BÀI 14: SỬA CHỮA VÀ BẢO DƯỠNG BÁNH XE

A. MỤC TIÊU
Sau khi học xong bài học này người học có khả năng:
- Trình bài được hư hỏng thường gặp, nguyên nhân, cách khắc phục, phương pháp kiểm
tra và bảo dưỡng sửa chữa.
- Tháo lắp, nhận dạng và kiểm tra, bảo dưỡng sửa chữa được bánh xe đúng yêu cầu kĩ
thuật.
- Nghiêm túc, tuân thủ các yêu cầu về an toàn kỹ thuật.
B. NỘI DUNG
1. Hư hỏng thường gặp, nguyên nhân, cách khắc phục và phương pháp kiểm tra
1.1. Hư hỏng thường gặp, nguyên nhân và cách khắc phục
Hư hỏng thường gặp Nguyên nhân Cách khắc phục Hình ảnh
- Sai góc đặt bánh - Đảo lốp
xe dẫn hướng - Kiểm tra góc đặt
- Đường gồ ghề bánh xe dẫn hướng
-Lốp mòn một bên
sống trâu - Kiểm tra lốp lắp
- Lắp lốp không có đúng không
đều
- Áp suất lốp cao - Đảo lốp
hơn tiêu chuẩn - Kiểm tra áp suất
-Lốp mòn dọc giữa
- Đảo lốp không lốp
hoa lốp
đúng cách - Tránh để lốp trượt
- Tăng tốc gấp
- Phanh bị bó - Kiểm tra phanh
- Cân bằng lốp sai - Kiểm tra cân bằng

-Lốp mòn điểm - Bị hóa chất ăn lại lốp

mòn
 - Sau góc đặt - Kiểm tra góc đặt
bánh xe dẫn bánh xe dẫn hướng
hướng - Đảo lốp đúng cách
- Đảo lốp mòn - Tránh phanh đột
-Lốp mòn ngang
không đúng cách ngột
- Mòn, lỏng một
số chi tiết hệ
thống treo

1.2. Phương pháp kiểm tra lốp

- Quan sát tất cả các vết xước, các đốm nổi hay vết nứt.
- Tiếp theo, ta-lông là nơi đặc biệt quan trọng. Cần đo độ sâu để biết xác định mòn
ta-lông. Nếu các đường gân tạo nên một mặt phẳng, nên thay lớp mới.
- Cần chú ý tới các vết mòn bất thường. Nếu độ sâu của rãnh lốp không bằng nhau
chứng tỏ hiện tượng mòn bắt đầu xuất hiện. Có những nguyên nhân chính khiến mòn như
bơm lốp không đúng cách, không đảo lốp định kì.

Hình 14.1. Các đường gân để xác định độ mòn lốp

2. Bảo dưỡng và sửa chữa bánh xe

2.1. Quy trình tháo bánh xe
Bước 1: Nới lỏng đai ốc giữ bánh xe đúng yêu cầu kỹ thuật trước khi kích xe

Hình 14.2. Nới lỏng đai ốc giữa bánh xe

Bước 2: Kích bánh xe khỏi mặt đất

Hình 14.3. Kích bánh xe ra khỏi mặt đất

Bước 3: Chọn vị trí vững chắc đưa kích chết vào, xả lấy kích sống ra

Hình 14.4. Đưa kích chết vào

Bước 4: Tháo các đai ốc, lấy bánh x era khỏi xe.
 Hình 14.5. Tháo đai ốc, lấy bánh xe ra khỏi xe
2.2. Trình tự tháo lốp xe (bằng thiết bị Coromach CM-100SP)
* Chuẩn bị:
- Nguồn điện 220v cung cấp cho bàn; chưa mở công tắc nguồn của thiết bị.
- Lắp bánh xe vào thiết bị chắc chắn; đồng tâm.
- Kiểm tra khoảng rộng lắp bánh xe phải đủ và an toàn.
- Kiểm tra mass tiếp đất của thiết bị.
- Không gian để lắp đặt phải phù hợp với các quy định về an toàn.
- Máy tháo lắp lốp tự động phải được nối với nguồn điện chính và nguồn khí nén
Bước 1: Kết nối thiết bị với đường khí nén
Bước 2: Kết nối nguồn điện cung cấp
Bước 3: Điều chỉnh áp suất khí nén vào thiết bị
- Điều chỉnh áp suất khí nén từ 6-8kg
- Xoay núm điều chỉnh theo chiều kim đồng hồ áp suất tăng
- Xoay núm điều chỉnh ngược chiều kim đồng hồ áp suất giảm
* Vận hành thiết bị
- Tháo lốp
Bước 1: Mở kim van xả khí trong bánh xe
 Hình 14.6. Mở van kim xả khí trong bánh xe
Bước 2: Ép mép lốp, xả khí trong lốp
Đặt lốp vào giữa mặt ép và miếng cao su, sao cho má ép với vành bánh xe
phải cân đối, dẫm chân lên bàn đạp ép lốp; để tách mép lốp ra khỏi vành bánh xe. Cả mặt
trước và mặt sau.

