IDEA FALSIFIKASI(PEMALSUAN) :

KRITIKAN TERHADAP IDEA POSITIVISME

DALAM ILMU PENGETAHUAN

NURUL ATHIRAH BINTI NORDIN

 P e n g e n a l a n
Dalam perkembangan zaman teknosains yang semakin membangun, isu mengenai epistemologi dan metodologi memiliki makna dan
kedudukan yang agak strategik. Auguste Comte dan Karl Raimund Popper merupakan dua ahli falsafah terkenal dan berpengaruh yang
berbeza dari sudut pemikirannya. Teori dan pemikiran posivitisme yang muncul merupakan hasil daripada pemikiran Auguste Comte
yang mana ia kemudiannya menjelang abad ke-20 dikembangkan oleh ahli falsafah neo-positivisme atau lebih dikenali sebagai Logical-
Positivsm. Auguste Comte hidup menjelang abad ke-19 bagi mengalami sendiri peristiwa revolusi perancis. Perkembangan pemikiran ini
menimbulkan kritikan daripada sebilangan ahli falsafah antaranya melalui teori falsification oleh Karl R Popper. Popper merupakan
seorang ahli falsafah masa kini iaitu kontemporari yang mana corak pemikirannya amatlah dipengaruhi oleh zamannya. Teori falsifikasi
(pemalsuan) merupakan sebuah aliran atau pemikiran yang lahir sebagai jawapan kepada epistemologi, falsafah, saintifik, sosial, politik,
sejarah dan metodologi. Permasalahan yang timbul antara kedua-dua teori dan idea ini adalah berkaitan dengan garisan
persempadanan semula bagi membezakan antara sains dan bukan sains. Bagi Auguste Comte, garisan persempadanan ini boleh
disahkan manakala menurut popper ianya boleh dipalsukan
 k a h A u g u s t e C o m
i a p a t e ?
S

Auguste Comte, yang dilahirkan di Montpellier, Perancis pada 19 Januari 1798, adalah anak kepada
seorang bangsawan yang berasal dari keluarga Katolik. Pada tahun 1830 buku bertajuk "Falsafah Positif"
telah diterbitkan, dan diikuti dengan penulisan selanjutnya sehingga ke tahun 1842 M. Pelopor aliran
falsafah positivisme, telah menampilkan ajaran yang sangat terkenal, iaitu apa yang disebut sebagai
hukum tiga tahap (law of three stages). Melalui hukum inilah dia menyatakan bahawa sejarah umat
manusia, baik secara individu mahupun secara keseluruhan, telah berkembang melalui tiga tahap, iaitu
tahap teologi, tahap metafizik, dan tahap positif atau ilmiah.
Salah satu sumbangan pemikiran beliau dalam bidang sosiologi ialah tentang hukum kemajuan
kebudayaan masyarakat yang terbahagi kepada tiga zaman iaitu: Zaman teologi ialah zaman manusia
mempunyai kepercayaan magis, percaya kepada roh, azimat dan agama, dunia. bergerak ke arah akhirat,
ke arah penyembahan nenek moyang, ke dunia di mana orang mati memerintah yang hidup. Era
metafizik ialah zaman masyarakat di mana pemikiran manusia masih dibelenggu oleh konsep falsafah
yang abstrak dan universal. Era positivis, iaitu zaman di mana segala penjelasan tentang fenomena sosial
dan alam dilakukan dengan merujuk kepada huraian saintifik (undang-undang saintifik).
 a k a h K a r l R P o p
i a p p e r
S Karl Popper, atau nama penuhnya Karl Raimund Popper ialah seorang ahli falsafah yang
dilahirkan di Vienna, Austria pada tahun 1902, meninggal dunia 17 September 1994, Croydon,
Greater London, England
Merupakan ahli falsafah British kelahiran Austria bagi sains alam dan sains sosial yang
mempercayai bahawa pengetahuan berkembang daripada pengalaman minda.
Pada tahun 1945 beliau menjadi pembaca dalam bidang logik di London School of Economics,
dan beliau berkhidmat di sana sebagai profesor logik dan kaedah saintifik dari tahun 1949
sehingga persaraannya pada tahun 1969.
Popper menyedari bahawa pengaruh pemahaman Auguste Comte dari zaman Bacon agak
salah, termasuklah teori bahawa menyatakan bahawa sains semula jadi adalah sains induktif
dan induksi itu proses yang mengesahkan atau membenarkan teori melalui pemerhatian atau
eksperimen berulang
KONSEP POSITIVISM

