminują stany lękowe oraz
depresje, co pośrednio przyczynia się do powrotu do właściwych nawyków
żywieniowych.

Otyłość to bardzo skomplikowana i jedna z najgroźniejszych chorób

przewlekłych. Dodatkowo stanowi jedno z największych wyzwań globalnych XXI
wieku. Mówi się już nawet o epidemii, a nawet pandemii otyłości. W Europie w
ciągu ostatnich 20 lat, jak wynika z danych Światowej Organizacji Zdrowia, liczba
ludzi otyłych potroiła się. Według badań przeprowadzonych przez Światowy
Indeks Bezpieczeństwa Żywnościowego w 2016 ponad ¼ Polaków cierpi na
otyłość.

Jakie czynniki mogą wywołać otyłość?

 Środowiskowe

1. Nieprawidłowe odżywianie (zbyt obfite posiłki, zbyt częste jedzenie,

nieregularność w jedzeniu, podjadanie pomiędzy posiłkami, zbyt późne
spożywanie posiłków, a także niejedzenie śniadań)
2. Nieprawidłowe zakupy żywnościowe (nabywanie produktów wysoko
przetworzonych, z konserwantami czy też ulepszaczami itp.)
3. Brak czy też niska aktywność fizyczna

 Psychologiczne – problemy emocjonalne mogą być zarówno przyczyną

jak i konsekwencją otyłości. U chorujących na otyłość wskazuje się
zazwyczaj:
 1. Obniżony nastrój
2. Depresję
3. Zaniżoną samoocenę
4. Potrzebę zastępowania jedzeniem potrzeb emocjonalnych np. przyjaźni,
uznania, szacunku
5. Zespół nocnego jedzenia – niejedzenie posiłków w ciągu dnia, a zjadanie
ich w godzinach nocnych
6. Zespół kompulsywnego jedzenia – chory spożywa ogromne ilości
pokarmu pod wpływem smutku, samotności czy zdenerwowania
7. Uzależnienie od jedzenia

 Hormonalne

1. Zespół Cushinga – nadmiar produkowanego kortyzolu powoduje

potrzebę zjedzenia większej ilości pokarmów

Jak leczyć otyłość?

 Metoda zachowawcza
 Farmakologia
 Chirurgia bariatryczna
 Wsparcie psychologiczne

Jakie aktywności są bezpieczne dla osób z nadwagą i otyłością?

 proste ćwiczenia wykonywane w wodzie

 aerobik w wodzie
 pływanie
 jazda na rowerze
 nordic walking
 wybrane ćwiczenia pilates

Konsekwencje nieleczenia otyłości

Wśród wielu konsekwencji nadwagi, a także otyłości wyróżnia się ogromną liczbę
schorzeń związanych z powikłaniami metabolicznymi, zmianami emocjonalnymi
czy chorobami, które wynikają z nadmiernego obciążenia organizmu przez tkankę
tłuszczową, są to m.in.:
 stany przedcukrzycowe
 insulinoodporność
 nadciśnienie tętnicze
 zaburzenia hormonalne
 nieprawidłowości w funkcjonowaniu nerek
 nowotwory
 żylaki
 zmiany zwyrodnieniowe stawów i kręgosłupa
 zespół bezdechu sennego
 refluks
 zaburzenia snu
 depresja
 kamica pęcherzyka żółciowego