Filipino reviewer

Lesson Tula at element, pantun at tanaga

Tanaga -ito ay maikling tula na may apat na taludtod at pito, walo o siyam na
pantigkada taludtod
Pantum -ng Malaysia ay nahahawig sa estraktura ng tradisyunal na tulang Pilipino na
king tawagin ay tanaga
Wiji Thukul- isang makatang ipinanganak sa Indonesia noong 1963
Tula -ay isang anyo ng sining o panitikan na naglalayong maipahayag ang damdamin
sa malayang pagsusulat. Binubuo ang tula ng saknong at taludtod. Ang tula ay
maaring distinggihin sa tatlo na bahagi
MGA ELEMENTO NG TULA
Sukat -ito ay tumutukoy sa bilang ng pantig ng bawat taludtod na bumubuo sa isang
saknong. Ang pantig ay tumutukoy sa paraan ng pagbasa
Saknong -ang saknong ay isang grupo sa loob ng isang tula na may dalwa o maraming
linya (taludtod)(stanza)
Tugma- isa itong katangian ng tula na hindi angkin ng mga akda sa tuluyan.
Kariktan -Kailangan magtaglay ang tula ng maririkit na salita upang masiyahan ang
mambabasa gayon din mapukaw ang damdamin at kawilihan
Talinhaga -Magandang basahin ang tulang di tiyakang tumutukoy sa bahay na
binbanggiut. Ito’y isang sangkap ng tula na may kinalaman sa natatagong kahulugan
ng tula
MGA URI NG SUKAT
1. Wawaluhin
2. Lalabin-dalawahin
3. Lalabing- animin
4. Lalabing-waluhin
Noong panahon ng Hapon, may tulang dinala rito ang mga Hapones. Ito ay
tinawag na Haiku, na may limang pantig lamang sa loob ng isang saknong at
Tanaga na may pitong pantig sa loob ng isang saknong
TAWAG SA MGA SAKNONG
2linya- couplet 4linya- quatrain 6linya- sestet
3linyo- tercet 5linya- quintet 7linya- septet
8linya- octave
Ang couplets, tercets, at quatrains ang madalas na ginagamit sa mga tula
MGA UWI NG TUGMA
1. Tugma sa patinig (ganap) -Para masabing may tugma sa patinig, dapat pare-
pareho ang pantig sa loob ng isang saknong o dalawang magkasunod o salitan
2. Tugma sa katinig (di-ganap)
ANYO NG TULA
Malayang taludturan –Isang tula na isinulat nang walang sinusunod na patakaran
kung hindi ang anumang naisin ng sumusulat. Ito ay anyo ng tula na ipinakilala ni
Alejandro G. Abadilla.
Tradisyonal na tula -Ito ay isang anyo ng tula na may sukat, tugma at mga salitang
may malalin na kahulugan
 May sukat na walang tugma
 Walang sukat na may tugma
MGA KATUTUBONG TULA
Diona -binubuo ng pitong pantig kada taludtod, tatlong taludtod kada saknong at
may isahang tugmaan
Tanaga -binubuo ng pitong pantig kada taludtod, apat na taludtod kada saknong
na may isahang tugmaan
Dalit -binubuo ng walong pantig kada taludtod, apat na taludtod kada saknong at
may isahang tugmaan
Lesson 2 Tanka at Haiku
-Isa sa mga pinaka-popular na anyong pampanulaan mula sa Hapon na nakilala at
nakaimpluwensiya sa mga panitikan sa mundo ay ang haiku.
-Kilala ang haiku dahil sa ikli nito na may 17 pantig lamang ngunit malaman sa
simbolismo, imahe, at kabuluhan.
-Isa pa sa mga popular na tula ng nasabing bansa ang tanka na mayroon namang 31
pantig. Isa sa mga katangian ng mga tulang mula sa Hapon ang kaigsian ng mga ito.
-Si Matsuo Basho ang maituturing na pinakatanyag na makatang Hapones na nakilala
sa buong mundo dahil sa kaniyang haiku.
-Si Tenchi Tenno naman ay naging Emperador ng Hapon samantalang si Murasaki
Shikibu ay nagtrabaho bilang utusan sa korte imperial ng Hapon at ang babaeng
nobelista ng pinakatanyag na "The Tale in Genji" (Genji Monogatari) na itinuturing
ngayon bilang pinakamatandang nobela sa buong mundo.
