Wstęp

Każdy z nas dostaje blok marmuru na początku swojego życia i wszystkie

narzędzia potrzebne, by zamienić go w dzieło sztuki. Możemy wlec ten blok za
sobą, nigdy go nie dotykając. Możemy skruszyć go na żwir albo ukształtować
w unikalną rzeźbę. Wokół siebie widzimy przykłady wielu ludzi — dzieła
życiowe skończone lub niedokończone; jedne inspirują, inne ostrzegają... Przy-
chodzi moment, że rzeźby są prawie gotowe. Jest to czas na wygładzanie i po-
lerowanie tego, nad czym pracowaliśmy przez lata. Wtedy właśnie mamy szan-
sę na największy postęp, lecz by mógł się on dokonać, musimy przekroczyć
poczucie upływu czasu. Jest tak, ze człowiek zawsze może mieć albo
wymówki, albo... zdrowie, długowieczność, zrozumienie, przygodę, radość,
spełnienie i szczęście. Kształtujemy własne życie poprzez moc swoich
wyborów.

Życzę Ci z całego serca, aby Twoje życie było „wybornym" dziełem sztuki!
Moją wizją jest zwerbowanie Ciebie do grona artystów życia — ludzi
świadomych, zdrowych i szczęśliwych.
Wybór między życiem wielkim a nijakim należy do Ciebie. Masz w dłoni
wszystkie potrzebne karty; musisz wybierać jasno i świadomie. Możesz wybrać
bycie człowiekiem dobrym, pogodnym, uczciwym, szczerym, ale możesz też
wybrać życie marudnego egoisty — obojętnego i powierzchownego. Masz
wybór między iluzją, światem pozorów a światem prawdy i światła. Świadome
życie zaczyna się od szacunku dla rzeczywistości — szacunku dla faktów i
prawdy. Co jest, jest; nie ma, czego nie ma. Taka świadomość rzeczywistości
jest zawsze źródłem wolności, siły i spotęgowanych możliwości. Jesteś tu po
to, by świadomie uczestniczyć w procesie własne) ewolucji, by rozwinąć w
pełni swój potencjał, by dokonywać właściwych wyborów, by kochać, uczyć
się i rozwijać duchowo. Wierzę, że duchowość oznacza troskę o świadomość,
jej potrzeby i rozwój. Zatem każdy, kto oddaje się rozwojowi osobowości, kto
pogłębia i buduje swoją samoświadomość oraz dąży do samopoznania, kto
sięga po tego typu książkę — znajduje się na ścieżce duchowej.

Arabskie przysłowie mówi, ze można przyprowadzić wielbłąda do wodopoju,

ale napić się wody musi sam. Napisałam ten poradnik w intencji do-
prowadzenia Ciebie do wodopoju nowej wiedzy — wypić, czyli dokonać
zmian, musisz sam.

My, którzy byliśmy w obozach koncentracyjnych, pamiętamy ludzi, którzy

pocieszali swoich współwięźniów, dzielili się z nimi ostatnim kęsem chleba.
Być może było ich niewielu, ale stanowią dowód na to, ze można człowieka
obrabować ze wszystkiego, oprócz jednego — nie można mu zabrać
wolności — wolności wyboru postawy, niezależnie od okoliczności,
wolności wyboru ścieżki, która będzie szedł.

Victor Frankl

Jesteś wolnym człowiekiem. Mądrze i rozważnie wybieraj ścieżkę, którą

będziesz szedł. Mam nadzieję, że książka, którą trzymasz w rękach, będzie
dobrym towarzyszem na te) drodze i pomoże Ci dobrze przeżyć życie —
świadomie i godnie, płynąc z nurtem wszechobecnego piękna i dobra.
Znajdziesz tu sposoby pozwalające wieść bogatsze i bardziej radosne życie,
wypełnione pokojem i satysfakcją. Pamiętaj, że mała różnica może uczynić
znaczącą zmianę w jakości Twojego życia. Szukaj tej różnicy...
Ten przewodnik po życiu możesz wziąć wszędzie. Otwierając go na dowolnej
stronie, natychmiast znajdziesz coś, co Cię wzmocni, pobudzi Cię do działania,
podsunie dobry pomysł czy rozwiązanie problemu, zharmonizuje ciało, umysł i
duszę, przywoła miłość, pogodę ducha i dobry humor, które są w Tobie. Każda
strona poprowadzi Cię ku odkrywaniu drzemiącego w Tobie bogactwa
wewnętrznych możliwości. Każda strona zawiera praktyczną radę pozwalającą
uczynić życie spokojniejszym, zdrowszym, szczęśliwszym. Wierzę, ze niczego
nie osiąga się przez bezmyślne korzystanie z życia, ale poprzez rozmyślne
stawianie czoła kolejnym wyzwaniom.
Nie sądzę, żebym na tych stronach wymyśliła coś nowego czy wielce orygi-
nalnego. Tak się złożyło, ze w ciągu dwóch dekad pracy nad sobą miałam
przywilej spotkać wielu wspaniałych nauczycieli, którzy otworzyli serce na
pilną uczennicę, jaką jestem, i nie szczędzili mi bogactwa swojej wiedzy i do-
świadczeń. Oni umieli szczodrze dawać, a ja umiałam od nich przyjmować. Im
w hołdzie zebrałam to, co sprawdza się i przynosi dobre rezultaty. To oni
nauczyli mnie, że najlepszą metodą, abym lepiej poczuła się i funkcjonowała,
jest spoglądanie wewnątrz siebie. Te proste sposoby stały się integralną częścią
mojego codziennego życia, więc — zgodnie z zasadą „podaj dalej!" —
przekazywałam te nauki wszystkim, którzy przychodzili na moje seminaria i
chcieli mnie słuchać. Teraz przekazuję je Warn, którzy chcecie czytać...

Wszystko już było prócz nas — sny kopiowane od lat. Jak tu odcisnąć swój
ślad, jak już każda myśl, każda myśl już była? Jak zostawić cos, czego już
nie zetrze czas?

Tak zaśpiewał mi dzisiaj Ryszard Rynkowski. Właśnie wróciłam z koncertu

tego niezwykłego artysty — jego muzyka ubrana w pełne mądrości życiowej
teksty Jacka Cygana poruszyła mnie bardzo głęboko. Długo płakałam ze
wzruszenia, bo dotknęła mnie nadzieja swoim magicznym muśnięciem.
Nadzieja na lepszy świat. Proszę, zostaw po sobie świat w dużo lepszym stanie,
niż go zastałeś. To będzie Twój ślad....

Ewa Foley

Warszawa, marzec 2002

Uważaj na swoje myśli, stają się słowami. Uważaj na
swoje słowa, staja się czynami. Uważaj na swoje
czyny, staja się nawykami. Uważaj na swoje nawyki,
stają się charakterem. Uważaj na swój charakter, on
staje się Twoim losem.
Frank Outlaw
 Powiedz światu TAK
Na to, jaki jest świat, wpływu nie masz, ale możesz wpłynąć na to, jak na ten
świat zareagujesz. Mówienie TAK oznacza podjęcie konstruktywnych działań,
mówienie NIE oznacza kapitulację. Wiele lat temu brytyjska trenerka Diana
Roberts powiedziała do mnie takie zdanie: „Buntownik nigdy nie wygrywa"
(rebel never wins). Wtedy uświadomiłam sobie, jak często mówiłam „nie". To
jedno zdanie powiedziane we właściwym momencie wyrwało mnie ze snu i na
zawsze wyleczyło z choroby buntowania się. Przestałam walczyć z życiem.
Zaczęłam kiwać głowa i mówić TAK. Przyjęłam silne postanowienie, że w
każdym doświadczeniu znajdę coś wartościowego.

W najtrudniej szych sytuacjach zadawalam sobie pytanie: Czego mnie to

doświadczenie nauczyło? Jaki mogę zrobić z tego użytek? Jakie wnioski mogę
wyciągnąć z tego wydarzenia?

Jakość mojego życia i stan mojego zdrowia znacząco się podniosły. Okazało
się — ku mojemu zdumieniu — że wszechświat jest doskonały taki, jaki jest.
Wystarczy zgodzić się na tę doskonałość przez powiedzenie magicznego słowa
TAK.
 Mówić TAK
To znaczy działać w przekonaniu, ze cokolwiek los Ci przyniesie, odnajdziesz
w tym sens l cel. To znaczy korzystać ze swoich zasobów w taki sposób, by
znaleźć konstruktywne wyjście z każdej niekorzystnej czy trudnej sytuacji.
Mówić TAK znaczy być elastycznym, rozważać różne opcje, uwrażliwić się na
kryjące się w sytuacji szansę.
 Płyń z prądem (go with the flow)

Życie nie polega na tym, żeby wyrwać się prądowi, ale na tym, jak z nim
płynąć.
 Cud życia
To jest jedyne, bezcenne życie, jakie masz! To jest to — nie próba generalna!
Co z nim robisz? Czy żyjesz w pełni, doceniając jego piękno i cud,
wykorzystując każdą chwilę?
Umiejętność życia ze świadomością cudu może być Twoim największym
odkryciem. Doznawanie cudów wynika z naturalnego sposobu życia w zgodzie
z wrodzonymi zaletami, talentami i wartościami.

Postanów TERAZ, że ten rok będzie najcudowniejszym rokiem Twojego życia.

A następny będzie jeszcze cudniejszy!
 Praca nad sobą
Im bardziej pracujesz nad sobą i nad swoim życiem, im pełniejszą od-
powiedzialność przyjmujesz za tworzenie siebie, tym więcej masz energii
witalnej oraz tym większe stają się Twoje oczekiwania. Chciej więcej!
Oddychaj głębiej! Śmiej się głośniej! Kochaj mocniej! Ufaj bardziej! Żyj
odważniej!
 Jakie jest Twoje podstawowe przekonanie
(metafora) na życie?
Życie jest .............................................................................. (dokończ to
zdanie)

A gdybyś myślał, że życie jest tańcem? Zabawa? Wyborem? Cudowna

niespodzianką? Oceanem obfitości, do którego możesz przyjść z łyżeczką,
szklanką, kubłem, wanną lub... podjechać cysterną?

Życie jest...
Życie jest darem... przyjmij go.
Życie jest przygoda... wyjdź jej naprzeciw.
Życie jest zagadka... rozwiąż ją.
Życie jest grą... podejmij ją.
Życie jest walka... staw jej czoło.
Życie jest pięknem... chwal je.
Życie jest rebusem... znajdź rozwiązanie.
Życie jest okazją... skorzystaj z niej.
Życie jest przykrością... zaznaj jej.
Życie jest pieśnią... zaśpiewaj ją.
Życie jest celem... osiągnij go.
Życie jest misją... wypełnij ją.
(Autor anonimowy)

Przeczytaj powoli te spostrzeżenia — to prawdziwa filozofia, którą można

zastosować w życiu. To mądrość, która zapewni Ci zdrowie i bogactwo. To
fundament, na którym możesz zbudować spokój Twojej duszy.
 Celem życia jest życie z celem

Cele są częścią ludzkiej natury. Nie można bez nich żyć. Istnieją tylko dwie
możliwości: albo sam planujesz swoje życie, albo robią to za Ciebie inni.

Każdy organizm ma w życiu jeden i tylko jeden cel: rozwinąć swój potencjał.

Rollo May

Cele stawiaj sobie, a nie życiu!

 Siła życiowego celu
Ten, kto wie, dlaczego żyje, nie troszczy się o to, jak żyć.

Fryderyk Nietzscbe

Myślę, ze zwariowałabym, gdybym nie była użyteczna. Życie jest puste, jeżeli
me jesteśmy użyteczni. Wierzę, ze urodziłam się po to, aby do czegoś się
przydać na tej planecie, być użyteczna. Wierzę, że każdy z nas został
stworzony, aby wypełnić pewna misję, i to właśnie ona daje siłę, inspirację i
nadaje życiu sens.

Siła życiowego celu łączy ludzi, którzy zyskali sławę we współczesnym

świecie: Matkę Teresę, Walta Disneya, Nelsona Mandelę i wielu innych.
Jednak na świecie żyje wielu nieznanych, anonimowych ludzi — gospodyń
domowych, artystów, nauczycieli — którzy przez całe życie budują lepszy
świat dla następnych pokoleń.

Dr Bernie Siegel w swoim bestsellerze Miłość, medycyna i cuda opowiada o

swoim przełomowym odkryciu podczas leczenia chorych na raka: „Jednym z
najpowszechniejszych zwiastunów raka jest (...) uczucie pustki i brak celu w
życiu".
 Jaki jest Twój życiowy cel?
Potęga życiowego celu może z pewnością przynieść Ci sławę i fortunę.
Prawdziwe bogactwo to jednak sposób, w jaki próbujesz nadać znaczenie i
sens swojemu życiu. Nie szukaj sensu życia — nadaj mu sens! Określenie
Twojego życiowego celu pomoże Ci dostąpić tej jedynej mocy, która naprawdę
się liczy: pewności posuwania się do przodu, podejmowania ryzyka, spędzania
życia, o jakim marzysz, w poczuciu, ze pokonasz wszystkie przeszkody. To
moc Twojej duszy. Cel życiowy opiera się na Twoim wkładzie; wykorzystuje
Twoje dary i talenty; ma znaczenie; przynosi radość; jest stały.

Zapisuj jak najwięcej różnych celów, Pisz, pisz i jeszcze raz pisz. Dziesiątki,
setki celów. Załóż swój Dzienniczek przyszłości, a w nim na każdej stronie
spisuj swoje cele. Pamiętaj, że cele mają różny okres „wylęgania". Niektóre
osiąga się szybko, a inne po wielu latach.

We wszechświecie realizuje się to, na co wszechświat jest gotowy. Richard

Attenborough miał pomysł na film o Ghandim na całe dwadzieścia lat przed
realizacją tego obrazu. Wyznaczył sobie cel i był gotów go zrealizować, ale
świat nie był na to przygotowany. Kiedy świat był w końcu gotowy na
przyjęcie filmu o wielkim przywódcy Hindusów, wszystko znalazło się na
swoim miejscu, a Ben Kingsley mógł zagrać rolę indyjskiego mędrca —
dwadzieścia lat wcześniej był jeszcze dzieckiem...
 Czy znasz swoje marzenia?

Czy możesz opisać je jednym zdaniem? Gdybyś mógł uczynić tylko jedną
znaczącą rzecz dla świata, co by to było? Która z Twoich zalet pomoże Ci
najbardziej w realizacji tego marzenia? Od czego zaczniesz? Jakie
umiejętności powinieneś rozwinąć?
Żeby coś umieć, trzeba:
* zauważyć
* chcieć
* uwierzyć
* wiedzieć jak
* ćwiczyć

Analfabetami XXI wieku będą nie ci, którzy nie umieją czytać i pisać, lecz
ci, co nie potrafią się uczyć, oduczać i uczyć na nowo.

Alvin Toffler

Nigdy, nigdy, nigdy nie przestawaj marzyć!

 Ośmiel się marzyć

Marzenia stanowią podstawę do postawienia celów.

Kim chciałeś zostać w życiu, gdy byłeś dzieckiem? Większość z nas za-
planowała swoje życie, gdy byliśmy bardzo mali. Ja marzyłam o egzotycznych
krajach i podróżach, o nieznanych kontynentach i ich rdzennych mieszkańcach.
Jako mała dziewczynka z wypiekami na twarzy czytałam Tomka w krainie
kangurów i marzyłam o Australii. Gdy mając 32 lata zostałam żoną
Australijczyka i gdy po raz pierwszy przytuliłam misia koala, marzenie stało
się rzeczywistością. Kilka lat później spotkałam aborygeńskiego przywódcę
Burnam Burnam, który nauczył mnie wchodzenia w „dreamtime" (świat
marzeń), umożliwił spotkanie z delfinami (Ty też możesz z nimi popływać
korzystając z kasety pt. Sen z delfinami) i zaprosił na „walkabout" (spacer bez
celu). Teraz co roku na australijską wiosnę (październik) zabieram grupę
marzycieli na antypody. Zapraszam też Ciebie!

Gdy miałam 48 lat siedziałam z szamanem plemienia Nawajo w Kanionie de

Chelly (Arizona, USA), słuchając legendy o jego przodkach. W słynnej
Monument Valley miałam przywilej wysłuchania potężnej pieśni stworzenia w
języku Nawajów. W tym roku jadę do Afryki, by odwiedzić jej cuda natury. W
roku 2003 (może 2004) czeka na mnie Ameryka Południowa i podróż śladami
Inków w Peru z szamanami peruwiańskimi tradycji Q'ero (Cuzco, czyli inkaski
„pępek wszechświata", Machu Picchu, jezioro Tititaca). Marzę o tym od lat...
A może pojedziesz ze mną? Ośmiel się marzyć!
 Poniższe pytania...
... wyjaśnią Ci, czego naprawdę oczekujesz od swojego życia.
Najpierw przeczytaj je uważnie, bez zapisywania. Zastanów się nad
odpowiedziami - daj sobie czas. Niech Twój umysł pracuje we własnym
rytmie. Poszukaj cichego miejsca, gdzie nikt Ci nie przeszkodzi.

* Jak chciałbyś zostać zapamiętany?

* O czym zawsze marzyłaś, by ofiarować światu?
* Gdy patrzysz na swoje życie, co uważasz za swój największy w nie wkład?
* Kiedy ludzie mysia o Tobie, które z Twoich cech zauważają?
* Czego naprawdę oczekujesz od swojego życia i swojej pracy?

Po chwili namysłu przeczytaj ponownie pytania i zapisz odpowiedzi.

 Więcej pytań

Czego oczekuję od życia? Czego najbardziej bym sobie życzyła? Co chciałbym

osiągnąć? Co chcę robić? Co chcę mieć? Kim chcę być? Jaką osobą chcę być?
Jakie umiejętności chcę zdobyć? Jakie cechy charakteru rozwinąć?

Odpowiedz na te pytania jak najobszerniej. Pomyśl o wszystkim, co chciałbyś

osiągnąć, otrzymać czy doświadczyć. Zapisz to wszystko, najlepiej w swoim
specjalnym zeszycie; nawet to, co wydaje się nierealne, Nie staraj się przy tym
wprowadzać żadnej hierarchii ważności. Właściwie wytyczone cele powinny
być mądre, czyli:

* wymierne — musisz umieć rozpoznać, kiedy je osiągnąłeś (po czym

poznasz, że to już?);
* osiągalne — możliwe do zrealizowania;
* uzgodnione — z sobą samym (musisz być przekonany do pomysłu i bardzo
pragnąc, żeby się udało!);
* realne — możliwe do wykonania w czasie, którym dysponujesz;
* precyzyjne — jasne i jednoznaczne.

Następnym krokiem jest hierarchizacja celów. Musisz zdecydować, które z

nich są dla Ciebie najważniejsze, a następnie dla każdego z nich opracować
kierunki działania, czyli cele pośrednie,
 Zasada wkładu
Celem życia jest rozwijanie się i wnoszenie czegoś samym sobą.

Wyznaczenie osobistych celów w każdym obszarze własnego życia jest bardzo

ważne, ale następna faza Twojego rozwoju opiera się na zasadzie wkładu;
nagrody następują po zasługach — branie po dawaniu, a wywieranie wrażenia
po dokonaniu czegoś ważnego.

Zanim określisz, czego chcesz, musisz ustalić, co sam możesz zaofiarować. Co

szczególnego wnosisz ze sobą? Co unikalnego wypływa z Twojej osoby? Co
można by nazwać Twoim indywidualnym wkładem, który tylko Ty możesz
wnieść w ten świat?
 Zrób listę swoich wyjątkowych talentów
Jesteś mieszaniną naturalnych predyspozycji l talentów, z którymi się uro-
dziłeś, wiedzy, którą nabyłeś, l umiejętności, które rozwinąłeś. Masz oso-
bowość, zmieniającą się z upływem lat, i dojrzały intelekt. Jesteś normalnym,
cudownym członkiem rodziny ludzkiej, jednocześnie różniącym się od innych.
Na czym polega twoja wyjątkowość? Co umiesz robić dobrze?

Sporządź listę wszystkiego, co bardzo lubisz robić i w czym wyrażają się

Twoje niepowtarzalne uzdolnienia. Zacznij je realizować i wykorzystywać w
służbie bliźnim. Nagrodą będzie stale wzrastający szacunek dla siebie i wysoka
samoocena.
 To Ty kreujesz swoje życie poprzez Każdy
dokonywany wybór

Wszystko i wszyscy są obecni w Twoim życiu z Twojego własnego wyboru.

Zawsze masz wybór, nawet wtedy kiedy wydaje Ci się, ze go nie masz. Nie
kontroluj rezultatów, jakie chcesz uzyskać, tylko wybory, jakich dokonujesz po
drodze. A kiedy nie wiesz, co wybrać — wybierz poczucie humoru!

Ty i tylko Ty jesteś w tej komfortowej, władczej pozycji, z której możesz

dokonywać świadomych wyborów w swoim życiu. Twoje wybory zawsze są
dla Ciebie dobre, bo Ty dobrze wiesz, co jest dla Ciebie najlepsze.

Na każdym etapie życia wyznaczanie celu i kierunku swoich poczynań jest bez
wątpienia dokonywaniem wyboru, przynoszącego największe zyski.
Potencjalnie największe możliwości wyboru mamy w sferze osobistej. Możesz
wybierać, z kim spędzasz czas. Masz wybór w zakresie tego, jak odnosisz się
do innych ludzi, a zwłaszcza jakie postawy wobec nich prezentujesz.
 Mówić sercem

Niechaj serce prowadzi Cię przez życie. Wyobraź sobie złoty kwiat
słonecznika w środku Twojej klatki piersiowej. Gdy spotykasz się z ludźmi —
łącz się z ich słonecznikiem. Jeżeli jest Ci trudno porozumieć się z kimś —
pozwól, aby komunikowały się wasze słoneczniki!

Niech Twój słonecznik zawsze emanuje ciepłem — ludzie to zauważą i

odpowiedzą swoim ciepłem. Pamiętaj, że Twoje relacje z ludźmi stanowią
odzwierciedlenie Twojej relacji z sobą samym.
 Doceń i uznaj

Docenić to znaczy zauważyć autentyczną obecność kogoś czy czegoś. Uznanie

jest kluczem do szczęścia. Tak łatwo jest zapomnieć o docenianiu swojego
życia. Zacznij od siebie i docenienia swojego ciała i tego, jak dobrze Ci służy.
Skup się na tym, co już masz, zamiast biadolić nad tym, czego jeszcze nie
masz. Rozkoszuj się swoim następnym posiłkiem, doceń pożywienie na swoim
stole.

Pomyśl o swoich przyjaciołach i doceń ich obecność w Twoim życiu. Zadzwoń

do trzech osób dziękując im za obecność w Twoim życiu i powiedz, co
konkretnie w nich cenisz. Aby docenianie było skuteczne, musi być konkretne;
dopiero wtedy trafia do odbiorcy. Werbalne docenianie godnych uznania cech
u ludzi jest najskuteczniejsza metodą przyczyniania się do ich szczęścia i
wzrostu.

Jeżeli masz dzieci, daj im poznać, że je doceniasz. Podziękuj swoim dzieciom,

że są częścią Twojej rodziny. Warto podziękować w ten sposób wszystkim
członkom rodziny — małżonkowi, rodzicom, rodzeństwu, krewnym. Każdemu
z osobna. Niech się dowiedzą, jak bardzo ich kochasz. Każdy lubi się czuć
doceniony, każdy kocha pochwałę — każdy!
 Rozdawaj pochwały Rozdawaj podziękowania
Stwarzaj wokół siebie klimat, w którym ludzie będą doceniać w sobie
nawzajem unikalne i godne podziwu cechy. Wielu z nas poszukuje takiego
klimatu przez całe życie. Niech znajdą to przy Tobie! Mów komplementy na
temat wyglądu, chwal osiągnięcia, doceniaj wartości, chwal. Pochwała dodaje
skrzydeł i motywuje do lepszych zachowań.

Pomyśl o ludziach, z którymi jesteś teraz w stałym kontakcie, oraz o tych,

którzy byli istotną częścią Twojego życia dawniej. Wypisz na kartce ich
imiona. Następnie napisz, co każdy z nich zrobił dla Ciebie specjalnego, jaki
był ich pozytywny wpływ na Twoje życie.

Kiedy skończysz wypisywać dary, które otrzymałeś od ludzi, zacznij im

systematycznie dziękować — osobiście albo listownie. Zobaczysz, ile to sprawi
radości im i Tobie.

Zadzwoń dzisiaj do kilku osób i powiedz, jak bardzo jesteś im wdzięczny za

przyjaźń i wsparcie.
 Mów miłym głosem
Każdy ma inny głos, indywidualny temperament i styl porozumiewania się.
Zwróć uwagę, jak Twój głos jest odbierany przez otoczenie. Zapytaj bliskich,
czy podoba im się Twój glos, czy tez ich drażni.

Jeżeli zdobędziesz się na wysiłek mówienia bardziej miękko — ze zdumieniem

zauważysz pozytywne zmiany w odczuciach swoich domowników czy
współpracowników. Kiedy obniżysz i uspokoisz glos, autentycznie rozluźnisz
całe ciało i umysł. Odkryjesz, że kiedy się wyciszasz, wszyscy wokół idą w
Twoje ślady.

