Syntetyczny opis zadania:

Celem zadania jest :

- zrealizowanie innowacyjnej i interdyscyplinarnej inscenizacji teatralnej „Ballad i Romansów” Adama
Mickiewicza z udziałem aktorów, muzyków i tancerzy

-przybliżenie zarówno młodym widzom jak i tym już z nią zaznajomionym, literatury Mickiewicza w
muzycznej, atrakcyjnej dla współczesnego widza konwencji

- przedstawienie „Ballad i Romansów” w formie songów, scen dramatycznych, tańca, zabawy rytmem
wiersza i eurytmiką, w oparciu o teatr formy, wykorzystujące kostium inspirowany sztuką Romantyzmu, jako
element scenografii i partnera scenicznego. Muzyka w widowisku, oparta na tematach ludowych i
romantycznych, grana będzie „na żywo” w duchu epoki Romantyzmu i rozwijana do nowoczesnych
improwizacji (np. hip-hop, jazz, blues, rockowe ballady, elektro)

- zaangażowanie widzów w działania sceniczne i dyskusje po przedstawieniu ,również osob wykluczonych i

z niepełnosprawnościami. Spektakl będzie łatwy w transporcie, również za granicę

- rejestracja i realizacja on-line

szczegółowy opis działania

„Ballady i Romanse” - uznane za manifest polskiego Romantyzmu, w swojej dwoistości światów,

muzyczności, malarskosci są znakomitym materiałem scenicznym, służącym ukazaniu niezwykłości tej
epoki. Przesiaknięty, zwłaszacza jego literatura i muzyka, tęsknotą, nostalgią, a w naszym narodowym
wymiarze - tęsknotą za utraconą ojczyzną, ale i tą metafizyczną, miłosna; Romantyzm to poruszanie się w
kręgu „tego” świata i zaświata, to ironia...Wszystko to odnajdujemy w zbiorze Mickiewicza. Niestety, z racji
tego, że poeta tworzył już dość dawno temu, współczesny odbiorca rzadko kiedy odbiera piękno i wartości
artystyczne jego twórczościi zachłystuje się nimi.
Żeby tego dokonać – by dać się widzom zachłysnąć i rozsmakować w poezji romantycznej i pokazać im w
atrakcyjny sposób, że wielka sztuka jest ponadczasowa, spektakl przedstawi „Ballady i Romanse” w formie
umuzykalnionej. Udowodni współczesnemu, zwłaszcza młodemu widzowi, że Adam Mickiewicz był
najwybitniejszym „freestylerem” wszech czasów a jego teksty są doskonałą pożywką do stworzenia
współczesnej, dobrej jakościowo muzyki i teatru, bez silenia się na pseudonowoczesność, udziwnianie
formy, a właśnie na tej romantycznej formie i tradycji bazując. Odnosić się będzie do symboli romantyzmu i
postromantyzmu europejskiego. Ukazywać też będzie przenikanie się dziedzin sztuki i ich nierozerwalność ,
tym samym podkreślając nasz narodowy charakter, ale też uniwersalność Romantyzmu, dlatego widowisko
ma mieć charakter interdyscyplinarny.

1. Znaczenie tekstu na tle epoki Romantyzmu, jego uniwersalność inspiracje sztuką, kulturą i ideami
epoki

Nawiązywać będzie do teatru romantycznego, opartego na słowie, wyrażającym uczucia, mysli,

