4190-8 EsP Gr9

Series
Ikalawang Edisyon 9
Edukasyon sa
.
nc
Pagpapakatao
,I
up
Gabay ng Guro
ro
lG
ba
Vi
Edukasyon sa Pagpapakatao 9
K to12 Kurikulum
Gabay ng Guro
ISBN 978-971-07-4190-8
Karapatang-ari ©2018 ng Vibal Group, Inc.
Reserbado ang lahat ng karapatan. Ang alinmang bahagi nito ay hindi maaaring

ilathala o ilabas sa anumang anyo, kasama na rito ang digital at pelikula, nang walang
nakasulat na pahintulot ang tagapaglathala at mga may-akda. Hindi sakop ng karapa-
.
tang-ari ang suring-aklat na ilalathala sa mga pahayagan at magasin.
nc
Lahat ng ilustrasyon na ginamit sa aklat na ito ay pag-aari ng Vibal Group, Inc. at
di-maaaring kopyahin o gamitin nang walang nakasulat na pahintulot ang tagapaglathala.
Inilathala at inilimbag sa Pilipinas ng Vibal Group, Inc.
MANILA: 1253 G. Araneta Avenue cor. Ma. Clara Street Talayan,
Quezon City, Philippines
,I
CEBU: Unit 202, Cebu Holdings Center, Cebu Business Park, Cebu City
DAVAO: Door 3, 2-F, Tulip Homes and Mercantile Bldg., Tulip Drive,
Brgy. Matina, Davao City
up
Kasapi: Philippine Educational Publishers Association (PEPA); Book Development
Association of the Philippines (BDAP); and National Book Development Board (NBDB).
ro
lG
ba
Vi
ii
Mga Nilalaman
YUNIT I ANG PAPEL NG LIPUNAN SA TAO

Aralin 1 Ang Lipunan Tungo sa Kabutihan Nating Lahat...................................... 1
Aralin 2 Kayang-kaya Natin Ito, Tulong-tulong Tayo............................................ 4
Aralin 3 Tayo nang Magkaisa upang Makamit ang Pag-unlad............................. 7
.
Aralin 4
nc
Pantay at Patas Tayo sa Lahat............................................................... 9
Aralin 5 Lipunang Sibil Tungo sa Mabuting Buhay Natin..................................... 12
YUNIT II ANG TUNGKULIN NG TAO SA LIPUNAN
,I
Aralin 6 Alamin mga Karapatan at Tungkulin Natin.............................................. 15
Aralin 7 Unawain Natin Likas na Batas Moral...................................................... 19
Aralin 8 Paggawa Tagapagtaguyod ng Ating Dignidad........................................ 22
up
Aralin 9 Bolunterismo Tugon sa Pag-unlad ng Lipunan....................................... 25
Aralin 10 Makibahagi Para sa Kabutihan Nating Lahat.......................................... 28
III MGA KAUGNAY NA PAGPAPAHALAGA SA PAGAWA

ro
YUNIT
Aralin 11 Katarungang Panlipunan, Ipaglaban Natin............................................. 31

Aralin 12 Paggawa at Paglilingkod, Paghusayan Natin......................................... 34
lG
Aralin 13 Mabubuti Nating Katangian, para sa Magandang Kinabukasan............. 37
Aralin 14 Oras, Pamahalaan Natin Para sa Kaayusan ng Paggawa..................... 40
Aralin 15 Responsableng Kasapi Tayo ng Pamayanan......................................... 43
IV MAPANAGUTANG PAGPAPLANO
ba
YUNIT
Aralin 16 Pagpili ng Kurso ng Naaayon sa Bawat Isa sa Atin................................ 46

Aralin 17 Ipahayag Natin Personal na Misyon ng Ating Buhay.............................. 49
Aralin 18 Suriin Natin, mga Lokal at Global na Demand sa Paggawa................... 51

Vi
Aralin 19 Pag-aaral: Paghahanda Natin para sa Kinabukasan.............................. 54
Aralin 20 Paggawa Bilang Pag-aalay Natin ng Serbisyo........................................ 58
RUBRICS ............................................................................................................................... 61
iii
UNANG MARKAHAN: Ang Papel ng Lipunan sa Tao
Pamantayang
Pangnilalaman Mga Kasanayang Pampagkatuto
Pagpapahalaga/Birtud na Nililinang
(CONTENT (LEARNING COMPETENCIES)
STANDARD)
Vi
Naipamamalas ng mag- Ang mag-aaral ay inaasahan na: Pagkakaisa para sa Kabutihang Panglahat
aaral ang pag-unawa 1. Natutukoy ang mga elemento ng kabutihang panlahat
sa lipunan at layunin 2. Nakapagsusuri ng mga halimbawa ng pagsasaalang-alang sa
nito (ang kabutihang kabutihang panlahat sa pamilya, paaralan, pamayanan o lipunan
ba
panlahat). 3. Napangangatwiranan na ang pagsisikap ng bawat tao na makamit
at mapanatili ang kabutihang panlahat sa pamamagitan ng
1 pagsasabuhay ng moral na pagpapahalaga ay mga puwersang
magpapatatag sa lipunan
4. Naisasagawa ang isang proyekto na makatutulong sa isang
pamayanan o sektor sa pangangailangang pangkabuhayan,
lG
pangkultural, at pangkapayapaan
iv
Naipamamalas ng mag- Ang mag-aaral ay inaasahan na: Pagtulong
aaral ang pag-unawa 1. Naipaliliwanag ang: (Principle of Subsidiarity)
ro
kung bakit may lipunang a. dahilan kung bakit may lipunang pulitikal
pulitikal at ang Prinsipyo b. Prinsipyo ng Subsidiarity
ng Subsidiarity 2. Nasasabi ang mga pamamaraang makatutulong sa pagpapatupad
ng mga ordinansa sa barangay
3. Napatutunayan na:
a. May mga pangangailangan ang tao na hindi niya makakamtan
up
bilang indibidwal na makakamit niya lamang sa pamahalaan
o organisadong pangkat tulad ng mga pangangailangang
2 pangkabuhayan, pangkultural, at pangkapayapaan.
b. Kung umiiral ang Prinsipyo ng Subsidiarity, mapananatili
ang pagkukusa, kalayaan at pananagutan ng pamayanan o
pangkat na nasa mababang antas at maisasaalang-alang ang
,I
dignidad ng bawat kasapi ng pamayanan.
4. Nakagagawa ng paghusga sa pamamagitan ng case study
kung ang prinsipyo ng subsidiarity ay naipatutupad o nalalabag
sapamilya, barangay, komunidad at sa bansa
nc
.
Naipamamalas ng mag- Ang mag-aaral ay inaasahan na: Pagkakaisa
aaral ang pag-unawa sa 1. Naipaliliwanag ang kahulugan ng prinsipyo ng pagkakaisa (Solidarity)
prinsipyo ng pagkakaisa 2. Natataya ang pag-iral o kawalan sa pamilya, paaralan, baranggay,
pamayanan, o lipunan/bansa ng prinsipyo ng pagkakaisa
3. Kailangan ang pakikibahagi ng bawat tao sa mga pagsisikap na
mapabuti ang uri ng pamumuhay sa lipunan/bansa, lalo na sa pag-
angat ng kahirapan, dahil nakasalalay ang kaniyang pag-unlad sa
pag-unlad ng lipunan (Prinsipyo ng Pagkakaisa).
Vi
4. Nakapagtataya o nakapaghuhusga kung umiiral ang Prinsipyo
3 ng Subsidiarity at Pagkakaisa ay umiiral o nilalabag sa pamilya,
paaralan, pamayanan (baranggay), at lipunan/bansa
ba
lG
v
Naipamamalas ng mag- Ang mag-aaral ay inaasahan na: Disiplinang-pansarili
aaral ang pag-unawa sa 1. Nakikilala ang mga katangian ng mabuting ekonomiya
lipunang ekonomiya 2. Nakapagsusuri ng maidudulot ng magandang ekonomiya
ro
a. Ang mabuting ekonomiya ay iyong napauunlad ang lahat –
walang taong sobrang mayaman at maraming mahirap.
b. Ang ekonomiya ay hindi para lamang sa sariling pag-unlad
kundi sa pag-unlad ng lahat.
4. Nakatataya ng lipunang ekonomiya sa isang baranggay/
pamayanan, at lipunan/bansa gamit ang dokumentaryo o photo/
up
4 video journal (hal.YouScoop) ,I
nc
.
Lipunang Sibil (Civil Ang mag-aaral ay inaasahan na: Integridad
Society), Media at 1. Natutukoy ang mga halimbawa ng lipunang sibil at ang kani-
Simbahan kaniyang papel na ginagampanan ng mga ito upang makamit ang
kabutihang panlahat
2. Nasusuri ang mga adhikaing nagbubunsod sa mga lipunang sibil
upang kumilos tungo sa kabutihang panlahat
3. Nahihinuha na : (a.) Ang layunin ng Lipunang Sibil, ang likas-
kayang pag-unlad, ay isang ulirang lipunan na pinagkakaisa ang
Vi
mga panlipunang pagpapahalaga tulad ng katarungang panlipunan,
pang-ekonomiyang pag-unlad (economic viability), pakikilahok
ng mamamayan, pangangalaga ng kapaligiran, kapayapaan,
pagkakapantay ng kababaihan at kalalakihan (gender equality) at
ba
ispiritwalidad. (b.) Ang layunin ng media ay ang pagpapalutang ng
katotohanang kailangan ng mga mamamayan sa pagpapasya. (c.)
Sa tulong ng simbahan, nabibigyan ng mas mataas na antas ng
katuturan ang mga materyal na pangangailangan na tinatamasa
natin sa tulong ng estado at sariling pagkukusa.
4. Natataya ang
lG
a. adbokasiya ng iba’t ibang lipunang sibil batay sa kontribusyon
ng mga ito sa katarungang panlipunan, pang-ekonomiyang
5
pag-unlad (economic viability), pakikilahok ng mamamayan,
vi
pangangalaga ng kapaligiran, kapayapaan, pagkakapantay ng
kababaihan at kalalakihan (gender equality) at ispiritwalidad
(mga pagpapahalagang kailangan sa isang lipunang
ro
sustainable)
b. Nakapagsasagawa ng mga pananaliksik sa pamayanan upang
matukoy kung may lipunang sibil na kumikilos dito, matukoy
ang adbokasiya ng lipunang sibil sa pamayanan, at matasa
ang antas ng pagganap nito sa pamayanan
up
,I
nc
.
IKALAWANG MARKAHAN: Ang Tungkulin ng Tao sa Lipunan
Naipamamalas ng mag- Ang mag-aaral ay inaasahan na: Mapanagutan

aaral ang pag-unawa 1. Natutukoy ang mga karapatan at tungkulin ng tao (Responsibility)
sa mga karapatan at 2. Nasusuri ang mga paglabag sa karapatang pantao na umiiral sa
tungkulin ng tao sa pamilya, paaralan, baranggay/pamayanan, o lipunan/bansa
lipunan 3. Napatutunayan na ang karapatan ay magkakaroon ng tunay
na kabuluhan kung gagampanan ng tao ang kanyang tungkulin
Vi
na kilalanin at unawain, gamit ang kanyang katwiran, ang
pagkakapantay-pantay ng dignidad ng lahat ng tao
4. Naisasagawa ang mga angkop na kilos upang ituwid ang mga
6 nagawa o naobserbahang paglabag sa mga karapatang pantao sa
ba
pamilya, paaralan, baranggay/pamayanan, o lipunan/bansa
lG
vii
Naipamamalas ng mag- Ang mag-aaral ay inaasahan na: Katarungan
aaral ang pag-unawa sa 1. Natutukoy ang mga batas na nakaayon sa Likas na Batas Moral (Justice)
ro
mga batas na nakabatay 2. Nasusuri ang mga batas na umiiral at panukala tungkol sa mga
sa Likas na Batas Moral kabataan batay sa pagsunod ng mga ito sa Likas na Batas Moral
(Natural Law). 3. Nahihinuha na ang pagsunod sa batas na nakabatay sa Likas
na Batas Moral (Natural Law), gumagaratiya sa pagtugon sa
pangangailangan ng tao at umaayon sa dignidad ng tao at sa kung
ano ang hinihingi ng tamang katwiran, ay mahalaga upang makamit
up
ang kabutihang panlahat
7 4. Naipahahayag ang pagsang-ayon o pagtutol sa isang umiiral na
batas batay sa pagtugon nito sa kabutihang panlahat
,I
nc
.
Naipamamalas ng Ang mag-aaral ay inaasahan na: Paggalang sa dignidad ng tao
mag-aaral ang pag- 1. Naipaliliwanag ang kahalagahan ng paggawa bilang (Respect for human dignity)
unawa sa paggawa tagapagtaguyod ng dignidad ng tao at paglilingkod
bilang tagapagtaguyod 2. Nakapagsusuri kung ang paggawang nasasaksihan sa pamilya,
ng dignidad ng tao at paaralan o baranggay/pamayanan ay nagtataguyod ng dignidad ng
paglilingkod tao at paglilingkod
3. Napatutunayan na sa pamamagitan ng paggawa,
nakapagpapamalas ang tao ng mga pagpapahalaga na
Vi
makatutulong upang patuloy na maiangat, bunga ng kanyang
8 paglilingkod, ang antas kultural at moral ng lipunan at makamit niya
ang kaganapan ng kanyang pagkatao
4. Nakabubuo ng sintesis tungkol sa kabutihang naidudulot
ba
ng paggawa gamit ang panayam sa mga manggagawang
kumakatawan sa taong nangangailangan (marginalized) na nasa
iba’t ibang kurso o trabahong teknikal-bokasyonal
lG
Naipamamalas ng Ang mag-aaral ay inaasahan na: Pagmamalasakit sa Kapuwa
viii
mag-aaral ang pag- 1. Naiuugnay ang kahalagahan ng pakikilahok at bolunterismo sa (Concern for others)
unawa sa kahalagahan pag-unlad ng mamamayan at lipunan
ng pakikilahok at 2. Nakapagsusuri ng kwentong buhay ng mga taong inilaan ang
ro
bolunterismo sa pag- malaking bahagi ng kanilang buhay para sa pagboboluntaryo
unlad ng mamamayan at Hal. Efren Peñaflorida, greenpeace volunteers
lipunan. 3. Napatutunayan na:
a. Ang pakikilahok at bolunterismo ng bawat mamamayan
sa mga gawaing pampamayanan, panlipunan/ pambansa,
batay sa kanyang talento, kakayahan, at papel sa lipunan, ay
up
makatutulong sa pagkamit ng kabutihang panlahat
9 b. Bilang obligasyong likas sa dignidad ng tao, ang pakikilahok ay
nakakamit sa pagtulong o paggawa sa mga aspekto kung saan
mayroon siyang personal na pananagutan
4. Nakalalahok sa isang proyekto o gawain sa baranggay o mga
sektor na may partikular na pangangailangan
,I
Hal. mga batang may kapansanan o mga matatandang walang
kumakalinga
nc
.
Naipapamalas ng Ang mag-aaral ay inaasahan na: Pagmamalasakit at Kooperasyon
mag-aaral ang 1. Naiuugnay ang kahalagahan ng partisipasyon ng tao para sa pag-
kahalagahan ng pag- unlad ng lipunan
unawa sa kahalagahan 2. Nalalaman ang mga paraan kung saan ang partisipasyon sa
ng pakikibahagi/ lipunan ay nakatutulong sa mga kabataan
partisipasyon para sa 3. Nahihinuha na ang partisipasyon sa panlipunan at pambansang
kabutihang panlahat at mga gawain ay daan sa kabutihang panlahat at pagkakamit ng
pagiging ganap na tao kaganapan ng tao
Vi
4. Nakikibahagi sa mahahalagang gawain sa paaralan, pamayanan at
10 panlipunan
These are the DepEd prescribed values per unit. Vibal authors can identify the
auxillary values under the prescribed value per lesson
ba
lG
ix
IKATLONG MARKAHAN: Mga Kaugnay na Pagpapahalaga sa Paggawa
Naipamamalas ng mag- Ang mag-aaral ay inaasahan na: Kahusayan sa Paggawa

