20-Oct-17

1.1 Khái niệm hệ thống số đếm

 Cơ số: Số ký tự dùng để biểu diễn trong hệ một thống số đếm, ký hiệu r.

Chương 1: Các hệ thống số đếm

 Khái niệm hệ thống số đếm

 Cách chuyển đổi các hệ thống số
đếm
 Mã số học
Trọng số: biểu diễn cho vị trí của một con số trong chuỗi số
 Các phép toán số học

Trọng số vị trí i = Cơ sốvị trí i
 Giá trị một chuỗi số:
Giá trị =  Ký số x trọng số

1.1 Khái niệm hệ thống số đếm 1.1 Khái niệm hệ thống số đếm

 Số thập phân (Decimal), cơ số r = 10  Số nhị phân (binary) cơ số r = 2

1
 20-Oct-17

1.1 Khái niệm hệ thống số đếm 1.1 Khái niệm hệ thống số đếm

 Bát phân, cơ số r = 8  Thập lục phân (Hexa), cơ số r =16

1.2 Chuyển đổi các hệ thống số đếm Chuyển đổi từ thập phân sang nhị phân (1)

 Chuyển đổi từ thập phân sang nhị phân

Chuyển nhị phân, bát phân, thập lục phân sang hệ thập
 Phần nguyên:
phân
Giá trị thập phân=  Ký số x trọng số

2
 20-Oct-17

Chuyển đổi từ thập phân sang nhị phân(2) Chuyển đổi từ thập phân sang bát phân và thập lục phân

 Phần thập phân  Cách thực hiện:

Tương tự như cách chuyển từ hệ thập
phân sang nhị phân

Nhị phân sang bát phân Bát phân sang nhị phân

 Gián tiếp: Nhị phân -> thập phân -> bát phân
 Trực tiếp:
 Phần nguyên: Từ dấu chấm thập phân
 Nhóm lần lượt 3 bit về phía bên trái và thành một số bát phân.
Ví dụ: 110101102 = 3268
 Gián tiếp: Bát phân -> Thập phân->Nhị phân
 Trực tiếp: Mỗi chữ số bát phân chuyển thành số nhị phân 3
bit:
 Ví dụ: 54318 = 1011000110012

 Phần phân: Từ dấu chấm thập phân

 Nhóm lần lượt 3 bit về phía bên phải và thành một số bát phân.
Ví dụ: .100111012 = . 4728

3
 20-Oct-17

Nhị phân sang thập lục phân Tóm tắt chuyển đổi các hệ thống số đếm

 Gián tiếp: Nhị phân -> thập phân -> thập lục phân
 Trực tiếp:
 Phần nguyên: Từ dấu chấm thập phân
 Nhóm lần lượt 4 bit về phía bên trái và thành một số thập lục
phân. Ví dụ: 1110100110=3A616

 Phần phân: Từ dấu chấm thập phân

 Nhóm lần lượt 4 bit về phía bên phải và thành một số thập lục
 Chú ý: Có nhiều cách để chuyển đổi giữa các hệ thống số
phân. Ví dụ: .100111110012 = .9F216 đếm, tuy nhiên ta nên chọn cách nào để thực hiên nhanh
nhất?

Bảng chuyển đổi 1.3 Mã số học

 Định nghĩa: để biểu diễn chữ số thập phân
 Phân loại:
 Mã nhị phân
 Mã BCD

 Mã Quá 3

 Mã Gray

 Mã LED 7 đoạn…

4
 20-Oct-17

Mã BCD ( binary code decimal) Mã BCD

 Mỗi chữ số thập phân được biễu diễn bằng 4 bit nhị phân

 So sánh mã BCD và mã nhị phân

Nhận xét:
 Mã nhị phân dùng số bit ít hơn nhưng tính toán phức tạp ngược lại mã BCD dùng nhiều bit nhưng
tính toán đơn giản

Mã Gray Mã LED 7 đoạn

a LED Cathode chung

f
g
b Giaù trò a b c d e f g
0 1 1 1 1 1 1 0
e c 1 0 1 1 0 0 0 0
d 2 1 1 0 1 1 0 1
3 1 1 1 1 0 0 1
4 0 1 1 0 0 1 1
5 1 0 1 1 0 1 1
6 1 0 1 1 1 1 1
7 1 1 1 0 0 0 0
8 1 1 1 1 1 1 1
9 1 1 1 1 0 1 1

5
 20-Oct-17

1 0 1 1
c. Pheùp nhaân:
1.4 Caùc pheùp toaùn soá hoïc treân soá nhò phaân 1 0 0 1

1 0 1 1
0 0 0 0
21
0 0 0 0
a. Pheùp coäng:
1 0 1 1
0 + 0 = 0
1 1 0 0 0 1 1
0 + 1 = 1
1 + 0 = 1 d. Pheùp chia:
1 + 1 = 0 nhôù 1
1 0 0 1 0 0 0 1 1 0 1 1
1 0 1 1
1 1 0 1
b. Pheùp tröø: 1 1 1 0
1 0 1 1

