Daduvani

ß V¶Ë{SÒô aA íÒä¬A ÙäÙõÙòä_Á ¬däôä´ Xîä
V¶<ÇIË ÁÒG úuô½

V¶Ëäâ* Xîäâ {ôÌS@¬ò ´äG æ fAf G¬äò $
úuôË <_]Â¶ aA ÙäÙØ Xîä, {ÑË VÆGË ßø ´äò $$ 1 $$
ÙäÙõ úuôË <Òfä_ dH, Xî<ÒËä ¬ä¶<d* ßGâXî $
ßË: <_]Â¶ V¶<ÇIË ß<Ë, Ox ¬ä¶<d* òd BXî $$ 2 $$
kùiÒô <G´ k¿v>ä Vâ V¬ò 2 {ô ´äâ _äâXî XîÁòähäù V¶Väô ¬â* ¬däGè V¶Ëäâ* Xâî cî{ ¬â* {SXîµ>
däâËâ ôdËâ dH* $ BâVâ dA ¬däGè V¶Ë aA ÙäÙõÁ ¬däôä´ dØòâ dH*ßd¬ÙäÌäÙ GOô ¬â* _äâTAôä¬ GäOô
Xâî {Æ½ GdA* ä, êVâ {Æ½ Xî[ ÌªA ß<o_äÉä A, Òd ß{GA k¿v>ä {Â<Ëù Xâî <_òâ V¼Ëäâ* Xî[ VâÒä
XîôËä ôdËä ä $ BXî <ÙG êVâ BXî <V¾ V¼Ë Xîä ÙfùG dØßä, êVGâ Ìªâ {Sâ¬ Vâ {Shä¬ <Xîòä $ V¼Ë
{SV¼G däâXîô Ìäâ_â´äâ k¿v>ä däâ ÒdA ¬ä¤Oäâ $ _äâTAôä¬ Ìäâ_äßäHô Ëäâ ßä{Xî[ XÈî{ä Vâ VÌ
ßäG¼Ù dH*; <Xî¼ËÆ {Æ½ G däâGâ Vâ ÙØ:]A dÂ¶ $ V¶Ë Gâ XîdäËÆ¬ {SäË: VäÌô¬ËA GÙA {ô íGäG XîôGâ
´äËâ däâ, Òdä¤ dA GÙA ´_ {ô ËHôËä dØßä BXî Ìä_Xî ËÆPdâ* <¬_âOä, êVâ dA ß{Gä {Æ½ ¬äG Xîô
øô _â ßäGä, Òd ¬däGè ÌS@·äGA däâOä $ V¼Ë Xâî XîGäGÆVäô <Ò. V¶. 1601 óîäÁOÆG fÆ¢_ä
ßbµ>¬A OÆæÒäô Xîäâ {SäË: Xîä_ {ÆGAË {Æbò GÇ½ ¬â* ßd¬ÙäÌäÙ ¬â* VäÌô¬ËA GÙA {SÒäd ¬â*
Xî¬_-Ù_ V¬Âd {ô ËHôËä dØßä Ìä_Xî <¬_ä, êVâ _äXîô ß{GA {¦GA Xîäâ Ùâ <Ùòä $ Ìä_Xî Xîäâ
Ùâ] Xîô Òä¦VÁò {Sâ¬ Vâ êVXâî íËGäâ* ¬â* ÙõT ßä Oòä $ Ìªâ íGâd Vâ Ìä_Xî Xîä _ä_G-{ä_G
däâËä ôdä $ Ìä_Xî Xîä ß<TXîËô ß{GA ÒíËÆ ß¼ò Xîäâ ÙâGâ Xîä íÒoäÒ Ùâ]Xîô _äâTAôä¬ Gâ
"ÙäÙõ' Gä¬ ô] <Ùòä $ ´Ì Òâ BXîäÙf ÒÉù Xâî dØòâ ËÌ BXî <ÙG ËAVôâ {dô Väò¶Xîä_ Vâ XÆîv> {d_â
Ìä_Xîäâ* Xâî Vä Xîä¶Xîuôòä Ëä_äÌ {ô ]â_ ôdâ â $ êVA V¬ò oOÒäGè BXî ÒÈ¾ qî<É Xâî cî{ ¬â*
Ìä_Xîäâ* Xâî {äV dA {SXîµ> dØòâ $ ê¼dâ* Ùâ] Xîô ß¼ò Ìä_Xî Ëäâ oäO Oòâ <Xî¼ËÆ ÙäÙõÁ Gâ {äV
´äXîô Ìªâ {Sâ¬ Vâ {Shä¬ <Xîòä ßäHô ß{Gâ {äV Vâ BXî {HVä oâ*µ> <Ùòä $ oOÒäGè Gâ XîdäkV {HVâ
Xî[ ´äâ ÒíËÆ {S¬ <¬_â ÒdA _â ßä $ {d_â {äG Xî[ ÙØXîäG ßäkù $ ÙäÙÂÁ {äG _âXîô fAøS ú_â
ßäòâ ßäHô oOÒäGè Xîäâ V¬{ùh Xîô <Ùòä $ oOÒäGè êGXâî áòÒdäô Vâ Ìªâ {SV¼G dØòâ ßäHô {SVäÙ
ÙâXîô XÈî{ä-{ÂÒùXî <Vô {ô dä ô]ä $ êVA V¬ò ÙäÙõÁ Xâî ¬Æ] Vâ""ÙäÙõ OHÌ ¬ä¶<d OÆæ ÙâÒ
<¬Áòä, {äòä d¬ {ôVäÙ $ ¬íËXî ¬âôâ Xîô TôÀä, Ù¯òä ßO¬ ßOäT $'' òd Vä]A <GXî_A A $
<óîô oOÒäGè <GOÆùh o<Óî Xîä ê{Ùâf ÙâXîô ß¼Ë®òäùG däâ Oòâ $
VäË ÒÉù Xâî {iúäËè <óîô oOÒäG Gâ ÙfùG <Ùòä ßäHô ôä´íäG ¬â* ´äXîô <GOÆùh o<Óî Xîä
{Súäô XîôGâ Xî[ ßä·ä ÙA $ 19Òâ* ÒÉù ¬â* ¬däôä´ Gâ ßd¬ÙäÌäÙ Vâ ôä´íäG Xâî <_òâ {SíäG
<Xîòä $ ßäÌÂ {däª däâËâ dØòâ ¬äOù ¬â* ·äGÙäV-¬ähXîÙäV Xîäâ XâîÙäô Ùâf Xîä <d*Vä Vâ ê¾äô XîôGâ
aA ÙäÙõ úuô½ (xvii)
Xîä ßäÙâf <Ùòä ßäHô {ÆbXîô däâËâ dØòâ XÆîúä¬h ôäâ«> Vâ Ù<Çh _OoO 12 ¬A_ "Xîô«>ä_ä' OSä¬
Xâî {ÒùË Xîäâ ß{Gä VäTG í_ úÆGä ßäHô _OoO 12 ÒÉù Òdä¶ dA ôdâ $ {ÒùË Xâî ¬®ò BXî XîXâîªâ
Xîä ÒÈÇ ä, êVXâî GAúâ ´äXîô {Säò: ®òäGí ôdËâ â $ Òdä¶ ßÌ v>½A ÌGA dH $ Òdä¶ Xî[ {SâË-
{däªA ¬â* BXî {SâË ôdËä ä, Òd ¬däôä´ Xâî {äV ßäXîô XÆîv> ß{Gâ úuô½ XîôGâ _Oä, ËÌ
¬däôä´ Gâ êV {ô Ùòä Xîô êVâ ¬ÆÓî <Xîòä $
{Aä Xî[ úäâôA vÆ>ªäkù $ êVGâ <óîô ôäV Ùâ]Gâ Xâî <G<¬¸ «>äXîä «>ä_ä $ ËÌ Òd ¬ä_ ¬ä_-
Òä_äâ* Xîäâ <Ù_ä Xîô êVâ {ÒùË <f]ô {ô ¬däôäV <Ù]äòä $ Òd <f]ô ôäV-íäG Xâî Gä¬ Vâ Òdä¶
{S<V¾ dH $ ôäV Ùâ] Xîô {Aä Gâ Xîdä""O¶O ò¬ÆG êÁµ>A Ìdâ, {Niú¬ êOâ oäG $ {Aä úäâôA Gä
Xîôâ, OÆæ ÙäÙõ Xî[ ßäG $'' Xîô«>ä_â Vâ Vä¤oô ßäòâ $ Òdä¶ êGXâî ê{Ùâf Xîä {SoäÒ Ùâ] Xîô <d¼Ùõ
Ëä ¬ÆV_¬äG ÙäâGäâ* Xîäâ kùbòäù dØkù $ ê¼däâ*Gâ Ë¦Xîä_AG VôXîäô Vâ BâVä óîô¬äG <GXî_Òäòä <Xî
""´äâ ÙäÙõ Xâî {äV ´äòOä, Òd 500) æ{òâ Ù¶«> ÙâOä $'' kV óîô¬äG Xîä {Súäô GOô ¬â* XîôÒä <Ùòä
Oòä <Xî¼ËÆ <óîô oA Ùäâ VâÒXî ÙfùGäù ÙõVôâ <ÙG ú_â Oòâ $ ¬däôä´ Gâ Xîdä""ËÆ¬ ¢òäâ* ßäòâ
däâ, ËÆ¬ ÙäâGäâ* TGA däâ, {ä¤ú VäH æ{òâ Ù°«> ÙâGâ Vâ ËÆPdäôä {HVä áòù VôXîäô ¬â* ´äòOä $'' ê¼däâ*Gâ
Xîdä""´Ì ËXî {HVä dH, Ù°«> Ùâ*Oâ ßäHô ÙfùG Xîôâ*Oâ $'' êGXî[ ðÑ a¾ä Ùâ]Xîô ¬däôä´ Gâ
Xîdä<óîô {½ Xîäâ ß¿v>A {SXîäô {Ñ Xîô Ù°«> ÙâGä $ ßäa¬ Vâ Ìädô ßäËâ dA ôä´{ÆæÉäâ* Gâ ê¼dâ*
{Xîª <_òä ßäHô XîúdôA ¬â* _â Oòâ $ ê¼däâ*Gâ {½ <Ù]äGâ Xîäâ Xîdä, {½ ¬â* <_]ä <¬_ä´äâ ÙäÙõ
Xâî {äV G ´äòOä, êVâ {ä¤ú VäH æ{òâ Ù°«> ÙâGä däâOä $ VÌ ôä´-Xî¬ùúäôA òd Ùâ]Xîô ßÒäXèî ôd
Oòâ ßäHô ê¼dâ* v>äâª <Ùòä $ BXî <ÙG BXî XîäÁ Gâ Xîdä""ËÆ¬ <d¼Ùõ Ëä ¬ÆV_¬äG ÙäâGäâ* T¬äâÍ
Xâî <ÒTäG Xâî ßGÆVäô G ú_ Xîô k¿v>äGÆVäô ú_Ëâ däâ, òd l>AXî GdA*, ËÆ¬ Xîä<óîô däâ $'' ¬däôä´
Gâ Xîdä""´äâ <¬»òä Ìäâ_â, Òd Xîä<óîô däâËä dH, úädâ Xîäâkù däâ $'' kV {ô XîäÁ Gâ æý> däâXîô
¬däôä´ Xâî ¬Æ] {ô ¬Æ¢Xîä ¬äôä $ ¬däôä´ Gâ Xîdäò<Ù ËÆPdâ* ¬äôGâ Vâ {SV¼GËä dH Ëäâ ÙõVôA ßäâô
¬äô _äâ $ êVGâ ÙõVôA ßäâô ¬äôGâ Xîäâ dä êl>äòä ËÌ dä Fî{ô dA ôd Oòä, G ¬äô VXîä ßäHô ËAG
¬äV Xâî oAËô dA dä O_ Xîô Òd XîäÁ ¬ô Oòä $ êVXîä ´¬äkù ê>ô¬äò_ ß´¬âô ¬â* ôdËä ä,
êVGâ ´Ì ß{Gâ iÒVÆô Xî[ ¬È¦òÆ øµ>Gä VÆGA ËÌ Òd æý> däâXîô Ìäâ_ä""¬H* Vä¤oô ´äXîô êV
VäTÆ Xîäâ O_â ËXî oÂ<¬ ¬â* Oäª Xîô ¬Æ] Xâî ÙäâGäâ* ßäâô ¬Æ¢Xâî ¬äcî¶Oä $'' Òd ækù Xîä áòä{äôA ä,
<´V <ÙG ¬däôä´ Xâî ¬Æ¢Xâî ¬äôGâ Xîä <Òúäô ßäòä, êVA <ÙG ækù ¬â* <ÌGä ßNyG dA ßNyG _O
OòA ßäHô VäË VäH ¬h ækù Ëä êVXî[ í½A Ìä_-Ì¿úâ ´_ Xîô Gbµ> däâ Oòâ $ êV øµ>Gä Vâ Òd
«>ô Oòä, <óîô ¬däôä´ Xîäâ VËäGâ GdA* Oòä $ BXî <ÙG ¬däôä´ Ìädô Vâ GOô ¬â* ßä ôdâ â, êVA
V¬ò Òdä¤ Xâî fäVXîäâ* Gâ êG {ô ¬ËÒä_ä däA v>äâªä, ¬äOù Xî[ ´GËä ¬â* dädäXîäô ¬ú Oòä <Xî¼ËÆ
¬däôä´ <Goùò ôdâ $ däA Gâ ßäXîô ß{GA VÂ¤«> Vâ ¬däôä´ Xâî úôh vÆ>òâ ßäHô {Shä¬ XîôXâî _äHµ>
Oòä $ BXî <ÙG ôä<½ Xâî V¬ò ßäa¬ ¬â* úäâô øÆVä ßäHô {ÆíËXâ*î êl>äGâ _Oä $ V¶Ëäâ* Xîäâ ·äË dØßä
Ëäâ {ôí{ô XîdGâ _Oâ, Ìäâ_Ëä GdA* dH, ßË: úäâô ·äË däâËä dH $ ¬däôä´ Gâ <fbò V¶Ëäâ* Xîäâ
Xîdä""dÁ_ä ¬Ë Xîôäâ'' ßäHô úäâô Xîäâ Xîdä "òdä¶ Vâ fAøS ú_ä ´ä, <ÒfâÉ ´äO däâGâ Vâ ËÆeâ
ôä´-{ÆæÉ {Xîª _â*Oâ ßäHô ÙØ:] Ùâ*Oâ $' úäâô {ô ¬däôä´ Xâî ÒúG Xîä Ìªä {SoäÒ {ªä, Òd {SäË:
(xviii) aA ÙäÙõ ÒähA
{SVäÙ _âXîô ßäòä ßäHô ¬däôä´ Xâî ê{Ùâf Vâ úäâôA v>äâª Xîô kùiÒô o´G ¬â* _O Oòä $ BXî <ÙG
{SäË:Xîä_ íÒä¬AÁ {Ù Oä ôdâ â, Òd XîäÁ ¬ÆÁ_äßäâ* Xîäâ ß¿v>ä G _Oä $ êGXî[ ßä·ä Vâ
ÙV-ÌAV ¬ÆV_¬äG ßäòâ ßäHô ¬däôä´ Xîäâ {Xîª Xîô <Ò_¼Ù]äG ]äâ´ä Xâî {äV _â Oòâ $ êVGâ
¬däôä´ Xîäâ XHîÙ Xî[ Xîäâµ>ªA ¬â* Ì¶Ù Xîô <Ùòä $ êV V¬ò <Ò_¼Ù]äG Xîäâ Ëä VÌ ´GËä Xîäâ
¬däôä´ Xîä BXî fôAô XHîÙ Xî[ Xîäâµ>ªA ¬â* ßäHô BXî Ìädô ÙA] ôdä ä $ òd Ùâ]Xîô <Ò_¼Ù]äG
úôhäâ* ¬â* {ª Oòä ßäHô Ç¬ä ¬ä¤OA $ Ùòä_Æ V¶ËÁ Gâ Ç¬ä {SÙäG Xî[ $ êÓî ú¬¦Xîäôäâ* Xîäâ Ùâ]Xîô
_äâOäâ* Gâ BXî Vä VäË ¬däâ¦VÒ ßäôPo <Xîòâ $ VäËäâ* ¬â* BXî dA V¬ò {TäôGâ Xîä ¬däôä´ Xîäâ
<G¬¶½h <Ùòä $ ¬däôä´ ®òäGí ôdâ, <XîVA Xâî oA GdA* Oòâ $ oOÒäGè dA ¬däôä´ Xâî VäË fôAô
Täôh XîôXâî VäËäâ* ¬däâ¦VÒäâ* ¬â* BXî dA V¬ò ´ä {dØ¶úâ $ ËÌ Vâ GOô-<GÒä<Vòäâ* Xî[ ¬däôä´ {ô
<ÒfâÉ a¾ä däâ Okù <Xî¼ËÆ <Òp>_ áòäV Xâî <ú¸ ¬â* BâVA óÆîôhä dØkù <Xî {äV ´äF¶î, ËÌ ÙäÙõ Á
<ÌGä dØkù ¬ä_ä ¬Æeâ Ùâ*Oâ Ëäâ ¬H* V¬eÂ¶Oä, ¬däGè V¶Ë dH* $ áòäV Xâî ´äGâ {ô k¿v>äGÆVäô ¬ä_ä <¬_
Okù $ ´HVâ ¬ÆXî¼Ù oäôËA Xî[ o<ÒbòÒähA ´äâ ´ò¬_ Xî[ ¬äËä Xîäâ XîdA A <Xî¬H* Ëâôâ {Æ½ Xîäâ
<fbò GdA* ÌGäF¶îOä, XÆîv> V¬ò ¬â* V¶Ë{SÒô ÙäÙõÁ ¬däôä´ {SXîµ> däâGâ Òä_â dH* ê¼dA* Xîä òd <fbò
däâOä, kVVâ VäTXîäâ* Xîäâ Ëäâ ¬däôä´ {ô <ÒiÒäV ä dA <Xî¼ËÆ Vä¤oô Xî[ êÓî øµ>Gäßäâ* Vâ ¬däôä´
Xî[ ÌªA çòä<Ë däâ Okù A $
ÒÈ¼ÙäÒG Xâî aâbl> V¶Ë úËÆôä GäOäÁ Gâ oA ß{Gâ {äV <fbò däâGâ Xîäâ ßäòâ Ìªâ VÆ¼ÙôÙäVÁ
Xîäâ ¬däôä´ Xîä <fbò däâGâ Xîä ßäÙâf <Ùòä ä $ ¬däôä´ Xî[ <ÒfâÉËäßäâ* Xîäâ Ùâ]Xîô ¬däôä´
Xîäâ ß{Gâ V¶{SÙäò ¬â* <¬_äGâ Xâî <_òâ O_Ëä Xâî ¬d¼Ë Gâ ¬ä_ä <Ë_Xî ÙâGâ Xîäâ úäô VäTÆ Vä¶oô
oâ´â â <Xî¼ËÆ ¬däôä´ Gâ ê¼dâ* Xîdä""d¬äôä ¬G dA d¬äôA ¬ä_ä dH, OÆæ ê{Ùâf dA <Ë_Xî dH,
¬Æeâ ¬ä_ä <Ë_Xî GdA* úä<dòâ $'' kV {ô Òâ æý> däâXîô Ìäâ_â, ò<Ù ßä¬âô Xîä ôäJò däâËä Ëäâ d¬
ßÒiò ËÆPdâ* d¬äôâ V¶{SÙäò ¬â* <¬_ä _âËâ $ ¬däôä´ Gâ Xîdä l>AXî dH XîoA ßä¬âô ôäJò ¬â* oA òd
fôAô ßä dA ´äòOä $ <óîô ¬däôä´ ßä¬âô {Täô Oòâ $ Òdä¤ Xâî ôä´ä Ëä {S´ä Xâî _äâO oA
¬däôä´ Xâî oÓî däâ Oòâ $ ¬dä{¶<«>Ë ÓÁÒGÁ, ôJ´ÌÁ ßä<Ù <fbò ßä¬âô ¬â* dØòâ $
ê¼dA* <ÙGäâ* ¬däôä´ Xâî <fbò ¬äTÒÙäVÁ øÂ¬Ëâ dÆòâ VAXîôA ´ä {dØ¶úâ ßäHô BXî ¬¶<Ùô ¬â*
¬®òä Xâî V¬ò fòG Xîô ôdâ â, <Gjä ¬â* {Hô ¬¶<Ùô Xî[ ßäâô däâ Oòâ $ {Æ´äuôòäâ* Gâ Xîdä""ËÂ Ìªä
Gä¬ÙâÒ ÌG Oòä dH ´äâ oOÒäGè Xî[ ßäâô {Hô XîôXâî Väâòä dH $'' ¬äøÒÙäVÁ Gâ Xîdä""Gä¬ÙâÒ
Gâ ¢òä <Xîòä ä ?'' {Æ´äôA Ìäâ_âoOÒäGè Xîäâ ÙõT <{_äòä ä $'' ¬äøÒÙäVÁ Gâ Xîdä-
oOÒäGè Ëäâ {Sâ¬ däâGâ Vâ ßÌ oA ÙõT {A VXîËâ dH* $ ÙõT _äòä Oòä, ¬äøÒÙäVÁ Gâ Iòä_ä ÙAÒä_
Xî[ ßäâô <Xîòä $ oOÒäGè Gâ ÙAÒä_ Vâ ¬Æ] <GXîä_ Xîô ÙõT {äG <Xîòä $ òd Ùâ] ËÆ_VAôä¬ Gâ
ßXîÌô Xîäâ Xîdäòd VäTÆ ÙPoA dH kVâ ¬äô ÙâGä l>AXî däâOä $ <óîô ê¼dâ* <V*d Xâî <{*´ôâ ¬â* Ì¼Ù
Xîô <Ùòä $ {SäË: ´GËä Xâî _äâO Ùâ]Gâ ßäòâ, Ëäâ Ùâ]ä <Xî <V*d «>ôä dØßä <{*´ôâ Xâî BXî XîäâGâ ¬â*
ÌHl>ä dH ßäHô V¼Ë ¬®ò ¬â* ®òäGí dH* $ ßXîÌô íÒò¶ ßäòä ßäHô <{*´ôâ Vâ <GXîä_ Xîô Ç¬ä ¬ä¤OA $
êV V¬ò ËÆ_VAôä¬ Gâ XîdäkGXâî OÆæ ÙäÙõÁ kGVâ oA ß¿v>â V¶Ë dH, ßä¬âô ¬â* <Òôä´Ëâ dH* $
ßXîÌô Gâ ßä¬âô Gôâf oOÒËÙäVÁ Xîäâ XîdäV¶Ëäâ* Xîäâ òdä¤ ÌÆ_äßäâ, G ßäòâ*Oâ Ëäâ d¬ Òdä¶
aA ÙäÙõ úuô½ (xix)
ú_â*Oâ $ oOÒËÙäVÁ Gâ VÂòù<V*d ]A*úA Xîäâ ßä¬âô oâ´ä $ {S¬ Ëäâ ¬däôä´ Gâ Gä Xîô <Ùòä,
<Xî¼ËÆ VÂòù<V*d Gâ Xîdä""ò<Ù ßä{ G {Täôâ*Oâ Ëäâ ¬H* {Säòäâ{ÒâfG ÒSË ¨äôä òdA* fôAô v>äâª
Ùõ¶Oä $''
ËÌ ÙäÙõÁ Gâ Gô<d*Vä ê<úË GdA* ´äGXîô ß{Gâ VäË <fbòäâ* Xâî Vä VAXîôA Xîäâ {SíäG
<Xîòä, Òdä¤ {dØ¶úGâ {ô oOÒËÙäV Ìªâ V¦Xîäô Vâ ß{Gâ òdä¶ _â Oòâ ßäHô ßä<Ëâò VâÒä Xâî ÌäÙ
ÌäÙfäd Xîäâ VÂúGä ÙA $ <óîô ÌäÙfäd Xî[ {SäùGä Vâ ßä<Ëf]äGä Gä¬Xî íäG ¬â* ôdâ $ ÌäÙfäd
Gâ ßÄÌÆ_óî´_, ôä´ä ÌAôÌ_ ßäHô ËÆ_VAôä¬ kG ËAGäâ* Xîäâ XîdäËÆ¬ ¬däôä´ Xâî {äV
´äßäâ $ ËÆ_VAôä¬ Gâ ßäËâ dA Xîdä""ßXîÌôäò G¬:'' ¬däôä´ Gâ Xîdä""G¬äâ <Gô¶´G
ßäË¬ôä¬ä'' $ <óîô ËAGäâ* Gâ ¬däôä´ Vâ ß{Gâ <Òúäôäâ* Xâî ßGÆVäô {SiG <Xîòâ ßäHô ¬däôä´ Xâî
V¬äTäG cî{ <Òúäôäâ* Vâ V¼ËÆbµ> dØòâ $ ÌäÙfäd Xâî {äV ´äXîô ¬däôä´ Xî[ <ÒfâÉËäB¶ ÌËäkÍ $
fâ] ßÄÌÆ_óî´_ ßäHô ôä´ä oOÒËè ÙäV Xâî ¨äôä ¬däôä´ Xîäâ ßXîÌô Gâ ÌÆ_äòä ßäHô V¦V¶O
<Xîòä $ {S<Ë<ÙG V¦V¶O däâËä ôdä $ <óîô ßXîÌô Xîäâ ·äË dØßä <Xî-¬däôä´ ôä´-ß¼G GdA*
]äËâ $ XÆîv> _äâOäâ* Gâ Xîdä<Xî_â Xâî oAËô l>dôâ dH*, <oÇä Xîäâ ´äÒâ* ËÌ ¨äô Ì¼Ù Xîôä Ùäâ, ßä{
]äòâ*Oâ $ ÒHVä dA <Xîòä $ ýOä Á <oÇä Xîäâ ´äËâ â, ¨äô Ì¼Ù Ùâ]Xîô ¨äô{ä_ Xîäâ ßäÒä´ ÙA,
G Ìäâ_Gâ {ô ê¼däâ*Gâ ß{Gâ òäâO Ì_ Vâ VÌ ÌäË ´äG _A ßäHô ß{Gä fôAô ÌÑä Xâî ÙAÒä_
_ä¶øXîô <oÇä _â ßäòâ $ òd ´äGXîô ßXîÌô «>ô Oòä ßäHô ßä·ä Ùâ ÙA <Xî V¶Ëäâ* Xîäâ ß{GA
k¿v>äGÆVäô dA ôdGâ Ùäâ $ ßXîÌô Gâ úä_AV <ÙG V¦V¶O <Xîòä, <óîô ¬däôä´ Xîäâ oâ*µ> Xâî cî{ ¬â*
<Òfä_ TG ôä<f ÙâGâ _Oä ËÌ ¬däôä´ Gâ ¬Gä Xîô <Ùòä $
ßXîÌô Xâî {äV BXî XÆîôäG {Ñä dØßä ËäâËä ä, êVXîä <{*´ôä ô¦G ´<µ>Ë íÒhù Xîä ä $
ßXîÌô Gâ Väâúä, ¬däôä´ ËäâËä _âGä íÒAXîäô Xîô _â* Ëäâ <{*´ôâ Xîä TG êGXî[ VâÒä ¬â* ´ä VXîËä
dH, <Xî¼ËÆ ê¼däâ*Gâ ß{Gâ ¬G Xîäâ dA ËäâËä ÌËä Xîô _âGä íÒAXîäô GdA* <Xîòä $ VâÒä Xâî <_òâ <ÒfâÉ
ßäOSd XîôGâ {ô ""Oäâ-<d*Vä Ì¼Ù Xîô Ùäâ òdA d¬äôA VÌVâ ÌªA VâÒä dH $'' ßXîÌô Gâ íÒAXîäô
<Xîòä, òd Ùâ] Xîô Òdä¤ Xâî XîäÁ-¬ÆÁ_äßäâ* Gâ ßXîÌô Vâ Xîdä""ßä{Gâ BXî VäTäôh VäTÆ
Xâî XîdGâ Vâ Oäâ-ÒT Ì¶Ù Xî[ ßä·ä Ùâ ÙA dH, êVXî[ Xîäâkù Xîôä¬äË Ëäâ Ùâ]A däâËA $ ßXîÌô Gâ êGXâî
XîdGâ Vâ Voä ¬â* ¬däôä´ Xîäâ ÌÆ_äòä ßäHô ÌHl>Gâ Xâî òäâyò íäG ]ä_A GdA* ô¢]ä $ ¬däôä´ êVXâî
¬G Xî[ ÌäË ´äG Oòâ ßäHô ß{Gâ òäâO Ì_ Vâ Voä Xâî ßäXîäf ¬â* Ëâ´äâ¬ò <V*däVG ôú Xîô êV
{ô <Òôä´ Oòâ $ òd Ùâ] Xîô VoA VoäVÙäâ* Xîäâ ¬däGè ßäiúòù dØßä ßäHô ÌäÙfäd ßä<Ù VoA
ß{Gâ-ß{Gâ ßäVG v>äâª Xîô {Shä¬ XîôËâ dØòâ Ç¬ä ¬ä¤OGâ _Oâ $
ßXîÌô Vâ <ÌÙä däâXîô ôä´ä ÌAôÌ_ Xâî ôdâ, êVâ ê{Ùâf XîôXâî ßä¬âô Gôâf oOÒËÙäV Xâî
ÌÆ_äGâ {ô êVXâî ôdâ, ßä¬âô Gôâf Gâ Ìªâ V¦Xîäô {ÂÒùXî VAXîôA Vâ <ÒÙä <Xîòä $ Òdä¶ Vâ <ÒÙä däâXîô
VäË <ÙG ËXî ÒG dA ÒG Vâ ßäòâ $ Xîäôh, OSä¬äâ* ¬â* ´äGâ Vâ ´GËä Xî[ oAª _OËA A $ kV {SXîäô
ú_Ëâ dØòâ BXî <ÙG {SäË: Xîä_ ÙäHVä Xâî Oâµ>äâ_äÒ Ëä_äÌ {ô {SäË:Xîä_ {dØ¶úâ ßäHô <fbò V¶Ëäâ*
Xîäâ Xîdä""íGäG Xîô _äâ $'' ýOäÁ Gâ Xîdä""íGäG Xîôä Xîô ¢òä O¬ù ´_âÌA <´¬äßäâOâ $''
¬däôä´ Gâ Xîdä""´_âÌA ËÆPdäôâ <_òâ ¢òä ÙØ_ùo dH, <Xî¼ËÆ ËÆ¬ ß{Gä Xîä¬ Ëäâ Xîôäâ, <óîô
(xx) aA ÙäÙõ ÒähA
kùiÒô Xîä Xîä¬ Òâ ßä{ Xîôâ*Oâ $'' VÌ V¶Ë íGäG XîôXâî o´G XîôGâ ÌHl>â $ oäâ´G Xâî V¬ò {ô Ëä_äÌ
¬â* BXî v>äÌ ËHôËA dØkù <Ù]äkù ÙA ßäHô ¬däôä´ Xâî {äV Ëµ> {ô ßä Okù $ VÌ V¶Ëäâ* Xîäâ O¬ù ´_âÌA
<´¬äkù, <óîô oA Ìú Okù, Òd Ëä_äÌ ¬â* dA v>äâª ÙA, XÆîv> Ùõô ´äXîô Òd ´_ ¬â* «Â>Ì Okù $
kV {SXîäô øÂ¬Ëâ dØòâ ßä¬âô ßä {dØ¶úâ $ ßä¬âô ¬â* ¬äOù Xâî {äV BXî òäâOA ôdËä ä, BXî
<ÙG ¬däôä´ ßäHô µ>A_äÁ ¬äOù Vâ ßä ôdâ â $ òäâOA Ìäâ_ä""B ! ÙäÙõªä ! ßä´ Xî_ Xîdä¶
´äËä ßäËä dH, ßXîÌô Xâî {äV ´äXîô ß{Gâ Xîäâ ÌdØË Ìªä ¬äGGâ _Oä dH, <Xî¼ËÆ ËÆe ¬â* XÆîv> oA
f<Óî GdA*, ËÆeâ Ëäâ ¬H* ßoA ßäXîäf ¬â* êªä VXîËä dõ¶ $'' ""¬däôä´ XÆîv> oA G Ìäâ_â <Xî¼ËÆ
µ>A_äÁ Gâ Xîdä´äâ XîdËä dH ÒdA êªâOä, kËGä Xîd Xîô µ>A_äÁ Gâ Xîdä""êª ´ä <f_ä
V<dË $'' Òd Ë¦Xîä_ êª Oòä $ <óîô Xîæhä {Âhù fÄÙäâ* ¬â* ¬däôä´ Vâ {SäùGä Xî[ ËÌ ¬däôä´ Gâ
µ>A_äÁ Xîäâ Xîdä"êËäô Ùâ* $'' ¬däôä´ Xî[ ßä·ä ¬äG Xîô êVâ oÂ<¬ {ô êËäô <Ùòä $ òäâOA Gâ
<óîô úôhäâ* ¬â* {ªXîô Ç¬ä ¬ä¤OA $
ßä¬âô ¬â* BXî ËÆXùî Gâ V¦V¶O Voä ¬â* ¬Æ]-Ì¼Ù ¬ä¶V Xîä {ä½ kV oäÒGä Vâ _äXîô ô¢]ä
ä <Xî ¬däôä´ {dúäG ´äòâ*Oâ Ëäâ ¬H* ê¼dâ* ê¿ú Xîäâ<µ> Xîä V¶Ë ¬äGÂ¶Oä $ ¬däôä´ êVXî[ ÌäË Xîäâ
´äG Oòâ $ êVâ ]äâ_Gâ {ô êV¬â* ]ä¶«> oäË <GXî_ä $ ßä¬âô ¬â* ôdËâ dØòâ dA V¬Æj ¬â* «Â>ÌËA dØkù
áòä{äuôòäâ* Xâî BXî ´dä´ Xîäâ êGXî[ {SäùGä òäâO-Ì_ ¨äôä ´äG Xîô ËäôA A $ Tôèòä ´H¬_ Gôâf
ßäHô êVXî[ {S´ä Xî[ {SäùGä {ô òäâO Ì_ Vâ XâîÙäô (Xî¿v>) Ùâf ¬â* ÙâÒA Xâî ¬¶<Ùô ¬â* {SXîµ> dØòâ $
Òdä¶ Xâî Gôâf {å<V*d êV V¬ò ÙâÒA Xî[ {Â´ä Xîô ôdâ â $ ê¼däâ*Gâ ¬däôä´ Xîäâ Ìädô <GXîä_Gâ Xî[
ßä·ä ÙA $ ¬däôä´ Xîä BXî fôAô Ìädô <GXîä_ä Ëäâ Òdä¶ Ùäâ fôAô ]ªâ däâ Oòâ, kV {SXîäô Jòäâ* 2
ôä´ {ÆæÉ <GXîä_Ëâ â, ¦òäâ*-¦òäâ* ÙõGâ däâËâ ´äËâ â $ VÌ ¬¶<Ùô ¬däôä´ Xâî fôAôäâ* Vâ {uô{Âhù däâ Oòä
ËÌ {å<V*d úôhäâ* ¬â* {ª Oòä ßäHô Ç¬ä ¬ä¤OA $ ¬däôä´ Gâ êVâ ß<d*Vä Xîä ê{Ùâf <Xîòä, êVGâ
íÒAXîäô <Xîòä ßäHô ÙâÒA Xîäâ Ì<_ ÙâGä Ì¼Ù Xîô <Ùòä $ kV {SXîäô ¬däôä´ Xî[ XÈî{ä Vâ XâîÙäô Ùâf
ß<d*VXî ÌGä $ ·äGÙäV ßäHô ¬ähXîÙäV Á Xîä {Sò¦G Vóî_ dØßä $
ßä¬âô ¬â* ôdËâ dØòâ dA òäâOÌ_ Vâ <d¬ä_ò Xî[ o¶oô øäµ>A ¬â* ôä´ä ÌAôÌ_ Xî[ ¬däôä´ Gâ
<d¬ Vâ ôÇä Xî[ A $ ßä¬âô ¬â* dA OÆóîä Xâî Xî{äµ> Ì¼Ù ôdGâ {ô oA Ùäâ <V¾ VÂ¯¬ fôAô ÌGä OÆóîä
¬â* øÆVâ ßäHô ¬däôä´ Xâî {äV ÌHl> Xîô ÌäË XîôGâ _Oâ <Xî ´äâ Xîäi¬Aô ¬â* øäâªâ ÙäHª ôdâ dH* Väâ ÙäÙõÁ
Xîäâ GdA* ÙA] ôdâ däâ*Oâ $ êGXâî ÙõôÙfùG cî{ Ù{ù Xîäâ Ùâ] Xîô ¬däôä´ Gâ Xîdä<óîô ÌËäßäâ ßO_â
øäâªâ Xâî XîäG <XîV ô¶O Xâî dH* ? <V¾ G ÌËä VXâî $ ¬däôä´ Gâ Xîdä""GA_â XîäGäâ* Òä_ä øäâªä
ßäOâ ÙäHª ôdä dH $'' BâVä, Xîd Xîô ¬däôä´ Ìäâ_â-´Ì ËXî ß{Gä ßä¦¬ íÒcî{ ÌS@ GdA* ´äGä
´äò, ËÌ ËXî Ùõô-ÙfùGä<Ù <V<¾òäâ* Vâ oÒ-Ì¼TG GdA* Xîµ>Ëä $ ßË: {ôÌS@ Xîäâ ´äGGâ Xîä ò¦G
Xîôäâ $ <V¾Á ¬däôä´ Xîä ê{Ùâf íÒAXîäô XîôXâî ú_â Oòâ $
µ>äâ*Xî <GÒäVA GôduôÙäV ßäHô ¬äTÒÙäVÁ Gâ ¬däâ¦VÒ {ô ¬däôä´ Xîäâ ßäOSd{ÂÒùXî
ÌÆ_äòä ä, êV V¬ò ß¶Tâôâ ÌäO ¬â* V¶Ë-V¬Âd BXî½ dØßä ßäHô V¶Ë ÙfùGäù ´GËä oA ß<TXî
ßä Okù A $ oäâ´G Vä¬OSA Xî¬ {ªGâ Xî[ ÌäË ¬äTÒÙäVÁ Gâ XîdA, ¬däôä´ Gâ Xîdä""Xîäâkù
<ú¼Ëä GdA*, oOÒäGè Xâî oäâO _OäGâ Xîä ä_ òdä¶ _â ßäßäâ $'' ¬äTÒÙäVÁ Gâ ÒHVä dA <Xîòä $
aA ÙäÙõ úuô½ (xxi)
¬däôä´ Gâ oOÒäGè Xâî oäâO _Oäòä ßäHô ä_ ¬äTÒÙäVÁ Xîäâ ÙâXîô Xîdä""kVâ oäâ´G ôä<f
¬â* <¬_ä Ùäâ, XîoA oA Xî¬ G däâOä $'' ÒHVä dA dØßä $
VäTÆ V¬ä´ Xîä ßäOSd ä <Xî ¬däôä´ dA d¬ VÌXîäâ {S¬ ß{Gâ dä Vâ {SVäÙ Ùâ*, ËÌ
dA Á¬â*Oâ $ ¬äTÒÙäVÁ Gâ ¬däôä´ Xîäâ Xîdä $ ¬däôä´ Gâ Xîdä-BâVä däâ ´äòOä $ <óîô úäô ¬Æp>A
_äH*O _âXîô ¬däôä´ Gâ ßGâXî fôAô Täôh XîôXâî BXî Vä VÌXîäâ ß{Gâ dä Vâ {SVäÙ Ùâ <Ùòä $
¬äTÒÙäV Á Gâ {Âv>ä-<XîVA Xîäâ 5, <XîVA Xîäâ 6 ßäHô <XîVA Xîäâ 7 _äH*O <¬_A dH*, òd ¢òä ÌäË
dH1 ¬däôä´ Gâ Xîdä-ËAG {SXîäô Xî[ a¾ä Òä_â _äâO â, <´GXî[ ´HVA a¾ä A êËGA dA _äH*O
êGXîäâ <¬_A dH $ 7 <ÙG ËXî µ>äâ*Xî ¬â* V¦V¶O däâËä ôdä $
¬däôä´ OÆl>_â OSä¬ Xîäâ ´ä ôdâ â, ¬äOù ÌËäGâ Xîäâ XÆîv> Ìä_-oÓî oA Vä â $ ¬äOù ¬â* Oäâ
¬¶«>_ <¬_ä ßäHô ¬däôä´ Xîäâ øâô Xîô ]ªä däâ Oòä $ {S¦òâXî Oäò ¬däôä´ Xîäâ Ìäô¶Ìäô {Shä¬
XîôËA A, ¬däôä´ ú_Gâ _OËâ Ëäâ ú_Gâ _OËA A, ]ªâ ôdGâ {ô fAf G¬äËA A $ Vä Xâî
V¶Ëäâ* Xîäâ òd øµ>Gä Ùâ] Xîô Ìªä ßäiúòù dØßä $ Oäâ-òÂ Xîä {Sâ¬ Ùâ]Xîô ¬däôä´ Gâ êGXîäâ ¬Æ<Óî
{SÙäG Xî[ $
ßä¤TA OSä¬ Xâî {ÂhùÙäV ßä<Ù oÓî <ÒfâÉ ßäOSd XîôXâî ¬däôä´ Xîäâ úäËÆ¬äùV ¬â* ßä¤TA
_â Oòâ, Òdä¶ ÒÉäù G däâGâ Vâ ´GËä Xîäâ áò<Ë Ùâ] Xîô oOÒäGè Vâ {SäùGä XîôXâî ÒÉäù ÌôVäkù $
<óîô {Aä Xâî ßäOSd Vâ Xîô«>ä_â {Täôâ ßäHô {äÙõ, ôAÒä¶, kù«>Òä ßä<Ù OSä¬äâ* ¬â* o<Óî ·äGä<ÙXîä
ê{Ùâf XîôËâ dØòâ ¬äôÒäª {SÙâf ¬â* {Täôâ $ ÌAXîäGâô Gôâf oÆô<µ>òâ ôäÒ ôäò<V*d Gâ ]äµÂ> OSä¬ ¬â*
ÌÆ_äòä $ ¬däôä´ Gâ íÒAXîäô <Xîòä, <Xî¼ËÆ {Av>â <XîVA ¬¶½A Gâ ôäÒ Xîäâ ÌdXîä <Ùòä, kV Xîäôh
ôäÒ Xîäâ ßa¾ä däâ Okù $ ¬däôä´ Xâî ßäGâ {ô ôäÒ Gâ {SiG <Xîòâßä{Xîä T¬ù ¢òä dH ? ôdGA ¢òä
dH ? Xî¸ùáò ¢òä dH, XîGA ¢òä dH ? ¬däôä´ Ìäâ_â-ôä¬-Gä¬ <ú¼ËG dA d¬äôä T¬ù dH, {ä¶úäâ*
kN¼jòäâ* Xîä V¶ò¬ dA d¬äôA ôdGA dH, V¶Ëäâ* Gâ ´äâ <Xîòä dH ÒdA d¬äôä Xî¸ùáò dH, ßäHô ôä¬ ¬â* ÒÈ<¸
_Oäßäâ òdA d¬äôä XîG dH $ ôäÒ Gâ Xîdäòd ·äG GdA*, úËÆôäkù dH $ ¬däôä´ fä¶<Ë <{Sò â, Òâ
úÆ{ ôdâ $ <óîô ôäÒ Gâ ¬däôä´ Xîäâ ¬äôGâ Xîä É«>èò¶½ <Xîòä $ ´dä¶ ¬däôä´ l>dôâ â êV íäG Xâî ¬äOù
¬â* ¬ËÒä_ä däA v>äâª <Ùòä $ däA Xîäâ ßäËâ Ùâ] OôAÌÙäVÁ Gâ Xîdä""kV ¬äOù ¬â* É«>èò¶½
·äË däâËä dH $'' ¬däôä´ Ìäâ_â""É«>èò¶½Xîäuôòäâ* Xîäâ êGXâî Xî¬ù Xîä óî_ <¬_âOä ßäHô d¬äôA
ôÇä <Gô¶´G ôä¬ ßÒiò Xîôâ*Oâ $'' OôAÌÙäVÁ Ëä ôJ´ÌÁ ÌªA VäÒTäGA Vâ ¬däôä´ Xâî Vä
ú_ ôdâ â $ däA ´Ì V¬A{ ßäòä Ëäâ ôJ´ÌÁ êVâ dµ>äGâ Xâî <_òâ ßäOâ ÌÑGä úädËâ â, <Xî¼ËÆ
¬däôä´ Gâ êGXîäâ ôäâXî <Ùòä $ däA ßäòä ßäHô ¬¶½¬ÆyT Xâî V¬äG ]ªä ôd Oòä $ <óîô êVGâ VÂ¶«>
Vâ ¬däôä´ Xâî úôh vÂ>òâ, ¬íËXî G¬äòä $ ¬däôä´ Gâ êVXâî <Vô {ô dä ô¢]ä, <óîô Òd däA
fä¶<Ë{ÂÒùXî _äHµ> Oòä $
oÆô<µ>òâ ôäÒ Gâ òd <Ò<ú½ øµ>Gä Ùâ]A, ËÌ ÌdXîäGâ Òä_â ¬¶½A Xîäâ ê_ädGä <Ùòä ßäHô
a¾ä{ÂÒùXî ¬däôä´ Xâî {äV Oòä, V¦V¶O <Xîòä Ëä ß{Gâ òdä¶ _â ´äGâ Xîä ßäOSd XîôXâî
Ìäâ_ä""V¶Ëäâ* Xâî íäG, ]äG{äGä<Ù Xîä {SÌ¼T ¬H* Xîô Ùõ¶Oä ßä{ VÙä dA ¬âôâ òdä¶ ôdä Xîôâ* $''
¬däôä´ Ìäâ_â-d¬ Ëäâ BXî {ôÌS@ cî{ ôä´ä Xâî dA ßä<aË ôdËâ dH*, ß¼ò ôä´äßäâ* Xâî ßä<aË
(xxii) aA ÙäÙõ ÒähA
GdA* $ <óîô êTô Vâ ßGâXî OSä¬äâ* ¬â* oÓîäâ* Xîäâ VËè-<fÇä ÙâËâ dØòâ GôâGä ¬â* ßäòâ, ¬äOù ¬â* ´äËâ dØòâ
Ì]Gä Xîäâ däâ_A OäËâ dØòâ Ùâ]Xîô Xîdä""<´G oOÒäGè Gâ Ëâôä VÆ¼Ùô fôAô ÌGäòä dH, êGXâî OÆh
Ëäâ GdA* OäËä ßäHô ß{Gâ {ËG Xâî Xîäôh O¶Ùâ OAË OäËä dH, òd ê<úË GdA* $'' òd VÆGËâ dA Ì]Gä
úôhäâ* ¬â* {ªä ßäHô <fbò ÌG Oòä $ (Ì]GäÁ Ìªâ {S<V¾ OäòXî o¢Ë dØB dH* $ V¶.)
<óîô ßGâXî oÓîäâ* Xâî òdä¶ øÂ¬Ëâ dØòâ øäµ>Òä Xâî _ä«>]ä<Gòäâ* Xâî ßäOSd {ô øäµ>Òä {Täôâ $
<óîô {SòäOÙäVÁ ¬dä´G «>A«>ÒäGâ _â Oòâ $ Òdä¶ Vâ <Xîô«>äâ_A ´äGâ _Oâ, ËÌ ÌAú ¬â* dA ßäOSd
XîôXâî <Ë_äâXîfäd ß{Gâ OSä¬ Väd{Æôä _â Oòâ $ ÌªA a¾ä Vâ VâÒä Xî[ <Xî¼ËÆ Òdä¶ Vâ {TäôËâ V¬ò
<Ë_äâXî Xâî óÆîôhä dØkù ? ¬däôä´ Xâî <ÒÉò ¬â* ÌªA ßÝØË ÌäËâ* VÆGA ´äËA dH* <Xî¼ËÆ òdä¶ {ô Ëäâ
Xîäâkù oA ßäiúòùXîäôXî øµ>Gä GdA* øµ>A $ ¬däôä´ êVXâî ¬G Xî[ ÌäË ´äG Oòâ ßäHô íäG Vâ
Ìädô ´äXîô Ìäâ_â""d¬ fôAô VäóîGâ Xîä Väóîä v>äâª ßäòâ Väâ _â ßäßäâ $'' <Ë_äâXî _äGâ
Oòä Ëäâ Ùâ]ä Òdä¶ oA ¬däôä´ <Ìôä´ ôdâ dH*; êVGâ ¬äOù Xî[ ßäâô Ùâ]ä Ëäâ ¬äOù ¬â* oA ]ªâ dH* $ <óîô
Väóîä _â ßäòä $ ¬däôä´ Gâ Xîdä""¬âôA Xî¬ô Xâî Ìä¤T Ùäâ $'' Ìä¤TGâ _Oä Ëäâ Oä*l> Ëäâ ßä ´äò
<Xî¼ËÆ Xî¬ô GdA* Ì¤Tâ, òd Ùâ]Xîô <Ë_äâXî úôhäâ* ¬â* {ª Oòä $ <óîô ¬däôä´ êVâ <GbXîä¬ oäÒ Vâ
V¶Ë VâÒä XîôGâ Xîä ê{Ùâf ÙâXîô {Täô Oòâ $ BXî <ÙG ß´¬âô çÒä´ä {Aô Xî[ ÙôOäd Xâî {Aô Gâ BXî
óîXî[ô Xâî dä BXî ÙäâGâ ¬â* <¬aA ßäHô óÂî_ oâ´â $ êVGâ Vä¬Gâ ô] Xîô V¦V¶O Xî[ ÌäËâ* ú_äkù $
ßäT ø¶µ>â ¬â* Òâ óÂî_ ßäHô <¬aA ÌËäVäâ* Xâî cî{ ¬â* ÌÙ_ Oòâ $ Òâ êV óîXî[ô Xîäâ {SVäÙ cî{ ÙâXîô
<ÒÙä <Xîòä $ V¶Ëäâ* Gâ {Âv>äoOÒGè ! òd ¢òä ÌäË A ´äâ ß{Gâ ßä{ óÂî_ ßäHô <¬aA ÌËäVâ ÌG
Oòâ ? ¬däôä´ Gâ Xîdä"Òd <¬aA ß{Gâ Xîä¬ Xî[ G A ßäHô <XîVA Xîä ß{¬äG XîôGä oA
ß¿v>ä GdA*, oOÒËè XÈî{ä Vâ ÌËäVâ ÌG Oòâ ßäHô êVâ dA Ùâ <Ùòâ $'' óîXî[ô Gâ êÓî øµ>Gä {AôÁ Xîäâ
XîdA, ËÌ {Aô oA a¾ä{ÂÒùXî ¬däôä´ Xâî ÙfùGäù Oòâ ßäHô Ìäâ_â¬H*Gâ oÂ_ Xî[ ´äâ óîXî[ô Xîäâ
oâ´ä, Ç¬ä Xî[<´òâ $ ¬däôä´ Gâ ê¼dâ* ¬TÆô ÌúGäâ* Vâ <dËXîô ê{Ùâf <Xîòä $ Òd V¶ËÆbµ> däâXîô
_äHµ> Oòâ $
<óîô <ÒúôËâ dØòâ ¬däôä´ ßäÁdGÒäV ßäòâ ßäHô Òdä¶ Vâ {äÙõ Oòâ $ ßÁ_dh oÓî Gâ
¬däôä´ Xîäâ ßäOSd{ÂÒùXî kV<_òâ ôäâXîä <Xî ¬däôä´ Xâî V¦V¶O Vâ _äâOäâ* Xîäâ _äo däâOä <Xî¼ËÆ
{ôfÆôä¬Á Xâî ßGÆòä<òòäâ* Gâ _äâOäâ* Xîäâ ÌdXîäòä, ßË: Òâ V¦V¶O ¬â* VNP¬<_Ë GdA* dØòâ $ ßÁ_dh
aA¬äGè G ä, ¬däôä´ Xâî Vä V¶Ë ÌdØË â $ êVGâ ¬däôä´ Vâ Xîdä-""OSä¬ Xâî _äâO ÙõVôäâ* Xâî
ÌdXîäGâ Vâ oäâ´Gä<Ù Xîä VdòäâO GdA* Ùâ ôdâ dH* $'' ¬däôä´ Ìäâ_â-"ËÆ¬ ß{Gâ øô Xîä dA <´¬äßäâ
Xîäâkù Xî¬A G ßäòâOA $'' <óîô Ëäâ êVXî[ ÒíËÆòâ* ß{äô däâ OkÍ, Xîäâkù oA Xî¬ G {ªA $ ]ÂÌ ßäOË-
ß<Ë<òäâ* Ëä OôAÌäâ* Xîäâ <Ùòä ´äËä ä $ òd ßäiúòù Ùâ]Xîô OSä¬ Xî[ a¾ä däâ Okù $ ßÁ_dh
Gâ ¬däôä´ Xâî <_òâ XîPÌ_A ÌGäkù A, ´Ì Òd oâ*µ> ÙA Ëäâ ¬däôä´ Gâ Xîdä ""¬Æeâ Ëäâ ßoA
ßäÒiòXîËä GdA* dH $'' òd VÆG Xîô ßÁ_dh Xîäâ Ìªä ÙØ:] dØßä $ ËÌ oOÒäGè Xî[ ßä·ä dØkù,
XîPÌ_A OSdh Xîôäâ ßäHô ßÁ_dh Xîäâ {SVäÙ Ùäâ $ ¬däôä´ Gâ oOÒÙè-ßä·ä Xâî ßGÆVäô dA <Xîòä,
eäôA ´_ {SVäÙ ÙâËâ dA ßÁ_dh Xî[ <Ùáò ð<ý> däâ Okù $ <óîô ¬däôä´ Òdä¶ Vâ <Òúôh Xîô Oòâ $
ßÁ_dh Xîäâ {ôfÆôä¬Á Xâî ßGÆòä<òòäâ* Gâ Xîdä-""ÙäÙõ Xîä ¬Ë ß¿v>ä GdA* dH, d¬äôä
aA ÙäÙõ úuô½ (xxiii)
¬Ë ß¿v>ä dH, d¬äôA ÙAÇä _äâ $'' ßÁ_dh Ìäâ_äVoA V¶Ëäâ* Xîä ¬Ë ß¿v>ä dH, <óîô oA
ßä{Xîä ßäOSd dH Ëäâ òd Ùäâ ¬äV Xî[ {ä«>A ÌHl>A dH, ´äâ kVXîä ÙõT <GXîä_ _â, êVA Xîä ¬Ë
ß¿v>ä ¬äGä ´äòOä $ {ôfÆôä¬Á Xâî ßGÆòä<òòäâ* Vâ G <GXî_ä $ ßÁ_dh Gâ {ä«>A Xî[ {Al> {ô
I{A ¬äô Xîô Ëä "V¦òôä¬' Ìäâ_ Xîô {ä«>A Xîä ÙõT <GXîä_ Xîô úôA oô ÙA ËÌ Òâ _NJ´Ë
däâXîô ú_â Oòâ $
kù«>Òä OSä¬ ¬â* Ùä¤ËÆG Xâî V¬ò Ùõ´G ÙäVÁ Gâ dôä Ùä¤ËÆG _äXîô Ùâ <Ùòä, ËÌ ¬däôä´ Gâ
Xîdä""VÂ]â Vâ oA Ùä¤Ë Väóî däâ ´äËâ dH*, ËÆ¬ dôâ ÒÈÇ Xîäâ ¢òäâ* Ëäâª _äòâ $'' <óîô Ùä¤ËÆG XîôXâî
êVâ {È»ÒA ¬â* Oäª <Ùòä, êVXî[ k¬_A kù«>Òä ¬â* ßÌ ËXî dH $ <óîô øÂ¬Ëâ dØòâ Ì]GäÁ Xâî ßäOSd
Vâ GôâGä ßäòâ, ËÌ Òdä¶ Vâ FîTÒÁ oHôäGä _â Oòâ $ ¬ä_Òä Xâî <VôäH*´ OSä¬ ¬â* ¬äâdGÁ ÙÛËôA
l>dô ôdâ â $ BXî <ÙG ¬däâ¦VÒ Xâî V¬ò oäâO-ä_ ¬äâdGÁ Xâî {äV ßäòä Ëäâ êGXâî ¬G ¬â*
V¶XîÁ{ dØßä <Xî òd OÆæÙâÒ {ä_â* Ëäâ ¬âôä ´¼¬ Vóî_ däâ ´äò $ ¬däôä´ ßä¬âô ¬â* oäâ´G XîôGâ
<Òôä´â â, µ>A_äÁ ä_ ôVäâkù Vâ _äGâ Oòâ â, _âXîô ßäòâ Ëäâ ßäOâ úäHXî[ {ô ä_ ô¢]ä Ùâ]
Xîô {Âv>ää_ Xîdä¶ Vâ ßäòä ? ¬däôä´ Gâ Xîdä""<Vôäâ*´ Vâ ¬äâdG ÙÛËôAÁ Gâ oâ´ä dH $''
¬däôä´ Gâ oäâ´G <Xîòä ßäHô ä_ <Vôäâ*´ Xîäâ _äHµ>ä <Ùòä $ <VôäH*´ Xâî oÓîäâ* Gâ ¬äâdGÁ Vâ
{Âv>ä""ä_ Xîdä¶ Oòä ä ßäHô Xîdä¶ Vâ ßäòä ?'' ¬äâdGÁ Gâ XîdäOÆæÙâÒÁ Xâî {äV
ßä¬âô Oòä ä $ ¬däôä´ Gâ ËÆPdäôä oäâ´G {äòä dH $
µ>dµ>ªä ¬â* GäOô-<G´ä¬ Xîäâ <V¾ {ä½ <Ùòä ä $ F¶îúä ô] ÙâGâ Vâ k¿v>äGÆVäô oäâ´G ßä
´äËä ä $ Òdä¤ Vâ VâÒXîäâ* Xâî ßäOSd {ô ÙäHVä {Täôâ ßäHô úäH]äoÂVô Xâî {Æ½ v>äâµ>â VÆ¼ÙôÙäV Á Xîäâ
ß{Gä <fbò ÌGäòä $ Òdä¤ Vâ {ÆG: Vä¤oô ßäòâ $ òdä¶ Xâî oÂTôÙäV ÒHôäOA Gâ Väâúä òd {d_â Xâî
V¬äG òdä¤ G ´¬ ´äò, ßË: òdä¶ Vâ ¬äô{Aµ> Xîô oOä ÙâGä úä<dòâ $ ß{Gâ <fbò Xîäâ Vä _âXîô
BXîä¼Ë íäG ¬â* ¬däôä´ Xâî {äV Oòä $ Òdä¶ ´äËâ dA <fbò Xîäâ êVXâî OÆæ oÂTôÙäV Á ÙäÙõÁ Xâî
cî{ ¬â* oäVGâ _Oâ $ kVVâ êVGâ OÆæ Xîäâ dA ¬äôGä ßäôPo Xîô <Ùòä, OÆæ Gâ Xîdä""¬H* Ëäâ Ëâôä OÆæ
dõ¶, ¬Æeâ ¢òäâ* ¬äôËä dH $'' <fbò Ìäâ_ä""´HVä ËÂ OÆæ dH ÒHVA dA ËâôA {Â´ä Xîô ôdä dõ¶ $'' ß¼Ë
¬â* OÆæ ßT¬ôä dØßä ËÌ ß{Gâ cî{ Vâ oäVä ßäHô ¬däôä´ ß{Gâ cî{ ¬â* oäVGâ _Oâ $ ßÌ Ëäâ Òâ
ÙäâGäâ* V¬e Oòâ ßäHô úôhäâ* ¬â* {ªXîô Ç¬ä ¬ä¶OA <óîô Òdä¶ Vâ Xîô«>ä_â {Täôâ $
ê¼dA* <ÙGäâ* ¬däôä´ Xâî o¢Ë Òh´äôäâ* Gâ ¬äâôªä OSä¬ Xâî {äV ß{Gä {ªäÒ «>ä_ä ßäHô Xîô«>ä_ä
Vâ ¬däôä´ Xîäâ ß{Gâ {ªäÒ {ô _äòâ Ëä ¬däGè ê¦VÒ ¬Gäòä $ ¬däôä´ Gâ oA êGXîäâ ¬Æ<Óî {SÙäG Xî[ $
<Ò. V¶. 1659 ¬â* ´Ì oOÒäGè Xî[ ßä·ä ÌS@_AG däâGâ Xî[ dØkù ËÌ <fbò V¶Ëäâ* Xâî ¬G ¬â* XîdA* Tä¬
ÌGäGâ Xî[ k¿v>ä dØkù $ êGXâî ¬G Xî[ ÌäË ´äGXîô ¬däôä´ Gâ GôâGä OSä¬ Xâî VôäâÒô Ëµ> {ô Tä¬ ÌGäGä
ê<úË V¬eä $ GôâGä Gôâf Gäôäòh<V*d Ù<Çh ¬â* â, êGXâî ¬G ¬â* oA óÆîôhä dØkù-¬däôä´ Xîäâ GôâGä
_äXîô V¦V¶O XîôGä úä<dòâ $ ê¼däâ*Gâ ¬däôä´ Xîäâ ÌÆ_äòä $ Òdä¶ Xâî <Ò{Säâ* Gâ ôä´ä Vâ Xîdä, ¬däôä´ Xâî
òdä¶ ôdGâ {ô ËÆPdäôä ôäJò GdA* ôdâOä, ßË: êGXîäâ òdä¶ ¬Ë ô¢]äâ $ <Xî¼ËÆ Gôâf Gâ êGXî[ ÌäË G ¬äGA $
¬däôä´ ËAG <ÙG ôøÆGä ¬¶<Ùô ¬â* ôdâ, <óîô 7 <ÙG <½{äâ<_òä {ô ôdâ $ ôä´ä V¦V¶O XîôGâ {S<Ë<ÙG ´äËâ
â $ ßäl>Òâ* <ÙG ´dä¶ ¬däôä´ Xîä ßäVG ä, Òdä¶ BXî ¬däGè V{ù Gâ {SXîµ> däâXîô ß{Gâ óîG Vâ ËAG Ìäô
(xxiv) aA ÙäÙõ ÒähA
Òdä¶ Vâ êl>Gâ Xîä V¶XâîË <Xîòä $ ¬däôä´ oOÒäGè Xî[ ßä·ä ¬äGXîô êVXâî {Av>â {Av>â ú_ {ªâ $ BXî
]â´ªâ Xâî GAúâ ´äXîô V{ù Gâ óîG Vâ Òdä¶ dA <Òôä´Gâ Xîä V¶XâîË <Xîòä Ëäâ ¬däôä´ Òdä¶ dA <Òôä´ Oòâ $
Òd ]â´ªä ßoA ËXî <Òx¬äG dH $
Òdä¶ Ëä_äÌ Xâî Ëµ> ßäHô ÌäO Xâî ÌAú BXî ¬äV ¬â* Tä¬ ËHòäô däâ Oòä $ ÒdA* <óîô BXî <ÙG
oÂËXîä_ Xâî V¶Ë {Täôâ ßäHô ôä<½ Xîäâ ÌS@ <Òúäô däâËä ôdä $ {SäË: µ>A_äÁ Gâ {Âv>ä-Ìädô Vâ Ëäâ
Xîäâkù ßäòä GdA* ßäHô ôä<½ Xîäâ ßä{Xâî {äV Xîkù ¬däGÆoäÒäâ* Xâî ÒäËäù_ä{ Xâî fÄÙ VÆGäkù Ùâ ôdâ â,
¢òä ÌäË A ? ¬däôä´ Gâ XîdäoÂËXîä_ Xâî V¶Ë Go-¬äOù Vâ ßäòâ â ßäHô Go-¬äOù Vâ dA
ú_â Oòâ $''
ß¼Ë V¬ò OôAÌÙäVÁ Gâ {SiG <Xîòä-íÒä<¬Gè ! ßä{Gâ BâVä ¬äOù <Ù]äòä dH ´äâ <d¼Ùõ
¬ÆV_¬äGäâ* Xî[ VA<¬Ë VA¬ä Vâ ßäOâ Xîä dH $ <Xî¼ËÆ kVXîä ßäOâ XHîVâ <GÒäùd däâOä ? ¬däôä´ Gâ
Xîdä-ËÆ¬ BâVä <Òúäô ¬Ë Xîôäâ, ´äâ ß{Gâ T¬ù ¬â* ôdâ*Oâ êGXî[ ôÇä ôä¬ Xîôâ*Oâ, ßäHô ËÆ¬ <ÒfâÉ
úädäâ Ëäâ d¬äôä fôAô ô] _äâ, ´äâ oA {Âv>Gä úädäâOâ êVA Xîä ê¸ô kVVâ <¬_Ëä ôdâOä ? Ëä
BâVä oA G V¬eäâ <Xî-Òd fôAô ]ôäÌ däâ ´äòOä, òd {¶ú ËKÒ Vâ ÌGä dØßä GdA* dH, òd Ëäâ Ù{ùh
¬â* {S<Ë<ÌNPÌË fôAô Xâî V¬äG dH $ ò<Ù ËÆPdäôâ V¶fò däâ Ëäâ dä óâîô Xîô Ùâ] _äâ $'' OôAÌÙäVÁ
Gâ dä óâîôä Ëäâ ÙA{Xî Jòäâ<Ë-Vä {SËAË dØßä $ ÙA]Ëä Ëäâ ä <Xî¼ËÆ {XîªGâ ¬â* GdA* ßäËä ä $
<óîô OôAÌÙäVÁ Gâ Xîdä-´Ì ßä{Gâ BâVä Ùâd ÌGä <_òä Ëäâ XÆîv> <ÙG kVâ ßäHô ô]Gâ Vâ Ëäâ d¬
fÒ{Â´Xî Xîd_äòâ*Oâ ´äâ ßä{Xâî ê{Ùâf Xâî ßGÆVäô ê<úË GdA* $'' ¬däôä´ Ìäâ_â "Ëäâ <óîô òdä¶
BXî <ÌGä Ëâ_-øÈË ßäHô Ì¸A Xâî ß]¶«>-Jòäâ<Ë ôdâOA êVVâ ËÆPdäôâ VoA Xîäòù <V¾ däâËâ ôdâ*Oâ $''
OôAÌÙäVÁ Gâ Xîdä êV Jòäâ<Ë Xâî ¬däGè ú¬¦Xîäô Xîäâ Ùâ]Xîô òdä¶ ´GËä Xîä ß<TXî ßäGä
´äGä ôdâOä ´äâ d¬äôâ VäTG ¬â* {Âhù <ÒÖG ÌGâOä, d¬ {¶«>â ÌG ´äòâ*Oâ, ßË: òd oA l>AXî GdA* dH $''
OôAÌÙäVÁ Xî[ <GbXîä¬Ëä Ùâ]Xîô ¬däôä´ {SV¼G dØòâ ßäHô Ìäâ_â ""´äâ d¬äôA ÒähA Xîä ßäaò
_âXîô <GOÆùh o<Óî Xîôâ*Oâ, êGXî[ {ôÌS@ ôÇä Xîôâ*Oâ ßäHô ´äâ kbµ-oSbµ> däâOä, êVâ {ô¬ {Ù GdA*
<¬_âOä $'' OôAÌÙäVÁ Gâ <óîô {Âv>ä ""íÒä<¬Gè $ ßä{Xîäâ o<Òbò Xîä VÌ ÒÈ¸ä¼Ë Xîôä¬_XîÒËè
·äË dH, ßË: ÌËäkòâ <óîô oA Xîäâkù ê¸¬ o<Óî XîôGâ Òä_ä V¶Ë ßä{Xâî V¬ä´ ¬â* däâOä òä GdA* ?
¬däôä´ Gâ XîdäVäH ÒÉù {Av>â BXî V¶Ë däâOä $'' (Òâ dA aA ´òË VädÌ Á ¬däôä´ dØòâ, BâVä
V¶Ëäâ* Vâ VÆGËâ ßä ôdâ dH* )
ÌS@_AG däâGâ Vâ {ÂÒù ¬däôä´ Gâ VÌ V¶Ëäâ* Xîäâ ÌÆ_äòä ßäHô ÙfùG ÙâXîô Ëä íGäG XîôXâî
íäG {ô <Òôä´ Oòâ $ êV V¬ò oOÒäGè Xî[ ËAG Ìäô ßä·ä dØkù <Xî ßäßäâ3 $ ËAVôA ßä·ä Xâî
Vä dA ¬däôä´ Gâ ß{Gä Ùâd ¦òäO <Ùòä $ <Ò. V¶. 1660 Jòâbl> XÈîbhä 8 f<GÒäô Xîäâ BXî {dô
<ÙG úÑâ êÓî {SXîäô Vâ ¬däôä´ ÌS@_AG dØòâ $ <óîô BXî VÆ¼Ùô {ä_Xî[ ¬â* fôAô Xîäâ ô]Xîô
¬däôä´ Xî[ ßä·äGÆVäô V¶Xî[ËùG XîôËâ dØòâ oHôäGä <Ouô {ô _â Oòâ $ òdä¶ {ä_Xî[ _â ´äXîô ô]
ÙA $ <óîô ß¼¦òâ<bµ> V¶íXîäô VPÌ¼TA <Òúäô Xîô ôdâ â <Xî êVA V¬ò µ>A_äÁ Xîäâ <Ouô Xâî ¬®ò
oäO Xî[ OÆóîä Xâî ¨äô {ô ¬däôä´ Xâî ÙfùG dØòâ $ µ>A_äÁ Gâ VÌVâ Xîdä, VÌGâ ÙfùG <Xîòâ $ kËGâ
¬â* dA ¬däôä´-"V¶Ëäâ ! V¦òôä¬'' òd Ìäâ_ Xîô ß¼Ë®òäùG däâ Oòâ ßäHô {ä_Xî[ ¬â* fôAô Xâî íäG
aA ÙäÙõ úuô½ (xxv)
{ô {Æb{ <¬_â $ Xîdä oA dH: ""OÆæ ÙäÙõ æ XîÌAô Xî[, Xîäòä okù Xî{Âô $ ôJ´Ì ßJ´Ì Ùâ<]òä,
VOÆh <d <GOÆùh GÂô $$'' <óîô OôAÌÙäVÁ Gâ ¬däGè ¬däâ¦VÒ <Xîòä $ kV {SXîäô ¬däôä´ 59 ÒÉù
2$$ ¬äV TôäË_ {ô ôd Xîô _äâXî XîÁòähäù ê{Ùâf XîôËâ ôdâ ßäHô 152 <fbò XîôXâî ÌS@_AG
dØòâ $
VäH <fbòäâ* Gâ XâîÒ_ <Gô¶´G ôä¬ Xîä o´G dA <Xîòä ßäHô 52 {SúäôXî dØòâ Ëä äoä¶òËA
¬d¼Ë Xîd_äòâ $ êG¬â* ß<TXîËô ÌähAXîäô dØòâ dH* $ 52 Xâî Gä¬ ßäHô íäG <GPG GSXîäô dH :-
ÙäÙõÁ Ùòä_Æ {äµ> OôAÌ ¬VXî[G l>äµ>, òÆO_ Ìäkù <Gôäµ> <GôäGâ <Òôä´ dA $
Ì]Gäâ V¶Xîô {äXî ´HVäâ úä¶Ù {SäOµ>ä¶Xî, Ìª>äâdØ Oäâ{ä_ ËäXâî OÆæ ¨äôâ ôä´ dA $$
Vä¶OäGâô ôJ´Ì Väâ ÙâÒ_â Ùòä_ÙäV øªVA Xî«>â_ ÌVA T¬ù dA Xî[ {ä´ dA $
kù«>Òâ Ùõ´GÙäV Ëâ´äG¼Ù ´äâT{Æô, ¬äâdG Väâ o´GAXî ßäVäâ{ <GÒä´ dA $$1$$
OÂ_ô ¬â* ¬äTäâÙäV <ÒxäÙ ¬â* duô<V*d, ú½ÙäV <V¶øSäÒµ> <Xîòâ ËG Xîä´ dA $
<ÒdähA {SòäOÙäV «>A«>Òähâ dH {S<V¾, VÆ¶ÙôÙäV oÂVô VÆ óîËâ{Æô Oä´ dA $$
ÌäÌä ÌGÒäôA duôÙäV ÙäâFî ô<Ëòä ¬â*, VäTÆôä¬ ¬Í«>äâl>A ¬â* GAXâî <G¦ò v>ä´ dA $
VÆ¼Ùô {Sd_äÙÙäV øäµ>ªâ VÆ v>Ah ¬ä¶<d, {ÂôÌ úËÆôoÆ´ ôä¬{Æô ôä´ dA $$2$$
<GôähÙäV ¬ä¶OÁòäâ VÆ «>ä¶O ¬ä¶<d BXî_äâÙ ôhËo¶ÒôOY> úôhÙäV ´ä<Gòäâ $
däªäâËA O¶Oäkúä ¬â* ¬ä]ÂÁ ¬OG oòâ, ýOäâÁ o«Â>¶ú ¬®ò {SúäTäôA ¬ä<Gòäâ $$
_ä_ÙäV GäòXî Väâ {Aôä¶hA {µ>hÙäV, óîäâóî_â ¬âÒäª ¬ä¤<d µ>A_äâÁ {S¬ä<Gòäâ $
VäÙä {S¬äG¼Ù Ùäâê kÍÙäâ]_A ôdâ ´{, ´ò¬_ úäHdä¶h Väâ ]ä_ªâ duô Oä<Gòäâ $$3$$
´H¬_ ´äâOA Xîv>äÒäâ ÒG¬ä_A úäâXî¼òäâ* VÆ, Vä¶oô o´G cî{ Väâ <ÒËäG Ëä<Gòäâ $
¬äâdG ÙÛËôA Väâ Ëäâ ¬äôäâl> <úËäkù o_â, ôøÆGä ¬âªËâ VÆ oäÒ Xîô ßä<Gòäâ $
Xîä_â«>âôâ ú½ÙäV µ>AXÂîÙäV Gä¶O_ ¬â*, eäâµ>Òäªâ eä¶eÂ¬ä¶eÂ _øÆ Oäâ{ä_ Tä<Gòäâ $
ßä¬äÒËA Ó}ä ôädäâôA ¬â* ´GOäâ{ä_, Ìäôä d´äôA V¶ËÙäV úä¶Òªâ _Æoä<Gòäâ $4$
ßä¶TA ¬â* OôAÌÙäV oäGOÑ ¬äTÒ Xâî, ¬äâdG ¬âÒäªä ´äâO VäTG Vâ ôdâ dH* $
µ>dµ>ªâ ¬â* GäOô <G´ä¬ dõ¶ o´G <Xîòäâ, ÙäV ÓÁÒG VÆ ÙäHVä duô _dâ dH* $$
¬äâdG Ùuôòäkù Väâ V¬äTA GäOô úä_ ¬®ò, ÌäâXîªäV V¶Ë ´Æ <d*Oäâ_ <Ouô oòâ dH* $
úHGôä¬ Xîä¶häâËä ¬â* Oäâ*ªäô Xî<{_¬Æ<G iòä¬ÙäV eä_ähä ¬â* úäHªä Xîä ¬â* l>òâ dH* $$5$$
VäH*¢òä _ä]ä Gôdô ßä_ÂÙâ oO<Ë Xîô, ¬dä´G ]¶«>â_Òä_ ÙäÙõ OÆæ Odâ dH* $
{ÂhùÙäV Ëäôäú¶Ù ¬dä´G ¬dôÒä_, ßä¶TA ¬â* oO<Ë Xîô Xîä¬ XSîäâT Ùdâ dH* $
ôä¬ÙäV ôähAÌäkù XSîä¶´Áòä¶ {SXîµ> oòâ, ¬dä´G «>¶Oäòú Väâ ´ä<Ë Ìäâ_ Vdâ dH* $$
ÌäÒG dA ä¶oä ßæ ÌäÒG dA ¬d¼Ë OSä¬, ÙäÙõ {¶A ôäøäâÙäV VÆGâ ´HVâ Xîdâ dH* $$6$$
¬däôä´ Gâ oÓîäâ* Xîäâ ´äâ ê{Ùâf <Xîòâ dH* ê¼dA* Xîä V¶OSd ÒähA ¬â* dH $ ¬däôä´ Xîä <ÒíËÈË
{x¬ò úuô½ aA _¯¬Aôä¬ <ú<Xî¦Vä_ò, Vä¶OäGâô ÙôÒä´ä, ´ò{Æô ¬â* ê{_ÄT dH $
úuôËä¬ÈË aA ÙäÙØ Xîä òd V¶<ÇIË íÒcî{ $ {Ñâ {Sâ¬ Vâ ÙâË dH*, ¬G Ì_ {ô¬ ßGÂ{ $
ÌS@ cî{ aA ÙäÙõ Xîäâ Ìäô¶Ìäô {Shä¬ $ "Gäôäòh' Xâî <ú¸ Xîäâ, Ùâ* V¶ËË <Òaä¬ $$
_â.-V¶ËXî<Ò Xî<Òô¦G íÒä¬A GäôäòhÙäV aA XÈîbh XÈî{ä XÆîµ>Aô, {ÆbXîô
(xxvi) aA ÒähA {SäùGä {ÙfA
<fbòâRò: {S<ËÌäâ<TËä¶ f¬Ù¬a¾ä<Ù¬ÙèRò: íÒò¶
aAÙäÙõOÆæ<oÙùòäjtÙòHô¶fäÒËäôH: {Soäâ $
fÆ¾ÌS@<ÒúäôVäTG{ôä¶ ¬äòäoS¬äâ¿v>â<ÙGA*
<fbò¦ÒâG o´äPòd¶ OÆæ<¬Ò¶ aAÙäÙØÒähA¬däâ $$ 1 $$
VÆTäTäôäVäôH: {SÒúGøGä¼Ë<ÒO<_ËH
´ùGäGä¶ <V`ú¼ËA tÙò¬<ËfäN¼Ë{S´GGH: $
¬däXîä_JÒä_ä{<ËË´GV¼Ëä{f¬GA
OÆcîhä¶ ÒähAò¶ {ô¬VÆ]fäN¼Ë* ÒdËÆ ¬â $$ 2 $$
OÆôäâôäfAÒäùÙäËè ¬GÆ´´<GVäóîÁòXîôhH-
tù É AXâ î f-®òäGí¬ôh-¬GGäRòäV-<Ò<T<o: $
íÒoÓîäGä¶ <G¦ò¶ {ô¬{ÆæÉäÍ <ÒÙTËA
V¬ÆnAIòäí¬äX¶î tÙò{µ>_â íGâdÌdØ_â
{ôÌS@-{S¬ â äG_¬<]_{ä{{SÙdG¬è $
{SfíËAXÆîÒäùhä {ô¬{SoÆVäòÆJò{ÙÒA*
oS¬¼Ë¶ V¶Väôâ <úôËô<ÒòÆÓ¶î <{SòË¬äËè
{ôÌS@íäGäËè {ô¬{ô¬äG¼Ù<ÒoÒäËè $
Gò¼ËA oÂòäâ&<{ íÒoÒG<¬¬¶ ÁÒ<GÒd¶
¬däô°òâ oSbµ>¶ Ó<Ë oòoA¬â&<Ë<ÒÉ¬â
OÈdA¦Òä díËäOS¶ <ffÆ<¬Ò æÙ¼Ë¶ Gô<¬d $
<G<Òbµ>¶ XÆîÒäùhä {ô¬<{ËÆô¶Xâî {ÆGô<{
OÆæhä¶ ÒähAò¶ {ô¬VÆ]fäN¼Ë* ÒdËÆ ¬â $$ 6 $$
k¬¶ ÁÒä¦¬äG¶ <{SòË¬{ôä¦¬äG¬<oË:
{S<Ëbl>ä¶ {Sä{Îò <{SòË¬XîôäOSâh ¬TÆô¬è $
{ôÌS@äG¼Ùä¬ÈËúÉXî{äG¶ {S<ÙfËA
ßGäÙâ: Xîä_äÙè ÒH <úô<Òô<dhäâÁùÒ<fÒòäâ:
{ÆGòäâO ù ¶ XÈî¦Òä Vô_Vô_äâ{äò<Ò<T<o: $
(xxvii)
<¬: {Sâ¬XSî[«>äâ¦VÒVÆ]ôVäíÒäÙGúhä
OÆæhä¶ ÒähAò¶ {ô¬VÆ]fäN¼Ë* ÒdËÆ ¬â $$ 8 $$
ß¬ÆNb¬Gè ÒH ¬äòä¬òú¬ú¬¦Xîäô<{<dËâ
{S{`úâ {S¿v>¼G¶ VXî_ô¬hAò¶ <fÒË¬¬è $
{ô¶ V¦ò¶ VäÇäËè GòGO¬GAò <ÒÙTËA
{SoÆ{Sâòäâ&í¬äX¶î oÒ<Ë ]_Æ <G:aâòíXîô#
ËË: aâòíXîä¬H: VËË¬ÒTâò¶ {SoÆ<{Sò¬è
k<Ë aâòäâ¬äOäùGÆO¬GVÆ<fÇä<ÒËôhA
Xî¶ ¬äòä¬äâdäâ <Ò_ò¬Æ{Gâòäâ ¬<Ë¬Ëä¶
ú_¶ úHËN¿ú¸¶ Xî¬ <ÒTâò¶ {SoÆ{Ùâ $
Ë<ÙK¶ XîÁòähäâ¸¬<Ò<T<ÒTäG¶ <ÒÙTËA
{fÆ¦ÒäËè ¬äGÆbò¶ ¬GÆ´{ÙË: <V¾{ÙÒA*
VÆ<V¾äÙè ÙâÒ¦Ò¶ ËÙGÆ ú {ôÌS@{ÙÒA¬è $
{SÙäËÆ¶ VÒâùRò: VËËXî<µ>Ì¾ä VtÙòä
ò¬¼ÒâbµÆ>¶ ËAù{SoÈ<ËÌ<dô¥èîOâÉÆ ÌdØfäâ
oS ¬ Gè áòÍ _äâ X î: V¬ò¬ f<Ó* î O¬òËâ $
¬dâf¶ Ë¶ íÒä¼ËgùÙòoÒGâ ÙfùG{ôä
{<Ò½AXîËùáòHòù¬<Gò¬V¶íXîäô <Ò<T<o-
Ùù ò äÙäGäH Ù äòù {S o È < Ë<oôGâ X H î OÆ ù h OhH : $
´GäGä¶ úäuôÕòâbÒ<oGÒ{uôbXîäôXÆîf_ä
ßdäâ Ë¸ÙèôäOäâ}òG<G{ÆhHôIò<ËËôä¶
{ÙH O Aù Ë H O Aù Ë H o ù Ò <ÒÉòÒH ô äyò´GGA $
<ÒôÓîäGä¶ oÓîäH ô<VXî¬GVä¶ {SA<ËGòGA
íÒä¬A Ì_ôä¬: fäí½A {Säúäòù#
(xxviii) ß <ÒÉò VÂ ú A
<ÒÉò {Èbl> <ÒÉò {Èbl>
aA OÆæÙâÒ Xîä ß¶O 1 VäÇAoÂË Xîä ß¶O 463
í¬ôh Xîä ß¶O 33 Ìâ_A Xîä ß¶O 466
<Òôd Xîä ß¶O 58 ß<Òdª Xîä ß¶O 469
{<ôúò Xîä ß¶O 88 fÄÙ oäO
´ôhä Xîä ß¶O 159 ôäO OäHªA 479
dHôäG Xîä ß¶O 166 ôäO ¬ä_A OäHª 518
_H Xîä ß¶O 172 ôäO XîÁòäh 527
<GbXîä¬ {<ËÒSËä Xîä ß¶O 181 ôäO Xî¼dªä 528
úâËäÒGA Xîä ß¶O 199 ôäO ß«>ähä¶ 532
¬G Xîä ß¶O 202 ôäO XâîÙäô 536
VÂ¯¬ ´¼¬ Xîä ß¶O 226 ôäO ¬äcî 550
¬äòä Xîä ß¶O 228 ôäO ôä¬Xî_A 564
Vä¶ú Xîä ß¶O 260 ôäO ßäVäÒôA 594
oâÉ Xîä ß¶O 290 ôäO <V¼Ùõôä 611
VäTÆ Xîä ß¶O 299 ôäO ÙâÒOä¼Täô 617
¬®ò Xîä ß¶O 320 ôäO Xîä<_*Oªä 619
VäôOSädA Xîä ß¶O 331 ôäO {ô<´òä 620
<Òúäô Xîä ß¶O 335 ôäO oäh¬_A 621
<ÒiÒäV Xîä ß¶O 345 ôäO Väô¶O 623
{AÒ <{v>äG Xîä ß¶O 354 ôäO µ>äâ«>A 626
V¬ùËä Xîä ß¶O 359 ôäO dØVâGA Ì¶Oä_ 636
fÄÙ Xîä ß¶O 367 ôäO Gµ> Gäôäòh 637
ÁÒË ¬ÈËXî Xîä ß¶O 372 ôäO Väâôl> 641
VÂôäËG Xîä ß¶O 381 ôäO OÆ¶«> 650
Xîä_ Xîä ß¶O 396 ôäO <Ò_äÒ_ 663
VÁÒG Xîä ß¶O 410 ôäO VÂdä Xîäòä Ìâ<_ OS¶ 676
{äuô] Xîä ß¶O 418 ôäO ÒV¶Ë 691
ê{´G Xîä ß¶O 425 ôäO oHcî¶ 696
Ùòä <GÒHùôËä Xîä ß¶O 428 ôäO _<_Ë 715
VÆ¼ÙôA Xîä ß¶O 434 ôäO ´HËaA 718
XîíËÂuôòä ¬ÈO Xîä ß¶O 438 ôäO TGäaA 719
<G¼Ùä Xîä ß¶O 441 ßäôËA, OÆcî¬¶½,
<GOÆhä Xîä ß¶O 444 ôä¬ôÇä ¬¶½, oäâO<Ò<T 740
<ÒGËA Xîä ß¶O 449 Vä]A o´G {SËAXî VÂúA 752
(xxix)
$$aA$$
aA ÙäÙõÒähA ¬ädä¦Pò
aA ÙäÙõÒähA Xî[ ¬dä ¬<d¬ä XîdA G ´äò $ {Ù {Ù ¬â* ßGÆoÒ <Xîòâ, aÆ<Ë <V¾ä¼Ë VÆdäò $$
ÌS@ cî{ ß<d ÌS@<ÒËè, ´äXî[ ÒähA ÒâÙ $ oäÉä ßÒä V¶íXÈîË, XîôË oâÙ-oS¬ v>âÙ $$
ÒähA ´äXî[ ÒâÙ V¬, Xî[´H ËäXî[ VâÒ $ H {SV¼G ´Ì VâÒËH*, ËÌ ´äGH* <G´ oâÒ $$
ÒähA ÙäÙÂ Ùòä_ Xî[, VÌ fäí½G Xîäâ Väô $ {ÑH* <ÒúäôH* {SA<Ë VÂ¶, Ëâ ´G êËôH* {äô $$
ÙäÙõ ÙAG Ùòä_Æ Xî[, ÒähA <ÌVÒä ÌAV $ <ËGXÂ¶î ]äâ<´ <Òúäô Xîô, ß¶O Tôâ VH*ËAV $$
<ËG ¬ä¶dA* ´äâ däôªH, <ËGXâî <ËËâ íÒcî{ $ Xîäâ <ÒÒâXî[ Xâî_ÒH, XîäY>H ßù ßGÂ{ $$
ÙäÙõ ÙAG Ùòä_ Xî[, ÒähA X¶îúG cî{ $ Xîäâk BXî VäâGA V¶Ë´G, v><ª dH øäµ> ßGÂ{ $$
ÙäÙõ ÙAG Ùòä_Æ Xî[, ÒähA ßGÆoÒ Väô $ ´äâ ´G òä <dôÙH TôH, Väâ ´G êËôH {äô $$
´â ´G {ÑH* ´Æ {SA<Ë VÂ¶, ê{´H ßäË¬ ·äG $ <ËGXÂ¶î ßäG G oäV dA, BXî <Gô¶´G ®òäG $$
<´GXâî òä <dôÙH ÌVA, òädA ¬H* ¬G ÙAG $ <ËGXÂ¶î ß<Ë ¬Al>A _OA, ßäl> {dô _äH _AG $$
ÒâÙ {Æôäh Ò fäí½ VÌ, ßäHô <´Ëâ ´äâ OS¼ $ <ËGXîäâ Ìäâ<T <Ò_äâ<Xî Xâî, òd XîäY>Àä <G´ ¬¶ $$
Ìäâ_â ÙäÙõÙäV Á, Väúâ fÄÙ ôVä_ $ <ËGXî[ ê{¬ä Xîäâ XîdH, ¬äGäâ êO_â _ä_ $$
òä ÒähA VÆ<G ·äG H, òädA ËH* ÒHôäO $ o<Óî oäÒ òäVH* ÌÑH, òä VÆ<G ¬äòä ¦òäO $$
òä ÒähA {<Y> {Sâ¬ H, òä {<Y> {SA<Ë ß{äô $ òä {<Y> <Giúò Gä¬ U, òä {<Y> {Säh ßTäô $$
òä ÒähA H ]äâ´Ëä¶, Ç¬ä fA_ V¶ËäâÉ $ òä<d <ÒúäôË ÌÆ<¾ H, òä TäôË <´Ò ¬äâÇ $$
ßä<Ù <Gô¶´G ß¼Ë <Gô¶´G, ¬®ò <Gô¶´G ßäÙõ $ Xî<d ÓÁÒG ß_] <Gô¶´G, Ëdä¶ ÌVH OÆæ ÙäÙõ $$
XîA íÒä¬A ÙäÙõ {S<Ë {Ù ¬dä ¬äâd Ù¬GA $ <´¼dH* <Giúò Xî[¼dA*, oÒ <G<T Ëôâ ÙØ:] f¬GA $$
Xîdäâ Xîäâ G ´äGA, VÆ]Ëô oòâ V¼Ë VÌ dA $ {Y>H ´äâ òä ÒähA <G<f<ÙG _dH ÌS@ ËÌ dA $$
<´GXî[ ÒähA ß¬ÈË Ì]äGA V¼ËG ¬äGA VÆ]ÙäGA $ ´äâ VÆGXîô {SähA <dôÙH ßäGA, ÌÆ<¾ <ôäGA êG ´äGA $$
òd ßXî XîdäGA {SOµ> {SÒäGA Gä<d* G v>äGA O¶Oä VA $ OÆæ ÙäÙõ ßäòä fÄÙ VÆGäòä ÌS@ ÌËäòä ß<ÒGäfA $$
´äXî[ ÒähA {Y> Ë ÌY> Ë ¬G ôä¬ <d¬, <dò däâ Ë ßGÆ o Â < Ë ß_] ß¬_ Xî[ $
ÁÒ ÁÒoäÒ Ë´ ÌS @ Xîäâ íÒcî{ däâ Ë , ôdâ GdA* ôâ ] oA ß<Òxä¬ò ¬_ Xî[ $$
<´GXî[ fôh oÒËô<h <ÒçòäË o_A, Xîµ> ´äËA eµ> {äf ¬äâd ¬äòä Ì_ Xî[ $
Gäôäòh ÒäôA Ì<_däôA ´äF¶ î Ìäô-Ìäô, {ô¬ Ùòä_Æ ÙäÙõ úôh-Xî¬_ Xî[ $$
òÙA òä Òä°òâÉä g¬ÈË-ôV-{Âhäù a¬dôä $ aÆËä òH : {SA¦òâò¶ <ÒfÙò<Ë ËâÉä¶ ¬<Ë¬_¬è $$
{Æ¬ä¶íËä¶ OäòGè ÒH ÒS´<Ë oÒ{äô¶ VÆ]Ëô¬è $ G¬ä¬íË¶ ÙäÙõ¶ {ShË-´G-ÒÈ¼Ùä<úùË-{Ù¬è $$
(xxx) $$ aA ÙäÙõÙòä_Òâ G¬# $$