Positivisme merupakan idea falsafah yang dimulakan oleh dua pemikir dari
Perancis Henry Saint Simon dan salah seorang pelajarnya Auguste Comte.
Idea positivisme sebenarnya telah lama dibangunkan oleh ahli falsafah Inggeris
Francis Bacon.
Kemunculan aliran positivisme tidak lain dan tidak bukan adalah satu bentuk
pengimbangan antara aliran empirisme dan aliran rasionalisme.
Aliran positivisme berpandangan bahawa kebenaran boleh diperolehi oleh manusia
melalui bukti yang logik, empirikal dan boleh diukur.
Positivisme mementingkan aspek faktual ilmu khususnya ilmu sains.
Perkataan rasional bagi Comte berkaitan dengan masalah yang bersifat empirikal
dan positif iaitu pengetahuan sebenar yang diperoleh melalui pemerhatian (sensory
experience), eksperimen, perbandingan, dan generalisasi induktif yang diperoleh
daripada hukum yang bersifat umum sehinggalah wujud kepada sesuatu teori.
KONSEP FALSIFICATION

Falsificationalism ialah satu fahaman atau metodologi yang

digunakan untuk membuktikan sesuatu kebenaran dengan
prinsip pemalsuan (suatu pernyataan yang boleh dibuktikan
melalui kesilapan dalam pernyataan tersebut). Pemalsuan ialah
teori yang bermaksud hipotesis yang dicadangkan untuk
menerangkan atau menjelaskan sesuatu tingkah laku atau
fenomena alam manusia boleh berubah berdasarkan hasil
pemerhatian seterusnya.
Apa yang menjadi
pertikaian?
Menurut Comte, ilmu pengetahuan diasaskan kepada hanya
sesuatu yang dapat dilihat (observable), diukur
(measurable) dan ditentu sahkan (verifiable). - ilmu dikira
benar jika melalui pengalaman indera.
Observe dan verify dikatakan mampu membuktikan
kebenaran
Comte juga ada kata ilmu pengetahuan hanya akan dapat
diperoleh melalui kaedah saintifik.
Hal ini menjadi pertikaian dan mencetuskan penolakan
serta kritikan oleh Karl Popper.
positivisme vs falsification
Menurut Popper, kemajuan saintifik tidak terkumpul
Sesuatu teori adalah saintifik jika boleh secara prinsip dari semasa ke semasa, tetapi hasil daripada
menyatakan kesilapannya. Inilah yang dimaksudkan
penghapusan kesilapan yang mungkin semakin ketat.
Pengembangan ilmu dilakukan melalui pengujian
dengan prinsip pemalsuan menurut Popper. Sebaliknya,
hipotesis supaya kesilapan dapat ditunjukkan, dan
jika suatu proposisi atau teori pada dasarnya tidak
pengetahuan itu akan dibuang atau diabaikan jika ia
menerima kemungkinan menyatakan kesalahannya,
benar-benar salah. Dan seterusnya, setiap sains atau
maka proposisi atau teori tersebut tidak bersifat ilmiah.
teori baru akan diuji dengan hipotesis, dan jika ia
menunjukkan lebih banyak kesilapan ia akan
diabaikan dan digantikan dengan teori baru.
positivisme vs falsification
Oleh itu, pada asasnya aktiviti saintifik hanya untuk Menurut Popper, kemajuan saintifik tidak
mengurangkan kesilapan setakat yang mungkin terkumpul dari semasa ke semasa, tetapi hasil
sedekat mungkin dengan kebenaran objektif. Oleh daripada penghapusan kesilapan yang mungkin
semakin ketat. Pengembangan ilmu dilakukan
itu, pembangunan sains dijalankan dengan
melalui pengujian hipotesis supaya kesilapan
membuang teori kerana telah terbukti salah,
dapat ditunjukkan, dan pengetahuan itu akan
digantikan dengan teori baru. Atas sebab ini,
dibuang atau diabaikan jika ia benar-benar salah.
pemalsuan menjadi alat penentu untuk
Dan seterusnya, setiap sains atau teori baru akan
persempadanan semula, iaitu pembeza antara apa
diuji dengan hipotesis, dan jika ia menunjukkan
yang Popper panggil sains tulen dan apa yang lebih banyak kesilapan ia akan diabaikan dan
dipanggil sains pseudo digantikan dengan teori baru.
 positivisme vs falsification
Kritikan terhadap prinsip VERIFIABLE (Ditentu sahkan)
prinsip pengesahan tidak mungkin untuk
menyatakan kebenaran undang-undang
am. Menurutnya, undang-undang umum
dan sains tidak boleh disahkan. Oleh
kerana itu, keseluruhan sains semula
jadi, yang kebanyakannya terdiri
daripada undang-undang am, menjadi
tidak bermakna, sama seperti metafizik.
Ketiga, untuk menyiasat sama ada sesuatu
pernyataan atau teori itu bermakna atau
tidak, ia mesti difahami terlebih dahulu.
Kedua, berdasarkan prinsip pengesahan, metafizik
Jika tidak dapat difahami, bagaimana pula
yang sering dilihat tidak bermakna, dalam sejarah
kenyataan atau teori tersebut boleh
sering terbukti telah melahirkan pelbagai ilmu. dikatakan bermakna atau tidak
Ungkapan metafizik, walaupun keagamaan atau bermakna.
mistik, bukan sahaja bermakna tetapi juga benar
jika ia berjaya diuji atau diuji. Jika ia lebih tahan
terhadap ujian dan ujian, yang cuba menunjukkan
kesilapannya, maka ungkapan metafizik menjadi
bermakna dan benar.
www.reallygreatsite.com
LANGKAH PERSEMPADANAN
SEMULA
Idea Persempadanan semula

