Pagbasa at Pagsusuri

ng Iba’t Ibang Teksto sa Pananaliksik

PAGBASA
– isa sa limang (5) makrong kasanayang pangwika (pakikinig, pagsusulat, pagsasalita, pag-unawa)
– isang gawaing nangangailangan ng sapat na kasanayan
Ayon kina Ancheta et al. (2015)
– nalilinang pagkatapos magkaroon ng kakayahan sa pakikinig at pagsasalita
– pagkilala at pagkuha ng mga ideya at kaisipan sa mga nakalimbag na simbolo
– proseso ng pag-unawa sa mga mensaheng nais ipahayag ng manunulat sa kanyang mga
mambabasa
Mula naman sa Matilla et al. (2015)
– makapagbubukas ng daan sa lahat ng katarungan at disiplina
– nagbibigay ng lubos na kasiyahan at kaluwalhatian sa buhay
– nagig ing ganap ang pagkatao
– nagig ing sapat ang kaalaman at kasiglahan
– gawaing nagpapaunlad sa kanyang sarili, sa kanyang kapwa at sa lipunang kanyang
kinabibilangan
Mula pa rin sa Ancheta et al. (2015)
– isang kompleks na kognitibong proseso ng pagdedekowd ng mga simbolo
– isang mahalagang kasanayan na kinasasangkutan ng pagkilala ng mga nakalimbag na simbolo,
pag-unawa, katatasan, at motibasyon
– isang laro ng panghuhula o psycholinguistic guessing game
– ang estratehiya sa pagpoproseso ng impormasyon sa pagbasa ay may kaugnayan sa
kakayahang pangkaisipan at dating kaalaman ng mambabasa

GINAGAWA NG TAO ANG PAGBASA DAHIL SA IBA’T IBANG KADAHILANAN:

• Makakuha ng impormasyon o kaalaman
• Makahabol sa mabilis na takbo ng panahon
• Upang maaliw at malibang
• Nagagawang hubugin ng pagbasa ang katauhan ng isang mambabasa

KATANGIAN NG PAGBASA
ISANG KOMPLEKS NA PROSESO
• Hindi ito kinasasangkutan lamang ng kakayahang maunawaan ang mga salitang nakapaloob
sa teksto kundi maging ang kontekstong kinapapalooban ng teksto, ng manunulat, at ng
mismong mambabasa
ISANG TWO-WAY NA PROSESO
• Bagama’t hindi harapan, tila nag-uusap ang mambabasa at manunulat sa pamamagitan ng
teksto at ang mambabasa ang bumubuo ng kanyang sariling interpretasyon ng akda.
 ISANG PROSESONG BISWAL
• Hindi maipagkakaila na kapag sinabing pagbasa,
unang pumapasok sa isipan ay ang “pagtingin” sa HALAGA NG PAGBASA
isang teksto. Ang laki o liit ng aklat, kapal o nipis nito, • Daan upang matuto ng wika
maging ang laki o liit ng font size ay nakaaapekto • Daan upang makipag-ugnayan
sa ating pagbasa. Sangkot ang mata sa proseso ng • Daan ng pagbabahagi ng
pagbasa kung saan sa pamamagitan ng persepsyon kaalaman
ay nakabubuo tayo ng interpretasyon ng teksto.
AKTIBONG PROSESO
• Hindi isang simpleng pagsubo, pagnguya, at paglulon ng mga kaisipang nasa teksto ang
pagbasa. Aktibong kasapi ang mambabasa dahil sa kanyang kakayahang magbigay-
interpretasyon nakasalalay ang pagbibigay-buhay sa isang teksto. Ang dating kaalaman ng
mambabasa, maging ang kanyang pagbuo ng mental na larawan ng tauhan, tagpuan, at ibang
elemento ng akda ay sa kanya nakasalalay.

