ΚΕΙΜΕΝΟ [1]

Χάσμα γενεών: Τι είναι και κατά πόσο αποτελεί πρόβλημα της κοινωνίας;

Αφορμή για το παρόν άρθρο στάθηκε ένα πρόσφατο οικογενειακό τραπέζι,

όπου – κλασικά – κάποιος μεγαλύτερος συγκρούστηκε με κάποιον μικρότερο
για θέματα που αφορούσαν τόσο την ιστορία του τότε, όσο και την τεχνολογία
του τώρα. Σε κάθε οικογενειακό τραπέζι λοιπόν, μπορούμε αν όχι όλοι,
τουλάχιστον οι περισσότεροι, να καταλάβουμε εμπράκτως τι θα πει χάσμα
γενεών, χωρίς λεξιλογικούς όρους και επιστημονικές λέξεις.

Βρισκόμαστε στον 21ο αιώνα. Τα πράγματα είναι πλέον διαφορετικά από ότι
ήταν κάποτε. Οι μεγαλύτεροι είναι πιο ανεκτικοί με τις μικρότερες ηλικίες, γιατί
προσαρμόζονται στα νέα δεδομένα και στα νέα τεχνολογικά επιτεύγματα.
Έτσι, εκείνη η απόσταση ανάμεσα στις ηλικίες που ονομάζεται χάσμα γενεών
φαντάζει όλο και πιο μικρή.

Το χάσμα ωστόσο δεν παύει να υπάρχει. Και όταν υπάρχει αποτελεί

πρόβλημα της κοινωνίας που απαιτεί αντιμετώπιση και επίλυση. Οι νεότεροι,
έχοντας γεννηθεί και αναπτυχθεί σε μια εποχή που διαφέρει έντονα από
εκείνη των γονέων ή των παππούδων τους, καθώς έρχονται σε επικοινωνία
μαζί τους και φτάνουν σε αντίθετες απόψεις, διακρίνουν σε μεγάλο βαθμό τη
διαφορά αυτή. Επομένως, τους δημιουργείται το αίσθημα ότι ζουν σε ένα
εχθρικό περιβάλλον, όπου δεν υπάρχει κατανόηση και σεβασμός των
προβλημάτων και των απόψεών τους. Βλέπουν την κοινωνία που τους
παρέδωσαν οι μεγαλύτεροι γεμάτη υποκρισία και αναξιοκρατία. Μια κοινωνία
που δεν τους παρέχει τρόπους να εξωτερικεύσουν το “εγώ” τους, τις
διαφορετικές τους εφηβικές ανησυχίες.

Οι μεγαλύτεροι με τη σειρά τους, οι πιο «ώριμοι» (όπως θέλουν οι

περισσότεροι να χαρακτηρίζουν τον εαυτό τους), αντιμετωπίζουν τους
νεότερους ως πλάσματα αδιάφορα για τα κοινά, χωρίς σεβασμό απέναντι στα
δικά τους ιδανικά και τις δικές τους αξίες. Ως πλάσματα που εγκαταλείπουν τη
θρησκεία και τις αξίες που αυτή πρεσβεύει.

Οι αντίπαλες αυτές απόψεις οδηγούν, όπως είναι φυσικό σε έλλειψη

επικοινωνίας, σε αμοιβαία αντιπαλότητα και καχυποψία και σε μια διαρκή
μάχη απόψεων και ιδανικών. Ουσιαστικά, ο λόγος αυτής της συνεχούς
καχυποψίας και αντιπαλότητας οφείλεται στη μεγάλη διαφορά της ηλικίας.
Όταν η εποχή αλλάζει και εξελίσσεται, είναι φυσικό και οι νεότερες γενιές που
αναπτύσσονται να αποκτούν διαφορετικά ιδανικά και προτεραιότητες που
συμβαδίζουν με τις ανάγκες της εποχής αλλά και της κοινωνίας.

Εκείνο που πρέπει να κατανοήσουν και να συνειδητοποιήσουν και οι μεν αλλά

και οι δε είναι η διαφορετικότητα. Κάθε γενιά κατέχει τα δικά της
χαρακτηριστικά, τις δικές της βλέψεις για το μέλλον, το δικό της όραμα.
Υπάρχει ανάγκη προσέγγισης των γενεών και αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο
μέσω αμοιβαίας κατανόησης και συμβιβασμών. Η ρίψη ευθυνών από τον έναν
στον άλλον και η επικράτηση εγωιστικών τάσεων δεν αποφέρουν τίποτα,
παρά μόνο επιδείνωση της κατάστασης. Ο διάλογος και η υποχωρητική
στάση αποτελούν σχεδόν πάντα το μέσο, ώστε να γεφυρωθεί οποιαδήποτε
ασυμφωνία. Τόσο όμως, οι μεγαλύτεροι όσο και οι μικρότεροι είναι αναγκαίο
να παρέχουν, με όποιο μέσο διαθέτουν και με όποιον τρόπο μπορούν,
βοήθεια ο ένας στον άλλον. Οι μεγαλύτεροι έχουν χρέος να τους
μεταβιβάζουν μια υγιή παιδεία και οι νεότεροι να τους εξοικειώνουν με ό,τι νέο
καταπιάνονται.

Κάθε χάσμα στην κοινωνία αποτελεί σοβαρό πρόβλημα και η κοινωνία μπορεί
να λειτουργήσει ομαλά μόνο ενωμένη. Είναι επιτακτική, λοιπόν, η ανάγκη
γεφύρωσης του όποιου χάσματος και όλοι είμαστε υποχρεωμένοι να
συνεισφέρουμε. Την επόμενη φορά που θα συγκρουστούν οι απόψεις σου με
εκείνες κάποιου διαφορετικής ηλικίας, πριν τον κατηγορήσεις και του
επιρρίψεις τις ανάλογες «ευθύνες», επανάφερε στη μνήμη σου τις λέξεις:
διαφορετικότητα, σεβασμός, κατανόηση.

