LEXIONI 8-1 WORD

TEORITE E ARTIKULACIONIT
Vlera teorike qendron ne studimin dhe menyren e regjistrimit te levizjeve te shumellojshme
te ATM. Vlera praktike konsiston ne: 1-Ndertimin e aparateve qe imitojne levizjet e ATM
2-Menyren e rreshtimit te dh. Artificiale 3-Menyren e fabrikimit te dh. Artificiale

1- NDERTIMI I APARATEVE QE IMITOJNE LEVIZJET E ATM

- Jane instrumenta qe riprodhojne ne menyre mekanike levizjet e ndryshme te mandibules,
duke bere te mundur qe modelet te fiksohen ne pozicionin e OQ.
- Aparatet qe imitojne levizjet e ATM jane disa llojesh ne varesi te levizjeve te ndryshme qe
mund te riprodhojne (ne nje ose disa plane)
Kane si qellim
a- fiksimin e pozicionit te OQ dhe ruajtjen e tij te pandryshuar gjate gjithe fazave te
pergatitjes se punimit protetik
b- imitimin e levizjeve te ATM-se
Klasifikimi
1- sipas pozicionit te elementeve kondilare 2- sipas mundesise se riprodhimit te levizjeve
Në baze te mënyrës së funksionimit artikulatoret ndahen ne 4 grupe (4 klasa).

a- okludatorët (okluzoret)

b- artikulatorë me vlera mesatare

c- artikulatorë gjysëm të rregullueshëm ose gjysëm individualë
d- artikulatorët plotësisht të rregullueshëm ose individualë.
b- Artikulatore me vlera mesatare,
 Konstruktohen në bazë të të dhënave statistikore nga matje në një mostër prej disa
mijëra personash.
 Nga këto të dhëna më pas nxirren vlerat statistikore mesatare, që fabrikuesit
përdorin për realizimin e artikulatorëve
Në vlerat mesatare të përdorura nga fabrikuesit,
1- Brinja e trekëndëshit të Bonwill-it / distanca interkondilare varion ndërmjet 10-13 cm.
Këndet e trekëndëshit të Bonwill-it përfaqësohen nga dy kondilet artificialë dhe spina
incizivale anteriore, e nevojshme për vendosjen në artikulator të modelit të poshtëm.
2-Këndi i eminencës është midis 30⁰-40⁰.
Sipas tipit dhe markës se artikulatorit, por mbi të gjitha në varësi të kampionit te individeve
ku eshte bere matja.
3- Këndi i Bennett-it vendoset midis 10⁰-25⁰,
4- Guida Incizive eshte ndermjet 5⁰-20⁰.
Vlerat mesatare për këta artikulatorë nuk mund të modifikohen nga përdoruesi.
Vendosja e modeleve bëhet me ndihmën e një plani okluzioni, qe ben te mundur vendosjen e
modelit të sipërm paralel me linjën bipupilare.
C-Klasa III- Artikulatore me rregullim te pjesshem/ gjysem individuale-
Bejne te mundur, me nivele te ndryshme precizioni, rregullimin e disa parametrave
individuale te levizjeve limit te mandibules. Eshte e mundur te rregullohen individualisht
levizje te ndryshme vetem ne piken e fillimit dhe te fundit. Pothuajse ne te gjithe art.e kl3
mund te behet pozicionimi korrekt i modeleve perkundrejt boshtit te rrotullimit. Orientimi
individual i modeleve sipas planit Camper ose sipas horizontales se Frankfurtit behet
nepermjet Harkut te Fytyres.
Vendosja e modeleve ne artikulatorin e kl3 mund te behet nepermjet:

• 1- Harkut Facial (regjistron te pacienti pozicionin e arkades superiore perkundrejt

boshtit te rrotullimit arbitrar ose individual)
• 2- Kryqit te fiksimit (bazohet ne pozicionimin e modelit te poshtem sipas vlerave
mesatare)

d-Klasa IV- Artikulatore me rregullim te plote ose individuale.

