1.

Jakie poglądy metafizyczne zawarł Platon w tym fragmencie

„Państwa"?
2. Jak sądzisz, dlaczego ta Platońska alegoria stała się w kulturze
europejskiej tekstem kanonicznym?
3. Czy Platoński sposób myślenia o człowieku i świecie stracił już
aktualność?

W jednym ze swych najważniejszych dzieł „Państwie”, Platon

przedstawia nam opis jaskini, w której mieszkają ludzie zakuci w
kajdany. Siedzą tam od dzieciństwa, więc wydaje im się, że żyją
normalnie. Łańcuchy krępują im ruchy i nie mogą spojrzeć w żadna
stronę, tylko na przeciwległą ścianę, na której widać cienie ludzi i
przedmiotów przechodzących za nimi. Słychać również echo
rozmów. Logiczne jest więc, że dla ludzi nie znających innego świata
to własnie te cienie i głosy są realne. To cała ich rzeczywistość i
temat rozmów. W dalszej części Platon każe nam się zastanowić co
by było, gdyby jednego z więźniów oswobodzić z kajdan. Pierwsza
reakcja po opuszczeniu groty nie byłaby przyjemna, bowiem jego
wzrok jest przyzwyczajony do mroku. Z czasem jednak nasz
bohater przyzwyczai się nawet do słońca i pozna otaczający go
świat. Przekona się, że ten, w którym żył do tej pory był tylko
złudzeniem i będzie szcześliwy, że mógł poznać prawdziwy. Będzie
mu żal swoich współtowarzyszy z jaskini. Dalej Platon przedtawia
kolejną sytuacje. Co by było, gdyby tegoż więźnia zabrać do jaskini
i z powrotem zakuć w kajdany? Zanim znowu przyzwyczaiłby się do
mroku jego wzrok byłby słaby tak jak na początku w konfrontacji ze
słońcem. Jego towarzysze uznaliby, że na zewnątrz nie ma nic
dobrego, skoro wraca się z zepsutym wzrokiem i nie warto tam
wychodzić.
Nigdy będziemy mieli stuprocentowej pewności co do
interpretacji tego tekstu. Jednak moim zdaniem najbardziej trafną
jest określenie, że rzeczywistość to świat pozorów. Prawdziwy
idealny świat nie jest dostępny dla naszych zmysłów. Jaskinia
symbolizuje naszą rzeczywistość, tą którą na co dzień odbieramy
zmysłami. Na zewnątrz zaś znajduje się ta prawdziwa, której
powinniśmy mieć świadomość i do niej dążyć. Platon uważa, że
wszyscy żyjemy w pewnym zamknięciu, w więzieniu naszych
zmysłów. Tylko idee są prawdziwe.
Myślę, że platońska alegoria jaskini stała się w kulturze
europejskiej tekstem kanonicznym, ponieważ myśli w niej zawarte
są zgodne z wierzeniami kościoła. Platon pisze o drugim, lepszym
świecie, który kojarzy się z boskim rajem, a także o duszy.
Uważam, że platoński sposób myślenia o człowieku i świecie
powtarza się przez całą historię ludzkości. Przez wszystkie wieki
ludzie zastanawiają się czy to co widzimy jest realne. Idea podziału
świata na świat idealny i realny, często jest i była stosowana w
naszej rzeczywistości. Filozofowie, politycy, duchowni zawsze
chętnie posługiwali się taką dualistyczną ideą. Wszystkie systemy
totalitarne zawsze przedstawiały obywatelom wizję, że świat, w
którym żyją jest światem idealnym, a wszystko co jest na zewnątrz
jest złe. Klasycznymi przykładami była III Rzesza lub Związek
Radziecki. Wszystko czego nie da się sprawdzić i udowodnić zawsze
będzie intrygowało ludzkość więc zagadnienia, nad którymi
zastanawiał się Platon nigdy nie stracą aktualności.