ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

1. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ (ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΚΕΙΜΕΝΩΝ)

ΓΕΝΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΣΤΟΥΣ/ΣΤΙΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΑΞΗ

1. Στην αρχή της χρονιάς συνιστάται οι εκπαιδευτικοί να προβούν σε διαγνωστική αξιολόγηση μέσω
δοκιμασίας-τεστ (δοκιμασίας επιπέδου), που επιτρέπει τον προσδιορισμό των προϋπαρχουσών
γνώσεων, αλλά και των ελλείψεων - κενών, ώστε να προσαρμόσουν κατάλληλα τη διδασκαλία. Η
δοκιμασία αυτή διεξάγεται χωρίς προειδοποίηση των μαθητών/τριών και δε λαμβάνεται υπόψη στην
αξιολόγηση της επίδοσής τους. Η επανάληψη και η κάλυψη των κενών προβλέπεται κυρίως στο
πλαίσιο της 1ης διδακτικής ενότητας, αλλά οι εκπαιδευτικοί είναι σκόπιμο να αξιοποιούν κάθε κείμενο
για επανάληψη των φαινομένων που έχουν διδαχθεί.
2. Τα ερμηνευτικά σχόλια των κειμένων αξιοποιούνται με φειδώ από τον/την εκπαιδευτικό, όπου είναι
απολύτως αναγκαίο.
3. Κρίνεται σημαντική η αξιοποίηση των κειμένων του Επιμέτρου (παράλληλων κειμένων), προκειμένου
οι μαθητές/τριες να κατανοήσουν βαθύτερα το περιεχόμενο του κειμένου αναφοράς, το αξιακό
σύστημα που αυτό προβάλλει, καθώς και το ιστορικοκοινωνικό πλαίσιο στο οποίο εντάσσεται.
4. Η διδασκαλία των επιμέρους γραμματικοσυντακτικών φαινομένων είναι κειμενοκεντρική. Οι
μαθητές/τριες έρχονται σε επαφή με την αρχαία γλώσσα μέσα από τα αρχαία κείμενα και με τρόπο
διερευνητικό μαθαίνουν τα γραμματικά και συντακτικά φαινόμενα της γλώσσας. Κατά τη διδασκαλία
ενδείκνυται οι μαθητές/τριες να φέρνουν μαζί τους και τα βιβλία αναφοράς (Γραμματική - Συντακτικό)
και να τα χρησιμοποιούν, όταν και όπου χρειάζεται, με την καθοδήγηση του/της εκπαιδευτικού. Στο
πλαίσιο αυτό, κρίνεται σκόπιμο ο/η εκπαιδευτικός να ενημερώνει από το προηγούμενο μάθημα τους/τις
μαθητές/τριες ότι στο επόμενο θα πρέπει να έχουν μαζί τους το βιβλίο είτε της γραμματικής, είτε του
συντακτικού, ανάλογα με το φαινόμενο που θα μελετήσουν μέσα στο κείμενο.
5. Σε κάθε ενότητα, είναι σημαντικό η διδασκαλία των επιμέρους γραμματικοσυντακτικών ή
ετυμολογικών και λεξιλογικών φαινομένων να συνδέεται με αναφορές και παραδείγματα στη ν.ε.
Επίσης, προτείνεται η πορεία από το γνωστό προς στο άγνωστο, από τη συγχρονία στη διαχρονία.
6. Από τις ασκήσεις του σχολικού εγχειριδίου συνιστάται να προτιμώνται αυτές που ζητούν αναγνώριση
τύπων της α.ε. οι οποίοι δεν έχουν επιβιώσει στη ν.ε. (με τη μορφή ερωτήσεων πολλαπλής επιλογής,
συμπλήρωσης κενών, αντιστοίχισης) και την παραγωγή τύπων οι οποίοι έχουν επιβιώσει στη ν.ε. (με
ασκήσεις μετασχηματισμού λέξεων εντός φράσεων ως προς τον αριθμό, τη φωνή, τον χρόνο, την
πτώση).
7. Συνιστάται η διόρθωση των ασκήσεων να γίνεται στην τάξη από τους ίδιους τους μαθητές με
αξιοποίηση και των βιβλίων αναφοράς.
8. Επειδή δεν προβλέπεται η ύπαρξη λεξιλογικού πίνακα, προτείνεται η γλωσσική αξιοποίηση λέξεων
των κειμένων για εύρεση ομόρριζων (απλών ή σύνθετων) με έμφαση στον εμπλουτισμό του λεξιλογίου
των μαθητών/τριών στη ν.ε.
9. Δεν προτείνεται η διδασκαλία / επανάληψη της ετυμολογίας γραμμικά με βάση το υλικό του Β΄
μέρους των ενοτήτων, λίστες καταλήξεων και ασκήσεις με τύπους οι οποίοι δεν περιλαμβάνονται στα
κείμενα.
10. Κρίνεται σκόπιμο να επισημανθεί ότι η διδακτέα ύλη ως προς τα γραμματικοσυντακτικά
φαινόμενα της Β΄ Γυμνασίου, η οποία μεταφέρεται στη Γ΄ Γυμνασίου και η οποία έχει διδαχθεί κατά
την περυσινή σχολική χρονιά, θα ξαναδιδαχθεί στους/στις μαθητές/τριες κατά το σχολ. έτος 2016-2017
στο πλαίσιο επανάληψης και εμπέδωσης της ύλης.
ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΓΥΜΝΑΣΙΑ

Από το διδακτικό βιβλίο «Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Γ΄ Γυμνασίου» των Ν. Μπεζαντάκου, Β. Χαραλαμπάκου κ.ά, δε θα διδαχθούν οι ενότητες 3, 5, 7 και 12.
Οι υπόλοιπες ενότητες θα διδαχθούν δύο (2) ώρες την εβδομάδα κατά την περίοδο “Σεπτέμβριος - 15 Μαρτίου” ως ακολούθως:

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΣΚΟΠΟΣ ΜΕΣΟ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΩΡΕΣ

 Να διερευνήσουν οι Δοκιμασία – τεστ που περιλαμβάνει κείμενο Επιλέγονται ερωτήσεις που αποτιμούν τον βαθμό κατανόησης 1
εκπαιδευτικοί σε ποιο και ερωτήσεις επιλογής των διδασκόντων. του κειμένου, αλλά και κατάκτησης βασικών γνώσεων του
βαθμό οι συστήματος της α.ε. (λεξιλογικών, ετυμολογικών,
μαθητές/τριες μορφολογικών, συντακτικών). Σύμφωνα με τα προσδοκώμενα
διαθέτουν τις γνώσεις μαθησιακά αποτελέσματα της Α΄ και της Β΄ Γυμνασίου, αυτές
και δεξιότητες που αφορούν κυρίως:
απαιτούνται για την 1. Στην αναγνώριση μέσα στο κείμενο ή/και στην παραγωγή
κατάκτηση των νέων τύπων:
στόχων μάθησης, - ουσιαστικών και επιθέτων της α΄, β΄ και γ΄ κλίσης
ώστε να - οριστικής, υποτακτικής και προστακτικής ε.φ. και μ.φ.
προσαρμόσουν του εἰμί και βαρύτονων ρημάτων
κατάλληλα τις - των προσωπικών αντωνυμιών, της δεκτικής
διδακτικές και αντωνυμίας οὗτος, αὕτη, τοῦτο, της ερωτηματικής
μαθησιακές αντωνυμίας τίς/τί, της αόριστης αντωνυμίας τίς/τί και
διαδικασίες. των αναφορικών αντωνυμιών ὃς, ἥ, ὃ και ὃστις, ἥτις,
ὃ τι
2. Στη δομή της απλής πρότασης και στην επισήμανση
άμεσων - έμμεσων αντικειμένων και ονοματικών
προσδιορισμών
3. Στην παραγωγή και στη σύνθεση λέξεων.

Σημ: Η αναγνώριση τύπων της α.ε. που δεν έχουν επιβιώσει

στη ν.ε. προτείνεται να γίνει με τη μορφή ερωτήσεων
πολλαπλής επιλογής, συμπλήρωσης κενών και αντιστοίχισης,
ενώ η παραγωγή τύπων που έχουν επιβιώσει στη ν.ε. με
ασκήσεις μετασχηματισμού τους εντός φράσεων ως προς τον
αριθμό, τη φωνή, τον χρόνο, την πτώση.

ΑΝΑΚΛΗΣΗ ΚΑΙ ΕΜΠΕΔΩΣΗ ΓΝΩΣΗΣ – ΚΑΤΑΚΤΗΣΗ ΝΕΩΝ ΔΙΔΑΚΤΙΚΩΝ ΣΤΟΧΩΝ

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ - ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΑ, ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ

ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΕΙΜΕΝΑ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΣΥΝΤΑΚΤΙΚΑ Σ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΩΡΕΣ
ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ
 1. Να γνωρίσουν οι 1. Το κείμενο της ενότητας (σελ. 8 σχ. 1. Λεξιλόγιο.
1η μαθητές/τριες μια βιβλίου) Οι μαθητές/τριες επισημαίνουν στο κείμενο λέξεις Οι εκπαιδευτικοί 5
άλλη εκδοχή του - Τα γλωσσικά σχόλια της σελ. 9 που απαντούν και στη ν.ε., βρίσκουν ομόρριζές τους αξιοποιούν
μύθου για την Ελένη αξιοποιούνται στη διδακτική πράξη μερικώς και σχηματίζουν προτάσεις. πρωτίστως τα
και τον Τρωικό με στόχο την κατανόηση του περιεχομένου κείμενα, για να
πόλεμο. του κειμένου και την απόδοσή του στη ν.ε. 2. Ετυμολογικά, γραμματικοσυντακτικά υπηρετήσουν
2. Να διαμορφώσουν - Συζητούνται οι ιδέες και τα νοήματα του φαινόμενα. Επιλέγονται τα φαινόμενα τα οποία οι τους στόχους
άποψη για τα κειμένου με αξιοποίηση ή/και εμπλουτισμό εκπαιδευτικοί κρίνουν ότι χρήζουν επανάληψης και που έχουν θέσει
πραγματικά αίτια του των ερωτήσεων της σελ. 10 και αξιοποίηση εμπέδωσης από τους/τις μαθητές/τριες βάσει των βάσει της
Τρωικού πολέμου. των παράλληλων κειμένων της σελ. 100 και αποτελεσμάτων της διαγνωστικής αξιολόγησης. διαγνωστικής
3. Να αξιολογήσουν των ερωτήσεων που τα συνοδεύουν (σελ. αξιολόγησης.
την άποψη του 101). Μπορεί ως αφόρμηση της Από τις σελ. 11-
Ηροδότου σχετικά με διδασκαλίας να επιλεγεί το πρώτο 13 του σχ.
τον Τρωικό πόλεμο. παράλληλο κείμενο (απόσπασμα από το βιβλίου
4. Να ποίημα Ελένη του Γ. Σεφέρη). επιλέγουν από
αποκωδικοποιήσουν - Για τις εκδοχές του μύθου της Ελένης τις
τις συντακτικές - μπορεί να αξιοποιηθεί σχετικό κείμενο που επαναληπτικές
νοηματικές σχέσεις επισυνάπτεται στα ερμηνευτικά σχόλια του ασκήσεις εκείνες
που συνέχουν το εμπλουτισμένου βιβλίου μαθητή στο που υπηρετούν
κείμενο, ώστε να Ψηφιακό Σχολείο: τους στόχους
μπορούν να το http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show. αυτούς.
αποδώσουν στη ν.ε. php/DSGYM-C106/502/3268,13323/ .
5. Να εμπεδώσουν
ύλη που έχουν 2. Το κείμενο που επέλεξε ο/η
διδαχθεί σε εκπαιδευτικός για τη διαγνωστική
ετυμολογικό και αξιολόγηση μπορεί να αξιοποιηθεί στο
μορφοσυντακτικό πλαίσιο της επανάληψης.
επίπεδο στην Α΄ και
στη Β΄ Γυμνασίου.
1. Να συζητήσουν οι Το κείμενο της ενότητας (σελ. 14 σχ. 1. Λεξιλόγιο – Ετυμολογικά.
2η μαθητές/τριες τη βιβλίου) Με αφορμή τα κείμενα (της ενότητας και το 3
σημασία που - Τα γλωσσικά σχόλια της σελ. 15 παράλληλο), οι εκπαιδευτικοί μπορούν να ζητήσουν
απέδιδαν οι αρχαίοι αξιοποιούνται στη διδακτική πράξη από τους/τις μαθητές/τριες:
Έλληνες στην επιλεκτικά, με στόχο την κατανόηση του - να επισημάνουν λεξιλογικές επιβιώσεις στη ν.ε.
αυτοθυσία για χάρη περιεχομένου του κειμένου και την - να δημιουργήσουν λέξεις με παραγωγή και
της πατρίδας και να απόδοσή του στη ν.ε. σύνθεση στην α.ε. και στη ν.ε. Όπου κρίνουν
διερευνήσουν τυχόν - Προτείνεται η υφολογική προσέγγιση του σκόπιμο, μπορούν να καθοδηγούν τους/τις
ανάλογες σύγχρονες κειμένου μέσα από τον εντοπισμό των μαθητές/τριες, προτείνοντας παραγωγικές
αντιλήψεις. αντιθετικών ζευγών και των επιθέτων. καταλήξεις ή ζητώντας από αυτούς να επισημάνουν
2. Να προσδιορίσουν - Συζητούνται οι ιδέες και τα νοήματα του τις μεταβολές που υφίστανται οι λέξεις κατά τη
το είδος και τον σκοπό κειμένου με αξιοποίηση ή/και εμπλουτισμό σύνθεση
του κειμένου και να των ερωτήσεων της σελ. 16 και αξιοποίηση - να εντοπίσουν στα κείμενα ετυμολογικά συγγενείς
συσχετίσουν τη χρήση του παράλληλου κειμένου της σελ. 101 και των λέξεων της ν.ε. που τους δίνουν: π.χ. να τους
των επιθέτων και δη των ερωτήσεων που το συνοδεύουν. δώσουν τη λέξη «θήκη» και να βρουν το ρ.
του υπερθετικού «τίθενται»
βαθμού με αυτόν. Για αξιοποίηση διαδικτυακού εννοιολογικού - να βρουν στη ν.ε. λέξεις ομόρριζες αυτών του
3. Να επισημάνουν τις χάρτη και παραγωγή συνεργατικής κειμένου: π.χ. τη λέξη «παράθεση» για το ρ.
συντακτικές και μετάφρασης στο πλαίσιο της διδασκαλίας «τίθενται».
νοηματικές σχέσεις αυτής της θεματικής ενότητας, βλ. το
που θα τους ομώνυμο σενάριο διδασκαλίας στο Δε θα διδαχθεί το Β΄ μέρος (σελ. 16-17 του σχ. Ενδεικτικά:
διευκολύνουν στην αποθετήριο εκπαιδευτικών σεναρίων βιβλίου) ως έχει. Σελ. 21: 1, 2
απόδοση του «Πρωτέας»: http://proteas.greek-
κειμένου στη ν.ε. language.gr/scenario.html?sid=120. 2. Γραμματική.
4. Να ασκηθούν στην Παραθετικά επιθέτων και επιρρημάτων.
παραγωγή και στη - Ο/η εκπαιδευτικός αξιοποιεί παραδείγματα από τη
σύνθεση λέξεων στην ν.ε. για να συζητήσει με τους/τις μαθητές/τριες τούς
α.ε. και στη ν.ε. και να όρους «βαθμοί και παραθετικά επιθέτων και
εμπλουτίσουν το επιρρημάτων».
λεξιλόγιό τους. - Για την κατάκτηση της νέας γνώσης, σημείο
5. Να διερευνήσουν αναφοράς αποτελούν τα επίθετα του κειμένου.
τον τρόπο - Οι μαθητές/τριες οδηγούνται επαγωγικά στον
σχηματισμού των τρόπο σχηματισμού των παραθετικών στην α.ε. και
παραθετικών στην επισημαίνουν ομοιότητες και διαφορές με τη ν.ε.
α.ε. και να τον - Δίνεται έμφαση στα ομαλά παραθετικά.
συσχετίσουν με αυτόν - Από τα ανώμαλα η εστίαση αφορά στην
της ν.ε. αναγνώριση τύπων που απαντούν και στη ν.ε.:
 ἄριστος, ἐλάχιστος, πλέον, μάλιστα κ.ά.
- Οι μαθητές/τριες σχηματίζουν φράσεις στη ν.ε. με
παραθετικά της α.ε. που χρησιμοποιούνται και
σήμερα.
- Προσδιορίζουν τη σημασία λέξεων και φράσεων
που χρησιμοποιούνται στη ν.ε., όπως: το μη χείρον
βέλτιστον, ως επί το πλείστον, τα μάλα, κάλλιστα
κ.ά.
- Μελετούν την κλίση του συγκριτικού βαθμού των
επιθέτων που σχηματίζουν ανώμαλα παραθετικά,
όχι για να την αποστηθίσουν, αλλά για να μπορούν
να αναγνωρίσουν αντίστοιχους τύπους, όταν τους
συναντούν σε αρχαία κείμενα.

3. Σύνταξη
Δε θα διδαχθούν οι επιρρηματικοί προσδιορισμοί
που εκφέρονται με πλάγιες πτώσεις.
3η Δε θα διδαχθεί
1. Να αντιδιαστείλουν Το κείμενο της ενότητας (σελ. 30 σχ. 1. Λεξιλόγιο - Ετυμολογικά
4Η οι μαθητές/τριες τα βιβλίου) Με αφορμή τα κείμενα (της ενότητας και τα 5
πλεονεκτήματα της - Τα γλωσσικά σχόλια της σελ. 31 παράλληλα), οι εκπαιδευτικοί ασκούν τους/τις
ειρήνης προς τις αξιοποιούνται στη διδακτική πράξη μαθητές/τριες στην παραγωγή και στη σύνθεση,
ολέθριες συνέπειες επιλεκτικά, με στόχο την κατανόηση του καθώς και στην αναζήτηση ετυμολογικά συγγενών
η
που επιφέρει ο περιεχομένου του κειμένου και την λέξεων, σύμφωνα και με τα προτεινόμενα στη 2
πόλεμος. απόδοσή του στη ν.ε. ενότητα.
2. Να προσδιορίσουν - Προτείνεται προσέγγιση του κειμένου Δε θα διδαχθεί το Β΄ μέρος (σελ. 33-34 του σχ.
το είδος και τον σκοπό μέσα από τον εντοπισμό λέξεων βιβλίου) ως έχει.
του κειμένου και να συναισθηματικά φορτισμένων και ζευγών
επισημάνουν τις αντίθετων εικόνων. 2. Γραμματική
λεξιλογικές και - Συζητούνται οι ιδέες και τα νοήματα του Η β΄ τάξη συνηρημένων ρημάτων (σελ. 34-37) δε
υφολογικές επιλογές κειμένου με αξιοποίηση ή/και εμπλουτισμό θα διδαχθεί.
του ρήτορα που των ερωτήσεων της σελ. 32 και αξιοποίηση
υπηρετούν τον σκοπό των παράλληλων κειμένων των σελ. 102- Με δεδομένο ότι η ευκτική είναι έγκλιση που δεν
 αυτό. 104, καθώς και των ερωτήσεων που τα απαντά στη ν.ε., κρίνεται σκόπιμη η εμπέδωσή της
3. Να δώσουν τη δική συνοδεύουν. ξεχωριστά από τις υπόλοιπες εγκλίσεις που
τους μεταφραστική διδάσκονται στη Β΄ Γυμνασίου και οι οποίες
εκδοχή. Για επέκταση ή εμπλουτισμό της παρουσιάζουν μορφικές και λειτουργικές
4. Να ασκηθούν στην παραδοσιακής διδασκαλίας, βλ. το αντιστοιχίες με τις ομώνυμες εγκλίσεις της ν.ε.
παραγωγή και στη σενάριο « Ισοκράτους, Περί ειρήνης: οι Με αναφορά στους τύπους «ἐξαρκέσειεν» και
σύνθεση λέξεων στην μαθητές/τριες μιλούν για την ειρήνη» στο «γιγνοίμεθα», ο/η εκπαιδευτικός καθοδηγεί Στην περίπτωση
α.ε. και στη ν.ε. και να αποθετήριο εκπαιδευτικών σεναρίων σταδιακά τους/τις μαθητές/τριες στην εξοικείωση της ευκτικής,
εμπλουτίσουν το «Πρωτέας»: http://proteas.greek- με τις σημασίες, τις χρήσεις και τον σχηματισμό της έμφαση δίνεται
λεξιλόγιό τους. language.gr/scenario.html?sid=1593. ευκτικής. Πιο συγκεκριμένα: σε ασκήσεις που
5. Να εμπεδώσουν τη - Αξιοποιώντας το σχολικό Συντακτικό της Αρχαίας ζητούν
σημασία, τις χρήσεις Ελληνικής, οι μαθητές/τριες επισημαίνουν τη αναγνώριση
και τον σχηματισμό σημασία και τις χρήσεις της ευκτικής και μελετούν τύπων (ασκήσεις
της ευκτικής ε.φ. και σχετικά παραδείγματα. Είναι σημαντικό να δοθεί πολλαπλής
μ.φ. των βαρύτονων έμφαση στα παραδείγματα της ν.ε.. και να γίνουν επιλογής,
ρ. της α.ε., σε σχέση αντιπαραθετικές επισημάνσεις. αντιστοίχισης,
και με σημασιολογικά - Αξιοποιώντας τη σχολική Γραμματική της Αρχαίας συμπλήρωσης
αντίστοιχες γλωσσικές Ελληνικής, οι μαθητές/τριες εξοικειώνονται με τον κενών) και όχι
μορφές της ν.ε. σχηματισμό της ευκτικής με την εξής πορεία: α) παραγωγή.
ευκτική ενεστώτα, μέλλοντα και αορίστου
βαρύτονων ρ. ε.φ., β) ευκτική ενεστώτα, μέλλοντα
και αορίστου βαρύτονων ρ. μ.φ., γ) ευκτική
ενεστώτα και μέλλοντα του ρ. εἰμί και ευκτική
παρακειμένου βαρύτονων ρ. ε.φ. και μ.φ.
- Ο/η εκπαιδευτικός, με βάση τον τύπο
«ἐξαρκέσειεν», μπορεί να αναφερθεί και στους πιο
εύχρηστους αιολικούς τύπους (σε -ειας, -ειεν, -ειαν)
για το β΄ και γ΄ ενικό και για το γ΄ πληθυντικό
πρόσωπο ευκτικής αορίστου ε.φ.
5η Δε θα διδαχθεί

1. Να αναγνωρίσουν Το κείμενο της ενότητας (σελ. 44 σχ. 1. Λεξιλόγιο – Ετυμολογικά.

