Professional Documents
Culture Documents
Η συμβόλη της χημείας στις άλλες επιστήμες
Η συμβόλη της χημείας στις άλλες επιστήμες
Χημεία
Έλενα Μπρισίμη
Μπούρου Παναγιώτα
2022-2023
1
Πρόλογος
Αυτή η εργασία πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια του μαθήματος Χημείας της Α΄τάξης
γενικού λυκείου. Ο χρόνος διεξαγωγής είναι το σχολικό έτος 2022-2023 Α΄τετράμηνο.
Το θεμα της εργασίας είναι η συμβολή της χημείας στις άλλες επιστήμες.
2
Όταν το σαπούνι διαλύεται στο νερό, σχηματίζονται απορρυπαντικά. Η οδοντόκρεμα
εξουδετερώνει τα υπολείμματα οξέων στο στόμα. Κατά το μαγείρεμα, κάποιες ουσίες
μετατρέπονται σε άλλες που έχουν νέα γεύση, χρώμα, οσμή. Από τη μαγειρική σόδα,
που προστίθεται στο αλεύρι, όταν ζεσταθεί, απελευθερώνεται διοξείδιο του άνθρακα,
το οποίο χαλαρώνει τη ζύμη. Το ξύδι μπορεί να αφαιρέσει τα λέπια σε ένα βραστήρα
και ο χυμός λεμονιού μπορεί να αφαιρέσει κάποιους λεκέδες στα ρούχα. Όλα αυτά τα
φαινόμενα εξηγούνται από την επιστήμη της χημείας.
Λόγω της ένωσης της επιστημης της χημείας μαζί με άλλες επιστήμες έχουν
δημιουργηθεί διάφοροι κλάδοι κάποιοι από τους οποίους είναι οι εξης:
3
Πιο συγκεκριμένα ο κάθε κλάδος ασχολείται με διαφορετικά πράγματα. Για
παράδειγμα:
4
Η χημεία συνεργάζεται με την φυσική, την βιολογία και την ιατρική. Διαμορφώνει το
φυσικό περιβάλλον, ασχολείται με την επεξεργασία πρώτων υλών, πρωταγωνιστεί
στην παραγωγή νέων υλικών ενώ παράλληλα ελέγχει την ποιότητα αυτών.
Όλοι επωφελούμαστε από τα επιτεύγματα της χημείας. Κανένας άλλος κλάδος της
επιστήμης δεν έχει προσφέρει τόσα πολλά ούτε μπορεί να υποσχεθεί περισσότερα
από τη χημεία. Μας χαρίζει όχι μόνο τα αναγκαία αγαθά, αλλά και την πολυτέλεια του
περιττού. Καθετί που υπάρχει στην ξηρά, στη θάλασσα και στον αέρα αποτελείται
από χημικές ουσίες σε μια αδιάκοπη αλληλουχία αντιδράσεων. Το ανθρώπινο σώμα
είναι ένα θαυματουργό εργαστήριο χημείας, που αποτελείται από τρισεκατομμύρια
κύτταρα. Το καθένα απ’ αυτά αποτελείται από εκατοντάδες χημικές ουσίες, που
βρίσκονται σε συνεχή «χημική» εξάρτηση με το φυσικό περιβάλλον. Π. χ. ο
άνθρωπος αναπνέει, δηλαδή «καίει» με το οξυγόνο της ατμόσφαιρας τους
υδατάνθρακες που παίρνει από τα φυτά, πίνει νερό, που αποτελεί το μεγαλύτερο
ποσοστό του σώματος του, και ακόμα τρέφεται με στερεά τροφή, που δεν είναι
τίποτα άλλο από χημικές ουσίες.
Η χημεία αποκαλείται μερικές φορές η κεντρική επιστήμη λόγω του ρόλου της στη
διασύνδεση των φυσικών επιστημών που περιλαμβάνουν τη χημεία, με τις
βιοεπιστήμες και τις εφαρμοσμένες επιστήμες όπως την ιατρική και τη μηχανική και
λόγω της ιδιαίτερης θέσης της μεταξύ των φυσικών επιστημών. Συνδυάζει τις
φυσικές και μαθηματικές και βιολογικές και κοινωνικές επιστήμες. Αυτό κάνει τη
χημεία μια «γιγαντιαία επιστήμη». Η σύγχρονη χημεία είναι η πιο εκτεταμένη από
όλες τις φυσικές επιστήμες.
Όλες οι φυσικές επιστήμες συνδέονται στενά, επηρεάζουν η μία την άλλη και
εμπλουτίζονται αμοιβαία. Η ξεχωριστή ανάπτυξη καθενός από αυτά είναι αδύνατη.