Pamiętaj, że jeżeli chcesz, by inni zachowywali się spokojnie, najgorszą

rzeczą, jaką możesz zrobić, jest głośne mówienie i nerwowe zachowanie.
Ilekroć chcesz, by ktoś Cię wysłuchał, musisz mówić miłym, niskim głosem.
Tę umiejętność można wypracować. Będziesz zaskoczony, jak pełni uwagi i
szacunku dla Ciebie staną się otaczający Cię ludzie.
 Odzywaj się serdecznie
Pozytywne nastawienie w rozmowach z innymi ludźmi przynosi ogromne
korzyści. Kiedy odzywasz się do ludzi serdecznie, bez względu na to, czy są to
obce czy bliskie Ci osoby, obdarzasz je miłością. Taki sposób zwracania się do
ludzi w Polsce jest ciągle rzadkością. A przecież nigdy nie wiadomo, ile Twoje
dobre słowo może znaczyć dla drugiego człowieka. Odzywaj się serdecznie do
każdej napotkanej osoby — przyczyń się do stworzenia w naszym kraju
nawyku wzajemnej życzliwości.

Bądź osobą życzliwie usposobioną do innych i do świata. Pamiętaj, że uczucia

są zaraźliwe; przenoszą się z ogromną łatwością z jednej osoby na inną i
wywołują podobne poruszenia we wszystkich ludzkich sercach. Stąd
szczególna wartość życzliwości we wszystkich jej postaciach {przejawach.

Rozpocznij epidemię życzliwości w swojej rodzinie, środowisku, miejscu

pracy, zamieszkania...
 Wzajemny szacunek...

... jest podstawowym elementem porozumiewania się. Nie można

oczekiwać, zęby ludzie szczerze dzielili się z nami swoimi przeżyciami i
myślami, jeżeli nie okazujemy im szacunku i prawa do wyrażania własnego
zdania. Nie możemy tez sami swobodnie wyrażać siebie, jeżeli rozmawiamy z
kimś, kto nas nie szanuje.

Każdy człowiek ma inne doświadczenia życiowe, inaczej postrzega rze-

czywistość — a co najważniejsze — ma podstawowe prawo do tego, żeby być
sobą w każdych okolicznościach.

Sztuka życia z ludźmi to wielka umiejętność. Okazuj ludziom szacunek i w

zamian oczekuj go dla siebie.
 Dar przyjaźni

Przyjaciel to ktoś, przed kim można głośno myśleć.

Raiph Waldo Emerson

Szanuj i pielęgnuj przyjaźnie oraz dobre kontakty, oparte na wspólnych

zainteresowaniach i poczuciu bliskości. Otaczaj się przyjaciółmi, którzy chcą
Cię zachęcać do rozwoju, będą wspierać w mądrym życiu l wyślą Ci jasny
komunikat, kiedy zabłądzisz czy zagubisz się w życiu. Każdy z nas od czasu do
czasu potrzebuje korygujących informacji zwrotnych, Ich brak powoduje, że
można nadmiernie oderwać się od rzeczywistości. Między innymi po to są
przyjaciele — żeby sprowadzać nas na ziemię!

Bogate i ciekawe życie towarzyskie jest wielkim błogosławieństwem. W czasie

mojego życia udało mi się nawiązać wiele bliskich znajomości. Jest jednak
tylko jedna przyjaźń, która od młodzieńczych lat stanowi (Dla mnie źródło
wiary, siły, szczęścia i spełnienia. Wierzę, ze taka przyjaźń jest łaską i
bezcennym darem Opatrzności. Patrząc dzisiaj na moją przyjaciółkę
Małgorzatę ciągle zachwycam się jej pięknem (wewnętrznym i zewnętrznym)
oraz życiową mądrością. To ona od 30 lat jest moim nauczycielem,
przewodnikiem i światłem dla mojej duszy.
 Trzymaj z dobrym towarzystwem
Zastanów się, czy dobierasz sobie towarzystwo ludzi, którzy wzbogacają
Ciebie i Twoją rodzinę czy tez pozostawiasz to przypadkowi? Ludzie, z
którymi spędzasz czas, maja na Ciebie znaczący wpływ — pozytywny lub
negatywny.

Nie chodzi o to, by zerwać swoje obecne przyjaźnie i zawrzeć nowe

znajomości. Po prostu spójrz z dystansem na swoje związki z ludźmi. Czy
osoba, z którą często się spotykasz, pomaga Ci się rozwijać? Czy jest to ktoś,
kogo podziwiasz i szanujesz? Czy ważne są dla was podobne wartości? Jeżeli
tak — świetnie! Jeżeli nie — być może zacznij mniej czasu spędzać z nią, a
więcej w samotności czy w innym środowisku. To od Ciebie zależy
dokonywanie właściwych wyborów.
 Miej odwagę przyjąć pozytywne nastawienie do życia
Nastawienie jest wyborem — to postawa psychiczna, to sposób, w jaki myślisz
o sobie, o życiu i o ludziach. Twoje podejście do życia i jego postrzeganie
wpływa na Twoje postępowanie i reakcje. Oddziałuje na Twoje relacje
międzyludzkie i stosunek do samego siebie.

Pozytywne nastawienie nie rozwiąże życiowych problemów, ale umożliwi

skuteczne i twórcze podejście do nich.

Pozytywne nastawienie pozwala postrzegać problem jako sposobność do nauki,

trudność — jako wyzwanie, niewygodę — jako motywację do zmiany, krytykę
— jako informację zwrotną, przykre doświadczenie — jako lekcję. Natomiast
negatywne nastawienie jest najlepszą receptą na odniesienie porażki. Pamiętał
słowa Isaaca Basheyisa Singera: „ Jeżeli wciąż mówisz, ze coś się nie uda,
masz szansę zostać prorokiem". Twoje przepowiednie zawsze się sprawdzą.

Twoje nastawienie jest odbiciem Twoich myśli, punktem startu do tworzenia

życia najwyższej jakości. Właściwe nastawienie uwalnia od ograniczeń i
otwiera nowe możliwości.
Pamiętaj:
• że nie musisz się szamotać
• że nie musisz walczyć
• że nie musisz wygrać
• że musisz po prostu wiedzieć

Załóż dziennik. Zapisuj swoje wglądy, przeżycia, nowe zrozumienie świata.

Zapisuj ważne wydarzenia oraz te mniej ważne — wszystkie mogą okazać się
znaczące, gdy wrócisz do nich po jakimś czasie. Zapisuj swoje sny — tkwi w
nich bogactwo informacji pochodzących z Twojej podświadomości.
 Przez jeden dzień. mów tylko prawdę
Jeżeli myślisz, ze powiedzenie prawdy mogłoby sprawić zbyt wielki ból -
powstrzymaj się i nie mów nic. Ale nie kłam.

Mów prawdę sam sobie, a oczywiste staną się prawdy, które masz
wypowiedzieć na głos.
 Miej czas

Ten anonimowy poemat wyraźnie sugeruje, jak powinniśmy układać swoje

codzienne życie:

Miej czas na pracę — jest ceną sukcesu.

Miej czas na rozmyślanie —jest źródłem siły.
Miej czas na zabawę —jest eliksirem wiecznej młodości.
Miej czas na czytanie —jest skarbnicą mądrości.
Miej czas na życzliwość—jest drogą do szczęścia.
Miej czas na milość — jest pokarmem duszy.
Miej czas na dzielenie się — życie jest zbyt krótkie, by chować je dla siebie.
Miej czas na śmiech — jest muzyka serca.
Miej czas na przyjemności — to nagroda za Twoją prace.
Miej czas na marzenia — przybliżają Cię do gwiazd.

Miej czas na planowanie — wtedy wystarczy Ci czasu na pozostałe dziewięć

spraw.
 Usprawnij wykorzystanie czasu

1. Sporządź listę celów i priorytetów. Pamiętaj, żeby jasno określić, co

chcesz osiągnąć.

2. Codziennie rób listę spraw do załatwienia.

3. Zaczynaj od rzeczy najpilniejszej, umieszczonej na czele listy. Naucz

się wykonywać zadania w kolejności od najważniejszej do mniej
ważnych.

4. Często zadawaj sobie pytanie: „ Jak mogę w tej chwili najlepiej spo-
żytkować swój czas?"

5. Nie odkładaj niczego na później — zrób to teraz!

Wierzę, że jedynym, co naprawdę mamy, jest czas. Traktuj go wyłącznie jako

przyjaciela. Ten „czas" to Twoja życiowa energia. Nawet, gdy uważasz, że nie
masz absolutnie nic do ofiarowania, zawsze możesz przekazać swój czas.
Umiejętność panowania nad czasem jako tworzywem (możliwości przynosi
ogromne korzyści i pomnaża wewnętrznego bogactwo.
 Skupienie się na jednym
We wszystko, co robisz, wkładaj tyle serca, ile tylko potrafisz. Niezależnie od
tego, co to jest — czy sprzątasz, pracujesz, rozmawiasz z ukochana osoba,
gotujesz, piszesz czy prowadzisz samochód — poświęć się temu całkowicie, z
pełną świadomością i rób to tak dobrze, jak tylko potrafisz. Skupiaj się na
każdym kroku, który wykonujesz. Koncentruj się na szczegółach. Wykonuj
każde działanie tak skutecznie, jak tylko potrafisz.

Jest to prosta, ale bardzo skuteczna technika życia ludzi spokojnych i za-
dowolonych. Stosuj ja, żeby znaleźć spokój, odprężenie i zadowolenie, kiedy
tylko zechcesz. Nieważne, czy jesz obiad, zmywasz naczynia czy czytasz
gazetę...
 Pozostawanie w teraźniejszości

Zmartwienia z powodu przeszłości i troska o przyszłość stanowią źródła

większości emocjonalnych zaburzeń i niepokojów. Jednak zarówno
przeszłość, jak i przyszłość to abstrakcyjne pojęcia, a my obsesyjnie za-
martwiamy się tym, co się zdarzyło, i tym, co może się zdarzyć. Czyż to nie
szaleństwo?

Jedynym stanem, na który naprawdę możesz wpływać, jest „tu i teraz". Warto
zatem nauczyć się żyć w teraźniejszości. Ciesz się jak dziecko każdą chwilą
dla niej samej. Kieruj swoją uwagę i myślenie na to, by czerpać jak najwięcej z
każdej chwili. Bądź obecny, uważny i w pełni oddawaj się temu, co właśnie
robisz.

Pogódź się też ze zmianami. Większość ludzi ze wszystkich sił opiera się
przed zmianami. Walczą ze starzeniem się, z tradycjami rodzinnymi, z
postawami dzieci. To z góry przegrana walka, bo zmiana jest jedną z
nielicznych pewnych rzeczy w życiu, jedną z niewielu, które zdarzą się na
pewno.

Kiedy stawiasz opór czemuś, co jest nieuniknione, narażasz się na ból i żal.
Jednocześnie tracisz siły witalne i sporo potencjalnej radości. Zdolność do
akceptacji zmian jest bardzo ważna — szczególnie w związku partnerskim i w
domu. Otwórz serce na zmiany. Dostosowanie się jest prostsze, niż Ci się
wydaje. Kiedy godzisz się na zmiany, budujesz życie wypełnione spokojem i
radosną akceptacją.
 Zaplanuj zmiany

W jakiej sferze życia chciałbyś wprowadzić zmiany w najbliższym roku? Z

jakiej sfery życia jesteś szczególnie niezadowolony? Czego Ci najbardziej
brakuje w życiu?

Zastanów się przez chwilę i wybierz trzy zmiany, których pragniesz. Następnie
zadaj sobie poniższe pytania:

• Co by się stało, gdybyś dokonał tej zmiany?

• Co by się stało, gdybyś nie dokonał tej zmiany?
• Co by się nie stało, gdybyś dokonał tej zmiany?
• Co by się nie stało, gdybyś nie dokonał tej zmiany?

Przypomnij sobie trzy dobre zmiany, które zaszły w przeszłości i wciąż maja
znaczący wpływ na Twoje życie. Jak ich dokonałeś? Jakim sposobem stały się
możliwe? Być może warto zastosować ten sam sposób w stosunku do zmian,
których pragniesz teraz.

Trudno o pewniejsza oznakę nienormalności jak powtarzanie w kolko tego

samego i oczekiwanie, ze otrzyma się inne wyniki. Albert Einstein
 Zaryzykuj zamianę

Czym grozi zmiana? Ośmielenie się na zmianę może przynieść następujące

ryzyko:

• że Ci się nie uda;

• że będziesz odrzucony;
• że Cię wyśmieją;
• że niektórzy ludzie przestaną Cię lubić.

Zadaj sobie pytanie, czy wszystko to naprawdę ma tak wielkie znaczenie dla
Ciebie. Jeżeli nigdy nie podejmiesz ryzyka, nigdy nie dostaniesz tego, czego
chcesz. Zrób coś, cokolwiek — zrób mały krok w stronę lepszego życia. Zaufaj
i zaryzykuj!
 A może zmienić siebie?

W ostatnim dziesięcioleciu jedna z najprężniej rozwijających się dziedzin były

terapie — ostatnio słyszałam, że ktoś doliczył się ponad 2.500 różnorodnych
form współczesnych terapii! Od lat obserwuję, jak przeciętni ludzie o
przeciętnej motywacji nagle po jednym weekendowym seminarium odkrywają,
że przy niewielkie] pomocy i niewielkim wysiłku mogą dokonać takiej
przemiany samych siebie, o jakiej poprzedniemu pokoleniu nawet się nie śniło.
I to w stosunkowo krótkim czasie.

Wierzę, że każdy z nas może przekształcić siebie — z osoby będącej ofiarą

okoliczności w kogoś, kto mądrze zarządza sobą i swoimi reakcjami na
okoliczności. Zazwyczaj najskuteczniejszą metodą nie jest próba zmiany
samych sytuacji, lecz sposobu, w jaki sobie z nimi radzisz. Tego można się
nauczyć.

Możesz zmienić wyraz twarzy, postawę ciała, sposób oddychania. Możesz też
zmienić swoje nastawienie i zachowania. Najlepszym wyjściem jest połączenie
tych wszystkich aspektów. Tylko głupcy spodziewają się uzyskania innych
rezultatów, stosując wciąż takie same zachowania.
 Wyraz twarzy

Zmarszczone brwi? Bruzdy na czole? Zaciśnięte zęby? Opuszczone kąciki ust?

W jakim stanie jest ta osoba?

Zwróć uwagę, czy Twoja szczęka nie jest zaciśnięta, gdy czytasz te słowa.
Kiedy następnym razem poczujesz złość, zwróć uwagę na zaciskanie się
szczęk. Gdy kurczą się mięśnie w tym miejscu, pojawiają się dwa dodatkowe
skutki: wrażenie ogólnego ucisku w rejonie ramion i szyi oraz ból głowy.
Wielu rehabilitantów uważa, ze znaczna cześć chronicznych problemów z
plecami ma swoje źródło w obszarze szczęk. Z kolei moja położna tłumaczyła
mi wiele lat temu w szkole rodzenia, że zaciśnięte szczęki powodują napięcie
mięśni dna miednicy.

Tak wiele można osiągnąć tylko rozluźniając mięśnie twarzy! Od razu teraz po
prostu pogodnie się uśmiechnij... Czy coś się zmieniło?
 Śmiej się z siebie

Jedną z najważniejszych życiowych umiejętności jest zdolność do śmiania się z

samego siebie. Wierzę, że stajemy się osobą dorosłą i dojrzałą w momencie,
kiedy pierwszy raz się z siebie zaśmiejemy. Żyj z poczuciem humoru, a śmiech
stanie się nieodłączną częścią Twojego codziennego życia. Ciesz się
spontanicznie z życiowych radości i przyjemności.

Traktuj poważnie swoje marzenia, ale nie siebie i swoje ograniczenia.

 Postawa

Pozycja, jaką przyjmuje Twoje ciało, ma wpływ na to, jak radzisz sobie z
życiowymi problemami i stresami. Co sygnalizuje pochylona głowa,
zaciśnięte palce, założone ręce, nogi skrzyżowane w kostkach i skierowane
do dołu kąciki ust?

Zgarbione ramiona i zgięty kark powodują, że powietrze zatrzymuje się w

górnej części klatki piersiowej, co z kolei nie pozwala głęboko i swobodnie
oddychać. Taka postawa sygnalizuje uległość, bezsilność i słabość.

Jeżeli wątpisz, ze postawa ciała ma wpływ na Twoje samopoczucie, zrób

prosty eksperyment: wyjdź teraz na spacer po ulicy, stawiając energiczne
kroki, z dumnie uniesioną głową, ściągniętymi łopatkami, śmiało patrząc
ludziom w oczy. Po jakimś czasie idź dalej ze zwieszoną głową,
opuszczonymi ramionami, powłócząc nogami. Po której przechadzce czujesz
się lepiej?

A oto propozycja prostego ćwiczenia leczące skłony: Stań w postawie

wyprostowanej i przez chwilę głęboko oddychaj. Po chwili opuść podbródek
na piersi i zacznij się powoli pochylać — kręg po kręgu — aż cała górna część
ciała swobodnie zwiśnie ku podłodze. Przez cały czas oddychaj spokojnie.
Ramiona, ręce, szyja powinny być luźne, odprężone. Pozostań w tej postawie
przez kilka minut. W hatha-jodze ma ona nazwę „wodospad”. Zacznij się
prostować w odwrotnym kierunku, głowa na końcu. Ćwiczenie powtórz tyle
razy, ile trzeba, byś poczuł, że kark, ramiona i plecy są rozluźnione
 Sposób oddychania
Twój ogólny stan zdrowia i samopoczucie, a nawet sposób myślenia i stan
ducha nierozerwalnie wiążą się ze sposobem oddychania. Nie jest to myśl
nowa. Idea ta jest od ponad 5 tysięcy lat propagowana przez mistyków
hinduskich i mistrzów chińskich. Panowanie nad oddechem jest
najważniejszym elementem tych nauk. Na nim opierają się sztuki walki i
doskonalone od wieków praktyki medytacyjne. Kontrolując swój oddech,
możesz zapanować nad własnym samopoczuciem, w każdej sytuacji znaleźć
spokój i poradzić sobie z każdym problemem.

Bardzo łatwo jest zaobserwować zmiany w procesie oddychania towarzyszące

różnym sytuacjom życiowym. Wynika stąd jasno, jak ściśle oddech spleciony
jest z reakcjami ciała i psychiki. Dlatego nie jestem w stanie zrozumieć, czemu
większość ludzi przykłada tak mało uwagi do swojego sposobu oddychania.

Osoba zestresowana — bez względu na to, czy jest to stres pozytywny, czy
negatywny — oddycha płytko i szybko. Natomiast osoba zadowolona,
szczęśliwa zawsze oddycha swobodnie, głęboko i wolno. Ze wszystkich
technik, które poznałam w swojej długoletniej karierze terapeutycznej,
najskuteczniejsze i najszybciej działające są te, które opierają się na sposobach
oddychania. Zacznij stosować świadome praktyki oddechowe, a znajdziesz się
na drodze do spełnionego życia, pełnego radości, zdrowia i szczęścia.

Obserwuj swój oddech, zaprzyjaźnij się z nim. Poszukaj dobrego nauczyciela

oddechu.
 Na nowo naucz; się oddychać

Wyjątkowość oddychania pośród innych funkcji organizmu polega na tym,

ze jest to jedyna mimowolna czynność, nad którą możemy świadomie
panować. Uwierz, że wiele aspektów Twojego życia polepszy się, gdy
zaczniesz lepiej oddychać!

Oddychać umie każdy, ale oddychać we właściwy sposób to zupełnie inna

sprawa. Złe nawyki w oddychaniu to: zgarbione ramiona, zaciśnięte gardło,
ściśnięta klatka piersiowa, płytki oddech. Wystarczy przez kilka minut
dziennie doskonalić swój sposób oddychania, by wykształcił się nowy
nawyk.

Aby poczuć, jak przepona powiększa się podczas prawidłowego oddychania,

obejmij dłońmi talię. Następnie bez unoszenia ramion ani nadwerężania płuc
wciągaj powietrze, aż poczujesz, że dłonie rozchodzą się pod wpływem
„rosnącego" brzucha. Później powoli i spokojnie wypuść powietrze, aż brzuch
opadnie. Oprócz efektów zdrowotnych takie oddychanie łagodzi nerwy i
szybko wprowadza człowieka w stan spokoju i odprężenia.
 Prawidłowy oddech

Oddech towarzyszy Ci od pierwszych chwil życia. Od niego wiele zależy:

wpływa on zarówno na Twoje zdrowie, jak i na energię oraz nastrój. Oddech
jest nie tylko procesem biologicznym, ale tez emocjonalnym i duchowym. Jego
rytm zmienia się pod wpływem myśli nastrojów i uczuć — pomiędzy
oddechem a psychiką zachodzi ścisły związek.

Dobre dla zdrowia oddychanie zaczyna się od przepony. Przepona to ważący

prawie 5 kg płat mięśniowy, który oddziela klatkę piersiową od jamy
brzusznej. Kiedy we właściwy sposób wciągasz powietrze podczas wdechu,
przepona kurczy się i przesuwa ku dołowi, pozostawiając miejsce na
powiększające się płuca. Podczas wydechu mięśnie brzucha popychają
przeponę ku płucom, dzięki czemu powietrze wydobywa się na zewnątrz.
Dobre oddychanie ma na celu zwiększenie aktywności przepony i żeber, a nie
górnej części klatki piersiowej! A poza tym głębokie oddychanie przeponowe
zwiększa wydzielanie endorfin (hormonów szczęścia).
 Oddychanie przeponowe — ćwiczenia

Usiądź wygodnie i opuść ramiona. Jeżeli to możliwe, połóż się na plecach z

nogami ugiętymi w kolanach. Skoncentruj się na oddychaniu przeponą.
Wydłużaj oddech, wydychając powietrze do końca. Zrób wdech i zauważ, jak
Twój oddech rozprzestrzenia się poniżej żeber. Powoli wypuść powietrze.
Odczekaj chwilę i powtórz proces pięć razy. Oddychaj przeponą, a nie klatką
piersiową. Jeżeli zauważysz opadanie i unoszenie się klatki piersiowej,
przesadnie wypnij brzuch, by oddychać tylko przeponą.

Innym razem oddychaj powoli przeponą, tak jakby Twój oddech był potężnym,
spokojnym strumieniem. Połóż ręce na brzuchu i pozwól, aby ; unosiły i
opadały w rytm Twojego oddechu.
 Rebirthing

Jest to metoda psychofizycznego odradzania się, której twórcą jest Leonard

Orr. Powstała w latach 70. w USA w wyniku wieloletnich eksperymentów
autora z różnymi metodami samodoskonalenia się i rozwoju potencjału
ludzkiego. W tej chwili jest jedną z najbardziej popularnych na świecie i
najskuteczniejszych metod rozwoju duchowego i obniżania stresu.

Rebirthing trafił do Polski pod koniec lat 70. dzięki pani Lucynie Winnickiej,
kiedy to Leonard Orr odpowiedział na jej zaproszenie. Od tego czasu kilka
razy odwiedzał Polskę, przeprowadzając w wielu miastach sesje grupowe i
indywidualne oraz szkoląc specjalistów w zakresie pracy z oddechem
(rebirtherów).

Orr przeszkolił w swojej metodzie wielu trenerów na świecie. Najbardziej

znanymi są Sondra Ray (twórca LRT, czyli treningu związków miłości), Bob
Mandel, Peter Kane, Jim Leonard (twórca metody Vivation), Phil Laut,
Christina Thomas (twórca Bodhi-soul Breathwork), Jim Morningstar (autor
książki Oddech światła i miłości), Colin P. Sisson (twórca integracji
oddechem), Judith Kravitz (twórca Transformational Breathing), Nemi Nath
(twórca Brcathconnection Breathwork). Każdy z nich założył własną szkołę i
ma swoich uczniów. W roku 1995 powstała Międzynarodowa Fundacja Pracy z
Oddechem (Intemational Breathwork Foundation, www.ibf.network.org), która
zrzesza czołowych nauczycieli i główne szkoły świadomej pracy z oddechem.

Na wielu uniwersytetach na świecie metody pracy z oddechem są integralną

częścią studiów psychologicznych. Powstało już wiele prac magisterskich
(także w Polsce) i doktorskich poświęconych tej metodzie.
 20 połączonych oddechów

Codzienna praktyka dwudziestu połączonych świadomych oddechów wraz z

samoobserwacją przynosi natychmiastowy relaks, dotlenienie mózgu i
oczyszczenie emocjonalne. Jest prosta i nic nie kosztuje!

Znajdź ciche miejsce i usiądź wygodnie. Oddychaj przez nos: cztery pełne
głębokie oddechy jeden po drugim (nie rób przerwy pomiędzy wdechem a
wydechem), piąty oddech wolniejszy i przedłużony. Wykonaj ^cztery takie
serie. Chwilę posiedź spokojnie, obserwując swoje myśli.

Na początku nie polecam robienia więcej niż dwudziestu takich oddechów.