οι μαθητές/τριες την βιβλίου) - Με αφορμή τα κείμενα (της ενότητας και τα
6η παιδευτική αξία που - Ως αφόρμηση ο/η εκπαιδευτικός μπορεί παράλληλα), οι διδάσκοντες μπορούν να εστιάσουν 5
απέδιδαν οι Αρκάδες να αξιοποιήσει Ηχογραφήσεις αρχαίας στον εμπλουτισμό του λεξιλογίου των
και γενικά οι αρχαίοι ελληνικής μουσικής: μαθητών/τριών, αξιοποιώντας κυρίως λέξεις που
Έλληνες στη μουσική. http://www.mmb.org.gr/page/default.asp?i έχουν σχέση με την τέχνη (μουσικήν, χορεύουσι,
2. Να συσχετίσουν τη d=4129&la=1 θεάτροις κτλ.). Η παραγωγή, η σύνθεση και η
σημασία και τον ρόλο - Τα γλωσσικά σχόλια της σελ. 45 αναζήτηση ετυμολογικά συγγενών λέξεων
της μουσικής στον αξιοποιούνται στη διδακτική πράξη ενδείκνυνται στην περίπτωση αυτή.
αρχαίο κόσμο με τη επιλεκτικά, με στόχο την κατανόηση του - Προτείνεται η αξιοποίηση του σχολικού Λεξικού
θέση της στις περιεχομένου του κειμένου και την της Αρχαίας Ελληνικής, του ψηφιακού λεξικού των
μεταγενέστερες απόδοσή του στη ν.ε. Liddell & Scott (http://www.greek-
εποχές με έμφαση στη - Προτείνεται διαγραμματική απεικόνιση language.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/li
σημερινή. του περιεχομένου του κειμένου με άξονες ddel-scott/index.htm), αλλά και ηλεκτρονικών
3. Να αποδώσουν το τα υποκείμενα «οἱ παῖδες» (αναδεικνύονται λεξικών της Πύλης για την Ελληνική Γλώσσα
περιεχόμενο του οι συγκεκριμένες δραστηριότητες των (http://www.greek-
κειμένου στη ν.ε. Αρκάδων) και «οἱ πάλαι» (αιτιολογείται το language.gr/greekLang/index.html).
4. Να ασκηθούν στην ενδιαφέρον των Αρκάδων και - Δε θα διδαχθεί το Β΄ μέρος (σελ. 47 του σχ. Ενδεικτικά:
παραγωγή και στη αναδεικνύονται τα οφέλη της μουσικής βιβλίου) ως έχει. Σελ. 51: 2, 3
σύνθεση λέξεων στην παιδείας).
α.ε. και στη ν.ε. και να - Για την καλύτερη νοηματική προσπέλαση 2. Γραμματική.
εμπλουτίσουν το του κειμένου, εκτός από τις ερωτήσεις της Αόριστος β΄.
λεξιλόγιό τους. σελ. 46 και όσες ο/η εκπαιδευτικός Με επισήμανση των τύπων των κειμένων
5. Να εξοικειωθούν με διατυπώσει συμπληρωματικά ή (αναφοράς και παράλληλων) «παρεισαγαγεῖν» και
τον σχηματισμό του εναλλακτικά, συνιστάται και η αξιοποίηση «εὗρον», ο/η εκπαιδευτικός καθοδηγεί σταδιακά
αορίστου β΄ ε.φ. και των παράλληλων κειμένων των σελ. 105- τους/τις μαθητές/τριες στην εξοικείωση με τον
μ.φ., την κλίση των 106, καθώς και των ερωτήσεων που τα σχηματισμό και την κλίση του αορίστου β΄ ε.φ. και
ουσιαστικών ἡ γυνή συνοδεύουν (σελ. 107). μ.φ.. Εντοπίζονται οι ομοιότητες με τις καταλήξεις
και ὁ παῖς και την ενεστώτα και παρατατικού και δίνεται έμφαση στη
αναγνώριση τύπων Για την ανάδειξη της διαχρονικής σημασίας σωστή χρήση τύπων του αορίστου β΄ στη ν.ε. (να
της οριστικής της μουσικής με αφορμή το κείμενο, βλ. προαγάγει, να συμβάλει κτλ.).
αντωνυμίας, σχετικό διδακτικό σενάριο στο αποθετήριο
προβαίνοντας σε εκπαιδευτικών σεναρίων «Πρωτέας»: Τα ουσιαστικά ἡ γυνή και ὁ παῖς.
συγκριτικές http://proteas.greek- - Με επισήμανση των τύπων των κειμένων
παρατηρήσεις με τη language.gr/scenario.html?sid=122. (αναφοράς και παράλληλων) «οἱ παῖδες» και «τούς
 ν.ε. παῖδας» και αξιοποιώντας τις καταλήξεις
ουσιαστικών της γ΄ κλίσης, οι μαθητές/τριες
γνωρίζουν την κλίση του ουσιαστικού ὁ παῖς και
επισημαίνουν τις ιδιαιτερότητές του: στον τονισμό
της γενικής πληθυντικού και στην κλητική ενικού.
- Εκκινώντας από τη χρήση της γενικής «παίδων»
στη ν.ε. (Νοσοκομείο Παίδων), ο/η εκπαιδευτικός Ενδεικτικά:
μπορεί να ζητήσει από τους/τις μαθητές/τριες να Σελ. 51: 4
βρουν και άλλους τύπους ουσιαστικών της της α.ε.
που απαντούν στο λόγιο χρηστικό επίπεδο της ν.ε.
Με αναφορά στη φράση «Συν γυναιξί και τέκνοις»
και την αξιοποίηση καταλήξεων της γ΄ κλίσης, οι
μαθητές/τριες γνωρίζουν την κλίση του
ουσιαστικού ἡ γυνή, επισημαίνοντας την
ιδιαιτερότητα της κατάληξης της κλητικής ενικού.

Η οριστική – επαναληπτική αντωνυμία.

- Με αφετηρία τον τύπο «αὐτοῖς» του κειμένου και
την επισήμανση ότι δεν πρόκειται για δεικτική
αντωνυμία, όπως στη ν.ε., οι μαθητές/τριες
ασκούνται στην αναγνώριση και στη λειτουργία των
τύπων της οριστικής – επαναληπτικής αντωνυμίας
αὐτός, αὐτή, αὐτό.
- Ο/η εκπαιδευτικός κάνει αναφορά στις οριστικές
αντωνυμίες της ν.ε.
7η Δε θα διδαχθεί

1. Να προσδιορίσουν Το κείμενο της ενότητας (σελ. 60 σχ. 1. Λεξιλόγιο – Ετυμολογικά.

8η οι μαθητές/τριες τον βιβλίου) Με αφορμή τα κείμενα (της ενότητας και το 4
σκοπό της - Τα γλωσσικά σχόλια της σελ. 61 παράλληλο), οι εκπαιδευτικοί ασκούν τους/τις
ενσωμάτωσης ενός αξιοποιούνται στη διδακτική πράξη μαθητές/τριες στην παραγωγή και στη σύνθεση,
μύθου σε έναν επιλεκτικά, με στόχο την κατανόηση του σύμφωνα και με τα προτεινόμενα στις
ρητορικό λόγο με περιεχομένου του κειμένου και την προηγούμενες ενότητες.
 πολιτικό περιεχόμενο απόδοσή του στη ν.ε. Δε θα διδαχθεί το Β΄ μέρος (σελ. 63-64 του σχολ.
και να αξιολογήσουν - Για την καλύτερη νοηματική προσπέλαση βιβλίου) ως έχει.
τη βαρύτητά του ως του κειμένου, εκτός από τις ερωτήσεις της
επιχειρήματος. σελ. 62 και όσες ο/η εκπαιδευτικός 2. Γραμματική.
2. Να εντοπίσουν τις διατυπώσει συμπληρωματικά ή Παθητικοί χρόνοι φωνηεντόληκτων και Ενδεικτικά:
βασικές ιδέες του εναλλακτικά, συνιστάται και η αξιοποίηση αφωνόληκτων ρημάτων. Σελ. 68: 3
κειμένου και τις αξίες του παράλληλου κειμένου της σελ. 108, - Με αφετηρία φράσεις της ν.ε. όπου
του αρχαίου καθώς και των ερωτήσεων που το χρησιμοποιούνται παθητικοί χρόνοι αλλά και
ελληνικού κόσμου τις συνοδεύουν (σελ. 109). τύπους των κειμένων (ἐγκατελήφθη, σωθῆναι,
οποίες απηχούν. θαυμασθείς κ.ά.), οι μαθητές/τριες εξοικειώνονται
3. Να αποδώσουν το Για εμβάθυνση στο θέμα του σεβασμού με τον σχηματισμό και την κλίση των παθητικών
περιεχόμενο του προς τους γονείς στον αρχαίο κόσμο και χρόνων.
κειμένου στη ν.ε. σύγκριση με τη σύγχρονη εποχή, βλ. το
4. Να ασκηθούν στην ομώνυμο διδακτικό σενάριο στο Οι αυτοπαθητικές αντωνυμίες δε θα διδαχθούν. Ενδεικτικά:
παραγωγή και στη αποθετήριο εκπαιδευτικών σεναρίων Σελ. 69: 5, 6, 7
σύνθεση λέξεων στην «Πρωτέας»: http://proteas.greek- 3. Σύνταξη.
α.ε. και στη ν.ε. και να language.gr/scenario.html?sid=1277. Ποιητικό αίτιο και παθητική σύνταξη.
εμπλουτίσουν το - Με αφετηρία παραδείγματα από τη ν.ε. και
λεξιλόγιό τους. τύπους των κειμένων (αναφοράς και παράλληλου),
5. Να εξοικειωθούν με οι μαθητές/τριες προσδιορίζουν τις μορφές και τη
τον σχηματισμό του λειτουργία του ποιητικού αιτίου σε σύγκριση με τη
παθητικού μέλλοντα ν.ε.
και αορίστου.
6. Να προσδιορίσουν
τη λειτουργία και τη
μορφή του ποιητικού
αιτίου σε σχέση και με
τη ν.ε.
1. Να προσδιορίσουν Το κείμενο της ενότητας (σελ. 70 σχ. 1. Λεξιλόγιο – Ετυμολογικά.
9η οι μαθητές/τριες τη βιβλίου) - Με αφορμή τα κείμενα (της ενότητας και το 5
ροή της σκέψης του - Τα γλωσσικά σχόλια της σελ. 71 παράλληλο), οι εκπαιδευτικοί μπορούν να
Σωκράτη και να αξιοποιούνται στη διδακτική πράξη εστιάσουν στον εμπλουτισμό του λεξιλογίου των
διακρίνουν τα στάδια επιλεκτικά, με στόχο την κατανόηση του μαθητών/τριών, αξιοποιώντας κυρίως λέξεις που
του επιχειρήματος περιεχομένου του κειμένου και την έχουν σχέση με τις έννοιες του νόμου και του
που χρησιμοποιεί. απόδοσή του στη ν.ε. δικαίου (νόμους, δίκην κτλ.). Η παραγωγή, η
2. Να εκφράσουν τις - Για τη νοηματική προσπέλαση του σύνθεση και η αναζήτηση ετυμολογικά συγγενών
απόψεις τους σχετικά κειμένου, αξιοποιούνται οι ερωτήσεις της λέξεων ενδείκνυνται στην περίπτωση αυτή, όπως
με το θέμα της σελ.72 και όσες ο/η εκπαιδευτικός και η αξιοποίηση του σχολικού Λεξικού της Αρχαίας
εφαρμογής των διατυπώσει συμπληρωματικά ή Ελληνικής ή ηλεκτρονικών λεξικών, όπως αυτών της
νόμων και τα κίνητρα εναλλακτικά, αλλά και το παράλληλο Πύλης για την Ελληνική Γλώσσα.
που δίνονται από την κείμενο της σελ. 109, μαζί με τις ερωτήσεις Δε θα διδαχθεί το Β΄ μέρος (σελ. 72-73 του σχ.
εκάστοτε πολιτεία για που το συνοδεύουν. βιβλίου) ως έχει.
την τήρησή τους. - Για τον προσδιορισμό της δομής του Ενδεικτικά:
3. Να αποδώσουν το επιχειρήματος, ο/η εκπαιδευτικός μπορεί 2. Σύνταξη. Σελ. 78: 1, 2
περιεχόμενο του να υπενθυμίσει στους/στις μαθητές/τριες Τα είδη του μορίου ἄν.
κειμένου στη ν.ε. όσα γνωρίζουν από το μάθημα της ΝΕΓ Β΄ - Οι μαθητές/τριες, με αφετηρία τύπους των
4. Να μελετήσουν την Γυμνασίου κειμένων (ἄν ἰσχύωσιν, ἄν ἔχοι, δύναιντ’ ἄν κ.ά.),
α.ε. συγκριτικά με τη για την Αξιολόγηση και διατύπωση γνωρίζουν τα είδη του μορίου ἄν, χωρίς να
ν.ε. και να επιχειρημάτων. υπεισέλθουν σε λεπτομέρειες.
εμπλουτίσουν το - Κατά τον σχολιασμό του κειμένου, δίνεται
λεξιλόγιό τους. έμφαση σε κάθε ερώτηση ξεχωριστά και Τρόποι σύνδεσης προτάσεων.
5. Να γνωρίσουν τα στον ρόλο της προσωποποίησης. - Με αφετηρία παραδείγματα από τη ν.ε. και
είδη του μορίου ἄν. αξιοποίηση του υλικού των κειμένων, οι
6. Να προσδιορίσουν Για μια διαχρονική θεώρηση των εννοιών μαθητές/τριες προσδιορίζουν τους τρόπους
τα είδη της σύνδεσης του δικαίου και του νόμου με αφετηρία το σύνδεσης προτάσεων με έμφαση στην παρατακτική
προτάσεων και να κείμενο, βλ. το ομώνυμο διδακτικό και την υποτακτική σύνδεση. Αξιοποιείται εδώ και Ενδεικτικά:
διακρίνουν τις σενάριο στο αποθετήριο εκπαιδευτικών το διάγραμμα της σ. 131 του σχολ. βιβλίου αλλά και Σελ. 78: 3, 4
δευτερεύουσες σεναρίων «Πρωτέας»: ο πίνακας της σελ. 195 του σχολικού Συντακτικού Σελ. 79: 5, 6, 7
προτάσεις σε http://proteas.greek- της Αρχαίας Ελληνικής.
ονοματικές και language.gr/scenario.html?sid=315. Δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις
επιρρηματικές. - Με πορεία από τη συγχρονία στη διαχρονία, οι
7. Να διακρίνουν τα μαθητές/τριες διακρίνουν ως προς τη συντακτική
είδη των ονοματικών τους θέση τις δευτερεύουσες προτάσεις σε
δευτερευουσών ονοματικές και επιρρηματικές.
προτάσεων, - Η διάκριση αυτή ακολουθείται από τα είδη των
επισημαίνοντας ονοματικών προτάσεων. Η αναφορά δε θα είναι
 ομοιότητες και εκτενής. Επισημαίνονται η εισαγωγή, η εξάρτηση και
διαφορές με τη ν.ε. η συντακτική θέση, με βάση την αντιπαράθεσή τους
με τις δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις της ν.ε.
Η εκφορά των προτάσεων δε θα διδαχθεί.
1. Να επισημάνουν οι Το κείμενο της ενότητας (σελ. 80 σχ. 1. Λεξιλόγιο – Ετυμολογικά.
η
10 μαθητές/τριες το βιβλίου) Με αφετηρία τη σύγκριση μεταφρασμένου και 3
επιχείρημα του - Το κείμενο δίνεται στους/τις πρωτότυπου κειμένου και την επιλεκτική χρήση των
κειμένου και να μαθητές/τριες από τον/την εκπαιδευτικό σε γλωσσικών σχολίων, οι μαθητές/τριες ασκούνται
αξιολογήσουν την μετάφραση όσο γίνεται πιο πιστή. στον εμπλουτισμό του λεξιλογίου τους, σύμφωνα
πειστικότητά του. - Οι μαθητές/τριες συγκρίνουν τη και με τα προτεινόμενα στις προηγούμενες
2. Να μελετήσουν την μετάφραση με το πρωτότυπο και ενότητες.
α.ε. συγκριτικά με τη επισημαίνουν κυρίως λέξεις που έχουν Δε θα διδαχθεί το Β΄ μέρος (σελ. 82 του σχ.
ν.ε. και να παρόμοια ή εντελώς διαφορετική σημασία βιβλίου) ως έχει.
εμπλουτίσουν το στην α.ε. και στη ν.ε.
λεξιλόγιό τους. - Προσδιορίζουν και αξιολογούν το 2. Σύνταξη.
3. Να προσδιορίσουν επιχείρημα του ρήτορα ως προς την Δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις (α΄
τον ρόλο της πειστικότητά του. μέρος). Ενδεικτικά:
υποτακτικής - Σχολιάζουν την πυκνότητα και τον ρυθμό - Εκκινώντας από παραδείγματα της ν.ε., Σελ. 85: 1, 2, 3, 4,
σύνδεσης στο που προσδίδει στο κείμενο η υποτακτική προσδιορίζονται τα είδη των δευτερευουσών 5, 6
κείμενο. σύνδεση. επιρρηματικών προτάσεων.
4. Να γνωρίσουν τα - Οι μαθητές/τριες προσδιορίζουν κυρίως την
είδη των εισαγωγή και τη συντακτική θέση των αιτιολογικών,
επιρρηματικών Το αρχαίο κείμενο θα αξιοποιηθεί για τη τελικών, συμπερασματικών και εναντιωματικών-
δευτερευουσών διδασκαλία των επιρρηματικών παραχωρητικών προτάσεων της α.ε., με βάση την
προτάσεων στην α.ε. δευτερευουσών προτάσεων. αντιπαράθεσή τους με τις αντίστοιχες
5. Να δευτερεύουσες προτάσεις της ν.ε.
συστηματοποιήσουν - Αξιοποιείται το κείμενο αναφοράς για τον
βασικά στοιχεία των εντοπισμό όσων προτάσεων εμπίπτουν στα είδη
αιτιολογικών, τελικών, αυτά.
συμπερασματικών και
εναντιωματικών- Η εκφορά των προτάσεων δε θα διδαχθεί.
παραχωρητικών
προτάσεων σε σχέση
 και με τη ν.ε.
1. Να προσδιορίσουν Το κείμενο της ενότητας (σελ. 86 σχ. 1. Λεξιλόγιο – Ετυμολογικά.
Προτείνεται η αξιοποίηση του ρ. ἔχω.
η
11 οι μαθητές/τριες το βιβλίου) 3
περιεχόμενο της - Το κείμενο δίνεται στους/τις Δε θα διδαχθεί το Β΄ μέρος (σελ. 88-89 του σχ.
έννοιας της φιλίας και μαθητές/τριες από τον/την εκπαιδευτικό σε βιβλίου) ως έχει.
της συμμαχίας μεταξύ μετάφραση όσο γίνεται πιο πιστή.
των χωρών με - Οι μαθητές/τριες συγκρίνουν τη 2. Σύνταξη.
αναγωγή στη μετάφραση με το πρωτότυπο και Δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις (β΄
σύγχρονη εποχή. επισημαίνουν κυρίως λέξεις που έχουν μέρος).
2. Να μελετήσουν την παρόμοια σημασία στην α.ε. και στη ν.ε. - Εκκινώντας από παραδείγματα της ν.ε., Ενδεικτικά:
α.ε. συγκριτικά με τη - Συζητούνται τα νοήματα του κειμένου με παρουσιάζονται οι υποθετικές, χρονικές και Σελ. 90: 1, 2
ν.ε. και να αναφορά σε σύγχρονα δεδομένα και αναφορικές επιρρηματικές προτάσεις της α.ε. Σελ. 91: 3, 4, 5
εμπλουτίσουν το συνεξέταση με το παράλληλο κείμενο της - Επισημαίνονται κυρίως η εισαγωγή και η (χωρίς να
λεξιλόγιό τους. σελ. 110. συντακτική θέση με βάση την αντιπαράθεσή τους με ζητείται η
3. Να τις αντίστοιχες δευτερεύουσες προτάσεις της ν.ε. εκφορά)
συστηματοποιήσουν Το αρχαίο κείμενο της ενότητας θα - Αξιοποιείται το κείμενο αναφοράς για τον
βασικά στοιχεία των αξιοποιηθεί για τη διδασκαλία των εντοπισμό όσων εμπίπτουν στα είδη αυτά.
υποθετικών, χρονικών επιρρηματικών δευτερευουσών Η εκφορά των προτάσεων δε θα διδαχθεί.
και αναφορικών προτάσεων.
επιρρηματικών
προτάσεων σε σχέση
και με τη ν.ε.
η
12 Δε θα διδαχθεί