aA ÙäÙõÒähA Á Xî[ ßäôËA

ßäâ&¬è ´ò ÙäÙõÒähA $

¬Æ<G´G Xî[ ¬GoäÒ<G, V¼ËG VÆ]ÙäGA $$ µ>âXî $$ L ´ò.
ÒâÙ fäí½ Vâ VP¬Ë, VËOÆæ Xî[ ÒähA $

o<Óî ÒHôäyò ê{äÒ<G, XîôËA ÌS@·äGA $$ 1 $$ L
ß<Òú_ ß¬ô ß]¶<«>Ë {ô¬äG¶Ù oôhA $

<GOÆùh Gä¬ <Gô¶´G, VÆ<¬ôh ßGÆVôhA $$ 2 $$ L
ßä{ä OÒù <¬µ>äÒ<G, duô o<Óî ´GGA $

VÌVâ íGâd ÌÑäÒ<G, ËG ¬G ßx dGGA $$ 3 $$ L
<ÒÉò ÒXîäô <ÒGä<f<G, <G¬ù_ ¬G XîôhA $

ËAGäâ* Ëä{ GfäÒGA, oÒ ÙØ:] oò dôhA $$ 4 $$ L
ßäË¬ Jòäâ<Ë ÓäÒH, oS¬ Ë¬ <ÒGfäGA $

¬äòä ¬äâd oOäÒH, ÌS@ dA ÙôfäGA $$ 5 $$ L
Xîäòä ¬ä¶<d* <Ù]äÒH, {SoÆ Väô¶O-{ähA $

´ä<d <Gô¼Ëô ®òäÒH*, VÆôGô ¬Æ<G ·äGA $$ 6 $$ L
ê{Ùâfä¬ÈË {Âhäù, aA ÙäÙõ ÒähA $

{Sâ¬ V<dË ´äâ TäôH, ß¬ô dØÒH {SähA $$ 7 $$ L

aA OÆæ ÙäÙõ Ùòä_Æ XÈîË ßGÆoÒ ÒähA $
ßT¬ êTäôh "íÒä¬A', aA ¬Æ] {SOµ>äGA $$ 8 $$ L

Ò¼ÙGä

<´G ¬GäâoäÒ Vâ dA ¬âµ> <Ùòäâ <ÒxäÒäÙ, Óä ÓÁÒG ¬â* o<Óî Xî[ ¬fä_ Xîäâ $
´äXî[ GHG-VHG Gâ vÆ>ªäò Xîô <oÇäÒÈ<¸, o<Óî Xî[ VÙèÒÈ<¸ ÙAGA VÆ ´GOäâ{ä_ Xîäâ $$

´äXâî BXî ÌHG Vâ dA ôJ´Ì <ÒôÓî oòâ, Ì]Gäâ OäÒG _äOäâ o<Óî Xî[ T¬ä_ Xîäâ $
{Ù {¶Xî´ Xî[ ô´ {ôVâ OäH O´ ¬ÆÓî, "Gäôäòh' Ò¼ÙäH* BâVâ ÙäÙõÁ Ùòä_ Xîäâ $$

- ôú<òËä - ¬ä. Gäôäòh íÒä¬A, <GÒäkù ¬d¼Ëäâ* Xîä ÌäO, ´ò{Æô-4

(xxxi)
ß ¬¶O_äúôh
ÙäÙõ G¬äâ G¬äâ <Gô¶ ´ G¶ , G¬íXîäô OÆ æ Ùâ Ò Ë: $ Ò¼ÙG¶ VÒù VäTÒä, {S h ä¬¶ {äô¶ O Ë: $$
{ôÌS @ {ôä{ô¶ , Väâ ¬¬ Ùâ Ò <Gô¶ ´ G¬è $ <GôäXîäô¶ <G¬ù _ ¶ , Ëíò ÙäÙõ Ò¼ÙG¬è $$
iÒâ Ë äPÌô Tô¶ íÒä¬A, GÂ ô Ëâ ´ VÆ T ä¬ò¬è $ aA Ùòä_Æ Ùòä XÈ î ¦ò¶ , VÒù <ÒÖG <ÒGäfG¬è $$
´äâ {SoÆ Ó ¬â* Jòäâ<Ë¬ò, Xîäôh Xîôh ßoâÒ $ <ÒÖG dôh ¬¶O_ Xîôh, aA G¬äâ <Gô¶´G ÙâÒ $$
<ÒÖG Ìúâ duôGä¬ Väâ*, áòä<T <ÒXîäô <Ò_äò $ BâVä fôhä Gä¬ Xîä, VÌ ÙØ:] Vd´H* ´äò $$
VÙä d¬äôâ ôä¬ Á, OÆæ Oäâ<Ò¼Ù Á Vdäò $ ´G ôJ´Ì ´äâçòÂ GdA*, <ÒÖG <Ò_ò däâ ´äò $$
ÙäÙõ ÙAG Ùòä_ OÆ æ , Väâ ¬â ô â <Vô¬äH ô $ ´G ôJ´Ì êGXî[ Ùòä, {äkù <Gdú_ l>äH ô $$
ôJ´Ì <fÉ ÙäÙõ OÆæ, ÙAòä ÙAôø ·äG $ ËG ¬G ßä¦¬ ÌS@ Xîä, V¬Üòä VÌ<d íäG $$
ÙäÙõ ÙAG Ùòä_Æ Vä, G´ô G ßäòä Xîäâ ò $ øªVA VäôA ¬ä¶ « > ¬â * , XîôËä XîôH VÆ däâ ò $$
íÒä¬A ÙäÙõ ÌS @ dH , óâ î ô Väô GdA* Xîäâ ò $ VÆ ¼ Ùô ËäXîäâ VÆ < ¬ôËä¶ , VÌ <VT Xîäô´ däâ ò $$
íÒä¬A ÙäÙõ VÆ < ¬uôòâ , O<dòâ <G¬ù _ ·äG $ ¬GVä Òäúä Xî¬ù h ä, VÆ ¼ Ùô Tuôòâ ®òäG $$
íÒä¬A ÙäÙõ VÆ<¬uôòâ, <G<f<ÙG <dôÙH ôä<] $ VÆ¼Ùô ´Ì _O Á<Òòâ, ËÌ _O ßäHô G oä<] $$
íÒä¬A ÙäÙõ VÆ < ¬uôòâ , <dôÙH däâ ò {S X îäf $ VÆ ¼ Ùô VÌ Xîäô´ VôH , {Â ô H ÁÒ Xî[ ßäf $$
íÒä¬A Á <fô Fî{ôH , íÒä¬A Á êô ¬ä¶ < d $ íÒä¬A ÙäÙõ VäuôVä, VÆ ¼ Ùô Ùõ ´ ä Gä<d* $$
Vä<dÌ ÙäÙõ BXî dH , ß¼Ëô GädA* ôâ ] $ {ô¬äô Xîäâ Ò{Æ TôÀä, ß¼Ë BXî Xîä BXî $$
"Ùä' XîdËä¶ ÙäuôÙ <¬µ>H, "Ùõ' XîdËä¶ ÙØ:] ´äò $ ""ÙäÙõ ÙäÙõ'' ´â ôµ>H*, ßäÒäO¬G Gfäò $$
Ùäd <´ËA dH ÁÒ Xî[, Ùõ XîdËä¶ okù Ùõ ô $ Bâ V â ÙäÙõ Ùâ Ò dH * , ô<dòâ VÙä d´Â ô $$
""ÙäÙõ ÙäÙõ'' ´â XîdH*, <ËG Xîäâ Xîä_ G ]äò $ {äô ÌS@ ÙäÙõ oòä, Ëä<d ôdäâ ÁòäH_äò $$
OÆ æ ÙäÙõ ú¼Ùä oòä, V¼ËG oòâ úXîäâ ô $ ®òäG TôË Ëä GÂ ô Xîä, Ëdä¶ ÌVH ¬G ¬äâ ô $$
Gäôäòh VÌ <ÒÖG <GÒäôâ, {ô¬âiÒô VÌ {Aôä $ ßäµ>â øäµ>â Oäâô] ôä]H, ´dä¶ ´dä¶ ÙäV XîÌAôä $$
Xîä_ eä_ H* ÙäÙõ ôä]H, BâVä OÆæ O¶oAôä $ VoA V¼Ë VdäòXî oòâ, ´<Oòä Oäâ<Ò¼Ù Gâôä $$
duô Ìäòâ * duô Ùä<dGâ , duô ßäOâ duô {Av> $ µ>A_ä ËÂ ¶ Xîädâ «>ôâ , úÁòäâ ´äò duô ÌAú $$
µ>A_ä Xâ î VäA Ùäâ ´Gä¶ , OÆ æ ÙäÙõ ßæ ôä¬ $ Òd dH ÙäËä ¬Æ < Óî Xîä, Òd VÆ < ¬ôäÒH ôä¬ $$
Vâ Ò Xî Xî[ ôÇä XîôH , Vâ Ò Xî Xî[ {S < Ë{ä_ $ Vâ Ò Xî Xî[ ÒädôH úÑH , aA ÙäÙõ ÙAGÙòä_ $$
G¬íXîäô VÆ¼Ùô XîôË, <G<f<ÙG Ìäô¶Ìäô $ VÙä ôdäâ ¬¬ fAf {ô, VËOÆæ úôh ËÆPdäô $$
oÓî Xîdä ´äâ O A ´ËA, Éµ>è Ùfù G <Òaä¬ $ Ó¼Gä ÓÙAf Xîäâ , o´H Ëä<d {S h ä¬ $$
(xxxii) aA ÙäÙõ ÒähA
aA ÙäÙõÒähA Á Xî[ ßäôËA

L ´ò ÙäÙõ Ùòä_Æ <Oôä, ´ò OÆæ ÙäÙõ Ùòä_Æ <Oôä $
¬äTÒ Xâî ¬G oäÒ<G, oÒ oò VËË dôä $$ L $ 1 $$
´äâ OäÒâ, VÆ] {äÒâ, ¢_âf dµ>â <dò Xîä $$
f¬ Ù¬ä<Ù ¬G ßäÒâ, ÇäHo <¬µ>â <´ò Xîä $$ L $$ 2 $$
Xîä¬ XSîäâT ¬Ù o¶´<G, _äâo ¬äâd dGGA $$
VäTXî ´G ¬G ô¶´<G, fä¶<Ë Ç¬ä ´GGA $$ L $$ 3 $$
V¶fò fäâXî GfäÒ<Ë, XîdËA duô Vää $$
aÆ<Ë <V¾ä¼Ë VÆGäÒ<Ë, Ëäô<Ë oÒ {ää $$ L $$ 4 $$
oâÙ <ÒÒäÙ <¬µ>äÒ<G, V¬Ëä VÆ]-XîäôA $$
{Ç <Ò{Ç GfäÒ<G, <ÒÉòäfädäôA $$ L $$ 5 $$
ß<]_ <ÒXîäô <Òo¶´<Ë, ¬¶´<Ë ¬G GAXîä $$
<GO¬ä¶O¬ GÒGAË, VÆ, <Oô {SäXÈîË µ>AXîä $$ L $$ 6 $$
ÌS@ <Òúäô {SÙä<ò<G, {ô ÒHôäyò {SÙä $$
Vóî_ XîôË Gô ËG Xîäâ, VäâúË Vô<Ë VÙä $$ L $$ 7 $$
Täôh XîôË ÌÆ<¾ Xîäâ, ÌS@ <Gbl> XîôËA $$
Gäôäòh <Giúò dA, ¬Æ<Óî ¬d_ TôËA $$ L $$ 8 $$
- V¼Ë Xî<Ò Gäôäòh ÙäVÁ {ÆbXîô
ß fäN¼Ë {äl>
L VÒâù oÒ¼ËÆ VÆ<]G : VÒâù V¼ËÆ <Gôä¬òä: $
VÒâù ojä<h {iò¼ËÆ, ¬ä XîNiúÙè ÙØ:]oäyoÒâËè $$
ËG ¬G <G¬ù_ ßä¦¬ä, VÌ Xîädõ Xî[ däâò $
ÙäÙõ <ÒÉò <ÒXîäô Xî[, ÌäË G ÌÂeH Xîäâò $$
Gä¬ _âË GÒOSd µ>_H*, o´G XîôË oò ´äò $$
ÓÁÒG ß´{ä ´{H, VÌ dA <ÒÖG <Ò_äò $$
ÌS@ä ¬ÆôäôA <½{Æôä¼ËXîäôA, oäGÆ: f<f: oÂ<¬VÆËäH ÌÆTiú $
OÆæiú fÆXSî: f<GôädØXâîËÒ:, VÒâù OSdä: fä<¼ËXîôä oÒ¼ËÆ $$
ßäâ&¬è VdGäÒÒËÆ Vd GäH oÆG¢ËÆ Vd ÒAòÍ XîôÒäÒdH $
ËâŃíÒGäÒTAË¬íËÆ ¬ä XîNiúÙè <Ò<¨ÉäÒdH $$
L {Âh¬ ù Ù: {Âh<ù ¬Ù¶, {Âhäù¦{Âh¬ù Ù
Æ ¿òËâ $
{Âhíù ò {Âh¬
ù äÙäò, {Âh¬ ù Ò
â äÒ<fbòËâ $$
L fäN¼Ë: fäN¼Ë: fä<¼Ë:
$$ aA {ô¬ä¦¬Gâ G¬: $$
ÙäÙõôä¬ V¦òôä¬
$$ aA ÙäÙõÙòä_Òâ G¬# $$
ß aA íÒä¬A ÙäÙõÙòä_Á Xî[ ßGÆoÒ ÒähA

