Planet e Ores Mesimore Njeriu Dhe Natyra 3

PLANET E ORËS MËSIMORE
NJERIU DHE NATYRA 3

MATERIA, VETITE DHE SHNDERRIMET
Fusha kurrikulare: Lenda: Shkalla e kurrikules: Klasa:
Shkencat e natyres Njeriu dhe natyra Shkalla 1 3
Niesia mesimore:
1.1. Materialet dhe lendet e para
RNF (Rezultatet e tushes kurrikulare):

ldentifikon dhe hulumton materialet natyrore dhe artificiale, qe perdoren ne jeten e
perditshme, sipas vetive dhe shnderrimeve te tyre.
RNLT (Rezultatet e te nxenit te lendes per teme}:

Ne fund te kesaj njesie, nxenesi:
- Sqaron g'jane materialet dhe vetite e tyre;
- Tregan prejardhjen e materialeve dhe per c;ka mund te perdoren ato.
Kriteret e suksesit:
- Sqaro g'jane materialet dhe percakto vetitie e tyre;
- Trego prejardhjen e materialeve dhe per c;ka mund te perdoren ato.
Fjalet kyce:
Materiale, natyrore, artificiale, minerale, bime, kafshe, sintetike, lende e pare.
Burimet:
Libri, fletorja e punes, objekte te ndertuara prej materialeve te ndryshme, interneti
eti.
Lidhja me lendet e tjera mesimore dhe/apo ceshtjet nderkurrikulare:

Gjuhe dhe komunikim; Art; Shoqeria dhe mjedisi; Jeta dhe puna.
Metodoloaiia dhe veprimtarite e nxenesve:

Nxenesit ndahen ne 3-5 grupe, varesisht prej numrit te nxenesve ne klase.
I Parashikimi (P): Stuhi mendimesh 15'
2
Ne fillim te ores mesimdhenesja/i kerkon vullnetare nga nxenesit ne klase per te
dhene ide lidhur me materialet natyrale, ato artificiale, lenden e pare dhe vetite e
tyre.
Ndertimi i njohurive (N): Minileksion 15'
Mesimdhenesja/i ua prezanton njesine mesimore nxenesve permes fotografive dhe
materialeve te ndryshme qe i ka sjelle ne klase.
Perforcimi (P): Shkrim i lire 15'

Mesimdhenesja/i udhezon nxenesit qe ne fletore te shkruajne ate qe dine per
materialet natyrale, ato artificiale dhe lenden e pare.
Vleresimi i nxenesve:
Nxenesit vleresohen nga mesimdhenesja/i per punet qe kane bere ne grup, per
punen individuale qe ka te beje me shkrimin e lire per materialet natyrale e ato
artificiale dhe lenden e pare.
3
Niesia mesimore:
1.2. Lendet e pastra dhe te perziera

RNLT (Rezultatet e te nxenit te lendes per teme):

- Sqaron g'jane lendet e pastra dhe ato te perziera;
- ldentifikon dhe tregon domosdoshmerine e perdorim it te lendeve te
pastra dhe atyre te perziera per jeten tone.
- Permend se paku tri materiale te pastra dhe tri materiale te perziera;
- Krahaso materialet e perziera dhe ato te pastra.
Fjalet kyce:
Material, i paster, druri, hekuri, alumini, diamanti, ari, kripe, lengjet e frutave,
sallatat, embelsirat, lendet te perziera, airi, uii i detit, materiale ndertimore.
Burimet:
Libri, fletorja e punes, objekte te ndertuara prej materialeve te ndryshme.

Gjuhe dhe komunikim; Shoqeria dhe mjedisi; Jeta dhe puna.

Nxenesit ndahen ne 3-5 qrupe, varesisht prei numrit te nxenesve ne klase.
4
Parashikimi (P): Stuhi mendimesh 15'
Ne fillim te ores mesimdhenesja/i kerkon vullnetare nga nxenesit ne klase, per te
dhene ide lidhur me dallimet ne mes te materialeve te pastra dhe te perziera.
Ndertimi i njohurive (N): Minileksion 15'

Mesimdhenesja/i ua prezanton njesine mesimore nxenesve permes fotografive, ose
duke u prezantuar atyre objekte dhe materiale te pastra ose te perziera.
Perforcimi (P): ldentifiko dhe grupo 15'

Mesimdhenesja/i kerkon vullnetare per te dale ne tabele para nxenesve. Ajo/ai u
jep disa materiale dhe nxenesi/ja dote provoje t'i percaktoje nese jane materiale te
pastra apo te perziera. Mesimdhenesja/i udhezon nxenesit qe ne fletore te
shkruajne emrat e materialeve dhe t'i dallojne materialet e pastra dhe te perziera.
punen individuale qe ka te beje me aftesine e tyre per identifikimin e materialeve
prej te cilave jane te ndertuara ato. Po ashtu, vleresohen shprehjet,
bashkebisedimi i
nxenesve mes vete, si dhe bashkeveprimi me anetaret brenda Qrupit.
5
Niesia mesimore:
1.3. Klasifikimi i materialeve


- Klasifikon materialet sipas gjendjes agregate, origjines dhe perberjes;
- Pershkruan dhe krahason materialet sipas gjendjes agregate, origjines dhe
perberjes.
- Trego menyren e klasifikimit te materialeve;
- Pershkruaj dhe krahaso materialet sipas gjendjes agregate, origjines dhe
perberjes.
Fjalet kvce:
Gjendja agregate, origjina, perberja, grimcat.
Burimet:
Libri, fletoria e punes, uii, akulli, avulli (nqa uii i vluar), interneti eti.

Gjuhe dhe komunikim; Matematike; Shoqeria dhe mjedisi; Jeta dhe puna.

6
Parashikimi (P): Pyetja sjell pyetjen 15'
dhene ide lidhur me dallimet ne mes akullit, ujit, avullit, reve. Pas gdo ideje, behen
pyetje. Pyetjet duhet te behen nga nxenesit dhe, me ndihmen e mesimdheneses/it,
atyre u jepen pergjigje. Ne rast se nuk ka pergjigje, atehere pergjigjja lihet per t'u
dhene ne etapat e mevonshme te mesimit. Disa nga pyetjet qe mund te perdoren:
Si formohet akulli? Si formohet avulli? etj.
Ndertimi i njohurive (N): Deaiim dhe mendim i drejtuar 10'

Mesimdhenesja/i u prezanton njesine mesimore nxenesve permes fotografive, ujit
dhe akullit te sjelle ne klase. Nxenesit do ta degjojne mesimdhenesen/in per
shpjegimet lidhur me gjendjet agegate te trupave te prezantuara ne foto dhe
permes ujit e akullit te sjelle ne klase.
Perforcimi (P): Ekperimento, diskuto, ploteso fletoren e punes 20'

Mesimdhenesja/i udhezon nxenesit qe te marrin nje ene me uje dhe ta vene mbi
nje resho derisa ta vloje ujin. Ata se bashku me mesimdhenesen/in e percjellin me
vemendje ngritjen e avullit. Me ane te nje termometri bejne matjen e temperatures.
Pastaj, udhezohen nxenesit te plotesojne tekstin ne fletoren e punes, ne
shembullin 1.
Ne fund te ores nxenesit vleresohen nga mesimdhenesja/i per punet qe kane bere
ne grup, qe ka te beje me eksperimentin dhe per punen individuale ne plotesimin e
te dhenave ne fletoren e punes per gjendjet agregate te ujit.
Detyre shtepie:
Ne baze te shembullit 2, ne fletoren e punes, nxenesit ta mbushin enen me uje dhe
ta vene ne frigorifer, pastaj ta plotesojne tekstin.
7
Niesia mesimore:
1.4. Gjendjet agregate te ujit
RNF {Rezultatet e fushes kurrikulare):


- ldentifikon gjendjet agregate te ujit;
- Pershkruan dhe krahason gjendjet agrgate te ujit.
- Permend gjendjet agragete te ujit;
- Dalla gjendjet agregate te ujit.
Fjalet kyce:
Uji, akulli, avulli, uji i vluar.
Burimet:
Libri, fletorja e punes, uji, akulli, avulli (nga uji i vluar), interneti etj.


Parashikimi {P): Pvetja sjell pyetjen 15'

dhene ide lidhur me dallimet ne mes akullit, ujit, avullit, reve. Pas cdo ideie, behen
8
pyetje. Pyetjet duhet te behen nga nxenesit dhe me ndihmen e mesimdheneses/it,
atyre u jepet pergjigje. Ne rast se nuk ka pergjigje, atehere pergjigjja lihet per t'u
dhene ne etapat e mevonshme te mesimit. Disa nga pyetjet qe mund te perdoren:
Si formohet akulli? Si formohet avulli? etj.
Ndertimi i njohurive (N): DeQiim dhe mendim i drejtuar 10'

Mesimdhenesja/i u prezanton njesine mesimore nxenesve permes fotografive, ujit
dhe akullit te sjelle ne klase. Nxenesit do ta degjojne mesimdhenesen/in per
shpjegimet lidhur me gjendjet agegate te trupave te prezantuara ne foto dhe
permes
uiit e akullit te sielle ne klase.
Perforcimi (P): Ekperimento, diskuto, ploteso ne fletore pune 20'

Mesimdhenesja/i udhezon nxenesit qe te marrin nje ene me uje dhe ta vene mbi
nje resho derisa ta vloje ujin. Ata se bashku me mesimdhenesen/in e percjellin me
vemendje ngritjen e avullit. Me ane te nje termometri bejne matjen e temperatures.
Pastaj, udhezohen nxenesit te plotesojne tekstin ne fletore pune, ne shembullin 1.
Ne fund te ores nxenesit vleresohen nga mesimdhenesja/i per punet qe kane bere
ne grup, qe ka te beje me eksperimentin dhe per punen individuale ne plotesimin e
te dhenave ne fletore pune per gjendjet agregate te ujit.
Detyre shtepie:
Ne baze te shembullit 2, ne fletore pune nxenesit ta mbushin enen me uje dhe ta
vene ne frigorifer, pastaj ta plotesojne tekstin.
9
Fusha kurrikulare: Lenda: Shkalla e kurrikules: Klasa:3
Shkencat e natyres Njeriu dhe natyra Shkalla 1
I Njesia mesimore:
1.5. Cikli i ujit ne natyre


- Shpjegon dukurine e ciklit te ujit ne natyre;
- Pershkruan rendesine e diellit ne ciklin e ujit ne natyre.
- Shpjego dukurine e ciklit te ujit ne natyre;
- Pershkruaj rendesine e diellit ne ciklin e ujit ne natyre.
Fjalet kyce:
Cikel, uie, avull, dielli, oqeane, liqene, lumeni.
Burimet:
Libri, fletorja e punes, interneti etj.


Klasa te ndahet ne 3-4 grupe.
10
Parashikimi (P): Diskutim per njohurite paraprake 15'
Mesimdhenesja/i e prezanton njesine mesimore dhe kerkon nga nxenesit te
tregojne se per c;ka na nevojitet uji. Mesimdhenesja/i e shkruan gdo pergjigje te
nxenesve ne tabele, ndersa per 5 minuta nxenesit shenojne ne fletore nevojat tona
per ujin ne
jeten e perditshme dhe organet trupore, ne te cilat uji gjendet me se shumti.
Ndertimi i njohurive (N): Harta e konceptit 15'

Mesimdhenesi/ja paraqet ne tabele skemen grafike te ciklit te ujit, e cila do te plotesohet
ne menyre te organizuar me informatat e mbledhura paraprakisht nga nxenesit.
Modeli i skemes grafike:
Avulli Kondensimi Reshjet
Uji Cikli i ujit Toka
Perforcimi (P): Rrjeti i diskutimit 15'

Mesimdhenesja/i ne qender te tabeles shenon pyetjen binare (qe nenkupton
mendime per dhe kunder). P.sh.: Sa eshte i rrezikuar cikli i ujit ne natyre nga
nderhyrja e njeriut ne lumenj, liqene, tharje te moc;aleve, kenetave etj.? Pse?
Mendimet e nxenesve shkruhen ne tabele nga mesimdhenesja/i.
punen individuale qe ka te beje me rendesine e ujit per njeriun. Po ashtu,
vleresohen shprehjet, bashkebisedimi i nxenesve mes vete, si dhe bashkeveprimi
me anetaret
brenda grupit.
Detyre shtepie:
Nxenesve u kerkohet qe ne figure, ne fletore te punes, te plotesojne emrat e
hallkave neper te cilat qarkullon uji.
11
Niesia mesimore:
1.6. Uji dhe rendesia e tij per organizmin e njeriut


- ldentifikon nevojat e njeriut per uje;
- Pershkruan rendesine e ujit per organizmin e njeriut.
- Trego nevojat e njeriut per uje;
- Shpjego rendesine e ujit per organizmin e njeriut.
Fjalet kyce:
Uji per pije, per larje, per te gatuar, veshket, truri, gjaku.
Burimet:


12
tregojne se per c;ka na nevojitet uji. Mesimdhenesja/i e shkruan gdo pergjigje te
nxenesve ne tabele, ndersa per 5 minuta nxenesit shenojne ne fletore nevojat tona
per ujin ne
jeten e perditshme dhe organet trupore, ne te cilat uji gjendet me se shumti.
Mesimdhenesi/ja paraqet ne tabele skemen grafike, e cila do te plotesohet ne menyre te organizuar m

C:J
Gjaku
Per larje
I Veshket I I
"'
Per pije
/
- -
Rendesia e ujit per njeriun
Ne jeten
e perdit-
1/1Per te gatuar
I
shme
N Per ujitje
I