pragnienia, zamiary człowieka, pozostałe elementy bedą mu podporządkowane. Człowiek Romantyzmu ( ten
znany z edukacji szkolnej również - bohater romantyczny) miał transcendentalną potrzebę przekraczania
granic, wyrażał się językiem sztuk: poezji, muzyki, malarstwa. Epoka Mickiewicza to też poetyckość
połączona z fantastycznością. To również romantyczna, niepowtarzalna, ekspolodująca wyobraźnia –
artystyczna i interdysyplinarna: muzyczna, malarska filozoficzna. Wyobraźnia epoki, pragnienia, dązenia
ludzi w niej zyjących i tworzacych będą inspiracją przy powstawaniu scenariusza i samego spektaklu.
Muzyka romantyczna rozwijała się pod ogromnym wpływem literatury. Te dwie dziedziny sztuki
przenikały się wzajemnie i ukazanie tego zjawiska będzie również celem tego projektu: poetyckości muzyki i
muzyczności poezji Mickiewicza. Romantyzm to pieśń liryczna, zwana „ mową uczuć”- nierozerwalna w
swojej uczuciowości i retoryce z poezją. Forma i dynamika mowy dźwięków powstawała wówczas na
podobieństwo formy i dynamiki słów- poezji. Muzyka romantyczna zakorzeniona była w pieśni ludowej,
oparta na emocjach i rytmie. Uczucia przekazywała wprost, organicznie. Romantyzm to również muzyka
instrumentalna. Na takich romantycznych i motywach tematach powstanie muzyczna warstwa
przedstawienia, nawiazujaca do mistrzów muzycznych epoki, również tych ( zwłaszcza polskich
kompozytorów) mniej znanych przeciętnemu widzowi.
„ Ballady i Romanse”, jak cała sztuka i filozofia Romantyzmu naznaczone są symbolami i archetypami
dotyczacymi ludzkiego bytu a zarazem wędrówki. W odniesieniu do naszej, polskiej historii motywy te mialy
podwójne znaczenie, nie tylko egzystencjalne. Archetyp wędrowki, mający źródło w antyku, kulturze
chrzescijańskiej, ludycznosci i polskiej historii i tradycji jest bardzo „ sceniczny” i ponadczasowy. Budzi
emocje napięcia, niepewności, przynaleznosci, refleksji, zatrzymania- ten nastrój będzie również wplywal na
charakter przedstawienia, będzie nadawał mu rytm. Również w warstwie plastycznej: scenografii i
kostiumach.
W spektaklu, jak i teatrze romantycznym to nie scengrafia będzie istotna, tylko slowo i człowiek. Ważny
będzie kostium , jego malarskóść i możliwosci metamorfozy- oscylowania między światem rzeczywistym i
metafizycznym - tak charakterystycznym dla epoki i utworów Mickiewicza. Kostiumy będą również
elementem scenografii i pełnić będą funkcję ożywionej formy. W warstwie plastycznej - kostiumow i
mobilnych elementów dekoracji, widowisko będzie nawiązywało do historii, ludyczności i natury- tak silnych
motywow w „ Balladach i Romansach”. Natura widziana oczami poety i całego Romantyzmu urzekała,
fascynowała, niepokoiła. Naturalnie piękna, ale i tajemnicza, bogata, czasem niebezpieczna. Była niemym
świadkiem , a czasem czynnym uczestnikiem perypetii bohaterow.
Natura, organicznosc i ludyczność i nasza tradycja w uwpółcześnionej formie będzie też
charakteryzować choreografię spektaklu- nierozerwalną z rytmicznoscią mickiewiczowskiego wiersza.
Będzie urzeczywistniać niewidzialny swiat duchowej rzeczywistości Romantyzmu. Ruch sceniczny z
elementami pantomimy i teatru formy pozwoli też zrozumieć metafizyczność epoki.

Interdysyplinarność tej inscenizacji „Ballad i Romansów”, nawiązanie do tradycji polskiego romantycznego i

postromantycznego teatru, uwspółczesnienie formy i uwspółczesniona konwencja teatralna będą dawały
szansę widzom rożnych pokoleń na przybliżenie i zgłębienie gatunku i epoki.

Spektakl ma połączyć idee romantyczne i w sposób nowoczesny i oryginalny, ale zgodny z duchem
tamtej epoki, czerpiąc z tradycji polskiego teatru i jego największych twórców inspirację oraz wiedzę,
pokazać, że wspomniane idee z czasów zaborów wcale nie są nam odległe. Że język, którym posługiwał się
Adam Mickiewicz jest językiem współczesnego, młodego człowieka, marzącego o miłości, wolności,
chcącego dotknąć mentalnie czegoś, co von Kleist nazywał prawdą absolutną. Szczęśliwie w dzisiejszych
czasach mamy doskonałe technologie, które zdecydowanie pomogą stworzyć wizje poety w sposób
teatralny, z użyciem zarówno postulowanych przez romantyków marionetek, elementów teatru formy, jak i
nowych technologii teatralnych, które poagają przenieść się na moczary, do ogrodowej altany czy nawet do
karczmy Rzym i bez problemu mogą przemienić w mgnieniu oka aktorkę w topielicę.

