Prior Questions

[ ] What are your ideas/understanding/insights about students with a disability?

- Yes, oo
Are you willing to employ or work with them?
-Yes, huo. Actually open kami biskan sa senior citizens since siguro na may ano nman no,
may layi na pwede ma sila e employ.

Hard Skills Question

[ ] What are the positions available in your restaurant/coffee shop if you are going to employ
students with a disability?

-Siguro let's say for example PWD nga students siguro. Ahh more on. E butang mo sila guro
sa dining area which is indi gid ano ka bug at ang ubra. Unlike sa kitchen ibutang mo da
sila, syempre. Waay kaman ga ano, dissemination pero. I mean is ang ubra sa kitchen is
more bug at kag init. So syempre gaan mo man sila, excuse nga indi sila ma budlayan gid m
syado. So sa dining actually carry nila na like mga bistable or taking orders.

[ ] What qualifications are you looking for if you are going to employ students with a
disability? Do they need to have NCII in Cookery or TESDA certificate?

-Actually, kay ti syempre gin baton mo nagid or i mean ara na man gid nga ma employ ka
siguro for me wala na qualification as long as na amo na sila. So syempre batunon mo
nalang gid kay ti sa amo na nga status sa mga amo sina nga tawo may ara gid na ya
company nga indi gid mag baton sila. So kun mag hatag ka pa gid sang i mean limit or i
mean mahatag ka sila qualification so pano nalang sila. Kay ti kabalo ka naman nga may ara
nga almost sang pwd wala na katapos eskwela, wala experience sa ubra so kun ma based
ka sa qualification mo. Indi mo gid sila ma batunan. Ara nalang na simo nga owner or
manager pano mo sila i handle.

[ ] What particular skills do students with disability need to have in your restaurant/coffee
shop?

-Si guro for me abe as a manager. Ang gina pangita kolang nga skills sa tawo is
hardworking, even though without experience. balo ka ma ano ko man lang sila mo ma train
mo mana. For me based on my experience mas namian ko na gina train ko ang isa ka tawo
na wala experience. Inang hunger bala sa gina tawag nga ubra. Ti kay ti syempre daw gusto
ya ma ano maka learn pa gid no . Compared kun kis a mag ha hire ka sa may more
experience may ti syempre may ara gid na ya usually no mga dagko na ulo or kabalo na sila
kun ano ubrahon nila daw ka amo na bala.

[ ] Are you going to employ students with disability with or without experience? If yes/no,
why? Do they need first to undergo training?
Like yes, huo kanalo sila mag serve taking orders. Actually that is ano nalang na ya Basic
biskan sino kabalo gid na ya mag ubra.

[ ] Do your employees need to know or be skillful in cleaning, sorting out products or

ingredients and washing dishes?
Encoding sang sales.
Actually encoding of sales ng ano. Sakon nalang na ya kay syempre gamay man lang ang
store. Tapos, usually ano sa POS lang siguro like counter. Amo na.

Soft skills
[ ] In employing students with disability, what are the traits/personality you required?

-Positive traits
For me siguro, actually indi mo man bi ma hambal ang isa ka tawo. Sa tuod lang? Indi mo
mahambal ang isa ka tawo once ga interview ka pa lang or once na kita mo pa lang sa
itsura. Biskan mag hambal ka pa na buot itsura ya. Makita mo siya bi when it comes to
operation kun ara kana sa operation. Kay siguro syempre sa akon na man is siguro basi
hard working may ti syempre once in a lifetime lang sila gaan opportunity or chance na ma
ka ubra. Maybe honest? Pero daan wla ko ga pati sa amo sina. Kay ti ako ga pasi gid koya
sa operation. Biskan sino pa na tao ipa atubang mo sa akon. Indi ko mag pati as long as indi
ko makita kun pano sa paubrahon.

