ABIVA, SHAZNEY IZYLL A.

9- PIETY

Kabanata 34: Ang Pananghalian

I. TAUHAN- Kapitan Hineral, Kapitan Tiyago, Padre Damaso, Maria Clara, at si Ibarra.

II. BUOD- Katatapos gumayak ni Senyor Crisostomo Ibarra nang may dumating na hindi inaasahang
bisita. Ito ang misteryosong si Elias. Bago pa makapagsalita ang huli, agad na nagpasalamat si Ibarra.
"Hindi sapat," mahinhin na sagot ni Elias. Hindi nagtagal ay nagsimula na siyang magkwento tungkol sa
nalalaman niya tungkol sa binata. Pinaalalahanan niya si Ibarra na mag-ingat sa mga kaaway na laging
nakapaligid sa kanya. Sinabi rin niya na ang pagtakas ni Kabriya ay hindi aksidente. Sa halip, sinadya niya
itong ipahamak. Tinulungan ni Elias si Ibarra dahil nakita niya ang lahat ng kabutihan sa yumaong si Don
Rafael. Dahil sa pag-amin ni Elias, tinanong niya ito kung kailan sila muling magkikita. Marahan naman
itong sinagot ni Elias na “andito lang ako kapag kailangan mo ng tulong ko”.

III. PROBLEMANG PANLIPUNAN- Madalas masakit ang magparamdam o bumulong sa taong hindi mo
gusto. Pagdating ni Padre Damaso sa Ibarra at kung saan ako kumain ng masarap na tanghalian, sinisisi
na lang niya ang binata sa sobrang lapit nito sa kanya para pigilan ang sarili at saktan ang pari. Dagdag pa
rito, ginagamit ni Padre Damaso ang kanyang kapangyarihan para sabihin at gawin ang kanyang gusto.

Kabanata 35: Mga Kuro-Kuro

I. TAUHAN- Padre Damaso, Griyego, Ibarra, Don Filipo, at si Kapitana Maria.

II. BUOD- Puno ng sigasig at saya ang piging na ginanap sa bayan. At gaya ng dati, hinati sa dalawang
grupo ang mga dumalo. Isang asosasyon ng matatandang babae at lalaki at isang liberal na grupo.
Natapos ang masayang pag-uusap nang biglang dumating ang inaakusahan ng Pransiskanong pari Sa
pambungad na salita ng monghe, wala nang lumabas na kagandahan sa kanyang bibig. Walang humpay
niyang sinisiraan ang pagkatao ni Ibarra at maging ang alaala ng kanyang namatay na ama na si Don
Rafael. Dahil dito, si Ibara na tahimik at tumitimbang ay tumayo at sinunggaban si Padre Damaso. Dahil
sa kanyang edad at mabigat na pangangatawan, hindi nakatiis ang pari. Kung hindi napigilan ni Maria
Clara ang kaguluhan, malamang napatay ni Ibarra si Padre Damaso.

III. PROBLEMANG PANLIPUNA- Dito makikita ang mabilis na pagkalat ng mga tsismis o tsismis tungkol sa
mga pangyayari sa pagitan nina Padre Damaso at Crisostomo Ibarra. Sa mga panahong ganito, lumalabas
ang pagsisisi at ang panig ng tao. Ang iba naman ay mas gusto ang pagiging patas o walang kinikilingan.
Bukod pa riyan, may mga taong nagbubulag-bulagan sa mga nangyayari sa kanilang paligid para hindi
maapektuhan.

