Professional Documents
Culture Documents
Kĩ năng lắng nghe
Kĩ năng lắng nghe
Kĩ năng lắng nghe
Trong cuộc sống hằng ngày của chúng ta, trong các kỹ năng giao tiếp có kỹ
năng lắng nghe. Vậy tại sao chúng ta lại cần kỹ năng lắng nghe?
Để làm rõ vấn đề này trước tiên ta sẽ đưa ra 2 trường hợp bao gồm 1 trường
hợp không có kỹ năng lắng nghe và 1 trường hợp có kỹ năng lắng nghe.
Trường hợp 1: Trong một lớp học, có bạn A vẫn nghe tất cả các chi tiết của
giáo viên giảng và đồng thời vẫn ghi chép đầy đủ. Nhưng cuối cùng, sau khi học
xong lại chẳng đọng lại được gì và kết quả lại không được kiến thức nào của môn
học do bạn A chỉ biết lắng nghe như cái máy và ghi chép tất cả cũng như cái máy
mà không biết đã bỏ qua ý chính hoặc không hiểu được ý chính. Họ không biết khái
quát vấn đề.
➔ Thiếu kỹ năng lắng nghe.
Trường hợp 2: Khi công an lấy lời khai của nhân chứng. Nhờ việc lắng nghe
tích cực quan sát ánh mắt, cử chỉ của nhân chứng giúp cho Công an biết được những
lời khai của nhân chứng có chính xác hay không.
➔ Có kỹ năng lắng nghe.
Từ 2 trường hợp trên ta có thể thấy được cơ bản tầm quan trọng của kỹ năng
lắng nghe,
Vậy kỹ năng lắng nghe là gì? Kỹ năng lắng nghe gồm những nội dung nào?
1. Khái niệm.
“Nghe” theo nghĩa đen là nhận được tiếng bằng tai hay là sự cảm nhận được
bằng tai ý người nói. Nói cách khác “nghe” là hình thức tiếp nhận thông tin thông
qua thính giác.
“Lắng nghe” là hành vi nghe chăm chú, hay là quá trình tập trung chú ý để
giải mã sóng âm thanh thành ngữ nghĩa. “Lắng nghe” tố giúp người nghe thu thập
được lượng thông tin nhiều nhất, đồng cảm được với người nghe từ đó giải quyết
vấn đề một cách chính xác nhất mở rộng được mối quan hệ của mình.
“Kỹ năng lắng nghe” là khả năng hiểu không chỉ bằng tai mà còn thể hiện
được nội dung lời nói, nhận biết được tâm trạng, cảm xúc và nhu cầu của người nói.
Phân biệt nghe và lắng nghe
Nghe Lắng nghe
Chỉ sử dụng tai Sử dụng tai nghe, trí óc và kỹ năng
Tiến trình vật lý, không nhận thức được Giải thích, phân tích, phân loại âm
thanh, tiếng ồn, thông tin để chọn lọc,
loại bỏ, giữ lại.
Nghe âm thanh vang đến tai. Nghe và cố gắng hiểu thông tin của
người đó nói.
Tiếp nhận âm thanh theo phản xạ vật lý. Phải chú ý lắng nghe, giải thích và hiểu
vấn đề.
Tiến trình thụ động. Tiến trình chủ động, cần thời gian và nổ
lực.
VD: Ví dụ: Một ngày nọ, Dell Carnegie đến New York để tham dự một bữa tối quan
trọng. Tại bữa tối này, ông đã gặp một nhà thực vật học nổi tiếng thế giới. Dale
Carnegie từ đầu đến cuối không nói được mấy câu với nhà thực vật học mà chỉ chăm
chú lắng nghe.
-Nghe: Ông Dale Carnegie nghe nhiều âm thanh tại bữa gặp mặt với nhà thực vật
học như tiếng mọi người xung quanh, tiếng ông nhà thực vật học
- Lắng nghe: Dale Carnegie từ đầu đến cuối không nói được mấy câu với nhà thực
vật học mà chỉ chăm chú lắng nghe.