ro
aaral ang kahalagahan 1. Natutukoy ang mga indikasyon na may kalidad o kagalingan sa (Excellence)
ng kagalingan sa paggawa ang isang gawain o produkto
paggawa 2. Nakabubuo ng mga hakbang upang magkaroon ng kalidad o
kagalingan sa paggawa ang isang gawain o produkto
3. NaipaliLiwanag na kailangan ang kagalingan sa paggawa at
paglilingkod upang maiangat ang sarili, mapaunlad ang ekonomiya
up
ng bansa at mapasalamatan ang Diyos sa mga talentong Kanyang
kaloob
11 4. Nakapagtatapos ng isang gawain o produkto na mayroong kalidad
o kagalingan sa paggawa
,I
nc
.
Naipamamalas ng mag- Ang mag-aaral ay inaasahan na: Kasipagan at pagpupunyagi
aaral ang pag-unawa 1. Natutukoy ang mga indikasyon ng taong masipag, nagpupunyagi
sa kahalagahan ng sa paggawa, nagtitipid at pinamamahalaan ang naimpok
kasipagan sa paggawa 2. Nakagagawa ng journal ng mga gawaing natapos nang
pinaghandaan, ayon sa pamantayan at may motibasyon sa
paggawa
a. Ang kasipagan na nakatuon sa disiplinado at produktibong
Vi
12 gawain na naaayon sa itinakdang mithiin ay kailangan upang
umunlad ang sariling pagkatao, kapwa, lipunan at bansa
b. Ang mga hirap, pagod at pagdurusa ay nadadaig ng
pagpupunyagi tungo sa pagtupad ng itinakdang mithiin
ba
4. Nakagagawa ng Chart ng pagsunod sa hakbang upang matupad
ang itinakdang gawain nang may kasipagan at pagpupunyagi
lG
Naipamamalas ng mag- Ang mag-aaral ay inaasahan na: Determinasyon
aaral ang kakayahan 1. NaipaliLiwanag ang kahalagahan ng pamamahala ng paggamit ng
x
sa pamamahala ng oras
paggamit ng oras 2. Nakapagtatala sa journal ng mga pagkakataong napamahalaan
ang oras
3. Napatutunayang ang pamamahala ng oras ay kailangan sa
ro
13 kaayusan ng paggawa upang magampanan ang mga tungkulin
nang may prayoritisasyon (prioritization)
4. Natataya ang sariling kakayahan sa pamamahala sa oras batay sa
pagsasagawa ng mga gawain na nasa kanyang iskedyul ng mga
gawain
up
Naipamamalas ng mag- Ang mag-aaral ay inaasahan na: Pagtitiyaga sa paggawa
aaral ang pag-unawa 1. Nababatid ang mga gawaing isinagawa ng may pagtitiyaga
sa kahalagahan ng 2. Natutukoy ang mga hakbang na maisasagawa sa paghubog ng
pagtitiyaga sa paggawa pagiging matiyaga sa trabaho
,I
3. Naipaliliwanag na ang pagtitiyaga sa trabaho at pagseserbisyo ay
14 kinakailangan sa pag-unlad ng ekonomiya ng bansa at pagpapakita
ng pasasalamat sa Diyos sa ipinagkaloob na talento
nc
.
Naipamamalas ng mag- Ang mag-aaral ay inaasahan na: Responsableng miyembo ng pamayanan
aaral ang pag-unawa 1. Nailalarawan ang mga indikasyon ng pagmamahal sa bansa at
sa kahalagahan ng pagkamakabayan
pagmamahal sa bansa 2. Natutukoy ang mga hakbang na maisasagawa upang makamit ang
at pagiging makabayan pagmamahal sa bansa at pagiging makabayan
(nationalism and 3. Naipaliliwanag anag pagmamahal sa bansa at pagkamakabayan ay
patriotism) kinakailangan para sa pambansang pag-unlad
15
Vi
These are the DepEd prescribed values per unit. Vibal authors can identify the
auxillary values under the prescribed value per lesson
ba
IKAAPAT NA MARKAHAN: Mapanagutang Pagpaplano
Naipamamalas ng mag- Ang mag-aaral ay inaasahan na: Katatagan ng loob
lG
aaral ang pag-unawa 1. Nakikilala ang mga pagbabago sa kanyang talento, kakayahan at (Fortitude)
sa mga pansariling salik hilig (mula Baitang 7) at naiuugnay ang mga ito sa pipiliing kursong
xi
sa pagpili ng tamang akademiko, teknikal-bokasyonal, sining at palakasan o negosyo
kursong akademiko o 2. Napagninilayan ang mga mahahalagang hakbang na ginawa upang
teknikal-bokasyonal, mapaunlad ang kanyang talento at kakayahan ayon sa kanyang
negosyo o hanapbuhay hilig at mithiin
ro
a. Talento 3. Napatutunayan na ang pagiging tugma ng mga personal na salik
b. Kasanayan (skills) sa mga pangangailangan (requirements) sa napiling kursong
c. Hilig akademiko, teknikal-bokasyonal, sining at isports o negosyo
d. Pagpapahalaga – ay daan upang magkaroon ng makabuluhang hanapbuhay o
(service to and love of negosyo at matiyak ang pagiging produktibo at pakikibahagi sa
16 country) pagpapaunlad ng ekonomiya ng bansa
up
e. Katayuang pinansyal 4. Natutukoy ang kanyang mga paghahandang gagawin upang
f. Mithiin makamit ang piniling kursong akademiko, teknikal-bokasyonal,
sining at palakasan o negosyo (hal., pagkuha ng impormasyon at
pag-unawa sa mga tracks sa Senior High School)
,I
nc
.
Naipamamalas ng mag- Ang mag-aaral ay inaasahan na: Pagkamahinahon
aaral ang pag-unawa 1. NakapagpapaLiwanag ng kahalagahan ng Personal na Pahayag ng (Prudence)
sa kahalagahan ng Misyon sa Buhay
Personal na Pahayag ng 2. Natutukoy ang mga hakbang sa pagbuo ng Personal na Pahayag
Misyon sa Buhay ng Misyon sa Buhay
3. Nahihinuha na ang kanyang Personal na Pahayag ng Misyon sa
Buhay ay dapat na nagsasalamin ng kanyang pagiging natatanging
nilalang na nagpapasya at kumikilos nang mapanagutan tungo sa
Vi
17 kabutihang panlahat
4. Nakapagbubuo ng Personal na Pahayag ng Misyon sa Buhay
ba
lG
Naipamamalas ng mag- Ang mag-aaral ay inaasahan na: Pagsisikap sa trabaho
aaral ang kahalagahan 1. Natutukoy ang mga trabahong may mataas na lokal at global na (hard work)
xii
ng kaalaman sa mga demand
lokal at global na 2. Nakikilala ang mga mapamimiliang kursong akademiko o teknikal-
demand sa paggawa. bokasyonal, negosyo o hanapbuhay na angkop sa sariling talento,
ro
kakayahan at hilig
3. Napatutunayan na makatutulong ang sapat (updated and accurate)
na impormasyon tungkol sa mga trabahong kailangan sa Pilipinas
at sa ibang bansa upang mapili at mapaghandaan ang kursong
akademiko o teknikal-bokasyonal na maaaring maging susi ng
sariling tagumpay at ng pag-unlad ng ekonomiya ng bansa
up
18 4. Nakabubuo ng profile ng mga trabahong mataas ang lokal at global
na demand na angkop sa taglay na mga talento at kakayahan,
pagpapahalaga at tunguhin
,I
nc
.
Naipamamalas ng mag- Ang mag-aaral ay inaasahan na: Katatagan ng loob
aaral ang pag-unawa sa 1. NaipaliLiwanag ang kahalagahan ng sistematikong pagpili ng (Fortitude)
kahalagahan ng pag- kursong akademiko o teknikal-bokasyonal, negosyo o hanapbuhay
aaral sa paghahanda 2. Nakapagsusuri ng pagkakatugma ng mga pansariling salik sa lokal
para sa pagnenegosyo o at global na demand upang makabuo ng pasiya sa pipiliing kursong
paghahanapbuhay. akademiko o teknikal-bokasyonal, negosyo o hanapbuhay
3. Napangangatwiranan na:
a. Mahalaga ang pagtutugma ng pansariling salik sa lokal
Vi
at global na demand upang makamit ang mga itinakdang
tunguhin tungo sa pagpapaunlad ng sarili at pakikibahagi sa
19 lipunan
b. Ang pagkamit ng mithiin sa buhay ay nagsisimula sa mabuting
pagpili ng track at stream sa senior high school bilang
ba
paghahanda sa kurso o trabaho; ang mabuting pagpili ay
ginagamitan ng mga hakbang sa paggawa ng mabuting pasya.
4. Nakapagpapasya ng kursong akademiko o teknikal-bokasyonal,
negosyo o hanapbuhayna ayon sa sariling kagustuhan na angkop
sa mga pansariling salik at lokal at global na demand
lG
xiii
Naipapamalas ng mag- Ang mag-aaral ay inaasahan na: Kasipagan
aaral ang pag-unawa 1. Naipaliliwanag ang kahalagahan ng paggawa bilang pag-aalay ng (Diligence)
ro
sa kahalagahan ng serbisyo
paggawa bilang pag- 2. Nakapagbibigay ng mga halimbawa ng uri ng trabaho na
aalay ng serbisyo maituturing na serbisyo
3. Napatutunayan na ang pagseserbisyo sa mga tao ay maaaring
maituring na pamana sa pamayanan
4. Nakapagsasaliksik ng mga halimbawa ng mga taong naging kilala/
up
tanyag dahil sa pagseserbisyo sa iba
20
,I
nc
.
Vi
ba
lG
ro
up
,I
nc
.
I
YUNIT
Ang Papel ng Tao sa Lipunan
.
Aralin 1 Ang Lipunan Tungo sa Kabutihan Nating
nc
Lahat
KUWARTER Unang Kuwarter DURASYON 3 araw
,I
I. Mga Layunin
Sa pagtatapos ng araling ito, ang mga mag-aaral ay inaasahang:
• natutukoy ang mga elemento ng kabutihang panlahat;
• naisasagawa ang isang proyekto na makatutulong sa isang pamayanan o sektor sa
up
pangangailangang pangkabuhayan, pangkultural, at pangkapayapaan;
• napangangatuwiranan na ang pagsisikap ng bawat tao na makamit at mapanatili
ang kabutihang panlahat sa pamamagitan ng pagsasabuhay ng moral na
pagpapahalaga ay mga puwersang magpapatatag sa lipunan; at
• nakapagsusuri ng mga halimbawa ng pagsasaalang-alang sa kabutihang panlahat
ro
sa pamilya, paaralan, pamayanan, lipunan.
II. Paksang-aralin
lG
PAKSA: Ang Lipunan Tungo sa Kabutihan Nating Lahat

A. Konsepto
Ang kabutihang panlahat ay ang pagsasaalang-alang sa mga adhikain, kilos, pasiya,
at mga gawaing mabuti para sa lahat. Ito ay kinakailangan upang maging maayos,
maunlad, at matiwasay ang buhay ng bawat isa sa lipunan.
ba
B. Kagamitan
mga larawan, cartolina or visual aid, marker, chalk
C. Sanggunian
De Vega, Nenita I., et al. Edukasyon sa Pagpapakatao Grade 7. Quezon City: Vibal
Vi
Publishing House, Inc. 2018.
III. Pamamaraan
A. Pagganyak
• Magdikit ng isang cartolina sa pisara na naglalaman ng mga salitang “KABUTIHANG
PANLAHAT.” Ang bawat isa sa klase ay atasang magbigay ng kanilang interpretasyon
tungkol dito. Bigyang-diin na walang maling sagot sa gawaing ito upang maging
1
malaya ang pagpapahayag ng mga mag-aaral ng kanilang ideya tungkol sa kataga.
• Magpakita ng tatlong larawang sumasalamin sa kulturang Pilipino at mga nangya-
yari sa ating lipunan. Ipatukoy sa mga mag-aaral ang diwa o mensaheng ipinaba-
batid ng bawat larawan.
PHOTO: Batang nagmamano sa nakatatanda

PHOTO: Mga magkababayang naghahawak-kamay
PHOTO: Isang pinunong ginabayan ang kaniyang pangkat upang maayos na maisakatu-
paran ang kanilang mga layunin.
.
B. Presentasyon/Talakayan
nc
• Pagkatapos ng mga paunang gawain, ipaliwanag ang sumusunod:
a. kahulugan ng kabutihang panlahat
b. mga elemento ng kabutihang panlahat
c. gampanin ng lipunan sa pagsasabuhay at pagpapalaganap ng kabutihang
,I
panlahat.
• Maaaring gamitin ang mga larawan sa naunang gawain upang higit na maipaunawa
ang mga elemento ng kabutihang panlahat. Maaari ding gumamit ng iba pang mga
larawan o sitwasyon na nagsasabuhay ng mga elemento.
up
• Upang higit na mapalawig ang kanilang pag-unawa sa kabutihang panlahat, hingin
ang opinyon ng mga mag-aaral tungkol sa positibong maidudulot sa lipunan ng
pagsisikap na maisabuhay at mapanatili ng bawat mamamayan ang kabutihang
panlahat. Hayaan ang bawat mag-aaral na magbigay ng saloobin. Matapos
magpahayag ng mga mag-aaral, magbigay ng paglalahat at repleksiyon tungkol sa
ro
paksa.
C. Iba pang Gawain

• Ipasagot ang gawain sa Pagsusuri sa p. 9.
lG
• Matapos sagutan ng mga mag-aaral ang gawain, ipabahagi ang kanilang sagot sa
klase. Ito na rin ang magiging paraan nang pagwawasto sa gawain ng mga mag-
aaral.
D. Paglalapat
• Pangkatin ang klase sa tatlo. Ang bawat pangkat ay kinakailangang makalikha
ba
ng mga mungkahing proyektong nagsasabuhay ng kabutihang panlahat na

makatutulong sa lipunan. Ang bawat pangkat ang pipili ng isa sa sumusunod na
sektor ng lipunan na magiging pokus ng kanilang proyekto:
a. Pangkabuhayan
Vi
b. Pangkultural
c. Pangkapayapaan
• Ang bawat mungkahing proyekto ay dapat bigyang-diin ang sumusunod na elemento:
a. layunin ng proyekto
b. mga gawaing dapat ipatupad
c. panahon nang pagsasagawa
d. mga kagamitan
2
c. mga kalahok/magbebenepisyo sa proyekto
• Matapos makagawa ng proyekto ang bawat pangkat, ibahagi ang mga ito sa klase.
• Pagkatapos ang pagbabahagi, magbigay ng karagdagang ideya, pagtatama, o suhes-
tiyon tungkol sa kanilang nagawang mungkahing proyekto.
• Maaaring payuhan ang mga mag-aaral na ipasangguni ang kanilang proyekto sa
kanilang punong-baranggay.
IV. Ebalwasyon
• Tukuyin kung anong elemento ng kabutihang panlahat na ipinapakita sa bawat
.
sitwasyon. Isulat sa patlang ang tamang sagot:
nc
____________ 1. Pakikinig ng bawat kasapi ng kilusan sa suhestiyon ng bawat isa upang
maayos na maisagawa ang clean-up drive sa Baranggay Mabuhay.
____________ 2. Pinaupo ni Nestor si Aling Violy nang makasakay niya ito sa bus
kahapon.
____________ 3. Inilunsad ng Baranggay Mabuhay ang singing contest na eksklusibo
,I
para sa mga ka-baranggay nilang may kapansanan.
____________ 4. Nakipagkasundo na sina Aling Pat at Mang Juan sa nakaalitan nilang
kasamahan sa palengke.
up
____________ 5. Pinalakpakan ng mga kapuwa niya mag-aaral ang unang Aeta na
nakapagtapos sa University of the Philippines–Manila.
____________ 6. Itinigil na ang bangayan sa pagitan ng mga militanteng grupo at ng
mga pulis sa Mendiola.
____________ 7. Nakiisa si Mang Ramon sa proyekto ni Kapitan Tyago na nakalaban
ro
niya noong nakaraang halalan upang maging maayos ang relief operations sa
baranggay nilang nasalanta ng bagyo.
____________ 8. Sinunod ni Francis ang kaniyang ate Fely kahit na gusto pa nitong
tumuloy sa pamumundok sa gitna nang malakas na ulan.
lG
____________ 9. Sinusunod ng mga kabataan ng Baranggay Mabuhay ang curfew sa

kanilang lugar.
____________ 10. Nagbigay sina Father Julius at mga mang-aawit ng parokya ng
donasyon para sa mga kapatid nating Muslim na naipit sa kaguluhan sa Marawi.
ba
Susi sa Pagwawasto:
1. Kabutihan at kaunlaran ng pangkat
2. Respeto sa pagkatao ng kapuwa
4. Kapayapaan
Vi

6. Kapayapaan
3
V. Assignment
• Ipasagot sa mga mag-aaral Pagsubok, gawain B at C sa pp. 10-11.
Aralin 2 Kayang-kaya Natin Ito, Tulong-tulong Tayo

I. Mga Layunin
.
nc
• nauunawaan ang konsepto ng lipunang politikal at ang prinsipyo ng subsidiarity;
• naisasagawa ang mga pamamaraang makatutulong sa pagpapatupad ng mga ordinansa
at proyekto ng baranggay;
• napatutunayang may mga pangangailangan ang tao na makakamit niya sa tulong ng
,I
pamahalaan o organisadong pangkat;
• natutukoy ang kahalagahan ng prinsipyo ng subsidiarity upang mapanatili ang
pagkukusa, kalayaan, at pananagutan ng isang maliit na pamayanan o pangkat; at
• natutukoy kung ang prinsipyo ng subsidiarity ay natutupad o nalalabag sa pamilya,
baranggay, komunidad, at bansa.
II. Paksang-aralin
PAKSA:
up
Kayang-kaya Natin Ito, Tulong-tulong Tayo
ro
A. Konsepto
Ang lipunang pampolitika ay sumasalamin sa isang lipunang pinamumunuan ng mga
lider na makapagbibigay at makatutugon sa pangangailangan ng bawat kasapi nito. Ang
pananagutan at tiwala ay ipinagkakaloob sa mga pinuno ng buong pamayanan.
lG
Ang Prinisipyo ng Subsidiarity naman ay ang pagpapakita ng kakayahan at obligasyon ng

bawat mamamayan upang matagumpay na maipatupad ng pamahalaan o mga pinuno ang
kanilang mga proyektong magpapaunlad sa pamayanan.
B. Kagamitan
cartolina, marker, chalk, bond paper
ba
C. Sanggunian
Vi
III. Pamamaraan
A. Pagganyak
• Magdikit sa pisara ng isang cartolina na may nakasulat na mga salitang may
kinalaman sa aralin. Hikayatin ang mga mag-aaral na magbigay ng paliwanag sa
napili nilang salita.
4
Serbisyong publiko pamahalaan
Non-government organizations (NGOs) ordinansa
pagpapatupad politika
lider baranggay
organisadong pangkat tulong
.
nc
obligasyon pananagunatan
halalan tungkulin
,I
pagkukusa
• Pagkatapos ng pambungad na gawain, itanong sa mga mag-aaral ang sumusunod:
up
a. Ano ang napapansin ninyo sa mga salitang nasa pisara?
b. Ano ang pumapasok sa isip ninyo tuwing naririnig ninyo ang “lipunang politi
kal?”
c. Para sa inyo, ano ang ibig sabihin ng prinsipyong subsidiarity?
• Ipaliwanag ang sumusunod sa talakayan sa klase:
ro
a. kahulugan ng lipunang politikal
b. ang prinsipyo ng subsidiarity
c. kahalagan ng prinsipyo ng subsidiarity sa pagpapatupad ng mga programa ng
pamahalaan
lG
• Upang higit na maunawaan ng mga mag-aaral ang konsepto ng subsidiarity,

ipaliwanag sa klase ang kahalagahan ng pagtatalaga ng mga lokal na opisyal ng
pamahalaan liban pa sa paghahalal ng pangulo, pangalawang pangulo, at mga
senador.
• Sa pagtatapos ng talakayan, ang mga mag-aaral ay atasang magbigay ng repleksiyon
ba
tungkol sa aralin.
C. Iba pang Gawain

• Upang malaman ang mga gawaing makakamit sa tulong ng ibang tao sa lipunan at
mga gawaing makakamit sa sarili lamang, ipasagot sa ang Pagpukaw, gawain A sa
Vi
p. 15 ng aklat.
Susi sa Pagwawasto:
1. lipunan 4. sarili
3. lipunan 6. lipunan
5
7. sarili 14. sarili
8. lipunan 15. lipunan
12. sarili 19. lipunan
• Matapos masagutan ang tsart, ipasagot din sa mga mag-aaral ang mga gabay na
tanong sa ilalim nito. Hayaan ang bawat isa na ibahagi ang kanilang sagot sa bawat
.
gabay na tanong.
nc
• Magbigay ng mga paliwanag at karagdagang impormasyon sa bawat bilang at
tanong sa gawaing ito.
D. Paglalapat
• Magbigay o magsuhestiyon ng mga gawaing pambaranggay na pagpipilian ng mga
,I
mag-aaral na kanilang susundin sa loob ng dalawang araw. Ang mga gawaing ito ay
makatutulong sa pagpapatupad ng mga programa at oridnansa ng baranggay. Ang
bawat mag-aaral ay kailangang pumili ng dalawang gawain sa loob ng dalawang
araw.
A. Pagsunod sa curfew
up
B. Pakikilahok sa cleanup drive
C. Pagboboluntaryo sa silid-aklatan ng baranggay
D. Pagtuturo sa mga batang lansangan
E. Pagtuturo sa mga batang lansangan
ro
F. Pagpapalaganap ng mahalagang impormasyong pangkalusugan
G. Pagtulong sa mga opisyal na namamahala ng mga proyektong pang-isports
H. Pagpapalaganap ng mga anunsiyo ng baranggay
I. Pakikiisa sa mga proyekto ng Sangguniang Kabataan
lG
J. Pagboboluntaryo sa feeding program project ng baranggay

• Matapos ang pakikiisa sa mga gawain, magpagawa ng papel-repleksiyon tungkol sa
sumusunod na tanong:
1. Ano-anong mga gawain ang iyong isinagawa?
2. Bakit mo napili ang mga gawaing ito?
ba
3. Sa iyong palagay, ano-ano ang maitutulong ng iyong pakikiisa sa pagpapatu

pad ng mga programang ito ng inyong baranggay?
IV. Ebalwasyon
Vi
• Pasagutan ang Pagsubok sa pp. 23-24 ng aklat. Matapos sagutan ng mga mag-aaral
ang gawain, magbigay ng paliwanag sa bawat bilang kung bakit nalalabag o hindi ang
prinsipyo ng subsidiarity.
• Ang sagot sa gawain ay maaaring mag-iba-iba depende sa magiging sagot ng mga mag-
aaral.
6
V. Takdang-aralin
• Magsulat ng isang sanaysay tungkol sa paksang ito: “Bawat miyembro ng pangkat ay
pinuno rin.” Basahin din ang aralin sa pp. 26 – 33 ng aklat.
Aralin 3 Tayo nang Magkaisa Upang Pag-unlad ay

Makamit Na
.
nc
I. Mga Layunin
• naipaliliwanag ang prinsipyo ng pagkakaisa;
• naisasabuhay ang iba’t ibang hakbang upang magkaroon ng pagkakaisa sa pamilya,
,I
paaralan, at pamayanan.
• nalalaman ang epekto ng pag-iral at kawalan ng pagkakaisa; at
• natutukoy ang pag-iral o kawalan ng prinsipyo ng pagkakaisa sa pamilya, paaralan,
pamayanan, at lipunan.
II. Paksang-aralin
PAKSA:
up
Tayo nang Magkaisa Upang Pag-unlad ay Makamit Na
A. Konsepto
ro
Ang prinsipyo ng pagkakaisa o “solidarity” ay tumutukoy sa panuntunan nang pagkakaroon
ng iisang layunin ng isang pangkat ng tao. Ang bawat kasapi ay nagsisikap na makinig at
isabuhay ang mga hakbang upang makamit ang kabutihang panlahat (common good).
lG
B. Kagamitan
lubid na may habang 20 feet, cartolina, marker, chalk, papel
C. Sanggunian
Del Castillo., et al. Edukasyon sa Pagpapakatao Grade 9. Quezon City: Vibal Publishing
House, Inc. 2018.
ba
III. Pamamaraan
A. Pagganyak
• Ipalaro sa klase ang larong “blind square.” (Dito masusubok ang diskarte at pag-
Vi
kakaisa ng mga mag-aaral upang makabuo ng square kahit nakapiring.)