Oddech porusza stłumiony materiał emocjonalny — zatem podczas dłuższej
sesji oddechowej warto mieć przy sobie przeszkolonego terapeutę oddechu
(„sittera"),
 Naprzemienne oddychanie przez nos

Jeśli poświęcisz na to ćwiczenie choć kilka chwil dziennie, łatwiej będzie Ci

odzyskać równowagę, spokój i opanowanie.

Usiądź wygodnie. Przyłóż do czoła palce wskazujący, środkowy i serdeczny

prawej ręki. Kciuk i mały palec delikatnie oprzyj na nozdrzach. Zamknij oczy.
Nabierz powietrza. Zatkaj kciukiem prawą dziurkę nosa, wypuść powietrze
przez lewą, a następnie (także lewą dziurką) ponownie wciągnij je głęboko.
Gdy nabierzesz powietrza, poczekaj chwilę, małym palcem zatkaj lewą dziurkę
jednocześnie odsłaniając prawą. Wypuść nią powietrze, znów zrób wdech,
odczekaj chwilę i zasłoń prawą dziurkę kciukiem. Odsłoń lewą i wypuść
powietrze. Powtórz to ćwiczenie jeszcze dwa razy. Potem stopniowo zwiększaj
liczbę naprzemiennych oddechów.
 Pielęgnuj zdrową samoocenę

Zdobądź bezcenną wiedzę, jak budować zdrową samoocenę. Od niej

zaczynają się zdrowe, twórcze związki z otaczającym Cię światem, z ludźmi,
ze stawianymi sobie celami. Zawsze można podnieść swoje poczucie własnej
wartości, niezależnie od tego, jak niewielkie być może je masz. Kroki
podjęte dla poprawy samooceny znacząco podniosą jakość Twojego życia i
Twoich relacji. Czas przeznaczony na odpowiedzialną troskę o siebie
najprawdopodobniej będzie stanowił najpoważniejszą inwestycję, jaką
kiedykolwiek poczyniłeś.

Czytanie książek z tej dziedziny jest pomocne, lecz nic nie zastąpi pracy w
grupie ludzi, zdecydowanych na wzięcie odpowiedzialności za swoje życie.
Poszukaj trenera rozwoju osobistego, który specjalizuje się w tych
zagadnieniach i który jest osobą, jaką Ty chcesz się stać.

Rozważ poniższe klucze do zdrowej samooceny i sprawdź, czego Ci brakuje.

Pamiętaj, ze łańcuch jest tak silny jak jego najsłabsze ogniwo. Uczciwe
określenie swojego słabego punktu jest szansą na ogarnięcie współczuciem i
miłością samego siebie oraz podjęcie pracy w kierunku wzmocnienia tego
ogniwa.

• poczucie własnej wartości (samouznanie)

• poczucie przynależności
• poczucie celu
• poczucie własnych możliwości
• poczucie pewności i bezpieczeństwa
• doświadczanie spełnienia i samorealizacji
• świadomość wymiaru duchowego.
 Poczucie własnej wartości
Bardzo podoba mi się definicja samouznania (ang. self-esteem) podawana
przez Nathaniela Brandena: „samouznanie jest doświadczaniem siebie jako
osoby kompetentnej w pokonywaniu podstawowych wyzwań stawianych przez
życie i zasługującej na szczęście.” Wg Brandena, konieczne jest, aby
samouznanie opierało się na adekwatnej ocenie rzeczywistości i
wszechstronnym poznaniu samego siebie.

Ten amerykański psychoterapeuta jest jednym z prekursorów i wieloletnich

propagatorów wiedzy o samoocenie i jej uzdrawianiu. Swoja koncepcję o
kluczowym znaczeniu poczucia własnej wartości do prowadzenia skutecznego
życia wykłada w książce 6 filarów poczucia własnej wartości (Wyd. Ravi,
1998). Miałam szczęście dostać egzemplarz tej książki od innego doskonałego
nauczyciela i autora Tadeusza Niwińskiego (JA; TY to masz i rozwijaj; MY —
czyli jak być razem) długo przedtem, zanim ukazała się ona po polsku.
Uważam ją za swojego rodzaju „biblię" tego tematu i często do niej wracam.
Na końcu 6 filarów znajdziesz 31-tygodniowy program ćwiczeń oparty na
technice kończenia zdań, opracowany przez Brandena specjalnie do budowania
wysokiego poczucia własnej wartości.

Podaruj sobie wysokie poczucie własnej wartości. Nie czekaj!

 Pozwól sobie na szczęście
Ponoć 70 procent ludzi na jakimś etapie swojego życia doświadcza klinicznej
depresji. Dlaczego jesteśmy tacy nieszczęśliwi, skoro większość z nas tak
bardzo pragnie szczęścia?

Szczęście jest stanem naturalnym. Wystarczy sobie na ten stan pozwolić.

Pracuj z afirmacją: „Zasługuję na szczęście". Mów to zdanie, śpiewaj, mrucz,
krzycz, pisz, tańcz. Umów się ze sobą, ze szczęście jest Twoim nadrzędnym
celem. Bądź wdzięczny za wszystko, co masz. Często myśl o tym, co Cię
uszczęśliwia, co wywołuje w Tobie stan szczęścia, i rób to.

Co musiałoby się dzisiaj wydarzyć, abyś czuł się szczęśliwy i spełniony? Ile
masz sposobów na to, by dobrze się czuć? Co jeszcze mogłoby być radością i
satysfakcją?
Zatrzymaj się

Co dzisiaj robiłaś? Na pewno byłaś bardzo zajęta, w pośpiechu starałaś się

załatwić wiele spraw na czas, żeby zdążyć ze wszystkim. Nic dziwnego, że
jesteś zmęczona i wyczerpana.

Wyznacz jeden 20, 30-minutowy okres każdego dnia, który przeznaczysz dla
siebie. Niech to będzie czas na nadążenie lub na nic-nie-robienie. Wykorzystaj
ten czas na medytację, kontemplację albo patrzenie w płomień świecy. Rób to
regularnie, a poprawi się Twoje zdrowie, będziesz mniej się martwiła, staniesz
się mniej podatna na problemy związane ze stresem — i z pewnością znacząco
przedłużysz swoje życie.
 Odpoczywaj

Większość ludzi uważa, ze potrafi odpoczywać. Po pracy siadają z drinkiem

przed telewizorem albo przeglądają gazety. Inni grają w tenisa, chodzą na
siłownię, uprawiają ogródek lub idą z psem na spacer.

W wirze codziennych spraw i obowiązków pewnie rzadko znajdujesz

okazję do odpoczynku. Jednak nierozładowane napięcie wcześniej czy późnej
daje się we znaki — czujemy się przepracowani i zmęczeni, przestajemy
cieszyć się życiem, boimy się, że nie sprostamy kolejnym zadaniom. Dlatego
warto poznać proste i skuteczne metody zarządzania swoją energią, metody
budowania wewnętrznej równowagi i optymizmu. Udaj się na seminarium
poświęcone metodom radzenia sobie ze stresem. Regularnie słuchaj kaset
relaksacyjnych (z progresywną relaksacją nagraną głosem ulubionego lektora)
lub poszukaj książek na temat technik, które pozwalają utrzymać ciało i umysł
w idealnej kondycji oraz harmonizować ich funkcje.
 Podaj dalej! Give-away!
Jeżeli nie używałaś czegoś przez rok, oddaj to komuś innemu bez względu na
to, jak bardzo jesteś do tej rzeczy/ubrania/sprzętu przywiązany. Podaj to dalej
— wpraw te rzeczy w ruch. Niech krążą wśród innych.

Indianie amerykańscy nazywają ten rytuał „giye-away". Pamiętaj, ze rzeczy,

które oddajesz, muszą być w dobrym stanie i nadawać się do użytku!

Energia, z której świadomie zrezygnowałeś, prędzej czy później wróci do

Ciebie pod inną, czasami zaskakującą postacią.
 Bądź czujny wobec swoich zachowań
Czy w swoim zachowaniu szanujesz potrzeby i prawa innych — bez względu
na to, gdzie jesteś: w parku, w sklepie, w restauracji, w korku ulicznym?
Często zadawaj sobie pytanie: Czy szanująca się osoba tak by się zachowała?
Czy powiedziałaby (zrobiłaby) to, co ja?

Wolno mi

Napisz na kartce: WOLNO MI.

Niech te słowa przypominają, że wolno Ci prowadzić swoje życie według
własnego życzenia, że wolno Ci popełniać błędy i uczyć się na nich.
 Zrezygnuj z racji

Świadomie zrezygnuj ze swojego przywiązania do posiadania racji. To

przywiązanie jest jak choroba — zawsze prowadzi do cierpienia i unie-
możliwia porozumienie. Ludzie nie chcą słyszeć, jak powinni myśleć i że nie
mają racji, tylko dlatego, że nie zgadzasz się z ich opinią. Wyrasta wtedy
między wami ściana, często niemożliwa do zburzenia.

Pamiętaj, że w każdej sprawie, w której wiesz, że masz rację — na świecie

mogą być miliony ludzi, którzy wierzą, iż nie masz racji. Posiadanie racji jest
wymysłem ludzi. Racja nie istnieje niezależnie od człowieka. Potrzeba
posiadania racji jest przekleństwem ludzkości — powodowała niekończące się
konflikty, wojny i cierpienia,

Zrezygnuj z posiadania racji. Wysłuchuj uważnie opinie innych ludzi. A

dlaczego właściwie nie możesz mieć dwóch opinii na ten sam temat?

Autor TRYLOGII SERCA, a w niej mojej ukochanej „biblii" rozwoju

osobistego, Terapii otwartego serca (Wyd. Ravi, 2001), rozpropagował takie
powiedzenie: I would rather be happy than right (wolę mieć szczęście niż
rację). Mandel niedługo odwiedzi po raz pierwszy Polskę. Nie strać okazji
spotkania tego niezwykłego człowieka, całym sercem oddanego idei pokoju w
naszych sercach, a przez to na świecie. Sprawdzaj informację o tej wizycie na
stronie www.foley.com.pl.
 Dobra dieta
Niezależnie od tępo, kto byt ojcem choroby — zla dieta na pewno była jej
matka.

Według założeń jogi, jedzenie dzieli się na trzy rodzaje: produkty uspo-
kajające, pobudzające i powodujące ospałość. Idealna dieta zawiera dużą ilość
warzyw, owoców, węglowodanów złożonych i produktów pełnoziarnistych, a
mało tłuszczów. Taki zestaw dostarcza maksimum energii, daje poczucie
zadowolenia przez cały dzień i pozwala zachować spokój. Wszystkie kuchnie
świata, ze swoją wielowiekową tradycją, opierają się na potrawach gotowanych
i duszonych z dużą ilością przypraw, czosnku l cebuli.

Unikał spożywania w pośpiechu: fast-foodów z dużą zawartością tłuszczu,

zimnych napojów oraz cukru. Tylko chwilowo poprawią Ci one nastrój, po
czym szybko pojawi się napięcie i ospałość.

Pamiętaj, że mieszkasz w Polsce — w klimacie umiarkowanym z przewagą dni

pochmurnych i zimnych. To zobowiązuje Ciebie do spożywania pożywienia
rozgrzewającego przez cały rok. Oznacza to także, że Twój organizm potrze-
buje zasadniczo innego pożywienia aniżeli osoby mieszkające w Australii,
Kalifornii, Indiach czy basenie Morza Śródziemnego. Np. owoce południowe,
z natury silnie odświeżające i ochładzające, są potrzebne mieszkańcom krajów
o klimacie gorącym. Jogurt naturalny tez jest ochładzający i można go łączyć
jedynie z potrawami rozgrzewającymi, tak jak robią to Bułgarzy, Gruzini i
Turcy.

Bądź ostrożny wobec wszystkiego, co „zdrowe" — dla Ciebie może to być

szkodliwe, np. jogurty owocowe nie mają mc wspólnego ze zdrowiem, gdyż
zakwaszają organizm, niszcząc śledzionę i żołądek. Nieprawdą jest tez, ze
surówki są zdrowe — są przede wszystkim ciężkostrawne i ochładzające.
 Kuchnia pięciu elementów
Człowiek, aby żyć, potrzebuje energii zawartej w pożywieniu — ale energii
właściwej, przynoszącej siły, zdrowie i radość, a nie wyczerpanie, smutek i
chorobę. Zasady działania tej „dobrej" energii oparte są na prastarych
obserwacjach, które filozofia Wschodu ujmuje jako teorię pięciu elementów
(żywiołów), utrzymujących harmonię człowieka z naturą, zgodnie z
odwiecznymi prawami Kosmosu.

Według założeń medycyny chińskiej, pokarmy przyporządkowane są

żywiołom. Z kolei każdemu żywiołowi odpowiada pewien smak i narząd:

ogień (gorzki) — serce

ziemia (słodki) — śledziona
metal (ostry) — płuca
woda (słony) — nerki
drzewo (kwaśny) — wątroba.

Pewne smaki w nadmiarze nam szkodzą. I tak unikaj spożywania wszystkiego,

co jest kwaśne, surowe i zimne — w naszym klimacie pokarmy takie
wychładzają śledzionę.

Zupa ugotowana metodą pięciu przemian leczy i energetyzuje. Więcej poczytaj

w mądrych książkach Anny Ciesielskiej Filozofia zdrowia oraz Filozofia życia.
Nad każdym spożywanym posiłkiem odmawiaj
swoją własną modlitwę dziękczynną.
 Dobre picie

Zamiast kawy (chyba, że masz grupę krwi A — wtedy kawa jest dla Ciebie
lekarstwem!) pij szklankę ciepłej przegotowanej wody z miodem, cytryną i
świeżym imbirem. Albo rumianek czy inna herbatkę ziołowa. Zawsze noś przy
sobie torebkę rumianku!

Rozgrzewająca i lecznicza herbatka ziołowa: na wrzątek wrzuć trochę

tymianku, korzenia lukrecji i szczyptę mielonego imbiru. Wszystko gotuj od 3
do 10 minut. Pij kilka szklanek napoju dziennie.

Lecznicza i rozgrzewająca nerki kawa: do wrzątku wsyp łyżkę świeżo

zmielonej kawy, trochę mielonego kardamonu, cynamonu i imbiru. Gotuj przez
3 minuty, słódź miodem. Najlepiej jest pić ten wywar z fusami rano na pusty
żołądek. Napój ten leczy wychłodzony niewłaściwą dietą organizm.

Pamiętaj też, że Twój system odpornościowy jest zależny od magnezu, cynku,

żelaza i selenu. Przyswajanie magnezu, żelaza i cynku blokowane jest przez
nadmiar wapnia, owoców, soków i słodyczy. Przy niedoborach magnezu,
cynku i witamin z grupy B rośnie w Twoim organizmie poziom cholesterolu.
 Nie przejadaj się

Uniwersalna energia wszechświata przejawia się w Tobie i poprzez Ciebie.

Jeżeli zjadasz duże ilości ciężko strawnego pożywienia, Twoja energia
spowalnia się, a wtedy uniwersalna energia ma trudności z ujawnianiem się w
Tobie.

Unikaj obniżających energię substancji, takich jak narkotyki i alkohol.

Zmień tez swoje podejście do jedzenia. Prawie wszyscy wynieśliśmy z
dzieciństwa program przymusowego jedzenia — wymóg zjadania wszystkiego,
co nałożone na talerz. Zanim zaczniesz cokolwiek jeść, określ stopień swojego
głodu na skali od 1 do 10 i zadaj sobie pytanie: Dlaczego? Czy jem dlatego, że
jestem naprawdę głodny? Czy dla zaspokojenia jakiejś potrzeby emocjonalnej?
 Dobre witaminy

Witaminy C, E, A i niektóre z grupy B uważane są za antyutleniacze;

mają silne działanie uzdrawiające, uspokajające i zapobiegające starzeniu się.
Witaminy D i A zapobiegają osteoporozie i zapewniają właściwy metabolizm
komórkowy.

Spożywaj jak najwięcej następujących artykułów, zawierających:

Witaminę A (zwalcza negatywne skutki stresu): masło, śmietanę, jaja,

marchew, wątrobę, zielone warzywa liściaste.
Witaminę D (ułatwia wchłanianie wapnia i fosforu}: masło, jam, ryby, tran i
wątrobę.

Witaminę E (wzmacnia funkcje odpornościowe): jęczmień, piątki owsiane,

oleje, orzechy, większość zielonych warzyw, groch, fasole, jaja, masło.

Witaminę C (wywiera pozytywny wpływ na zdrowie psychiczne): paprykę,

imbir, czarna porzeczkę, kiwi, marchewkę, czosnek, brukselkę, truskawki,
pomarańcze.

Magnez (działa anty stresowa, bardzo istotny w zaburzeniach krążenia):

kasze, ziarna, nasiona, mąka pełnoziarnista.

Witaminy z grupy B: kasze gryczaną i jęczmienną, ciemny chleb, migdały,

warzywa (brokuły, kalafior, kapusta, cebula, czosnek, szpinak), jaja, kiełki,
groch, soczewice, fasole, orzechy, mięso, podroby, ryby, drób i zielone
warzywa liściaste.
 Anioł Stróż

Setki milionów ludzi na świecie wierzy w istnienie aniołów. Anioły opiekują

się nami, uzdrawiają nas, pocieszają lekkim dotykiem swych niewidzialnych
rąk... Ja wierzę, że każdy z nas ma swojego Anioła Stróża.

We wszystkich trudnych sprawach własnych i swych bliźnich stosuj wezwanie:

Mój Aniele Stróżu, pójdź do Anioła Stróża.......................................(imię osoby)

i przekaż mu pozdrowienie miłości i pokoju.

Nie bierz sobie do serca zmartwień i kłopotów innych ludzi, ich opowieści o
chorobach, wypadkach i strapieniach, tylko wysyłaj im swojego Anioła Stróża.
Rób to często, a przekonasz się, jak w ciągu krótkiego czasu odmieni się życie
Twoje i tych, z którymi Cię zetknie los.
 Modlitwa

Módl się często, żarliwie i z pokorą. Modlitwa, szczególnie dziękczynna, ma

niewyobrażalną moc...

Dziękuje Ci, Boże

Za zdrowie i pokarm
Za miłość i przyjaciół
Za wszystko, co zsyłasz mi w swojej dobroci.
Dziękuje Ci, Ojcze Niebieski.

Ojcze, jest to Twój dzień, dzień przez Ciebie uczyniony. Będę zadowolony i
będę się nim radował. Ujawnij mi pracę dzisiejszego dnia. Ukaż mi Swoje
decyzje, nie moje, Panie, ale Twoje. Niech wyłącznie Twoja wola będzie
motywującą siłą mego życia.
Joel S. Goldsmith

Umiłowany Panie,
wszechmogący Boże
poprzez promienie słońca
poprzez powiewy powietrza
poprzez wszechprzenikające życie kosmosu
oczyszczaj mnie i odradzaj
uzdrawiaj moje ciało, serce i dusze.
 Wdzięczność
Stale poczucie wdzięczności za życie uniesie Cię wyżej. Doświadczanie i wy-
rażanie wdzięczności pomoże Ci uwolnić się od przeszłości, pozwoli ruszyć ku
przyszłości, ku realizacji Twoich marzeń. Stąpaj ścieżką honoru i
wdzięczności. Pamiętaj, że czasami łatwiej jest okazać się wdzięcznym wobec
bogów niż wobec ludzi. Ludzie za nic nie będą Ci tak wdzięczni jak za
wdzięczność!

Załóż ZESZYT WDZIĘCZNOŚCI. Wieczorem przed zaśnięciem przypomnij

sobie co najmniej pięć otrzymanych w ciągu tego dnia darów, ja które czujesz
się wdzięczny. Rób to codziennie przez 60 dni. Po dwóch miesiącach
codziennego świadomego dziękowania za pomyślność i obfitość, obecne w
Twoim życiu, nie będziesz już tą samą osobą, co dzisiaj.

Jeden dzień w tygodniu uczyń DNIEM WDZIĘCZNOŚCI. Poświęć go na

poszukiwanie piękna wokół siebie — w naturze, w oczach innych ludzi
(zwłaszcza dzieci). Spontanicznie kończ zdanie: „Jestem wdzięczna
(wdzięczny) za..."
Napisz LIST WDZIĘCZNOŚCI do osoby, której jesteś w tej chwili najbardziej
wdzięczny za jej obecność albo zaangażowanie teraz czy w przeszłości. Wyraź
w nim uznanie dla jej zalet jako człowieka i za Wszystko, co kiedykolwiek od
niej otrzymałeś.

Narysuj swoją własną MANDALĘ WDZIĘCZNOŚCI — symboliczny

kolorowy rysunek, który, Twoim zdaniem, przedstawia wdzięczność. To
proste; pomyśl o wdzięczności i niech kredki same poruszają się po papierze.
Zrób listę wszystkich ludzi i zjawisk w Twym życiu, za które jesteś wdzięczny;
pozwól sobie na odczucie wielkiego uznania.
 Stukaj darów

Umysł ludzki jest skonstruowany w tak zdumiewający sposób, że zwykle

znajduje to, czego szuka. Tak więc, jeśli szukasz głupoty, brzydoty i braku - z
pewnością je znajdziesz. Ale znajdziesz też piękno, dobro i obfitość, jeśli tego
właśnie zaczniesz szukać.

Proponuję Ci, żebyś z otwartym sercem szukał i rozpoznawał dary nawet w

sytuacjach, które niosą ból i przykrość; nawet w tym, co zwykle traktujesz jako
zagrożenie czy udrękę. Jeżeli potrafisz znajdować dar, najczęściej będzie to
coś pozytywnego, na czym będziesz mógł skupić uwagę. Kiedy taki sposób
patrzenia na życie stanie się nawykiem, życie z Tobą stanie się prawdziwą
przyjemnością, bo przestaniesz przejmować się drobiazgami. A Richard
Carlson twierdzi, że wszystko, czym się zamartwiamy, to są w istocie
drobiazgi...

Błogosławieństwo miłości i spokoju

Obyś zaznał spokoju,

Oby Twoje serce pozostało otwarte.
Obyś poznał piękno swojej prawdziwej natury.

Obyś został uzdrowiony.

 Nie ma ofiar — jesteś tu na ochotnika

Wierzę, że każdy z nas kreuje swoją rzeczywistość tak, aby się przebudzić do
świadomego życia i lak najwięcej nauczyć.

Aby doświadczyć innego świata, nie możesz zaczynać od zmiany świata

zewnętrznego, lecz siebie i swoich wewnętrznych filtrów, bo dopiero wtedy
będziesz mógł oglądać świat przez czysty filtr i w pełni podziwiać jego piękno.
Często pierwszym krokiem w stronę uzdrowienia jest samo odkrycie, że Twój
filtr jest lekko przybrudzony czy zanieczyszczony doświadczeniami z
przeszłości. Możesz wtedy świadomie zacząć pracę nad sobą w przekonaniu,
ze Twoje życie zależy od Ciebie, że możesz podnieść jego jakość, dokonać
pozytywnych zmian poprzez zmianę myśli, przekonań i podjętych w
przeszłości decyzji.
 Weź odpowiedzialność za siebie

Ponoszenie odpowiedzialności za siebie oznacza, że chcesz odpowiadać za

idee i wartości, którymi kierujesz się w życiu, za swoje wybory, decyzje i
zachowania.

Jesteś panem swojego życia i autorem swojego scenariusza na życie — co

oznacza, że to Ty odpowiadasz za własne życie i za własną pomyślność. W
każdej konkretnej sytuacji sam odpowiadasz za poziom świadomości, jaki
wybrałeś — to jest istota wolnej woli. Ty też ponosisz odpowiedzialność za
pomyślenie o konsekwencjach własnych czynów. Kiedy wybierasz działanie,
którego następstwa możesz przewidzieć, wybierasz zarazem te następstwa. Ty
odpowiadasz za to, w jaki sposób postępujesz z innymi ludźmi. Nikt nie może
Ciebie do tego „doprowadzić". Nie pozbawiaj się własnej mocy, nie okłamuj
się, ze inni mają władzę nad Tobą, bo przecież jej nie posiadają.

Zaakceptuj zasadę odpowiedzialności za siebie, uznając jednocześnie, że

dążenie do Twojego szczęścia jest wyłącznie Twoim, a nie czyimś zadaniem.

Źródło ruchu tkwi wewnątrz.

Arystoteles
 Pogódź, się z, tym, że nie masz władzy ani nad
umysłem, ani nad życiem innych ludzi

Być może oznacza to, że nie masz nieograniczonej władzy nad własnym
życiem. Wolna wola nie jest równoznaczna z wszechmocą. Czasami cierpią
niewinni ludzie, czasami nasze możliwości wyboru są bardzo ograniczone.
Ponadto oczywiście oddziałują na Ciebie różne czynniki, na które nie masz
wpływu. Lecz zdecydowanie masz wpływ na to, w jaki sposób reagujesz na te
czynniki.