ß aA OÆæÙâÒ Xîä ß¶O 1
{ô¬äù Xîä ·äG OÆæ Vâ dA däâËä dH, ßË: OÆæ <ÒÉòXî <Òúäô XîôGâ Xîäâ OÆæ ß¶O XîdGâ ¬â*
{SÒÈ¸ dØòâ {S¬ ¬¶O_äúôh Xîô ôdâ dH*:
ÙäÙõ G¬äâ G¬äâ <Gô¶´G¶, G¬íXîäô OÆæÙâÒË: $
Ò¼ÙG¶ VÒù VäTÒä, {S h ä¬¶ {äô¶ O Ë: $$1$$
V¶Ë {SÒô aA íÒä¬A ÙäÙõÁ ¬däôä´, ß{Gâ kbµÙâÒ ¬äòä ô<dË {ôÌS@ Xîäâ Ìäô¶Ìäô {Shä¬
XîôXâî, êGXî[ {SäNIË ¬â* ¬Æçò dâËÆ OÆæÙâÒ Ëä OÆæ ßäHô {ôÌS@ {SäNIË Xâî VäTäôh Xîäôh VÒù
V¶Ëäâ* Xîäâ {Shä¬ XîôXâî, {Shä¬ Xîä óî_ ÌËä ôdâ dH* ´äâ a¾ä V<dË {ôÌS@, OÆæ ßäHô V¶Ëäâ* Xîäâ
VÙä {Shä¬ XîôËä dH, Òd ßV¦ò V¶Väô Vâ {äô ´äXîô V¦ò ÌS@ Xîäâ {SäIË däâËä dH $
{ôÌS@ {ôä{ô¶, Väâ ¬¬ ÙâÒ <Gô¶´G¬è $
<GôäXîäô¶ <G¬ù _ ¶ , Ëíò ÙäÙõ Ò¼ÙG¬è $$2$$
´äâ <GôäXîäô, <G¬ù_ ßäHô ¬äòä Vâ {ôâ {ôÌS@ dH, ÒdA <Gô¶´G ÙâÒ ¬âôä kbµÙâÒ dH $ ¬H* êVâ
{Shä¬ XîôËä d¤Â $
OÆæ {SäNIË ßäHô óî_
ÙäÙõ OHÌ1 ¬ä¤<d* OÆæÙâÒ <¬Áòä, {äòä d¬ {ôVäÙ $
¬íËXî ¬âôâ Xîô TôÀä, Ù¯òä2 ßO¬ ßOäT $$3$$
3-6 ¬â* VÙèOÆæ {SäNIË ßäHô êVXîä óî_ ÌËä ôdâ dH* :- ßXîí¬äËè 1 OÆæÙâÒ {SäIË dØòâ,
ê¼däâ*Gâ ¬âôâ ¬íËXî {ô dä ô]ä Ëä êGXîä XÈî{ä {SVäÙ ¬Æeâ {SäIË dØßä $ ¬G kN¼jòäâ* Xâî ß<ÒÉò
<GOÆùh ßäHô ß{äô íÒcî{ Xî[ ÙAÇä2 ÙA $
ÌäÁòäÒíä ¬â* ßd¬ÙäÌäÙ Xâî Xîä¶Xîuôòä Ëä_äÌ {ô oOÒäGè Gâ ÙfùG ÙâXîô ê{Ùâf <Xîòä,
ËÌ òd Vä]A XîdA A $ {SV¶O Xîä ðbµ>ä¶Ë VÆTä-<V¼TÆ Ëô¶O 7/92 ¬â* Ùâ]äâ $
ÙäÙõ VÙè O Æ æ Vd´ ¬â * , Xî[òä ÌdØ ê{Xîäô $
<GTùG TGÒ¤Ë Xîô <_òä, OÆæ u¬<_òä ÙäËäô $$4$$
¬Æeâ {ô¬ ÙäGA OÆæ {SäIË dØòâ dH* ßäHô êG VÙèOÆæ Gâ íÒäoä<ÒXî dA ¬Æe {ô ÌdØË ê{Xîäô
<Xîòä dH $ ¬H* ßäfä ¨äôä Ùuôj ä <Xî¼ËÆ ê¼däâ*Gâ ¬Æeâ {ô¬ V¶ËäâÉ-TG ÙâXîô TGA ÌGä <Ùòä dH $
2 aA ÙäÙõ ÒähA
ÙäÙõ VÙèOÆæ VÂ¶ Vd´H* <¬Áòä, _Aòä X¶îl> _Oäk $
Ùòä okù Ùòä_ Xî[, ËÌ ÙA{Xî <Ùòä Óäk $$ 5 $$
¬Æeâ ßGäòäV dA VÙèOÆæ <¬_ Oòâ, êG Ùòä_Æ OÆæÙâÒ Xî[ ¬Æe {ô Ùòä däâ Okù $ ËoA
ê¼däâ*Gâ ¬Æeâ ß{Gä <_òä ßäHô ß{Gâ ê¸¬ ê{Ùâf ¨äôä ¬âôâ tÙò ¬â* ·äG ÙA{ Óä <Ùòä $
ÙäÙõ Ùâ]Æ Ùòä_ Xî[, OÆæ <Ù]äkù Ìäµ> $
Ëä_ä XÂ¶îúA _äk Xîuô, ]äâ_â VÌH Xî{äµ> $$ 6 $$
Ùâ]äâ, êG Ùòä_Æ OÆæ ÙâÒ Xî[ Ùòä <XîËGA ¬däGè dH ! <´¼däâ*Gâ d¬â* V¶Väô-¬äOù Vâ ¬äâªXîô,
{ô¬äù-{ ÌËäòä dH ßäHô d¬äôâ GäGä Xî¬ù-Ì¶TG Ëä_äâ* Xîäâ ß{GA ·äG-Ëä_A Vâ ]äâ_Xîô,
tÙò-¬N¼Ùô Xâî V¶fò, ËXùî ßäHô <Ò{ôAË ·äGä<Ù VoA Xî{äµ> ]äâ_ <Ùòâ dH*, ßäùËè V¶fòä<Ù
Gbµ> Xîô <Ùòâ dH* $
VÙèOÆæ Vä¬»òù
ÙäÙõ VÙèOÆæ ß¶´G Ìä<dXîô, GHG {µ>_ VÌ ]äâ_â $
Ìdôâ XîäGäâ* VÆGGâ _äOâ, OÂ¶Oâ ¬Æ] VÂ¶ Ìäâ_â $$ 7 $$
7-19 ¬â* VÙèOÆæ Xî[ fN¢Ë Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH* : ÁÒäâ* Xâî ÌÆ<¾ ÒÈ<¸ cî{ ·äG-
<Ò·äG ¬ò Gâ½ V¶fò <Ò{Îòäù<Ù ¬_äâ* Vâ Ì¼Ù däâ ´äËâ dH* $ VÙèOÆæ êG¬â* ß{Gä ê{Ùâf-ß¶´G
«>ä_Xîô, êGXâî VÌ {µ>_äâ* Xîäâ fÆ¾ XîôXâî ]äâ_ ÙâËâ dH* $ ´äâ TG, <Òxä, Ë{, Ì_, cî{, XÆî_,
{Ù ßäHô ´ä<Ë ¬Ù Vâ Ìdôâ däâ ´äËâ dH*, Òâ ÙAG OôAÌäâ* Xî[ ÌäË XîoA VÆGËâ dA GdA*, OÆæ ê{Ùâf Vâ
Òâ oA ß<Ë G¬S däâXîô VÌXâî VÆ]-ÙØ] Xî[ ÌäË VÆGGâ _OËâ dH* Òä ´äâ ßGädË GäÙ GdA* VÆG VXîËâ
â, Òâ OÆæ XÈî{ä Vâ VÆGGâ _OËâ dH* $ ´äâ oOÒäGè Xâî Gä¬ Ëä òfä<Ù OäG ¬â* OÂ¶Oâ V¬äG ôdËâ dH*, Òâ
oA OÆæ ê{Ùâf ¨äôä kùiÒô Gä¬-òf OäGâ _OËâ dH* $
VÙèOÆæ ÙäËä ÁÒ Xîä, aÒh fAf Xîô GHG $
ËG ¬G VäH*´1 V¤Òäuô VÌ, ¬Æ] ôVGä ßæ ÌHG $$ 8 $$
VÙèOÆæ ÁÒ Xîäâ ßä¦¬-·äG-¬dä-TG ÙâGâ Vâ ÙäËä dH* $ Òâ V¶Väô-{ôäòh aÒh, Gâ½,
ôVGä, ÒähA, fAf, ¬Æ], dä ßä<Ù ËG ¬G Xî[ VoA Vä¬OSA1 Xîäâ <GÙäâùÉ ÌGäXîô oOÒËè
{ôäòh Xîô ÙâËâ dH* $
ôä¬ Gä¬ ê{Ùâf Xîô, ßO¬ O¬G òdØ VHG $
ÙäÙõ VÙèOÆæ VÌ <Ùòä, ßä{1 <¬_äòâ ßHG2 $$9$$
ôä¬ Gä¬ Xâî ê{Ùâf ¨äôä ¬G kN¼jòäâ* Xâî ß<ÒÉò ÌS@ ¬â* {SÒâf XîôGâ Xîä V¶XâîË XîôXâî
VÙèOÆæ Gâ d¬â* VÌ XÆîv> Ùâ <Ùòä $ Xîäôh-êV ôä¬ Gä¬ Gâ d¬â* ß{Gâ V¦ò íÒcî{ 1 ÌS@ Vâ VäÇäËè2
<¬_ä <Ùòä dH $
aA OÆæÙâÒ Xîä ß¶O 1 3
VÙèOÆæ Xî[òä óâîuô Xîô, ¬G Xîä ßäHôâ cî{ $
ÙäÙõ {¶úäâ* {_µ> Xîô, XHîVâ oòâ ßGÂ{ $$10$$
VÙèOÆæ Gâ ¬G Xîäâ Vä¶VäuôXî <ÒÉò-ÒäVGä Vâ oOÒäGè Xî[ ßäâô óîâôXîô oOÒËè-{ôäòhËä
¨äôä êVXîä cî{ {ÂÒù Vâ <o¼G dA Xîô <Ùòä dH ßäHô Ùâ]äâ, {¶ú ·äGâN¼jòä¶ {S¬äÒíä Vâ ÌÙ_ Xîô
XHîVA ßGÆ{¬ däâ Okù dH* ßäùËè {d_â ß{Gâ <ÒÉòäâ* Xîä dA ßGÆoÒ XîôËA A* <Xî¼ËÆ ßÌ <ÒÉòäâ*
¬â* êGXâî ß<Tbl>äG ÌS@ Xîä ßGÆoÒ XîôËA dH* $
Väúä VÙèOÆæ ´â <¬_â, VÌ Vä´1 V¤Òäôâ $
ÙäÙõ GäÒ úY>äò Xîô, _â {äô êËäôâ $$ 11 $$
ò<Ù V¿úâ VÙèOÆæ <¬_ ´äËâ dH*, Ëäâ ¬G k<¼jòä<Ù VoA Vä¬OSA1 Xîäâ VÆTäô Xîô oOÒËè
{ôäòh Xîô ÙâËâ dH* $ <óîô ßä¦¬-·äG-GäHXîä {ô ÌHl>ä Xîô V¶Väô Vâ {äô Xîô ÙâËâ dH* $
VÙèOæÆ {fÆ ¬ähV Xîôâ, ¬ähV ËH* <VT Väâk $
ÙäÙõ <VT ËH* ÙâÒËä, ÙâÒ <Gô¶´G däâk $$ 12 $$
VÙèOÆæ ê{Ùâf ¨äôä {fÆ ËÆÁò {ä¬ô ¬GÆbò Xîäâ ¬äGÒËä Xâî _Çhäâ* Vâ VP{¼G XîôXâî
ÒäíË<ÒXî ¬GÆbò ÌGä ÙâËâ dH* ßäHô Òd ¬GÆbò VÙèOÆæ Xâî ÌËäòâ dØòâ òäâO-VäTG ¨äôä <V¾ däâ
´äËä dH $ <V¾äÒíä Xî[ {uô{äXîäÒíä ¬â* ÒdA <Ùáò O<Ë Òä_ä, ßäùËè ÙõVôäâ* Xâî ¬G Xî[ ÌäË
Xîäâ ´äGGâ Òä_ä ÙâÒËä däâ ´äËä dH ßäHô ÙâÒ oäÒ Xî[ {uô{äXîäÒíä ¬â* ÒdA <Gô¶´G ÌS@ däâ
´äËä dH $
ÙäÙõ XîäÑâ Xîä_ ¬Æ ] , ß¶ T â _äâ ú G Ùâ ò $
ÙäÙõ BâVä OÆæ <¬Áòä, ÁÒ ÌS@ Xîô _âò $$ 13 $$
VÙèOÆæ Xîä¬-ÒÈ<¸ Vâ ß¶T dØòâ Xîäâ, ê{Ùâf ¨äôä í½A-{ÆæÉäâ* Xâî fôAôäâ* ¬â* {ôí{ô ¬_-
¬Â½ä<Ù Xîä ÙfùG XîôäGä cî{ ÒíËÆ-<Òúäô-Gâ½ {SÙäG XîôXâî Xîä¬-Xîä_ Xâî ¬Æ] Vâ <GXîä_ ÙâËâ
dH* $ d¬â* Ëäâ BâVâ dA OÆæ {SäIË dØòâ dH* ´äâ ÁÒ Xîäâ ÌS@ ÌGä ÙâËâ dH* $
ÙäÙõ XîäÑâ Xîä_ ¬Æ], aÒhdÆ¤ fÄÙ VÆGäò $
ÙäÙõ BâVä OÆæ <¬Áòä, ¬ÈËXî <_òâ <´_äò $$ 14 $$
´äâ XSîäâT-{STäG ÒÈ<¸òäâ* Vâ ¬ÈËXî-ËÆÁò V¶·ä-dAG däâ ´äËâ â, BâVâ ¬GÆbòäâ* Xâî oA aÒhäâ*
¬â* OÆæ´Gäâ* Gâ Ç¬ä-{STäG fÄÙ VÆGä Xâî êGXîäâ XSîäâT-Xîä_ Xâî ¬Æ] Vâ <GXîä_ Xîô fä¶<Ë ¬ò
ÁÒG <Ùòä dH $ d¬Xîäâ Ëäâ BâVâ dA OÆæ <¬_â dH*, <´¼däâ*Gâ ¬ôh-T¬ùÒä_äâ* Xîäâ ÌS@ {SäNIË ¨äôä VÙä
Xâî <_B Á<ÒË Xîô <Ùòä dH $
ÙäÙõ XîäÑâ Xîä_ ¬Æ ] , OÂ ¶ O â <_òâ ÌÆ _ äk $
ÙäÙõ BâVä OÆæ <¬Áòä, VÆ] ¬â* ôdâ V¬äk $$ 15 $$
´äâ _äâo-{STäG ÒÈ<¸òäâ* ¨äôä OÂ¶Oâ däâ ôdâ â, ÙAG-OôAÌ-<oÇÆ ßä<Ù Xâî oäâ´Gä<Ù
VdäòËä ¬ä¶OGâ {ô oA GdA* Ìäâ_Ëâ â $ êG _äâOäâ* Xîäâ OÆæ´Gäâ* Gâ ê{Ùâf ¨äôä TGä<Ù Xî[ GiÒôËä
<Giúò XîôäXîô {ô-ê{Xîäôäù Ìäâ_Gâ Òä_ä ÌGä <Ùòä Ëä V¶ËäâÉA ÌGäXîô _äâo-Xîä_
Xâî ¬Æ] Vâ <GXîä_ <Ùòä $ d¬Xîäâ Ëäâ BâVâ dA OÆæ <¬_â dH* <´GXâî ê{Ùâf Vâ d¬ {ô¬ VÆ]
¬â* V¬ä ôdâ dH* $
ÙäÙõ XîäÑâ Xîä_ ¬Æ], ¬dô Ùòä Xîô ßäk $
ÙäÙõ BâVä OÆæ <¬Áòä, ¬<d¬ä XîdA G ´äk $$ 16 $$
´äâ ¬äâd Xî[ {STäGËä Vâ Ìäô¶Ìäô ´¼¬Ëâ ¬ôËâ â, êGXîäâ oA ß{GA fôh ßäGâ {ô OÆæ´Gäâ*
Gâ Ùòä-XÈî{ä XîôXâî ÌS@-·äG-ê{Ùâf ¨äôä ¬äâd-Xîä_ Xâî ¬Æ] Vâ <GXîä_ <_òä dH $ d¬Xîäâ Ëäâ
BâVâ dA OÆæ {SäIË dØòâ dH* <´GXî[ ¬<d¬ä ÒähA Vâ <XîVA {SXîäô oA GdA* XîdA ´ä VXîËA $
VÙèOÆæ XîäÑâ Xâîf O<d, «Â>ÌË k<d V¶Väô $
ÙäÙõ GäÒ úY>äk Xîô, Xî[òâ {H _ A {äô $$ 17 $$
d¬ VXîä¬-Xî¬äâÍ ¨äôä kV V¶Väô-V¬Æj ¬â* Ìäô¶Ìäô «Æ>Ì<Xîòä¶ _Oä ôdâ â, Ùòä_Æ OÆæÙâÒ
Gâ d¬äôâ VXîä¬ Xî¬ù-Xâîf {Xîª Xîô ßäùËè <GbXîä¬ oäÒ Vâ Xî¬ù XîôGâ Xîä ê{Ùâf ÙâXîô d¬â* fÆ¾
ÌGäòä ßäHô ßä¦¬-·äG-GäHXîä {ô úÑäXîô V¶Väô-VäOô Vâ {äô Xîô <Ùòä $
oÒ-VäOô ¬â* «Â>ÌËä¶, VÙèOÆæ XîäÑâ ßäk $
ÙäÙõ ]âÒµ> OÆæ <¬Áòä, _Aòâ GäÒ úÑäk $$ 18 $$
d¬ V¶Väô-V¬Æj ¬â* «Â>Ì ôdâ â, oäyòÒf d¬â* OÆæ-XâîÒµ> <¬_ Oòâ ßäHô ê¼däâ*Gâ d¬äôA
Ní<Ë Ùâ]Xîô, d¬â* ß{Gâ ê{Ùâf-dääâ* Vâ <GXîä_ Xîô kùiÒô Gä¬ <ú¼ËG-GäHXîä ¬â* úÑä <_òä
dH, ßÌ d¬ GdA* «>ÂÌ VXâ*îOâ $
ÙäÙõ êV OÆ æ Ùâ Ò Xî[, ¬H * Ì<_däôA ´äF¤ î $
´d¤ ßäVG ß¬ô ß_â] ä, _â ôä]â êV l>äF¤î $$ 19 $$
<´G OÆæÙâÒ Gâ ¬Æeâ ê{Ùâf ¨äôä V¶Väô-Ùfä Vâ êl>äXîô <´V <G<ÒùXîÁ{ V¬ä<T
íäG ¬â* ´dä¶ ß¬ô ß_â] ÌS@ Xîä ßäVG ä, êV¬â* NíË Xîô <Ùòä dH $ êG OÆæÙâÒ Xî[ ¬H*
Ì<_däôA ´äËä d¤Â $
·äGäâ¦{<¸
ßäË¬ ¬ä¤dA¶ Fî{´H, ÙäÙõ {¶OÆ_ ·äG $
XÈî<½¬ ´äò ê_¶<ø Xîô, ´dä¤ <Gô¶´G äG $$ 20 $$
20-21 ¬â* ßä¦¬·äGäâ¦{<¸ ßäHô êVXîä _äo ÌËä ôdâ dH* - OÆæ Xî[ XÈî{ä Vâ oN¢Ë
VP{¼G ÌÆ<¾ ¬â* OÆh cî{ úôh f<¢Ë Vâ ô<dË ßä¦¬·äG ê¦{¼G däâËä dH $ êVXâî Ì_ Vâ VäTXî
ß{Gâ ÌGäÒµ>A "¬H*, ËÂ' ßä<Ù V¶Väô Xîäâ êÁ_¶øG XîôXâî, <´V ßÒíä ¬â* <Gô¼Ëô ß¨HË oäÒGä
dA ôdËA dH, êV ßÒíä cî{ <Gô¶´G ÌS@ Xâî íäG Xîäâ {SäIË däâËä dH $
ßä¦¬ ÌäâT Ì¶e Xîä Ìâµ>ä, OÆæ¬Æ] ê{´H ßäk $
ÙäÙõ {¶OÆ_ {¶ú <ÌG, ´dä¤ ôä¬ Ëdä¤ ´äk $$ 21 $$
ßä¦¬-·äG oN¢Ë VP{¼G <Giúò ÌÆ<¾ cî{ Ò¼®òä Xîä {Æ½ dH $ OÆæ ¬Æ] Vâ <GXî_â fÄÙ,
aÒh ¨äôä ÌÆ<¾ ¬â* ßäËâ dH* ËÌ Òd ê¦{¼G däâËä dH $ êVXâî Ì_ Vâ VäTXî Xîä ¬G {¶ú <ÒÉòäfä
cî{ {äÙ f<Óî Vâ ô<dË däâXîô <´V <G<ÒùXîÁ{äÒíä ¬â* <Gô¶´G ôä¬ Xîä VäÇä¦Xîäô däâËä dH, Òdä¶
´äËä dH $
OÆæ fÄÙ
Väúä Vd´H* _â <¬_â, fÄÙ OÆæ Xîä ·äG $
ÙäÙõ d¬XÂ¶î _â úÁòä, ´d¤ {SAË¬ Xîä íäG $$ 22 $$
22-23 ¬â* OÆæ Xâî fÄÙäâ* Xî[ <ÒfâÉËä ÌËä ôdâ dH*V¿úä VäTXî OÆæ fÄÙäâ* Xâî
¨äôä ·äG {SäIË XîôXâî ßGäòäV dA ÌS@ Xîäâ {SäIË däâËä dH $ d¬Xîäâ oA OÆæ fÄÙäâ* Xâî ·äG Gâ dA
´dä¶ V¬ä<T ¬â* <{SòË¬ ÌS@ Xâî VäÇä¦Xîäô däâGâ Xîä <G<ÒùXîÁ{-Ní<Ë cî{ íäG dH, Òdä¤
{d¤Æúäòä dH $
ÙäÙõ fÄÙ <Òúäô Xîô, _äO ôdH ¬G _äk $
·äG OdH OÆæÙâÒ Xîä, ÙäÙõ Vd´ V¬äk $$ 23 $$
OÆæ Xâî fÄÙäâ* Xîä <Òúäô XîôËâ dØòâ, ¬G _OäXîô, ÌS@ <ú¼ËG ¬â* dA _Oä ôdâ ßäHô OÆæÙâÒ
Xîä ßoâÙ-·äG OSdh Xîôâ Ëäâ ßÒiò Vd´ íÒcî{ ÌS@ ¬â* dA V¬ä ´äËä dH $
Ùòä <ÌGËA
ÙäÙõ VÙèOÆæ fÄÙ VÆGäk Xîô, oäÒH ÁÒ Óäk $
oäÒH ß¼Ëô ßä{ Xî<d, ß{Gâ ß¶O1 _Oäk $$ 24 $$
24 ¬â* <ÒGò ßäHô 25-27 ¬â* OÆæ-Ùòä <Ù]ä ôdâ dH* dâ VÙèOÆôäâ ! úädâ Ëäâ ßä{ ß{Gä
fÄÙ VÆGäXîô ÁÒ Xîäâ Óäßäâ, úädâ ßä{ tÙò ¬â* {Sâôhä XîôXâî dA ß{Gâ íÒcî{ 1 ¬â* _Oäßäâ $
ÙäÙõ Ìädô Väôä Ùâ<]òâ, oAËô Xî[òä úÂô $
VÙèOÆæ fÄÙäâ* ¬äuôòä, ´äh G {äÒâ Ùõô $$ 25 $$
VäTXî ¬â* fôAô-<GÒäùd cî{ ]äG-{äGä<Ù Ìädô Xîä VoA áòÒdäô Ëäâ Ùâ]ä ´äËä dH
<Xî¼ËÆ VÙèOÆæ Ùòä XîôXâî ¬G Xâî oAËô oäâO-ÒäVGä<Ù Xîäâ Gäf Xîô ÙâËâ dH* $ ¬âôâ ¬G Xîäâ oA VÙèOÆæ
Gâ ß{Gâ fÄÙ Ìähäâ* Vâ ¬äô <Ùòä dH ßäùËè Vä¶VäuôXî ÒäVGä Vâ ô<dË Xîô <Ùòä dH $ ßÌ ¬âôä ¬G
{ô¬ä¦¬ä Vâ Ùõô GdA* ´ä VXîËä $
ÙäÙõ VÙèOÆæ ¬äôâ fÄÙ Vâ, <Gô] <Gô] <G´ l>äHô $
ôä¬ ßXâ î _ä ôd Oòä, <ú¸ G ßäÒâ ßäH ô $$ 26 $$
VÙèOÆæ Gâ, ßä¦¬-Ní<Ë cî{ <G´ Tä¬ Xî[ {SäNIË ¬â* ÌäTXî, Xîä¬ XSîäâTä<Ù Xîäâ o_A
oä¶<Ë Ùâ]-Ùâ]Xîô ß{Gâ fÄÙ-Ìähäâ* Vâ ¬äô <Ùòä dH $ ÒíËÆ-<Òúäô Vâ Xîä¬, Ç¬ä Vâ XSîäâT,
V¶ËäâÉ Vâ _äâo ßäHô ·äG Vâ ¬äâd Xîäâ ¬äô <Ùòä dH $ ßÌ <ú¸ ¬â* ß¼ò XÆîv> oA GdA* ßäËä, XâîÒ_
BXî ôä¬ Xîä <ú¼ËG dA ôd Oòä dH $
ÙäÙõ d¬ Xîäâ VÆ] oòä, VäTÆ1 fÄÙ OÆæ ·äG $
VÆ<T ÌÆ<T VäâTA V¬eXîô, {äòä {Ù <GÒäùG $$ 27 $$
{ô¬äù Xâî {S<Ë{äÙXî OÆæ Xâî aâbl> 1 fÄÙäâ* Xâî ·äG Vâ d¬Xîäâ ¬däGè ßäG¶Ù {SäIË dØßä dH $
êGXâî ê{Ùâf Xâî ßGÆVäô oOÒäGè Xîä í¬ôh XîôGâ Vâ d¬äôA ÌÆ<¾ fÆ¾ däâ Okù $ êV fÆ¾
ÌÆ<¾ Vâ <Òúäô-{ÂÒùXî íÒcî{ Xîäâ V¬eXîô d¬Gâ Xîä_-Xî¬ù Xâî ÌähäøäË Vâ ô<dË ÌS@-{Ù
{SäIË <Xîòä dH $
VÙèOÆæ fÄÙ Ìäh
ÙäÙõ fÄÙ Ìäh OÆæ VäTÆ Xâî, Ùõô <Ùf¶Ëô ´äò $
<´<d* _äOâ Väâ FîÌôâ, VÂËâ <_òâ Óäò $$ 28 $$
28-29 ¬â* VÙèOÆæ Xâî fÄÙ Ìähäâ* Xî[ <ÒfâÉËä <Ù]ä ôdâ dH*aâbl> OÆæ Xâî fÄÙ Ìäh
Ùâfä¼Ëôäâ* ¬â* Ùõô ËXî ú_â ´äËâ dH* ßäùËè VäTXîäâ* Xâî ¨äôä VÆGGâ Xîäâ <¬_ ´äËâ dH* ßäHô Òâ <´GXâî
_Oâ dH*, êG VäTXîäâ* Xîäâ ¬äâd <Gjä Vâ Óä <_òä dH $ ¬äâd <Gjä Vâ ÓGâ Xâî Xîäôh Òâ V¶Väô ÙØ:]
Vâ Ìú Oòâ dH* $
VÙèOÆæ fÄÙ ¬Æ] Vâ Xîgä, ¢òä Gâªâ ¢òä ÙÂô $
ÙäÙõ <V] aÒhäâ* VÆ¼òä, VÆ<¬ôG _äOä VÂô $$ 29 $$
VÙèOÆæ Xâî ¬Æ] Vâ <GXî_â dÆòâ fÄÙ V¬A{ Òä Ùõô Ùâf ¬â* NíË VäTXîäâ* Xîä oA ê¾äô XîôËâ
dH* $ ´dä¶ oA VÙèOÆæ fÄÙ <fbòäâ* Gâ VÆGâ, Òdä¶ dA Òâ duô-í¬ôh ¬â* _O Xîô Xîä¬ XSîäâTä<Ù f½Æßäâ*
Xîäâ ´ò XîôGâ ¬â* ÒAô ÌG Oòâ dH* $
XîôGA <ÌGä XîGA
fÄÙ ÙõT øÈË ôä¬ ôV, ¬ Xîô XîäY>â Xîäâk $
ÙäÙõ OÆæ Oäâ<Ò¼Ù <ÌG, øµ> øµ> V¬e G däâk $$ 30 $$
30-33 ¬â* Xî¸ùáò ô<dË XîG Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*VÙèOÆæ Xâî fÄÙ-ÙõT ¬â* ÌS@äG¼Ù-
øÈË oôä dØßä dH <Xî¼ËÆ êG fÄÙäâ* Vâ <Òúäô ¨äôä Xîäâkù <Òô_ä <´·äVÆ dA ÌS@äG¼Ù Xîäâ <GXîä_
Xîô {SäIË XîôËä dH $ OÆæ ßäHô Oäâ<Ò¼Ù Xî[ XÈî{ä <ÌGä VÙèOÆæ-fÄÙäâ* Vâ ÌS@äG¼Ù {SäIË XîôGâ Xî[
<Òúäô f<Óî {S¦òâXî fôAôTäôA Xîäâ {SäIË GdA* däâËA $
fÄÙ ÙõT øÈË ôä¬ ôV, Xîäâkù VäTÆ <Ì_äâÒhdäô $
ÙäÙõ ß¬ÈË XîäY> _â, OÆæ-¬Æ] OdH <Òúäô $$ 31 $$
VÙèOÆæ fÄÙ-ÙõT ¬â* ÌS@äG¼Ù-øÈË oôä dH <Xî¼ËÆ Xîäâkù aâbl> <´·äVÆ dA êVâ ¬¼G XîôGâ
Òä_ä däâËä dH ßäHô OÆæ-ßä·ä ¬â* ôdGâ Òä_ä däâËä dH $ ÒdA <´·äVÆ VÙèOÆæ-fÄÙäâ* Vâ ·äGä¬ÈË
<GXîä_ Xîô <Òúäô {ÂÒùXî OSdh XîôËä dH $
øAÒ ÙõT ¬â* ô¬ ôgä, áòä{Xî VÌ dA l>äHô $
ÙäÙõ ÌXîËä ÌdØË dH*, ¬ XîäY>H* Ëâ ßäHô $$ 32 $$
VÙèOÆæ-fÄÙ-ÙõT Xâî {S¦òâXî ßhÆ ¬â*, {ô¬äù ËKÒ cî{ øÈË áòä{Xî cî{ Vâ ô¬ä dØßä dH $
êG fÄÙäâ* Xâî Ìäâ_Gâ Òä_â Ëäâ ÌdÆË <¬_Ëâ dH*, <Xî¼ËÆ ê¼dâ* aÒh, ¬GG, <G<Ù®òäVG ¨äôä ¬¼G
Xîô ß¼Ë¬Æù] ÒÈ<¸ Vâ êG¬â* Vâ {ô¬äù ËKÒ <GXîä_ Xîô OSdh XîôGâ Òä_â ß¼ò dA däâËâ dH* $
Xîä¬TâGÆ øµ> øAÒ dH, <ÙG-<ÙG ÙØôÌ_ däâk $
Oäâcî1 ·äG G ê{´H, ¬ G<d* ]äòä Väâk $$ 33 $$
ÙõT øÈËä<Ù {¶ú Oáò Xâî ¨äôä {Sä<hòäâ* Xî[ Xîä¬Gä {Âhù XîôGâ Òä_A Oäâ Xâî fôAô ¬â* øÈË dH
<Xî¼ËÆ êV {fÆ1 ¬â* êVâ <GXîä_ Xîô ê{oäâO XîôGâ Xîä ·äG ê¦{¼G GdA* däâËä $ kVA Vâ {S<Ë<ÙG
ÌÆ«>èY>A däâËA ´äËA dH $ kVA {SXîäô ÁÒä¦¬ä {ô¬ä¦¬ä cî{ däâGâ Vâ V¶{Âhù Xîä¬Gä{SÙ dH $ kVXâî
ËAGäâ* fôAôäâ* ¬â* ßäG¶Ù íÒcî{ ÌS@ oA áòä{Xî dH <óîô oA ß·äGA Xîäâ OÆæ ê{Ùâf <ÌGä êVXîä
ÒäíË<ÒXî ·äG GdA* däâËä $ kV Xîäôh <Òúäô-¬äGA Vâ ¬¼G XîôXâî êV ÌS@äG¶Ù Xîä ßäíÒäÙG
GdA* Xîô VXîä $ XâîÒ_ fäí½ ¨äôä {ôäâÇ-·äG {SäIË XîôXâî XîG dA <Xîòä dH, kVVâ Ìäô¶Ìäô ´¼¬-
¬ôh cî{ ÙØÌù_Ëä Xîäâ dA {SäIË däâ ôdä dH $
òäâOäRòäV
Väúä V¬ô OÆæ <¬Áòä, <ËG ËË <Ùòä ÌËäk $
ÙäÙõ ¬äâµ>ä1 ¬dä Ì_A2, øµ> øÈË ¬Xîô ]äk $$ 34 $$
34-41 ¬â* ÌS@ {SäNIË Xâî VäTG cî{ òäâOäRòäV Xîä <Òúäô Xîô ôdâ dH*¬Æeâ ¬däGè 1
<ÒúäôfA_, òäâO f<Óîòäâ*2 Vâ VP{¼G, Xîä¬ XSîäâTä<Ù Ëä V¶fò-<Ò{Îòù Xâî Gäf XîôGâ ¬â¶
V¬ù, fôAô Xâî oAËô dA ®òäG cî{ ¬¼G ¨äôä V¬ä<T ¬â* ´äXîô ß¨HËäG¼Ù-øÈË Xîäâ ]äGâ Òä_â
V¦ò ÌS@ dA OÆæ <¬_â dH*, ê¼däâ*Gâ ¬Æeâ {ô¬äù ËKÒ ÌË_äòä dH $
¬Xîô ÙA{Xî Xî[<´òâ, VÌ øµ> oòä {SXîäV $
ÙäÙõ ÙAÒä dä Xîô, Oòä <Gô¶´G {äV $$ 35 $$
OÆæÙâÒ Gâ Xîdä""ËÆ¬ ®òäG-¬¼G ¨äôä V¬ä<T ¬â* ´äXîô ·äG-ÙA{Xî Óäßäâ $'' ¬H*Gâ
OÆæ-ê{ÙâfäGÆVäô dA òäâOäRòäV <Xîòä, <´VVâ ¬âôâ kN¼jò-ß¼Ë:Xîôhä<Ù VÌ fôAô ¬â* ·äG-ÙA{
Xîä <Ùáò {SXîäf óHî_ Oòä $ ¬H* êV ·äG-ÙA{Xî Xîäâ ß¼Ë:Xîôh-díË ¬â* _âXîô <Gô¶´G ÌS@ Xâî
{äV {d¤Æú Oòä, ¬Æeâ ÌS@ Xîä VäÇä¦Xîäô däâ Oòä $
ÙAÒH ÙAÒä Xî[<´òâ, OÆæ¬Æ] ¬äôO ´äk $
ÙäÙõ ß{Gâ {AÒ Xîä, ÙôfG Ùâ]H ßäk $$ 36 $$
ßä¦¬ <´·äVÆ Xîäâ úä<dB, OÆæ-¬Æ] Vâ VÆGâ dØòâ ò¬-<Gò¬ä<Ù VäTG-{ ¨äôä V¬ä<T
¬â* ´äXîô ß¼Ë#Xîôh Xîäâ fÆ¾ ßäHô Níô Xîôâ, <óîô ·äGA-OÆæ Xâî ·äG-ÙA{Xî Vâ ß{Gä ßä¦¬-
·äG-ÙA{Xî ÓäÒâ ßäHô êVXî[ VdäòËä Vâ <G<ÒùXîÁ{äÒíä ¬â* ßäXîô ß{Gâ <{SòË¬ ÌS@ Xîä
ÙfùG Xîôâ $
ÙäÙõ ÙAÒä dH o_ä, <ÙÒä1 Xîôäâ VÌ Xîäâk $
øô ¬â* Tôä G {äkòâ, ´â Xîô <Ùòä G däâk $$ 37 $$
êÓî {SXîäô Vâ VäTG ¨äôä ·äG-ÙA{Xî ÓäGä ß<Ë ê¸¬ dH $ VoA Xîäâ ·äG-ÙA{Xî 1
ÓäGä úä<dB $ ò<Ù VäTG Vâ Óäòä dØßä ·äG-ÙA{Xî G däâOä ßäHô XâîÒ_ fäí½ {ÑXîô {ôäâÇ
·äG dA {SäIË <Xîòä däâOä Ëäâ ß¼Ë:Xîôh ¬â* NíË ßä¦¬ä Xîä oA íÒcî{ GdA* ´äG {äßäâOâ $
ÙäÙõ ÙAòâ Xîä OÆh1 Ëâ _dH*, ÙAòä ¬äâµ>A ÌäË $
ÙAòä Ó ¬â* úä¤Ùhä, ÙAòä úä_â Vä $$ 38 $$
·äG-ÙA{Xî Xîä ÌS@ {SäNIË cî{ _äo 1 Òâ dA {SäIË XîôËâ dH*, <´¼däâ*Gâ ·äG {SäIË <Xîòä dH $
·äG-ÙA{Xî ÓäGä V¶Väô ¬â* VÌVâ ÌªA ÌäË dH $ ·äG-ÙA{Xî tÙò ¬â* ÓËâ dA V¶Väô ¬â* ÌS@ Xîä
V¸ä-{SXîäf óHî_ä dØßä oäVGâ _OËä dH ßäHô ·äG-ÙA{Xî ßä¦¬ íÒcî{ däâGâ Vâ ß{Gâ Vä dA
ú_Xîô ÌS@ ¬â* _ò däâËä dH $ êÓî 37-38 Xî[ Vä<]òäâ* ¬â* "ÙAòä' Xâî ßù VäTäôh ÙA{Xî ßäHô
ÙäG oA däâËâ dH* <Xî¼ËÆ Òâ OäHh dH*, {SXîôhäù ·äG-ÙA{ dA dH $
<G¬ù_ OÆæ Xîä ·äG Od, <G¬ù_ oN¢Ë <Òúäô $
<G¬ù_ {äòä {Sâ¬ ôV, vÂ>µ>â VXî_ <ÒXîäô $$ 39 $$
d¬Gâ oS¬, {S¬äÙ ßäHô Ò`úGä<Ù ¬_ Vâ ô<dË OÆæ Xîä ·äG OSdh XîôXâî Xîä¬Gä-¬_
ô<dË GÒTä o<¢Ë ßäHô ÒäVGä-¬_ ô<dË {Sâ¬-ôV {SäIË <Xîòä dH $ êVVâ d¬äôâ ¬G kN¼jòä<Ù Xâî
VÌ ÙäâÉ Gbµ> däâ Oòâ dH* $
<G¬ù_ ËG ¬G ßäË¬ä, <G¬ù_ ¬GVä Väô $
<G¬ù _ {S ä hA {¶ ú Xîô, ÙäÙõ _¶ ø â {äô $$ 40 $$
VäTXî {SähA OÆæ Xâî ê{ÙâfäGÆVäô VäTG ¨äôä ËG, ¬G, ÌÆ<¾ ßäHô {¶ú ·äGâ<¼jòäâ* Xîäâ
<Gb{ä{ XîôXâî kG VÌXâî Väô ÁÒä¦¬ä Xîäâ ß<Òxä ¬_-ô<dË ÌS@ cî{ V¬e Xîô kV ¬ä<òXî
V¶Väô Vâ {äô däâ Oòâ dH* $
{ôä{ôA1 {äVH* ôdH, Xîäâkù G ´ähH* Ëä<d $
VÙèOÆæ <Ùòä <Ù]äk Xîô, ÙäÙõ ôgä ÁòäH _äk $$ 41$$
{ôä¦{ô1 {ô¬ä¦¬ä áòä{Xî däâGâ Vâ VÌXâî V¬A{ dA dH <Xî¼ËÆ Ì<d¬Æù] ß·äGA Xîäâkù oA êVâ
GdA* ´äG {äËâ $ VÙèOÆæ Gâ ¬Æeâ ·äG-ÙA{Xî <Ù]ä Xîô êV ÌS@ Xîä VäÇä¦Xîäô Xîôäòä dH, ßÌ ¬H*
êVA ¬â* ß{GA ÒÈ<¸ <íô XîôXâî ôdËä d¤Â $
<fbò <´·äVä
<´G d¬ <Vô´â Väâ Xîdä¤, VÙèOæ
Æ ÙâdØ <Ù]äk $
ÙäÙõ <Ù_ ßôÒäd Xîä, Ëd¤ ¬ä<_Xî ÁòäH _äk $$ 42 $$
42-46 ¬â* <fbò Xî[ <´·äVä Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH* - dâ VÙèOÆôäâ ! <´G {ô¬ä¦¬ä Gâ d¬Xîäâ
ê¦{¼G <Xîòä dH, Òâ Xîdä¤ dH* ? <Ù]äGâ Xî[ XÈî{ä Xî[<´òâ $ ê¸ôÁÒä¦¬äßäâ* Xâî ß¼Ë:Xîôh ¬â*
dA VäÇA cî{ Vâ {ô¬ä¦¬ä NíË dH, Òdä¶ dA ß{GA ÒÈ<¸ _Oä, <Ù]äkù Ùâ*Oâ $
¬Æe dA ¬â* ¬âôä ThA, {ªÙä ]äâ_ <Ù]äk $
ßäË¬ VäH* {ô¬äË¬ä, {ôXîµ> ßäh <¬_äk $$ 43 $$
OÆæÙâÒ ! ßä{Gâ Xîdä <Xî ¬âôä íÒä¬A {ô¬ä¦¬ä ¬Æe ¬â* dA dH Ëäâ <óîô êVXâî ´äâ {ªÙä _Oä
dH, êVâ dµ>äXîô Ëä ê{Ùâf ¨äôä ¬âôA ÒÈ<¸ êVA ¬â* _OäXîô {ô¬ä¦¬ä Xîäâ ßä¦¬ä Vâ {S¦òÇ cî{
¬â* <¬_ä ÙA<´B $
oô oô Iòä_ä {Sâ¬ ôV, ß{Gâ dä <{_äk $
VÙèOÆæ Xâî V<ÙXHî1 <Xîòä, ÙäÙõ Ì<_ Ì<_ ´äk $$ 44 $$
VÙèOÆôäâ ! {SoÆ-{Sâ¬äoN¢Ë-ôV ß{Gâ ¬Æ] cî{ dä Vâ fÄÙ cî{ Iòä_â ¬â* oô-oô Xâî
aÒh cî{ {äG Xîôäkòâ $ ¬H*Gâ Ëäâ ß{Gâ Xîäâ ßä{ {ô <Gv>äÒô 1 Xîô <Ùòä dH $ ßä{ ßÒiò XÈî{ä
Xîôâ*Oâ, ¬H* Ìäô¶Ìäô ßä{Xî[ Ì<_däôA ´äËä d¤Â $
VôÒô ouôòä Ùd <Ùfä, {¶]A IòäVä ´äk $
ÙäÙõ OÆæ {ôVäÙ <ÌG, ¢òäâ* ´_ {AÒâ ßäk $$ 45 $$
áòä{Xî ÌS@-VôäâÒô Ùfäâ* <Ùfä ¬â* {uô{Âhù cî{ Vâ oôä dH <Xî¼ËÆ <óîô oA VXîä¬ Xî¬ù cî{
{Çäâ* Òä_ä ÁÒä¦¬ä-{ÇA ßËÈIË dA _äâXîä¼Ëôäâ* ¬â* ´äËä ôdËä dH $ OÆæ XÈî{ä <ÌGä
ß·äGA <GbXîä¬ oäÒ ¬â* ßäXîô, ÌS@ VôäâÒô Xâî ÌS@äG¼Ù-´_ Xîä ßGÆoÒ cî{ {äG XHîVâ Xîô
VXîËä dH ?
¬äG-VôäâÒô ¬ä¶<d ´_, IòäVä {AÒâ ßäk $
ÙäÙõ ÙäâÉ G ÙA<´òâ, øô-øô Xîdh G ´äk $$ 46 $$
ß¼Ë:Xîôh-VôäâÒô ¬â* VäÇA úâËG cî{ ´_ dH <Xî¼ËÆ Xîäâkù V¿úä <´·äVÆ dA <GbXîä¬
oäÒ Vâ OÆæ Xî[ fôh ßäXîô OÆæ-ê{Ùâf ¨äôä úâËGäG¼Ù-´_ Xîä ßGÆoÒ cî{ {äG XîôËä dH $
f¶Xîä´Ì VÌXâî ß¼Ë:Xîôh ¬â* VäÇA cî{ ÌS@ dH Ëäâ OÆæ VÌXîäâ ¢òäâ* GdA* ÌS@ Xîä VäÇä¦Xîäô
XîôäËâ ? ê¸ôòd ÙäâÉ OÆæ Xîäâ GdA* ÙâGä úä<dB $ OÆæ ¢òä øô-øô {ô XîdGâ ´äBOä ? <´·äVÆ
Xîäâ dA OÆæ Xî[ fôh ´äXîô {Âv>Gä úä<dB $
OÆæ Ëä <fbò
ÙäÙõ OÆæ OôÒä1 <¬Áòä, ËäH* VÌ O¬ däâk $
_äâdä {äôV {ôVËä¶, Vd´ V¬äGä Väâk $$ 47 $$
47-58 ¬â* OÆæ ßäHô <fbò <ÒÉòXî <Òúäô Xîô ôdâ dH*d¬â* O¶oAô 1 ·äG Òä_â OÆæ
<¬_â dH*, êG OÆæÙâÒ Xî[ XÈî{ä Vâ VÌ {SXîäô d¬äôA O<Ë ÌS@ ¬â* dA däâËA dH ßäùËè d¬â* VÌ ÌS@
cî{ dA oäVËâ dH* $ _äâdä Xîä ´Ì {äôV Vâ í{fù däâËä dH ËÌ ßGäòäV dA VÆÒhù ÌG ´äËä dH,
ÒHVâ dA ÁÒ Xîäâ ´Ì OÆæ Xîä V¶O {SäIË däâËä dH ËÌ Òd oA ßGäòäV dA ÌS@ oäÒ Xîäâ
{SäIË däâËä dH $
ÙAG OôAÌA Od ôgä, OôÒä1 OÆ æ O¶ o Aô $
VÂÇ¬ fAË_ VÆô<Ë ¬<Ë, Vd´ Ùòä OÆæ TAô $$ 48 $$
O¶oAô1-·äG Òä_â OÆæ, O¶oAô däâGâ Vâ VÌ {SXîäô Xâî ß<o¬äG Vâ ô<dË ÙAG ¬GÆbò Xî[-VA
OôAÌA Täôh XîôXâî ôdËâ dH* $ êG THòùÒäGè OÆæ Xîä VÂ¯¬ fôAô, ÌÆ<¾-ÒÈ<¸ ßä<Ù Xîä¬ä<Ù ÙäâÉäâ* Vâ
ô<dË däâGâ Vâ fä¶Ë däâËâ dH* ßäHô Òâ íÒäoä<ÒXî Ùòä_Æ däâËâ dH* $
Väâ TA ÙäËä {_Xî ¬â*, <ËôH <ËôäÒh ´äâO $
ÙäÙõ BâVä {ô¬ OÆæ, {äòä <Xî<d* V¶´äâO $$ 49 $$
ê¢Ë _Çhäâ* Vâ òÆÓî OÆæ BXî Çh ¬â* dA ÌS@-<Gbl>ä òÆÓî ÌÆu¾ Xâî ÙâGâ ¬â* V¬ù däâËâ dH* $
ßä{ V¶Väô-<V¼TÆ Vâ ËHôËâ dH* Ëä fôhäOË <fbòäâ* Xîäâ ËäôGâ òäâyò däâËâ dH* $ <XîVA {ÂÒù-{Æ°ò
Xî¬ù óî_ Xâî V¶òäâO Òf dA BâVâ {ô¬ OÆæ d¬â* {SäIË dØòâ dH* $
ÙäÙõ VÙèOÆæ BâVä Xî[<´òâ, ôä¬ ôV ¬äËä $
{äô êËäôâ {_Xî ¬â * , Ùfù G Xîä ÙäËä $$ 50 $$
´äâ ôä¬-o<Óî ôV ¬â* ¬íË däâ ßäHô ß{Gâ ê{Ùâf ¨äôä BXî Çh ¬â* dA V¶Väô-VäOô Vâ {äô
êËäô Xîô ôä¬ Xîä ÙfùG XîôäGâ Òä_ä däâ, BâVâ dA áòN¢Ë Xîäâ VÙèOÆæ XîôGä úä<dB $
ÙâÒâ <XîôXîä1 ÙôÙ Xîä, µÂ>µ>ä ´äâªâ Ëäô $
ÙäÙõ Vä¶Tâ2 VÆô<Ë Xîäâ, Väâ OÆæ {Aô3 d¬äô $$ 51 $$
´Ì Vâ ËÂ oOÒÙè <Ò¬Æ] dØßä dH, ËÌ Vâ ÙØ:] dA ÙØ:] {ä ôdä dH $ BâVä ê{Ùâf XîôXâî
oOÒÙè <Òôd ÙØ:] Xîä Xîh 1 {SÙäG Xîôâ ßäHô ß·äGÒf <ÒÉòäâ* ¬â* ßäVÓî däâGâ Vâ ´äâ o´G Xîä
Ëäô µÂ>µ> Oòä dH, êVâ ´äâª Ùâ ßäùËè {SähA Xîäâ o´G ¬â* _Oä Ùâ $ ÒÈ<¸ o¶O Xâî Xîäôh{S¬äh,
<ÒXîÁ{, <Ò{Îòùò <Gjä, í¬È<Ë Vâ ÒÈ<¸ Xîäâ ÌúäXîô ßä¦¬íÒcî{ ÌS@ ¬â* ´äâª Ùâ 2 $ êÓî _Çhäâ*
Vâ òÆÓî <V¾3 V¶Ë dA d¬äôä OÆæ dH$
ÙäÙõ øäò_ däâ ôdâ, VÙèOÆæ Xâî ¬äôâ $
ÙäÙõ ß¶O _Oäò Xîô, oÒVäOô Ëäôâ $$52 $$
´Ì d¬ VÙèOÆæ Xâî ¬äôâ dØòâ ÒHôäyò {Âhù ÒúG-Ìähäâ* Vâ øäò_ däâ ôdâ â, <ÒÉò <¬»òä dH*
òd <Giúò däâGâ Vâ Ëä oOÒËè ËKÒ {SäIË G däâGâ Vâ ÙØ:] däâ ôdä ä, êVA ßÒíä ¬â* VÙèOÆæ
Gâ d¬â* ß{Gâ <{Sò ÌS@ íÒcî{ ¬â* ßoâÙ cî{ Vâ _OäXîô V¶Väô-V¬Æj Vâ Ëäô <Ùòä $
ÙäÙõ Väúä OÆæ <¬Áòä, Väúä <Ùòä <Ù]äk $
Väúâ Xîäâ Väúä <¬Áòä, Väúä ôgä V¬äk $$ 53 $$
d¬â* ÌS@<Gbl> V¿úâ OÆæ {SäIË dØòâ dH* ßäHô d¬Xîäâ oA ê{Ùâf ¨äôä V¦òÌS@ Xîä VäÇä¦Xîäô
Xîôäòä dH $ ß·äGä<Ù ÙäâÉäâ* Vâ ô<dË V¦ò íÒcî{ ßä¦¬ä Xîäâ V¦ò ÌS@ Xî[ {SäNIË däâ Okù ËÌ Òd
V¦ò ÌS@ ¬â* dA BXî cî{ Vâ V¬ä Oòä dH $
Väúä VÙèOÆæ Väâ<T _â, Väúâ _A´â VäT $
Väúä Vä<dÌ Väâ<T Xîô, ÙäÙõ oN¢Ë ßOäT $$ 54 $$
{S¬ ÌS@<Gbl> V¿úâ VÙèOÆæ Xî[ ]äâ´ Xîô, <óîô VÙèOÆæ ßäHô V¿úâ V¶Ëäâ* Xâî V¶O Vâ
VäTG Xîä ·äG {SäIË Xîô _â, {iúäËè <Òúäô ¨äôä {ô¬ä¦¬ä Xîä íÒcî{ <Giúò XîôXâî êGXî[
ß]¶«> o<Óî Xîôâ $
V¼¬Æ] VÙèOÆæ VäTÆ VäH*, Vä¶kù VäH* ôäËä $
ÙäÙõ Iòä_ä {Sâ¬ Xîä, ¬dä ôV ¬äËä $$ 55 $$
VÙèOÆæ ßäHô V¶Ëäâ* Vâ ßGÆXÂî_ ôdâ, {ô¬ä¦¬ä ¬â* ßGÆôÓî ôdâ ßäHô oOÒËè-{Sâ¬-cî{ Iòä_â Xâî
ÌS@ VäÇä¦Xîäô cî{ ¬dä-ôV ¬â* ¬íË ôdâ $
Vä¶kù VäH* Väúä ôdH, VÙèOÆæ VäH* VÂôä $
VäTÂ VäH* V¼¬Æ] ôdH, Väâ ÙäÙõ {Âôä $$ 56 $$
´äâ Ooù Xî[ {S<Ë·ä Xîäâ o´G ¨äôä {ÂôA XîôXâî {ô¬ä¦¬ä Vâ V¿úä ôdËä dH, VÙèOÆæ Vâ {SäIË
ê{Ùâf Xâî {ä_G XîôGâ ¬â* ÒAô ôdËä dH, VäTG ´¼ò Xîbµ> Xîäâ Ùâ]Xîô Xîäòô GdA* däâËä, V¶Ëäâ* Xâî
ßGÆXÂî_ ôdËä dH, êÓî _Çhäâ* Vâ òÆÓî Òd VäTXî ®òäG ·äGä<Ù VäTGä ¨äôä {Âhù ÌS@ Xîäâ {SäIË
XîôXâî {Âhù ÌS@ dA däâ ´äËä dH $
VÙèOÆæ <¬_H Ëäâ {äkòâ, o<Óî ¬Æ<Óî o¶«>äô $
ÙäÙõ Vd´H* Ùâ<]òâ, Vä<dÌ Xîä ÙAÙäô $$ 57 $$
ò<Ù VÙèOÆæ <¬_ ´äËâ dH* ËÌ Ëäâ o<Óî ¬Æ<Óî Xîä o¶«>äô VÙèOÆæ Xîä ê{Ùâf {SäIË däâËä dA
dH ßäHô ê{ÙâfäGÆVäô VäTG XîôXâî VäTXî ßGäòäV dA ÌS@ íÒcî{ Xîä VäÇä¦Xîäô XîôËä dH $
ÙäÙõ Vä¶kù VÙèOæ
Æ Vâ<Òòâ, o<Óî ¬Æ<Óî óî_ däâk $
ß¬ô ßoò {Ù {äkòâ, Xîä_ G _äOâ Xîäâk $$ 58 $$
{ô¬ä¦¬ä ßäHô VÙèOÆæ Xî[ VâÒä Xîôäâ, kVVâ ËÆPdâ* {Sâ¬äo<Óî ßäHô ¬Æ<Óî cî{ óî_ ßÒiò
<¬_âOä $ ËÆ¬ ß¬ô ßäHô <Goùò {Ù Xîäâ {SäIË däâ ´äßäâOâ, <óîô ËÆPdäôâ {ô Xîä_ Xîä ´äâô oA G
_O VXâîOä $
OÆæ <ÌGä ·äG GdA*
kXî _] ú¼Ùä ßäh øô, VÂô´ Xîäâ<µ> <¬_äò $
ÙäÙõ OÆæ Oäâ<Ò¼Ù <ÌG, Ëäâ oA <Ë<¬ô G ´äò $$ 59 $$
59-62 ¬â* XîdËâ dH* #- OÆæ <ÌGä ·äG GdA* däâËä $ BXî _ä] ú¼j øô {ô _äßäâ ßäHô
êGXâî Vä Xîäâ<µ> VÂòù oA <¬_ä _äâ, Ëäâ oA OÆæ Xâî ·äGäâ{Ùâf ßäHô Oäâ<Ò¼Ù Xî[ o<Óî <ÌGä tÙò
Xîä ß·äGä¶TXîäô GdA* ´äËä $
ßGâXî ú¶Ù êÙò Xîôâ, ßV¶çò VÂô {SXîäV $
BXî uGô¶´G Gä¬ <ÌG, ÙäÙÂ GdA* ê´äV $$ 60 $$
ò<Ù ßGâXî ú¼j ßäHô ßV¶çò VÂòù êÙò däâXîô {SXîäf Xîôâ* Ëäâ oA OÆæ {SÙ¸ <Gô¶´G ÌS@
Xâî Gä¬ <ú¼ËG ¨äôä ÌS@ ·äG dØòâ <ÌGä, ß·äG Ùõô däâXîô tÙò ¬â* {SXîäf GdA* däâËä $
ÙäÙõ XîÙ òdØ ßä{ä ´äkOä, XîÙ òdØ <ÌVôâ ßäHô $
XîÙ òdØ VÂÇ¬ däâòOä, XîÙ òdØ {äÒâ l>äHô $$ 61 $$
òd Ùâdä<Ù Xîä ßd¶Xîäô XîÌ ´äòOä ? òd ¬G ßä¦¬ä Vâ <o¼G ßGä¦¬ä {ÙääâÍ Xî[
ßäV<Óî XîÌ ¦òäOâOä ? òd ÁÒä¦¬ä ÁÒ¦Ò oäÒ cî{ íÂ_Ëä Xîäâ ¦òäO Xîô XîÌ VÂ¯¬
däâOä ? òd ßä¦¬ä XîÌ ÌS@ cî{ Tä¬ Xîäâ {SäIË XîôâOä ? ê¸ô´Ì OÆæ ¨äôä ·äG däâOä ËÌ
ßä{ä, ßGä¦¬ä Xî[ ßäV<Óî, ÁÒ¦Ò oäÒ ú_â ´äòâ*Oâ ßäHô ÌS@ Xîäâ {SäIË däâ ´äòOä $
ÙäÙõ <ÒÉ¬ ÙØdâ_ä ÁÒ Xîäâ, VÙèOÆæH* ßäVäG $
´Ì ÙôÒâ1 ËÌ {äkòâ, Gâªä dA VÆíäG $$ 62 $$
61 ¬â* XîdA úäôäâ* ÌäËâ* ß·äGA ÁÒ Xîäâ {SäIË däâGä Xî<l>G dA GdA* dH*, ß<Ë ÙØ_ùo oA dH,
{ô¼ËÆ VÙèOÆæ Xî[ XÈî{ä Vâ Ëäâ ·äG ¨äôä Vd´ dA {SäIË däâ VXîËA dH $ ´Ì OÆæÙâÒ XÈî{ä 1 XîôËâ dH*
ËÌ ß<Ë V¬A{ ß¼Ë:Xîôh ¬â* dA ÌS@ cî{ aâbl> Tä¬ {SäIË däâËä dH $
OÆæ ·äG
ÙäÙõ GHG G Ùâ]â GHG Xîäâ, ß¶Ëô1 oA XÆîv> Gä¤<d¶ $
VÙèOÆæ Ù{ùh Xîô <Ùòä, ßôV {ôV <¬_ ¬ä¤<d¶ $$ 63 $$
63-65 ¬â* OÆæ ·äG Xî[ <ÒfâÉËä ÌËä ôdâ dH*´HVâ Gâ½ Vâ ÙõVôä Gâ½ XÆîv> oA Ùõô 1 GdA*
dH Ëäâ oA <ÌGä Ù{ùh Xâî Gâ½ ÙõVôâ Gâ½ Xîäâ GdA* Ùâ] VXîËä, ÒHVâ dA ßä¦¬ä ßäHô ÌS@ ¬â* XÆîv> oA
oâÙ GdA* dH* Ëäâ oA VÙèOÆæ-·äG <ÌGä ßä¦¬ä ÌS@ Xîäâ GdA* Ùâ] VXîËä $ ´Ì VÙèOÆæ ß¼Ë:Xîôh
cî{ dä ¬â* ·äG-Ù{ùh ÙâËâ dH* ËÌ ßä¦¬ä ÌS@ Xîä VäÇä¦Xîäô XîôXâî êVA ¬â* ßoâÙ däâ ´äËä dH $
øµ>-øµ> ôä¬ ôËG dH, ÙäÙõ _]â G Xîäâk $
VÙèOÆæ fÄÙäâ* {äkòâ, Vd´H* dA O¬ däâk $$ 64 $$
{S¦òâXî áòN¢Ë Xâî ß¼Ë:Xîôh ¬â* ôä¬ cî{ ô¦G NíË dH <Xî¼ËÆ OÆæ-·äG <ÌGä Xîäâkù oA
ß·äGA êVâ GdA* Ùâ] VXîËä $ VÙèOÆæ fÄÙäâ* Xâî ·äG ¨äôä êV ôä¬ Xâî íÒcî{ ¬â* Vd´ dA O<Ë
däâXîô <´·äVÆ ´G ôä¬ Xîäâ {SäIË Xîô _âËâ dH* $
´Ì dA Xîô ÙA{Xî <Ùòä, ËÌ VÌ VÂeG _äO $
òÂ¶ ÙäÙõ OÆæ ·äG ËH*, ôä¬ XîdË ´G ´äO $$ 65 $$
VÙèOÆæ Gâ <´V Çh ß¼Ë:Xîôh cî{ dä ¬â* ßä¦¬ ·äG ÙA{Xî <Ùòä ä ËÌ VÌ <ÒiÒ ¬â*
ôä¬ dA ôä¬ ÙA]Gâ _Oâ â $ kV {SXîäô OÆæ-·äG ¨äôä ß·äG-<Gjä Vâ ´äOXîô VäTXî ß{Gâ V<dË
VÌ <ÒiÒ Xîäâ ôä¬ cî{ dA XîdGâ _OËä dH $
ßä¦¬äAù oâÉ
ÙäÙõ ¬G ¬ä_ä Ëd¤ óâîuôòâ, ´d¤ <ÙÒV G {ôVâ ôäË $
Ëdä¶ OÆ æ ÌäGä¤ <Ùòä, Vd´H * ´<{òâ * ËäË $$ 66 $$
66-74 ¬â* ßä¦¬-{SäNIË Xîä dâËÆ ´äâ oâÉ dH êVXîä {uôúò Ùâ ôdâ dH* <XîVA Gâ {SiG
<Xîòä äßä{Xâî ¬ä_ä<Ù oâÉ GdA* ÙA]Ëä, ßä{ ¬ä_ä Xîdä¶ ÌHl>Xîô óâîôËâ dH* ? ê¸ôd¬äôä
¬G dA d¬äôA ¬ä_ä dH ßäHô ´dä¶ VÂòù íÒô-<ÙG, ú¼j íÒô-ôä<½ GdA* ôdËA êV VÆÉÆPGä GäªA {
¬â* NíË däâXîô ß´{ä-´ä{ ´{Ëâ dH* $ d¬äôâ OÆæ Gâ Òdä¶ dA ´ä{ XîôGâ Xî[ ÙAÇä Ëä oâÉ <Ùòä
dH $ dâ ËäË ! ËÆ¬ oA êV Vd´ä ßÒíä ¬â* NíË däâXîô dA ß´{ä-´ä{ ´{äâ $
ÙäÙõ ¬G ¬ä_ä Ëd¤ óâîuôòâ, ´d¤ {SAË¬ ÌHl>â {äV $
ßäO¬ OÆæ ËH* O¬1 oòä, {äòä GÂô <GÒäV $$ 67 $$
¬G Xî[ ¬ä_ä ÌGä Xîô <´V <G<ÒùXîÁ{äÒíä ¬â* <{SòË¬ {SoÆ NíË dH, V¶XîÁ{-<ÒXîÁ{
Vâ ô<dË däâXîô êVXâî {äV dA óâîôGä úä<dòâ $ BâVä XîôGâ Vâ dA ÒâÙä<Ù fäí½ <´VXîä ÒhùG XîôËâ
dH* êV {ô¬âiÒô Xâî íÒcî{ ¬â* OÆæ XÈî{ä Vâ d¬äôä {SÒâf 1 dØßä dH ßäHô ßÌ d¬Gâ ß{Gâ fÆ¾ úâËG
íÒcî{ ¬â* <GÒäV {SäIË Xîô <_òä dH $
ÙäÙõ ¬G ¬ä_ä Ëd¤ óâîuôòâ, ´d¤ ßä{H BXî ßG¼Ë $
Vd´H* Väâ VÙèOÆæ <¬Áòä, ´ÆO-´ÆO óîäO ÒV¶Ë $$ 68 $$
<´V <G<ÒùXîÁ{äÒíä ¬â* V´äËAò, <Ò´äËAò, íÒOË oâÙ Vâ ô<dË ß{äô ß{Gä dA
íÒcî{ dH Òdä¶ dA ¬G Xîäâ V¶XîÁ{-<ÒXîÁ{ Vâ ô<dË XîôXâî <ú¼ËG XîôGä úä<dB $ BâVä XîôGâ Vâ dA
d¬â* VÙèOÆæ-XÈî{ä Vâ Òd ß¨HË ßG¼Ë ß{Gä íÒcî{ Vd´ dA {SäIË däâ Oòä dH $ ßÌ d¬ êVXâî
Vä <Gô¶Ëô Vd´äÒíä cî{ ÒV¼Ë ¬â* ÌS@äG¼Ù Xîä ßGÆoÒ cî{ óîäO ]â_Ëâ dH* $
ÙäÙõ VÙèOÆæ ¬ä_ä ¬G <Ùòä, {ÒG VÆô<Ë VÂ¶ {äâk $
<ÌG dääâ* <Gf <ÙG ´{H, {ô¬ ´ä{ òÂ¶ däâk $$ 69 $$
VÙèOÆæ Gâ ¬G-¬<hòä Xîäâ ÒÈ<¸ ¨äôä iÒäV-{SiÒäV cî{ TäOâ ¬â* <{ôäâXîô <ÌGä dA dääâ* Vâ
ÒÈ<¸ ¨äôä dA ß´{ä-´ä{ ´{Gâ Xîä ê{Ùâf <Ùòä dH $ d¬ oA ÒÈ<¸ Vâ dA <G<f <ÙG ß´{ä-´ä{
´{Ëâ dH* $ ê¸¬ ´ä{ kVA {SXîäô däâËä dH $
ÙäÙõ ¬G óîXî[ô ¬ä¶dA* dØßä, oAËô _Aòä oâ] $
fÄÙ OdH OÆæÙâÒ Xîä, ¬ä¤Oâ oA] ß_â] $$ 70 $$
d¬äôä ¬G oAËô dA OÆæÙâÒ Xâî fÄÙäâ* Xîä ·äG OSdh XîôXâî Ëä GäGä Vä¶VäuôXî ÒäVGä
cî{ øô Xîäâ ¦òäO XîôXâî, ßV¶OËä cî{ oâÉ Xîäâ _âXîô VäTÆ ÌG Oòä dH ßäHô _â]Ì¾ G däâ VXâî,
êV {ôÌS@ Xîä VäÇä¦Xîäô cî{A <oÇä ¬ä¤OËä dH $
ÙäÙõ ¬G óîXî[ô VÙèOæ
Æ <Xîòä, Xîd V¬eäòä ·äG $
<Giú_ ßäVG ÌHV Xîô, ßXî_ {ÆæÉ Xîä ®òäG $$ 71 $$
VÙèOÆæ Gâ ß{Gâ ·äG-XîG Xâî ¨äôä V¬eä Xîô d¬äôâ ¬G Xîäâ oAËô dA ÒäVGä ô<dË
XîôXâî VäTÆ ÌGä <Ùòä dH $ ßÌ Òd BXîäOSËä cî{ <Giú_ ßäVG {ô ÌHl> XîôXâî Xî_ä-<ÒoäO
ô<dË {ÆæÉ Xâî ®òäG ¬â* NíË ôdËä dH $
ÙäÙõ ¬G óîXî[ô Ó H* ôgä, VÙèOÆæ _Aòä _äk $
ßd <G<f _äOä BXî VäH*, Vd´1 fÂ¼ò2 ôV ]äk $$ 72 $$
ßÌ d¬äôä Vä¶VäuôXî ÒäVGäßäâ* Vâ ô<dË VäTÆ ¬G V¶Väô ¬â* ´äGâ Vâ æXî Oòä dH $ êVâ
VÙèOÆæ Gâ {ô¬âiÒô ¬â* _Oä <Ùòä dH $ ßÌ Òd <ÙG ôäË ß¨HË ÌS@-<ú¼ËG ¬â* dA _OXîô
<G¨ù¼¨äÒíä1 ¬â* <G<ÒùXîÁ{ 2 ÌS@äG¼Ù-ôV Xîä dA ßäíÒäÙG XîôËä ôdËä dH $
ÙäÙõ ¬G óîXî[ô BâVâ oòä, VÙèOÆæ Xâî {ôVäÙ $
´dä¶ Xîä ä _äOä Ëdä¤, vÂ>µ>â ÒäÙ <ÒÒäÙ $$ 73 $$
VÙèOÆæ Xî[ XÈî{ä Vâ d¬äôä ¬G êÓî {SXîäô VäTÆ däâ Oòä dH ßäHô ßÌ <´V úâËG ßä¦¬ä Xî[
V¸ä Vâ V<XSîò däâXîô Vä¶VäuôXî <ÒÉòäâ* ¬â* ´äËä ä êVA ßä¦¬ä Xâî íÒcî{-<ú¼ËG ¬â* _O Oòä
dH ßäHô V¶{Âhù ÒäÙ <ÒÒäÙ vÂ>µ> Oòâ dH* $
Gä øô ôgä G ÒG Oòä, Gä XÆîv> <Xîòä Xî_âf $
ÙäÙõ ¬G dA* ¬G <¬Áòä, VÙèOÆæ Xâî ê{Ùâf $$ 74 $$
´HVâ V¼òäVA Xîäâ ÒG Xâî fAË, ßäË{, ÒäË, ÒÈ<bµ> ßä<Ù Xâî VdG Xîä ¢_âf ßäHô OÈdí
Xîäâ øô Xâî ¢_âf êl>äGâ {ªËâ dH*, ÒHVâ d¬äôâ ¬G Gâ øô-ÒG Xâî ¢_âf GdA* VdG <Xîòâ $ VÙèOÆæ Xâî
ê{Ùâf ¨äôä ¬G dA ¬G ¬â* VäTG XîôGâ Vâ d¬äôä ßä¦¬ä, {ô¬ä¦¬ä ¬â* ßoâÙ cî{ Vâ <¬_ä dH $
oS¬ <Ò®Ò¶V
ÙäÙõ òdØ ¬VAË1 òdØ ÙâdØôä2, VÙèOÆæ <Ùòä <Ù]äk $
oAËô Vâ Ò ä Ì¶ Ù OA, Ìädô Xîädâ ´äk $$ 75 $$
´äâ _äâO úÂGä {¦ô Vâ ÌGâ ¬¶<Ùô Ò ¬Ní´Ùäâ* ¬â* dA kùiÒô ¬äGËâ dH* êGXîä oS¬ Ùõô Xîô ôdâ
dH* #- d¬â* Ëäâ VÙèOÆæ Gâ òd fôAô dA ¬Ní´Ù 1 ßäHô ¬N¼Ùô2 ÌËäXîô ê{Ùâf <Ùòä dH <XîV¿úä
ê{äVGä-OÈd Ëäâ fôAô Xâî oAËô ß¼Ë:Xîôh dA dH, ¬G Xîäâ BXîäOS XîôXâî oAËô dA VâÒä-oN¢Ë
Xîôäâ, {SoÆ Xâî <_B Ìädô ¢òäâ* oµ>XîËâ däâ ?
XîíËÂuôòä ¬ÈO
ÙäÙõ ¬¶eâ úâ_ä ¬¶e OÆæ, ¬¶eâ dA ê{Ùâf $
Ìädô YÂ > Y>H * ÌäÒôâ , ´µ>ä ÌTäòâ Xâ î f $$ 76 $$
´HVâ XîíËÂuôòä ¬ÈO Xî[ Gä<o ¬â* XîíËÂôA däâËA dH ßäHô Òd êVâ Ìädô øäV ßä<Ù ¬â* ]äâ´Ëä
dH, ÒHVâ dA ê{äíò Xîäâ Ìädô ]äâ´Gâ Òä_äâ* Xîä oS¬ Ùõô Xîô ôdâ dH*oAËô VäNKÒXî a¾äòÆÓî <ú¸
dA <fbò dH, ·äG òÆÓî ¬G dA OÆæ dH, <Òúäô dA ê{Ùâf dH, ßä¦¬íÒcî{ ÌS@ dA ê{äíò dH, <Xî¼ËÆ
ß·äGA ´G Xâîfäâ* Xî[ ´µ>ä ÌÑäGä ßä<Ù oâÉ ÌGäXîô ÌS@ Xîäâ Ìädô Ùâfä¼Ëôäâ* ¬â* ]äâ´Ëâ dH* $
¬G Xîä Ù¬G
¬G Xîä ¬íËXî ¬Â¶<«>òâ, Xîä¬ XSîäâT Xâî Xâîf $
ÙäÙõ <ÒÉH <ÒXîäô VÌ, VÙèOÆæ Xâî ê{Ùâf $$ 77 $$
´äâ OÆæ däâGâ òäâyò G däâXîô oA Nfbò ÌGäËâ dH* ê¼dâ* Xîd ôdâ dH*VÙèOÆæ Xâî ê{Ùâf ¨äôä
ß{Gâ ¬G Xâî <¬»òä ßd¶Xîäô cî{ <fô Xâî Xîä¬, XSîäâT, <ÒÉò-<ÒXîäôä<Ù VÌ Xâîf Xîäµ> XîôXâî
{S¬ êVâ dA <fbò ÌGäßäâ $
ÙäÙõ {ªÙä oô¬ Xîä, ôgä VXî_ øµ> v>äk $
OÆæ Oäâ<Ò¼Ù XÈî{ä XîôH*, Ëäâ Vd´H* dA <¬µ> ´äk $$ 78 $$
VoA Xâî ß¼Ë:Xîôh ¬â* ß·äG cî{ {ªÙä _Oä dH $ òd ß¼ò <XîVA oA ê{äò Vâ dµ>Gâ
Òä_ä GdA* dH <Xî¼ËÆ OÆæ ßäHô Oäâ<Ò¼Ù ò<Ù XÈî{ä Xîôâ* Ëäâ ßGäòäV dA dµ> ´äËä dH $
VÂ¯¬ ¬äOù
ÙäÙõ <´<d* ¬Ë VäTÂ ê¾ôH*, Väâ ¬Ë _Aòä fäâT $
¬G _H ¬äôO ¬Â_ Od, òd VÙèOÆæ Xîä {ô¬äâT $$ 79 $$
79-80 ¬â* ßä¼Ëô VäTGä cî{ VÂ¯¬ ¬äOù Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*ÌS@ ¬â* ÒÈ<¸ _OäGä
cî{ <´V ßä¼Ëô VäTG ¬äOù ¨äôä V¶Ë ´G V¶Väô Vâ {äô dØòâ dH*, ÒdA d¬Gâ ]äâ´ <_òä dH $
Xîäôhd¬äôâ VÙèOÆæ Xîä oA òdA ê{Ùâf ä <Xî ¬GäâÒÈ<¸ Xîäâ ÌS@ ¬â* _ò XîôGâ Xâî VdA ¬äOù Vâ
dA ß{Gâ ßä<Ù Xîäôh ÌS@ Xîäâ ßoâÙ cî{ Vâ {SäIË Xîôäâ $
ÙäÙõ Väâkù ¬äôO ¬G Ogä, <´<d¤ ¬äôO <¬<_òâ ´äk $
ÒâÙ XÆîôäGäâ* Gä Xîgä, Väâ OÆæ <Ùòä <Ù]äk $$ 80 $$
<´V <GbXîä¬ ÌS@-<ú¼ËG cî{ ¬äOù Vâ ú_Xîô ·äG ¨äôä ÌS@ ¬â* ßoâÙ cî{ Vâ <¬_Ëâ dH*,
ÒdA ¬äOù d¬äôâ ¬G Gâ OSdh <Xîòä dH $ ÒâÙ XÆîôäGä<Ù Gâ <´VXîä ""òd GdA*, òd GdA*'' Xîd Xîô
ÒhùG <Xîòä dH, êVA ÌS@ Xîä VäÇä¦Xîäô d¬â* VÙèOÆæ Gâ Xîôä <Ùòä dH $
<Òúäô
¬G oÆÒO¶ 1 òdØ <ÒÉ oôä, <G<ÒùÉ ¢òäâ* dA G däâk $
ÙäÙõ <¬Áòä OÆæ OäæªA2, <G<ÒùÉ Xî[òä Väâk $$ 81 $$
81-83 ¬â* ¬G Xîäâ <ÒXîäô ô<dË XîôXâî {SoÆ ¬â* _OäGâ Xîä <Òúäô <Ù]ä ôdâ dH*òd ¬G
cî{ V{ù1 oäâO-ÒäVGä-<ÒÉ Vâ oôä dH; OÆæ XÈî{ä <ÌGä <XîVA {SXîäô oA <G<ÒùÉ G däâ VXâîOä $
d¬Xîäâ Ëäâ ·äG cî{ Oäcîª (V{ù <ÒÉGäfXî) ¬¶½ Xâî ·äËä ·äGA 2 OÆæ <¬_ Oòâ â, ê¼dA¶Gâ ê{Ùâf
¨äôä kVâ oäâO-ÒäVGä <ÒÉ Vâ ô<dË <Xîòä dH $
BËä Xî[´â ßä{ H*, ËG ¬G êG¬G1 _äk $
{¶ú V¬äTA ôä<]òâ, Ùõ´ä Vd´ VÆoäk $$ 82 $$
VäTXî íÂ_ fôAô Xîäâ ßäVGä<Ù ¨äôä ß{Gâ ßTAG Xîôâ $ {¶ú ·äGâN¼jòäâ* Xîäâ <GOSd
XîôXâî ß¼Ë¬Æù]Ëä cî{ V¬ä<T ¬â* ô¢]â, ¬G Xîäâ V¬ä<T1 ¬â* _OäÒâ $ kËGä VäTG ß{Gâ Vâ <Xîòä
´äBOä ËÌ ß¼ò òäâO-Çâ¬ cî{ Ìäg Xîäòù íÒäoä<ÒXî dA däâËä ôdâOä Ëä ßoâÙ ·äG däâXîô
ÌS@-VäÇä¦Xîäô cî{ ßä¼Ëô Xîäòù oA OÆæ Xâî V¶XâîË ¬ä½ Vâ Vd´ dA däâ ´äBOä $
ÙäÙõ ÁÒ ´¶´ä_äâ* {ª Oòä, ê_eä GäH ¬h VÂË $
Xîäâkù kXî VÆ_eâ VäÒTäG, OÆæ ÌäkXî ßÒTÂË $$ 83 $$
ÁÒ ÓË Xâî <ÒÉò ßäHô XSîäâTä<Ù cî{ ´ä_äâ* ¬â* ó¤îV Oòä dH $ kVXî[ Ní<Ë GäH ¬h VÂË
ê_eGâ Xâ V¬äG däâ Okù dH $ ´HVâ GäH ¬h VÂË Xîäâ Xîäâkù <Òô_ä THòùÒäG áòN¢Ë dA VÆ_eä VXîËä
dH, ÒHVâ dA ¬G Xî[ ÒäVGä Xîäâ Gbµ> XîôGâ ¬â* VäÒTäG Xîäâkù BXî <Òô_ä ßÒTÂË VäTXî dA OÆæ-
ÒúG-<Òúäô ¨äôä ÓË Xâî Ì¶TGäâ* Vâ ß{Gâ Xîäâ VÆ_eä VXîËä dH $
¬G <GôäâT
ú¶ú_ úd¤Æ <Ù<f ´äË dH, OÆæ ÌäkXî VÂ¶ Ìä¶<T $
ÙäÙõ V¶O<Ë VäTÆ Xî[, {äô-ÌS@ VÂ¶ V¶<T $$ 84 $$
84-94 ¬â* ¬Gäâ <GOSd <ÒÉòXî <Òúäô <Ù]ä ôdâ dH*òd ú¶ú_ ¬G VÆ]äâ* Xâî <_B úäôäâ*
<Ùfäßäâ* ¬â* ´äËä dH $ kVâ ÒHôäyò {STäG OÆæ ÒúGäâ* Xâî <Òúäô ¨äôä Ìä¤TXîô ôäâXîäâ ßäHô V¶Ëäâ* Xî[
V¶O<Ë ¨äôä {ôÌS@ Xâî <ú¼ËG ¬â* _Oäßäâ $
OÆæ ß¶XÆîf ¬äGâ GdA*, êÙ¬Ù1 ¬äËä ß¶T $
ÙäÙõ ¬G úâËH GdA*, Xîä_ G Ùâ]H ó¶îT $$ 85 $$
òd ¬G ê¦{ ¬â* O¬G XîôXâî <ÒÉò-¬Ù Vâ ¬ËÒä_ä däâXîô ß¶Tä däâ ôdä dH, ´¼¬ä<Ù oò
Xâî {SÙfùXî OÆæ Xâî fÄÙ-ß¶XÆîf Xîäâ oA GdA* ¬äGËä $ ÒËù¬äG Xâî ÙØ:]äâ* Xîäâ Ùâ]Xîô oA XîÁòähäù
VäÒTäG GdA* däâËä ßäHô G Xîä_ Xâî ó¤îÙâ Xîäâ dA Ùâ]Ëä dH $
ÙäÙõ ¬äôâ <ÌG ¬äGâ GdA*, òd ¬G duô Xî[ ßäG $
·äG ]ªO OÆæ ÙâÒ Xîä, Ëä V¶O VÙä VÆ´äG $$ 86 $$
òd ¬G OÆæ Xâî ê{Ùâf Vâ <GOSd Xîôâ <ÌGä, ""<G<É¾ ¬â* G ´äXîô <Ò<dË <ÒÉòäâ* ¬â* dA
´äò'' òd duô Xî[ ¬òäù Ù ä oA GdA* ¬äGËä, {S ä ò: <G<É¾ ¬â * dA ´äËä dH $ kV<_B
dâ VÆ´äG VäTXî ! OÆæÙâÒ Xîä ·äG-] ß¼Ë:Xîôh-díË ¬â* _âXîô kVXâî Vä VÙä òÆ¾ XîôËâ
dØB kVâ ÌS@ <ú¼ËG ¬â* _Oä $
´dä¶ ËH* ¬G êl> ú_â, óâîuô Ëdä¶ dA ôä] $
Ëd¤ ÙäÙõ _H _AG Xîô, VäTÆ XîdH* OÆæ Vä] $$ 87 $$
dâ VäTXî ! VÙèOÆæ Xâî ÌËäòâ dØòâ ÌS@ <ú¼ËG cî{ ßRòäV Vâ êl>Xîô ¬G <ÒÉòäâ* Xî[ ßäâô
´äò ËÌ ""<ÒÉò-{SÒÈ<¸ ÙØ]Ù ßäHô ÌS@-<ú¼ËG {ô¬ VÆ]Ù dH'' k¦òä<Ù OÆæ-ÒúGäâ* Xî[ VäÇA
ÙâXîô {ÆG: ÌS@-<ú¼ËG ¬â* dA ¬G Xîäâ _Oä ßäHô êVA ÌS@ ¬â* ¬GäâÒÈ<¸ _AG Xîô $ V¶Ë ´G oA
¬Gäâ-<GOSd Xîä òdA ê¸¬ ê{äò XîdËâ dH* $
ÙäÙõ ¬G dA VÂ¶ ¬_ Fî{´H, ¬G dA VÂ¶ ¬_ Täâk $
VA] ú_â OÆæ VäTÆ Xî[, Ëäâ ËÂ <G¬ù_ däâk $$ 88 $$
¬G ¬â* <G<É¾ <ÒÉò-ÒäVGä ê¦{¼G däâGâ Vâ ¬G Vâ dA {ä{ ê¦{¼G däâËâ dH* ßäHô <G<É¾
<ÒÉòäfä Xâî ¦òäO {ÂÒùXî ¬G ¨äôä ÌS@-<ú¼ËG Vâ {ä{ Täâòâ ´äËâ dH* $ ò<Ù ËÂ VÙèOÆæ ßäHô V¶Ëäâ*
Xî[ <fÇä Xâî ßGÆVäô VäTG XîôâOä Ëäâ ¬_, <ÒÇâ{, ßäÒôh Vâ ô<dË däâXîô <G¬ù_ ÌS@ cî{ dA
ÌG ´äòâOä $
ÙäÙõ Xî¿v>{ ß{Gâ Xîô <_òâ, ¬G k¶jA <G´ l>äHô $
Gä¬ <Gô¶´G _äO ôdØ, {SähA {ôdô ßäHô $$ 89 $$
´HVâ oò Xî[ V¶oäÒGä däâGâ {ô Xî¿v>{ ß{Gâ ß¶O ß{GA Y>ä_ Xâî GAúâ _â ßäËä dH, ÒHVâ
dA ß{Gâ ¬G kN¼jòäâ* Xîäâ <ÒÉòäfä Vâ ]â*úXîô ßä¦¬íÒcî{ <G´ íäG ¬â* _â ßäËä dH ÒdA ê¸¬
VäTXî dH $ ßË: dâ {SähA ! ß¼ò VÌ Xîäâ ¦òäO Xîô BXî uGô¶´G ÌS@ Xâî Gä¬ <ú¼ËG ¬â* dA _Oä
ôd $
¬G Xâî ¬ËH VÌ Xîäâk ]â_â, OÆæ¬Æ] <Ìô_ä Xîäâk $
ÙäÙõ ¬G Xî[ ¬äGâ GdA*, VÙèOÆæ Xîä <fÉ Väâk $$ 90 $$
VoA ¬G Xî[ k¿v>äGÆVäô <ÒÉòäâ* ¬â* ô¬h XîôËâ dH* $ OÆæ-ÒúGäâ* ¬â* ðÑ a¾ä ô] Xîô ¬G Xî[
<ÒÉòäfä ¦òäOGâ Òä_ä Xîäâkù <Òô_ä dA VäTXî däâËä dH $ ´äâ ¬G Xî[ ßGÆ<úË ÌäË GdA* ¬äGËä
ßäHô OÆæ-ê{ÙâfäGÆVäô ú_Ëä dH, ÒdA VÙèOÆæ Xîä V¿úä <fbò dH $
VÌ ÁÒäâ* Xîäâ ¬G l>Oâ, ¬G Xîäâ <Òô_ä Xîäâk $
ÙäÙõ OÆæ Xâî ·äG VäH*, Vä¶kù V¼¬Æ] däâk $$ 91 $$
<ÒÉòäfä ¨äôä VÌ ÁÒäâ* Xâî ßä¦¬-·äG TG Xîäâ ¬G l>OËä dH, ¬G Xâî VÒùíÒ <ÒÉò
VPÌ¼T cî{ TG Xîäâ Xîäâkù <Òô_ä VäTXî dA l>OËä dH $ ¬G Xîäâ l>OGâ Xâî <_B OÆæ-·äG <Òúäô
¨äôä ÌS@-{ôäòh däâGä úä<dB $
ÙäÙõ BXî VÂ¶ _H _AG däâGä, VÌH VòäG{ òâd $
VÙèOÆæ VäTÂ XîdË dH*, {ô¬ ËKÒ ´{ _âd $$ 92 $$
V´äËAò, <Ò´äËAò, íÒOË oâÙ ô<dË ÌS@ Xâî <ú¼ËG ¬â* _OXîô ÌS@ ¬â* dA ÒÈ<¸ ¨äôä
_AG däâGä úä<dB $ òdA VÌVâ ß<TXî úËÆôËä dH, VÙèOÆæ ßäHô V¶Ë´G oA òdA XîdËâ dH* <Xî
ß´{ä ´ä{ ´{ Xîô {ô¬ ËKÒ ÌS@ Xîäâ {SäIË Xîô $
VÙèOÆæ fÄÙ <ÒÒâXî <ÌG, V¶ò¬ ôdä G ´äk $
ÙäÙõ ·äG <Òúäô <ÌG, <ÒÉò d_äd_ ]äk $$ 93 $$
VÙèOÆæ Xâî <ÒÒâXî {Âhù fÄÙäâ* Xâî <ÌGä V¶ò¬ Vâ GdA* ôdä ´ä VXîËä, Xîäôh V¦òäV¦ò Xâî
<Òúäô <ÌGä OSäg ßäHô ¦òäJò Xîä ·äG GdA* däâËä ßäHô ·äG <ÌGä ßV¦ò Vâ dµ>Xîô V¦ò ¬â* GdA*
_OËä $ ßË: ·äG-<Òúäô <ÌGä <ÒÉò cî{ ¬dä<ÒÉ dA ]äËä dH $
øô-øô øµ> XîäâÁdõ ú_â, ß¬A ¬däôV ´äk $
ÙäÙõ OÆæ Xâî ·äG <ÌG, <ÒÉò d_äd_ ]äk $$ 94 $$
{S¦òâXî íÂ_ fôAô cî{ øô Xâî oAËô ß¼Ë:Xîôh ¬â* V¶XîÁ{-<ÒXîÁ{ cî{ XîäâÁdõ ú_Ëä
ôdËä dH, êVVâ ß¬ô ÌGäGâ Òä_ä ÌS@äG¼Ù cî{ ¬dä-ôV, <ÒÉò {È»ÒA ¬â* {ª Xîô Ùõ<ÉË däâ ôdä dH,
êVXîä ßGÆoÒ Ëäâ <ÒÉòäâ* ¬â* oA däâËä dH <Xî¼ËÆ ß·äG-ÙäâÉ Vâ òÆÓî däâGâ Vâ ¬ÆN¢Ë cî{ ß¬ôKÒ GdA*
Ùâ VXîËä $ OÆæ-·äGäâ{Ùâf <ÌGä êV ¬däôV Xîäâ G ´äGGâ Xâî Xîäôh {SähA <ÒÉò cî{ ¬dä<ÒÉ dA
]äËâ dH* Òä GäôA-{ÆæÉ Xî[ Xîä¬ {STäG <XSîòä cî{ XîäâÁdõ ú_Ëä dH, êVVâ ÒAòù cî{ ¬däôV Gbµ>
däâËä ôdËä dH $
<fbò {SÌäâT
VÙèOÆæ fÄÙ ê_¶ø Xîô, ´<G Xîäâkù <fÉ ´äk $
ÙäÙõ {O-{O Xîä_ dH, ´dä¤ ´äk Ëd¤ ]äk $$ 95 $$
95-99 ¬â* <fbò Xîäâ <fÇä Ùâ ôdâ dH*<GbXîä¬ Xî¬ù XîôGâ Xî[ ßä·ä cî{ VÙèOÆæ fÄÙ
Xîäâ êÁ_¶øG XîôXâî <XîVA oA <fbò Xîäâ VXîä¬ Xî¬äâÍ ¬â* {SÒÈ¸ GdA* däâGä úä<dB, ò<Ù VXîä¬ Xî¬ù
XîôâOä Ëäâ êVXâî <_B {Ù-{Ù {ô Xîä_ NíË dH, Òd ´dä¤ oA ´äòOä Òdä¤ dA êVâ ]ä ´äòOä $
VÙèOÆæ Ìô´â <fÉ Xîôâ, ¢òäâ* Xîô Ì¶úâ Xîä_ $
Ùd uÙ<f Ùâ]Ë Ìd Oòä, {ähA óîäâªA {ä_ $$ 96 $$
<´G <G<É¾ Xî¬äâÍ Xîäâ VÙèOÆæ <GÉâT XîôËâ dH*, ê¼dA* Xîäâ ò<Ù <fbò Xîôâ Ëäâ <óîô Òd ´¼¬-
¬ôh cî{ Xîä_úXSî Vâ XHîVâ ÌúâOä ? ´HVâ Ìä¤T ËäâªGâ {ô ´_ Ùâ]Ëâ 2 dA Ìd ´äËä dH ÒHVâ dA
fäí½ Ò V¶Ëäâ* Xî[ Ìä¤TA dØkù ¬òäùÙä ËäâªGâ Vâ êVXîä ¬G Ùâ]Ëâ 2 dA Ùf kN¼jòäâ* Xâî <ÒÉò cî{ Ùfäâ*
<Ùfä ¬â* oäO ´äËä dH $
ÙäÙõ VÙèOÆæ XîdH VÆ <fÉ Xîôâ, VÌ <VT Xîäô´ däâk $
ß¬ô ßoò {Ù {äkòâ , Xîä_ G _äOâ Xîäâ k $$ 97 $$
ò<Ù <fbò VÙèOÆæ Xâî XîGäGÆVäô o_A oä¶<Ë VäTG Xîôâ Ëäâ êVXâî áòäÒdäuôXî Ëä
{äô¬ä<ùXî VoA Xîäòù <V¾ däâ ´äòâ*Oâ ßäHô ß¼Ë ¬â* Òd ß¬ô ßoò ÌS@ íÒcî{ Xîäâ {SäIË däâ
´äòOä, <óîô êVXâî Fî{ô <XîVA {SXîäô oA Xîä_ Xîä ´äâô GdA* ú_âOä $
ÙäÙõ ´â Vä<dÌ Xîäâ oäÒâ GdA*, Väâ d¬ ËH* ´<G däâk $
VÙèOÆæ _ä´â ßä{hä, VäTÆ G ¬äGâ Xîäâk $$ 98 $$
´äâ-´äâ V¶XîÁ{, ÒúG-áòÒdäô ßäHô Xîäòù {SoÆ Xîäâ ß¿v>â G _Oâ* Òâ d¬ Vâ GdA* däâGâ
úä<dB $ êGXâî XîôGâ Vâ ß{Gâ VÙèOÆæ _NJ´Ë däâ*Oâ ßäHô V¶Ë ´G oA ê¼dâ* <XîVA oA {SXîäô Vâ
ß¿v>â GdA* ¬äGâ*Oâ $
ÙäÙõ "dõ¶' Xî[ l>ädô "dH' Xîdäâ, "ËG' Xî[ l>ädô "ËÂ¶' $
"ôA' Xî[ l>ädô "Á' Xîdäâ, ·äG OÆæ Xîä òäâ* $$ 99 $$
"¬H* íÒË¶½ Xî¸äù d¤Â' BâVä ß<o¬äG <G´ Ùâd ¬â* ¬Ë Xîôäâ ßäHô kV "d¤Â' Xâî íäG ¬â* "dH'
Xîdäâ ßäùËè kùiÒô dA VÒù V¬ù dH, êVXî[ V¸ä Vâ dA VÌ XÆîv> däâËä dH $ BâVä XîdXîô ß{Gâ
{uô<¿v>¼G ßd¶Xîäô Xîäâ dµ>äßäâ $ {uô<¿v>¼G ßd¶Xîäô Xîä ßäTäô ´äâ VÂ¯¬ "ËG' êVXâî íäG ¬â*
oA "ËÂ' Xîdäâ ßäùËè ¬G, ÌÆ<¾ ßä<Ù Xîäâ V¸ä ÙâGâ Òä_ä oA ËÂ kùiÒô dA dH $ "ôA' (ß<Òxä) Xâî
íäG ¬â* oA "Á' Xîdäâ ßäùËè ÁÒ Xîä ÒäíË<ÒXî íÒcî{ ÌS@ dA dH, BâVä Xîdäâ $ kV {SXîäô
"íÂ_, VÂ¯¬ ßäHô Xîäôh' ß<Òxä Xîäâ ¦òäO Xîô ß¨HË ÌS@ Xîä dA <ú¼ËG Xîôäâ $ OÆæ {SÙ¸ ·äG
kV {SXîäô dA ÌËäËä dH $ {SV¶O XîäBXî OäòXî ÙäÙõÁ Xâî {äV ß{Gä Òäx Ì´äËâ dØòâ-dõ¶õ dõ¶,
ËG ËG, ôA ôA, XîôXâî íÒô Ìä¤TGâ _Oä ä $ êVA V¬ò òd Vä]A Xîd Xîô OäòXî Ëä VoA
VoäVÙäâ* Xîäâ ê{Ùâf <Xîòä ä $
OÆæ-·äG
ÙäÙõ {¶úäâ* íÒäÙA {¶ú <Ù<f, {¶úâ {¶úäâ¶ Ìäµ> $
ËÌ _O Xîdä G Xî[<´òâ, Od OÆæ <Ù]äòä øäµ> $$ 100 $$
100-101 ¬â* kN¼jòäâ* Xîäâ ß¼Ë¬Æù] XîôGâ <ÒÉòXî OÆæ Xîä ·äG <V]ä ôdâ dH*{¶ú
<ÒÉòäâ* Xîä íÒäÙ _âGâ Òä_A {¶ú ·äGâ<¼jòä¶ ß{Gâ 2 <ÒÉò cî{ {¶ú <Ùfä ¬â* ´äËA dH* $ {ä¶úäâ* BXî
¬äOù Vâ GdA* ú_ VXîËA* $ kG {¶úäâ* Xâî {¶ú <ÒÉò cî{ {ä¶ú dA ¬äOù dH¶ $ kGXîä XîdGä ËÌ ËXî
íÒAXîäô GdA* XîôGä úä<dB ´Ì ËXî òâ OÆæ Xâî ÌËäòâ dØòâ ÌS@-VôäâÒô Xâî ÌS@ <ú¼ËG cî{
øäµ> Xîäâ OSdh G Xîô _â* $ ÌS@-{ôäòh däâGâ {ô Ëäâ íÒäoä<ÒXî dA ß¼Ë¬Æù] ôdâ*OA, <G<É¾ ¬â* GdA*
´ä VXâ*îOA $
ÙäÙõ {¶ ú äâ * BXî ¬Ë, {¶ ú äâ * {Â ô â Vä $
{¶úäâ* <¬_ V¼¬Æ] oòâ, ËÌ {¶úäâ* OÆæ Xî[ Ìäµ> $$ 101 $$
OÆæ-·äGäâ{Ùâf ¨äôä {¶ú ·äGâN¼jòä¶ BXî ¬Ë däâGâ _OA A*, êVA ßÒíä ¬â* d¬Gâ {ä¶úäâ*
Xîäâ BXî Vä dA ÌS@ íÒcî{ ¬â* _Oäòä ä $ BâVä XîôGâ Vâ dA {ä¶úäâ* ·äGâN¼jòä¶, ¬G, ÌÆ<¾ ßä<Ù
ÌS@-{ôäòh dØòâ â $ VäTXîäâ* Xîäâ oA úä<dòâ <Xî´Ì kN¼jòä<Ù ÌS@-{ôäòh däâ¶ ËÌ dA