-Si Yamabe No Akahito ay isang makata sa korte imperial na nakasulat ng 13 nagauta
(mahahabang tula) at 37 tanka (maiikling tula).
PORMA NG HAIKU AT TANKA
-Si Masoka Shiki (1867-1902), tinagurian bilang dakilang makata ng modernong
haiku, ang nagpalaganap sa haiku bilang isang uri ng tula at upang maihiwalay ito sa
mga naunang tawag dito bilang haikai at hokku
-Ang haiku na nag-umpisa pa sa sinaunang panitikan ng Hapon ay kilala sa
natatanging porma nitong may tatlong linya at may labimpitong pantig na hinati sa
ganito: Limang pantig (5)
Pitong pantig (7)
Limang pantig (5)
-Ang isang tradisyonal na haiku ay isang tula tungkol sa kalikasan at kadalasang
nagtataglay ng pagnilay sa inog ng panahon, sa sarili at kapaligiran.
-Dahil diyan, taglay ng haiku ang tinatawag na kigo o ang mga pahiwatig ng
pagbabago ng panahon sa mga imahe nito.
Tanka
 isang mga uri ng tula ng mga Hapon
 ang ibig sabihin ng salitang tanka ay “short poem o maikling tula”
 ang mantoshu ay naglalaman ng 4,500 na tula na 90% ng mga tulang ito ay mga
Tanka
 binubuo ng 5 na yunit o linya
 31 na pantig ang kabuoang pantig ng tanka
 Ang 5-7-5-7-7 ay mga pantig
 5-7-5 ang tawag dito ay upper phrase
 7-7 ang tawag dito ay lower phrase
Haiku
 Isa ring uri ng maikling tula
 Binubuo ng tatylong taludtod na may sukat na 5-7-5
 Kalikasan ang tema ng haiku
 Noong huling bahagi ng ika-19 na siglo, pinalitan ni Masaoka Shiki ang
pangalan na Hokku patungo sa pangalang Haiku
Hendrik Doeff- unang kanluraning na nakasulat ng Haiku
Lesson 3 Kwentong bayan
Kwentong bayan – o folktale sa ingles ang tawag sa mga paniniwalaang kwento ng
mga taong sa isang espisipikong kultura at komunidad na nag papaapsalin-salin sa
mga sumusunod na henerasyon sa pamamagitan ng pasalitang pagsasalaysay
APAT NA USI NG KUWENTONG-BAYAN
Alamat -tumatalakay kung saan nagmula o ano ang pinanggalingan ng isang bagay o
hayop
Mito -Ito ay tungkol sa mga diyos at diyosa
Pabula -Ito ay pumapaksa sa mga nagsasalitang hayop na inihahambing sa mga tao
dahil sa mga pag-uugali at katangian na taglay ng bawat isa
Parabula -Ang mga pangyayari ay buhat sa mga aral o mga kaganapan na
matatagpuan sa Bibliya
PANG-UGNAY
-Ay tawag sa mga salitang ginagamit upang pagdugtungin ang dalawang salita,
parirala o sugnay na angpapakita ng relasyon ng bawat isa
DALAWANG URI NG PAG-UGNAY
1. Pangatnig -ginagamit upang pag-ugnayin ang mga salita sa kapuwa nito salita o
parirala at sugnay upang maipahayag ang dalawa o higit pang kaisipan sa loob
ng pangungusap
a. Pantuwang -ginagamit sa magkaugnay at magkatimbang na mga salita,
kaisipan, o parirala (at, saka, pati)
b. Pananhi- ginamit upang magbigay katwiran sa kaganapan ng kilos. (upang,
para)
c. Pamukod- ginagamit kapag pagpipilian, pagtatagni, pag-aalinlangan sa
pagitan ng dalawa o higit pang bagay, salita, o kaisipan (o, ni, man,
maging, kaya)
d. Pasalungat- ginagamit na pang-ugnay upang ipakita ang pagkakaiba ng
dalawang parirala, kaisipan, o sugnay (bagaman, kahit)
2. Pang-ukol -ginagamit ito upang tukuyin ang lanun, pinatunguhan, o
pinangyarihan ng isang kilos.
a. Mga pang-ukol sa pangngalang pambalana
(ukol sa, laban sa, hinggil sa, ayon sa, tungkol sa, para sa)
b. Mga pang-ukol sa pangngalang pantangi
(ukol kay, laban kay, para kay, tungkol kay, ayon kay,
hinggil kay)