Bejne te mundur riprodhimin, pervec pozicioneve limit, edhe te trajektoreve individuale qe
kondilet e pershkruajne gjate levizjeve te ndryshme per te arritur pozicionet limit.(regjistrime
nepermjet pantografise dhe axiografise dhe pershtaten gropat kondilare te art.4 me inserte
te posacme ose rezine VP) Kondili artikular artificial duhet te levize ne gropen artikulare te
artikulatorit ashtu si leviz kondili natyral ne fosen glenoide natyrale
1- nepermjet inserteve te posacme 2- modelim nepermjet rezines vetepolimerizuese
Te gjitha vlerat regjistrohen ne menyre individuale tek pacienti dhe hidhen ne artikulator
sipas vleres se regjistruar ( kendi i Bennet, pjerresia e rruges kondilare, pjerresia e rruges
incizale, kendi Gottic). Zakonisht perdoren per qellime studimi. Artikulatorët me rregullim të
plotë ose individual bëjnë të mundur riprodhimin e:
1- pozicioneve limit te levizjeve (kufi), (Skema e Posselt)
2- të rrugës individuale që përshkojnë kondilet gjatë lëvizjeve të ndryshme, për të arritur
lëvizjet limit; Pra janë më precizë. Këto trajektore (rrugë) janë të regjistrueshme
vetëm me proceduara të ndërlikuara e specifike, si PANTOGRAFIA DHE AXIOGRAFIA.
Ato riprodhohen në artikulatorët individualë nëpërmjet përshtatjes së rastit konkret
(specifik) të gropëzave kondilare te artikulatorit (me rezinë vetëpolimerizuese ose me
inserte të posacme ).
TRANSFERIMI I TE DHENAVE NGA PACIENTI NE ARTIKULATOR:

METODA STANDARTE (pa hark facial) (rreshtimi behet sipas vlerave mesatare)
METODA KOMPLEKSE (me hark facial) (rreshtim me vlera pjeserisht individuale)
TIPET E REGJISTRIMEVE TEK PACIENTI:
1-regjistrime te boshtit te rrotullimit ( harku facial)
2-regjistrimet interokluzale

3-regjistrimet grafike
Në artikulatoret me rreg te pjesshem si dhe ne ata individuale perdoret per rreshtimin e
dhembeve nje aksesor i vecante, i konstruktuar ne baze te teorise sferike:
Teoria sferike e okluzionit (Monson 1918)

Monson propozoi qe: Dhembet e poshtem te levizin ne siperfaqen Okluzale te dhembeve te

siperm sipas siperfaqes se nje sfere me diameter 20 cm.
Qendra e sferes gjendet ne regjionin e Glabeles dhe siperfaqja e sferes kalon
nepermjet foses Glenoide dhe gjate eminences artikulare . Ne baze te kesaj teorie eshte
konstruktuar Guida bi-dimensionale(2-D), ose kalota : ajo shërben për rreshtimin e dhëmbëve
sipas kurbave te kompensimit. Ka të inkorporuara Kurbat e Kompensimit Spee dhe Wilson.
Kurbat e kompensimit jane a- Kurba e kompensimit sagital Spee,
b- Kurba e kompensimit transversal, Wilson.
HARKU FACIAL
Harku facial perdoret per regjistrimin e raporteve te nofullave me boshtin e hapjes se tyre
dhe orientimin e modeleve ne te njejten menyre me boshtin e hapjes se artikulatorit.
Harku facial eshte instrumenti qe transferon raportet midis maksiles dhe kondileve nga
pacienti ne artikulator. Ekzistojnë shumë lloje harqesh facialë, (te përshtatur me një ose disa
artikulatorë të caktuar) dhe të parashikuar për përdorime të ndryshme.
Jane dy kategori kryesore të harqeve facialë:
 Harqe facialë lokalizues. Shërbejnë për të lokalizuar boshtin ose aksin e rrotullimit
individual të pacientit.
 Harqe facialë të transferimit. Bëjnë të mundur “transferimin” e pozicionit të arkadës
së sipërme të pacientit nga klinika në laborator, pra nga pacienti në artikulator.
 Disa harqe facialë lokalizues mund të kryejnë njëkohësisht edhe funksionin e
transferimit.
Harku facial i transferimit REGJISTRON

1-BRINJEN E TREKENDESHIT TE BONWILL-IT TE PACIENTIT

2-ORIENTIMIN HAPESINOR TE MAKSILES NE LIDHJE ME PLANIN CAMPER OSE HORIZONTALEN
E FRANKFURTIT