Bronk

tekst “invention of tradition”

Ferre Pittie

‘Bronk’ betekent in een aantal Zuid-Limburgse dialecten processie. Een jaarlijks terugkerend
feest in alle dorpen van de omgeving. De bronk is een cultuur-historische traditie van
katholieke oorsprong. Dit meerdaagse feest is dus opgebouwd rondom een oude katholieke
traditie: de processie. Dat houdt in dat gelovigen in de vorm van een grote optocht hun
geloof tot uiting brengen. Op zondagmorgen
twee weken na Pinksteren trekt er in alle
Zuid-Limburgse dorpen een flinke stoet door
de straten, de zogenaamde
sacramentsprocessie. Een flink aandeel van
inwoners van de dorpen loopt mee, en op de
stoepen staat ‘de rest’ van het dorp te kijken.
Overal hangen de vlaggen uit en staan de
‘bronk paaltjes’ op de stoep. Alles draait
hierbij om het katholieke geloof. Het
belangrijkste van de stoet is ‘het
allerheiligste’, het zogenaamde brood van de
Eucharistie, dat wordt in een schrijn
meegedragen door de pastoor. Maar de
bronk is veel meer dan alleen de processie.
Drie dagen lang is het feest in de dorpen. Er
vinden allerlei traditie getrouwe momenten
plaats zoals het vogelschieten, de rijendans,
het paalhouwen, en de schutterij die het dorp
door trekt en de harmonie die voor muziek
zorgt. Dat is in ieder geval het grote idee
achter het hele gebeuren. De al reeds 750
jaar oude traditie in stand houden. Echter is
er in het verstrijken van de jaren enorm veel
veranderd. Er zijn vaak nieuwe ‘tradities’ bij
verzonnen en de christelijke waarde van het
feest lijkt steeds minder belangrijk te worden.
Het gaat er tegenwoordig tijdens de bronk
heel anders aan toe dan vroeger en de
motivatie erachter is al lang niet meer
christelijk. Toch wordt er steeds benadrukt
dat de zuid-Limburgers deze eeuwen oude
traditie in stand moeten houden en dat ze
trots moeten zijn op hun verleden. In realiteit
gaat het veel meer om feesten, gezelligheid en voor veel mensen ook voornamelijk om bier
drinken. Zo is het bijvoorbeeld de bedoeling dat op de laatste dag van bronk de majoor van
de schutterij naar huis gebracht wordt, een typische bij verzonnen traditie van bronk. Dit is
als het ware het startsein om nog een laatste dag veel te feesten, de cafés blijven minimaal
tot 6 uur s ’ochtends open. Een ander voorbeeld zijn de zogenaamde ‘bijlemannen’ deze
liepen oorspronkelijk mee in de processie om de weg vrij te maken van obstakels voor de
priester met het allerheiligste. Nu hakken ze op zowat elke straathoek ceremonieel een
paaltje om en kan er na elk paaltje weer wat gedronken worden. Ook de schutterij die
oorspronkelijk de veiligheid van de stoet en het dorp moest garanderen doet tegenwoordig
slechts een ceremonieel salvo met losse flodders en zijn daarna vooral in de cafés te vinden.
Ook het vogelschieten (schieten op een houten vogel op een hoge paal, degene die hem
eraf schiet mag een meisje uit het dorp als zijn prinses aanwijzen) en de kinderschutterij zijn
allemaal erbij verzonnen tradities om het leuk te houden voor alle leeftijden.

Kortom alhoewel bronk dus een eeuwenoude afkomst heeft en er onder de meeste
dorpsbewoners toch echt het gevoel heerst van een dierbare authentieke traditie is weinig
meer wat het geweest is. Door de jaren heen heeft de katholieke betekenis van bronk
moeten wijken voor een traditie waarbij het vooral om gezelligheid en verbondenheid draait
en waarbij de dorpsbewoners er ieder jaar een feest van maken.