Professional Documents
Culture Documents
X™Äyëûééÿé Æþøþgëûäyîû G ¡Äyd%Öìëû?
X™Äyëûééÿé Æþøþgëûäyîû G ¡Äyd%Öìëû?
X™Äyëûééÿé Æþøþgëûäyîû G ¡Äyd%Öìëû?
¤æþØþGëûÄyîû G ¡ÄyD%öìëû?
CHAPTER CONTENT
3
Class-10
~†þy˜¢ ö×!” | Bengali | Chapter
†þ!Á›’þzØþyîû xÄy!²Õ Name
öì†þ¢l ¤æþØþGëû Äyîû G ¡ÄyD%öìëû?
4
Class-10
~†þy˜¢ ö×!” | Bengali | Chapter
†þ!Á›’þzØþyîû xÄy!²Õ Name
öì†þ¢l ¤æþØþGëû Äyîû G ¡ÄyD%öìëû?
öë!Øþ îÄî¥yîû †þöìîû user ~†þ!Øþ †þ!Á›’þzØþyöìîûîû ¤öìD îÄî¥yîû†þyîû#îû þ›öìÇþ Machine Language îÄî¥yîû
öëyˆyöìëyˆ ßiyþ›l †þîûöì•þ þ›yöìîû ~‡yöìl韟Ÿé †þöìîû †þ!Á›’þzØþyîûöì†þ !löì˜Å¢ ²Ì˜yl †þîûy ¤¥? lëûÐ
GUIéŸé~îû ôyöìl ¥¡éŸŸŸé Graphical User Interface ~¥z †þy?!Øþöì†þ ¤¥? †þîûyîû ?öìlÄ ëyîûy †þ!Á›’þzØþyîû
CUIéŸé~îû ôyöìl ¥¡éŸŸŸé Character User Interface (Hardware) ÷•þ!îû †þöì î û ! Sé ¡ •þyîû y éMachine
a GUI (Graphical User Interface) Code Ÿé~îû Shortcut ÷•þ!îû †þöì î û Ð English
Graphical User InterfaceéŸé~ îÄî¥yîû†þyîû#îûy Letter îÄî¥yîû †þöìîû ëyöì•þ ö¤=!¡ ¤¥öì? ôöìl
†þ!Á›’þzØþyîû îÄî¥yîû †þöìîû Graphics îÄî¥yîû †þöìîû îû y ‡y ëyëû Ð ~¥z Shortcut =!¡ îÄî¥yîû †þöì î û
öë!Øþ ÷•þ!îû ¥ëûÐ icon, navigation bars, image ë‡l †þ!Á›’þzØþyöìîûîû ?öìlÄ !löì˜Å¢ ö¡‡y ¥ëû •þyöì†þ
¥z•þÄy!˜ îÄî¥yîû †þöìîûÐ ~¥z ™îûöìlîû Operating Assembly Language îöì¡Ð
5
Class-10
~†þy˜¢ ö×!” | Bengali | Chapter
†þ!Á›’þzØþyîû xÄy!²Õ Name
öì†þ¢l ¤æþØþGëû Äyîû G ¡ÄyD%öìëû?