Μαρία Μακράκη, διασκευή, πηγή: https://frapress.gr/2017/01/ti-ine-chasma-

geneon-ke-kata-poso-apoteli-provlima-tis-kinonias/

Σύμφωνα με τη συγγραφέα,

α) πού οφείλεται το χάσμα των γενεών

β) τι επιπτώσεις επιφέρει ανάμεσα στις δύο γενιές και

γ) πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί;

Με ποιους τρόπους επιτυγχάνεται η αμεσότητα – οικειότητα στο ύφος στην

πρώτη παράγραφο του κειμένου;

Γιατί επιλέγει η συντάκτρια να ολοκληρώσει το κείμενό της με τη χρήση β’

ενικού προσώπου στην επιλογική παράγραφο; Tι φανερώνει η επιλογή αυτή
για το σκοπό συγγραφής του κειμένου και κατά πόσο επιτυγχάνεται με τη
συγκεκριμένη επιλογή;

Εκείνο που πρέπει να κατανοήσουν και να συνειδητοποιήσουν και οι μεν

αλλά και οι δε είναι η διαφορετικότητα. Κάθε γενιά κατέχει τα δικά της
χαρακτηριστικά, τις δικές της βλέψεις για το μέλλον, το δικό της όραμα.
Υπάρχει ανάγκη προσέγγισης των γενεών και αυτό μπορεί να επιτευχθεί
μόνο μέσω αμοιβαίας κατανόησης και συμβιβασμών.
Με ποιες λέξεις / φράσεις αποδίδεται ο δεοντολογικός χαρακτήρας του
περιεχομένου στο παραπάνω χωρίο; Να ξαναγράψετε το απόσπασμα
κάνοντας τις απαραίτητες αλλαγές, ώστε να δηλωθεί διαχρονικότητα.

ΚΕΙΜΕΝΟ [2]

Είναι το χάσμα των γενεών ένα σύγχρονο φαινόμενο;

Το χάσμα των γενεών είναι ένα φαινόμενο με διαχρονική παρουσία στην

εξέλιξη της ανθρωπότητας. Πρόκειται για την προβληματική επικοινωνία που
υπάρχει ανάμεσα σε διαδοχικές γενιές, για παράδειγμα ανάμεσα σε γονείς και
παιδιά. Δηλαδή, το χάσμα των γενεών δεν σημαίνει έλλειψη επικοινωνίας,
όπως συχνά ακούγεται, επικοινωνία υπάρχει ανάμεσα στις γενιές, όμως δεν
είναι αυτή που πρέπει, γιατί δεν είναι εποικοδομητική. Το φαινόμενο αυτό έχει
αποκτήσει μεγάλες διαστάσεις στην εποχή μας, αφού ευνοούν την
«ανάπτυξή» του οι κοινωνικές συνθήκες που επικρατούν.

Το χάσμα των γενεών συνήθως εκδηλώνεται μεταξύ γονέων και παιδιών.

Συγκεκριμένα τα παιδιά, δηλαδή η νέα γενιά έχει διάθεση για δημιουργία,
θέλουν να δημιουργούν καινούρια πράγματα, να τα ερευνούν και να
εξελίσσονται με τα χρόνια. Ενώ στην προηγούμενη γενιά, στους γονείς,
κυριαρχεί ο συντηρητισμός, δηλαδή η αδυναμία ανανέωσής τους. Με άλλα
λόγια, οι νέοι έχουν δυναμισμό, διάθεση για δράση, ενώ οι παλιοί έχουν
παγιωμένες απόψεις. Ακόμα, οι νέοι θέλουν να αναζητήσουν κάτι καινούριο,
είναι πιο δεκτικοί σ’ αυτό και το συνηθίζουν ευκολότερα από τους ανθρώπους
που είναι σε μεγάλη ηλικία, γιατί αυτοί έχουν αδυναμία προσαρμογής σε
καθετί νέο. Τέλος, οι νέοι δεν έχουν εμπειρίες λόγω του νεαρού της ηλικίας
τους, ενώ οι μεγαλύτεροι έχουν πείρα σε περισσότερα θέματα.

Οι αιτίες δημιουργίας του χάσματος των γενεών είναι αρκετές. Κάθε γενιά ζει
και αναπτύσσεται κάτω από τις επιδράσεις μιας διαφορετικής εποχής. Έτσι
και σήμερα, οι νέοι χρησιμοποιούν διαφορετικό τρόπο σκέψης και
συμπεριφοράς από ότι οι μεγαλύτεροι. Επίσης, κάθε γενιά ζει διαφορετικά
βιώματα, έχει άλλες εμπειρίες και συνθήκες ζωής που τα καθορίζουν όλα
αυτά. Επιπλέον, κάθε άνθρωπος ανάλογα με την εποχή στην οποία
γεννήθηκε έχει ανατραφεί από την οικογένειά του με διαφορετικό τρόπο.
Συγχρόνως μαζί μ’ αυτό αλλάζει και η διαπαιδαγώγησή του. Μέσα από αυτή
την αλλαγή συνεπάγεται και η αλλαγή στον τρόπο σκέψης και στη νοοτροπία
των ατόμων. Διότι στα παλιότερα χρόνια ίσχυαν άλλες αρχές και αξίες που
είχαν ως συνέπεια οι άνθρωποι να έχουν διαφορετικό τρόπο συμπεριφοράς
και διαφορετική αντιμετώπιση των προβλημάτων. Τέλος, κάθε γενιά βλέπει
από τη δική της οπτική γωνία τη θεώρηση της ζωής. Για παράδειγμα, οι
παππούδες μας ήθελαν να μεγαλώσουν για να παντρευτούν και να κάνουν
οικογένεια, ενώ τώρα υπάρχουν νέοι που δεν έχουν ως μοναδικό σκοπό της
ζωής τους τη δημιουργία οικογένειας, αλλά την επαγγελματική σταδιοδρομία,
την απόκτηση εμπειριών κάνοντας ταξίδια, διαμένοντας σε άλλη χώρα, τη
γνωριμία με άλλους ανθρώπους σε όλο τον κόσμο κ.ά.
Παρ’ όλα αυτά, η προβληματική επικοινωνία, το χάσμα των γενεών, μπορεί να
φέρει θετικά αποτελέσματα, αν και οι δύο πλευρές το θελήσουν. Και αυτό
θα επιτυγχάνεται σιγά-σιγά. Εφόσον υπάρχει διάθεση για διάλογο,
αλληλοσεβασμός, σύνεση και κατανόηση το χάσμα αυτό μπορεί να γεφυρωθεί
όχι όμως και να εξαλειφθεί. Το σίγουρο είναι πως πάντα θα υπάρχει!