Mesimdhenesja/i ne qender te tabeles shenon pyetjen binare (qe nenkupton
mendime per dhe kunder). P.sh.: A duhet ta kursejme ujin? Pse? Mendimet e
nxenesve shkruhen ne tabele nQa mesimdhenesja/i.
punen individuale qe ka te beje me rendesine e ujit per njeriun. Po ashtu,
vleresohen shprehjet, bashkebisedimi i nxenesve mes vete, si dhe bashkeveprimi
me anetaret brenda grupit.
Detyre shtepie:
Nxenesve u kerkohet qe ne figure, ne fletore te punes, te shkruajne emrat e
hallkave neper te cilat qarkullon dhe na vjen uji.
13
I NjSsia mesimore:
1.8. Temperatura


- ldentifikon dhe shenon emertimet e termometrave te ndryshem;
- Pershkruan rendesine e termometrave;
- Shpjegon se c;ka na tregon temperatura dhe si matet ajo.
- Permend termometrat e ndryshem qe nevojiten ne jeten e perditshme per
matjen e temperatures;
- Trego rendesine e termometrave;
- Analizo dhe shpjego c;ka na tregon temperatura dhe pastaj pershkruaj
menyren e matjes se saj.
Fjalet kyce:
Temperatura, termometri, grade, Celsiusi, ajri, uji, meteorologjia, bujqesia, industria,
trupi, njeriu.
Burimet:
Libri, fletorja e punes, termometrat e ndryshem, tabela, shkumesi, lapsi, ngjyra,
burime nga interneti etj.
Metodologjia dhe veprimtarite e nxenesve:

Pune individuale dhe grupore.
14
Mesimdhenesja/i ua prezanton nxenesve njesine mesimore dhe u kerkon atyre te
mendojne sa me shume fjale lidhur me "Temperaturen dhe matjen e saj".
Mesimdhenesja/i shkruan kete titull ne tabele dhe pastaj ne forme skice shenon
edhe
mendimet e nxenesve.
Ndertimi i njohurive (N): Lexim individual dhe diskutim 20'

Udhezohen nxenesit nga mesimdhenesja/i te lexojne nJes1ne mes1more
"Temperatura". Pastaj, behet diskutimi ne mes nxenesve, duke u ndihmuar dhe
nga mesimdhenesja/i.
Perforcimi (P): Ploteso te dhenat dhe diskuto 15'

Te percillet moti i vendbanimit tend gjate javes dhe te shenohet ne fletore pune
per gdo dite te javes. Pastaj behet diskutimi mes nxenesve, duke u ndihmuar edhe
Nxenesit do te vleresohen per punen e tyre individuale, ku do te vleresohen per
njohurite qe ata kane fituar per termometrat dhe menyren e matjes se
temperatures.
15
Niesia mesimore:
1.8. Perberesit e ajrit dhe roli i oksigjenit ne frymemarrje


- Tregan vec;orite e ajrit dhe rendesine e tij per jeten;
- Dallon perberesit e ajrit dhe pershkruan rendesine e tyre per njeriun dhe
organizmat e tjere;
- Sqaron rolin e oksigjenit ne frymemarrje te njeriu;
- Analizon dhe shpjegon rolin e ajrit ne ndezjen e qiririt.
- Trego vec;orite e ajrit dhe rendesine qe ka ai per jeten;
- Dalla perberesit e ajrit dhe dhe pershkruaj rendesine e tyre per njeriun dhe
organizmat e tjere;
- Shpjego rolin e oksigjenit ne frymemarrje te njeriu;
- Analizo rolin e ajrit ne ndezjen e qiririt.
Fjalet kyce:
Airi, perberesit e ajrit, azoti, oksiQjeni, dyoksidi i karbonit.
Burimet:
Libri, fletorja e punes, balona, 9am9akezi, interneti etj.


Pune individuale dhe ne Qrupe.
16
mendojne sa me shume fjale lidhur me temen "Perberesit e ajrit dhe roli i oksigjenit
ne frymemarrje". Mesimdhenesja/i shkruan kete shprehje ne tabele dhe pastaj ne
forme skice shenon edhe mendimet e nxenesve.
Ndertimi i njohurive (N): Lexim individual 20'

Ne liber dhe fletore pune nxenesit e lexojne tekstin per temen "Perberesit e ajrit dhe
roli i oksiqjenit ne frvmemarrie".
Perforcimi (P): Berja e nje eksperimenti dhe diskutim 15'

Nxenesit udhezohen te plotesojne ne fletore pune te njesia "Perberesit kryesore te
ajrit dhe roli i oksigjenit ne frymemarrje" dhe te bejne nje eksperiment me ndihmen
e mesimdheneses/it (eshte i pershkruar ne fletore pune), per te pare se si ndikon
ajri kur mbi nje qiri te ndezur veme nje gate dhe pastaj fillon diskutimi.
njohurite qe ata kane per perberesit kryesore te ajrit dhe rolin e oksigjenit ne
frymemarrje. Po ashtu, ata do te vleresohen per perberjen e eksperimentit dhe
sqarimet qe do t'i japin per rolin e ajrit ne ndezjen e qiririt.
17
BOTA E GJALLE
Njesia mesimore:
2.1. Ushqimi si burim enegjie

1.1. ldentifikon dhe hulumton materialet natyrore dhe artificiale, qe perdoren
ne jeten e perditshme, sipas vetive dhe shnderrimeve te tyre.
1.2. Shpjegon menyra te ruajtjes se ushqimeve, konsumimin e sigurt te tyre dhe
efektet e substancave te demshme per organizmin (duhani, alkooli, pijet energjike).

- Pershkruan rolin e energjise se ushqimit per organizmin e njeriut;

- Shpjegon rendesine e konsumimit te ushqimit te paster.
- Analizo rolin e energjise se ushqimit per organizmin e njeriut;
- Shpjego rendesine e konsumimit te ushqimit te paster.
Fjalet kyce:
Ushqim, energji, prodhime, bime, shtaze, peme, perime, mish, veze.
Burimet:
Libri, fletorja e punes, lloje te pemeve dhe perimeve, veze, foto te ndryshme te
pemeve dhe perimeve eti.

Giuhe dhe komunikim; Shoqeria dhe miedisi; Jeta dhe puna.

Klasa ndahet ne 3-4 grupe.
18
Parashikimi (P): Di/ Dua te di/ Mesova 15'
Mesimdhenesja/i ua prezanton nxenesve njesine mesimore dhe u kerkon
nxenesve te mendojne se <;fare dine per prodhimet bimore dhe shtazore. Nxenesit
ne grup diskutojne idete e tyre dhe i shkruajne ne nje liste. Mesimdhenesi/ja
vizaton ne tabele tabelen Di, Dua te di, Mesova, dhe pastaj u kerkon nxenesve te
thane <;fare dine per njesine mesimore, duke i mbledhur idete e te gjitha grupeve. I
shkruan idete e tyre ne kolonen Di.
Ndertimi i njohurive (N): Di/ Dua te di/ Mesova 20'

Mesimdhenesja/i u kerkon nxenesve te tregojne se c;ka duan te dine per njesine
mesimore. Ato c;ka nxenesit duan t'i dine, i shenon ne tabele ne kolonen Dua te di.
Nxenesit do ta analizojne njesine mesimore dhe i kerkojne pergjigjet per pyetjet, te
cilat i kane parashtruar paraprakisht. Pergjigjet e gjetura mesimdhenesja/i i
shkruan ne kolonen Mesova.
Perforcimi (P): ldentifikim dhe diskutim 1O'

Nga fotot ne liber dhe fletore pune, nxenesit udhezohen te shenojne ne fletore
lendet ushqimore. Pastaj, nxenesit, te ndihmuar dhe nga mesimdhenesja/i,
diskutojne rreth prodhimeve bimore dhe shtazore si burime energjie.
Nxenesit do te vleresohen per punen e tyre grupore dhe ate individuale, ku do te
vleresohet bashkebisedimi qe kane pasur nxenesit ne grup, si dhe identifikimi i
prodhimeve bimore dhe shtazore.
19
Niesia mesimore:
2.2. Perberesit kryesore te ushqimit


- Permend dhe pershkruan perberesit kryesore te ushqimit per nevojat
e organizmit tone;
- Analizon burimet e perberesve te ushqimit dhe shpjegon rolin ne shendetin
e organizmit tone.
- Permend dhe analizo perberesit kryesore te ushqimit per nevojat e
organizmit tone;
- Analizo burimet e perberesve te ushqimit dhe shpjego rolin ne shendetin
e organizmit tone.
Fjalet kyce:
Perberes, ushqim, sheqerna, yndyra, proteina, minerale.
Burimet:
Libri, fletorja e punes, lloje te pemeve dhe perimeve, veze, foto te ndryshme te
pemeve dhe perimeve etj.

Giuhe dhe komunikim; Shoqeria dhe mjedisi; Jeta dhe puna.
20
vizaton ne tabele
tabelen Di, Dua te di, Mesova, dhe pastaj u kerkon nxenesve te thane <;fare dine
per
njesine mesimore, duke i mbledhur idete e te gjitha grupeve. I shkruan idete e tyre
ne kolonen Di.
Ndertimi i njohurive (N): Di / Dua te di / Mesova 20'


Nga fotot ne liber dhe fletore pune, nxenesit udhezohen te shenojne ne tabelen e
fletores se punes produktet bimore dhe shtazore dhe te tjerat qe i njohin dhe i
perdorin. Pastaj, nxenesit, te ndihmuar dhe nga mesimdhenesja/i, diskutojne rreth
prodhimeve bimore dhe shtazore si burime energjie.
vleresohet bashkebisedimi qe kane pasur nxenesit ne grup, si dhe identifikimi i
prodhimeve bimore dhe shtazore.
21
Njesia mesimore:
2.3. Prejardhja e ushQimit


- ldentifikon prejardhjen e ushqimit duke perdorur shembuj te ndryshem;
- Pershkruan menyrat e perdorimit dhe pergatitjes se ushqimeve.
- ldentifiko prejardhjen e ushqimit me shembuj;
- Pershkruaj menyrat e perdorimit dhe pergatitjes se ushqimeve.
Fjalet kyce:
Prejardhje, bime, shtaze, peme, perime, veze, mish, qumesht.
Burimet:
Libri, fletorja e punes, peme, perime, veze.

Giuhe dhe komunikim; Shoqeria dhe mjedisi; Jeta dhe puna.

22
vizaton ne tabele tabelen Di, Dua te di, Mesova, dhe pastaj u kerkon nxenesve te
thane <;fare dine per njesine mesimore, duke i mbledhur idete e te gjitha grupeve. I
shkruan idete e tyre ne kolonen Di.


Nga fotot ne liber dhe fletore pune, nxenesit udhezohen te shenojne ne tabelen e
fletore punes produktet bimore dhe shtazore dhe te tjerat qe i njohin dhe i perdorin.
Pastaj, nxenesit, te ndihmuar dhe nga mesimdhenesja/i, diskutojne rreth
prejardhjes se ushqimit nga bota bimore dhe shtazore.
vleresohet bashkebisedimi qe kane pasur nxenesit ne grup, si dhe analiza e
ushqimeve me prejardhje bimore dhe shtazore.
23
Niesia mesimore:
2.4. Ushqimi i shendetshem

ne jeten e perditshme, sipas vetive dhe shnderrimeve te tyre;
efektet e substancave te demshme per orqanizmin (duhani, alkooli, pijet enerqiike).

- Pershkruan rendesine e ushqimit te shendetshem, sidomos per femijet;
- Tregan dhe pershkruan prodhimet e shendetshme per ushqimin e perditshem.
- Trego rendesine e marrjes se ushqimit te shendetshem, sidomos per femijet;
- Permend dhe pershkruaj prodhimet e shendetshme per ushqimin e
perditshem.
Fjalet kyce:
Ushqime, shendet, BIO, EKO, femije, plehra, artificiale, pesticide.
Burimet:
Libri, fletorja e punes, foto te ushqimeve te shendetshme dhe jo te shendetshme.

Giuhe dhe komunikim; Art; Shoqeria dhe mjedisi; Jeta dhe puna.

I Parashikimi (P): Diskutim 10'
24
Mesimdhenesja/i diskuton me nxenesit per njohurite paraprake qe ata kane per
ushqimet e shendetshme dhe jo te shendetshme. ldete e dala gjate diskutimit,
mesimdhenesia/i i shkruan ne tabele.
Ndertimi i njohurive (N): Lexim-vrojtim dhe mendim i drejtuar 15'
Mesimdhenesja/i u kerkon nxenesve ta lexojne librin dhe te vrojtojne ne menyre
individuale fotot per ushqimet e shendetshme dhe jo te shendetshme, si dhe
piramiden ushqimore. Kur nxenesit perfundojne se lexuari dhe se vrojtuari, atyre u
shtrohen pyetjet per ushqimet, p.sh.: Cka duhet te perdorim si ushqim te
shendetshem, sidomos ne femijeri?
Perforcimi (P): Mendo, perpilo dhe prezanto 15'

Ne fletore pune u kerkohet nxenesve ta plotesojne piramiden me ushqimet, duke
filluar prej poshte-lart. Ne fletore pune u kerkohet nxenesve te shenojne se cilat
produkte jane te shendetshme per ushqim ne jeten e perditshme. Gjithashtu, u
kerkohet te perpilojne nje plan te ushqimit te shendetshem per nje dite! Ne fund,
secili perfaqesues i grupit lexon perpilimin e planit te ushqimit te shendetshem.
vleresohet bashkebisedimi qe kane pasur nxenesit ne grup, per perdorimin e
ushqimeve te shendetshme.
25
Njesia mesimore:
2.5. Piramida e ushqimit te njeriut


- Shpjegon rendesine e nje diete te balancuar me lloje te ndryshme te
ushqimeve te shendetshme;
- Permes piramides se ushqimit analizon dhe shpjegon cilat ushqime duhet te
perdoren me shpesh e cilat me rralle nga ana jone.
- Shpjego rendesine e nje diete te balancuar me lloje te ndryshme te
ushqimeve te shendetshme;
- Analizo dhe shpjego zvogelimin e prodhimeve ushqimore nga baza ne maje
te piramides.
Fjalet kyce:
Ushqimet e shendetshme, piramida e ushqimit, femijet.
Burimet:
Libri, fletorja e punes, foto te ushqimeve te shendetshme dhe jo te shendetshme,
foto te piramides se ushqimit etj.