é Assembly Language Ÿé~ ö¡‡y !löì ˜ Å ¢ öì † þ ¤%•þîûy‚ High Level LanguageŸé~ ö¡‡y †þîûîyîû
†þ!Á›’þz Ø þyîû myîû y execute †þîû yîû ?öìlÄ •þyöì†þ ?öìlÄ îÄî¥yîû †þîûy ¥ëûÐ Translator program ö†þ
éMachine LanguageŸé~ convert †þîûöì•þ ¥ëûÐ ~¥z xyôîûy !•þl èþyöìˆ èþyˆ †þîûöì•þ þ›y!îûÐ
Conversion †þîûyîû ?öìlÄ öë ™îûöìlîû program a Assembler
îÄî¥yîû †þîûy ¥ëû •þyöì†þ Translator program b Compiler
îöì ¡ Ð öë Translator program Assembly c Interpreter
Language ö†þ Machine Language Convert ~‡yöìl Interpreter ö†þ îÄî¥yîû †þöìîû xyôîûy ~†þ!Øþ
†þöìîû •þyöì†þ Assembler îöì¡Ð Language öíöì†þ xlÄ éLanguageŸé~ program
Input Output ö†þ Convert †þîûö•ì þ þ›y!îû– !†þév ~¥z Conversion !Øþ
Interpreter †þöìîû line by line– öë‡yöìl Compiler
(Assembly Assembler (Machine
Language) Language) îy Assembler ~†þ!Øþ program ö†þ ~†þ¤öìD xlÄ
~†þ!Øþ éFormŸé~ Convert †þîûö•ì þ þ›yöìîÐû
Error 4.5 Language Processor:
c High L evel L anguage : Assembly Language Processor ¥¡ ~†þ!Øþ !îöì¢£ì ™îûöìlîû
LanguageéŸé~îû shortcut =!¡ ÷•þ!îû †þöìîû– ëyîûy software ö¤!Øþ ~†þ!Øþ program ö†þ translate
†þ!Á›’þzØþyîû ÷•þ!îû †þöìîû •þyîûyÐ ö¤¥z?ìlÄ ~=!¡ †þîûöì•þ þ›yöìîû émachine codeŸé~Ð
Hardware Dependent Ð ö¤¥z ? ì l Ä ~†þ!Øþ Language Processor ²Ì™yl•þ !•þl ²Ì†þyöìîûîû ¥ëû
!l!˜ÅÜT éHardwareŸé~îû ?öìlÄ ö¡‡y program a Compiler
xlÄ Hardware éŸé~ execute †þöì î û lyÐ ~¥z b Assembler
Disadvantage ö†þ ˜)îû †þîûöì•þ English language c Interpreter
~îû Gþ›îû !èþ!_ †þöìîû ~†þ!Øþ Language Set ÷•þ!îû a C ompiler : C ompiler High Level
†þîûy ¥ëû ëyîûy éHardwareŸé~îû Gþ›îû !lèÅþîû †þöìîû lyÐ Language Ÿé ~ ö¡‡y program ö†þ ~†þ¤öì D
~¥z ™îûöìlîû Language ö†þ î¡y ¥ëû– High Level input !¥¤yöìî ölëû ~î‚ check †þöìîû éprogramŸé~
LanguageÐ öëôl 'C' ¥¡ ~†þ!Øþ High Level ö†þyöìly Error xyöìSé !†þlyÐ ë!˜ ö†þyöìly Error ly
Programming LanguageÐ íyöì†þ •þy¥öì¡ Compiler input program !Øþöì†þ
High Level LanguageŸé~ ö¡‡y program ö†þ Assembly LanguageéŸé~ convert †þöìîûÐ
execute †þîûyöì•þ xyôyöì˜îû program !Øþöì†þ ²Ìíöìô Input Output
éAssembly LanguageŸé~ ~î‚ •þyîûþ›îû éMachine High level Compiler Assembly
LanguageŸé~ convert †þîûöì•þ ¥ëûÐ Language Language
High Level Language öíöì † þ Assembly Error
Language ÷•þ!îû †þîûöì•þ öë Translator program b Assembler: Assembler input !¥¤yöìî ölëû
!Øþ îÄî¥yîû †þîûy ¥ëû •þyöì†þ Compiler îöì¡Ð Assembly level Language ~î‚ program
Input Output !Øþöì†þ convert †þöìîû Machine LanguageŸé~
High level Compiler Assembly ëyöì•þ program !Øþ †þ!Á›’þzØþyîû Hardware !˜öìëû
Language Language execute †þîûöì•þ þ›yöìîûÐ
Error Input Output
Input
Assembly Machine (Assembly Assembler (Machine
High Compiler Language Assembler Language
Level Language) Language)
Language
Error Error
6
Class-10
~†þy˜¢ ö×!” | Bengali | Chapter
†þ!Á›’þzØþyîû xÄy!²Õ Name
öì†þ¢l ¤æþØþGëû Äyîû G ¡ÄyD%öìëû?
c Interpreter: Interpreter ~†þ!Øþ Computer load †þöìîû ëyöì•þ •þyîûy CPU myîûy execute †þîûöì•þ
program öë!Øþ †þ!Á›’þzØþyîûöì†þ î%Vþöì•þ ¤y¥yëÄ †þöìîû þ›yöìîûÐ
•þyöì†þ †þ# †þy? †þîûöì•þ ¥öìîÐ ~†þ!Øþ program éŸé~îû flow ö†þ !lÁ¬ ! ¡!‡•þ
Input Output Diagram !˜öìëû ö˜‡yöìly ¥¡éŸŸŸé
Interpreter
(Any (Machine Object File
Code) Compiler Assembler linker
Language)
Error
Compiler ~î‚ InterpreterŸé~îû þ›yíņþÄ Source
program Addition File
Compiler Interpreter
1 Compiler, High Level Interpreter öëéŸéö†þyöìly Executable
LanguageéŸé~îû program éLanguageŸé~îû program Code
ö†þ éAssembly LanguageŸé~ ö†þ éMachine LanguageŸé~
Convert †þöìîÐû þ Convert †þöìîÐû
2 Compiler ~†þ!Øþ program Interpreter line by line
Main
memory Loader
ö†þ ~†þ¤öìD input !¥¤yöìî Convertion †þöìîÐû
ölëûÐ
3 ~!Øþ Interpreter Ÿé~îû öíöì†þ ~!Øþ Compiler-~îû •%þ¡lyëû 4.7 Chapter At a Glance
o&•þ †þy? †þöìîÐû SlowÐ
4 C, C++ etc language Python, pert etc lan- †þ!Á›’þzØþyîû = Hardware + Software
compiler îÄî¥yîû †þöìîû guage Interpreter îÄî¥yîû
program conversion-~îû †þöìîû program conversion Hardware ¥¡ †þ!Á›’þzØþyöìîûîû öèþï•þ x‚¢ îy
?öìlÄÐ †þöìîÐû physical component.
Software ¥¡ collection of program.
Utility
4.6 Program:
Software
Utility program ~†þ ™îûöìlîû Software îÄîßiy ëy
ö†þyöìly program ö†þ program Develop, write,
debugg ~î‚ document †þîûöì•þ ¤y¥yëÄ †þöìîûÐ
System Software Application Software
Utility programs- ~îû ôöì ™ Ä text editors,
compiles, assemblers, loader, locater, †þ!Á›’þzØþyîû Hardware ö†þ îÄî¥yîû †þîûyîû ?öìlÄ
linker, debugger ¥z•þÄy!˜ x‚¢ ë%_«Ð ÷•þ!îû Software ö†þ System Software îöì¡Ð
~îû ôöì ™ Ä loader, locator, linker ¥z • þÄy!˜ öëôl韟Ÿé Operating SystemÐ
Operating System-~îû x‚¢ !îö좣ìÐ †þ!Á›’þzØþyîû îÄî¥yîû†þyîû# †þyöì? ¤y¥yëÄ †þîûyîû ?öìlÄ
Editor: Editor ~†þ!Øþ program ëyîû öë Software îÄî¥yîû †þîûy ¥ëû •þyöì†þ Application
programmer source program xíîy test ö†þ Software îöì¡Ð
enter, modify ~î‚ store †þîûöì•þ ¤y¥yëÄ †þöìîûÐ Operating System ¥¡ ~†þ!Øþ Brize between