Ευτυχία Τσελεκίδου, διασκευή,

πηγή: https://efimeridapallatideio.wordpress.com

Στη δεύτερη παράγραφο αντιπαρατίθενται τα χαρακτηριστικά των δύο γενεών

με τη μέθοδο της σύγκρισης – αντίθεσης. Να καταγράψετε τα χαρακτηριστικά
της κάθε γενιάς.

Να παρουσιάσετε συνοπτικά τους λόγους δημιουργίας του χάσματος γενεών,

σύμφωνα με την τρίτη παράγραφο του κειμένου σε 60 περίπου λέξεις.

Να εντοπίσετε τον τρόπο σύνδεσης – συνοχής των νοημάτων στην πρώτη

παράγραφο του κειμένου και τις λέξεις / φράσεις με τις οποίες επιτυγχάνεται.

Με ποια συλλογιστική πορεία (παραγωγική - επαγωγική) αναπτύσσεται η

τελευταία παράγραφος του κειμένου; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας.

διαχρονική, έλλειψη, ευνοούν, συντηρητισμός, δυναμισμό: να δώσετε ένα

αντώνυμο για κάθε λέξη του κειμένου.

ΚΕΙΜΕΝΟ [3]
 πηγή:  http://www.i-diadromi.gr/2016/03/blog-post_71.html

Πώς καταγράφει μέσα από το παραπάνω σκίτσο του ο δημιουργός το χάσμα

γενεών ως φαινόμενο και ποια σύγχρονη διάστασή του παρουσιάζει;

KEIMENO [4]

Ψηφιακοί μετανάστες και ψηφιακοί ιθαγενείς…

Η εποχή μας είναι μία εποχή ραγδαίων αλλαγών. Αλλά αυτό μάλλον το έχετε
ξανακούσει. Και είναι γνωστό ότι αλλαγές πάντα είχαμε. Η διαφορά αυτή τη
φορά, είναι η ταχύτητα με την οποία κάνουν την εμφάνιση τους αυτές οι
αλλαγές. Και γι’ αυτό έχω επιλέξει να παρακολουθώ λίγο περισσότερο πως
αξιοποιεί τις ψηφιακές τεχνολογίες η έφηβη κόρη μου και οι φίλες/οι της
προσπαθώντας να καταλάβω τι θα δούμε σε μερικά χρόνια. Ας δούμε λοιπόν
λίγο τι κάνουν οι νέοι.
Κατ’ αρχήν, το smartphone αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της
καθημερινότητας τους. Αυτό το ξέρουμε. Αυτό που ενδεχομένως να μην
έχουμε παρατηρήσει είναι πως οι βασικές εφαρμογές που χρησιμοποιούν δεν
είναι το email και το Facebook αλλά το Instagram και ένα εκ των Viber και
Whats App. Έτσι επικοινωνούν με όλους τους φίλους και γνωστούς τους.

Φωτογραφίες τραβάνε με το smartphone τους για να τις «ποστάρουν» στο

Instagram και όχι για να έχουν αναμνήσεις από κάτι που έκαναν. Προτιμούν
τα stories, γνωρίζοντας ότι μετά από μερικές ημέρες δεν θα μπορούν να τα
ξαναδούν. Αλλά βασικά τους ενδιαφέρει εκείνη τη στιγμή να τους δουν και όχι
αργότερα.

Δεν ασχολούνται τόσο με τον υπολογιστή, αν και έχουν, εκτός και αν

ασχολούνται με παιχνίδια. Και παίζουν πολλά παιχνίδια και ασχολούνται
γενικώς πολύ με τα video games. Μάθετε λίγο τι εστί Twitch και θα
καταλάβετε τι εννοώ.

Οι αγορές τους ξεκινάνε online. Πριν μπουν σε ένα κατάστημα, έχουν δει
online όλα τα προϊόντα που έχει και πάνε προετοιμασμένοι για την αγορά
τους. Στο κατάστημα πάνε για την εμπειρία, αλλά δεν έχουν πρόβλημα να
κάνουν και online την αγορά τους, αν τους βολεύει ή τους συμφέρει.

Παραγγελίες φαγητού γίνονται μόνο μέσω app. Η έννοια του τηλεφώνου δεν
υπάρχει. Άλλωστε, γενικώς δεν υπάρχει για αυτή τη γενιά η έννοια του
σταθερού τηλεφώνου, το οποίο τους φαίνεται απηρχαιωμένη τεχνολογία!