Kabanata 36: Ang Unang Panganorin

I. TAUHAN- Kapitan Tiyago, Maria Clara, Tiya Isabel, Ibarra, Padre Damaso, at Kapitan Heneral.
II. BUOD- Mabilis na kumalat ang pagkabalisa ng bayan. Ang mga saloobin at paniniwala ng mga tao ay
pinaghiwalay. Mula sa panig ng mga kabataan, labis silang humanga sa katapangan na ipinakita ni Ibarra.
Natuwa sila at gumanti nang sampalin ng pari ang isang binata sa Maynila. Samantala, ang mga
matatandang babae ay naghihinala at natatakot. Kapag pinapunta daw sila sa Europa, baka gayahin ng
mga anak nila ang ugali ni Ibarra. Ang iba tulad ni Kapitana Maria ay buong tapang na ipinagtanggol si
Ibarra. Ang kaso ay hudyat ng nagkakaisang paninindigan sa grupo ni Don Filipo (samahan ng liberal).
Hinikayat niya ang mga miyembro na magkaisa tulad ng isang pari.

III. PROBLEMANG PANLIPUNAN- Noong panahon ng mga Kastila, mababa ang tingin ng mga Kastila sa
mga Pilipino, kaya't nais ng mga Pilipino na magkaroon ng kapangyarihan. Dahil sa pagiging makasarili,
pati kapwa Pilipino ay nahila pababa. Gayundin, hindi umuunlad ang mga Pilipino dahil sa hindi
makontrol na katiwalian sa gobyerno dahil sa kawalan ng kapangyarihan. Tinawag itong kanser dahil
imbis na pigilan nila itong mangyari, hinahayaan lang nila ito dahil sa takot na nagdudulot ng paglala nito
sa pagdaan ng panahon tulad ng sakit na kanser na unting-unting sumisira sa Pilipinas.

Kabanata 37: Ang Kapitan Heneral

I. TAUHAN- Kapitan Tiyago, Kapitan Heneral, Padre Sibyla, Padre Damaso, Padre Salvi, Maria Clara,
Ibarra, at ang Arsobispo.

II. BUOD- Nang dumating ang Kapitan Heneral, hinanap niya agad si Ibarra. Ngunit ang nakita niya ang
binatang taga-Maynila na lumabas habang nagmimisa si Padre Damaso na naging dahilan para pagalitan
siya nito. Kinausap ni Kapitan ang binata na kanina pa balisa. Nang matapos ang kuwentuhan nila,
nakangiti na ang binata, senyales ng kabutihan ng Kapitan. Pagkatapos ay dumating ang mga pari ngunit
wala si Padre Damaso. Nagbigay galang sila sa Heneral. Naroon din sina Maria at Tiago at napansin ng
Kapitan. Pinapurihan niya si Maria dahil sa pamamagitang ginawa nang makabangga sina Ibarra at
Damaso. Maya-maya pa, dumating na si Ibarra. Ipinaalala naman ni Padre Salvi na exkomunikado na si
Ibarra ngunit di siya pinansin nito. Nag-usap sina Ibarra at Kapitan at pinuri siya nito sa ginawang
pagtatanggol sa alaala ng ama. Nang matapos mag-usap, binilinan ng Kapitan na papuntahin ni Ibarra si
Tiago para kausapin din. Nag-usap ang dalawa habang si Ibarra naman ay nagtungo kay Maria.
Gayunman, hindi sila nakapag-usap dahil papunta na sa dulaan ang dalaga.

III. PROBLEMANG PANLIPUNAN- Marahil ang tanong na ito ay tumutukoy sa "kanser sa lipunan” sa
kabanata 37 ng Noli me Tangere. Ang pagsasamantala ng mga prayle at sa patuloy na maling paniniwala
ng mga tao ay sinasabing isang "kanser" na sumisira sa mga tao.

Kabanata 38: Ang Prusisyon

I. TAUHAN- Kapitan Hineral, Kapitan Tiyago, Alkalde, Alperes, Ibarra, Pilosopo Tasyo, Guwardiya Sibil, at
si Maria Clara.