Kemudian Popper menawarkan idea pemalsuan sebagai penentu persempadanan

antara proposisi atau teori saintifik dan tidak saintifik. Idea pemalsuan adalah apa yang
dia jadikan sebagai ciri utama proposisi atau teori saintifik. Menurutnya, proposisi atau
teori empirikal mesti dilihat untuk kemungkinan kesilapan. Selagi sesuatu teori itu
mampu bertahan daripada percubaan pemalsuan, maka menurut R. Henre teori
tersebut masih dianggap kukuh, walaupun ciri-ciri sementaranya tidak pernah hilang.
 n f t P a s c a m o
o d e d e
M n
Pemikiran yang dibawa oleh Karl R Popper mengenai kritikan terhadap positivisme yang dibawa oleh Auguste
Comte merupakan suatu proses dekonstruk terhadap kaedah dalam menentukan kebenaran dan kesahan dalam
ilmu pengetahuan.
Apa yang dikatakan sebagai dekonstruk merupakan pembinaan semula teori. Menurut pendapat saya teori
positivism ilmu yang dibawa oleh Auguste Comte merupakan teori yang lemah dalam menentukan kebenaran
sesuatu perkara.
Kemunculan falsafah dan teori oleh Popper mengenai falsification menguatkan lagi proses bagaimana menentukan
dan mengesahkan kebenaran ilmu.
Ilmu bukanlah sekadar boleh diambil daripada proses verifikasi dan pemerhatian sahaja, namun ilmu itu perlu
diambil, diuji berulang kali teorinya agar tiada lagi kesilapan sehingga menjadi sebuah teori yang kukuh dan
konkrit.
Dekonstruk merupakan pemikiran yang dibawa oleh seorang tokoh falsafsh yang terkenal pada zaman
pascamodern iaitu Derrida.