Giuhe dhe komunikim; Art; Shoqeria dhe miedisi; Jeta dhe puna.

26
Parashikimi (P): Diskutim 10'
ushqimet e shendetshme dhe jo te shendetshme. ldete e dala gjate diskutimit
mesimdhenesia/i i shkruan ne tabele.
Mesimdhenesja/i u kerkon nxenesve ta lexojne librin dhe te vrojtojne ne menyre
individuale fotot per ushqimet e shendetshme dhe jo te shendetshme, si dhe
piramiden ushqimore. Kur nxenesit perfundojne se lexuari dhe se vrojtuari, atyre u
shtrohen pyetjet per ushqimet, p.sh.: Cilat jane ushqimet e demshme e cilat te
shendetshme, perkatesisht cilat duhet te perdoren me shpesh e cilat me rralle,
sidomos ne femijeri?
Perforcimi (P): Mendo, perpilo dhe prezanto 15'

Ne fletore pune u kerkohet nxenesve ta plotesojne piramiden me ushqimet, duke
filluar prej poshte-lart. Ne fletore pune u kerkohet nxenesve te shenojne se cilat
produkte jane te shendetshme per ushqim ne jeten e perditshme, perkatesisht cilat
duhen perdorur me shpesh e cilat me rralle. Gjithashtu, u kerkohet te perpilojne nje
piramide ushqimore, bazuar ne ate se cilat ushqime jane te shendetshme,
perkatesisht cilat duhen perdorur me shpesh e cilat me rralle per nje dite. Ne fund,
secili perfaqesues i grupit prazanton piramiden e ushqimit qe e kane perpiluar.
vleresohet bashkebisedimi qe kane pasur nxenesit ne grup, si dhe menyra e
pergatitjes se piramides ushqimore per nje diete te shendetshme.
27
Njesia mesimore:
2.6. Ruajtja e ushqimit


- Pershkruan mundesite dhe rendesine e ruajtjes se ushqimit;
- Tregan menyrat e kontrollit te prodhimeve ushqimore.
- Pershkruaj menyrat dhe rendesine e ruajtjes se ushqimit;
- Trego menyrat e kontrollit te prodhimeve ushqimore.
Fjalet kyce:
Ushqim, ruajtje, qumesht, mish, peshk, peme, perime, frigorifer, qilar, bodrum,
etikete, afat.
Burimet:
Libri, fletorja e punes, foto e frigoriferit te hapur, interneti etj.


28
Mesimdhenesja/i u kerkon nxenesve qe per 2-3 minuta te shikojne fotot ne liber
dhe te tjera te siguruara nga mesimdhenesja/i lidhur me ushqimet qe duhen
ruajtur, pastaj do te diskutojne ne grupe lidhur me ate se si mund dhe duhet te
ruhen
ushqimet.

Mesimdhenesja/i u kerkon nxenesve ta lexojne librin dhe t'i vrojtojne ne menyre
individuale fotot per ushqimet, frigoriferin, dollapin. Pastaj, shtrohen pyetjet per
menyren e ruajtjes se ushqimeve, dhe se si duhet vertetuar afatin e perdorimit te
ushqimit. A duhet te perdoren ushqimet nese u ka kaluar afati? etj.
Perforcimi (P): Ploteso fletore pune dhe diskuto 15'

Ne fletore pune u kerkohet nxenesve qe te shkruajne ne fotot poshte emrat e
ushqimeve qe duhen ruajtur ne frigorifer ose dollape dhe te diskutojne per menyrat
si ata i ruajne ushqimet ne shtepite e tyre. Udhezohen te shikojne ne frigorifer dhe
qilar apo bodrum ne shtepi dhe te shkruajne ne liber afatin e perdorimit te
prodhimeve qe kane pare.
vleresohet bashkebisedimi qe kane pasur nxenesit ne grup, si dhe pershkrimin e
vendeve ku duhen ruajtur ushqimet, duke vertetuar afatin e skadimit te prodhimit te
tyre.
29
Niesia mesimore:
2.7. Efektet e lendeve te demshme per organizmin


- ldentifikon lendet e demshme per organizmin;

- Pershkruan dhe shpjegon pasojat e perdorimit te lendeve te demshme per
organizmin.
- Shena lendet e demshme per organizmin;
- Shpjego pasojat e perdorimit te lendeve te demshme per organizmin.
Fjalet kyc;e:
Lendet e demshme per organizmin, duhani, alkooli, droga, pijet energjike.
Burimet:
Libri, fletorja e punes, burime nga interneti etj.
Lidhja me lendet e tjera mesimore dhe/apo c;eshtjet nderkurrikulare:

30
Pune individuale, ne grupe.
Parashikimi (P}: Diskutim per njohurite paraprake 10'

mendojne sa me shume fjale lidhur me temen "Efektet e lendeve te demshme per
organizmin (duhani, alkooli, droga, pijet energjike)". Mesimdhenesja/i shkruan kete
titull ne tabele dhe pastai ne forme skice shenon edhe mendimet e nxenesve.
Ndertimi i njohurive (N): Lexim individual 20'

Ne liber nxenesit e lexojne tekstin per temen "Efektet e lendeve te demshme per
organizmin (duhani, alkooli, droga, pijet energjike)", dhe menyrat se si ne duhet t'i
shmanQemi perdorimit te tyre.
Perforcimi (P): Ditari dypjesesh 15'

Ne fletore, ne njerin katror nxenesit udhezohen te shkruajne per pasojat e
perdorimit te duhanit, alkoolit, pijeve energjike dhe ne katrorin tjeter si duhet t'i
shmangemi perdorimit te tyre.
njohurite qe ata kane per lendet e demshme per organizmin (duhanin, alkoolin,
drogen, pijet energjike) dhe menyrat se si ne mund t'i shmangemi perdorimit te
tyre.
31
Niesia mesimore:
2.8. Higjiena dhe prodhimet higjienike

1.1. ldentifikon dhe hulumton materialet natyrore dhe artificiale, qe perdoren ne
jeten e perditshme, sipas vetive dhe shnderrimeve te tyre

- Pershkruan menyrat e ndotjes se trupit tone;
- Tregan menyrat site mbrohemi nga ndotja e trupit tone;
- Permend prodhimet higjienike qe perdoren ne jeten e perditshme.
- Sqaro c;'eshte higjiena;
- Trego dhe shpjego menyrat site mbrohemi nga ndotja e trupit tone;
- Permend prodhimet higjienike qe perdoren ne jeten e perditshme.
Fjalet kvce:
Higjiena, prodhime, higjienike, trupi, rrobat, oborri.
Burimet:
Libri, fletorja e punes, mjete te ndryshme te konkretizimit dhe materialet mesimore
eti.


32
mendojne sa me shume fjale lidhur me temen "Higjiena dhe prodhimet higjienike".
Mesimdhenesja/i e shkruan kete titull ne tabele, ndersa me ndihmen e
mesimdheneses/it per 5 minuta nxenesit shenojne ne fletore prodhimet e
ndryshme higjienike, mete cilat ata mbajne higjienen ne jeten e perditshme.
Mesimdhenesja/i e paraqet ne tabele skemen grafike, e cila do te plotesohet ne menyre te organizuar

Tharesja e flokeve
Gersheret Peshqiri Pasta per dhembe
Per mbajtjen paster te trupit tone

Shaponi
Per mbajtjen paster te trupit Prodhimet
tone. higjienike
Sapuni
Dushi

Mesimdhenesi/ja ne qender te tabeles e shenon pyetjen binare (qe nenkupton
mendime per dhe kunder). P.sh.: A duhet t'i mbajme duart paster? Pse? Mendimet
e nxenesve shkruhen ne tabele nqa mesimdhenesia/i.
punen individuale qe ka te beje me higjienen dhe prodhimet higjienike ne jeten e
perditshme. Po ashtu, vleresohen shprehjet, bashkebisedimi i nxenesve mes vete,
si dhe bashkeveprimi me anetaret brenda grupit.
Detyre shtepie:
Nxenesve u kerkohet qe ne tabele, ne fletore te punes, te shkruajne emrat e
prodhimeve higjienike dhe te diskutohen ne oren e ardhshme me shoket/shoqet se
cilat prej tyre i perdor ne jeten e perditshme.
33
Niesia mesimore:
2.9. Nderveprimet e organizmave te gjalle me mjedisin

1.3. Pershkruan dhe hulumton tiparet themelore te ndertimit dhe funksionit te
organizmit te njeriut dhe qenieve te tjera te gjalla, ciklin jetesor te qenieve te gjalla,
proceset riprodhuese te bimeve dhe shtazeve, zinxhiret e ushqimit dhe rolin e
mikroorganizmave ne mjedis.

- ldentifikon faktoret nga te cilet ndikohen organizmat;
- Dallon dhe pershkruan nderveprimet e demshme dhe te dobisheme ne mes
te organizmave.
- Permend faktoret nga te cilet ndikohen organizmat;
- ldentifiko dhe pershkruaj nderveprimet e demshme dhe te dobisheme ne
mes te organizmave.
Fjalet kyce:
Faktore, jo te gjalle, mjedis, nderveprime, ndersjellje, dobi, dem.
Burimet:
Libri, fletorja e punes, foto, atlasi, interneti etj.

Nxenesit te ndahen ne 3-4 grupe.
34
Mesimdhenesja/i u kerkon nxenesve qe per 2-3 minuta t'i shikojne fotot ne liber,
dhe pastaj do te diskutojne ne grupe lidhur me ate se si ndikojne faktoret e mjedisit
te jashtem ne kete rast moti ne migrimin e zogjve dhe si organizmat ndikojne njeri
ne tjetrin.
Ndertimi i njohurive (N}: Lexim dhe mendim i drejtuar 15'

Mesimdhenesja/i u kerkon nxenesve qe te lexojne ne liber per ate se si ndikojne
faktoret e mjedisit te jashtem ne organizma dhe si jane ndikimet e ndersjella ne
mes te organizmave. U kerkon te lexojne per nderveprimet e dobishme dhe te
demshme. Pas gdo paragrafi, nxenesit se bashku me mesimdhenesen/in
diskutojne si ndikojne faktoret e mjedisit te jashtem ne organizma dhe si veprimet e
ndersjella ne mes te organizmave.
Perforcimi (P): Plotesim i fletore pune dhe diskutim 10'

Ne fletore te punes nxenesit ne menyre te pavarur duhet te shenojne nen secilen
foto llojin e nderveprimit. Ne fund fillon diskutimi per ndikimin e faktoreve te
mjedisit te jashtem ne organizma dhe ndikimet e ndersjella ne mes te
organizmave.
Detyre shtepie:
U kerkoni nxenesve qe ne fletoret e tyre te shkruajne per ndonje rast qe ata kane
vrojtuar si rezultat i ndikimit te faktoreve te mjedisit te jashtem ne organizma dhe
ndikimeve te ndersjella ne mes te organizmave. Ne oren e ardhshme nxenesit do
ta lexojne ate qe kane shenuar per ato nderveprime.
vleresohen per njohurite e arritura lidhur me ndikimet e faktoreve te mjedisit te
jashtem ne organizma dhe ndikimeve te ndersjella ne mes te organizmave.
35
Njesia mesimore:
2.1o. Zinxhiret ushqimore ne ekosistem


- Pershkruan dhe shpjegon qarkullimin e materies dhe energjise
nga organizmat ne mjedisin e jashtem dhe anasjellas;
- Analizon dhe shpjegon hallkat e zinxhirit ushqimor ne ekosistem.
- Pershkruaj dhe shpjego qarkullimin e materies dhe energjise
nga organizmat ne mjedisin e jashtem dhe anasjellas;
- Analizo dhe shpjego hallkat e zinxhirit ushqimor ne ekosistem.
Fjalet kyce:
Zinxhir, ushqim, hallke, materie, energji, prodhues, harxhues, zberthyes.
Burimet:
Libri, fletorja e punes, atlasi, mjete te ndryshme te konkretizimit dhe materialet
mesimore eti.


36
mendojne sa me shume fjale lidhur me temen "Zinxhiret ushqimore".
Mesimdhenesja/i e shkruan kete titull ne tabele, ndersa, duke u bazuar ne figuren
ne liber dhe me ndihmen e mesimdheneses/it, per 5 minuta nxenesit shenojne ne
fletore hallkat e zinxhireve ushqimore.
Mesimdhenesja/i paraqet ne tabele skemen grafike, e cila dote plotesohet ne menyre te organizuar me
/2
Bimet
I I
Bakteret, disa kerpudha Prodhuesit
I Bimengrenesit I
Mishngrenesit e rendit te pare
"'
Z b erthyesi
I
Zinxhiri ushqimor - Harxhu- esit
i--.
Mishngrenesit
t
\
e rendit te dyte
Mishngrenesit e rendit te trete

Mesimdhenesja/i ne qender te tabeles shenon pyetje, p.sh.: Njeriu dhe ariu jane
bimengrenes dhe mishngrenes? Pse? Mendimet e nxenesve shkruhen ne tabele
Nxenesit vleresohen nga mesimdhenesja/i per punet qe i kane bere ne grup, per
punen individuale qe ka te beje me zinxhiret ushqimore. Po ashtu, vleresohen
shprehjet, si dhe bashkebisedimi i nxenesve mes vete.
Detyre shtepie:
Nxenesve u kerkohet qe ne fletore pune te bejne nje zinxhir ushqimor dhe nje
piramide.
37
Shkencat e natyres Njeriu dhe Shkalla 1 3
natyra

Njesia mesimore:
2.12. Bimet dhe nevojat e tyre

mikroon::ianizmave ne mjedis.

