Hệ thần kinh trung ương

SƠ LƯỢC CÁC ĐƯỜNG DẪN TRUYỀN CHÍNH

I. ĐƯỜNG DẪN TRUYỀN VẬN ĐỘNG

NỬA PHẢI NỬA TRÁI
CƠ THỂ Trung khu vận động sơ cấp CƠ THỂ
Đường vận động chính là đường
vỏ-gai hay bó tháp khởi điểm từ
Bao trong
hồi trán lên của vỏ não. Các sợi
đi xuống qua bao trong và từ đó
chúng đi vào phần trước của
cuống đại não để đến cầu não.
Tại đây, bó tháp bị tách ra bởi
những sợi ngang của cuống tiểu
Não giữa
não giữa. Sau khi đi vào phần
Cuống đại não
trước của hành não, bốn phần NORON VĐ
năm các sợi bó tháp bắt chéo qua TRÊN
bên đối diện tạo thành bó tháp Cầu não
chéo. Bó này chạy xuống trong Bắt chéo ở
cột trắng bên của tủy sống cho hành não
đến các mức thích hợp thì nó Bó vỏ-gai bên
Bó vỏ-gai trước
phân nhánh đi vào sừng trước phía T
phía P
chất xám và tận hết ở tế bào sừng
trước. Một phần năm các sợi còn NORON VĐ
lại tạo thành bó tháp thẳng tiếp DTK tủy sống DƯỚI
tục đi xuống ở cột trắng trước đến cơ vân
của tủy sống. Đến ngang mức Tủy sống
thích hợp, nó phân nhánh đi theo
mép trắng để đến tế bào sừng
trước bên đối diện (hình 4.1. Hình 2.7. Đường dẫn truyền vận động (bó tháp)
trang 19).

Các sợi ngoại tháp phát xuất ở vài nơi như nhân đuôi, nhân bèo, liềm đen, và các nhân
khác dưới tên chung là chất lưới, và mái của não giữa. Tất cả các sợi chạy xuống theo cột
trắng bên của tủy sống để đến sừng trước tủy sống.

II. ĐƯỜNG DẪN TRUYỀN CẢM GIÁC NGOẠI GIỚI

Các sợi từ hạch gai đi vào tủy sống qua rễ sau và chuyển tiếp ở sừng sau chất xám. Trong
chặng thần kinh thứ hai, các sợi đi theo mép trắng sang bên kia để đi lên. Hầu hết chạy
trong bó gai-thị bên, đi lên qua hành não, cầu não và não giữa để tận hết ở phần trước
bên của đồi thị. Tại đây nó chuyển tiếp lần thứ hai. Chặng thứ ba đi lên qua bao trong và
vành tia để đến hồi đỉnh lên (hình 4.2. trang 20).

Một số sợi cảm giác ngoại giới khác không chuyển tiếp ở sừng sau mà đi vào cột trắng
sau ở cùng bên và đi lên với các sợi cảm giác bản thể và chuyển tiếp ở hành não. Sau khi
bắt chéo ở hành não nó sẽ đi theo lộ trình tương tự như trên.

Giải phẫu chức năng hệ thần kinh 12

 Hệ thần kinh trung ương
NỬA PHẢI NỬA TRÁI NỬA PHẢI NỬA TRÁI
Trung khu cảm giác
Trung khu cảm giác sơ cấp ở vỏ não
sơ cấp ở vỏ não
CHẶNG TK
CHẶNG TK THỨ III
THỨ III
Đồi thị Đồi thị

Não giữa
Não giữa CHẶNG TK
THỨ II
Nhân thon
CHẶNG TK
THỨ II
Nhân chêm Hành não
Hành não
CHẶNG TK
Sừng sau THỨ I CỘT SAU
Bó thon
CHẶNG TK
THỨ I Bó gai thị bên Bó chêm
Tủy sống cổ
DTK tủy sống DTK tủy sống
Bó gai thị trước
Tủy sống
Tủy sống TL

A B

Hình 2.8. Đường dẫn truyền cảm giác

A. Đường cảm giác ngoại giới
B. Đường cảm giác bản thể

III. ĐƯỜNG CẢM GIÁC BẢN THỂ

Một số sợi từ hạch gai đi vào cột trắng sau của tủy sống ở cùng bên và đi lên đến hành
não. Tại đây các sợi của bó Goll chuyển tiếp ở nhân thon, bó Burdach chuyển tiếp ở nhân
chêm. Tại đây chặng thần kinh thứ hai bắt chéo đường giữa ở chéo cảm giác rồi đi lên
đồi thị. Chặng thần kinh thứ ba đi từ đồi thị lên hồi đỉnh lên (hình 4.3 trang 21).

Các sợi bản thể khác chuyển tiếp ở sừng sau và đến bó gai-tiểu não sau ở cùng bên. Theo
cuống tiểu não dưới đi vào bán cầu tiểu não mà không bắt chéo. Còn một số sợi khác
chuyển tiếp ở sừng sau và hầu hết qua bó gai-tiểu não trước ở bên đối diện để đi lên qua
cuống tiểu não trên và rồi đến bán cầu tiểu não đối bên.

Giải phẫu chức năng hệ thần kinh 13