V¬eâ* <Xî kG {¶ú kN¼jòä<Ù Gâ OÆæ Xîä ÌËäòä dØßä VäTG ¬äOù OSdh Xîô <_òä dH $
VÙèOÆæ-<Ò¬Æ] ·äG
ÙäÙõ ËäËä _äâdä <Ëhâ VÂ¶, ¢òäâ* Xîô {Xî¡ä ´äk $
OdG O<Ë VÂ e â GdA* , OÆ æ GdA* ÌÂ e â ßäk $$ 102 $$
VÙèOÆæ-<Ò¬Æ] ·äG Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*´HVâ ËIË _äâdä ËÈh Vâ <XîVA {SXîäô oA GdA*
{Xîªä ´ä VXîËä ÒHVâ dA Xîä¬ä<Ù Vâ Ë{ä dØßä {ô¬ <Ò<ÇIË ¬G, ËAù, ÒSË,ÙäGä<ÙXî VäTäôh
VäTGäâ* Vâ <GOSd Ëä fä¶Ë GdA* <Xîòä ´ä VXîËä $ ¬G Xîäâ <GOSd XîôGâ Xî[ ßRòäV ÒHôäyòä<Ù,
ßä¶Ëô VäTG cî{ OdG O<Ë íÒò¶ Xîäâ Ëäâ Ì<d¬Æù] däâGâ Vâ ÙA]ËA GdA* ßäHô OÆæ Xâî {äV ßäXîô
{Âv>Ëä GdA* $ BâVâ áò<Óî Xîä ¬G XHîVâ <GOSd däâ VXîËä dH ?
OÆæ-¬Æ] XîVäHµ>A
ÙäÙõ ßÒOÆh OÆh Xîô ¬äGâ OÆæ Xâî, Väâkù <fbò VÆ´äG $
VÙèOÆæ ßÒOÆh ¢òäâ* Xîôâ, V¬eâ Väâk VòäG $$ 103 $$
103-106 ¬â* OÆæ-{SÙ¸ VäTG Xîbµ> Xîä ôdíò ÌËä ôdâ dH*VäTG XîôäGâ ¬â* XSÂîôËä
ßä<Ù OÆæ Xâî ÙäâÉäâ* Xîäâ oA ´äâ OÆh dA ¬äGËä dH, ÒdA ÌÆ<¾¬äGè <fbò Xîd_äËä dH $ ´äâ BâVâ
V¬eËä dH <XîVÙèOÆæ ßÒOÆh XHîVâ Xîô VXîËâ dH*, ÒdA úËÆô dH $
VäâGâ VâËA ÒHô ¢òä, ¬äôâ øh Xâî øäk $
ÙäÙõ Xîäµ> Xî_¶Xî VÌ, ôä]â X¶îl> _Oäk $$ 104 $$
VäâGA Xîä VäâGâ Vâ ¢òä ÒHô dH ? ßäùËè GdA*, Ëäâ oA VäâGâ {ô êVXîäâ fÆ¾ XîôGâ Xâî <_B øh
Xâî {Sdäô XîôËä dH Ëä Ë{ä-Ë{ä Xîô êVXîä VÌ ¬H_ Ùõô XîôËä, ßäHô oÂÉh ÌGä Xâî X¶îl> ¬â*
{dGGâ òäâyò ÌGä ÙâËä dH ÒHVâ dA OÆæ oA <fbò Xîä "¬_, <ÒÇâ{, ßäÒôh' cî{ Xî_¶Xî Gbµ> XîôGâ
Xâî <_B êVâ VäTG cî{ Xîbµ> ¨äôä fÆ¾ XîôXâî ÌS@ Vâ <¬_ä ÙâËä dH $
{ähA ¬ä¶dA* ôä<]òâ, XîGXî Xî_¶Xî G ´ä<d $
ÙäÙõ OÆæ Xâî ·äG VäH*, Ëäk ß<yG ¬â* Ìä<d $$ 105 $$
VäâGâ Xîäâ <úôXîä_ ËXî ´_ ¬â* ô¢]â¶ Ëäâ oA êVXîä ¬H_ Ùõô G däâOä, <Xî¼ËÆ ßNyG ¬â* «>ä_Xîô
Ë{äGâ Vâ fAøS dA fÆ¾ däâ ´äBOä $ ÒHVâ dA ò<Ù <fbò Xîäâ <G<É¾ <ÒÉò-´_ ¬â* dA ô¢]ä ´äòOä
ßäùËè <ÒÉò-oäâO Xî[ íÒË¶½Ëä ÙA ´äòOA Ëäâ êVXîä ¬_-<ÒÇâ{ä<Ù Xî_¶Xî XîoA oA Ùõô G
däâOä $ Òd Ëäâ OÆæ-ê{Ùâf ¨äôä <ÒÉòäâ* Vâ <ÒôÓî däâXîô ·äG {SäIË XîôGâ Vâ dA Ùõô däâOä $
ÙäÙõ ¬ä¶dA* ¬Al>ä dâË Xîô, Fî{ô XîªÒä ôä<] $
VÙèOÆæ <fÉ Xîäâ VA] Ùâ, VÌ VäTäâ* Xî[ Vä<] $$ 106 $$
VÙèOÆæ Xîäâ úä<dB<fbò Vâ tÙò ¬â* Ëäâ ß<Ë ¬TÆô íGâd Xîôâ ßäHô ÒähA ¨äôä Xîl>äâô
ÒúG Vâ oò <Ù]äËâ dØòâ <fÇä ÙâXîô VäTG ¬â* _OäÒâ $ VoA V¶Ëäâ* Gâ BâVä dA Xîdä dH $
OÆæ <fbò {SÌäâT
ÙäÙõ <fbò oôäâVâ ßä{hH, däâ Ìäâ_A dØ<Vòäô $
XîdâOä Väâ ÌdâOä, d¬ {d_A XîôH* {ÆXîäô $$ 107 $$
107-110 ¬â* XîdËâ dH* <Xî OÆæ Xî[ <fÇä Xâî ßGÆVäô <fbò Xîäâ VÌ áòÒdäô XîôGä
úä<dB $ OÆæ XîdËâ dH* dâ <fbò ! ß{Gâ Ì_ Xâî oôäâVâ {ô dA VäÒTäG däâXîô Òô, fä{ä<Ù Xîä
ÒúG XîdGä úä<dB $ ´äâ Òô, fä{ä<Ù Xâî ÒúG XîdâOä, ÒdA êVâ {Âôä XîôâOä $ òd d¬ {d_â dA
{ÆXîäô-2 Xîô XîdËâ ßä ôdâ dH*, {Âôä G XîôGâ Vâ V¶Ëäâ* Xî[ <G¼Ùä däâËA dH $ òd Vä]A ßä¬âô ¬â* VÂË Xâî
ÌÙ_â {Æ½ Xîä Òô Ùâ ßäGâ {ô ýOäÁ Xîäâ XîdA A $ {SV¶O Xîä - "ðbµ>ä¶Ë-VÆTä <V¼TÆ'
Ëô¶O 5-56 ¬â* Ùâ]äâ $
ÙäÙõ VÙèOÆæ XîdH VÆ Xî[<´òâ, ´â ËÂ¶ <fbò VÆ´äG $
´d¤ _äòä Ëd¤ _äO ôdØ, ÌÂeâ Xîdä ß´äG $$ 108 $$
dâ <fbò ! ò<Ù ËÂ ÌÆ<¾¬äG, dH ËÌ Ëäâ ´äâ VÙèOÆæ Xîdâ* ÒdA VäTG o_A-oä¶uË Xîô $ dâ
ß´äG ! "kV VäTG Vâ ¬âôä XîÁòäh däâOä òä GdA*' BâVA f¶Xîä ¢òäâ* XîôËä dH ËÂ Ëäâ a¾ä{ÂÒùXî OÆæ
Xâî ÌËäòâ dØòâ VäTG ¬â* _Oä ôd, ¢òäâ*<Xî OÆæ Ëäâ XîÁòäh Xîä dA VäTG ÌËäËâ dH* $
OÆæ {d_â ¬G VäH* XîdH, {Av>â GHG Xî[ VHG $
ÙäÙõ <fbò V¬eH GdA*, Xîd V¬eäÒH ÌHG $$ 109 $$
ê¸¬ OÆæ {S¬ aâhA Xâî VäTXî Xîäâ ¬G Xî[ oäÒGä ¨äôä dA ê{Ùâf XîôËâ dH*, ÙõVôA aâhA Xâî
VäTXî Xîäâ Gâ½ Xâî V¶XâîË Vâ $ ËAVôA aâhA Xîä VäTXî Gâ½ V¶XâîË Vâ oA GdA* V¬eËä, ËÌ ÒúG
Xîd Xîô V¬eäËâ dH* $
Xîdâ _]â Väâ ¬äGÒA, VHG _]â Väâ VäT $
¬G Xî[ _]â VÆ ÙâÒËä, ÙäÙõ ßO¬ ßOäT $$ 110 $$
´äâ OÆæ Xâî ê{Ùâf Xîäâ XîdGâ Vâ V¬eËä dH Òd ¬äGÒ dH, ´äâ V¶XâîË Vâ V¬eËä dH Òd VäTÆ
dH ßäHô ´äâ OÆæ Xâî ¬G Xî[ oäÒGä Vâ dA o_A-oä¶<Ë V¬e ´äËä dH, Òd ÙâÒËä dH ßäHô Òd
ÌS@äXîäô ÒÈ<¸ ¨äôä fAøS dA ÌS@ Xîäâ {SäIË XîôXâî ßO¬ ßOäT ÌS@ íÒcî{ dA däâ ´äËä dH $
Xîl>äâôËä
ÙäÙõ Xî<d-Xî<d ¬âôA Áo ôdA, VÆ<G-VÆ<G Ëâôâ XîäG $
VÙèOÆæ Ì{Æôä ¢òä Xîôâ, ´äâ úâ_ä ¬ÂÑ ß´äG $$ 111 $$
<fbò-ÌÆ<¾ Xî[ Xîl>äâôËä <Ù]ä ôdâ dH* $ OÆæ Xîd ôdâ dH* - ê{Ùâf XîôËâ 2 ¬âôA ÒähA ßäHô
VÆGËâ 2 Ëâôâ aÒh Xî Oòâ dH*, <Xî¼ËÆ ÌÆ<¾dAG ß´äG ! ßoA ËXî oA ËÂ GdA* V¬eä $ ò<Ù BâVA
Xîl>äâô ÌÆ<¾ Òä_ä <fbò däâ Ëäâ Ìâúäôâ <ÒúäôfA_ VÙèOÆæ oA ¢òä Xîôâ*, ßäùËè êVâ GdA* V¬eä
VXîËâ $
OÆæ Nfbò {SÌäâT
BXî fÄÙ VÌ XÆîv> Xîdä, VÙèOÆæ <fÉ V¬eäk $
´d¤ _äòä Ëd¤ _äOâ GdA*, <óîô <óîô ÌÂeâ ßäk $$ 112 $$
112-114 ¬â* OÆæ Xî[ <fÇä ¬â* G ú_Gâ Òä_â <fbò Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*VÙèOÆæ Gâ
BXî <Gô¶´G ôä¬ Xâî Gä¬-fÄÙ Xâî <ú¼ËG Vâ kV _äâXî ¬â* òf, <Ò<dË oäâO-{SäNIË, {ä{ <GÒÈ<¸,
¬G Xî[ NíôËä ßä<Ù ¬ÆN¢Ë {òù¼Ë VoA {SäIË däâËä dH $ BâVä V¬eä Xîô Gä¬ <ú¼ËG XîôGâ Xîäâ
Xîdä ßäHô êVA Gä¬ <ú¼ËG-VäTG ¬â* _Oäòä <Xî¼ËÆ <óîô oA ðÑ a¾ä G däâGâ Xâî Xîäôh ´dä¶
_Oäòä ä êV¬â* Ëäâ ß¼Ë¬Æù] däâXîô GdA* _OËä ßäHô V¶fò XîôXâî Ìäô¶Ìäô ßäXîô {Âv>Ëä dH,
"kVVâ ß¿v>ä ß¼ò VäTG GdA* dH ¢òä ?' ßä{ òdA VäTG XîôËâ dH* ¢òä ? òd ê<úË GdA* $
VäTG ¬â* V¶fò XîôGâ Òä_â áò<Óî Vâ G Ëäâ VäTG däâËä dH ßäHô G êVXîä XîÁòäh dA däâËä dH $
·äG <_òä VÌ VA] VÆG, ¬G Xîä ¬H_ G ´äk $
OÆæ <Òúäôä ¢òä Xîôâ, <fÉ <ÒÉò d_äd_ ]äk $$ 113 $$
<Ò¨äGäâ* ¨äôä VÆGXîô ÒâÙä¼Ë {SXîôh cî{ ·äG Ëäâ VÌ òäÙ Xîô <_òä dH <Xî¼ËÆ <ÒÉòäV<Óî
Ùõô G däâGâ Xâî Xîäôh ¬G Xîä {ä{ GdA* dµ>Ëä $ ´Ì <fbò <G<É¾ <ÒÉò cî{ ¬dä<ÒÉ ]äËä dA ôdâ,
ËÌ ê{Ùâf ÙâGâ ¬â* ß<Ë <G{Æh <ÒúäôfA_ OÆæ oA ¢òä Xîô VXîËä dH ? <ÒÉòäV<Óî ¦òäOâ <ÌGä
¬G <G¬ù_ GdA* däâ VXîËä $
VÙèOÆæ Xî[ V¬eâ GdA*, ß{Gâ ê{´â Gä¶<d¶ $
Ëäâ ÙäÙõ ¢òä Xî[<´òâ, ÌÆôA áòä ¬G ¬ä¶<d* $$ 114 $$
´äâ VÙèOÆæ Xî[ <fÇä Xîäâ ¬G _Oä Xîô GdA* V¬eËä ßäHô <´VXâî ¬G ¬â* <ÒÉòäfä ¦òäOGâ
Xî[ oäÒGä ê¦{¼G GdA* däâËA, Ëäâ BâVâ áò<Óî Xâî XîÁòäh Xâî <_òâ ¢òä <Xîòä ´äò ? ´Ì ËXî
<ÒÉòäfä cî{ ÌÆôA áòä ¬G ¬â* dH, ËÌ ËXî XîÁòäh-¬äOù GdA* ]Æ_Ëä $
ßVÙèOÆæ
OÆæ ß{¶O {O {¶] <ÌG, <fÉ fä]ä¶ Xîä oäô $
ÙäÙõ ]âÒµ> GäÒ <ÌG, ¢òäâ* êËôâ¶Oâ {äô $$ 115 $$
115-117 ¬â* ßVÙèOÆæ Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*<´V OÆæ Xâî V¦òäV¦ò Xîä <Ghùò ßäHô
<GbXîä¬Ëä cî{ {Hô GdA* dH*, Òd Ëäâ íÒò¶ oA <G<É¾ <ÒÉò ßäHô VXîä¬ Xî¬ù cî{ {È»ÒA Xâî BXî Ùâf
Xîäâ v>äâªXîô <Ò<dË <ÒÉò ßäHô <GbXîä¬ Xî¬ù cî{ ÙÂVôâ Ùâf ËXî GdA* ´ä VXîËä, <óîô <fbòäâ* Xîäâ
XHîVâ _â ´äòOä ? Ëä <´VXâî ·äG ßäHô ÒHôäyò cî{ {Ç GdA* dH*, Òd V¶Väô-VäOô Xîäâ fAøSËä
Vâ XHîVâ _ä¶ø VXîËä dH ? ßäHô <´Vâ oOÒäGè Xîä Gä¬-<ú¼ËG cî{ GäHXîä Ëä ·äGA-OÆæ cî{
XâîÒµ> oA GdA* {SäIË dH Ëä <fbò {S<fbò ßä<Ù fä]ä-{Sfä]äßäâ* Xîä oäôA Ìäâeä oA Vä ¬â*
dH, Ëäâ Xîdäâ <óîô BâVâ OÆæ ßäHô êGXâî <fbò V¶Väô-VäOô Vâ XHîVâ {äô êËôâ*Oâ ?
ÙäÙõ V¶fä ÁÒ Xîä, <fÉ fä]ä¶ Xîä Vä_ $
ÙäâGäâ* Xîäâ oäôA {ªA, däâOä XîäHG dÒä_ $$ 116 $$
<´V OÆæ Xîäâ ß{Gâ ê¾äô Xîä oA V¶fò dH ßäHô <fbò cî{ fä]äßäâ* Xâî ßVÙè ßäúôh
Vâ <G¼Ùä däâGâ Vâ dA ¢_âf ôdËä dH, kV Xîäôh OÆæ ßäHô <fbò ÙäâGäâ* ¬â* dA ÒËù¬äG ¬â* Ëäâ <úôXîä_
ËXî ôdGâ Òä_A ßfä¶<Ë cî{ ¬dä <Ò{<¸ {ªA dØkù dH $ o<Òbò ¬â* BâVâ áòN¢Ëòäâ* Xîä ¢òä dä_
däâOä, òd Ëäâ duô dA ´äGâ $
ß¶Tâ ß¶Tä <¬_ ú_â, ÙäÙõ Ì¼T XîËäô $
XÂî{ {ªâ d¬ Ùâ]Ëä¶, ß¶Tâ ß¶Tä _äô $$ 117 $$
´HVâ BXî ß¶Tâ Xâî {Av>â Xîkù ß¶Tâ {¶<Óî Ìä¤TXîô ú_â* Ëäâ Òâ XÂî{ òä ]«>è«>â ¬â* dA {ªËâ dH* ÒHVâ
dA OÆæ _Çhäâ* Xîäâ G ´äGGâ Òä_â <ÒÒâXî Gâ½äâ* Vâ dAG <fbò ßä¦¬·äG cî{A Gâ½äâ* Vâ dAG OÆæ Xâî
{Av>â {¶<ÓîÌ¾ däâXîô ú_Ëâ dH*, TGä<Ù Vâ êVXî[ VâÒä XîôËâ dH*, <Xî¼ËÆ d¬äôâ Ùâ]Ëâ 2 dA BâVâ ÌdØË-
Vâ ß·äGA OÆæ-<fbò V¶Väô-XÂî{ ¬â* {ªâ dH*, Òâ ¬ÆÓî GdA* däâËâ $
{ô {SÌäâT
VäâTA GdA* fôAô Xî[,ßäHôäâ* Xîäâ ê{Ùâf $
ÙäÙõ ßúô´ Ùâ<]òä, òâ ´äòâ*Oâ <XîV Ùâf $$ 118 $$
118-119 ¬â* íÒò¶ ·äGdAG däâXîô oA ß¼òäâ* Xîäâ ê{Ùâf ÙâGâ Òä_äâ* Xîä {uôúò Ùâ ôdâ
dH*<´¼dâ* íÂ_ fôAô Xî[ <XSîòäßäâ* Xîä oA l>AXî-l>AXî ·äG GdA* Ëä k<¼jò ß¼Ë:Xîôh cî{
VÂ¯¬ fôAô oA T¬äùGÆXÂî_ GdA* ÒËùËä, Ëäâ oA Òâ ß¼òäâ* Xîäâ {ô¬äù Xîä ê{Ùâf XîôËâ dØB Ùâ]â ´äËâ
dH*, òd Ìªâ ßäiúòù Xî[ ÌäË dH $ G ´äGâ BâVâ áò<Óî <XîV Ùâf Xîäâ ´äòâ*Oâ ? ¬ÆÓî Ëäâ däâ GdA* VXîËâ,
Ù¶oA däâGâ Vâ ê¸¬ _äâXîäâ* ¬â* oA GdA* ´ä VXîËâ $ êGXîä Ëäâ {ËG dA däâOä $
VäâTA GdA* fôAô Xî[, XîdH* ßO¬ Xî[ ÌäË $
´äG1 XîdäÒâ* Ìä{Æªâ, ßäòÆT _Aòâ dä $$ 119 $$
<´¼dâ* ß{Gâ VÂ¯¬ fôAô Xîä Ëäâ ·äG dA GdA* <Xî òd ßäOâ <XîV òäâ<G Xîäâ {SäIË däâOä $
íÒò¶ Xîäâ ß{Gâ XîÁòäh ¬â* V¶fò dH Ëäâ oA fôAô ¬â* ß®òäV ô]Gâ Òä_â òâ _äâO ß{Gâ Xîäâ ·äGA 1
Xîd_äGâ Xâî <_B, ¬G kN¼jòäâ* Xâî ß<ÒÉò ÌS@ Xî[ ÌäËâ* XîdËâ dH* $ "ßd¶ ÌS@' Ìäâ_Ëâ dØB ß¼òäâ*
Xîäâ oA BâVä dA Ìäâ_Gâ Xîä ê{Ùâf XîôËâ dH* $ ê¼däâ*Gâ ß{Gâ Gäf Xâî <_B dA òd-Xî{µ> <Òúäô cî{
fí½ ß{Gâ ß¼Ë:Xîôh cî{ dä ¬â* <_òä dH $ BâVâ áòÒdäô Vâ Òâ ß{Gä dA Gäf Xîô ôdâ dH* $
V¦òäV¦ò OÆæ {ôAÇä _Çh
ÙäÙõ ¬äòä ¬ä¶dH* XîäÑ Xîô, <óîô ¬äòä ¬â* ÙA¼d $
ÙäâFî ´G V¬eH* GdA*, BXîäâ Xîä´ G Xî[¼d $$ 120 $$
120-128 ¬â* VÙèOÆæ ßäHô ßVÙèOÆæ Xî[ {ôAÇä Xâî _Çh Xîd ôdâ dH*´äâ OÆæ í½A-
{Æ½ä<Ù ¬äòä Vâ <GXîä_ Xîô <fbò Xîäâ <óîô V¶{SÙäò, ¬l>ä<Ù Xâî ´ä_ cî{ ¬äòä ¬â* _Oä ÙâËâ dH*, Òâ
OÆæ ßäHô <fbò ÙäâGäâ* dA GdA* V¬eËâ <Xî BâVä XîôGâ Vâ êG ÙäâGäâ* Xî[ dA dä<G dH $ BâVâ áòN¢Ë
{ô¬äù ßäHô áòÒdäô cî{ ÙäâGäâ* XîäòäâÍ ¬â* Vâ BXî Xîäâ oA <V¾ GdA* Xîô {äËâ $
ÙäÙõ XîdH Väâ OÆæ <XîV Xîä¬ Xîä, Od oô¬äÒâ ßäG $
ËKÒ ÌËäÒâ <G¬ù_ä, Väâ OÆæ VäTÆ VÆ´äG $$ 121 $$
Òd OÆæ <XîV Xîä¬ Xîä dH, ´äâ <fbò Xîäâ ß{Gâ ßTAG XîôXâî oOÒäGè Vâ <o¼G V¶Väô-
´ä_ ¬â* ó¤îVä Xîô ß{Gâ íÒäù Xâî XîäòäâÍ ¬â* dA oS¬h XîôäËä ôdâ $ OÆæ Ëäâ ÒdA aâbl> ßäHô ÌÆ<¾¬äGè
¬äGä ´äËä dH ´äâ ¬äòä-¬_ ô<dË ÌS@-ËKÒ Xîäâ ÌËäÒâ $
ËÂ¶ ¬âôä d¤Â Ëâôä, OÆæ <fÉ Xî[òä ¬¶Ë $
ÙäâGäâ* oÂ_â ´äË dH*, ÙäÙõ <ÒVôä X¶îË $$ 122 $$
ßVÙè OÆæ-<fbò <¬_Xîô òd ¬¶½hä Xîô _âËâ dH*ËÂ ¬âôä <fbò dH kV<_B ¬âôA {Sf¶Vä
XîôXâî oâ*µ> {Â´ä<Ù Vâ VâÒä Xîôäòä Xîô ßäHô ¬H* Ëâôä OÆæ d¤Â, ßË: ËâôA {Sf¶Vä ßäHô oôh-{äâÉh ¬H*
Xîcî¤Oä $ BâVâ OÆæ <fbò ÙäâGäâ* dA ß{Gâ {SoÆ Xîäâ <ÒVäô Xîô Ëä ß{Gâ Xî¸ùáò Xîäâ oÂ_ Xîô
´¼¬ä<Ù V¶Väô-úXSî ¬â* dA ´äËâ dH* $
ÙØd ÙØd {AÒâ yÒä_ OÆæ, <fÉ dH v>â_A Oäk $
òd ßÒVô òäâ* dA Oòä, ÙäÙõ Xîd V¬eäk $$ 123 $$
´HVâ yÒä_ ÌXîôA ßäHô Oäâßäâ* Xîäâ úôäGâ ÒG ¬â* ´äËä dH, Òd ò<Ù êGXîä ÙõT ÒG ¬â* dA {A
_âËä dH ßäHô ÙõT ô<dË {fÆ oA íÒä¬A Xîäâ GdA¶ V¤o_äËä Ëäâ Òd ÙäâÉA ¬äGä ´äËä dH $ ÒHVâ dA ´äâ OÆæ
<fbòäâ* Vâ oâ*µ> Ëäâ Ìäô¶Ìäô _âXîô Vä¶VäuôXî VÆ] oäâOËä dH uXî¼ËÆ <fbòäâ* Xîäâ kùiÒô o´G ¬â* GdA*
_OäËä, Òd ¬dä ÙäâÉA dH $ BâVâ OÆæ <fbòäâ* Xîä òd ¬äGÒ fôAô cî{ V¬ò áòù dA ú_ä ´äËä dH $
<fÉ Oäâcî OÆæ yÒä_ dH, ôÇä Xîô Xîô _âk $
ÙäÙõ ôä]â ´ËG Xîô, ßä<G ThA Xîäâ Ùâk $$ 124 $$
´äâ OÆæ cî{ yÒä_ <fbò-{fÆßäâ* Xî[ ê¸¬ ê{Ùâf ¨äôä Xîä¬-XSîäâTä<Ù cî{ <V*dä<Ù Vâ
ôÇä XîôXâî oâ*µ> cî{ "Xîô' _âËä dH ßäHô ·äG {SäNIË {òù¼Ë V¶ò¬ä<Ù ò¦G{ÂÒùXî <ÒÉò-ÒäVGäßäâ*
Vâ ôÇä XîôËâ dØòâ ÌS@-<ú¼ËG ¬â* _Oä Xîô Ëä ÌS@ Xîä VäÇä¦Xîäô XîôäXâî ßoâÙ cî{ Vâ ÌS@
Xîäâ dA Ùâ ÙâËä dH, ÒdA OÆæ oâ*µ>ä<Ù _âGâ Xîä ß<TXîäôA däâËä dH $
eÂl>â ß¶Tâ OÆæ øhâ, oô¬ <ÙY>äÒâ¶ ßäk $
ÙäÙõ Väúä OÆæ <¬_â, ÁÒ ÌS@ däâ ´äk $$125 $$
ß{Gâ XîG Xâî V¬äG G XîôGâ Òä_â, fäí½ ·äG-Gâ½äâ* Vâ dAG øô-øô ¬â* ßäXîô GäGä
{SXîäô Xâî VXîä¬ ßGÆbl>äGä<Ù ¨äôä oS¬ Xîäâ dA ðÑ XîôäGâ Òä_â OÆæ Ëäâ ÌdØË <¬_Ëâ dH* <Xî¼ËÆ ´Ì
ÒâÙäù Xîä ·äËä ßäHô ÌS@<Gbl> V¿úä OÆæ <¬_Ëä dH, ËÌ dA ÁÒ ÌS@ Xîäâ {SäIË däâËä dH $
eÂl>â ß¶T OÆæ øhâ, Ì¶Tâ <ÒÉò <ÒXîäô $
ÙäÙõ Väúä OÆæ <¬_â, V¼¬Æ] <Vô´Gdäô $$ 126 $$
Xîdâ* XÆîv> ßäHô Xîôâ* XÆîv>, BâVâ <¬»òäÒäÙA, <Òúäô-Gâ½äâ* Vâ dAG ßäHô <ÒÉò-<ÒXîäôäâ* ¬â*
<_{äò¬äG OÆæ Ëäâ ÌdØË <¬_Ëâ dH* <Xî¼ËÆ ´Ì ¬G, ÒúG, Xî¬ù Vâ V¿úä oOÒÙè oÓî OÆæ <¬_Ëä
dH, ËÌ dA ÁÒ Xîäâ o´Gä<Ù VäTG ÌËä Xîô {ô¬ä¦¬ä Xâî V¼¬Æ] XîôËä dH $
eÂ¶l>â ß¶Tâ OÆæ øhâ, oô¬ <ÙY>äÒâ¶ Xîä¬ $
Ì¶Tâ ¬äòä ¬äâd Vâ, ÙäÙõ ¬Æ] Vâ ôä¬ $$ 127 $$
Xî{µ>A, Xîä¬ä¶T, ¬ä<òXî-¬äâd-Ì¼TG Vâ Ì¶Tâ dØòâ, XâîÒ_ _äâXî <Ù]äÒâ Xâî <_B ¬Æ] Vâ
ôä¬-ôä¬ XîdGâ Òä_â ßäHô ß{Gâ íÒäù <V<¾ Xâî <_B _äâOäâ* Xîäâ oS¬ ¬â* «>ä_Xîô ß{Gâ _äH<XîXî
Xîä¬ XîôäGâ Òä_â ßVÙèOÆæ ÌdØË <¬_Ëâ dH* $
eÂ¶l>â ß¶Tâ OÆæ øhâ, oµ>XH*î øô-øô Ìäô $
Xîäô´ Xîäâ VAeâ1 GdA*, ÙäÙõ ¬äâ2 ¬äô $$ 128 $$
äâªA-2 ÌäË Xâî <_B <¬»òä Ìäâ_Gâ Òä_â, _äâoä¶T, Vä¶VäuôXî GäGä ÒíËÆßäâ* Xî[ ßäfä
_âXîô êGXî[ òäúGä Xâî <_B øô-øô Xâî ¨äôäâ* {ô oµ>XîGâ Òä_â, OÆæ Ëäâ ÌdØË <¬_Ëâ dH* <Xî¼ËÆ
êGVâ Xîäâkù {äô¬äuùXî Xîäòù <V¾1 GdA* däâËä $ ßË: BâVâ OÆæ Xîäâ Ùõô Vâ dA ¦òäO 2 ÙâGä úä<dB $
Ìâ]úù áòVGA
ÙäÙõ oÓî XîdäÒâ* ßä{Xîäâ, o<Óî G ´äGâ oâÒ $
V{Gâ dA* V¬eâ GdA*, Xîdä¶ ÌVâ OÆæÙâÒ $$ 129 $$
o<Óî, ·äGä<Ù TG Ëäâ GdA* dH <Xî¼ËÆ êGXâî ê{Ùâf cî{ ]úù Xîä <´¼dâ* áòVG dH, êGXîä
{uôúò Ùâ ôdâ dH*o<Óî Xâî Ìäg <ú¼däâ* Xâî ¨äôä GäGä {SXîäô Xâî {S{¶ú ôú Xîô ß{Gâ Xîäâ oÓî
Xîd_äGâ Xîä ò¦G XîôËâ dH* ßäHô o<Óî Xâî ôdíò Xîäâ _âf ¬ä½ oA GdA* ´äGËâ dØB oA o<Óî-ôdíò
ÌËäGâ Òä_â OÆæ ÌGËâ dH* $ o<Óî Vâ {SäIË däâGâ Òä_â {ô¬ä¦¬ÙâÒ Xîdä¶ ÌVËâ dH¶, êGXâî ¢òä _Çh
dH*, òd Ëäâ Òâ íÒIG ¬â* oA GdA* V¬eËâ, <óîô oA ê{Ùâf XîôËâ dH* $
oS¬ <Ò®Ò¶V
oô¬ Xîô¬ Ó Ì¶<Tòä, {¶<«>Ë <Ùòä oÆ_äk $
ÙäÙõ VÙèOÆæ Gä <¬_â, ¬äôO Ùâk <Ù]äk $$ 130 $$
130-131 ¬â* oS¬ Gbµ> Xîô ôdâ dH*XâîÒ_ fÄÙäù ´äGGâ Òä_â <Ò¨äGäâ* Gâ, ÒäíË<ÒXî
ÌäâT G däâGâ Xâî Xîäôh, ÓËè Xîäâ VXîä¬ Xî¬äâÍ ¬â* _OäXîô ÌS@ {SäNIË Xîä ¬äOù oÆ_ä <Ùòä $ kVVâ
ÓËè Xâî {SähA Vä¶VäuôXî oäâO-ÒäVGä Ì¼TG ¬â* Ì¤T Oòâ $ VÙèOÆæ <¬_â GdA*, VÙèOÆæ <¬_ ´äËâ
ËÌ Ëäâ ÌS@ {SäNIË Xîä òäù VäTG ¬äOù ÌËä ÙâËâ ßäHô êVXâî ¨äôä Ì¼TG Xîµ> ´äËä $
ÙäÙõ {¶ ÌËäÒâ* {ä{ Xîä, oô¬ Xî¬ù <ÒiÒäV $
<GXîµ> <Gô¶´G ´H ôdâ, ¢òäâ* G ÌËäÒâ* ËäV $$ 131 $$
íÒäAù {¶<«>Ë _äâO oS¬Òf ß{Gâ íÒäù <V<¾ Xâî <_B f<Óî ßä<Ù Xâî {fÆ-Ì<_ ßä<Ù
ÙâGâ Xîä <ÒTäG ÌËäXîô {ä{-Xî¬äâÍ ¬â* dA ðÑ <ÒiÒäV XîôäËâ dH* <Xî¼ËÆ ´äâ VÒù-áòä{Xî däâGâ Vâ
ß¦ò¼Ë V¬A{ <Gô¶´G ÌS@ dH, êVâ ¢òäâ* GdA* ÌËäËâ ? Òâ ´äGËâ dA GdA* òä êVâ ÌËäGâ Vâ íÒäù
<V¾ GdA* däâËä $
<Òúäô
ÙäÙõ ßä{ä êôeâ êô<eòä, ÙAVâ VÌ V¶Väô $
ßä{ä VÆôeâ VÆô<eòä, òdØ OÆæ ·äG <Òúäô $$ 132 $$
ß{Gâ V¬äG dA ß¼ò oäVâ, òd Xîd ôdâ dH*´äâ áò<Óî ß{Gâ Ùâdä<Ù ßd¶Xîäô ¨äôä ËG,
TG, <Òxä<Ù ¬â* <_{äò¬äG dH, êVâ V¶Väô Xâî VoA {SähA <_{äò¬äG ÙA]Ëâ dH* $ ´äâ ßGä¦¬
ßd¶Xîäô Vâ VÆ_e ´äËä dH ßäùËè Ùâdä<Ù ßd¶Xîäô Vâ <GXî_ Xîô "ßd¶ ÌS@' kV ßäXîäô ¬â*
{uô<hË däâ ´äËä dH ËÌ êVâ VÌ V¶Väô VÆ_eä dØßä ßäùËè ÌS@ cî{ dA oäVËä dH $ òdA OÆæ-
·äG Xâî <Òúäô Xîä óî_ dH $
OÆæ¬Æ] XîVäHµ>A
VäTÂ Xîä ß¶O1 <G¬ù_ä, Ëä¬â* ¬_ G V¬äk $
{ô¬ OÆæ {ôOµ> XîdH, ËäËH* ÙäÙõ Ëäk2 $$ 133 $$
ß¼Ë:Xîôh Xîäâ fÆ¾ XîôGâ Xî[ {Sâôhä Xîô ôdâ dH*VäTXî Xîä ß¼Ë:Xîôh 1 <G¬ù_ däâGä
úä<dB, êV¬â* ò<Ù {ä{ Ëä Xîä¬ä<Ù ÙäâÉ oôâ däâ*Oâ Ëäâ Òd ÌS@ <Òúäô ¬â* {SÒâf GdA* däâ VXâîOä $
kV<_B {ô¬ OÆæ {SXîµ> cî{ Vâ XîdËâ dH* <Xî{d_â VäTGäâ* ¨äôä Ë{ä Xîô ß¼Ë:Xîôh Xîäâ fÆ¾ 2
Xîô _âGä úä<dB $
úâËäÒGA
ôä¬ Gä¬ OÆæ fÄÙ Vâ, ôâ ¬G {â_ oô¶¬ $
<GdXîô¬A Vâ ¬G <¬Áòä, ÙäÙõ Xîäµ> Xîô¶¬ $$ 134 $$
oS¬ Ùõô XîôGâ Vâ <_òâ VäÒTäG Xîô ôdâ dH*ßôâ VäTXî ! ôä¬ Gä¬ <ú¼ËG Vâ ß{Gâ ¬G
Xîäâ fÆ¾ ßäHô Níô ÌGä Xîô OÆæ Xâî ·äG {Âhù fÄÙäâ* Xâî <Òúäô Vâ ß·äG Xîäâ dµ>ä $ kV {SXîäô dA
Xî¬ù-Ì¼TG Xîäâ Xîäµ> Xîô d¬äôä ¬G <G<bXSîò ÌS@ Vâ <¬_ä dH $
VÂ¯¬ ¬äOù
ÙäÙõ <ÌG {äòG Xîä {¶ dH, ¢òäâ* Xîô {d¤Æúâ {Säh $
<ÒXîµ> øäµ> ßäHøµ> ]ôâ, ¬ä¶<d¶ <f]ô ßV¬äG $$ 135 $$
135-136 ¬â* ÌS@ {SäNIË Xâî dâËÆ VÂ¯¬ VäTG-¬äOù Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*ÌS@ {SäNIË
Xîä dâËÆ VäTG-{ Ìädô Xâî {Hôäâ* Vâ ú_Gâ òäâyò GdA* dH, êV¬â* Ëäâ <ÒÒâXî ßäHô ÒHôäyò-{Hôäâ* Vâ dA
O¬G däâËä dH $ <ÒÒâXî-ÒHôäyò {Hô däâGâ {ô oA êV { ¬â* Xîä¬, XSîäâTä<ÙXî {ÒùË ]ªâ dH* <´GXâî
{SoäÒ cî{ <f]ô ßäXîäf ¬â* NíË íÒOù ËXî ú_â Oòâ dH* ßäùËè ÙâÒËä oA <´GXâî ßTAG dH* $
êG Xîä¬ä<Ù {ÒùËäâ* Xî[ ÒâO cî{ øä<µ>òä¤ ÌªA <ÒXîµ> dH*, <´¼dâ* _ä¶øGä Xî<l>G dH $ BâVâ ¬äOù Vâ
{SähA Vd´ dA {ô¬ä¦¬ä Xâî {äV XHîVâ {d¤Æú VXîËä dH ? kVXîä ê¸ô ÙâËâ dH*
¬G ËäÁ úâËG úÑâ, ÁòäH* Xî[ Xîôâ _Oä¬ $
fÄÙ OÆæ Xîä Ëä´hä, Xîäâk {dÆ¶úâ VäTÆ VÆ´äG $$ 136 $$
fÆ¾ ¬G-ßiÒ {ô ß{Gâ VäTG ¬â* VäÒTäG ôdGâ Òä_ä VäTXî úÑâ ßäHô ÌS@äXîäô ß]¶«>
ÒÈ<¸ Xî[ _Oä¬ _OäÒâ Ëä ßä¦¬-·äG Vâ {Âhù OÆæ-fÄÙäâ* Xîä úäÌÆXî ÌGä Xîô êÓî ¬äOù ¬â*
ú_Gâ Vâ Xîäâkù 2 ÌÆ<¾¬äGè VäTXî V¶Ë ÌS@ {SäNIË cî{ íäG ¬â* {dÆ¶ú VXîËä dH $
{äô] _Çh
VäTäâ* VÆ<¬ôh Väâ Xîgä, <´<d¤ VÆ<¬ôh ßä{ä oÂ_ $
ÙäÙõ Od O¶oAô OÆæ, úâËG ßäG¤Ù ¬Â_ $$ 137 $$
í¬ôh Xâî {ôAÇXî V¶Ëäâ* Gâ ´äâ í¬ôh Xîä _Çh Xîdä dH Väâ ÌËä ôdâ dH*V¶Ëäâ* Gâ êVA Xîäâ
ÒäíË<ÒXî í¬ôh Xîdä dH, <´V <GbXîä¬ ÌS@ í¬ôh Vâ VäTXî ß{Gâ Ùâdä<ÙXî VoA {SXîäô Xâî
ßd¶Xîäô Xîäâ oÂ_ Xîô, O¶oAô ·äG Òä_â OÆæ Xâî ê{Ùâf Vâ ß{Gâ ¬Â_ íäG úâËG ßäG¼Ù íÒcî{
ÌS@ ·äG Xîäâ {SäIË XîôXâî êVA Xîä cî{ däâ ´äBOä $
íÒäAù {ô¬äAù
ÙäÙõ ßä{ VÒäô VÌ VOâ, {Säh VGâdA Gä¶ud $
{Säh VGâdA ôä¬ dH, XHî VäTÂ Xî<_ ¬ä¶<d¶ $$ 138 $$
138-140 ¬â* íÒäAù-{ô¬äAù Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*kV Xî<_òÆO ¬â* VÌ ß{Gâ íÒäù
Xâî VPÌ¼TA dH*, VÌ ß{Gâ íÒäù <V<¾ Xâî <_B dA {Sâ¬ XîôËâ dH*, {SähA Xâî <dË Xâî <_B Xîäâkù oA
íGâd GdA* XîôËä $ {SähA Xâî XîÁòähäù <GíÒäù íGâdA Ëäâ BXî <Gô¶´G ôä¬ dH òä V¶Ë dH* $
VÆ] Xîä VäA ÓË VÌ, ÙØ] Xîä GädA* Xîäâk $
ÙØ] Xîä VäA Vä¶kòä¤, ÙäÙõ VÙèOÆæ däâk $$ 139 $$
Vä¶VäuôXî VÆ] oäâOGâ Xâî <_B Ëäâ ÓËè Xâî VoA VäA ÌG ´äËâ dH* <Xî¼ËÆ ´¼¬ä<Ù ÙØ:]
<¬µ>äGâ Xâî <_B Xîäâkù oA VäA GdA* ÌGËä $ ´¼¬ä<Ù ÙØ:] <¬µ>äGâ Xâî <_B Ëäâ oOÒäGè ßäHô VÙèOÆæ
dA VäA ÌGËâ dH* $
VOâ d¬äôâ VäTÆ dH*, <fô {ô <Vô´Gdäô $
ÙäÙõ VÙèOÆæ Väâ VOä, Ùõ´ä T¶T <ÒXîäô $$ 140 $$
d¬äôâ V¿úâ V¶Ì¶TA Ëäâ V¶Ë´G dA dH*, Òâ VÙè-<fÇä ¨äôä d¬â* V¼¬äOù ¬â* _OäXîô {ä{äâ* Vâ
ÌúäËâ ôdËâ dH* ßäHô <Vô {ô VÒù <fôäâ¬<h VÈ<bµ> Xî¸äù {SoÆ dH*, êGVâ <¬_äGâ Òä_â VÙèOÆæ dH*, Väâ oA
V¿úâ VPÌ¼TA dH* $ ÙõVôâ Vä¶VäuôXî _äâO Ëäâ ß{Gâ íÒäù <V<¾ Xâî <_òâ VXîä¬ Xî¬äâÍ ¬â* _OäXîô
Ëä <ÒÉò <ÒXîäôäâ* ¬â* «>ä_Xîô {uôhä¬ ¬â* ÙØ:] dA ÙâËâ dH* $
Ùòä <GÒHùôËä
ÙäÙõ Xâ î Ùõ ´ ä GdA* , BXH î ßäË¬ ôä¬ $
VÙèOÆæ <fô {ô VäTÆ VÌ, {Sâ¬ o<Óî <Òaä¬ $$ 141 $$
<GÒHùôËä cî{ Ùòä Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*¬âôâ <Òúäô ¬â* Ëäâ ß{Gâ ßä¦¬íÒcî{ ôä¬ Xâî <ÌGä
ß¼ò Xîäâkù oA GdA* dH, VoA ßä¦¬ íÒcî{ dH* ËÌ XSÂîôËä ßäHô ÒHô Xâî {ä½ XHîVâ däâ VXîËâ dH*, <Xî¼ËÆ
<óîô oA V¶Väô Xâî VÌ V¼Ë ßäHô VÙèOÆæ d¬äôâ <fôäâ¬<h dH* $ V¶Ë <fÇä ¨äôä ÁÒ Xîäâ {Sâ¬äo<Óî ÙâËâ
dH*, VÙèOÆæ ÌS@-{SäNIË cî{ <Òaä¬ <Ù_äËâ dH* $
ê{´<G
ÙäÙõ VÆT ÌÆT ßäË¬ä, VÙèOÆæ {ôVâ ßäk $
ÙäÙõ oÈ¶OA Xî[µ> JòäH*, Ùâ]Ë dA däâ ´äk $$ 142 $$
142-145 ¬â* ÌS@ oäÒGä ê¦{<¸ {SXîäô ÌËä ôdâ dH*¬_ <ÒÇâ{ ô<dË <ÒúäôÒäGè
<´·äVÆ VÙèOÆæ Vâ ßä <¬_â Ëäâ ´HVâ oÈ¶OA Vâ Xî[µ> <¬_ Xîô oÈ¶OA Xâî fÄÙ Xîäâ ®òäG {ÂÒùXî VÆGËä
dØßä oÈ¶O dA ÌG ´äËä dH ÒHVâ dA ´äâ VÙèOÆæ fÄÙäâ* Xîäâ ®òäG{ÂÒùXî VÆGËä dH ËÌ Ùâ]Ëâ 2 VÙèOÆæ ÌG
´äËä dH $ <Xî¼ËÆ ´äâ Xî[µ> ßäHô VäTXî ®òäG {ÂÒùXî GdA* VÆGËâ Òâ oÈ¶O ßäHô VÙèOÆæ GdA* ÌGËâ $ Xî[µ>
Ëäâ VÂ] Xîô ¬ô ´äËä dH ßäHô VäTXî ´¼¬ä<Ù úXSî ¬â* oS¬h XîôËä ôdËä dH $
ÙäÙõ oÈ¶OA Xî[µ> JòäH*, VÙèOÆæ VâËA däâk $
ßä{ VôA]â Xîô <_òâ, Ùõ´ä Gä¶dA* Xîäâk $$ 143 $$
´HVâ Xî[µ> oÈ¶OA Xâî fÄÙ Xîäâ ®òäG {ÂÒùXî VÆGËä dH Ëäâ Òd oÈ¶O dA ÌG ´äËä dH ÒHVâ dA ´äâ
VäTXî <íô ÌÆ<¾ ¨äôä VÙèOÆæ Vâ ·äGäâ{Ùâf VÆGËâ ôdâ dH* êGXîäâ VÙèOÆæßäâ* Gâ ß{Gâ V¬äG ·äGA
ÌGä <Ùòä dH $ êGXî[ ð<bµ> ¬â* ÌS@-<o¼G Xîäâkù oA GdA* ôdGâ <Ùòä $ Òâ ß{Gâ V<dË VÌ V¶Väô Xîäâ
ÌS@ cî{ dA Ùâ]Gâ _Oâ â $
ÙäÙõ Xî¿v>{ ôä]â ð<bµ> ¬â*, XÂ¶î´äâ* Xâî ¬G ¬ä¶<d* $
VÙèOÆæ ôä]â ßä{hä, Ùõ´ä Xîäâkù Gä¶<d* $$ 144 $$
´HVâ XîvÆ>ÒA ß{Gâ ß¶«>äâ* Xî[ ôÇä ð<bµ> ¨äôä XîôËA dH, XSîäH*ú {ÇA <d¬ä_ò ¬â* ô¢]â ß{Gâ
ß¶«>äâ* Xî[ ôÇä êGXîä ¬G ¬â* ®òäG ô] Xîô XîôËâ dH* ÒHVâ dA VÙèOÆæ <fbòäâ* Xî[ Xîä¬ä<Ù <Ò{<¸òäâ* Vâ
ß{Gä ·äGäâ{Ùâf VÆGäXîô ôÇä XîôËâ dH* $ ßË: VäTXî Xâî <_òâ V¶Väô ¬â* VÙèOÆæ Xâî V¬äG Xîäâkù oA
GdA* dH $
Ì¿úäâ* Xâî ¬äËä <{Ëä, Ùõ´ä Gä¶dA* Xîäâk $
ÙäÙõ <G{´â oäÒ Vâ, VÙèOÆæ Xâî øµ> däâk $$ 145 $$
´HVâ Ì¿úäâ* Xîäâ ¬äËä-<{Ëä Xîä dA ßäaò däâËä dH, ÙõVôä Xîäâkù oA êGXâî <ÒiÒäV Xîä {ä½
GdA* däâËä $ ÒHVâ dA VäTXî Xîä oA ´Ì VÙèOÆæ Xâî fôAô {ô ß<«>O a¾ä oäÒ däâËä dH ËÌ ß¼òäâ*
Xâî ÒúGäâ* Vâ ÌdXî Xîô OÆæ Xâî ÌËäòâ dØòâ VäTG Xîäâ GdA* v>äâªËä, êVA oäÒ Xâî {SËä{ Vâ VäTXî ¬â*
ÌS@ oäÒGä ê¦{¼G däâËA dH ßäHô êVXâî ¨äôä òd ÌS@ cî{ dA däâ ´äËä dH $
Ìâ{ôÒädA
BXHî fÄÙ ßG¼Ë <fÉ, ´Ì VÙèOæ Æ Ìäâ_â $
ÙäÙõ ´ªâ Xî{äµ> VÌ, Ùâ XÂ¶îúA ]äâ_â $$ 146 $$
146-148 ¬â* VÙèOÆæ Xî[ <G<iú¼ËËä <Ù]ä ôdâ dH*VÙèOÆæ Xîäâ <fbò ÌGäGâ Xî[ <ú¼Ëä
GdA* däâËA <Xî¼ËÆ Òâ ´Ì ß{Gâ ¬Æ] Vâ BXî fÄÙ oA Ìäâ_Ëâ dH* Ëäâ êV fÄÙäù Xâî {SËä{ Vâ ß{Gâ
ßä{ dA ßäXîô ßG¼Ë <fbò däâ ´äËâ dH* $ ´Ì <fbò oäÒ Xâî Xîäôh ßäËâ dH¶ ËÌ VÙèOÆæ êGXâî
Xî¬ùXî{äµ>äâ* Xâî _Oâ dØB V¶fò oS¬ cî{ Ëä_äâ* Xîäâ ß{Gâ ßä¦¬-·äG XÂ¶îúA Vâ ]äâ_Xîô ê¼dâ* Xî¬ù-
Ì¼TG Vâ ¬ÆÓî Xîô ÙâËâ dH* $
<ÌG dA <Xîòâ däâk VÌ, V¼¬Æ] <Vô´Gdäô $
ÙäÙõ Xîô Xîô Xîäâ ¬ôâ, <fÉ fä]ä <fô oäô $$ 147 $$
¬ä_ä <Ë_Xî Òí½ä<ÙXî VäP{SÙä<òXî <ú¼d ÙâXîô <fbò <Xîòâ <ÌGä dA V¿úâ OÆæ Xâî
fÄÙäù Xâî {SoäÒ Vâ VÌ <fbò ÌG Xîô oOÒÙè o´G ¨äôä oOÒäG Xâî V¼¬Æ] däâ ´äËâ dH* $ XîäHG
V¿úä OÆæ <fbò ÌGä-ÌGä Xîô <fbò-{S<fbò fä]äßäâ* Xîä oäô ß{Gâ <fô {ô _âXîô êGXâî
ßVÙè ßäúôh ¨äôä däâGâ Òä_A <G¼Ùä Xâî ÙØ:] Vâ ÙØ]A däâ-däâ Xîô ¬ôâOä ?
VÂô´ V¼¬Æ] ßäôVA, {äÒXî <Xîòä {SXîäV $
ÙäÙõ Vä¶kù VäTÆ <Ìú, Vd´H* <G{´â ÙäV $$ 148 $$
´HVâ Xîäâkù ¬GÆbò ßäËVA fAfä VÂòù Xâî Vä¬Gâ XîôËä dH ËÌ êV¬â* VÂòù Xî[ <Xîôh {ª Xîô
ßNyG {SXîµ> däâ ´äËä dH ÒHVâ dA aâbl> VÙèOÆæ ß{Gâ ê{Ùâf Vâ ´Ì {SähA Xîäâ o´G ¨äôä oOÒäGè Xâî
V¼¬Æ] XîôËâ dH* ËÌ êV oÓî <fbò Xâî tÙò ¬â* {Sâ¬äo<Óî-<Xîôh {ªGâ Vâ ßGäòäV dA ·äGä<yG
{SXîµ> däâ ´äËA dH ßäHô ·äG ¨äôä Òd ÌS@ Xîäâ {SäIË däâ ´äËä dH $
¬G kN¼jò <GOSd
ÙäÙõ {¶úäâ* òâ {ô¬äâT _â, kGdA* Xîäâ ê{Ùâf $
òdØ ¬G ß{hä dä Xîô, Ëäâ úâ_ä VÌ Ùâf $$ 149 $$
149-153 ¬â* ¬G kN¼jò <GôäâT <ÒÉòXî <Òúäô Xîô ôdâ dH*{d_â <ÒÉòäâ* ¬â* ÙäâÉ ÙfùG
¨äôä kG {¶ú ·äGâN¼jòäâ* Xîäâ V¬eä Xîô V¶ò¬ Vâ <GOSd Xîô _â, <óîô <GOSdAË ·äGâN¼jòäâ* Xîäâ dA OÆæ-
ê{Ùâf ¨äôä ß¼Ë¬Æù] XîôXâî òd ß{Gä ú¶ú_ ¬G ß{Gâ ßTAG Xîôâ, BâVä XîôGâ Vâ VÌ Ùâf dA
<fbò däâ ´äËä dH $
ß¬ô oòâ OÆæ ·äG VäH,* XâîËâ k<d* Xî<_ ¬ä¶<d* $
ÙäÙõ OÆæ Xâî ·äG <ÌG, XâîËâ ¬ô-¬ô ´ä<d* $$ 150 $$
kV Xî<_òÆO ¬â* ¬G kN¼jòäâ* Xîäâ <GOSd XîôXâî OÆæ ·äG ¨äôä ß{Gâ ßä¦¬ä íÒcî{ ÌS@ Xîäâ
´äGXîô <XîËGâ dA <´·äVÆ ß¬ô íÒcî{ Xîäâ {SäIË däâ Oòâ dH* ßäHô OÆæ-·äG Xâî Täôh Xîôâ <ÌGä
<XîËGâ dA Ìäô¶Ìäô ¬È¦òÆ Xîäâ {SäIË XîôXâî íÒOù GôXîä<Ù _äâXîäâ* ¬â* ´äËâ ßäËâ ôdËâ dH* $
ßäHÉ<T ]äk G {v>> ôdâ, <ÒÉ¬ áòä<T ¢òäâ* ´äk $
ÙäÙõ ôäâOA ÌäÒôä, ÙäâÉ ÒHx Xîäâ _äk $$ 151 $$
ôäâOA ßäHÉ<T Ëäâ ]äËä dH <Xî¼ËÆ {»ò GdA* ô]Ëä, ËÌ êVXîä oò¶Xîô ôäâO XHîVâ Gbµ> däâ ?
ôäâO Xâî G ´äGâ ¬â* ß{»ò ÙäâÉ Ëäâ ôäâOA Xîä dH <óîô oA ò<Ù ôäâOA ÒHx Xîäâ ÙäâÉ Ùâ <Xî ßä{ l>AXî
<ú<Xî¦Vä GdA* XîôËâ Ëäâ V¬eäâ ôäâOA ÌÆ<¾dAG dH $ ÒHVâ dA ´äâ VäTXî <XSîòä cî{ VäTG Ëäâ XîôËä
dH <Xî¼ËÆ ¬G kN¼jòäâ* Xîäâ <GOSd GdA* XîôËä ßäHô ß{Gâ ¬_, <ÒÇâ{, ßäÒôh Gbµ> G däâGâ Xîä ÙäâÉ
OÆæ Xîäâ ÙâËä dH Ëäâ V¬eäâ Òd VäTXî ÌÆ<¾dAG dA dH $
ÒHx áòä Xîd Ùâ] Xîô, ôäâOA ôdâ uôVäk $
¬G ¬ä¶dA* _Aòâ ôdH, ÙäÙõ áòä<T G ´äk $$ 152 $$
OÆæ-ÒHx VäTXî-ôäâOA Xîä <ÒÉòäV<Óî ôäâO Ùâ] Xîô XîdËâ dH*<ÒÉò-ÒäVGä ¦òäO Xîô
¬G k<¼jò <GOSd Xîôäâ, òd VÆG Xîô VäTXî ôäâOA ß{Gâ ¬G ¬â* XSîäâT XîôXâî dA ôd ´äËä dH, ¬Æ]
Vâ Ëäâ XÆîv> oA GdA* Ìäâ_Ëä <Xî¼ËÆ <ÒÉò ÒäVGä Xîäâ oA GdA* ¦òäOËä $ kV<_B êVXîä ´¼¬-
¬ôh-ôäâO oA GdA* Gbµ> däâËä $
ÙäÙõ ÒHx <Òúäôä ¢òä Xîôâ, ôäâOA ôdâ G Väú $
]äµ>ä ¬Al>ä úô{ôä, ¬ä¤Oâ ¬âôä Òäú 1 $$ 153 $$
´Ì <fbò-ôäâOA <ÒÉò-ÒäVGä {uô¦òäO-{»ò ¬â* {¢Xîä GdA* ôdËä ßäHô XîdËä dH, ¬âôA
1
Áo , ¬G Ëäâ Ì¿úâ Xâî V¬äG GäGä {SXîäô Xâî <ÒÉò oäâO ]p>A ¬Al>A ÒíËÆòâ* ¬ä¶OËä dH Ëäâ <óîô
ÌËäßäâ, kV ßÒíä ¬â* <Òúäô-fA_ OÆæ-ÒHx oA ¢òä Xîô VXîËä dH ?
OÆæ-ê{Ùâf
ÙÆ_ùo ÙôfG VäTÆ Xîä, ÙØ_ùo OÆæ ê{Ùâf $
ÙØ_ùo XîôÌä Xî<l>G dH, ÙØ_ùo {ôV ß_â] $$ 154 $$
154-157 ¬â* OÆæ ê{Ùâf <ÒÉòXî <Òúäô Xîô ôdâ dH*V¿úâ V¶Ë Xîä ÙfùG ßäHô V¿úâ
OÆæ Xîä ê{Ùâf {SäIË däâGä Xî<l>G dA dH $ oäyòÒf ê{Ùâf <¬_ ´äòâ Ëäâ oA êVXâî ßGÆVäô òäâOä<Ù
VäTG XîôGä ß<Ë Xî<l>G dH $ VäTG däâ ´äò Ëäâ oA _â]-Ì¾ G däâGâ Òä_â {ôÌS@ Vâ <¬_Xîô
VÙä ß¨HË Ní<Ë ¬â* ôdGä ß¦ò¼Ë dA Xî<l>G dH $
ÙäÙõ ß<Òú_1 ¬¶½, ß¬ô2 ¬¶½, ß]H3¬¶½, ßoò4 ¬¶½, ôä¬5 ¬¶½,
<G´Väô6 $ VÁÒG7 ¬¶½, VÒAô´8 ¬¶½, VÆ¼Ùô9 ¬¼½, <fôäâ¬<h 10 ¬¶½,
<G¬ù_11 ¬¶½, <GôäXîäô12 $$ ß_]13 ¬¶½, ßXî_14 ¬¶½, ßOäT15 ¬¶½,
ß{äô16 ¬¶½, ßG¼Ë17 ¬¶½, ôäòä18 $ GÂô19 ¬¶½, Ëâ´20 ¬¶½, Jòäâ<Ë21 ¬¶½,
{SXîäf22 ¬¶½, {ô¬23 ¬¶½, {äòä24 $$ ê{Ùâf ÙAÇä, (ÙäÙõ OÆæ ôäòä) $$155$$
1. ÙäÙõ Ùä=·äG o<Óî ßä<Ù ÙHÒA OÆhäâ* Xâî {SÙäËä $ Ùõ=ß·äGä<ÙXî VoA ÙäâÉäâ* Xâî GäfXî $
<´·äVÆßäâ* Xîäâ dA ß<Òú_ ÌS@ Xîä ê{Ùâf <Xîòä ´äËä dH $ ´äâ VäTXî ß<Òú_ 2
´{Ëä dH, Òd ß<Òú_ ÌS@ íÒcî{ Xîäâ dA {SäIË däâ ´äËä dH $
2. ß¬ô ¬¶ ½=VoA V¶Väô ¬ôh-fA_ dH <Xî¼ËÆ kV¬â* OÆIË cî{ Vâ NíË {ôÌS@ ¬È¦òÆ ßä<Ù
Xîä oA fäVXî ßäHô ß¬ô dH $ ´äâ VäTXî ß¬ô-ß¬ô ´{Ëä dH, Òd oA ß¬ô ÌS@ Xîäâ
3. ß]H ¬¶ ½=ÌS@ XîoA Çò GdA* däâËä, VÙä BXî ôV ôdËä dH, kV<_B ßÇò dH $ ßÇò 2
´{Gâ Vâ ´ä{Xî ßÇò däâ ´äËä dH $
4. ßoò ¬¶ ½=VoA {SXîäô Xâî oò ô<dË däâGâ Vâ ÌS@ ßoò dH $ kVâ ´{Gâ Vâ <Goùò ÌS@ Xîäâ
5. ôä¬ ¬¶ ½=ÙõT ¬â* øÈË Xâî V¬äG V¶Väô Xâî {S¦òâXî ßhÆ ¬â* ô¬ä dØßä däâGâ Vâ ÌS@ ôä¬ dH $ ´äâ
ôä¬-ôä¬ ´{Ëä dH, Òd oA ô¬Gâ Òä_ä ôä¬ dA däâ ´äËä dH $
6. <G´Väô=<G´ íÒcî{ ßäHô <ÒiÒ Xîä Väô ËKÒ däâGâ Vâ ÌS@ <G´Väô dH $ ´äâ <G´Väô ¬¶½
Xîäâ ´{Ëä dH, Òd <G´íÒcî{ Xîäâ {SäIË däâXîô <ÒiÒ Xîä Väô däâ ´äËä dH $
7. VÁÒG ¬¶ ½ =VÙä Á<ÒË ôdGâ Vâ ÌS@ VÁÒG dH $ ´äâ kVâ ´{Ëä dH, Òd oA VÁÒG
ÌS@ Xîäâ {SäIË däâËä dH $
8. VÒAô´ ¬¶ ½ =<Gô<Ëfò Ì_ Òä_ä däâGâ Vâ ÌS@ VÒAòù dH $ ´äâ kVâ ´{Ëä dH, Òd oA
<Gô<Ëfò Ì_ Òä_â ÌS@ íÒcî{ Xîäâ {äËä dH $
9. VÆ ¼ Ùô ¬¶ ½ =<´VXî[ VÆ¼ÙôËä Vâ ßVÆ¼Ùô fôAôä<Ù oA VÆ¼Ùô oäVËâ dH* ÒdA ÌS@ VÆ¼Ùô dH $
kVâ ´{Gâ Òä_ä oA VÆ¼Ùô ÌS@ Xîäâ {SäIË däâËä dH $
10. <fôäâ ¬ <h ¬¶ ½ =VÒäâù{uô däâGâ Vâ ÌS@ <fôäâ¬<h dH $ ´äâ <fôäâ¬<h ¬¶½ Xîäâ ´{Ëä dH Òd oA
<fôäâ¬<h däâ ´äËä dH $
11. <G¬ù _ ¬¶ ½ =ß<Òxä<Ù ¬_ ô<dË däâGâ Vâ ÌS@ <G¬ù_ dH $ ´äâ <G¬ù_ ¬¶½ Xîä ´{ XîôËä dH,
Òd oA <G¬ù_ ÌS@ Xîäâ {SäIË däâËä dH $
12. <GôäXîäô=ßäXîäô ô<dË däâGâ Vâ ÌS@ <GôäXîäô dH $ <GôäXîäô ¬¶½ Xîä ´{ XîôGâ Òä_ä oA
<GôäXîäô ÌS@ Xîäâ {SäIË däâËä dH $
13. ß_] ¬¶ ½ =¬G kN¼jòäâ* Xîä ß<ÒÉò däâGâ Vâ ÌS@ ß_] dH $ ´äâ kVâ ´{Ëä dH, Òd oA
ß_] ÌS@ Xîäâ {SäIË däâËä dH $
14. ßXî_ ¬¶ ½ =VoA {SXîäô Xî[ Xî_äßäâ* Vâ ô<dË däâGâ Vâ ÌS@ ßXî_ dH $ ´äâ ßXî_ ¬¶½ Xîäâ
´{Ëä dH, Òd oA ßXî_ ÌS@ Xîäâ {SäIË däâËä dH $
15. ßOäT ¬¶½=fäí½ Ò V¶Ëäâ* ¨äôä oA äd G {äGâ Vâ ÌS@ ßOäT dH $ ´äâ ßOäT ¬¶½ ´{Ëä
dH Òd oA ßOäT ÌS@ Xîäâ {SäIË däâËä dH $
16. ß{äô ¬¶ ½ =<XîVA oA {SXîäô ÌS@ Xîä {äô GdA¶ ßäËä ßË: ÌS@ ß{äô dH $ ´äâ ß{äô ¬¶½
´{Ëä dH, Òd ß{äô ÌS@ dA däâ ´äËä dH $
17. ßG¼Ë ¬¶ ½ =ê¦{<¸, Gäfä<Ù ô<dË däâGâ Vâ ÌS@ ßG¼Ë dH $ ßG¼Ë ¬¶½ Xîä ´ä{Xî oA
ßG¼Ë ÌS@ Xîäâ {SäIË däâËä dH $
18. ôäòä=VÌXîä íÒä¬A däâGâ Vâ ÌS@ ôä´ä dH $ ´äâ ôäòä ¬¶½ Xîä ´ä{ XîôËä dH, Òd oA <ÒiÒ
Xâî ôä´ä ÌS@ Xîäâ {SäIË däâËä dH $
19. GÂ ô ¬¶ ½ =ÌS@ ßä¦¬íÒcî{ däâGâ Vâ GÂô dH $ ´äâ GÂô ¬¶½ ´{Ëä dH Òd ßä¦¬íÒcî{ ÌS@ Xîäâ
20. Ëâ ´ ¬¶ ½ =<Gô<Ëfò {SoäÒ VP{¼G däâGâ Vâ ÌS@ Ëâćî{ dH ´äâ Ëâ´ ¬¶½ Xîä ´ä{ XîôËä dH,
Òd oA <Gô<Ëfò {SoäÒ cî{ ÌS@ Xîäâ {äËä dH $
21. Jòäâ < Ë ¬¶ ½ =VÂòäù<Ù Jòäâ<Ëòäâ* Xîäâ oA Jòäâ<Ë {SÙäËä däâGâ Vâ ÌS@ Jòäâ<Ë íÒcî{ dH $ Jòäâ<Ë
¬¶½ Xîä ´ä{Xî oA Jòäâ<ËíÒcî{ ÌS@ Xîäâ {SäIË däâËä dH $
22. {S X îäf ¬¶ ½ =·äG cî{ däâGâ Vâ ÌS@ {SXîäf cî{ dH $ {SXîäf ¬¶½ Xîä ´ä{Xî {SXîäf cî{ ÌS@
Xîäâ {SäIË däâËä dH $
23. {ô¬ ¬¶ ½ =VÌVâ ê¦XÈîbµ> däâGâ Vâ ÌS@ {ô¬ dH $ ´äâ {ô¬ ¬¶½ Xîä ´ä{ XîôËä dH Òd oA VÌVâ
ê¦XÈîbµ> ÌS@ Xîäâ {SäIË XîôËä dH $
24. {äòä=áòä{Xî ßäHô ßä¦¬íÒcî{ däâGâ Vâ ÌS@ VäTXîäâ* Xîäâ VoA íäGäâ* ¬â* {SäIË dØßä dH,
ßË: ßä¦¬íÒcî{ Vâ {äòä dØßä dA dH $ ´äâ {äòä ¬¶½ Xîä ´ä{ XîôËä dH Òd oA êVâ
ßä¦¬íÒcî{ Vâ {SäIË Xîô _âËä dH $ kV {SXîäô ´äâ VäTXî OÆæ Vâ {SäIË ê{Ùâf ¨äôä <´V
oäÒ Vâ ÌS@ Xîäâ ´{Ëä dH êVA oäÒ Vâ êVâ {SäIË däâ ´äËä dH $ ê{Ùâf ÙAÇä (ÙäÙõ OÆæ
ôäòä)= ê¸¬ OÆæ Xîä ÙAÇä cî{ ê{Ùâf BâVä dA däâËä dH $
í¬ôh Xîä ß¶O 2 33
´äâ VäTXî êÓî ß<Òú_ ¬¶½ Xîäâ ßù oäÒGä XîôËâ dØòâ ´{â*Oâ Òâ XîÁòäh Xîäâ {SäIË
däâ*Oâ $
ÙäÙõ VÌ dA OÆæ <Xîòâ, {fÆ {¶]A ÌG ôäk $
ËAG _äâXî OÆh {¶ú VäH*, VÌ dA ¬ä¶<d ]ÆÙäk $$156 $$
{fÆ, {ÇA, ÒG {¶<Óî ßä<Ù VoA êV ¬däGè kùiÒô Xâî ôúâ dØòâ dH* $ ËAG OÆh ßäHô {¶ú oÂËäâ*
Vâ ßä<Ù VoA ¬â* kùiÒô <G<¬¸ Xîäôh úâËG Ëä ê{äÙäG Xîäôh ¬äòä cî{ Vâ <Òx¬äG dH ßäHô
Xîäôh ÌS@ dA ê{äíò dH, Xîäòù GdA* $ ßË: êÓî 24 ¬¶½äâ* ¨äôä ÌËäkù dØkù {¾<Ë Xâî Xîäôh ÌS@
Xâî _¯òäù fÆ¾ ÌS@ Xî[ dA ê{äVGä XîôGA úä<dB $
´äâ {d_A VÙèOÆæ Xîgä, Väâ GHGd¤Æ Ùâçòä ßäk $
ßôV {ôV <¬_ BXî ôV, ÙäÙõ ôdâ V¬äk $$ 157 $$
k<Ë aA OÆæÙâÒ Xîä ß¶O V¬äIË $$ 1 $$ Vä. 157 $
´äâ VÙèOÆæ Xî[ {SäNIË Xâî V¬ò {ôÌS@ Xîä íÒcî{ ß{Gâ ê{Ùâf ¨äôä VÙèOÆæ Gâ ÌËäòä ä,
ÒdA íÒcî{ VäTG ¨äôä V¬ä<T ¬â* ßäXîô d¬Gâ ß{Gâ ·äG Gâ½äâ* Vâ ßoâÙ cî{ Vâ Ùâ]ä dH ßäHô
ßÌ ßä{V ¬â* ß¼Ëôäò ô<dË BXî ôV <¬_ Xîô êVA ¬â* V¬ä ôdâ dH* $
k<Ë aA ÙäÙõ uOôäù {SXîä<fXîä aA OÆæÙâÒ Xîä ß¶O V¬äIË: $$ 1 $$
ß í¬ôh Xîä ß¶O 2
OÆæ Vâ {SäIË Gä¬ Xâî í¬ôh <ÒÉòXî <Òúäô XîôGâ Xîäâ í¬ôh ß¶O XîdGâ ¬â* {SÒÈ¸ dØòâ {S¬
¬¶O_ Xîô ôdâ dH*
Ò¼ÙG¶ VÒù VäTÒä, {S h ä¬¶ {äô¶ O Ë: $$ 1 $$
<´GXî[ XÈî{ä Vâ VäTXî í¬ôh VäTGä Xâî <ÒÖGäâ* Vâ {äô däâXîô í¬ôh ¨äôä {ôÌS@ Xîäâ
{SäIË däâËä dH êG <Gô¶´G ôä¬, VÙèOÆæ ßäHô VÌ V¶Ëäâ* Xîäâ d¬ ßGâXî {Shä¬ XîôËâ dH* $
BXHî ßÇô {AÒ Xîä, Väâkù VË Xîô ´ä<h $
ôä¬ Gä¬ VÙèOÆæ Xîgä, ÙäÙõ Väâ {ôÒä<h $$ 2 $$
ôä¬ Gä¬ í¬ôh-VäTG Xî[ {Sä¬ä<hXîËä ÌËä ôdâ dH*V´äËAò, <Ò´äËAò, íÒOË oâÙ
ô<dË, ß<ÒGäfA {SoÆ Xîä ôä¬ Gä¬ í¬ôh VäTG VÙèOÆæ Xîä Xîdä dØßä dH, ßË: êVA Xîäâ V¿úä
VäTG ´äGXîô Xîôäâ $ fäí½ ¨äôä oA ÒdA {Sä¬ä<hXî <V¾ däâËä dH $
{d_A aÒh <¨ËAò ôVGä, ËÈËAò <dôÙH Oäk $
úËÆAù <ú¼ËG oòä, ËÌ ôäâ¬-ôäâ¬ ÁòäH _äk $$ 3 $$
Gä¬ í¬ôh-VäTG Xî[ {¾<Ë ÌËä ôdâ dH*Gä¬ ¬ädä¦Pò VÆGGä, Gä¬-í¬ôh VäTGä
Xî[ {S¬äÒíä dH $ ¬ädä¦Pò VÆGXîô VäTXî VäTäôh ´{ ¬â* {SÒÈ¸ däâËä dH $ ÙõVôâ Xîäâ G VÆGäkù Ùâ,
BâVâ <´ä Vâ ´{Gä ÙõVôA ßÒíä dH $ kVâ dA ê{ä¶fÆ ´ä{ XîdËâ dH* $ tÙò ¬â* <ú¼ËG XîôGä
ËÈËAòäÒíä dH, òdA ¬äGV ´{ Xîd_äËä dH $ Gä¬ ¬â* ß]¶«> ÒÈ<¸ _OäGâ {ô ´Ì ôäâ¬-ôäâ¬ Vâ
<ú¼ËG däâGâ _OËä dH ËÌ Òd úËÆäùÒíä Xîd_äËA dH $ kV¬â* Ùf kN¼jòâ* ßäHô úËÆbµ>ò ß¼Ë:Xîôh
òâ úäHÙd VÌ {SXîäô oOÒËè {ôäòh däâ ´äËâ dH* $ kV úäHA ßÒíä Xîä ßN¼Ë¬ {uôhä¬ ÁÒ
ÌS@ Xî[ BXîËä dA däâËä dH $ kV {SXîäô Gä¬-í¬ôh VäTGä ¨äôä V¶Ëäâ* Gâ {ôÌS@ Xîäâ {SäIË <Xîòä
dH $ (úËÆAù Xâî íäG ¬â* úËÆÙùfA {äl> oA dH $)
¬G {SÌäâT
ÙäÙõ GAXîä Gä¬ dH , ËAG _äâ X î ËË Väô $
ôäË <ÙÒV ôµ>ÌäH Xîôäâ, ôâ ¬G kdH <Òúäô $$ 4 $$
4-9 ¬â* ¬G Xîäâ Gä¬ í¬ôh Xîä ê{Ùâf Ùâ ôdâ dH*íÒOù, ¬È¦òÆ, {äËä_ä<Ù VoA <ÒiÒ
Xîä Väô ËKÒ ´äâ {ô¬ä¦¬ä dH, êVXî[ {SäNIË Xâî VoA VäTGäâ* ¬â* Gä¬ í¬ôh dA ß<Ë aâbl> ßäHô
VÆO¬ VäTG dH $ ßË: dâ ¬G ! kV ¬GÆbò fôAô ¬â* ôdËâ dØB <Òúäô {ÂÒùXî Xîä¬ä<Ù ÙäâÉäâ* Xîäâ ¦òäO
Xîô <Gô¼Ëô Gä¬-´{ <Xîòä Xîô $
ÙäÙõ GAXîä Gä¬ dH , duô <dôÙH G <ÒVäô $
¬Â ô <Ë ¬G ¬ä¶ d A* ÌVâ , £äVH * £äV V¤ o äô $$ 5 $$
Gä¬-í¬ôh ¬â* Ùâf Xîä_ä<Ù <Gò¬ G däâGâ Vâ òd VäTG VÌXâî <_B ß¿v>ä dH $ tÙò Vâ
duô Xîäâ G oÂ_, duô Xî[ ¬Â<Ëù ßä¦¬ cî{ Vâ tÙò ¬â* NíË dH $ £äV-{S£äV Xâî Vä í¬ôh XîôËâ
dØB tÙòí duô Xîäâ Ùâ]Gâ Xîä ò¦G Xîô $
iÒäVH* iÒäV V¤oä_Ëä¶, kXî <ÙG <¬_ dH ßäk $
VÆ<¬ôh {H*«>ä Vd´ Xîä, VÙèOÆæ <Ùòä ÌËäk $$ 6 $$
£äV-{S£äV Xâî Vä í¬ôh XîôGâ Vâ BXî <ÙG ßÒiò {SXîµ> cî{ Vâ tÙò ¬â* ßäXîô {SoÆ
<¬_â*Oâ $ ÌS@ {SäNIË cî{ Vd´äÒíä Xî[ {SäNIË Xîä ¬äOù oA í¬ôh dA dH, òd d¬äôâ VÙèOÆæ Gâ
{S¬ dA Xîä¶Xîuôòä Ëä_äÌ {ô ÌËä <Ùòä ä $
ÙäÙõ GAXîä Gä¬ dH , Väâ ËÂ <dôÙH ôä<] $
{ä]¶«> {S{¶ú Ùõô Xîô, VÆG VäTÂ ´G Xî[ Vä<] $$ 7 $$
ò·-òäâOä<Ù VäTGäâ* Xâî VäTXî Xîäâ {ËG Xîä oò ôdËä dH, Gä¬-VäTGä Xâî VäTXî Xîäâ
GdA* $ kV<_B Gä¬-í¬ôh ê¸¬ VäTG dH $ V¶Ëäâ* Xî[ VäTG <ÒÉòXî Vä<]òâ* VÆGXîô êGXâî
<Òúäô ¨äôä {ä]¶«> {S{¶ú Xîäâ Ùõô XîôXâî ËÂ Òd Gä¬-í¬ôh dA <Gô¼Ëô tÙò ¬â* ô] $
ÙäÙõ GAXîä Gä¬ dH , ßä{ XîdH V¬eäk $
ßäHô ßäô¶o VÌ v>ä<ª Ùâ, ôä¬ Gä¬ ÁòäH _äk $$ 8 $$
íÒò¶ oOÒäGè oA Ìäô¶Ìäô ß{Gâ oÓîäâ* Xîäâ V¬eä-V¬eä Xîô XîdËâ ôdËâ dH* <Xî""¬âôâ
Gä¬ <ú¼ËG ¨äôä ¬âôâ {ôäòh ôdGâ Òä_ä oÓî dA ¬Æeâ <{Sò däâËä dH $'' kV oOÒÙè ÒúG Vâ oA Gä¬-
í¬ôh {ô¬ aâbl> VäTG <V¾ däâËä dH $ kV<_B ´¼¬-¬ôh cî{ úXSî ¬â* <óîôäGâ Òä_â <G<É¾ Xî¬ù,
VXîä¬ fÆoXî¬ù ßä<Ù ß¼ò VoA ßäô¶oäâ* Xîäâ ¦òäO Xîô ôä¬ Gä¬-í¬ôh ¬â* dA ß]¶«> ÒÈ<¸ _Oä $
ôä¬ o´G Xîä Väâú ¢òä, XîôËä¶ däâk Väâ däâk $
ÙäÙõ ôä¬ V¤oä<_òâ, <óîô ÌÂ<eòâ G Xîäâk $$ 9 $$
ôä¬ o´G Xâî óî_ Xîä, ¢òä <Òúäô XîôGä dH ? o´G XîôGâ Vâ ´äâ däâËä dH ÒdA däâOä ßäùËè
ôä¬ dA {SäIË däâOä $ ôä¬ o´G ¨äôä VÌ V¶Väô ¬â* ôä¬ Xîäâ dA Ùâ], VÌ Xîäâ ôä¬ cî{ Ùâ]Gâ Xîä
ßRòäV däâ ´äGâ {ô <óîô Xîäâkù oA {SiG {Âv>Gâ Xî[ ßäÒiòXîËä GdA* ôd ´äËA dH $
Gä¬ úâËäÒGA
ôä¬ ËÆPdäôâ Gä¬ <ÌG, ´â ¬Æ] <GXîVâ ßäHô $
Ëäâ kV ß{ôäTA ÁÒ Xîäâ-ËAG _äâXî <XîË l>äHô $$ 10 $$
10-11 ¬â* Gä¬-í¬ôhäù VäÒTäG Xîô ôdâ dH*ôä¬ ! ò<Ù ßä{Xâî Gä¬ Vâ <o¼G {ô-
<G¼Ùä<Ù fÄÙ kV {SähA Xâî ¬Æ] Vâ <GXî_Ëâ dH* Ëäâ òd Ìªä ß{ôäT dH $ BâVâ ß{ôäTA ÁÒ Xîäâ ËAGäâ*
_äâXîäâ* ¬â* oµ>XîËâ ôdGâ {ô oA VÆ] Xîä íäG Xîdä¶ dH ? Òd Ëäâ ÙØ]A dA ôdâOä $
<v>G-<v>G ôä¬ V¤oä_Ëä¶, ´â <´Ò ´äò Ëäâ ´äò $
ßäË¬ Xâ î ßäTäô Xîäâ , GädA* ßäG ê{äò $$ 11 $$
Çh-Çh ôä¬ Xîä í¬ôh Xîôäâ, ò<Ù í¬ôh XîôËâ V¬ò {Säh {Sòäh Xîä V¬ò oA ßä ´äò
Ëäâ oA Xîäâkù <ú¼Ëä GdA* ¢òäâ*<Xî ôä¬-í¬ôh Vâ <o¼G ß¼ò Xîäâkù oA BâVä VÆO¬ VäTG GdA* dH,
<´VXîä ßäaò _âXîô VÒù-VäTäôh ßä¦¬-XîÁòäh XîôGâ ¬â* V¬ù däâ VXâî $
í¬ôh ¬ädä¦Pò
BXî ¬dõôË ¬G ôdH, Gä¬ <Gô¶´G {äV $
ÙäÙõ ËÌ dA Ùâ]Ëä¶, VXî_ Xîô¬ Xîä Gäf $$ 12 $$
12-13 ¬â* Gä¬ Xîä ¬ädä¦Pò ÌËä ôdâ dH*ò<Ù fÆ¾ ÌS@ Xâî Gä¬ ¬â* ¬G ßoâÙ oäÒ Vâ
BXî Çh oA ÌS@ ¬â* Níô däâ ´äò, Ëäâ Ë¦Xîä_ dA V¶{Âhù V¶<úË Xî¬äâÍ Xîä Gäf däâ ´äËä dH $
Vd´H* dA VÌ däâkOä, OÆh k¼jA Xîä Gäf $
ÙäÙõ ôä¬ V¤oä_Ëä¶, Xîµ>H* Xî¬ù Xâî {äf1 $$ 13 $$
ôä¬-Gä¬ Xîä <Gô¶Ëô í¬ôh XîôGâ Vâ, <GOÆùh ÌS@ Xî[ {SäNIË ¬â* ÌäTXî <½OÆh ßäHô êGXâî
Xîäòù, ß¼Ë:Xîôh kN¼jòäâ* Xâî VÌ <ÒXîäôäâ* Xîä Gäf ßGäòäV dA däâ ´äòOä Ëä ·äG ¨äôä Xî¬ù Xâî
Ì¼TG1 Xîµ> Xîô ¬ÆÓî däâ ´äBOä $
Gä¬ úâËäÒGA
BXî ôä¬ Xâî Gä¬ <ÌG, ÁÒ Xî[ ´_G G ´äk $
ÙäÙõ XâîËâ {<ú ¬ÆB, Xîuô Xîuô ÌdØË ê{äk $$ 14 $$
14-15 ¬â* Gä¬ í¬ôhäù VäÒTäG Xîô ôdâ dH*<½<ÒT oâÙ fÂ¼ò <GOÆùh ôä¬ Xâî Gä¬-
í¬ôh <ÌGä ß¼ò ê{äòäâ* Vâ ÁÒ Xâî <½<ÒT Ëä{ Gbµ> GdA* däâËâ $ ßGâXî VXîä¬A VäTXî ò·
ÒSËä<ÙXî ÌdØË-Vâ ê{äò XîôËâ-XîôËâ ¬È¦òÆ Xîäâ {SäIË däâ Oòâ dH* <Xî¼ËÆ ê¼dâ* ß]¶«> ÌS@äG¼Ù {SäIË
GdA* däâ VXîä $
ÙäÙõ BXî ôä¬ Xî[ µ>âXî O<d, Ùõ´ä Vd´ VÆoäk $
ôä¬ Gä¬ v>äªH GdA* , Ùõ ´ ä ßäÒH ´äk $$ 15 $$
ËÆ¬ Ëäâ <GbXîä¬ oäÒ Vâ XâîÒ_ <GOÆùh ôä¬ Xî[ ê{äVGä Xîä dA ðÑ <Giúò Xîôäâ, _äâXî-
VâÒä, òäâO-Çâ¬ ßäHô <Òúäôä<Ù ÙõVôâ VäTG êVXâî ß¶O cî{ däâXîô íÒäoä<ÒXî dA däâËâ ôdâ*Oâ $ ôä¬
Gä¬ VäTXî Xîäâ Gä¬A Xî[ {SäNIË Xîôäòâ <ÌGä ¬®ò ¬â* GdA* ¦òäOËä ßäHô Gä¬ í¬ôh <ÒdAG
ò·ÒSËä<Ù XîôGâ Òä_â ß¼ò VXîä¬A VäTXî ´¼¬-¬ôh cî{ V¶Väô ¬â* dA ßäËâ ´äËâ ôdËâ dH* $
Gä¬ ßOäTËä
ÙäÙõ ôä¬ ßOäT dH, {uô<¬Ë Gä¶dA* {äô $
ßÒôh Òôh G ´ä<hòâ, ÙäÙõ Gä¬ ßTäô $$ 16 $$
16-18 ¬â* Gä¬ Xî[ ß{äôËä Xîä {uôúò ÙâËâ dØB Gä¬ í¬ôh Xî[ {Sâôhä Xîô ôdâ dH*<Gô¶´G
ôä¬ Xîä íÒcî{ ßäd dH, êVXîä Xîäâkù {uô¬äh GdA*, Òd {S¬äh-´¼ò ·äG Xîä ß<ÒÉò ßäHô
cî{äËAË dH $ ÒhäâÍ Xâî V¬Âd fÄÙäâ* Vâ êVXîä VäÇä¦Xîäô GdA* däâËä $ êV <Gô¶´G ôä¬ Xîä VäÇä¦Xîäô
Ëäâ êVA Xâî Gä¬ í¬ôh cî{ <G<Ù®òäVG Xîä ßäaò _âGâ {ô dA däâËä dH $
ÙäÙõ ôä¬ ßOäT dH, ß<ÒOË1 _]H G Xîäâk $
<GOÆùh VOÆh Xîä XîdH, Gä¬ <Ò_PÌ G däâk $$ 17 $$
<Gô¶´G ôä¬ Xîä íÒcî{ ß{äô dH, êV ¬G k<¼jòäâ* Xâî ß<ÒÉò1 Xîä VäÇä¦Xîäô ò·, ÒSËä<Ù
Ìäg VäTGäâ* Vâ Ëä <ÒÒäÙ Vâ Xîäâkù oA GdA* Xîô VXîËä $ <GOÆùh Ëä VOÆh ÌäâTXî fÄÙäâ* Xîä
ßäaò _âXîô êVXâî <ÒÉò ¬â* ¢òä Xîdä ´ä VXîËä dH, Òd Ëäâ ÒähA Xîä ß<ÒÉò dH $ ò<Ù êVXîä
VäÇä¦Xîäô XîôGä dH Ëäâ <GbXîä¬ oäÒ Vâ Gä¬ í¬ôh ¬â* <Ò_¶Ì GdA* däâGä úä<dB $
ÙäÙõ ôä¬ ßOäT dH, ÌâdÙ _çòä G ´äk $
ßä<Ù ß¶Ë G<d* ´ä<hòâ, Gä¬ <Gô¶Ëô Oäk $$ 18 $$
<Gô¶´G ôä¬ Xîä íÒcî{ ßäd dH, ßVA¬ dH, Gâ½ä<Ù kN¼jòäâ* Xîä ß<ÒÉò dH $ êVXîä ßä<Ù
-ß¼Ë ß¼ò <XîVA oA {SXîäô GdA* ´äGä ´ä VXîËä $ Ëäâ oA <GbXîä¬ oäÒ Vâ {Sâ¬ {ÂÒùXî <Gô¶Ëô Gä¬
í¬ôh XîôGâ Vâ êVXîä VäÇä¦Xîäô däâ ´äËä dH, ßË: <Gô¶Ëô Gä¬ í¬ôh Xîôäâ $
ß¨HË ÌS@
ÙäÙõ ôä¬ ßOäT dH, ßXî_ ßOäâúô BXî $
ÙäÙõ Gä¬ <Ò_¶ < Ìòâ , VäTÂ XîdH * ßGâ X î $$ 19 $$
19-21 ¬â* ÌS@ Xî[ ß¨HËËä <Ù]ä ôdâ dH*<Gô¶´G ôä¬ Xîä íÒcî{ ß{äô, <GôäXîäô,
kN¼jòäËAË, <½â<ÒT oâÙ fÂ¼ò ß¨HË dH $ êVXâî VäÇä¦Xîäô Xâî <_B, êVA Xâî Gä¬-í¬ôh Xîä
ßäaò _âGä úä<dB, òdA ßGâXî V¶Ë XîdËâ ßä ôdâ dH* $
ÙäÙõ BXHî ß_d ôä¬ dH, V¬ù Vä¶kù Väâk $
¬HÙâ Xâî {XîÒäG VÌ, ]äËä¶ däâk VÆ däâk $$ 20 $$
ßÁ_äd, ôä¬, V¬ù ßäHô Vä¶kù òâ VÌ Gä¬ êVA BXî ß¨HË ÌS@ Xâî dA dH* ßäHô ´HVâ BXî
dA ¬HÙä Xâî ßGâXî {¢Òä¼G ÌGËâ dH* <Xî¼ËÆ VoA Xâî ]äGâ Vâ ÇÆTä <GÒÈ<¸ cî{ ßN¼Ë¬ óî_ VÌXîä
BXî dA däâËä dH, ÒHVâ dA êÓî Gä¬äâ* Xîä <GbXîä¬ oäÒ Vâ í¬ôh XîôGâ {ô ÌS@ {SäNIË cî{ BXî dA
óî_ däâËä dH $
VOÆh <GOÆùh H ôdâ, ´HVä dH ËHVä _AG $
duô VÆ<¬ôh ÁòäH _äkòâ, Xîä ´ähäH* Xîä Xî[G $$ 21 $$
ÌS@ <GOÆùh däâGâ {ô oA oÓî-oäÒGä Vâ VOÆh oA oäV ´äËä dH $ <´VXâî tÙò ¬â* ´HVä
oäÒ däâ, êVA oäÒ Vâ êV ÌS@ ¬â* _AG däâGä úä<dB $ êVXî[ {SäNIË Xîä VÆO¬ VäTG êVA Xîä
í¬ôh dH $ ßË: duô í¬ôh ¬â* dA ß{GA ÒÈ<¸ <íË Xîôäâ $ V¶Ë ßäHô VËè-fäí½äâ* Gâ Ëäâ òdA Xîdä
dH <Xî¼ËÆ <óîô oA ¬H* GdA* ´äGËä <Xîòd VOÆh <GOÆùh <ÒÉòXî <ÒÒäÙ ßä{ _äâO ¢òäâ* Xîô ôdâ
dH* ? òd Vä]A Vä¶oô ¬â* Ùäâ VäTXîäâ* Xîäâ V¬eäGâ Xâî <_òâ XîdA A, {SV¶O Xîä-ðbµ>ä¶Ë VÆTä-
<V¼TÆ Ëô¶O 8/187 ¬â* Ùâ]äâ $
Gä¬ <ú¸ ßäÒâ Väâ _âò
ÙäÙõ <Vô´Gdäô Xâ î , Xâ î Ëâ Gä¬ ßG¼Ë $
<úË ßäÒH Väâ _A<´òâ, òäH* VäTÂ VÆ¬ôH* V¶Ë $$ 22 $$
22-23 ¬â* <XîV Gä¬ Xîä ßäHô <XîV V¬ò í¬ôh XîôGä úä<dB, kV {SiG {ô Xîd ôdâ dH*-
{ô¬ä¦¬ä Xâî <XîËGâ dA Gä¬ dH*, êGXîä Xîäâkù ß¼Ë GdA* ßäHô <GbXîä¬ oäÒ Vâ í¬ôh XîôGâ {ô VoA
Xîä óî_ oOÒäG Xî[ {Sä<IË däâËä dH $ ßË: <´V Gä¬ Vâ oA ß{Gä ¬G úâËG-íÒcî{ ¬â*
ßäXîô <íô däâ ´äò, êVA Gä¬ Xîä í¬ôh XîôGä úä<dB $ <V¾, V¶Ë Ëä VäTXî BâVâ dA í¬ôh
XîôËâ dH* $
ÙäÙõ <´G {Säh <{*«> d¬ XîäH* <Ùòä, ß¶Ëô VâÒ*H Ëä<d $
´â ßäÒH ßäH V äh <fô, Väâ k ù Gä¬ V¶ Ì ä<d $$ 23 $$
<´G {ô¬ XÈî{ä_Æ {ô¬ä¦¬ä Gâ d¬Xîäâ òd fôAô <Ùòä dH ßäHô fôAô Xî[ NíôËä Xâî <_B {Säh
{SÙäG <Xîòä dH, d¬ Ëäâ ßä¼Ëô ÒÈ<¸ Vâ <Gô¼Ëô dA êVXîä o´G XîôËâ ôdËâ dH* $ ò<Ù ËÆ¬Vâ BâVä G
däâ VXâî Ëäâ ËÆPdâ* ´äâ oA ßÒVô <¬_Ëä dH, êVA ßÒVô ¬â* ÌS@ ¬â* ÒÈ<¸ Níô XîôGâ Òä_ä ´äâ oA
Gä¬ ËÆPdâ* òäÙ ßä ´äò, êVA Xîä í¬ôh Xîôäâ $
úâËäÒGA
ÙäÙõ BâVä XîäHh ßoä<Oòä, XîvÂ> <ÙY>äÒâ ßäHô $
Gä¬ <ÌGä {O TôG XÂ¶î, Xîdäâ Xîdä¶ dH l>äHô $$ 24 $$
24-25 ¬â* Gä¬ Xî[ ðÑËäù VäÒTäG Xîô ôdâ dH*oOÒËè {SäNIË Xâî VoA VäTGäâ* ¬â* Gä¬
Xî[ {STäGËä ôdËA dH $ <óîô BâVä XîäHG ¬¶ÙoäOA dH, ´äâ oOÒÙè Gä¬ Vâ ô<dË VäTG Xîä ê{Ùâf
ÙâXîô ßGÆ<úË ÌäË ðÑ XîôäòâOä ? Gä¬ Xâî <ÌGä Ëäâ Gä¬A Xâî Tä¬ ¬â* {Hô ô]Gâ Xîäâ oA íäG Xîdä¶
<¬_Ëä dH $
ÙäÙõ <G¬É G ¼òäôä Xî[<´òâ, ß¶Ëô H* êô Gä¬ $
Xîäâ<µ> {<ËË {äÒG oòâ, XâîÒ_ XîdËä¶ ôä¬ $$ 25 $$
{SoÆ Xâî Gä¬ Xîäâ ß{Gâ tÙò Xâî oAËô Vâ BXî <G¬âÉ oA ß_O GdA* XîôGä úä<dB $ XâîÒ_
ôä¬-Gä¬ Xîä í¬ôh XîôXâî dA ß<¬Ë {<ËË {<Ò½ däâXîô ´¼¬ä<Ù V¶Väô Vâ ¬ÆÓî däâ Oòâ dH* $
¬G {SÌäâT
ÙäÙõ ´â ËH* ßÌ ´ä°òä GdA*, ôä¬ Gä¬ <G´ Väô $
<óîô {Av>â {<v>Ëä<dOä, ôâ ¬G ¬ÂÑ O¤Òäô $$ 26 $$
26-29 ¬â* ¬G Xîäâ Gä¬-í¬ôh <ÒÉòXî <fÇä Ùâ ôdâ dH*ôâ ¬ÂÑ ¬G ! ò<Ù ËÂGâ ¬GÆbò