2. Eksplikacja konwencji teatralnych spektaklu

Z perspektywy dzisiejszego widza, jak również twórcy teatralnego, dramaturgia okresu romantyzmu daje
niesamowite i wielce widowiskowe pole do popisu dla inscenizatorów. Niestety, o ile niektóre dramaty
Słowackiego doczekały się prapremier za życia autora, o tyle dzieła Mickiewicza przez długi czas uznawane
były za niesceniczne. Oczywiście, wpływ tu miała sytuacja geopolityczna, w jakiej znajdowała się Polska.
Szczęśliwie w roku 1893, w Krakowie, został powołany do życia Teatr im. Słowackiego, pod dyrekcją
Tadeusza Pawlikowskiego. Co prawda epoka romantyzmu minęła, ale modernistyczna sztuka wielokrotnie
odwoływała się do sztuki wielkich romantyków, zatem i w nowopowstałym teatrze znalazło się dla niej
miejsce. I w ten sposób, w okrojonej wersji z powodu zaboru, Stanisław Wyspiański wystawił „Dziady”
Mickiewicza. Od tej pory drzwi na scenę dla naszych wielkich poetów romantyków, stanęły otworem a
inspiracje płynące z charakteru epoki oraz rozwijające się media i środki wyrazu, dały możliwości pełnej,
wiernej i oddającej ducha epoce, inscenizacji.

Zanim jednak doszło do premiery „Dziadów” czy rapsodycznych wystawień wierszy Adama Mickiewicza,
teoretycy i dramaturdzy teatru epoki romantyzmu, podpowiadali nowe rozwiązania. Między innymi Goethe
zachwycony był ideą marionetki jako smutnego bezwolnego bytu, co szalenie konweniowało z epoką w
rozumieniu europejskim, ale biorąc pod uwagę charakter wspomnianej lalki, szykowałaby się tu również
piękna metafora Polski spętanej zaborami. Teatr lalek, jako pełen metafor jawił się romantykom jako idea
theatrum mundi. Najdobitniej ideę marionetki jako metafory, wyłuszczył Heinrich von Kleist pisząc, że co
prawda marionetka jest ważniejsza od swojego animatora to jednak wykonuje ona jedynie to, czego
animator od niej zażąda. Idee te przeniknęły z czasem nie tylko do teatru lalek, który wcześniej był sztuką
albo salonową albo jarmarczną i traktowany był jako prosta rozrywka, ale również do największych idei
teatralnych, jak chociażby w wykładni reformatora teatru Edwarda Gordona Craiga, który stworzył pojęcie
nadmarionety. Idąc tym tropem i pielęgnując tradycje zarówno romantyczne jak i modernistyczne, sprostał
temu zadaniu nasz wybitny twórca Tadeusz Kantor.
Tworząc widowisko przedstawiające „Ballady i romanse”” nie można pominąć jako źródła inspiracji, tak
ważnej dla polskiego teatru postaci jak Leon Schiller, twórca idei teatru monumentalnego, którego idee
zaowocowały wielokrotnymi inscenizacjami polskich romantyków. Głównym nurtem zaczerpniętym z
twórczości Schillera na użytek spektaklu będzie jego słynna śpiewogra „Kram z piosenkami”. Na podobnej
zasadzie chcemy oprzec naszą inscenizację „Ballad i romansów”. Rodzaj śpiewogry jest idealną formą dla
obranej materii, nie jest bowiem ani dosłownym musicalem ani operetką, ale właśnie zainscenizowaniem
utworów (w wypadku Schillera – piosenek, a w tym - ballad). Zapewnia to atrakcyjność odbioru oraz
zapoznanie widza nie tylko z twórczością najwybitniejszego z romantyków, ale i konwencjami scenicznymi,
epokowymi, artystycznymi, rozwijającymi się do dzisiaj.