Η επανάληψη λεξιλογικών, ετυμολογικών και γραμματικοσυντακτικών φαινομένων συνιστάται να γίνει στο πλαίσιο της διδασκαλίας του
κειμένου του Αρριανού Αλεξάνδρου Ανάβαση, το οποίο θα διδαχθεί κατά την περίοδο “16 Μαρτίου - Μάιος”.
Σύνολο προβλεπόμενων διδακτικών ωρών 34
ΠΡΟΣΔΟΚΩΜΕΝΑ ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
 Οι μαθητές/τριες καθοδηγούνται να μπορούν να:
α) Συζητούν ιδέες, απόψεις και προβλήματα της αρχαίας εποχής σε σχέση με αυτά της σύγχρονης, επισημαίνοντας τις συνέχειες ή τις ασυνέχειες.
β) Αναγνωρίζουν τη διαχρονική εξέλιξη της ελληνικής γλώσσας και αντιλαμβάνονται τις διαφορές της α.ε. με τη ν.ε..
γ) Επισημαίνουν δομές στο αρχαίο κείμενο αντίστοιχες με εκείνες της ν.ε.
δ) Αποδίδουν το αρχαίο κείμενο σε ορθό νεοελληνικό λόγο.
ε) Αναγνωρίζουν ό,τι δεν επιβιώνει στη ν.ε. (αναγνωριστικός γραμματισμός) και σχηματίζουν ό,τι επιβιώνει, καθώς και ό,τι υπηρετεί το λόγιο χρηστικό επίπεδό
της, σε ό,τι αφορά:
- Παραθετικά επιθέτων και επιρρημάτων
- Τύπους των ουσιαστικών ἡ γυνή και ὁ παῖς
- Τύπους της οριστικής - επαναληπτικής αντωνυμίας
- Τύπους της ευκτικής ε.φ. και μ.φ. βαρύτονων ρημάτων
- Ρηματικούς και ονοματικούς τύπους του αορίστου β΄ ε.φ. και μ.φ.
- Τύπους των παθητικών χρόνων
- Τις μορφές και τη λειτουργία του ποιητικού αιτίου – την παθητική σύνταξη
- Τα είδη του μορίου ἄν
- Την παρατακτική και την υποτακτική σύνδεση προτάσεων
- Τις δευτερεύουσες ονοματικές και επιρρηματικές προτάσεις (είδη, εισαγωγή, συντακτική θέση).

ΕΣΠΕΡΙΝΑ ΓΥΜΝΑΣΙΑ
Από το διδακτικό βιβλίο «Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Γ΄ Γυμνασίου» των Ν. Μπεζαντάκου, Β. Χαραλαμπάκου κ.ά, δε θα διδαχθούν οι ενότητες 2, 3, 5, 7, 10,
11 και 12. Οι υπόλοιπες ενότητες θα διδαχθούν μία (1) ώρα την εβδομάδα κατά την περίοδο “Σεπτέμβριος - 15 Μαρτίου” ως ακολούθως:

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΣΚΟΠΟΣ ΜΕΣΟ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ

ΩΡΕΣ
 Να διερευνήσουν οι Δοκιμασία – τεστ που περιλαμβάνει κείμενο Επιλέγονται ερωτήσεις που αποτιμούν τον βαθμό κατανόησης του
εκπαιδευτικοί σε και ερωτήσεις επιλογής των διδασκόντων. κειμένου αλλά και κατάκτησης βασικών γνώσεων του συστήματος της α.ε. 1
ποιο βαθμό οι (λεξιλογικών, ετυμολογικών, μορφολογικών, συντακτικών). Σύμφωνα με
μαθητές/τριες τους τα προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα της Α΄ και της Β΄ Γυμνασίου,
διαθέτουν τις αυτές αφορούν κυρίως:
γνώσεις και 1. Στην αναγνώριση μέσα στο κείμενο ή/και στην παραγωγή τύπων:
δεξιότητες που - ουσιαστικών και επιθέτων της α΄, β΄ και γ΄ κλίσης
απαιτούνται για την - οριστικής, υποτακτικής και προστακτικής ε.φ. και μ.φ. του εἰμί
κατάκτηση των νέων και βαρύτονων ρημάτων
στόχων μάθησης, - των προσωπικών αντωνυμιών, της δεκτικής αντωνυμίας οὗτος,
ώστε να αὕτη, τοῦτο, της ερωτηματικής αντωνυμίας τίς/τί, της αόριστης
προσαρμόσουν αντωνυμίας τίς/τί και των αναφορικών αντωνυμιών ὃς, ἥ, ὃ και
κατάλληλα τις ὃστις, ἥτις, ὃ τι
διδακτικές και 2. Στη δομή της απλής πρότασης και στην επισήμανση άμεσων - έμμεσων
μαθησιακές αντικειμένων και ονοματικών προσδιορισμών
διαδικασίες. 3. Στην παραγωγή και στη σύνθεση λέξεων.

Σημ: Η αναγνώριση τύπων της α.ε. που δεν έχουν επιβιώσει στη ν.ε.
προτείνεται να γίνει με τη μορφή ερωτήσεων πολλαπλής επιλογής,
συμπλήρωσης κενών και αντιστοίχισης, ενώ η παραγωγή τύπων που
έχουν επιβιώσει στη ν.ε. με ασκήσεις μετασχηματισμού τους εντός
φράσεων ως προς τον αριθμό, τη φωνή, τον χρόνο, την πτώση.

ΑΝΑΚΛΗΣΗ ΚΑΙ ΕΜΠΕΔΩΣΗ ΓΝΩΣΗΣ – ΚΑΤΑΚΤΗΣΗ ΝΕΩΝ ΔΙΔΑΚΤΙΚΩΝ ΣΤΟΧΩΝ

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ - ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΑ, ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ

ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΕΙΜΕΝΑ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΣΥΝΤΑΚΤΙΚΑ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΩΡΕΣ
ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ
1. Να γνωρίσουν οι 1. Το κείμενο της ενότητας (σελ. 8 σχ. 1. Λεξιλόγιο
1η μαθητές/τριες μια βιβλίου) Οι μαθητές/τριες επισημαίνουν στο κείμενο Οι εκπαιδευτικοί 4
άλλη εκδοχή του - Τα γλωσσικά σχόλια της σελ. 9 αξιοποιούνται λέξεις που απαντούν και στη ν.ε., βρίσκουν αξιοποιούν πρωτίστως
μύθου για την Ελένη στη διδακτική πράξη μερικώς με στόχο την ομόρριζές τους και σχηματίζουν προτάσεις. τα κείμενα, για να
και τον Τρωικό κατανόηση του περιεχομένου του κειμένου υπηρετήσουν τους
 πόλεμο. και την απόδοσή του στη ν.ε. 2. Ετυμολογικά, γραμματικοσυντακτικά στόχους που έχουν
2. Να διαμορφώσουν - Συζητούνται οι ιδέες και τα νοήματα του φαινόμενα Επιλέγονται τα φαινόμενα τα οποία θέσει βάσει της
άποψη για τα κειμένου με αξιοποίηση ή/και εμπλουτισμό οι εκπαιδευτικοί κρίνουν ότι χρήζουν διαγνωστικής
πραγματικά αίτια των ερωτήσεων της σελ. 10 και αξιοποίηση επανάληψης και εμπέδωσης από τους/τις αξιολόγησης.
του Τρωικού των παράλληλων κειμένων της σελ. 100 και μαθητές/τριες βάσει των αποτελεσμάτων της Από τις σελ. 11-13 του
πολέμου. των ερωτήσεων που τα συνοδεύουν (σελ. διαγνωστικής αξιολόγησης. σχ. βιβλίου επιλέγουν
3. Να αξιολογήσουν 101). Μπορεί ως αφόρμηση της διδασκαλίας από τις επαναληπτικές
την άποψη του να επιλεγεί το πρώτο παράλληλο κείμενο ασκήσεις εκείνες που
Ηροδότου σχετικά με (απόσπασμα από το ποίημα Ελένη του Γ. υπηρετούν τους
τον Τρωικό πόλεμο. Σεφέρη). στόχους αυτούς.
4. Να - Για τις εκδοχές του μύθου της Ελένης μπορεί
αποκωδικοποιήσουν να αξιοποιηθεί σχετικό κείμενο που
τις συντακτικές - επισυνάπτεται στα ερμηνευτικά σχόλια του
νοηματικές σχέσεις εμπλουτισμένου βιβλίου μαθητή στο
που συνέχουν το Ψηφιακό Σχολείο:
κείμενο, ώστε να http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.p
μπορούν να το hp/DSGYM-C106/502/3268,13323/
αποδώσουν στη ν.ε.
5. Να εμπεδώσουν 2. Το κείμενο που επέλεξε ο/η εκπαιδευτικός
ύλη που έχουν για τη διαγνωστική αξιολόγηση μπορεί να
διδαχθεί σε αξιοποιηθεί στο πλαίσιο της επανάληψης.
ετυμολογικό και
μορφοσυντακτικό
επίπεδο στην Α΄ και
στη Β΄ Γυμνασίου.
2η Δε θα διδαχθεί