Hakbang ng Pagbasa
PERSEPSYON O PAGKILALA
– kinikilala ang mga simbolong nakalimbag
– kailangang alam ng mambabasa ang wikang ginamit sa tekstong babasahin na magsisimula sa
pagkilala ng mga simbolong ginamit
KOMPREHENSYON O PAG-UNAWA
– pag-unawa sa mga mensahe o kaisipang inihahatid ng mga simbolo
– nasusukat ang kakayahan ng isang mambabasa sa wika dahil maaaring alam niya ang wika
ngunit hindi niya lubusang maunawaan ang teksto dahil ang antas ng wikang ginamit ay
mataas para sa kanyang personal na antas
REAKSYON
– paglalapat ng hatol at pagpapahalaga sa mga kaisipang inilahad ng awtor
– ang kakayahang umunawa ay naisasabuhay sa pagbigay ng makabuluhang reaksyon kaugnay
ng ating naunawaan sa tekstong binasa
I NTEGRASYON O ASIMILASYON
– pag-uugnay ng mga bago at dati ng kaalaman at karanasan ng mambabasa
– mayroong mga akdang mag-iiwan ng malalim na tatak sa ating isipan at maaaring dumating
ang panahong maisasabuhay natin ang mga aral na ating natutunan mula sa mga ito

2 URI NG PAGBASA
Masusing Pagbasa
– maingat at puspusang pag-unawa sa isang
teksto
– maaaring bahagi ng maikling kwento, tula,
isang kabanata ng nobela, at iba pang akda
at nauukol sa mapanuring pag-aaral sa
nilalaman at kayarian ng teksto
Masaklaw na Pagbasa
– karaniwang itinatakda nang maaga at
ginagawa sa labas ng isang silid-aralan
– maaring buong kwento, nobela, o dula na
nakatuon ang pag-unawa sa mga tauhan
at pangyayari sa halip na mga detalye
MGA PARAAN NG PAGBASA
Tahimik na Pagbasa (Silent Reading)
– mata lamang ang ginagamit at walang tunog o pagsasalitang ginagawa
– hig it na ginagamit sa pagpapaunlad ng kakayahang bumasa
Pasalitang Pagbasa (Oral Reading)
– gumagamit din ng bibig—bukod pa sa mga mata, kaya naman may tunog at pagsasalitang
nagaganap
– karaniwang ginagamit ng mga nag-aaral pa lamang bumasa

PAGBASA AYON SA LAYUNIN

Skimming
– o tinatawag ding pinaraanang pagbasa, ay pagtingin sa isang teksto o kabanata nang
mabilisan upang magkaroon ng pangkalahatang ideya sa nilalaman ng buong akda
– pinakamabilis na pagbasa na nakakaya ng isang tao at ginagamit sa pagpili ng aklat o
magasin, pagtingin sa mga kabanata ng aklat bago basahin nang tuluyan, paghahanap ng
artikulo sa pananaliksik, at pagkuha ng pangkalahatang impresyon sa nilalaman
Scanning
– tumutukoy sa paghahanap ng isang tiyak na impormasyon sa isang pahina
– hindi mahalaga kung makuha mo ang kaisipan ng sumulat dahil ang mahalaga rito ay makita
ang hinahanap mo sa mabilis na paraan

KARAGDAGANG URI AT PARAAN NG PAGBASA

SUBVOCALIZED READING
• Nagsasama ito ng sight reading at internal sounding ng mga salita tulad ng pagbig kas ng
mga ito
SPEED READING
• Koleksyon ito ng mga paraan ng pagpapataas ng tulin sa pagbasa nang hindi nababawasan
ang komprehensyon at retensyon
• Mahig pit itong naiuugnay sa speed learning
• Dito nakapaloob ang skimming at scanning
PROOFREADING
• Uri ng pagbasa para sa layuning matukoy at maiwasto ang mga pagkakamaling tipograpikal
• Nakapaloob dito ang pagtiyak natin na ang ating naisulat ay kakikitaan ng lohika at maayos
na daloy
REREADING
• Ito ang pagbasa ng isang teksto nang hig it sa isang pagkakataon
• Hindi lamang basahin ang teksto, kinakailangang muling itong basahin
Akademikong Pagbasa
AKADEMIKONG PAGBASA
– tumutukoy sa mga gawaing pagbabasang tumutugon sa mga pangangailangang
pang-akademiko