2. Vai trò.
− Trong giao tiếp, lắng nghe có vai trò như sau:
− Thỏa mãn nhu cầu của đối tượng nói.
− Thu thập được thông tin nhiều hơn.
− Tạo được mối quan hệ tốt đẹp với người khác.
− Tìm hiểu được người khác một cách tốt hơn.
− Giúp người khác có một sự lắng nghe có hiệu quả.
− Lắng nghe giúp chúng ta giải quyết được nhiều vấn đề.
VD: Vai trò của nghe và lắng nghe trong tình huống Dell Carnegie
- Nghe: tiếng ồn và âm sắc được tiếp nhận
-Lắng nghe: thu thập thông tin, tạo sự liên kết về xúc cảm, biểu hiện sự tôn trọng đối
phương
*Tầm quan trọng
-Trong công việc: Dù là ngành nghề nào từ luật sư, tư vấn, bán hàng, nhân viên
văn phòng… thì kỹ năng lắng nghe luôn luôn quan trọng. Lắng nghe không chỉ giúp
chúng ta học hỏi kinh nghiệm; thấu hiểu tích cách, thói quen, sở thích, tâm tư tình
cảm của đồng nghiệp, khách hàng, đối tác mà còn giúp ta đưa ra được những ý tưởng
để giải quyết vấn đề nhanh chóng. Đặc biệt, đối với các nhà lãnh đạo, kỹ năng lắng
nghe sẽ giúp họ thấu hiểu nhân viên của mình, tạo được sự gắn kết và tăng hiệu quả
làm việc.
VD: Bạn A việc ở một công ty tổ chức sự kiện. Trưởng bộ phận có những phổ biến
về yêu cầu của bên khách hàng cho chương trình như: Trưởng bộ phận cũng đưa ra
các yêu cầu của mình về việc đảm bảo hệ thống âm thanh ánh sáng cần cao và đặc
biệt, thiết kế cho quy mô 8000 người, bố trí hệ thống đèn ánh sáng, nguồn điện an
toàn, cần lưu ý tránh khả năng vướng víu, gây ảnh hưởng đến hoạt động trên sân
khấu trong quá trình diễn ra sự kiện.
Thông qua buổi họp, bạn A đã note lại và nắm rõ các yêu cầu được đưa ra, A đã có
các ý tưởng ban đầu cho phần ánh sáng của sự kiện và không bị mơ hồ về những
ngưỡng cần phải đảm bảo cho việc thiết kế ánh sáng sự kiện lần này. → đây là hiệu
quả nhờ việc lắng nghe có hiệu quả mang lại.
VD: Một người thực tập sinh, việc chú ý lắng nghe là vô cùng hữu ích, giúp cho thực
tập sinh nắm rõ công việc cần làm là gì, không làm phiền nhân viên khác về các vấn
đề đáng ra đã nắm được nếu biết lắng nghe hiệu quả đồng thời từ việc lắng nghe và
làm tốt công việc sẽ tạo cơ hội cho thực tập sinh được đánh giá cao, đạt thành tích
tốt cho kết quả thực tập và tạo cơ hội làm việc cho sau này.
-Trong cuộc sống: Kỹ năng lắng nghe giúp chúng ta xây dựng và phát triền mối
quan hệ. Vì trong giao tiếp, ai cũng muốn được người khác lắng nghe, muốn có nơi
để trút nỗi phiền muộn. Do đó, nếu bạn biết cách lắng nghe, khích lệ, ủng hộ đúng
cách, thì cuộc giao tiếp sẽ thành công hơn. Từ đó, mối quan hệ của bạn sẽ trở nên
gắn bó và tin tưởng hơn.