Doświadczenie nie jest tym, co się zdarza w Twoim życiu, ale tym, jak
reagujesz na to, co się zdarza.
Aldous Huxley
 Przestań odgrywać nieszczęśliwego
Następnym razem gdy tylko przyłapiesz się na tym, ze się martwisz i
rozgrywasz w myślach jakiś nieszczęśliwy scenariusz — odrzuć tę
bezsensowna grę. Po prostu zrezygnuj z niej. Naucz się śmiać z samego siebie i
swojego przywiązania do nieszczęścia.

Pamiętaj, ze szczęśliwy człowiek to szczęśliwy partner, szczęśliwy rodzic,

szczęśliwy szef, szczęśliwy pracownik...
 Miejsce zmartwień
Jeżeli jesteś uzależniony od martwienia się — wyznacz sobie czas i specjalne
miejsce, w którym codziennie będziesz przeprowadzać sesję „świadomego
martwienia się". Najlepiej, jeżeli będzie się odbywała z dala od miejsca pracy i
domu. Każde pojawiające się w ciągu dnia zmartwienie, frustrację, irytację i
niepokój odkłada) na godzinę zmartwień. Zapisuj je ze szczegółami, zęby
pamiętać, czym masz się martwić, gdy przyjdzie na to czas.

W wyznaczonym momencie skup na zmartwieniach całą swoją uwagę. Rób to

ze świadomością, że na końcu czeka Cię ulga lub rozwiązanie. Po upływie
wyznaczonego czasu po prostu odejdź z tego miejsca, zapomnij o swoich
problemach i zajmij się czymś użytecznym, np. ugotuj dobrą zupę według
metody pięciu przemian! Zaufaj, ze Twoja
 Oddaj hołd błogosławieństwom przeszłości
Z pozytywnym, pełnym miłości nastawieniem pozwól swym myślom przebiec
wszystkie lata wstecz. Zatrzymaj się na okresach, które postrzegałeś jako
trudne, ale nie pozwól sobie na wyrzuty, oskarżanie, narzekanie czy
marudzenie. Sypnij tam złotym pyłem przebaczenia. Pomódl się w silnej
intencji uzdrowienia. Pochyl z pokora głowę przed byłym partnerem
(partnerka), podziękuj za miłość i czas, który spędziliście razem, podaruj
czerwoną różę miłości, zapal białą świeczkę pokoju, otocz ten okres swojego
życia uzdrawiającą migoczącą tęczą. Pobłogosław te wyzwania swoją
dzisiejszą wdzięcznością i zrozumieniem.

W zakamarkach pamięci poszukaj zabawnych stron tych sytuacji czy

związków. Zobacz w nich boską komedię, popatrz z dystansem na swoje
reakcje i zachowania. Weź odpowiedzialność za swoją rolę i baw się dobrze!

Na koniec tej medytacji uznaj, że każde z tych doświadczeń uczyniło Cię

osobą, którą jesteś dzisiaj. Uznaj, że były to błogosławieństwa w przebraniu.
Przypomnij sobie dobre chwile... przecież one też tam były. Podziękuj za nie.
 Ceremonia zamknięcia przeszłości

Czerpiąc ze wszystkich mocy swojej twórczej wyobraźni zaplanuj wydarzenie,

ceremonię albo przeżycie, by uczcić zamknięcie jakiegoś trudnego okresu,
związku czy sprawy. Może to być jakaś niespodzianka, koncert, przygoda z
bliską osobą, wakacje w jakimś wyjątkowym miejscu albo stworzenie przez
Ciebie obrazu, mandali, wiersza, piosenki czy opowiadania dla uhonorowania
najlepszych chwil.

Pobłogosław swoją przeszłość, a to otworzy drzwi nadchodzącym

błogosławieństwom w przyszłości.

Buduj przyszłość, zamiast naprawiać przeszłość.

 Oddaj hołd swojej rodzinie

Bert Hellinger niemiecki terapeuta starszego pokolenia, wypracował nowy nurt

w terapii systemowej rodziny, który w ciągu ostatnich dziesięciu lat zyskał
ogromną popularność i należy do najbardziej fascynujących zjawisk w psy-
choterapii przełomu wieków. Hellinger twierdzi, że nie możemy żyć w oderwa-
niu od losu naszych przodków. Wraca do tradycyjnych wartości, opisując natu-
ralne prawa działające w rodzinach i związkach, np. prawo do przynależności,
do szacunku czy do wyrównania korzyści i krzywd. Według Hellingera,
zaburzenia w tych obszarach są zawsze kompensowane w ramach systemu
rodzinnego.

W swojej pracy Hellinger posługuje się niewerbalnym językiem obrazu; tak jak
w rytuałach szamańskich, przeszłość, rozwiązanie i intencja jednoczą się w
jednej chwili. Wtedy na planie duszy wyłania się „nowy" scenariusz, ten
pierwotnie zaplanowany na Boskim planie, a nowy przepływ miłości
odbudowuje związki rodzinne.

Opracowana przez Berta Hellingera metoda „ustawiania rodzin", zwana

KONSTELACJAMI RODZINNYMI, jest pracą w grupie, polegającą na
przestrzennym odwzorowaniu struktury rodziny przy pomocy uczestników
zajęć. Wykorzystując ich reakcje, poszukuje się rozwiązań i w konsekwencji
powstaje nowy obraz rodziny.

Tworzenie nowego obrazu rodziny jest łagodną sztuką uzdrawiania zabu-

rzonego przepływu energii (miłości) w rodzinie. Kiedy wszyscy członkowie
rodziny są usytuowani na należnym im miejscu, a dawanie i branie jest
właściwie dobrane, wtedy konflikty zostają rozwiązane, a stare zastygłe bloka-
dy spontanicznie uwalniają się. Hellinger nazywa to zjawisko „ładem serca"
(order of love). Na Twoich oczach dzieje się cud uzdrowienia Twojej rodziny!
 Chociaż raz w życiu...

... podaruj sobie ustawienie swojej rodziny pod opieką doświad-

czonego terapeuty systemowego. Jest to niezapomniane przeżycie, które
uzdrowi strukturę Twojej rodziny. Praca ta dokonuje się w przestrzeni duszy,
poza planem intelektualnym czy emocjonalnym, dlatego tez jest łatwo i
łagodnie integrowana. Wystarczy, że w warsztatach weźmie udział jeden z
członków rodziny, by struktura całej rodziny została uporządkowana. Korzyści
z tej pracy sięgają daleko poza sprawy naszych najbliższych. Na ziemskim
planie egzystencji rodzinę postrzega się jako świętą grupę. To, że zajmiesz
swoje właściwe, należne Ci miejsce w rodzinie, pomoże Ci odnaleźć swoje
miejsce w życiu i swoją ścieżkę duchową.

Najpierw jest problem, a potem

rozwiązanie. Bert Hellinger

PS. Pierwsza książka tego wspaniałego nauczyciela ukazała się w Polsce

nakładem Gdańskiego Wydawnictwa Psychologicznego wiosną 2002, a sam
mistrz odwiedzi Polskę pod koniec tegoż roku na zaproszenie Stowarzyszenia
Trenerów Rozwoju Potencjału Osobistego HELR Szukaj informacji o tym
wydarzeniu na stronach www.foley.com.pl oraz www.help.org.
 Hellinger o rozwiązaniach
„Szczęście często wydaje się ludziom niebezpieczne, gdyż czyni ich 44
samotnymi. To samo dotyczy rozwiązywania problemów. Rozwiązanie często
doświadczane jest jako zagrożenie, ponieważ po nim następuje samotność; to
problemy i nieszczęście wydają się przyciągać towarzystwo innych. Problemy i
nieszczęścia występują często w kontekście takich uczuć jak niewinność i
lojalność, podczas gdy rozwiązania i szczęście często kojarzą się z uczuciami
zdrady i winy. Mimo ze poczucie winy nie jest uzasadnione (nie ma żadnego
jej powodu), i tak rozwiązania problemu doświadcza się jako zdradę i winę.
Dlatego właśnie przejście od problemu do rozwiązania jest tak trudne.”
Bert Hellinger, Love's Own Truths, 2001

Dostrzegaj szanse, a nie przeszkody.

Skupiaj się na rozwiązaniach, a nie na problemach.

 Wszystko, co wydarzyło się i dzieje w Twoim życiu,
jest konsekwencją przyjmowanych przez Ciebie
założeń o sobie i świecie. Weź odpowiedzialność za te
założenia.
 Bądź, gotów do zrewidowania starych założeń i
ograniczających przekonań

Zrób listę swoich myśli o sobie, o ludziach, o życiu, o miłości, o związkach, o

rodzinie. Jeżeli na tej liście znajdą się negatywne przekonania, jak najszybciej
zmień je na pozytywne! Tylko Ty decydujesz, w jakim świecie będziesz żyć.

Oto najszybsza procedura zmiany przekonań: dodaj do niego słowa „do

niedawna” i wypowiedz (napisz, pomyśl) je w czasie przeszłym, np. „Do
niedawna bałam się ciemności”, „Do niedawna uważałem, że nikt mnie nie
kocha”, „Do wczoraj nic mi się nie udawało", „Kiedyś myślałem, że jestem nic
nie warty", „Był taki czas, że ludzie mnie nie rozumieli”.

Terapeuci pracujący metodą NLP (programowania neurolingwistycznego)

mogą zaproponować Ci kilka innych, szybkich i niezwykle skutecznych
procedur zmiany przekonań. Czy jesteś gotów?
 Zdrowe przekonanie

W celu wykonania tego ćwiczenia zapisz na kartce przekonanie, które jest

często obecne w Twojej świadomości, a następnie zadaj sobie poniższe pytania
(wg racjonalnej terapii zachowania):
• Czy to przekonanie jest oparte na rzeczywistych faktach?
• Czy chroni moje życie i zdrowie?
• Czy pomaga mi osiągać bliższe i dalsze cele?
• Czy pomaga mi uniknąć najbardziej niechcianych konfliktów z innymi?
• Czy pomaga mi się czuć tak, jak chcę się czuć?

Przekonanie jest zdrowe, jeżeli odpowiedzi na wszystkie pytania brzmią TAK.

 Dobre myśli na dobry stan rano

Zaczynaj każdy dzień od otoczenia się białym światłem, od uśmiechu i

następujących myśli:

Jestem osobą obdarzona mocą i pewnością siebie. Wszystkie wydarzenia

dzisiejszego dnia śluza mojemu najwyższemu dobru. Ten dzień jest dniem
równowagi. To, czym jestem, jest piękne. Dziś przyciągam ku sobie tylko
piękno i świeżość. Niechaj światłość dzisiejszego dnia wypełni witalnością i
zdrowiem moje ciało. Niechaj ten dzień będzie pełen mocy i równowagi.
Niechaj z cala potęgą ujawni się piękno tego dnia. Niechaj wewnętrzna
kreatywność ujawni się w pełni swoich możliwości. Niechaj tak będzie.
Twórz swój dzień takim, jakim pragniesz, aby był. Wyobrażaj sobie, że jest
udany, że przebiega harmonijnie i płynnie. Postrzegaj każdą napotkana osobę
jako pozytywną i otwartą na Twoją energię.
 Dobre myśli na południe

Ten dzień idzie dobrze. Płynę z prądem życia. Czuje się silny i zadowolony.
We wszystkim widzę piękno. Absolutnie panuje nad swoim czasem. Jestem
ukierunkowany i zorganizowany, wiec zawsze przyciągam do siebie
równowagę. Wszystkie działania, jakie dziś podejmuje, są przejawem mej
nieograniczonej zdolności tworzenia. W każdej chwili podążam za energią
swojej ewolucji. Niechaj tak będzie!

Jeżeli zostaniesz wciągnięty w jakiś konflikt — spędź kilka minut w sa-

motności, oddychając głęboko.

Dobre myśli na dobry stan wieczorem

Składam podziękowanie za piękno dzisiejszego dnia. Jestem wdzięczny

za ....................................... (wymień). Niechaj energia tej nocy przyniesie
regeneracje i świeże spojrzenie. Niechaj tak się stanie!

Zacznij dzień z miłością i wdzięcznością. Przeżyj dzień z miłością i

wdzięcznością. Zakończ dzień z miłością i wdzięcznością...
 Usłuż komuś

Bezinteresownie wykonaj jakąś drobną przysługę dla drugiego człowieka. Puść

w ruch jakiś dobry uczynek. Zrób coś dobrego dla bliskiej osoby. Za każdym
razem, gdy pomagamy komuś — pomagamy też sobie. Zasada służenia innym
mówi, że masz wolność po to, by dobrze służyć. Jeśli będziesz przestrzegać tej
zasady, w życiu spotka Cię wiele miłych niespodzianek.

Gdy mieszkałam w Sydney, codziennie w drodze do city przejeżdżałam przez

słynny płatny most Harbour Bridge. Któregoś dnia spontanicznie zapłaciłam
myto za samochód jadący za mną. Cieszyłam się na myśl, jak zdziwi się tamten
kierowca, zorientowawszy się, że obca osoba zapłaciła za niego 2 dolary.
Robiłam to od tego czasu regularnie. Niekiedy kierowcy wyprzedzali mnie na
moście i machali przyjaźnie. Częściej nie było żadnej reakcji. Ja jednak
miałam frajdę ze zrobienia bezinteresownej przysługi.

Kilka tygodni później jadąc przez most, zatrzymałam się jak zwykle przy
bramce i już wyciągałam rękę, żeby wrzucić do kosza opłatę, kiedy wyświetlił
się nad nim napis: „Zapłacone". Moje zdumienie i szczęście było absolutne!."
Zapłacił kierowca jadący przede mną!
 Przyczyń się do czyjegoś zdumienia i szczęścia.
Dawaj ludziom więcej, niż mogliby się spodziewać, i
rób to z przyjemnością.
 Decyzje
Czy umiesz podejmować decyzje?

Tak. Nie. Nie mogę się zdecydować!

Aby podjąć dobrą decyzję, najpierw zdecyduj, co ma się wydarzyć. Napisz,

czego pragniesz, formułując to w pozytywny sposób — jest to bardzo ważna
część procesu decyzyjnego. Zobacz oczyma wyobraźni, jak to osiągasz. Jakie
nowe zachowania musisz wprowadzić, zęby to, czego chcesz, urzeczywistniło
się? Zrób listę tych zachowań. DZIAŁAJ — po prostu to zrób, nie wahaj się.
 Kiedy czujesz; strach, nie podejmuj pochopnych
decyzji i działań
Kiedy decyzja jest podejmowana pod wpływem strachu, powoduje ona jeszcze
większe zniszczenia i przynosi nowe problemy. Jeżeli jest to tylko możliwe,
odsuń podjęcie decyzji w czasie, a najpierw uświadom sobie swoje odczucia i
myśli. Przede wszystkim musisz wyraźnie zdać sobie sprawę z tego, czego
właściwie się obawiasz. Nie spiesz się z tą odpowiedzią. Najczęściej to, co
powierzchowne, stanowi tylko okrycie, maskujące strach. Zapytaj siebie:
Czego się boję? I kiedy otrzymasz odpowiedź, wyobraź sobie, że to się już
zdarzyło. Wtedy zapytaj: A czego boję się teraz? I znów wyobraź sobie, że to
już się zdarzyło.

Zadaj pytanie: Co może się wydarzyć najgorszego w tej sytuacji? David

Neenan, lider transformującego seminarium BUSINESS i TY — GRA,
KTÓRA DZIAŁA, twierdzi, że wszystko, czego się boisz, już się wydarzyło!
Ten niezwykły człowiek co roku jesienią odwiedza Polskę. Zapraszam na jego
wykłady: www.businessandu.com.
 Która z Twoich reakcji ogranicza Cię
najbardziej?
Wszyscy napotykamy trudności związane z jakimiś osobami lub oko-
licznościami. Życie całkowicie pozbawione wyzwań w ogóle nie byłoby
życiem. Wszelkie zmiany są stresujące, lecz dopiero spojrzenie na sytuację z
dystansu i jasna jej ocena pozwolą Ci dostrzec, dlaczego reagujesz w określony
sposób i co należy zrobić, by ograniczyć szkody. Obserwuj więc swoje reakcje.
 Stres jest dobry, gdy panujesz nad nim. Zły — gdy
on panuje nad Tobą.

W pozytywnym wydaniu stres jest zdrowym wyzwaniem, sprawdza odwagę i

sprzyja rozwojowi. W negatywnym wydaniu pozbawia energii i może być
zabójczy. Chodzi o to, by bez względu na to, czy poziom doświadczanego
stresu jest zdrowy, czy szkodliwy, żyć spokojnie, mieć dużo energii, umieć się
odprężać i sprawować kontrolę nad swoim życiem.

Kiedyś na konferencji poświęconej sposobom radzenia sobie ze stresem

usłyszałam następującą definicję:

Wysokie wymagania + duże ograniczenia + małe wsparcie == stres.

Opanuj proste i skuteczne techniki relaksacyjne oraz oddechowe pod okiem

doświadczonego trenera albo korzystając z dostępnych na rynku kaset audio.
 Zawór bezpieczeństwa
Najskuteczniejszym zaworem bezpieczeństwa jest oddech. Polecam na-
stępujące ćwiczenie, które pozwala w każdej sytuacji wyzwolić się z błędnego
koła stresu.

Gdy tylko czujesz, ze coś zaczyna Ci dokuczać — gwałtownie wypuść

powietrze z płuc. Ten wydech musi być mocny i głośny. Chodzi o to, by
usunąć powietrze z samego dna płuc. Zacznij powtarzać w myśli słowo
„spokój" i powoli nabierz głęboko powietrza, a potem znów wypuść je długim
powolnym wydechem — ze słyszalnym „uff" na końcu. Opuść ramiona.
Powtórz całość kilka razy. Natychmiast poczujesz się spokojniej;
ciało powróci do równowagi.
Powrzeszcz sobie! Krzycz!

Zredukuj poziom stresu przez głośny krzyk w odizolowanym miejscu. Otwórz

usta najszerzej, jak możesz, i napnij wszystkie mięśnie szyi, karku i twarzy.
Reszta ciała też może być spięta. Potem zaciśnij pięści i uderzając nimi w
powietrze krzycz!!!... bez wydawania dźwięku.

Rozluźnij się całkowicie i powtórz ćwiczenie. Od razu poczujesz się znacznie

lepiej — być może nawet roześmiejesz się serdecznie.
 Relaks

Słowo „relaks", użyte w najszerszym sensie, oznacza umiejętność pozostania w

każdej sytuacji w zgodzie ze sobą i z innymi. Jest to umiejętność cieszenia się
dniem dzisiejszym zamiast rozpamiętywania minionych porażek i przykrości
lub zamartwiania się o przyszłość. Od wielu lat moja skuteczna antystresowa
afirmacja brzmi:
Przeszłośćprzemińeta, przyszłość jeszcze nie nadeszła. Nie trzymam się
kurczowo ani tego, co było, ani tego, co będzie. Całą swoją uwagę skupiam na
chwili obecnej i zyu świadomie Tu i Teraz. Jedynie ta chwila jest czasem
rzeczywistym.

Relaksacja

Relaksacja jest umiejętnością — trzeba się jej nauczyć. Cała tajemnica polega
na jednoczesnym odprężeniu ciała i umysłu oraz odwołaniu obowiązującego w
stresie stanu „najwyższej gotowości", co pozwala organizmowi powrócić do
zdrowej, naturalnej równowagi.

Relaksacja rozładowuje zakumulowane napięcie w ciele. Dobrze przepro-

wadzona i regularnie ćwiczona, przynosi — co potwierdziły badania naukowe
— dobre samopoczucie i zapewnia zdrowie. Odprężone ciało funkcjonuje
lepiej w każdej sytuacji życiowej. Raz wyuczony „odruch relaksacji" — termin
ten sformułował dr Herbert Benson z Harvard School of Medicine — może być
świadomie kształtowany i wykorzystywany w miarę potrzeb.
 Sposoby relaksacji
Istnieje setki różnych sposobów, dzięki którym możesz odzyskać kontrolę nad
swoim życiem i zdrowiem, a także skutecznie radzić sobie w sytuacjach
budzących niepokój. Ponieważ ciało i umysł nierozerwalnie połączone są
dynamiczną pętlą współdziałania, więc to, co dzieje się w jednym, znajduje
odbicie w drugim.

Relaksacja progresywna
Polega ona na głębokim rozluźnianiu mięśni z wykorzystaniem „odruchu
relaksacji" dr. Bensona. Nazwana jest progresywną, ponieważ kolejno
rozluźnia poszczególne mięśnie i ich grupy, poczynając od stóp aż do głowy.
Często jest integralną częścią zajęć jogi i odbywa się w wygodnej pozycji
leżącej.

Zazwyczaj najpierw doprowadza się do skurczu mięśni głównych, by je potem

rozluźnić. Dzięki celowemu sprowokowaniu skurczu odprężenie staje się o
wiele głębsze, a z czasem można się nauczyć wyczuwać, w których miejscach
gromadzi się napięcie i kiedy nie jest ono właściwie
rozładowane.
 Dłuższa i głębsza relaksacja
Przyjmij wygodną pozycję leżącą, pod głowę podłóż książkę lub płaską
poduszkę i wysłuchaj nagranej relaksacji, prowadzonej głosem lektora. Jeżeli
odpowiada Ci mój głos, polecam relaksacje mojego autorstwa z łagodną
muzyką w tle: Poradź sobie ze stresem, Uzdrawiająca moc kolorów,
Wewnętrzne sanktuarium, Doskonałe zdrowie, Piękne ciało, Sen z delfinami,
Medytacja z kryształami. Również relaksacje słynnej Louise L. Hay są już do-
stępne po polsku: Knowanie zdrowia, Poranna i wieczorna medytacja.

W czasie takiego ćwiczenia stopniowo rozluźniamy poszczególne części ciała,

a także uczymy się sztuki koncentracji, co przydaje się w różnych
okolicznościach. Dobrze jest włożyć wygodne, luźne ubranie i do ćwiczenia
wybrać ciepłe miejsce, gdyż uczucie chłodu utrudnia relaksację. Gdy leżysz,
temperatura ciała obniża się, przykryj się więc kocem. Uczestnicy moich zajęć
dla uzyskania maksimum komfortu często wchodzą do śpiwora. Upewnij się,
że nic Ci nie przeszkodzi: wyłącz telefon, zamknij drzwi do pokoju, w którym
jesteś. Dobrze jest przy takiej kasecie zasypiać.
 Relaksacja na siedząco
Usiądź wygodnie na krześle dającym mocne oparcie, ale nie w fotelu, w
którym się zapadasz. Nogi oprzyj mocno na podłodze. Dłonie połóż na udach.
Wyobraź sobie, że Twój kręgosłup wydłuża się, zwiększają się odstępy
pomiędzy kręgami. Wyciągnij kark, ale postaraj się, by podbródek był
równoległy do podłogi. Rozluźnij mięśnie szczęk; niech wygładzi się Twoje
czoło. Pozwól opaść barkom, poczuj, jak coraz bardziej oddalają się od linii
uszu. Wyobraź sobie, ze czubek Twojej głowy powoli unosi się jakby na nitce
ku niebu. Zamknij oczy i wydłuż oddech; poczuj, jak powoli wypełnia Twoje
trzewia, nozdrza, klatkę piersiową, płuca. Wstrzyma) oddech i policz do pięciu,
a następnie wypuść powietrze.

Powtarzaj to ćwiczenie w miarę możliwości wielokrotnie w ciągu dnia — da Ci

ono poczucie wyciszenia i spokoju ciała oraz umysłu.
 Energia płynie w tę stronę, w którą kierujemy
swoją uwagę.
Dokąd kierujesz swoją uwagę, tam płynie Twoja życiowa i twórcza energia.
Zadaj więc sobie bardzo ważne pytania: Na co kierujesz uwagę? Jak
wykorzystujesz wyobraźnię? Czy wyobrażasz sobie, jak łatwo osiągnąć
wyznaczony cel, czy też wyobrażasz sobie wszystkie możliwe przeszkody,
które nie pozwolą Ci go zrealizować?
 Wyobraźnia — sam tworzysz swój świat
Twój świat najpierw powstaje w Twoim umyśle.

W alt Disney wymagał od swoich pracowników, zęby zbierali się co rano o

siódmej trzydzieści w studio filmowym i odprawiali rytuał polegający na
dotknięciu dłońmi własnych skroni i powiedzeniu: „Moja wyobraźnia tworzy
moją rzeczywistość". Arystoteles Onasis twierdził, ze swój pierwszy statek
„zobaczył" w wyobraźni na długo przedtem, zanim go kupił. „Zobaczył" też
siebie w roli zawiadującego flotą tankowców przewożących ropę, zanim stał
się właścicielem takiej floty. Albert Einstein mawiał, że wyobraźnia jest
potężniejsza niż intelekt.
 Wysil wyobraźnię, by dostrzec to, co jest możliwe
Wizualizacja jest procesem widzenia w wyobraźni. Jest ona jednym z
najpotężniejszych dostępnych człowiekowi sposobów, które służą do
budowania jego własnej przyszłości. Do pewnego stopnia wszyscy
wizualizujemy w sposób spontaniczny. Można jednak świadomie posłużyć się
tym procesem, chcąc otworzyć się na nowe życiowe cele i możliwości.

Wykorzystaj potęgę swojego umysłu i zobacz siebie w doskonałym zdrowiu.