Ùâd {äXîô oA ß{Gâ XîÁòäh Xâî VäTG ôä¬-Gä¬ cî{ {ô¬ ËKÒ Xîäâ GdA* {dúäGä Ëäâ ËÂ <Gôä
ßG´äG dH ßäHô kV oÂ_ Xâî Xîäôh ß¼Ë ¬â* ËÆeâ {iúä¸ä{ dA XîôGä däâOä $
ÙäÙõ ôä¬ V¤oä<_ _â, ´Ì _O VÆ]A fôAô $
<óîô {AvH* {<v>Ëä<dOä, ´Ì ËG ¬G TôH G TAô $$ 27 $$
´Ì ËXî fôAô Xîäâ ôäâOäâ* Gâ Ëä ´ôäÒíä Gâ GdA* øâôä dH, ËÌ ËXî VÆ] Xî[ Ní<Ë ¬â* dA
ôä¬-o´G Xîäâ ß{Gä _âGä úä<dB $ ´Ì ôäâOä<Ù Vâ fôAô ßäHô <ú¼Ëä<Ù Vâ ¬G ßTAô däâ ´äòOä
ËÌ XÆîv> oA G däâ VXâîOä, {iúä¸ä{ dA däâOä $
ÙØ] Ùuôòä V¶Väô dH, VÆ] Xîä VäOô ôä¬ $
VÆ] VäOô ú<_ ´äkòâ, ÙäÙõ Ë´ ÌâXîä¬ $$ 28 $$
V¶Väô ÙØ:]-V¬Æj dH ßäHô ôä¬ VÆ]-<V¼TÆ dH $ ßË: V¶Väô ¬â* {µ>XîGâ Òä_â ÙØ:]-{SÙ áòù
XîäòäâÍ Xîäâ ¦òäO Xîô Gä¬ í¬ôh ¨äôä VÆ]-VäOô ôä¬ ¬â* dA _ò däâGä úä<dB $
Ùuôòä òdØ V¶Väô dH, Ëä¬â* ôä¬ Gä¬ <G´ GäÒ $
ÙäÙõ Y>A_ G Xî[<´òâ, òdØ ßäHVô òdØ «>äÒ $$ 29 $$
òx<{ òd V¶Väô ÙØ:]-V¬Æj dH ËÙ<{ kVVâ {äô däâGâ Xîäâ VoA Xâî {äV ôä¬-Gä¬ cî{
GäHXîä ß{GA dA dH, kVXîä <Xîôäòä GdA* ÙâGä {ªËä $ kV ¬GÆbò fôAô cî{ íÒhù ßÒVô ¬â* o_â-
ÌÆôâ Xîä <Òúäô XîôGä cî{ Ùä¤Ò oA ß¿v>ä ßä Oòä dH $ ßË: <Òúäô XîôXâî fAøSä<ËfAøS ôä¬-
o´G Xîäâ ß{Gä _âGä úä<dB $
í¬ôh Gä¬ <G:V¶fò
¬âôâ V¶fò Xîäâ GdA*, ÁÒh-¬ôh Xîä ôä¬ $
V{GH* dA ´<G ÌAVôH, ¬Æ] <dôÙH duôGä¬ $$ 30 $$
ß{Gä í¬ôh-{Sâ¬ ÌËä ôdâ dH*ôä¬ ! ¬âôâ tÙò ¬â* BâVä Xîäâkù V¶fò GdA* dH <Xî¬âôä
fôAô <úôXîä_ ËXî G ôd VXîä Ëäâ ¬âôä Xîäòù ßTÂôä ôd ´äòOä $ úädâ òd fôAô <úôXîä_ ËXî
ôdâ Òä kVA Çh <Oô ´äò, kVXî[ Xîäâkù <ú¼Ëä GdA* $ ¬âôA Ëäâ k¿v>ä dH <XîduôGä¬ Xîäâ ¬Æ]
ßäHô tÙò Vâ íÒIG Xâî V¬ò oA ¬H* G oÂ_ VXÂ¶î $
í¬ôh Gä¬ <Òôd
ÙäÙõ ÙØ<]òä ËÌ _OH, ´Ì _O Gä¬ G _â<d $
ËÌ dA {äÒG {ô¬ VÆ], ¬âôA ÁÒ<G òâ<d $$ 31 $$
í¬ôh Xâî ßoäÒ Vâ ¢_âf däâËä dH, {SähA ËÌ ËXî dA ÙØ]A dH ´Ì ËXî <GbXîä¬ oäÒ Vâ
<Gô¶Ëô í¬ôh GdA* XîôËä $ ´Ì ß{Gâ ¬G Xîäâ BXîäOS XîôXâî <GbXîä¬ oäÒ Vâ <Gô¶Ëô í¬ôh XîôËä
dH, ËÌ {<Ò½ däâXîô {ô¬VÆ] cî{ ÌS@ Xîäâ {SäIË däâËä dH $ d¬äôä Ëäâ ÁÒG dA ÌS@ <ú¼ËG dH $
í¬ôh Gä¬ {äô] _Çh
XîvÂ> G XîdäÒH ßä{XîäH*, Vä¶kù XÂ¶î VâÒH $
ÙäÙõ Ùõ ´ ä v>ä<ª VÌ, Gä¬ <G´ _â Ò H $$ 32 $$
ÒäíË<ÒXî Gä¬ í¬ôh Xî[ {ôAÇä Xîä _Çh Xîd ôdâ dH*´Ì VäTXî ß{Gâ Xîäâ oÓî,
òäâOA ßä<Ù Xîd_äGâ Xîä {Sò¦G G XîôXâî Ëä ¬ä<òXî {S{¶ú Xîäâ tÙò Vâ dµ>ä XîôXâî V¦ò, ÌS@,
ôä¬ ßä<Ù <G´ Gä¬ í¬ôh XîôËâ dØòâ oOÒÙè o<Óî XîôËä dH, ËÌ êVXîä í¬ôh ÒäíË<ÒXî í¬ôh
V¬eGä úä<dB $
í¬ôh Gä¬ <G:V¶fò
´â <úË úd¤Æµ>â ôä¬ VäH*, VÆ<¬ôh ¬G _äOH $
ÙäÙõ ßäË¬ ÁÒ Xîä, V¶ f ò VÌ oäOH $$ 33 $$
Gä¬ í¬ôh <G:V¶fò XîôGä dH, òd Xîd ôdâ dH*- ò<Ù Gä¬ í¬ôh ¬â* ¬G _Oä Xîô <Gô¶Ëô ôä¬
Xâî ÒäíË<ÒXî íÒcî{ ¬â* <ú¸-ÒÈ<¸ Níô däâ ´äò Ëäâ ÁÒ Xâî ßä¦¬ <ÒÉòXî-ßä¦¬ä ´ª dH Òä
úâËG dH, BXî dH Òä ßGâXî dH, ÌS@ Vâ <o¼G dH Òä ß<o¼G dH, k¦òä<ÙXî VoA V¶fò Gbµ> däâ
´äËâ dH* $
í¬ôh Gä¬ úâËäÒGA
ÙäÙõ <{Ò Xîä Gä¬ _â, ËäH <d <¬µ>â <fô Vä_ $
øªA ¬dõôË úä_hä¶, XHîVA ßäÒâ XîäNÁd $$ 34 $$
Gä¬ í¬ôh Xâî <_B VäÒTäG Xîô ôdâ dH*ò<Ù {ô¬ä¦¬ä Xîä Gä¬ í¬ôh <GbXîä¬ oäÒ Vâ
<Gô¶Ëô <Xîòä ´äò Ëäâ {SähA Xâî ´¼¬ä<Ù ÙØ:] <Giúò Gäf däâ ´äËâ dH* $ ßË: Gä¬ í¬ôh Xâî <_B
o<Òbò Xîä_ Xîä <Ghùò G XîôXâî ËÆô¼Ë o´G ¬â* _O ´äGä úä<dB $ ¢òäâ*<Xî d¬â* Ëäâ òd oA ·äË
GdA* dH <Xî ßO_A øªA Òä ßO_â Çh ¬â* d¬äôä fôAô ôdâOä òä GdA*, <óîô ßäOä¬A <ÙG ËXî
Á<ÒË ôd VXâ*îOâ, BâVA Ëäâ ßäfä dA Xîdä¶ dH ?
í¬ôh <ÌGä iÒäV G _â
ÙäÙõ ßäHVô ÁÒ ËH*, Xîgä G XâîÒ_ ôä¬ $
ß¶ËXîä_ d¬ Xîdâ*Oâ, ´¬ ÒHôA VäH* Xîä¬ $$ 35 $$
35-36 ¬â* {S<Ë iÒäV í¬ôh Xî[ ßä·ä Ùâ ôdâ dH*dâ {SähA ! ËÂGâ ¬GÆbò fôAô {äXîô oA
òÆÒäÒíä Xâî íÒhù ßÒVô ¬â* <GbXîä¬ oäÒ Vâ ß¨HË ôä¬ Xâî Gä¬ Xîä í¬ôh GdA* <Xîòä $ V¶Ëäâ* Xâî
ê{Ùâf XîôGâ {ô oA XîdËä ôdä""ß¶<Ë¬ ÒÈ¾äÒíä ¬â* d¬ í¬ôh Xîô _â*Oâ $'' <Xî¼ËÆ òäÙ ô]
êV ß¶<Ë¬ ßÒíä ¬â* ´Ì Ëâôâ {ô f½Æ ò¬ Xîä ßäXSî¬h däâOä, ËÌ ËÂ XÆîv> oA GdA* Xîô VXâîOä $
ßË: ßoA Vâ {S<Ë iÒäV duô í¬ôh Xîô $
ÙäÙõ BâVâ ¬¤dOâ ¬äâ_ Xîä, BXî iÒäV ´â ´äk $
úäHÙd _äâXî V¬äG Väâ, Xîädâ ôâË <¬_äk $$ 36 $$
Ëâôä BXî iÒäV oA ´äâ ´äôdä dH Òd úäHÙd _äâXîäâ* Xâî ¬ÂÁò Xâî V¬äG dH $ {S´ä-{<Ë Xîiò{
Xîäâ úäHÙd _äâXîäâ* Xîä ôäJò ÙâGâ {ô oA BXî iÒäV GdA* <¬_ä ä, òd {S<V¾ dH $ BâVâ ÌdØ-¬ÂÁò
iÒäVäâ* Xîäâ ËÂ <ÒÉò-oäâO cî{ ôâË ¬â* ¢òäâ* <¬_ä ôdä dH ?
ß¬äâ_ iÒäV
Väâk iÒäV VÆ´äh Gô, Vä¶kù VâËA _äk $
Xîuô Väµ>ä uVô´Gdäô VÂ¶, ¬d¤Oâ ¬äâ_ <ÌXîäk $$ 37 $$
o´G ¬â* _OGâ Vâ iÒäV ßäHô oA ÌdØ¬ÂÁò däâ ´äËâ dH*, òd Xîd ôdâ dH*ÒdA Gô ÌÆ<¾¬äGè
dH ´äâ ß{Gâ iÒäVäâ* Xîäâ {SoÆ-o´G ¬â* _OäËä dH $ ßË: dâ {SähA ! ËÂ ß{Gâ iÒäVäâ* Xîäâ duô-í¬ôh
¬â* _OäXîô ÌdØ¬ÂÁò ÌGä _â, <óîô êGXâî ÌÙ_â ¬â* {ô¬ä¦¬ä Vâ êVXâî ÒäíË<ÒXî íÒcî{ Xîä
VäÇä¦Xîäô Xîô _â $
áòù ÁÒG
´ËG Xîôâ G<d* ÁÒ Xîä, ËG ¬G {ÒGä óîâuô $
ÙäÙõ ¬d¤Oâ ¬äâ_ Xîä, ¨H ÙäâÒµ>A1 kXî Vâô $$ 38 $$
áòù ÁÒG Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH
* ´äâ ß{Gâ ËG, ¬G ßäHô iÒäVäâ* Xîäâ Vä¶VäuôXî <ÒÉòäV<Óî
Vâ ÌÙ_ Xîô, ËG Xîäâ ÙAG ÙØ<]òäâ* Xî[ VdäòËä ßäHô V¶Ë VâÒä ¬â*, iÒäVäâ* Xîäâ oOÒÙè o´G ¬â*, ¬G
Xîäâ ßä¦¬-<Òúäô ¬â * _Oä Xîô ß{Gâ ÁÒ Xâ î ê¾äô Xîä {S ò ¦G GdA* XîôËâ , Òâ kV
ÌdØ¬ÂÁò ÁÒG Xîäâ Ùäâ TäâËA1 Ëä BXî Vâô ß¼G Xâî <_B áòù ]äâ ÙâËâ dH* ßäùËè êGXîä ÁÒG
áòù dH $
Vóî_ ÁÒG
ÙäÙõ ôäÒË ôä´ä ôä¬ Xîä, XîÙâ G <ÒVäôA Gä¤Ò $
ßäË¬ ôä¬ V¤oä<_òâ, Ëäâ VÆÌV Xîäòä Oä¤Ò $$ 39 $$
Vóî_ ÁÒG Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*{SähA ËÂ ôä´äßäâ* Xâî oA ôä´ä <Gô¶´G ôä¬ Xîä Gä¬
XîoA G oÂ_Gä $ Gä¬ <ú¼ËG Vâ fÆ¾ ßäHô Níô <ú¸ däâXîô ·äG ¨äôä ßä¦¬ä Ëä ôä¬ Xîä ßoâÙ
<Giúò XîôâOä, ËÌ dA fôAô-OSä¬ ¬â* ôäO ¨âÉä<Ù Vâ ô<dË däâXîô ßäG¶Ù Vâ ôd VXâîOä $ BâVä ÁÒG
dA Vóî_ Xîdä ´äËä dH $
<Gô¶Ëô í¬ôh
ÙäÙõ ßd<Gf VÙä fôAô ¬â,* duô <ú*ËË <ÙG ´äk $
{Sâ¬ ¬OG _H _AG ¬G, ß¼ËôO<Ë ÁòäH _äk $$ 40 $$
40-45 ¬â* <Gô¶Ëô í¬ôh <ÒÉòXî, <Òúäô Xîô ôdâ dH*<ÙG ôäË <Gô¶Ëô ßä¶Ëô ÒÈ<¸ Vâ duô
o´G XîôËâ dØòâ <´GXâî <ÙG ´äËâ dH*, Òâ dA V¶Ë ¬Ë Vâ ê¸¬ ¬äGâ ´äËâ dH* $ ßË: {SoÆ-{Sâ¬ ¬â* <G¬yG
däâXîô ß¼Ë¬Æù] ÒÈ<¸ ¨äôä <Gô¶Ëô duô í¬ôh XîôËâ dØòâ ¬G Xîäâ {ô¬ä¦¬ä ¬â* dA _AG XîôGä úä<dB $
<G¬É1 BXî ¼òäôä GdA*, ËG ¬G ¬¶<e V¬äk $
BXî ß¶O _äOä ôdH, ËäXîäâ Xîä_ G ]äk $$ 41 $$
BXî {_1 oA <Gô¶´G ôä¬ Xâî í¬ôh Vâ ß_O G ôdGä úä<dB $ êVXîä Gä¬ ËG Xâî ôäâ¬-ôäâ¬
¬â* ßäHô ¬G ¬â* V¬äòä dØßä ôdGä úä<dB $ kV {SXîäô <Gô¶Ëô í¬ôh ¨äôä <½<ÒT oâÙ fÂ¼ò ß{Gâ
<{Sò {SoÆ ¬â* dA ´äâ _Oä ôdËä dH, Òd Xîä_ Xîä OSäV G däâXîô ÌS@-íÒcî{ dA däâ ´äËä dH $
ÙäÙõ <{*´ô <{*«> fôAô Xîä, VÆÒµ>ä Vd´ V¬äk $
ô¬Ëä VâËA ô¬ ôdH, <Ò¬_ <Ò¬_ ´f Oäk $$ 42 $$
ß<ÒGäfA VäH* BXî H, <G¬É G kË êË ´äk $
ÌdØË <Ì_äkù ¢òä Xîôâ, ´â duô duô fÄÙ VÆGäk $$ 43 $$
ò<Ù fÆXî {ÇA Xîä fôAô <{¶´ôâ ¬â* ôdâ Ëäâ ÌdØË <ÌNÁ_òä¶ oA êVXâî fôAô Xîä ¢òä Xîô VXîËA
dH* ? ÒHVâ dA ò<Ù VäTXî Xîä ¬G <Gô¶Ëô í¬ôh ¨äôä Vd´äÒíä ¬â* ´äXîô ô¬Ëä ôä¬ Vâ ô¬h XîôËä ôdâ
ßäHô êV {<Ò½ {SoÆ Xîä {<Ò½ òf-OäG XîôËä ôdâ, kV _äâXî ßäHô {ô_äâXî Xâî oäâOäâ* ¬â* BXî <G¬âÉ
¬ä½ oA G ´äò, <Gô¶Ëô duô-duô fÄÙ ê¿úäôh XîôËä dØßä ß<ÒGäfA ÌS@ Vâ <¬_Xîô êVVâ ßoâÙ
däâ ´äò, ËÌ BXî ¬È¦òÆ Ëäâ ¢òä, ÌdØË ¬È¦òÆB¤ oA êVXîä ¢òä Xîô VXîËA dH* ?
ÙäÙõ ´dä¤ ôdõ¶ Ëdä¤ ôä¬ VäH*, oäÒH X¶îÙ<_1 ´äk $
oäÒH <Ouô {ôÌË ôdõ ¶ , oäÒH OÈ d ÌVäk $$ 44 $$
oäÒH ´äk ´_duô2 ôdõ¶, oäÒH fAf GÒäk $
´dä¤ Ëdä¤ duô Gä¬ VäH*, <dôÙH dâË _Oäk $$ 45 $$
dâ ôä¬ ! ¬âôA òd {SäùGä dH¬H* ´dä¤ oA ôdõ¶ Òdä¶ ßä{Xâî <ú¼ËG ¬â* dA _Oä ôdõ¶ $ úädâ
¬Æeâ OÆóîä1 ¬â* Òä <Ouô <f]ô {ô Òä {ÒùË Xâî ¬®ò oäO ¬â* Òä øô ¬â* Òä ´_-{Säò-{SÙâf2 ¬â* dA
ôdGä {ªâ Òä GAúâ <fô ßäHô Fî{ô {Hô XîôXâî oA eÂ_Gä {ªâ Òä ßäHô oA ´dä¶ Ëdä¶ GäGä ¢_âf
êl>äGâ {ªâ Ëäâ oA Xîäâkù <ú¼Ëä GdA*, <Xî¼ËÆ BâVA XÈî{ä Xîôâ* <Xî ¬âôâ tÙò Xîä {Sâ¬ <Gô¼Ëô ßä{Xâî Gä¬
¬â* dA _Oä ôdâ $
¬G {SÌäâT
ÙäÙõ ôä¬ Xîdâ VÌ ôdË dH, G] <f] VXî_ fôAô $
ôä¬ Xîdâ <ÌG ´äË dH , V¬eA ¬GÒä ÌAô $$ 46 $$
46-49 ¬â* ¬G Xîäâ í¬ôh <ÒÉòXî ê{Ùâf Xîd ôdâ dH*oHòä ¬G ! ËÂ ¬âôA òd ÌäË
<Giúò {ÂÒùXî V¬e _âôä¬ Xîä í¬ôh XîôGâ {ô G] Vâ <f]ä {òù¼Ë VÌ fôAô Xâî kN¼jòä<Ù
XÆî¬äOù ¬â* ´äGâ Vâ æXî ´äËâ dH* ßäHô <ÌGä í¬ôh Xîôâ <Ò<T Xîä ß<ËXSî¬h XîôXâî <ÒÉòäâ* ¬â* ÙäHª
´äËâ dH* $
ÙäÙõ ôä¬ Xîdâ VÌ ôdË dH, _ädä ¬Â_ VdâË $
ôä¬ Xîdâ <ÌG ´äË dH, ¬Âô] ¬GÒä úâË $$ 47 $$
<GbXîä¬ oäÒ Vâ ôä¬ Xîä í¬ôh XîôGâ {ô {SähA Xîä ßäòÆ cî{ ¬Â_TG <ÒÉò <ÒXîäôäâ* ¬â*
Gbµ> däâGâ Vâ æXî ´äËä dH ßäHô í¬ôh ¨äôä ßd¶Xîäô Gbµ> däâGâ Vâ êV ßäòÆ Vâ däâGâ Òä_ä fÆo Xî¬ù
Xîä óî_ cî{ _äo oA Gbµ> GdA* däâËä $ ôä¬ Xâî í¬ôh <ÌGä êÓî ÙäâGäâ* dA áòù Gbµ> däâ ´äËâ dH* $
ßË: ¬Â]ù ¬G ! VäÒTäG däâXîô ôä¬ Xîä o´G Xîô $
ÙäÙõ ôä¬ Xîdâ VÌ ôdË dH, ßä<Ù ß¶Ë _äH* Väâk $
ôä¬ Xîdâ <ÌG ´äË dH, òdØ ¬G ÌdØuô G däâk $$ 48 $$
ôä¬-o´G XîôGâ Vâ ôä¬, ´¼¬ Vâ ¬ôh {òù¼Ë VÒùXîä_ ¬â* VdäòXî däâXîô Vä ôdËâ dH* ßäHô
ôä¬-í¬ôh G XîôGâ Vâ òd {SähA GäGä ÙØ:]äâ* ¬â* {ªËä dH $ ßË: dâ ¬G ! òd ¬äGÒ fôAô Xîä íÒhù
ßÒVô {ÆG: fAøS G <¬_âOä, VúâË däâ $
ÙäÙõ ôä¬ Xîdâ VÌ ôdË dH, ÁÒ ÌS@ Xî[ _äô $
ôä¬ Xîdâ <ÌG ´äË dH, ôâ ¬G däâ dØ<fòäô $$ 49 $$
<GbXîä¬ oäÒ Vâ ôä¬-o´G XîôGâ Vâ ßä¦¬·äG däâXîô VoA Xî¬äâÍ Xîä {SÒäd æXî ´äËä dH
ßäHô ÁÒ ÌS@-oäÒ Xîäâ {SäIË däâ ´äËä dH $ ôä¬-o´G <ÌGä {SähA Xî¬äâÍ Xâî {SÒäd ¬â* ÌdËä dA
ôdËä dH $ ßË: dâ ¬G ! VäÒTäG däâXîô fAøS <GbXîä¬-oäÒ Vâ ôä¬-o´G ¬â* dA _O ´ä $
{ôäâ{Xîäô
duô o´ Väóî_ ÁÒGä, {ô ê{Xîäô V¬äk $
ÙäÙõ ¬ôhä Ëdä¶ o_ä, ´dä¶ {fÆ {¶]A ]äk $$ 50 $$
ÁÒG-Vóî_Ëä Xîä dâËÆ ÌËä ôdâ dH*duô o´G XîôËâ dØB {ôäâ{Xîäô ¬â* _OGâ Vâ dA
ÁÒG Xî[ Vóî_Ëä dH $ {ôäâ{Xîäô ¬â* Ëäâ òdä¶ ËXî Xî¸ùáò dH <XîÙâd ¦òäO oA BâVâ íäG ¬â*
<Xîòä ´äò, ´dä¶ fôAô Xîäâ {fÆ-{ÇA oÇh XîôXâî ËÈIË däâ VXâ*î $
í¬ôh
ÙäÙõ ôä¬ fÄÙ ¬Æ] _â ôdH, {Av>H _äOä ´äk $
¬GVä Òäúä Xî¬ùGä, <Ë<d* ËË Vd´ V¬äk $$ 51 $$
51-52 ¬â* í¬ôh Xîä óî_ Xîd ôdâ dH*-ôä¬ fÄÙ Xâî í¬ôh Xîäâ dA <G´ XîÁòäh Xîä ¬Æçò
VäTG V¬e Xîô Täôh XîôGä úä<dB ßäHô <Gô¶Ëô í¬ôh XîôËâ ôdGä úä<dB $ ¬G, ÒúG, Xî¬ù
Vâ <Gô¶Ëô í¬ôh XîôGâ {ô í¬ôh-Xî¸äù ßGäòäV dA êVA ôä¬ ËKÒ ¬â* V¬ä ´äËä dH $
ÙäÙõ ô<ú ¬<ú _äOâ Gä¬ VäH*, ôäËâ ¬äËâ däâk $
Ùâ]â*Oâ ÙAÙäô Xîäâ, VÆ] {äÒâ*Oâ Väâk $$ 52 $$
´äâ ß{Gâ ¬G Xîäâ ôä¬-Gä¬ ¬â* ß<o¼G XîôXâî Gä¬-í¬ôh ¬â* _Oâ dH* ßäHô ôä¬ ¬â* ßGÆôÓî
däâXîô ôä¬-{Sâ¬ Vâ ¬ËÒä_â dØòâ ôdËâ dH*, Òâ ÌS@ Xîä VäÇä¦Xîäô XîôXâî ÌS@äG¼Ù Xîäâ {SäIË Xîô
VXâ*îOâ $
úâËäÒGA
ÙäÙõ Vä¶kù VâÒH* VÌ o_â, ÌÆôä G Xî<dòâ Xîäâk $
VäôäH* ¬ä¤dA* Väâ ÌÆôä, <´V øµ> Gä¬ G däâk $$ 53 $$
53-57 ¬â* í¬ôhäù VúâË Xîô ôdâ dH*´äâ oOÒÙè o´G ¬â* V¶_yG dH*, Òâ úädâ <XîVA oA
´ä<Ë Xâî däâ*, ê¸¬ dA ¬äGâ ´äËâ dH* $ ê¼dâ* fäí½ Ëä V¶Ë Xîäâkù oA ßT¬ GdA* ÌËäËâ $ <´VXâî tÙò
¬â* duôGä¬ <ú¼ËG GdA* däâËä, ÒdA V¶Väô Xâî VP{Âhù {Sä<hòäâ* ¬â* ßT¬ dH $
ÙäÙõ <´òôä ôä¬ <ÌG, ÙØ<]òä k<d* V¶Väô $
ê{´H <ÒGfH ]{ ¬ôâ, VÆ] ÙØ] Ìäô¶Ìäô $$ 54 $$
ôä¬-o´G <ÌGä ß·äGA {SähA VÆ] Xâî <_B GäGä Xîäòù XîôËâ dØB oA ÙØ]A dA ôdËâ dH*,
Xî¬äùTAG ê¦{¼G däâËâ dH* ßäHô oäâOäâ* Xî[ {SäNIË Xâî <_B {ú-{úXîô ÇAh däâËâ dH* $ kV {SXîäô
Ìäô¶Ìäô Vä¶VäuôXî VÆ] ÙØ:]äâ* Xîäâ {SäIË XîôËâ dØòâ kV V¶Väô ¬â* ´¼¬Ëâ ¬ôËâ ôdËâ dH* $
ôä¬ Gä¬ æ<ú Fî{´â, _âÒâ <dË <úË _äk $
ÙäÙõ Väâ k ù Áòôä, Xîädâ ´¬{Æ u ô ´äk $$ 55 $$
ò<Ù {SähA Xâî tÙò ¬â* ôä¬-Gä¬-í¬ôh Xî[ k¿v>ä {SXîµ> däâ ´äò ßäHô {Sâ¬ {ÂÒùXî ¬G Vâ
ß]¶«> í¬ôh Xîäâ dA ß{Gä _â, Ëäâ ÒdA ÁÒ ´äâ Ìäô¶Ìäô ò¬-òäËGä oäâOËä ä, ò¬{ÆôA ¬â* GdA*
´ä VXîËä, ¬ÆÓî däâ ´äòOä $
ÙäÙõ GAXî[ Ìuôòä¶ ßäò Xîuô, ôä¬ ´{ _A¼dä $
ßäË¬ VäTG Väâ<T Xîô, Xîäô´ o_ Xî[¼dä $$ 56 $$
<´V V¬ò ¬â* ¬GÆ´ Ùâd {SäIË XîôXâî ßä¦¬ XîÁòäh Xîä VäTG ôä¬-o´G <Òúäô-{ÂÒùXî
<GbXîä¬ oäÒ Vâ XîôËâ dØòâ oOÒËè {SäNIË cî{ ê¸¬ Xîäòù <V¾ däâ ´äò, ÒdA aâbl> V¬ò dH $
ÙäÙõÁ Vâ <XîVA Gâ {Âv>ä äßä{Xîä ßÒËäô Ëäâ VËòÆO Xâî <XîVA ê¸¬ V¬ò ¬â* däâGä úä<dB $
êVXîä ê¸ô kV Vä]A ¬â* <Ùòä dH $
ÙäÙõ ßO¬ ÒíËÆ {äGH* {ªA, ôä]A ¬¶<e <v>{äk $
<v>G <v>G Väâk V¶oä<_òâ, ¬Ë ÒH ÌAVô ´äk $$ 57 $$
¬G kN¼jòäâ* Xâî ß<ÒÉò ÌS@ Xîäâ {SäIË XîôäGâ Òä_A ôä¬-Gä¬-í¬ôh cî{ ÒíËÆ fäí½ Ò
V¶Ëäâ* Xî[ XÈî{ä Vâ ËÆPdäôâ dä _OA dH $ kVVâ {SäIË däâGâ Òä_A <Ùáò fN¢Ëòäâ* Xîäâ oAËô dA <v>{ä
Xîô ô¢]äâ, {SXîµ> XîôGâ Vâ ËÆPdäôâ o´G ¬â* <ÒÖG ]ªä däâ ´äòOä $ {S<ËÇh o´G XîôËâ ôdäâ ßäHô
VÙä VúâË ôdäâ, XîdA* {S¬äÙÒf tÙò Vâ duô-í¬ôh dµ> G ´äò $
í¬ôh ¬<d¬ä Gä¬ ¬ädä¦Pò
ÙäÙõ êJJÒ_ <G¬ù_ä, duô ô¤O ôäËä däâk $
Xîädâ ÙäÙõ {<ú ¬ôâ , {äGA Vâ Ë A Täâ k $$ 58 $$
58-64 ¬â* í¬ôh ¬<d¬ä ßäHô Gä¬ ¬ädä¦Pò Xîd ôdâ dH*-duô í¬ôh cî{ ô¶O ¬â* ßGÆô¢Ë
däâGâ Vâ dA ¬G <G¬ù_ däâXîô ·äG-{SXîäf Xîäâ {SäIË däâËä dH $ ßË: VäTXî XâîÒ_ ËAäâÍ Xâî ´_
Vâ dA fôAô Xîäâ Täâ-TäâXîô {uôa¬ G Xîôâ, duô-í¬ôh ßÒiò Xîôâ $
fôAô VôäâÒô ôä¬ ´_, ¬ä¤dA* V¶ò¬ Väô $
ÙäÙõ Vd´H* VÌ Oòâ, ¬G Xâî ¬H_ <ÒXîäô $$ 59 $$
fôAô dA ËAù VôäâÒô dH, ôä¬-Gä¬-í¬ôh dA êV¬â* ´_ dH, <ÒiÒ Xâî Väô ËKÒ ÌS@ ¬â* ¬G
Xîä V¶ò¬ XîôGä dA íGäG dH $ ê¢Ë ËAù-íGäG Vâ GäGä ËAäâÍ ¬â* oµ>Xâî <ÌGä Vd´ dA d¬äôâ ¬G Xâî
V¶{Âhù {ä{ ßäHô <ÒXîäô Gbµ> däâ Oòâ dH* $
ÙäÙõ ôä¬ Gä¬ ´_¶ XÈî¦Òä, íGäG¶ VÙä <´Ë: $
ËG ¬G ßä¦¬ <G¬ù_¶, {¶ú-oÂ {ä{¶ OË: $$ 60 $$
ôä¬-Gä¬ Xîäâ dA ´_ V¬eXîô, <Gô¶Ëô kN¼jò-Ù¬G {ÂÒùXî ôä¬-Gä¬-í¬ôh cî{ íGäG
Xîôäâ $ BâVä XîôGâ Vâ dA {¶ú <ÒÉòäâ* Xî[ ßäV<Óî Vâ däâGâ Òä_â {ä{ Gbµ> däâXîô VäTXî Xâî ËG, ¬G,
ÌÆ<¾ ßä<Ù <G¬ù_ däâËâ dH* $
ÙäÙõ ê¸¬ k¼jA <GOSd¶, ¬Æ¿òËâ ¬äòä ¬G: $
{ô¬ {ÆæÉ {ÆôäËG¶, <ú¼ËËâ VÙä ËG: $$ 61 $$
ê¸¬ VäTXî kN¼jò-<GOSd {ÂÒùXî <Gô¶Ëô {ÆôäËG, {ô¬ {ÆæÉ {SoÆ Xîä <ú¼ËG XîôËâ dH*, kVA
Vâ êGXîä ¬G ¬ä<òXî {S{¶úäâ* Vâ ¬ÆÓî däâ ´äËä dH $
ÙäÙõ VÌ Ó <ÒÉ oôä, <G<ÒùÉ <Òô_ä Xîäâk $
Väâkù <G<ÒùÉ däâòOä, ´äXâî Gä¬ <Gô¶´G däâk $$ 62 $$
V¶{Âhù V¶VäôA {Sä<hòäâ* Xâî tÙò oäâO-ÒäVGä-<ÒÉ Vâ oôâ dØòâ dH* $ <ÒÉòäfä<ÒÉ Vâ ô<dË
Ëäâ Xîäâkù <Òô_ä V¶Ë dA ÙA] {ªËä dH $ ßäOâ oA <´VXâî tÙò ¬â* <Gô¶´G Gä¬ Xîä <Gô¶Ëô <ú¼ËG
däâËä ôdâOä, ÒdA oäâOäfä-<ÒÉ Vâ ô<dË däâ VXâîOä $
ÙäÙõ <G<ÒùÉ Gä¬ VäH*, ËG ¬G Vd´H* däâk $
ôä¬ <Gôäâ O ä Xîôâ O ä, Ùõ ´ ä GädA* Xîäâ k $$ 63 $$
ôä¬-Gä¬-í¬ôh Vâ ¬G <ÒÉò ÒäVGä-<ÒÉ Vâ, ·äGâN¼jò ß¬òäùÙä-<ÒÉ Vâ, Xî¬âùN¼jò
áòù úâbµ>ä-<ÒÉ Vâ ßGäòäV dA ¬ÆÓî däâ ´äËâ dH* $ V¶{Âhù ßä<T-áòä<Tòäâ* Xîä ß¦ò¼ËäoäÒ
<Gô¶´G ôä¬ Xîä Gä¬-í¬ôh dA Xîô VXâîOä $ VÒùä <GôäâO däâGâ Xîä BâVä VÆO¬ ßäHô aâbl> ê{äò
ß¼ò Xîäâkù oA GdA* dH $ ßË: Gä¬-í¬ôh <Gô¶Ëô XîôGä úä<dB $
ÌS@ oN¢Ë ´Ì Fî{´â, ËÌ ¬äòä oN¢Ë <Ò_äk $
ÙäÙõ <G¬ù_ ¬_ Oòä, JòÂ¶ ô<Ò <Ë<¬ô Gfäk $$ 64 $$
´HVâ VÂòäâùÙò däâGâ {ô ß¶TXîäô Gbµ> däâ ´äËä dH, ÒHVâ dA {SähA Xâî tÙò ¬â* {ôÌS@ Xî[ oN¢Ë
ê¦{¼G däâGâ {ô ¬ä<òXî {Sâ¬ Gbµ> däâ ´äËä dH ßäHô V¶{Âhù <ÒXîäô Gbµ> däâXîô ¬G {ô¬ <G¬ù_ ÌG
´äËä dH $
¬G duô oä¶Òuô
ÙäÙõ <ÒÉò <ÒXîäô VäH*, ´Ì _O ¬G ôäËä $
ËÌ _O <ú¸ G ßäÒdA, <½oÆÒG{<Ë ÙäËä $$ 65 $$
65-67 ¬â* ¬G Xîäâ duô Vâ Ùõô XîôGâ Òä_â oSä¬h Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH* :- ´Ì ËXî ¬G
<ÒÉò-<ÒXîäôäâ* ¬â* ßGÆôÓî däâXîô kN¼jòäâ* Xâî Vä oS¬h Xîô ôdä dH, ËÌ ËXî ¬Æ<Óî {SÙäËä
<½_äâXî[ Xâî íÒä¬A {ô¬âiÒô Xîä ®òäG <ú¸ ¬â* GdA* ßäËä $
ÙäÙõ Xîä ´ähäH* XîÌ däâkOä, duô VÆ<¬ôh kXîËäô $
Xîä ´ähäH* XîÌ v>ä<ª dH, òdØ ¬G <ÒÉò <ÒXîäô $$ 66 $$
XÆîv> {Ëä GdA* _OËä <Xîòd ú¶ú_ ¬G <ÒÉò-<ÒXîäôäâ* ¬â* oS¬h XîôGä v>äâª Xîô XîÌ
<Gô¶Ëô duô-í¬ôh {ôäòh däâ VXâîOä ?
dH Väâ VÆ<¬ôh däâËä GdA*, GdA* VÆ Xî[´â Xîä¬ $
ÙäÙõ òdØ ËG òäH* Oòä, ¢òäâ* Xîuô {kòâ ôä¬ $$ 67 $$
´äâ ßNíË, oä<Ë, <{Sò cî{ Vâ VÒù½ áòäIË V¦ò ÌS@ dH, êVXîä Ëäâ ¬G Vâ í¬ôh däâ GdA*
ôdä dH ßäHô ´äâ ßV¦ò ¬ä<òXî {S{¶ú oS¬Òf oäV ôdä dH êVXâî <ÒÉòäâ* Xîäâ {SäIË XîôGâ Xâî <_B
òd ¬Â]ù ¬G BâVâ Xî{µ> Xîäâ{ä<Ù Xîäòù <Gô¶Ëô Xîô ôdä dH ´äâ aâbl> GdA* dH* $ òd ¬äGÒ Ùâd Xîä V¬ò
êÓî {SXîäô Vâ áòù dA ú_ä Oòä $ kV {SXîäô Xâî ¬G Xâî oS¬h Vâ ôä¬ XHîVâ <¬_ VXîËâ dH* ?
í¬ôh ¬<d¬ä Gä¬ ¬ädä¦Pò
ÙäÙõ ôä¬ Gä¬ <G´ ¬äâdGA, <´G ¬äâdâ XîôËäô $
VÆô Gô f¶Xîô ¬Æ<G ´Gä, ÌS@ä VÈ<bµ> <Òúäô $$ 68 $$
68-70 ¬â* í¬ôh ¬<d¬ä ßäHô Gä¬ ¬ädä¦Pò Xîd ôdâ dH*¬G Xîäâ {SoÆ {ô ¬äâ<dË XîôGâ
Xâî <_B ôä¬-Gä¬-í¬ôh cî{ ¬äâdGA-f<Óî VoA {Sä<hòäâ* Xî[ <GÁ dH ßäHô òd f<Óî ¬GÆbò,
¬Æ<G´G, ÙâÒËä, f¶Xîô ßäHô VÈ<bµ>-Xîäòù <Òúäô ¬â* V¶_yG ÌS@ä Xâî V<dË {ô¬ä¦¬ä Xîäâ oA
¬äâ<dË XîôËA dH $
ÙäÙõ ôä¬ Gä¬ <G´ ßäHÉTA, Xîäµ>â Xîäâ<µ> <ÒXîäô $
<ÒÉ¬ áòä<T ËH* FîÌôâ, Xîäòä X¶îúG Väô $$ 69 $$
ôä¬-Gä¬-í¬ôh ßäHÉTA VoA {Sä<hòäâ* Xî[ <GÁ dH ßäHô V<Ò<T VâÒG Vâ ßG¼Ë Xîä¬ä<Ù
<ÒXîäôäâ* Xîäâ Gbµ> XîôXâî {SähA Xâî VÂ¯¬ fôAô Xîäâ X¶îúG Xâî V¬äG fÆ¾ Xîô ÙâËA dH Ëä <ÒiÒ Xâî
Väô-ËKÒ ÌS@ ¬â* ¬G Xîäâ Níô XîôXâî ´¼¬-¬ôhä<Ù oò¶Xîô áòä<T Vâ ¬ÆÓî Xîô ÙâËA dH $
<G<ÒùXîäô <G´1 Gä¬ _â, ÁÒG kdH ê{äk $
ÙäÙõ XÈî<½¬ Xîä_ dH, ËäXâî <GXîµ> G ´äk $$ 70 $$
¬G Xîäâ <ÒÉòäfä<Ù <ÒXîäôäâ* Vâ ô<dË XîôXâî <Gô¶Ëô dA <G<ÒùXîäô ÌS@ Xâî ôä¬ ßä<Ù íÒcî{-
oÂË ßä¦¬ä Xâî Gä¬äâ* Xîä <ú¼ËG XîôGä úä<dB $ kV V¶Väô ¬â* ß¬ô-ÁÒG {SäNIË Xîä VÌVâ VÆO¬
ßäHô aâbl> òd BXî dA ê{äò dH $ ÌS@ <o¼G ¬äòä XÈîË ÌGäÒµ>A OSä¬-ÙâÒä<Ù ê{äíò Ëäâ Xîä_ cî{
dH*, êGXâî V¬A{ oA GdA* ´äGä úä<dB $
(1 Gä¬ ËAG {SXîäô Xâî däâËâ dH*Xî¬ù´, ´HVâ ¬TÆVÂÙGä<Ù; OÆh´, ´HVâÙòä_Æ ßä<Ù ßäHô <G´,
´äâ OÆh Xî¬ù ßä<Ù Vâ ô<dË íÒcî{ oÂË däâ, ´HVâ ÌS@, ôä¬ä<Ù)
í¬ôh
¬G {ÒGä O<d VÆô<Ë VäH*, ÙäÙõ {äÒâ íÒäÙ $
VÆ<¬ôh ¬ä¶dA* VÆ] øhä, v>ä<ª ÙâdØ ÌXîÒäÙ $$ 71 $$
71-76 ¬â* í¬ôh <ÒÉòXî <Òúäô <Ù]ä ôdâ dH*¬G, {Säh ßäHô ÌÆ<¾ ÒÈ<¸ Xîä <GôäâT
XîôXâî í¬ôh XîôGâ Vâ o´GäG¼Ù {SäIË däâËä dH $ BXîäOSËä-{ÂÒùXî í¬ôh Vâ <ÒÉòäËAË ß<Ë
ßäG¶Ù <¬_Ëä dH, òd d¬â* ßGÆoÂË dH $ ßË: áòù Xâî ÒäÙ-<ÒÒäÙäâ* Xîäâ ¦òäO Xîô BXîäOSËä-
{ÂÒùXî <Gô¶Ëô duô í¬ôh dA XîôGä úä<dB $
Gä¬ V{Aªä _A<´òâ, {Sâ¬ o<Óî OÆh Oäk $
ÙäÙõ VÆ<¬ôh {SA<Ë VäH*, dâË V<dË ÁòäH _äk $$ 72 $$
<Òôd-ÒâÙGä V<dË dA ôä¬-Gä¬ ê¿úäôh XîôGä úä<dB ßäHô {Sâ¬äo<Óî V<dË ôä¬ Xâî
OÆh-OäG XîôGâ úä<dB $ kV {SXîäô {SA<Ë Vâ í¬ôh XîôËâ dØB ßG¼ò oN¢Ë Vâ <ú¸-ÒÈ<¸ ôä¬ ¬â*
dA Níô Xîôäâ $
{Säh Xî¬_ ¬Æ] ôä¬ Xî<d, ¬G {ÒGä ¬Æ] ôä¬ $
ÙäÙõ VÆô<Ë ¬Æ] ôä¬ Xî<d, ÌS@ fÂ¼ò <G´ l>ä¬ $$ 73 $$
¬ÆçòËä XîôXâî {Säh V¶úäô Xâî Vä 2 ôä¬ Gä¬ ¬â* _Oä ôdâ ßäHô tÙò Xî¬_ ¬â* oA ôä¬
Gä¬ ®Ò<G däâËA ôdâ, ¬Æ] Vâ oA ôä¬ Gä¬ ê¿úäôh däâËä ôdâ, ¬G Vâ oA Gä¬ í¬ôh dA däâËä ôdâ,
ÌÆ<¾ ÒÈ<¸ ¬â* oA ¬ÆçòËä XîôXâî ôä¬ Gä¬ í¬ôh <ÒÉòXî <Òúäô dA däâ* $ kV {SXîäô XîôËâ ôdGâ Vâ
ÒÈ<¸ <ÒXîäô-ô<dË däâXîô <ÒXîäô-fÂ¼ò ÌS@ ¬â* Níô däâ ´äËA dH ßäHô ÁÒä¦¬ä ÌS@ cî{ <G´-
Tä¬ Xîäâ {SäIË däâ ´äËä dH $
ÙäÙõ XîdËä¶ VÆGËä¶ ôä¬ Xî<d, _âËä¶ ÙâËä¶ ôä¬ $
]äËä¶ {AËä¶ ôä¬ Xî<d, ßä¦¬ Xî¬_ <Òaä¬ $$ 74 $$
XîdËâ, VÆGËâ, _âËâ,ÙâËâ, ]äËâ, {AËâ ßä<Ù VoA XîäòäâÍ Xâî Vä VÒùXîä_ ôä¬ Xîä í¬ôh
däâËä ôdËä dH, ËoA ÁÒä¦¬ä Xâî tÙò Xî¬_ Xîäâ fä¶<Ë <¬_ËA dH $
Jòäâ* ´_ {HVâ ÙõT ¬â*, Jòäâ* {ähA ¬â* _äH*h $
BâVâ ßäË¬ ôä¬ VäH*, ¬G dl> VäTâ XîäH*h $$ 75 $$
´HVâ ÙõT ¬â* ´_ ßäHô ´_ ¬â* G¬Xî <¬_ ´äËä dH ÒHVâ dA í¬ôh ¨äôä ß{Gâ ¬G Xîäâ
ßä¦¬äôä¬ ¬â* _ò XîôGâ Xîä dl> XîäHG XîôËä dH ? BâVä VäTXî Xîäâkù <Òô_ä dA däâËä dH $
ÙäÙõ ôä¬ Gä¬ ¬â* {H<V Xîô, ôä¬ Gä¬ ÁòäH _äk $
òdØ kX¶îË ½ò _äâXî ¬â*, ßGË Xîädâ Xîäâ ´äk $$ 76 $$
ôä¬ Gä¬-í¬ôh cî{ OÆóîä ¬â* {SÒâf XîôXâî Ëä ÒÈ<¸ Xîäâ VÌ ßäâô Vâ dµ>ä Xîô BXî ôä¬-Gä¬
¬â* dA _Oäßäâ $ ËAGäâ* _äâXîäâ* ¬â* òd í¬ôh-OÆdä dA ß<Ë BXîä¼Ë dH, kVâ v>äâªXîô ß¼ò íäGäâ* ¬â*
¢òäâ* oµ>XîËâ däâ ? òd ßä¬âô Xâî o¤Òôâ XÂî{ ¬â* ÌHl>Gâ {ô {¶<«>Ë ÓÁÒGÁ Xîäâ Xîdä ä $ {SV¶O
Xîä ðbµ>ä¶Ë VÆ.<V.Ë. 11/149 ¬â* Ùâ]äâ $
¬®ò
Gä øô o_ä, G ÒG o_ä, ´dä¶ GdA* <G´ Gä¬ $
ÙäÙõ êG¬<G ¬G ôdH, o_ä ËÆ1 Väâkù l>ä¬ $$ 77 $$
¬®ò ¬äOù Xâî VäTGäù ê¸¬ íäG øô dH Òä ÒG kV {SiG Xîä ê¸ô Ùâ ôdâ dH*G Ëäâ øô
ß¿v>ä ßäHô G Òd ÒG dA, ´dä¶ <GÒäV XîôËâ dØòâ <G´ {SoÆ Xîä Gä¬ tÙò ¬â* G ôdâ $ ê¸¬ Ëäâ1
ÒdA íäG dH ´dä¶ {ô ôdËâ dØòâ <Gô¶´G ôä¬ Xâî íÒcî{ ¬â* <ú¸ ÒÈ<¸ Xî[ _ò cî{ êG¬GA ßÒíä
ÌGA ôdâ $
Gä¬ ¬ädä¦Pò
ÙäÙõ <GOÆùh¶ Gä¬¶ ¬òA tÙò oäÒ {SÒËùË¶ $
oô¬¶ Xîô¬¶ <XîNÁÒÉ¶1, ¬äòä ¬äâd¶ X¶î<{Ë¶ $$ 78 $$
Xîä_¶ ´ä_¶ Väâ<úË¶, oòäGXî ò¬-<X*îXîô¶2 $
dÉÍ ¬Æ<ÙË¶ VÙèOÆæ¶, ÙäÙõ ß<ÒOË ÙfùG¶ $$ 79 $$
<GOÆùh ÌS@ Gä¬äù íÒcî{ dA dH, ´Ì tÙò Gä¬äù ¬â* oäÒ{ÂÒùXî {SÒÈ¸ däâËä dH ËÌ oS¬,
Xî¬ù, {ä{1 ßäHô ¬ä<òXî ¬äâd X¶î{äò¬äG däâXîô oäOGâ _OËâ dH* $ Xîä_ Xâî ´ä_ Xîäâ Täôh XîôGâ
Òä_â oòäGXî ò¬ÙõË2 <ú¼Ëä ¬â* {ª ´äËâ dH* $ tÙò Xîäâ dÉù däâËä dH, VÙèOÆæ {SV¼G däâËâ dH* ßäHô
¬G kN¼jòäâ* Xâî ß<ÒÉò ÌS@ Xîä VäÇä¦Xîäô däâËä dH $
ÙäÙõ VÌ VÆ] íÒOù {òä_1 Xâî, Ëäâ_ Ëôä´Â Ìä<d2 $
duô VÆ] BXî {_Xî Xîä, Ëä V¬ Xîgä G ´ä<d $$ 80 $$
íÒOù {äËä_1 ßä<Ù Xâî V¶{Âhù VÆ]äâ* Xîäâ ßäHô BXî Çh Xâî o´GäG¼Ù Xîäâ <Òúäô-ËÆ_ä ¬â*
ô]Xîô2 Ëäâ_â* Ëäâ íÒOäù<Ù Xâî V¶{Âhù VÆ] oA duô-í¬ôh VÆ] Xâî V¬äG G däâ VXâ*îOâ $
ÙäÙõ ôä¬ Gä¬ VÌ Xîäâ Xîdâ, Xî<dÌâ ÌdØË <ÒÒâXî $
BXî ßGâXîäâ* <óîô <¬_â, BXî V¬äGä BXî $$ 81 $$
81-82 ¬â* Gä¬-í¬ôh-Xî¸äù Xî[ {ôAÇä Xîä _Çh Xîd ôdâ dH*òx<{ ôä¬-Gä¬ Xîä
í¬ôh XîôËâ Ëäâ VoA dH* <Xî¼ËÆ í¬ôh XîôGâ ¬â* Ìªä ôdíò dH $ BXî VäTXî Ëäâ í¬ôh XîôXâî oA
VXîä¬ däâGâ Vâ {ÆG: ßGâXî <ÒÉòäâ* ¬â* ´ä <¬_Ëä dH ßäHô BXî <ÒÒâXî-{ÂÒùXî <GbXîä¬ oäÒ Vâ
í¬ôh XîôGâ Vâ ß¼Ë ¬â* <½<ÒT oâÙ-fÂ¼ò BXî ÌS@ ¬â* dA <¬_Ëä dH $
ÙäÙõ ß{hA ß{hA dn ¬â*, VÌ Xîäâ _âÒâ Gä¶ê¤ $
´â _äOâ Ìâdn VäH*, <ËGXî[ ¬H* Ì<_ ´ä¶ê¤ $$ 82 $$
VoA {SähA ß{Gâ-ß{Gâ V¬ä´, T¬ù, V¬òä<Ù Xî[ VA¬ä ¬â* Ì¤Tâ ôdXîô Ëä {ô¬ä¦¬ä Xîäâ
oA íÒ{ÇäGÆXÂî_ VVA¬ ¬äG Xîô Gä¬-í¬ôh XîôËâ dH*, Òâ oA l>AXî dA dH* $ <Xî¼ËÆ ¬H* Ëäâ ê¼dA*
¬dä{ÆæÉäâ* Xî[ Ì<_däôA ´äËä d¤Â ´äâ VoA {SXîäô Vâ <Gb{Ç ôdËâ dØòâ <Gô¶Ëô ßVA¬ {ô¬ä¦¬ä Xâî
Gä¬-í¬ôh ¬â* _Oâ dH* $
í¬ôh Gä¬ ßOäTËä
1
XîäHh {µ>¶Ëô ÙA<´òâ, Ùõ´ä GädA* Xîäâk $
ôä¬ VôA]ä ôä¬ dH, VÆ<¬ôâ dA VÆ] däâk $$ 83 $$
83-84 ¬â* Gä¬ í¬ôh Xâî óî_ Xî[ ß{äôËä ÌËä ôdâ dH*ôä¬-Gä¬-í¬ôh Xâî V¬äG1
ß¼ò VäTG Xîäâkù oA GdA* dH, ßË: êVâ <XîVXî[ ê{¬ä ÙA ´äò, ßäHô êVXâî Gä¬A ôä¬ Xâî V¬äG
oA ôä¬ dA dH $ ôä¬-Gä¬-í¬ôh XîôGâ {ô dA ß]¶«>äG¼Ù cî{ ôä¬ {SäIË däâËä dH $
ß{GA ´ähâ ßä{ O<Ë, ßäHô G ´ähâ Xîäâk $
VÆ<¬ô VÆ<¬ô ôV {A<´òâ, ÙäÙõ ßäG¤Ù däâk $$ 84 $$
ß{Gâ Gä¬-í¬ôh Xî[ ¬<d¬ä Xîä <ÒíËäô Ëäâ íÒò¶ ôä¬ dA ´äGËä dH, ß¼ò Xîäâkù oA GdA*
´äG VXîËä $ í¬ôh-¬<d¬ä Ò óî_ Xî[ äd _âGâ Xî[ ß<o_äÉä ¦òäO Xîô {S<ËÇh Gä¬-í¬ôh
XîôËâ dØòâ oOÒËè-{Sâ¬-ôV Xîä {äG XîôËâ ôdGä úä<dB, ËoA ÌS@äG¼Ù {SäIË däâOä $
XîôhA <ÌGä XîhA
ÙäÙõ VÌ dA ÒâÙ {Æôäh {<Ñ, Gâ<µ>1 Gä¬ <GTäùô $
VÌ XÆîv> k¼dA* ¬ä¶<d* dH, ¢òä Xîuôòâ <ÒíËäô $$ 85 $$
Xî¸ùáò-ô<dË XîG Xî[ áòùËä ÌËä ôdâ dH*V¶{Âhù ÒâÙ {Æôähä<Ù Xâî {Ñ _âGâ {ô oA
ß¼ËË#1 òdA <Ghùò däâËä dH <XîoOÒËè Gä¬-í¬ôh dA Xî¸ùáò dH $ kG oOÒËè Gä¬äâ* Xâî í¬ôh
Vâ VXîä<¬òäâ* Xîäâ ßù, T¬äù<Ù ßäHô <GbXîä<¬òäâ* Xîäâ <ú¸ <G¬ù_Ëä Vâ ¬Æ<Óî {òù¼Ë VoA XÆîv>
{SäIË däâ ´äËä dH $ ßË: XâîÒ_ XîG XîôGâ Xâî <ÒíËäô ¬â* dA G {ªXîô Gä¬-í¬ôh oA XîôGä
úä<dB $
Gä¬ ßOäTËä
{Ñ-{Ñ äXâî {¶<«>Ëä, <XîGd¤Æ G {äòä {äô $
Xî-Xî äXâî ¬Æ<G´Gä, ÙäÙõ Gä¬ ßTäô $$ 86 $$
86-87 ¬â* Gä¬ ¬<d¬ä Xî[ ß{äôËä Xîd ôdâ dH*{¶<«>Ë ´G ÒâÙä<Ù fäí½äâ* Xîä ß®òòG
ßäHô ¬Æ<G´G oOÒËè-¬<d¬ä Xîä XîG XîôËâ 2 Xî Oòâ <Xî¼ËÆ Xîäâkù oA êÓî VäTGäâ* ¨äôä
<Gô¶´G ÌS@ Xîäâ {SäIË G Xîô VXîä $ oOÒËè {SäNIË Xâî <_B ß¼Ë ¬â* VoA Xîäâ Gä¬ Xîä ßäTäô _âGä
{ªËä dH $
<GO¬ <d ßO¬ <Òúäuôòâ, ËFî {äô G {äÒâ $
ËäËH* VâÒXî ¢òä Xîôâ, VÆ<¬ôh ÁòäH _äÒâ $$ 87 $$
ÒâÙ Xâî ¨äôä <Òúäô XîôGâ {ô oA ¬äòä Vâ {ôâ ßO¬ ÌS@ Xîä íÒcî{ Gä¬-í¬ôh cî{
<G<Ù®òäVG Xâî <ÌGä {SäIË GdA* däâ VXîËä $ kV<_B ÌS@-VäÇä¦Xîäô Xî[ k¿v>äÒä_ä VäTXî
ÒâÙä<Ù fäí½äâ* Xîä ß¦ò<TXî <Òúäô XîôXâî ¢òä XîôâOä ? êVâ <Gô¶Ëô Gä¬-í¬ôh ¬â* dA ß{GA ÒÈ<¸
_OäGA úä<dB $
XîGA <ÌGä XîôhA $
ÙäÙõ ß<_óî1 BXî ßÁ_äd Xîä, ´â {Ñ ´ähH Xîäâk $
XÆîôäG XîËâÌä¶ kÁ¬ 2 VÌ, {ÑXîô {Âôä däâk $$ 88 $$
ò<Ù <½<ÒT oâÙ-fÂ¼ò ÌS@ Xâî ÒäúXî1 BXî ßÇô Xîäâ {ÑGâ Xî[ òÆ<Óî ´äâ Xîäâkù ´äGËä dH
Ëäâ Òd ÒâÙ, XÆîôäGä<Ù V¶{Âhù {ÆíËXîäâ* Xâî ·äG2 Xâî Väô Xîäâ {ÑXîô {Âhù ÌS@ Xîäâ {SäIË XîôXâî ÌS@-
cî{ däâ ´äËä dH $
ÙäÙõ òdØ ËG <{* ´ ôä, ¬ä¤ d A* ¬G VÂ Ò ä $
BXî Gä¬ ßÁ_äd Xîä, {Ñ dä<óî´1 dõÒä $$ 89 $$
d¬äôä òd fôAô dA <{*´ôä dH, ¬G dA kV¬â* fÆXî {ÇA dH, Òd <½<ÒT oâÙ-fÂ¼ò {ôÌS@ Xâî
Gä¬ Xîäâ {ÑXîô XÆîôäG X¶îl>í XîôGâ Òä_â1 ËÆPdäôâ fÆXî {ÇA Xâî V¬äG däâ Oòä dH $ ßÌ d¬â* ËÆPdäôâ
fÆXî {ÇA Xî[ ßäÒiòXîËä GdA* ôdA* $
ßXîÌô ÌäÙfäd ß{Gâ XÆîôäG X¶îl>í Òä_â ËäâËâ Xîäâ ¬däôä´ Xî[ oâ*µ> XîôGâ _Oä ä ËÌ
êVâ dA òd Vä]A XîdA A $ {SV¶O Xîä. ð.VÆ.<V. Ë. 11/12 ¬â* Ùâ]äâ $
Gä¬ <_òä ËÌ ´ä<hòâ, ´â ËG ¬G ôdH V¬äk $
ßä<Ù ß¶Ë ¬<T BXî ôV, XîÌdõ¶ oÂ_ G ´äk $$ 90 $$
Gä¬ í¬ôh XîôGâ Òä_â Xî[ {ôAÇä Xîä _Çh Xîd ôdâ dH*-´Ì í¬ôh XîôËâ 2 Gä¬ fôAô Xâî
ôäâ¬ 2 ¬â* Ëä ¬G Xî[ {S¦òâXî Ní<Ë ¬â* V¬ä ´äò ßäHô <½Xîä_ ¬â* BXî ôV ôdGâ Òä_â ÌS@ Xîäâ
oÂ_ Xîô V¶VäuôXî <ÒÉòäâ* ¬â* XîoA G ´äò, ËÌ ´äGGä úä<dB <Xî kV áòN¢Ë Gâ ÒäíË<ÒXî Gä¬-
í¬ôh <Xîòä dH $
<Òôd {<ËÒSË
ÙäÙõ BXHî Ùfä ßG¼ò Xî[, ÙõÁ Ùfä G ´äk $
ßä{ä oÂ _ H ßäG VÌ, BXH î ôdH V¬äk $$ 91 $$
ßG¼ò oÓî Xî[ <Gbl>ä Xîd ôdâ dH*oOÒÙè <ÒòäâOA ßG¼ò oÓî Xî[ oOÒËè-{ôäòhËä
cî{ BXî dA ßÒíä ¬â* ôdËA dH $ êVXîä ¬G oOÒÙè-<Ò¬Æ]Ëä cî{ ÙõVôA ßÒíä ¬â* GdA* ´äËä $
Òd ß{Gâ fôAôä<Ù ßd¶Xîäô Xîäâ Ëä ß¼ò V¶{Âhù ¬ä<òXî {S{¶ú Xîäâ oÂ_ Xîô BXî {ôÌS@ Xâî <ú¼ËG
¬â* dA V¬äòä dØßä ôdËä dH $
í¬ôh <ÒGËA
ÙäÙõ {AÒâ BXî ôV, <ÌVuô ´äk VÌ ßäHô $
ß<ÒOË òdØ O<Ë Xî[<´òâ, ¬G ôä]äâ k<d l>äHô $$ 92 $$
92-93 ¬â* <Gô¶Ëô í¬ôhäù <ÒGò Xîô ôdâ dH*dâ ¬G kN¼jòäâ* Xâî ß<ÒÉò {Soäâ ! d¬
VP{Âhù ¬ä<òXî {S{¶ú Xîäâ oÂ_ Xîô <Gô¶Ëô ßä{Xâî ß¨HË íÒcî{-<ú¼ËG-ôV Xîä dA {äG XîôËâ
ôdâ¶ $ òd ôV-{äG cî{ O<Ë d¬äôA <Gô¶Ëô ÌÑËA dA ôdâ Ëä d¬äôâ ¬G Xîäâ <Gô¶Ëô kV ß¨HË
Ní<Ë-íäG ¬â* dA ô]Gâ Xî[ XÈî{ä Xîôâ* $
ßäË¬ úâËG Xî[<´òâ, {Sâ¬ ôV {AÒâ $
ÙäÙõ oÂ _ â Ùâ d OÆ h , Bâ V H * ´G ÁÒâ $$ 93 $$
<ÒÉòäâ* Vâ <ÒXî_ ÌÆ<¾ Xîäâ <ÒÉò-<Ò¬Æ] XîôXâî, kV {SXîäô VäÒTäG Xîôâ*, <´VVâ Òd
fôAô ¬â* ßäV<Óî ßä<Ù Ùâd-OÆhäâ* Xîäâ oÂ_Xîô <Gô¶Ëô {Sâ¬-{ÂÒùXî ßä{Xâî í¬ôh-ôV Xîä dA {äG
XîôËA ôdâ $ êÓî {SXîäô Vâ dA d¬ ßä{Xâî ´G, ÁÒG Täôh Xîô VXâ*î BâVä ßGÆOSd ßä{ d¬ {ô
ßÒiò Xîôâ* $
í¬ôh Gä¬ ßOäT
Xî<d Xî<d XâîËâ äXâî ÙäÙõ, VÆ<G VÆ<G XîdØ ¢òä _âk $
_äH*h <¬_â O_ {ä<hòä¤, Ëä V¬ <úË òäH* Ùâk $$ 94 $$
94-95 ¬â* Gä¬-í¬ôh Xî[ ¬<d¬ä ß{äô dH, òd Xîd ôdâ dH*<XîËGâ dA {¶<«>Ë ÌS@-
<ÒÉòXî {SÒúG XîôËâ 2 Xî Oòâ <Xî¼ËÆ XîG ¬ä½ Vâ dA ê¼dâ* ÌS@ {SäIË G däâ VXîä $ ËÌ ËÆ¬ dA
XîdäâXâîÒ_ Ìäô¶Ìäô VÆGGâ ¬ä½ Vâ dA Òd XHîVâ <¬_ VXâîOä ? Òd Ëäâ ´HVâ ´_ ¬â* G¬Xî
O_Xîô <¬_Ëä dH, ÒHVâ dA Gä¬-í¬ôh ¨äôä ¬G Xîäâ êV¬â* <¬_äGâ Vâ dA {SäIË däâOä $
ÙäÙõ duô ôV {AÒËä¶, ôËA <Ò_¶Ì G _äk $
Ìäô¶ Ì äô V¤ o ä<_òâ , ¬Ë ÒH ÌAVuô ´äk $$ 95 $$
duô-Gä¬-í¬ôh ôV Xâî {äG XîôGâ ¬â* uX¶î<úËè ¬ä½ oA <Ò_¶Ì G XîôXâî ßoA Vâ ßäô¶o Xîô
ÙâGä úä<dB ßäHô {S<ËÇh í¬ôh XîôËâ dØB ß<Ë VäÒTäG ôdGä úä<dB <Xî XîdA* <ú¸ Vâ í¬ôh
dµ> G ´äò $
í¬ôh Gä¬ <Òôd
ÙäÙõ ´äOË V{Gä H Oòä, <ú¼Ëä¬<h ´Ì ´äk $
ËÌ dA Väúä däâË dH, ßä<Ù ß¶Ë êô _äk $$ 96 $$
96-101 ¬â* Gä¬-í¬ôh <ÒòäâO-Ní<Ë Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*duô-Gä¬-<ú¼ËG-
<ú¼Ëä¬<h ´Ì tÙò Vâ dµ> ´äËA dH ËÌ d¬äôä áòäÒdäuôXî V¦ò ÁÒG ´äOSË oA {Sä<Ëoä<VXî
íÒIG-V¬äG <¬»òä {SËAË däâGâ _OËä dH $ òd ÁÒG ËoA V¿úä däâ VXîËä dH ´Ì ´¼¬ Vâ ¬ôh-
{òù¼Ë duô-Gä¬-í¬ôh ¬â* dA _Oäòä ´äò $
Gä¬ G ßäÒâ ËÌ ÙØ]A, ßäÒâ VÆ] V¶ËäâÉ $
ÙäÙõ VâÒXî ôä¬ Xîä, Ùõ´ä dôÉ G fäâXî $$ 97 $$
´Ì ËXî <Gô¶´G ôä¬ Xîä Gä¬ tÙò ¬â* ßäXîô Níô GdA* däâËä, ËÌ ËXî dA {Säh ÙØ:]A
ôdËä dH ßäHô ´Ì Gä¬-<ú¼ËG tÙò ¬â* ßäXîô Níô däâ ´äËä dH ËÌ V¶ËäâÉ däâXîô o´GäG¼Ù {SäIË
däâËä dH $ êV ßÒíä ¬â* ôä¬-oÓî Xîäâ ôä¬-o´G Vâ <o} Vä¶VäuôXî {ÙääâÍ Xâî V¶òäâO-<ÒòäâO Vâ
dÉù fäâXîä<Ù GdA* däâËâ $
<¬_H Ëäâ VÌ VÆ] {äkòâ, <ÌvÆ>ôâ ÌdØ ÙØ] däâk $
ÙäÙõ VÆ] ÙØ] ôä¬ Xîä, Ùõ´ä GädA* Xîäâk $$ 98 $$
ò<Ù tÙò ¬â* ôä¬-Gä¬-í¬ôh Xî[ Ní<Ë {SäIË däâ ´äò, Ëäâ {SähA Xîäâ VoA í_äâ* ¬â*
ÌS@äG¶Ù {SäIË däâ ´äËä dH ßäHô tÙò ¬â* í¬ôh G ôdGâ Vâ GäGä ÙØ:] ßä øâôËâ dH* $ <Òúäô XîôXâî
Ùâ]ä ´äò Ëäâ ôä¬-í¬ôh Xâî V¶òäâO-<ÒòäâO Xâî <ÌGä VÆ]-ÙØ#] Xîä ß¼ò Xîäâkù oA dâËÆ GdA* ·äË
däâËä $
ÙäÙõ duô Xîä Gä¬ ´_, ¬H* ¬AG Ëä ¬ä¶<d* $
V¶O VÙä ßäG¼Ù Xîôâ, <ÒvÆ>ôË dA ¬ô ´ä¶<d* $$ 99 $$
d¬ duô-Gä¬-í¬ôh ´_ Xâî ¬AG dH*, kV ´_ Xâî V¶òäâO Vâ dA VÙä ßäGN¼ÙË ôdËâ dH* $
´HVâ ´_ <ÌGä ¬¿v>A ¬ô ´äËA dH ÒHVâ dA d¬ oA duô-Gä¬-í¬ôh <ÌGä Á<ÒË GdA* ôd VXîËâ $
ÙäÙõ ôä¬ <ÒVäô Xîô, ÁÒâ* <Xî<d* ßäTäô $
JòäH* úäËXî ´_ ÌÂ¶Ù Xîäâ, Xîôâ {ÆXîäô {ÆXîäô $$ 100 $$
ôä¬ Xîä ßG¼ò oÓî ôä¬ Xîäâ oÂ_Xîô, ß¼ò <XîV Xâî ßäTäô-{ô Á<ÒË ôd VXîËä dH ?
Òd Ëäâ ´HVâ úäËXî {ÇA íÒä<Ë <Ì¼ÙØ Xâî <_B {ÆXîäôËä dH, ÒHVâ dA oOÒËè-VäÇä¦Xîäôäù {ÆXîäô-
{ÆXîäô Xîô {SäùGä XîôËä ôdËä dH $
d¬ ÁÒâ* k<d* ßä<Vôâ, VÆ<¬ôh Xâî ßäTäô $
ÙäÙõ <v>µ>Xâî dä ËH*, Ëäâ d¬Xîäâ Òäô G {äô $$ 101 $$
d¬ Ëäâ kV duô-Gä¬-í¬ôh Xîä ßäaò _âXîô, duô Xâî ßäTäô {ô dA VÆ]{ÂÒùXî Á<ÒË
dH* $ ò<Ù d¬äôâ tÙò-dä Vâ ôä¬-Gä¬-í¬ôh dµ> ´äòâ Ëäâ G d¬â* ¬ä<òXî VÆ] dA VÆ]A Xîô
VXâ*îOâ ßäHô G ¬äòä {äô Xîä ÌS@äG¼Ù dA <¬_âOä $ ßË: VÆ] Xîä VäTG duô-í¬ôh dA dH $
{<Ë-ÒSË <GbXîä¬ í¬ôh
ÙäÙõ Gä¬ <G<¬Ë ôä¬ <d o´â, o<Óî <G<¬Ë o´ Väâk $
Vâ Ò ä <G<¬Ë Vä¶ k ù o´â , VÙä VÁÒG däâ k $$ 102 $$
{<ËÒSË {ÂÒùXî <GbXîä¬ í¬ôh {ô Ì_ Ùâ ôdâ dH*´äâ ßG¼òËä-{ÂÒùXî Vä¶VäuôXî VoA
Xîä¬Gäßäâ* Xîäâ ¦òäO Xîô tÙò ¬â* <Gô¼Ëô ôä¬-Gä¬-í¬ôh <íô ô]Gâ Xâî <G<¬¸ Òä {Sâ¬-o<Óî
Xîäâ íäòA ÌGäGâ Xâî <G<¬¸ Òä _äâXî-VâÒä Xîäâ dA <G<¬¸ ÌGäXîô o´G XîôËâ dH*, Òâ VoA oÓî
ß¼Ë ¬â* ¬Æ<Óî cî{ V¶ÁÒGäÒíä Xîäâ dA {SäIË däâËâ dH* $ ßË: VoA {SXîäô ßG¼òËä ßäHô <GbXîä¬-
oäÒ Vâ dA í¬ôh XîôGä úä<dB $
Gä¬ VP{ÂhùËä
ÙäÙõ ôä¬ ôVäòG <GË úÒâ, duô dH dAôä Vä $
Väâ TG ¬âôâ Vä¶kòä¤, ß_] ]´äGä1 dä $$ 103 $$
<XîVA Gâ {SiG <Xîòä ä- ßä{Xâî {äV Xîäâkù ôVäòG, dAôä, TG òä Xîäâkù íäòA Xîäâf dH
¢òä, <´VVâ Nfbòäâ* Xâî V<dË ß{Gä òäâO-Çâ¬ ú_ä ôdâ däâ ? 103-108 ¬â* êVA Xîä ê¸ô ÙâËâ
dØòâ Gä¬ Xîäâ dA VÌ XÆîv> ÌËä ôdâ dH*d¬äôâ {äV ôä¬-Gä¬-ôVäòG dH, êVXîä í¬ôh-VSäÒ
<Gô¼Ëô däâËä ôdËä dH $ duô-Gä¬-dAôä dH $ ß¼ò oA ´äâ V¶VäuôXî TG dH*, òâ oA ¬âôâ oOÒËè-Gä¬ Vâ
dA dH* ßäHô ¬G kN¼jòäâ* Xâî ß<ÒÉò ÌS@ Xîä Gä¬ dA ¬âôä íäòA Xîäâf1 dH $
<dôÙH ôä¬ ôdâ ´ä ´G Xâî, ËäXîäâ Fîôä1 XîäHG XîdH $
ßl> <V<T, GäH <G<T ËäXâî ßäOâ, V¼¬Æ] VÙä ôdH $$ 104 $$
<´VXâî tÙò ¬â* ôä¬-Gä¬-TG dH, êVâ ßÁ{ TGA1 XîäHG Xîd VXîËä dH ? êVXâî Ëäâ
VÙä1 ß<h¬ä 2 ¬<d¬ä 3 Ouô¬ä 4 _<ø¬ä 5 BâiÒòù 6 Ò<f¦Ò 7 {SäNIË ßäHô 8 {SäXîäPò,
òâ ßbµ> <V<¾òä¤ Ëä 1 XÆî¼Ù 2 ¬dä{å 4 f¶] 5 ¬Xîô 6 Xî¿v>{ 7 ¬ÆXÆî¼Ù 8 GA_ 9 Òúù#,
òâ GÒuG<Tòä¤ VP¬Æ] dä ´äâªâ ]ªA ôdËA dH* $
Ò¶<ÙË ËAGäâ* _äâXî Ìä{Æôä, XHîVâ Ùôf _dH $
Gä¬ <GVäG VXî_ Ó Fî{ô, ÙäÙõ Ùâ]Ë dH $$ 105 $$
Gä¬-í¬ôh-TG Xâî TGA oÓî Xâî <_òâ Ìâúäôâ ËAGäâ* _äâXî Ò¼ÙGä XîôËâ dØòâ {SoÆ Vâ {SäùGä
Xîô ôdâ dH*{Soäâ ! ßä{Xâî {ô¬ oÓî Xîä ÙfùG d¬â* XHîVâ däâOä ? d¬ Ëäâ Ùâ]Ëâ dH*Gä¬-í¬ôh
TG Xîä e¶«>ä dA VP{Âhù V¶Väô ¬â* VÌVâ Fî{ô óîdôä ôdä dH $
ÙäÙõ VÌ Ó GATGä, TGÒ¶Ëä G<d* Xîäâk $
Väâ TGÒ¶Ëä ´ä<Gòâ, ´äXâî ôä¬ {Ùäô däâk $$ 106 $$
VoA V¶Väô <GTùG dH, Gä¬-í¬ôh-TG Xâî <ÌGä Ìªâ 2 TGA oA ßäfä-ËÈbhä òÆÓî däâGâ
Vâ {ô¬äù-ð<bµ> Vâ TGA GdA* Xîd_ä VXîËâ $ ßË: TGÒäGè Ëäâ êVâ dA ´äGGä úä<dB, <´VXâî
tÙò ¬â* ôä¬-Gä¬-í¬ôh cî{ ß¬ÂÁò {Ùäù däâ $
V¶O<d _äOä VÌ <óîôâ, ôä¬ Gä¬ Xâî Vä $
<ú¼Ëä¬<h <dôÙH ÌVâ, Ëäâ VXî_ {Ùäô dä $$ 107 $$
<´V oÓî Xî[ <ú¸ÒÈ<¸ <Gô¶Ëô ôä¬-Gä¬ Xâî Vä ôdËA dH, VP{Âhù BâiÒòù êVXâî {Av>â
_Oâ <óîôËâ dH* $ Gä¬-í¬ôh <ú¼Ëä¬<h <´VXâî tÙò ¬â* ÌV ´äËA dH, êVâ V¶Väô Xâî VoA {Ùäù
díËOË däâ ´äËâ dH* $
ÙäÙõ ßäG¤ Ù ßäË¬ä, ß<ÒGäfA Xâ î Vä $
{SähGä <dôÙH ÌVâ, Ëäâ VXî_ {Ùäô dä $$ 108 $$
ò<Ù ÌÆ<¾ ß<ÒGäfA ôä¬ Xâî Gä¬-í¬ôh Xâî Vä ôdâ Ëäâ êVXâî <_òâ V¶Väô ¬â* ßäG¼Ù dA
ßäG¼Ù dH ßäHô ò<Ù tÙò ¬â* {SähGä {ô¬âiÒô Xîä ®òäG <íô däâ ´äò, ËÌ Ëäâ VoA ß¬ÂÁò
{Ùäù cî{ TG êVXâî dä ¬â* dA ßä ´äËâ dH* $ <óîô BâVâ oÓî Xîäâ ß{Gâ òäâO-Çâ¬ Xî[ <ú¼Ëä dA
Xîdä¤ ôd ´äËA dH ?
{ÆæÉ {SXîä<fË
ÙäÙõ oäÒâ Ëdä¶ <v>{äkòâ, Väú G v>äGä däâk $
fâÉ ôVäË_, OOG TÂ1, {ôXîµ> Xî<dòâ Väâk $$ 109 $$
109-115 ¬â* XîdËâ dH* {S<V¾ oÓî <v>{Ëä GdA*V¿úâ oÓîäâ* Xîäâ úädâ ´dä¶ <v>{äÒâ*,
<óîô oA Òâ ß{GA V¿úA VäTGä Xâî {SoäÒ Vâ <v>{â GdA* ôd VXîËâ $ Ùâ]äâ, fâÉÁ {äËä_ ¬â* ßäHô
TSÆÒ1, Go ¬â* dH* Ëäâ oA VÌ V¶Väô ¬â* {S<V¾ oÓî Xîdâ ´äËâ dH* $
ÙäÙõ Xîdä¶ ä GäôÙ ¬Æ<G´Gä, Xîdä¶ oÓî {Sd_äÙ $
{ôXîµ> ËAGäâ* _äâXî ¬â*, VXî_ {ÆXîäôH* VäT $$ 110 $$
GäôÙä<Ù {S<V¾ 2 ¬Æ<G´G ßäHô oÓî {Sd_äÙ <XîV V¬ò ¬â* dØòâ â, <Xî¼ËÆ ßoA ËXî Òâ
ËAGäâ* _äâXîäâ* ¬â* ß<Ë {S<V¾ dH* ßäHô êGXâî {Av>â däâGâ Òä_â VoA V¶Ë ê¼dâ* ßäÙfù oÓî ¬äGXîô
êGXîä òf-OäG XîôËâ ßä ôdâ dH* $
ÙäÙõ Xîdä¤ <fÒ ÌHl>ä ®òäG Tuô, Xîdä¶ XîÌAôä, Gä¬ $
Väâ ¢òäâ* v>äGä däâòOä, ´â æ XîdâOä ôä¬ $$ 111 $$
<fÒÁ Xîdä¶ ®òäGí dH*, XîÌAô Ëä Gä¬ÙâÒ ßÌ Xîdä¶ ÙA] {ªËâ dH* <Xî¼ËÆ ê¼dâ* {Säò:
VoA VJ´G ´äGËâ dH* $ kVVâ <V¾ däâËä dH <Xî´äâ ôä¬-Gä¬-í¬ôh XîôâOä, Òd <v>{ä GdA*
ôd VXâîOä $
Xîdä¶ _AG fÆXîÙâÒ ä, Xîdä¶ {A{ä, ôHÙäV $
ÙäÙõ Väúä ¢òäâ* <v>{â, VXî_ _äâXî {ôXîäV $$ 112 $$
fÆXîÙâÒ ¬Æ<G XîÌ o<Óî ¨äôä oOÒäGè ¬â* _AG dØòâ â, {A{ä ßäHô ôHÙäV Xîä fôAô ßÌ Xîdä¶
dH ? <Xî¼ËÆ Òâ V¿úâ oÓî â, ßË: <v>{ XHîVâ VXîËâ â $ êGXîä òf Ëäâ VXî_ _äâXî ¬â* {S<V¾ däâ
ôdä dH $
ÙäÙõ Xîdä¤ ä Oäâô] oôôA, ßG¶Ë <VTäâ* Xîä ¬¶Ë $
{ôXîµ> Oäâ { Aú¼Ù dH , Ù¸ XîdH * VÌ V¼Ë $$ 113 $$
ßG¼Ë <V¾äâ* Xâî ¬äGGAò Oäâô]Gä, oËÈùduô, Oäâ{Aú¶Ù ßäHô Ù¸ä½âò Xîdä¶ ßäHô XîÌ dØòâ dH*
<Xî¼ËÆ o´G Xâî {SËä{ Vâ ßÌ ËXî oA Òâ {SXîµ> dH* ßäHô VoA V¶Ë êGXâî Gä¬ Xîäâ VäÙô VíGâd XîdËâ-
VÆGËâ ßäôdâ dH* $
ßO¬ ßOäâúô ôä<]òâ, Xîô Xîô Xîäâ<µ> ´Ë¼G $
ÙäÙõ v>äGä ¢òäâ* ôdH, <´V øµ> ôä¬ ôË¼G $$ 114 $$
<´VXâî tÙò ¬â* ôä¬-Gä¬-í¬ôh ô¦G <Gô¶Ëô ôdËä dH, ßäHô ´äâ ¬G Vâ ßO¬, kN¼jòäËAË
ôä¬ Xîä oÓî dH, êVXîäâ Xîäâkù Xîäâ<µ> {Sò¦G XîôXâî BâVâ íäG ¬â* oA ô¢]â, ´dä¶ Xîäâkù oA G Ùâ]
VXâî, Ëäâ oA Òd <v>{ä G ôd VXâîOä, {S<V¾ däâ ´äòâOä $
ÙäÙõ íÒOù {òä_ ¬â*, Väúä _âÒâ Gä¬ $
VXî_ _äâXî <fô Ùâ<]òâ, {ôXîµ> VÌ dA l>ä¬ $$ 115 $$
V¿úä oÓî íÒOù {äËä_ ¬â* XîdA* oA V¦ò ÌS@ Xîä Gä¬ í¬ôh XîôËä dH, Ëäâ Òd ß¼Ë ¬â*
VÒù-_äâXî <fôäâ¬<h ÌS@ Xîäâ {SäIË däâXîô ÌS@cî{ Vâ Ùâ]ä ´äËä dH ßäHô VoA _äâXîäâ* ¬â* {S<V¾
däâ ´äËä dH $ òd VÌ Gä¬-í¬ôh Xîä dA ¬ädä¦Pò dH $
í¬ôh _ä¶<Ì ôV
VÆ<¬ôh Xîä V¶fò ôgä, {<v>ËäÒä ¬G ¬ä¶<d $
ÙäÙõ ¬Al>ä ôä¬ ôV, VO_ä1 {Aòä Gä¶<d* $$ 116 $$
116-117 ¬â* í¬ôh-ôV {äGäù fAøSËä {ÂÒùXî {SÌ_ k¿v>ä {SXîµ> Xîô ôdâ dH*¬Æeâ
í¬ôh <ÒÉòXî òd V¶fò dH <Xî¬H* {Âhù cî{ Vâ í¬ôh Xîô VXÂ¶îOä òä GdA* $ òx<{ ôä¬-Gä¬-
í¬ôh ôV ß<Ë ¬TÆô dH ßäHô êVXîäâ {äG XîôGâ Xâî <_B ¬H* ß<Ë fAøSËä oA Xîô ôdä d¤Â , uXî¼ËÆ
{Âhù cî{ Vâ VÌXîä VÌ1 {äG XîôXâî ßoA ËXî ËÈIË GdA* däâ VXîä, òd {iúä¸ä{ ¬âôâ ¬G ¬â* däâ ôdä
dH $
ÙäÙõ ´H V ä Gä¬ ä, ËH V ä _Aòä Gä¶ < d $
däH*V ôdA òdØ ÁÒ ¬â*, {<v>ËäÒä ¬G ¬ä¶<d $$117 $$
ôä¬-Gä¬ Xî[ ´HVA ¬däGè ¬<d¬ä o¢Ë, V¶Ë Ò fäí½äâ* Vâ VÆGA A ÒHVA _OG Xâî Vä
êVXîä í¬ôh G Xîô VXîä $ {Âhù cî{ Vâ ôä¬-Gä¬-í¬ôh XîôGâ Xî[ {SÌ_ k¿v>ä ß¼Ë:Xîôh ¬â* Ëäâ
ôdA dH <Xî¼ËÆ k¿v>ä {Âhù G däâGâ Vâ ¬G ¬â* {iúä¸ä{ däâ ôdä dH $
ÙäÙõ <fô XîôÒË ÌdH, <ÌVôâ ßäË¬ ôä¬ $
¬ä¶<d* Xî_â´ä Xîä<µ>òâ, ÁÒ GdA* <Òaä¬ $$ 118 $$
118-126 ¬â* Gä¬ í¬ôhäù VäÒTäG Xîô ôdâ dH*ßä¦¬-íÒcî{ ôä¬ Xâî Gä¬ Xîä
í¬ôh oÂ_Gâ Vâ <Vô {ô XîôÒË ú_Gâ Xâî V¬äG ßäHô Xî_â´ä Xîäµ>Gâ Xâî V¬äG tÙò ¬â* {Aªä däâGâ
_OËA dH ßäHô <XîVA oA {SXîäô {SähA Xîäâ <Òaä¬ GdA* <¬_Ëä $
ÙäÙÂ <fô XîôÒË ÌdH, ôä¬ tÙH A ´äk $
¬ä¶<d* Xî_â´ä Xîä<µ>òâ, Xîä_ Ùfäâ* <Ù<f ]äk $$ 119 $$
ôä¬ Xîä Gä¬-í¬ôh ´Ì tÙò ¬â* GdA* ôdËä ËÌ <fô {ô Xîä_ Xî[ XîôÒË ú_ËA dH ßäHô
<ú¼Ëä<Ù Vâ tÙò <v>¼G-<o>¼G däâËä ôdËä dH Ëä Òd ßoÓî {SähA Ùfäâ* <Ùfäßäâ* Xâî <XîVA oA
_äâXî ¬â* ´äò, Xîä_ Xîä OSäV dA däâËä dH $
ÙäÙõ <fô XîôÒË ÌdH, ß¶O {ôV G<d* däâk $
¬ä¤<d Xî_â´ä Xîä<µ>òâ, òdØ áòä G ´ähâ Xîäâk $$ 120 $$
´Ì ËXî ôä¬-Gä¬-í¬ôh Xâî ¨äôä ·äG däâXîô {SoÆ Xâî íÒcî{ ¬â* ßoâÙ däâGä cî{ <¬_G
GdA* däâËä ËÌ ËXî <fô {ô Xî¬ù Xîä XîôÒË ú_Ëä dA ôdËä dH Ëä oäâO-ÒäVGä Vâ tÙò áò<Ë
dA ôdËä dH, <Xî¼ËÆ Xîäâkù oA ß·äGA, oäâOäV<Óî Xâî Xîäôh, kV áòä Xîäâ GdA* ´äG {äËä $
ÙäÙÂ <fô XîôÒË ÌdH, GHGd¤Æ <Gô]â Gä¶<d $
¬ä¤<d* Xî_â´ä Xîä<µ>òâ, Vä_ ôgä ¬G ¬ä¶<d $$ 121 $$
{SähA Xâî <fô {ô ôä<½-<ÙG cî{ XîôÒË ú_Ëä dØßä ßäòÆ Xîäâ Xîäµ> ôdä dH ßäHô Xîä¬
XSîäâTä<Ù Xâî ÒâO-{Sdäô Vâ tÙò Xâî oA ]¶«>-]¶«> däâ ôdâ dH* <Xî¼ËÆ {SähA ß{Gâ ·äG-Gâ½äâ* Vâ
Ùâ]Xîô, ôä¬-Gä¬-í¬ôh ¨äôä kV áòä Xîäâ Ùõô XîôGâ Xîä {Sò¦G GdA* XîôËä $ í¬ôh <ÌGä òd
¢_âf ¬G ¬â* ÌGä dA ôdËä dH $
´âËä {ä{ VÌ Ó Xîôâ, ËâËä Gä¬ <ÌVäôâ däâk $
ÙäÙõ ôä¬ V¤ o ä<_òâ , Ëäâ òâ Ë ä «>äôâ Täâ k $$ 122 $$
V¶Väô ¬â* {SähA <´ËGâ {ä{-Xî¬ù XîôËâ dH*, Òâ VÌ oOÒËè Gä¬-í¬ôh Xâî oÂ_Gâ Vâ dA däâËâ
dH* $ duô Gä¬-í¬ôh Vâ ß¼Ë:Xîôh {ô¬ <G¬ù_ däâ ´äËä dH <óîô Ëäâ êV¬â* {ä{-Xî¬ù Xîä V¶XîÁ{
oA GdA* däâ VXîËä, {ä{-Xî¬ù XHîVâ däâ VXîËâ dH* ? ßäHô ò<Ù <GbXîä¬ oäÒ Vâ ôä¬-Gä¬-í¬ôh
<Gô¶Ëô <Xîòä ´äò, ËÌ Ëäâ Òd {SähA Xâî <´ËGâ oA {ä{ dH*, êG VÌXîäâ Täâ «>ä_Ëä dH $
ÙäÙõ ´Ì dA ôä¬ <ÌVäuôòâ, ËÌ dA ¬äâµ>A ¬äô $
]¶«>-]¶«> Xîô Gä<]òâ, ÌA´ {ªâ <Ë<d* Ìäô $$ 123 $$
´Ì oA ôä¬-Gä¬-í¬ôh tÙò Vâ dµ>Ëä dH ËÌ dA {SähA Xâî Fî{ô oäâO-ÒäVGä <Ì´_A Xî[
oäôA ¬äô {ªËA dH ßäHô GäGä ÒÈ<¸òäâ* Xâî ¨äôä ¬G Xâî µÆ>Xîªâ 2 Xîô «>ä_ËA dH $
ÙäÙõ ´Ì dA ôä¬ <ÌVäuôòâ, ËÌ dA e¤{H Xîä_ $
<fô Fî{ô XîôÒË ÌdH, ßäk {ªH ´¬ ´ä_ $$ 124 $$
{SähA ´Ì ôä¬-Gä¬-í¬ôh Xîäâ oÂ_Ëä dH ËÌ dA êVXâî <fô {ô <Ò<ÒT ¢_âf-XîôÒË
ú_Ëä dH ßäHô Xîä_ oA êVâ {XîªGâ Xâî <_B e{µ>Ëä dH Ëä ß¼Ë ¬â* Òd {SähA Xîä_ Xâî ´ä_ ¬â*
dA {ªËä dH $
ÙäÙõ ´Ì dA ôä¬ <ÌVäuôòâ, ËÌ dA X¶îT1 <ÒGäf $
{O-{O {ô_H <{*«> {ªH, {SähA ´äk <Gôäf $$ 125 $$
kùiÒô-ß¶f ÁÒä¦¬ä ´Ì ôä¬-Gä¬-í¬ôh Xîäâ oÂ_ ´äËä dH, ËÌ dA êVXâî fôAô1 Xîä
Ìäô¶Ìäô <ÒGäf däâËä dH $ {Ù-{Ù {ô fôAô Xâî Gäf Xî[ {uô<í<Ë ßä ê{NíË däâËA dH ßäHô ÁÒ
{S¦òâXî fôAô ¬â* {ô¬ VÆ] {SäNIË Vâ <Gôäf däâXîô Ìäô¶Ìäô úäHôäVA ¬â* ´äËä ôdËä dH $
ÙäÙõ ´Ì dA ôä¬ <ÌVäuôòâ, ËÌ dA däGä1 däâk $
{Säh <{*«> VÒùV Oòä, VÆ]A G Ùâçòä Xîäâk $$ 126 $$
´Ì {SähA ôä¬-Gä¬-í¬ôh Xîäâ oÂ_ Xîô {ä{ Xî¬äâÍ ¬â* {SÒÈ¸ däâËä dH ËÌ êVXâî {Æ°ò-Gäf
cî{ Ìªä oäôA øäµ>ä1 {ª ´äËä dH ßäHô iÒäV, fôAôä<Ù VÒùíÒ dA áòù Gbµ> däâ ´äËä dH $ kV
V¶Väô ¬â* duô-í¬ôh ô<dË Xîäâkù oA áòN¢Ë VÆ]A GdA* Ùâ]ä Oòä dH, ßË: d<ô-í¬ôh G oÂ_äâ $
Gä¬ VP{Âhù
Vä<dÌÁ Xâî Gä¬ ¬ä¶, <Òôdä {Aª {ÆXîäô $
Ëä_ä-Ìâ _ A ôäâ Ò hä, ÙäÙõ dH ÙAÙäô $$ 127 $$
Gä¬-í¬ôh, ·äG ¨äôä ÌS@-VäÇä¦Xîäô Xîä dâËÆ däâGâ Vâ, VoA XÆîv> ÙâGâ Òä_ä dH, òd Xîd
ôdâ dH*{SoÆ Xâî Gä¬-í¬ôh ¬â* <ú¸-ÒÈ<¸ Xîäâ <íô XîôËâ dØòâ, {SoÆ-<ÒòäâO-´¼ò {Aªä Vâ ß<Ë
áòäXÆî_Ëä {ÂÒùXî ôäâ 2 Xîô {ÆXîäô Xî[ ´äËA dH, ËÌ ÌS@-VäÇä¦Xîäô däâËä dH ßäHô ÌS@-VäÇä¦Xîäô
däâGâ {ô VoA XÆîv> {SäIË däâ ´äËä dH $
í¬ôh <Ò<T
Vä<dÌÁ Xâî Gä¬ ¬ä¶, oäÒ o<Óî <ÒiÒäV $
_H V¬ä<T _äOä ôdâ, ÙäÙõ Vä¶kù {äV $$ 128 $$
128-131 ¬â* í¬ôh <Ò<T Xîd ôdâ dH*{SoÆ ¬â* oäÒ, o<Óî ßäHô ðÑ <ÒiÒäV ôdËâ dØòâ
<ú¸-ÒÈ<¸ Gä¬-í¬ôh ¬â* _OäXîô ´äâ V¬ä<T ¬â* _Oä ôdËä dH, BâVâ oÓî Vâ oOÒäG Ùõô GdA* ôdËâ $
Vä<dÌÁ Xâî Gä¬ ¬ä¶, ¬<Ë ÌÆ<T ·äG <Òúäô $
{Sâ¬ {SA<Ë VGâd VÆ], ÙäÙõ Jòäâ<Ë ß{äô $$ 129 $$
{SoÆ Xâî Gä¬-í¬ôh ¬â* ¬<Ë _OäGâ Vâ, ÌÆ<¾ <G¬ù_ däâXîô êV¬â* V¦òäV¦ò Xîä <Òúäô {SXîµ>
däâËä dH $ <óîô V¦ò-íÒcî{ Xîä ·äG däâXîô êV¬â* {Sâ¬ däâ ´äËä dH, <óîô {SA<Ë Xî[ ÒÈ<¾ däâGâ {ô
íGâd-´¼ò ßäG¼Ù <¬_Ëä dH $ êV ßäG¼Ù Xî[ NíôËä ¬â* {SXîäf-íÒcî{ ß{äô ÌS@ Xîä VäÇä¦Xîäô
däâ ´äËä dH $
Vä<dÌÁ Xâî Gä¬ ¬ä¶, VÌ XÆîv> oôâ o¶«>äô $
GÂô Ëâ´ ßG¼Ë dH, ÙäÙõ <Vô´Gdäô $$ 130 $$
êÓî {SXîäô í¬ôh XîôGâ {ô {SoÆ-Gä¬-í¬ôh Xî[ <V¾äÒíä ¬â* <XîVA oA {Ùäù Xî[ Xî¬A
GdA* ôdËA $ _äH<XîXî, {äô_äH<XîXî VoA VÆ]äâ* Xâî o¶«>äô êV í¬ôh-Xî¸äù ¬dä{ÆæÉ Xâî dä-GAúâ
ôdËâ dH* ßäHô VÈ<bµ>Xî¸äù {SoÆ Xâî íÒcî{-{SXîäf Xîä oA êVâ VäÇä¦Xîäô däâ ´äËä dH $
<´V¬â* VÌ XÆîv> Väâ <_òä, <Gô¶´G Xîä Gä¶ê $
ÙäÙõ <dôÙH ôä<]òâ , ¬H * Ì<_däôA ´ä¶ ê $$ 131 $$
k<Ë aA í¬ôh Xîä ß¶O V¬äIË $$ 2 $$ Vä. 288 $$
<´V <Gô¶´G ôä¬ Xâî Gä¬-í¬ôh Xî[ <V¾äÒíä ¬â* VÌ XÆîv> {SäIË däâËä dH, êVXîä
<´VGâ êÓî {SXîäô Vâ í¬ôh Xîô <_òä dH, ¬H* êVXî[ Ì<_däôA ´äËä d¤Â $
k<Ë aA ÙäÙÂ <Oôäù {SXîä<fXîä í¬ôh Xîä ß¶O V¬äIË: $$ 2 $$
ß <Òôd Xîä ß¶O 3