-
Shpjegon menyren e plotesimit te nevojave te bimeve me
lende ushqyese;
-
Shenon lendet qe u nevojiten bimeve per rritje dhe zhvillim.
-
Trego menyren e ushqimit te organizmave me njeri-tjetrin
permes piramides ekologjike;
-
Sqaro pse prodhuesit jane me numer ose mase (sasi) mete madhe,
krahasuar me organizmat e tjere ne nje zinxhir apo rrjete
ushqimore;
-
Analizo dhe shpjego perberjen e organizmave ne kater nivelet ushqyese
te piramides ekologjike.
Fjalet kyce:
Bime, uje, drite, materie, minerale, dyoksid, karbon, temperature.
Burimet:
Libri, fletorja e punes, foto me bime duke u furnizuar me uje dhe lende ushqyese
dhe duke kryer procesin e fotosintezes.
38
MetodoloQiia dhe veprimtarite e nxenesve:


mendojne sa me shume fjale lidhur me temen "Bimet dhe nevojat e tyre".
Mesimdhenesja/i shkruan kete titull ne tabele, ndersa, duke u bazuar ne figuren
ne liber dhe ne foto te tjera te siguruara me ndihmen e mesimdheneses/it, per 5
minuta nxenesit shenojne ne fletore nevojat e bimeve.

Mesimdhenesja/i paraqet ne tabele skemen grafike, e cila dote plotesohet ne
meny organizuar me informatat e mbledhura paraprakisht nga nxenesit.
Nga procesi i fotosintezes
I I
Me rrenje
I
Lend " et organike fitohen
I
""- I
Uje dhe materie Nevojat e bimeve
minerale merret

Mesimdhenesja/i ne qender te tabeles shenon pyetje, p.sh.: Cilat jane nevojat
e bimeve per lende ushqyese dhe uje? Mendimet e nxenesve shkruhen ne
tabele nga mesimdhenesja/i.
punen individuale qe ka te beje me nevojat e bimeve. Po ashtu, vleresohen
shprehjet, si dhe bashkebisedimi i nxenesve mes vete.
Detyre shtepie:
Nxenesve u kerkohet qe ne fletore pune te plotesojne vendet boshe ne figuren
per nevojat e bimes.
39
Niesia mesimore:
2.13. Kafshet dhe nevojat e tyre


-
Shpjegon menyren e plotesimit te nevojave te kafsheve me ushqim;
-
Dallon menyrat e te ushqyerit te kafsheve dhe permend ato ne baze
te menyrave te te ushqyerit;
-
ldentifikon vendet e strehimit te kafsheve ne natyre.
- Shpjego menyren e plotesimit te nevojave te kafsheve me ushqim;
- Dalla menyrat e te ushqyerit te kafsheve dhe permend ato ne baze
te menyrave te te ushqyerit;
- ldentifiko vendet e strehimit te kafsheve ne natyre.
Fjalet kyce:
Kafshe, bimengrenes, mishngrenes, gjithc;kangrenes, strehe.
Burimet:
Libri, fletorja e punes, foto c;erdhesh dhe strehesh te tjera te kafsheve.


101
mendojne sa me shume fjale lidhur me temen "Kafshet dhe nevojat e tyre".
Mesimdhenesja/i shkruan kete titull ne tabele, ndersa, duke u bazuar ne figuren ne
liber dhe ne foto te tjera te siguruara me ndihmen e mesimdheneses/it, per 5 minuta
nxenesit shenojne ne fletore nevojat e bimeve.
Mesimdhenesja/i paraqet ne tabele skemen grafike, e cila do te plotesohet ne menyre te organizuar m

Bimengrenesit
I I
"'-
I
Gjith9kangren-
Mishngrenesit Bime esit
" Mish
I
Llojet e ushqimit te
kafsheve
- Bime, mish dhe te tjera

Mesimdhenesja/i ne qender te tabeles shenon pyetje, p.sh.: Cilat jane nevojat e
bimeve per lende ushqyese dhe uje? Mendimet e nxenesve shkruhen ne tabele nga
mesimdhenesja/i.
punen individuale qe ka te beje me nevojat e bimeve. Po ashtu, vleresohen
shprehjet,
si dhe bashkebisedimi i nxenesve mes vete.
Detvre shtepie:
Nxenesve u kerkohet qe ne fletore pune te shenojne llojet e kafsheve bimengrenese
dhe mishngrenese.
102
I N j 8sia mesimore:
2.14. Familja
RNF {Rezultatet e fushes kurrikulare):

RNLT {Rezultatet e te nxenit te lendes per teme):

- Pershkruan perberjen e familjes dhe lidhjen ne mes vete nga ana biologjike,
biresimi, martesa ose lidhje te forta emocionale.
- Arsyton perkujdesjen e dy prinderve ose te njerit prind per femijet.
- Pershkruaj perberjen e familjes dhe lidhjen ne mes vete nga ana biologjike;
- Arsyeto perkujdesjen e dy prinderve ose te njerit prind per femijet.
Fjalet ky e:
Familja, femijet, prinderit, gjyshi, gjyshja, axha, halla, daja, tezja.
Burimet:
Libri, fletorja e punes, foto te families, interneti eti.

Giuhe dhe komunikim; Art; Shoqeria dhe miedisi
Metodolooiia dhe veprimtarite e nxenesve:

Parashikimi : Di / Dua te di / Mesova 1O'

Mesimdhenesja/i i njofton nxenesit m njesin mesImore, ku nxenesit do t'i
diskuto·ne ne mendimet et re e e e n·e famire·e te n dh te
er erber"e ushte e
103
ru n
104
gjere, kujdesin e prinderve per femijet dhe pastaj ne fletore do te shkruajne per
perberjen e familjes se tyre dhe ndihmen e prinderve per ta. Mesimdhenesja/i ne
kolonen Di shenon informacionet te cilat i ka mbledhur paraprakisht nga nxenesit .

Grupeve te nxenesve u kerkohet te shkruajne se c;ka duan te dine me shume per
perberjen e nje familjeje dhe menyrat se si mund te jetojne femijet, p.sh., me nje
ose dy prinder, kujdesi per ta. Mendimet e nxenesve mesimdhenesja/i i shenon ne
kolonen Dua te di.
Perforcimi (p): Di/ Dua te di/ Mesova, ploteso tabelen, 15'

Nxenesve u kerkon qe ta lexojne ne liber njesine mesimore "Familja".
lnformacionet e reja i shenojne ne kolonen Mesova. Perfaqesuesi i secilit grup
duhet ta beje prezantimin e tabeles qe e kane bere. Ndersa, ne liber dhe fletore
pune duhet t'i vrojtojne fotot per perberjen e nje familjeje dhe te shenojne ne fletore
pune.
vleresohen mendimet per perberjen e familjes, per ndryshimet qe do t'i pesojne ne
pubertet.
104
Niesia mesimore:
2.15. Emocionet, deshirat dhe nevojat e anetareve te familjes

organizmit te njeriut e te qenieve te tjera te gjalla, ciklin jetesor te qenieve te gjalla,

- Shpjegon rendesine e shoqerizimit ne familje, vec;anerisht te femijeve
ne familje;
- Pershkruan rendesine e kujdesit ne familje ne plotesimin e deshirave dhe
nevojave te njeri-tjetrit, si ne punet e perditshme, kur jane te semure,
ndihmeses ne mesime etj.
- Shpjego rendesine e shoqerizimit ne familje, vec;anerisht te femijeve
ne familje;
- Pershkruaj rendesine e kujdesit ne familje ne plotesimin e deshirave dhe
nevojave te njeri-tjetrit, si ne punet e perditshme, kur jane te semure,
ndihmeses ne mesime etj.
Fjalet ky e:
Familja, deshirat, nevojat.
Burimet:

Gjuhe dhe komunikim; Art; Shoqeria dhe mjedisi.
105
Parashikimi (p): Di/ Dua te di/ Mesova 10'

Mesimdhenesja/i i njofton nxenesit me njesine mesimore, nxenesit do t'i diskutojne
ne grup mendimet e tyre per rendesine e shoqerizimit ne familje, deshirat, nevojat
per njeri-tjetrin dhe pastaj ne fletore do te shkruajne per to. Mesimdhenesja/i ne
kolonen Di shenon informacionet te cilat i ka mbledhur paraprakisht nQa nxenesit .
Ndertimi i njohurive (N): Di/dua te di/mesova 20'

shoqerizimin, deshirat dhe nevojat ne familje. Mendimet e nxenesve
mesimdhenesja/i i shenon ne kolonen Dua te di.
Perforcimi (p): Di/ Dua te di/ Mesova, ploteso tabelen, 15'

Nxenesve u kerkon qe te lexojne ne liber njesine mesimore "Emocionet, deshirat
dhe nevojat e anetareve te familjes". lnformacionet e reja i shenojne ne kolonen
Mesova. Perfaqesuesi i secilit grup duhet ta beje prezantimin e tabeles qe e kane
bere. Ndersa, ne liber dhe fletore pune duhet t'i vrojtojne fotot e ndihmes se
anetareve te familjes per njeri-tjetrin dhe te shenojne ne fletore pune.
Nxenesit do te vleresohen per punen e tyre grupore dhe ate individuale, me c;'rast
dote vleresohen per mendimet e tyre lidhur me raportin me anetaret e familjes dhe
me shoqerine ne pergjithesi.
106
PROCESET FIZIKE
I NjSsia mesimore:
3.1. Ferkimi

Pershkruan bashkeveprimin e trupave, te lendeve dhe te qenieve te gjalla.
(bashkeveprimi, gravitacioni elektrik dhe magnetik).

- Shpjegon procesin e ferkimit;
- Pershkruan ferkimet ne mes te trupave te vrazhde dhe te lemuar;
- Tregan forcen e ferkimit dhe rezistences me shembuj ne perditshmeri.
- Shpjego procesin e ferkimit;
- Pershkruaj ferkimet ne mes te trupave te vrazhde dhe te lemuar;
- Trego forcen e ferkimit dhe rezistences me shembuj ne perditshmeri.
Fjalet kyce:
Ferkimi, shtypja, trup, i vrazhde, i lemuar, rezistence.
Burimet:
Libri, fletorja e punes, lapsi, trupa te madhesive, ngjyrave dhe formave te
ndryshme.


107
Mesimdhenesja/i i nxit nxenesit qe ta identifikojne gjendjen e disa trupave qe jane
ne klase. Mesimdhenesja/i i degjon pergjigjet e nxenesve dhe i shenon atone
tabele, pastaj diskuton me ta per gjendjet e trupave te ndryshme.

mesimore. Ato se c;ka nxenesit duan t'i dine, i shkruan pyetjet ne tabele ne
kolonen Dua te di. Nxenesit do ta lexojne njesine mesimore dhe pastaj kerkojne
pergjigjet per pyetje te cilat i kane parashtruar paraprakisht. Pergjigjet e gjetura
mesimdhenesja/i i shkruan ne kolonen Mesova.
Perforcimi (P): Shkruaj dhe diskuto 1O'

Ne fletore pune nxenesit duhet te shkruajne per trupat e vrazhde, te lemuar. Pastaj
behet diskutimi per menyrat e forces se rezistences se trupave.
dote vleresohet bashkebisedimi qe kane pasur nxenesit ne grup, si dhe identifikimi
i gjendjes se trupave dhe menyrat e forces se rezistences se trupave gjate ferkimit
dhe per perfundimet qe ata do te nxjerrin per njesine mesimore.
108
Njesia mesimore:
3.2. Ferkimet ne mes trupave me gjendje te ndryshme agregate

(bashkeveprimi, gravitacioni elektrik dhe magnetik).

- ldentifikon ferkimet ne jeten e perditshme ndermjet trupave me gjendje te
ndryshme agregate;
- Shpjegon me shembuj ferkimet ndermjet trupave me gjendje te ndryshme
agregate.
- ldentifiko ferkimet ne jeten e perditshme ndermjet trupave me gjendje te
ndryshme agregate;
- Shpjego me shembuj ferkimet ndermjet trupave me gjendje te ndryshme

agregate.
Burimet:
Libri, fletorja e punes, lapsi, trupa te madhesive te ndryshme, uji, akulli, ena me uje
te vluar.


109
Parashikimi (P): Stuhi mendimesh, 10'
Mesimdhenesja/i i nxit nxenesit qe ta identifikojne gjendjen e disa trupave qe jane
ne klase. Mesimdhenesja/i i degjon pergjigjet e nxenesve dhe i shenon atone
tabele, pastai diskuton me ta per qjendiet e trupave te ndryshem.

mesimore. Ato se c;ka nxenesit duan t'i dine, i shkruan pyetjet ne tabele ne
kolonen Dua te di. Nxenesit do ta lexojne njesine mesimore dhe pastaj kerkojne
pergjigjet per pyetjet te cilat i kane parashtruar paraprakisht. Pergjigjet e gjetura
Perforcimi (P): Shkruaj dhe diskuto 10'

Ne fletore pune nxenesit duhet te shkruajne per trupat e lenget, te ngurte dhe te
gazte, ferkimin e siperfaqeve takuese mes trupave te te trija gjendjeve agregate.
Pastaj, behet diskutimi per menyrat e shnderrimit te ujit ne gjendje te ndryshme
agregate dhe forces se rezistences se trupave.
dote vleresohet bashkebisedimi qe kane pasur nxenesit ne grup, si dhe identifikimi
i gjendjes se trupave dhe menyrat e forces se rezistences se trupave gjate ferkimit
dhe per perfundimet qe ata do te nxjerrin per njesine mesimore.
110
Njesia mesimore:
3.3. Ferkimet e dobishme dhe te demshme
RNF (Rezultatet e fushes kurrikulare):

Pershkruan bashkeveprimin e trupave, te lendeve dhe te qenieve te gjalla
(bashkeveprimi, gravitacioni, elektrik dhe magnetik).

