Faust

Autor – Johann Wolfgang Goethe

Rodzaj i gatunek literacki: dramat, dramat romantyczny
Czas akcji pierwszej części: nie został ściśle sprecyzowany lecz rozgrywa się w średniowieczu.
Miejsce akcji pierwszej części: pracownia Fausta, ulice, zaułki, piwnica Auerbacha w Lipsku, dom
Marty, więzienie i katedra.
Czas akcji drugiej części: obejmują 3000 lat.
Miejsce akcji drugiej części: średniowieczne Niemcy, później przenosi się w świat antycznych
mitów.
Główni bohaterowie: Faust, Mefistofeles, Małgorzata
Krótkie streszczenie:
CZĘŚĆ 1
Faust to wielki uczony, mędrzec, człowiek stary, ale wciąż mający poczucie niespełnienia. Marzył,
że odkryje mechanizmy rządzące światem, sens istnienia, a tymczasem, choć posiadł ogrom wiedzy,
nie dociekł istoty rzeczy. W tej sytuacji diabeł zakłada się z Bogiem, że uda mu się opętać duszę
uczonego. Przybywa do niego i proponuje zawarcie cyrografu. Początkowo Faust nie jest tym
zainteresowany, udaje mu się nawet uwięzić diabła. W końcu zgadza się na to pod warunkiem, że
szatan stworzy mu taką chwilę, o której bohater powie „trwaj, jesteś piękna”.
Pierwszym krokiem jest odmłodzenie Fausta. Uczony wypija specjalny eliksir przygotowany przez
czarownicę służącą szatanowi. Potem wiedźma pokazuje mu lustro, w którym bohater widzi śliczną
młodziutką dziewczynę. Jest to Małgorzata, którą Faust pożąda, dlatego rozkazuje Mefistofelesowi,
by go do niej zaprowadził. Faust poznaje Małgorzatę, uwodzi ją, zostaje ojcem jej dziecka. Porzuca
jednak dziewczynę w pogoni za nowymi wrażeniami. Podczas, gdy on bierze udział w sabacie
czarownic, Małgorzata oczekuje w więzieniu na egzekucję – jest skazana na śmierć za zabicie
swego dziecka, a wcześniej za otrucie matki. Obu tych zbrodni dokonała pod wpływem Fausta:
podała matce zbyt dużą dawkę środka nasennego, bo chciała się spotkać z ukochanym, zabiła
niemowlę w rozpaczy, porzucona przez Fausta. W ostatniej chwili bohater rozkazuje
Mefistofelesowi, by zaprowadził go do Małgorzaty. Kaja się przed nią i jest świadkiem, jak dusza
Małgorzaty uzyskuje przebaczenie win.
CZĘŚĆ 2
Mefistofeles zabiera Fausta do jego dawnej pracowni, gdzie były służący, Wagner, kontynuuje jego
działalność, tworząc homunkulusa. Razem wyruszają w świat mitologii greckiej, gdzie uczony
spotyka Helenę, z którą zakłada rodzinę, niestety zostaje mu ona odebrana. Uczony wraca do
swoich czasów. Na łożu śmierci myśli jeszcze „trwaj chwilo, jesteś piękna!” i umiera. Zostaje
jednak zabrany do nieba, gdzie już czeka na niego Małgorzata.

Geneza: Prawzorem tytułowego bohatera jest niejaki Johann Faust, z legendy o fauście. Jest to
niemiec, żyjący na przełomie XV i XVI wieku mag i alchemik. Studiował teologię w Heidelbergu
oraz w Krakowie, gdzie zgłębiał tajniki magii i czarnoksięstwa, sporo podróżował. Nie był
humanistą jaki i lekarzem, określić go można raczej jako pseudohumanistę i pseudolekarza. Jego
pełne przygód i awantur życie stało się inspiracją dla wielu pisarzy i poetów.
Bohater Faustowski: Goethe stworzył typ bohatera zwanego faustowskim. Jest to człowiek
powodowany nieugaszonym pragnieniem zdobycia wiedzy, buntujący się przeciwko wszelkim
ograniczeniom, dręczony nieustannym borykaniem się ze sobą, ze swymi dążeniami duchowymi,
dla których zaspokojenia gotowy jest na sojusz z siłami zła.