• Mechanics ng Laro:
1. Lahat ng mga kalahok ay nakapiring o blindfold.
2. Bubuo ng isang tuwid na linya ang mga kalahok.
3. Ilalapag ng guro sa tabi ng mga kalahok ang lubid na may 20 talampakan ang
haba.
4. Aatasan ng guro ang mga kalahok na bumuo ng isang parisukat o square gamit
7
ang lubid na nakalapag sa sahig.
5. Kung nakabuo na ng parisukat ang mga mag-aaral, ipatanggal na ang kanilang
piring.
• Gabayan ang mga mag-aaral sa pagsasagawa ng gawain.
• Pagkatapos ng gawain, itanong ang sumusunod sa mga mag-aaral:
a. Ano-ano ang naging pagsubok sa inyong grupo upang matapos ang gawain?
b. Paano niyo inumpisahan ang paglikha ng square gamit ang lubid?
.
c. Ano ang naging susi upang makalikha kayo ng square kahit hindi niyo ito na
kikita?
nc
• Ipaliwanag ang konsepto ng pagkakaisa o solidarity. Maaaring gamiting halimbawa
sa talakayan ang naging gawain nilang blind sqaure upang higit na maunawaan ng
mga mag-aaral ang aralin.
• Hikayatin ang mga mag-aaral na magbigay ng kanilang repleksiyon tungkol sa
,I
aralin.
C. Iba pang Gawain

• Atasan ang mga mag-aaral na kompletuhin ang tsart na nakadikit sa pisara.
LIPUNAN
up
• Ang tsart ay dapat maglaman ng mga pangyayaring nagpapakita ng pagkakaroon o
kawalan ng pagkakaisa sa pamilya, paaralan, pamayanan, at lipunan.
BAHAGI/YUNIT NG PANGYAYARING
NAGPAPAKITA NG
PANGYAYARING
NAGPAPAKITA
PAGKAKAISA NANG KAWALAN NG
ro
PAGKAKAISA
Pamilya
Paaralan
lG
Pamayanan
Lipunan/Buong Bansa
ba
• Pagkatapos punan ng mga mag-aaral ang tsart, ipatukoy naman sa kanila ang mga
mabuting dulot ng pagkakaroon ng pagkakaisa, at ang hindi magandang epekto ng
Vi
kawalan ng pagkakaisa ayon sa kanilang isinagot sa naunang tsart. Ipagawa ito sa

paraang reporting o presentasyon sa harap ng klase upang maibahagi ng bawat isa
ang kanilang sagot.
D. Paglalapat
• Atasan ang mga mag-aaral na sagutan ang Pagsasabuhay, gawain A sa p. 36 ng
aklat.
8
IV. Ebalwasyon
• Atasan ang mga mag-aaral ay magsasagawa ng role playing upang maipakita ang
pagsasabuhay ng pagkakaisa sa iba’t ibang sitwasyon.
• Pangkatin ang mga mag-aaral sa tatlo. Bawat grupo ay bubunot ng yunit ng lipunan
(pamilya, paaralan, pamayanan) na kanilang bibigyang-buhay sa role play.
• Ang bawat pangkat ay dapat magpakita ng pangyayari o mga pangyayari na nagpapakita
ng pagkakaisa.
• Bawat grupo ay magtatanghal lamang sa loob ng sampung minuto.
.
• Bigyan ng marka ang bawat pangkat ayon sa rubrik sa ibaba:
nc
Criteria KAILANGAN KATAMTAMANG- MAHUSAY
PA NANG PAG- HUSAY
UNLAD
1 3 5
,I
Pagkakasulat ng
iskrip
Kalinawan ng
impormasyong nais
ipabatid
Pagsasabuhay
ng mga aktor sa
up
ro
kanilang gampanin
Paggamit ng
epektibong paraan/
props sa pagsasadula
lG
KABUUAN
V. Takdang-aralin
• Magpasulat ng isang slogan tungkol sa kahalagahan ng pagkakaisa.
• Ipabasa rin ang Aralin 4 sa pp. 38–44 ng aklat.
ba
Aralin 4 Pantay at Patas Tayo sa Lahat

Vi
I. Mga Layunin
• nauunawan ang konsepto ng mabuting ekonomiya
• nalalaman ang lipunang ekonomiya;
9
• nalalaman ang magandang dulot ng mabuting ekonomiya;
• nauunawaan ang pagkakaiba ng pantay (equal) at patas (fair); at
• nakagagawa ng suhestiyon at reaksiyon tungkol sa kalagayan ng lipunan.
II. Paksang-aralin
PAKSA:Pantay at Patas Tayo sa Lahat
A. Konsepto
Ang mabuting ekonomiya ay nagtataguyod ng pagiging pantay (equal) at patas (fair)
upang walang maiwan sa pagunlad. Maliit lamang ang agwat ng mayaman sa mahirap at lahat
.
ay may pagkakataon sa pag-unlad.
nc
B. Kagamitan
cartolina, marker, chalk, paper
C. Sanggunian
,I
III. Pamamaraan
A. Pagganyak
up
• Magpaskil ng isang tsart sa pisara na nagpapakita ng pagkakaiba ng mayay-
aman at mahihirap ayon sa kanilang obserbasyon sa nangyayari sa lipunan.
Maaaring magbigay ng sitwasyon ang o ibatay sa mga pinakasariwang balita
ro
ang sitwasyong paghahambingin sa tsart.
• Hayaang magbigay ng kanilang sagot ang bawat mag-aaral.
MAYAMAN MAHIRAP
tirahan
lG
pagkain
pananamit
ba
edukasyon
hanapbuhay
Vi
kalusugan
1. Pagkatapos punan ng mga mag-aaral ang tsart, itanong ang sumusunod:
• Ano-ano ang dahilan kung bakit mayroong pagkakaiba ang mayayaman at
mahihirap sa bansa?
10
• Mayroon bang negatibong epekto sa ating pamumuhay ang pagkakaroon ng
malaking agwat sa pamumuhay ng mga mahihirap at mayayaman? Bakit
mayroon? Bakit wala?
2. Bigyang-diin ang sumusunod na kaisipan sa talakayan:
• kahulugan ng mabuting ekonomiya
• konsepto ng lipunang ekonomiya
• pagkakaiba ng pantay (equal) at patas (fair)
• responsibilidad ng bawat isa sa pagpapanatili at pagtataguyod ng mabuting
ekonomiya
.
3. Bigyang-pokus din sa talakayan ang iba’t ibang ahensiya ng pamahalaan na tumu-
nc
tulong sa bawat mamamayan upang magkaroon ng kamalayan ang mga mag-aaral
sa mabuting ekonomiya.
C. Iba pang Gawain

• Pangkatin ang klase sa apat. Ang bawat pangkat ay maglilista sa cartolina ng
,I
mabubuting epekto ng mabuting ekonomiya sa bawat isa. Bawat pangkat ay dapat
makapagtala ng sampung magandang epekto.
• Pagkatapos magtala ng bawat mag-aaral, kanila itong iuulat sa klase upang
makapagpalitan ng ideya tungkol sa paksa.
D. Paglalapat
up
• Bigyan ng angkop na marka ang bawat pangkat na mag-uulat.
Ipagawa ang Pagsasabuhay sa p. 47 ng aklat. Ang gawaing ito ay makapagmumulat

sa mga problema ng ating bansa at ekonomiya na dapat solusyunan. Ang gawaing ito
ro
ay magiging daan rin upang makapag-isip ang mga mag-aaral ng iba’t ibang solusyon
at suhestiyon upang malutas ang problema.
IV. Ebalwasyon
lG
• Ipasagot ang Pagsubok sa pp. 45–46 ng aklat. Dito masusubok ang kakayahan ng mga
mag-aaral na matukoy ang pagkakaiba ng pantay (equal) at patas (fair).
Susi sa Pagwawasto:
1. patas
ba
2. pantay
3. patas
4. patas
5. patas
6. pantay
Vi
7. patas
8. pantay
9. patas
10. patas
• Ipaliwanag ang naging sagot sa bawat bilang.
11
V. Takdang-aralin
• Magsulat ng isang sanaysay tungkol sa paksang: “Ang pag-unlad ng ekonomiya ay pag-
unlad ng lahat.”
• Ipabasa rin ang susunod na aralin sa pp. 48–54.
Aralin 5 Lipunang Silbi Tungo sa Mabuting Buhay

Natin
.
nc
I. Mga Layunin
• natutukoy ang mga halimbawa ng lipunang sibil at ang gampanin ng mga ito upang
,I
makamit ang kabutihang panlahat;
• nasusuri ang mga adhikaing nagbubunsod sa mga lipunang sibil upang kumilos tungo
sa kabutihang panlahat;
ng kabutihang panlahat; at up
• nakapagbibigay ng mga organisasyon at mga samahang nakatutulong sa pagtataguyod
• nakagagawa ng pananaliksik hinggil sa mga lipunang sibil na kumikilos at tumutulong

sa pamayanan.
ro
II. Paksang-aralin
PAKSA:Lipunang Silbi Tungo sa Mabuting Buhay Natin
A. Konsepto
Pagtutulungan at malasakit para sa kapakanan ng lahat ang dapat pinaiiral ng lipunang
lG
sibil, media, at simbahan. Daan ito sa pagkakamit ng katarungang panlipunan, pang-

ekonomiyang pag-unlad, at pagkakapantay-pantay.
Ang mga lipunang sibil ay mga samahang kadalasng pinatatakbo ng mga pribadong
indibidwal o kompanya, na naglalayong matulungan ang kanilang mga kababayan at
masiguradong naitataguyod ang katarungang panlipunan, pang-ekonomiyang pag-unlad,
ba
pakikilahok ng mamamayan, pangagalaga sa kapaligiran, kapayapaan, pagkakapantay-

pantay, at pagpapaunlad ng ispiritwalidad.
B. Kagamitan
Flashcards, cartolina, marker, makukulay na papel, pangkulay, chalk, papel
Vi
C. Sanggunian
12
III. Pamamaraan
A. Pagganyak
1. Magpakita ng flashcards ng iba’t ibang programa sa telebisyon, social media
platform, organisasyon sa pagbabalita, mga foundation, at iba pang mga samahang
nakatutulong sa ating bansa.
2. Sa bawat flashcard na ipakikita ng, tumawag ng isang mag-aaral na magbibigay ng
kaniyang opinyon hinggil sa larawan sa flashcard.
3. Hayaang magpalitan ng opinyon ang mga mag-aaral tungkol sa nagiging papel ng
mga programa at samahan sa larawan.
.
nc
-Logo ng 24 Oras ng GMA 7
-Logo ng TV Patrol ng ABS-CBN
-Logo ng Facebook
-Logo ng Haribon Foundation
-Logo ng Gawad Kalinga
,I
-Logo ng Philippine Daily Inquirer
-Logo ng CBCP
-Logo ng Caritas Manila
-Logo ng Bayan Mo, I-patrol Mo
B. Presentasyon/Talakayan up
1. Pagkatapos ng gawain, itanong ang sumusunod sa mga mag-aaral:
• Ano sa tingin mo ang pangunahing layunin ng mga samahan, programa, at
media na nakita mo sa larawan?
ro
• Natulungan ka na ba ng isa sa mga samahan sa larawan? Ibahagi sa klase kung
paano.
2. Pamunuan ang talakayan tungkol sa paksa. Bigyang-pokus ang sumusunod na
punto:
lG
• Ang lipunang sibil

• Mga tulong na ibinibigay ng lipunang sibil
• Mga adhikain ng lipunang sibil
• Mga halimbawa ng samahang bumubuo sa lipunang sibil
3. Hayaan ang mga mag-aaral na magbigay ng kanilang repleksiyon sa aralin. Ihanda
ba
ang sarili para sagutin dagdag na katanungan ng mga mag-aaral.

4. Tukuyin kung nauunawaan ba ng mga mag-aaral ang karapatan ng kanilang
pamilya sa lipunang kanilang kinabibilangan. Pahapyaw na talakayin ang mga ito.
5. Magbigay ng paglalahat ng mga tinalakay na kaisipan.
Vi
C. Iba pang Gawain

• Ipasasagot sa mga mag-aaral ang gawain Pagsusuri sa p. 54 ng aklat.
• Sa pagwawasto ng mga gawain, ipaliwanag ang naging sagot sa gawain B sa aklat.
D. Paglalapat
• Magpagawa ng slogan tungkol sa kahalagahan ng lipunang sibil sa pagpapalaganap
ng kabutihang panlahat. Bigyan ng angkop na marka ang bawat slogan ayon sa
13
sumusunod na rubrik:
Criteria KAILANGAN MAAYOS KAMANGHA-

PANG PAUNLARIN MANGHA
1 3 5
Linaw ng mensahe
Kaugnayan sa paksa
Pagkamalikhain
.
KABUUAN
nc
IV. Ebalwasyon
• Ipasagot sa mga mag-aaral ang tsart sa ibaba. Ang tsart ay dapat mapunan ng mga
solusyon o proyektong maaaring imungkahi o ilunsad kung sila ay kabahagi ng isang
,I
partikular na samahan. Kailangan ding punan ang tsart ng mga maaaring makatu-
wang na samahan sa pagpapatupad ng mga mungkahing solusyon sa mga suliranin.
MGA SULIRANIN MGA MUNGKAHING LIPUNANG SIBIL
upSOLUSYON/ PAANO
ITO MAISASAGAWA?
NA MAAARING
MAKATUWANG SA
PAGPAPATUPAD
NG SOLUSYON
1. pagbabaha dulot ng mga
ro
baradong kanal, estero, at
ilog
2. pang-aabuso sa mga
hayop at ilegal na pag-
lG
aalaga ng mga endangered

species
3. madidilim na eskinita sa
Maynila
ba
V. Takdang-aralin
• Atasan ang mga mag-aaral na magsaliksik ng lima pang lipunang sibil na hindi
nabanggit sa aralin at tukuyin ang kanilang pangunahing layunin o adbokasiya.
• Atasan din silang basahin ang susunod na aralin sa pp. 62–72 ng aklat.
Vi
14
II
YUNIT
Ang Tungkulin ng Tao sa
Lipunan
.
Aralin Alamin ang mga Karapatan at Tungkulin
nc
Natin
KUWARTER Ikalawang Kuwarter DURASYON 3 araw
I. Mga Layunin
,I
• natutukoy ang karapatan at tungkulin ng isang taong bahagi ng lipunan;
• nasusuri sa mga karapatang pantaong nalalabag na umiiral sa pamilya, pamayanan,
at lipunan;
up
• naisasabuhay ang mga tungkulin bilang bahagi ng lipunan; at
• nakapagsasagawa ng mga angkop na kilos upang ituwid ang mga gawain o
obserbasyong paglabag sa karapatang pantao sa pamilya, paaralan, at pamayanan.
ro
II. Paksang-aralin
PAKSA: Alamin ang mga Karapatan at Tungkulin Natin
A. Konsepto
lG
Bilang bahagi ng lipunan, may mga karapatan ang tao na kailangan niyang makamit
upang masiguro na siya ay mabubuhay nang matiwasay at ligtas. Gayunman, mayroon
din siyang mga tungkulin upang masiguro ang kaayusan at kapayapaan, at mabuo ang
kaniyang katangiang bilang pagkatao.
B. Kagamitan
ba
Cartolina, mga pantulong na biswal, makukulay na papel, marker, chalk, papel
C. Sanggunian
Vi
III. Pamamaraan
A. Pagganyak
• Pangkatin ang mga mag-aaral sa lima. Ang mga pangkat ay magpapaunahang
mahulaan ang mga di nakaayos na mga titik na nakasulat sa kartolina. Bago ipakita
ang mga titik, magbigay ng apat na clue upang mas madaling mahulaan ng bawat
pangkat ang salitang pinahuhulaan.
15
• Ang bawat pangkat ay mayroon lamang 60 segundo upang sagutan ang jumbled
words.
• Ang pangkat na may pinakamaraming puntos pagkatapos ng pitong tanong ang
siyang magwawagi.
Unang salita:
NGAKPATARA
PAGAKMA-LARA
.
Mga clue:
nc
-guro
-matutong magbilang
-magsulat at magbasa
-pumasok sa paaralan
,I
Ikalawang salita:
NGAKPATARA
BANGKAMAGAPLI
Mga clue:
-isports
up
-manood ng telebisyon
ro
-sumayaw at kumanta
-sumaya at mag-relax
Ikatlong salita:
lG
NGAKPATARA
MOATGKAMAGAPPAG
Mga clue:
-sakit ng ulo
ba
-doktor
-medisina
-gumaling sa karamdaman
Vi
Ikaapat na salita:
NAKPATARA
AS AAYOSM AN HAANTAN
Mga clue:
-silong
-bubong
16
-bintana
-disenteng matutulugan
Ikalimang salita:
NGAKPATARA
BAHAYMU ANNG PAPAYAAM
Mga clue:
.
-kaibigan ang lahat
nc
-walang kaguluhan
-ligtas
-peace be with you!
,I
Ikaanim na salita:
NGAKPATARA
YAGPAAMHAG
Mga clue:
-status sa facebook
-pangulong-tudling
up
-opinyon ko
ro
-suhestiyon at pakikipag-usap sa iba
Ikapitong salita:
NAKPATARA
lG
AS LANISIM NA BITUG, INAKGAP, TA GINNAH
Mga clue:
-yummy!
-healthy!
ba
-refreshed!
-inhale, exhale!
1. Pagkatapos ng gawain, ipaisa-isa sa mga mag-aaral ang mga karapatang natalakay
Vi
sa laro.
2. Itanong ang mga sumusunod matapos mailista ang mga karapatang lumabas sa
laro:
a. Ano-ano sa tingin niyo ang kailangan mong ginagawa upang masabi mong
naisasabuhay mo ang mga karapatang ito?
b. Mayroon ka bang mga karapatang hindi naisasabuhay sa mga sumusunod?
17
Ano-ano ang mga ito? Bakit hindi mo ito naisasabuhay?
3. Ipaliwanag ang aralin. Bigyang-pokus ang sumusunod:
a. ang kahalagahan ng kapatang pantao
b. iba’t ibang karapatang pantao
c. pagkakaiba ng tungkulin at karapatan
4. Hayaan ang bawat mag-aaral na magbigay ng saloobin. Matapos magpahayag ng
mga mag-aaral, magbigay ng paglalahat at repleksiyon tungkol sa paksa.
C. Iba pang Gawain
.
• Pangkatin ang mga mag-aaral sa tatlo. Bawat pangkat ay kailangang gumawa ng
report tungkol sa mga karapatang pantao na nalalabag sa pamilya, paaralan, at
nc
pamayanan. Bawat pangkat ay kailangan lamang pumili ng isang yunit ng lipunan
na bibigyang-pokus sa kanilang report.
• Bawat pangkat ay kailangang magtala ng limang kaganapan o pangyayari na
nagpapakita ng paglabag sa karapatang pantao. Ipaulat din ito sa mga mag-aaral
,I
kung ano-ano ang maaaring maging solusyon upang mahinto na ang mga paglabag
na kanilang nailista.
D. Paglalapat
up
• Upang higit na maisabuhay ng mga mag-aaral ang kanilang tungkulin bilang bahagi
ng kanilang pamayanan, pagawin sila ng checklist ng kanilang mga tungkulin sa
iba’t ibang yunit ng lipunan. Maaari nilang sundin ang pormat sa ibaba upang mas
mapadali ang kanilang paglikha ng checklist.
ro
1. Tungkuling dapat gampanan sa bahay (pamilya)
a. ___________________________________________________________
b. ___________________________________________________________
c. ___________________________________________________________
lG
d. ___________________________________________________________
2. Tungkulin sa paaralan
a. ___________________________________________________________
b. ___________________________________________________________
c. ___________________________________________________________
ba
d. ___________________________________________________________
3. Tungkulin bilang kaibigan

a. ___________________________________________________________
Vi
b. ___________________________________________________________
c. ___________________________________________________________
d. ___________________________________________________________
4. Tungkulin bilang mamamayang Pilipino

a. ___________________________________________________________
18
b. ___________________________________________________________
c. ___________________________________________________________
d. ___________________________________________________________
IV. Ebalwasyon
• Ipasagot ang Pagsubok, p.73 ng aklat. Ang nasabing gawain ay susubok sa kakayahan
ng mga mag-aaral na tukuyin kung karapatan nga ba o tungkulin ang sinasaad ng
isang pangungusap.
.
Susi sa Pagwawasto:
nc
1. TK 6. KR
2. TK 7. KR
3. KR 8. KR
4. KR 9. KR
,I
5. TK 10. TK
V. Takdang-aralin
up
• Atasan ang mga mag-aaral na gumupit ng isang news clip mula sa isang pahayagan na
nagpapakita ng paglabag sa karapatang pantao at ipadikit sa kuwaderno. Sa ilalim ng
news clip, ipasulat ang mga solusyong kanilang maimumungkahi upang mawakasan
ang nasabing paglabag.
• Ipabasa rin ang pp. 78-87 ng aklat upang magkaroon ng ideya sa susunod na aralin.
ro
Aralin 7 Unawain Natin ang Likas na Batas Moral
lG
I. Mga Layunin
• natutukoy ang mga batas na nakaayon sa Likas na Batas Moral;
ba
• nalalaman at natutukoy ang iba’t ibang uri ng batas;

