DENİZYOLU TAŞIMACILIĞI

VE
KONTEYNER YÖNETİMİ

Dr. Öğr. Üyesi Metin KAYA

22.05.2022 1
 Intermodal Taşımacılık
ve
Karayolu Demiryolu Entegrasyonu

22.05.2022 2
Giriş
Makro düzeyde bakıldığında; karayolu taşımacılığının maliyetli
bir taşıma türü olmasının yanı sıra çevre ve insan yaşamına
zararlı bir taşıma türü olduğu söylenebilmektedir.

Avrupa Birliğinde atmosfere salınan zehirli gazların (C02) %28

taşıma kaynaklı olmakla birlikte, taşımadan kaynaklanan hava ve
çevre kirlenmesinde karayolu taşımacılığının payı %87 olarak
belirlenmiştir.

3
Mikro düzeyde bakıldığı zaman ise; işletmeler için lojistik ve
tedarik zinciri yönetiminin başarısı taşıma sistemlerinin efektif
kullanılması ve düşük maliyetli taşıma operasyonlarına
dayanmaktadır.

Taşıma maliyetlerinin azaltılması ve taşımada optimizasyonun

sağlanması işletmeler için birer tercih sorunu olarak karşımıza
çıkmaktadır.

Dolayısıyla tek modlu taşımalarda; taşıma sürecinin tarafları

söz konusu olumsuzluklara taşıma sürecinin sonuna kadar
katlanmak zorunda kalabilmektedirler.

4
Örnek olarak taşıma maliyetlerinin düşük olması nedeniyle
demiryolu taşımacılığının seçilmesi, kırılabilecek türde
eşyaların taşınamaması ve zaman kayıpları yaratabilmektedir.

Diğer taraftan denizyolu tercihinde yine zaman maliyetine

katlanmak gerekirken, toplam taşıma miktarı dolayısıyla en
düşük birim taşıma maliyetine sahip olması açısından
denizyolu taşımacılığı önemli avantajlar sağlayabilmektedir.

Sonuç olarak tek modlu taşıma türleri avantajlarının yanı sıra,

bazı dezavantajlara sahip olabilmektedir.

5
Çok modlu taşıma türleri tek modlu taşıma türlerinin
operasyonel avantajlarının korunmasını hedeflerken, aynı
zamanda mevcut dezavantajlarını ve maliyetlerini azaltmayı
hedeflemektedir.

Çok modlu taşıma türleri arasında;

-Kombine taşımacılık,
-Multi-modal taşımacılık,
-İntermodal taşımacılık, yer almaktadır.

6
Multi-modal taşımacılık (Çoklu Taşımacılık) :

Farklı taşıma üniteleri veya aracıyla, birden fazla taşıma türü

kullanılarak yapılan taşıma türüdür.

Modern çoklu taşıma konteynerlerin ortaya çıkması ile

gündeme gelmiştir.

7
Standart kap niteliğindeki konteyner, yük için hem ulaştırma
aracıdır; hem de ambalaj görevi görür.

Ayrıca, taşıyan açısından bir yatırım olan konteyner genellikle,

çoklu taşımanın ana malzemesi olarak kullanılmaktadır.

Çoklu taşımanın ilk uygulamacıları konteyner operatörleridir.

Çoklu taşıma bir yükün, satıcıyla alıcı arasında, en az iki taşıma

sistemiyle ve tek yük senediyle taşınmasıdır.

8
İntermodal Taşımacılık : Yüklerin tek ve aynı taşıma birimi
veya modlar arasında içindeki yük elleçlenmeden iki veya
daha fazla taşıma modu kullanan karayolu taşıma aracı ile
taşınmasıdır.

Başka bir deyişle: Intermodal taşımacılık yükünüzün taşınması

için birden fazla nakliye aracı kullanılmasından ibarettir.

9
Kombine taşımacılık :

Kombine Taşımacılık, nakliyede taşıyıcı birimlerinin

(aktarılabilir konteynerler ve benzer kaplar) çıkış terminalinden
hedef terminale kadar en az iki farklı taşıma modu ile (yani
karayolu, demiryolu, denizyolu ve havayolu ile) taşınması
demektir.