Świadomie połącz się ze źródłem uzdrawiania i naucz się wizualizacji, które
zapewnią Ci doskonały stan zdrowia (polecam książkę Gerarda Epsteina
Wizualizacje dla zdrowia). Używaj w swoich wizualizacjach żywych kolorów i
dynamicznego ruchu. Myśl zdrowo, wyobrażaj sobie siebie w doskonałym
zdrowiu, a tak się stanie.

Świadoma ewolucja polega na wykorzystywaniu wyobraźni.

 Uzdrawiająca fontanna

Przybierz wygodną pozycję, zamknij oczy, odpręż się i spowolnij oddech.

Włącz cichą muzykę, najlepiej barokową, na przykład kanon D-dur Johanna
Pachelbela.

Wyobraź sobie piękny krajobraz. Znajdź ścieżkę prowadzącą do budynku z

białą kopułą. Na progu wita Cię ubrana na biało postać i wprowadza do
sanktuarium uzdrowienia i odpoczynku. W środku jest fontanna, tryskająca
wodą we wszystkich kolorach tęczy. Stań pod tą fontanną, zanurzając się w
bogactwie barw, czując ich energię. Przyjmij te kolory, które najbardziej
Ciebie przyciągną. Odświeżony, wyjdź z fontanny i wróć do siebie tą samą
drogą.
 Wewnętrzne sanktuarium

Włącz łagodną muzykę relaksacyjną z dźwiękami natury (np. fale oceanu,

potok górski, wodospad, las, busz australijski). Usiądź wygodnie, zamknij
oczy, spowolnij oddech i pozwól, aby muzyka wprawiła Cię w dobry nastrój.

Wyobraź sobie ulubiony zakątek przyrody: plażę, łąkę, las, jezioro, góry. Są
tam piękne zapachy, widoki, znajome odgłosy i kolory. Ten zakątek
wszechświata jest Twoim świętym miejscem uzdrowienia, odpoczynku,
spokoju i relaksu. Dodaj do niego to, czego potrzebujesz, aby poczuć się tam
bezpiecznie: może szałas, dom, pieczarę, świątynię albo po prostu otocz to
miejsce ochronnym światłem. Bądź tam przez chwilę pozwalając, żeby ciepło
słońca i energia ziemi leczyły Cię, żebyś poczuł się bezpieczny i spokojny.

Odwiedzaj swoje sanktuarium, by odpocząć w środku przeładowanego dnia,

zregenerować się i odświeżyć. Potrzeba tylko kilku sekund, aby tam się
znaleźć.

PS. Dłuższą, 30-minutową wersję tej wizualizacji, prowadzonej moim głosem,

znajdziesz na kasecie audio Twórcza wizualizacja (Wyd. ISI).
 Spotkaj szczęśliwą siebie

Odpręż się, zamknij oczy, pogłęb oddech. Powoli zacznij odliczać od 20 do I

wyobrażając sobie, że schodzisz w dół po pięknych marmurowych schodach.

Nagle zauważasz, że ktoś idzie tymi samymi schodami w górę w Twoją

stronę... To jesteś Ty i jesteś bardzo szczęśliwa... Idziecie w swoją stronę, a
gdy spotykacie się odbierasz potężną energię szczęścia tej szczęśliwej osoby,
którą jesteś. Stajecie naprzeciwko siebie — uśmiechacie się do siebie —
przyglądasz się jej uważnie — zauważasz, jak promienieje szczęściem, jaką ma
postawę ciała — udziela Ci się ten nastrój. Śmiejąc się serdecznie, obejmujecie
się jak do tańca i... stajecie się jednością.

Podskakując zacznij wracać po schodach w górę, czując się niesamowicie

szczęśliwy.
 Taniec

Wybierz muzykę, która pobudza Cię do ruchu, i tańcz jak szalony minimum
przez 10—15 minut! Kreatywny, swobodny taniec to jedna z najszybszych i
najskuteczniejszych metod na pozbycie się stresu, oczyszczenie umysłu z trosk
i odzyskanie dobrego samopoczucia.

Poranne ćwiczenia w rytm muzyki zapewnią Ci właściwy start emocjonalny i

wprawią w dobry nastrój przez pobudzenie ciała migdałowego w mózgu (to
Twoja straż emocjonalna).

Spacer

Codziennie idź na spacer — dla zdrowia i kontroli wagi. Wybierz się na spacer
o wschodzie słońca lub wczesnym rankiem. Jeżeli nocny sen nie oczyścił do
końca umysłu, ten prosty środek dokończy dzieła i zapewni Ci dobry początek
każdego dnia.

Szybki spacer spala prawie tyle samo kalorii co jogging, ale jest łagodniejszy
dla stawów. Wzmacnia serce, wyrównuje ciśnienie krwi, buduje mięśnie. Kiedy
idziesz energicznie, wdychaj otaczające Cię barwy, dźwięki, zapachy, widoki i
smaki — ciało dostarcza Ci wspaniałych narzędzi w postaci pięciu zmysłów.
W miarę korzystania z nich ulegają one wyostrzeniu, podobnie jak szósty
zmysł, nazywany świadomością emocjonalną.
 Chińskie kule

Chińskie kule są jednym z najskuteczniejszych środków łagodzących

podrażnione nerwy. Pochodzą z dynastii Ming (1366—1644). Wykonane ze
stali lub z mosiądzu, kulki mają wielkość piłek golfowych, a w środku
zawierają płytkę rezonującą. Kiedy delikatnie obraca się w dłoni taką piłeczkę,
wydaje ona dźwięk podobny do dzwonienia — ponoć o cudownych
właściwościach.

Weź dwie takie kule do prawej dłoni. Używając wszystkich palców, tocz kulki
w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara. Powtórz ćwiczenie w
kierunku zgodnym z ruchem wskazówek zegara, ale tocząc kule w lewej dłoni.

Ćwiczenie z dłońmi
Potrzyj mocno dłonie, aby wyzwolić ciepło i energię. Przyłóż je do za-
mkniętych oczu, podeprzyj się łokciami. Opuść ramiona i siedź tak bez ruchu,
oddychając lekko i swobodnie. Poczujesz, jak energia z Twych dłoni przenika
do oczu i mózgu. Rozkoszuj się uczuciem ciepła i ciemnością. Przyniesie to
ulgę oczom i karkowi.
 Zabawa oczami

Oczy spełniają ważną rolę w dostępie do informacji przechowywanych w

mózgu. Kilka razy dziennie pozwól, aby Twoje oczy poszalały i błądziły, gdzie
chcą. Potem patrz, niczego nie dostrzegając.

Innym razem zrób następujące ćwiczenie. Poruszaj — najpierw wolno, potem

szybciej — gałkami ocznymi po okręgu, po kwadracie, po trójkącie, po leżącej
ósemce (znaku nieskończoności), spokojnie, na przemian, zawsze pogodnie.
Potem łagodnie zamknij oczy i przez chwilę pobądź ze sobą w ciszy. Po czym
otwórz oczy i z nowym zapasem energii przystąp do przerwanej pracy.
 Gimnastyka umysłu
Malowanie leżącej ósemki: usiądź, rozluźnij się i spokojnie oddychaj. Na
ścianie przed sobą wyobraź sobie symbol nieskończoności i samymi gałkami
ocznymi powoli „maluj" przez 2 do 10 minut leżącą ósemkę najpierw w
jednym, a następnie w przeciwnym kierunku. Głowa pozostaje nieruchoma.
Uśmiechnij się i oddychaj nieco głębiej. W czasie tego ćwiczenia pomyśl o
sytuacji, której rozwiązania szukasz, lub o problemie, który Cię nurtuje. Może
zdziwić Cię, jak proste jest rozwiązanie. Po zakończeniu przeciągnij się jak
kot. Ćwiczenie to wywołuje synchronizację półkul mózgowych. Pewnie wiesz,
że lewa odpowiada za myślenie, wiedzę i logikę, a prawa zajmuje się intuicją,
uczuciami, wyobraźnią. Obie pracują więc zupełnie inaczej — i rzadko ze sobą
współpracują. Leżąca ósemka uruchamia tę współpracę. Ćwiczenie pomaga też
dzieciom mającym zaburzenia koordynacji ruchowej lub kłopoty z czytaniem i
pisaniem.

Gimnastyka umysłu, do której zalicza się także serdeczny śmiech, wyraźnie

zwiększa wytwarzanie się endorfin w mózgu.

Amerykański profesor neurobiologii dr Lawrence Katz opracował neurobik,

jedyną w swoim rodzaju metodę ćwiczeń, opartą na najnowszych
opracowaniach naukowych dotyczących mózgu. Te z pozoru proste ćwiczenia
stymulują wydzielanie substancji odżywczych, które pobudzając wzrost
komórek nerwowych wzmacniają i odmładzają mózg. Neurobik wykorzystuje
wszystkie zmysły, przełamując rutynę. Ćwiczenia są zabawne i można je
wykonywać wszędzie w dowolnej chwili. Ich tajemnicą jest, iż wymagają
korzystania z półkuli mózgowej zazwyczaj nieużywanej przy tego typu
czynnościach.
 Emocje
Od nich może zależeć Twój sukces życiowy — warto zatem nauczyć się
rozpoznawać, nazywać i akceptować swoje emocje i umiejętnie nimi kierować.
Emocje to dynamiczny katalizator życia — są one Twoimi najpotężniejszymi
zasobami. Dają Ci dostęp do samoświadomości i instynktu
samozachowawczego, które wiążą Cię głęboko ze sobą i z innymi, z naturą i
kosmosem. Dostarczają Ci bezcennych informacji na temat ludzi, wartości oraz
potrzeb, a to zapewnia Ci motywację i zapał do działania, samokontrolę i
wytrwałość.

Twoja świadomość i umiejętności emocjonalne umożliwiają Ci odzyskanie

zdrowia, podniesienie jakości życia, zapewniają pomyślność rodziny,
szczęśliwe i trwałe związki oraz osiąganie sukcesów w pracy zawodowej.

Uczucia, których doznajesz, należą tylko i wyłącznie do Ciebie. Tylko Ty masz

dokładne informacje na ich temat i tylko Ty decydujesz, czy dzielić się swoimi
emocjami z drugim człowiekiem. Możesz wiele nauczyć się od swoich emocji
poprzez nawiązanie z nimi konwersacji. Gdy np. doświadczasz smutku...
przywitaj się z nim serdecznie:

Witaj, smutku! Co chcesz mi powiedzieć?

Uważnie słuchaj odpowiedzi.

Wytańcz emocje!

Emotion czyli emocja po angielsku, można czytać „energy in motion" (energia

w ruchu).

1. Wybierz emocję, którą chcesz wyzwolić z ciała przez ruch (np.

gniew, lęk, zwątpienie) czy po prostu wyrazić ciałem (np, radość,
miłość, wiara).

2. Wybierz odpowiednią muzykę.

3. Ubierz się tak, aby odzwierciedlić tę emocję — sięgnij w tym celu do

nieprzebranego Skarbca Twórczości w Twoim wnętrzu.

4. Przygotuj pokój, tak żebyś miała dużo miejsca.

5. Tańcz tę emocję, po prostu zacznij tańczyć...

6. Zatrzymaj się dopiero wtedy, gdy ciało spontanicznie zapadnie w bezruch.

7. W bezruchu obejmij, zaakceptuj i zjednocz się z ta emocją.

„Jestem...”
 Sprawne ciało, zdrowsze emocje

Emocja jest doświadczeniem namacalnym fizycznie. Nie możesz oczekiwać

pełnego doznawania emocji, jeśli Twoje ciało jest niesprawne. Rzeczywista
inteligencja emocjonalna to umiejętność odczuwania emocji w całym ciele —
od potylicy do końców palców u stóp.

Są dwa sposoby, żeby to osiągnąć; skierowanie świadomości na ciało za

pomocą technik mentalnych (wizualizacja) oraz pobudzanie odczuwania
fizycznego poprzez realizowanie tego, do czego ciało zostało stworzone —
ruch. Liczne dowody wskazują na to, że ćwiczenia są istotne nie tylko dla
zdrowia fizycznego, ale i dla dobrego samopoczucia emocjonalnego oraz
sprawnego funkcjonowania intelektualnego. Wysiłek fizyczny zawsze poprawi
Ci nastrój.

Ruch i ćwiczenia pobudzają wydzielanie endorfin, substancji podwyższających

nastrój; ukazują, ze uczucie może być czymś radosnym, a przez to zwiększają
Twoją motywację do ciągłego kształtowania siły emocjonalnej.
 Kształtowanie siły emocjonalnej

To praktyczne ćwiczenie polecane jest przez specjalistów w dziedzinie in-

teligencji emocjonalnej, m.in. drJeanne Segal, która jako jedna z pierwszych
podjęła pracę nad uzdrawiająca siła emocji. Zacznij od 5 do 10 minut,
dochodząc stopniowo do 20. Na początku dobrze jest mieć przy sobie „sittera",
czyli osobę, która po prostu posiedzi przy Tobie w czasie tej praktyki. To
pomaga — daje poczucie bezpieczeństwa i ugruntowania.

1. Zapewnij sobie wygodne otoczenie. Wyłącz telefon. Nastaw budzik.

2. Odpręż ciało i skup się na głębokim, pełnym oddychaniu.

3. Szukaj w sobie różnych doznań fizycznych i emocjonalnych, pozwoli

badając swoje ciało. Znajdź najintensywniejsze uczucie. Skup się na tym
doznaniu.

4. Pozwól, żeby intensywność uczuć rosła — oddychaj głęboko i skieruj

oddech na ten obszar w ciele, gdzie doznajesz najsilniejszego uczucia.
(Przechodząc do zaawansowanego etapu tego ćwiczenia, możesz nawiązać
rozmowę z doświadczanym uczuciem.)

5. Nie kieruj się głową, a zachowasz panowanie nad sobą.

6. Zakończ ćwiczenie, przenosząc koncentrację z doznań fizycznych na

codzienne obowiązki i zajęcia — po prostu wstań, umyj twarz i ręce.
 Przekształcanie emocji

Pan Bóg prowadzi Ci f za rękę od jednego uczucia do drugiego i

przez przeciwieństwa pokazuje nam, ze daruje Ci dwoje skrzy
dcl, tak abyś mógł latać, a nie tylko jedno. Kurni

Uważam, że przekształcanie emocji jest ważnym aspektem inteligencji

emocjonalnej. Każda emocja ma swoje przeciwieństwo, niekiedy nawet kilka.
Jeżeli zrozumiesz, czym jest to przeciwieństwo, określisz, jakie ono ma dla
Ciebie znaczenie, i zrozumiesz naturę samego uczucia, wówczas stanie się dla
Ciebie oczywiste, że każde uczucie jest jak huśtawka — przechyla się raz w
jedną, raz w drugą stronę. Edukacja emocjonalna daje Ci szansę na wyjście z
tej uczuciowej pułapki. Przekształcenie uczucia przygnębienia w twórczą
złość, samotności w harmonijną współpracę z innymi ludźmi czy poczucia
biernego zadowolenia w postawę nadziei może znacząco podnieść jakość
Twojego życia.
 Ukryte przeciwieństwa emocjonalne
(wg Frances Wilks)

Agresja — potrzeba czułości i bliskości.

Depresja — tęsknota za dusza, tłumiony strach, gniew.
Duma — tęsknota za prawdziwa pokora (nie poniżeniem).
Gniew — chęć władzy, dobra samoocena.
Lek — tęsknota za sensem i celem życia.
Odrzucenie — tęsknota za akceptacja życia i wolnością.
Nadzieja — chęć ucieczki od poczucia desperacji.
Nienawiść — chęć integracji części osobowości ukrytej w cieniu.
Nuda — chęć zaangażowania się, prawdziwe wartości.
Miłość — chce pogłębienia wiedzy o sobie i transcendencja.
Samotność — potrzeba bliskości, łączności.
Strach — odwaga i podniecenie.
Wina — chęć pozbycia się fałszywego obrazu samego siebie.
Zawiść — chęć samorozwoju, dobra samoocena.
Żal — chęć wewnętrznej przemiany przekraczającej poczucie straty.

Tak zwane emocje negatywne nie są naprawdę negatywne, bo zawierają pewne

ukryte wartości pozytywne, które są podobne do tajemnego złota alchemii.
Warto nauczyć się żyć w równowadze między siłą danej emocji a jej
przeciwieństwem.
 Ody dopadnie Cię depresja

Pamiętaj, że pokarmem depresji jest negatywna ocena siebie i swojego

postępowania — odwróć zatem uwagę od siebie i skieruj ją na innych. Po
prostu świadomie zrezygnuj z ponurych myśli i podłego nastroju, a zajmij się
kimś, kto potrzebuje Twojej pomocy i obecności. Porozmawiaj serdecznie ze
swoim dzieckiem, zatroszcz się o przyjaciółkę, kup komuś bukiet kwiatów,
wyściskaj swoją mamę czy swojego tatę — powiedz im, że ich kochasz, spraw
jakąś drobną (albo wielką!) przyjemną niespodziankę swojemu życiowymi
partnerowi.

Pozwalaj sobie na małe przyjemności. Pozwól sobie na odniesienie jakiegoś,

choćby niewielkiego sukcesu, np. załatw jakąś zaległą sprawę. Albo spraw
komuś radość, ugotuj coś szczególnego do jedzenia, umów się z przyjaciółką
na kawę w Twojej ulubionej cukierni. No i oczywiście zawsze możesz iść na
zakupy!

Kolejnym skutecznym środkiem antydepresyjnym jest inne spojrzenie na jej

przyczynę. Zdystansuj się od swoich smutków i zastanów się nad ich źródłem.
Spróbuj ujrzeć swoje niepowodzenie w innym, pozytywnym świetle. Może to
przekleństwo jest błogosławieństwem w przebraniu? Skieruj myśli w stronę
nadziei...

W sytuacjach stresowych
Ćwiczenie otrząśnięcia się ze stresu: stań w rozkroku i zacznij potrząsać całym
ciałem, w szczególności ramionami i nogami. Strząśnij z siebie wszystkie
obciążenia, negatywne myśli, gniew i zmartwienia. Głęboko oddychaj!
 Nadzieja

Nadzieja jest skłonnością duszy do budzenia w sobie

przekonania, ze osiągniemy to, czego pragniemy.

Kartezjusz

Nadzieja jest architektem naszego życia. Jak projektor rzuca jego obraz na
ekran przyszłości. Wnosi do Twojego życia magiczne nastroje i radość.
Wskazuje to, czego naprawdę pragniemy i oczekujemy. Wraz z nią rusza fala
różnorodnych silnych emocji, dlatego uczucie to wymaga od Ciebie wielkiej
mądrości.
Nadzieja w najlepszym wydaniu jest niesamowitą energią, która przynosi ze
sobą możliwość zmiany, szczęście i spełnienie. Ta sama energia w swym
najgorszym wydaniu może przekształcić się w rozczarowanie i desperację,
kiedy to, na co liczysz, nie spełnia się albo spełnia się w nieoczekiwany przez
Ciebie sposób. Wtedy potrzebna Ci będzie umiejętność przezywania
rozczarowania i życia z tym uczuciem, co otwiera drzwi nowym nadziejom. W
innym wypadku grozi nam czarna rozpacz, w której nie ma nadziei na nic.
Beznadzieja. Kiedy porzucimy wszelką nadzieję, jesteśmy w piekle (Dante).

Nigdy nie porzucaj nadziei!

 Jak rozwijać postawę nadziei

Kiedy świat podpowiada: „Zrezygnuj", nadzieja szepcze:

„Spróbuj jeszcze raz".

Nadzieja oznacza, ze bardzo chcesz, by coś się wydarzyło, i mobilizujesz całą

swoją siłę i energię do realizacji tych planów. Nadzieja oznacza, ze chcesz
zmienić sytuację obecną na inną, chcesz, żeby coś się stało lub nie stało.
Niezależnie od tego, czy Twoje nadzieje są pozytywne, czy negatywne,
zawierają życzenia i oczekiwania dotyczące kształtu przyszłości.

Istnieje też trzecia forma nadziei, która jest postawą, a nie doraźną reakcją na
to, co w życiu się przydarza. Jest to ukierunkowanie serca na przyszłość, nawet
wtedy kiedy wydaje się, że wszystko stracone, że nic nie ma sensu. To postawa
odważnego życia dalej, podejmowanie wysiłku zdobywania nowych życiowych
umiejętności i emocjonalnej edukacji.

Postawa pełna nadziei jest w pewnym sensie irracjonalna, bo wierzymy wtedy

w możliwość osiągnięcia swojego celu mimo wszelkich znaków, że jest to
niemożliwe. Postawa pełna nadziei odrzuca racjonalne przesłanki i
prawdopodobne scenariusze rozwoju sytuacji, wybiera zaś cierpliwe ocze-
kiwanie, by niemożliwe stało się możliwe. Angielski poeta T. S. Eliot tak pisał
o tej umiejętności czekania:

Wiara, miłość i nadzieja, wszystkie przycupnęły w oczekiwaniu.

 Rytuał nadziei

Rdzenni mieszkańcy Ameryki Północnej znają plemienny rytuał „strzał

modlitewnych" — kiedy każdy przywiązuje swoje spisane nadzieje, marzenia i
modlitwy do własnej strzały. Takie strzały, kolorowo przybrane we wstążki,
koraliki, kwiaty, muszelki i kryształki, są troskliwie owijane i przechowywane
przez specjalnie wyznaczonych opiekunów, którzy ceremonialnie je okadzają i
otwierają w czasie spotkań w kręgu celem odświeżenia i doenergetyzowania
intencji.

Znam też kraje, w których ludzie przywiązują swoje spisane nadzieje,

pragnienia i modlitwy do drzewa życzeń. Kolorowe kawałki papieru i materiału
powiewające na wietrze są świadectwem nadziei, która upiększa świat i dodaje
mu barw.

Zrób swoje własne drzewo życzeń albo strzałę intencji. Możesz je zrobić ze
znalezionej w lesie gałęzi, patyka lub po prostu namalować i przypiąć do
ściany. Spisz wszystkie swoje nadzieje na kolorowych kartkach papieru i
przypnij je do drzewa lub owiń wokół strzały. W ten sposób wypuszczasz je z
rąk i oddajesz symbolicznie światu. Po kilku miesiącach przejrzyj je i zobacz,
jak się spełniają. Nadzieja ma moc magiczną. Zaproś magię do swojego życia.

Zapisuj swoje nadzieje! Już samo zwerbalizowanie nadziei może zmienić

sposób myślenia o sobie i swoim życiu.
 Entuzjazm

Entuzjazm jest nie tylko kluczem do osiągnięcia wielkich rzeczy, lecz do

osiągnięcia wszystkiego, co warte jest zachodu.

Entuzjazm — to słowo, uczucie i nastawienie działające cuda.

Entuzjazm jest sposobem na życie. Jest magiczną iskrą, która przemienia

pasywne istnienie w aktywne życie.

Entuzjazm czyni każdą pracę łatwą i przyjemną.

Entuzjazm do pracy i wszelkiego działania jest najcenniejszym składnikiem

recepty na pomyślne życie. A najważniejszą cechą tego składnika jest to, że
jest dostępny dla każdego — także dla Ciebie!
Pozytywne emocjonalne czynniki, takie jak radość,
silne pragnienie życia, entuzjazm i pasja
wzmacniają Twój układ odpornościowy.
Żyj z pasją i entuzjazmem.
Kochaj w pełni. Śmiej się głośno.
Ciesz się każdą chwilą.
 Empatia.
Empatia jest właściwą nam wszystkim zdolnością, która po tybetańsku
nazywa się szen-la-la-miso-pa. Termin ten przełożony dosłownie, oznacza
„niemożność zniesienia widoku cudzego cierpienia”. Jest to jedna z naszych
najważniejszych cech.
Dalajlama XIV

Współczucie nadaje życiu sens. Jest źródłem trwałego, szczęścia i radości.

Jest fundamentem dobrego serca – serca, które pobudza niesienia pomocy.
Poprzez dobroć, czułość, szczerość, uczciwość i sprawiedliwość wobec
innych przysparzasz szczęścia sobie samemu. Nie wynika to z jakiejś
skomplikowanej teorii. To kwestia zdrowego rozsądku.

Nie można zaprzeczyć, że troska o innych jest wartością samą w sobie, a

Twoje szczęcie jest nierozerwalnie związane ze szczęściem innych.

Nie można też zaprzeczyć, że gdy cierpi społeczeństwo, cierpimy i my sami,

a im więcej w naszych sercach i umysłach wrogości, tym bardziej jesteśmy
nieszczęśliwi. Nie uciekaj przed tym, co w życiu niezbędne: przed miłością i
współczuciem.
 O niezadowoleniu.

Energia niezadowolenia powoduje topnienie Twoich cennych zasobów!

Zawsze przyrasta to, na czym skupiasz uwagę. Jeśli narzekasz, przyciągniesz
do siebie więcej rzeczy, na które będziesz mógł narzekać. Jeśli jesteś
niezadowolony, stworzysz jeszcze więcej powodów do niezadowolenia.

Od dzisiaj na 21 dni przestań narzekać, marudzić, jęczeć i lamentować.