II. BUOD- Ang mga paputok at batingaw ang hudyat na nag-umpisa na ang prusisyon. Nakikita ang
maraming mga lampas. Sa isang pag-aalis ay may mga Kapitan Heneral, Kapitan Tiago, Alkalde, Alperes
at mga kagawad. Ang proseso ay naglalaman ng mga kasaysayan, na naglalaman ng teacher, ang mga
estudyante at ang mga agvasile na naglalaman ng isang linya. Nagtatapos ang mga prosesiya ng mga san
Juan-Baptista, San Francisco, Santa Maria Magdalena, San Diego de Alcala atpoon ng Birheng Maria.
Nang marating ang kubol na ipinagawa ng Kapitan Heneral sa tapat ng kanilang bahay na pagdarausan
ng tulang papuri o loa sa pinatakasi ng bayan, huminto ang karo. Isang batang may pakpak ang lumabas
at sinimulan ang pagpupuri sa wikang Latin, Espanyol, at Tagalog. Sumunod naman ay umawit si Maria
Clara ng Ave Maria. Nabighani ang lahat sa tinig ng dalaga lalo na si Ibarra. Napukaw lang ang atensiyon
nito nang kausapin siya ng Kapitan Heneral tungkil sa pagkawala nina Crispin at Basilio.

III. PROBLEMANG PANLIPUNAN- Ang sakit sa lipunan sa kabanatang ito ay ang kulto ng mga estatwa. Ito
ay ipinakita ng mga mamamayan ng San Diego kabilang sina kapitan Tiyago, tinyente Guevarra, alperes,
alkalde, Maria Clara, at Crisostomo Ibarra. Bawat isa sa kanila ay may kanya kanyang paraan ng
pagpapakita ng paniniwala. 

Kabanata 39: Si Donya Consolacion

I. TAUHAN- Donya Consolacion, Alperes, Sisa, Alperesa, Maria Clara, at si Ibarra.

II. BUOD- Si Donya Consolacion ay asawa ng isang dating sundalo na ngayon ay tinyente na. Gusto
niyang magmukhang European, kaya naglagay na lang siya ng lipstick sa mukha at nagsalita ng wikang
Kastila. Sa paningin niya, siya ang pinakamagandang babae sa San Diego, mas maganda pa kay Maria
Clara. Ang babaeng ito ay dating isang tagapaglaba at nabuhay muli dahil sa alperes. Gayunpaman,
mababakas pa rin ito sa kanyang kakulangan sa edukasyon. Noong araw ng parada, inutusan ng Donya
na isara ang kanilang bahay dahil bawal magsimba ang kanyang asawa. Masama ang pakikitungo sa
kanya ng kanyang asawa at siya ay nahihiya at minamaliit siya sa publiko. Nagalit siya nang marinig
niyang kumanta si Sisa na nakulong sa kuwartel. Inutusanniya si Sisa na umakyat gamit ang wikang
Kastila, ngunit hindi niya ito sumunod. Nagalit ang Donya , kinuha ang latigo ng kanyang asawa at
sinampal sa mukha si Sisa. Inutusan itong kumanta at sumayaw, at kapag hindi sumusunod ay latay ang
inaabot ni kay Consolacion. Nahubaran pa si Sisa dahil sa pagmamalupit ng Donya. Nakita ito ng asawa
at inutusan ang mga kawal na bihisan at pakainin si Sisa kasabay ng paggamot sa mga sugat dahil
ihaharap pa ito kay Ibarra bukas.

III. PROBLEMANG PANLIPUNAN- Ang problemang panlipunan na makikita natin sa kabanatang ito ay
ang tipikal na gampanin ng mga babae bilang kabiyak at may bahay ng isang makapangyarihang tao sa
lipunan.