10
İntermodal Taşımacılığın Tanımı
Dar bir açıdan bakıldığında; intermodal taşımacılığın tanımını
Muller; Yükün değişik taşıma sistemleri kullanarak belli iki
yer arasında taşınması olarak yapmıştır.

Geniş açıdan değerlendirildiğinde intermodal taşımacılık Yükün

yüklendiği taşıma ünitesinde ya da karayolu taşıtında bir
ulaşım sisteminden diğerine geçişi sırasında yüke herhangi bir
elleçleme yaptırılmaksızın peş peşe iki ya da daha çok ulaşım
sistemi kullanılarak taşınması işidir.

11
Herhangi bir taşımanın intermodal taşıma olarak
tanımlanabilmesi için en az iki taşıma türünün kullanılması ve
taşıma türleri arasında elleçlemenin söz konusu olmaması
gerekmektedir.

İntermodal taşıma da diğer önemli enstrüman taşıma kapları

yani konteynerlerdir.

Konteynerler taşıma süresince taşınan mal ve ürünlerin

elleçlemeye gerek görülmeksizin bir taşıma türünden diğerine
aktarılarak taşınmasına olanak tanıyan taşıma araçları olarak
tanımlanabilmektedir.

12
Konteynerler dışında intermodal taşımanın diğer önemli taşıma
araçları arasında Treyler, Swap Body, v.b gibi taşıma araçları da
kullanılmaktadır. İntermodal taşıma iki ana bölümden
oluşmaktadır.

Swap Body : Konteynerler gibi taşınan, ancak boyutları

itibariyle farklı olan, özellikle intermodal taşımacılıkta kullanılan
römork ve vagon şasilerine bağlanabilen metal yük kasası.

Kısa mesafeli bir taşıma sürecine hitap ettiği için genellikle

karayolu taşımacılığı kullanılmaktadır.

Bu süreçte karayolu araçları taşıma kaplarını belirli noktalardan

toplamakta, liman ve terminallere şevkini sağlamaktadırlar.

13
14
Toplama ve dağıtım süreçlerinin arasında uzun taşıma olarak
tanımlanan taşıma süreci yer almaktadır.

Uzun taşımada operasyon demiryolu ve denizyolu taşımacılığı

ile yapılmaktadır.

Taşınacak ürünler toplandıktan sonra terminallerde toplu şekilde

yüklendikleri için birim taşıma maliyetleri daha düşük
olmaktadır.

15
Intermodal taşımacılıkta konteyner, swap body vb gibi
kendiliğinden hareket edemeyip, bir çekme aracına ihtiyaç
duyan taşıma kapları pasif üniteler olarak adlandırılmaktadır.

Pasif üniteler taşıma sürecinin başlangıcında ve bitişinde

karayolu araçları ile taşınmaktadır.

Dolayısıyla intermodal taşıma karayolu ile başlayarak, yine

karayolu ile sona eren bir taşıma şekli olarak
tanımlanabilmektedir.

16
İntermodal taşımacılıkta alıcı, gönderenin yüklediği taşıma
kabını teslim almaktadır.

Dolayısıyla elleçleme mevcut olmadığı için zaman kaybı söz

konusu olmamaktadır.

Diğer taraftan ürünlerin hasar görmesi veya zarara uğramaları

çoğunlukla elleçleme süreçlerinde söz konusu olmaktadır.

İntermodal taşımacılıkta elleçleme yapılmadığı için taşınan

malın hasar görme riski de azalmaktadır.

17
Diğer taraftan intermodal taşımacılık planlama ve belirli bir
program gerektirmektedir.

İntermodal taşımalarda bir taşıma türü diğer taşıma türü ile

entegre faaliyet gösterdiğinden en küçük bir aksama
operasyonun tümüne yansımakta, demoraj gibi bekleme
ücretlerinden dolayı taşımanın etkinliği azalmakta, maliyetleri
yükselmektedir.

18
İntermodal Taşımaların Sınıflandırması

İntermodal taşımacılık çeşitli şekillerde sınıflandırılmaktadır.

İntermodal taşımacılığın sınıflandırılmasında iki tür
sınıflandırma yapılabilmektedir.