3η Δε θα διδαχθεί
1. Να αντιδιαστείλουν Το κείμενο της ενότητας (σελ. 30 σχ. 1. Λεξιλόγιο – Ετυμολογικά.
4η οι μαθητές/τριες τα βιβλίου) Με αφορμή τα κείμενα (της ενότητας και τα 4
πλεονεκτήματα της - Τα γλωσσικά σχόλια της σελ. 31 παράλληλα), οι εκπαιδευτικοί ασκούν τους/τις
ειρήνης προς τις αξιοποιούνται στη διδακτική πράξη μαθητές/τριες στην παραγωγή και στη σύνθεση,
ολέθριες συνέπειες επιλεκτικά, με στόχο την κατανόηση του καθώς και στην αναζήτηση ετυμολογικά
που επιφέρει ο περιεχομένου του κειμένου και την απόδοσή συγγενών λέξεων.
πόλεμος. του στη ν.ε. Δε θα διδαχθεί το Β΄ μέρος (σελ. 33-34 του σχ.
2. Να προσδιορίσουν - Προτείνεται προσέγγιση του κειμένου μέσα βιβλίου) ως έχει.
το είδος και τον σκοπό από τον εντοπισμό λέξεων συναισθηματικά
του κειμένου και να φορτισμένων και ζευγών αντίθετων εικόνων. 2. Γραμματική.
επισημάνουν τις - Συζητούνται οι ιδέες και τα νοήματα του Η β΄ τάξη συνηρημένων ρημάτων (σελ. 34-37)
λεξιλογικές και κειμένου με αξιοποίηση ή/και εμπλουτισμό δε θα διδαχθεί.
υφολογικές επιλογές των ερωτήσεων της σελ. 32 και αξιοποίηση Με δεδομένο ότι η ευκτική είναι έγκλιση που δεν
του ρήτορα που των παράλληλων κειμένων των σελ. 102- απαντά στη ν.ε., κρίνεται σκόπιμη η εμπέδωσή
υπηρετούν τον σκοπό 104, καθώς και των ερωτήσεων που τα της ξεχωριστά από τις υπόλοιπες εγκλίσεις που
αυτό. συνοδεύουν. διδάσκονται στη Β΄ Γυμνασίου και οι οποίες
3. Να δώσουν τη δική παρουσιάζουν μορφικές και λειτουργικές
τους μεταφραστική Για επέκταση ή εμπλουτισμό της αντιστοιχίες με τις ομώνυμες εγκλίσεις της ν.ε.
εκδοχή. παραδοσιακής διδασκαλίας, βλ. το σενάριο - Με αναφορά στους τύπους «ἐξαρκέσειεν» και
4. Να ασκηθούν στην « Ισοκράτους, Περί ειρήνης: οι «γιγνοίμεθα», ο/η εκπαιδευτικός καθοδηγεί
παραγωγή και στη μαθητές/τριες μιλούν για την ειρήνη» στο σταδιακά τους/τις μαθητές/τριες στην Στην περίπτωση της
σύνθεση λέξεων στην αποθετήριο εκπαιδευτικών σεναρίων εξοικείωση με τις σημασίες, τις χρήσεις και τον ευκτικής, έμφαση
α.ε. και στη ν.ε. και να «Πρωτέας»: http://proteas.greek- σχηματισμό της ευκτικής. Πιο συγκεκριμένα: δίνεται σε ασκήσεις
εμπλουτίσουν το language.gr/scenario.html?sid=1593 - Αξιοποιώντας το σχολικό Συντακτικό της που ζητούν
λεξιλόγιό τους. Αρχαίας Ελληνικής, οι μαθητές/τριες αναγνώριση τύπων
5. Να εμπεδώσουν τη επισημαίνουν τη σημασία και τις χρήσεις της (με ασκήσεις
σημασία, τις χρήσεις ευκτικής και μελετούν σχετικά παραδείγματα. πολλαπλής επιλογής,
και τον σχηματισμό Είναι σημαντικό να δοθεί έμφαση στα αντιστοίχισης,
της ευκτικής ε.φ. και παραδείγματα της ν.ε.. και να γίνουν συμπλήρωσης κενών)
μ.φ. των βαρύτονων ρ. αντιπαραθετικές επισημάνσεις. και όχι παραγωγή.
της α.ε., σε σχέση και - Αξιοποιώντας τη σχολική Γραμματική της
με σημασιολογικά Αρχαίας Ελληνικής, οι μαθητές/τριες
αντίστοιχες γλωσσικές εξοικειώνονται με τον σχηματισμό της ευκτικής
μορφές της ν.ε. με την εξής πορεία: α) ευκτική ενεστώτα,
μέλλοντα και αορίστου βαρύτονων ρ. ε.φ., β)
ευκτική ενεστώτα, μέλλοντα και αορίστου
βαρύτονων ρ. μ.φ., γ) ευκτική ενεστώτα και
μέλλοντα του ρ. εἰμί και ευκτική παρακειμένου