0 - 0 = 0 1 1 0 1
0 - 1 = 1 möôïn 1 1 0 1 1
1 - 0 = 1
1 - 1 = 0 1 0

b. Soá buø_1 (1’s Complement):

Soá nhò phaân coù daáu - Soá buø_1 cuûa 1 soá nhò phaân N coù chieàu daøi n bit
Buø_1 (N) = 2n – 1 – N
23
Bieåu dieãn soá coù daáu: Buø_1 (1 0 0 1) = 24 - 1 - 1 0 0 1
= 1111 - 1001
a. Soá coù daáu theo bieân ñoä (Signed_Magnitude): = 0110

- Bit MSB laø bit daáu: 0 laø soá döông vaø 1 laø soá aâm, - Coù theå laáy Buø_1 cuûa 1 soá nhò phaân baèng caùch laáy ñaûo töøng bit cuûa noù (0
caùc bit coøn laïi bieåu dieãn giaù trò ñoä lôùn thaønh 1 vaø 1 thaønh 0)

+ 13 : 01101 - Bieåu dieãn soá coù daáu buø_1:

* Soá coù giaù trò döông:
- 13 : 11101 bit daáu = 0, caùc bit coøn laïi bieåu dieãn ñoä lôùn
* Soá coù giaù trò aâm:
- Phaïm vi bieåu dieãn: laáy buø_1 cuûa soá döông coù cuøng ñoä lôùn

- Phaïm vi bieåu dieãn

- (2n-1 – 1) ÷ + (2n-1 – 1)
- (2n-1 – 1) ÷ + (2n-1 – 1)

6
 20-Oct-17

- Bieåu dieãn soá coù daáu buø_2:

c. Soá buø_2 (2’s Complement): * Soá coù giaù trò döông:
bit daáu = 0, caùc bit coøn laïi bieåu dieãn ñoä lôùn

- Soá buø_2 cuûa 1 soá nhò phaân N coù chieàu daøi n bit cuõng coù n bit * Soá coù giaù trò aâm:
laáy buø_2 cuûa soá döông coù cuøng ñoä lôùn
Buø_2 (N) = 2n – N = Buø_1 (N) + 1
- Phaïm vi bieåu dieãn soá nhò phaân coù daáu n bit

Buø_2 (1 0 0 1) = 24 - 1001 - (2n-1 ) ÷ + (2n-1 - 1)

= 10000 - 1001
Giaù trò döông Giaù trò aâm
= 0111
000 = 0 1100 = - 4
001 = + 1 101 = - 3
hoaëc Buø_2 (1 0 0 1) = Buø_1 (1 0 0 1) + 1 010 = + 2 110 = - 2
= 0110 +1 011 = + 3 111 = - 1
= 0111

2. Caùc pheùp toaùn coäng tröø soá coù daáu:

- Ñeå tìm ñöôïc giaù trò cuûa soá aâm:
ta laáy buø_2 cuûa noù; seõ nhaän ñöôïc soá döông coù cuøng bieân ñoä - Thöïc hieän gioáng nhö soá khoâng daáu.

Soá aâm 1 1 0 0 0 1 coù giaù trò : ……… - 15 - Thöïc hieän treân toaùn haïng coù cuøng chieàu daøi bit,
vaø keát quaû cuõng coù cuøng soá bit

Buø_2 (1 1 0 0 0 1) = 0 0 1 1 1 1 : + 15 - Keát quaû ñuùng neáu naèm trong phaïm vi bieåu dieãn soá coù daáu.
(neáu keát quaû sai thì caàn môû roäng chieàu daøi bit)
- Môû roäng chieàu daøi bit soá coù daáu:
soá döông theâm caùc bit 0 vaø soá aâm theâm caùc bit 1 vaøo tröôùc -6 : 1010 -2 : 1110
+ +
-3 : 101 = 11101 +3 : 0011 -5 : 1011
- Laáy buø_2 hai laàn moät soá thì baèng chính soá ñoù -3 : 1101 -7 : 1001
- Giaù trò -1 ñöôïc bieåu dieãn laø 1 …. 11 (n bit 1) +4 : 0100 00100
+
- Giaù trò -2n ñöôïc bieåu dieãn laø 1 0 0 .... 0 0 (n bit 0) +5 : 0101 00101
- 32 = - 25 : 1 0 0 0 0 0 - 7 : 1 0 0 1 (Kq sai) 01001 :+9 (Kq ñuùng)

7
 20-Oct-17

Tröø vôùi soá buø_2: A – B = A + Buø_2 (B)

-6 : 1010 +2 : 0010
- - * Tröø vôùi soá khoâng coù daáu
-2 : 1110 -5 : 1011
-4 : 1100 +7 : 0111 6 : 0110 0110
- +
13 : 1101 buø_2: 0011
-7 : 1001
-7 : 1001 11001 * Tröø vôùi soá coù daáu
-
+5 : 1011 00101
-6 : 1010 1010
+ 4 : 0 1 0 0 (Kq sai) 1 0 1 0 0 : - 12 (Kq ñuùng) - +
-3 : 1101 buø_2: 0011
-3 : 1101