Για παράδειγμα, η μετατροπή μιας ουσίας σε άλλη συνοδεύεται από διάφορα φυσικά
φαινόμενα, όπως η απελευθέρωση ή η απορρόφηση θερμότητας.
5
Η χημεία είναι μια ακριβής επιστήμη. Πριν εφαρμοστεί χημικό πείραμα και μετά την
ολοκλήρωσή του ο επιστήμονας-χημικός κάνει τους απαραίτητους υπολογισμούς. Τα
αποτελέσματά τους καθιστούν δυνατή την εξαγωγή ορθών συμπερασμάτων.
Επομένως, η δραστηριότητα ενός χημικού είναι αδύνατη χωρίς γνώση των
μαθηματικών.
Ο κεντρικός ρόλος της χημείας φαίνεται ξεκάθαρα στη συστηματική και την ιεραρχική
ταξινόμηση των επιστημών από τον Ογκίστ Κοντ. Κάθε κλάδος παρέχει ένα γενικότερο
πλαίσιο για την περιοχή που προηγείται (μαθηματικά → αστρονομία → φυσική → χημεία →
βιολογία → κοινωνικές επιστήμες). Οι Balaban και ο Klein πρότειναν πιο πρόσφατα ένα
διάγραμμα που δείχνει τη μερική διάταξη των επιστημών στις οποίες η χημεία μπορεί να
υποστηριχθεί ότι είναι «η κεντρική επιστήμη», καθώς παρέχει σημαντικό βαθμό
διακλάδωσης. Κατά το σχηματισμό αυτών των συνδέσεων το χαμηλότερο πεδίο δεν μπορεί
να μειωθεί πλήρως στα υψηλότερα. Αναγνωρίζεται ότι τα κατώτερα πεδία διαθέτουν
αναδυόμενες ιδέες και έννοιες που δεν υπάρχουν στα ανώτερα πεδία της επιστήμης.
6
Χημεία και Ιατρική
1. Βιοχημεία
Η βιοχημεία είναι η μελέτη της χημείας που συμβαίνει μέσα στους ζωντανούς
Η βιοχημεία διέπει όλους τους ζώντες οργανισμούς και όλες τις διαδικασίες που
πολυπλοκότητας της ζωής με τον έλεγχο της ροής της πληροφορίας και μέσω της
βιοχημικής σηματοδότησης και της ροής της χημικής ενέργειας μέσω του
μεταβολισμού.
7
Για να κατανοήσουμε πώς η νόσος επηρεάζει τον οργανισμό πρέπει να
2. Κατασκευή φαρμάκων
στόχο..
Από μια ασπιρίνη σε αντιρετροϊκά για τη θεραπεία του HIV, αυτό απαιτούσε μελέτη
Η ανακάλυψη και ανάπτυξη φαρμάκων είναι μία από τις πιο πολύπλοκες και
Καλύπτει ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων από άκρο σε άκρο με μεγάλο αριθμό
υπηρεσιών εφοδιασμού και υποστήριξης. Εκτιμάται ότι το μέσο κόστος για την
έρευνα και ανάπτυξη κάθε επιτυχημένου φαρμάκου είναι μεταξύ 800 και 1000
εκατομμυρίων δολαρίων
3. Φαρμακευτική χημεία
8
Ενώ είναι αλήθεια ότι η φαρμακολογία είναι υπεύθυνη για την ανάπτυξη φαρμάκων,
Η φαρμακευτική χημεία είναι μία από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες περιοχές του
κλάδου της χημείας σε παγκόσμιο επίπεδο. Είναι η μελέτη του σχεδιασμού, των
Όταν ένας βιοαναλυτής κάνει μια εξέταση αίματος χρησιμοποιεί χημεία. Τα τμήματα
κ.λπ. για να να αναλύσουν και τις πρωτεΐνες, τα σάκχαρα (η γλυκόζη στα ούρα είναι
ένα σημάδι του διαβήτη) και άλλες μεταβολικές και ανόργανες ουσίες.
υπολογιστική τομογραφία.
9
Αυτές οι τεχνικές επιτρέπουν εικόνες (χρησιμοποιώντας μαγνητικά κύματα ή
ακτινογραφίες) έτσι ώστε οι γιατροί να μπορούν να δουν τα όργανα, τα οστά και τους
4. Ιατρικά υλικά
Πέρα από τις συμβολές που έχει κάνει η χημεία στην ιατρική, μπορούμε επίσης να
Από γάντια από λάτεξ, καθετήρες, ανιχνευτές, ακόμα και σύριγγες με χημικά υλικά.
