1

D Maszyny proste
Zadanie 1. Emilia zamykała drzwi tak, jak na  rysunku. Drzwi przesunęły stojący
na  podłodze karton. Niebieskie linie przedstawiają ślady punktów przyłożenia sił.
Zmierz te linie za pomocą nitki i uzupełnij rachunki.

Skala długości: 1 : 10

Skala sił: 1 cm – 10 N

Siła, którą Emilia pchała drzwi: N

Droga, na której działała ta siła: m
Praca wykonana przez Emilię: J
Siła, którą drzwi pchały pudło: N
Droga, na której działała ta siła: m
Praca wykonana przez drzwi: J
Co zauważasz?

Zadanie 2. Ania podnosi ciężki przedmiot za  pomocą dźwigni. Na  rysunku (patrz
następna strona) zaznaczono jego ciężar. Zmierz długości ramion dźwigni i podpisz
je. Dorysuj:
• na niebiesko – siłę, którą ciało ciągnie dźwignię,
• na czarno – siłę, którą dźwignia podnosi ciało,
• na czerwono – siłę, którą Ania działa na dźwignię,
• na zielono – siłę, którą dźwignia działa na Anię.

Wskazówka: Pamiętaj o odpowiednich proporcjach wektorów! Ciężar dźwigni pomiń.

 2

a) c)

Q Q Q Q

b) d)

Q Q Q Q

Zadanie 3. Na  każdym z  rysunków

widzisz wiadro o masie 4 kg wiszące
na  lince nawiniętej na  kołowrót
(widziany z boku).
• Dorysuj strzałkę oznaczającą ciężar
wiadra. Przyjmij skalę 1 cm – 20 N.
• Dorysuj w  tej samej skali strzałkę
oznaczającą siłę, którą trzeba działać
na  korbę, aby zrównoważyć ciężar m = 4 kg m = 4 kg
zawieszonego wiadra.

Zadanie 4. Dwa walce o  różnej

średnicy zamocowano na  wspólnej osi
tak, że mogą obracać się tylko razem.
Na  każdy z  nich nawinięto linę.
Na każdej linie zawieszono ciało. Ciężar
ciał zaznaczono na  rysunku
przedstawiającym sytuację z  boku.
Narysuj za pomocą strzałki kierunek
ruchu układu walców.

Q1
Q2
 3

Fizyka poza szkołą

Lżejsze w dół, cięższe w górę
1. Przygotuj plastikową butelkę, np. po wodzie mineralnej.
2. Przymocuj do  niej dwa kawałki sznurka długości
około  1  m każdy, jeden w  połowie wysokości, a  drugi
na szyjce. Możesz po prostu przywiązać sznurek do butelki,
potem jednak przymocuj go tak, aby przy obrocie butelki
nawijał się na nią, a nie ślizgał po niej.
3. Nawiń każdy z kawałków sznurka w inną stronę. Sznurek
umocowany pośrodku wysokości nawiń prawie do  końca,
1 jego długości.
a sznurek na szyjce – mniej więcej do  —
4
4. Do końców sznurka przywiąż przedmioty o niewiele różniących się ciężarach, np.
większą i mniejszą łyżkę. Cięższy przedmiot powinien być przywiązany do sznurka
nawiniętego na szyjkę (patrz zdjęcie).
5. Do szyjki butelki włóż długi ołówek lub patyczek, który będzie stanowił oś obrotu.
Ustaw butelkę prawie w poziomie – tak, aby mogła się obracać, ale nie spadała. Możesz
też wyciąć otwór pośrodku dna butelki i przewlec przezeń patyczek do szaszłyków.
6. Gdy puścisz oba przywiązane przedmioty, butelka zacznie się obracać. Jednak to
cięższy przedmiot zacznie się podnosić, a lżejszy – opadać.
7. Który z przedmiotów przebywa w czasie tego ruchu dłuższą drogę?

8. Zbadaj, przy jakim ilorazie mas obciążników cięższy przedmiot podnosi się
w  górę. Jaki ma to związek z  wymiarami kołowrotu? Zaprojektuj i  wykonaj
odpowiednie doświadczenie.