Gä¬ í¬ôh ¨äôä Gä¬A Xâî <¬_G Xî[ <ÒfâÉ k¿v>ä {SXîµ> däâXîô <Òôd-áòä däâËA dH, êV
<ÒÉòXî <Òúäô XîôGâ Xîäâ, <Òôd ß¶O XîdGâ ¬â* {SÒÈ¸ dØòâ, {S¬ ¬¶O_ Xîô ôdâ dH*
<´GXî[ XÈî{ä Vâ VäTXî <Òôd-áòä Vâ {äô däâXîô {SoÆ Xîäâ {SäIË däâËä dH, êV <Gô¶´G
ôä¬, VÙèOÆæ ßäHô VÒù V¶Ëäâ* Xîäâ d¬ ßGâXî {Shä¬ XîôËâ dH* $
ô<ËÒ¶ Ë A ßäô<Ë Xîôâ , ôä¬ VGâ d A ßäÒ $
ÙäÙõ ßÒVô ßÌ <¬_H, òdØ <Òôd<G Xîä oäÒ $$ 2 $$
2-7 ¬â* <Òôd {ÂÒùXî ÙfùGäù {SäùGä Xîô ôdâ dH*¬âôâ {ô¬ íGâdA ôä¬ ! ßä{Xâî {Sâ¬ Vâ
VP{¼G ¬âôA <ú¸-ÒÈ<¸ áòäXÆî_Ëä {ÂÒùXî ßä{Xâî ÙfùGäù <Ò_ä{ Xîô ôdA dH, ßä{ XÈî{ä XîôXâî
{Täôâ* $ ¬âôA <ÒôdGA <ú¸-ÒÈ<¸ Xâî ß<Ë ßäËù däâGâ Xîä oäÒ òd dH <Xîßä{Xâî ÙfùGäâ* Xî[
ê¦X¶îl>ä Xîä V¬ò ßG¼Ë ´¼¬äâ* Vâ ßoA <¬_ ôdä dH $ ßË: ßÌ ßä{ fAøS dA ¬Æeâ ÙfùG ÙâGâ Xî[
XÈî{ä Xîôâ* $
{AÒ {ÆXîäôâ <ÒôdGA, <Gf <ÙG ôdH êÙäV $
ôä¬ ôä¬ ÙäÙõ XîdH , Ëä_ä-Ìâ _ A IòäV $$ 3 $$
<{SòË¬ ! ¬H* <Òòäâ<OGA ôäË <ÙG êÙäV ôd Xîô ß<Ë áòäXÆî_Ëä-{ÂÒùXî ßä{Xâî ÙfùùG Xî[
ßäfä Vâ "dâ ôä¬ ! ôä¬ ! ßäßäâ' XîdXîô {ÆXîäô ôdA d¤Â, <óîô oA ßä{ ¢òäâ* GdA* ßäËâ ?
¬G <úË úäËXî JòäH* ôµ>H, <{Ò <{Ò _äOA IòäV $
ÙäÙõ ÙôfG XîäôhH * , {Æ ô ÒdØ ¬â ô A ßäV $$ 4 $$
ôä¬ ! ¬Æeâ ßä{Xâî ÙfùG Xî[ ÌªA ß<o_äÉä _OA dH, ¬âôä ¬G VäÒTäG däâXîô ßä{Xâî
ÙfùGäù <Gô¶Ëô úäËXî {ÇA Xâî V¬äG "{AÒ ! {AÒ !' ôµ> ôdä dH $ ßÌ Ëäâ ¬âôA òd ßäfä ßä{Xîäâ
ßÒiò {Âhù XîôGA úä<dB $
<Òôd Xîä ß¶O 3 59
ÙäÙõ <Òôd<G ÙØ] XîäV<G1 Xîdâ, XîäV<G Ùâk V¶Ùâf $
{¶ <GdäôË {AÒ Xîä, <Òôd<G {_µ>â Xâîf $$ 5 $$
{Soäâ ! ¬H* <Òòäâ<OGA ßä{Xâî <ÒòäâO Vâ ê¦{¼G ß{Gä ÙØ:] <XîVâ1 Xîd¤Â ? XîdGâ {ô oA
ßä{Xâî ÙfùG <ÌGä Ëäâ òd <XîVA Vâ oA <¬µ>âOä GdA*, {S¦òÆË ËKÒÒâ¸ä ´G VÆGXîô òd XîdËâ dØòâ
<Xî ôä¬ ËÆ¬Vâ <o¼G Ëäâ GdA* dH ßäHô ßoÓî òd XîdËâ dØòâ <Xî {S¦òÇ oäâO-VÆ]äâ* Xîäâ ¦òäO Xîô
ß{S¦òÇ Xâî <_B ¢òäâ* ôäâ ôdâ däâ, ¬âôA d¤VA dA Xîôâ*Oâ $ kV<_B <XîVA ß¼ò Xîäâ XîdGä GdA* ÌGËä $
ò<Ù ¬H* ßä{Xâî {äV V¶Ùâf oâ´Â¶ Ëäâ oA <XîVXâî ¨äôä oâ´Â¶ ? ßä{Vâ <¬_Xîô Ëäâ Xîäâkù {Av>ä ßäËä
GdA*, Òd Ëäâ ´_ ¬â* ´_ Xâî V¬äG ßä{ ¬â* dA <¬_ ´äËä dH $ ßË: ßÌ Ëäâ ¬âôä ¬G ß¼ò ê{äòäâ*
Xîäâ ¦òäOXîô XâîÒ_ {SoÆ Xîä ¬äOù dA Ùâ] ôdä dH <Xî¼ËÆ êGXî[ Xîl>äâôËä Ëäâ Ùâ]äâ, êGXîä ¬äOù
Ùâ]Ëâ 2 ¬âôâ Xâîf oA iÒâË däâ ú_â, Ëäâ oA Òâ ßoA ËXî GdA* {Täôâ $
<Òôd<G ÙØ] XîäV<G XîdH, ´äGË dH ÓÙAf $
ÙäÙõ <Gf<ÙG <ÌôdA1 dH, <Òôdä XîôÒË fAf $$ 6 $$
¬H* <Òòäâ<OGA ß{Gä ÙØ:] <XîVVâ Xîd¤Â ? <´GXîäâ XîdGä úä<dB Òâ ÓÙAiÒô Ëäâ VÒù· däâGâ
Vâ VÌ ´äGËâ dA dH* <Xî¼ËÆ Òâ Ëäâ ÙfùG G ÙâXîô ¬âôâ <fô {ô <Òôd-XîôÒË ({äl>ä¶Ëô <ÌôdA òä <Òduô
dH = Ìd ôdA dH) ú_äËâ dØòâ1 ¬Æeâ úAô ôdâ dH* $
fÄÙ ËÆPdäôä Fî´_ä, <úuôòä ¢òäâ* XîäôA ?
ËÆ¶dA* ËÆ¶dA¶ <Gf <ÙG Xcî¤, <Òôdä Xî[ ´äôA $$ 7 $$
BXî ÒG Xî[ <ú<ªòä <´VXîä fôAô XÆîv> iòä¬Ëä <_òâ däâËä dH, ôä´íäG ¬â* _â_A Gä¬
Vâ {S<V¾ dH $ Òâ ÒG ¬â* BXî<½Ë däâXîô Ëä BXî-BXî oA ËÆ¶dA* 2 {ÆXîäôËA ôdËA dH* $ êVA Xâî áòä´
Vâ <Òòäâ<OGA ßä{dA ß{Gâ Vâ {SiG Xîô ôdA dH-dâ <ÒôdGA <ú<ªòä ! Ëâôä ËÆ¶dA 2 fÄÙ Ëäâ {SoÆ Xîä
ÌäâTXî däâGâ Vâ ß<Ë {<Ò½ dH <Xî¼ËÆ Ëâôä ËG Xîä_ä ¢òäâ* {ª ôdä dH ? ê¸ô""¬H* ß{Gâ <{SòË¬
{ô¬ä¦¬ä Xâî ÙfùGäù ôäË <ÙG {ÆXîäôËA ôdËA d¤Â <Xî- ""¬âôä ßäTäô Ëäâ ËÂ dA dH, ËÂ dA dH $'' <óîô oA
Òâ ÙfùG GdA* ÙâËâ $ êGXâî <Òôd-´¼ò ÙØ:] Vâ ´_ Xîô dA ¬âôä fôAô Xîä_ä {ª Oòä dH $
<Òôd-<Ò_ä{
<Òôd<G ôäâÒâ ôäË <ÙG, eÂôH ¬G dA ¬ä¶<d $
ÙäÙõ ßÒVô ú_ Oòä, {SAË¬ {äòâ Gä¶<d $$ 8 $$
8-16 ¬â* <Òôd {ÂÒùXî <Ò_ä{ <Ù]ä ôdâ dH*<Òòäâ<OGA oOÒÙè <ÒòäâO-ÙØ:] Vâ ôäË-<ÙG
ôäâËA dØkù ¬G dA ¬G ¬â* ß¦ò¶Ë áò<Ë däâXîô Väâú ôdA dHÙâ]äâ, ¬âôA ßäòÆ Xîä kËGä V¬ò
<{SòË¬ Xîäâ {ÆXîäôËâ 2 ú_ä Oòä, <Xî¼ËÆ ]âÙ dH, ßoA ËXî êGXîä ÙfùG G däâ VXîä $
ÙäÙõ <Òôd<G XÆîô_H XÂ¶î´ Jòäâ*, <Gf<ÙG Ë_óîË ´äk $
ôä¬ VGâ d A XîäôhH , ôäâ Ò Ë ôH < G <Ìdäk $$ 9 $$
´HVâ XSîäH*ú {ÇA ß{Gâ ß¶«>äâ* Xîäâ òäÙ XîôXâî Ìäô¶Ìäô êGXâî <_B Xîæhä{ÂÒùXî Ìäâ_Ëâ ôdËâ
dH*, ÒHVâ dA ß{Gâ <{SòË¬ ôä¬ Xîä í¬ôh XîôXâî <ÒôdA ´Gäâ* Xî[ VÌ ôä<½ ôäâËâ dØòâ dA áòËAË däâ
´äËA dH $ kV {SXîäô VoA ôäË-<ÙG ËªóîËâ dØòâ <GXî_Ëâ dH* $
{äVH* ÌHl>ä VÌ VÆGâ, d¬Xîäâ ´ÒäÌ G Ùâk $
ÙäÙõ Ëâ ô â <fô úÑâ , ÁÒ d¬äôä _â k $$ 10 $$
d¬äôä <{SòË¬ ß¦ò¶Ë V¬A{ tÙò ¬â* dA VäÇA cî{ Vâ NíË dH ßäHô d¬äôA VoA {ÆXîäô
VÆGËä oA dH <Xî¼ËÆ {S¦òÆ¸ô ¬â* d¬â* XÆîv> oA GdA* XîdËä $ kV<_B d¬äôä ÙØ:] ßäHô oA ß<TXî ÌÑ
ôdä dH $ <{SòË¬ ! ËÆ¬ d¬äôä ÁÒ ¢òäâ* _â ôdäâ däâ ? òäÙ ô¢]äâ, ò<Ù kV ÙØ:] Vâ d¬äôâ {Säh ú_â
Oòâ Ëäâ êVXîä ß{ôäT ËÆPdäôâ dA <fô úÑâOä $
VÌXîäâ VÆ<]òä Ùâ<]òâ, ÙØ<]òä Gä¶dA Xîäâk $
ÙØ<]òä ÙäÙõ ÙäV dH, BâG {ôV G<d* däâk $$ 11 $$
Vä¶VäuôXî VoA {SähA oäâO-VÆ]äâ* Vâ VÆ<]òä ÙA] {ªËâ dH* $ oOÒÙè-<ÒòäâO-ÙØ:] Vâ
Xîäâkù oA ÙØ#]A GdA* dH <Xî¼ËÆ ßä{Xîä {S¦òÇ <¬_G G däâGâ Vâ ßä{Xâî ÙäV d¬ Ëäâ ß¦ò¼Ë dA
ÙØ<]òä dH* $ ßä{ XÈî{ä XîôXâî ÙfùG Ùâ* $
Vä<dÌ ¬Æ] Ìäâ_â GdA*, VâÒXî <óîôâ êÙäV $
òdØ ÒâÙG <´ò ¬â* ôdâ, ÙØ<]òä ÙäÙõ ÙäV $$ 12 $$
oOÒÙè oÓî Xîäâ <ÒÉòäâ* Vâ VÆ] G <¬_Gâ Xâî Xîäôh Òd êGVâ <ÒôÓî däâXîô oOÒËè Xâî
<_B <óîôËä dH <Xî¼ËÆ oOÒäGè VÒù-áòä{Xî däâGâ {ô oA ß{Gâ ¬Æ] Vâ GdA* Ìäâ_Ëä $ òd oOÒÙè-
<ÒòäâO-´¼ò ÒâÙGä <ÒôdA Xâî tÙò ¬â* <Gô¼Ëô ÌGA dA ôdËA dH $ kVVâ dA d¬ <ÒôdA ÙäV ß¦ò¼Ë
ÙØ]A dH* $
<{Ò <ÌG {_ {_ ´ÆO oòä, Xî<l>G <ÙÒV ¢òäâ* ´äk $
ÙäÙõ ÙØ<]òä ôä¬ <ÌG, Xîä_ cî{ VÌ ]äk $$ 13 $$
<{SòË¬ Xâî ÙfùG <ÌGä BXî-BXî {_ òÆO Xâî V¬äG Xî<l>GËä Vâ áòËAË däâ ôdä dH, <óîô òâ
ÁÒG Xâî <ÙG XHîVâ <GXî_â*Oâ ? Vä¶VäuôXî VÆ]-{SÙäËä TG, ´Gä<Ù Ëäâ VÌ Xîä_ cî{ däâXîô ]äGâ
Xîäâ ßä ôdâ dH* $ ôä¬ Xâî ÙfùG <ÌGä d¬ ¬däGè ÙØ]A dH* $
ÙäÙõ kV V¶Väô ¬â*, ¬Æe Vä ÙØ]A G Xîäâk $
{AÒ <¬_G Xâî XîäôhH*, ¬H* ´_ ouôòä ôäâk $$ 14 $$
kV V¶Väô ¬â* ¬âôâ V¬äG Xîäâkù oA ÙØ#]A GdA* dH $ ¬H* ß{Gâ <{SòË¬ ôä¬ Xâî <¬_Gäù ôäË-<ÙG
Gâ½äâ* ¬â* ßaÆ-´_ oô-oô Xîô ôäâ ôdä d¤Â $
Gä Òd <¬_â G ¬H* VÆ]A, XîdØ ¢òäâ* ÁÒG däâk $
<´G ¬Æe Xîäâ øäò_ <Xîòä, ¬âôA Ùäcî1 Väâk $$ 15 $$
G Ëäâ Òâ ¬âôâ <{SòË¬ ôä¬ <¬_â*Oâ ßäHô G ¬H* VÆ]A däâ VXÂ¶îOä $ <óîô ¬âôä ÁÒG VÆ]-{ÂÒùXî
XHîVâ ú_ VXâîOä ? ¬âôâ kV ÙØ:] Xîäâ <GÒÈ¸ XîôGâ Xî[ ßäHÉ<T1 BXî ¬ä½ êVA Xîä ÙfùG dH, <´V
ôä¬ Gâ ß{Gâ <ÒòäâO Vâ ¬Æeâ øäò_ <Xîòä dH $
ÙôfG Xîäôh <ÒôdGA, ÒH ô äO<G däâ Ò â $
ÙäÙõ <Òôd <Òòäâ<OGA, duô ¬äôO ´äâÒâ $$ 16 $$
duô ÙfùGäù <ÒôdA oÓî Vä¶VäuôXî oäâOäâ* Vâ <ÒôÓî däâXîô <Òòäâ<OGA GäôA Xâî V¬äG
<Òôd-ÙØ:] Vâ áò<Ë <Gô¶Ëô duô Xâî VäÇä¦Xîäô Xî[ {SËAÇä XîôËâ ôdËâ dH* $
<Òôd ê{Ùâf
ß<Ë O<Ë ßäËÆô <¬_G Xîäâ, ´HVâ ´_ <ÌG ¬AG $
Väâ Ùâ ] â ÙAÙäô Xîäâ , ÙäÙõ ßäË¬ _AG $$ 17 $$
17-18 ¬â* <Òôd <ÒÉòXî ê{Ùâf Ùâ ôdâ dH*´HVâ ´_ Vâ ß_O dØkù ¬¿v>A ´_ Xâî <_òâ
ß¦ò¶Ë áòäXÆî_ däâËA dH, ÒHVâ dA ´äâ oÓî oOÒÙè-ÙfùGäù ß¦ò¶Ë áòäXÆî_ däâXîô ß{GA ÌÆ<¾
Xîäâ oOÒäGè ¬â* _AG XîôËä dH, ÒdA oOÒÙè-ÙfùG XîôËä dH $
ôä¬ <Òv>äâdA <ÒôdGA, <óîô <¬_G G {äÒâ $
ÙäÙõ Ë_óHî ¬AG Jòäâ*, ËÆe Ùòä G ßäÒâ $$ 18 $$
ôä¬ Vâ <ÌvÆ>ªA dØkù <ÒôdGA <óîô Vd´ dA GdA* <¬_ {äËA ßäHô ´_ ô<dË ¬¿v>A Xâî V¬äG
ËªóîËA ôdËA dH $ {Soäâ ! ÒHVA dA Ní<Ë ßä{Xâî <ÌGä d¬äôA dH, ßä{Xîäâ d¬ {ô Ùòä GdA* ßäËA
¢òä ?
<v>G <Òv>äâd
ÙäÙõ ´Ì _O VÆô<Ë <V¬µ>â GdA*, ¬G <Giú_ GdA* däâk $
ËÌ _O {AÒ {ôVâ GdA*, ÌªA <Ò{<Ë òdØ ¬äâ<d $$ 19 $$
19-24 ¬â* XîdËâ dH*duô Xîä BXî Çh Xîä oA <ÒòäâO ßVg dH $ ´Ì ËXî <ú¸-ÒÈ<¸
<ÒÉòäâ* Vâ <Ò¬Æ] däâXîô duô ¬â* Níô GdA* däâËA ËÌ ËXî ¬G <Giú_ GdA* däâËä ßäHô ¬G Xî[
NíôËä Xâî <ÌGä {SoÆ Xîä <¬_G GdA* däâ VXîËä $ {SoÆ Vâ ß_O ôdGä òd ¬âôâ <_B ¬dä <Ò{<¸ dH $
¬Æeâ BXî Çh Xîä oA duô Xîä <ÒòäâO ßVg dH $
Jòäâ* ß¬_A Xâî <úË ß¬_ dH, fÂôâ Xâî V¶OSä¬ $
<GTùG Xâî <úË TG ÌVâ, òäH* ÙäÙõ Xâî ôä¬ $$ 20 $$
´HVâ GfâÌä´ Xâî ¬G ¬â* Gfä, ÒAô Xâî ¬G ¬â* òÆ¾ ßäHô <GTùG Xâî ¬G ¬â* <Gô¶Ëô TG ÌVä
ôdËä dH, ÒHVâ dA ¬âôâ ¬G ¬â* ôä¬ ÌVä dØßä dH $
Jòäâ* úäËXî Xâî <úË ´_ ÌVâ, Jòäâ* {äGA <ÌG ¬AG $
´HVâ ú¼Ù úXîäâô dH, BâVâ ÙäÙõ duô VäH* Xî[G $$ 21 $$
´HVâ úäËXî {ÇA Xâî <ú¸ ¬â* íÒä<Ë ´_ ÌVËä dH, ÒHVâ dA d¬äôâ ¬G ¬â* duô ÌVËâ dH* $ ´HVâ
{äGA <ÌGä ¬¿v>A Xî[ Ùfä däâËA dH, ÒHVâ dA duô <ÌGä d¬äôA däâËA dH $ ´HVâ ú¼j Vâ úXîäâô Xîä {Sâ¬
däâËä dH, ÒHVâ dA d¬Gâ duô Vâ {Sâ¬ <Xîòä dH $
Jòäâ* XÆî`´ô Xâî ¬G ÒG ÌVâ, ßG_ {¶<] ßäXîäV $
òäâ* ÙäÙõ Xîä ¬G ôä¬ VäH*, Jòäâ* ÒHôäOA ÒG]¶«> ÒäV $$ 22 $$
´HVâ däA Xîä ¬G ÒG ¬â*, ßG_ {ÇA Xîä ¬G ßäXîäf ¬â*, <ÒôÓî Xîä ¬G ÒG-]¶«> ¬â*
_Oä ôdËä dH, ÒHVâ dA ¬âôä ¬G ôä¬ Xâî íÒcî{ ¬â* _Oä ôdËä dH $
o¤ Ò ôä _Æ Ä TA ÒäV Xîä, ¬äâ g ä GäÙ XÆ î ô¶ O $
òäâ* ÙäÙõ Xîä ¬G ôä¬ VäH*, Jòäâ ÙA{Xî Jòäâ<Ë {Ë¶O $$ 23 $$
´HVâ oS¬ô Xî¬_-VÆO¶T Vâ, ¬ÈO ÌôÒH ôäO Xî[ ÒAhä-®Ò<G Vâ, {Ë¶O ÙA{Xî-Jòäâ<Ë Vâ
¬äâ<dË däâËä dH, ÒHVâ dA ¬âôä ¬G ôä¬ Vâ ¬äâ<dË däâ Oòä dH $
aÒhä ôäËâ GäÙ VäH * , GH G ä ôäËâ cî{ $
<´ä ôäËA íÒäÙ VäH*, ¦òäâ* ÙäÙõ BXî ßGÂ{ $$ 24 $$
´HVâ aÒh fÄÙ ¬â*, Gâ½ cî{ ¬â*, <´ä ôVäíÒäÙG ¬â* ßGÆôÓî dH, ÒHVâ dA ¬âôä ¬G <½<Ò<T
oâÙ-fÂ¼ò ßGÆ{¬ ÌS@ ¬â* ßGÆôÓî dH $
<Òôd ê{Ùâf
Ùâd <{òäôA ÁÒ Xîäâ, <G<f <ÙG VâÒä ¬ä¶<d* $
ÙäÙõ ÁÒG ¬ôh _äH*, XîÌd¤Â v>äªA Gä¶<d* $$ 25 $$
25-28 ¬â* <Òôd <ÒÉòXî ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*´HVâ ÁÒ Xîäâ ß{Gä fôAô ß¦ò¼Ë <{Sò
dH, Òd ôäË <ÙG fôAô Xî[ VâÒä ¬â* _Oä ôdËä dH, ÒHVâ dA ´¼¬ Vâ ¬ôh {òù¼Ë ß{Gâ ÁÒG ¬â* duô
Xî[ <Òôd-o<Óî GdA* v>äâªGA úä<dB $
Ùâd <{òäôA ÁÒ Xîäâ, ÁÒ <{òäôä Ùâd $
ÙäÙõ duô ôV {äkòâ, ´â BâVä däâk VGâd $$ 26 $$
´HVâ ÁÒ Xîäâ fôAô <{Sò dH ßäHô fôAô Xîäâ ÁÒ <{Sò dH, ÒHVâ dA ¬Æeâ duô <{Sò _Oâ ßäHô
duô Xîäâ ¬H* <{Sò _OÂ¶, ËÌ duô-VäÇä¦Xîäô cî{ ôVäG¼Ù {SäIË däâ VXîËä dH $ ß¼òä BXîä¶OA {Sâ¬
Xîä óî_ Ëäâ ¢_âf dA däâËä dH $
ÙäÙõ dôÙ¬1 ¬ä¶<d <ÙÒäG2, Vâ´ d¬äôA {AÒ dH $
Ùâ]Â¶ Väâ VÆÌdäG3, òd kiXî4 d¬äôä ÁÒ dH $$ 27 $$
Ùâd-ÙôÌäô2 Xî[ d¬äôA tÙò-fÎòä {ô <{SòË¬ {SoÆ {S<Ë iÒäV1 Xâî V¬ò VäÇA cî{ Vâ
<Òx¬äG dH, ¬H* êV {<Ò½3 {SoÆ Xîäâ dA Ùâ]Ëä d¤Â, òd êGXîä {Sâ¬4 dA d¬äôä ÁÒG dH $
ÙäÙõ dôÙ¬1 ¬ä¶<d <ÙÒäG2, Xîdõ¶ ÙcîGâ3 ÙôÙ VäH* $
ÙôÙ ÙcîGâ ´äk, ´Ì Ùâ ] Â ¶ ÙAÙäô Xîäâ $$ 28 $$
Òd ¬däGè {SoÆ ¬âôâ tÙò-ÙôÌäô2 ¬â* {S<Ë iÒäV1 <Òx¬äG dH <Xî¼ËÆ ¬Æeâ ÙfùG GdA* ÙâËä $ ¬H*
tÙò3 Xî[ áòä Vâ áò<Ë däâXîô XîdËä d¤Â´Ì ¬H* {SoÆ Xîä íÒcî{ Ùâ]Â¶Oä, ËÌ dA ¬âôâ tÙò Xîä
ÙÙù Ùõô däâOä $
<Òôd <ÒGËA
ÙäÙõ ÙcîGâ ÙôÙÒ¶Ù, òdØ <Ù_ ÙôÙ G ´äk $
d¬ ÙØ<]òä ÙAÙäô Xâî, ¬dôÒäG <Ù]_äk $$ 29 $$
29-31 ¬â* <Òôd-{ÂÒùXî ÙfùGäù <ÒGò Xîô ôdâ dH*¬H* tÙò Xâî ÙÙù Vâ òÆ¢Ë d¤Â, òd
<ÒòäâO-´¼ò Xîbµ> ßä{ Xâî ÙfùG <ÌGä tÙò Vâ Ùõô G däâ VXâîOä $ d¬ ßä{Xâî ÙfùGäù ÙØ#]A dH* $
Ùòä_äâ ! ß{Gâ íÒcî{ Xîä ÙfùG Xîôäkòâ $
¬Âòâ {Aª {ÆXîäôËä¶, ÒHx G <¬<_òä ßäk $
ÙäÙõ äâªA ÌäË A, ´â µÆ>Xî Ùôf <Ù]äk $$ 30 $$
d¬ duô-<ÒòäâO-´¼ò {Aªä Vâ {A<ªË däâXîô {ÆXîäôËâ 2 ¬ô ôdâ dH* <Xî¼ËÆ ßoA ËXî d¬äôä
<{SòË¬ {SoÆ cî{ ÒHx ßäXîô d¬â* ß{GA ÙfùG-ßäHÉ<T GdA¶ Ùâ ôdä dH $ {Soäâ ! d¬äôâ Xîbµ> Xîäâ
<¬µ>äGâ Xî[ ÌäË Ëäâ ÌdØË dA ßÁ{ A, ò<Ù ßä{ <X*î<úËè ¬ä½ ß{Gä ÙfùG Xîôä ÙâËâ Ëäâ ËÆô¼Ë
<¬µ> ´äËä $
ÙäÙõ ¬H* <o]äôA ¬¶OËä, ÙôfG ÙâdØ Ùòä_ $
ËÆ¬ ÙäËä ÙØ] o¶´Ëä, ¬âôA XîôdØ V¤oä_ $$ 31 $$
Ùòä_äâ ! ¬H* <oÇÆ ßä{ Vâ ÙfùG Xî[ <oÇä ¬ä¤O ôdä d¤Â, ÙfùG ÙA<´òâ $ ßä{ V¶{Âhù ÙØ:]äâ*
Xîäâ Gäf XîôXâî {ô¬äG¼Ù {SÙäËä dH* $ ßË: ¬âôA oA V¤oä_ ßÒiò Xî[<´òâ $
<v>G <Òv>äâd
¢òä Áòâ ¬â* ÁÒGä, <ÌG ÙôfG Ìâdä_ $
ÙäÙõ Väâkù ÁÒGä, {ôXîµ> {ôfG _ä_ $$ 32 $$
32-33 ¬â* duô Xîä Ç<hXî-<ÒòäâO oA ßVg dH, òd Xîd ôdâ dH*oOÒÙè ÙfùG <ÌGä
áòäXÆî_ däâXîô ÁÒG Täôh XîôGä áòù dH $ ÁÒG Ëäâ ÒdA ß¿v>ä dH, <´V¬â* {ô¬ <{Sò {SoÆ Xîä
{SXîµ> cî{ ¬â* <¬_G däâ $
k<d Ó ÁÒG Väâ o_ä, ´Ì _O <dôÙH ôä¬ $
ôä¬ <ÌGä ´â ÁÒGä, Väâ ÙäÙõ Ìâ X îä¬ $$ 33 $$
´Ì ËXî tÙò ¬â* ôä¬ Xîä <ú¼ËG Òä ®òäG ¬â* VäÇä¦Xîäô däâËä ôdâ, ÒdA ÁÒG kV V¶Väô
¬â* ß¿v>ä ¬äGä ´äËä dH, ´äâ ÁÒG ôä¬ Xâî <ú¼ËG Vâ Ò¶<úË ôdËä dH, Òd Ëäâ áòù dA dH $
<Òôd <ÒGËA
ÙäÙõ XîdØ ÙAÙäô Xî[, Vä¶ k ù Vâ Ë A ÌäË $
XîÌ duô ÙôfG ÙâdØOâ, òd ßÒVô ú_ ´äË $$ 34 $$
34-38 ¬â* <Òôd {ÂÒùXî ÙfùGäù <ÒGò Xîô ôdâ dH*dôâ ! ßä{ ß{Gâ íÒcî{ Xâî ÙfùG ÙâGâ
Xî[ ÌäË fAøS ÌËäßäâ $ d¬â* XîÌ ÙfùG ÙäâOâ ? íÒä<¬Gè ! ßä{Xâî ÙfùG <ÌGä d¬äôâ kV ÁÒG Xîä
V¬ò áòù dA Gbµ> däâ ôdä dH $
áòä ËÆPdäôâ Ùôf Xî[, ¬äâ<d áòä{H <ÙG ôäË $
ÙØ ] A G Xî[´â ÙAG Xîäâ , ÙôfG ÙA´â ËäË $$ 35 $$
{ô¬ <{Ëä ! ßä{Xâî ÙfùG G däâGâ Xî[ áòä ¬Æeâ ôäË-<ÙG áò<Ë Xîô ôdA dH, ßÌ ßä{
¬Æe ÙAG Xîäâ ÙØ#]A G Xîôâ* $ XÈî{ä XîôXâî ÙfùG Ùâ* $
ÙäÙõ kV <dòªâ òd Vä_, <{Ò <ÌG ¢òäâ*<d G ´äkVA $
´Ì Ùâ]Â¶ ¬âôä _ä_, ËÌ ôäâ¬-ôäâ¬ VÆ] ßäkVA $$ 36 $$
¬âôâ kV tÙò ¬â* òdA ÙØ#] dH <Xî¬âôâ {SoÆ Xâî ÙfùG GdA* däâ ôdâ dH* ßäHô òd ÙØ:] êV
<{SòË¬ Xâî <¬_G <ÌGä <XîVA oA {SXîäô Ùõô G däâOä $ ´Ì ¬H* ¬âôâ <{Sò {SoÆ Xîäâ Ùâ]Â¶Oä ËÌ êVXâî
ÙfùG-´¼ò VÆ] Vâ ¬âôä ôäâ¬-ôäâ¬ {SV¼G däâOä $
ËÂ ¶ dH ËH V ä {S X îäf Xîô, ß{Gä ßä{ <Ù]äk $
ÙäÙõ Xîäâ ÙAÙäô Ùâ, Ì<_ ´äê¤ <Ò_PÌ G _äk $$ 37 $$
ßä{ ß{Gâ fÆ¾ íÒcî{ Xîä ´HVä {SXîäf dH, ÒHVä dA ¬âôâ tÙò ¬â* {SXîµ> XîôXâî ¬Æeâ <Ù]äÒâ* $
ßÌ ßä{ ¬Æeâ ß{Gä VäÇä¦Xîäô XîôäGâ ¬â* <Ò_PÌ G Xîôâ*, ¬H* ßä{Xî[ Ì<_däôA ´äËä d¤Â $
ÙäÙõ <{ÒÁ Ùâ]â ¬ÆeXîäâ, dõ¶ oA Ùâ]Â¶ {AÒ $
dõ ¶ Ùâ ] Â ¶ Ùâ ] Ë <¬_â , Ëäâ VÆ ] {äÒâ ÁÒ $$ 38 $$
òx<{ ¬âôâ íÒä¬A {ô¬ä¦¬ä Ëäâ ¬Æeâ {S¦òÇ cî{ Vâ Ùâ] ôdâ dH* <Xî¼ËÆ ¬H* oA ê¼dâ* {S¦òÇ cî{ Vâ
Ùâ]Â¶, BâVA ¬âôA {SÌ_ k¿v>ä dH $ ´Ì ¬H* ê¼dâ* Ùâ]Â¶, ËÌ Ùâ]Ëâ dA d¬ ÙäâGäâ* {ôí{ô <¬_Xîô BXî cî{
däâ ´äò¤, ËÌ dA ¬âôä ÁÒä¦¬ä {ô¬äG¼Ù Xîäâ {SäIË däâOä $
<Òôd XîVäHµ>A
ÙäÙõ XîdH ËG ¬G ËÆ¬ {ô ÒäôhH, Xîô ÙA´â XHî Ìäô $
´â Bâ V A <Ò<T {äkòâ , Ëäâ _A´â <Vô´Gdäô $$ 39 $$
<Òôd Xî[ {ôAÇä ÙâGâ Xîäâ Xîd ôdâ dH*dâ VÈ<bµ>-Xî¸äù kùiÒô ! ò<Ù ßä{ ß{Gâ {ô ËG-¬G
<Gv>äÒô XîôGâ {ô dA ÙfùG ÙâËâ dH* ßäHô ¬Æeâ oA BâVA dA <Ò<T Vâ {SäIË däâ*Oâ Ëäâ _A<´òâ, ¬H* ß{Gä
ËG, ¬G VÌ ßä{ {ô ßGâXî Ìäô <Gv>äÒô XîôËä d¤Â $
<Òôd {<ËÒSË
ÙAG ÙØGA VÙXâî Xîcî¶, µÆ>Xî 3 Ùâ]h Ùâ ÙAÙäô4 $
1 2
ËG ¬G oA <v>G-<v>G Xîcî¶, Ì<diË5 Ùäâ´]6 Òäô $$ 40 $$