MGA MAHALAGANG GAWAIN SA AKADEMIKONG PAGBASA

UNAWAIN ANG KAHULUGAN
– kailangang makabuo ng matalinong hula ng kahulugan ng mga salitang di-pamilyar o pangkat
ng mga salita, ugnayan ng mga pangungusap at ang implikasyon ng mga pahayag na nasa
teksto, hig it ang mga pahayag ng gumagamit ng mga cohesive devices at yaong mayroong
mga konseptwal na kahulugan tulad ng paghahambing, layunin, sanhi at bunga, at marami
pang iba.
PAG-UNAWA NG MGA UGNAYANG NAKASAAD SA TEKSTO
– pagkilala ng estruktura na nakatutulong sa pag-unawa kung bakit sa ganoong paraan
naisipang buuin ng manunulat ang teksto at paggamit ng gramatika na mga kagamitang
pang-ugnay bilang mga pantukoy ng diskurso
PAG-UNAWA NG MGA MAKABULUHANG PUNTO NG TEKSTO
– pagkilala ng pangunahin at sumusuportang detalye ay nakatutulong upang makabuo ng
matalinong paghuhusga sa teksto
– pag-iiba-iba ng mga valid at hindi valid na opinyon, gayundin ang paghihiwalay ng
katotohanan sa pawang opinyon lamang upang makagawa ng kritikal na pagbasa at
ebalwasyon ng teksto
MABISANG PAGBABASA
– mabilis na nababasa ang teksto na may sapat na pang-unawa; mabilis na nahahanap ang
mga makabuluhang impormasyon
PAGTATALA
– pagtiyak na ang mahahalagang impormasyong nakuha mula sa teksto ay mapanatili at ang
wastong dokumentasyon ay maisasagawa

MGA ESTRATEHIYA NG AKTIBONG PAGBASA

Predicting
– isang paghuhula o paghihinuha sa kung ano ang mangyayari at kung paano magtatapos ang
seleksyon o teksto.
– inaalam kung gaano ka tumpak o wasto ang hula (predicting) at hinuha (inference)
Visualizing
– pagsasabuhay sa nilalaman (karakter, pangyayari, tagpuan, atbp.) ng teksto o akda sa
pamamagitan ng pagbubuo ng mga imahe sa isipan.
 Connecting
– iniuugnay ang sarili sa binasa/binabasang teksto o sulatin
– sinasalamin ang pagkakatulad ng mga deskripsyon sa seleksyon sa personal na karanasan o
karanasan ng iba
Questioning
– pagtatanong bago, habang, at pagkatapos magbasa
– nakatutulong upang mas lalong mapalapit sa binabasa
Clarifying
– huminto paminsan-minsan upang surii n ang pagkakaunawa at asahang ang pagkakaunawa ay
maaaring magbago o mapaunlad habang pinagpapatuloy ang pagbabasa
– pagbasang muli sa mga bahagi ng teksto sa hig it na ikalilinaw nito
Evaluating
– bumubuo ng opinyon o paghuhusga tungkol sa binasa/binabasa
– ginagawa ito habang nagbabasa at matapos magbasa

Iba’t ibang Uri ng Teksto

IMPORMATIBO O EKSPOSITORI
– naghahatid ng wastong kaalaman o impormasyon
– ang layunin ng manunulat ay madaragdagan ang kaalaman ng mambabasa, tulungan ang
mambabasa na hig it na maunawaan ang isang prosidyur o proseso o di kaya ay palawakin ang
pang-unawa ng isang mambabasa kaugnay ng isang konsepto
– awtoritatib ang tono dahil ipinapalagay na ang manunulat ay may hig it na kaalaman upang
ipaliwanag ang isang bagay o kaisipan
– nagsisimula sa mga katotohanan at sinasagot ang mga katanungang bakit o paano

6 NA ESTRATEHIYA SA PAGBUO NG TEKSTONG EKSPOSITORI

PAGLALARAWAN AT/O PAGBIBIGAY-DEPINISYON
– ang mga paksa ay binibigyang-depinisyon sa pamamagitan ng paglalahad ng mga katangian
nito at pagbibigay-halimbawa. Ang mga artikulong nakapaloob sa mga ensayklopidya ay
halimbawa ng pamamaraang ito.
PROSESO
– nagpapahayag ng serye ng mga hakbang na kinakailangan upang matapos ang isang gawain
o makalikha ng isang bagay. Ang recipe sa bahaging hulihan ng isang artikulo sa food
magazine ay isang halimbawa.
PAGHAHAMBING
– ginagamit upang ilahad kung sa papaanong paraan ang dalawa o hig it pang sabjek o paksa
ay magkatulad o magkaiba.
SANHI AT BUNGA
– ipinaliliwanag ng pamamaraang ito kung papaano ang isang hakbang ay naging simulain ng
isang partikular na resulta o bunga.
 PROBLEMA AT SOLUSYON
– naglalahad ng suliranin at inihaharap ang mga posibleng solusyon kalakip ang mga datos at
ebid ensya na magpapatibay nito at hindi lamang mga opinyon.
PAG-UURI
– hinihimay ang malawak na paksa sa mas maliliit na paksa sa pamamagitan ng pagpapangkat
ng mga ito ayon sa uri o kategorya.