VD: Học sinh C từng bị vu oan là ăn trộm tiền:
• Các bạn bắt đầu xa lánh, có những lời nói không hay với C, có những bạn
còn có hành vi chặn C và nảy sinh các hành vi đánh vào người C,
• C khẳng định với cha mẹ là mình không lấy trộm nhưng gia đình đã không
tin tưởng vào con mình, cho là con đã ăn trộm thật và làm phụ huynh cảm
thấy xấu hổ nên đã đánh con, phạt con.
• Đến cuối cùng, sau khi điều tra đã phát hiện ra người đánh cắp là một bạn
khác thì việc không lắng nghe C lúc trước đã dẫn đến việc học sinh C có tổn
thương.
Đây là một trường hợp cha mẹ không lắng nghe con cái của mình, gây ra một
hậu quả về tâm lý kéo dài về sau trong cuộc đời của đứa con hay thậm chí là khi
tích tụ bên trong quá nhiều sẽ gây ra các vấn đề về tâm lý như lo lắng, sợ hãi,
dần dần có thể dẫn đến trầm cảm, rối loạn lo âu hay rối loạn căng thẳng sau chấn
thương, thậm chí là có ý định tự tử.
Cho nên trong trường hợp này việc lắng nghe của cha mẹ là vô cùng quan
trọng, cha mẹ phải là người đầu tiên lắng nghe những gì đứa con thuật lại, bày
tỏ, sau đó xem xét xác minh đúng sai sự việc, đồng thời can thiệp sớm tránh dẫn
đến chuyện đau lòng là bạo lực học đường xảy ra trên chính đứa con của mình.
• Với các tình huống như nổi loạn ở tuổi vị thành niên, tình yêu học trò, áp
lực học hành, định hướng tương lai…v.v cần gia đình lắng nghe nhiều hơn
để trẻ có thể tự tin chia sẻ
4. Trở ngại.
Những trở ngại cho việc lắng nghe hiệu quả bao gồm:
− Tốc độ suy nghĩ.
− Sự phức tạp.
− Do không được tập luyện.
− Thiếu sự quan tâm và kiên nhẫn.
− Thiếu sự quan sát bằng mắt.
− Những thành kiến tiêu cực.
− Uy tín người nói.
− Thói quen xấu khi lắng nghe.
VD:
Tình huống 1: Góc nhìn của ba mẹ và con cái trong việc chọn ngành học đại học,
lắng nghe có trở ngại như thế nào nếu cả hai phía không có kỹ năng lắng nghe,
bảo thủ.
Trả lời: Trở ngại lắng nghe là: thiếu quan tâm và kiên nhẫn vì việc chọn ngành
học cho con mà cha mẹ hay người con không tập trung lắng nghe hay tôn trọng
ý kiến của nhau thì cuộc trò chuyện sẽ không được như ý muốn. Do vậy, cha mẹ
sẽ không lắng nghe được nguyện vọng, sở thích và điểm mạnh của con mình mà
đưa ra những lời khuyên, khích lệ hay những định hướng nghề nghiệp phù hợp
với bản thân con mình. Đồng thời người con cũng sẽ không cảm thấy được sự
quan tâm của cha mẹ dành cho mình nên sẽ có những hướng suy nghĩ lệch lạc
dẫn đến những kết quả không mong muốn.
Tình huống 2: Một người nhà báo muốn viết những drama mà cộng đồng muốn
nghe gây ảnh hưởng tiêu cực đến người khác, khi người bị ảnh hưởng giải thích
thì cộng đồng không muốn nghe
Trả lời: Trở ngại lắng nghe là những thành kiến tiêu cực vì khi nhà báo viết những
điều xấu người khác thì đó là những điều tiêu cực thì cộng đồng là những thành
phần thích nghe và quan tâm những lời tiêu cực đó và nó đã in sâu vào tâm trí họ
thì khi người bị ảnh hưởng giải thích bằng những điều tích cực thì cộng đồng
không muốn nghe dẫn đến lời nói không ai quan tâm đến.
Tình huống 3: Một người quản lý trung gian cần truyền tải yêu cầu của cấp trên
và lắng nghe nguyện vọng của cấp dưới thì lắng nghe giữa hai đối tượng đó có
trở ngại nào?