Spektakl o roboczym tytule „ Romantyczność” w swojej konwencji będzie zatem nawiązywał do historii
polskiego teatru. Do formy teatru romantycznego, do schillerowskiej śpiewogry i teatru formy.
Poza muzyką ilustracyjną, graną i improwizowaną przez wybitnych muzyków „na zywo” ( fortepian, gitara
klasyczna, skrzypce, harmonijka ustna, instrumenty elektroniczne, perkusyjne), powstałą na motywach
polskiej muzyki ludowej, tematach utworów polskich i nie tylko kompozytorów romantycznych( Chopin, Jan
Niepomucen Bobrowicz, Mahler i inni), powstaną songi. Songi spojone scenami dramatycznymi
inspirowanymi historiami zawartymi w cyklu Ballady i Romanse. Całość zostanie uzupełniona ruchem
scenicznym, tańcem, elementami pantomimy, rytmiką, eurytmiką i elementami teatru formy.
Istotnym literacko-muzycznym elementem przybliżającym widzom poezję Mickiewicza będzie rytm, a
ścislej sceniczna „ zabawa” rytmem wiersza „ Ballad i Romansów”. Wersyfikacja w utworach romantycznych
jest niezwykle ważna, a nie kazdy widz miał szansę zgłębić jej tajniki. Często to ona jest wskazówką do
zrozumienia sensu tekstu, a dzięki interpretacji muzyczno - rytmicznej na scenie, jej znaczenie będzie
wyrazne, a dla niektórych, zwłaszcza młodych widzów- odkrywcze. Bazujac na romantycznych i ludowych
motywach muzycznych, rozwijajac je we współczesne aranżacje róznych gatunków muzycznych i dzięki
doswiadczeniu i talentom improwizatorskim muzykow i pozostałych wykonawców spektakl dotknie istoty
mickiewiczowskiej wersyfikacji z zachowaniem tak nieodzownych elementów, jak rytm i średówka – tym
samym wydobywajac z tekstu jego ponadczasowy przekaz emocjonalny i intelektualny. W te improwizowane
fragmenty „ bawiące się” rytmem wiersza i dźwiękami zaangażowana będzie publiczność, co pozwoli jej
doświadczyć satysfakcji tworzenia i integracji ze sztuką i odkrywania kunsztu wieszcza.

3. Scenografia i kostium i plastyczność

Warstwa plastyczna spektaklu dotyczyć będzie głównie kostiumów. Ale nie kostiumów w pojęciu
klasycznym.W swojej plastyczności kostium i elementy scenografii nawiązywać będą do idei sztuki
romantycznej i postromantycznej, czerpiąc inspirację z malarstwa polskiego i europejskiego tych epok.
Będzie to kostium mobilny, performatywny, umożliwiający wystepującym szybką, teatralną metamorfozę na
oczach widza. Czasem będą to elementy kostiumu, pełniące funkcję scenografii, ozywionej formy
umożliwiające budowanie przestrzeni scenicznej, nastroju i napięcia. Doświadczenie lalkarskie
współreżyserki spektaklu zuzanny Gaińskiej i scenografa Andrzeja Lewczuka pozwoli na zbudowanie wielu
światów za pomocą symboli nawiazujących do Romantyzmu , Gotyku, Postromantyzmu, na wspóczesnośći
kończąc.

4.Scenariusz

Scenariusz w ogólnych ramach zostanie napisany przez Małgorzatę Lewińską i Zuzannę Gaińską. Będą w
nim ujęte wszystkie dzieła zawarte w zbiorze „Ballady i Romanse” i wybrane fragmenty innych utworów
Mickiewicza, konweniujące z zamysłem widowiska. Duża część scenariusza będzie powstawała w trakcie
prób muzycznych i pracą nad aranżacjami utwórów. Całość warstwy tekstowej i działań scenicznych spięta
w szczegółowy scenopisie, uwzględniającym również światła i inne elementy składowe przedstawienia
teatralnego.

Do doprecyzowania i rozwinięcia

osoby spektaklu:
Małgorzata Lewińska - aktorka
Zuzanna Gaińska – aktorka
tu trzeba dodać nazwiska innych aktorów

Agnieszka Zielińska – multi-instrumentalistka

Karol Dobrowolski – skrzypek
Andrzej Kupniewski – harmonijki
Tu musimy szybko pogadać z Agą bo może warto dodać kogoś do składu, na przykład coś z perkusji, ale
niech Aga sama dobiera do tego składu ludzi

no i tutaj inne osoby zaangażowane

BENEFITY:- do rozwinięcia
- przybliżenie współczesnemu widzowi twórczość Adama Mickiewicza
- przekonanie młodzieży, że twórczość wieszcza jest atrakcyjna i nadaje się do współczesnego odbioru
- promocja twórczości najważniejszego polskiego poety (również poza granicami kraju)

- udział grup o utrudnionym dost

- wspołpraca z roznymi podmiotami( miedzysektorowa)

- podniesienie kwalifikacji itp
nowoczesne technologie