TEKSTONG PROSIDYURAL
– isang tekstong naglalayong ilahad ang mga hakbang kaugnay ng pagsasagawa ng isang bagay
– kalakip din nito ang pagpapaliwanag kung paano gumagana ang mga bagay
– kinapapalooban ng mga pahayag na malinaw na nagpapaliwanag ng isang proseso na isinaayos
nang sunod-sunod at nararapat na sundin upang matiyak ang kawastuhan ng gawain

4 NA MAHALAGANG SANGKAP NG TEKSTONG PROSIDYURAL

GOAL O LAYUNIN NG PAGLALAHAD
– tumutukoy sa magig ing kalalabasan ng isinagawang prosidyur, kung ito ba ay nagtuturo
kung paano gawin ang isang bagay o kung ito ba’y nagpapaliwanag kung paano gumagana
ang isang bagay.
KAGAMITAN O SANGKAP
– dahil kinasasangkutan ito ng paggawa ng isang bagay, madalas, nangangailangan ng mga
kagamitan o kasangkapan upang maisagawa ang isang bagay.
MGA HAKBANG NA AYON SA WASTONG PAGKASUNOD-SUNOD
– pinaka-ubod ng tekstong prosidyural, ang paglalahad ng mga hakbang ng isang proseso. Ang
maayos na pagkakasunod-sunod ng hakbang at ang maingat na pagpili ng mga angkop na
salita ang magig ing daan ng matagumpay na tekstong prosidyural.
EBALWASYON O KONKLUSYON
– tumutukoy kung paano masusukat ang tagumpay ng buong proseso.

TEKSTONG DESKRIPTIBO O PAGLALARAWAN

– ginagamit ng manunulat upang magpinta ng isang larawan gamit ang mga salita
– ginagamit din upang makalikha ng detalyeng sensori upang makalikha nang hig it na kawili-wiling
karanasan ng pagbabasa

KATANGIAN NG TEKSTO
• Nagsasalamin ng pananaw ng mismong naglalarawan
• Kakikitaan ng kakayahang pangwika ng manunulat—kung paano nilapatan ng salita ang
mga inilalarawan, tao man, bagay, pook, o maging damdamin
• Gumagamit ng pang-uri at pang-abay
• Maituturing na sabjektib dahil ito ay naaayon sa pananaw ng naglalarawan

MAHALAGANG TEKNIK SA PAGLALARAWAN

PAGPILI NG POKUS NA ILALARAWAN
• Hindi kailangan ilahad lahat; pumili ng isang natatanging katangiang ilalarawan
 MAINGAT NA PAGPILI NG SALITA
• Ang salita ang katumbas ng mga kulay ng pagpinta kaya kailangang mahagip ng salita ang
imaheng nais mapabatid
MAMBABASA
• Tiyaking mapupukaw ang interes ng mambabasa. Ilagay ang sarili sa paa ng mambabasa
REREADING AT REDO
• Tiyaking maingat na naisaayos ang mga impormasyon ng paglalarawan upang matiyak na
mabubuo sa imahe ng mambabasa ang inilalarawan