Bunlardan birincisi taşıma ünitelerine göre sınıflandırma olarak

tanımlanırken, diğeri ise taşıma türlerine göre sınıflandırma
şeklinde söz konusu olmaktadır.

19
Taşıma Ünitelerine Göre Sınıflandırma
Intermodal taşımacılığın taşıma ünitelerine göre sınıflandırılması;
taşıma sürecinde kullanılacak taşıma kabı ile ilgili olmaktadır.

Bu açıdan yapılan sınıflandırma aşağıda gösterilmektedir.

- Konteynerle yapılan kombine taşımacılık

- Römork - yarı römorkla yapılan kombine taşımacılık
- Hareketli kasa veya Swap Body (Konteynerler gibi taşınan ve
özellikle intermodal taşımacılıkta kullanılan römork ve vagon
şasilerine bağlanabilen metal yük kasası) ile yapılan
taşımacılık
- Paletlerle yapılan kombine taşımacılık ve diğerleri...

20
Taşıma Türlerine Göre Sınıflandırma
İntermodal taşımalarda hangi taşıma türleri birlikte kullanılacaksa
ona göre sınıflandırılmaktadır.

Bu tür bir sınıflandırmada üç ana grup bulunmaktadır.

Bunlar;
1.Denizyolu - demiryolu entegrasyonu,
2.Denizyolu - karayolu entegrasyonu ile
3.Demiryolu - karayolu entegrasyonu
olarak tanımlanabilmektedir.

21
Demiryolu ve Denizyolu Üniteleri Arası Taşıma
Denizyolu ve demiryolu taşımacılığının entegre olarak
kullanıldığı Intermodal taşımalarda taşıma kabı olarak
konteynerler kullanılmaktadır.

Bu tip konteyner taşımalarına platform/düz vagon ile konteyner

taşıması olarak tanımlanabilmektedir.

Demiryolları katar düzeni yardımıyla parsiyel veya komple yük

taşımaya olanak vermektedir.

22
23
Demiryolu taşımacılığında bu tür taşıma kaplarının taşınması
için çeşitli tiplerde vagonlar kullanılmaktadır.

Demiryolu ile konteynerlerin taşınmasında ağırlık ile birlikte

mesafe koşulu aranmaktadır.

Konteynerlere kısa mesafe taşımalarda da en kısa mesafe (150

Km) tarifesi uygulanmaktadır.

Demiryolu taşımalarında birim ağırlık olarak belirlendiğinden iki

dingilli vagonlarla taşınacak konteynerler ölçüleri ne olursa
olsun 20 ton, dört dingilli vagonlarla taşınacak konteynerler
(40") 30 ton olarak değerlendirilmektedir.

24
25
Denizyolu ve Karayolu Üniteleri Arası Taşıma
Denizyolu ve karayolunun entegrasyonu ile yapılan modlar arası
taşımacılık sisteminde taşıma üniteleri olarak konteynerler
kullanılmaktadır.

Denizyolu taşımacılığında yük, karayolu çekicisi ile birlikte

taşınıyorsa buna Ro-Ro taşımacılığı denmekte ve bir ulaştırma
ünitesi diğer ulaştırma ünitesine entegre iken enerji
harcamadığı için Ro-Ro taşımaları kombine taşımacılık
kapsamına girmekte, taşıma ünitesi artık aracın kendisi
olmaktadır.

26
27
Demiryolu ve Karayolu Türleri Arası Taşıma
Demiryolunun ve karayolunun entegre olduğu taşıma modelinde
genellikle swap body-(Konteynerler gibi taşınan ve özellikle
intermodal taşımacılıkta kullanılan römork ve vagon şasilerine
bağlanabilen metal yük kasası) denilen taşıma üniteleri
kullanılmaktadır.

Swap body'ler, reach-stacker, özel elleçleme ekipmanlarıyla

elleçlenmekte, konteynere göre daha yüksek boyutlara (h:3m)
ve geniş iç hacme (96, 5 m3) sahip olduğundan yüksek boyutlu
ve hacimli yükler aynı taşıma ünitesi içinde taşınabilmektedir.

28
29
İntermodal taşımacılıkta demiryolu taşımacılığının kullanılması
durumunda taşıma operasyonunun demiryolu ile taşımaya
olanak tanıması gerekmektedir.

Taşımaya konu olan konteynerlerin belirli bir ölçüde olması

gerekmektedir.

Bunun dışında taşınmasında özel önlemler alınması gereken

yükler, diğer yüklerle aynı şekilde taşınmamakta ve başka
ürünlerle birlikte yüklenmemelidir.

30
İntermodal Taşımacılıkta Demiryolu Karayolu Entegrasyonu
İntermodal taşımacılıkta en önemli kuralların arasında etkinlik ve
verimlilik yer almaktadır.

Intermodal taşıma süreci içerisinde karayolu taşımacılığı 300 km

den fazla bir paya sahip ise taşıma süreci verimli olmamakta,
maliyetler yükselmektedir.

Bu açıdan bakıldığı zaman denizyolu ile gelen bir konteynerin

yoluna devam edebileceği verimli ve etkili mesafe 300 km
olarak belirlenebilmektedir.

31
32
Treylerler kullanılarak yapılacak bir elleçlemede konteyner
sahasından elleçlemenin yapıldığı yere kadar bir treyler ortalama
iki ila üç dakika da gelmekte, yine iki ila üç dakika arasında
gerçekleşen yükleme ile birlikte toplamda dört-altı dakika
arasında bir konteyner elleçlenmektedir.

Elleçlemenin demiryolu vagonu ile yapılmasıyla konteyner

sahasına gidip gelme süresi söz konusu olmamakta, bunun
sonucunda her bir konteyner iki ila üç dakika arasında
elleçlenmektedir..

33
34
İntermodal taşımalarda limanlara konteynerlerin giriş ve
çıkışlarının demiryolu ile yapılması zaman kayıplarını
önlemesinin yanı sıra maliyet avantajı da sağlamaktadır.

Bu doğrultuda demiryolu istasyonlarının konteyner

elleçlemeye elverişli hale getirilmesi ve istasyon ve garların
terminal olarak düzenlenmesi gerekmektedir.

35
Karayolu taşımacılığının 300 km ile sınırlandırılması esasına
göre, istasyonların çevrelerindeki 300 km çapındaki bir alandan
taşınacak mal toplayan bir merkez olarak görev yapmaları
gerekmektedir.

Terminal olarak kullanılacak istasyonların karayolu ile

bağlantıları da büyük önem arz etmektedir.

Özellikle demiryolu istasyonlarının karayolu ile entegrasyonu

sağlayacak şekilde karayoluna yakın olanlardan seçilmesi taşıma
operasyonlarının başarısına ciddi ölçüde etki etmektedir.

36
Sonuç ve Değerlendirme
Günümüzde tek türlü taşımalardan gerek taşıma gerekse çevresel
ve sosyal maliyetlerin yüksek olmasından dolayı Avrupa Birliği
başta olmak üzere bütün Dünya'da vazgeçilmeye başlanmıştır.

Taşıma süreçlerinde farkı taşıma türleri kullanılmakta, taşımalar

denizyolu, karayolu, demiryolu ve havayolu taşımacılığı
kombinasyonları ile sonuçlandırılmaktadır.

Bu sayede her bir süreçte avantajları en yüksek, maliyetleri en

düşük taşıma türü kullanılabilmektedir.

37
İntermodal taşımacılık olarak adlandırılan çok türlü
taşımacılıkta taşınacak yükler konsolide edilebildiği için birim
taşıma maliyeti de azalmaktadır.

Dolayısıyla işletmeler rekabet edebilme güçlerini koruyabilmek

ya da rekabet edebilir hale gelmek için lojistik maliyetlerini
düşürebilmeye yönelik olarak intermodal taşıma tercihinde
bulunmaktadırlar.

38
İntermodal taşımacılığın yapılabilmesi veya verimli
olabilmesi için sadece üstyapı yatırımlarının elverişli olması
yeterli olmamaktadır.

Bunun dışında intermodal taşımacılığa olanak tanıyacak şekilde

altyapının da tamamlanmış olması gerekmektedir.

Bu doğrultuda limanlar demiryolu hatları ile birbirlerine

bağlanmalı, demiryolu istasyonları yük transferleri ve lojistik
operasyonlar için yapılandırılmış olmalıdır.

39
Teşekkür Ederim.

40