- ldentifikon ferkimet ne jeten e perditshme dhe dallon ferkimet e dobishme
dhe te demshme;
- Shpjegon menyrat e zmadhimit apo zvogelimit te forces se ferkimit, si
dhe me ane te forces se ferkimit ndodh dhe rritja e temperatures se
trupit.
- ldentifiko ferkimet ne jeten e perditshme dhe dallo ferkimet e dobishme nga
ato te demshmet;
- Shpjego menyrat e zmadhimit apo zvogelimit te forces se ferkimit dhe trego
si
me ane te forces se ferkimit ndodh edhe rritja e temperatures se trupit.
Fjalet ky e:
Ferkimi, forca e ferkimit, ferkimet e dobishme, ferkimet e demshme.
Burimet:
Libri, fletorja e punes, trupa formash te ndryshme me siperfaqe te lemuar dhe te
vrazhde etj.

I Metodologjia dhe veprimtarite e nxenesve:

111
Nxenesit ndahen ne 3-4 grupe
Mesimdhenesja/i u kerkon nxenesve qe per 2-3 minuta t'i shikojne fotot ne liber
dhe fletore pune qe kane te bejne me trupat e ndryshem, dhe pastaj dote
diskutojne ne c;ifte lidhur me ate se c;ka dine per ferkimet ne jeten e perditshme,
si: ferkimet e dobishme dhe ato te demshme. Mesimdhenesi/ja shtron pyetje: <;fare
shihni ne figure? A jane te gjitha ferkimet e trupave ne jeten e perditshme te
dobishme? Pse
nuk jane? etj.
Ndertimi i n"ohurive N : Di/ dua te di/ Mesova 20'

Di / Dua te di / Mesova 20'
Mesimdhenesja/i ne kolonen Di i shenon nformacionet te cilat i ka mbledhur
paraprakisht. Pastaj mesimdhenesja/i i pyet nxenesit se c;ka duan te dine me
shume per ferkimet e trupave ne jeten e perditshme, ndersa mendimet e nxenesve
i shenon ne kolonen Dua te di. P.sh., nxenesit duan ta dine se cilat ferkime jane te
demshme. Nxenesve u kerkon qe te diskutojne mes vete ne grupe per ferkimet ne
jeten e perditshme. lnformacionet e reja i shenojne ne kolonen Mesova.
Perfaqesuesi i secilit ru duhet ta be·e rezantimin e tabeles, e e kane bere, ara ·ithe
klases.
Perforcimi (P): lma,liinate e drejtuar 10'

Mesimdhenesja/i therret vullnetare qe te shenojne ne tabele, ne menyre te pavarur,
objektet dhe rastet, kur objektet bejne ferkime te dobishme dhe te demshme.
Nxenesit do te vleresohen per punen e tyre grupore dhe ate individuale, per
mendimet e tyre per percaktimin e objekteve dhe rasteve te ferkimeve te dobishme
dhe te demshme, prezantimi i tyre dhe se si i kane shenuar trupat sipas menyres
se
ferkimit.
112
Njesia mesimore:
3.4. Elektrizimi i trupave permes ferkimit

-
ldentifikon trupat e caktuar te cilet, kur ferkohen, e fitojne vetine per te
terhequr trupa te lehte.
-
Shpjegon dukurine e terheqjes se trupave te lehte, sip.sh., te letres nga
trupat
e caktuar, qe me pare jane ferkuar nga copa lekure ose copa mendafshi etj.
- ldentifiko trupat e caktuar, te cilet, kur ferkohen, e fitojne vetine per te
terhequr trupa te lehte.
- Shpjego dukurine e terheqjes se trupave te lehte, si p.sh., te letres nga trupat
e caktuar, qe me pare jane ferkuar nga copa lekure ose copa mendafshi etj.
Burimet:
Libri, fletorja e punes, copa lekure, shufer qelqi, copa mendafshi, letra, krehri,
burime nga interneti etj.


Pune individuale dhe grupore.
113
Parashikimi (P): Pervijimi i te menduarit 15'
Mesimdhenesja/i u shpjegon nxenesve: Ne kete njesi do te mesojme si krijohet
elektrizimi i trupave. Ajo/ai u kerkon nxenesve qe te mendojne sa me shume fjale
lidhur me elektrizimin e trupave. Nxenesit i shkruajne ne leter fjalet e tyre qe lidhen
me elektrizimin. Pasi te mblidhen fjalet nga te gjitha grupet, diskutohet per fjalet qe
ata kane dhene, duke nxitur pyetje te ndryshme: Si krijohet elektrizimi? Cilat
objekte
krijojne elektrizim? <;fare eshte elektrizimi? Nxenesit pastaj duhet te japin pergjigje
per fjalet e dhena.
Ndertimi i njohurive (N): Lexim, vrojtim dhe mendim i drejtuar 15'

Mesimdhenesja/i u kerkon nxenesve qe ta lexojne njesine mesimore "Elektrizimi i
trupave permes ferkimit" ne liber, si dhe t'i vrojtojne fotot ne menyre individuale.
Pastaj u ben pyetje, p.sh: <;fare eshte elektrizimi? Si krijohet elektrizimi? Cilat
objekte
kriioine elektrizim? eti.
Perforcimi (P): Eksploro 15'

Mesimdhenesja/i e merr nje shufer qelqi, e ferkon me nje cope mendafshi dhe e
afron prane disa copa letrash te vogla, me c;'rast copat e letrave terhiqen nga
shufra. Udhezohen nxenesit qe te vertetojne se a funksionon kjo, nese e bejne
ferkimin e lapsit me ndonje trup tjeter, dhe rezultatin e shenojne ne fletore.
Udhezohen qe
individualisht te krehin floket me kreher, dhe pastaj ta provojne terheqjen e copave
te letrave nga krehri.
Detvre shtepie:
Ne fletore pune nxenesve u kerkohet t'i pershkruajne rezultatet e provave apo
eksperimenteve te bera lidhur me elektrizimin e trupave permes ferkimit.
Vleresimi:
Nxenesit dote vleresohen per pergjigjet dhe dhenien e mendimeve. Po ashtu, dote
vleresohen per provat apo eksperimentet e bera lidhur me elektrizimin e trupave
permes ferkimit.
114
Njesia mesimore:
3.5. Shtypja e trupit mbi siperfaqe


- Shpjegon procesin e shtypjes;
- Pershkruan dhe demonstron permes eksperimentit procesin e shtypjes.
- Shpjego procesin e shtypjes;
- Pershkruaj dhe demonstro permes eksperimentit procesin e shtypjes.
I Fjalet kyge:
htypje, eks periment.
Burimet:
Libri, fletorja e punes, ena, mielli, sheqeri, gota, burime nga interneti.


115
Mesimdhenesja/i i pyet nxenesit lidhur me njohurite per shtypjen e trupave.
Mesimdhenesja/i i degjon pergjigjet e nxenesve dhe i shenon ato ne tabele dhe
diskuton me ta per shtypjen e trupave.

mesimore. Ato se c;ka nxenesit duan t'i dine, i shkruan ne forme pyetjesh ne
tabele, ne kolonen Dua te di. Nxenesit do ta lexojne njesine mesimore dhe i
kerkojne pergjigjet per pyetjet te cilat i kane parashtruar paraprakisht. Pergjigjet e
gjetura mesimdhenesja/i i shkruan ne kolonen Mesova.
Perforcimi (P): Shkruaj dhe diskuto 10'

Ne fletore pune nxenesit duhet t'i pershkruajne me disa fjale rezultatet e
eksperimentit dhe tregojne se si ishte puna ne grup. Pastaj, behet diskutimi per
menyrat e shtypjes se trupave.
vleresohet bashkebisedimi qe kane pasur nxenesit ne grup, lidhur me shtypjen dhe
menyrat e shtypjes se trupave, si dhe per perfundimet qe ata do te nxjerrin per
njesine mesimore.
116
Njesia mesimore:
3.6. Elektriciteti, magneti dhe magnetizmi

(bashkeveprimi, qravitacioni, elektrik dhe maqnetik).

- Analizon terheqjen e trupave me ngarkesa te ndryshme elektrike;
- Pershkruan vetite terheqese te magneteve dhe polet e tyre;
- Shpjegon dukurine e tushes magnetike;
- Dallon dhe krahason magnetet e ndryshem.
-
Analizo terheqjen e trupave me ngarkesa te ndryshme elektrike;
-
Pershkruaj vetite terheqese te magneteve dhe polet e tyre;
-
Shpjego dukurine e tushes magnetike;
-
Dalla dhe krahaso magnetet e ndryshem.
Fjalet ky e:
Magneti, polet magnetike, fushe magnetike.
Burimet:
Libri, fletore pune, maqnete, kompjuter, projektor, burime nqa interneti eti.

Giuhe dhe komunikim; Matematike; Shoqeria dhe miedisi; Jeta dhe puna.

Nxenesit ndahen ne 3-4 grupe.
Parashikimi P : Stuhi mendimesh 15'

Mesimdhenesja/i u kerkon nxenesve qe per 2-3 minuta t'i shikojne figurat ne liber
qe
kane te bejne me llojet e magneteve dhe pastaj do te diskutojne ne c;ifte lidhur me
ate se ka dine er ma netet dhe fushen ma netike. Mesimdhenes·ati u ben et"e:
117
Tregoni <;fare shihni ne figura? <;fare jane polet magnetike? Ku jane dallimet mes
tyre? eti.

Di / dua te di / Mesova 20'
Mesimdhenesja/i ne kolonen Di shenon informacionet te cilat i ka mbledhur
paraprakisht. Pastaj mesimdhenesja/i i pyet nxenesit se c;ka duan te dine me
shume per magnetet dhe polet magnetike, ndersa mendimet e nxenesve i shenon
ne kolonen Dua te di. P.sh., nxenesit duan te dine se c;ka eshte fusha magnetike.
Nxenesve u kerkon qe te diskutojne mes vete ne grupe, per polet magnetike dhe
terheqjen e shtyrjen e objekteve te ndryshme. lnformacionet e reja i shenojne ne
kolonen Mesova. Perfaqesuesi i secilit grup duhet ta beje prezantimin e tabeles, qe
e kane bere, para qjithe klases.
Perforcimi (P): lmaaiinate e drejtuar 10'

Mesimdhenesja/i therret vullnetare qe te shenojne ne tabele, ne menyre te pavarur,
magnetet dhe objektet, qe ata i terheqin dhe ato qe i shtyjne.
dote vleresohen mendimet e tyre per magnetet, polet magnetike, fushen
magnetike, prezantimin e tyre, si dhe se si i kane shenuar magnetet dhe
objektet, ato qe i
terheqin dhe ato qe i shtyjne.
118
Njesia mesimore:
3.7. Bashkeveprimi i trupave ne levizje dhe ne qetesi


- Shpjegon procesin e bashkeveprimit te trupave, kur jane ne levizje dhe
qetesi;
- Dallon trupat e ndryshem dhe krahason ata sipas levizjeve qe i kane;
- Analizon dhe sqaron c;'eshte levizja mekanike, si dhe c;'eshte qetesia dhe
levizja relative.
- Shpjego procesin e bashkeveprimit te trupave kur jane ne levizje dhe qetesi;
- Dalla trupat e ndryshem dhe krahaso ata sipas levizjeve qe i kane;
- Analizo dhe sqaro c;'eshte levizja mekanike, si dhe c;'eshte qetesia dhe levizja
relative.
Fjalet kyce:
Bashkeveprim, trupa, levizje, qetesi, mekanike, relative, anije, automobil, drure,
ndertesa etj.
Burimet:
Libri, fletorja e punes, lapsi, trupa te madhesive te ndryshme, burime nQa interneti.


Klasa ndahet ne 3-4 Qrupe.
I Parashikimi (P): Stuhi mendimesh 10'

119
Mesimdhenesja/i i pyet nxenesit qe ta percaktojne bashkeveprimin e disa trupave
ne
levizje dhe qetesi qe ata e dine. Mesimdhenesja/i i degjon pergjigjet e nxenesve
dhe i shenon atone tabele dhe diskuton me ta gjendjet e trupave te ndryshem.