TEKSTONG NARATIBO
– uri ng tekstong nagpapahayag ng mga serye ng pangyayaring magkakaugnay, tinatawag ding
pagkukwento
– maaaring totoo o likhang isip
– maaaring impormatibo, mapanghikayat, o nakaaaliw ang salaysay
SANGKAP NG TEKSTONG NARATIBO
TAUHAN
• Tao man o hindi, sila ang nagbibigay buhay sa kwento. Sila ang nagpapausad ng kwento
TAGPUAN
• Nagaganap ang salaysay sa isang partikular na pook sa isang partikular na panahon
TUNGGALIAN
• Ito ang nagbibigay ng kapanabikan ng isang salaysay kung saan maaaring tao laban sa
tao, tao laban sa kalikasan, o tao laban sa mismong sarili kung saan madadala sa isang
kasukdulan tungo sa pagkakaroon ng kasagutan sa mga naging suliranin
PUNTO DE BISTA
• Ang bawat kwento ay may tagapagsalaysay at sa kabuuan ng kwento, dapat ay
magmumula ito sa i sang punto de bista lamang
BANGHAY
• Ito ang maituturing na kalansay ng kwento. Maaaring magkakatulad ng banghay ngunit
mag-iiba ang kwento. Ito ay tumutukoy sa pangkalahatang daloy ng kwento
• Halimbawa: Karaniwang banghay ng kwentong pag-ibig: May 2 nilalang na magkakakilala,
magkakaibigan, maghihiwalay, ngunit mananaig ang tunay na pag-iibigan sa pagwawakas

TEKSTONG ARGUMENTATIBO
– makatwiran at lohikal na paraan ng paglalahad
– paninindigan ang kanyang panig, paniniwala, at kongklusyon kaugnay ng isang isyu

KATANGIAN NG TEKSTONG ARGUMENTATIBO

• May malinaw na tesis na pahayag o pangunahing puntong ipinaglalaban
• May lohikal na transisyon sa kabuuan ng teksto
• May sapat na ebidensya at patunay sa bawat ideyang ipinahahayag
• May kongklusyong mag-iiwan ng matibay na kakintalan sa mambabasa
TEKSTONG PERSWEYSIB
– naglalayong pakilusin ang mambabasa
– naglalayong him ukin ang mambabasang sumang-ayon sa manunulat tungkol sa isang paksa o
isyu
– kailangang nakasalalay sa matibay na ebidensya ang panghihikayat at hindi lalakipan ng mga
opinyon ng manunulat

KATANGIAN NG TEKSTONG PERSWEYSIB

• Naglalayong pakilusin ang mambabasa
• Nanghihimok sa mambabasa na sumang-ayon sa ideya ng manunulat
• Nakaangkla ang teksto sa mga matibay na ebidensya at sa pagpapahayag ng argumento
• Ito ay maituturing na isang sining ng epektibong pagpapahayag dahil nakasalalay sa maingat
na paggamit ng wika upang makapanghikayat ng mambabasa

Balangkas: KATUTURAN AT URI

BALANGKAS
– isang nakasulat na plano ng mahahalagang bahagi ng isang sulatin na nakaayos ayon sa
pagkasunod-sunod ng mga ito
– mahalagang bahagi lamang ang nakapaloob dito upang magsilbing patnubay na gagamitin ukol
sa magig ing nilalaman ng isang sulatin

MGA URI NG BALANGKAS

PAMAKSANG BALANGKAS (TOPIC OUTLINE)
• binubuo ng salita o parirala lamang dahil matipid ito sa pananalita o pahayag
PANGUNGUSAP NA BALANGKAS (SENTENCE OUTLINE)
• binubuo ng mga buong pangungusap na naglalaman ng pangunahing ideya at maynor o
sumusuportang ideya

MGA TUNTUNIN SA PAGSULAT NG BALANGKAS

1. Tukuyin ang layunin ng bubuuing teksto. Iba ang kwento sa pananaliksik ngunit kapwa
maaaring gawan ng balangkas bago ang aktwal na pagsulat.
2. Tukuyin ang magig ing mambabasa. Bagama’t karaniwang guro ang siyang magig ing
mambabasa, makatutulong kung isasaisip kung sa papaanong paraan bibigyan ng puna ang
iyong bubuuing teksto. Makatutulong sa bahaging ito ang pagtiyak na lahat ng kahingian sa
pagmamarka na nakatala sa rubriks ay nasusunod.
3. Buuin ang tesis ng iyong isusulat na teksto o pananaliksik.
4. Magbagyuhang-isip (brainstorm). Itala lahat ng mga impormasyong kailangang ipaloob sa
iyong bubuuing teksto/pananaliksik.
 5. Isaayos (Organize). Pangkatin ang mga ideyang magkakaugnay. Makatutulong ang pagbuo ng
semantic mapping o webbing.
6. Order. Isaayos ang mga impormasyon mula sa mga pangunahing ideya at mga suporta nito
mula pangkalahatan tungo sa ispesipiko o mula sa abstrak tungo sa kongkreto.
7. Leybel. Lagyan ng leybel ang mga naisaayos na ideya: pangunahin at suporta.