Kabanata 40: Ang Karapatan at ang Lakas

I. TAUHAN – Don Filipo, Tinyente, Pilosopo Tasyo, Chananay, Marianito, Padre Salvi, Maria
Clara, Crisostomo Ibarra
II. BUOD - Alas-10 ng gabi, nagsimula ang pagpapaputok ng kuwitis. Ito ang tanda ng
pagsisimula ng laro. Naroon si Tenyente at Pilosopo Tasyo tungkol sa pagtanggi ni Don Filipo
na maglingkod.Dumating na sa bayan ang mga kilalang tao at nagsimula na ang palabas ng
"Crispino de la Comare" sa pangunguna nina Chananay at Marianito. Abala ang lahat sa
dulang ito, maliban kay Padre Salvi, na nanonood kay Maria. Dumating ang isang binata, si
Ibarra, at nagalit ang kanyang ama. Inutusan niya si Don Felipo na paalisin ang binata, ngunit
hindi niya magawa dahil napakaraming naibigay ni Ibarra. Dahil sa inis, umalis ang
pariUmalis sandali si Ibarra. Nang maglaon, isang sibilyang pulis ang lumapit kay Don Filipo
habang ang alperes at si Donya Consolacion ay hindi makatulog, ngunit hindi siya pumayag
at pinahinto niya ang laro. Sinusubukan niyang ihinto ang musika ng play, at nagsimula ang
gulo. Bumalik si Ibara at hinalikan si Maria. Sinabi agad kay Salvi ang nangyari. Nakita ni
Padre Salvi na hinimatay si Maria, agad siyang bumaba sa kumbento, ngunit walang tao.
Kinabahan ang pari.
III. PROBLEMANG PANLIPUNAN – Sa isa pang serye, ang kabanatang ito, makikita natin kung
paano inabuso ni Don Filipino si Philip at nagdulot ng mga problema para sa mga hindi
sumunod sa kanya. Ang alkalde ay sumugal noong gabing iyon at si Don Filipo ang
namamahala sa laro.

Kabanata 41: Dalawang Dalaw

I. TAUHAN – Crisostomo Ibarra, Elias, Lucas

II. BUOD - Hindi mapakali at hindi makatulog si Ibarra dahil sa nangyari sa palabas. Dumating si
Elias upang sabihin kay Maria na siya ay may sakit. Bago siya dinala sa Batangas, tinanong
niya ang binata kung ano ang sasabihin nito sa kanya, at sinabi rin ni Elias kung paano
mapipigilan ang kaguluhan. Kilala niya ang dalawang manggugulo na ito, at huminto sila
dahil sa kanyang pag-uusap. Nagbihis si Ibarra at pumunta sa bahay ni Kapitan Tiago. Sa
daan, nakilala ko ang kapatid ng lalaking madilaw, na namatay matapos ibato ang unang
bato sa paaralan. Lucas ang pangalan niya. Ninanakawan nito ang mga tinik ng pera na
maaaring pagkakitaan sa pagkamatay ng kanyang kapatid. Sinabihan siya ng binata na sa
susunod na lang sila mag-usap dahil may sakit siya. Tumango si Lucas, ngunit tinalikuran siya
ni Ibarra. Sumama ang tingin ni Lucas sa binata. Napabulon ito na apo raw talaga ng
matandang nagpahirap sa ama ni Lucas si Ibarra ngunit magkasundo pa rin daw sila basta
magbayad si Ibarra.
III. PROBLEMANG PANLIPUNAN - Ang kabanatang ito ay nagpapakita kung paano tinatrato ni
Lucas si Ibarra. Para sa kanya, si Ibarra ay isang mayaman na dapat managot sa pagkamatay
ni Nol Juan. Si Nol Juan ay isang taong dilaw na nahulog sa baha para magtayo ng paaralan
at agad na namatay. Gusto niya ng malaking halaga mula kay Ibarra bilang kabayaran sa
buhay ng kanyang kapatid. Sinabi ni Ibarra na hindi siya babalik hanggang sa ibang araw
dahil mayroon siyang mahahalagang bagay na dapat gawin.Tanging matatalim na tingin ang
isinukli nito sa binata.