• natutukoy ang iba’t ibang aspeto ng tao na dapat pagyamain sa pamamagitan ng
mga Likas na Batas Moral; at
• naisasabuhay ang Batas Moral upang maitama ang mga maling nangyayari sa
kapaligiran.
Vi
II. Paksang-aralin
PAKSA: Unawain Natin ang Likas na Batas Moral
A. Konsepto
Ang Likas na Batas Moral ay ibinigay sa tao noong siya ay likhain dahil nakikibahagi
siya sa karunungan at kabutihan ng Diyos. Sa pamamagitan ng batas na ito, ang tao ay
19
may kakayahang makilala ang mabuti at masama.
B. Kagamitan
mga larawan, cartolina, chalk, marker
C. Sanggunian
III. Pamamaraan
.
A. Pagganyak
nc
• Magpakuha ng malinis na papel sa mag-aaral na susulatan nila ng kanilang sagot sa
pambungad na gawain. Pagkatapos, magpakita ng iba’t ibang larawan at ipatukoy
sa mga mga mag-aaral kung ang bagay sa larawan ay GAWA NG TAO o LIKAS SA
ATING PALIGID.
,I
larawan ng ULAP
larawan ng BULKAN
larawan ng CAKE up
larawan ng MAGARANG
ro
BAHAY
larawan ng AKLAT
lG
larawan ng KAHOY
larawan ng CELLPHONE
ba
larawan ng KAMATIS
• Pagkatapos maipakita ang lahat ng larawan, iwasto ito kasabay ng pagpapaliwanag

sa naging sagot sa gawain.
Vi
1. Pagkatapos ng gawain, itanong sa mag-aaral ang sumusunod:
a. Paano ninyo natukoy ang mga bagay sa larawan kung ito ay likas sa ating
kapaligiran o gawa lamang ng tao?
b. Liban sa mga pisikal na bagay sa mundo, ano-ano pang mga bagay ang likas
na umiral sa ating mundo?
c. Mayroon bang nakaaalam kung ano ang “natural law?”
20
2. Magpatuloy sa ang talakayan at ipaliwanag ang konsepto ng batas moral o natural
law.
3. Talakayin din ang iba’t ibang uri ng batas liban sa natural law at ang pagkakaiba
ng bawat isa.
4. Ipaliwanag din sa ang iba’t ibang aspeto ng tao na nililinang ng batas moral at
ibang uri ng batas.
5. Hikayating magbigay ng repleksiyon ang mga mag-aaral tungkol sa talakayan.
6. Maghandang sumagot sa mga dagdag katanungan ng mga mag-aaral.
.
C. Iba pang Gawain
• Magsagawa ng gawain na halos katulad ng pambungad na gawain. Sa pagkakataong
nc
ito nga lamang, ang ipatutukoy sa mga mag-aaral ay kung ang isinasaad ng bawat
pangungusap sa iba ay BATAS MORAL o CIVIL LAW.
Panuto: Isulat ang LIKAS kung ang tinutukoy ng pangungusap ay likas na nagaganap
,I
sa ating paligid at LIKHA naman kung ang binabanggit ay mga paaalala o batas na
ginawa lamang ng tao batay sa Batas Moral.
__________ 1. Bawal magtapon ng basura dito.
up
__________ 2. Ang tao ay hindi nabubuhay para sa sarili lamang.
__________ 3. Ang araw ay nagbibigay liwanag at buhay sa ating daigdig.
__________ 4. Nilagyan ng footbridge sa tapat ng paaralan para sa mga mag-aaral na
tumatawid.
__________ 5. Siguraduhing sariwa ang mga tinitinda mong karne sa palengke.
ro
__________ 6. Sinasala ng kidney ang dugong dumadaloy sa ating katawan.
__________ 7. Ang tao kawangis ng ating Panginoon.
__________ 8. Huwag gumamit ng droga upang di masira ang kinabukasan.
__________ 9. May karapatang magpahayag ng kaniyang opinyon ang bawat tao.
lG
__________ 10. Ang tao ay sadyang sumasaya at nalulungkot paminsan-minsan.
Susi sa Pagwawasto:
1. TK 2. KR
3. LIKAS 7. LIKAS
ba
4. LIKHA 8. LIKHA
5. LIKHA 9. LIKHA
6. LIKAS 10. LIKAS
D. Paglalapat
Vi
• Ipasagot ang Pagsasabuhay sa p. 91 ng aklat. Sa gawaing ito, masusubok ang

kakayahan ng mga mag-aaral na tukuyin kung paano nila maisasabuhay ang Batas
Moral upang maitama ang mga kamaliang nagaganap sa ating paligid.
IV. Ebalwasyon
• Ipasagot ang gawain A at B sa Pagsubok, p. 89 ng aklat. Ang mga gawaing ito ay
21
makatutulong upang mahasa ang kakayahan ng mga mag-aaral na tukuyin ang aspeto
ng tao na nililinang ng Batas Moral, gayundin ang iba’t ibang uri ng batas na tinalakay
sa araling ito.
Susi sa Pagwawasto:
A. B.
1. Sosyal 1. Civil law
2. Sosyal 2. Batas Moral
.
3. Mental/Sikolohikal 3. Divine Law
4. Politikal/Kultural 4. Civil law
nc
5. Mental/Sikolohikal 5. Civil law
6. Moral 6. Divine Law
7. Pisikal 7. Civil law
8. Pisikal 8. Batas Moral
,I
9. Sosyal 9. Batas Moral
10. Moral 10. Civil law
V. Takdang Aralin

up
• Ipasulat sa mga mag-aaral ang kanilang interpretasyon o reaksiyon tungkol sa berso
sa ibaba:
Kawangis ka ng Manlilikha. Magpasalamat ka.
Igalang ang sarili at kapwa.Ito’y katarungan ng bawat isa.
ro
Batas Moral/Natural law ay isaisip,
isapuso at isabuhay upang ang lahat ay mabuhay na mapayapa.
• Ipabasa rin ang susunod na aralin sa pp. 92-101 ng aklat
lG
Aralin 8 Paggawa Tagapagtaguyod ng Ating

Dignidad
ba
I. Mga Layunin
• naipaliliwanag ang kahalagahan ng paggawa bilang tagapagtaguyod ng dignidad
Vi
ng tao at panglilikod;
• nasusuri kung ang mga kilos sa pamilya, paaralan, o pamayanan at nagtataguyod
ng dignidad ng tao at paglilingkod;
• nakapagmumungkahi ng mga pagkilos o gawain upang maging karapat-dapat sa
paggalang ng iba, gayundin ang mga pagkilos upang maipakita sa kapuwa ang
kanilang paggalang; at
• nararamdamang mahalaga ang bawat mabuting kilos na isinasagawa sa araw-araw
22
na pamumuhay.
II. Paksang-aralin
PAKSA: Paggawa Tagapagtaguyod ng Ating Dignidad
A. Konsepto
Ang dignidad ng tao ay nagsisimula sa paglikha sa kaniya. Ang dignidad ng tao ay
maaari ding tawaging dangal. Ang dignidad ay nangangahulugang pagiging karapat-
dapat ng tao sa pagpapahalaga ay paggalang mula sa kaniyang kapuwa.
Dahil dito siya may kakayahang magmahal, mag-isip, magmuni-muni, maglilingkod,
.
at gumawa ng mabuti sa kapuwa. Samakatuwid, siya ay nakasusuri ng mga gawaing
nc
ikabubuti ng sarili, pamilya, kamag-aral, kapuwa upang mas mapaunlad ang dignidad
o dangal ng isang tao.
B. Kagamitan
projector, video, Internet, flash drive, telebisyon, cartolina, papel, marker, chalk
,I
C. Sanggunian
III. Pamamaraan
A. Pagganyak
up
• Magpanood ng video clip mula sa YouTube: pamagat ng video: Thai Commercial
ro
34 - Homeless Blind Truth / Vizer cctv (link: https://www.youtube.com/watch?v=l-
EM1QKYyhY)
• Ang video clip ay makapagbibigay ng ideya sa mga mag-aaral kung bakit karapat-
dapat ang isang tao sa paggalang ng kapuwa, anuman ang katayuan nito sa buhay.
lG
• Pagkatapos maipanood sa mga mag-aaral ang video clip, itanong ang sumusunod:
1. Ano ang naging reaksiyon ng may-ari ng tindahan tuwing makikita niyang nasa
tapat ng tindahan ang taong grasa?
2. Ano-ano ang masasamang ginawa ng lalaki sa kaawa-awang taong grasa?
ba
3. Bakit hindi na bumalik ang taong grasa sa tapat ng tindahan?

4. a iyong palagay, karapat-dapat bang igalang o irespeto ng may-ari ng tindahan
ang taong grasa kahit na hindi pa nito nalalaman ang mabubuti niyang ginawa?
Bakit?
• Talakayin ang aralin. Bigyang-pokus ang sumusunod na punto ng aralin:
Vi
a. kahulugan ng dignidad
b. kahalagahan ng paggawa o mabuting pagkilos upang maitaguyod ang dignidad
c. pagtukoy sa mga kilos na nagpapakita ng paggalang sa dignidad ng kapuwa
C. Iba pang Gawain

• Pangkatin ang mga mag-aaral sa apat. Ang bawat pangkat ay atasang mag-ulat
tungkol sa iba’t ibang paraan upang maipakita sa kapuwa na karapat-dapat silang
23
igalang, at ang mga paraan upang maipakita naman sa kapuwa ang kanilang
paggalang.
• Bawat pangkat ay bigyan ng sapat na oras upang magpalitan ng ideya at opinyon
sa kanilang gagawing presentasyon. Maglaan din ng oras para sa bawat pangkat
sa paggawa ng visual aids. Maaari nilang sundan ang format sa ibaba upang mas
maging malinaw ang visual aid na gagawin.
A. Mga Pagkilos na Dapat Gawin Upang Maging Karapat-dapat sa Paggalang ng
Kapuwa
1. ____________________________________________________________
.
2. ____________________________________________________________
nc
3. ____________________________________________________________
4. ____________________________________________________________
5. ____________________________________________________________
6. ____________________________________________________________
7. ____________________________________________________________
,I
8. ____________________________________________________________
9. ____________________________________________________________
10.____________________________________________________________

up
B. Mga Paraan Upang Maipakita ang Paggalang sa Kapuwa
1. ____________________________________________________________
2. ____________________________________________________________
3. ____________________________________________________________
ro
4. ____________________________________________________________
5. ____________________________________________________________
6. ____________________________________________________________
7. ____________________________________________________________
lG
8. ____________________________________________________________
9. ____________________________________________________________
10.____________________________________________________________
• Bawat pangkat na mag-uulat ay bigyan ng angkop na marka.
D. Paglalapat
ba
• Bilang pang-indibidwal na gawain, atasan na magpaikot/magpalitan ng papel ang

bawat mag-aaral. Atasang silang isulat nila sa papel ang mabubuting ginawa ng
kamag-aral nilang may-ari ng papel. Gagawin ito ng bawat mag-aaral hanggang
makasulat lahat sa kanilang papel ang lahat sa klase. Ang gawaing ito ay
makapagbibigay ng ideya sa kanila kung ano-ano ang magaganda nilang nagawa sa
Vi
kanilang kapuwa at kung ano ang magandang epekto nito sa kapuwa at kanilang
buhay.
IV. Ebalwasyon
• Ipasasagot ang gawain A at B ng Pagsubok sa pp.110–101 ng aklat. Ang mga gawain
sa mga nasabing pahina ay susubok sa kakayahan ng mga mag-aaral na tukuyin kung
24
ang isang kilos ay nagpapakita ng dignidad o paglabag sa dangal ng tao.
Susi sa Pagwawasto:
A.
1. √ 6. x
2. x 7. √
3. x 8. √
4. √ 9. x
5. √ 10. x
.
B.
nc
Ang sagot ng mga mag-aaral ay maaaring iba-iba.
V. Takdang-aralin
• Ipagawa sa mga mag-aaral ang sumusunod: Manood ng balita pagkauwi sa bahay
,I
1. Maglista ng limang balitang napanood, kahit ang buod lamang, at tukuyin ang mga
paglabag sa dangal na makikita sa balita
• Ipasagot sa rin sa kanila ang sumusunod. Ipasulat ang kasagutan sa kanilang
kuwaderno:
1. Ano ang bolunterismo?
up
2. Ano ang kahalagahan ng pagtulong sa iba sa pag-unlad ng ating lipunan?
9
ro
Aralin Bolunterismo Tungo sa Pag-unlad ng
Lipunan
lG
I. Mga Layunin
• nalalaman kung ano ang konsepto ng bolunterismo;
• nauunawaan ang halaga ng pakikilahok at bolunterismo sa pag-unlad ng
ba
mamamayan at lipunan;
• natututo mula sa kuwento ng buhay ng mga taong inilaan ang malaking bahagi ng
kanilang buhay para sa pagboboluntaryo; at
• nakikibahagi sa mga proyekto o gawain sa paaralan.
Vi
II. Paksang-aralin
PAKSA: Bolunterismo Tungo sa Pag-unlad ng Lipunan
A. Konsepto
Ayon sa isang kasabihan, “matibay ang walis kung magkakabigkis.” Ito ang diwa at
kahalagahan ng pakikilahok o bolunterismo. Maipakikita ng isang tao ang kaniyang
pakikilahok sa pamamagitan nang paglalaan ng oras, panahon, talento, at iba pang pag-
25
aari upang makapagbigay ng saya, tulong, at kaginhawaan sa mga nangangailangan.
B. Kagamitan
isang malaking kahon, mga aklat, Internet, kompiyuter, tablet o anumang gadyet,
cartolina, marker, chalk, makukulay na papel
C. Sanggunian
.
III. Pamamaraan
nc
A. Pagganyak
• Umpisahan ang talakayan sa pamamagitan ng isang laro na magpapakita sa mga
mag-aaral ng kahalagahan ng bolunterismo.
• Ang laro ay tatawaging “Tulungan si Anna.” Ang guro ay magsisilbing si Anna. Sa
,I
laro, nakita ni Anna ang lumang kahon ng kayamanan ng kaniyang mga ninuno.
Ngunit bago mabuksan ni Anna ang kahon, kailangan munang maisagawa niya
ang sampung hiling ng kaniyang yumaong ama. Ang sampung hiling o utos ay
gagawin ng mga mag-aaral. Sasabihin isa-isa ng guro ang hiling, at hihiling siya ng
mabubuksan ni Anna ang kahon.up

isang boluntaryo mula sa mga mag-aaral. Kung maisasagawa ang sampung hiling,
• Narito ang sampung hiling ng ama ni Anna.

1. Isang boluntaryo na umawit ng “bahay-kubo.”
2. Isang boluntaryo na sumayaw ng “Paa, tuhod, balikat, ulo.”
ro
3. Isang boluntaryo na ibabahagi ang pamagat ng kaniyang paboritong pelikula
4. Isang boluntaryo na gagayahin ang isang madramang linya mula sa paborito
niyang teleserye.
5. Isang boluntaryo na magpapakita ng kaniyang kakaibang talento.
lG
6. Isang boluntaryo na bibigkasin ang “Panatang Makabayan.”

7. Isang boluntaryo na aawitin ang kaniyang paboritong awit.
8. Isang boluntaryo na bibigkasin ang mission at vision ng kanilang paaralan.
9. Isang boluntaryo na sasayaw ng isang sikat na awitin sa kasalukuyan.
10. Isang boluntaryo na magbabahagi ng isang verse mula sa Bible.
ba
• Pagkatapos maisagawa ang laro, maaari nang buksan ang kahon. Maaaring
maghanda ng mga mumunting surpresa o premyo sa loob ng kahon na paghahatian
ng sampung boluntaryo.
Vi
26
• Itanong ang sumusunod sa mga mag-aaral matapos ang gawain:
1. Ano ang mahalagang aral na natutuhan ninyo sa laro?
2. Bakit pinili ng mga boluntaryo na makiisa sa mga hiling ng ama ni Anna?
3. Ano-ano ang naging bunga nang pagboboluntaryo nila kay Anna?
• Talakayin na ang aralin. Sa gagawing talakayan, bigyang pokus ang sumusunod na
punto:
a. Konsepto ng pakikilahok o bolunterismo
b. Kahalagahan ng pakikilahok o bolunterismo sa pag-unlad
.
c. Mga paraan upang maipakita ang bolunterismo o pakikilahok sa pamilya,
nc
• Maghandang sumagot sa anumang tanong ng mga mag-aaral na may kaugnayan
sa paksa.
C. Iba pang Gawain

• Pangkatin ang mga mag-aaral sa lima. Atasan ang bawat pangkat na mag-ulat
,I
tungkol sa mga taong nakilala dahil sa kanilang pakikilahok o pagpapakita ng
bolunterismo. Ang mga personalidad na pagpipilian ay maaaring ipasaliksik
sa bawat pangkat. Bawat pangkat ay kailangang magpokus sa adhikain ng mga
personalidad upang makiisa, gayundin sa mga magagandang bagay na naidulot ng
kanilang pakikilahok.
up
• Bigyan ang mga mag-aaral ng sapat na oras upang magsaliksik, gamit ang Internet
at mga aklat sa silid-aklatan.
• Ipasulat sa bawat pangkat sa cartolina ang mahahalagang punto ng kanilang ulat
na magsisilbi ring biswal na pantulong sa kanilang pag-uulat.
ro
• Pagkatapos makabuo ng mga mag-aaral ng ulat, isa-isa nilang ibabahagi ang
kanilang naging pagsasaliksik tungkol sa tanyag na personalidad na kanilang
napili.
lG
D. Paglalapat
• Atasan ang mga mag-aaral na makiisa sa isang makabuluhang gawain ng
paaralan o magboluntaryo upang tumulong sa mga pang-araw-araw na gawain sa
paaralan. Maaari silang tumulong sa paghahanda sa misa sa kanilang paaralan,
magboluntaryo sa library, makiisa sa paglilinis ng paaralan, at iba pa.
ba
IV. Ebalwasyon
• Ipasagot sa mga mag-aaral ang unang gawain sa Pagsubok p. 110 ng aklat. Ang gawaing
ito ay susubok sa kakayahan ng mga mag-aaral na mag-isip kung ano-anong aksiyon
ang maaari nilang magawa upang makilahok at makatulong sa iba.
Vi
• Sa pagwawasto ng sagot ng mga mag-aaral, bawat isa ay bigyan ng pagkatataon upang

ibahagi ang kanilang naging sagot. Ang sagot ng mga mag-aaral sa gawain ay maaaring
iba-iba. Magbigay ng mungkahi at komento sa naging sagot ng mga mag-aaral.
• Bigyan ng angkop na marka ang bawat mag-aaral sa kanilang naging mga sagot.
27
V. Takdang Aralin
• Ipabasa sa mga mag-aaral ang susunod na aralin sa pp. 114-125 ng aklat.
Aralin 10 Nakikibahagi para sa Kabutihan

Nating Lahat
.
nc
I. Mga Layunin
• nalalaman ang kahalagahan ng partisipasyon o pakikiisa sa pag-unlad ng lipunan;
• nauunawaan na ang pakikiisa ay daan upang makamit ang kabutihang panlahat;
,I
• nakatutuklas ng iba’t ibang mga paraan ng pakikiisa sa mga gawain sa pamilya,
paaralan, at pamayanan; at
• nakikibahagi sa mahahalagang gawain sa kanilang pamayanan.
II. Paksang-aralin
PAKSA:
A. Konsepto
up
Nakikibahagi para sa Kabutihan Nating Lahat
Dahil ang tao ay hindi nabubuhay para sa kaniyang sarili lamang, siya ay
ro
nakikibahagi sa iba’t ibang gawain sa kaniyang paligid upang mas maging maginhawa
ang kaniyang buhay. Ang pagbabahagi o partisipasyon ay likas sa tao at kailangang
maipakita upang magkaroon nang pagkakaisa, gayundin ang pakikiisa sa pag-unlad
ng bawat isa at ng lipunan.
lG
B. Kagamitan
Iba’t ibang props para sa dula-dulaan, cartolina, papel, marker, chalk
C. Sanggunian
ba
III. Pamamaraan
A. Pagganyak
• Magpanood ng isang video mula sa YouTube sa mga mag-aaral. Ang video na ip-
Vi
anonood ay magpapakita sa mga mag-aaral ng kahalagahan ng pakikiisa.