Simpleng anyo ng isang balangkas

TESIS: Mahahalagang Termino
A. Paksang Pangungusap !
1. Sumusuportang Pangungusap 1 TESIS
2. Sumusuportang Pangungusap 2 – ang ideyang iyong patutunayan
a. Ebidensya sa kabuuan ng pananaliksik
b. Ebidensya – karaniwang inilalagay sa
B. Paksang Pangungusap 2 pagtatapos ng introduksyon o
1. Sumusuportang Pangungusap 1 panimulang bahagi
2. Sumusuportang Pangungusap 2
C. Paksang Pangungusap 2 PAKSANG PANGUNGUSAP
1. Sumusuportang Pangungusap 1 – ang mga pangungusap na siyang
a. Ebidensya magsisilbing ebidensya upang
b. Ebidensya mapatunayan ang iyong tesis
2. Sumsuportang Pangungusap 2 – karaniwang inilalagay sa
D. Kongklusyon pagsisimula ng bawat talata
SUMUSUPORTANG PANGUNGUSAP
4 na Komponent ng – mga pangungusap na
magpapatunay ng iyong paksang
Epektibong Balangkas pangungusap
KONGKLUSYON
PARALLELISM – repleksyon ng kabuuan ng iyong
• Sa pangunahing at suportang isinulat
heading, nararapat ay parallel ang – maaari muling ipahayag nang
istruktura, kung sinimulan sa pandiwa, pahapyaw ang iyong pamaksang
makabubuting ang ikalawa ay simulan pangungusap at muling ipahayag
sa pandiwa lalo na kung pamaksang ang iyong tesis
balangkas ang ginagawa
KOORDINASYON
• Ang mga ideyang kinilala bilang mga pangunahing ideya (nasa I, II o A, B) ay nararapat
na magkasing-halaga o timbang, at ganoon din sa suportang heading.
SUBORDINASYON
• Ang mga impormasyong nasa pangunahing heading ay nararapat na general o
pangkalahatan samantala sa subheading ay mas tiyak at ispesipiko.
DIBISYON
• Ang bawat pangunahing heading ay nararapat na mahati sa di bababa sa dalawang
bahagi.
GABAY SA PAGBUO ng balangkas
PANIMULA
– nagsisilbing paunang impormasyon ng mambabasa kung kaya’t mahalagang matiyak
ng manunulat na maipakikilala niya ang paksa ng teksto sa isang naka-eengganyong
paraan upang matiyak na makuha ang atensyon ng mambabasa na patuloy na basahin
ang sulatin hanggang sa wakas
– kailangang impormatibo, naka-eengganyo, at nakakapukaw-interes
Hook
• Isang pangungusap na magsisilbing pang-engganyo sa mambabasa na basahin ang
buong teksto
• Maaari itong isang pangungusap o maaari ring isang talatang may 5 pangungusap,
depende sa haba o ikli ng sulatin
Mambabasa
• Mahalagang mabigyang-dii n kung bakit ang naturang pananaliksik ay mahalaga
para sa target na mambabasa
• Makadaragdag sa kahalagahan ng sulatin
Tesis
• Pangungusap na nagpapahayag ng iyong pananaw o argumento
• Nararapat na makapagbigay ng malinaw na punto ng iyong ninanais na talakayin sa
kabuuan ng pananaliksik at kung bakit ito mahalaga
KATAWAN
– bahagi ng pananaliksik na may kabigatan
– ang bilang ng talatang nakapaloob sa bahaging ito ay nakadepende sa pangangailangan
ng iyong pananaliksik
– mahalagang mailahad ang bawat ideya na may sapat at wastong pagkilala ng hanguan
(in-text citation na may kalakip na na talasanggunian)
– makatutulong din ang pagbanggit ng counter-arguments
– sa pagsusulat, tiyaking konsistent ang tono ng isinusulat
– tiyaking ang wika ay pormal o akademiko
KONGKLUSYON
– naglalagom o nagbubuod ng mga argumentong inilahad upang lubusang tumatak sa
isipan ng mambabasa
– hindi kinakailangang mahaba ang kongklusyon
– dalawa ang mahalagang bahagi ng kongklusyon: buod o lagom ng mga argumento at
hamon (call to action)