-Negative traits.
Siguro amo lang na kay ti syempre may ano sila ti syempre expect ka na nga indi ya
mahatag ang hundred percent fully ang iya obligation na gina hatag mo or task i mean. So
you need to guide him or guide her na lang sa gina hatag mo. Ikaw na lang mismo adjust
siguro sa amo sina nga situation. Di ka mag expect nga hundred percent ang ihatag ya sa
imo nga amo isa. Although nga huo ihatag ya best ya pero you need to guide them. Kay ti
syempre, kay sa status kag sa situation na kun may ara sila.

[ ] Do you have gender qualifications in employing students with a disability?

[ ] If the child undergoes tantrums from time to time, will it be fine? (Nalipat ko di haha)

-Actually sa akon na man kay sa Saudi Arabia before may ara ko na staf na amo sina. So
sa akon na man to ya gulpyada lang gasakit ulo ya. Tapos gulpyada lang ga disisyon na "ma
puli ko" na daw amo na. Anyway gina consider na lang namon. Sige na lang, okay na lang.
Daw ka amo na lang na. Kay kabalo ka na man, ikaw ma. Gihapon ang mabalikan nga amo
na. Tapos ikaw panindugan mo gid ang ubra mo as a manager na, although ara na siya nga
ma abot sa point na you need to ano, storyahon mo sila, pa intindehon mo sila, pero expect
ka na nga not totally hundred percent na ma ano ya na. Ti mag syempre masakit na ya. May
kwan na sa ya.

[ ] What attitudes do you require from your employees in serving the customer?

[ ] Are your employees need to be on time? What if the child undergoes tantrums?

-Yes huo, kay amo gid na ang nainitan ko sa tanan actually. Actually biskan diin ka man nga
ulobrahan kun sa management ang na indian. For me, as a manager or sa mga previous job
ko ang na indian ko is ano e, lates and absence. So, kay importante abe kay, let's say for
example kay kun ma late ka or once na ma absent ka sa isa ka job, kun wala ka call time,
ma apektohan ang bilog mo nga shift. Not only ang isa lang ka oras. Whole shift mo ma
apektohan na. It's because may designated areas na na sila kag designated ano, kag may
ara na na sila nga mga tasks everyday. Now, kun indi ya na ma himo kag na late siya. Ang
isa makadto to kag ang isa mapabayaan ang ubra. Which is ano na na karambola na kamo
dayun da.

Isa lang ayhan ka tas or ma multi task?

Actually, biskan diin ka makadto is multitasking na subong. Wala ka na subong may makita.
Although oo, like big companies may ara per station. But gakatabo subong ka bi. What if, sa
akon lang ya naman ya ga base advance ko mo. What if nag absent si amo ni, what if na
late si amo ni tapos ang station mo is amo lang na. Indi ka to kabalo, so you need to
multitask para at least kun ano man ang matabo in future, kabalo ka. That's why for me naga
prepare ko na ya kay indi mo ma bal an ang isa ka tawo ma resign, ang isa ka tawo ma
lakat. So what if ang tawo ma lakat tapos ang na bal an sang isa amo lang na? Ma ano ka?
So dapat, timprano pa lang tudluan mo na sila kun ano ang pwede nila ubrahon. Anyway,
every management may laen laen na ya nga deskarte. Galing kay ti for me, amo na man na
ya ang akon kay para, explain ko lang sinyo. Kay may ara kisa tawo na tig a ulo or indi ta na
ma likawan sa mga obra may mga problema. So kun kis a you don't have a choice but to still
continue working with them. Pero kung kwan you can make any idea para ma buslan mo kay
mas damo tawo nga mas deserving sa ubra bala.

Kinanlan gid mag speak in English?

No. For me, actually, biskan ako kun mag apply ko sa other companies mas namian ko mag
speak like tagalog or sa aton mismo nga language compared sa English. Ma explain mo ang
tuod tuod nga na batyagan. Kay actually indi man na aton language. Kay daw na follow ta na
man na bi for formalisation when it comes sa amo na.