Kabanata 42: Ang Mag-asawang De Espadana

I. TAUHAN - Kapitan Tiyago, Maria Clara, Tiya Isabel, Don Tiburcio de Espadana, Padre
Damaso, Donya Victorina, Linares
II. BUOD - Dinala nina Don Tiburcio at Donya Victorina de Epsadaña ang isang lalaking
nagngangalang Linares sa bahay ni Kapitan Tiago. Si Don Tiburcio ay nagpanggap na isang
doktor mula sa Espanya, ngunit hindi na bumalik doon at nagpakasal dito.Si Tiburcio ay
dating tagalinis sa ospital. Mahirap ang buhay sa Pilipinas. Matapos ikasal si Victoria,
naisipan niyang magpanggap na isang doktor at sinunod ang payo ng ilang kaibigan.
Bagama't pekeng doktor ang Kastila, dahil sa dami ng gumamot sa kanya, gumaling ang
Kastila. Agad na pinuntahan ni Don Tiburcio ang maysakit na si Maria. Sinuntok niya ito at
sinabing gagaling ang dalaga.Niresetahan ito ng liquen at gatas, Jarabe de altea, at dalawang
pildoras de Cinaglosa. Ipinakilala naman ni Tiburcio kay Linares na nagbighani na sa
dalaga.Maya-maya naman ay dumating si Damaso na kagagaling lang din sa
karamdaman.Niresetahan ito ng liquen at gatas, Jarabe de altea, at dalawang pildoras de
Cinaglosa. Ipinakilala naman ni Tiburcio kay Linares na nagbighani na sa dalaga. Maya-maya,
dumating si Damaso na kagagaling lang sa sakit.
III. PROBLEMANG PANLIPUNAN - Ang mga kanser sa lipunan na ipinapakita sa kabanatang ito
ay madalas na nagpapanggap bilang mga Pilipino o nagkukunwari bilang katanggap-tanggap
sa lipunan. Sa kabanatang ito ay mababasa mo ang tungkol sa postura ni Donna Victorina.
Ipinapakita nito sa lipunan ang kanyang kalagayan sa buhay ng pagpapakasal sa isang
dayuhan. Hindi, pero mukhang masaya talaga siya. Siya ay matanda, ngunit hindi ito
nagpapahiwatig ng kanyang tunay na edad, bagkus ay nagpapabata sa kanya. Ginamit niya
ang kanyang kagandahan para magpakasal sa isang dayuhan. Ang isa pang kanser sa lipunan
na ipinakita sa kabanatang ito ay ang pagkapit sa isang kutsilyo upang iligtas ang kahihiyan
ng isang tao. Hindi totoong doktor si Don Tiburcio. Samantalahin ang tiwala na ibinigay ng
mga tao sa paniniwalang ito ay isang tunay na manggagamot. Nawalan siya ng tanga nang
malaman niya kung ano siya. Nakilala niya si Donna Victorina, nagpakasal at nanirahan sa
Pilipinas.

Kabanata 43: Mga Panukala

I. TAUHAN - Maria Clara, Don Tiburcio, Padre Damaso

II. BUOD - Ang masaya at maingay na dating tahanan ni Kapitan Tiago ay napalitan ng lungkot
at katahimikan. Sarado ang mga bintana para hindi makapasok ang hangin sa silid ni Maria
Clara. Ang magpinsan na sina Tiago at Isabel ay mahinang nag-uusap tungkol sa mga santo't
santa nang biglang dumating ang mga hinihintay na panauhin na walang iba kundi ang mga
Espadañas at ang binatang si Linares. Si Don Tiburcio ay kilala bilang isang doktor na
dalubhasa sa iba't ibang sakit, ngunit isa lamang siyang pekeng doktor. Sa katunayan,
minsan siyang nakulong dahil sa pagsisinungaling
III. PROBLEMANG PANLIPUNAN - Sa pamamagitan ng kasinungalingan at mekanisasyon, ang
pagluluksa ni Damaso ay naghahanap ng hindi tunay na kabutihan mula kay Padre Damaso.