Θέλουν όσο το δυνατόν πιο γρήγορη σύνδεση στο Διαδίκτυο, ενώ δεν
βλέπουν τηλεόραση. Εννοώ linear τηλεόραση, καθώς διαφορετικά «λιώνουν»
στο YouTube και το Netflix. Ακούνε μουσική από το Spotify και το Apple Music
και οι ραδιοφωνικοί σταθμοί είναι κάτι που τους αρέσει μόνο όταν βρίσκονται
στο αυτοκίνητο. Και τότε μόνο αν το αυτοκίνητο δεν έχει τη δυνατότητα για
ασύρματη σύνδεση με το smartphone τους οπότε το συνδέουν και ακούνε την
αγαπημένη τους μουσική.

Σε γενικές γραμμές, είναι ένας εντελώς νέος «κόσμος», μία γενιά που
χρησιμοποιεί διαφορετικά τις ψηφιακές τεχνολογίες από ότι οι προηγούμενες.
Πρακτικά, μιλάμε για δύο διαφορετικούς «κόσμους»: ο ένας είναι αυτός των
«ψηφιακών μεταναστών» που πρόλαβαν την αναλογική εποχή, που άκουγαν
μουσική από κασσέτες και Walkman και οι «ψηφιακοί ιθαγενείς» που είναι οι
σημερινοί έφηβοι και 20άρηδες. Και το ερώτημα είναι κατά πόσον αυτοί οι δύο
«κόσμοι» θα καταφέρουν να συνυπάρξουν -και για πόσο- τα επόμενα
χρόνια…

Δημήτρης Μαλλάς, πηγή: https://www.webworldnews.gr/%CE%B5%CF

%80%CF%89%CE%BD%CF%8D%CE%BC%CF%89%CF
%82%E2%80%A6/item/1072-psifiakoi-metanastes-kai-psifiakoi-
ithageneis.html
Ποιο είναι το κεντρικό θέμα του κειμένου και πώς το καταγράφει / αναλύει ο
συντάκτης του;

Πιστεύετε ότι τα κείμενα [3] και [4] “συνομιλούν” μεταξύ τους;

Να εντοπίσετε πέντε (5) περιπτώσεις ειδικού λεξιλογίου στο κείμενο. Τι

επιτυγχάνεται με τη χρήση του;

Χ Α Σ Μ Α  Γ Ε Ν Ε Ω Ν

Πρόκειται για τη συναισθηματική και πνευματική αποξένωση ανάμεσα σε 2

επάλληλες γενεές, τη γενιά των ωρίμων, που βρίσκεται στο προσκήνιο της
κοινωνικής δραστηριότητας και τη νέα γενιά που ετοιμάζεται να τη διαδεχθεί.
Η αποξένωση αυτή οφείλεται σε διαφορές που αναφέρονται στην αντίληψη
του κόσμου, στο νόημα της ζωής, στο κύρος των αξιών, στους τρόπους της
καθημερινής συμπεριφοράς.

ΑΙΤΙΑ διαχρονικά

 Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των δύο πλευρών:

Οι νέοι είναι ιδεαλιστές, ενώ οι ώριμοι ρεαλιστές, οι νέοι είναι τολμηροί και
γεμάτοι ανυπομονησία, ενώ οι μεγαλύτεροι είναι επιφυλακτικοί, μετριοπαθείς
και συχνά κάνουν συμβιβασμούς. Οι νέοι έχουν μεγάλες ψυχικές δυνάμεις και
αποθέματα αντοχής, ενώ οι ώριμοι βαδίζουν με γνώμονα τη σύνεση και το
βλέμμα στραμμένο στο παρελθόν.

 Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της εφηβείας:

Ο νέος περνά μια μεταβατική ηλικία. Στην οποία επικρατεί κρίση προσωπική,
ιδεολογική, ηθική, προκειμένου να γνωρίζει τον εαυτό του και τη ζωή. Όλα εί-
ναι συγκεχυμένα στη συνείδηση του, πέφτει σε αντιφάσεις, αισθάνεται
ανασφαλής και εκδηλώνει επιθετική συμπεριφορά. Έρχεται, λοιπόν, σε
σύγκρουση με τον εαυτό του και τον κοινωνικό του περίγυρο.

 Συναισθηματικά και ψυχικά γνωρίσματα των 2 ηλικιών:

Οι νέοι είναι επαναστατικοί, προοδευτικοί, ρηξικέλευθοι, καινοτόμοι,
αυθόρμητοι, δυναμικοί, ιδεολόγοι, τολμηροί, ορμητικοί, παράφοροι,
αισιόδοξοι, ευέξαπτοι, εύπιστοι, άπειροι, συναισθηματικοί, ανυπόμονοι. Οι
μεγαλύτεροι είναι συντηρητικοί, αρνητές αλλαγών, εγκρατείς, δύσπιστοι,
αυτοκυρίαρχοι, ρεαλιστές, επιφυλακτικοί, καχύποπτοι, απαισιόδοξοι, έμπειροι,
σταθεροί, λογικοί, μετριοπαθείς, συμβιβαστικοί.
 .