<Òôd {ÂÒùXî {<ËÒSË <Ù]ä ôdâ dH*{SoÆ ! ¬H* ß{Gä Vä¶VäuôXî ¬´dÌ cî{ T¬ù1, Tä¬,
TG, ´G, ËG, ¬G, íÒOù5, GôXî6 ßä<Ù o_ä ÌÆôä VÒùíÒ dA {S<ËÇh ßä{ Xîô <Gv>äÒô2 XîôËä
d¤Â, ßä{ ¬Æeâ uX¶î<úËè3 ¬ä½ ß{Gâ íÒcî{4 Xîä ÙfùG Xîôä Ùâ* $
<Òôd XîVäHµ>A
ÙäÙõ d¬ ÙØ<]òä ÙAÙäô Xâî, ËÂ <Ù_ ËH* Ùõô G däâk $
oäÒH d¬Xîäâ ´ä_ Ùâ , däâ G ä dH Väâ däâ k $$ 41 $$
<Òôd {ôAÇä ÙâGâ Xîäâ <ÒGò Xîô ôdâ dH* {Soäâ ! úädâ ßä{ d¬Xîäâ ß{GA <ÒôdäNyG Vâ
´_ä oA Ùâ*, òä Tä¬, TG, ´G, Ùâdä<Ù Xîäâ XÆîv> oA dä<G däâGâ Òä_A däâ, Òd oA däâËA ôdâ <Xî¼ËÆ
d¬ ßä{Xâî ÙfùG <ÌGä G ôd VXâ*îOâ $ d¬ Ëäâ ßä{Xâî ÙfùGäù dA ÙØ#]A dH* $ ßÌ ßä{ d¬â* ÙfùG
ÙâXîô tÙò Vâ Ùõô GdA* ´äò¤, òdA d¬äôA {SäùGä dH $
<Òôd {<ËÒSË
ÙäÙõ XîdH ´â XÆîv> <Ùòä d¬Xîäâ, Väâ VÌ ËÆ¬ dA _âdØ $
ËÆ¬ <ÌG ¬G ¬äGâ GdA*, Ùôf ßä{hä ÙâdØ $$ 42 $$
42-43 ¬â* <Òôd-{<ËÒSË {ÂÒùXî ÙfùGäù <ÒGò Xîô ôdâ dH*íÒä<¬Gè ! ßä{Gâ ´äâ XÆîv>
oA d¬ Xîäâ <Ùòä dH, òd VÌ ßä{ dA _â _â* $ d¬äôä ¬G ßä{Xâî <ÌGä kG Vä¶VäuôXî {ÙääâÍ Vâ
V¼ËÆbµ> GdA* däâËä $ d¬â* Ëäâ ßä{ ß{Gä ÙfùG dA Ùâ* $
Ùõ ´ ä XÆ î v> ¬ä¶ O H * GdA* , d¬Xîäâ Ùâ ÙAÙäô $
ËÂ dH ËÌ _O BXî µ>Xî, ÙäÙõ Xâî <Ù_Ùäô $$ 43 $$
<{SòË¬ ! d¬ ßä{Vâ ßä{Xâî ÙfùG Vâ <o¼G íÒOù-oäâOä<Ù XÆîv> oA GdA* ¬ä¤OËâ $ d¬ Ëäâ
òdA úädËâ dH* <Xî ´Ì ËXî ßä{Xîä íÒcî{ <Òx¬äG dH ËÌ ËXî d¬Xîäâ <Gô¼Ëô ßä{ ß{Gâ
íÒcî{ Xîä ÙfùG ÙâËâ ôdâ* $
<Òôd <ÒGËA
ÙäÙõ XîdH-ËÂ¶ dH ËHVA o<Óî Ùâ, ËÂ¶ dH ËHVä {Sâ¬ $
ËÂ ¶ dH ËH V A VÆ ô <Ë Ùâ , ËÂ ¶ dH ËH V ä Çâ ¬ $$ 44 $$
44-54 ¬â* <Òôd {ÂÒùXî ÙfùGäù <ÒGò Xîô ôdâ dH*{Soäâ ! ´HVä ßä{Xîä íÒcî{ ß¨HË,
fÆ¾, VÂ¯¬ ßäHô ß]¶«> dH ÒHVA dA d¬â* ßG¼ò o<Óî, <G¬ù_ {Sâ¬, ßä{Xâî íÒcî{ ¬â* {S<Òbµ> däâGâ
òäâyò VÂ¯¬ ÒÈ<¸ ßäHô ß]¶«> ÙfùGäG¼Ù ÙâGâ Xî[ XÈî{ä Xîuôòâ $
ÙäÙõ XîdH-VÙXâî1 Xîcî¶ fôAô Xîäâ, Ìâô-Ìâô ÌdØ o¶Ë $
oäÒ-o<Óî udË {Sâ¬ ÁòäH, ]ôä <{òäôä X¶îË $$ 45 $$
<{SòË¬ ! ¬H* ¬âôâ fôAôä<Ù Xîäâ ßä{ {ô _äâXî-VâÒä ßäHô Ë{ä<ÙXî ¨äôä ÌdØË oä¤<Ë Vâ ßGâXî
Ìäô <Gv>äÒô1 XîôËä d¤Â ßäHô oäÒ {ÂÒùXî ßä{Xî[ o<Óî XîôGâ Xâî <_B Òä {Sâ¬ {ÂÒùXî ß{GA <ú¸ÒÈ<¸
ßä{ ¬â* dA _OäGâ Xâî <_B Ë¦{ô d¤Â, ßä{ ¬Æeâ <ÒfÆ¾ oäÒ Vâ ß<Ë <{Sò dH* $
ÙäÙõ ÙôfG Xî[ ô_A1, d¬Xîäâ ÌdØË ß{äô $
¢òä ´ähÂ¶ XîÌ dA <¬_â, ¬âôä {Säh ßTäô $$ 46 $$
¬âôâ {SähäTäô ! d¬Xîäâ ßä{Xâî ÙfùG XîôGâ Xî[ ß<Ë ß{äô k¿v>ä1 dH, <Xî¼ËÆ ¬Æeâ òd ·äË
GdA* däâËä <Xî ßä{Xâî ÙfùG XîÌ <¬_â*Oâ ?
ÙäÙõ Xîäôh X¶îË Xâî, ]ôä ÙØ]A Ìâdä_1 $
¬Aôä2 ¬âôä ¬dô Xîô, Ùâ ÙfùG Ùô3 dä_4 $$ 47 $$
¬H* ß{Gâ íÒä¬A Xâî ÙfùG G däâGâ Vâ ß¦ò¼Ë ÙØ:]A däâXîô áòäXÆî_1 däâ ôdä d¤Â $ ¬âôâ VôÙäô2
¬Æe {ô Ùòä XîôXâî kVA V¬ò4 ¬âôâ oAËô3 tÙò ¬â* {SXîµ> däâ Xîô ÙfùG Ùâ* $
Ëä_ä-Ìâ_A IòäV <ÌG, ¢òäâ* ôV {Aòä ´äk $
<Òôdä ÙôfG ÙôÙ VäH*, d¬Xîäâ ÙâdØ ]ÆÙäk $$ 48 $$
ÒäíËÒ ¬â* oOÒÙè ÙfùG Xî[ ßäfä <´ËGA áòäXÆî_Ëä {ÂÒùXî däâGA úä<dòâ, êËGA ¬Æe ¬â*
GdA* dH, ËÌ oOÒÙè-ÙfùG-ôV XHîVâ {äG <Xîòä ´ä VXîËä dH ? dâ oOÒäGè ! ¬Æeâ ß{GA <Òôd-
ÒâÙGä Xâî V<dË ÙfùG ÙâGâ Xî[ XÈî{ä Xîôâ* $
Ëä_ä-Ìâ_A {Aª VäH*, uÒôdä {Sâ¬ <{òäV $
Ùfù G Vâ Ë A ÙA<´òâ , <Ò_Vâ ÙäÙõ ÙäV $$ 49 $$
¬Æeâ <Òôd-ÒâÙGä Xî[ áòäXÆî_Ëä Vâ òÆÓî XîôXâî ß{Gâ {Sâ¬ Xî[ ê¦Xîµ> k¿v>ä Xâî Vä dA
ß{Gä ÙfùG oA fAøS dA ÙA<´òâ, <´VVâ ¬H* VâÒXî ÙfùGäG¼Ù Xîä ê{oäâO Xîô VXÂ¶î $
ÙäÙõ XîdHd¬Xîäâ ß{Gä ßä{ Ùâ, kiXî ¬ÆdÄÌË ÙÙù $
Vâ´ VÆdäO VÆ] {Sâ¬ ôV, <¬_ ]â_â* _ä{Ùù1 $$ 50 $$
{Soäâ ! ßä{ d¬â* ß{Gä íGâd Ëä ßä{Xî[ {Sâ¬-´¼ò áòä oA Ùâ* ßäHô ¬âôA tÙò fÎòä
{ô ß¼Ëôäò1-ô<dË1 <¬_ Xîô ¬âôâ Vä ]â_Ëâ dØòâ ¬Æeâ VÆdäO-VÆ] ßäHô {Sâ¬-ôV {SÙäG Xîôâ* $
{Sâ¬ oN¢Ë ¬äËä ôdâ, Ëä_äÌâ_A ß¶O $
VÙä V{Aªä ¬G ôdâ, ôä¬ ô¬â êG V¶O $$ 51 $$
´äâ {SoÆ-{Sâ¬ ¬â* ¬íË ôdËâ dH* ßäHô <´GXîä ¬G oOÒÙè-<Òôd-´¼ò {Aªä Vâ òÆÓî ôdGâ Xâî
Xîäôh VÌ fôAô áòäXÆî_ ôdËä dH, êG oÓîäâ* Xâî Vä dA ôä¬ ô¬h XîôËâ dH* $
{Sâ¬ ¬OG ôV {äkòâ, o<¢Ë dâË æ<ú oäÒ $
<Òôd <ÒiÒäV <G´ Gä¬ VäH*, ÙâÒ Ùòä Xîô ßäÒ $$ 52 $$
ÙâÒ ! ðÑ <Òúäô {ÂÒùXî ßä{Xî[ o<Óî {SäIË XîôGâ Xâî <_B ¬âôA {SÌ_ k¿v>ä däâ ôdA dH $
ßä{ ¬âôâ ¬G Xîäâ ß{Gâ {Sâ¬ ¬â* <G¬yG XîôXâî {Sâ¬-ôV {äG Xîôäkòâ $ kV <ÒòäâO-áòä Xâî V¬ò
¬Æeâ ßä{Xâî <G´ Gä¬ ôä¬-í¬ôh Xîä dA <ÒiÒäV dH, ¬H* kVXâî ßäaò dA Á<ÒË d¤Â, ßä{ Ùòä
XîôXâî fAøS {Täôâ* $
Okù Ùfä VÌ ÌädØªâ, ´â ËÆ¬ {SXîµ>dØ ßäk $
ÙäÙõ Fî´ª VÌ ÌVâ, ÙfùG ÙâdØ <Ù]äk $$ 53 $$
{Soäâ ! ò<Ù ßä{ ¬âôâ ß¼Ë:Xîôh ¬â* íÒcî{ ·äG cî{ Vâ {SXîµ> däâ ´äòâ*Oâ Ëäâ, ´äâ ßä{ Vâ
ß_O däâGâ Vâ ¬âôA fÆ¾ úâËG cî{ ßÒíä ú_A Okù dH, Òd {ÆG: {SäIË däâ ´äòâOA ßäHô ¬âôä
ß¼Ë:Xîôh, ßäVÆôA V¶{Ùä Xâî OÆhäâ* Vâ Fî´ª däâ Oòä dH, êV¬â* oA {ÆG: ÙHÒA V¶{Ùä Xâî OÆh
ßäXîô ÌV ´äòâ*Oâ $ ßË: ßä{ XÈî{ä XîôXâî ¬Æeâ ß{Gä ÙfùG ßÒiò Ùâ* $
d¬ Xî<Vòâ1 ¢òä däâkOä, <ÒªÙ ËÆPdäôä ´äk $
{Av>H* dA {<v>ËädØOâ, ËäËH* {SXîµ>dØ ßäk $$ 54 $$
oOÒGè ! d¬â* <ÒòäâO-´¼ò Xîbµ>-ÙâG1â Vâ ßä{Xîäâ ¢òä _äo däâOä ? {S¦òÆË ¬Æeâ ßä{Xîä
ÙfùG dØòâ <ÌGä dA ¬âôâ {Säh ú_â Oòâ Ëäâ ßä{Xîä oÓî Ò¦V_Ëä<Ù òf Gbµ> däâXîô ßä{Xî[ dä<G
dA däâOA ßäHô _äâXîä{ÒäÙ däâGâ {ô <óîô ßä{ oA {iúä¸ä{ dA Xîôâ*Oâ $ ßË: ßä{Xîäâ fAøS dA ¬âôâ
tÙò ¬â* {SXîµ> däâ ´äGä úä<dB $ kVA ¬â* d¬ ÙäâGäâ* Xîä o_ä dH $
<v>G <Òv>äâd $
¬A*òä¶1 ¬H*«>ä2 ßäÒ øô, Òä¶Y>A3 Ò¸ä¶4 _äâk $
«Æ>]¶«>â 5 ¬Æ¶<d«>â 6 Oòâ, ¬ôä¤ <Òv>äâdH ôäâk $$ 55 $$
oOÒÙè-<ÒòäâO Çh Xîäâ oA ßVg ÌËä ôdâ dH*¬âô2â íÒä<¬Gè1 ! ¬âôâ tÙò-øô ¬â* {Täuôòâ $
¬H* ÙØdä<OG3 ßä{Xâî <ÌGä ÙØ<]Ë däâXîô _äâXîäâ* ¬â* ´dä¶ Ëdä¶ úäôäâ* ßäâô <óîô4 ôdA d¤Â $ ßÌ ¬âôâ6
ÙØ:]5 ß¦ò¼Ë ÌÑ Oòâ dH* $ ßä{ Xâî <ÒòäâO ´¼ò ¢_âf Vâ ¬H* ôäâ-ôäâ Xîô ¬ô ôdA d¤Â $ ßä{ fAøS ÙfùG
Ùâ* $
<Òôd {<ËÒSË
dH Väâ <G<T G<d* {äkòâ, GdA* Väâ dH oô{Âô $
ÙäÙõ ¬G ¬äGâ GdA* , ËäËH * ¬uôòâ eÂ ô $$ 56 $$
<Òôd {ÂÒùXî {<ËÒSË <Ù]ä ôdâ dH*´äâ ÒäíËÒ ¬â* "ßNíË, oä<Ë, <{Sò' cî{ V¦ò <G<T
{ôÌS@ dH, Òd Ëäâ {SäIË GdA* däâ ôdä dH ßäHô ´äâ ÒäíËÒ ¬â* V¦ò GdA* dH, Òd ßV¦ò ¬ä<òXî {S{¶ú
oS¬ Òf íÒIG <G<T Xâî V¬äG VÒù½ oäV ôdä dH <Xî¼ËÆ d¬äôä ¬G kV ¬ä<òXî {S{¶ú Vâ V¶ËäâÉ
GdA* ¬äGËä $ kVA Vâ d¬ V¦ò-ËKÒ Xî[ {SäNIË Xâî <_B <Ò_ä{ {ÂÒùXî ôäâ-ôäâ Xîô ¬ô ôdâ dH* $
<ÒôdA <Òôd _Çh
<´V øµ> kiXî ßÁ_äd Xîä, <ËV øµ> _äâdA G ¬ä¤V $
ÙäÙõ <´òôâ ´Xî1 GdA*, <VVXâî iÒäVäâ* iÒäV $$ 57 $$
57-59 ¬â* <ÒôdA ßäHô <Òôd Xâî _Çh ÌËä ôdâ dH*<´V oÓî Xâî tÙò ¬â* oOÒÙè-
<Òôd-´¼ò áòä ôdËA dH, êVXâî fôAô ¬â* <ÒfâÉ cî{ Vâ ôÓî ¬ä¤V GdA* ôdËâ, <ÒôdA ´Gäâ* Xâî
fôAô XÈîf däâ ´äËâ dH* $ tÙò ¬â* fä¤<Ë1 GdA* ôdËA ßäHô oOÒÙè ÙfùG Xâî <_B {S<Ë iÒäV áòäXÆî_
däâËâ ôdËâ dH* $
ôËA1 ôÌ2 Gä ÌAVôâ, ¬ôâ V¤oä_ V¤oä_ $
ÙäÙõ VäHÙäkù3 ôdâ, ßä<fXî4 ßÁ_d Gä_5 $$ 58 $$
oOÒÙè <ÒôdA ´G Çh1 ¬ä½ oA oOÒäGè2 Xîäâ GdA* oÂ_Ëâ ßäHô {SoÆ í¬ôh XîôËâ dØòâ
êVXî[ {SäNIË Xâî <_B ôäâ-ôäâ Xîô ¬ôËâ dH* Ëä Òâ {Sâ¬A4 oÓî {SoÆ {Sâ¬ Vâ {äO_3 dØòâ <ú¼ËG ¨äôä
{SoÆ Xâî Vä5 dA ôdËâ dH* $
ÙäÙõ ßä<fXî ôÄÌÙä1, <fô oA «>âÒ2â _ä<d3 $
ßÁ_d Xîäôh ßä{Xîäâ, Väªâ4 ß¶Ùô oä<d5 $$ 59 $$
oOÒÙè <ÒòäâO Vâ áò<Ë oOÒäGè-Xîä1 {Sâ¬A oÓî, oOÒäGè Xî[ {SäNIË Xâî <_B ß{Gä
<fô oA ß{Gâ dääâ* Vâ êËäô3 Xîô ÙâG2â Xîäâ Ë¦{ô ôdËä dH ßäHô ß{Gâ {Sâ¬ {ä½ {ô¬ä¦¬ä Xâî
ÙfùGäù ßä¼Ëô <ÒôdäNyG5 Vâ ß¼Ë# Xîôh ¬â* NíË Ùâdä<ÙXî VoA {SXîäô Xâî ßd¶Xîäô Xîäâ ´_ä4
«>ä_Ëä dH $
<Òôd-XîVäHµ>A
oäâôâ1 oäâôâ ËG Xîôâ, Ò¶«>â 2 Xîô XÆîôÌäh3 $
<¬p>ä XîäHªä Gä _Oâ, ÙäÙõ Ëäâdõ¶4 Väh5 $$ 60 $$
<Òôd Xî[ {ôAÇä ÌËä ôdâ dH*<ÒôdA ´G {SoÆ {SäNIË Xâî <_B ß{Gâ fôAô Xîäâ Xîh1 Xîh
Xîô, {SoÆ {ô <Gv>äÒô3 XîôXâî <ÒËôh2 Xîô Ùâ* Òä ßäµ>â Xâî V¬äG {AV2 Xîô {SoÆ {ô <Gv>äÒô Xîô
Ùâ* $ kËGâ {ô oA ´Ì oOÒäGè <{Sò dA _Oâ*, ÌÆôâ G _Oâ* ËÌ V¬eGä úä<dB <Xî V¿úä <Òôd dH $
BâVä <Òôd däâËä dH ËÌ-dA4 {SoÆ Xâî Vä5 ßoâÙ däâXîô ÌS@äG¼Ù {SäIË XîôËä dH $
<Òôd-_Çh
´Ì _O fAf G VäH*<{òâ, ËÌ _O kiXî G däâk $
ßä<fXî ¬ôhâ Gä «>ôâ, <{òä <{òä_ä Väâk $$ 61 $$
61-63 ¬â* <Òôd Xîä _Çh ÌËä ôdâ dH*´Ì ËXî ß{Gä ßd¶Xîäô cî{ <fô oOÒäGè Xâî
V¬{ùh GdA* <Xîòä ´äËä ËÌ ËXî ÒäíË<ÒXî {Sâ¬ GdA* däâ VXîËä $ ´äâ {Sâ¬A ¬ôGâ Vâ GdA* «>ôâ dH*, Òâ
dA {SoÆ Xâî Vä ßoâÙ däâXîô ÌS@äG¼Ù-ôV Xîä Iòä_ä {äG Xîô VXâî dH* $
ËH* «>AGäâ*kù 1 VoÆ2, ´â «>Aòâ 3 ÙAÙäô4 Xâî $
ê¶´â 5 _dÙA6 ßoÆ7, {Väkù8 Ùäâ {äh9 Xâî $$ 62 $$
ò<Ù d¬Xîäâ ßä{ ß{Gâ íÒcî{ Xâî ÙfùG4 Xîôä Ùâ*Oâ3 Ëäâ, d¬ ¬äG _â*Oâ <Xîßä{Gâ d¬Xîäâ
VÌ2 XÆîv> Ùâ <Ùòä1 $ ´HVâ IòäVâ5 Xîäâ {äGA7 <¬_Ëâ6 dA IòäV ´<GË {Aªä Ùõô däâXîô êVâ ËÈNIË {SäIË
däâËA dH $ ÒHVâ dA ßä{Xâî9 íÒcî{ Xâî Ùâ]Ëâ8 dA d¬äôä <Òôd ÙØ:] Gbµ> däâXîô d¬â* ßäG¼Ù {SäIË
däâOä, ßä{ ß{Gâ ÙfùG Ùäâ $
<ÌúäH*1 Voäâ2 «Â>ô Xîô, ß¼Ùô <Ìòä3 G {äk $
ÙäÙõ ô¸ä <dXîÙä 4, ¬G ¬Æ d ÄÌË _äk $$ 63 $$
¬âôâ ß¼Ë:Xîôh ¬®ò1 Xâî VoA2 <ÒXîäô-{µ>_ Ùõô Xîô ÙA<´òâ ßäHô ¬âôâ ¬G ¬â* ß{GA BâVA
o<Óî ê¦{¼G Xîô ÙA<´òâ <´VVâ ¬G BXî4 ¬ä½ ßä{ ¬â* dA <Gô¶Ëô ßGÆôÓî ôdâ Ëä ß¼Ë:Xîôh Xâî
oAËô <X*î<úËè ¬ä½ oA ¨HË-oäÒ3 G <¬_ VXâî $
55 Vâ 63 ËXî <V¼TA oäÉä {STäG Vä<]òâ* <V¼T Xâî l>p>äGOô Vâ ßäkù ¬äËä Ò <V¼TA
oÓîäâ* Xâî V¬eäGâ Xîäâ XîdA Okù A* $ {SV¶O Xîä ð. VÆ. <V. Ë. 11/132 ¬â* Ùâ]äâ $
<Òôd ê{Ùâf
kiXî ¬ÆdÄÌË ¬íË ¬G, Ëä<_Ì1 Ùô ÙAÙäô $
ÙäâíË <Ù_ dôÙ¬2 d´Âô, òäÙOäô3 dØ<fòäô $$ 64 $$
<Òôd VPÌ¼TA ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*{SoÆ ¬â* {Sâ¬ XîôGâ Òä_â Xîäâ úä<dB-ß{Gâ ¬G Xîäâ {SoÆ
{Sâ¬ ¬â* ¬íË ô¢]â Ëä Òd <´·äVÆ1 {SoÆ íÒcî{ Xâî ÙfùGäù <ú¸ Xî[ BXîäOSËä cî{ ¨äô {ô <Gô¶Ëô
Níô ôdâ $ ß{Gâ tÙò Xîäâ {S<Ë-iÒäV2 {SoÆ cî{ <¬½ Xâî V¼¬Æ] ô¢]â ßäHô êVXâî Gä¬-í¬ôh3
¬â* <Gô¶Ëô VäÒTäG ôdâ $
<Òôd _Çh
ÙäÙõ ßä<fXî BXî ßÁ_äd Xâî, óîäuôO1 ÙØ<Gòä¶ ÙAG $
ËäuôXî2 kV ßäH´ÂÙ ËH*, ÙäÙõ {äXî3 òXî[G4 $$ 65 $$
65-66 ¬â* <Òôd Xîä _Çh ÌËä ôdâ dH*<½<ÒT-oâÙ fÂ¼ò <Gô¶´G ôä¬ Xîä dA {Sâ¬ däâGä,
Vä¶VäuôXî T¬ù, ´ä<Ë, Òhù, ßäa¬, {¶ä<ÙXî Xâî Ì¼TG Vâ ¬ÆÓî1 däâGä, kV Ùâd Xâî ß®òäV Vâ
ô<dË2 däâGä ßäHô fÆ¾3 {ô¬ä¦¬ä Xîä dA ðÑ <ÒiÒäV4 däâGä; kVA Xîäâ <Òôd XîdËâ dH* $
ßä<fXîä¶1 ôd2 XîÄ´3 XîôÙä4, <Ù_ Ò´ä¶5 ôóîË¶Ù6 $
ßÁ_d ßä_â7 GÂô ÙAÙ¬8, <Ù_<d ÙäÙõ Ì¼Ù9 $$ 66 $$
{Sâ<¬òäâ*1 Xîä ¬äOù2 ß<TXîäô3 ¬â* <Xîòä4 ´äò, ßäVÆôA V¶{Ùä Xâî OÆhäâ* Xîäâ tÙò Vâ Ìädô6
XîôXâî tÙò ¬â* ÙHÒA V¶{Ùä Xâî OÆh V´äòâ ´äò¤5, {ô¬ aâbl>7 {ô¬ä¦¬ä Xâî íÒcî{ Xîä ÙfùG8 XîôGâ
Xâî <_B ß{Gâ ¬G Xîäâ <GOSd9 <Xîòä ´äò $ òâ dA <Òôd Xâî _Çh dH* $
fÄÙ
ÙäÙõ kiXî ßÒä´ VäH*, BâVâ XîdH G Xîäâk $
ÙÙù ¬ÆdÄÌË {äkòâ, Vä<dÌ dä<V_ däâk $$ 67 $$
{Sâ¬ {Âhù fÄÙ Xî[ <ÒfâÉËä Xîd ôdâ dH*{SoÆ Xîäâ fÄÙäâ* ¨äôä {ÆXîäôËâ Ëäâ ÌdØË Vâ _äâO dH*
<Xî¼ËÆ ´HVâ oÓî-´G {Sâ¬{Âhù fÄÙäâ* Vâ {ÆXîäôËâ dH*, ÒHVâ ßoÓî Xîäâkù oA GdA* {ÆXîäôËä ßäHô
oOÒäGè Ëäâ tÙò ¬â* {Sâ¬ Ëä <Òôd-ÒâÙGä ê¦{¼G däâGâ {ô dA {SäIË däâËâ dH* $
<Òôd-<Ò_ä{-_Çh
Xîd¤ ßä<fXî ßÁ_äd Xâî, ¬äôâ ß{Gâ dä $
Xîd¤ ßä_¬ ßäH´ÂÙ VäH*, XîdH* ´Ìä¤ Xî[ ÌäË $$ 68 $$
68-69 ¬â* <ÒôdA Xâî <Ò_ä{ Xîä _Çh ÌËä ôdâ dH* ´äâ ß{Gâ VäTG cî{ dääâ* Vâ
<GÁ kN¼jò, ¬G, Ùâdä®òäV ßä<Ù {ô <Ò´ò {SäIË XîôXâî {SoÆ-ÙfùGäù <Ò_ä{ XîôËâ dH*, êGXîä
<Ò_ä{ Xîdä¤, ßäHô ´äâ Vä¶VäuôXî oäâOäâ* ¬â* ßGÆôÓî Ùâdä®òäV Vâ Ì¤Tâ dØòâ _äâO {SäùGä XîôËâ dH* Òâ
Xîdä¤, ßäùËè Vä¶VäuôXî _äâOäâ* ßäHô oÓîäâ* Xâî <Ò_ä{ Xî[ BXîËä GdA* däâ VXîËA $ Vä¶VäuôXî _äâO
Ëäâ XâîÒ_ ´ÌäGA ÌäËâ* XîdËâ dH*, êGVâ tÙò Xîä <Ò_ä{ GdA* däâËä $
ÙäÙõ kiXî ßÁ_äd Xîä, ´â XîÌd¤Â {SXîµ>â ßäk $
Ëäâ ËG ¬G <Ù_ ßôÒäd Xîä, VÌ {ªÙä ´_ ´äk $$ 69 $$
ò<Ù oäyòÒf tÙò ¬â* {SoÆ-{Sâ¬ {SXîµ> däâ ´äò Ëäâ, ÁÒä¦¬äßäâ* Xâî ßäHô {ô¬ä¦¬ä Xâî
¬®ò ´äâ ËGä®òäV, ¬G Xâî <ÒXîäô, tÙò Xî[ ßäfä<Ù cî{ VoA {ªÙâ ´_ ´äËâ dH*, {SähA fÆ¾
däâ ´äËä dH $ kV ßÒíä Xîä <Ò_ä{ dA ÒäíË<ÒXî <Ò_ä{ dH, kVA Vâ {SoÆ {SäIË däâËâ dH* $
<Òôd-<´·äVÆ-ê{Ùâf
ßôÒädâ1 <V´Ùä2 XÆîG¶Ù3, Ò´ÂÙ4 ôä5 úâ6 Xîäô7 $
ÙäÙõ GÂ ô 10 ÙäÙGA8, ßä<fXîä¶ ÙAÙäô9 $$ 70 $$
<Òôd òÆÓî <´·äVÆ Xîäâ ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*fôAô4 {äâÉh <ú¼Ëä Xîä5 ¢òä6 Xîä¬7 dH ?
fôAôä<Ù áòÒdäô {SäôÄT {ô v>äâªXîô ÁÒä¦¬äßäâ1* Xâî ÒäíË<ÒXî íÒcî{ {ôÌS@ Xîäâ tÙò ¬â* dA
{Shä¬2 XîôËâ dØòâ êVXî[ ê{äVGä Xîôäâ3 $ BâVä XîôGâ Vâ dA Òâ {SoÆ {Sâ<¬òäâ* Xîäâ ÙâGâ8 òäâyò íÒcî{10
Xîä ÙfùG9 ÙâËâ dH* $ VAXîôA ¬â* ßXîÌô ÌäÙfäd Gâ {SiG <Xîòä ä, oOÒÙè ÙfùG XHîVâ däâ ? êVA Xâî
ê¸ô ¬â* 64 Vâ 70 Vä]A XîdA A $
<Òôd ·äGäNyG
<Òôd ßNyG ËG ´ä<_òâ, ·äG ßNyG ÙäH¶ _äk $
ÙäÙõ G] <f] {ô´_â, ËÌ ôä¬ ÌÆeäÒâ ßäk $$ 71 $$
71-72 ¬â* <ÒôdäNyG ßäHô ·äGäNyG ê¦{¼G XîôGâ Xî[ {Sâôhä Xîô ôdâ dH*VäTXî Xîäâ
úä<dB{S¬ ß{Gâ tÙò ¬â* oOÒÙè <ÒôdäNyG {SXîµ> XîôXâî íÂ_ fôAô Xîä ß®òäV ßäHô VÂ¯¬
fôAô cî{ kN¼jò ß¼Ë:Xîôh Xâî <ÒXîäôäâ* Xîäâ ´_äÒâ, <óîô ·äGäNyG {SJÒ<_Ë XîôXâî {äËä_-G]
Vâ ÌS@ _äâXî-<f]ä {òù¼Ë oäâO-ÒäVGäßäâ* Xîäâ Ëä ßäÒôh ßä<Ù VÌXîäâ ´HVâ ÒGäNyG VÌ
ÒG Xîäâ ´_ä «>ä_ËA dH ÒHVâ dA ´_ä «>ä_â $ kËGä VäTG däâ ´äËä dH ËÌ ËÆô¼Ë dA <Gô¶´G ôä¬
ß{Gâ íÒcî{ Xîä VäÇä¦Xîäô XîôäXâî oÓî Xî[ ÙäâGäâ* ß<yGòä¶ fä¶Ë Xîô ÙâËâ dH* $ ÙfùG däâËâ dA
<Òôd-ÒâÙGä<yG ÌÆe ´äËA dH ßäHô ·äG oA ·âò Vâ <o¼G GdA* ôdËä $ ·äËä, ·äG, ·âò Xî[ BXîËä
däâ ´äËA dH $
<Òôd ßNyG ¬â* ´ä<_Ìä, ÙôfG Xâî Ëä¶kÍ $
ÙäÙõ ßäËÆ ô ôäâ k Ìä, Ùõ ´ ä XÆ î v> Gä¶ d A* $$ 72 $$
VäTXî Xîäâ úä<dBXâîÒ_ oOÒÙè-<ÒôdäNyG Vâ ß{Gâ ßd¶Xîäôä<Ù <ÒXîäôäâ* Xîäâ ´_äËä
dØßä oOÒÙè-ÙfùGäù áòäXÆî_Ëä-{ÂÒùXî ôäâËä ôdâ $ Xîäôh ÙõVôâ ËAùÒSËä<Ù Ìäg ê{äò oOÒÙè-
ÙfùG XîôäGâ ¬â* <ÒfâÉ V¬ù GdA* dH* $
<Òôd {<ËÒSË
Vä<dÌ VäH* XÆîv> Ì_ GdA*, ´<G dl> VäTâ Xîäâk $
ÙäÙõ {Aª {ÆXîäuôòâ, ôäâËä¶ däâk Väâ däâk $$ 73 $$
73-75 ¬â* <Òôd {ÂÒùXî {<ËÒSË ô]Gâ Xî[ {Sâôhä Xîô ôdâ dH*oOÒäGè Xâî ßäOâ dl>
òäâOä<Ù VäTGä Xîä XÆîv> oA Ì_ GdA* ú_Ëä $ ßË: dl>òäâOä<Ù VäTGäâ* ¨äôä ¢òäâ* Xîäâkù fôAô Xîäâ
ôäâOA ÌGäÒâ ? oOÒËè {SäNIË Xâî <_B Ëäâ <Òôd-ÒâÙGä V<dË oOÒäGè Vâ {SäùGä XîôËâ dØB ôäâËâ
ôdGä úä<dB $ ôäâËâ ôdGâ Vâ ´äâ däâËä dH, ÒdA däâOä ßäùËè oOÒäGè dA {SäIË däâ*Oâ $
·äG ®òäG VÌ v>ä<ª Ùâ, ´{ Ë{ VäTG ´äâO $
ÙäÙõ <Òôdä _â ôdH, v>ä<ª VXî_ ôV oäâO $$ 74 $$
V¶{Âhù <ÒÉò-ôV-´¼ò VÆ] Ëä oOÒËè-{ôäòhËä ô<dË VXîä¬-´{, Ë{, dl>-òäâO
VäTG, ®òäG ßäHô ·äGä<Ù VoA Xîäâ ¦òäO Xîô <Òôd-ÒâÙGä {ÂÒùXî í¬ôh XîôËâ dØòâ oOÒËè Xîä
{<ËÒSË Täôh <Xîòâ ôdGä úä<dB $
´d¤ <Òôdä Ëd¤ ßäHô ¢òä, VÆ<T ÌÆ<T Gäl>1â ·äG $
_äâXî ÒâÙ ¬äôO Ë´â, ÙäÙõ BXHî ®òäG $$ 75 $$
<´VXâî tÙò ¬â* oOÒÙè-<Òôd {SXîµ> däâ ´äËä dH, êV¬â* ß¼ò ¢òä ôd ´äËä dH ? <Òôd <o¼G
XÆîv> oA GdA* ôdËä, êVXâî Ëäâ fôAô ôÇä <Òúäô, áòäÒdäuôXî ÌÆ<¾, fäí½ ·äG ßäHô _äâXî-ÒâÙ-
¬òäùÙä<Ù Gbµ>1 däâ ´äËâ dH*, Òd Ëäâ <½<ÒT-oâÙ fÂ¼ò ß{Gâ <{SòË¬ {ô¬ä¦¬ä Xâî ®òäG ¬â* dA <G¬yG
ôdËä dH $
<ÒôdA <Òôd _Çh
<ÒôdA ´G ÁÒâ GdA*, ´â Xîäâ<µ> XîdH* V¬eäk $
ÙäÙõ O<d_ä H ôdH, XHî Ë_óî-Ë_óî ¬ô ´äk $$ 76 $$
76-84 ¬â* <ÒôdA ßäHô <Òôd Xâî _Çh Xîd ôdâ dH*<ÒôdA oÓîäâ* Xîäâ úädâ Xîäâkù Xîäâ<µ>
oä¤<Ë V¬eä Xîô oA VÆ]{ÂÒùXî Á<ÒË ôdGâ Xâî <_B Xîdâ Ëäâ oA Òâ oOÒËè <¬_G <ÌGä VÆ]-{ÂÒùXî
Á<ÒË GdA* ôd VXîËâ $ Òâ oOÒÙè-<Òôd Vâ {äO_ däâ ´äËâ dH* òä Ëªóî 2 Xîô ¬ô ´äËâ dH* $
ÙäÙõ Ë_óH î {Aª VäH * , <ÒôdA ´G Ëâ ô ä $
<VVXâî Vä¶kù XîäôhH, <¬_ Vä<dÌ ¬âôä $$ 77 $$
{Soäâ ! ¬H* ßä{Xîä <ÒôdA-oÓî <Òôd ÒâÙGä Vâ Ëªóî ôdä d¤Â $ ¬G {ô¬ áòäXÆî_ däâ ôdä dH $
¬âôâ iÒäV XâîÒ_ ßä{Xâî ÙfùGäù dA ßµ>Xî ôdâ dH* $ ßË: fAøS ÙfùG Ùâ* $
{ªÀä {ÆXîäôâ {Aª VäH*, ÙäÙõ <ÒôdA ´¼G $
ôä¬ VGâdA <úË ÌVâ, ßäHô G oäÒâ ¬¼G $$ 78 $$
¬H* ßä{Xîä <ÒòäâOA oÓî <Òôd-ÒâÙGä Vâ áò<Ë däâXîô ßä{ dA Xâî oôäâVâ {ô {ªä dØßä
ßä{Xâî ÙfùGäù {SäùGä Xîô ôdä d¤Â $ dâ ¬âôâ íGâdA ôä¬ ! ¬âôâ <ú¸ ¬â* ßä{ dA ÌVâ dØòâ dH*, ¬âôâ ¬G
Xîäâ ßä{Vâ <o¼G XÆîv> oA ß¿v>ä GdA* _OËä $
<´V øµ> <Òôdä ôä¬ Xîä, êV GA*Ù G ßäÒâ $
ÙäÙõ Ë_óH î <ÒôdGA, êV {Aª ÓäÒâ $$ 79 $$
<´VXâî tÙò ¬â* oOÒÙè-<Òôd Ó ´äËä dH, êVâ <Gjä GdA* ßäËA $ êVXîäâ <Òôd-ÒâÙGä
dA ´äOSË ô]ËA dH $ Òd <ÒôdGA ôä¬ Xââî ÙfùGäù ËªóîËA ôdËA dH $
Väôä fÂôä GA*Ù oô, VÌ Xîäâkù VäâÒâ $
ÙäÙõ øäk_ ÙÙùÒ¶Ù, ´äOâ ßæ ôäâÒâ $$ 80 $$
Vä¶VäuôXî V¶{Âhù {SähA <ÒÉò-oäâOäù fÂôÒAô ÌGâ dØòâ dH* ßäHô VoA Xîäâkù k¿v>ä oôXîô <Gjä
¬â* VäâËâ dH* $ <Xî¼ËÆ oOÒÙè-<Òôd-ÒâÙGä Vâ òÆÓî oÓî Ëäâ øäò_ Xî[ oä¤<Ë ´äOËâ dØòâ oOÒÙè-
ÙfùGäù ôäâËâ dA ôdËâ dH* $
{Aª {ÆôähA Gä {ªâ, ´â ß¼Ëô Ìâ®òä däâk $
ÙäÙõ ÁÒG ¬ôh _äH*, {ªÀä {ÆXîäôâ Väâk $$ 81 $$
ôäâOA Xîä ôäâO {ÆôäGä {ª ´äËä dH ËÌ êVXîä tÙò êVVâ <ÒfâÉ áòäXÆî_ GdA* däâËä $ <Xî¼ËÆ
<´V oÓî Xîä ßä¼Ëô tÙò oOÒÙè-<Òôd-ÒâÙGä Vâ <Ò¾ däâ ´äËä dH, êVXî[ Òd áòä {ÆôäGA
GdA* {ªËA, {S¦òÆË {S<Ë-{_ ÌÑËA dÆkù ßVg däâ ´äËA dH $ Òd ß{Gâ ÁÒG ¬â* ¬ôh-{òù¼Ë êV
ÙØ:] ¬â* {ªä dØßä ß{Gâ {ô¬<{Sò {ô¬ä¦¬ä Xâî ÙfùGäù {ÆXîäôËä ôdËä dH $
ÙäÙõ <ÒôdA {Aª VäH*, {ªÀä {ÆXîäôâ <¬¸ $
ôä¬ <ÌGä ÁÒâ GdA*, {AÒ <¬_G Xî[ <ú¸ $$ 82 $$
<ÒôdA ´G <Òôd-ÒâÙGä ¬â* {ªâ dØòâ ß{Gâ {ô¬ <¬½ {ô¬âiÒô Xâî ÙfùGäù {ÆXîäôËâ ôdËâ
dH* $ êGXâî <ú¸ ¬â* <Gô¶Ëô <{SòË¬ Xâî <¬_G Xî[ k¿v>ä ÌGA ôdËA dH $ Òâ <Gô¶´G ôä¬ Xâî <ú¼ËG
<ÌGä BXî Çh oA Á<ÒË GdA* ôd VXîËâ $
´â XîÌd¤Â <Òôd<G ¬ôâ, Ëäâ VÆô<Ë <ÒôdGA däâk $
ÙäÙõ <{Ò <{Ò ÁÒËä¶, ¬ÆÒä¤ oA µ>âôâ Väâk $$ 83 $$
ò<Ù {SäôÄT-Òf XîÙä<úËè <{SòË¬ Xâî ÙfùG <ÌGä dA <ÒôdA Xîä Ùâdä¼Ë däâ ´äËä dH Ëäâ
êVXî[ ÒÈ<¸ <ÒôdGA ÌGXîô íÂ_ fôAô Xî[ <í<Ë Xâî V¬äG dA ¬È¦òÆ Xâî {iúäËè oA {AÒ-{AÒ
{ÆXîäôËA ôdËA dH $
ßä¬âô ¬â <ÒôdA Xâî fôAôä¼Ë {ô Go¬äOù Vâ ´äËâ dØòâ êVXî[ ÒÈ<¸ Xîä "{AÒ-{AÒ' fÄÙ,
òäâO Ì_ ¨äôä VÆGXîô òd Vä]A XîdA A $ {SV¶O Xîä ð. VÆ. <V. Ë. 9/331 ¬â* Ùâ]äâ $
ÙäÙõ ß{GA {Aª {ÆXîäuôòâ, {Aª {ôäkù Gä¶<d $
{Aª {ÆXîäôâ Väâ o_ä, ´äXâî XîôXî1 Xî_â´â ¬ä¶<d $$ 84 $$
ß¼ò <ÒôdA ´Gäâ* Xâî <Òôd-ÒâÙGä òÆÓî fÄÙäâ* Xîäâ VÆGäGâ ¬ä½ Vâ dA Xîäâkù <Òôd-´¼ò _äo
Xîäâ {SäIË GdA* Xîô VXîËä $ ß{Gâ tÙò Xî[ <Òôd-ÒâÙGä Vâ {ÆXîäôGâ {ô dA duô ÙfùG Xîä _äo
däâËä dH $ <´VXâî tÙò ¬â* <Òôd áòä1 dH ßäHô êVXîäâ fä¼Ë XîôGâ Xâî <_B dA <Gô¶Ëô {SoÆ Xîäâ
{ÆXîäôËä dH, ÒdA aâbl> <ÒôdA oÓî dH $
<Òôd-<Ò_ä{
Jòäâ* ÁÒË ¬ÈËXî Xîäôhâ, OË1 Xîô Gä]â ßä{ $
òäâ* ÙäÙõ Xîäôh ôä¬ Xâî, <ÒôdA Xîôâ <Ò_ä{ $$ 85 $$
85-92 ¬â* <Òôd-{ÂÒùXî <Ò_ä{ <Ù]ä ôdâ dH*´HVâ Á<ÒË <Òòäâ<OGA {<ËÒSËä GäôA
ß{Gâ ¬ÈËXî {<Ë Xâî <_B VP{Âhù <ÒÉòäâ* Xîäâ ¦òäO Xîô íÒò¶ dA ß{Gâ Ùâd Xîäâ oí¬ Xîô «>ä_ËA
dH ÒHVâ dA <ÒôdA oÓî ß{Gâ VoA ßd¶Xîäô Gbµ>1 XîôXâî ôä¬ Xâî ÙfùGäù <Ò_ä{ XîôËâ ôdËâ dH* $
ÙäÙõ Ë_óî-Ë_óî <Òôd<G ¬ôâ, Xîuô Xîuô ÌdØË <Ò_ä{ $
<Òôd ß<yG ¬â* ´_ Okù, {AÒ G {Âv>â ÌäË $$ 86 $$
d¬ <ÒôdA ´G {SoÆ Xâî ÙfùGäù ÌäôPÌäô <Ò_ä{ XîôËâ dØB Ëªóî 2 Xîô ¬ô ôdâ dH*,
<ÒôdäNyG ¬â* d¬äôA VP{Âhù ÒäVGäòâ* ´_ Okù dH*, <Xî¼ËÆ ]âÙ dH ßÌ oA d¬äôâ <{SòË¬ {ô¬ä¦¬ä
d¬äôâ ÙØ:] VÆ] Xî[ ÌäË d¬ Vâ GdA* {Âv>Ëâ $
ÙäÙõ Xîdä¶ ´äF¤î ? XîäHG {H {ÆXîäcî¶ ? {AÒ G {Âv>â ÌäË $
<{Ò <ÌG úHG G ßäÒkù, ¢òäâ* ocî¤ <ÙG ôäË $$ 87 $$
¬Æeâ oOÒÙè-ÙfùG Xâî <ÌGä ß{Gâ ÁÒG ¬â* Çhoô oA VÆ] G <¬_ VXâîOä $ ¬H* Xîdä¤ ´äF¤î
ßäHô kV ¢_âf Xî[ <GÒÈ<¸ Xâî <_B <XîVVâ {SäùGä Xîcî¶ ? <´GXâî {äV ´äXîô {ÆXîäô VÆGäGA dH, Òâ
Ëäâ ¬âôâ tÙò ¬â* dA NíË dH*, ¬âôâ V¶XîÁ{ ¬ä½ Xîäâ oA ´äGËâ dH*, Ëäâ oA Òâ <{SòË¬ ¬âôâ ÙØ:]-VÆ] Xî[
ÌäË ¬ÆeVâ GdA* {Âv>Ëâ $ êGXâî <ÌGä ¬âôâ ÁÒG Xîä BXî-BXî Çh Xî<l>GËä Vâ <GXî_ ôdä dH, <óîô
¬H* òâ ôä<½ <ÙG XHîVâ áòËAË Xîô VXÂ¶îOä ?
ÙäÙõ <Òôd <ÒòäâO G Vd VX¤Âî, ¬äâ {H Vgä G ´äk $
Xîäâkù Xîdäâ ¬âôâ {AÒ Xîäâ, Ùôf <Ù]äÒâ ßäk $$ 88 $$
ßÌ ¬H* <ÒôdA òd <ÒòäâO Xîä ÙØ:] G Vd VXÂ¶îOä $ òd ß<Ë ßVg däâ ú_ä dH, ¬ÆeVâ
Vdä oA G ´äòOä $ oOÒËè {SäIË V¶Ë ´Gäâ* ¬â* Xîäâkù V¶Ë Ëäâ Ùòä XîôXâî ¬âôâ {SoÆ Xîäâ ¬âôA Ní<Ë
Xîdäâ ! <´VVâ Òd ¬âôâ tÙò ¬â* ßäXîô ¬Æeâ ß{Gä ÙfùG ÙâXîô XÈîËäù Xîô VXâî $
ÙäÙõ <Òôd <ÒòäâO G Vd VXÂî¶ , <G<f <ÙG Vä_â ¬äâ<d $
Xîäâkù Xîdäâ ¬âôâ {AÒ Xîäâ, XîÌ ¬Æ] Ùâ]Â¶ Ëäâ<d $$ 89 $$
¬H* <ÒôdA <ÒòäâO-´¼ò ÙØ:] GdA* Vd VXîËä, Xîäôh òd Ëäâ ôäË-<ÙG ¬Æeâ áòäXÆî_ Xîô
ôdä dH $ oOÒËè VäÇä¦Xîäô {SäIË Xîäâkù ¬dä{ÆæÉ Ëäâ ¬âôâ <{SòË¬ Xîäâ, ¬âôA òd {SäùGä VÆGäßäâ-¬H*
ßä{Xîä ¬Æ] XîÌ Ùâ] VXÂ¶îOä ? V¶oÒ dH <GòË V¬ò ·äË däâGâ {ô ÙfùGäfä Vâ ¬âôâ {Säh Ùâd Vâ
G <GXî_â* $
ÙäÙõ <Òôd <ÒòäâO G Vd VXÂî¶ , ËG ¬G Tôâ G TAô $
Xîäâkù Xîdäâ ¬âôâ {AÒ Xîäâ, ¬âµ>â ¬âôA {Aô $$ 90 $$
¬H* <ÒôdA {SoÆ-<ÒòäâO GdA* VdG Xîô VXÂ¶îOä, ¢òäâ*<Xî ¬âôä ËG ß<Ë XÈîf däâGâ Vâ ßäHô ¬G
{SoÆ-VäÇä¦Xîäô Xî[ ßäfä Vâ ßTAô däâ ôdä dH $ ßË: oOÒËè {SäIË Xîäâkù Ùòä_Æ {ÆæÉ Ëäâ ¬âôâ
<{SòË¬ Xîäâ ¬âôA Ní<Ë Xîdäâ, VPoÒ dH ¬âôA Ní<Ë VÆGGâ Vâ ê¼dâ* Ùòä ßä ´äò ßäHô Òâ ¬Æeâ ÙfùG
ÙâXîô ¬âôA <ÒòäâO-áòä Gbµ> Xîô Ùâ* $
ÙäÙõ XîdHVäTÆ ÙØ]A V¶Väô ¬â*, ËÆ¬ <ÌG ôgä G ´äk $
ßäHôäâ* Xâî ßäG¼Ù dH, VÆ] VäH* ôH<G <Ìdäk $$ 91 $$
oOÒGè ! kV V¶Väô ¬â* ßä{Xâî <ÒôdA V¶Ë dA ÙØ]A dH* $ ßä{Xâî ÙfùG <ÌGä êGVâ VÆ]-
{ÂÒùXî GdA* ôdä ´ä VXîËä $ ß¼ò Vä¶Vä<ôXî {SähA Ëäâ ¬ä<òXî {ÙääâÍ Xî[ {SäNIË ¬â* dA ßäG¼Ù
¬äGXîô ß{GA ßäòÆ-ôä<½ ß·äG-<Gjä ¬â* dA VÆ] Vâ áòËAË Xîô ôdâ dH* $
ÙäÙõ _äkXî d¬ GdA*, duô Xâî ÙôfG ´äâO $
<ÌG Ùâ]â ¬ô ´ä¤<d*Oâ, <{Ò Xâî <Òôd <ÒòäâO $$ 92 $$
·äË däâËä dH- ßoA d¬ duô Xâî ÙfùG XîôGâ ¬â* V¬ù òäù VäTG XîôGâ Xâî òäâyò GdA* däâ
VXâî dH* $ ßË: <{SòË¬ Xâî ÙfùG <ÌGä dA êGXâî <ÒòäâO ´¼ò-<Òôd-ÙØ#] Vâ ÙØ#]A däâXîô ¬ô
´äòâ*Oâ $
<Òôd {<ËÒSË
ÙäÙõ VÆ] Vä¤kù VäH*, ßäHô VÌH dA ÙØ:] $
Ùâ]¤Â ÙôfG {AÒ Xîä, <ËV dA _äOâ VÆ] $$ 93 $$
93-94 ¬â* <Òôd-{ÂÒùXî {<ËÒSË <Ù]ä ôdâ dH*d¬ <ÒôdA ´Gäâ* Xîäâ Ëäâ oOÒÙè-ÙfùG Vâ
dA VÆ] <¬_ VXâîOä $ ß¼ò V¶{Âhù ¬ä<òXî {ÙääâÍ Xî[ {SäNIË ¬â* Ëäâ d¬â* ÙØ:] dA däâËä dH $
<{SòË¬ ! ßÌ BâVA XÈî{ä Xîuôòâ, <´VVâ d¬ ßä{Xâî ÙfùG <Gô¶Ëô XîôËâ ôdâ¶ $ êV <Gô¶Ëô ÙfùG
XîôGâ cî{ Xîäòù ¬â* _Oâ ôdGâ Vâ dA, d¬â* ß]¶«> VÆ] <¬_âOä $
ú¶ÙG fAË_ ú¼j¬ä, ´_ fAË_ VÌ Xîäâk $
ÙäÙõ <ÒôdA ôä¬ Xîä, kG VäH* XîÙâ G däâk $$ 94 $$
ú¼ÙG, ú¼j¬ä ßäHô ´_ Xâî fAËä<Ù OÆhäâ* Vâ V{ù, úXîäâô Ëä ¬AGä<Ù VoA Xîäâ fä¶<Ë
{SäIË däâËA dH, <Xî¼ËÆ d¬ ôä¬ Xâî <ÒôdA ´Gäâ* Xîäâ ôä¬ ÙfùG <ÌGä kG ú¼ÙGä<Ù Vä¶VäuôXî {ÙääâÍ
Vâ VÆ] XîoA G däâ VXâîOä $
<ÒôdA-<Òôd-_Çh
ÙäÙõ øäk_ ÙÙù Ò ¶ Ù , ß¶ Ë ô Xîôâ {Æ X îäô $
Vä¤kù VÆGâ VÌ _äâXî ¬â*, ÙäÙõ òdØ ß<TXîäô $$ 95 $$
95-96 ¬â* <ÒôdA Ëä <Òôd Xâî _Çh Xîd ôdâ dH*<ÒôdA <Òôd-ÌähäøäË Vâ øäò_
däâXîô ÙØ#]A ôdËâ dH* ßäHô {SoÆ Xâî ÙfùGäù ßä¼Ëô tÙò ¬â* <Gô¶Ëô {ÆXîäôËâ ôdËâ dH* $ Xîäôh, {SoÆ
áòä{Xî däâGâ Vâ VoA _äâXîäâ* ¬â* VoA Xî[ ßä¼Ëô {ÆXîäô VÆG _âËâ dH* $ ¬âôä oA òdA ß<TXîäô dH <Xî
{SoÆ Xîäâ {ÆXîäôËä dA ôdõ¶ $
ÙäÙõ ´äOâ ÓË-OÆæ, Ó VO_ä VäâÒâ $
<ÒôdA ´äOâ {Aª VäH * , ´â øäk_ däâ Ò â $$ 96 $$
kV V¶Väô ¬â* ß·äG-<Gjä Vâ VÒùä ¬ÆÓî däâXîô Ëäâ BXî ÓÙèOÆæ {ô¬ä¦¬ä dA ´äOËä dH
ßäHô ´äâ oOÒÙè-<Òôd-Ìäh Vâ <Ò¾ däâXîô øäò_ däâ ôdâ dH*, Òâ êV {Aªä Xâî Xîäôh ´äOËâ dH* $
ß¼ò oOÒÙè-<Ò¬Æ] Väôä V¶Väô ¬äâd-<Gjä ¬â* {SVÆIË dH $
<Òôd-·äGäNyG
<Òôd ßNyG Xîä ÙäO Ùâ, ÁÒË ¬ÈËXî Oäâô $
ÙäÙõ {d_A øô <Xîòä, ßä<Ù d¬äôA l>äHô $$ 97 $$
XÆîv> _äâO Ùâdä¼Ë däâGâ {ô Ùâd Xîäâ ´_äGâ Òä <¬D>A ¬â* ÙÌäGâ Vâ VÆO<Ë ¬äGËâ dH* ß¼òä
ÙØOù<Ë, êVA {Sä Xîäâ ßäOâ ô] Xîô Xîd ôdâ dH*d¬Gâ Ëäâ ß{Gâ fôAô Xîäâ <ÒôdäNyG Vâ ßäHô
ß·äG Xîäâ ·äGäNyG Vâ ´_äXîô Ëä Á<ÒËäÒíä ¬â* dA ¬ÈËXî V¬äG <G¨ù¼¨ däâ Vd´äÒíä
cî{ XîÌS ¬â* {S<Òbµ> däâXîô, ¬ôGâ Vâ {d_â dA d¬äôâ ÌS@cî{ ßä<Ù íäG ¬â* <Gbl>ä cî{ øô ËHòäô
Xîô <_òä dH ßäùËè ÌS@íÒcî{ ¬â* dA NíË ôdËâ dH* $
<Òôd {<ËÒSË
ÙäÙõ Ùâ]â Xîä ßúô´ GdA*, ßhÙâ]â Xîä däâk $
Ùâ]â Fî{uô <Ù_ GdA*, ßhÙâ]â Xîäâ ôäâk $$ 98 $$
<Òôd-{ÂÒùXî {<ËÒSË <Ù]ä ôdâ dH*Ùâ]â dØòâ ¬ä<òXî {S{¶ú Xîäâ Ùâ]Gâ ¬â* Xîäâkù ßäiúòù
Xî[ ÌäË GdA* $ <´G {ô¬ä¦¬ä Xîä ßÌ ËXî ÙfùG GdA* dØßä dH, êGXîä Ùâ]Gä dA ßäiúòù cî{
¬äGä ´äËä dH $ ßË: Ùâ]â dØòâ ¬ä<òXî {S{¶ú {ô ß{Gä ¬G G _Oä Xîô <ÌGä Ùâ]â dØòâ oOÒäGè Xâî
ÙfùGäù dA <Òôd-{ÂÒùXî ôäâËâ ôdGä úä<dB $ ßä¬âô ¬â* Ùäâ <V¾ Ì¶Ù OÆóîä ¬â* øÆVXîô ¬däôä´ Xâî
{äV ÌHl> Xîäi¬Aô ¬â* ÙäHªËâ dØòâ øäâªâ Ùâ] Xîô ÌäË XîôGâ _Oâ âòâ ÙäÙõÁ Xîäâ GdA* ÙA]Ëâ
däâ*Oâ ? kV {ô òd Vä]A XîdA A $ {SV¶O Xîä ð. VÆ. <V. Ë. 7/291 ¬â* Ùâ]äâ $
<Òôd ê{´<G
{d_A ßäO¬ <Òôd Xîä, {Av>â {SA<Ë {SXîäf $
{Sâ¬ ¬OG _H _AG ¬G, Ëdä¶ <¬_G Xî[ ßäf $$ 99 $$
99-111 ¬â* <Òôd ê¦{<¸ ßä<Ù <Òôd-<ÒÉòXî <Òúäô Xîd ôdâ dH*{S¬ tÙò ¬â*
oOÒÙè-<Òôd {SXîµ> däâËä dH, <óîô oOÒäGè ¬â* <ÒfâÉ {SA<Ë {SXîµ> däâËA dH $ {iúäËè o¢Ë Xîä ¬G
{Sâ¬ ¬â* <G¬yG ôdGâ _OËä dH ßäHô ÒÈ<¸ oOÒËè-íÒcî{ ¬â* _AG ôdGâ _OËA dH, ËÌ <Giúò-{ÂÒùXî
oOÒËè <¬_G Xî[ ßäfä däâ ´äËA dH $
<Òôd <ÒòäâOA ¬G o_ä, Vä¤kù Xîä ÒHôäO $
Vd´ V¶ËäâÉA {äkòâ, ÙäÙõ ¬äâµ>â oäO $$ 100 $$
oOÒÙè-ÙfùGäù <ÒÉòäâ* Vâ <ÒôÓî, íÒäoä<ÒXî V¶ËäâÉA, <G¬ù_ ¬G, <ÒòäâOA oÓî ´Ì
<Òôd-ÒâÙGä Vâ <ÒXî_ ôdËä dH, ËoA oOÒäGè {SäIË däâËâ dH* ßäHô <´Vâ oOÒËè, VäÇä¦Xîäô däâ
´äËä dHÒdA V¶Väô ¬â* ÌªoäOA ¬äGä ´äËä dH $
ÙäÙõ ËÈÉä <ÌGä ËG {SA<Ë G ê{´â, fAË_ <GXîµ> ´_ Tuôòä $
´G¬ _OH* <´Ò {ÆhO1 G {AÒâ, <G¬ù_ Ùd <Ùf ouôòä $$ 101 $$
V¬A{ ¬â* fAË_ ´_ ô]ä däâGâ {ô oA IòäV <ÌGä {SähA Xâî ¬G ¬â* êVâ {äG XîôGâ Xî[ æ<ú
GdA* däâËA, Òd BXî <Ì¼ÙØ1 oA GdA* {AËä $ ÒHVâ dA fÆ¾ ÌS@ ßNíË, oä<Ë, <{Sò cî{ Vâ VÒù½
áòä{Xî dH <Xî¼ËÆ ´Ì ËXî ÁÒ ê¼dâ* {SäIË XîôGâ Xâî <_B <Òôd-ÒâÙGä Vâ áò<Ë GdA* däâËä, ËÌ
ËXî GdA* <¬_Ëâ $
ÙäÙõ ÇÆTä <ÌGä ËG {SA<Ë G ê{´â, ÌdØ <Ò<T oäâ´G Gâôä $
´G¬ _OH * <´Ò ôËA G úä]â , {äXî {Â u ô ÌdØ Ë â ô ä $$ 102 $$
<Ò<ÒT {SXîäô Xâî ÌdØË Vâ oäâ´G V¬A{ ¬â* {ªâ ôdGâ {ô oA ò<Ù {SähA Xîäâ ÇÆTä G däâ Ëäâ
êGXâî ]äGâ Xî[ æ<ú êVXâî ¬G ¬â* GdA* däâËA $ ÒHVâ dA ËÈNIËXîäôXî V¶{Âhù {äXîäâ* Xîä
<fôäâ¬<h {ôÌS@-{äXî ß{GA ßG¼Ë ¬<d¬ä ¨äôä VoA <ÒiÒ ¬â* {uô{Âhù dH <Xî¼ËÆ <Òôd-ÒâÙGä
<ÌGä ÁÒ ÁÒG-oô ÙäHª-TÂ{ ¬úä Xîô oA ÌS@äG¼Ù Xîä <X*î<úËè ¬ä½ oA ßGÆoÒ GdA* Xîô
VXîËä $
ÙäÙõ Ë{Ë <ÌGä ËG {SA<Ë G ê{´â, V¶O dA fAË_ v>äòä $
´G¬ _OH* ÁÒ ´ähâ Gä¶dA*, ËæÒô <½oÆÒG ôäòä $$ 103 $$
fAËXîä_ ¬â* ß<Ë <GXîµ> aâbl> ÒÈÇ Xî[ fAË_ v>äòä däâ Ëäâ oA Ëâ´ TÂ{ Xâî <ÌGä êV¬â*
ÌHl>Gâ Xî[ æ<ú GdA* däâËA $ ÒHVâ dA ´Ì ËXî <Òôd-áòä {SXîµ> GdA* däâËA, ËÌ ËXî {SähA <½_äâXî-
íÒä¬A {ô¬ä¦¬ä Xâî íÒcî{ Xîäâ ´äGGâ Xâî <_B ´¼¬-{òù¼Ë ò¦G Xîôâ Ëäâ oA GdA* ´äG {äËä $
ÙäÙõ úäâµ> <ÌGä ËG {SA<Ë G ê{´â, ßäHÉ<T ß¶O ôd¶Ë $
´G¬ _OH* ÁÒ {_Xî G {ôVâ, ÌÂ¶µ>A ß¬ô ßG¶Ë $$ 104 $$
´Ì ËXî ôäâO ÒâÙGä GdA* däâËä, ËÌ ËXî ß{Gâ fôAô Xâî {äV Xîäâµ> Xî[ ´âÌ ¬â* ßäHÉ<T ôdGâ
{ô oA êVXâî ]äGâ Xî[ æ<ú GdA* däâËA, ÒHVâ dA ´Ì ËXî <Òôd-áòä GdA* däâËA ËÌ ËXî ß¬ô
XîôGâ Òä_A ßG¼Ë {ô¬ä¦¬ä cî{ ÌÂ¶µ>A Xîäâ ÁÒ ÁÒG oô {Sò¦G XîôXâî BXî Çh oô Xâî <_B oA
{SäIË GdA* Xîô VXîËä $
ÙäÙõ úäâµ> G _äOA <Òôd Xî[, {Aª G ê{Á ßäk $
´äOH G ôäâÒâ Täd Ùâ, VäâÒË Okù <Ìdäk $$ 105 $$
<´GXâî oOÒÙè-<Òôd Xî[ úäâµ> GdA* _OA BÒ¶ êGXâî tÙò ¬â* oOÒÙè {SäNIË Xâî <_B áòä
oA GdA* dØkù ßäHô Òâ ¬äâd-<Gjä Vâ ´äOXîô oOÒÙè-ÙfùGäù Täª ¬äô-¬äô ôäâòâ oA GdA* $ BâVâ
Vä¶VäuôXî {Sä<hòäâ* Xî[ ßäòÆ ß·äG-<Gjä ¬â* VäâËâ-VäâËâ dA ÌAË Okù $
ÙäÙõ {Aª G Fî{Á, Gä d¬ XîôA {ÆXîäô $
ËäËH* Vä<dÌ Gä <¬Áòä, ÙäÙõ ÌAËA Ìäô $$ 106 $$
G Ëäâ d¬äôâ ¬â* <Òôd-ÒâÙGä {SXîµ> dØkù ßäHô G áòäXÆî_ däâXîô d¬Gâ ÙfùGäù oOÒäGè Xî[
{SäùGä dA Xî[ $ kVA<_B d¬â* oOÒäGè GdA* <¬_â ßäHô d¬äôA ßäòÆ Xîä V¬ò áòù dA áòËAË däâ
Oòä $
ß¶Ùô {Aª G FîoôH, Ìädô Xîôâ {ÆXîäô $
ÙäÙõ Väâ ¢òäâ* Xîô _dâ, Vä<dÌ Xîä ÙAÙäô $$ 107 $$
<´VXâî tÙò ¬â* <Òôd-áòä Ëäâ ê¦{¼G dØkù GdA* ßäHô XâîÒ_ _äâXî <Ù]äÒâ Xâî <_òâ Ìädô
Vâ {ÆXîäôËä dH, Òd oOÒËè Xîä VäÇä¦Xîäô XHîVâ Xîô VXîËä dH ?
¬G dA ¬ä¶dA* eÂôhä, ôäâÒâ ¬G dA ¬ä¶<d* $
¬G dA ¬ä¶dA* Täd Ùâ, ÙäÙõ Ìädô Gä¶<d* $$ 108 $$
{SoÆ ÙfùG Xâî k¿vÆ>Xî <ÒôdA Xîäâ úä<dBß{Gâ ¬G ¬â* dA <Ò_ä{ XîôËâ dØB Täª ¬äô 2
Xîô ôäâÒâ, Ìädô _äâXî <Ù]äÒâ Xâî <_B ôäâGä ßä<Ù áòÒdäô G Xîôâ $
<ÌG dA GHGd¤Æ ôäâÒhä, <ÌG ¬Æ] {Aª {ÆXîäô $
<ÌG dA dääâ * {Aµ>hä, ÙäÙõ Ìäô¶ Ì äô $$ 109 $$
oOÒÙè-<ÒôdA ´G òx<{ <Òòäâ<OGA GäôA Xâî V¬äG Ìädô Vâ ôäâËâ, {ÆXîäôËâ ßäHô <fô ßä<Ù
Xîäâ ß{Gâ dääâ* Vâ {Aµ>Ëâ Ëäâ GdA* <Ù]äkù ÙâËâ, <Xî¼ËÆ êGXâî ß¼Ë:Xîôh ¬â* òâ <XSîòäB¶ Ìäô¶Ìäô däâËA
dA ôdËA dH* $
{SA<Ë G ê{´â <Òôd <ÌG, {Sâ¬ o<Óî ¢òäâ* däâk $
VÌ eÂl>â ÙäÙõ oäÒ <ÌG, Xîäâ<µ> Xîôâ ´â Xîäâk $$ 110 $$
<Òôd <ÌGä tÙò ¬â* {SA<Ë {SXîµ> GdA* däâËA ßäHô <´V¬â* {Sâ¬ Xîä ß¤XÆîô dA GdA*, êVVâ
{Sâ¬äo<Óî XHîVâ däâ VXîËA dH ? {ô¬ {Sâ¬ Xâî <ÌGä ò<Ù Xîäâkù oOÒÙè-ÙfùGäù Xîäâ<µ> ê{äò Xîôâ Ëäâ
oA Òâ <¬»òä dA dH*, êGVâ ÙfùG G däâOä $
ÙäÙõ ÌäËäâ* <Òôd G Fî{´â, ÌäËäâ* {SA<Ë G däâk $
ÌäËäâ* {Sâ¬ G {äkòâ, <´<G æ {ËA´â Xîäâk $$ 111 $$
XâîÒ_ uÒôd ßäHô {SA<Ë ê¦{¼G däâGâ Xî[ ÌäËäâ* Vâ <Òôd ßäHô {SA<Ë GdA* ê¦{¼G däâËâ $ {Sâ¬
Xî[ ÌäËâ* XîôGâ Vâ dA {Sâ¬ GdA* <¬_Ëä $ XâîÒ_ kGXî[ ÌäËâ* XîôGâ Òä_â {ô BâVä <ÒiÒäV G XîôGä
úä<dB <Xîòd ÒäíËÒ ¬â* <ÒôdA Ëä {Sâ¬A o¢Ë dH $
<Òôd-ê{Ùâf
ÙäÙõ Ëäâ <{Ò {äkòâ, Xîi¬_1 dH Väâ ´äk $
<G¬ù_ ¬G Xîô ßäôVA, ¬Âô<Ë ¬ä¶<d* _]äk $$ 112 $$
112-115 ¬â* <Òôd VPÌ¼TA ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*ò<Ù <Òôd ¨äôä tÙò Xâî {ä{ä<Ù1 ÙäâÉ
Gbµ> däâ ´äò¤ Ëäâ {SoÆ <¬_ VXîËâ dH* $ ¬G-Ù{ùh Xîäâ <G¬ù_ Xîôäâ <óîô Ëäâ oAËô dA {SoÆ-¬Â<Ëù
<Ù]äkù ÙâGâ _OâOA $
ÙäÙõ Ëäâ <{Ò {äkòâ, Xîuôòâ ¬¶e <Ò_ä{ $
VÆ<G dH XîÌd¤Æ <ú¸ Tuô, {ôXîµ> däâÒâ ßä{ $$ 113 $$
ò<Ù oOÒÙè-<Òôd Vâ áò<Ë däâXîô, êGXâî ÙfùGäù ß{Gâ ß¼Ë:Xîôh ¬â* dA <Ò_ä{
XîôËâ ôdäâOâ Ëäâ Òâ XîoA VÆGXîô ß{Gâ ¬G ¬â* ËÆPdäôA ÌäË ËÆPdâ* ÙfùG ÙâGâ Xâî <_òâ ô] _â*Oâ ßäHô
íÒò¶ ËÆPdäôâ tÙò ¬â* {SXîµ> däâ ´äòâ*Oâ $
ÙäÙõ Ëäâ <{Ò {äkòâ, Xîô Vä¶kù Xî[ VâÒ $
Xîäòä ¬ä¶<d* _]äkVA, øµ> dA oAËô ÙâÒ $$ 114 $$
ò<Ù <Òôd-ÒâÙGä V<dË oOÒäGè Xî[ o<Óî Xî[ ´äò Ëäâ Òâ {SäIË däâ ´äËâ dH* $ Òâ <Gô¶´GÙâÒ
ß¼Ë:Xîôh ¬â* dA VäÇA cî{ Vâ NíË dH* ßäHô o<Óî Xî[ {uô{äXîäÒíä ¬â*â Xîäòä Xâî oAËô dA ÙA]
´äòâ*Oâ $
ÙäÙõ Ëäâ <{Ò {äkòâ, oäÒH1 {SA<Ë _Oäk $
dâ´H* 2 duô ÌÆ_äkòâ, ¬äâdG ¬¶<Ùô ßäk $$ 115 $$
ò<Ù a¾ä1 {ÂÒùXî oOÒäGè ¬â* {SA<Ë Xî[ ´äò Ëäâ Òâ {SäIË däâ ´äËâ dH* $ {Sâ¬2 {ÂÒùXî duô Xîä
ßääG Xîôäâ, Òâ <ÒiÒ-<Ò¬äâdG oOÒäGè ËÆPdäôâ tÙò-¬¶<Ùô ¬â* ßä ´äòâ*Oâ $
<Òôd-ê{´<G
ÙäÙõ ´äXâî ´HVA {Aª dH, Väâ ËHVA Xîôâ {ÆXîäô $
Xîäâ VÂÇ¬ Xîäâ Vd´ ¬â*, Xîäâ ¬ÈËXî <Ë<d¤ Ìäô $$ 116 $$
<½<ÒT <Òôd ê¦{<¸ <Ù]ä ôdâ dH*<´V <ÒôdA oÓî Xâî tÙò ¬â¶ ´HVA <Òôd-ÒâÙGä däâËA
dH, Òd ÒHVA dA {ÆXîäô XîôËä dH $ <´V¬â* ßÁ{ áòä däâËA dH Òd <X*î<úËè V¬ò {ÆXîäôËä dH,
<´V¬â* ËAÒS däâËA dH Òd íÒäoä<ÒXî ÁÒG oô {ÆXîäôËä ôdËä dH ßäHô <´V¬â* ËAÒSËô ßÒíä ßä
´äËA dH, Òd Ëäâ BXî Çh oô Xîä <ÒòäâO oA VdG GdA* Xîô VXîËä, Ë¦Xîä_ dA ¬È¦òÆ Xîäâ {SäIË däâ
´äËä dH $
<Òôd-_Çh
ÙôÙ <d ÌÂeâ ÙôÙÒ¶Ù, ´äXâî <Ù_ däâÒâ $
¢òä ´ähâ ÙäÙõ ÙôÙ Xî[, GA*Ù oô VäâÒâ $$ 117 $$
<Òôd Xîä _Çh <ÒôdA dA ´äGËä dH, òd Xîd ôdâ dH*<´VXâî tÙò ¬â* <Òôd-áòä
ê¦{¼G dØkù dH, ÒdA êVXîäâ ´äGËä dH $ <´GXâî tÙò ¬â* {SXîµ> GdA* dØkù, êG Vä¶VäuôXî {Sä<hòäâ* Xîäâ
oOÒÙè-<Òôd-ÒâÙGä Xîä ßGÆoÒ GdA* däâËä $ êGXî[ Ëäâ <ÒÉò-VÆ] ¬â* dA ß_¬è ÌÆ<¾ ôdËA dH,
ßË: Òâ <ÙG oô oäâOäâ* Xâî <_B ò¦G XîôËâ dH* ßäHô ôä<½ Xîäâ òâbµ> VäâËâ dH*, <Xî¼ËÆ oOÒÙè <ÒôdA ´G
ôäË-<ÙG ôäâËâ ôdËâ dH* $
XîôhA <ÌGä XîGA
ÙäÙõ ßÇô {Sâ¬ Xîä, Xîäâkù {ÑâOä BXî $
ÙäÙõ {ÆíËXî {Sâ¬ <ÌG, XâîËâ {ÑH* ßGâXî $$ 118 $$