5η
1. Να αναγνωρίσουν οι Το κείμενο της ενότητας (σελ.
6η μαθητές/τριες την 44 σχ. βιβλίου)
παιδευτική αξία που - Ως αφόρμηση ο/η
απέδιδαν οι Αρκάδες εκπαιδευτικός μπορεί να
και γενικά οι αρχαίοι αξιοποιήσει Ηχογραφήσεις
Έλληνες στη μουσική. αρχαίας ελληνικής μουσικής:
2. Να συσχετίσουν τη http://www.mmb.org.gr/page
σημασία και τον ρόλο /default.asp?id=4129&la=1
της μουσικής στον - Τα γλωσσικά σχόλια της σελ.
αρχαίο κόσμο με τη 45 αξιοποιούνται στη
θέση της στις διδακτική πράξη επιλεκτικά,
μεταγενέστερες με στόχο την κατανόηση του
εποχές με έμφαση στη περιεχομένου του κειμένου
σημερινή. και την απόδοσή του στη ν.ε.
3. Να αποδώσουν το - Προτείνεται διαγραμματική
περιεχόμενο του απεικόνιση του περιεχομένου
κειμένου στη ν.ε. του κειμένου με άξονες τα
4. Να ασκηθούν στην υποκείμενα «οἱ παῖδες»
παραγωγή και στη (αναδεικνύονται οι
σύνθεση λέξεων στην συγκεκριμένες
α.ε. και στη ν.ε. και να δραστηριότητες των Αρκάδων)
εμπλουτίσουν το και «οἱ πάλαι» (αιτιολογείται
λεξιλόγιό τους. το ενδιαφέρον των Αρκάδων
5. Να εξοικειωθούν με και αναδεικνύονται τα οφέλη
τον σχηματισμό του της μουσικής παιδείας).
βαρύτονων ρ. ε.φ. και μ.φ.
- Ο/η εκπαιδευτικός με βάση τον τύπο
«ἐξαρκέσειεν» μπορεί να αναφερθεί και στους
πιο εύχρηστους αιολικούς τύπους (σε -ειας, -
ειεν, -ειαν) για το β΄ και γ΄ ενικό και για το γ΄
πληθυντικό πρόσωπο ευκτικής αορίστου ε.φ.
Δε θα διδαχθεί
1. Λεξιλόγιο – Ετυμολογικά.
- Με αφορμή τα κείμενα (της ενότητας και τα παράλληλα), οι 4
εκπαιδευτικοί μπορούν να εστιάσουν στον εμπλουτισμό του
λεξιλογίου των μαθητών/τριών, αξιοποιώντας κυρίως λέξεις
που έχουν σχέση με την τέχνη (μουσικήν, χορεύουσι, θεάτροις
κτλ.). Η παραγωγή, η σύνθεση και η αναζήτηση ετυμολογικά
συγγενών λέξεων ενδείκνυνται στην περίπτωση αυτή.
- Προτείνεται η αξιοποίηση του σχολικού Λεξικού της Αρχαίας
Ελληνικής, αλλά και ηλεκτρονικών λεξικών της Πύλης για την
Ελληνική Γλώσσα: http://www.greek-
language.gr/greekLang/index.html
Δε θα διδαχθεί το Β΄ μέρος (σελ. 47 του σχ. βιβλίου) ως έχει.
2. Γραμματική
Αόριστος β΄
Με επισήμανση των τύπων των κειμένων (αναφοράς και Ενδεικτικά:
παράλληλων) «παρεισαγαγεῖν» και «εὗρον», ο/η εκπαιδευτικός Σελ. 51: 2, 3
καθοδηγεί σταδιακά τους/τις μαθητές/τριες στην εξοικείωση με
τον σχηματισμό και την κλίση του αορίστου β΄ ε.φ. και μ.φ..
Εντοπίζονται οι ομοιότητες με τις καταλήξεις ενεστώτα και
παρατατικού και δίνεται έμφαση στη σωστή χρήση τύπων του
αορίστου β΄ στη ν.ε. (να προαγάγει, να συμβάλει κτλ.)
 αορίστου β΄ ε.φ. και - Για την καλύτερη νοηματική Τα ουσιαστικά ἡ γυνή και ὁ παῖς
μ.φ., προβαίνοντας σε προσπέλαση του κειμένου, - Με επισήμανση των τύπων των κειμένων (αναφοράς και
συγκριτικές εκτός από τις ερωτήσεις της παράλληλων) «οἱ παῖδες» και «τούς παῖδας» και αξιοποιώντας
παρατηρήσεις με τη σελ.46 και όσες ο/η τις καταλήξεις ουσιαστικών της γ΄ κλίσης, οι μαθητές/τριες
ν.ε., καθώς και την εκπαιδευτικός διατυπώσει γνωρίζουν την κλίση του ουσιαστικού ὁ παῖς και επισημαίνουν
κλίση των ουσιαστικών συμπληρωματικά ή τις ιδιαιτερότητές του: στον τονισμό της γενικής πληθυντικού
ἡ γυνή και ὁ παῖς. εναλλακτικά, συνιστάται και η και στην κλητική ενικού.
αξιοποίηση των παράλληλων - Εκκινώντας από τη χρήση της γενικής «παίδων» στη ν.ε.
κειμένων των σελ. 105-106, (Νοσοκομείο Παίδων), ο/η εκπαιδευτικός μπορεί να ζητήσει
καθώς και των ερωτήσεων από τους/τις μαθητές/τριες να βρουν και άλλους τύπους
που τα συνοδεύουν (σελ. 107). ουσιαστικών της α.ε. που απαντούν στο λόγιο χρηστικό επίπεδο
της ν.ε. Με αναφορά στη φράση «Συν γυναιξί και τέκνοις» και
Για την ανάδειξη της την αξιοποίηση καταλήξεων της γ΄ κλίσης, οι μαθητές/τριες
διαχρονικής σημασίας της γνωρίζουν την κλίση του ουσιαστικού ἡ γυνή, επισημαίνοντας
μουσικής με αφορμή το την ιδιαιτερότητα της κατάληξης της κλητικής ενικού.
κείμενο, βλ. σχετικό
διδακτικό σενάριο στο Η οριστική - επαναληπτική αντωνυμία δε θα διδαχθεί.
αποθετήριο εκπαιδευτικών
σεναρίων «Πρωτέας»:
http://proteas.greek-
language.gr/scenario.html?sid
=122.
7η Δε θα διδαχθεί
 1. Να προσδιορίσουν Το κείμενο της ενότητας (σελ. 1. Λεξιλόγιο – Ετυμολογικά.
8η οι μαθητές τον σκοπό 60 σχ. βιβλίου) Με αφορμή τα κείμενα (της ενότητας και το παράλληλο), οι 4
της ενσωμάτωσης ενός - Τα γλωσσικά σχόλια της σελ. διδάσκοντες ασκούν τους/τις μαθητές/τριες στην παραγωγή και
μύθου σε έναν 61 αξιοποιούνται στη στη σύνθεση.
ρητορικό λόγο με διδακτική πράξη επιλεκτικά,
πολιτικό περιεχόμενο με στόχο την κατανόηση του Δε θα διδαχθεί το Β΄ μέρος (σελ. 63-64 του σχ. βιβλίου) ως
και να αξιολογήσουν περιεχομένου του κειμένου έχει.
τη βαρύτητά του ως και την απόδοσή του στη ν.ε.
επιχειρήματος. - Για την καλύτερη νοηματική 2. Γραμματική.
2. Να εντοπίσουν τις προσπέλαση του κειμένου, Παθητικοί χρόνοι φωνηεντόληκτων και αφωνόληκτων
βασικές ιδέες του εκτός από τις ερωτήσεις της ρημάτων. Ενδεικτικά:
κειμένου και τις αξίες σελ. 62 και όσες ο/η - Με αφετηρία φράσεις της ν.ε. όπου χρησιμοποιούνται Σελ. 68: 3
του αρχαίου ελληνικού εκπαιδευτικός διατυπώσει παθητικοί χρόνοι αλλά και τύπους των κειμένων (ἐγκατελήφθη,
κόσμου τις οποίες συμπληρωματικά ή σωθῆναι, θαυμασθείς κτλ.), οι μαθητές/τριες εξοικειώνονται με
απηχούν. εναλλακτικά, συνιστάται και η τον σχηματισμό και την κλίση των παθητικών χρόνων.
3. Να αποδώσουν το αξιοποίηση του παράλληλου
περιεχόμενο του κειμένου της σελ. 108, καθώς Οι αυτοπαθητικές αντωνυμίες δε θα διδαχθούν.
κειμένου στη ν.ε. και των ερωτήσεων που το
4. Να ασκηθούν στην συνοδεύουν (σελ. 109). 3. Σύνταξη.
παραγωγή και στη Ποιητικό αίτιο και παθητική σύνταξη.
σύνθεση λέξεων στην Για εμβάθυνση στο θέμα του - Με αφετηρία παραδείγματα από τη ν.ε. και τύπους των Ενδεικτικά:
α.ε. και στη ν.ε. και να σεβασμού προς τους γονείς κειμένων (αναφοράς και παράλληλου), οι μαθητές/τριες Σελ. 69: 6, 7
εμπλουτίσουν το στον αρχαίο κόσμο και προσδιορίζουν τις μορφές και τη λειτουργία του ποιητικού
λεξιλόγιό τους. σύγκριση με τη σύγχρονη αιτίου σε σύγκριση με τη ν.ε.
5. Να εξοικειωθούν με εποχή, βλ. το ομώνυμο
τον σχηματισμό του διδακτικό σενάριο στο
παθητικού μέλλοντα αποθετήριο εκπαιδευτικών
και αορίστου. σεναρίων «Πρωτέας»:
6. Να προσδιορίσουν http://proteas.greek-
τη λειτουργία και τη language.gr/scenario.html?sid
μορφή του ποιητικού =1277
αιτίου σε σχέση και με
τη ν.ε.
 1. Να προσδιορίσουν Το κείμενο της ενότητας (σελ. 1. Λεξιλόγιο - Ετυμολογικά
9η οι μαθητές/τριες τη 70 σχ. βιβλίου) - Με αφορμή το κείμενο, οι εκπαιδευτικοί μπορούν να 2
ροή της σκέψης του - Το κείμενο δίνεται στους/τις εστιάσουν στον εμπλουτισμό του λεξιλογίου των
Σωκράτη και να μαθητές/τριες από τον/την μαθητών/τριών, αξιοποιώντας κυρίως λέξεις που έχουν σχέση
διακρίνουν τα στάδια εκπαιδευτικό σε μετάφραση με τις έννοιες του νόμου και του δικαίου (νόμους, δίκην κτλ.). Η
του επιχειρήματος που όσο γίνεται πιο πιστή. παραγωγή, η σύνθεση και η αναζήτηση ετυμολογικά συγγενών
χρησιμοποιεί. - Οι μαθητές/τριες συγκρίνουν λέξεων ενδείκνυνται στην περίπτωση αυτή, όπως και η
2. Να εκφράσουν τις τη μετάφραση με το αξιοποίηση του σχολικού Λεξικού της Αρχαίας Ελληνικής ή
απόψεις τους σχετικά πρωτότυπο και επισημαίνουν ηλεκτρονικών λεξικών, όπως αυτών της Πύλης για την Ελληνική
με το θέμα της κυρίως λέξεις που έχουν Γλώσσα.
εφαρμογής των νόμων παρόμοια ή διαφορετική Δε θα διδαχθεί το Β΄ μέρος (σελ. 72-73 του σχ. βιβλίου) ως
και τα κίνητρα που σημασία στην α.ε. και στη ν.ε. έχει.
δίνονται από την - Συζητούνται τα νοήματα του
εκάστοτε πολιτεία για κειμένου με αναφορά σε 2. Σύνταξη.
την τήρησή τους. σύγχρονα δεδομένα. Δε θα διδαχθούν τα είδη του μορίου ἄν.
3. Να μελετήσουν την - Για τον προσδιορισμό της
α.ε. συγκριτικά με τη δομής του επιχειρήματος, ο/η Τρόποι σύνδεσης προτάσεων
ν.ε. και να εκπαιδευτικός μπορεί να - Με αφετηρία παραδείγματα από τη ν.ε. και αξιοποίηση του
εμπλουτίσουν το υπενθυμίσει στους/τις υλικού του κειμένου, οι μαθητές/τριες διακρίνουν τις Ο/η εκπαιδευτικός
λεξιλόγιό τους. μαθητές/τριες όσα γνωρίζουν προτάσεις σε κύριες και δευτερεύουσες. ασκεί τους/τις
4. Να προσδιορίσουν από το μάθημα της ΝΕΓ Β΄ - Προσδιορίζουν τους τρόπους σύνδεσης προτάσεων με μαθητές/τριες στον
τα είδη της σύνδεσης Γυμνασίου έμφαση στην παρατακτική και την υποτακτική σύνδεση. χωρισμό του
προτάσεων και να για την Αξιολόγηση και Αξιοποιείται εδώ και το διάγραμμα της σ. 131 του σχολ. βιβλίου κειμένου σε
διακρίνουν τις διατύπωση επιχειρημάτων. αλλά και ο πίνακας της σελ. 195 του σχολικού Συντακτικού της προτάσεις και στη
δευτερεύουσες - Κατά τον σχολιασμό του Αρχαίας Ελληνικής. διάκριση κύριων και
προτάσεις σε κειμένου δίνεται έμφαση σε - Οι μαθητές/τριες διακρίνουν τις δευτερεύουσες προτάσεις με δευτερευουσών
ονοματικές και κάθε ερώτηση ξεχωριστά και βάση τη συντακτική τους θέση σε ονοματικές και προτάσεων
επιρρηματικές, στον ρόλο της επιρρηματικές. (ονοματικών και
επισημαίνοντας προσωποποίησης. επιρρηματικών).
ομοιότητες και Για μια διαχρονική θεώρηση Οι δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις δε θα διδαχθούν
διαφορές με τη ν.ε. των εννοιών του δικαίου και αναλυτικά.
του νόμου με αφετηρία το
κείμενο, βλ. το ομώνυμο
 διδακτικό σενάριο στο
αποθετήριο εκπαιδευτικών
σεναρίων «Πρωτέας»:
http://proteas.greek-
language.gr/scenario.html?sid
=315.
Το αρχαίο κείμενο της
ενότητας θα αξιοποιηθεί για
τη διδασκαλία της
παρατακτικής – υποτακτικής
σύνδεσης και των
δευτερευουσών προτάσεων.
Οι ενότητες 10, 11 και 12 δε θα διδαχθούν

Η επανάληψη λεξιλογικών, ετυμολογικών και γραμματικοσυντακτικών φαινομένων συνιστάται να γίνει στο πλαίσιο της διδασκαλίας του κειμένου του
Αρριανού Αλεξάνδρου Ανάβαση, το οποίο θα διδαχθεί κατά την περίοδο “16 Μαρτίου - Μάιος”.
Σύνολο προβλεπόμενων διδακτικών ωρών 19
ΠΡΟΣΔΟΚΩΜΕΝΑ ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Οι μαθητές/τριες καθοδηγούνται να μπορούν να:

α) Συζητούν ιδέες, απόψεις και προβλήματα της αρχαίας εποχής σε σχέση με αυτά της σύγχρονης, επισημαίνοντας τις συνέχειες ή τις ασυνέχειες.
β) Αναγνωρίζουν τη διαχρονική εξέλιξη της ελληνικής γλώσσας και αντιλαμβάνονται τις διαφορές της α.ε. με τη ν.ε..
γ) Επισημαίνουν δομές στο αρχαίο κείμενο αντίστοιχες με εκείνες της ν.ε.
δ) Αποδίδουν το αρχαίο κείμενο σε ορθό νεοελληνικό λόγο.
ε) Αναγνωρίζουν ό,τι δεν επιβιώνει στη ν.ε. (αναγνωριστικός γραμματισμός) και σχηματίζουν ό,τι επιβιώνει, καθώς και ό,τι υπηρετεί το λόγιο χρηστικό επίπεδό της, σε ό,τι
αφορά:
- Τύπους των ουσιαστικών ἡ γυνή και ὁ παῖς
- Τύπους της ευκτικής ε.φ. και μ.φ. βαρύτονων ρημάτων
- Ρηματικούς και ονοματικούς τύπους του αορίστου β΄ ε.φ. και μ.φ.
- Τύπους των παθητικών χρόνων
- Τις μορφές και τη λειτουργία του ποιητικού αιτίου – την παθητική σύνταξη
- Την παρατακτική και την υποτακτική σύνδεση προτάσεων
- Τις δευτερεύουσες ονοματικές και επιρρηματικές προτάσεις (απλή διάκριση).
 ΕΣΠΕΡΙΝΑ ΓΥΜΝΑΣΙΑ
Από το διδακτικό βιβλίο «Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Γ΄ Γυμνασίου» των Ν. Μπεζαντάκου, Β. Χαραλαμπάκου κ.ά, δε θα διδαχθούν οι ενότητες 2, 3, 5, 7, 10,
11 και 12. Οι υπόλοιπες ενότητες θα διδαχθούν μία (1) ώρα την εβδομάδα κατά την περίοδο “Σεπτέμβριος - 15 Μαρτίου” ως ακολούθως:

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΣΚΟΠΟΣ ΜΕΣΟ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ

ΩΡΕΣ
 Να διερευνήσουν οι Δοκιμασία – τεστ που περιλαμβάνει κείμενο Επιλέγονται ερωτήσεις που αποτιμούν τον βαθμό κατανόησης του
εκπαιδευτικοί σε και ερωτήσεις επιλογής των διδασκόντων. κειμένου αλλά και κατάκτησης βασικών γνώσεων του συστήματος της α.ε. 1
ποιο βαθμό οι (λεξιλογικών, ετυμολογικών, μορφολογικών, συντακτικών). Σύμφωνα με
μαθητές/τριες τους τα προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα της Α΄ και της Β΄ Γυμνασίου,
διαθέτουν τις αυτές αφορούν κυρίως:
γνώσεις και 4. Στην αναγνώριση μέσα στο κείμενο ή/και στην παραγωγή τύπων:
δεξιότητες που - ουσιαστικών και επιθέτων της α΄, β΄ και γ΄ κλίσης
απαιτούνται για την - οριστικής, υποτακτικής και προστακτικής ε.φ. και μ.φ. του εἰμί
κατάκτηση των νέων και βαρύτονων ρημάτων
στόχων μάθησης, - των προσωπικών αντωνυμιών, της δεκτικής αντωνυμίας οὗτος,
ώστε να αὕτη, τοῦτο, της ερωτηματικής αντωνυμίας τίς/τί, της αόριστης
προσαρμόσουν αντωνυμίας τίς/τί και των αναφορικών αντωνυμιών ὃς, ἥ, ὃ και
κατάλληλα τις ὃστις, ἥτις, ὃ τι
διδακτικές και 5. Στη δομή της απλής πρότασης και στην επισήμανση άμεσων - έμμεσων
μαθησιακές αντικειμένων και ονοματικών προσδιορισμών
διαδικασίες. 6. Στην παραγωγή και στη σύνθεση λέξεων.