Είναι κοινός τόπος στους ανθρώπους της ώριμης ηλικίας να επικρίνουν τη

συμπεριφορά των νεοτέρων και να επιχειρούν συγκρίσεις με τη δική τους νεότητα,
όταν όλα, κατά τη γνώμη τους, ήταν καλύτερα και η ζωή και τα ήθη και ο
πολιτισμός, ακόμα και η φύση. […]
Η ίδια η βιολογική διαφορά των δύο οργανισμών, του παλιού και του νέου, τους
οδηγεί σε διαφορετική θεώρηση του κόσμου και σε ανταγωνιστική στάση μέσα
στη ζωή. Ο νέος κινείται προς τα εμπρός, ο ηλικιωμένος, όταν δε γυρίζει πίσω,
προσπαθεί να συγκρατήσει το παρόν, αυτό που του εξασφαλίζει την ύπαρξή του,
να συντηρήσει όσα κατόρθωσε να αποχτήσει. Η συντηρητική στάση είναι
αυτονόητη για τον άνθρωπο μιας κάποιας ηλικίας, αφού αποτελεί συνάρτηση της
συντήρησης της ίδιας του της ύπαρξης, που με τα χρόνια έχει εξαντλήσει πολλές
από τις πιο ζωτικές δυνάμεις της και οδεύει προς την αναπόφευκτη φθορά. Είναι
απόλυτα κατανοητή η στροφή των ώριμων προς το παρελθόν, προς την περίοδο
εκείνη της ζωή τους «που είχαν και δύναμη και λόγο και ομορφιά». Η νοσταλγία
των χρόνων εκείνων δεν αποτελεί συναισθηματική κατάσταση φευγαλέα και
ρομαντική˙ αποτελεί ανάγκη βιολογική, για να δικαιώσει ολόκληρη την ανθρώπινη
ζωή, που τώρα μόλις διαπιστώνει ο ώριμος πως είναι τρομακτικά σύντομη και
αφάνταστα ωραία.
Μέιβης Μότσκα, πηγή: http://www.diakonima.gr
Και ενώ ο ώριμος άνθρωπος κινείται προς τα περασμένα, ωραιοποιώντας καθετί
που συνδέεται με τη δική του ωραία περίοδο της νιότης, ο νέος ατενίζει μπροστά,
το μέλλον, και πιστεύει πως μπορεί και πρέπει να το κάνει καλύτερο από το παρόν.
Ο νέος, με ακέραιες όλες τις δυνάμεις του, πιστεύει πως έχει τη δύναμη και την
υποχρέωση να καταχτήσει τον κόσμο που ανοίγεται μπροστά στα έκπληκτα μάτια
του. Και προπάντων νιώθει πως μπορεί και πρέπει να ζήσει αυτό που λέγεται ζωή,
πρώτα και κύρια να ερωτευθεί. Το μέγιστο και άρρητο θαύμα που κατορθώνει να
ανανεώνει αδιάκοπα την ίδια τη ζωή, που οδηγεί από το εγώ στο εσύ και πιο πέρα
στο εμείς, αυτό που προσπάθησε να μας μεταδώσει ο Πλάτων μόνο με μύθους, στο
Συμπόσιο και στον Φαίδρο, την ερωτική έξαρση ως έσχατο βιολογικό σκοπό και
πνευματική κατάκτηση˙ αυτό το αντίπαλο του θανάτου ανθρώπινο στοιχείο το ζει
και το χαίρεται μονάχα ο νέος άνθρωπος στη διονυσιακή του μέθη.
Μανόλης Ανδρόνικος
.

 Οι ιδιαίτερες συνθήκες (κοινωνικές, πολιτικές, πολιτιστικές κ.α.) κάθε

εποχής:
Κάτω από αυτές μια γενεά διαμορφώνει τις δικές της αξίες, τους κοινωνικούς
στόχους, τα ιδανικά της. Η κοινωνία και οι ανάγκες διαφέρουν, αλλά ο
άνθρωπος δεν προσαρμόζεται πάντα σ` αυτές, παραμένει, συχνά,
προσκολλημένος σε ιδέες και αρχές που δημιούργησε στην περίοδο της
νεότητας.
.
Και ενώ ο άνθρωπος φτάνει σε μια βιολογική πληρότητα αμέσως ύστερα από την
εφηβεία του και τη διατηρεί ως τα χρόνια της ακμής του, η ανθρώπινη κοινωνία
έχει οργανωθεί με τέτοιον τρόπο, ώστε η εξουσία, κάθε μορφής εξουσία,
οικονομική, κοινωνική, πολιτική, πνευματική, να βρίσκεται στα χέρια των
ανθρώπων που έχουν ξεπεράσει αυτό το στάδιο. Οι αποφάσεις ανήκουν σ’ αυτούς
που έχουν την ωριμότητα και την πείρα, όπως λέμε. Ξεχνούμε όμως πως οι
αποφάσεις αυτές αφορούν ουσιαστικά τους άλλους, αυτούς που θα υποχρεωθούν
να τις εκτελέσουν και να ζήσουν σύμφωνα μ’ αυτές.
Εμείς οι ώριμοι είμαστε τόσο σίγουροι για τη σοφία μας και την ορθότητα της
κρίσης μας, ώστε θεωρούμε αστεία τη σκέψη πως θα μπορούσαν να αποφάσιζαν
για μας οι νέοι των τριάντα χρόνων. Άλλοτε συνειδητά και άλλοτε χωρίς ίσως να
το συνειδητοποιούμε, οι ώριμοι ενεργούμε εξουσιαστικά προς τους νεοτέρους,
αρχίζοντας από την οικογένεια και καταλήγοντας στην πολιτεία. Και είναι ολότελα
φυσική η αντιεξουσιαστική αντίδραση των νέων που εκδηλώνεται και σε
προσωπικό επίπεδο απέναντι στο άμεσο περιβάλλον τους και σε ιδεολογικό και
πολιτικό απέναντι σε όλες τις μορφές του κατεστημένου των ωρίμων. Όσο
αιφνιδιάζονται οι γονείς με την αντίδραση των παιδιών τους, άλλο τόσο
αιφνιδιάζονται και οι οργανισμοί, κομματικοί λ.χ., που βρίσκονται κάθε τόσο
αντιμέτωποι με τις νεολαίες που ανήκουν σ’ αυτούς. […]
Μανόλης Ανδρόνικος
.