Hình 14.7. Ép mép lốp, xả khí trong lốp

Bước 3: Đặt bánh xe lên vấu kẹp của thiết bị

Hình 14.8. Đặt bánh xe lên vấu kẹp của thiết bị

 Đạp chân đạp xuống cho vấu kẹp bung ra giữ chặt mâm bánh xe.
Bước 4: Quét chất bôi trơn lên vành và mép lối

Bôi trơn mép lốp bằng chất làm trơn hoặc xà phòng trước khi tháo lốp, nhằm tránh
gây hư hỏng và tạo thuận lợi cho việc tháo lốp
Bước 5: Điều chỉnh đầu tháo lắp vào sát mép với vành lốp

- Đặt trục dọc ở vị trí làm việc để đầu ra vào lốp gần vành bánh xe, đầu cách vành
bánh xe khoảng từ 2mm đến 5mm.
- Sau đó kéo tay khóa chặt lại
Bước 6: Khi tháo, mép sau nằm trên mỏ vịt, mép trước nằm dưới mỏ vịt

Khi tháo, mép sau nằm trên mỏ vịt, mép dưới nằm dưới mỏ vị
Bước 7: Đạp bàn đạp làm mây xoay tháo lốp

Giữ cây nại, sau đó đạp chân lên bàn đạp điều khiển mâm quay, quay theo chiều
cùng chiều kim đồng hồ, cho đến khi mép lốp ra khỏi vành trên.
Bước 8: Thực hiện tháo mép dưới
Bước 9: Lấy lốp ra khỏi mâm
- Lắp lốp
Bước 1: Đặt lốp vào vành bánh xe
Bước 2: Điều chỉnh đầu tháo lắp đúng vị trí

Khi lắp mép sau nằm trên mỏ vịt, mép trước nằm dưới mỏ vịt.
Bước 3: Đạp chân đạp làm mây xoay lắp lốp

Đạp chân đạp cho mâm xoay quay cùng chiều kim đồng hồ cho lốp vào vành bánh
xe.
Bước 4: Thực hiện như trên lắp mép trên
 Đạp chân đạp cho mâm xoay quay cùng chiều kim đồng hồ, đồng thời dùng hai
tay
đề lốp xuống để hổ trợ.
Bước 5: Lắp kim van
Bước 6: Bơm khí nén vào lốp

Áp suất tiêu chuẩn 1,54-2,1kG/cm2.

Bước 7: Đạp chân đạp xuống cho vấu kẹp vào, lấy bánh xe ra.
2.3. Trình tự lắp bánh xe
Được thực hiện ngược lại trình tự tháo nhưng cần chú ý:
- Ngoài ra, nên đảo vỏ theo 1 trong các sơ đồ dưới sau mỗi 10.000km để đảm bảo
độ mòn đều của các vỏ.
- Hai lốp trước phải được ưu tiên mới hơn
- Lắp đai ốc giữ bánh xe phải đủ lực
- Hạ xe xuống siết các đai ốc giữ bánh xe phải đủ lực, đúng nguyên tắc.
2.4. Đảo vị trí lốp
Mức độ mài mòn của lốp xe tùy thuộc vào vị trí của nó trên xe. Thông thường
bánh
Xe sau bên phải mòn nhanh gấp đôi bánh xe trước bên trái. Trong 4 lốp xe, thứ tự mòn
nhanh được biết như sau:
- Mòn nhanh nhất: lốp sau bên phải.
- Mòn nhanh thứ hai: lốp sau bên trái.
- Mòn nhanh thứ ba: lốp trước bên phải.
- Mòn ít nhất: lốp trước bên trái.
Trong quá trình sử dụng ô tô, để giúp cho lốp xe mòn đều, ta tiến hành đảo vị trí
lốp xe trên ô tô sau mỗi lần xe chạy đươc khoảng 10000km.
*Phương pháp đảo lốp xe