Σημ: Η αναγνώριση τύπων της α.ε. που δεν έχουν επιβιώσει στη ν.ε.
προτείνεται να γίνει με τη μορφή ερωτήσεων πολλαπλής επιλογής,
συμπλήρωσης κενών και αντιστοίχισης, ενώ η παραγωγή τύπων που
έχουν επιβιώσει στη ν.ε. με ασκήσεις μετασχηματισμού τους εντός
φράσεων ως προς τον αριθμό, τη φωνή, τον χρόνο, την πτώση.

ΑΝΑΚΛΗΣΗ ΚΑΙ ΕΜΠΕΔΩΣΗ ΓΝΩΣΗΣ – ΚΑΤΑΚΤΗΣΗ ΝΕΩΝ ΔΙΔΑΚΤΙΚΩΝ ΣΤΟΧΩΝ

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ - ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΑ, ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ

ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΕΙΜΕΝΑ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΣΥΝΤΑΚΤΙΚΑ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΩΡΕΣ
ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ
1. Να γνωρίσουν οι 1. Το κείμενο της ενότητας (σελ. 8 σχ. 1. Λεξιλόγιο
1η μαθητές/τριες μια βιβλίου) Οι μαθητές/τριες επισημαίνουν στο κείμενο Οι εκπαιδευτικοί 4
άλλη εκδοχή του - Τα γλωσσικά σχόλια της σελ. 9 αξιοποιούνται λέξεις που απαντούν και στη ν.ε., βρίσκουν αξιοποιούν πρωτίστως
μύθου για την Ελένη στη διδακτική πράξη μερικώς με στόχο την ομόρριζές τους και σχηματίζουν προτάσεις. τα κείμενα, για να
και τον Τρωικό κατανόηση του περιεχομένου του κειμένου υπηρετήσουν τους
 πόλεμο. και την απόδοσή του στη ν.ε. 2. Ετυμολογικά, γραμματικοσυντακτικά στόχους που έχουν
6. Να διαμορφώσουν - Συζητούνται οι ιδέες και τα νοήματα του φαινόμενα Επιλέγονται τα φαινόμενα τα οποία θέσει βάσει της
άποψη για τα κειμένου με αξιοποίηση ή/και εμπλουτισμό οι εκπαιδευτικοί κρίνουν ότι χρήζουν διαγνωστικής
πραγματικά αίτια των ερωτήσεων της σελ. 10 και αξιοποίηση επανάληψης και εμπέδωσης από τους/τις αξιολόγησης.
του Τρωικού των παράλληλων κειμένων της σελ. 100 και μαθητές/τριες βάσει των αποτελεσμάτων της Από τις σελ. 11-13 του
πολέμου. των ερωτήσεων που τα συνοδεύουν (σελ. διαγνωστικής αξιολόγησης. σχ. βιβλίου επιλέγουν
7. Να αξιολογήσουν 101). Μπορεί ως αφόρμηση της διδασκαλίας από τις επαναληπτικές
την άποψη του να επιλεγεί το πρώτο παράλληλο κείμενο ασκήσεις εκείνες που
Ηροδότου σχετικά με (απόσπασμα από το ποίημα Ελένη του Γ. υπηρετούν τους
τον Τρωικό πόλεμο. Σεφέρη). στόχους αυτούς.
8. Να - Για τις εκδοχές του μύθου της Ελένης μπορεί
αποκωδικοποιήσουν να αξιοποιηθεί σχετικό κείμενο που
τις συντακτικές - επισυνάπτεται στα ερμηνευτικά σχόλια του
νοηματικές σχέσεις εμπλουτισμένου βιβλίου μαθητή στο
που συνέχουν το Ψηφιακό Σχολείο:
κείμενο, ώστε να http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.p
μπορούν να το hp/DSGYM-C106/502/3268,13323/
αποδώσουν στη ν.ε.
9. Να εμπεδώσουν 2. Το κείμενο που επέλεξε ο/η εκπαιδευτικός
ύλη που έχουν για τη διαγνωστική αξιολόγηση μπορεί να
διδαχθεί σε αξιοποιηθεί στο πλαίσιο της επανάληψης.
ετυμολογικό και
μορφοσυντακτικό
επίπεδο στην Α΄ και
στη Β΄ Γυμνασίου.
2η Δε θα διδαχθεί

3η Δε θα διδαχθεί
1. Να αντιδιαστείλουν Το κείμενο της ενότητας (σελ. 30 σχ. 1. Λεξιλόγιο – Ετυμολογικά.
4η οι μαθητές/τριες τα βιβλίου) Με αφορμή τα κείμενα (της ενότητας και τα 4
πλεονεκτήματα της - Τα γλωσσικά σχόλια της σελ. 31 παράλληλα), οι εκπαιδευτικοί ασκούν τους/τις
ειρήνης προς τις αξιοποιούνται στη διδακτική πράξη μαθητές/τριες στην παραγωγή και στη σύνθεση,
ολέθριες συνέπειες επιλεκτικά, με στόχο την κατανόηση του καθώς και στην αναζήτηση ετυμολογικά
που επιφέρει ο περιεχομένου του κειμένου και την απόδοσή συγγενών λέξεων.
πόλεμος. του στη ν.ε. Δε θα διδαχθεί το Β΄ μέρος (σελ. 33-34 του σχ.
6. Να προσδιορίσουν - Προτείνεται προσέγγιση του κειμένου μέσα βιβλίου) ως έχει.
το είδος και τον σκοπό από τον εντοπισμό λέξεων συναισθηματικά
του κειμένου και να φορτισμένων και ζευγών αντίθετων εικόνων. 2. Γραμματική.
επισημάνουν τις - Συζητούνται οι ιδέες και τα νοήματα του Η β΄ τάξη συνηρημένων ρημάτων (σελ. 34-37)
λεξιλογικές και κειμένου με αξιοποίηση ή/και εμπλουτισμό δε θα διδαχθεί.
υφολογικές επιλογές των ερωτήσεων της σελ. 32 και αξιοποίηση Με δεδομένο ότι η ευκτική είναι έγκλιση που δεν
του ρήτορα που των παράλληλων κειμένων των σελ. 102- απαντά στη ν.ε., κρίνεται σκόπιμη η εμπέδωσή
υπηρετούν τον σκοπό 104, καθώς και των ερωτήσεων που τα της ξεχωριστά από τις υπόλοιπες εγκλίσεις που
αυτό. συνοδεύουν. διδάσκονται στη Β΄ Γυμνασίου και οι οποίες
7. Να δώσουν τη δική παρουσιάζουν μορφικές και λειτουργικές
τους μεταφραστική Για επέκταση ή εμπλουτισμό της αντιστοιχίες με τις ομώνυμες εγκλίσεις της ν.ε.
εκδοχή. παραδοσιακής διδασκαλίας, βλ. το σενάριο - Με αναφορά στους τύπους «ἐξαρκέσειεν» και
8. Να ασκηθούν στην « Ισοκράτους, Περί ειρήνης: οι «γιγνοίμεθα», ο/η εκπαιδευτικός καθοδηγεί
παραγωγή και στη μαθητές/τριες μιλούν για την ειρήνη» στο σταδιακά τους/τις μαθητές/τριες στην Στην περίπτωση της
σύνθεση λέξεων στην αποθετήριο εκπαιδευτικών σεναρίων εξοικείωση με τις σημασίες, τις χρήσεις και τον ευκτικής, έμφαση
α.ε. και στη ν.ε. και να «Πρωτέας»: http://proteas.greek- σχηματισμό της ευκτικής. Πιο συγκεκριμένα: δίνεται σε ασκήσεις
εμπλουτίσουν το language.gr/scenario.html?sid=1593 - Αξιοποιώντας το σχολικό Συντακτικό της που ζητούν
λεξιλόγιό τους. Αρχαίας Ελληνικής, οι μαθητές/τριες αναγνώριση τύπων
9. Να εμπεδώσουν τη επισημαίνουν τη σημασία και τις χρήσεις της (με ασκήσεις
σημασία, τις χρήσεις ευκτικής και μελετούν σχετικά παραδείγματα. πολλαπλής επιλογής,
και τον σχηματισμό Είναι σημαντικό να δοθεί έμφαση στα αντιστοίχισης,
της ευκτικής ε.φ. και παραδείγματα της ν.ε.. και να γίνουν συμπλήρωσης κενών)
μ.φ. των βαρύτονων ρ. αντιπαραθετικές επισημάνσεις. και όχι παραγωγή.
της α.ε., σε σχέση και - Αξιοποιώντας τη σχολική Γραμματική της
με σημασιολογικά Αρχαίας Ελληνικής, οι μαθητές/τριες
αντίστοιχες γλωσσικές εξοικειώνονται με τον σχηματισμό της ευκτικής
μορφές της ν.ε. με την εξής πορεία: α) ευκτική ενεστώτα,
μέλλοντα και αορίστου βαρύτονων ρ. ε.φ., β)
ευκτική ενεστώτα, μέλλοντα και αορίστου
βαρύτονων ρ. μ.φ., γ) ευκτική ενεστώτα και
μέλλοντα του ρ. εἰμί και ευκτική παρακειμένου
 βαρύτονων ρ. ε.φ. και μ.φ.
- Ο/η εκπαιδευτικός με βάση τον τύπο
«ἐξαρκέσειεν» μπορεί να αναφερθεί και στους
πιο εύχρηστους αιολικούς τύπους (σε -ειας, -
ειεν, -ειαν) για το β΄ και γ΄ ενικό και για το γ΄
πληθυντικό πρόσωπο ευκτικής αορίστου ε.φ.
5η Δε θα διδαχθεί

6. Να αναγνωρίσουν οι Το κείμενο της ενότητας (σελ. 1. Λεξιλόγιο – Ετυμολογικά.