ΑΙΤΙΑ σύγχρονα

 Η ταχύρυθμη εξέλιξη των γενεών:

Το χάσμα των γενεών αυξάνει καθώς οι γενεές πλέον δεν μεταβάλλονται με

αργούς ρυθμούς, αλλά σχεδόν κάθε δεκαετία. Ισχυρίζονται πολλοί ότι τα
χαρακτηριστικά κάθε γενιάς διαφοροποιούνται γρηγορότερα από άλλοτε. Αυτό
σημαίνει ότι οι διαφοροποιήσεις μεταξύ γονέων και παιδιών είναι εντονότερες
παρά ποτέ.

 Η οξύνοια των σύγχρονων νέων:

Η ανάπτυξη της τεχνολογίας, ο πλουραλισμός των πληροφοριών έχει ως

αποτέλεσμα την ανάπτυξη κριτικής ικανότητας τον νέου. Από τη μία η εξέλιξη
του ανθρώπινου νου και από την άλλη η μεγαλύτερη ελευθερία στα πλαίσια
της οικογένειας, η κατάρριψη της πατριαρχικής δόμησης έδωσε άνθηση στην
έντονη αμφισβήτηση του νέου.

 Η αμφισβήτηση:

Ο νέος αμφισβητεί ιδιαίτερα έντονα την κοινωνία μας λόγω των ιδιαίτερα
αυξημένων προβλημάτων που χαρακτηρίζουν τις σύγχρονες κοινωνίες. Τα
σαθρά πρότυπα, οι πελατειακές σχέσεις, η αναξιοκρατία βάλλουν το νέο και
τον οδηγούν στο να αμφισβητεί τα κοινωνικά δεδομένα. Εξάλλου, επειδή τις
καίριες θέσεις έχουν άνθρωποι μεγάλης ηλικίας, οι νέοι τους θεωρούν
υπεύθυνους και τους απορρίπτουν.
.
Οι νέοι κατηγορούν τους μεγαλύτερους για υποκρισία, πλαστική ευγένεια,
ωτυπικότητα, υπερβολική ενασχόληση με τα υλικά αγαθά και τα χρήματα. Τους
καταλογίζουμε τις ευθύνες για τον κόσμο που δημιούργησαν, ο οποίος είναι
σύμφωνα με τη γνώμη μας παράλογος. Επικρατεί ένα χάος γύρω από την κοινωνία,
παντού υπάρχει άγχος και αβεβαιότητα. Είναι ένας κόσμος χωρίς ηθικές αξίες και
χωρίς ενδιαφέρον για τον άνθρωπο και τις ανάγκες του. Εμείς οι νέοι υποφέρουμε
πολλές φορές από την έλλειψη κατανόησης, συμπαράστασης, βοήθειας, από την
έντονη κριτική που δεχόμαστε συνεχώς από τους μεγαλύτερους. Αισθανόμαστε
μόνοι μας απορρίπτουμε τους γονείς και τους μεγαλύτερους ως πρότυπα και
προσπαθούμε να βρούμε τη θέση μας στην κοινωνία.
Μέιβης Μότσκα, πηγή: http://www.diakonima.gr

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ

 έλλειψη διαλόγου, συνεννόησης, σεβασμού ανάμεσα στους νέους και τους

μεγαλύτερους

 άρνηση παραδοσιακών αξιών, κλονισμός θεσμών και προτύπων,

αμφισβήτηση από τους νέους όλων των στοιχείων του παρελθόντος,
υιοθέτηση δογματικής και δεσποτικής στάσης στους μεγαλύτερους     

 δημιουργία κοινωνικών συγκρούσεων και αναστατώσεων με συνέπεια την

κοινωνική στασιμότητα και οπισθοδρόμηση.

ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ

 ειλικρινής διάλογος και προσπάθεια επίλυσης των κοινωνικών

προβλημάτων με πνεύμα συνεργασίας, αλληλοκατανόησης και
υπευθυνότητας

 άσκηση αυτοκριτικής και αυτοελέγχου και από τις δύο πλευρές, ώστε να
οδηγηθούν στην αυτογνωσία και την αμοιβαία αναγνώριση των
δικαιωμάτων και των υποχρεώσεών τους
.
Είναι καιρός που μια μεγάλη μερίδα από τους πιο τίμιους και άξιους ανθρώπους
αισθάνονται υπόλογοι απέναντι στους νέους. Ένα βαθύτατο «πλέγμα ενοχής»
καθορίζει τη στάση τους και τη σκέψη τους απέναντι στη νέα γενιά με την
ορμητική αγνότητα και την επαναστατική ειλικρίνεια. Απέναντι στη μακάρια
ικανοποίηση του «κατεστημένου» που μυκτηρίζει την ασυδοσία και την ασέβεια
των νέων, στέκονται οι άνθρωποι αυτοί με «συντριβή και ταπεινοσύνη», με την πιο
σκληρή διάθεση αυτοκριτικής, έτοιμοι να υπερθεματίσουν στα «κατηγορώ» της
νέας γενιάς, πρόθυμοι να δικαιολογήσουν και να δικαιώσουν κάθε πράξη της, κάθε
λόγο της, κάθε παρεκτροπή της, ακόμη και πράξεις που μπορεί να είναι
εγκληματικές. Για όλα αυτά είμαστε υπεύθυνοι εμείς, λένε, οι νέοι αντιδρούν, με
όποιο τρόπο μπορούν, σε μια κοινωνία που δεν τους πρόσφερε παρά την υποκρισία
και την απάτη, τη βία και τον πόλεμο, τη θεοποίηση του άνομου συμφέροντος.
Φοβούμαι πως και οι κατήγοροι και οι συνήγοροι των νέων αντικρίζουν με πολλή
ευκολία το πρόβλημα και κατορθώνουν να απαλλαγούν απ’ αυτό χωρίς μεγάλο
κόπο. Είτε ρίξουμε την ευθύνη στους νέους είτε του απαλλάξουμε ολότελα από
κάθε ευθύνη, το αποτέλεσμα είναι το ίδιο: δεν αισθανόμαστε την ανάγκη να τους
αντιμετωπίσουμε και να τους βοηθήσουμε. Όταν εκμηδενίσουμε τον ένα από τους
δύο παράγοντες, τους νέους ή τους ώριμους, παύει να υπάρχει πρόβλημα
συνεργασίας των δύο, συναγωνισμού ή όπως αλλιώς θέλουμε να το ονομάσουμε.
Αυτό σημαίνει φυγομαχία και αδιαφορία για τους νέους και όχι ενδιαφέρον και
κατανόηση, έστω κι αν η στάση αυτών που τους δικαιώνουν απόλυτα ξεκινά από
αληθινή αγάπη προς αυτούς.
Πρώτα - πρώτα το σχήμα «νέος - ώριμος» είναι παραπλανητικό. Ύστερα είναι
αμφίβολο αν μπορούμε να συλλάβουμε με πληρότητα, ακρίβεια και διαύγεια τη
στάση των νέων, τα αιτήματά τους και τις αντιδράσεις τους. Είμαι σχεδόν βέβαιος
πως σ’ αυτό το σημείο δεν μπορούν να μας βοηθήσουν ούτε οι ίδιοι οι νέοι, που
αναζητούν τον κόσμο και τον εαυτό τους, όντας γεμάτοι ερωτηματικά και απορίες.
Ένα είναι βέβαιο& ο νέος άνθρωπος είναι έτοιμος να ριχτεί στη ζωή με τόλμη και
ειλικρίνεια, με γενναιότητα και καθαρές προθέσεις. Συχνά φανταζόμαστε πως οι
νέοι είναι ρομαντικοί, ονειροπαρμένοι, απροσγείωτοι. Αν δεν κάνω λάθος, η κρίση
οφείλεται σε δική μας παρεξήγηση, σε κακή εκτίμηση των εκδηλώσεων τους. Οι
νέοι έχουν, νομίζω, ένα δικό τους ρεαλισμό, κάποτε ωμό κι επικίνδυνο, πάντοτε
όμως αδιάβρωτο από τις καταχθόνιες διεργασίες της κοινωνικής γεωλογίας.
Οδεύουν ωστόσο με γρήγορο βηματισμό στο δρόμο που θα τους οδηγήσει στην
κοινωνία των «ώριμων», στο χώρο όπου ο ανθρώπινος πολιτισμός έχει
δημιουργήσει τα θαυμάσια τέρατα που μας συντηρούν και μας πανικοβάλλουν. Η
απόλυτη άρνηση του ανθρώπινου πολιτισμού και η επιστροφή στη «φυσική» ζωή
αποτελεί απλοϊκή, εύκολη και απραγματοποίητη λύση. Ακόμα και οι «χίπυς», στην
πιο ακραία περίπτωση, εγκαταλείποντας την ανθρώπινη κοινωνία έπαιρναν μαζί
τους πολλές από τις κατακτήσεις της, περιορίζομαι να αναφέρω μια μονάχα: την
κιθάρα. Είτε το θέλουμε είτε όχι είμαστε υποχρεωμένοι να ζήσουμε – και θα είναι
υποχρεωμένα και τα παιδιά μας και τα παιδιά των παιδιών μας να ζήσουν σ’ αυτό
τον κόσμο, που τον συγκροτούν και τα μηχανικά και τα ανθρώπινα «τέρατα», με
όλες τις αρετές και τις κακίες τους. Τίποτε δε θα κερδίσουν αυτά τα παιδιά από τη
δική μας εμπειρία μέσα στον κόσμο, όπου θα ζήσουν;
Προτού δώσω εγώ την απόκριση την έχουν δώσει, τη δίνουν κάθε μέρα οι ίδιοι οι
νέοι, που διαβάζουν άπληστα, που πηγαίνουν στο θέατρο, που παρακολουθούν
ομιλίες. Τι αναζητούν στα βιβλία και στα θεάματα και στα ακροάματα οι νέοι, αν
όχι την εμπειρία των παλιότερων, που τους αναγνωρίζουν τη σοφία και τη γνώση
της πλουσιότερης εμπειρίας; Αυτή τη γνώση μπορούν να τους τη μεταδώσουν όχι
μονάχα οι τεχνίτες και οι σοφοί, αλλά ο καθένας από μας ο πατέρας, ο φίλος, ο
δάσκαλος, με μια προϋπόθεση, καίρια και αποφασιστική: την ειλικρίνεια.
Αν ανοίξουμε στα παιδιά την καρδιά μας και τους αποκαλύψουμε γυμνή την
αλήθεια για όσα γνωρίσαμε στη ζωή, τις χαρές και τις πίκρες μας, τις κατακτήσεις
μας και τις απογοητεύσεις μας, τα όνειρά μας και τα επιτεύγματά μας, τα
χτυπήματα και τις πληγές, αλλά και τις πονηριές μας και τις ατιμίες μας, τις
αδυναμίες και τις μικρότητες και έναν απολογισμό τίμιο και θαρραλέο, όπου χωρίς
καμιά λογοκρισία να έχουν αναγραφεί και οι αρετές και οι κακίες μας και τα
φωτεινά και τα σκοτεινά σημεία της δράσης μας.
Μανόλης Ανδρόνικος, Για τους νέους
. 