Kabanata 44: Paggugunam-gunam ng Kasalanan

I. TAUHAN – Maria Clara, Kapitan Tiyago, Donya Victorina, Don Espadana, Sinang, Victoria,
Padre Salvi, Linares, Tiya Isabel, Sinang
II. BUOD - May nakatagong kasamaan sa puso ni Padre Salvi, isang tahimik at dating tagamasid
tulad ni Damaso, na dumating sa bahay ni Kapitan Tiago at dumiretso sa silid ni Maria nang
hindi pinapansin ang mga nagdaraan. Pakiramdam ng prayle ay magkahalong lungkot at
takot ang kanyang nakita. Hinawakan niya ng mahigpit ang kamay ng dalaga at sabay
bulong, “anak ko huwag kang mamamatay. Pagkatapos ay pinunasan niya ang mga luhang
tumulo sa kanyang mga mata. Nagulat ang lahat dahil ang mala tigre na Damaso ay may
mabait ding puso. Tahimik ang buong bahay nang biglang dumating ang kapatid kong si
Lucas na namatay sa handaan. Naghahanap ito ng limos para sa magkakapatid. Nagulat ang
lahat sa ginawa ni Padre Salvi. Biglang uminit ang ulo ng kapatid at pinalayas ang kawawang
si Lucas.
III. PROBLEMANG PANLIPUNAN - Ang kabanatang ito ay nakatuon sa karamdaman ni Maria
Clara, Doña Victorina, at pagyayabang ni Padre Salvi.Ayon kay Doña Victorina, si Maria Clara
ay pinagamot ng mga iniresetang gamot ng kanyang asawa at gumaling pagkatapos ng
pagkumpisal at pakikipag-isa. Tila sa ating lipunan, ang kanyang pagmamataas at pagpuri sa
sarili, kahit hindi totoo, ay pinipilit silang maging tama upang maging mabuti at maganda sa
paningin ng mga tao.

Kabanata 45: Ang mga Pinag-uusig

I. TAUHAN – Elias, Kapitan Pablo

II. BUOD - Isang dala, si Maria Clara, ang umiyak nang husto sa ikalimang utos ng Bibliya. Sa
paglipas ng araw, humupa ang lagnat ni Maria. Masaya ang lahat, lalo na si Victoria. Sinabi
niya na ang kanyang asawang si Maria ay namatay kung hindi dahil dito. Agad namang
tumutol si Padre Salvi, para sa kanya ang Diyos ang nagpagaling sa dalaga. Pinayuhan ni
Padre Salvi si Kapitan Tiago na ihanda si Maria sa pagtatapat upang matanggap ng dalaga
ang sakripisyo. Ito ang kailangan niya para tuluyang gumaling sa kanyang karamdaman.
Agad namang nasunod ang huli.Sa loob ng silid ni Maria ay pabulong niyang kinakausap ang
kaibigan na si Sinang. Tinatanong niya ang kalagayan ng kasintahan na si Ibarra. Pinagbilin
niya dito ang mga mensaheng “sabihin mo sakanya na huwag akong alalahanin”. Naputol
ang kanilang bulungan nang pumasok si Isabel para ihanda siya sa pagsuri ng kanyang budhi.
III. PROBLEMANG PANLIPUNAN - Para sa akin, ang problema ng noli me tangere kabanata 45
ay ang pamahalaan dahil sa paniniwala niPilosopong Tasyo na kahit anuman ang kabutihan
ng mga pinuno sa itaas, kung ang kabutihang loob sa ibaba ay hindi nakakamit dahil sa
kasakiman sa pera, dagdag pa ang kamangmangan ng mga tao. , kung maikukumpara natin
sa ating gobyerno ngayon, kung may plano ang ating pangulo na makikinabang sa bayan at
sa buong bansa, pero kung corrupt ang kanyang mga nasasakupan, hindi rin uubra. Walang
mangyayari, planong pabor sa bansa.