πρόσθετα χρησιμοποιούνται για την αντικατάσταση των χαμένων άκρων ή για την
Από την άλλη πλευρά, όταν ένα οστό αντικαθίσταται σε έναν ασθενή, πρέπει να γίνει
με ένα υλικό που ο οργανισμός δεν απορρίπτει. Είναι συνήθως τιτάνιο, αλλά έχει
5. Ανθρώπινη γενετική
Η μοριακή βιολογία είναι ο κλάδος της βιοχημείας που είναι υπεύθυνος για τη μελέτη
του DNA. Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει σημαντικές εξελίξεις σε αυτόν τον τομέα, οι
οποίες μας βοηθούν να κατανοήσουμε το ρόλο του γενετικού κώδικα στα ζωντανά
10
Ένα παράδειγμα αυτού είναι η έννοια της παρεμβολής RNA (iRNA), η μηχανική
Η χημεία βασίζεται στην κατανόηση των νόμων της φυσικής που διέπουν σωματίδια,
όπως άτομα, πρωτόνια, νετρόνια, ηλεκτρόνια, θερμοδυναμική κ.λπ. αν και έχει
αποδειχθεί ότι δεν «ανάγεται πλήρως» στην κβαντική μηχανική. Έννοιες όπως η
περιοδικότητα των στοιχείων και οι χημικοί δεσμοί στη χημεία αναδύονται στο ότι
είναι περισσότερες από τις υποκείμενες δυνάμεις που ορίζονται από τη φυσική.
Οι κανόνες των υλικών που βρήκαμε στη φύση εξηγούνταν από την κβαντική
μηχανική, έτσι ώστε η θεωρητική χημεία να είναι πραγματικά θεωρητική φυσική.
Υπάρχει ένας κλάδος της χημείας, της φυσικής χημείας, που είναι αφιερωμένος στη
μελέτη των φαινομένων που συμβαίνουν και τα οποία συνδέουν τις δύο επιστήμες,
αφού συνδυάζουν τις ιδιότητες της φυσικής και της χημείας.
Η βιολογία δεν μπορεί να αναχθεί πλήρως στη χημεία, αν και ο μηχανισμός που είναι
υπεύθυνος για τη ζωή αποτελείται από μόρια. Για παράδειγμα, ο μηχανισμός της
εξέλιξης μπορεί να περιγραφεί με όρους χημείας με την κατανόηση ότι είναι μια
μετάλλαξη της σειράς των γενετικών ζευγών, βάσεων στο DNA ενός οργανισμού.
Ωστόσο, η χημεία δεν μπορεί να περιγράψει πλήρως τη διαδικασία αφού δεν
περιέχει έννοιες όπως η φυσική επιλογή που είναι υπεύθυνες για την κινητήρια
δύναμη της εξέλιξης. Η χημεία είναι θεμελιώδης για τη βιολογία, καθώς παρέχει μια
11
μεθοδολογία για τη μελέτη και την κατανόηση των μορίων που συνθέτουν τα
κύτταρα.
Οι επιστήμες της Χημείας Τροφίμων και της Διατροφής είναι δύο παράλληλες
επιστήμες που μελετούν το τρόφιμο από διαφορετικές οπτικές γωνίες. Η επιστήμη
της Διατροφής μελετά το τρόφιμο αντιμετωπίζοντας το ως πηγή θρεπτικών υλών,
ενώ η επιστήμη της Χημείας Τροφίμων βλέπει το τρόφιμο ως ένα σύνολο μορίων
που το καθένα έχει διαφορετική δομή και ιδιότητες.
Η τροφή μας αποτελείται από ένα μίγμα «χημικών στοιχείων» ή αλλιώς από ένα
σύνολο θρεπτικών ουσιών από τις οποίες οι σημαντικότερες είναι οι υδατάνθρακες,
οι πρωτεΐνες, τα λίπη, οι βιταμίνες, τα μεταλλικά άλατα και το νερό. Τα πιο πάνω
χημικά στοιχεία όταν εισέλθουν στον οργανισμό μας καίγονται με σκοπό να
προμηθεύσουν ενέργεια τον οργανισμό.
Τα τρόφιμα όπως το κρασί και το λάδι είναι το αποτέλεσμα πολύπλοκων χημικών
αντιδράσεων. Για παράδειγμα η αιθυλική αλκοόλη (CH3CH2OH) η οποία παράγεται
από τα σάκχαρα του σταφυλιού και άλλων προϊόντων αποτελεί το κύριο συστατικό
του κρασιού και σχηματίζεται με τη βοήθεια πολύπλοκων χημικών αντιδράσεων. Το
ίδιο συμβαίνει και με τους εστέρες λιπαρών οξέων με γλυκερίνη (HOCH2-CHOH-
12
CH2OH),οι οποίοι σχηματίζονται στην ελιά και σε άλλους καρπούς με τη βοήθεια και
πάλι πολύπλοκων χημικών αντιδράσεων και αποτελούν το κύριο συστατικό του
λαδιού. Αξίζει να σημειωθεί ότι στα φυτά και γενικότερα στη φύση οι πολύπλοκες
αυτές αντιδράσεις εκτελούνται πάντοτε με επιτυχία και συντελούνται γενικά σε ήπιες
συνθήκες θερμοκρασίας και πίεσης κυρίως μέσα στο νερό.