Trả lời: Trở ngại khi lắng nghe của hai đối tượng trên là: Sự phức tạp,Thiếu sự
quan tâm,Thói quen xấu khi lắng nghe…
Vì khi truyền tải yêu cầu của cấp trên xuống cấp dưới và việc lắng nghe nguyện
vọng của cấp dưới có thể không được chính xác vì trong quá trình lắng nghe nếu
người truyền tải không tập trung,không biết cách lắng nghe, không nắm được
những thông tin quan trọng, thiếu sự quan tâm …. Sẽ dẫn đến việc truyền tải
không được như mong muốn của đối tượng yêu cầu. Do đó người lãnh đạo không
thể thu được những thông tin cần thiết, hiểu được tâm tư, nguyện vọng của cấp
dưới, để có những chính sách, giải pháp phù hợp trong quá trình quản lý, động
viên, khích lệ để họ làm việc tốt hơn.Và cấp dưới sẽ không nhận được yêu cầu
chính xác từ cấp trên dẫn đến việc hoàn thành nhiệm vụ được giao kém chất
lượng, không hiệu quả, thành tích giảm…
Một người nhà báo muốn viết những drama mà cộng đồng mạng muốn nghe ảnh
hưởng tiêu cực đến người khác
- Nhà báo ấy nên xem xét tính chân thực của những thông tin ấy trước khi viết
bài. Cần phải viết bài đúng với sự thật, phản ánh được sự thật chứ không phải
viết bài theo ý muốn của cộng đồng mạng
- Người nhà báo nên xem xét lại xem những điều mình viết sẽ ảnh hưởng như
thế nào đối với những đối tượng có liên quan.
- Phía nhà báo nên tìm đến những đối tượng có liên quan để có những thông tin
chính xác nhất, cần phải lắng nghe, quan tâm đến những quan điểm, suy nghĩ
của đối tượng.
Một người quản lý trung gian cần truyền tải yêu cầu của cấp trên và lắng nghe nguyện
vọng của cấp dưới
Để trở thành một quản lý tốt:
- Thể hiện sự quan tâm: Lắng nghe chăm chú là một trong những cách cho thấy
bạn quan tâm đến nhân viên cấp dưới. Khi được bạn quan tâm, họ có xu hướng
làm việc chăm chỉ hơn và đặt mục tiêu vượt quá mong đợi của bạn. Bởi bất
cứ nhân viên nào cũng muốn được dẫn dắt bởi những người quan tâm đến việc
họ là ai, công nhận khả năng của họ và luôn hỗ trợ khi họ gặp khó khăn cả về
công việc lẫn cuộc sống riêng.
- Xây dựng niềm tin và lòng trung thành: Lắng nghe là kỹ năng quan trọng
không chỉ bởi vì giúp bạn đưa ra quyết định tốt hơn mà còn vì nó sẽ bảo đảm
việc có được sự tôn trọng từ nhân viên cấp dưới. Mặc dù nhà quản lý và nhân
viên có ranh giới rõ ràng nhưng tạo cảm giác tất cả mọi người (bao gồm cả
bạn) đều là một phần của đội nhóm là điều quan trọng.
- Đưa ra quyết định chính xác: Các nhà quản lý chắc chắn sẽ gặp phải những
tình huống căng thẳng bởi vì đó là một phần của công việc và lắng nghe tích
cực có thể giúp bạn có cách nhìn đa chiều về vấn đề và đưa ra quyết định sáng
suốt hơn. Thay vì chỉ phán đoán nếu có điều không mong muốn xảy ra, lắng
nghe nhân viên cấp dưới thường sẽ tiết lộ những thông tin mà bạn không ngờ
đến, đồng thời cho bạn chút thời gian để củng cố lại suy nghĩ cũng như cảm
xúc về tình huống, từ đó đưa ra quyết định đúng đắn nhất.