Mesimdhenesja/i u kerkon nxenesve te tregojne se c;ka duan ta dine per njesine
mesimore. Ato qe nxenesit duan t'i dine, i shkruan ne forme pyetjesh ne tabele, ne
kolonen Dua te di. Nxenesit do ta lexojne njesine mesimore dhe i kerkojne
pergjigjet per pyetjet te cilat i kane parashtruar paraprakisht. Pergjigjet e gjetura
Perforcimi (P): Shkruaj dhe diskuto 1O'

Ne fletore pune nxenesit duhet te shkruajne ne vendet per menyren e
bashkeveprimit te disa trupave ne levizje dhe qetesi. Pastaj, behet diskutimi per
menyrat e bashkeveprimit te disa trupave ne levizje dhe qetesi.
Nxenesit do te vleresohen per punen e tyre grupore dhe ate individuale. Vleresohet
bashkebisedimi qe kane pasur nxenesit ne grup, si dhe nga shpjegimi i
bashkeveprimit te disa trupave ne levizje dhe qetesi, si dhe per perfundimet qe ata
do t'i nxierrin per niesine mesimore.
120
Niesia mesimore:
3.8. Bymimi (zoierimi) dhe tkurrja e trupave


- Pershkruan dhe shpjegon bymimin (zgjerimin) dhe tkurrjen e trupave;
- Sqaron duke demonstruar zgjerimin dhe tkurrjen e trupave.
- Pershkruaj dhe shpjego bymimin (zgjerimin) dhe tkurrjen e trupave;
- Sqaro duke demonstruar zgjerimin dhe tkurrjen e trupave.
·erimi , tkurr"a, balona, te nxehtet, te ftohtet, tru a.
Burimet:
Libri, fletorja e punes, baloni, burime te ndryshme nQa interneti eti.
Lidhja me lendet e tjera mesimore dhe/apo c;eshtjet nderkurrikulare:

Giuhe dhe komunikim; Shoqeria dhe miedisi; Jeta dhe puna.


zgjerimin dhe tkurrjen. ldete e dala gjate diskutimit, mesimdhenesja/i i shkruan ne
tabele.
Ndertimi i njohurive (N): Lexim, vrojtim dhe Pyetje-peraiiaie, diskutim 20'
121
Mesimdhenesja/i u kerkon nxenesve qe ta lexojne nJes1ne mes1more "Bymimi
(zgjerimi) dhe tkurrja e trupave" dhe t'i vrojtojne ne liber fotot ne menyre individuale
dhe, kur nxenesit perfundojne se lexuari, atyre u shtrohen pyetjet, p.sh.: Kur
shkaktohet bymimi? Cka e shkakton tkurrjen? Si ndikon te nxehtet dhe te ftohtet ne
zgjerim dhe tkurrje te trupave? etj. Pergjigjet e nxenesve shenohen ne tabele, te
cilat
nxenesit i diskutojne pastaj se bashku me mesimdhenesen/in.
Perforcimi (P): Pershkrim 1O'

Ne fletore pune nxenesit i pershkruajne shkaqet e zgjerimit dhe tkurrjes se trupave
dhe japin disa shembui.
Nxenesit dote vleresohen per pergjigjet e dhena dhe per dhenien e mendimeve. Po
ashtu, do te vleresohen per pershkrimin e shkaqeve te zgjerimit dhe tkurrjes se
trupave dhe shembujve te dhene.
122
I Njesia mesimore:
3.9. Perhapja e zerit

-
Pershkruan perhapjen e zerit;
-
Krahason shpejtesine e zerit ne trupa te ndryshem.
- Pershkruaj perhapjen e zerit;
- Krahaso shpejtesine e zerit ne trupa te ndryshem.
Burimet:
Libri, fletoria e punes, trupa te ndryshem te nqurte, burime nqa interneti eti.


Pune me tere klasen.
Parashikimi (P): Pervijimi i te menduarit 15'

Mesimdhenesja/i u shpjegon nxenesve: Ne kete njesi dote mesojme si perhapet
zeri ne trupa te ndryshem. Ajo/ai u kerkon nxenesve qe te mendojne sa me shume
fjale lidhur me perhapjen e zerit. Nxenesit shkruajne ne leter fjalet e tyre qe lidhen
me perhapjen e zerit. Pasi te mblidhen fjalet nga te gjitha grupet, diskutojme per
fjalet qe ata kane dhene, duke nxitur pyetje te ndryshime: Si perhapet zeri? Cilat
objekte perhapin zerin me lehte dhe me shpejt? <;fare eshte vakuumi?, Pse
perhapja e zerit
123
nLik eshte e njejte ne trLipa te ndryshem? etj. Nxenesit pastaj dLihet te japin
pergjigje per pyetiet e dhena.
Ndertimi i njohurive (N): Lexim, vrojtim dhe mendim i drejtuar 15'

Mesimdhenesja/i LI kerkon nxenesve qe ta lexojne njesine mesimore "Perhapja e
zerit" ne liber dhe t'i vrojtojne figLirat ne menyre individLiale. Pastaj, LI ben pyetje,
p.sh.: Si perhapet zeri ne metale? Si perhapet zeri ne Lije? Si perhapet zeri ne ajer?
Si ne vakLILim? etj.
Perforcimi (P): Eksploro 15'

Mesimdhenesja/i perdor shLifra metali, drLiri, plastike, per te provLiar perhapjen e
zerit ne to. Pastaj, se bashkLI me mesimdhenesen/in provojne te percaktojne
shpejtesine e perhapjes se zerit ne objekte te ndryshme.
Detvre shtepie:
Ne fletore pLine nxenesve LI kerkohet qe te permendin objektet permes se cilave
behet perhapja e zerit dhe te tregojne ne cilat objekte perhapja e tij eshte me e
shpejte e ne cilat me e ngadalte.
Vleresimi:
Nxenesit dote vleresohen per pergjigjet dhe dhenien e mendimeve. Po ashtLI, dote
vleresohen per identifikimin e objekteve permes se cilave behet perhapja e zerit me
shpejt dhe me ngadale.
124
I Njesia mesimore:
-10. Burimet e drites


- Permend burimet e drites dhe te nxehtesise natyrale dhe artificiale;
- Tregan burimet e drites dhe te nxehtesise qe jane ne shtepi apo ne klase;
- Shpjegon arsyet pse rrezet e diellit nuk ngrohin gjithkund dhe gjithmone
njejte.
- Permend burimet e drites dhe te nxehtesise natyrale dhe artificiale;
- Trego burimet e drites dhe te nxehtesise qe jane ne shtepi apo ne klase;
- Shpjego arsyet pse rrezet e diellit nuk ngrohin gjithkund dhe gjithmone njejte.
Fjalet kvce:
Burime, drite, nxehtesi, diell, zjarr, nate, yje, hene, artificial, stine.
Burimet:
Libri, fletoria e punes, lapsi, burime te ndryshme te nxehtesise eti.

125
Mesimdhenesja/i diskLiton me nxenesit per njohLirite paraprake qe ata kane per
bLirimet e drites dhe nxehtesine. ldete e dala gjate diskLitimit mesimdhenesja/i i
shkrLian ne tabele.
Ndertimi i njohurive (N): Lexim, vrojtim dhe Pyetje-peraiiaie, diskutim 20'

Mesimdhenesja/i LI kerkon nxenesve qe te lexojne njesine mesimore "BLirimet e
drites dhe nxehtesise" dhe t'i vrojtojne ne liber fotot ne menyre individLiale dhe, kLir
nxenesit perfLindojne se lexLiari, atyre LI shtrohen pyetjet, p.sh.: Cilat jane bLirimet
natyrale te drites dhe nxehtesise? Cilat jane bLirimet artificiale te drites dhe
nxehtesise? Pse rrezet e diellit nLik ngrohin gjithkLind dhe gjithmone njejte? etj.
Pergjigjet e nxenesve shenohen ne tabele, te cilat nxenesit i diskLitojne se bashkLI
me mesimdhenesen/in.
Perforcimi P : Vizatim, n· ros, identifiko 10'

Ne fletore pLine, ne secilin katror, nxenesit ne tabele dLihet t'i permendin sakte
bLirimet e drites dhe nxehtesise dhe te pershkrLiajne arsyen pse rrezet e diellit nLik
n rohin ·ithkLind dhe ·ithmone n·e·te.
Nxenesit dote vleresohen per pergjigjet e dhena dhe per dhenien e mendimeve.
Po ashtLI, do te vleresohen per emertimet e bLirimeve te ndryshme natyrale dhe
artificiale te drites dhe nxehtesise dhe pse rrezet e diellit nLik ngrohin gjithkLind
dhe
qjithmone nieite.
126
Niesia mesimore:
3.11. Llozi dhe perdorimi i tij


- Pershkruan llozin si nje nga makinat mete thjeshta qe njeriu ka ndertuar;
- Pershkruan efikasitetin e llozit gjate perdorimit te tij;
- Pershkruan perdorimin e njeres nga makinat e thjeshta, peshoren me krahe
te barabarte, qe bazohet ne parimin e llozit.
- Pershkruaj llozin si nje nga makinat me te thjeshta qe njeriu ka ndertuar;
- Pershkruaj efikasitetin e llozit gjate perdorimit te tij.
- Pershkruaj perdorimin e njeres nga makinat e thjeshta, peshoren me krahe
te barabarte, qe bazohet ne parimin e llozit.
Fjalet ky e:
Llozi, peshorja, baraspeshim, trupa etj.
Burimet:
Libri, fletorja e punes, llozi, peshorja, interneti etj.

I Metodologjia dhe veprimtarite e nxenesve:

127
Mesimdhenesja/i i njofton nxenesit me njesine mesimore, nxenesit do te diskutojne
ne grup mendimet e tyre per makinat e thjeshta. Pastaj, ne fletore do t'i shkruajne
ato qe i dine per llozin dhe peshoren dykraheshe. Mesimdhenesja/i ne kolonen Di
shenon informacionet, te cilat i ka mbledhur paraprakisht nQa nxenesit.

makinat e thjeshta dhe perdorimin e tyre. Mendimet e nxenesve mesimdhenesja/i i
shenon ne kolonen Dua te di. Nxenesve u kerkon ta lexojne njesine mesimore
"Llozi
dhe perdorimi i tii" ne liber.
Perforcimi (p): Di/ Dua te di/ Mesova 15'

duhet te beje prezantimin e tabeles qe kane bere. Po ashtu, nxenesit ne fletore
pune pershkruajne funksionin e llozit dhe peshores dykraheshe.
Detyre shtepie:
Ne oren e radhes nxenesit sjellin vizatimet e bera per perdorimin e llozit dhe
peshores dykraheshe dhe e demonstrojne perdorim in e tyre.
Nxenesit do te vleresohen per punen e tyre grupore dhe ate individuale. Do te
vleresohen per pershkrimin e llozit dhe peshores dykraheshe dhe funksionet e tyre.
128
Niesia mesimore:
3.12. Perdorimi i makainave te thjeshta


- ldentifikon dhe permend emertimet e makinave te thjeshta qe perdorim
ne jeten e perditshme;
- Pershkruan efikasitetin e makinave te thjeshta gjate perdorimit te tyre;
- Shpjegon dhe demonstron ne klase efikasitetin e makinave te thjeshta.
- ldentifiko dhe permend emertimet e makinave te thjeshta qe perdorim
ne jeten e perditshme;
- Pershkruaj efikasitetin e makinave te thjeshta gjate perdorimit te tyre;
- Shpjego dhe demonstro ne klase efikasitetin e makinave te thjeshta.
Fjalet ky e:
Makina, e thjeshte, c;ekani, gersheret, thyereset e arrave, sepata, kac;avida,
hapeset e shisheve, karroca e dares etj.
Burimet:
Libri, fletorja e punes, c;ekani, gersheret, thyereset e arrave, kac;avida, hapesja e
shisheve, interneti etj.

129
Mesimdhenesja/i i njofton nxenesit me njesine mesimore, nxenesit do te diskutojne
ne grup mendimet e tyre per makinat e thjeshta. Pastaj, ne fletore do t'i shkruajne
ato qe i dine per makinat e thjeshta. Mesimdhenesja/i ne kolonen Di shenon
informacionet, te cilat i ka mbledhur paraprakisht nga nxenesit.

makinat e thjeshta dhe perdorimin e tyre. Mendimet e nxenesve mesimdhenesja/i i
shenon ne kolonen Dua te di. Nxenesve u kerkon ta lexojne njesine mesimore
"Perdorimi i makinave te thieshta" ne liber.
Perforcimi (p): Di/ Dua te di/ Mesova 15'

duhet te beje prezantimin e tabeles qe kane bere. Po ashtu, nxenesit ne fletore
pune i shkruajne emertimet per makinat e thjeshta dhe e pershkruajne funksionin e
tyre.
Ne oren e radhes nxenesit sjellin ndonje nga makinat e thjeshta (p.sh., thyeresen e arrave ,e erdorin
Nxenesit do te vleresohen per punen e tyre grupore dhe ate individuale, e qe do te
vleresohen per emertimin e makinave te thieshta dhe pershkrimin e funksionit te
tyre.
130
Toka, mjedisi dhe Gjithesia
Niesia mesimore:
4.1. Planetet ne Sistemin Diellor

Pershkruan poziten e Tokes ne Sistemin Diellor, levizjet e Tokes, Diellit, Henes,
dhe trupave te tjere te ketij sistemi, elementet e hartes, permbajtjen e hartes,
legjenden e hartes, shenjat hartografike, skicen, planin, globin, vec;orite e
elementeve natyrore te mjedisit natyror (relievin, klimen, ujerat, boten bimore dhe
shtazore), bashkeveprim in njeri/natyre rreziqet natyrore, resurset natyrore e
objektet e
trasheqimise natvrore, ne vecanti ato te Republikes se Kosoves.

- ldentifikon planetet qe perbejne Sistemin Diellor;
- Dallon planetin me te vogel, me te madh, me te afert dhe me te larget te
Sistemit Diellor.
- ldentifiko planetet qe perbejne Sistemin Diellor;
- Dalla planetin me te vogel, me te madh, me te afert dhe me te larget te
Sistemit Diellor.
Fjalet kyce:
Sistem, Diell, planet, yll, satelit.
Burimet:
Libri, fletorja e punes, atlasi gjeografik, globi, kompjuteri, projektori, burime nga
interneti etj.
131
Gjuhe dhe komunikim; Art; Matematike; Shoqeria dhe mjedisi.

Nxenesit ne klase ndahen ne 3-4 Qrupe.