• Ang video sa YouTube ay may pamagat na World Best Motivational Videos for Stu-
dents at mapapanood sa link na: https://www.youtube.com/watch?v=Tjnq5StX68g
• Pagkatapos mapanood ng mga mag-aaral ang video, itanong ang sumusunod sa
kanila:
28
1. Ano ang ginagawa ng lalaki sa video?
2. Ano ang epekto nito sa kaniyang kapuwa?
3. Bakit mahalaga ang tumulong o makiisa sa gawain ng iyong kapuwa?
• Ipaliwanag ang aralin sa pamamagitan ng pagbibigay ng pokus sa mga sumusunod
na punto:
a. Ano ang pakikiisa/partitsipasyon?
b. Kahalagahan ng pakikiisa sa iyong kapuwa at sa lipunan
c. Kahalagahan ng pakikiisa upang makamit ang kabutihang panlahat
d. Mga paraan upang maipakita ang pakikiisa sa kapuwa
.
• Upang higit na maunawaan ang konsepto ng pakikiisa, maaaring magbigay pa ng
nc
mga sitwasyon o halimbawang pangyayari.
• Maghanda sa mga katanungan ng mga mag-aaral.
• Hayaan ang mga mag-aaral na magkaroon ng repleksiyon tungkol sa aralin.
C. Iba pang Gawain
,I
• Ipabasa sa mga mag-aaral ang movie review na tampok sa Pagpapaunlad sa pp.
119-120 ng aklat at ipasagot ang mga kasunod na tanong. Ang mga sagot ay batay
sa pangagatuwiran ng mga mag-aaral.
D. Paglalapat
up
• Pangkatin ang mga mag-aaral sa tatlo. Bawat pangkat ay kailangang bumuo ng
isang dula-dulaan ng mga paraan upang maipakita ang partisipasyon o pakikiisa.
• Papiliin ang bawat ng pangkat ng pinuno ng kanilang grupo. Ang bawat pinuno
ro
ay pabunutin ng bahagi ng lipunan na kanilang gagawan ng dula. Ang tatlong
pagpipilian ay ang pamilya, paaralan, at pamayanan.
• Bigyan ng sampung minuto ang bawat pangkat upang makabuo ng dula-dulaan
• Pagkatapos ay bigyan ng lima hanggang sampung minuto ang bawat pangkat upang
magtanghal.
lG
• Bigyang marka ang bawat pangkat gamit ang sumusunod na rubrik:

CRITERIA KAILANGAN MAAYOS KAMANGHA-
PA NANG PAG- MANGHA
UNLAD
ba
1 3 5
Linaw ng mensahe
Pagkamalikhain ng
presentasyon
Vi
Kaayusan ng
pagtatanghal
D. Paglalapat
• Atasan ang mga mag-aaral na makiisa sa isang proyekto ng kanilang barangay.
Maaaring ang gawaing ito ay isang cleanup drive, feeding program, outreach
program, o iba pa.
29
• Upang mahikayat ang kanilang mga kapuwa teenager, ang bawat mag-aaral ay
hikayating mag-upload sa kanilang social media account ng kanilang larawan
habang nakikiisa sa proyekto ng baranggay.
IV. Ebalwasyon
• Ipasagot ang gawain B sa Pagsubok, p. 121 ng aklat. Ang mga gawain sa aklat ay
susubok sa kakayahan ng mga mag-aaral na magbigay ng iba’t ibang paraan upang
malinang ang kooperasyon nila, gayundin ang pagtukoy sa mga kilos na nagpapakita
ng pagkakaisa.
.
V. Takdang Aralin
nc
• Ipagawa sa mga mag-aaral ang sumusunod.
a. Sumulat ng islogan tungkol sa paksang ito: “Pagkakaiisa Tungo sa Kabutihang
Panlahat.”
b. Sagutan ang mga tanong. Isulat ang sagot sa kuwaderno.
,I
1. Ano ang katarungan?
2. Ano ang kahalagahan ng katarungan sa lipunan?
up
ro
lG
ba
Vi
30
III
YUNIT
Ang Tungkulin ng Tao sa
Lipunan
.
Aralin 11 Katarungang Panlipunan,
nc
Ipaglaban Natin
KUWARTER Ikatlong Kuwarter DURASYON 3 araw
,I
I. Mga Layunin
• nalalaman ang mga palatandaan ng katarungang panlipunan;
up
• nasusuri ang mga paglabag sa katarungang panlipunan ng mga tagapamahala at
mamamayan;
• natutukoy ang kanilang pananagutan bilang kapuwa o bahagi ng lipunan; at
• nakagagawa ng mga mungkahi o solusyon sa mga nakikitang paglibag sa
katarungang panlipunan.
ro
II. Paksang-aralin
PAKSA: Katarungang Panlipunan, Ipaglaban Natin
A. Konsepto
lG
Ang prinsipyo ng katarungang panlipunan ay nakasaad sa saligang Batas: “Ang

Kongreso ay magbibigay ng pinakmataas na prayoridad sa pagpasa ng mga batas na
nangangalaga at pinauunlad ang karapatan ng lahat ng tao.”
B. Kagamitan
cartolina, makukulay na papel, marker, chalk, kompiyuter, Internet, papel
ba
C. Sanggunian
Vi
III. Pamamaraan
A. Pagganyak
• Bilang pambungad sa aralin, iwasto ang kanilang takdang-aralin na tungkol sa
katarungan. Itanong muli ang tanong sa takda at tumawag ng mga mag-aaral na
magbabahagi ng kanilang mga sagot.
31
• Pagkatapos iwasto ang kanilang takdang-aralin, magdikit sa pisara ng isang visual
aid na naglalaman ng isang tsart. Ang tsart na ito ay tungkol sa tatlong palabas
sa telebisyon na tumatalakay sa mga usaping “public service.” Ang bawat mag-
aaral ay kokopyahin ang tsart sa isang malinis na papel at bubuuin ang tsart sa
pamamagitan ng pagsagot sa mga bakanteng bahagi ng tsart.
• Pagkatapos sagutan ng mga mag-aaral ang tsart, atasan silang ibahagi sa klase ang
kanilang sagot.
PROGRAMA ISYUNG TINALAKAY/ PAANO SINOLUSYONAN
REKLAMO NG MGA ANG ISYU?
.
BIKTIMA
nc
Ipaglaban Mo (ABS-CBN)
Imbestigador (GMA)
T3/Bitag/Wanted (TV5)
,I
• Talakayin ang mga karapatang pantaong nalabag sa mga episode na napanood ng
mga mag-aaral mula sa mga programang nakalista sa tsart. Iugnay ito sa aralin at
bigyang pokus ang sumusunod na punto:
up
a. Ano ang karapatang panlipunan?
b. Mga palatandaang ang katarungang panlipunan ay isinasabuhay
c. Pananagutan ng isang tao bilang kapuwa o bahagi ng lipunan
d. Kahalagahan ng pagiging vigilant sa pangangalaga sa karapatang panlipunan
• Maghandang sumagot sa mga katanungan o mas palawigin pa ang talakayan kung
ro
sakaling mayroong mga puntong hindi naunawaan ang mga mag-aaral.
C. Iba pang Gawain

• Ipasagot ang mga tanong sa Pagsusuri, p. 135. Ang mga gawaing ito ay susubok
lG
sa kakayahan ng mga mag-aaral na matukoy ang kanilang mga katangian na

nagsasabuhay ng karapatang panlipunan, gayundin ang mga paraan upang
mapaunlad pa ang kanilang mga sariling katangian.
• Magkaroon ng kongklusyon sa mga gawain sa pamamagitan ng pagbibigay ng
mga payo upang maging mabuting kapuwa at laging maisagawa ang mga tamang
ba
desisyon at maisabuhay ang karapatang panlipunan.
D. Paglalapat
• Gamit ang Internet, magpasaliksik sa mga mag-aaral ng tatlong bagong balita. Mula
sa mga balitang nakalap ng mga mag-aaral ay atasan silang magbigay ng tatlong
mungkahi upang masolusyunan ang mga paglabag sa karapatang panlipunan.
Vi
• Pagkatapos masagutan at magawa ang kanilang saliksik, atasan ang mga mag-
aaral na ibahagi saklase ang kanilang naging sagot.
32
IV. Ebalwasyon
• Pasagutan ang gawain sa ibaba. Ang gawaing ito ay susubok sa kakayahan ng mga
mag-aaral na tukuyin kung ang sitwasyon o pangungusap ay nagsasaad ng paglabag
sa karapatang panlipunan.
PANUTO: Tukuyin kung ang isinasaad ng pangungusap ay paglabag sa karapatang

panlipunan. Isulat ang PAGLABAG kung ang pangungusap ay nagpapakita
ng paglabag, at HINDI naman kung isinasabuhay nang wasto ang karapatang
panlipunan.
.
__________ 1. Ang mga manggagawa sa factory ng tela ni Mr. Wang ay hindi
nc
nakatatanggap ng 13th month pay.
__________ 2. Binigyan ng pagkakataon na bumoto ang mga PWD sa nakaraang
baranggay elections.
__________ 3. Si Malou ay nagbebenta sa kaniyang mga kaklase ng mga expired na
produkto mula China.
,I
__________ 4. Hinati ni Mayor San Roque ang pondo para sa pagpapagawa ng
kalsada. Ang kalahati nito ay itinago muna niya at isasama raw sa pondo para sa
kawanggawa.
up
__________ 5. Nakatatanggap si Lea ng limang libong piso buwan-buwan mula sa
pamahalaan para sa kaniyang pag-aaral.
__________ 6. Pagputol sa mga puno sa isang gubat sa Laguna. Ang pagputol ay may
permit mula sa Department of Environment and Natural Resources.
__________ 7. Pinagbabaril si Mang Mando ng tatlong di pa nakikilalang lalaki dahil
ro
daw gumagamit siya ng bawal na gamot.
__________ 8. Binigyan ng pagkakataon ng pulisya na kumuha ng abogado si G.
Salumbides dahil sangkot siya sa isang aksidente sa lansangan.
__________ 9. Naglagay ang isang fast food chain sa Maynila ng bukod na palikuran
lG
para sa mga miyembro ng LGBT community.

__________ 10. Pinarusahan ni Aling Paz ang kaniyang pamangkin na si Robert dahil
kumuha ito ng kaniyang paninda nang walang paalam. Hindi niya ito pinakain ng
hapunan.
ba
Susi sa Pagwawasto:
1. PAGLABAG 6. HINDI
2. HINDI 7. PAGLABAG
Vi
5. HINDI 10. PAGLABAG
V. Takdang-aralin
1. Pasulatin ng sanaysay ang mga mag-aaral tungkol sa paksang, “Mapayapang Mundo
Kung Walang Paglabag sa Karapatang Panlipunan.”
33
2. Magsulat din ng isang talata tungkol sa isang bagay na pinagbubuhusan ng mga mag-
aaral ng kagalingan sa paggawa.
Aralin 12 Paggawa at Paglilingkod,

Paghusayan Natin
.
nc
I. Mga Layunin
• nalalaman ang katangian ng isang kilos o paggawang may mataas na kalidad;
• nakabubuo ng mga hakbang upang magkaroon ng kalidad o kagalingan ang isang
,I
gawain;
• naipaliliwanag na kailangan sa paggawa at paglilingkod ang kagalingan o kalidad;
at
PAKSA:
up
• nakagagawa ng isang produkto na nagtataglay ng kagalingan o mataas na kalidad.
II. Paksang-aralin
Paggawa at Paglilingkod, Paghusayan Natin
A. Konsepto
ro
Ang ating araw-araw na buhay ay punong-puno ng mga gawain. Upang maging
matagumpay at magkaroon ng magandang bunga ang mga gawaing ito, kinakailangang
isagawa ang mga ito nang puno ng kagalingan at kalidad.
Ang kagalingan sa paggawa ang daan sa pagkakaroon ng may kalidad na gawain o
lG
produktong hinahangaan ng marami.
B. Kagamitan
mga kagamitang maaari pang i-recycle tulad ng bote, diyaryo, lata, karton, at iba pa
mga kagamitang pandesenyo; cartolina, makukulay na papel; marker
ba
C. Sanggunian
III. Pamamaraan
Vi
A. Pagganyak
• Maghanda ng mga materyales o kagamitan na maaaring i-recycle. Liban dito,
maghanda rin ng mga lumang pandekorasyon na magagamit ng mga mag-aaral.
• Pangkatin ang klase sa apat. Bawat pangkat ay pipili ng isang materyales na
34
maaaring i-recycle (maaaring bote, dyaryo, lata, lumang lampara, etc.), gayundin ng
mga kagamitang pandekorasyon.
3. Atasan ang bawat pangkat na bumuo mula sa mga materyales na napili ng
isang bagong bagay na mayroong bagong pakinabang. Kailangang lumabas ang
pagkamalikhain at ipakita ang kanilang kagalingan sa gawain.
4. Pagkatapos nilang makalikha ng bagong produkto, ipatanghal sa bawat pangkat
ang mga ito sa harap ng klase. Bigyan ng marka ang bawat pangkat gamit ang
rubrik sa ibaba:
.
PA NANG MANGHA
nc
PAG-UNLAD
1 3 5
Pagkamalikhain
Bagong pakinabang ng
,I
imbensiyon
Husay sa pagpapaliwanag
up
1. Ano-anong mga katangian ang naging susi upang makabuo ang inyong pangkat
ng produktong may kalidad?
2. Ano sa mga katangiang iyon ang pinakanangibabaw sa inyong pangkat?
3. Bakit kailangan ng kagalingan sa paggawa sa gawaing iyon?
ro
• Ipaliwanag ang aralin. Bigyang pokus ang sumusunod sa talakayan:
1. Ano ang kagalingan sa paggawa?
2. Mga katangian ng isang tao o kilos na may kalidad o kagaliangan
3. Kahalagahan ng kagalingan sa paggawa o kalidad upang makamtan ang pag-un-
lG
lad
4. Mga paraan upang mahasa ang katangian ng kalidad o kagalingan sa paggawa
C. Iba pang Gawain

• Magpasulat ng isang sanaysay sa mga mag-aaral tungkol sa paksang: “Mga Dahilan
ba
Kung Bakit Kailangan ng Kagalingan at Kalikad sa mga Gawain.”

• Pagkatapos maisulat ng mga mag-aaral ang sanaysay, ipabasa sa harap ng klase ang
kanilang mga likha.
• Magbigay ng feedback sa bawat sanaysay na ginawa ng mga mag-aaral.
Vi
D. Paglalapat
• Ipasagot ang Pagsasabuhay sa p. 149 ng aklat. Ang gawaing ito ay susubok sa mga
mag-aaral kung paano nila maipakikita ang kagalinagan sa kanilang mga gawain
35
IV. Ebalwasyon
• Ipasagot ang pagsusulit. Basahin nang malakas ang panuto.
PANUTO: Paghambingin ang mga personalidad sa HANAY A sa mga bagay na nalikha
o sa mga gawaing nangibabaw sila na makikita sa HANAY B. Kailangang tugma ang
personalidad at bagay, gawi, o produktong kanilang napagtagumpayan gamit ang
kanilang kalidad na pagkilos.
HANAY A HANAY B
.
____ 1. Francisco Coching a. Kauna-unahang Filipinang Miss World
nc
____ 2. Efren Peñaflorida b. Isa sa mga lumikha ng gamut na erythromycin
____ 3. Hidilyn Diaz c. Kauna-unahang Filipino na nanalong
____ 4. Lea Salonga bestactress sa Cannes Film Fest
____ 5. Fe del Mundo d. Sumulat ng nobelang El Filibusterismo
,I
____ 6. Jaclyn Jose e. Lumikha ng isang open native incubator
____ 7. Maria Orosa f. Kauna-unahang Filipino na nanalong best lead
____ 8. Jose Rizal actress sa Tony Awards
____ 9. Megan Young g. Nagwaging CNN Hero of the Year noong 2009
____ 10. Abelardo Aguilar
up dahil sa kanilang proyektong klase sa kariton
h. imbentor ng banana catsup
i. Silver medalist sa 2016 Rio Olympics
j. Kauna-unahang Filipino na nanalo ng best
actress sa Tony Awards
ro
k. kinilala bilang “Dean of Filipino Illustrators”
• Pagkatapos iwasto ang pagsusulit, ipaliwanag ang pagsisikap at paggawang may
kalidad ng mga personalidad upang makamit ang mga produkto at karangalan.
lG
Susi sa Pagwawasto:
1. k 6. c
2. g 7. h
3. i 8. d
4. f 9. a
ba
5. e 10. b
V. Takdang-aralin
• Ipagawa sa mga mag-aaral ang sumusunod:
Vi
1. Magsaliksik ng isang matagumpay na Pilipino at ilahad ang kaniyang pagsisikap at

kalidad na gawa upang makamit ang kaniyang tagumpay.
2. Basahin ang susunod na aralin sa pp. 150–161 ng aklat.
36
Aralin 13 Mabubuti Nating Katangian, Para sa
Magandang Kinabukasan
I. Mga Layunin
• natutukoy ang indikasyon ng taong masipag, nagpupunyagi sa paggawa, at
.
nagtitipid o nag-iimpok;
nc
• napatutunayan na ang kasipagan ay kailangan upang umunlad ang sariling
pagkatao, kapuwa, at lipunan;
• naipapakita ang mga paraan ng pagsisikap, pagpupunyagi, at pagiging mapag-
impok sa pamamagitan ng isang dula-dulaan; at
• nakagagawa ng isang tsart na naglalaman ng mga gawaing natapos at epekto nito
,I
sa kanilang pang-araw-araw na buhay
II. Paksang-aralin
PAKSA:
A. Konsepto
up
Mabubuti Nating Katangian, Para sa Magandang Kinabukasan
Ang isang manggagawa, kapag may matinding mithiin ay kayang daigin ang hirap,
pagod, at pagdurusa, sa pamamagitan ng kaniyang pagpupunyagi. Ito ay nagbubunga
ng pag-unlad sa sariling pagkatao, sa kapuwa, sa lipunan, at sa bansa. Ang kasipagan at
ro
pagpupunyagi ay sumisimbolo ng kahanga-hangang katangian ng isang manggagawa
sa kaniyang trabaho upang matapos ang kaniyang gawain sa itinakdang panahon.
Kaakibat din nito ang pagiging matipid upang mapaghandaan ang magandang bukas
at mga pangangailangang hindi inaasahan.
lG
B. Kagamitan
projector, monitor, Internet, kompiyuter, papel, marker, chalk
C. Sanggunian
ba
III. Pamamaraan
A. Pagganyak
• Magpanood ng isang video mula sa YouTube sa mga mag-aaral. Ang video na ito ay
Vi
magbibigay sa kanila ng ideya kung gaano kahalaga ang kasipagan at pagpupunyagi

upang magtagumpay ang isang tao.
• Ang video ay may pamagat na “How Successful People - Motivational Video at
mapapanood sa link na: https://www.youtube.com/watch?v=zCyB2DQFdA0.
37
• Pagkatapos ipanood ang video, itanong ang sumusunod sa mga mag-aaral:
1. Tungkol saan ang napanood ninyong video?
2. Paano nagtagumpay ang mga personalidad sa video?
3. Anong katangian ang namutawi upang sila ay magtagumpay sa buhay?
• Talakayin ang aralin. Maaaring iugnay ang video na ipinanood sa talakayan upang
higit na maunawaan ng mga mag-aaral ang aralin.
• Upang higit na makuha ng mga mag-aaral ang diwa ng aralin, bigyang pokus ang
mga sumusunod na punto:
.
1. Ano ang kasipagan at pagpupunyagi?
nc
2. Mga katangian o indikasyon na ang tao ay nagsisikap o nagpupunyagi
3. Kahalagahan ng pagsisikap upang makamit ang pag-unlad ng sarili, kapuwa,
at lipunan
C. Iba pang Gawain
,I
• Ipasagot ang gawain A, B, at C sa Pagsubok, pp. 158-160. Ang mga gawain sa aklat
ay susubok sa kakayahan ng mga mag-aaral na tumukoy ng mga katangian o in-
dikasyon na ang isang tao ay masipag, mapagpunyagi, at mapag-impok. Gayundin
ang pagtukoy sa tindi ng kanilang pagpupunyagi sa isang gawain upang makamit
sitwasyon. up
ang kanilang mithiin, at ang makapag-isip ng iba’t ibang solusyon sa iba’t ibang
• Ang sagot ng mga mag-aaral ay maaaring iba-iba. Magbigay ng suhestiyon, opinyon,

at payo sa magiging sagot ng bawat mag-aaral. Hayaan ang mga mag-aaral na mag-
bahagi ng kanilang sagot sa gagawing pagwawasto sa klase.
ro
D. Paglalapat
• Magpagawa ng isang tsart sa mga mag-aaral na naglalaman ng mga bagay na
kanilang ginawa sa nakaraan, o ginagawa sa kasalukuyan na nagbunga nang
lG
maganda. Sa gawaing ito, matutukoy ng mga mag-aaral ayon sa sariling karanasan

ang kahalagahan ng kanilang pagsusumikap, pagpupunyagi, at pagiging matipid
upang makamit ang pag-unlad na inaasam.
• Ipagamit sa mga mag-aaral ang format ng tsart sa ibaba:
MITHIIN MGA HAKBANG NA GINAWA MGA POSITIBONG EPEKTO
ba
UPANG MAKAMIT ANG NANG MAKAMIT MO ANG