Zamiast tego kochaj to, co masz, i okazuj wdzięczność. W ciągu 3 tygodni w
Twoim życiu zaczną wydarzać się cuda. Napisz do mnie o nich...
 Powaga i radość

Res severum verum gaudium - w prawdziwej radości jest coś poważnego,

mawiał Seneka. Powaga i radość następują po sobie rytmicznie — jak dzień i
noc. Kiedy w życiu brakuje Ci powagi, nie potrafisz też się śmiać zdrowo, z
całego serca.

Wspólną rzeczą, którą prawdziwa powaga dzieli z radością, jest rozluźnienie

całego ciała, odprężenie wszystkich mięśni. W obu tych stanach głęboko
odpoczywasz. Zdrowa powaga pożąda wesołości w takim samym stopniu, w
jakim wesołość warunkuje powagę. Powaga i wesołość są sprzężone zwrotnie,
są dla siebie wzajemnie przyczyną i skutkiem naraz.
 Nie bój się bać!

Czego się boisz? Samotności? Bliskości? Podejmowania decyzji? Zmiany?

Utknięcia w miejscu? Starości? Utraty kogoś bliskiego? Rozstania? Porażki?
Sukcesu? Życia? Śmierci? Początków? Zakończeń?

Ilekroć podejmujesz ryzyko nowego zachowania, ilekroć wchodzisz na

nieznany teren, ilekroć podchodzisz do świata inaczej niż zwykle, ogarnia Cię
lęk. Ten lęk często ogranicza Twoje życie.

Jest na to pewien prosty sposób, podany przez amerykańska badaczkę lęku

Susan Jeffers: Nie bój się bać i po prostu działaj. Moja przyjaciółka Małgosia
Bojanowska często mówi: Nie bój się — to tylko lęk. Susan Jeffers wyjęła
pojęcie lęku ze sfery terapii i umieściła je w sferze edukacji. To samo robi
Małgorzata. Jej uczniowie często po jednej konsultacji ze zdumieniem
odkrywają, ze wystarczy zmienić sposób myślenia, a w cudowny sposób
przemienia się ich życie. Powraca do nich wiara.
 Prawo życia to prawo wiary

Wiarę możesz wykorzystywać na dwa sposoby: możesz wierzyć w zarazki,

toksycznych ludzi, zły los i niedostatek lub wierzyć w zdrowie, ludzka dobroć,
moc i wszelką obfitość.
Buduj swoją wiarę

Wszystkie Twoje lęki biorą się z obawy, że nie poradzisz sobie z tym, co
przyniesie Ci życie. Gdybyś wiedział, że poradzisz sobie ze wszystkim, co Ci
się przytrafi, to czego miałbyś się bać? Uwierz, że cokolwiek się stanie, bez
względu na okoliczności, dasz sobie radę! Wiara w siebie, wiara w dobry los,
w życzliwych ludzi i wspierający świat stanowi najlepsze remedium na lęk i
ograniczenia.

Polecam pracę z kasetą audio Mariny Sisson pt. Zwyciężycie i zwątpienie lub
kasetą Louise L. Hay pt. Przekraczanie leków. Zobowiąż się do przekroczenia
lęku i z wielką wiarą rusz w stronę swojej pasji, mając u boku potężną,
kochającą energię swojego Wyższego Ja.
 Wiara

Na jakimś etapie Twojego rozwoju czeka na Ciebie skok wiary, opisany przez
francuskiego poetę Guillaume'a Apollinaire'a:

Chodźcie na krawędź. Nie,

spadniemy.

Chodźcie na krawędź. Nie,

spadniemy.

Podeszli do krawędzi.
On ich pchnął, a oni poszybowali.

Szybuj z orłami!
 Twoja duchowość

Nie możesz powstrzymać swego duchowego wzrostu, tak jak nie możesz
zapobiec, by drzewo rosło ku słońcu.
Prentice Mulford

Wierzę, że każdy, kto z pasją usiłuje osiągać coraz wyraźniejszy obraz

rzeczywistości i swojego w niej miejsca, prowadzi życie duchowe. Twoja
duchowość odzwierciedla się nie tyle w tym, w co wierzysz (to domena religii),
ale w Twoim sposobie życia i doświadczania rzeczywistości.

Z natury jesteś istotą duchową, masz w swojej duszy nieprzebrane bogactwo.

To Twoja dusza pragnie odnalezienia sensu i wartości wszystkiego, co robisz i
czego doświadczasz. To ona zadaje podstawowe pytania: Dlaczego się
urodziłem? Jaki jest sens mojego życia? To dusza pragnie ujrzeć życie w
szerszym, nadającym sens kontekście — rodziny, społeczności, wszechświata.
To Twoja dusza tęskni za czymś, do czego mógłbyś dążyć, co nadałoby Tobie i
Twoim poczynaniom jakąś wartość. Idź za tęsknotą swojej duszy. Zaufaj...
Poddaj się... Obejmij nieznane...

Często słyszę, jak psychoterapeuci mówią, że ludzie wolą znane piekło niż
nieznane niebo. Czyżby?
 Inteligencja duchowa

Naukowcy twierdza, że inteligencja duchowa skupia i łączy wszystkie rodzaje

inteligencji, a mamy ich co najmniej siedem: racjonalna, logiczno-
matematyczna, muzyczna, ruchową, przestrzenna, intra- i interpersonalną
(emocjonalną) oraz organiczną. Siedzibą inteligencji duchowej jest samo
centrum operacyjne mózgu, którym są integrujące czynności nerwowe. Sprawia
ona, ze stajesz się tym, kim jesteś: istotą rozumną, emocjonalną i duchową.
Tym, co odróżnia ją od innych typów inteligencji, jest moc przemiany.
Inteligencja duchowa prowadzi do zmian przez zadanie sobie takich pytań jak:
Czy chcę pozostawać w tej sytuacji, czy też decyduję się ją zmienić, stwarzając
sobie lepsze warunki?

Poznaj związek tej najwyższej formy inteligencji z ludzką potrzebą sensu i

wartości. Poznaj nowy model jaźni i sposoby jej kształtowania oraz
wzbogacania. Pomogą Ci w tym takie książki jak Sadbu (Mal Sun-jandar),
Inteligencja duchowa (Danah Zohar, Ian Marshall), Przebudzenie (Anthony de
Mello), Fala jest morzem (Willis Jager), Przepływ (Mihały Csikszentmihałyi),
Podręcznik wojownika światła (Paulo Coelho), Cuda (Stuart Wilde), Szkoła
zrozumienia (Jiddu Krishnamurti), Moc ducha (Prentice Mulford).
 Gdy potrzebujesz energii i sił witalnych...
Aborygeni australijscy przez tysiąclecia używali kwiatów z buszu w celu
odzyskania równowagi emocjonalnej i leczenia dolegliwości fizycznych.
Zwykle zjadali cały kwiat, a wraz z nim przyjmowali esencję w formie
naenergetyzowanej przez słońce rosy. Jeżeli roślina była niejadalna, siadali
przy niej, aby w ten sposób wchłonąć jej uzdrawiającą wibrację. Australijski
zielarz piątego pokolenia i homeopata Ian White stworzył holistyczny system
uzdrawiania esencjami kwiatowymi z australijskiego buszu. Terapia kwiatowa
zaliczana jest do subtelnych metod leczenia (tzw. medycyna wibracyjna),
zbliżonych do klasycznej homeopatii Samuela Hahnemanna, prastarej
medycyny naturalnej oraz medycyny ziołowej.

I tak esencja Dynamis (pasja życia) przywraca entuzjazm i radość; pomaga

tym, którzy są chwilowo zniechęceni, osłabieni i zmęczeni. Dawkowanie: 7
kropli pod język dwa razy dziennie.

Esencja Emergency (pierwsza pomoc) — 7 kropli pod język — natychmiast

rozładuje stres czy niepokój, a w sytuacjach wypadku i szoku może nawet
ratować życie (wtedy podajemy 7 kropli co 5 minut do czasu przybycia
pomocy). Pod tą samą nazwą istnieje tez równie skuteczna esencja dr Bacha,
zawierająca kwiaty angielskie.

Można je zamówić np. w biurze ISI lub internetem: foley@foley.com.pl.

 Pozałatwiaj zaległe sprawy
Badania nad stresem wykazują, że jednym z jego źródeł są niedokończone
działania. Pomysł o czymś (zadaniu czy problemie), co odkładasz od jakiegoś
czasu. Ile energii spalasz na myślenie o tym? Czy masz poczucie winy? Czy
krytykujesz siebie za niezałatwienie tej sprawy? Czy ta sprawa jest warta tego
cierpienia?

Zrób listę niezałatwionych i niezamkniętych spraw. Wybierz jedną z nich i

dokończ.

Jak się teraz czujesz?

 Nie plotkuj

Nie mów nigdy o ludziach za ich plecami. Odmawiaj także słuchania

niesprawdzonych wiadomości, bzdurnych historyjek i plotek na czyjkolwiek
temat, nawet na temat osób, których nie darzysz szczególną sympatią. Zostaw
plotki plotkarzom — to będzie ich karma, a nie Twoja, oni za to zapłacą, nie
Ty.

Świadomie odmów przekazywania takiej energii dalej. Powtarzając plotki

krzywdzisz me tylko osobę, na której temat się wypowiadasz, ale przede
wszystkim siebie, bo energia ta wcześnie] czy później wróci do Ciebie w
postaci jakiejś nieprawdopodobne), krzywdzącej plotki o Tobie.
 Pokochaj siebie

Miłość jest największym uzdrowicielem. Bez niej usychamy jak kwiaty

pozbawione wody. Miłość, w moim przekonaniu, jest bezwarunkową
akceptacją tego, co jest. Kochanie siebie to po prostu zaakceptowanie siebie
takim, jakim jesteś. Większość z nas ma długie listy rzeczy, które musimy
spełnić, zanim będziemy mogli siebie pokochać. Od razu dzisiaj wyrzuć tę
listę.

Pokochanie i bezwarunkowe zaakceptowanie siebie nie oznacza, ze me

będziesz się zmieniać. Przeciwnie — akceptacja siebie i zrezygnowanie z
przymusu zmiany, paradoksalnie, czyni zmianę możliwą.

Miłość do innych i miłość do samego siebie nie wykluczają się. Wprost

przeciwnie — kochającą postawę wobec siebie można znaleźć u wszystkich
tych, którzy są zdolni do kochania innych.
Eric Fromm
 „Miłość jest wszystkim, Czego potrzebujesz”
(All you need is love)
Czy pamiętasz tę piosenkę Beatlesów? Nie wyobrażam sobie świata bez
miłości i romantyczności, bez czerwonej róży na długiej łodydze, która mówi
„Będę Cię zawsze kochał”. Kochać i być kochanym to największa radość na
świecie. W miłości ujawnia się to, co w nas najlepsze, ale i to, co najgłupsze.
Najlepiej jest kochać mądrze, z ufnością, ale lepiej kochać głupio niż nie móc
kochać wcale.

Moja ukochana nauczycielka Sondra Ray mawia: „Miłość ujawnia wszystko to,
co nie jest miłością”. Dlatego wchodząc w związek miłości bądź
przygotowany, że zaczną ujawniać się wszystkie Twoje lęki, ograniczenia,
stare wzorce... i wszystko inne, co nie jest miłością! Dla wielu ludzie jest to
przerażająca perspektywa, więc pozostają samotni... Czy i strach przed utratą
miłości uczynił z Ciebie tchórza, czy też odważnie kochasz mimo lęku?

A przecież miłość jest tajemnicą o różnych obliczach — może się rozpalić od

pierwszego wejrzenia albo może się zakradać i kiełkować powoli. Może być
dzika i nieokiełznana, ślepa na zdrowy rozsądek albo dojrzała, zrównoważona,
świadoma wzajemnego poświęcenia, przyjaźni i zaufania. Ja miałam szczęście
doświadczyć i jednej, i drugiej.
 Miłość jest łaską — nigdy nie wiadomo, czy i kiedy
na Ciebie spłynie...
Musimy kochać, by nie popaść w chorobę, i musimy chorować, gdy z powodu
frustracji nie potrafmy kochać.
Zygmunt Freud
 Związki miłości

Stójcie razem, lecz nie nazbyt blisko, gdyż kolumny świątyni stoją
oddzielnie, a dąb i cyprys nie rosną jeden w cieniu drugiego.
Kablil Gibran

Niewiele piszę na temat związków, bo uważam, że za mało na ten temat wiem.

Uczciwie Ci przyznaję, że nie znam się na relacjach damsko-męskich, mimo że
od lat jestem pilna uczennica wiedzy tajemnej, zwanej Miłością. Miłość
obdarzała mnie łaską swojej obecności wielokrotnie i za to jestem
bezgranicznie wdzięczna życiu. Mam za sobą trzy (bardzo udane!) małżeństwa
z niezwykłymi mężczyznami, zakończone równie udanymi rozwodami, oraz
kilka ważnych związków ze wspaniałymi mężczyznami o wielkich duszach.
Pozostaję z nimi w serdecznym kontakcie. Czasami oni opuszczali mnie,
czasami ja odchodziłam.

Jeżeli któregoś dnia naprawdę zrozumiem, co dzieje się w intymnym związku

między kobietą a mężczyzną — to na pewno podzielę się tymi rewelacjami w
książce. Nie mam najmniejszych wątpliwości, że związek jest najlepszym
warsztatem rozwoju dostępnym człowiekowi na naszej planecie, bo uczenie się
rozwiązywania problemów, jakie niesie związek, rozwija osobowość.
Widocznie nie jestem jednak zbyt rozgarniętą studentką na tym fakultecie. Ale
nie poddaję się i codziennie modlę o łaskę miłości.
 W szkole związków nauczyłam się kilku cennych
rzeczy...

Miłość jest działaniem, a nie uczuciem. Kochać jest czasownikiem — co

oznacza, ze miłość się „robi", a nie czuje.
Miłość zawsze zwycięża. Lepiej kochać i stracie niż nie kochać nigdy.
Pierwszym obowiązkiem miłości jest słuchać.

Będziesz kochany (kochana) w takim stopniu, w jakim sam (sama) kochasz.

Troszcz się o tych, których kochasz.
Bądź cierpliwy (cierpliwa).
Bądź miły (miła).
Bądź wierny (wierna).
 Zważaj na informacje płynące z ciała
Zakochanym przeważnie trudno jest odbierać wyraźne sygnały z ciała,
ponieważ są zaślepieni seksualnym pożądaniem. W takich sytuacjach
świadomie wczuwaj się w bardziej subtelne sygnały emocjonalne — napięcie
mięśni? migreny? bóle brzucha? rozdrażnienie? ciągła senność lub brak
energii? Symptomy te mogą oznaczać, że Twój ukochany (ukochana) nie jest
tym (tą), którego (której) potrzebujesz. Z drugiej strony wzrost energii i
witalności może oznaczać, ze masz do czynienia z prawdziwym uczuciem.
 Pytania dotyczące Twojego związku

1. Czy ten związek wpływa korzystnie na całość Twojego życia? Czy masz
więcej energii i sił witalnych, praca idzie Ci lepiej l bardziej o siebie
dbasz?

2. Czy poprawiła się Twoja zdolność myślenia? Czy jesteś bardziej skon-
centrowany (skoncentrowana), kreatywny (kreatywna) i odpowiedzialny
(odpowiedzialna) ?

3. Czy poprawiły się Twoje relacje z innymi ludźmi (rodzina, przyjaciółmi,

współpracownikami i nieznajomymi)?

Jeżeli Twój związek jest czymś więcej niż zaślepieniem czy uzależnieniem, to
także w innych sferach swojego życia oraz w innych relacjach zdecydowanie
odczujesz płynące z niego korzyści. Jeżeli zaś jest inaczej, poważnie zastanów
się, czy inwestujesz swoje uczucia we właściwa osobę...
 Wartości
Określ swoje wartości i żyj zgodnie z mmi. Co jest dla Ciebie naprawdę ważne
w życiu? Poprzez dokładne określenie hierarchii swoich wartości uzyskasz
spójność pomiędzy tym, kim jesteś, a tym, jak żyjesz. Życie bez szacunku dla
swoich wartości jest przyczyną ogromnego stresu i szkodzi Twojemu zdrowiu.
Codziennie obmyślaj kilkanaście nowych zachowań wspierających Twoje
wartości!!! Naucz się rozpoznawać i szanować system wartości Twojego
partnera i ludzi, których spotykasz.
 Wybacz sobie i wybacz innym

Nie ma takiej rzeczy, która kiedykolwiek wydarzyłaby się w życiu Twoim lub
kogoś innego, a której nie można by przebaczyć. Co musisz przebaczyć sobie?
Co musisz przebaczyć innym?

Wszyscy robimy głupstwa, o których wolelibyśmy zapomnieć. Te nie dające

się odwrócić postępki mogą albo stale nas obciążać, albo tez stać się bezcenną
trampoliną zbudowaną z doświadczeń, z której możemy odbić się w lepszą
przyszłość.
 Proces oczyszczania

1. Wypisz wszystkie błędy, potknięcia i inne rzeczy, które zrobiłeś o których

wiesz, ze muszą być Ci wybaczone.

2. Dołącz do tej listy pretensje i urazy, które wciąż czujesz do innych. Idź na
całość, nie stawiaj sobie żadnych ograniczeń czasowych i nie cenzuruj
tego, co piszesz. Pamiętaj, że nie możesz zmienić przeszłości, ale możesz
zmienić jutro — dzięki działaniom, które podejmiesz dzisiaj! Pozwól
sobie na pełne doświadczanie uczuć, które pojawią się w trakcie pisania —
są one częścią procesu uwalniania się od przeszłości.

3. Teraz zastanów się nad pozytywną stroną swoje) przeszłości i nad tym,
czego się nauczyłeś. Rozważ, w jaki sposób dzięki swoim doświadczeniom
życiowym stałeś się o wiele bardzie) wartościowym człowiekiem.

4. Pomyśl, co możesz ofiarować światu, czerpiąc wiedzę z tego, co wiesz o

sobie.

5. Stwórz własną mantrę (afirmację) przebaczenia. Powtarzaj jej słowa tak

długo, aż zabrzmią prawdziwie.

Pustkę, jaką stwarza przebaczenie, szybko zapełniają nagrody: głębokie

poczucie godności i szacunku dla siebie, świadomość własnej wartości...
Ostateczną nagrodę stanowią miłość, spokój i pogoda ducha.
 Cień

Każdy na nas ma ciemna stronę. Jeżeli nie chcesz się oszukiwać, przyjmij do
wiadomości, ze tak jest i w Twoim przypadku,

Zaryzykuj i postanów nawiązać kontakt z częścią ciebie, która została wyparta,

odsunięta, stłumiona i zapomniana — z aspektem Ciebie, zwanym cieniem.
Przyjrzyj się swoim ciemnym katom. Zobacz, czego się bałeś i na co nie
chciałeś patrzeć w przeszłości. Idź tam z miłością i z poczuciem przebaczenia
— to jest esencja uzdrowienia.
 Żywioły

Podejmij świadomą pracę z żywiołami — z ogniem, woda, powietrzem i

ziemią. Im większą osiągamy równowagę z otaczającymi nas żywiołami, tym
łatwiej jest nam słuchać siebie i zaufać sobie, a poprzez to uzdrowić siebie.

Ogień wspaniale oczyszcza. Podaruj sobie noc przesiedzianą w milczeniu przy

ognisku. Zacznij bardziej świadomie odczuwać swój związek z roślinami,
drzewami i zwierzętami. Według tradycji szamańskie), każdy człowiek ma
swojego opiekuna w świecie zwierząt — swoje zwierzę mocy. Zaproś to
zwierzę do swoich snów...

Również kąpiel może być duchowym doświadczeniem — połóż się do wanny i

oddychaj głęboko przez kilka minut.

W doniczkach na parapecie załóż mały ogródek albo zielnik.

Powróć do korzeni. Zacznij chodzić na bosaka po lesie, pływać nago w

jeziorze, tańczyć lub medytować przy ogniu, słuchać muzyki etnicznej, grać na
bębnie...
 Medytacja z ogniem

Szanuje Cię, mój bracie, Ogniu,

Doceniam Twoja Moc i Sile.
Wiem, ze równie łatwo możesz rozgrzać
Me serce, jak je zniszczyć.
Kocham Cię i pragnę, abyś uzy czyi mi
Odrobiny swego ciepła, tak bym mogła
Rozpalić w sobie ogień miłości;
Oraz odrobiny Twej Siły, tak bym miała Moc
Dokonywania dobrych zmian w swym życiu.

Woda
Woda jest podstawą wszelkiego życia. Właściwa ilość wody poprawia przebieg
wielu procesów życiowych, między innymi sposób reagowania na stres. Zbyt
małe spożycie wody wywołuje uczucia ospałości i zmęczenia oraz obniża
odporność na niepokoje. Zatem nawadnianie, dostarczanie organizmowi wody,
jest lekarstwem. Zwiększenie jej ilości nie tylko pomaga zachować spokój, ale
może też zapobiec nadciśnieniu, schorzeniom serca (w tym zawałowi),
problemom z układem oddechowym, zaparciom, bólowi głowy, próchnicy
zębów, a nawet powstrzymać proces starzenia się. Widocznym efektem jest też
młodzieńczy blask skóry.
 Wypijaj co najmniej osiem szklanek wody dziennie
Wypijaj szklankę ciepłej wody przed snem, zaraz po wstaniu z łóżka i przed
posiłkami. Potem zacznij pić dwie szklanki, potem trzy... Aby rozwinąć nawyk
picia wody, miej butelkę źródlanej wody na biurku, w samochodzie, przy
łóżku.

Wypróbuj kilka razy zastąpienie kawy, herbaty czy soku owocowego szklanką
gorącej wody z plasterkiem cytryny. To tajemnica, która nic nie kosztuje, a
przynosi zdumiewający, odświeżający efekt. Ze zdziwieniem zauważysz, jak
rześko się czujesz.

Zadbaj o jakość wody, którą pijesz. Znaczenia wody w życiu człowieka nie
można przecenić. Z braku wody człowiek umiera kilkakrotnie szybciej niż z
braku pożywienia.

Nasze zdrowie zależy od tego, jaka woda i z jaką informacją chemiczną płynie
z krwią. Coraz częściej mówi się, że większość chorób może mieć bezpośredni
związek z czystością i jakością wody.
 Odkryj drzewoterapię
Każdy człowiek może poprzez dotyk połączyć się z uzdrawiającym pro-
mieniowaniem drzewa, znajdując w ten sposób ukojenie swoich bólów i
dolegliwości zarówno fizycznych, jak i psychicznych. Drzewo można objąć
rękoma, stojąc twarzą do niego i dotykając go czołem; można oprzeć się o nie
plecami i tyłem głowy; można też położyć się przed mm na plecach i bosymi
stopami weprzeć w pień.

Ugruntowanie
Wyobraź sobie, że jesteś drzewem, zapuszczającym mocne, rozległe korzenie.
Drzewo dzięki korzeniom czerpie z ziemi swoją siłę. Statecznie przenoś ciężar
z jednej stopy na drugą i oddychaj energią ziemi.
 Uściski uzdrawiają

Uściski, ciepłe, serdeczne objęcia służą naszemu zdrowiu i samopoczuciu. Za

pomocą uścisków porozumiewamy się z innymi ludźmi na najgłębszym
poziomie.

Virgini Satir, słynna terapeutka rodzinna, twierdzi, że aby przeżyć, trzeba nam
czterech uścisków dziennie. By zachować zdrowie — trzeba ośmiu uścisków.
By się rozwijać, trzeba dwunastu uścisków dziennie.

Codziennie uściskaj sześć osób i codziennie poproś o sześć uścisków. Mowa

uścisków wzmacnia naszego ducha. Uściski:

* redukuje stres
* wspomagają system odpornościowy
* leczą depresje
* pomagają zasnąć
* działają odmładzające
* mc nie kosztują.

Troskliwy, autentyczny, przyjazny dotyk stymuluje poczucie więzi, które jest

ważnym elementem poczucia bezpieczeństwa, niezbędnego do rozwoju
człowieka. Czy doświadczasz wystarczającej dawki dotyku każdego dnia?
Jeżeli potrzebujesz więcej - zacznij rozdawać życzliwy dotyk.
 Spacer — na uspokojenie
Zawsze, kiedy odczuwasz niepokój, presję czy zmęczenie, rzuć wszystko i idź
na spacer do parku. Kiedy dopadają Cię problemy, wstań i zostaw je za sobą.
Idź szybko, prężnym krokiem, z wyprostowanymi plecami. Mocno ściągnij
łopatki, podnieś wysoko głowę, patrz ludziom w oczy lub przed siebie dumnym
wzrokiem. Wyciągnij się w górę i wyobraź sobie, że jesteś wyższy niż w
rzeczywistości. Idź energicznie, aż przyśpieszy Twój puls i lekko się spocisz.
Spaceruj przez pół godziny, a jeszcze lepiej godzinę. To najlepsze ćwiczenie
na poprawę ogólnego stanu zdrowia i samopoczucia.
 Miejsce spokoju
W swoim najbliższym otoczeniu wybierz miejsce, z którym będziesz wiązał
tylko pozytywne uczucia. Przez dziesięć dni przebywaj w tym miejscu choćby
przez chwilę, ilekroć czujesz się zrelaksowany i spokojny. Za każdym razem
zadbaj, zęby całkowicie wypełnić się tym uczuciem. Możesz ustanowić
fizyczny związek z tym miejscem spokoju przez dotyk — na przykład dotknij
umieszczony w tym miejscu kryształ czy inny przedmiot, który zacznie
rezonować z Twoim spokojem.