Mesimdhenesja/i u kerkon nxenesve qe per 2-3 minuta ta shikojne figuren ne liber
lidhur me "Planetet ne Sistemin Diellor". Pastaj, do te diskutojne ne gifte lidhur me
ate se c;ka dine per planetet ne Sistemin Diellor. Mesimdhenesja/i u ben pyetje:
Tregoni <;fare shihni ne figure? Ku gjendet Dielli ne figure? Cili eshte planeti me i
afert me Diellin e cili me i larget? etj.

Mesimdhenesja/i, ne kolonen Di shenon informacionet, te cilat i ka mbledhur
paraprakisht nga nxenesit. Pastaj, mesimdhenesja/i i pyet nxenesit se c;ka duan te
dine me shume per planetet ne Sistemin Diellor, planetin mete afert, ate mete
larget, planetet e ngurte, ata te gazte, ndersa mendimet e nxenesve i shenon ne
kolonen Dua te di. Nxenesve u kerkon ta lexojne njesine mesimore ne liber
"Planetet ne Sistemin Diellor". lnformacionet e reja i shenojne ne kolonen Mesova.
Perfaqesuesi i secilit grup duhet ta beje prezantimin e tabeles qe i kane bere.
Perforcimi (P): Pyetje-pergjigje, shkrim i lire 10'

Ne fletore pune, nxenesit, ne menyre te pavarur, duhet te shenojne: emrat e 8
planeteve qe rrotullohen rreth Diellit; cili prej tyre eshte me i afert me Diellin e cili
me i larget; eshte Hena planet, apo satelit; sa kohe i nevojitet Tokes te rrotullohet
rreth boshtit te vet dhe sa rreth atij diellor.
Nxenesit do te vleresohen per punen e tyre grupore dhe ate individuale. Ata do te
vleresohen per mendimet e tyre per planetet ne Sistemin Diellor.
132
I Nj8siamesimore:
4.2. Dielli dhe Hiina

Pershkruan poziten e Tokes ne Sistemin Diellor, levizjet e Tokes, Diellit, Henes
shtazore), bashkeveprimin njeri/natyre rreziqet natyrore, resurset natyrore e
objektet e
trashegimise natyrore, ne vec;anti ato te Republikes se Kosoves.

- Analizon poziten e Tokes ne hapesire, rrotullimin brenda nje dite (24 oreve)
rreth boshtit te saj, si dhe rrotullimin rreth Diellit;
- Sqaron rastin e Henes, nese eshte planet, yll apo satelit;
- Shpjegon pse ne zakonisht e shohim vetem njeren pjese te siperfaqes se
Henes.
- Analizo poziten e Tokes ne hapesire, rrotullimin brenda nje dite (24 oreve)
rreth boshtit te saj, si dhe rrotullimin rreth Diellit;
- Sqaro rastin e Henes, nese eshte planet, yll apo satelit;
- Shpjego pse ne zakonisht e shohim vetem njeren pjese te siperfaqes se
Henes.
Fjalet kyce:
Sistem, Dielli, planet, Hena, sateliti.
Burimet:
Libri, fletorja e punes, atlasi gjeografik, globi, kompjuteri, projektori, burime nga
interneti etj.
133
Gjuhe dhe komunikim; Art; Matematike; Shoqeria dhe mjedisi.

Nxenesit ne klase ndahen ne 3-4 grupe.
Parashikimi (P}: Stuhi mendimesh 10'

Mesimdhenesja/i u kerkon nxenesve qe per 2-3 minuta ta shikojne figuren ne liber
lidhur me "Diellin dhe Hena". Pastaj, dote diskutojne ne c;ifte lidhur me ate se c;ka
dine per Diellin dhe Henen. Mesimdhenesja/i u ben pyetje: Tregoni <;fare shihni ne
figure? Ku gjendet Dielli ne figure? Pse quhet yll i zjarrte? A eshte Hena planet apo
satelit? Aka jete ne Hene? Cili eshte njeriu i pare qe ka mbrritur ne hene? etj.

Mesimdhenesja/i, ne kolonen Di shenon informacionet, te cilat i ka mbledhur
paraprakisht nga nxenesit. Pastaj, mesimdhenesja/i i pyet nxenesit se c;ka duan te
dine me shume per Diellin dhe Henen, ndersa mendimet e nxenesve i shenon ne
kolonen Dua te di. Nxenesve u kerkon ta lexojne njesine mesimore ne liber "Dielli
dhe Hena". lnformacionet e reja i shenojne ne kolonen Mesova. Perfaqesuesi i
secilit grup duhet ta beje prezantim in e tabeles qe i kane bere.
Perforcimi (P): Pyetje-pergjigje, shkrim i lire 10'

Ne fletore pune, nxenesit, ne menyre te pavarur, duhet te shenojne per Diellin
dhe Henen; eshte Hena planet, apo satelit; sa kohe i nevojitet Tokes te rrotullohet
rreth boshtit te vet dhe sa rreth atij diellor.
Nxenesit do te vleresohen per punen e tyre grupore dhe ate individuale. Ata do te
vleresohen per mendimet e tyre per Diellin dhe Henen.
134
Niesia mesimore:
4.3. Harta, globi dhe plani

shtazore),
bashkeveprim in njeri/natyre rreziqet natyrore, resurset natyrore e objektet e
trasheqimise natvrore, ne vecanti ato te Republikes se Kosoves.

- Shpjegon rendesine e hartes dhe globit ne pasqyrimin e siperfaqes se
Tokes;
- Dallon hartat e ndryshme;
- Analizon dhe demonstron permes globit rrotullimin e Tokes rreth boshtit te
vet;
- Shpjegon nderrimet ritmike te dites dhe nates, gjen hemisferen veriore dhe
jugore, si dhe tregon ku gjendet ekuatori.
- Shpjego rendesine e hartes dhe globit ne pasqyrimin e siperfaqes se Tokes;
- Dalla hartat e ndryshme;
- Analizo dhe demonstro permes globit rrotullimin e Tokes rreth boshtit te vet;
- Shpjego nderrimet ritmike te dites dhe nates, gjej hemisferen veriore dhe
jugore, si dhe trego ku gjendet ekuatori.
Fjalet kyc;e:
Harta, qlobi, plani, rrotullim, Toke, hemisfere, veri, juq, ekuator.
135
Burimet:
Libri, fletorja e punes, globi, harta, burime nga interneti etj.


Parashikimi (P): Diskutim per njohurite paraprake 10'.

mendojne sa me shume fjale lidhur me temen "Harta, globi dhe plani".
Mesimdhenesja/i e shkruan kete titull ne tabele, dhe pastaj ne forme skice shenon
edhe mendimet e nxenesve.
Ndertimi i njohurive (N): Lexim dhe mendim i drejtuar 15'

Mesimdhenesja/i u kerkon nxenesve qe ta lexojne ne liber njesine mesimore
"Harta, globi dhe plani", ne menyre individuale, duke respektuar ndalesat ne tekst.
Se pari, lexohet paragrafi i pare dhe, kur nxenesit perfundojne se lexuari
paragrafin, atyre u shtrohen pyetjet nga ai paragraf, p.sh.: Pse pasqyrimi me real i
siperfaqes se Tokes eshte permes globit? Vazhdohet me paragrafin e dyte dhe,
kur nxenesit perfundojne se lexuari paragrafin, atyre u shtrohet pyetja, p.sh.: Pse
jane mete lehta e praktike per perdorim hartat, si dhe pse eshte e pamundur qe
ne nje harte te paraqitet
madhesia reale e siperfaqes se Tokes? Cfare hartash dallojme? etj.
Perforcimi (P): Sheno emertimet dhe ngjyros 15'

Mesimdhenesja/i u kerkon nxenesve qe ne fletore pune t'i shenojne pergjigjet: Cili
eshte pasqyrimi me real i siperfaqes se Tokes? Si quhet elementi i hartes qe
tregon njesine se sa here eshte zvogeluar madhesia ose distanca ne harte? Si
quhet shkenca e cila merret me perpilimin ose perpunimin e hartave? Cilat harta i
njeh? etj.
vleresohen per njohurite qe ata kane fituar ne perdorimin e globit, per te gjetur
hemisferen veriore dhe jugore, ekuatorin etj. Perdorimi i shenjave dhe ngjyrave
(legjendes) ne harte, per te gjetur vendet dhe objektet e caktuara etj.
136
I Nj8siamesimore:
4.4. Formate relievit

shtazore), bashkeveprim in njeri/natyre rreziqet natyrore, resurset natyrore e
objektet e
trashegimise natyrore, ne vecanti ato te Republikes se Kosoves.

- Tregan se si Toka nuk eshte e rrafshet sikurse duket ne harte, dhe se Toka
ka kodra, bjeshke, vargmale, lugina, lumenj etj.;
- Pershkruan pjeset me te uleta dhe me te larta te vendit ku jeton dhe jep
definicionin per relievin;
- Shpjegon ndikimin qe ka relievi ne temperatura, respektivisht motin e nje
vendbanimi.
- Trego se si Toka nuk eshte e rrafshet sikurse duket ne harte, dhe prej c;ka
perbehet ajo;
- Pershkruaj pjeset me te uleta dhe me te larta te vendit ku jeton dhe jep
definicionin per relievin;
Shpjego ndikimin qe ka relievi ne temperatura, respektivisht motin e nje
vendbanimi.
Fjalet kvce:
Relievi, Toka, kodra, bjeshke, varQmale, luQina, lumenj.
Burimet:
137
Libri, fletoria e punes, lapsi, letra e bardhe, shkumesi, harta, interneti eti.
138

Nxenesit te ndahen ne 3-4 qrupe.

Mesimdhenesi/ja u kerkon nxenesve qe per 2-3 minuta ta shikojne figuren ne liber,
dhe pastaj do te diskutojne ne grupe lidhur me ate se c;ka eshte relievi.

Mesimdhenesi/ja u kerkon nxenesve qe ne liber ta lexojne nJes1ne mes1more
"C'eshte relievi" ne menyre individuale, duke respektuar ndalesat ne tekst dhe ne
fund te gdo ndalese diskutojne per ate qe shtjellojne ne paragraf. Ne kete forme
vazhdohet edhe me paragrafet e tjere. Disa pyetje mund te perdoren per te nxitur
diskutimin, p.sh.: Dihet se ne Toke ka kodra, bjeshke, vargmale, lugina, lumenj etj.;
dhe ketu shtrohet pyetja: Si te paraqiten te gjitha keto ne nje harte?
Perforcimi (P): Pyetje-pergjigje, shkrim i lire 1O'

Ne fletore pune, nxenesit, ne menyre te pavarur, duhet te shkruajne per ate c;ka e
karakterizon relievin dhe si duhet paraqitur ate ne harte, pra kodrat, bjeshket,
vargmalet, luginat, lumenjte etj. <;fare ndikimi ka relievi ne temperatura,
respektivisht motin e nje vendbanimi?
vleresohen per njohurite lidhur me karakteristikat e relievit dhe paraqitjen e tyre ne
harte. <;fare ndikimi ka relievi ne temperatura, respektivisht motin e nje
vendbanimi? etj.
139
I Nj8siamesimore:
4.5. Ruajtja e mjedisit

shtazore), bashkeveprim in njeri/natyre, rreziqet natyrore, resurset natyrore e
objektet e

- Shpjegon lidhjen e njeriut me natyren dhe mjedisin jetesor, duke u bazuar
ne shembuj;
- Tregan si mund dhe duhet ta mbrojme natyren dhe mjedisin jetesor.
- Shpjego lidhjen e njeriut me natyren dhe mjedisin jetesor, duke u bazuar ne
shembuj;
- Trego si mund dhe duhet ta mbrojme natyren dhe mjedisin jetesor.
Fjalet kyce:
Bashkeveprim, njeri, natyre, mjedis, ndarje, mbeturina.
Burimet:
Libri, fletorja e punes, lapsi, shkumesi, foto te parqeve, te burimeve te ndryshme te
ndotjes etj.

140

Mesimdhenesi/ja u kerkon nxenesve qe per 2-3 minuta t'i shikojne figurat ne liber,
dhe pastaj do te diskutojne ne grupe <;fare burime te ndotjes kemi dhe c;ka ndotet
nga ndotesit e atyre burimeve. Si t'i grumbullojme dhe t'i ndajme (seleksionojme)
mbeturinat etj.