TAGUMPAY IYONG MITHIIN
1.
2.
Vi
3.
4.
5.
38
IV. Ebalwasyon
• Pangkatin ang klase sa tatlo. Bawat pangkat ay atasang bumuo ng maikling dula-dulaan
na nagpapakita ng pagsisikap at pagpupunyagi sa iba’t ibang sitwasyon. Ang pinuno ng
bawat pangkat ay bubunot ng sitwasyong kanilang sosolusyunan sa pamamagitan ng
pagpapakita ng mga hakbang tungo sa tagumpay.
• Ang mga sitwasyong pagpipilian ng mga mag-aaral ay ang sumusunod:
1. Nawalan ng trabaho ang ama ni Jolina. Dahil dito, kailangan niyang huminto sa
pag-aaral dahil kapos sila sa badyet. Ngunit ayaw ni Jolina huminto dahil isang
taon na lamang ay matatapos na siya sa kolehiyo. Naisipan niyang mag-working
.
student at pumasok sa iba’t ibang part-time job. Ano-ano ang dapat gawin ni Jolina
nc
upang kayanin ang hamon ng isang working student?
2. Si Mackoy ay ang napiling ipanglaban ng kanilang paaralan para sa marathon sa
gagawing city meet olympics. Masaya si Mackoy sa pagkakapili sa kaniya ngunit
nangangamba siyang hindi pa sapat ang kaniyang mga kakayahan upang manalo
sa patimpalak. Ano-ano ang dapat gawin ni Mackoy upang paunlarin ang sarili?
,I
3. Bagong bukas ang negosyong panaderya ni Laiza. Maraming kakompetensya ang
kaniyang negosyo sa harap ng isang paaralan sa Maynila. Ngunit determinado si
Laiza na ipakilala ang kaniyang produkto sa madla. Ano-ano ang dapat gawin ni
CRITERIA KAILANGAN
up
Laiza upang makilala ang kaniyang panaderya at kumita ang kaniyang negosyo?
• Bigyan ng sapat na panahon ang bawat pangkat upang bumuo ng kanilang dula. Bawat
pangkat ay bigyan din ng sampung (10) minuto upang magtanghal.
MAAYOS KAMANGHA-
ro
PA NANG PAG- MANGHA
UNLAD
1 3 5
lG
Linaw ng mensahe
Pagkamalikhain ng
presentasyon
Kaayusan ng
pagtatanghal
ba
V. Takdang-aralin
• Atasan ang mga mag-aaral na sumulat ng maikling interpretasyon sa kasabihang “time
is gold.”
Vi
39
Aralin 14 Oras, Pamahalaan Natin Para sa
Kaayusan ng Paggawa
I. Mga Layunin
• nalalaman kung ano ang konsepto ng pagiging maagap o mapagpahalaga sa oras;
.
• nauunawaan ang kahalagahan ng wastong pamamahala ng oras;
nc
• nalalamang ang iba’t ibang gawain upang maisabuhay ang wastong pamamahala
sa oras;
• nasusunod ang iskedyul na ginawa upang magkaroon ng pagpapahalaga sa oras at
magawa nang nasa oras ang gawain.
,I
II. Paksang-aralin
PAKSA: Oras, Pamahalaan Natin Para sa Kaayusan ng Paggawa
A. Konsepto
up
Magkaugnay ang oras at paggawa, kaya’t sa anumang gawain, nasasalamin ang
pagpapahalaga ng isang tao sa oras. Ito ang nagdidikta sa kaniya upang magawa nang
mabilis at nasa wastong tagal ang isang gawain. Kaakibat nito ay usapin sa pagiging
maagap. Ito ay ang katangiang sumusunod sa anumang utos o tungkulin nang agaran,
o ang paggawa o pagtapos ng isang tungkulin kahit malayo sa pa sa itinakdang palugit.
ro
Mahalaga ang pagiging maagap upang makamit ang isang mithiing magpapaunlad sa
sarili, kapuwa, at lipunan.
B. Kagamitan
lG
cartolina, marker, chalk, bote, krayola, kalamansi, maliliit na baso, lobo, straw,
platito, kendi
C. Sanggunian
ba
III. Pamamaraan
A. Pagganyak
• Umpisahan ang takalayan sa pamamagitan ng isang laro. Ang pampasiglang
Vi
gawain ay hango sa tanyag na game show ng ABS-CBN na “Minute To Win It.”

• Pangkatin ang mga mag-aaral sa lima. Bawat pangkat ay may isang hamong
kailangan nilang matapos sa loob lamang ng isang minuto. Ang mga mag-
aaral na makagagawa ng hamon sa loob ng isang minuto ay makatatanggap ng
karagdagang puntos sa mga susunod na gawain sa aralin.
40
• Ang mga hamong maaaring ipagawa sa mga mag-aaral ay ang sumusunod:
A. Shoot that crayon. Ang larong ito ay kinakailangang makapagpasok ng isang
krayola sa loob ng isang bote nang hindi yumuyuko. Kailangan lamang ihulog
ng player ang krayola nang may tuwid na katawan sa bote at pumasok ito.
B. Straw Candy. Kailangang maisalin ng mga manlalaro ang apat na makukulay
na kendi (nips candy) sa kabilang lalagyan gamit ang straw.
C. Stack landing. Kailangang ihagis ng manlalaro ang isang 1L na bote na may
lamang kalahating litro nang paikot sa kabilang lamesa. Kailangang nakatayo
ang bote sa lamesa paghagis ng player.
.
D. Defying gravity. Kailangang panatilihin ng players ang dalawang lobo sa ere
nc
gamit ang kamay o anumang bahagi ng katawan sa loob ng isang minuto.
E. Calamansi shoot. Ang bawat manlalaro ay kailangang makapagpasok ng dala
wang kalamansi sa basong may lamang tubig. Ang baso ay nakalagay,
isang metro ang layo sa mga manlalaro.
,I
• Pagkatapos ng gawain, itanong sa mga mag-aaral ang sumusunod:
1. Ano ang pakiramdam ng may kailangan kang magawang isang bagay sa loob ng
maikling oras?
up
2. Paano mo nilabanan ang maikling oras na iyon upang magawa ang hamon?
3. Mas pipiliin mo bang kumilos nang may maiksi o mahabang oras para matapos
ang hamon? Bakit?
• Talakayin ang aralin. Sa pagpapaliwanag ng aralin, magpokus sa mahahalagang
punto tulad ng:
ro
a. Konsepto ng pagiging maagap at may pagpapahalaga sa oras
b. Kahalagahan ng pagiging maagap
c. Mga paraan upang maipakita ang pagpapahalaga sa oras.
• Maaaring iugnay ang isinagawang laro upang higit na maunawaan ng mga mag-
lG
aaral ang paksa.

• Maghandang sumagot sa mga karagdagang tanong at paglilinaw ng mga mag-aaral.
• Hayaan ang mga mag-aaral na magbigay ng repleksiyon sa paksang tinalakay.
C. Iba pang Gawain

ba
• Ipasagot ang Pagpukaw sa p. 163. Sa gawaing ito masusukat ang kakayahan ng

mga mag-aaral na tukuyin ang kanilang diskarte o gawain sa pamamahala ng
oras. Dito rin nila matutukoy kung may maayos nga ba silang pagpapahalaga
sa oras o wala.
Vi
D. Paglalapat
• Magpagawa ng tsart ng gawain sa mga mag-aaral. Ang mga gawain ay maaaring
gawain sa tahanan, paaralan, o iba pang mahahalagang bagay na kailangang
tapusin. Sa ipagagawang tsart, kailangang matukoy ng mga mag-aaral ang kanilang
target time na matapos ang gawaing iyon. Kailangan ding bantayan ang mga mag-
aaral kung nagawa nga ba nila ang gawain sa tamang oras o hindi.
• Ang tsart sa iba ang magsisilbing gabay ng mga mag-aaral sa paglikha ng tsart ng
kanilang mga gawain.
41
MGA GAWAIN TARGET TIME NA AKTUWAL NA ORAS
MATAPOS ANG NA NATAPOS ANG
GAWAIN GAWAIN
1.
2.
3.
4.
5.
.
nc
• Siyasatin ang tsart ng mga mag-aaral. Kung mas marami ang naisakatuparang
gawain o mas maaga sa aktuwal na oras, bigyan ng limang puntos ang mag-aaral.
• Kung mas marami naman ang hindi nagawa sa target na oras, bigyan ng tatlong
puntos pababa.
,I
IV. Ebalwasyon
• Ipasagot sa mga mag-aaral ang Pagsubok, bilang 1-6 sa pp 179–180 ng aklat.
Susi sa Pagwawasto:
1. B
2. A
3. D
up
ro
4. B
5. C
6. A
lG
V. Takdang-aralin
• Atasan ang mga mag-aaral na pag-aralan ang Pambansang Awit ng Pilipinas. Atasan
din silang sumulat ng limang paliwanag kung bakit nagpapakita ang kantang ito ng
pagmamahal sa bayan.
ba
Aralin 15 Responsableng Miyembro Tayo ng

Pamayanan
Vi
KUWARTER Ikaapat na Kuwarter DURASYON 3 araw
I. Mga Layunin
• nailalarawan ang mga indikasyon at konsepto ng pagmamahal sa bansa at
pagkamakabayan;
• natutukoy ang mga hakbang upang maisagawa ang pagmamahal sa bayan at
42
pagkamakabayan;
• naipaliliwanag na ang pagmamahal sa bansa at pagkamakabayan ay kinakailangan
para sa pambansang pag-unlad; at
• naipalalaganap ang tunay na diwa ng pagkamakabayan.
II. Paksang-aralin
PAKSA: Responsableng Miyembro Tayo ng Pamayanan
A. Konsepto
Ang ating etnisidad ay hindi mananakaw ng kahit na sinuman. At dahil bahagi tayo
.
ng isang bansa o nasyon, nararapat lamang na ipakita natin ang ating pagmamahal
nc
sa ating bayang sinilangan. Maipakikita ito sa pamamagitan ng pagiging makabayan
at responsableng bahagi ng pamayanan. Kaakibat nito ang layunin at responsibilidad
na maging kabahagi ng pamahalaan at ng ating mga kababayan sa mga programa at
gawaing magdudulot ng kabutihan at pag-unlad ng bansa.
,I
B. Kagamitan
cartolina, makukulay na papel, marker, papel, fish bowl
C. Sanggunian
III. Pamamaraan
up
ro
A. Pagganyak
• Iwasto ang takdang-aralin ng mga mag-aaral. Ito ay ang pag-aanalisa o pagbibigay
dahilan kung bakit ang ating Pambansang Awit ay awit ng pagiging makabayan.
• Tawagin isa-isa ang mag-aaral upang ibahagi ang kanilang naging sagot sa takdang-
lG
aralin.
• Maaari ding atasan ang mga mag-aaral na pumili ng isang linya mula sa Pambansang
Awit na nagpapakita ng pagkamakabayan.
• Pagkatapos ng pagbabahagi ng sagot sa kanilang takdang-aralin, itanong ang
ba
sumusunod:
1. Bakit sa tingin ninyo mayroong Pambansang Awit ang Pilipinas?
2. Ano-ano ang mga linya sa Pambansang Awit ang nagpapakita ng pagkamaka-
bayan? Bakit?
3. Ano ang kahalagahan ng pagiging pagkamakabayan?
Vi
• Ipaliwanag ang aralin. Sa pagtalakay ng aralin, bigyang pokus ang sumusunod:

a. Ano ang pagkamakabayan?
b. mga kilos o indikasyon na ang isang tao ay makabayan/responsableng
miyembro ng pamayanan
a. mga hakbang o kilos upang maipakita ang pagmamahal sa bayan.
43
C. Iba pang Gawain
• Upang higit na maisapuso ng mga mag-aaral ang aralin, magkaroon ng pangkatang
gawain. Hatiin sa apat na pangkat ang klase. Bawat pangkat ay maglalaro ng
charade o paghula ng salita/mga salita gamit lamang ang kilos.
• Ang mga salitang pahuhulaan sa charade ay may kinalaman sa pagkamakabayan.
Ang bawat pangkat ay pipili ng isang taga-arte habang ang ibang miyembro naman
ay tagahula.
• Ang taga-arte ay bubunot ng mga salita sa fish bowl. Ang pangkat na maraming
nasagot sa loob ng dalawang minuto ay siyang magwawagi.
.
D. Paglalapat
nc
• Atasan ang mga mag-aaral na sumulat ng isang islogan tungkol sa pagkamakabayan.
Pagkatapos, atasan ang mga mag-aaral na kunan ng larawan ang kanilang
islogan at i-post sa social media accounts nila. Sa ganitong paraan, maipakikita at
maipalalaganap ng mga mag-aaral ang tunay na diwa ng pagkamakabayan.
,I
IV. Ebalwasyon
Panuto: Lagyan ng tsek ang mga pangungusap o sitwasyong nagpapakita ng
up
pagkamakabayan o pagiging responsableng bahagi ng isang pamayanan. Lagyan
naman ng ekis kung taliwas sa pagmamahal sa bansa ang isinasaad ng pangungusap.
____ 1. “Oppa!” Ito na ang tawag ni Joyce sa kaniyang Kuya dahil sa kapapanood ng
mga koreanobela at uso naman ito sa Pilipinas ngayon.
____ 2. Mas pinili ni Marianne na bilhin ang T’nalak kaysa sa Damask mula sa Saudi
ro
Arabia.
____ 3. Mas gusto pa rin ni Abby ang sisig mula Pampanga kaysa sa fried chicken at
french fries.
____ 4. Nagbebenta si Joyce ng mga produktong pamputi mula China dahil mura ito
lG
at epektibo pa.
____ 5. Walang palikuran sa lugar nina Kate kaya naman sa ilog na lamang nila
itinatapon ang kanilang dumi.
____ 6. Humihinto si Perla tuwing umaga kapag inaawit na ang Lupang Hinirang
kahit anumpaman ang kaniyang ginagawa.
____ 7. Mas bihasa ni Mauro sa wikang English kaysa Filipino dahil ito ang
ba
nakahiligan niyang pag-aralan simula bata pa.

____ 8. Nagulat si Kristofer dahil gustong-gusto ng pinsan niyang si Michelle ang
tuyo’t champorado. Nilulutuan daw kasi sila nito ng kaniyang mama sa US.
____ 9. Ipinakikila ni Maddie sa kaniyang kaklaseng mula Japan ang iba’t ibang aklat
Vi
na nagpapakita ng kasaysayan ng ating bansa.

____ 10. Imported na chocolate lang daw ang kinakain ni Jean. Di hamak na mas
masarap daw kasi ito kaysa sa mga gawang Pinoy.
44
Susi sa Pagwawasto:
1. x 3. √
2. √ 4. x
5. x 8. √
6. √ 9. √
7. x 10. x
V. Takdang Aralin
• Ipasagot sa mga mag-aaral ang sumusunod. Ipasulat ang sagot sa kanilang kuwaderno.
.
1. Anong kurso ang nais mong kunin sa kolehiyo? Bakit?
nc
2. Ano-ano ang dapat isaalang-alang ng isang mag-aaral sa pagpili ng kursong kukunin
niya?
,I
up
ro
lG
ba
Vi
45
IV
YUNIT
Mapanagutang Pagpaplano
16
.
Aralin Pagpili sa Kurso na Naaayon sa Bawat
nc
Isa sa Atin
I. Mga Layunin
,I
• natutukoy at nakikilala ang talento at hilig at naiiuugnay sa pagpili ng kursong
akademiko, teknikal-bokasyonal, sining, at pampalakasan;
mithiin sa buhay; up
• nalalamang ang katatagan ng loob ay mahalaga upang magtagumpay sa mga
• nalalaman ang iba’t ibang tracks na maaaring kunin sa Senior High School (SHS);
at
•
ro
• nakagagawa ng isang tsart na makatutulong sa pagpili ng kurso sa kolehiyo o track
sa SHS.
II. Paksang-aralin
lG
PAKSA: Pagpili sa Kurso na Naaayon sa Bawat Isa sa Atin

A. Konsepto
Ang bawat isa sa atin ay may kakayanang maunawaan at maisakatuparan ang
tamang pagpili ng kursong naayon sa kagustuhan ng isang tao. Mahalagang tandaan
na ang pagkilala sa sariling talento talento at abilidad ang pinakaunang daan upang
ba
madiskubre ang kursong naayon para sa iyo.
B. Kagamitan
cartolina, makukulay na papel, marker, chalk, papel
Vi
C. Sanggunian
III. Pamamaraan
A. Pagganyak
• Ipagawa ang gawain A at B ng Pagpukaw, p. 185 sa batayang aklat. Ang gawaing ito
46
ay makapagbibigay ng ideya sa mga mag-aaral kung ano-ano ba ang kanilang mga
lakas, kahinaan, at mga bagay na dapat pang paunlarin.
• Gabayan ang mga mag-aaral sa pagsagot ng mga tanong sa gawain B. Maaaring
magpalitan ng sagot ang mga mag-aaral o tawagin isa-isa upang ibahagi sa klase
ang kanilang naging sagot.
• Pagkatapos ipasagot ang SWOT at mga tanong sa mag-aaral, simulan na ang
talakayan. Upisahan ito sa pamamagitan ng pagtatanong ng sumusunod:
.
1. Bakit mahalagang matukoy ang kalakasan ng isang tao?
2. Ano naman ang kahalagahan ng pagtukoy sa kahinaan niya?
nc
3. Sa pagpili ng kurso sa kolehiyo, ano ang kaugnayan ng iyong kalakasan at ka-
hinaan?
• Magpatuloy sa talakayan. Ngayon, ang pokus na ay ang mismong aralin. Bigyang-
diin ang sumusunod na punto ng aralin:
,I
a. pagkakaiba ng interes at abilidad
b. kahalagahan ng talento at interes sa pagpili ng kurso sa kolehiyo
c. mga kurso o track sa SHS na maaaring piliin batay sa kakayahan, interes, o
talento
up
d. kahalagahan ng lakas ng loob upang mapagtagumpayan ang mga hamon sa
buhay, kabilang na ang buhay-kolehiyo
• Hayaang magbigay ng kanilang opinyon o repleksiyon ang mga mag-aaral tungkol
sa talakayan.
ro
C. Iba pang Gawain
• Magpagawa ng isang tsart sa mga mag-aaral na tutukoy sa kanilang abilidad/
talento at hilig/interes. Ang tsart na ito ay makatutulong sa kanila sa pagtukoy ng
kurso o track sa SHS na maaari nilang piliin sa hinaharap.
lG
• Ipagamit sa mga mag-aaral bilang gabay sa paggawa ng tsart ang format na ito:
TALENTO/ABILIDAD INTERES
ba
• Pagkatapos maitala ng mga mag-aaral ang kanilang mga hilig at interes sa tsart,
Vi
magkaroon ng ebalwasyon tungkol sa kanilang sagot. Sa papel na pinagsagutan ng

mga mag-aaral, maaaring magbigay ng mungkahi sa mga kurso o track na maaaring
kunin ng mga mag-aaral.
D. Paglalapat
• Pasulatin ng sanaysay ang mga mag-aaral tungkol sa paksang ito: “Ang susi sa rurok
ng tagumpay ay masusing pagpaplano at pagtangkilik ng sariling kakayanan.”
47
• Hayaang basahin ng bawat mag-aaral ang kanilang likha sa klase upang kapulutan
ng inspirasyon ng kaniyang mga kamag-aral.
IV. Ebalwasyon
Panuto: Pag-aralan ang tsart ng interes at abilidad sa ibaba. Tukuyin kung tugma ang
kurso/SHS track na kukunin sa tsart at ang mga hilig at talento. Lagyan ng T ang patlang
bago ang bilang kung tugma, at H naman kung hindi.
Talento Interes Kurso
.
____1. gumuhit at magpinta Magpunta sa iba’t ibang Industrial Arts, Tech-voc
nc
magagandang tanawin sa track
Pilipinas.
____2. gumuhit ng mga Magbasa ng mga aklat Bachelor of Science in
gusali tungkol sa matematika at Architecture
,I
agham.
____3. makipaglaro at Gumawa ng mga makukulay Bachelor of Elementary
makipag-usap sa mga bata na disenyo at magturo ng Education
___4. magtahi ng damit
___5. magsulat ng balita at

up
mga awit at sayaw.
Magluto at mag-imbento ng
iba’t ibang recipe.
Magbasa ng mga tula, dagli,
Home economics, Tech-voc
track
Bachelor of Science in
mga sanaysay at maikling kuwento. Information Technology
ro
___6. magkumpuni ng mga Gawaing metal tulad ng Humanities and Social
sirang kasangkapan sa bahay pagwe-welding. Sciences (HUMSS)
___7. maglaro ng volleyball sumayaw Accountancy, Business, and
lG
Management (ABM)
___8. magtanim at mag- Mag-alaga ng hayop. Agri-fisheries
alaga ng halaman sa hardin
___9. magbasa ng iba’t Makialam sa mga isyu ng Bachelor in Political Science
ibang artikulo tungkol sa lipunan at maglabas ng
ba
pagpapabuti ng karapatang hinaing sa social media.