 παροχή πολυδιάστατης παιδείας, ώστε νέοι και μεγαλύτεροι να

καλλιεργηθούν πνευματικά και να ολοκληρωθούν ως προσωπικότητες

 συνειδητοποίηση και από τις δυο πλευρές της αντίληψης ότι κάθε κοινωνία
χρειάζεται τον ενθουσιασμό της νέας γενιάς και την πείρα της παλιάς. Οι
μεγαλύτεροι πρέπει να αποβάλλουν το συντηρητισμό και να εμπιστευτούν
τους νέους στη διεύθυνση των παραγωγικών μονάδων και στη
διακυβέρνηση της χώρας. Οι νέοι πάλι πρέπει να διδαχτούν και να
καθοδηγηθούν από την πείρα των μεγαλυτέρων.

Είναι, αλήθεια, δύσκολο εμείς οι μεγαλύτεροι να πείσουμε τους νέους ότι η

ανάπτυξη του πολιτισμού μας δημιούργησε αξίες αναντικατάστατες και
αξιοσέβαστες. Πρέπει, όμως, να πείσουμε τους νέους ότι μόνο, όταν σέβεσαι την
ιστορική διαδρομή της κοινωνίας σου, τους θεσμούς, τις αρχές της δημοκρατίας, τα
δικαιώματα και τις υποχρεώσεις σου και, ότι μόνο όταν υπεύθυνα και γόνιμα
αμφισβητείς, μπορείς να ελπίζεις και να αισιοδοξείς. Πρέπει, λοιπόν, εμείς οι
μεγαλύτεροι να δώσουμε το παράδειγμα, γιατί το μήνυμα για το μέλλον το
μεταφέρει η νεολαία.
Χρ. Μασσαλάς, από την ιστοσελίδα της εφ. Μακεδονία, 3. 10. 2009 (διασκευή).
.
Την ιστορία του πολιτισμού τη γράφουν και οι δύο παρατάξεις: οι προοδευτικοί και
οι συντηρητικοί, οι «νέοι», αλλά και οι «γέροι». Οι πρώτοι οδεύουν με ορμή σε
καινούριες κατακτήσεις, οι δεύτεροι συντηρούν τα κεκτημένα, για να μείνουν, να
αποτελέσουν την παράδοση. Να ανανεώνεις είναι ανάγκη∙ αυτό είναι το μεγάλο
έργο της νεότητας. Αλλά εξίσου μεγάλη ανάγκη είναι, όσα με την ανανέωση έχεις
κερδίσει, να τα σταθεροποιείς, να τα τακτοποιείς και να τα παραδίνεις στις
επόμενες γενιές∙ αυτό είναι το μεγάλο χρέος της προχωρημένης ηλικίας. Κρίμα
στον νέο που δεν υπήρξε καινοτόμος και ντροπή στο γέρο που εξακολουθεί να
αρνιέται τα παραδομένα.
Επομένως, κάθε ηλικία έχει τον δικό της ρόλο να παίξει και αστοχεί, όταν παίρνει
τον ρόλο της άλλης. Αξιοπαρατήρητο μάλιστα είναι το εξής: όσο πιο επαναστάτης
είναι κανείς στα νιάτα του, τόσο καταλαβαίνει στα γεράματά του την αξία του
αποκτημένου και όσο πιο συντηρητικός είναι στα νιάτα του, τόσο λιγότερο εκτιμά
την παράδοση στα γεράματά του.
Ε.Π. Παπανούτσος. (1984). Πρακτική Φιλοσοφία. Αθήνα: Δωδώνη, 176-178
(διασκευή)
.

«Είναι λάθος να νομίζουμε ότι οι νέοι έγιναν σήμερα φανατικοί, αδιάλλακτοι,

ασυνεννόητοι, και κάθε απόπειρα επαφής μαζί τους είναι καταδικασμένη σε
αποτυχία. Όπως επίσης είναι λάθος να λέγεται ότι ο ηλικιωμένος εξ ορισμού έχει 
αποστεωθεί μέσα στη δογματική ακαμψία του και άδικα θα δοκιμάσει κανείς να
τον μετακινήσει από τη θέση του. Στους χρόνους μας το ρήγμα ανάμεσα στις
γενεές είναι ασφαλώς μεγάλο, αλλά η εντιμότητα και η αγάπη μπορούν να το
γεφυρώσουν. Υπάρχουν όμως, θα ρωτήσετε, πολλοί ηλικιωμένοι πρόθυμοι να
ομολογήσουν τις πλάνες και τα εγκλήματα της γενεάς τους και να αναγνωρίσουν
στους νέους το δικαίωμα να απαιτούν μιαν υγιέστερη, αγνότερη, δικαιότερη
κοινωνία; Και υπάρχουν πολλοί νέοι πρόθυμοι να παραδεχτούν ότι δεν είναι ακόμα
ώριμοι να έχουν έγκυρη γνώμη σε θέματα όπου όχι μόνο η γνωριμία με τις ιδέες
των άλλων, αλλά και η προσωπική κρίση και πείρα είναι απαραίτητες; Αυτό ήταν
και παραμένει το πρόβλημά μας».
 Ε.Π. ΠΑΠΑΝΟΥΤΣΟΣ, «Η ΚΑΤΑΡΡΕΥΣΗ ΤΗΣ ΑΥΘΕΝΤΙΑΣ»

Η διάσταση απόψεων και συμπεριφορών μεταξύ της γενιάς των νέων και
των μεγαλύτερων αποτελεί ένα διαχρονικό φαινόμενο. Πού οφείλεται η
στάση των νέων απέναντι στις κατεστημένες αντιλήψεις της κοινωνίας
των μεγάλων; Κάτω από ποιες προϋποθέσεις μπορεί η αμφισβήτηση της
νέας γενιάς να είναι γόνιμη και εποικοδομητική;