Mesimdhenesi/ja u kerkon nxenesve qe ta lexojne njesine mesimore
"Bashkeveprimi i njeriut me natyren" ne menyre individuale, duke respektuar
ndalesat ne tekst dhe ne fund te c;do ndalese diskutojne per ate qe shtjellojne ne
paragraf. Ne kete forme vazhdohet edhe me paragrafet e tjere. Disa pyetje mund
te perdoren per te nxitur diskutimin, p.sh.: Pse mjedisi eshte si nje qenie
njerezore? Pse lidhja e njeriut me natyren eshte e vec;ante? etj.
Perforcimi (P): Bashkebisedim, vizatim 10'

Ne fletore pune, nxenesit, ne menyre te pavarur, permes vizatimit, duhet t'i
paraqesin burimet e ndotjes se natyres dhe koshat e caktuar per grumbullimin e
mbeturinave te caktuara. Bisedo me shoket/shoqet per burimet e ndotjes qe i ke
vizatuar ne fletore pune, per koshat e grumbullimit te mbeturinave (A jane te
caktuar koshat ne lagjen tende per grumbullimin e mbeturinave te caktuara?).
vleresohen per njohurite qe kane fituar per bashkeveprimin e njeriut me natyren,
per zonat e mbrojtura ne Republiken e Kosoves, per burimet e ndotjes, menyren e
grumbullimit dhe ndarjes se mbeturinave ne kosha perkates ne rrethinen ku jetojne
eti.
140
4.6. Ajri dhe ndotja e tij

shtazore), bashkeveprimin njeri/natyre, rreziqet natyrore, resurset natyrore e
objektet e

- Analizon perberjen e ajrit dhe shpjegon se si ndryshimi i perberjes se tij ose
shtimi i ndonje perberesi te ri shkakton ndotje;
- Permend ndotesit kryesore te ajrit;
- Shpjegon efektet e demshme te ndotjes te ajrit ne paraqitjen e semundjeve
te ndryshme te njeriu.
- Analizo perberjen e ajrit dhe shpjegon se si ndryshimi i perberjes se tij ose
shtimi i ndonje perberesi te ri shkakton ndotje;
- Permend ndotesit kryesore te ajrit;
- Shpjego efektet e demshme te ndotjes te ajrit ne paraqitjen e semundjeve te
ndryshme te njeriu.
Fjalet kyce:
Bashkeveprim, nieriu, natvre, miedisi, airi, ndotesi, semundie.
Burimet:
Libri, fletorja e punes, lapsi, shkumesi, foto te burimeve te ndryshme te ndotjes se
airit eti.
141
Nxenesit te ndahen ne 3-4 qrupe.

dhe pastaj do te diskutojne ne grupe lidhur me ate se <;fare burime te ndotjes se
ajrit kemi dhe c;ka ndotet nga ndotesit e atyre burimeve. Si te veprojme per
mbrojtjen e ajrit nga ndotja etj.

Mesimdhenesi/ja u kerkon nxenesve qe ta lexojne njesine mesimore "Ajri dhe
ndotja e tij" ne menyre individuale, duke respektuar ndalesat ne tekst dhe ne fund
te gdo ndalese diskutojne per ate qe shtjellojne ne paragraf. Ne kete forme
diskutimin, p.sh.: Cilat semundje shkaktohen nga ndotja e ajrit? etj.

paraqesin burimet e ndotjes se ajrit. Bisedo me shokeUshoqet per burimet e
ndotjes qe i ke vizatuar ne fletore pune, per menyrat e mbrojtjes se ajrit nga ndotja.
vleresohen per njohurite qe kane fituar per ajrin dhe ndotjen e tij, semundjet qe
mund te shkatohen nqa ndotja e ajrit dhe menyrat e mbroities nqa ndotja e tii eti.
142
I Nj8siamesimore:
4.7. Uji dhe ndotja e tij

shtazore), bashkeveprim in njeri/natyre, rreziqet natyrore, resurset natyrore e
objektet e

- ldentifikon shkaktaret e ndotjes se ujit;
- Permend burimet ndotese te ujit;
- Arsyeton masat qe duhen ndermarre per mbrojtjen e ujit nga ndotja.
- ldentifiko shkaktaret e ndotjes se ujit;
- Permend burimet ndotese te ujit;
- Arsyeto masat qe duhen ndermarre per mbrojtjen e ujit nga ndotja.
Fjalet kyce:
Bashkeveprim, nieri, natvre, miedis, ndotie, burimet e ndoties.
Burimet:
Libri, fletorja e punes, lapsi, shkumesi, foto te burimeve ndotese te ujit etj.

143
dhe pastaj do te diskutojne ne grupe lidhur me ate se cilat jane burimet e ndotjes
se ujit ne pergjithesi ne planetin tone dhe cilat jane ato ne Republiken e Kosoves
ne vec;anti etj.
Ndertimi i njohurive (N}: Lexim dhe mendim i drejtuar 15'

Mesimdhenesi/ja u kerkon nxenesve qe ta lexojne njesine mesimore
"Bashkeveprimi i njeriut me natyren" ne menyre individuale, duke respektuar
ndalesat ne tekst dhe ne fund te c;do ndalese diskutojne per ate qe shtjellojne ne
paragraf. Ne kete forme vazhdohet edhe me paragrafet e tjere. Disa pyetje mund
te perdoren per te nxitur diskutimin, p.sh.: Pse vjen deri te ndotja e ujit? Pse sot
rrezikohemi nga mungesa e ujit te perdorshem? etj.

paraqesin burimet e ndotjes se ujit ne Kosove. Bisedo me shoket/shoqet per
burimet e ndotjes qe i ke vizatuar ne fletore pune, per menyrat e mbrojtjes se tij.
per burimet e ndotjes se ujit, menyren e mbrojtjes nga ndotja e tij ne rrethinen ku
jetojne
eti.
144
4.5. Toka dhe ndotja e saj

Pershkruan poziten e Tokes ne Sistemin Diellor, levizjet e Tokes, Diellit, Henes dhe
te trupave te tjere te ketij sistemi, elementet e hartes, permbajtjen e hartes, legjenden
e hartes, shenjat hartografike, skicen, planin, globin, vec;orite e elementeve natyrore
te mjedisit natyror (relievin, klimen, ujerat, boten bimore dhe shtazore),
bashkeveprim in njeri/natyre, rreziqet natyrore, resurset natyrore e objektet e

- ldentifikon aktivitetet e njeriut qe ndikojne ne ndotjen e tokes;
- Shpjegon pasojat e ndotjes se tokes nga plehrat, kimikatet dhe ndotesit e
tjere per shendetin e njeriut.
- ldentifiko aktivitetet e njeriut qe ndikojne ne ndotjen e tokes;
- Shpjego pasojat e ndotjes se tokes nga plehrat, kimikatet dhe ndotesit e
tjere per shendetin e njeriut.
rim, n·eriu, nat re, ndot"e, tokes,
Burimet:
Libri, fletorja e punes, lapsi, shkumesi, foto te parqeve, te burimeve te ndryshme te
ndotjes se tokes etj.

145
dhe pastaj do te diskutojne ne grupe lidhur me ate se <;fare burime te ndotjes se
tokes kemi. Site mbrojme token nga ndotja me mbeturina, pesticide, plehra kimike,
shpyllezimet, ndertimet e paplanifikuara ne tokat bujqesore etj.

Mesimdhenesi/ja u kerkon nxenesve qe ta lexojne njesine mesimore "Toka dhe
ndotja e saj" ne menyre individuale, duke respektuar ndalesat ne tekst dhe ne fund
te c;do ndalese diskutojne per ate qe shtjellojne ne paragraf. Ne kete forme
diskutimin, p.sh.: Pse toka sot eshte shume e prekur nga ndotja? Pse po
shpyllezohen siperfaqe te medha ne natyre etj.

paraqesin burimet e ndotjes se tokes dhe menyrat e mbrojtjes se saj. Bisedo me
shoket/shoqet per burimet e ndotjes qe i ke vizatuar ne fletore pune, per menyrat e
mbrojtjes se saj ne vendin ku jetoni.
per burimet e ndoties se tokes, menvren e mbroities se sai ne rrethinen ku ietoine
eti.
146
Testi vleresues
TEST: Njeriu dhe natyra Data:
Emri dhe mbiemri i nxenesit: Klasa: III/
N Detyra Piket:
r
I
Sistemi Diellor eshte sistem i organizuar i planeteve qe sillen rreth I
Rretho pergjigjen e sakte prane seciles fjali.

Dielli eshte nje yll, sikurse yjet e tjera qe shohim ne qiell. PO JO
2 Sistemi Diellor ka IO planete. PO JO 4
Planeti me i madh i Sistemit Diellor eshte Toka. PO JO
Toka eshte i vetmi planet ku zhvillohet jeta. PO JO
3 Perve<;qe Toka rrotullohet rreth boshtit te vet, ajo rrotullohet edhe rreth Diellit.
PO JO 2
Sipas figures se dhene, rrotullimi i Tokes rreth Diellit behet per:

a) nje vit
4 b) nje stine
2
c) njenate
d) nje dite
Gruponi neper shtylla karakteristikat e modeleve te paraqitjes se objekteve natyrore te

Tokes ose objekteve te ndertuara nga njeriu. (kontinentet, malet, luginat, detet,
lumenjte, liqenet, ishujt, fshatrat, qytetet, fabrikat, aeroportet, hekurudhat, urat; formen
e Tokes, nderrimet ritmike te <lites dhe nates; lagje, rruge, fshat, qytet, ndertese,
fabrike,
5 hekurudhe, objekt fetar.
9
Barta Globi Plani
147
Sqaro me pak fjale pse mjedisin duhet ta paramendoni si nje njeri.
6
5
7
Ne gjeografi, i nje zone eshte ndryshimi midis pjeseve te saj mete
larta dhe mete uleta. 1
Ndotesit e ajrit shkaktojne semundje te organeve te frymemarrjes si<; jane:

8
' ' 4
Qe te parandalojme ndotjen e ujit duhet te kemi kujdes qe te

mos
9
2
Shkalla e vleresimit:
0-11 (1) 12-17 (2) 18-23 (3) 24-26 (4) 27-30 (5)
Prindi
148
Literatura
Ukimeraj L. dhe Zhinipotoku -Behluli Rr. (2014): Doracaku i praktikave te mira -
Mesime model te punuara nga Mesimdhenesit (Matematika (klasat 1-5), Njeriu dhe
natyra (klasat 3-5)). Deutsche Gesellschaft tor Internationale Zusammenarbeit (GIZ)
GmbH.
Miller, K., Levine, J., (2007): Biology-Teachers- Third edition. Florida. USA.
149

Planet e Ores Mesimore Njeriu Dhe Natyra 3

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Planet e Ores Mesimore Njeriu Dhe Natyra 3

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

PLANET E ORËS MËSIMORE

NJERIU DHE NATYRA 3

RNF (Rezultatet e tushes kurrikulare):

RNLT (Rezultatet e te nxenit te lendes per teme}:

Lidhja me lendet e tjera mesimore dhe/apo ceshtjet nderkurrikulare:

Metodoloaiia dhe veprimtarite e nxenesve:

I Parashikimi (P): Stuhi mendimesh 15'

Perforcimi (P): Shkrim i lire 15'

RNF (Rezultatet e tushes kurrikulare):

RNLT (Rezultatet e te nxenit te lendes per teme):

Lidhja me lendet e tjera mesimore dhe/apo ceshtjet nderkurrikulare:

Metodoloaiia dhe veprimtarite e nxenesve:

Ndertimi i njohurive (N): Minileksion 15'

Perforcimi (P): ldentifiko dhe grupo 15'

RNF (Rezultatet e tushes kurrikulare):

RNLT (Rezultatet e te nxenit te lendes per teme):

Lidhja me lendet e tjera mesimore dhe/apo ceshtjet nderkurrikulare:

Metodoloaiia dhe veprimtarite e nxenesve:

Ndertimi i njohurive (N): Deaiim dhe mendim i drejtuar 10'

Perforcimi (P): Ekperimento, diskuto, ploteso fletoren e punes 20'

RNF {Rezultatet e fushes kurrikulare):

RNLT (Rezultatet e te nxenit te lendes per teme):

Lidhja me lendet e tjera mesimore dhe/apo ceshtjet nderkurrikulare:

Metodoloaiia dhe veprimtarite e nxenesve:

Parashikimi {P): Pvetja sjell pyetjen 15'

Ndertimi i njohurive (N): DeQiim dhe mendim i drejtuar 10'

Perforcimi (P): Ekperimento, diskuto, ploteso ne fletore pune 20'

RNF (Rezultatet e tushes kurrikulare):

RNLT (Rezultatet e te nxenit te lendes per teme):

Lidhja me lendet e tjera mesimore dhe/apo ceshtjet nderkurrikulare:

Metodoloaiia dhe veprimtarite e nxenesve:

Ndertimi i njohurive (N): Harta e konceptit 15'

Avulli Kondensimi Reshjet

Uji Cikli i ujit Toka

Perforcimi (P): Rrjeti i diskutimit 15'

RNF (Rezultatet e tushes kurrikulare):

RNLT (Rezultatet e te nxenit te lendes per teme):

Lidhja me lendet e tjera mesimore dhe/apo ceshtjet nderkurrikulare:

Metodoloaiia dhe veprimtarite e nxenesve:

Ndertimi i njohurive (N): Harta e konceptit 15'

Mesimdhenesi/ja paraqet ne tabele skemen grafike, e cila do te plotesohet ne menyre te organizuar m

Perforcimi (P): Rrjeti i diskutimit 15'

RNF (Rezultatet e tushes kurrikulare):

RNLT (Rezultatet e te nxenit te lendes per teme):

Metodologjia dhe veprimtarite e nxenesve:

Ndertimi i njohurive (N): Lexim individual dhe diskutim 20'

Perforcimi (P): Ploteso te dhenat dhe diskuto 15'

RNF (Rezultatet e tushes kurrikulare):

RNLT (Rezultatet e te nxenit te lendes per teme):

Lidhja me lendet e tjera mesimore dhe/apo ceshtjet nderkurrikulare:

Metodoloaiia dhe veprimtarite e nxenesve:

Ndertimi i njohurive (N): Lexim individual 20'

Perforcimi (P): Berja e nje eksperimenti dhe diskutim 15'

RNF (Rezultatet e tushes kurrikulare):

RNLT (Rezultatet e te nxenit te lendes per teme):

- Pershkruan rolin e energjise se ushqimit per organizmin e njeriut;

Lidhja me lendet e tjera mesimore dhe/apo ceshtjet nderkurrikulare:

Metodoloaiia dhe veprimtarite e nxenesve:

Ndertimi i njohurive (N): Di/ Dua te di/ Mesova 20'

Perforcimi (P): ldentifikim dhe diskutim 1O'

RNF (Rezultatet e tushes kurrikulare):

RNLT (Rezultatet e te nxenit te lendes per teme):

Lidhja me lendet e tjera mesimore dhe/apo ceshtjet nderkurrikulare: