Dạng 5 (tt)

Câu 4*. Một hợp chất hữu cơ X có công thức phân tử C7H12O4. Biết X chỉ có 1 loại nhóm chức. Khi cho 16
gam X tác dụng vừa đủ với 200 gam dd NaOH 4%, thu được 1 ancol Y và 17,80 gam hỗn hợp 2 muối. Biết X
không tham gia phản ứng tráng bạc. Công thức cấu tạo X là
A. CH3OOC-CH2-CH2-COOC2H5. B. HCOO-(CH2)2-OOC- C3H7.
C. CH3COO-(CH2)2-OOC-C2H5. D. CH3COO-CH2-OOC-C3H7.

Câu 5*. Hai este X và Y có cùng CTPT C8H8O2 và chứa vòng benzen trong phân tử. Cho 6,8 gam hỗn hợp
gồm X và Y tác dụng với dd NaOH dư, đun nóng, lượng NaOH phản ứng tối đa là 0,06 mol, thu được dd Z
chứa 4,7 gam gồm ba muối. Khối lượng muối của axit cacboxylic có phân tử khối lớn hơn trong Z là
A. 3,4 gam. B. 0,82 gam. C. 2,72 gam. D. 0,68 gam.

Trích đề thi TNTHPT 2021- Mã 202

Câu 43: Công thức phân tử của axit fomic là
A. CH2O2. B. C2H6O2. C. C2H4O2. D. CH4O.
Câu 55: Este X được tạo bởi ancol metylic và axit axetic. Công thức của X là
A. HCOOC2H5. B. CH3COOC2H5. C. CH3COOCH3. D. HCOOCH3.
Câu 60: Số nguyên tử cacbon trong phân tử axit panmitic là A. 17. B. 18. C. 19. D. 16.
Câu 63: Este X có công thức phân tử C4H8O2. Thủy phân X trong dung dịch H2SO4 loãng, đun nóng, thu được
sản phẩm gồm ancol etylic và chất hữu cơ Y. Công thức của Y là
A. CH3OH. B. CH3COOH. C. C2H5COOH. D. HCOOH.
Câu 79*: Cho các sơ đồ phản ứng xảy ra theo đúng tỉ lệ mol
E + 2NaOH → Y + 2Z
F + 2NaOH → Z + T + H2O
Biết E, F đều là các hợp chất hữu cơ no, mạch hở, có công thức phân tử là C4H6O4, được tạo thành từ axit
cacboxylic và ancol.
Cho các phát biểu sau:
a) Chất T tác dụng với dung dịch HCl sinh ra axit fomic.
b) Chất Z có nhiệt độ sôi thấp hơn ancol etylic.
c) Chất E có khả năng tham gia phản ứng tráng bạc.
d) Đun nóng Z với dung dịch H2SO4 đặc ở 1700C, thu được anken.
đ) Chất F tác dụng với dung dịch NaHCO3, sinh ra khí CO2.
Số phát biểu đúng là A. 4. B. 5. C. 3. D. 2.

Cô Diệp Hương – trang 11

B-LIPIT
I – KHÁI NIỆM
Lipit là những hợp chất hữu cơ có trong tế bào sống, không tan trong nước nhưng tan nhiều trong các dung
môi hữu cơ không phân cực.
Cấu tạo: Phần lớn lipit là các este phức tạp, bao gồm chất béo (triglixerit), sáp, steroit và
photpholipit,…
II – CHẤT BÉO
1. Khái niệm
Chất béo là trieste của glixerol với axit béo, gọi chung là triglixerit hay là triaxylglixerol.
Các axit béo hay gặp:
C17H35COOH hay CH3[CH2]16COOH: axit stearic
C17H33COOH hay cis-CH3[CH2]7CH=CH[CH2]7COOH: axit oleic
C17H31COOH : axit linoleic
C15H31COOH hay CH3[CH2]14COOH: axit panmitic
 Axit béo là những axit đơn chức có mạch cacbon dài, không phân nhánh, có thể no hoặc không no.
CTCT chung của chất béo:
R1COO CH2
R2COO CH
R3COO CH2
R1, R2, R3 là gốc hiđrocacbon của axit béo, có thể giống hoặc khác nhau.
Ví dụ: (C17H35COO)3C3H5: tristearoylglixerol (tristearin)
(C17H33COO)3C3H5: trioleoylglixerol (triolein)
(C15H31COO)3C3H5: tripanmitoylglixerol (tripanmitin)
2. Tính chất vật lí
Ở điều kiện thường: Là chất lỏng hoặc chất rắn.
- R1, R2, R3: là gốc hiđrocacbon no thì chất béo là chất rắn (mỡ động vật).
- R1, R2, R3: là gốc hiđrocacbon không no thì chất béo là chất lỏng (dầu thực vật).
Nhẹ hơn nước, không tan trong nước.
Nhưng tan nhiều trong các dung môi hữu cơ không cực: benzen, ete, clorofom,…
3. Tính chất hoá học
a. Phản ứng thuỷ phân trong môi trường axit
H +, t 0
(C17H35COO)3C3H5 + 3H2O 3 C17H35COOH + C3H5(OH)3
Tristearin axit stearic glixerol
b. Phản ứng thuỷ phân trong môi trường kiềm (xà phòng hoá)
t0
(C17H35COO)3C3H5 + 3NaOH 3 C17H35COONa + C3H5(OH)3
Tristearin natri stearat glixerol
c. Phản ứng cộng hiđro của chất béo không no, tạo thành chất béo no
Ni
(C17H33COO)3C3H5 + 3H 2 (C17H35COO)3C3H5
175 - 1900C
(loûng) (raén)
Triolein tristearin
4. Ứng dụng: - Thức ăn cho người, là nguồn dinh dưỡng quan trọng và cung cấp phần lớn năng lượng cho cơ
thể hoạt động.
- Là nguyên liệu để tổng hợp một số chất khác cần thiết cho cơ thể. Bảo đảm sự vận chuyển và hấp thụ được
các chất hoà tan được trong chất béo.
- Trong công nghiệp, một lượng lớn chất béo dùng để sản xuất xà phòng và glixerol. Sản xuất một số thực
phẩm khác như mì sợi, đồ hộp,…
Cô Diệp Hương – trang 12
 BÀI TẬP
Câu 1. Công thức nào sau đây là công thức của chất béo?
A. CH3COOCH2C6H5. B. C15H31COOCH3. C. (C17H33COO)2C2H4. D. (C17H35COO)3C3H5.
Câu 2. Cho các phát biểu sau:
a/ Chất béo được gọi chung là triglixerit hay triaxylglixerol.
b/ Chất béo nhẹ hơn nước, không tan trong nước, nhưng tan nhiều trong dung môi hữu cơ.
c/ Phản ứng thủy phân chất béo trong môi trường axit là phản ứng thuận nghịch.
d/ Tristearin, triolein có công thức lần lượt là: (C17H33COO)3C3H5, (C17H35COO)3C3H5.
Số phát biểu đúng là A. 4. B. 1. C. 2. D. 3.
Câu 3. Xà phòng hóa hoàn toàn 17,24 gam một chất béo cần vừa đủ 0,06 mol NaOH. Cô cạn dung dịch
sau phản ứng thu được khối lượng xà phòng là
A. 17,80 gam. B. 18,24 gam. C. 16,68 gam. D. 18,38 gam.

Câu 4. Xà phòng hóa hoàn toàn một trieste X bằng dd NaOH, thu được 9,2 gam glixerol và 83,4 gam muối
của 1 axit béo no. Axit tạo nên X là
A. axit oleic. B. axit axetic. C. axit panmitic. D. axit stearic.

Câu 5. Cho 0,1 mol tristearin tác dụng hoàn toàn với dung dịch NaOH dư, đun nóng, thu được m gam
glixerol. Giá trị của m là
A. 27,6 gam. B. 4,6 gam. C. 9,2 gam. D. 14,4 gam.

Câu 6. Xà phòng hóa hoàn toàn 178 gam tristearin trong dung dịch KOH, thu được m gam kali stearat.
Giá trị của m là
A. 200,8 gam. B. 183,6 gam. C. 211,6 gam. D. 193,2 gam.

Câu 7. Thủy phân hoàn toàn m gam chất béo bằng dd NaOH, đun nóng, thu được 9,2 gam glixerol và 91,8
gam muối. Giá trị của m là
A. 89 gam. B. 101 gam. C. 85 gam. D. 93 gam.

Câu 8. Đốt cháy hoàn toàn m gam một chất béo (triglixerit) cần vừa đủ 36,064 lít O 2 (đktc), sinh ra
25,536 lít CO 2 (đktc) và 19,08 gam H 2 O. Cũng m gam chất béo này tác dụng vừa đủ với dd NaOH thì
khối lượng muối thu được là
A. 18,28 gam. B. 16,68 gam. C. 20,28 gam. D. 23,00 gam.

Câu 9. Đốt cháy hoàn toàn a gam triglixerit X cần vừa đủ 4,83 mol O 2 , thu được 3,42 mol CO 2 và 3,18
mol H 2 O. Cũng a gam X tác dụng vừa đủ với dd NaOH, thu được b gam muối. Giá trị của b là
A. 53,16 gam. B. 57,12 gam. C. 60,36 gam. D. 54,84 gam.

Cô Diệp Hương – trang 13