Editor Program Operating System- ~îû †þ!Á›’þzØþyîû Hardware ~î‚ UserŸé~îû ôöì™ÄÐ
!lëûsföì” ÷•þ!îû ¥ëûÐ !î!èþ§¬ ™îûöìlîû Operating System ¥¡éŸŸŸé
Linker: Linker ¥¡ ~†þ!Øþ !îöì ¢ £ì ™îû ö ì l îû a Batch Operating System
program öë!Øþ Compiler/Assembler myîû y b Multiprogramming Operating System
÷•þ!îû file ö†þ combine †þöìîû ëyöì•þ •þyîûy execute c Multiprogramming with time sharing OS
†þîûöì•þ þ›yöìîûÐ d Network OS
Loader: Loader ¥¡ ~†þ!Øþ !îöì ¢ £ì ™îû ö ì l îû e Distributed OS
program öë!Øþ linker öíöì†þ object file ö†þ f Realtime OS
input ölëû ~î‚ •þyöì˜îûöì†þ main memory ö•þ †þ!Á›’þzØþyöìîûîû öîy™ˆôÄ èþy£ìyöì†þ î¡y ¥ëû Computer
7
Class-10
~†þy˜¢ ö×!” | Bengali | Chapter
†þ!Á›’þzØþyîû xÄy!²Õ Name
öì†þ¢l ¤æþØþGëû Äyîû G ¡ÄyD%öìëû?
8
Class-10
~†þy˜¢ ö×!” | Bengali | Chapter
†þ!Á›’þzØþyîû xÄy!²Õ Name
öì†þ¢l ¤æþØþGëû Äyîû G ¡ÄyD%öìëû?
9
Class-10
~†þy˜¢ ö×!” | Bengali | Chapter
†þ!Á›’þzØþyîû xÄy!²Õ Name
öì†þ¢l ¤æþØþGëû Äyîû G ¡ÄyD%öìëû?
10
Class-10
~†þy˜¢ ö×!” | Bengali | Chapter
†þ!Á›’þzØþyîû xÄy!²Õ Name
öì†þ¢l ¤æþØþGëû Äyîû G ¡ÄyD%öìëû?
11
Class-10
~†þy˜¢ ö×!” | Bengali | Chapter
†þ!Á›’þzØþyîû xÄy!²Õ Name
öì†þ¢l ¤æþØþGëû Äyîû G ¡ÄyD%öìëû?
1 Batch Operating System : !m•þ#ëû ²Ì?öì§Ãîû Slice Execute †þöìîûÐ xhsýî•Åþ# Data ö†þ Save †þöìîû
†þ!Á›’þzØþyöìîû ²Ì™yl ’þzþ›†þîû” !Sé¡ Transistor Œëyöì•þ process execution complete ly ¥öì¡
öë!Øþ †þô Heat Genarate †þîû•þ •þy¥z ~¥z ™îûöìlîû éCPU processŸé~ !æþöìîû ~öì¡ execution Öîû&
†þ!Á›’þzØþyîû=!¡ ~†þØþyîû þ›îû ~†þØþy †þy? †þîûöì•þ †þîûöì•þ þ›yöìîû öë‡yöìl •þyöì†þ öSéöì’þü !ˆöìëû!Sé¡ ö¤‡yl
þ›yîû•þÐ ~¥zîû†þô ~†þØþyîû þ›îû ~†þØþy †þy? †þîûyöì†þ öíöì†þŠ ~î‚ þ›îûî•Åþ# éprocessŸé~ Jump †þöìîûÐ
î¡y ¥ëû Batch processing Ð ~¥z Batch 4 Network Operating System :
processing ö†þ implement †þîû y îû ?öì l Ä Network Operating System ¥¡ ~ôl ~†þ!Øþ
xyôyöì˜îû ~†þ!Øþ Set of program îÄî¥yîû †þîûöì•þ Operating System öë!Øþ NetworkŸé~îû ôöì™Ä
¥ëûÐ ëyîû †þy? !Sé¡ †þ!Á›’þzØþyöìîûîû control †þîûy íy†þy ¤î Resource ö†þ manage †þîûöì•þ þ›yöìîûÐ ~¥z
xíÅyê ~†þ!Øþ †þy? öíöì†þ xlÄ †þyöì? transfer †þîûy ™îûöìlîû Operating SysteméŸé~îû ôöì™Ä Special
ë‡l xyöìˆîû †þy?!Øþ complete ¥öìîÐ ~¥z Set of function íyöì†þ ëyîûy Resource =!¡öì†þ Local
program !Øþ Batch Operating System lyöìô
Area Network (LAN)Ÿé~ Connect †þöìîû ~î‚
þ›!îû!‹þ•þÐ
xöì l†þ=!¡ †þy?öì†þ ~†þ¤öìD †þîûöì•þ þ›yöìîûÐ
2 Multiprogramming Operating System:
5 Distributed Operating System
Multiprogramming Operating System
Distributed Operating System ~†þ!Øþ
¥¡ ~ôl ~†þ!Øþ Operating System öë!Øþ Run
Network-~îû ôöì™Ä íy†þy xöìl†þ=!¡ †þ!Á›’þzØþyîûöì†þ
†þîûyöì•þ þ›yöìîû xöìl†þ=!¡ program ö†þ ~†þ!Øþ
CPU îÄî¥yîû †þöìîûÐ ë!˜ ~†þ!Øþ program Input/ îÄî¥yîû †þöìîû ~†þ¥z¤ôëû xöìl†þ=!¡ †þy? †þîûöì•þ
Output Device-~îû ?lÄ wait †þöìîû •þ‡l þ›yöìîûÐ ~‡yöìl Operating System !Øþ xöìl†þ=!¡
Multiprogramming Operating System †þ!Á›’þzØþyîûöì†þ îÄî¥yîû †þîûöì¡G éUserŸé~îû †þyöìSéþ
CPU control ö†þ xlÄ ~†þ!Øþ program ~ Computer Network ö†þ ~†þ!Øþ Single System
þ›y!‘þöìëû ö˜ëû ëyöì•þ éCPUŸé~îû Time lÜT ly ¥ëû !¥¤yöìî represent †þöìîûÐ
~î‚ †þ!Á›’þzØþyöìîûîû Performance èþyöì¡y ¥ëûÐ Real Time Operating System
6
12
Class-10
~†þy˜¢ ö×!” | Bengali | Chapter
†þ!Á›’þzØþyîû xÄy!²Õ Name
öì†þ¢l ¤æþØþGëû Äyîû G ¡ÄyD%öìëû?
3. Language processor †þ#Ú !î!èþ§¬ ²Ì†þyîû linker, debugger ¥z•þÄy!˜ x‚¢ ë%_«Ð
Language processoréŸé~îû †þy? ö¡öì‡yÚ ~îû ôöì ™ Ä loader, locator, linker ¥z • þÄy!˜
Language Processor ¥¡ ~†þ!Øþ !îöì¢£ì ™îûöìlîû Operating System-~îû x‚¢ !îö좣ìÐ
software ö¤!Øþ ~†þ!Øþ program ö†þ translate Editor: Editor ~†þ!Øþ program ëyîû
†þîûöì•þ þ›yöìîû émachine codeŸé~Ð programmer source program xíîy test ö†þ
Language Processor ²Ì™yl•þ !•þl ²Ì†þyöìîûîû ¥ëû enter, modify ~î‚ store †þîûöì•þ ¤y¥yëÄ †þöìîûÐ
a Compiler, b Assembler, c Interpreter Editor Program Operating System- ~îû
a C ompi ler : C ompiler Hig h le vel !lëûsföì” ÷•þ!îû ¥ëûÐ
Language Ÿé ~ ö¡‡y program ö†þ ~†þ¤öì D Linker: Linker ¥¡ ~†þ!Øþ !îöì ¢ £ì ™îû ö ì l îû
input !¥¤yöìî ölëû ~î‚ check †þöìîû éprogramŸé~ program öë!Øþ Compiler/Assembler myîû y