Σημαντικός είναι ο ρόλος που διαδραματίζουν οι χημικές ουσίες σε όλα τα στάδια
παραγωγής των τροφίμων. Για παράδειγμα οι χημικές ουσίες ως χρωστικές
βελτιώνουν την ελκυστικότητα των τροφίμων ενώ ως πρόσθετες ύλες τροφίμων
επιτρέπουν την παράταση της διάρκειας παραμονής των τροφίμων στα ράφια.
Επιπρόσθετα υπάρχουν πολλές χημικές ουσίες οι οποίες είναι φαρμακολογικά
δραστήριες και χρησιμοποιούνται για να καταπολεμήσουν διάφορες ασθένειες που
προσβάλλουν τις καλλιέργειες.
Επίσης η χημεία συμβάλλει δραστικά στην Υγιεινή και Ασφάλεια των τροφίμων. Στα
τρόφιμα περιέχονται και ορισμένες χημικές ουσίες οι οποίες έχουν αρνητικές
επιπτώσεις στην υγεία του ανθρώπου. Οι ουσίες αυτές ίσως να προέρχονται από τις
ίδιες τις πρώτες ύλες οι οποίες μπορεί να περιέχουν μολυσματικές ουσίες όπως είναι
τα βαρέα μέταλλα τα φυτοφάρμακα κ.τ.λ. Χαρακτηριστικό αυτών των χημικών
ουσιών είναι ότι παραμένουν για πολύ χρόνο στο περιβάλλον και ότι
βιοσυσσωρεύονται καθώς μεταφέρονται προς τα ανώτερα επίπεδα της ανθρώπινης
τροφικής αλυσίδας. Είναι λοιπόν πολύ σημαντικό η επεξεργασία των τροφίμων μέσα
στο εργαστήριο να γίνεται με τέτοιο τρόπο ώστε να διασφαλίζεται η ασφαλής
παραγωγή και διατήρηση των προϊόντων σε όλη τη διάρκεια της ζωής του.
Είναι φανερό ότι οι χημικές ουσίες/ενώσεις αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της
καθημερινής μας ζωής γιατί ο άνθρωπος και το περιβάλλον του αποτελούνται από
χημικές ενώσεις που συνεχώς υφίστανται χημικές αντιδράσεις. Από τη μια πλευρά,
έχουν βελτιώσει την ποιότητα της ζωής μας αλλά από την άλλη, ορισμένες χημικές
ουσίες, κατέχουν ιδιότητες που απειλούν την υγεία των ανθρώπων. Η διατροφή
αποτελεί μέσο με το οποίο ο άνθρωπος εκτίθεται στις διάφορες χημικές ενώσεις και
γι’ αυτό το λόγο η επιστήμη της χημείας πρέπει να χρησιμοποιείται και να
εφαρμόζεται στον τομέα της διατροφής με τέτοιο τρόπο ώστε να διασφαλίζει στο
μέγιστο βαθμό την Υγιεινή των τροφίμων και κατ’ επέκταση την ασφάλεια του
καταναλωτή.
Βιβλιογραφια:
https://el.eferrit.com/%CE%BA%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%BF
%CE%B9-%CF%87%CE%B7%CE%BC%CE%B5%CE%AF%CE
%B1%CF%82/
https://kerchtt.ru/el/himiya-kak-naibolee-vazhnaya-nauka-chto-takoe-
himiya/
13
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A7%CE%B7%CE%BC%CE%B5%CE
%AF%CE%B1
https://el.thpanorama.com/articles/qumica/cul-es-la-relacin-de-la-
qumica-con-otras-ciencias.html
https://el.thpanorama.com/articles/qumica/las-7-aportaciones-de-la-
qumica-a-la-medicina-ms-importantes.html
https://ras-el.gr/wp-content/uploads/2019/08/an-
eberkiadhs_apanthseis.pdf
https://www.chem-net.gr/what-is-chem/
https://el.m.wikipedia.org/wiki/Η_κεντρική_επιστήμη
https://paideia-news.com/i-symboli-tis-ximeias,-stin-ygieini-kai-asfaleia-
ton-trofimon9694b
14