Hình 14.9. Phương pháp đảo lốp

3. Bài thực hành
- Thực hành 12 bước tháo lắp lốp xe.
4. Bài tập tự rèn luyện
- Tham gia học hỏi rèn luyện kỹ năng tại các garade trong thời gian rãnh.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1] Nguyễn Công Khải (2015), Giáo trình Thực tập ô tô, trường đại học Sư phạm kỹ thuật
Vĩnh Long.
[2] Nguyễn Văn Toàn (2001), Giáo trình Hệ thống truyền lực, trường đại học Sư phạm kỹ
thuật thành phố Hồ Chí Minh.
[3] www.oto-hui.com
 PHIẾU HƯỚNG DẪN THỰC HIỆN
Mô
SỬA CHỮA BẢO DƯỠNG BÁNH XE
đun
Kỹ
năn THÁO LẮP LỐP XE TRÊN THIẾT BỊ COROMACH CM-100SP
g
Tiêu Phương Lưu ý/An
TT Bước Thao tác Phương tiện
chuẩn pháp toàn
- Mở kim - Mở kim - Tháo -Dùng dụng - Dụng cụ
van xả khí van ra khỏi đúng cụ chuyên tháo van kim
1
trong bánh chiều dụng tháo chuyên dụng
bánh xe mâm kim van
-Ép mép - Đặt lốp vào - Má ép -Dùng thiết Coromach
lốp, xả giữa mặt ép với vành bị tháo lắp CM-100SP
khí trong và miếng bánh xe lốp để xả.
lốp. cao su, dẫm phải cân
chân lên bàn đối.
đạp ép lốp;
2 để tách mép
lốp ra khỏi
vành bánh
xe. Cả mặt
trước và mặt
sau.
 - Đặt - Sau khi xả - Điều - Đạp chân -Coromach
bánh xe hết khí để chỉnh đạp số 13 CM-100SP.
lên vấu bánh xe lên bánh xe trên thiết bị
kẹp của thiết bị. ăn khớp cho vấu
3
thiết bị với vấu kẹp bung ra
kẹp. giữ chặt
mâm bánh
xe.
-Quét chất -Quét chất - Bôi đều -Bôi trơn -Chất bôi -Bôi trước
bôi trơn bôi trơn lên tất cả các vành và trơn chuyên khi tháo
vành và mép vị trí trên mép lốp dụng hoặc lốp.
lốp. vành và nhằm tránh xà phòng.
4 mép lốp. gây hư
hỏng và tạo
thuận lợi
cho việc
tháo lốp.
5 - Điều -Điều chỉnh -Đầu tháo - Đặt trục -Coromach
chỉnh đầu đầu tháo lắp lắp phải dọc ở vị trí CM-100SP.
tháo lắp vào sát mép vào sát làm việc để
với vành lốp mép vành đầu ra vào
lốp. lốp gần
vành bánh
xe, đầu
cách vành
bánh xe
khoảng từ
2mm đến
 5mm.
- Sau đó
kéo tay
khóa chặt
lại.
-Nạy mép - Nạy mép -Mép sau - Dùng cây -Coromach - Không
lốp lốp lên đầu nằm trên nạy mép CM-100SP. dùng bừa
tháo lắp mỏ vịt, lốp lên đầu - Cây nạy thiết bị
mép trước tháo lắp lốp chuyên khái khi
6 nằm dưới dụng không có
mỏ vịt. cây nạy
tránh gây
hư tổn cho
mâm
-Xoay - Đạp bàn -Cây nạy -Giữ cây - Coromach - Tránh để
mâm đạp xoay luôn được nạy, đạp CM-100SP. cây nạy
tháo lốp. mâm tháo giữ, xoay chân lên - Cây nạy văng.
7 lốp. đến khi bàn đạp số
mép lốp 14 điều
ra khỏi khiển quay
vành trên mâm
-Tháo lốp - Tháo mép - Dùng -Có thể - Cây nạy. - Để mâm
ra khỏi dưới để lấy lực vừa dùng tay tránh trầy
8
mâm lốp ra. phải. hoặc cây xướt.
nạy.
9 -Đặt lốp -Đặt mâm -Lắp -Lắp mép - -Coromach -Đặt mâm
vào vành lên thiết bị đúng sau nằm CM-100SP. cẩn thận
bánh xe và đặt lốp chiều trên mỏ vị, tránh trầy
vào vành mép trước
 bánh xe nằm dưới xướt
-Xoay - Đạp chân - Cho -Đạp chân -Coromach -Đúng
mâm lắp 14 làm mâm mâm số 14 cho CM-100SP. chiều
lốp xoay xoay mâm xoay xoay mâm
cùng đúng chiều
10
chiều kim kim đồng
đồng hồ hồ cho lốp
vào vành
bánh xe
-Lắp van -Lắp van - Lắp - Dùng - Dụng cụ
kim kim vào đúng dụng cụ lắp van kim
11 mâm chiều chuyên chuyên dụng
dụng lắp
van kim
- Bơm khí - Bơm khí - Bơm đủ -Dùng máy -Máy nén -Áp suất
12 nén nén vào lốp áp suất bơm bơm khí 2,1kG/cm2
khí nén vào
 PHIẾU ĐÁNH GIÁ QUY TRÌNH