pantao
___10. magsolve ng iba’t Manood ng mga video ng Science, Technology,
ibang math problems iba’t ibang imbensyon at iba Engineering, and
pang tungkol sa kalawakan. Mathematics (STEM)
Vi
Susi sa Pagwawasto:
1. H 6. H
2. T 7. H
3. T 8. T
48
4. T 9. T
5. H 10. T
V. Takdang Aralin
• Atasan ang mga mag-aaral na basahin ang susunod na aralin sa aklat.
Aralin 17 Ipahayag Natin ang Personal na
.
Misyon ng Ating Buhay
nc
I. Mga Layunin
,I
• nauunawaan ang kahalagahan ng pagkakaroon ng misyon sa buhay;
• natutukoy ang mga hakbang upang mabuo ang misyon sa buhay;
• nalalaman ang kaugnayan ng pagkamahinahon sa pagbuo ng misyon sa buhay; at
II. Paksang-aralin
PAKSA:
up
• nakabubuo ng sariling listahan ng mga personal na misyon sa buhay.
Ipahayag Natin ang Personal na Misyon ng Ating Buhay

ro
A. Konsepto
Ang misyon sa buhay ang naglalarawan ng ating bokasyon o kung saan ang bawat
indibidwal ay bukod-tanging tinatawag ng Maykapal upang makatulong sa pagbuo
ng mas magandang komunidad. Kung minsan, ang pag-unawa sa misyon sa buhay ay
madali, habang sa iba ay mahirap. Kailangan ng masusing pagmumuni-muni, upang
lG
maunawaan, at mapagtibay ang personal na pahayag ng misyon sa buhay. Gayundin,

ang birtud ng pagkamahinahon ang magiging gabay mo sa pagtuklas at pag-angkin ng
personal na pahayag ng misyon sa buhay.
B. Kagamitan
ba
illustration board, marker, pangkulay, brown envelope, bond paper, makukulay na

papel, cartolina, chalk
C. Sanggunian
Del Castillo., et al. Edukasyon sa Pagpapakatao Grade 9. Quezon City: Vibal
Vi
Publishing House, Inc. 2018
III. Pamamaraan
A. Pagganyak
• Simulan ang talakayan sa pamamagitan ng pagpapaguhit sa mga mag-aaral sa
isang 1/8 illustration board ng kanilang pangarap o mithiin sa buhay. Maaaring
ang kanilang iguhit ay isang materyal na bagay o isang ambisyong maaaring
49
makamit kahit hindi nahahawakan. Kung hindi naman komportable ang mag-aaral
na gumuhit, maaari namang gumupit na lamang ng larawan mula sa magazine o
diyaryo basta gawing malikhain ang paggawa.
• Pagkatapos nilang maiguhit o maidikit ang larawang nagpapakita ng kanilang
mithiin sa buhay, atasan sila na ipakita at ipaliwanag sa klase kung bakit iyon ang
nais nila sa buhay.
• Itanong sa bawat mag-aaral pagkatapos nilang ipaliwanag ang dahilan ng kanilang
mithiin kung paano o anong mga hakbang ang ginagawa nila upang maisakatuparan
ito.
.
nc
• Pagkatapos magbahagi ng lahat, umpishan ang pagtalakay sa aralin sa pamamagitan
ng pagtatanong ng sumusunod:
1. Bakit mahalagang magkaroon ng mithiin sa buhay?
2. Liban sa personal na pag-unlad, anong magandang dulot ng pagkakaroon ng
,I
mithiin sa buhay?
• Magtungo na sa pagpapaliwanag ng pinaka-paksa ng aralin. Sa pagtalakay ng
aralin, biyang-pokus ang sumusunod na punto:
a. kahalagahan ng misyon sa buhay
up
b. mga hakbang upang makamit ang misyon sa buhay
c. pinagkaiba ng misyon at bisyon
d. kaugnayan ng pagiging mahinahon sa pagkamit ng misyon o mithiin sa buhay
• Maghanda sa mga karagdagang katanungan ng mga mag-aaral. Hayaan ding
magbigay ng repleksiyon ang mga mag-aaral tungkol sa naganap na talakayan.
ro
C. Iba pang Gawain
• Ipasagot ang Pagpukaw, gawain A at B sa pp. 195-196 ng aklat. Ang mga gawaing
ito ay tutuklas kung ano ang misyon o bisyon ng mga mag-aaral.
lG
D. Paglalapat
• Magpagawa sa mga mag-aaral ng kanilang plano para sa kanilang misyon sa buhay.
Atasan silang maglista ng tatlong misyon na nais nilang maisakatuparan sa loob ng
isang taon at bawat misyon ay kinakailangang mayroong detalyadong plano kung
paano nila makakamit ang misyong iyon.
ba
• Ilalagay ng mga mag-aaral ang kanilang plano sa bond paper, isang misyon, isang
bond paper. Isisilid nila ang bawat bond paper sa loob ng envelope at lalagyan ng
pabalat sa labas “ANG AKING MISYON SA LOOB NG ISANG TAON.”
• Itatago ito ng mga mag-aaral at babalikan makalipas ang isang taon. Dito nila
Vi
makikita kung naisakatuparan nga ba nila ang kanilang misyon o hindi.
IV. Ebalwasyon.
Panuto: Isulat ang T kung wasto ang sinasabi ng pangungusap at P naman kung ito ay
pawang opinyon.
______1. Ang misyon mo sa buhay ay sumasagot sa katanungan “Bakit ako nandito sa
mundo?’
50
______2. Ang misyon at bisyon ay iisa lamang.
______3. Nakatutulong ang pagkamahinahon sa pagkamit ng iyong misyon sa buhay
sa paraang kinakalma nito ang iyong isip upang makapag-isip nang maayos
sa anumang situwasyon.
______4. Ayon sa manunulat na si Rick Warren, ang pinakamahalagang katanungan
upang mapabuti ng tao ang kaniyang sarili ay ang “Ano ang bisyon mo sa
mundo?
______5. Isa sa mga layuning sinabi ni Rick Warren sa kaniyang aklat ay ang “pagsamba.”
______6. Ang bisyon ay ang nagpapahiwatig ng gusto mapuntahan o maabot ng isang tao.
.
______7. Ang pagkakaroon ng misyon sa buhay ay nakabubuti para sa bawat indibidwal
nc
ngunit hindi kailanman sa kabuuan ng isang bansa o pamayanan.
______8. Pinamagatang “The Purpose Driven Life” ang aklat ni Rick Warren.
______9. Ang misyon ng isang tao sa buhay ay walang epekto sa misyon sa buhay ng ibang
tao.
______10. Hindi kinakailangang planuhin ang mga hakbang upang makamit ang misyon
,I
sa buhay.
Susi sa Pagwawasto:
1. T
2. P
3. T
4. P
5. T
up 6. T
7. P
8. T
9. P
10. P
ro
V. Takdang-aralin
1. Ano ang estadistika ng mga Pilipinong nangingibambansa upang magtrabaho?
lG
2. Ano-ano ang dahilan ng kanilang pagtatrabaho sa ibayong dagat?
Aralin 18 Suriin ang Lokal at Global na Demand

ba
sa Paggawa
I. Mga Layunin
Vi

• nauunawaan ang kahalagan ng kaalaman sa mga lokal at global na demand sa
paggawa;
• natutukoy ang mga trabahong may mataas na lokal at global na demand;
• naipapakita ang kahalagahan ng kasipagan at pagtitiyaga upang magtagumpay sa
trabaho sa pamamagitang isang dula-dulaan; at
51
• naipapahayag ang saloobin tungkol sa kasalukuyang estado ng mga manggagawa
sa ating bansa.
II. Paksang-aralin
PAKSA: Suriinang Lokal at Global na Demand sa Paggawa
A. Konsepto
Mahalaga para sa bawat tao ang makakuha ng trabahong makapagbibigay kita
sa kaniya. Sa pagtatrabaho, matutustusan ang mga pangangailangan at mabibigyan
nang matiwasay na pamumuhay ang sarili at ang pamilya. Gayunman, hindi lahat
.
ng Pilipino, nakapagtapos man ng pag-aaral o hindi, ay nakakukuha agad ng trabaho.
nc
Isa sa mga dahilan ay wala silang makuhang trabahong babagay sa kanilang kurso.
Kaya naman mahalagang pag-aralan munang maaigi kung anong kursong akademiko
o teknikal-bokasyonal ang kukunin upang makahanap ng trabaho sa loob at labas ng
bansa.
,I
B. Kagamitan
kompiyuter, Internet connection, projector, telebisyon, cartolina, marker, colored
paper, chalk
C. Sanggunian
up
“Jobstreet: Gov’t jobs are in demand,” ABS-CBN News, https://www.youtube.com/
watch?v=NGd0DRFEyWo
ro
“24 Oras: Dalawang milyong trabaho sa Europa, naghihintay sa mga dayuhan
kabilang ang mga OFW,” GMA News, https://www.youtube.com/watch?v=yaFWjOELCDk
“Tapatan Ni Tunying: Job hunting diffculties,” ABS-CBN News, https://www.youtube.
com/watch?v=39W2UZ_LzkI.
lG
III. Pamamaraan
A. Pagganyak
• Magpanood ng tatlong video mula sa YouTube na nagpapakita ng kalagayan ng
employment sa Pilipinas. Sa pagpapanood ng video, magkakaroon ng sapat na ideya
ba
ang mga mag-aaral kung ano-ano ang mga in demand na trabaho sa loob at labas
ng bansa, mga kuwalipikasyong hinahanap, at mga suliraning kinahaharap ng mga
taong naghahanap ng trabaho.
• Ipanood ang unang YouTube video na may pamagat na: Jobstreet: Gov’t jobs are in
demand (link: https://www.youtube.com/watch?v=NGd0DRFEyWo).
Vi
• Sumunod na ipanood ang video na: 24 Oras: Dalawang milyong trabaho sa Europa,
naghihintay sa mga dayuhan kabilang ang mga OFW (link: https://www.youtube.
com/watch?v=yaFWjOELCDk).
• Panghuling ipanood ay ang: Tapatan Ni Tunying: Job hunting diffculties (link:
https://www.youtube.com/watch?v=39W2UZ_LzkI).
52
• Pagkatapos ipanood ang tatlong video, itanong ang sumusunod sa mga mag-aaral:
1. Ayon sa unang video, ano-ano raw ang trabahong in demand sa loob ng bansa?
Bakit in demand ang mga trabahong ito?
2. Sa ikalawang video naman, ano-ano raw ang in demand na trabaho sa Europe?
3. Ano-ano ang mga paalala ng mga eksperto sa mga naghahanap ng trabaho sa
dalawang video na napanood?
4. Sa ikaapat na video, ano-ano ang problemang kinakaharap ng lalaki na
naghahanap ng trabaho?
• Talakayin ang aralin. Sa pagpapaliwanag ng aralin, bigyang-pokus ang sumusunod
.
na punto:
nc
a. kahalagahan ng pagkakaroon ng sapat na kaalaman sa lokal at global na de-
mand sa paggawa
b. mga in demand na trabaho
c. mga katangiang dapat taglayin ng isang empleyado at naghahanap ng trabaho
d. kahalagahan ng pagtitiyaga at kasipagan bilang isang taong naghahanapbuhay
,I
C. Iba pang Gawain
• Pangkatin ang mga mag-aaral sa tatlo. Bawat pangkat ay kinakilangang bumuo
ng isang role play o dula-dulaan na nagpapakita ng kasipagan at pagtitiyaga sa
up
trabaho o paghahanap ng trabaho.
• Bubunot ang lider ng bawat pangkat ng isang sitwasyon na gagawan nila ng
dula-dulaan. Dapat maipakita sa dula ang mga magagandang katangian ng isang
manggagawa, kabilang na ang kasipagan at pagiging matiyaga upang magtagumpay.
• Narito ang tatlong sitwasyong pagpipilian ng bawat pangkat:
ro
1. Bagong gradweyt lamang si Julie sa kolehiyo. Nagtapos siya ng Bachelor
in Journalism. Hindi tulad ng kaniyang mga kamag-aral, kailangan nang
magtrabaho agad ni Julie pagkagradweyt. Kaya naman nagtungo agad si Julie
sa job fair na inorganisa ng kanilang pamahalaang lokal. Ipakita sa dula ang
lG
katangian ng isang pursigidong Pilipino na naghahanap ng trabaho.

2. Nagtapos ng kursong nursing si Mylene at mayroon na siyang lisensya.
Nakapagtrabaho na rin siya bilang nurse sa isang ospital sa Maynila sa loob
ng dalawang taon. Ngunit dahil hindi sapat ang kinikita niya rito sa Pilipinas,
nag-apply at natanggap namang nurse si Mylene sa Canada. Ipakita ang
ba
magagandang katangiang tinataglay ng isang manggagawang Pilipino sa

ibayong dagat.
3. Unang araw ni Jason sa kaniyang unang trabaho pagkatapos grumadweyt.
Kinakabahan man, handang-handa na si Jason na harapin ang bagong yugto
ng kaniyang buhay. Natanggap siya bilang isang editorial assistant sa isang
Vi
kilalang publishing house sa Quezon City. Ipakita sa dula-dulaan ang mga dapat
taglayin at ipakita ni Jason bilang isang nag-uumpisang empleyado.
• Bigyang marka ang bawat pangkat ayon sa sumusunod na rubrik:
53
PANG MANGHA
PAUNLARIN
1 3 5
Angkop sa paksa
Pagkamalikhain
Kaayusan ng pagtatanghal
Husay ng dialogue
.
nc
D. Paglalapat
• Pasulatin ng sanaysay ang mga mag-aaral tungkol sa sumusunod na paksa:
“Kalagayan ng mga Manggagawang Pilipino sa Loob at Labas ng Bansa.”
• Ang sanaysay na ito ay maglalabas ng saloobin ng mga mag-aaral tungkol sa
kasalukuyang lagay ng ating employment.
,I
• Pagkatapos maisulat ang sanaysay, ipabasa sa mga mag-aaral ang kanilang likha.
IV. Ebalwasyon
up
• Ipasagot ang Pagsubok, gawain A, B, at C sa pp. 211–212 ng aklat. Ang mga gawaing
ito ay susubok sa mga mag-aaral na kumilatis ng mga kilalang personalidad batay sa
kanilang abilidad at larangan o trabahong napili. Gayundin ang pagtukoy sa mga in
demand na trabaho at ang kahalagahan ng kasipagan.
ro
V. Takdang Aralin
1. Ano ang dahilan kung bakit sinisikap mong magkaroon nang magandang edukasyon?
2. Ano-ano ang mga hakbang na ginagawa mo upang mapahalagahan ang pagkaka-
lG
roon ng oportunidad na makapag-aral?
Aralin 19 Pag-aaral: Paghahanda Natin

ba
para sa Kinabukasan
I. Mga Layunin
Vi

• nalalaman ang kahalagahan ng pag-aaral sa pagpili ng kursong akademiko o
teknikal-bokasyonal, negosyo, o hanapbuhay;
• natutuklasan ang iba’t ibang dahilan kung bakit mahalaga ang pag-aaral;
• nakagagawa ng repleksiyon tungkol sa isyu ng lipunan na may kinalaman sa
edukasyon; at
54
• nakagagawa ng isang panata na sila ay magiging mabuting mag-aaral upang
maging matagumpay sa buhay.
II. Paksang-aralin
PAKSA: Pag-aaral: Paghahanda Natin para sa Kinabukasan
A. Konsepto
Ang pag-aaral ay pundasyon ng matiwasay na kinabukasan. Ang bawat pagdadaanan
at matutuhan ng mga mag-aaral sa loob ng paaralan ay makatutulong sa kanila upang
matahak ang tamang landas. Kaugnay nito, mahalagang matukoy at maunawaan ng
.
mga mag-aaral na kailangan nilang pagsikapan ang pag-aaral at pag-ibayuhin ang
nc
kanilang mga abilidad upang makapagtapos nang matiwasay at mapaghandaan ang
kanilang kinabukasan.
B. Kagamitan
cartolina, marker, chalk, projector, kompiyuter, telebisyon, Internet
,I
C. Sanggunian
up
“Dalawang kable, tanging tulay ng ilang bata patungo sa paaralan (Motorcycle
Diaries ni Jay Taruc),” GMA News and Public Affairs, https://www.youtube.com/
watch?v=uLK3SzmYgos0.
III. Pamamaraan
ro
A. Pagganyak
• Bilang pambungad sa aralin, ipasagot ang isang tsart na tutukoy sa ipinakikitang
pagpapahalaga ng mga mag-aaral sa kanilang pag-aaral. Isulat ang tsart sa isang
lG
cartolina at ididikit sa pisara.

• Ang nilalaman ng tsart ay ang sumusunod:
Panuto: Pag-aralan ang mga pahayag sa unang hanay ng tsart. Nilalaman nito
ang mga gawaing dapat ginagampanan ng isang mag-aaral. Lagyan ng tsek (√)
ang PALAGI kung lagi mong ginagawa ang gampanin at punan naman ng tsek
ang MINSAN kung hindi ganoon kadalas ang iyong pagtupad sa gampaning iyon.
ba
Kinakailangang maging matapat ang pagsagot sa tsart.