ö†þyöìly Error xyöìSé !†þlyÐ ë!˜ ö†þyöìly Error ly ÷•þ!îû file ö†þ combine †þöìîû ëyöì•þ •þyîûy execute
íyöì†þ •þy¥öì¡ Compiler input program !Øþöì†þ †þîûöì•þ þ›yöìîûÐ
Assembly LanguageéŸé~ convert †þöìîûÐ Loader: Loader ¥¡ ~†þ!Øþ !îöì ¢ £ì ™îû ö ì l îû
Input Output program öë!Øþ linker öíöì†þ object file ö†þ
High level Compiler Assembly input ölëû ~î‚ •þyöì˜îûöì†þ main memory ö•þ
Language Language load †þöìîû ëyöì•þ •þyîûy CPU myîûy execute †þîûöì•þ
þ›yöìîûÐ
Error
b Assembler: Assembler input !¥¤yöìî ölëû ~†þ!Øþ program éŸé~îû flow ö†þ !lÁ¬ ! ¡!‡•þ
Assembly level Language ~î‚ program Diagram !˜öìëû ö˜‡yöìly ¥¡éŸŸŸé
!Øþöì†þ convert †þöìîû Machine LanguageŸé~ Object File
ëyöì•þ program !Øþ †þ!Á›’þzØþyîû Hardware !˜öìëû Compiler Assembler linker
execute †þîûöì•þ þ›yöìîûÐ
Input Output Source
program Addition File
(Assembly Assembler (Machine
Language) Language) Executable
Code
Error
c Interpreter: Interpreter ~†þ!Øþ Computer
Main
program öë!Øþ †þ!Á›’þzØþyîûöì†þ î%Vþöì•þ ¤y¥yëÄ †þöìîû memory Loader
•þyöì†þ †þ# †þy? †þîûöì•þ ¥öìîÐ
Input Output 5. Booting †þ#Ú Booting process !Øþ ¤‚öìÇþöìþ› î”Åly
Interpreter
(Any (Machine †þöìîûyÚ
Language) Code)
Error Boot îy Bootup †þîûyîû xíÅ †þ!Á›’þzØþyîû System
ö†þ ‹þy¡% †þîûyÐ ¤y™yîû”•þ Power button !Øþ
4. Utility program †þyöì†þ îöì¡Ú Linker ~î‚
On †þöìîû xyôîûy ~¥z †þy?!Øþ †þöìîû íy!†þÐ ë‡l¥z
LoaderéŸé~îû †þy? î”Åly †þöìîûyÐ
xyôîûy ö†þyöìly Computer System ö†þ Start
¥Gëûyîû !löì˜Å¢ ²Ì˜yl †þ!îû •þ‡l ö¤ !löì?îû ôöì™Ä
Utility program ~†þ ™îûöìlîû Software îÄîßiy ëy xöìl†þ=öì¡y †þy? †þöìîûÐ öë †þyîûöì” ~!Øþöì†þ
ö†þyöìly program ö†þ program Develop, write, Booting îöì¡Ð ~¥z ¤ôëû öë †þy?=!¡ ¥ëû ö¤=!¡
debugg ~î‚ document †þîûöì•þ ¤y¥yëÄ †þöìîûÐ
¥¡éŸŸŸé
Utility programs- ~îû ôöì ™ Ä text editors,
compiles, assemblers, loader, locater, †þ!Á›’þzØþyöìîûîû Hardware =!¡öì†þ preliminary
13
Class-10
~†þy˜¢ ö×!” | Bengali | Chapter
†þ!Á›’þzØþyîû xÄy!²Õ Name
öì†þ¢l ¤æþØþGëû Äyîû G ¡ÄyD%öìëû?
14