Kiedy poczujesz napięcie, podejdź do tego miejsca. Samo przeniesienie się tam
powinno usunąć przykre uczucia. Oddychaj głęboko!
 Muzyka

Muzyka może być cudownym źródłem przyjemności i rozrywki. Wierzę, że

muzyka może być także potężna modlitwą i przynoszącą uzdrowienie
medytacją. Każdy dzień rozpoczynaj od słuchania swojej ulubionej muzyki.
Wybieraj różną muzykę do różnych zadań.

Pisaniu tej książki towarzyszyła muzyka wielkich artystów: Ryszarda

Rynkowskiego i Chrisa Rea, no i oczywiście mistrza Mozarta.

Mozart był absolutnym geniuszem muzycznym. Wykazano, ze jego aranżacje

mają pozytywny wpływ na mózg. Amerykański muzyko-terapeuta Don
Campbell, założyciel The Institute of Music, Health and Education (Instytut
Muzyki, Zdrowia i Edukacji), poświęcił kilkanaście lat życia na badanie
wpływu muzyki Mozarta na ludzki mózg i zdrowie. Opisał swoje badania w
książce The Mozart Effect (Efekt Mozarta). Twierdzi, że tysiące jego
pacjentów na całym świecie równie korzystnie reagowało na muzykę
wiedeńskiego klasyka, odzyskując harmonię ciała i umysłu. Trudno jest
określić, dlaczego akurat muzyka Mozarta ma takie działanie. Campbell
sugeruje, że to czystość i prostota rytmów i melodii oraz głębia harmonii
połączona z optymalnie wysokimi częstotliwościami stwarzają idealną
atmosferę, w której może zachodzić uzdrowienie.
 Leczące zapachy

Liczne badania wykazały niezwykłą skuteczność olejków eterycznych w

łagodzeniu depresji i nadpobudliwości. Olejki te stymulują organy węchowe,
które mają połączenie z obszarami mózgu odpowiedzialnymi za doznania
emocjonalne. Wystarczy wetrzeć kilka kropli olejku w skórę lub umieścić
niewielką jego porcję w specjalnym kominku aromaterapeutycznym, aby cały
pokój napełnił się przyjemnym, kojącym zapachem.

Olejki aromatyczne czynią cuda w usuwaniu stresu i przyśpieszaniu relaksacji.

Zapachy wanilii, kwiatu pomarańczy, róży, rumianku i lawendy koją nerwy.
Lawenda, drzewo sandałowe i gałka muszkatałowa redukują stres i jego
negatywne efekty. Olejek paczulowy łagodzi niepokój l wpływa na poprawę
nastroju (jest też uważany za afrodyzjak).

Lawenda przynosi też ulgę w bólach głowy. Bazylia, oprócz uspokajającego

działania, podnosi również na duchu. W praktyce najlepiej jest używać
specjalnych mieszanek olejków dostępnych na rynku.
 Pogodna twarz

Pamiętaj, żeby w swoje rysy twarzy wpleść odrobinę radości. Tak rozjaśniona
twarz momentalnie promieniuje na cale ciało. Odczuwają to wszystkie organy i
„śmieją się" razem z nią. Przy odrobinie wprawy można to „tchnienie radości"
zachować jako stan permanentny.

Najsilniejsza moc leczenia tkwi w nas samych. Radość życia potrafi pokonać
każdy cios, każda przeciwność losu. Jeśli mamy silną motywacje i odrobinę
szczęścia — nawet raka.
Sir Henry Qgilvie

Mięśnie twarzy nie tylko wpływają na Twoje samopoczucie, ale również

informują o Twych uczuciach świat. Zmarszczone czoło, zaciśnięte usta i
szczęka mówią o niepokoju i stresie. Na szczęście istnieje pewna technika,
która pozwala na powrót do normalnego układu mięśni charakterystycznego
dla odprężonej twarzy. Jest mą uśmiech.

Uśmiech jest przeciwieństwem nawyku napinania mięśni twarzy. Szukaj więc

rzeczy, które Cię rozśmieszają, które uważasz za zabawne. Według
najnowszych badań, występuje związek między pewnymi rodzajami uśmiechu
a dobrym samopoczuciem. Taki uśmiech natychmiast wysyła neurologiczny
bodziec do ośrodka przyjemności w mózgu. Jeżeli roześmiejesz się serdecznie
i głośno, efekty będą zwielokrotnione. Śmiech nie tylko poprawia
samopoczucie, ale przynosi też bezpośrednie, fizjologiczne korzyści: pomaga
ustabilizować ciśnienie krwi i wspomaga krążenie.
 Ćwiczenie

Kilka razy dziennie śmiej się przez minutę lub przynajmniej rób takie grymasy
jak podczas śmiania się. Mózgowi jest wszystko jedno, czy czujesz się dobrze,
czy źle. Nie odróżnia symulacji od rzeczywistości — za to odpowiedzialne jest
nasze myślenie, które analizuje sytuację. Śmiej się, aż dostaniesz boleści od
śmiechu!

Uniesienie policzków sygnalizuje receptorowi w mózgu: „Śmieją się!”. Ten z

kolei powoduje wydzielanie endorfin czyli hormonów szczęścia, konsekwencją
czego będzie doskonałe samopoczucie i wspaniały nastrój. Przy serdecznym
śmiechu bierzemy głęboki wdech, który pobudza serce, klatkę piersiową,
przeponę i płuca — to niemal jogging! Z kolei skurcze mięśni masują układ
pokarmowy, co pobudza procesy trawienne.

Dlatego jeżeli masz radość w sercu, nie zapomnij zawiadomić o tym twarzy.
 Śmiech jest najlepszym lekarstwem
Śmiech uwalnia od bólu i choroby. Śmiej się często, głośno, serdecznie —
najlepiej z samego siebie. Sztuka bycia szczęśliwym polega między innymi na
umiejętności śmiania się ze swoich problemów.

Teoria Feuerabendta głosi: „W trakcie śmiechu do naszego krwiobiegu dostają

się substancje poprawiające właściwości krwi. Znacznie lepiej pracują gruczoły
dokrewne, serce, wątroba i śledziona. Wzmagają się ruchy robaczkowe jelit,
system immunologiczny działa wydajniej, zmienia się charakterystyka
naprężeń mięśni, a nade wszystko znacznej konsolidacji ulega psychiczne
nastawienie śmiejącego się".
 Norman Cousin
Człowiek ten, który śmiechem wyleczył się z choroby nowotworowej,
stwierdza w swojej książce – światowym bestsellerze Anatomy of an Illness
(Anatomia choroby): „Dziesięć minut głębokiego, wstrząsającego przeponą
śmiechu w dużym stopniu znieczula ból prawie równie skutecznie co ogólnie
stosowane środki przeciwbólowe”. Przy regularnie powtarzanym śmiechu
system nerwowy, krwionośny i komórkowy podlegają regeneracji. W wielu
krajach na świecie poznano, że śmiech to zdrowie. W szpitalach dla dzieci w
Anglii zatrudniani są komicy, w niektórych szpitalach w USA obowiązuje 15
minut opowiadania kawałów przez pielęgniarki i lekarzy, w Australii w
domach spokojnej starości regularnie odbywają się występy klaunów. Na razie
w Polsce służba zdrowia nie bierze na serio „śmiechoterapii", więc jeżeli
chcesz się pośmiać dla zdrowia, jesteś zdany na własne siły!
 Nawyki

Najlepszym sposobem, by zerwać z nawykiem, jest wyrobienie w sobie innego

- na przykład postanów wstawać o pół godziny wcześniej.
Pracuj nad swoimi nawykami. Codziennie zrób coś inaczej. Pamiętaj, że na
początku my tworzymy nawyki, ale potem nawyki tworzą nas. Nie oczekuj, że
powtarzanie takiego samego zachowania przyniesie nowe rezultaty.

Chwila wytchnienia

Codziennie spędzaj trochę czasu w samotności. Połóż wtedy ręce na brzuchu,

oddychaj przez nos i wczuj się w swoje wnętrze. Brzuch unosi się przy każdym
wdechu jak balon i opada przy wydechu. Nie rób nic na siłę - niech to będzie
naturalny ruch. Skup uwagę na naturalnym powiewie Twojego oddechu.
Odpoczywaj tak przez kilka minut.
 Uporządkuj swoje otoczenie

Porządkując mieszkanie czy dom i dokonując zmian w jego wnętrzu (możesz

poprosić o radę konsultanta feng shui), zrobisz pierwszy krok, by płynąca w
Tobie energia mocniej oddziałała na Twoje samopoczucie fizyczne i
emocjonalne. Uporządkowanie otoczenia jest równoznaczne z zaprowadzeniem
ładu w samym sobie oraz w związkach z innymi.

Usuń z domu wszystkie stare, nieużywane przedmioty. W każdym pokoju

postaw doniczki ze swoimi ulubionymi roślinami — to zmieni klimat
mieszkania. Co kilka dni przynoś do domu świeże kwiaty. Wieczorami zapalaj
jak najwięcej świec.

Feng shui
Jest to pradawna chińska sztuka kształtowania przestrzeni życiowej (słowo
feng oznacza wiatr, shui — wodę), która proponuje precyzyjne dodawanie do
otoczenia przedmiotów, kolorów, zapachów i roślin, czasem zmianę ustawienia
mebli albo pozbycie się gratów w celu stworzenia nowej, lepszej jakości
przestrzeni. Atrybutami feng shui są woda, świece, drewno, tkaniny, lustra,
kryształy, światła oraz Twoja wyobraźnia i pomysły, aby pobudzić i wzmocnić
Twoją energię życiową i siły witalne.
 Gdy ogarnie Cię zwątpienie

Jak wszystkie uczucia, również wątpliwości mają swoją wartość. Mogą

sprawić, że wycofasz się na chwilę ze swoich działań, by sprawdzić, czy nadal
poruszasz się w obranym przez siebie kierunku.

Ilekroć dopadnie Cię zwątpienie — uszanuj ]e praktyką samoobserwacji.

Odłóż swoje zajęcie, weź kilka głębszych połączonych oddechów, zamknij
oczy i skoncentruj się na tym uczuciu. Jakie jest jego natężenie w skali od 1 do
10? Obserwuj je. Gdzie dokładnie znajduje się w Twoim ciele? Jako co je
odczuwasz? Jaki ma kolor? Kształt? Temperaturę? Wsłuchaj się w nie. Czy
chce Ci coś powiedzieć? Zanotuj wszystkie spostrzeżenia. Zastanów się, jak
możesz je wykorzystać w twórczy sposób.

Wymyśl swoją afirmację pasji i pewności, np. „Wiem, co mam do zrobienia”.

Zdecyduj, co masz teraz do zrobienia, i podejmij działania w tym kierunku.
Zawsze jest jakiejś wyjście.
 Wewnętrzny przewodnik

Zauważ, że masz w swoim wnętrzu przewodnika. Nawiąż kontakt z tą mądra

istotą żyjącą w głębi Ciebie, która wie o Tobie wszystko, zna odpowiedzi na
wszystkie Twoje pytania, wie, co jest dla Ciebie najlepsze i co może Cię
uzdrowić. Posłuchaj jej. Idź za jej radą. Zaufaj jej.
 Spotkanie z wewnętrznym przewodnikiem
Przyjmij wygodną pozycję. Głęboko oddychaj. Wyobraź sobie piękną tęczę i
odprężaj się z każdym oddechem. Pozwól, zęby fala kolorów przeniknęła
Twoje ciało, przynosząc uzdrowienie i spokój. Jeśli chcesz, zamknij oczy i
przenieś się do swojego wewnętrznego sanktuarium.

Tam dostrzegasz most i ścieżkę. Ruszasz w ich stronę — przechodzisz przez

most i idziesz ścieżką. Nagle zauważasz dość daleko przed sobą bardzo jasne,
białożółte światło. Widzisz, że ktoś wyłania się z niego. W miarę jak istota ta
zbliża się do Ciebie, coraz wyraźniej widzisz, kim jest (on czy ona). Gdy
będzie blisko, zapytaj o jej imię. Istota ta jest Twoim przewodnikiem, kimś,
kogo możesz zawsze poprosić o pomoc.

Usiądź na chwilę ze swoim przewodnikiem na ścieżce. Zapytaj o dręczący Cię

problem czy konflikt, poproś o radę. Rozmawiaj z nim tak długo, jak
potrzebujesz. Pamiętaj, że zawsze możesz się ponownie zwrócić do swego
przewodnika. Kiedy skończycie rozmawiać, podziękuj, pożegnaj się i wróć
ścieżką przez most do sanktuarium. Tam stwórz własną muzykę i nasyć jej
dźwiękami każdą komórkę swojego ciała. Przez chwilę po prostu napełniaj
swoje ciało miłością i spokojem.

Kiedy skończysz, pozwól, by zaczęła wracać do Ciebie świadomość Twego

ciała oraz pomieszczenia, w którym jesteś. Wykorzystaj oddech do powrotu do
naturalnego stanu świadomości.
 Głosy w Twoim wnętrzu

Poświęć trochę czasu na rozpoznanie swoich wewnętrznych głosów,

szczególnie głosu swojego wewnętrznego dziecka.

Rozpoznaj też glosy swoich wewnętrznych rodziców, wewnętrznego krytyka,

Twoich nauczycieli, przyjaciół, głos, który mówi, co powinieneś zrobić, i głos
buntownika, który podpowiada, by zrobić coś zupełnie odwrotnego. Jest też
głos kontrolujący i głos sędziego.

Szanuj wszystkie swoje wewnętrzne głosy. Twórcy terapii zwanej Voice

Dialogue (dialog z głosem), amerykańskie małżeństwo psychologów Sandra i
Hal Stone'owie, twierdzą, że wszystkie one są potrzebne i rozwinęły się jako
subosobowości, aby Cię chronić i troszczyć się o Ciebie - mimo że niektóre z
ich rad mogą być już zdezaktualizowane.

Naucz się pracować z tymi głosami pod okiem doświadczonego trenera. To

wspaniała oświecająca zabawa i pełna przygód wyprawa do własnego wnętrza.
 Pomagaj
Najlepszym sposobem na wyleczenie się z obojętności i odzyskanie szacunku
dla siebie jest po prostu zaopiekowanie się kimś innym. Kto się koncentruje na
niesieniu pomocy, odwraca uwagę od własnych problemów i zmartwień.
Dlatego pomagając innym, pomaga się zawsze samemu sobie.

Kto przewiezie swoją łodzią innego człowieka na drugi brzeg, sam też dobija
do tego brzegu. Ten, kto pomaga, rozumie, że żyjemy w świecie połączonym
siecią współzależności. Każdemu z osobna wiedzie się lepiej, jeżeli wszystkim
wiedzie się lepiej.

W tej podróży zwanej życiem jesteśmy tu po to, by wzajemnie sobie pomagać.

Dawanie i otrzymywanie to różne aspekty przepływu energii we
wszechświecie. Z chęcią dając to, czego sam poszukujesz, sprawiasz, ze
obfitość wszechświata przepływa przez Twoje życie.

Wspieraj swoich bliskich i dalszych znajomych. Służ im bezinteresownie.

Dawaj — niczego nie oczekując w zamian. W jodze zwane jest to karma-jogą.
Badania wykazują, że ludzie pracujący charytatywnie z potrzeby serca są dużo
zdrowsi. Dawaj, a będziesz coraz zdrowszy, szczęśliwszy i bogatszy. Dawanie
niesie dobre samopoczucie oraz uczucie żywotności i energii.

Za czasów Starego Testamentu było zwyczajem Izraelitów oddawać na rzecz

innych dziesiątą część wszystkich swoich dochodów. Zwyczajem ludzi, którzy
osiągnęli sukces, jest oddawanie 10 procent swoich zarobków tym, którzy mają
mniej! Jeżeli zaczniesz to robić, będziesz nie tylko bogaty, ale także szczęśliwy
i zdrowy.
 Słowa znaczą bardzo wiele

W filmie Imperium kontratakuje nauczyciel o imieniu Yoda uczy Luka

Skywalkera, jak posługiwać się „siłą" będącą największą potęgą we
wszechświecie. Mówi swojemu uczniowi: Słuchaj, Lukę, nie ma żadnego
„spróbuje". Jest tylko „zrobię" albo „nie zrobię". Owa siła to potęga afirmacji.
Wypowiadając coś, już to czynisz.
 Sztuka afirmacji
Zacznij pracować z afirmacjami, czyli pozytywnymi myślami, które chcesz
świadomie zaszczepić w swojej podświadomości. Nie muszą być długie,
wyszukane, rozwlekłe. Kluczem jest prostota. Mów afirmacje — sformułowane
w czasie teraźniejszym — na glos z takim przekonaniem, na jakie Cię tylko
stać! Mów je do siebie przed lustrem, śpiewaj, tańcz, krzycz, pisz wielokrotnie
w ciągu dnia. Wypisz je na kartkach i poprzyklejaj w widocznych miejscach w
mieszkaniu — na lustrze, na lodówce, nad łóżkiem itp.

Im częściej będziesz stosować afirmacje, tym prędzej osiągniesz pożądane

wyniki. W tradycji hinduskiej coś, co zostało wypowiedziane dziesięć tysięcy
razy, staje się mantrą — częstokroć powtarzaną formą myślową, która
kształtuje naszą przyszłość.

Słuchaj pozytywnych afirmacji budujących Twoje poczucie własnej wartości.

Nagraj je wypowiadane swoim głosem albo słuchaj kaset audio z afirmacjami,
nagranymi przez narratora, którego głos Ci odpowiada.
To Ty panujesz nad swoim umysłem. Nie pozwól
mu, by on panował nad Tobą.
 Co afirmować?
Jest to kwestia osobistego wyboru. Dobrze jest wybrać sobie jedna główna
afirmację, którą będziesz często powtarzał, np. Mam wielki talent. Umiem.
Mogę. Potrafię — oraz mieć inne, których będziesz używać w zależności od
potrzeby. Dobrze jest mieć afirmację, która wypowiadamy rano zaraz po
przebudzeniu. Od jutra zaczynaj każdy dzień od uśmiechu i powiedzenia sobie:
Witaj! Będziemy mieli dzisiaj wspaniały dzień, pełen sukcesów, radosnych
niespodzianek i cudów.

Co mówisz sobie na swój własny temat? Czy dodajesz sobie otuchy? Teraz
dotknij siebie i powiedz na głos: Czuje się naprawdę szczęśliwy (szczęśliwa) i
zdrowy (zdrowa).

Moja podnosząca na duchu afirmacja

Jestem wolna i bezpieczna. Idę przez życie napełniona światłem mojej
świadomości. Jest we mnie tylko dobro i piękno. Jest we mnie wielkie
pragnienie życia najwyższej jakości. Żyję z pasją i entuzjazmem. Światło mojej
świadomości przenika mnie i napełnia harmonią. Życie o mnie dba. Ja dbam o
życie. Jestem wolna i bezpieczna.
 Medytacja
Medytacja jest niezbędna, jeżeli chcesz zachować dobrą kondycję psy-
chofizyczną. Najlepiej jest medytować rano, zaraz po przebudzeniu, albo
wieczorem, przed pójściem spać. Znajdź dobrego nauczyciela medytacji i po
prostu praktykuj, aż stanie się to Twoim codziennym odruchem, takim samym
jak mycie zębów. Wierzę, że pierwsza godzina dnia powinna być spędzona w
ciszy i w kontakcie z Bogiem, czyli w medytacji.

Praktyka medytacji — ćwiczenie

Znajdź spokojne miejsce, wygodnie usiądź z wyprostowanymi plecami na

krześle, lekko przymknij oczy, stopy ustaw równolegle, a dłonie oprzyj o uda.
Rozluźnij się, skup na sobie i wejdź w swoją ciszę na kilka minut. Możesz
skupić się na oddechu albo na powtarzaniu przy wdechu l przy wydechu słowa-
klucza, np. zdrowie, spoko), swoboda, szczęście. Moja nauczycielka jogi
zalecała myśleć „sou" przy wdechu i „haam" przy wydechu. To jest bardzo
odprężające.

Wdychaj energię... wydychaj napięcie.... Cierpliwie obserwuj nadchodzące

wyobrażenia, myśli, uczucia — nie walcz z nimi, nie próbuj usunąć ich ze
świadomości, pozwól im płynąć jak strumień. Przez kilka minut przypatruj się
tym wewnętrznym doznaniom z pozycji „świadka".
 Gdy ugrzęźniesz – poproś o pomoc !
Proszenie jest ważne dla zdrowia. Proszenie oznacza uznanie własnej wartości
i szacunek dla samego siebie. Rozbudza nadzieję, że spełnią się Twoje
oczekiwania. Poproś o pomoc i uzdrowienie swój najwyższy autorytet
duchowy. Skierowanie myśli w stronę Źródła, zwanego tradycyjnie Bogiem,
może przywrócić równowagę nawet do najbardziej schorowanego ciała.
Wielkie uzdrowienia miały miejsce po oddaniu problemu w ręce Ducha
Świętego.

Poproś o pomoc ludzi. Chętnie Ci pomogą, jeżeli im powiesz, że tego

potrzebujesz. Wielu ludzi marzy o tym, żeby Ci pomóc, lecz nie chcą się
narzucać. Prośba jest pierwszym krokiem w przedstawieniu swoich potrzeb
Bogu, rodzinie, szefowi i przyjaciołom. Oni nie są jasnowidzami!

Jeżeli lubisz pomagać innym, daj im tę samą szansę. Nie pozbawiaj ich
przyjemności, że mogą Ci pomóc!
 Suchy masaż szczotką
Codziennie masuj swoje ciało na sucho szczotką z naturalnego włosia. Możesz
użyć zwykłej szczotki „ryżowej" albo innej do masażu. Masuj ciało ruchami
okrężnymi począwszy od stóp wzwyż, zawsze do serca. Szczotka taka
delikatnie oczyszcza pory skóry, usuwając martwe komórki z powierzchni
ciała. Jest to doskonały naturalny peeling. Taki masaż pobudza krążenie i
działa wyszczuplające poprzez rozbicie cząsteczek tłuszczu.

Cuda czyni też naprzemienny gorący i zimny prysznic. Szczególnie wątroba

uwielbia zimną wodę rano! Działa to pobudzająco, więc nie polecam takich
pryszniców przed pójściem spać.
 Ćwicz
Zacznij praktykować ćwiczenia, które Ci odpowiadają i sprawiają przyjemność
— jazda na rowerze, rolki, łyżwy, narty, aerobik, taniec, tai-chi, pływanie, chi-
gong, sztuki walki, np. aikido, spacery mocy i intencji, biegi transowe, hatha-
joga, rytuały tybetańskie, surya namaskara, medytacja dynamiczna wg Osho.
 Poddaj się uzdrawiającej sile dotyku
Masaż jest jedną z najstarszych form naturalnego leczenia. Ma bardzo rozlegle
zastosowanie — można go wykorzystać do stymulacji ciała, wdrożenia
organizmu do lepszego funkcjonowania i w celach terapeutycznych - np. do
leczenia urazów i szybszego odzyskania pełnej sprawności. Większość ludzi
poddaje się masażowi głównie po to, by rozluźnić napięte mięśnie i pobudzić
cały organizm.

Co najmniej dwa razy w miesiącu idź na masaż. Dotyk jest formą komunikacji
między ludźmi i wyrazem troski o drugiego człowieka. Badania naukowe
udokumentowały uzdrawiające skutki dotyku terapeutycznego — okazuje się,
że wywołuje on korzystne zmiany w składzie chemicznym krwi pacjenta i w
funkcjonowaniu mózgu, co potwierdza zapis EEG. Masaż wywołuje również
korzystne zmiany w układzie limfatycznym oraz pozwala na rozciąganie
napiętych mięśni. Jego dobroczynne działanie odczuwa się natychmiast.

Poznaj różne formy pracy z ciałem: holistyczną terapię pulsacyjną (pulsing),

synchroterapię, masaż yumeoho, akupresurę, masaże mauri, lomi lomi i
Rosenberga oraz aromaterapię. Bardzo polecam tez metody reedukacji
psychofizycznej: technikę Aleksandra, metodę Feldenkraisa oraz terapię
czaszkowo-krzyźową.
 Pulsing

W wielu kulturach zamierzchłej historii rytm był powszechnie stosowany w

celach terapeutycznych. Holistyczne pulsowanie opiera się na pracy z ciałem
metodą Wilhelma Reicha, na bioenergetyce Alexandra Lowena i pulsowaniu
Curtisa Turchina, który z kolei był zainspirowany wspaniałymi rezultatami
pracy dr Miltona Tragera (twórcy integracji psychofizycznej Tragera) z
rytmem.