Mga Gampanin Palagi Minsan
1. Nag-aadvance reading ng mga aralin
2. Gumagawa ng mga takdang-aralin
Vi
3. Nagrerebyu nang maigi tuwing may mga pagsusulit

4. Nagbabasa ng mga aklat na makatutulong sa pagdagdag ng aking kaalaman
5. Nagpapasa ng proyekto o gawain nang nasa oras
6. Nakikinig nang maigi sa guro tuwing oras ng talakayan
7. Nakikilahok sa talakayan
8. Dumarating sa paaralan nang maaga o nasa oras
55
9. Nakikilahok sa mga patimpalak sa paaralan
10. Iniuulat sa magulang ang mga naganap sa paaralan at humihingi ng dagdag
kaalaman o payo sa mga ito
11. Hindi madalas lumiban sa klase
12. Nagbabahagi ng kaalaman sa mga nakababatang kapatid o sa kamag-aral na
nahihirapang unawain ang aralin
13. Iginagalang ang mga guro, kamag-aral, at iba pang kawani ng kanilang paaralan
14. Inuuna ang mga gawaing pampaaralan kaysa sa ibang mga gawain tulad ng
paglalaro ng kompiyuter at pagba-browse sa social media
.
15. Inaalagaang mabuti ang mga kagamitan sa pag-aaral tulad ng mga aklat,
nc
kwaderno, ballpen, at iba pa
• Pagkatapos magsagot ng mga mag-aaral, bigyan ito ng ebalwasyon.
• Kung ang mag-aaral ay mayroong 8 o higit pang sagot na PALAGI, ipinakikita nito
na mayroong magandang pagpapahalaga sa pag-aaral ang mga mag-aaral. Kung
,I
mas marami naman ang naisagot nilang MINSAN, kinakailangan pang paunlarin
ng mga mag-aaral ang kanilang pagpapahalaga sa kanilang pag-aaral.
up
• Tumawag ng limang mag-aaral na nakakuha ng 8 o higit pang PALAGI na sagot sa
tsart. Itanong sa mga natawag na mag-aaral ang sumusunod:
1. Ano-ano ang nagiging inspirasyon o motibasyon mo upang mag-aral nang mabuti
at pahalagahan ang iyong pag-aaral?
2. Ano-ano ang nagiging magandang dulot sa iyo ng pagkakaroon ng pagpapahala-
ro
ga sa pag-aaral?
3. Ano ang maipapayo mo sa iyong mga kamag-aral upang mas pag-igtingin pa ang
kanilang disiplina sa pag-aaral?
• Matapos ang pagbabahagi, talakayin ang aralin. Bigyang-pokus ang sumusunod na
lG
punto sa pagpapalawig ng aralin:

a. kahalagahan ng pag-aaral sa pagpili ng kurso sa kolehiyo at hanapbuhay
b. mga paraan upang maipakita ang pagpapahalaga sa pag-aaral
c. mga dahilan kung bakit ang pag-aaral nang mabuti ay paghahanda para sa
magandang kinabukasan
• Pagkatapos ng talakayan, hayaang magkaroon ng paglilinaw o dagdag katanungan
ba
ang mga mag-aaral
C. Iba pang Gawain

• Upang higit na magkaroon nang pagpapahalaga ang mga mag-aaral sa kanilang pag-
aaral, ipanood sa kanila ang isang dokumentaryo ng GMA News na nagpapakita ng
Vi
paghihirap ng mga mag-aaral sa isang lalawigan sa Rehiyon IV upang makapasok

sa kanilang paaralan.
• Ang video ay mapapanood sa YouTube na may pamagat na: Dalawang kable, tanging
tulay ng ilang bata patungo sa paaralan (Motorcycle Diaries ni Jay Taruc) (link:
https://www.youtube.com/watch?v=uLK3SzmYgos0).
56
• Matapos ipanood sa mga mag-aaral ang video, atasan silang gumawa ng isang
papel-reaksiyon tungkol dito. Ipasulat din sa kanila ang kanilang mungkahi upang
matugunan ang problema, ang kanilang naging pagtatanto sa video, at ang nakuha
nilang aral dito.
D. Pagsasabuhay
• Bilang paghahanda sa kanilang magandang kinabukasan, ipakompleto ang panata
sa ibaba na mas pahahalagahan pa nila ang kanilang pag-aaral. Ipasulat ito sa
isang malinis na papel. Isa-isang ipabasa sa klase ang kani-kanilang mga panata.
.
Ako si _________________________, ay nangangakong mas pahahalagahan ko pa
nc
ang aking pag-aaral upang mas maging handa ako sa kursong kukunin sa kolehiyo,
akademiko man o teknikal bokasyonal, gayundin sa hanapbuhay o negosyong aking
mapipili kapag natapos ko na ang aking pag-aaral.
Bilang unang hakbang sa pagbabagong ito, ipinapangako kong babaguhin ko ang
ilang mga hindi kanais-nais na gawain kong nakasasagabal sa aking pag-aaral tulad
,I
ng (1) ________________, (2) _______________________, (3) _____________________, at
(4) __________________.
Uumpisahan ko sa araw na ito ang mga pagbabagong ito at isasabuhay hang-
IV. Ebalwasyon
up
gang sa makatapos ako ng pag-aaral.
• Ipasagot ang Pagsubok, gawain A, B, at C, pp. 220-221 sa mga mag-aaral. Ang mga
gawaing ito ay susubok sa kanilang pag-unawa sa aralin, gayundin ang kanilang
ro
kakayahang bumuo ng plano upang magkaroon ng magandang kinabukasan.
Susi sa Pagwawasto:
A.
lG
1. TAMA 5. TAMA
2. TAMA 6. TAMA
3. TAMA 7. TAMA
4. MALI 8. MALI
B-C. (Ang sagot ng mga mag-aaral ay maaaring hindi magkakatulad.)
ba
V. Takdang-aralin
1. Magsaliksik ng isang kilalang personalidad na nagtagumpay sa buhay dahil sa ip-
inamalas niyang pagpapahalaga sa edukasyon. Isulat sa kwaderno ang bahagi ng
kaniyang buhay na hinahangaan mo.
Vi
2. Basahin ang Aralin 20 sa pp. 222-233 ng aklat.
57
Aralin 20 Paggawa Bilang Pag-aalay
Natin ng Serbisyo
I. Mga Layunin
• naipaliliwanag ang kahalagahan ng paggawa bilang pag-aalay ng serbisyo;
.
• nakapagbibigay nang magagandang katangian sa pag-aalay ng serbisyo; at
nc
• naipapakita sa pamamagitan ng jingle o awitin ang magandang dulot ng pag-aalay
ng serbisyo..
II. Paksang-aralin
PAKSA: Paggawa Bilang Pag-aalay Natin ng Serbisyo
,I
A. Konsepto
Ang paggawa ay maituturing nating mga Pilipino na pag-aalay ng serbisyo. Liban
sa paghahangad ng magandang kita, ang bawat trabaho ng mga manggagawang
up
Pilipino ay kilos ng pagtulong sa kanilang sarili, pamilya at pamayanan. Dahil sa mga
serbisyong ibinibigay ng bawat bahagi ng ating bansa ay nagiging mas maunlad at
mapayapa ang ating lipunan.
B. Kagamitan
cartolina, marker, chalk, music player, mga instrumento
ro
C. Sanggunian
lG
III. Pamamaraan
A. Pagganyak
• Magpalaro ng Pinoy Henyo sa mga mag-aaral. Sa pagkakataong ito, mga trabaho
lamang at propesyon ang mga salitang pahuhulaan sa laro. Hindi muna sasabihin
ba
ng guro na puro propesyon at trabaho lamang ang mga salita upang manatili ang
rules ng larong Pinoy Henyo.
• Ang larong ito ay magpapakita ng kanilang kakayahan at kaalaman sa iba’t ibang
trabaho o propesyon na nagbibigay ng serbisyo sa atin.
• Ilan sa mga salitang maaaring pahulaan ay ang sumusunod:
Vi
a. panadero
b. pulis
c. kartero
d. barbero
e. call center agent
58
1. Paano ninyo natukoy ang mga propesyon o hanapbuhay na pinahulaan sa laro?
2. Ano ang kahalagahan ng bawat propesyon o hanapbuhay sa buhay ng tao?
3. Ano ang nais ninyong maging hanapbuhay o propesyon sa hinaharap? Bakit?
• Talakayin ang aralin at bigyang-pokus ang sumusunod na punto ng aralin:
a. kahalagahan ng paggawa bilang pag-aalay ng serbisyo
b. magagandang katangian ng isang taong manggagawa o nagbibigay ng serbisyo
c. iba’t ibang serbisyo na mahalagang maibigay sa kapuwa upang umunlad
.
4. Hayaan ang mga mag-aaral na magbigay ng repleksiyon o paglilinaw tungkol sa
nc
aralin.
C. Iba pang Gawain

• Pangkatin ang klase sa tatlo. Bawat pangkat ay atasang gumawa ng isang jingle
performance o paggawa o pagpapalit ng liriko ng mga kanta upang iakma sa isang
,I
paksa. Sa pagkakataong ito, ang dapat maging paksa ng kanilang jingle ay ang
magandang dulot ng pagbibigay ng serbisyo.
• Bawat pangkat ay bigyan ng sapat na panahon upang isagawa ang jingle. Bawat
pangkat ay kailangang magtanghal sa loob ng limang minuto.
Criteria up
• Bigyan ng marka ng ang bawat pangkat sa pamamagitan ng sumusunod na rubrik:
Kailangan
Pang
Paunlarin
Maayos Kamangha-
mangha
ro
3
1 5
Pagkamalikhain sa pagbabago ng liriko ng
kanta
lG
Kagandahan ng pagtatanghal
Pagkakatugma sa Paksa
D. Paglalapat
• Ipasagot ang Pagpukaw, Gawain A at B sa pp.223–224 ng aklat. Ang mga gawaing
ba
ito ay susukat sa kakayahan ng mga mag-aaral na tukuyin ang kanilang mga ga-
wain sa araw-araw at ang kahalagahan nito.
• Ang sagot ng mga mag-aaral ay maaaring iba-iba.
IV. Ebalwasyon
Vi
Panuto: Kompletuhin ang tsart sa pamamagitan ng pagbibigay ng magagandang katangian

ng isang manggagawa o propesyon na nakasulat sa tsart. Ang mga katangiang dapat ilagay
ay mga katangiang HIGIT NA KAILANGAN upang makapag-alay ng magandang serbisyo
ang manggagawa.
59
HANAPBUHAY/TRABAHO/PROPESYON MAGAGANDANG KATANGIANG
KAILANGAN
1. Pulis a.
b.
c.
2. Guro a.
b.
c.
.
3. Traffic Enforcer a.
nc
b.
c.
4. Journalist a.
b.
c.
,I
5. Karpintero a.
b.
c.
up
• Ang sagot ng mga mag-aaral ay iba-iba. Gabayan ang mga mag-aaral sa pagwawasto
ng gawain.
V. Takdang-aralin
ro
• Magpasulat sa mga mag-aaral ng magagandang katangiang dapat nilang taglayin
upang maging isang mabuting anak, kamag-aral, at bahagi ng pamayanan.
lG
ba
Vi
60
Rubrik sa Pagsulat ng Salaysay
Kraytirya Oo Hindi
1. Malinaw ko bang naikuwento ang pagkakasunod-sunod ng
mahahalagang pangyayari?
2. Buong katapatan ko bang nagbigyang-buhay ang karakter ng mga
tauhan?
.
3. Nagawa ko bang magkakaugnay ang panimula, gitna, at pangwakas ng
nc
kuwento?
4. Angkop ba ang mga pananalitang aking ginagamit?
5. Nailalarawan ko ba ang tagpuan ng kuwento nang ayon sa
pangangailangan nito sa kuwento?
,I
6. Naging masining ba ang aking pagkukuwento?
up
ro
Rubrik sa Pagsulat ng Diyalogo
Kraytirya 4 3 2 1
lG
1. Magkakaugnay ang nilalaman ng bawat diyalogo

2. Maayos ang organisasyon ng mga diyalogo
3. Isinaalang-alang ang mekaniks sa pagsulat ng mga diyalogo
4. Nauunawaan ang salitang nakapaloob sa diyalogo
ba
Kabuuan:
Pagpapakahulugan
Vi
16 – 20 – Lubhang Katangi-tangi
11 – 15 – Bahagyang Katangi-tangi
6 – 10 – Katangi-tangi
1–5 – Hindi Katangi-tangi
61
Rubrik sa Pagsulat ng Reaksiyon
Puntos
Kraytirya
1 2 3
1. Tapat
2. Makatotohanan
3. Naglalaman ng makahulugang reaksiyon
.
4. May batayan ang reaksiyon
nc
5. Angkop ang reaksiyon sa wakas ng alamat na binasa
6. Nagtataglay ng mga katangian ng isang reaksiyon
7. Nagsasaad ng damdamin ang bawat reaksiyon
,I
8. Wastong gamit ng kawsatib na pang-ugnay
Kabuuan:
21 – 24
17 – 20
up
Pagpapakahulugan
– Napakahusay
– Mahusay
ro
11 – 16 – Hindi Mahusay
1 – 10 – Kailangan Pang Paunlarin
lG
ba
Vi
62
Rubrik sa Komik Istrip
Kraytirya 4 3 2 1
1. Masasalamin sa diyalogo at komik istrip and katotohanan ng
pangyayari..
2. Masining ang pagkakabuo ng diyalogo at ang pagdrowing nito sa
komik istrip.
.
3. Naipakita ang pagiging orihinal ng akda.
nc
4. Angkop at wasto ang gamit ng mga kaantasan ng pang-uri sa ilang
diyalogo.
5. Isinaalang-alang ang mga elementong kailangan sa pagsulat ng
diyalogo.
,I
6. Binigyang-pansin ba ang wastong mekaniks sa pagsulat ng bawat
diyalogo na may komik istrip
Kabuuan:
20 – 24
up
Pagpapakahulugan
– Napakahusay
ro
16 – 19 – Mahusay
12 – 15 – Hindi Mahusay
1 – 11 – Kailangan Pang Paunlarin
lG
Rubrik sa Simposyum o Pangkatang Talakayan
Mga Tanong Oo Hindi

ba
1. Ang paksa ba ng gagawing simposyum ay tungkol sa kinalabasan ng

sarbey sa kaligirang pangkasaysayan ng epiko?
2. May isa bang moderator na mamamagitan sa mga panauhin at
tagapanood?
Vi
3. Gagawin bang dalawang bahagi ang symposium?

4. Magiging matagumpay ba ang simposyum kung isaalang-alang ang
partisipasyon ng mga manonood o tagapakinig?
5. Dapat bang limitahan ang pagsasalita ng bawat tagapagsalita?
6. Dapat bang pormal ang uri ng simposyum na gagawin para sa sariling
paaralan?
63
Rubrik sa Pagsulat ng Talambuhay
Kraytirya 20% 15% 10% 5%

1. Kilala sa bansa ang taong aking ginawan ng talambuhay
2. Binubuo ng tatlong bahagi ang talambuhay na aking isinulat
3. Detalyado ang mga impormasyong isinulat ko upang mabuo ang
talambuhay
.
4. May maayos na pagkakasunod-sunod ang mga pangyayari sa kaniyang
nc
buhay
5. Nagkakaroon ng pananaliksik upang iwasto ang mga impormasyong
isinama sa pagsulat ng talambuhay
6. Gumamit ng mga pandiwa upang maging maliwanag ang mga
,I
pangyayari sa buhay na ginawan ng talambuhay
7. Naging malinaw ang pagkakasalaysay ng mga dahilan ng pagiging
bayani niya
Kabuuan:
up
Pagpapakahulugan
ro
110 – 140 – Pinakamataas
70 – 109 – Mataas
30 – 69 – Mababa
0 – 29 – Pinakamababa
lG
ba
Vi
64
Rubrik sa Pagbuo ng Photo Doc
Kraytirya 4 3 2 1
1. Malinaw ang mga larawang inilagay
2. Naglalarawan ito ng lugar na tinutukoy sa epiko
3. May kaugnayan sa nilalaman ng epiko ang mga larawan
4. Batay sa pananaliksik ang pagpili ng mga larawang gagamitin
.
5. Masining
nc
6. May orihinalidad
7. Maayos and pagkakalagay ng mga larawan
Kabuuan:
,I
Pagpapakahulugan
23 – 28
17 – 22
11 – 16
7 – 10
up
– Naisagawa nang Maayos
– Naisagawa Lamang
– Naisagawa nang Hindi Maayos
– Walang Naisagawa
ro
lG
ba
Vi
65
Rubrik sa Pagsulat ng Monologo
Kraytirya 4 3 2 1
1. Angkop ang nilalaman ng monologo sa paksa
2. Kaugnay ang nilalaman sa paraan ng pagmomonologo
3. Taglay ang mga elemento ng masinig na pagmoonologo
.
4. Maayos ang pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari
nc
5. Tapat sa pagbibigay ng interpretasyon
Kabuuan:
,I
Pagpapakahulugan
16 – 20 – Angkop na angkop
11 – 15 – Di-gaanong Angkop
6 – 10
1–5
up
– Angkop
– Hindi Angkop
ro
Rubrik sa Pagsulat ng Dasal
lG
Kraytirya 4 3 2 1
1. Taimtim ang pagpapahayag
2. Makatotohanan ang idinadalangin
3. Makahulugan
ba
4. May angkop na damdamin

5. Angkop ang mga salitang ginamit
Kabuuan:
Vi
Pagpapakahulugan
16 – 20 – Lubos na Naisagawa
11 – 15 – Naisagawa
6 – 10 – Bahagyang Naisagawa
1–5 – Hindi Naisagawa
66

4190-8 EsP Gr9

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

4190-8 EsP Gr9

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Series

Karapatang-ari ©2018 ng Vibal Group, Inc.

Reserbado ang lahat ng karapatan. Ang alinmang bahagi nito ay hindi ­maaa­ring

YUNIT I ANG PAPEL NG LIPUNAN SA TAO

YUNIT II ANG TUNGKULIN NG TAO SA LIPUNAN

Aralin 8 Paggawa Tagapagtaguyod ng Ating Dignidad........................................ 22

Aralin 10 Makibahagi Para sa Kabutihan Nating Lahat.......................................... 28

III MGA KAUGNAY NA PAGPAPAHALAGA SA PAGAWA

Aralin 11 Katarungang Panlipunan, Ipaglaban Natin............................................. 31

Aralin 13 Mabubuti Nating Katangian, para sa Magandang Kinabukasan............. 37

Aralin 14 Oras, Pamahalaan Natin Para sa Kaayusan ng Paggawa..................... 40

Aralin 15 Responsableng Kasapi Tayo ng Pamayanan......................................... 43

Aralin 16 Pagpili ng Kurso ng Naaayon sa Bawat Isa sa Atin................................ 46

Aralin 18 Suriin Natin, mga Lokal at Global na Demand sa Paggawa................... 51

Aralin 19 Pag-aaral: Paghahanda Natin para sa Kinabukasan.............................. 54

Aralin 20 Paggawa Bilang Pag-aalay Natin ng Serbisyo........................................ 58

Naipamamalas ng mag- Ang mag-aaral ay inaasahan na: Mapanagutan

Naipamamalas ng mag- Ang mag-aaral ay inaasahan na: Kahusayan sa Paggawa

PAKSA: Ang Lipunan Tungo sa Kabutihan Nating Lahat

Publishing House, Inc. 2018.

PHOTO: Batang nagmamano sa nakatatanda

C. Iba pang Gawain

ng mga mungkahing proyektong nagsasabuhay ng kabutihang panlahat na

____________ 9. Sinusunod ng mga kabataan ng Baranggay Mabuhay ang curfew sa

5. Respeto sa pagkatao ng kapuwa

Aralin 2 Kayang-kaya Natin Ito, Tulong-tulong Tayo

Ang Prinisipyo ng Subsidiarity naman ay ang pagpapakita ng kakayahan at obligasyon ng

Non-government organizations (NGOs) ordinansa

organisadong pangkat tulong

• Upang higit na maunawaan ng mga mag-aaral ang konsepto ng subsidiarity,

C. Iba pang Gawain

J. Pagboboluntaryo sa feeding program project ng baranggay

3. Sa iyong palagay, ano-ano ang maitutulong ng iyong pakikiisa sa pagpapatu

Aralin 3 Tayo nang Magkaisa Upang Pag-unlad ay

kakaisa ng mga mag-aaral upang makabuo ng square kahit nakapiring.)

C. Iba pang Gawain

kawalan ng pagkakaisa ayon sa kanilang isinagot sa naunang tsart. Ipagawa ito sa

Aralin 4 Pantay at Patas Tayo sa Lahat

KUWARTER Unang Kuwarter DURASYON 2 araw

C. Iba pang Gawain

Ipagawa ang Pagsasabuhay sa p. 47 ng aklat. Ang gawaing ito ay makapagmumulat

Aralin 5 Lipunang Silbi Tungo sa Mabuting Buhay

• nakagagawa ng pananaliksik hinggil sa mga lipunang sibil na kumikilos at tumutulong

sibil, media, at simbahan. Daan ito sa pagkakamit ng katarungang panlipunan, pang-

pakikilahok ng mamamayan, pangagalaga sa kapaligiran, kapayapaan, pagkakapantay-

• Ang lipunang sibil

ang sarili para sagutin dagdag na katanungan ng mga mag-aaral.

C. Iba pang Gawain

Criteria KAILANGAN MAAYOS KAMANGHA-

aalaga ng mga endangered

Cartolina, mga pantulong na biswal, makukulay na papel, marker, chalk, papel

AS LANISIM NA BITUG, INAKGAP, TA GINNAH

C. Iba pang Gawain

3. Tungkulin bilang kaibigan

4. Tungkulin bilang mamamayang Pilipino

KUWARTER Ikalawang Kuwarter DURASYON 2 araw

• nalalaman at natutukoy ang iba’t ibang uri ng batas;

• Pagkatapos maipakita ang lahat ng larawan, iwasto ito kasabay ng pagpapaliwanag

__________ 1. Bawal magtapon ng basura dito.

__________ 10. Ang tao ay sadyang sumasaya at nalulungkot paminsan-minsan.

• Ipasagot ang Pagsasabuhay sa p. 91 ng aklat. Sa gawaing ito, masusubok ang

Aralin 8 Paggawa Tagapagtaguyod ng Ating

3. Bakit hindi na bumalik ang taong grasa sa tapat ng tindahan?

Reserbado ang lahat ng karapatan. Ang alinmang bahagi nito ay hindi maaaring