Professional Documents
Culture Documents
Pyt.11 (Problematyka Etyczna Psychiatrii Sądowej)
Pyt.11 (Problematyka Etyczna Psychiatrii Sądowej)
Etyka:
Etyka jest nauką zajmującą się filozoficznymi, społecznymi, psychologicznymi i kulturowymi źródłami powstania i stosowania moralności. Etyka jako
nauka o moralności jest trudna do zdefiniowania. Zasadnicze działy tej nauki to :
1)etyka normatywna (opisowa) i metaetyka
2)etyka formalna (zewnętrzna zgodność postępowania z obowiązującymi normami, rygoryzm, imperatyw moralny)
3)etyka materialna Schellera oparta o wartość, a nie obowiązki
4)etyka sytuacyjna odrzucająca normy moralne, a uznająca, że sumienie i świadomość moralna każdego człowieka powinny rozstrzygać o decyzjach
moralnych, nawet jeśli jest to niezgodne z etyka np. zawodową.
Etyka w psychiatrii:
Lekarze jako jedna z nielicznych grup zawodowych, mają swoje kodeksy etyczne ogólne i poszczególnych specjalności w tym psychiatrii. Światowe
Towarzystwo Psychiatryczne w 1977 i 83 uchwaliło deklaracje etyczne zwane Hawajskimi I i II. Zmiana uległ też Kodeks Etyczny polskiego Lekarza
nadal jednak pojawiają się dylematy moralne w psychiatrii sądowej. Warto omówić kilka teorii etycznych współcześnie uznanych w psychiatrii
anglosaskiej:
a) Utylitaryzm- za pobudkę uznaje interes własny jednostki, za dobro szczęście ogółu moralne jest to co użyteczne, prawo wynika z interesu
ogółu (statystyczna teoriia decyzji lekarskich, działania organizatorów służby zdrowia, sanitarno-epiemiologiczne)
b) Paternalizm występujący już od czasów Hipokratesa, zakładający, że pacjent ma poddać się posiadającemu wiedzę i uprawnienia lekarzowi na
zasadzie dziecka poddającemu się rodzicowi. Lekarz rodzic wie co jest dobre i nie musi tłumaczyć się ze swoich decyzji
c) Autonomiczna, wywodzaca się od Kanta, zakłada,że zależność lekarz-pacjent to układ dwóch odpowiedzialnych, równoprawnych osób.
Lekarz musi respektować samodzielne decyzje pacjenta, nawet jeśli wydają się niewłaściwe (ograniczenie przymusowego karmienia, prawo do
śmierci), leczenie bez zgody pacjenta jest możliwe tylko w wypadku dzieci, osób głęboko niedorozwiniętych i chorych na psychozę
Inne normy to:
-Zasada sprawiedliwości (żeby starczyło dla wszystkich)
-poszanowania godności człowieka w czasie działań medycznych
-podejmowanie wysiłków na rzecz przywrócenia choremu zdolności do kompetentnych działań
-do człowieczeństwa
-minimalizowania inwalidztwa
-poufności leczenia psychiatrycznego
-prawie bezwarunkowe przestrzeganie tajemnicy lekarskiej
Przypadek Tatiany Tarasoff- pacjent zamordował kobietę, o czym wcześniej powiedział psychiatrze. Sąd, który rozpatrywał tą sprawę, orzekł, że
w takiej sytuacji lekarz powinien powiadomić ta osobę, rodzinę, lub odpowiednie władze. Postanowienie to wraz z obowiązkiem ochrony
potencjalnej ofiary nazywa się w piśmiennictwie Tarasoff II
Etyka a prawo:
Niektórzy autorzy uważają, że te dyscypliny wykluczają się inni że uzupełniają. Ossowska porównuje normy moralne
i etyczne następująco:
Norma moralna Norma prawna
Oparta na sumieniu (zach. wewnętrzne) Oparta na przepisach (zach. zewnętrzne)
Potępienie społeczne Potępienie społeczne i kara
Obowiązki bez roszczenia, imperatywne Obowiązki z roszczeniem, imperatywno-atrybutywne
Jednostronna Dwustronna
Emocje moralne Emocje prawne
W psychiatrii sądowej dyskusji wymaga problem jaka etyka ma być realizowana w tej dyscyplinie:
poznania – sprawiedliwości, egalitarzmu, wolności i odpowiedzialność, poszanowania autonomii jednostki
sytuacyjna – wchodzenie w rolę biegłego od strony procesowej, uciekania od prawdy, paternalizm
etyka sytuacyjna tylko w skrajnych przypadkach – dla ratowania życia