Khóa học

Kỹ năng Tháo lắp lốp bánh xe

Học viên: Ngày…….tháng..... năm….

Hướng dẫn: Đánh dấu  vào những bước mà học viên đó thực hiện VÀ đảm bảo tiêu
chuẩn

TT Bước Tiêu chuẩn Lưu ý an toàn lao động 

Mở kim van xả khí - Chọn đúng dụng cụ

1
trong bánh xe
- Tháo đúng chiều

Ép mép lốp, xả khí - Má ép với vành bánh

2
trong lốp xe phải cân đối

- Đặt bánh xe lên - Điều chỉnh bánh xe

3
vấu kẹp của thiết bị ăn khớp với vấu kẹp.

-Quét chất bôi trơn - Bôi đều tất cả các vị -Bôi trước khi tháo lốp.
4 trí trên vành và mép
lốp.
 - Điều chỉnh đầu -Đầu tháo lắp phải vào
5
tháo lắp sát mép vành lốp.

-Nạy mép lốp -Mép sau nằm trên mỏ - Không dùng bừa thiết
vịt, mép trước nằm bị khái khi không có cây
6
dưới mỏ vịt. nạy tránh gây hư tổn
cho mâm

-Xoay mâm -Cây nạy luôn - Tránh để cây

tháo lốp. được giữ, xoay đến khi nạy văng
7
mép lốp ra khỏi vành
trên

-Tháo lốp ra khỏi - Dùng lực vừa phải. - Để mâm tránh

8
mâm trầy xướt.

-Đặt lốp vào - Lắp đúng -Đặt mâm cẩn thận tránh
9
vành bánh xe chiều trầy xướt

-Xoay mâm lắp lốp -Đạp chân số 14 -Đúng chiều xoay mâm
cho mâm xoay đúng
10
chiều kim đồng hồ cho
lốp vào vành bánh xe

11 -Lắp van kim - Lắp đúng chiều

12 - Bơm khí nén - Bơm đủ áp suất -Áp suất 2,1kG/cm2

 PHIẾU ĐÁNH GIÁ SẢN PHẨM

Tên sản phẩm: Lốp xe mới Mã số: ..................................

Tên học sinh: ………………………………………..Ngày: ……………..............

Bằng Đánh giá

TT Tiêu chuẩn chứng
Đạt Không đạt

- Tiêu chuẩn 1: Thao

tác đúng quy trình
1 Kỹ thuật
- Tiêu chuẩn 2: Sử
dụng đúng dụng cụ

- Tiêu chuẩn 1: Vệ sinh

sản phẩm

- Tiêu chuẩn 2 : Vệ
2 Thẩm mỹ
sinh dụng cụ

- Tiêu chuẩn 3 : Dọn

dẹp khu vực làm việc

3 An toàn - Tiêu chuẩn 1 : Tuân

thủ quy định về lưu ý,
 an toàn trong quy trình
làm việc

- Tiêu chuẩn 1 : Thực

hiện tháo lốp trong 15
phút
4 Thời gian
- Tiêu chuẩn 2 : Thực
hiện lắp lốp trong 15
phút

Tiêu chuẩn hoàn thành: Tất cả các tiêu chuẩn phải được đánh dấu vào cột “ ”