6η μαθητές/τριες την 44 σχ. βιβλίου) - Με αφορμή τα κείμενα (της ενότητας και τα παράλληλα), οι 4
παιδευτική αξία που - Ως αφόρμηση ο/η εκπαιδευτικοί μπορούν να εστιάσουν στον εμπλουτισμό του
απέδιδαν οι Αρκάδες εκπαιδευτικός μπορεί να λεξιλογίου των μαθητών/τριών, αξιοποιώντας κυρίως λέξεις
και γενικά οι αρχαίοι αξιοποιήσει Ηχογραφήσεις που έχουν σχέση με την τέχνη (μουσικήν, χορεύουσι, θεάτροις
Έλληνες στη μουσική. αρχαίας ελληνικής μουσικής: κτλ.). Η παραγωγή, η σύνθεση και η αναζήτηση ετυμολογικά
7. Να συσχετίσουν τη http://www.mmb.org.gr/page συγγενών λέξεων ενδείκνυνται στην περίπτωση αυτή.
σημασία και τον ρόλο /default.asp?id=4129&la=1 - Προτείνεται η αξιοποίηση του σχολικού Λεξικού της Αρχαίας
της μουσικής στον - Τα γλωσσικά σχόλια της σελ. Ελληνικής, αλλά και ηλεκτρονικών λεξικών της Πύλης για την
αρχαίο κόσμο με τη 45 αξιοποιούνται στη Ελληνική Γλώσσα: http://www.greek-
θέση της στις διδακτική πράξη επιλεκτικά, language.gr/greekLang/index.html
μεταγενέστερες με στόχο την κατανόηση του
εποχές με έμφαση στη περιεχομένου του κειμένου
σημερινή. και την απόδοσή του στη ν.ε. Δε θα διδαχθεί το Β΄ μέρος (σελ. 47 του σχ. βιβλίου) ως έχει.
8. Να αποδώσουν το - Προτείνεται διαγραμματική
περιεχόμενο του απεικόνιση του περιεχομένου 2. Γραμματική
κειμένου στη ν.ε. του κειμένου με άξονες τα Αόριστος β΄
9. Να ασκηθούν στην υποκείμενα «οἱ παῖδες» Με επισήμανση των τύπων των κειμένων (αναφοράς και Ενδεικτικά:
παραγωγή και στη (αναδεικνύονται οι παράλληλων) «παρεισαγαγεῖν» και «εὗρον», ο/η εκπαιδευτικός Σελ. 51: 2, 3
σύνθεση λέξεων στην συγκεκριμένες καθοδηγεί σταδιακά τους/τις μαθητές/τριες στην εξοικείωση με
α.ε. και στη ν.ε. και να δραστηριότητες των Αρκάδων) τον σχηματισμό και την κλίση του αορίστου β΄ ε.φ. και μ.φ..
εμπλουτίσουν το και «οἱ πάλαι» (αιτιολογείται Εντοπίζονται οι ομοιότητες με τις καταλήξεις ενεστώτα και
λεξιλόγιό τους. το ενδιαφέρον των Αρκάδων παρατατικού και δίνεται έμφαση στη σωστή χρήση τύπων του
10. Να και αναδεικνύονται τα οφέλη αορίστου β΄ στη ν.ε. (να προαγάγει, να συμβάλει κτλ.)
εξοικειωθούν με τον της μουσικής παιδείας).
σχηματισμό του
 αορίστου β΄ ε.φ. και - Για την καλύτερη νοηματική Τα ουσιαστικά ἡ γυνή και ὁ παῖς
μ.φ., προβαίνοντας σε προσπέλαση του κειμένου, - Με επισήμανση των τύπων των κειμένων (αναφοράς και
συγκριτικές εκτός από τις ερωτήσεις της παράλληλων) «οἱ παῖδες» και «τούς παῖδας» και αξιοποιώντας
παρατηρήσεις με τη σελ.46 και όσες ο/η τις καταλήξεις ουσιαστικών της γ΄ κλίσης, οι μαθητές/τριες
ν.ε., καθώς και την εκπαιδευτικός διατυπώσει γνωρίζουν την κλίση του ουσιαστικού ὁ παῖς και επισημαίνουν
κλίση των ουσιαστικών συμπληρωματικά ή τις ιδιαιτερότητές του: στον τονισμό της γενικής πληθυντικού
ἡ γυνή και ὁ παῖς. εναλλακτικά, συνιστάται και η και στην κλητική ενικού.
αξιοποίηση των παράλληλων - Εκκινώντας από τη χρήση της γενικής «παίδων» στη ν.ε.
κειμένων των σελ. 105-106, (Νοσοκομείο Παίδων), ο/η εκπαιδευτικός μπορεί να ζητήσει
καθώς και των ερωτήσεων από τους/τις μαθητές/τριες να βρουν και άλλους τύπους
που τα συνοδεύουν (σελ. 107). ουσιαστικών της α.ε. που απαντούν στο λόγιο χρηστικό επίπεδο
της ν.ε. Με αναφορά στη φράση «Συν γυναιξί και τέκνοις» και
Για την ανάδειξη της την αξιοποίηση καταλήξεων της γ΄ κλίσης, οι μαθητές/τριες
διαχρονικής σημασίας της γνωρίζουν την κλίση του ουσιαστικού ἡ γυνή, επισημαίνοντας
μουσικής με αφορμή το την ιδιαιτερότητα της κατάληξης της κλητικής ενικού.
κείμενο, βλ. σχετικό
διδακτικό σενάριο στο Η οριστική - επαναληπτική αντωνυμία δε θα διδαχθεί.
αποθετήριο εκπαιδευτικών
σεναρίων «Πρωτέας»:
http://proteas.greek-
language.gr/scenario.html?sid
=122.
7η Δε θα διδαχθεί
 7. Να προσδιορίσουν Το κείμενο της ενότητας (σελ. 3. Λεξιλόγιο – Ετυμολογικά.
8η οι μαθητές τον σκοπό 60 σχ. βιβλίου) Με αφορμή τα κείμενα (της ενότητας και το παράλληλο), οι 4
της ενσωμάτωσης ενός - Τα γλωσσικά σχόλια της σελ. διδάσκοντες ασκούν τους/τις μαθητές/τριες στην παραγωγή και
μύθου σε έναν 61 αξιοποιούνται στη στη σύνθεση.
ρητορικό λόγο με διδακτική πράξη επιλεκτικά,
πολιτικό περιεχόμενο με στόχο την κατανόηση του Δε θα διδαχθεί το Β΄ μέρος (σελ. 63-64 του σχ. βιβλίου) ως
και να αξιολογήσουν περιεχομένου του κειμένου έχει.
τη βαρύτητά του ως και την απόδοσή του στη ν.ε.
επιχειρήματος. - Για την καλύτερη νοηματική 4. Γραμματική.
8. Να εντοπίσουν τις προσπέλαση του κειμένου, Παθητικοί χρόνοι φωνηεντόληκτων και αφωνόληκτων
βασικές ιδέες του εκτός από τις ερωτήσεις της ρημάτων. Ενδεικτικά:
κειμένου και τις αξίες σελ. 62 και όσες ο/η - Με αφετηρία φράσεις της ν.ε. όπου χρησιμοποιούνται Σελ. 68: 3
του αρχαίου ελληνικού εκπαιδευτικός διατυπώσει παθητικοί χρόνοι αλλά και τύπους των κειμένων (ἐγκατελήφθη,
κόσμου τις οποίες συμπληρωματικά ή σωθῆναι, θαυμασθείς κτλ.), οι μαθητές/τριες εξοικειώνονται με
απηχούν. εναλλακτικά, συνιστάται και η τον σχηματισμό και την κλίση των παθητικών χρόνων.
9. Να αποδώσουν το αξιοποίηση του παράλληλου
περιεχόμενο του κειμένου της σελ. 108, καθώς Οι αυτοπαθητικές αντωνυμίες δε θα διδαχθούν.
κειμένου στη ν.ε. και των ερωτήσεων που το
10.Να ασκηθούν στην συνοδεύουν (σελ. 109). 3. Σύνταξη.
παραγωγή και στη Ποιητικό αίτιο και παθητική σύνταξη.
σύνθεση λέξεων στην Για εμβάθυνση στο θέμα του - Με αφετηρία παραδείγματα από τη ν.ε. και τύπους των Ενδεικτικά:
α.ε. και στη ν.ε. και να σεβασμού προς τους γονείς κειμένων (αναφοράς και παράλληλου), οι μαθητές/τριες Σελ. 69: 6, 7
εμπλουτίσουν το στον αρχαίο κόσμο και προσδιορίζουν τις μορφές και τη λειτουργία του ποιητικού
λεξιλόγιό τους. σύγκριση με τη σύγχρονη αιτίου σε σύγκριση με τη ν.ε.
11. Να εποχή, βλ. το ομώνυμο
εξοικειωθούν με τον διδακτικό σενάριο στο
σχηματισμό του αποθετήριο εκπαιδευτικών
παθητικού μέλλοντα σεναρίων «Πρωτέας»:
και αορίστου. http://proteas.greek-
12. Να προσδιορίσουν language.gr/scenario.html?sid
τη λειτουργία και τη =1277
μορφή του ποιητικού
αιτίου σε σχέση και με
τη ν.ε.
 5. Να προσδιορίσουν Το κείμενο της ενότητας (σελ. 1. Λεξιλόγιο - Ετυμολογικά
9η οι μαθητές/τριες τη 70 σχ. βιβλίου) - Με αφορμή το κείμενο, οι εκπαιδευτικοί μπορούν να 2
ροή της σκέψης του - Το κείμενο δίνεται στους/τις εστιάσουν στον εμπλουτισμό του λεξιλογίου των
Σωκράτη και να μαθητές/τριες από τον/την μαθητών/τριών, αξιοποιώντας κυρίως λέξεις που έχουν σχέση
διακρίνουν τα στάδια εκπαιδευτικό σε μετάφραση με τις έννοιες του νόμου και του δικαίου (νόμους, δίκην κτλ.). Η
του επιχειρήματος που όσο γίνεται πιο πιστή. παραγωγή, η σύνθεση και η αναζήτηση ετυμολογικά συγγενών
χρησιμοποιεί. - Οι μαθητές/τριες συγκρίνουν λέξεων ενδείκνυνται στην περίπτωση αυτή, όπως και η
6. Να εκφράσουν τις τη μετάφραση με το αξιοποίηση του σχολικού Λεξικού της Αρχαίας Ελληνικής ή
απόψεις τους σχετικά πρωτότυπο και επισημαίνουν ηλεκτρονικών λεξικών, όπως αυτών της Πύλης για την Ελληνική
με το θέμα της κυρίως λέξεις που έχουν Γλώσσα.
εφαρμογής των νόμων παρόμοια ή διαφορετική Δε θα διδαχθεί το Β΄ μέρος (σελ. 72-73 του σχ. βιβλίου) ως
και τα κίνητρα που σημασία στην α.ε. και στη ν.ε. έχει.
δίνονται από την - Συζητούνται τα νοήματα του
εκάστοτε πολιτεία για κειμένου με αναφορά σε 2. Σύνταξη.
την τήρησή τους. σύγχρονα δεδομένα. Δε θα διδαχθούν τα είδη του μορίου ἄν.
7. Να μελετήσουν την - Για τον προσδιορισμό της
α.ε. συγκριτικά με τη δομής του επιχειρήματος, ο/η Τρόποι σύνδεσης προτάσεων
ν.ε. και να εκπαιδευτικός μπορεί να - Με αφετηρία παραδείγματα από τη ν.ε. και αξιοποίηση του
εμπλουτίσουν το υπενθυμίσει στους/τις υλικού του κειμένου, οι μαθητές/τριες διακρίνουν τις Ο/η εκπαιδευτικός
λεξιλόγιό τους. μαθητές/τριες όσα γνωρίζουν προτάσεις σε κύριες και δευτερεύουσες. ασκεί τους/τις
8. Να προσδιορίσουν από το μάθημα της ΝΕΓ Β΄ - Προσδιορίζουν τους τρόπους σύνδεσης προτάσεων με μαθητές/τριες στον
τα είδη της σύνδεσης Γυμνασίου έμφαση στην παρατακτική και την υποτακτική σύνδεση. χωρισμό του
προτάσεων και να για την Αξιολόγηση και Αξιοποιείται εδώ και το διάγραμμα της σ. 131 του σχολ. βιβλίου κειμένου σε
διακρίνουν τις διατύπωση επιχειρημάτων. αλλά και ο πίνακας της σελ. 195 του σχολικού Συντακτικού της προτάσεις και στη
δευτερεύουσες - Κατά τον σχολιασμό του Αρχαίας Ελληνικής. διάκριση κύριων και
προτάσεις σε κειμένου δίνεται έμφαση σε - Οι μαθητές/τριες διακρίνουν τις δευτερεύουσες προτάσεις με δευτερευουσών
ονοματικές και κάθε ερώτηση ξεχωριστά και βάση τη συντακτική τους θέση σε ονοματικές και προτάσεων
επιρρηματικές, στον ρόλο της επιρρηματικές. (ονοματικών και
επισημαίνοντας προσωποποίησης. επιρρηματικών).
ομοιότητες και Για μια διαχρονική θεώρηση Οι δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις δε θα διδαχθούν
διαφορές με τη ν.ε. των εννοιών του δικαίου και αναλυτικά.
του νόμου με αφετηρία το
κείμενο, βλ. το ομώνυμο
 διδακτικό σενάριο στο
αποθετήριο εκπαιδευτικών
σεναρίων «Πρωτέας»:
http://proteas.greek-
language.gr/scenario.html?sid
=315.
Το αρχαίο κείμενο της
ενότητας θα αξιοποιηθεί για
τη διδασκαλία της
παρατακτικής – υποτακτικής
σύνδεσης και των
δευτερευουσών προτάσεων.
Οι ενότητες 10, 11 και 12 δε θα διδαχθούν

Η επανάληψη λεξιλογικών, ετυμολογικών και γραμματικοσυντακτικών φαινομένων συνιστάται να γίνει στο πλαίσιο της διδασκαλίας του κειμένου του
Αρριανού Αλεξάνδρου Ανάβαση, το οποίο θα διδαχθεί κατά την περίοδο “16 Μαρτίου - Μάιος”.
Σύνολο προβλεπόμενων διδακτικών ωρών 19
ΠΡΟΣΔΟΚΩΜΕΝΑ ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
Οι μαθητές/τριες καθοδηγούνται να μπορούν να:
α) Συζητούν ιδέες, απόψεις και προβλήματα της αρχαίας εποχής σε σχέση με αυτά της σύγχρονης, επισημαίνοντας τις συνέχειες ή τις ασυνέχειες.
β) Αναγνωρίζουν τη διαχρονική εξέλιξη της ελληνικής γλώσσας και αντιλαμβάνονται τις διαφορές της α.ε. με τη ν.ε..
γ) Επισημαίνουν δομές στο αρχαίο κείμενο αντίστοιχες με εκείνες της ν.ε.
δ) Αποδίδουν το αρχαίο κείμενο σε ορθό νεοελληνικό λόγο.
ε) Αναγνωρίζουν ό,τι δεν επιβιώνει στη ν.ε. (αναγνωριστικός γραμματισμός) και σχηματίζουν ό,τι επιβιώνει, καθώς και ό,τι υπηρετεί το λόγιο χρηστικό επίπεδό της, σε ό,τι
αφορά:
- Τύπους των ουσιαστικών ἡ γυνή και ὁ παῖς
- Τύπους της ευκτικής ε.φ. και μ.φ. βαρύτονων ρημάτων
- Ρηματικούς και ονοματικούς τύπους του αορίστου β΄ ε.φ. και μ.φ.
- Τύπους των παθητικών χρόνων
- Τις μορφές και τη λειτουργία του ποιητικού αιτίου – την παθητική σύνταξη
- Την παρατακτική και την υποτακτική σύνδεση προτάσεων
- Τις δευτερεύουσες ονοματικές και επιρρηματικές προτάσεις (απλή διάκριση).