Pulsing opiera się na zasadzie rytmu i ruchu. Tam, gdzie jest ruch, jest życie;
stagnacja to powolna śmierć. Pulsowanie zatem stymuluje życie poprzez
bezpośrednią pracę z rytmem, jednocześnie łagodnie usuwając stagnację.
Metoda ta spopularyzowana została przez osteopatę Tovi Browning, która
twierdzi, że „jest to podróż, w czasie której każdy aspekt naszego życia
ukazuje się nam z perspektywy akceptacji, bezpieczeństwa i łagodności".

W trakcie sesji leżymy w ubraniu na łóżku do masażu lub na podłodze.

Trzymając pacjenta za nogi, biodra lub ręce, pulsator kołysze jego ciałem w
bardzo specyficzny sposób, dostosowany do rytmu bicia serca płodu w łonie
matki (120-160 uderzeń na minutę). W ten sposób u pulsowanego pojawia się
stan „bycia w łonie", czyli poczucia pełnego bezpieczeństwa, ochrony i
wsparcia.

Pulsowanie jest także jednym z najprostszych i najbardziej precyzyjnych

sposobów diagnozowania blokad energetycznych w ciele, zanim rozwiną się
one w schorzenie, co oznacza, że jest terapią prewencyjną. W ciągu ostatnich
lat przeszkoliłam w tej dziedzinie wielu terapeutów. Chętnie ich polecę —
zadzwoń!
 Akupresura dłoni i stóp

Akupresura polega na uciskaniu — masowaniu punktów zwanych receptorami.

Znajdują się one na całym ciele i są unerwionymi punktami pozostającymi w
związku z określonym narządem lub częścią ciała. Poprzez masaż receptorów
osiągamy lepsze ich ukrwienie, a także poprawę ukrwienia narządu
powiązanego z danym punktem. Właściwe ukrwienie jest warunkiem dobrego
funkcjonowania organu, gdyż krew jest odpowiedzialna za dostarczanie tlenu,
substancji odżywczych, hormonów i produktów rozpadu.

Masaż receptorów może wykonywać każdy; nie ma tu żadnych prze-

ciwwskazań! Regularnie masuj swoje dłonie i stopy. Zaczynaj od ruchów
łagodnych, powoli i systematycznie zwiększając nacisk. Najlepiej poproś
bliską osobę, by zrobiła Ci taki masaż — odpręż się i ciesz się nową jakością
zdrowia.

W czasie masażu możesz odkryć w pewnych miejscach stwardnienia. Są to

złogi pochodzenia mocznikowego i innych substancji osadowych. Masuj to
miejsce, ustalając swoją własną granicę wytrzymałości. Aby ćwiczenia
wykonywać prawidłowo, dobrze jest zaopatrzyć się w wykresy receptorów na
dłoniach i na stopach — wtedy będziesz wiedzieć, jaki punkt potrzebuje
szczególne) uwagi masażysty.
 Sprawdź swój kręgosłup

Wiedza na temat kręgosłupa i jego leczenia nazywa się chiropraktyką. W

kręgosłupie zaklęta jest tajemnica naszego duchowego rozwoju. Odblokowanie
stawów daje nowe życie tkankom. Dobry chiropraktyk może „odczarować"
Twój kręgosłup, co znacząco wpłynie na poprawę Twojego zdrowia.

Zdaniem lekarzy, nieodpowiednio ustawione kręgi mogą powstrzymywać

przepływ impulsów nerwowych przez ciało. Urazy te, nazywane wybiciem
dysków, mogą powodować ucisk na zakończenie nerwów w rejonie kręgosłupa.
Nerwy te łączą się z różnymi częściami ciała. Na przykład wybicie dysków w
piersiowym odcinku kręgosłupa (T1-T5) może spowodować ból lub uczucie
ucisku w klatce piersiowej, zazwyczaj „stresowe". Z kolei wybicie dysku kręgu
T6 może wywoływać napięcie i uczucie dyskomfortu w żołądku. I na odwrót:
napięte mięśnie głowy, karku i dolnej części pleców mogą doprowadzić do
wybicia dysków w pobliskich kręgach. Terapeuta zajmujący się kręgarstwem
może przerwać to błędne koło. Chętnie polecę Ci chiropraktyką, któremu
można zaufać.
 Joga małych palców — zdrowie przez mudry

Mudry do niedawna znane były tylko wtajemniczonym jako skomplikowany

system układów palców w celach rytualnych. Teraz dzięki nauczycielom z
Indii, którzy polecają układy palców przeciw różnym dolegliwościom, każdy z
nas może stosować tę „jogę dla zabieganych". Są to proste ćwiczenia dla
wszystkich, którzy chcieliby pomóc swemu zdrowiu psychofizycznemu.
Ułożenie palców w odpowiedniej konfiguracji uruchamia w organizmie
przepływ energii, który leczy i przywraca równowagę psychosomatyczną.

Ręce są jedną z, najważniejszych części dala — mówi mistrz Keshav Dev. —

Twój los leży w Twoich rękach — dosłownie. Nie tylko dlatego, ze linie na
rękach wskazują przeszłość i przyszłość człowieka, lecz przede wszystkim
dlatego, że poszczególne palce posiadają swoje własne odmienne funkcje i
władze wewnątrz organizmu. Kto tą władzę posiądzie, może zachować
cielesne zdrowie i duchową radość.
 Mudry
Gan (gest wiedzy): połącz czubki kciuków i palców wskazujących, pozostałe
palce nie dotykają się, pozostają lekko wyciągnięte, ale rozluźnione. Ta prosta
mudra jest uniwersalnym środkiem przeciwko duchowym napięciom i
wewnętrznemu chaosowi. Poprawia zdolność myślenia i koncentracji,
wzmacnia pamięć i ducha. Pomaga w przypadku bezsenności i nadmiernej
senności, depresji oraz wysokiego ciśnienia. Stosuj ją często!

Prań (gest życia): połącz opuszki palców serdecznego, małego i kciuka,

pozostałe palce są swobodnie wyprostowane. Ta mudra doenergetyzowuje cały
organizm, polepsza wzrok, podnosi witalność, redukuje nerwowość.

Mudry można wykonywać w czasie pracy, spacerów, podczas oglądania

telewizji czy leżenia w relaksie, zawsze ilekroć masz odrobinę wolnego czasu.
Niektóre kuracje wymagają miesięcy ćwiczeń (od 15 do 45 minut), najczęściej
jednak mudry pomagają bardzo szybko i znaczną poprawę odczuwa się już po
paru dniach.
 Dotyk na dobry stan

Przypomnij sobie sytuację, kiedy czułeś się spokojny i pogodzony ze sobą i ze

światem. Zobacz siebie wyraźnie w tej sytuacji. Zwróć uwagę na szczegóły:
światło, Twoje ubranie, kolory otoczenia. Posłuchaj dźwięków. Poczuj to, co
wtedy. Kiedy zdarzenie to stanie w Twojej pamięci żywe i intensywne - silnie
uciśnij na kilka sekund wybraną część ciała, np. łokieć. Po chwili puść. Postąp
podobnie ze wspomnieniami jeszcze dwu innych przyjemnych zdarzeń,
ciskając to samo miejsce. Wówczas ucisk ten skojarzy się z dobrymi
odczuciami. Dzięki temu będzie to Twój „guzik” na dobry stan (NLP-owcy
używają określenia „kotwica").

Wypróbuj, czy ten dotyk działa tak, jak powinien, tzn. czy odpręża Cię, kiedy
czujesz się zestresowany lub zaniepokojony. Potem stosuj go, ilekroć zajdzie
taka potrzeba.
 Sekrety sukcesu
* To, w jaki sposób myślisz, decyduje o wszystkim. Miej pozytywne nastawie-
nie. Mysi o sukcesie, a nie o porażce. Bądź świadom negatywnego otoczenia.

* Określ swoje prawdziwe marzenia i cele. Zapisz szczegółowe cele i opracuj

plan ich realizacji.

* Działaj. Cele są niczym bez działania. Nie bój się zacząć od razu. Po prostu
zrób to. Just do it.

* Nigdy nie przestawaj uczyć się. Wróć do szkoły lub czytaj książki. Bierz
udział w szkoleniach, które dadzą Ci konkretne umiejętności.

* Bądź konsekwentny i ciężko pracuj. Sukces jest maratonem, a nie sprintem.

Nigdy się nie poddawaj.

* Naucz się analizować szczegóły. Zbierz wszystkie/akty, wszystkie możliwe

dane. Ucz się na swoich biedach.

* Bądź skoncentrowany, jeżeli chodzi o wykorzystanie Twojego czasu i pienię-

dzy. Nie pozwól, aby inni ludzie lub rzeczy Cię rozkojarzały.

* Nie bój się innowacji. Bądź inny. Podążanie za stadem jest niezawodną re-
ceptą na przeciętność.

* Skutecznie współpracuj i efektywnie komunikuj się z ludźmi. Nikt nie jest

samotną wyspą. Naucz się rozumieć i motywować innych ludzi.

* Bądź uczciwy. Bądź osobą, na której można polegać. Bądź odpowiedzialny.

W przeciwnym razie powyższe punkty nie mają znaczenia.
 Reżyseria emocjonalna

Oto zalecenia do mentalnego programowania się, które poprawi pracę serca i

mózgu:

* Bierz odpowiedzialność za wszystkie sytuacje życiowe.

* Kontroluj swoje źle i negatywne myśli.

* Bądź świadom wpływu tych myśli na Ciebie.

* Odrzuć wszystkie negatywne myśli.

* Stawiaj się w sytuacji innych osób.

* Naucz się śmiać z siebie.

* Naucz się całkowicie odprężać i relaksować.

* Naucz się darzyć ludzi zaufaniem.

* Naucz się słuchać innych.

* Praktykuj świadome zachowania.

* Żyj tak, jakby każdy dzień był jedynym dniem Twego życia.

* Ucz się wciąż na nowo wybaczać.

Jak w zasadniczy sposób zmienić jakość swojego
życia?

1. Poznaj prawa rządzące umysłem.

2. Zajmuj pozytywną postawę wobec życia.

3. Zostań „architektem" własnej przyszłości.

4. Zaplanuj swoje życie.

5. Uwierz, ze możesz osiągnąć sukces życiowy.

6. Zmień swoje samoograniczające przekonania.

7. Naucz się oczekiwać tego, czego chcesz, a nie czego nie chcesz.

8. Naucz się w każdej sytuacji widzieć tylko aspekty pozytywne

Szukaj małej różnicy, która uczyni wielką różnicę
w Twoim życiu.
 Rozdawaj informację
Pomagaj innym, ile tylko możesz. Gdy tylko poznasz coś, co sprawdza się i
przynosi Ci upragnione rezultaty — przekazuj to dalej. Nie czeka), aż inni
dojdą do tego sami. Dawaj im wsparcie i przyczyniaj się do ich wzrostu.
Pamiętaj, ze Twój wpływ na świat jest znacznie większy, jeśli ludzie zaczynają
korzystać z wiedzy, która im przekazałeś.

Inspiruj innych do szukania miłości i sensu życia, do szukania nowych dróg i

możliwości życiowych, do budowania dobrych stosunków międzyludzkich.

A gdyby Twoja misja było pielęgnowanie życia na Ziemi poprzez doko-

nywanie pozytywnych zmian w świecie, w którym żyjesz, i wspieranie ludzi,
których spotykasz, we wzrastaniu i rozwoju?
 Zostań dobrym słuchczem

Dopuść do głosu innych — słuchaj uważnie przez jeden dzień.

* Aktywne słuchanie wiąże się z. wyrażaniem zachęty mówiącemu przez

uśmiech, kiwanie głowa i przytakujące pomruki. Podobny skutek wywierają
wtrącone w odpowiednim momencie słowa: „tak", „rozumiem" itp.
* Duże znaczenie ma utrzymywanie kontaktu wzrokowego z mówiąca osobą.
Postaraj się unikać takich rozpraszających zachowań jak wyglądanie przez
okno lub zerkanie na zegarek.
* Unikaj wyrabiania sobie z góry opinii. Jeżeli wydaje Ci się, iż wiesz, co roz-
mówca powie, to nie tylko go nie słuchasz, lecz w dodatku możesz hyc póź-
niej przekonany, ze usłyszałeś coś, co wcale nie zostało powiedziane.

Słuchaj z empatią

Wsłuchuj się w uczucia ukryte pod słowami. Słuchaj oczami, brzuchem i

innymi częściami ciała tak samo jak uszami...
 Zakochaj się w życiu

Z jakim nastawieniem chciałbyś się budzić? Jakich uczuć chciałbyś doznawać

przed pójściem spać? Gdybyś był u kresu swoich dni, co powiedziałbyś
ludziom o sobie? Co chcesz, żeby Twoje życie znaczyło lub przedstawiało?

Osoba zakochana w życiu pragnie go doświadczać i być tym, kim chce być. Ma
nadzieję i bez pośpiechu wypełnia swoją misję. Twój związek z życiem
przypomina Twoje relacje z osobami, które są Ci bliskie i które kochasz.
Kochanie życia i unikanie ryzyka nawzajem się wykluczają. Taniec życia musi
być odtańczony. Liczy się tylko poziom zaangażowania w tym tańcu.
 Zaangażowanie
Moje zaangażowanie podnosi mój poziom energii.
Moja energia podnosi moja zdolność do działania.
Moje działanie podnosi poziom mojego sukcesu.
Mój sukces podnosi mój poziom zaangażowania.

Istnieje różnica miedzy zainteresowaniem a zaangażowaniem. Jeśli jesteś

zainteresowany robieniem czegoś, robisz to, gdy jest Ci to wygodne. Kiedy
jesteś zaangażowany w cos, nie pozwalasz sobie na żadne wymówki,
zadowalają Cię tylko rezultaty. Kenneth Blanchard
Nieważne, jak szlachetny jest Twoi nadrzędny cel, jak jasną masz wizję lub
jak pozytywne jest Twoje nastawienie. Wszystko, co chcesz osiągnąć,
pozostanie w sferze marzeń dopóty, dopóki nie będziesz gotowy zaangażować
się. Prawdziwe zaangażowanie, niczym zobowiązanie, jest złożonym sobie
głęboko w sercu przyrzeczeniem, którego się nie łamie. Zaangażowanie rodzi
determinację. Wraz ze zdecydowanym działaniem zawiedzie Cię do
wymarzonej przyszłości.

Pamiętaj, że zaangażowanym sprzyja szczęśliwy przypadek.

Ludzie dostrzegają tylko to, na co są przygotowani.
 Zaplanuj swoje życie najwyższej jakości

* Jakie cele możesz osiągnąć?

* Jakim staniesz się człowiekiem?
* Jakie będą Twoje relacje z, bliskimi?
* Jak będziesz dbać o siebie?
* Jak będziesz dbać o swojego partnera i o swój związek?
* Co możesz zrobić dla innych?
* Co chcesz dać światu?
* Co chcesz wnieść do życia innych ludzi?
* Jak chcesz przyczynie się do poprawy jakości życia na tej planecie?
 Nowa wizja
Gotowość do ruszenia w stronę swoich marzeń jest dowodem Twojej odwagi.
Ponoć wielu wierzy, że lepsze jest znane piekło niż nieznane niebo... Nie
pozwól, aby Twój lęk przed niepowodzeniem Cię powstrzymał' Ludzie, którzy
realizują swoje marzenia, nie są pozbawieni obaw, ale mimo to są gotowi iść
do przodu wystawiając się na przeciwności. Na swojej drodze napotykają
przeszkody i problemy, ale wiedzą, że przeszkody są po to, by je przekraczać,
a problemy po to, by je rozwiązywać.

Gotowość do stworzenia nowej wizji swojego życia jest wyrazem Twojej wiary
w swoje możliwości. Jest śmiałą deklaracją pełnego zaangażowania się i
wzięcia odpowiedzialności za swoje życie. Jest udzielonym sobie zezwoleniem
na powtórne prześledzenie swoich marzeń określających, czym chciałbyś być, i
sprawieniem, by te marzenia się ziściły. Mając nową wizję, spojrzysz w
przyszłość z pozytywnym przeświadczeniem, a nie z obawami.
 Jak stworzyć wizję?

Do stworzenia nowej wizji Twojego życia potrzebna jest kartka papieru i

odwaga. Nowa wizja uwalnia Cię od ograniczeń przeszłości i otwiera przed
Tobą nowe możliwości. Na 10 minut puść wodze wyobraźni — niech galopuje
wolna i nieokiełznana. Kiedy pragnienia, marzenia, nadzieje l fantazje przyjdą
Cl do głowy, zapisz je. Zapisz wszystkie nowe możliwości, rzeczy czy warunki
życia, jakich pragniesz.

Twoja wizja będzie się mieniła wieloma kolorami. Mądrością jest rozumienie
wymogu równowagi w życiu: nasze cele powinny obejmować nie tylko karierę,
ale także rodzinę, przyjaciół, zdrowie oraz intelektualny i duchowy wymiar
życia. Używaj precyzyjnych sformułowań — metoda jest skuteczna, więc
Twój opis musi być dokładny!

Gratulacje! Właśnie zrobiłeś pierwszy istotny krok.

 Co dalej?
Czytaj swoją wizję trzy razy dziennie. Rano po przebudzeniu, w połowie dnia i
przed pójściem spać. Od czasu do czasu w ciągu dnia pomyśl o cudach, które
chcesz wykreować. Nie wyjawiaj swoich cudownych planów — to rozprasza
energię. Zachowaj milczenie, dopóki się one nie zrealizują. Pozostawaj
elastyczny i otwarty na wewnętrzne impulsy — one informują Cię o tym, w jaki
sposób masz zdobyć to, czego pragniesz.

Uśmiechaj się często — cuda są w drodze!

 W kryzysie

Czasami przebudzenie duchowe przybiera formę kryzysu. W kulturach

pierwotnych kryzys życiowy jest traktowany jak inicjacja. W naszej kulturze
ludziom w kryzysie przykleja się nalepki neurotyka, dziwaka, narkomana,
pijaka — co wcale im nie pomaga. Przełom życiowy i każde trudne
doświadczenie może być przejściem do nowego, świadomego i pełnego życia.

Kryzysem może być poważna choroba, uraz fizyczny lub emocjonalny,

depresja, druzgoczące problemy zawodowe lub osobiste. Kiedy coś takiego Ci
się przydarzy, potrzebujesz pomocy. Poszukiwanie jej nie jest oznaka słabości.
Szukaj pomocy u przyjaciela, u nauczyciela duchowego lub wykręć numer
telefonu zaufania. Ze szczerej rozmowy z druga osoba wypływają ogromne
korzyści - czasami ratuje ona życie.

Jak zachować się w ostrym kryzysie? Zadbaj o ciepło ciała. Nie myśl o
papierosie, kawie czy alkoholu. Oddychaj głęboko; przez kilka minut wsłuchuj
się w każdy oddech. Gdy tylko się uspokoisz — szukaj pomocy.
 Ciemne noce duszy

Ciemna noc duszy zapada, kiedy wydaje Ci się, ze nie możesz zaufać temu, co
znasz, że nic już nie jest pewne, ze nie ma czego się uchwycić, że straciłeś
poczucie bezpieczeństwa. Doświadczenie takiej ciemnej nocy duszy może
prowadzić do głębokiego psychicznego i duchowego uzdrowienia oraz do
objawień i olśnień, o jakich Ci się nawet nie śniło.

Sama mam za sobą co najmniej trzy takie ciemne noce i kilka krótszych
przełomów, kiedy ból był niewyobrażalny i wydawało mi się, ze nigdy się nie
skończy, a ogrom bezradności i beznadziei przekraczał moje granice
wytrzymałości. Mogłam tylko płakać jak bezbronne i bezradne dziecko, W
środku mojego cierpienia udało mi się jednak zachować wiarę, ze ten ból służy
mojemu rozwojowi i że ma jakiś ukryty sens. Ufałam, ze moja ciemna noc
pojawiła się w służbie światła. Ufałam, ze z tej ciemności wypłynie
najjaśniejszy blask. Przeszłam przez ciasną szczelinę świadomości i urodziłam
się na nowo.

Jung powiedział kiedyś: „Nie stajemy się oświeceni wyobrażając sobie światło,
lecz czyniąc świadomą ciemność".
 Z mojego dziennika w czasie ciemnej nocy duszy – w
wieku 35 lat

...Spadam po schodach życia jak po jakimś makabrycznym potknięciu.

Wszystko przewrócone jest do góry nogami — straciłam wszystkie punkty
odniesienia. Nie wiem już, kim jestem ani po co tu jestem. To, co się dzieje,
jest jak jakiś koszmarny sen — nic się nie udaje, nie sklepia, nie układa. Wiec
pozostaje tylko pozwolić się nieść tej energii wirującej wokół mnie — i dać się
zanieść w niespodziewane miejsca. Pozostaje ufać, wierzyć i poddać się z
pełną wiarą, ze ten facet tam, na górze, zwany Bogiem, wie, co robi. Podobno
on nie popełnia błędów i nie produkuje bubli. A ja czuje się jak bubel.
Podobno wszechświat jest doskonały. Nie potrafię teraz tego docenić. Czekam
wiec cierpliwie, aż na końcu tego tunelu ukaże się światło...
 Czas „powrotu Saturna"
Saturn, surowy nauczyciel, odpowiedzialny za zapoznanie nas na Ziemi z
lekcjami karmicznymi i za pomoc w nauce życia w harmonii i pokoju, mniej
więcej w 28. roku życia po raz pierwszy zbliża się do pozycji zajmowanej w
momencie Twoich urodzin. Energia ta osiąga szczyt w 29,5. roku życia, po
czym stopniowo maleje do 30,5. roku życia. Tak więc przez dwa i pół roku
masz szansę nauczenia się wielu rzeczy, szybkiego rozwoju, przejścia na nową
drogę ewolucji. Powrót Saturna jest egzaminem — jest to odpowiedni czas, by
przyjrzeć się swoim problemom i rozwiązać je tak, by się rozwijać. Jeżeli tego
nie zrobimy, w większości przypadków następuje kryzys. Życie staje się trudne
i bolesne.

Następny powrót Saturna ma miejsce w wieku 59 lat.

Im większy stawiasz opór, tym większą dajesz moc
temu, czemu się opierasz.
 Odzyskiwanie duszy
Jest pewien sposób głębokiego, archetypowego leczenia zranionej duszy, który
nie pojawia się w gabinetach psychologicznych. Niedawno na warsztacie
szamańskim prowadzonym przez mojego nauczyciela dr Davida Thomsona,
współzałożyciela The Sacred Circie Institute (Instytut Świętych Kręgów),
miałam możliwość doświadczenia takiego procesu. U jego podstawy leży
założenie, że gdy cierpimy z powodu jakiegoś urazu, tracimy część swojej
duszy. Nie możemy doświadczać niczego nowego w tym świecie, ponieważ
niewidzialne więzi łączą nas z bólem i żalem w innym czasie l przestrzeni.
Według tradycji szamańskich, chociaż ciało chorej osoby wciąż żyje, jej dusza
została odstraszona i należy ją odzyskać z mrocznych wód podświadomości,
szamańskiego Hadesu — świata zmarłych.

Takie „podróże po duszę" były od zarania ludzkości podejmowane przez

szamanów pierwotnych kultur, czemu towarzyszyły rytmiczne intonacje i
bębnienia. Michael Harman z Instytutu Studiów Szamańskich przez wiele lat
badał tę ceremonię i uczy, jak ją prowadzić. Z kolei dr Sandra Inkerman,
szamanka i psycholog z Santa Fe w USA, zajmuje się odzyskiwaniem
utraconych dusz swoich fizycznie lub psychicznie niedomagających pacjentów.
Opisała tę terapię w słynnej książce pt. Soul retrieyal. W czasie podróży
szamańskiej wkracza ona w odrębną rzeczywistość w imieniu dusz swoich
pacjentów. Tam odnajduje zagubioną część duszy i sprowadza ją z powrotem
do ciała, „wdmuchując" ją przez czakramy korony i serca.
 Jak ustanowić wokół siebie energię mocy?

May the force be with you (oby moc była z tobą).

Obiwan

Pracuj ze swymi wątpliwościami — nie przyjmuj żadnej energii sprzeczne) z

Twoimi celami l wizja. To ustanowi w Twoim życiu wzorzec pozytywnego
myślenia.

Napisz własnymi słowami dziewięć afirmacji (po trzy na rano, na dzień i na

wieczór), wyrażających Twoją wiarę w siebie oraz osiągnięcie przez Ciebie
całkowitego spełnienia w tym życiu. Obdarz je mocą, upewnij się, że czujesz
ich siłę i że mają dla Ciebie szczególne znaczenie. Czytaj te afirmacje powoli i
w intencji ich realizacji przed każdorazowym przeglądem swojej wizji.
Korzystaj z nich, aby podtrzymywać przepływ energii.

W trudniejszych dla siebie momentach skup się na chwilę, aby uznać

nieskończone piękno swojej istoty oraz własne miejsce we wszystkim.
 Ostatnie słowo

Wszędzie zabieraj ze sobą pewną dozę humoru. Dbaj, aby życie na naszej
planecie miało najwyższą jakość.
Światło istnieje. Ty wiesz, gdzie ono jest. Staraj się kroczyć w tym świetle.

Ewa Foley