Xî¸ùáò ô<dË XîG {ô Xîd ôdâ dH*oOÒËè {Sâ¬ ô<dË ßGâXî <Ò¨äGè <XîËGA dA {ÆíËXâ*î
{ÑËâ ßä ôdâ dH* <Xî¼ËÆ oOÒäGè Xâî ß<ÒGäfA {Sâ¬ Xîä {äl> Ëäâ Xîäâkù <Òô_ä BXî dA {ÑâOä Òä <XîVA
<Òô_â Gâ dA {Ñä däâOä $
ÙäÙõ {äËA {Sâ¬ Xî[, <Òô_ä Ìä¶úâ Xîäâk $
ÒâÙ {Æôäh {ÆíËXî {ÑH*, {Sâ¬ <ÌGä ¢òä däâk $$ 119 $$
{ô¬âiÒô Xâî {Sâ¬-{½ Xîäâ Ëäâ Xîäâkù <Òô_â <ÒôdA oÓî dA {ÑËâ dH* uXî¼ËÆ úäËÆòù ÌÑäGâ Xâî
<_B ßGâXî ¬äGÒ ÒâÙ-{Æôähä<Ù {ÆíËXâ*î {ÑËâ dH*, {ô¼ËÆ {Sâ¬ <ÌGä ¢òä ê¼dâ* oOÒÙè-ÙfùG däâ
´äËä dH ? ÙfùG Ëäâ {Sâ¬ Vâ dA däâËâ dH* $
<Òôd-Ìäh
ÙäÙõ Xîô <ÌG, fô <ÌG, Xî¬äG <ÌG, ¬äôH ]H<* ú XîVAV1 $
_äOA úäâ µ > fôAô ¬â * , G] <f] Vä_H VAV $$ 120 $$
120-129 ¬â* <Òôd-ÌähäøäË <ÒÉòXî <Òúäô Xîd ôdâ dH*oOÒäGè oÓî´Gäâ* Xâî <ÌGä
dä, <ÌGä fô ßäHô <ÌGä TGÆÉ dA <GÙùòËä1 {ÂÒùXî ]A*ú Xîô <Òôd-Ìäh ¬äôËâ dH* $ <Òôd-Ìäh
Xî[ úäâµ> <´GXâî fôAô ¬â* _O ´äËA dH, êGXâî fôAô Xîäâ G] Vâ <fô Xî[ <f]ä {òù¼Ë áòäXÆî_
XîôËA ôdËA dH $
ÙäÙõ o_Xîä ¬äôâ oâÙ Väâ*, Vä_H ¬¤<e {ôäh $
¬äôh däôä ´ä<h dH, XHî <´<d* _äOâ Ìäh $$ 121 $$
oOÒäGè oÓî Xâî <Òôd-Ìäh Ìªâ ôdíò-{ÂÒùXî ¬äôËâ dH* $ <XîVA ß¼ò Xîäâ Ëäâ {Ëä oA GdA*
_OËä, <Xî¼ËÆ oÓî Xâî ¬G ¬â* oäôA áòä däâËA ôdËA dH $ êV áòä Xîäâ òä Ëäâ ¬äôGâ Òä_â oOÒäGè
´äGËâ dH* òä <´VXâî Ìäh _OËä dH, Òd ´äGËä dH $
ÙäÙõ Väâ fô d¬Xîäâ ¬äuô_â, <úd¶ fô <¬<_òâ ´äk $
<Gf <ÙG ¬äôO Ùâ < ]òâ , XîÌdõ ¶ _äOâ ßäk $$ 122 $$
oOÒäGè ! ßä{ d¬â* <Òôd-áòä Vâ ¬äôGä dA úädËâ dH*, Ëäâ Òd ËAÒSËô <Òôd-Ìäh
¬äuôòâ, <´VXâî _OËâ dA d¬ Ùâdä<Ù ßäV<Óî Vâ F¶îúâ êl>Xîô fAøS dA ßä{Vâ ßä <¬_â* $ d¬
<Gf-<ÙG êV ËAÒSËô <Òôd-Ìäh Xî[ {SËAÇä Xîô ôdâ dH*Òd XîÌ ßäXîô d¬äôâ _OâOä $
<´<d* _äOA Väâ ´ä<O dH, Ìâ®òä XîôH {ÆXîäô $
ÙäÙõ <{* ´ ô {Aª dH , Vä_â Ìäô¶ Ì äô $$ 123 $$
<´VXâî <Òôd-Ìäh Xî[ úäâµ> _OA dH, Òd êVVâ <Ò¾ däâXîô oOÒÙè-ÙfùGäù {ÆXîäôËä
dØßä ´äOËä ôdËä dH ßäHô êVXâî tÙò-<{¶´ôâ ¬â* <íË Òd {Aªä êVâ Ìäô¶Ìäô áò<Ë XîôËA
ôdËA dH $
<ÒôdA <VVXHî {Aª VäH,* Jòäâ* øäò_ ôh ¬ä¶<d $
{S A Ë¬ ¬äôâ Ìäh oô, ÙäÙõ ÁÒH Gä¶ < d $$ 124 $$
´HVâ ôh ¬â* øäò_ dØßä ÒAô <VVXîËä dH, ÒHVâ dA <ÒôdA <Òôd-áòä Vâ áòäXÆî_ ôdËä dH $
<{SòË¬ {SoÆ ß{GA f<Óî oô êVXâî <Òôd-Ìäh ¬äôËâ dH* <Xî¼ËÆ Òd oOÒÙè-VäÇä¦Xîäô <ÌGä
<ÒÉò-VÆ]äâ* Vâ VÆ]A däâXîô Á<ÒË GdA* ôd VXîËä $
ÙäÙÂ <Òôd ÓäÒâ ÙôÙ Xîäâ, ÙôÙ ÓäÒâ ÁÒ $
ÁÒ ÓäÒâ VÆô<Ë Xîäâ, {¶ú {ÆXîäôâ* {AÒ $$ 125 $$
oOÒÙè-<ÒòäâO Xîä ßGÆoÒ däâGâ {ô êVXî[ {SäNIË Xâî <_B áòä däâGâ _OËA dH $ êV áòä
Vâ áò<Ë däâXîô ÁÒ ¬äâd-<Gjä Vâ ´äO ´äËä dH ßäHô ß{GA <ú¸ÒÈ<¸ Xîäâ <ÒÉòäXîäô Ní<Ë
cî{ <Gjä Vâ êl>äXîô oOÒÙäXîäô dA ô]Gâ _OËä dH $ ËÌ {¶ú ·äGâN¼jòä¤ oA oOÒËè-{ôäòh däâXîô
êVA Xîäâ {ÆXîäôGâ _OËA dH* ßäùËè êVA Xîä ÙfùG, fÄÙ, O¶T, í{fù ßäHô ôV úädËA dH* $
ÙäÙõ ¬äôâ {Sâ¬ VäH*, ÌââTâ VäTÆ VÆ´äh $
¬äôhdäôâ Xîäâ <¬_â, ÙäÙõ <ÒôdA Ìäh $$ 126 $$
ß¼ò ÒAô ¨âÉ {ÂÒùXî _¯ò Xîäâ <V¾ XîôËâ dH* ßäHô êGXîä ßí½ _¯ò Xîäâ Gbµ> XîôXâî ÒdA*
<Oô {ªËä dH Òä ¬¶½ <V¾ däâ Ëäâ íÒò¶ ÒAô Xâî {äV _äHµ> ßäËä dH, <Xî¼ËÆ oOÒäGè ß{Gâ ÌÆ<¾¬äGè
VäTXî V¶Ë-_¯ò Xîäâ {Sâ¬ {ÂÒùXî <Òôd-Ìäh Vâ <Ò¾ XîôËâ dH* ßäHô Òd Ìäh _¯ò Xîäâ ÌâTXîô
_¯ò Xâî V<dË oOÒäGè ¬â* dA ßä <¬_Ëä dH ßäùËè VäTXî, VäTG ßäHô Vä®ò BXî cî{ däâ ´äËâ
dH* $
Vd´H* ¬GVä ¬G VTH, Vd´H* {ÒGä Väâk $
Vd´H* {¶úäâ* <ô oòâ, ´â úäâµ> <Òôd XîA däâk $$ 127 $$
ò<Ù {SähA Xâî tÙò ¬â* oOÒÙè-<Òôd Xî[ úäâµ> _O ´äò Ëäâ íÒäoä<ÒXî dA êVXî[ ¬GäâÒÈ<¸òä¤
ß¼Ë¬Æù] däâXîô ¬G {SoÆ ¬â* <íô däâ ´äËä dH $ ¬G Xâî Níô däâGâ {ô {Säh Xî[ O<Ë VÂ¯¬ däâXîô Òd
oA Níô däâ ´äËA dH $ {Säh, ¬G, <GôäâT Xâî <V¾ däâËâ dA {¶ú ·äGâN¼jòâ* íÒäoä<ÒXî dA {ô¬ä¦¬ä
Xâî íÒcî{ ¬â* _O Xîô Níô däâ ´äËA dH* $
¬äôhdäôä ô<d Oòä, <´<d¤ _äOA Väâ Gä¶<d* $
XîÌd¶Â Väâ <ÙG däâkOä, òdØ ¬âôâ ¬G ¬ä¶<d* $$ 128 $$
<´VXâî oA oOÒÙè-<Òôd-Ìäh Xî[ úäâµ> _OA, êVXîä Ùâdä<Ù ßd¶Xîäô VÌ Gbµ> däâ Oòä
ßäHô êG ßV¦ò ßd¶Xîäôäâ* Xâî íäG ¬â* <Òôd-Ìäh Xîäâ ¬äôGâ Òä_â oOÒäGè dA ßoâÙ cî{ Vâ Níô
däâ Oòâ $ {Soäâ ! êÓî {SXîäô Vâ ¬âôä ßäHô ßä{Xîä ßoâÙ däâOä, Òd <ÙG XîÌ êÙò däâOä ? êVâ
Ùâ]Gâ Xî[ ¬âôâ ¬G ¬â* ê¦Xîµ> ß<o_äÉä dH $
{SAË¬ ¬äôâ {Sâ¬ VäH*, <ËGXîäâ ¢òä ¬äôâ $
ÙäÙõ ´äôâ <Òôd Xâî, <ËGXîäâ ¢òä ´äôâ $$ 129 $$
<´G oÓîäâ* Xîä ¬G oOÒÙè-<ÒôdäNyG Vâ ´_ úÆXîä dH, ê¼dâ* Xîä¬, fäâXîä<Ù ¢òä ´_äòâ*Oâ ?
ßäùËè êGXâî ¬G {ô Xîä¬ä<Ù ß{Gä {SoäÒ GdA¶ «>ä_ VXîËâ $ <´GXîäâ <{SòË¬ {SoÆ Gâ ß{Gâ {Sâ¬
Vâ ¬äôä dH, ê¼dâ* Xîä_ ¢òä ¬äôâOä ? Òâ Ëäâ Xîä_-Xî_Gä Vâ ô<dË ÌS@cî{ däâ ´äËâ dH* $
<v>G-<Òv>äâd
ÙäÙõ {ªÙä {_Xî Xîä, òâËä ß¶Ëô däâk $
ÙäÙõ <ÒôdA ôä¬ <ÌG, ¢òäâ* Xîuô ÁÒâ Väâk $$ 130 $$
<ÒôdA oÓî Xîäâ Çh Xîä oOÒÙè-<ÒòäâO oA ßVg dH, òd Xîd ôdâ dH*´HVâ Gâ½ {ô
{_Xî Xîä {ªÙä ßä ´äËä dH, ËÌ êVâ XÆîv> oA GdA* ÙA]Ëä, ÒHVâ dA <ÒôdA oÓî ßäHô oOÒäGè Xâî
¬®ò BXî Çh Xîä ß¼Ëôäò oA <ÒôdA Xâî ÁÒG Xîäâ ß¶TXîäô¬ò ÌGä ÙâËä dH, <óîô Òd <ÒôdA-
oÓî ôä¬ Xâî VäÇä¦Xîäô <ÌGä VÆ]{ÂÒùXî XHîVâ Á<ÒË ôd VXîËä dH ?
<Òôd-_Çh
Xîäòä ¬ä¶dH* ¢òäâ* ôgä, <ÌG Ùâ]â ÙAÙäô $
ÙäÙõ <ÒôdA ÌäÒôä, ¬ôâ GdA* <Ë<d¤ Ìäô $$ 131 $$
131-132 ¬â* <Òôd _Çh Xîd ôdâ dH*dâ <ÒôdA oÓî ! oOÒËè VäÇä¦Xîäô Xâî <ÌGä
Ëâôä {Säh fôAô ¬â* XHîVâ ôd ôdä dH ? ê¸¬ <ÒôdA Ëäâ ¬AG-Òäuô V¬ oOÒËè <¬_G <ÌGä Á<ÒË
GdA* ôd VXîËä $ ´äâ <ÒôdA oOÒäGè Xâî <_B Ë¦Xîä_ GdA* ¬ô VXîËä; Òd ÒäíË<ÒXî <Òôd Xî[
Ní<Ë Vâ ßG<o· Ëä {äO_ dH $
<ÌG Ùâ]â ÁÒH GdA*, <Òôd Xîä V<dGäh $
ÙäÙõ ÁÒH ´Ì _OH*, ËÌ _O <Òôd G ´äh $$ 132 $$
ÒäíËÒ ¬â* ËAÒS <Òôd {SXîµ> däâGâ {ô <ÒôdA oÓî oOÒäGè Xîäâ <ÌGä Ùââ]â Á<ÒË GdA* ôd
VXîËä $ òdA ê¸¬ <Òôd Xîä _Çh dH $ ´Ì ËXî VÆ] {ÂÒùXî Á<ÒË dH, ËÌ ËXî ê¸¬ <Òôd GdA*
´äGGä úä<dB $
<Òôd-<ÒGËA
ôäâ¬-ôäâ¬ ôV IòäV dH, ÙäÙõ Xîô<d {ÆXîäô $
ôä¬ øµ>ä Ù_ ê¬¶<O Xîô, ÌôVdØ <Vô´G däô $$ 133 $$
<Òôd {ÂÒùXî ÙfùGäù <ÒGò Xîô ôdâ dH*ôä¬ ! ßä{Xâî ÙfùG-ôV Xî[ IòäV ¬âôâ ôäâ¬ 2 Xîäâ
_O ôdA dH $ VÈ<bµ>Xî¸äù ! ¬H* <ÒôdA Ìäô¶Ìäô {SäùGä Xîô ôdä d¤Â-´HVâ ÌäÙ_ V¬Âd Xî[ øµ>ä ê¬¶O
Xîô ´_ ÒÉäùËA dH ÒHVâ dA ßä{ ¬Æe {ô {SV¼G däâXîô ÙfùGäG¼Ù ôV ÒÉäùkòâ $
<ÒôdA-<Òôd-_Çh
{SA<Ë ´Æ ¬âôâ {AÒ Xî[, {Hl>A <{¶´ô ¬ä¶<d* $
ôäâ¬-ôäâ¬ <{Ò-<{Ò Xîôâ, ÙäÙõ ÙõVô Gä¶<d* $$ 134 $$
134-135 ¬â* <ÒôdA ßäHô <Òôd Xâî _Çh Xîd ôdâ dH*¬âôâ fôAô <{*´ô ¬â* <{SòË¬ {SoÆ
Xî[ {SA<Ë {SÒâf XîôXâî Níô däâ Okù dH $ ¬âôä ôäâ¬ 2 {AÒ 2 dA {ÆXîäôËä dH $ ßÌ ¬âôä {SoÆ Xâî <ÌGä
ß¼ò _¯ò GdA¶ ôdä dH $
VÌ øµ> aÒhä VÆô<Ë VäH,* VÌ øµ> ôVGä ÌHG $
VÌ øµ> GHGä H ôdâ, ÙäÙõ <Òôdä BâG $$ 135 $$
<´V V¬ò <ÒôdA oÓî Xîä V¶{Âhù fôAô aÒh cî{ däâXîô oOÒËè Xîä ßä¶ËôGäÙ VÆGGâ
Xâî <_B, VÆô<Ë cî{ däâXîô ®òäG XîôGâ Xâî <_B, ôVGä cî{ däâXîô o<Óî-ôV {äG XîôGâ Xâî <_B,
Gâ½ cî{ däâXîô ÙfùG Xâî <_B <Gô¶Ëô Ë¦{ô ôdËä dH, ËÌ dA êV¬â* <Òôd Xîä {S¦òÇ cî{ ¬äGä
´äËä dH $
<Òôd-<Ò_ä{
ôäË <ÙÒV Xîä ôäâÒhä¤, {dô {_Xî Xîä Gä¶<d $
ôäâÒË-ôäâÒË <¬_ Oòä, ÙäÙõ Vä<dÌ ¬ä¶<d $$ 136 $$
136-139 ¬â* <Òôd {ÂÒùXî <Ò_ä{ <Ù]ä ôdâ dH*oOÒÙè-<ÒôdA ´Gäâ* Xîä æÙG ôäË-
<ÙG <Gô¶Ëô däâËä ôdËä dH, Vä¶VäuôXî ¬GÆbòäâ* Xâî V¬äG {dô Òä Çh Xîä GdA* däâËä $ Òâ Ëäâ
oOÒÙè-ÙfùGäù ôäâËâ-ôäâËâ ß¼Ë ¬â* oOÒËè íÒcî{ ¬â* dA <¬_ ´äËâ dH* $
ÙäÙõ GHG d¬äôâ ÌäÒôâ, ôäâÒâ* G<d* <ÙG ôäË $
Vä¶kù V¶O G ´äOdA*, <{Ò ¢òäâ* {Âv>â ÌäË $$ 137 $$
d¬äôâ Gâ½ {äO_ dH*, kVA<_B Ëäâ ß{GA ËÈNIË Xâî Xîäôh oOÒÙè-ÙfùGäù <ÙG-ôäË GdA*
ôäâ ôdâ dH* $ d¬äôä ¬G oA Gä¬-<ú¼ËG ¨äôä oOÒäGè Xâî Vä GdA* ´äOËä, <óîô BâVA Ní<Ë {ô
<{SòË¬ {SoÆ d¬äôâ ÙØ:] VÆ] Xî[ ÌäË XHîVâ {Âv>â*Oâ ?
GHGd¤Æ GAô G ßäkòä, ¢òä ´ähH* òâ ôäâk $
ËHVâ dA Xîô ôäâkòâ, Vä<dÌ GHGd¤Æ ´äâk $$ 138 $$
oOÒÙè-<Òôd ÒâÙGä ¬âôâ tÙò Xîäâ áò<Ë Xîô ôdA dH <Xî¼ËÆ ¬âôâ kG Gâ½äâ* ¬â* Ëäâ <X*î<úËè oA
ßaÆ-´_ GdA* ßäòä dH $ l>AXî dH, òâ ¬ä<òXî oäâO-{ÙääâÍ Xâî <_B dA ôäâGä VA]â dH*, ¬äòäËAË
ÌS@ {SäNIË Xâî <_B ôäâGâ Xî[ {¾<Ë Xîäâ òâ ¢òä ´äGâ* ? <Xî¼ËÆ ËÆ¬ <ÒôdA-´Gäâ* Xîäâ Ëäâ êVA {SXîäô
ôäâGä úä<dB, <´V {SXîäô fAøS dA ß{Gâ Gâ½äâ* Vâ oOÒÙè Xîä ÙfùG Xîô VXâ*î $
ÙäÙõ GHG d¬äôâ Y>Al>1 dH*, Gä_â GAô G ´ä¶<d* $
VÂXâî Vôä¶ VdâË ÒH, Xîô¶Xî oòâ O<_ ¬ä¶<d* $$ 139 $$
d¬äôâ Gâ½ ß<Ë <G_ùJ´1 dH*, Xîäôh, oOÒÙè-<Òôd-áòä däâGâ {ô oA kGVâ ßaÆ´_ Xâî
Gä_â GdA* ú_ ôdâ dH* ßäHô ò<Ù oAËô ´_ dA GdA* ôdä dH Ëäâ VÂ]â VôäâÒô Xî[ ¬<¿v>òäâ* Xâî V¬äG
ß<«>O íGâd Vâ O_ Xîô {¶´ô ¢òäâ* GdA* däâ Oòâ ?
<ÒôdA-<Òôd-_Çh
ÙäÙõ <Òôd {Sâ¬ Xî[ _duô ¬â*, òdØ ¬G {¶OÆ_ däâk $
ôä¬ Gä¬ ¬â* O<_ Oòä, ÌÂeH <Òô_ä Xîäâk $$ 140 $$
<ÒôdA ßäHô <Òôd Xîä _Çh Xîd ôdâ dH*<Òôd-VuôËä Xî[ {Sâ¬-Ëô¶O ¬â* òd ¬G <ÒÉòäfä
cî{ {Hôäâ* Vâ ô<dË däâXîô <Giú_ däâ ´äËä dH ßäHô ôä¬-Gä¬-í¬ôh ¨äôä VÌ ßd¶Xîäô O_ ´äGâ
{ô ¬G Gä¬ Xâî Vä ßoâÙ däâ ´äËä dH, Çh oô oA í¬ôh GdA* ¦òäOËä $ kV Ní<Ë Xîäâ Xîäâkù
<Òô_ä V¶Ë dA ´äG {äËä dH $
<ÒôdäNyG
<Òôd ß<yG ¬â* ´_ Oòâ, ¬G Xâî ¬H_ <ÒXîäô $
ÙäÙõ <ÒôdA {AÒ Xîä, Ùâ ] â O ä ÙAÙäô $$ 141 $$
141-143 ¬â* <ÒôdäNyG <ÒÉòXî <Òúäô Xîd ôdâ dH*<´VXâî ¬G Xâî {ä{ ßäHô Xîä¬ä<Ù
<ÒXîäô <ÒôdäNyG Vâ ´_ Oòâ dH*, ÒdA <ÒôdA ß{Gâ {SoÆ Xîä VäÇä¦Xîäô Xîô VXâîOä $
<Òôd ßNyG ¬â* ´_ Oòâ, ¬G Xâî <ÒÉò <ÒXîäô $
ËäËH * {¶ O Æ _ H ôgä, ÙäÙõ Ùô ÙAÙäô $$ 142 $$
d¬äôâ ¬G Xî[ <ÒÉò-ÒäVGä ßäHô Xîä¬ä<Ù <ÒXîäô <ÒôdäNyG ¬â* ´_ Oòâ dH* $ kVA Vâ òd
ßÌ _äâXîä¼Ëô ¬â* ´äGâ Xî[ k¿v>ä cî{ {Hôäâ* Vâ ô<dË däâXîô oOÒÙè-ÙfùGäù BXîäOSËä cî{ ¨äô {ô
NíË dH $
´Ì <Òôdä ßäòä ÙôÙ VäH*, ËÌ ¬Al>ä _äOä ôä¬ $
Xîäòä _äOA Xîä_ H, XîªÒâ _äOâ Xîä¬ $$ 143 $$
´Ì ËAÒS ÒâÙGä V<dË oOÒÙè-<Òôd d¬äôâ ¬â* {SXîµ> dØßä, ËÌ BXî¬ä½ ôä¬ dA ¬TÆô _OGâ
_Oâ $ {S¬ ÙâdäV<Óî däâGâ Vâ ´äâ Ùâd-VâÒä dA <{Sò _OËA A, ßÌ Òd ÙâdäV<Óî Xîä_ cî{ oäVGâ
_OA dH, Xîäôh ÙâdäV<Óî Vâ dA ÌäôPÌäô ¬È¦òÆ däâËA dH $ {S¬ ´äâ Vä¶VäuôXî oäâO-{SäNIË Xâî Xîäòù
<{Sò _OËâ â, Òâ ßÌ ß<Ë XîµÆ> {SËAË däâGâ _Oâ dH*, ¢òäâ*<Xî êG VXîä¬ Xî¬äâÍ Xîä dA Ëäâ óî_
´¼¬ä<Ù V¶Väô dH $
<Òôd-Ìäh
´Ì ôä¬ ßXâî_ä ôd Oòä, ËG ¬G Oòä <Ò_äk $
ÙäÙõ <ÒôdA ËÌ VÆ]A, ´Ì Ùôf {ôV <¬_ ´äk $$ 144 $$
<Òôd-ÌähäøäË Xîä óî_ Xîd ôdâ dH*´Ì <Òôd-ÌähäøäË Vâ Ùâdä®òäV ßäHô ¬G Xâî
<ÒXîäô Gbµ> däâ ´äËâ dH*, ËÌ ¬G ¬â* BXî¬ä½ ôä¬ Xîä <ú¼ËG dA ôd ´äËä dH $ <óîô ´Ì ôä¬ Xâî
ÙfùG XîôXâî ôä¬ ¬â* dA <¬_ ´äËä dH, ËÌ dA <ÒôdA VÆ]A däâËä dH $
<ÒôdA-<Òôd-_Çh
´â d¬ v>äªH* ôä¬ Xîäâ, Ëäâ ôä¬ G v>äªH $
ÙäÙõ ß¬_A ß¬_ ËH*, ¬G ¢òäâ* Xîuô XîäÑH $$ 145 $$
145-152 ¬â* <ÒôdA ßäHô <Òôd Xâî _Çh Xîd ôdâ dH*´HVâ GfâÌä´ Gfâ Xîäâ v>äâªGä
úädâ Ëäâ oA Gfâ Xîäâ ¬G Vâ <XîV {SXîäô <GXîä_ VXîËä dH ? ßäùËè GdA* $ ÒHVâ dA ´Ì d¬ <ÒôdA
<Òôd Xî[ ËAÒSäÒíä ¬â* ôä¬ Xîäâ v>äâªGä úädâ*, Ëäâ oA ôä¬ d¬Xîäâ GdA* v>äâªËâ $
<Òôdä {äôV ´Ì <¬_â, <Òôd<G <Òôdä däâk $
ÙäÙõ {ôVH <ÒôdGA, <{Ò <{Ò µ>âôâ Väâk $$ 146 $$
´Ì <ÒôdA oÓî Xîäâ {äôV Xâî V¬äG fÆ¾ ßäHô ê¸¬ <ÒôdäÒíä Xî[ {SäNIË däâËA dH, ËÌ
<ÒôdA <Òôd-cî{ dA däâ ´äËä dH ßäHô <Òôd Xâî Vä ßoâÙ dØßä Òd <ÒôdA ß{Gâ <{SòË¬ Xîäâ
{AÒ-{AÒ {ÆXîäôËä dØßä êVA ¬â* <¬_ ´äËä dH $
ßä<fXî1 ¬äfÂXî2 H Oòä, kiXî XîdäÒâ Väâk $
ÙäÙõ êV ¬äfÂXî Xîä, ßÁ_d ßä<fXî däâk $$ 147 $$
´Ì {Sâ¬A1, {Sâ¬-{ä½2 däâ ´äËä dH ËÌ dA êVXîä {Sâ¬ V¿úä ¬äGä ´äËä dH $ kV {SXîäô ´Ì
<ÒôdA oÓî oOÒËè-íÒcî{ ¬â* ßoâÙäÒíä Xîäâ {SäIË XîôËä dH, ËÌ íÒò¶ oOÒäGè êVXâî {Sâ¬A ÌG
´äËâ dH* ßäHô Òd {Sâ¬-{ä½ ÌG ´äËä dH $ VAXîôA fdô ¬â* ßXîÌô ÌäÙfäd Gâ {SiG <Xîòä äV¿úâ
{Sâ¬ ßäHô V¿úâ {Sâ¬A Xîä ¢òä _Çh dH ? kV Vä]A Vâ êVA Xîä ê¸ô <Ùòä ä $
ôä¬ <ÒôdGA H ôgä, <Òôd<G H Okù ôä¬ $
ÙäÙõ <Òôdä Ìä{Æôä, BâVâ Xîô Oòä Xîä¬ $$ 148 $$
´Ì oOÒäGè Xâî {S<Ë o¢Ë Xîä <ÒGAË <Òôd ßG¼òoäÒ Vâ ß¼Ë:Xîôh ¬â* ßäòä, ËÌ BXî
BâVä <Ò<ú½ Xîäòù Xîô Oòä, ´äâ <XîVA ß¼ò Vâ däâGä ßV¶oÒ dA ä $ Òd ÌËä ôdâ dH*ôä¬
<ÒôdGA däâ Oòâ ßäHô <ÒôdGA ôä¬ ÌG Okù ßäùËè ôä¬ ßäHô <ÒôdA o¢Ë ¬â* ËäÙä¦Pò däâ Oòä $
<Òôd <Ìúäôä _â Oòä, ÙäÙõ d¬Xîäâ ßäk $
´d¤ ßO¬ ßOäâúô ôä¬ ä, Ëd¤ <Òôd <ÌGä Xîäâ ´äk $$ 149 $$
oOÒäGè Xâî <ÒGAË <Òôd Gâ d¬äôâ ß¼Ë:Xîôh ¬â* ßäXîô, d¬â* Vä¶VäuôXî oäâOäV<Óî Vâ
êl>äòä ßäHô ¬G Vâ ßO¬, kN¼jòäâ* Xâî ß<ÒÉò, ôä¬ Xâî ÒäíËÒ-íÒcî{ ¬â* ßoâÙ oäÒ Vâ Níô Xîô
<Ùòä dH $ êV ôä¬ Xâî íÒcî{ ¬â* <Òôd <ÌGä Xîäâkù oA {SÒâf GdA* Xîô VXîËä $ ßË: <Òôd Gâ d¬äôä
Ìªä ê{Xîäô <Xîòä dH $
<Òôd Ìä{Æôä ßäk Xîô, VäâÒË ÓäÒâ ÁÒ $
ÙäÙõ ß¶O _Oäk Xîô, _â {d¤ÆúäÒâ {AÒ $$ 150 $$
oOÒäGè Xîä <ÒGAË <Òôd oÓî Xâî tÙò ¬â* ßäXîô, oäâOäV<Óî cî{ <Gjä Vâ êVXâî ß¼Ë:Xîôh
Xîäâ ÓäËä dH ßäHô ß{Gâ íÒcî{ Xâî Vä _OäXîô ßäùËè <ÒôdA ÌGäXîô, Vä¶VäuôXî oäÒGäßäâ* Vâ
F¶îúâ êl>ä _âËä dH ßäHô oOÒËè-íÒcî{ ¬â* {d¤Æúä ÙâËä dH $ oÓî ßäHô oOÒäGè Xîäâ BXî Xîô ÙâËä dH $
<Òôdä ¬âôä ¬AË dH, <Òôdä ÒHôA Gä¶<d* $
<Òôdä Xîäâ ÒHôA XîdH, Väâ ÙäÙõ <XîV ¬ä¶<d* $$ 151 $$
òx<{ <Òôd f½Æ Xâî V¬äG áò<Ë XîôËä dH <Xî¼ËÆ ÒäíËÒ ¬â* f½Æ GdA* dH, {S¦òÆË d¬äôä Ëäâ
V¿úä <¬½ dH $ ¢òäâ*<Xî êVVâ däâGâ Òä_â Xîbµ> Xîä óî_ ß]¶«>äG¼Ù cî{ {ô¬ä¦¬ä Xî[ {SäNIË dH $ ´äâ
<Òôd Xîäâ f½Æ XîdËä dH, G ´äGâ Òd áò<Óî <XîV Ní<Ë ¬â* dH ? ßäùËè oOÒÙè oÓî G däâXîô
Vä¶VäuôXî {SähA dA däâ VXîËä dH $
ÙäÙõ kiXî ß_d Xî[ ´ä<Ë dH, kiXî ß_d Xîä ß¶O $
kiXî ßÁ_äd Ò´ÂÙ dH, kiXî ß_d Xîä ô¶O $$ 152 $$
{Sâ¬ dA kùiÒô Xî[ ´ä<Ë dH, {Sâ¬ dA êVâ <{Sò dH, {Sâ¬ dA êVXîä Ùâd dH ßäHô {Sâ¬ dA êVXîä ô¶O dH $
ßXîÌô ÌäÙfäd Gâ úäô {SiG <Xîòâ â 1 kùiÒô Xî[ ´ä<Ë ¢òä dH ? 2 êVXîäâ <{Sò ¢òä dH ? 3 êVXâî
fôAô Xîä ßäXîäô XHîVä dH ? 4 êVXîä ô¶O XHîVä dH ? ê¼dA* Xîä ê¸ô kV Vä]A Vâ <Ùòä ä $
VäTÆ-¬<d¬ä
ÙäÙõ {SAË¬ Xâî {O {ô<Vòâ, ¬Æe Ùâ]G Xîä úäÒ $
Ëdä¤ _â fAf GÒäkòâ, ´dä¤ Tôâ â {ä¤Ò $$ 153 $$
oOÒäGè ßäHô V¶Ëäâ* Xîä ´dä¶ úôh í{fù däâ, êV íäG Xî[ Ëä V¶Ëäâ* Xî[ ¬<d¬ä ÌËä ôdâ
dH*<Òôd ¨äôä <{SòË¬ {ô¬ä¦¬ä Xîäâ {SäIË däâGâ {ô <ÒôdA {ô¬ä¦¬äcî{ dA däâ ´äËâ dH* $ ßË: êG
<{SòË¬ cî{ V¶Ëäâ* Xâî úôh í{fù XîôGâ úä<dB $ ¬Æeâ oA BâVâ V¶Ëäâ* Xâî ÙfùG XîôGâ Xîä ê¦Väd ôdËä
dH $ ´dä¶ oA {SoÆ Gâ ßäHô V¶Ëäâ* Gâ ß{Gâ úôh ô]â â, Òdä¶ ¬íËXî GÒäXîô Òdä¶ Xî[ TÂ<_ <fô {ô
Täôh XîôGA úä<dB $ ÙäÙõÁ ¬däôä´ ´Ì ËXî ßd¬ÙäÌäÙ ¬â* ôdâ ËÌ ËXî {S<Ë<ÙG Xîä¶Xîuôòä
Ëä_äÌ {ô ´dä¶ êGXîäâ ÒÈ¾ cî{ ¬â* oOÒäGè Xîä ÙfùG dØßä ä, êV oÂ<¬ Xîäâ {Shä¬ XîôGâ ´äËâ
â ßäHô òd Vä]A Ìäâ_ä XîôËâ â $
<Òôd-{<ËÒSË
Ìäµ> <Òôd Xî[ Väâ<T Xîô, {¶ {Sâ¬ Xîä _âdØ $
_H Xâî ¬äôO ´äkòâ, ÙõVô {ä¤Ò G ÙâdØ $$ 154 $$
154-155 ¬â* ´HVâ {<ËÒSËä BXî {<Ë {ôäòh däâXîô ôdËA dH, ÒHVâ dA BXî <Òôd-VäTGä
Xîä ÒSË _âGâ Xî[ {Sâôhä Xîô ôdâ dH*<Òôd Xî[ {SäNIË Xîä VäTG ]äâ´ XîôXâî {Sâ¬ Xîä {¶ {Xîªäâ
ßäHô <ú¸-ÒÈ<¸ Xîäâ oOÒËè-íÒcî{ ¬â* _AG XîôXâî oOÒËè ¬â* dA {SÒâf Xîôäâ $ kV <Òôd cî{
oOÒËè-{SäNIË Xâî VäTG Vâ uo¼G GäGä VXîä¬ VäTGäâ* ¬â* ¬Ë {ªäâ $
<Òôdä ÌâOä o<Óî Vd´ ¬â*, ßäOâ {Av>â ´äk $
äâªâ ¬ä¶dA¶ ÌdØË dH, ÙäÙõ ôdØ ÁòäH _äk $$ 155 $$
ËAÒS <Òôd fAøS dA oOÒäGè Vâ <¬_ä ÙâËä dH ßäHô GÒTä<Ù o<Óî Xâî VäTXî ß{GA
VäTGäGÆVäô ßäOâ {Av>â Vd´äÒíä ¬â* ´äXîô oOÒäGè Vâ <¬_Ëâ dH* $ <Òôd äâªâ V¬ò ¬â* dA
ÌdØË _äo {d¤ÆúäËä dH $ ßË: <Òôd ¨äôä dA ß{GA ÒÈ<¸ VÙä oOÒäGè ¬â* _Oäòâ ôdäâ $
<Òôd-Ìäh $
<Òôdä ÌâOä _â <¬_â, Ëä_ä-Ìâ_A {Aô $
ÙäÙõ ¬G øäk_ oòä, Vä_H VXî_ fôAô $$ 156 $$
<Òôd-Ìäh Xî[ <ÒfâÉËä Xîd ôdâ dH*´Ì ËAÒS <Òôd-Ìäh _OËä dH, ËÌ ß¦ò¼Ë
áòäXÆî_Ëä-{SÙ {Aªä Xâî V<dË ¬G øäò_ däâ ´äËä dH $ Òd ÒâÙGä Väôâ fôAô Xîäâ áò<Ë XîôËA
dH $ BâVä <Òôd fAøS dA Vä¶VäuôXî oäâOäV<Óî Vâ F¶îúä êl>äËä dH ßäHô ß{Gâ Vä _âXîô oOÒäGè
Vâ <¬_ä ÙâËä dH $
<Òôd-<ÒGËA
ßä·ä ß{ô¶{äô Xî[, Ì<V ßPÌô oôËäô $
dôâ {µ>PÌô {duô Xîô, TôËA Xîôâ <V*Oäô $$ 157 $$
157-159 ¬â* <Òôd {ÂÒùXî <ÒGò Xîô ôdâ dH*dâ ß{ô¶{äô, <ÒiÒ-oËäùô, {ô¬ä¦¬ä ! ¬H*
ßä{Xî[ ßä·äGÆVäô, ßä{Xîäâ {SäIË XîôGâ Xâî <_B êxËè däâ ôdä dõ¶ $ ßä{ ¬âôâ tÙòäXîäf ¬â* <GÒäV
XîôXâî ß{GA XÈî{ä-ÒÈ<bµ> Xîôâ* $ <´VVâ ¬âôâ ß¼Ë#Xîôh Xî[ Täôhä f<Óî-TôhA, VÒù <dËH<ÉËä
cî{ dôâ ô¶O Vâ ô¶<´Ë, ßä{Xâî íÒcî{ V¶Ì¶TA <Òúäô-Òí½ Täôh XîôXâî ß{GA fäâoä ÌÑäòâOA $
ÒVÆTä1 VÌ óÂî_â óî_â, {È»ÒA ßG¼Ë ß{äô $
OOG O´ù ´_ _ oôH, ÙäÙõ ´H ´H Xîäô $$ 158 $$
êV Täôhä f<Óî cî{ {È»ÒA1 Xâî ßäaò ôdGâ Òä_â V¶{Âhù ÙHÒA V¶{Ùä Xâî OÆh cî{ ÒGí{<Ë
<ÒfâÉ cî{ Vâ óÂî_â* óî_â*OA, <óîô Ëäâ òd ¬âôA ÌÆ<¾ cî{ {È»ÒA ßG¼Ë {Sä<hòäâ* Xîäâ ß{äô VÆ]-{SÙ
ÌG ´äòâOA $ ßË: ßä{ ¬âôâ tÙòäXîäf ¬â*, íÒíÒcî{-øµ>ä Vâ {Sâ¬äo<Óî {SÙäG cî{ O´ùGä XîôËâ
dØòâ ·äG-´_ Vâ ¬âôâ ß¼Ë:Xîôh-í_ Xîäâ {uô{Âhù Xîô ÙA<´òâ $ BâVä XîôËâ dA ¬âôA ß·äG {ô
<Ò´ò däâXîô ´ò ´òXîäô cî{ ®Ò<G däâGâ _OâOA $
Xîä_ä ¬Æ¤d Xîô Xîä_ Xîä, Vä¶kù VÙä VÆXîä_ $
¬âø ËÆPdäôâ øô øhä¶, ÌôVdØ ÙAGÙòä_ $$ 159 $$
k<Ë <Òôd Xîä ß¶O V¬äIË: $$ 3 $$ Vä. 447 $
ÙAGÙòä_Æ íÒä<¬Gè ! ßä{Xâî íÒcî{ cî{ øô ¬â* f<Óî cî{ ¬âøäâ* Xî[ Xî¬A GdA* dH $ ßË:
ßä{ ·äG-´_ ÒÉäù ¨äôä ¬âôâ ß¼Ë:Xîôh {SÙâf Xâî Vä¶VäuôXî ËÈbhä-ÙØbXîä_ Xîäâ Gbµ> XîôXâî
ÌS@äG¼Ù-VÆXîä_ Xîô ÙA<´òâ $ ßä¤TA OSä¬ ¬â* ßXîä_ {A<ªË ´GËä Xâî <dËäù ÒÉäù XîôGâ Xâî
<_B k¼j Xîäâ 157-159 Vâ {SâuôË <Xîòä ä $ {SV¶O Xîä ð. VÆ. <V. Ë. 9/156 ¬â* Ùâ]äâ $
k¼j Xîäâ {SâuôË XîôGâ Xâî {Ç Xîä ßù kV {SXîäô dHdâ {Soäâ oËäù k¼j ! ËÆPdâ* ß{ô¶{äô
{ô¬ä¦¬ä Xî[ ßä·ä dHËÆ¬ Go¬¶«>_ ¬â* ÌVËâ dØB ÒÉäù ¨äôä {È»ÒA Xî[ {ä_Gä Xîôäâ $ <óîô oA
ßä{ ÒÉäù ¢òäâ* GdA* Xîô ôdâ dH* ? ßÌ ßä{ fAøS dA ÒÉäù Xîôâ*, <´VVâ òd TôhA ÒÈÇäÒ<_ cî{ dôä
Òí½ {dG Xîô VÆfäâ<oË däâOA $$ 157 $$ VoA ÒVÆTä Xâî ÒÈÇä<Ù óÂî_-óî_ Ùâ*Oâ, {È»ÒA ¬â* ß¼Gä<Ù
ßG¼Ë {Ùäù ê¦{¼G däâ*Oâ, êGVâ ß{äô {Sä<hòäâ* Xîäâ VÆ] <¬_âOä $ ßË: ßä{ Go-¬¶«>_ ¬â*
O´ùGä XîôËâ dØB ´_ Xâî ¨äôä {È»ÒA Xâî VôäâÒôä<Ù í_äâ* Xîäâ {uô{Âhù Xîô Ùâ*, <´VVâ {È»ÒA {ô
ßäG¶Ù däâ ´äò $$ 158 $$
ÙAGÙòä_Æ {È»ÒA{Ëâ ! ÒÉäù Xîôäâ, ¢òäâ*<Xî ËÆPdäôâ øô ¬â* ¬âøäâ* Xî[ Ëäâ Xî¬A dH GdA* <óîô
ÙØbXîä_ Xîäâ Gbµ> XîôXâî VÙä Xâî <_B VÆXîä_ ¢òäâ* GdA* XîôËâ ? ßä{Xîäâ fAøS ÒÉäù XîôGA úä<dB
$$ 159 $$ òd {Sâôhä {Âhù däâËâ dA k¼j Gâ ÒÉäù Xîô ÙA A $
k<Ë aA ÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXîä <Òôd Xîä ß¶O V¬äIË: $$3$$
ß {uôúò Xîä ß¶O 4
<Òôd Xî[ ß¼ËäÒíä ¬â* ®òâò Xîä VäÇä¦Xîäô däâËä dH $ ßË: ßÌ VäÇä¦Xîäô VPÌ¼TA
<Òúäô cî{ {uôúò Xîä ß¶O XîdGâ ¬â* {SÒÈ¸ dØòâ {S¬ ¬¶O_ Xîô ôdâ dH*
<´GXî[ XÈî{ä Vâ VäTXî <Òôd-áòä Vâ {äô däâXîô {ôÌS@ Xîäâ {SäIË däâËä dH, êG <Gô¶´G
ôä¬, VÙèOÆæ ßäHô VÌ V¶Ëäâ* Xîäâ d¬ ßGâXî {Shä¬ XîôËâ dH* $
ÙäÙõ <Gô¶Ëô <{Ò {äkòä, Ëd¤ {¶]A êG¬<G ´äk $
VIËäâ* ¬¶«>_ oâ<Ùòä1, ßbµ>H* ôgä V¬äk $$ 2 $$
2-17 ¬â* VäÇä¦Xîäô VPÌ¼TA ÒäËäù Xîd ôdâ dH*VäTG-{Çäâ* Òä_ä ÁÒä¦¬ä-{ÇA
V¬ä<T ¬â* ´äXîô <´V <G<ÒùXîÁ{ Ní<Ë ¬â* {ôÌS@ Xîäâ {SäIË XîôËä dH, êV {ôÌS@ Xîäâ d¬Gâ
ß¼Ëô-ô<dË (ÒÈKò¼Ëô Xâî áòÒTäG Vâ ô<dË) VÙä Xâî <_B {SäIË Xîô <_òä dH $ Òd {¶ú¬däoÂË,
ßd¶Xîäô ßäHô ¬äòä kG VIË ¬¶«>_äâ* ¬â* áòäIË däâXîô oA kGVâ ßäOâ ß{GA ¬<d¬ä cî{ ßbµ>¬
¬¶«>_ ¬â* ôdËä dH ßäùËè ¬ä<òXî {S{¶ú ¬â* ôdXîô oA êVVâ ß_O dA dH $ ß¼ò ßù-V¬ä<T ¬â*
´äXîô ÁÒä¦¬ä-{ÇA VIË TäËÆ Vâ ÌGâ dØòâ fôAô-¬¶«>_ Xî[ ßäV<Óî, íÒOäù<ÙXî Fî{ô Vâ VIË
_äâXîäâ* Xî[ oäâOäV<Óî ËäâªËä1 dH úäô ß¼Ë#Xîôh ßäHô ËAG OÆhäâ* Xî[ ¬òäùÙä Vâ ßäOâ ÌÑËä dH
VIË ß·äG oÂ<¬Xîä# ßäHô ¬Â_äTäôä<Ù VIË úXSîäâ* Xîäâ oâÙG XîôËä dH ËÌ ßbµ>¬ ÌS@ ¬â* ßoâÙ
däâËä dH $ êV ÌS@ Xîäâ d¬Gâ ßGä¦¬äXîäô ÒÈ<¸òäâ* Xâî ß¼Ëôäò Vâ ô<dË <Gô¶Ëô {SäIË Xîô <_òä dH $
ÙäÙõ <Gô¶Ëô <{Ò {äkòä, ´d¤ <GO¬1 G {d¤Æúâ ÒâÙ $
Ëâ´2 íÒcî{A <{Ò ÌVâ, Xîäâk <Òô_ä ´äGâ oâÙ3 $$ 3 $$
<´G ÌS@ Xâî ÒäíË<ÒXî íÒcî{ ËXî fÄÙ cî{ däâGâ Vâ ÒâÙ oA f<Óî ÒÈ<¸ ¨äôä GdA* {d¤Æú
VXîËä $ êV ÌS@ Xîäâ V¶fò-ô<dË1 VÙä Xâî <_B d¬Gâ {SäIË Xîô <_òä dH $ Òâ <G¦ò ·äG2 íÒcî{
<{SòË¬ VÌ ¬â* ÌVËâ dH* <Xî¼ËÆ êGXâî íÒcî{ ôdíò 3 Xîäâ Xîäâkù <Òô_ä ·äGA V¶Ë dA ´äGËä dH $
ÙäÙõ <Gô¶Ëô <{Ò {äkòä, ËAG _äâXî oô{Âô $
VÌ Vâ´äâ* Vä¶kù ÌVâ, _äâXî ÌËäÒâ* Ùõô $$ 4 $$
´äâ ËAG _äâXîäâ* ¬â* {uô{Âhù dH, V¶{Âhù {Sä<hòäâ* Xî[ tÙò-fÎòä {ô <íË dH, êVA {ôÌS@
Xîä ÒHXÆî°l>ä<Ù _äâXîäâ* ¬â* <GÒäV ÌËäXîô, ß·äGA {SähA êVâ Ùõô ÌËäËâ dH* $ áòä{Xî ÌS@ áòäIò
{Sä<hòäâ* Vâ Ùõô XHîVâ däâ VXîËä dH ? Òd Ëäâ <Gô¼Ëô VÌXîäâ <¬_ä dØßä dA dH $ ß·äG Xâî Xîäôh
GdA* oäVËä $
ÙäÙõ <Gô¶Ëô <{Ò {äkòä, ´d¤ ßäG¼Ù Ìäôd ¬äV $
d¶V VäH* {ô¬ d¶V ]â_â, Ëd¤ VâÒXî íÒä¬A {äV $$ 5 $$
<´V Vd´äÒíä ¬â* Ìäôd-¬äV dA ßäG¼Ù ôdËä dH, êVA ¬â* ´äXîô d¬Gâ <{SòË¬ ÌS@ Xîäâ
{uôúò Xîä ß¶O 4 89
ß]¶«> cî{ Vâ {SäIË <Xîòä dH $ kV {ôäo<Óî Xî[ ßÒíä ¬â* ÌS@ cî{ d¶V Vâ ·äGA V¶Ë cî{ {ô¬ d¶V,
ß]¶«>äG¼Ù Xîä ßGÆoÒ cî{ ]â_ ]â_Ëâ dH*, <óîô oA òdä¶ VâÒXî íÒä¬A Vâ Ùõô GdA* ôdËä, ßoâÙ
cî{ V¬A{Ëä ¬â* dA ôdËä dH $ ]â_Gä<Ù oâÙ {SËA<Ë ¬ä½ dA oäVËâ dH* $
ÙäÙõ ô¤O oô ]â_Â¶ {AÒ VäH*, Ëd¤ Ìä´â ÒâhÆ ôVä_ $
ßXî_ {äµ> {ô ÌHl>ä íÒä¬A, {Sâ¬ <{_äÒâ _ä_ $$ 6 $$
6-9 ¬â* ß{GA {ôäo<Óî Xâî ßäG¼Ù Xîä <ÒfâÉ {uôúò Ùâ ôdâ dH*ÌS@ô¼TS ¬â* {Säh ´äGâ {ô
GäÙ Xî[ <Gb{<¸ Gä¬Xî úËÆäùÒíä ¬â* ´dä¶ ôVA_A Ò¶fA-®Ò<G VÆGäkù {ªËA dH, Òdä¶ dA d¬ <ú¸
ÒÈ<¸-<{úXîäôA ¬â* {ô¬ {Sâ¬-ô¶O oôXîô {ôÌS@ Vâ ÌS@äG¼Ù ]â_ ]â_Ëâ dH* $ d¬äôâ íÒä¬A {ôÌS@
ôäO ¨âÉä<Ù Xî_äßäâ* Vâ ô<dË d¬äôâ tÙò-Tä¬ Xâî ßbµ>Ù_-Xî¬_-<V*däVG {ô <Òôä´Ëâ dH* ßäHô
Òâ d¬äôâ {ô¬<{Sò {SoÆ d¬â* {Sâ¬-ôV <{_äËâ dH* ßäùËè d¬Vâ {Sâ¬ XîôËâ dH* $
ÙäÙõ ô¤O oô ]â_Â¶ {AÒ VäH*, VâËA ÙAG Ùòä_ $
<Gf ÒäVô G<d* Ëd¤ ÌVâ, ¬äGVôäâÒô {ä_ $$ 7 $$
fÆ¾ ¬G-¬äGVôäâÒô Xâî NíôËä-Ìä¤T {ô ßäùËè ¬G Xî[ fÆ¾ ßäHô NíôäÒíä ¬â*, ´dä¶
ß·äG-ôä<½ ßäHô kN¼jò ·äG-<ÙG GdA* ôdËä, Òdä¶ dA ÙAG-Ùòä_Æ {ô¬ä¦¬ä Xâî Vä d¬ ÌÆ<¾-
ÒÈ<¸-<{úXîäôA ¬â* ÌS@oäÒGä-ô¶O oôXâî ÌS@äG¼Ù óîäOäâ¦VÒ Xîä ]â_ ]â_ ôdâ dH* $
ÙäÙõ ô¤O oô ]â_Â¶ {AÒ VäH*, Ëd¤ XîÌdØ¶ G däâk <ÒòäâO $
ßä<Ù {ÆæÉ ß¶Ëuô <¬Áòä, XÆîv> {ÂôÌ_â V¶òäâO $$ 8 $$
d¬äôâ {ÂÒùXîä_ ¬â* Xîôâ dØòâ XÆîv> VäTG cî{ Xî¬ù-óî_ Xîä {SäNIË cî{ V¶òäâO däâËâ dA ßä<Ù
{ÆæÉ {ô¬ä¦¬ä, d¬äôâ fôAô Xâî oAËô tÙò {SÙâf ¬â* dA {SäIË dØòâ dH* $ ßbµ>-Ù_-Xî¬_ {ô <Gô¶Ëô
oäV ôdâ dH*, XîoA oA êGXîä ß¼ËTäùG cî{ <ÒòäâO GdA* däâËä $ Òdä¶ dA d¬ ÌÆ<¾-ÒÈ<¸-<{úXîäôA
¬â* ÌS@-<Òúäô-ô¶O oôXîô ÌS@äG¼Ù-óîäOäâ¦VÒ-]â_ ]â_ ôdâ dH* $
ÙäÙõ ô¤O oô ]â_Â¶ {AÒ VäH*, Ëd¤ Ìäôd ¬äV ÒV¶Ë $
VâÒXî VÙä ßG¶Ù dH, ´ÆO ´ÆO Ùâ]Â¶ X¶îË $$ 9 $$
<´V {ôäo<Óî Xî[ ßÒíä ¬â* d¬ ÌÆ<¾ ÒÈ<¸ ¬â* ß]¶«> ÌS@äXîäô cî{ ô¶O oô Xîô, ßoâÙ
oäÒGä cî{ {Sâ¬äâ¦VÒ Xîä ]â_ ]â_Ëâ dH*, êV¬â* V¶VäôA {Sä<hòäâ* Xâî Ùäâ ¬äV Xî[ ÒV¶Ë qîËÆ ´HVä
óîäOäâ¦VÒ GdA* däâËä <Xî¼ËÆ Ìäôd ¬äV dA ÒV¶Ë qîËÆ ´HVä ß]¶«> {Sâ¬äâ¦VÒ däâËä ôdËä dH ßäHô d¬
oÓî ´G Òdä¶ <Gô¶Ëô ß{Gâ íÒä¬A {ôÌS@ Xîä VäÇä¦Xîäô XîôËâ dØòâ VÙä ß]¶«> ÌS@äG¼Ù ¬â* dA
<G¬yG ôdËâ dH* $
ÙäÙõ Xîäòä ß¶Ëuô {äkòä, <½XÆîµ>A Xâîôâ ËAô $
Vd´H* ßä{ _]äkòä, áòäIòä VXî_ fôAô $$ 10$$
10-13 ¬â* fôAô Xâî oAËô oOÒÙè ê{_NÄT Xâî íäG ßäHô oOÒäGè Xîä íÒcî{ ÌËä ôdâ
dH*d¬Gâ VäTGä ¨äôä {S¬ fôAô Xâî oAËô <½XÆîµ>A Xâî Ëµ> {ô (1 ¬G {ÒG ÌÆ<¾ ÒÈ<¸ Xî[
BXîäOSËä {ô, 2 ´äOSËä<Ù ËAG ßÒíä Vâ ßäOâ ËÆôAòäÒíä ¬â*, 3 ËAG OÆhäâ* Vâ {ôâ <GOÆùh Ní<Ë
¬â*, 4 ßä·ä úXSî Xâî Fî{ô, 5 ·äG o<Óî ÒHôäyò Xî[ {ÂhäùÒíä ¬â*, 6 íÂ_ VÂ¯¬ Xîäôh fôAô Vâ
{ôâ, 7 Täôhä ®òäG V<ÒXîÁ{ V¬ä<T Vâ {ôâ 8 ·äG Xî[ ËAG oÂ<¬Xîäßäâ* Vâ ßäOâ úËÆù oÂ<¬Xîä
¬â*, 9 aÒh ¬GG <G<Ù®òäVG Xî[ {uô{äXîäÒíä ¬â*) {ôÌS@ Xîäâ {SäIË <Xîòä dH $ {iúäËè êV
<½XÆîµ>A Xâî¼j Vâ íÒäoä<ÒXî dA d¬â* V¶{Âhù fôAô ¬â* áòä{Xî cî{ oäVGâ _Oâ â $
ÙäÙõ Xîäòä ß¶Ëuô {äkòä, <Gô¼Ëô <GôTäô $
Vd´H* ßä{ _]äkòä, BâVä V¬ù Väô $$ 11 $$
d¬Gâ ´äâ ÌS@ fôAô Xâî oAËô {SäIË <Xîòä dH, Òd VÙä BXî ôV, V¶{Âhù ¬ä<òXî ßäTäôäâ* Vâ
ô<dË ¬äòä ßäHô ¬äòäXÈîË ß<]_ {S{¶ú Xîä ßäTäô, k¿v>ä ¬ä½ Vâ ÓËè Xîä VÈ´G, {ä_G, _ò
XîôGâ Xî[ Vä¬»òù V¶{¼G ßäHô V¶Väô Xîä Väô ËKÒ dH $ d¬äôA ß¼Ë: VäTGä Xî[ {uô{äXîäÒíä ¬â*
d¬â* ßGäòäV dA ÌS@ Xîä BâVä VäÇä¦Xîäô dØßä dH $
ÙäÙõ Xîäòä ß¶Ëuô {äkòä, ßGdÙ ÒâhÆ Ì´äk $
Vd´H* ßä{ _]äkòä, fÂ¼ò ¬¶«>_ ¬â* ´äk $$ 12 $$
fôAô Xâî oAËô ÌS@ô¼TS ¬â* {Säh ´äGâ {ô ßGädË ®Ò<G cî{ Ò¶fA Ì´ËA dH, êVâ Ì´äXîô
ßäùËè GäÙäGÆV¶TäG Xîä VäTG {Âhù XîôXâî, fÂ¼ò úXSî ¬â* {d¤ÆúXîô <G<ÒùXîÁ{ Vd´äÒíä ¨äôä
d¬Gâ {ôÌS@ Xîäâ {SäIË <Xîòä dH ßäHô {SäIË XîôËâ dA Òd ß{Gä <G´íÒcî{ däâXîô oäVGâ _Oä dH $
ÙäÙõ Xîäòä ß¶Ëuô {äkòä, VÌ ÙâÒG Xîä ÙâÒ $
Vd´H* ßä{ _]äkòä, BâVä ß_] ßoâÒ $$ 13 $$
´äâ ÌS@ä<Ù V¶{Âhù ÙâÒËäßäâ* Xîä ê{äíò ÙâÒ dH, ¬G kN¼jòäâ* Xâî ·äG Vâ {ôâ ßäHô íÒò¶ {SXîäf
íÒcî{ dH $ <´VXîä ÒäíË<ÒXî íÒcî{ BâVä ôdíò¬ò dH, ´äâ fÄÙ Xî[ fN¢Ë-ÒÈ<¸ Vâ Ëäâ V¬e ¬â*
GdA* ßäËä $ êVâ d¬Gâ <G<ÒùXîÁ{äÒíä ¨äôä fôAô Xâî oAËô dA {SäIË <Xîòä dH $ êVXî[ {SäNIË däâGâ
{ô Òd ß{Gâ ßä{ VÌ <ÒiÒ ¬â* <G´ íÒcî{ däâXîô oäVGâ _Oä dH $
ÙäÙõ o¤Òô Xî¬_ ôV Ìâ<Tòä, VÆ] VôÒô ôV {AÒ $
Ëd¤ d¶ V ä ¬äâ Ë A úÆ G â * , <{Ò Ùâ ] â VÆ ] ÁÒ $$ 14 $$
14-17 ¬â* {ôÌS@ {SäNIË Vâ däâGâ Òä_ä _äo ÌËä ôdâ dH*´HVâ oS¬ô Xî¬_ Xî[ ÒäV-ôV
Vâ <Ò¾ däâXîô êVXîä {äG XîôËä dH, ÒHVâ dA VäTG VP{¼G d¬äôä ¬G ßbµ>Ù_-Xî¬_ ¬â* {S<Òbµ>
däâXîô {ôÌS@ cî{ VÆ]-VôäâÒô Xîä <ú¼ËGäG¼Ù cî{ ôV {äG XîôËä dH ßäHô ´HVâ ¬äGVôäâÒô Xîäâ
Ùâ]Xîô d¶V {SV¼G däâËâ dH* Ëä ¬äâËA úÆGXîô ËÈIË däâËâ dH*, ÒHVâ dA ßbµ>Ù_-Xî¬_ ¬â* {ôÌS@ Xîä
VäÇä¦Xîäô XîôXâî d¬ ßäGN¼ÙË däâËâ dH* ßäHô ßoâÙ oäÒGä cî{ ¬äâËA úÆGXîô {ô¬ ËÈNIË Xîäâ {SäIË
dØòâ dH* $
ÙäÙõ o¤Òô Xî¬_ ôV Ìâ<Tòä, Odâ úôh Xîô dâË $
<{ÒÁ {ôVË dA oòä, ôäâ¬ ôäâ¬ VÌ iÒâË $$ 15 $$
´Ì d¬äôâ ¬G-oS¬ô Gâ ÌS@-ôV Xî[ {SäNIË Xâî <_B X¶îl>í <ÒfÆ¾ úXSî-Xî¬_ Xîäâ oâÙG
<Xîòä ËÌ VíGâd {ôÌS@ Xâî íÒcî{-úôh OSdh <Xîòâ ßäHô êG {SoÆ Xâî úôh í{fù XîôËâ dA
êVXî[ ÒÈ<¸òä¶ cî{ V¶{Âhù ôäâ¬ Òä fôAô Xâî kN¼jòä<Ù VÌ ßÒòÒ ôäâ¬-ôäâ¬ fÆ¾ däâ Oòâ $ òd d¬â*
ßGÆoÂË dH $
ÙäÙõ o¤Òô Xî¬_ ôV Ìâ<Tòä, ßGË G oô¬â ´äk $
Ëdä¤ ÒäV <Ò_NPÌòä, ¬OG oòä ôV ]äk $$ 16 $$
´Ì ¬G-oS¬ô Gâ ÌS@-ôV ¬â* ßGÆôÓî däâ ßä·äúXSî-Xî¬_ Xîäâ oâÙG <Xîòä ËÌ ÌS@
<ú¼ËGäG¼Ù-ôV {äG XîôGâ _Oä ßäHô êVXâî ßäíÒäÙG ¬â* kËGä <G¬yG däâ Oòä <Xî ß¼ò íäG
¬â* ´äXîô oS¬h XîôGä v>äâª <Ùòä dH Ëä Òdä¶ ßä·äúXSî ¬â* dA ô¬ Oòä dH $
ÙäÙõ o¤Òô Xî¬_ ôV Ìâ<Tòä, OdA ´äâ <{Ò Xî[ ßäâµ> $
Ëdä <Ù_ o¤Òôä ôdH, XîäHG Xîôâ <fô úäâµ> $$ 17 $$
ßÌ ¬G-oS¬ô ÌS@-ôV ¬â* ßäVÓî däâ fÂ¼ò úXSî-Xî¬_ Xîäâ oâÙG XîôXâî ÌS@ <ú¼ËGäG¼Ù-
ôV {äG XîôËâ dØòâ {ôÌS@ Xâî dA ßäaò ôdGâ _Oä dH ßäHô {ô¬ <GoùòäÒíä Xîäâ {SäIË däâ Oòä dH $
¢òäâ*<Xî ´Ì ¬G-oS¬ô <G<ÒùXîÁ{ V¬ä<T ßÒíä ¬â* ôdËä dH, ËÌ Òdä¤ Xîä_, Xî¬äù<Ù <XîVA Xîä
oA Ìäh êV {ô ßäøäË GdA* Xîô VXîËä, òd <Gò¬ dH $ V¬ä<T ]Æ_Gâ {ô dA Xîä_ä<Ù Xâî Ìäh
_OËâ dH* $
{uôúò-<´·äVÆ-ê{Ùâf $
ÙäÙõ ]äâ´ Ëdä¶ <{Ò {äkòâ, fÄÙ Fî{Gâ1 {äV $
Ëdä¤ BXî BXîä¼Ë dH, Ëdä¤ Jòäâ<Ë {ôXîäV $$ 18 $$
18-25 ¬â* <´·äVÆ ´Gäâ* Xîäâ {ôÌS@ Xâî VäÇä¦Xîäô Xîä dâËÆ ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*-¬Â_ íäG
¬â* NíË ÌS@-OS¶< Xîä o_A-oä¤<Ë oâÙG däâGâ {ô tÙò íäG ¬â* NíË ßGädË-úXSî ¬â* fÄÙ
Xî[ ê¦{<¸1 däâËA dH $ êVA Xâî V¬A{ ßbµ>Ù_ Xî¬_ {ô {ôÌS@ Xî[ ®òäG ¨äôä ]äâ´ Xîôäâ $ ®òäG
¨äôä ]äâ´ XîôGâ Xâî <_B ßbµ>Ù>_-Xî¬_ dA BXî¬ä½ BXîä¼Ë íäG dH $ VÒù {S¬ ßbµ>Ù_
Xî¬_ {ô dA <G¦ò ·äG íÒcî{ ÌS@-{SXîäf Xî[ ßGÆoÂ<Ë däâËA dH ßäHô Òdä¶ dA VPòXèî {SXîäô
ÌS@ Xîä VäÇä¦Xîäô däâËä dH $
ÙäÙõ ]äâ´ Ëdä¤ <{Ò {äkòâ, ´d¤ ú¶Ù G FîOâ VÂô $
<Gô¼Ëô <GTäùô dH, Ëâ´ ôgä oô{Âô $$ 19 $$
<´V ßä·ä úXSî ¬â* Òä¬ Gä<VXîä Vâ ÌdGâ Òä_A k«>ä GäªA-ú¼j, Ù<Çh Gä<VXîä Vâ ÌdGâ
Òä_A <{*O_ä GäªA-VÂòù êÙò GdA* däâËâ, Òâ ÙäâGäâ* VÆÉÆPGä GäªA-ßNyG ¬â* _ò däâ ´äËâ dH* $ Òdä¶ dA
®òäG ¨äôä ]äâ´Gâ {ô VÙä BXîôV, ¬ä<òXî ßäTäôäâ* Vâ ô<dË, VÒù½ {uô{Âhù, <G¦ò ·äG-íÒcî{
{ôÌS@ Xî[ {SäNIË däâËA dH $
ÙäÙõ ]äâ´ Ëdä¤ <{Ò {äkòâ, ´d¤ <ÌG <´ä OÆh Oäk $
Ëd¤ ßä<Ù {ÆæÉ ß_â] dH, Vd´H* ôgä V¬äk $$ 20 $$
<´V ¬G Xî[ NíôäÒíä ¬â* <´ä Xâî <ÌGä dA ¬G Vâ oOÒäGè Xâî Ùòä_ÆËä ßä<Ù OÆhäâ* Xîä
OäG <Xîòä ´äËä dH, Òdä¶ dA ÌÆ<¾-ÒÈ<¸ Xâî ¨äôä ÌS@ <Òúäô cî{ ]äâ´ XîôGâ Vâ _â]-Ì¾ GdA* däâGâ
Òä_â, ¬G k<¼jòäâ* Xâî ß<ÒÉò ßäHô íÒäoä<ÒXî cî{ Vâ V¶{Âhù <ÒiÒ ¬â* V¬äòâ dØòâ ßä<Ù {ÆæÉ
{ô¬ä¦¬ä {SäIË däâËâ dH* $
ÙäÙõ ]äâ´ Ëdä¤ <{Ò {äkòâ, ´d¤ ß´ôä ß¬ô ê¬¶O $
´ôä ¬ôh oäH1 oä´VA, ôä]â ß{Gâ V¶ O $$ 21 $$
ÌS@-<Òúäô XîôGâ {ô ´dä¤ Vâ ß´ô ß¬ô ßä¦¬äG¼Ù Xî[ _dô êl>ËA dH êV tÙò Ùâf ¬â*
dA ßoâÙ-<Òúäô ¨äôä ]äâ´äâ ßoâÙ <Òúäô Xî[ {uô{äXîäÒíä ¬â* Òdä¶ {ô dA {ôÌS@ Xî[ {SäNIË
däâËA dH, <óîô ßä¦¬ä Xîäâ ÌS@ ß{Gâ Vä VÙä ßoâÙ oäÒ Vâ ô]Ëä dH $ òd BXîËä däâGâ {ô ßäOâ
´¼¬-´ôä ¬È¦òÆ cî{ V¶Väô1 Xîä VÒùä ßoäÒ däâ ´äËä dH $
ÙäÙÂ Oä<óî_ v>äâ1 ÒËH*2, ¬¶eâ ôÄÌ3 <Gdäô $
¬¶eâkù 4 <{Ò {äh5 ´äâ, ¬¶eâkù VÆ <Òúäô $$ 22 $$
dâ {SähA ! oOÒäGè Vâ <Ò¬Æ] ßVäÒTäG däâXîô Vä¶VäuôXî oäâO-VÆ]äâ* Xâî <_B ËÂ ¢òäâ1*
<óîôËä2 dH ? òâ Ëäâ ß<G¦ò däâGâ Vâ ß¼Ë ¬â* ÙØ:] {SÙ dA dH* $ ´äâ oAËô4 <G¦ò VÆ] íÒcî{ ß{Gä5
<{SòË¬ ÌS@3 dH, êVXîäâ VÆ<Òúäô ¨äôä oAËô dA Ùâ] $
ÙäÙõ Oä<óî_ v>äâ ÒËH*, ßädâ ¬¶<e ß_äd $
<{ôA1 {äh2 ´äâ {äh VH*, _dH Voäâk3 VäÒ4 $$ 23 $$
ËÂ ËAäù<ÙXî Xî[ óî_ íËÆ<Ë ¬â* ßäVÓî däâ, ßúâË dØßä, ßä¶Ëô VäTGäâ* Xîäâ ¦òäO Xîô
oOÒäGè Xâî <_B ËAäù<Ù ¬â* ¢òäâ* <óîôËä dH ? ´äâ ß{Gä2 <{SòË¬1 {ô¬âiÒô dH Òd Ëäâ ß{Gâ ßä¦¬-
íÒcî{ Xâî ÌäâT Vâ dA {SäIË däâËä dH* ßäHô Òd {SoÆ oAËô dA dH $ ´äâ ßä¦¬-·äG ¨äôä ÌS@-VäÇä¦Xîäô
Xîä ò¦G XîôËä dH, ÒdA ÌS@ä¦¬ä Xâî ßoâÙ cî{ V¶{ÂhäùG¼Ù3 Xîä ßäíÒäÙG4 {SäIË XîôËä dH $
ÙäÙõ Oä<óî_ v>äâ ÒËH*, ßädâ ¬¶<e ¬ÆXîä¬ $
ÙôOd2 ¬â* ÙAÒäG1 ËË, {Vâ3 G ÌHl>äâ {äh $$ 24 $$
ËÂ {ô¬ä¦¬ä Xâî <ÒòäâO ´¼ò ÙØ:] Vâ ßúâË dØßä ¢òäâ* <óîôËä dH ? êVXî[ {SäNIË Xîä íäG
Ëäâ Ëâôâ oAËô dA dH $ Òd V¶Väô Xîä Väô íÒcî{ íÒò¶ {SXîäf ¬däGè1 {SoÆ Ëâôâ ß¼Ë:Xîôh2 ¬â* dA dH $
ßË: ß{Gâ {äV dA ÌHl>ä dH, <óîô oA ß{Gâ ßä¦¬-íÒcî{ ÌS@ Xîäâ Ùâ]Ëä3 ¢òäâ* GdA* ?
ÙäÙõ Oä<óî_ v>äâ ÒËH*, ß¶Ùô {AôA1 {VÆ2 $
Ë]Ë ôÌähA3 ÌAú ¬â*, {âôâ4 <Ë¼dA5 ÒVÆ6 $$ 25 $$
ËÂ ß{GA Ì<d¬Æù]Ëä cî{ ßúâËËä Vâ V¶Väô ¬â* ¢òäâ* oµ>XîËä dH ? <G<Ù®òäVG Xâî ¨äôä
<GÁ ß¼Ë:Xîôh ¬â* dA ß{Gâ {ô¬<{Sò1 {ô¬ä¦¬ä Xîäâ Ùâ]2, êV {ô¬âiÒô3 Xîä <V*däVG Ëâôâ
fôAô Xâî oAËô Ëâôä tÙò íäG dA dH $ ËÂ oA ê¼dA*5 {ôÌS@ Xâî íÒcî{ cî{ {Ù4 ¬â* BXî däâXîô Xâî
<GÒäV6 Xîô $
{uôúò
duô <ú¼Ëä¬<h <ú¼ËËä¶, <ú¼Ëä <úË Xî[ ´äk $
<ú¼Ëä¬<h <úË ¬â* <¬Áòä, Ëd¤ ÙäÙõ ôgä _Æoäk $$ 26 $$
26-28 ¬â* VäÇä¦Xîäô VPÌ¼TA <Òúäô Xîô ôdâ dH*k¿v>ä {Â<Ëù XîôGâ Òä_â duô-<ú¼Ëä¬<h
Xîä <Gô¶Ëô í¬ôh XîôGâ Vâ <ú¸ Xî[ Vä¶VäuôXî <ú¼ËäB¤ Gbµ> däâ ´äËA dH* $ êG <ú¼Ëä¬<h cî{ duô
Xîä VäÇä¦Xîäô d¬â* ß{Gâ tÙò ¬â* dA dØßä dH $ ßÌ d¬äôä ¬G <Gô¶Ëô êVA ¬â* _Oä ôdËä dH $
ß{Gâ GHGd¤Æ ßä{ Xîäâ, ´Ì ßäË¬ Ùâ]â $
Ëd¤ ÙäÙõ {ô¬äË¬ä, ËädA Xîäâ {â ] â $$ 27 $$
ÁÒä¦¬ä ´Ì <G´ ·äG-Gâ½äâ* Vâ ß{Gâ ÒäíË<ÒXî íÒcî{ Xîä VäÇä¦Xîäô XîôËä dH, ËÌ
{ô¬ä¦¬ä Xîä oA VäÇä¦Xîäô XîôËä dH $ ßä¦¬ä Xâî ÒäíËÒ íÒcî{ Vâ {ô¬ä¦¬ä <o¼G GdA* dH $ ßË:
tÙòí ßä¦¬ÙfùG dA {ô¬ä¦¬ÙfùG dH $
ÙäÙõ <ÌG ôVGä ´d¤ Ìäâ<_òâ, Ëd¤ ß¶Ëôòä¬A ßä{ $
<ÌG aÒhd¤Æ Vä¶kù VÆGâ, ´â XÆîv> Xî[´â ´ä{ $$ 28 $$
<´V ßGädË úXSî ¬â* <´ä-¬Â_ä<Ù íäG ßäHô ÒäòÆ Xâî ßäøäË <ÌGä V¶XîÁ{ cî{ Vâ
Ìäâ_ä ´äËä dH, Òdä¶ dA íÒò¶ {ô¬ä¦¬ä ß¼Ëòäù¬A cî{ Vâ NíË dH ßäHô VäTXî ´G ´äâ oA XÆîv>
´ä{ä<Ù VäTG XîôËâ dH*, êG VÌ Xîäâ oOÒäGè aÒhä<Ù kN¼jòäâ* Xâî <ÌGä oA VÆGËä Ùâ]Ëä ôdËä
dH $
{uôúò <´·äVÆ ê{Ùâf
·äG _dô ´dä¶ ËH* êl>â, ÒähA Xîä {ôXîäV $
ßGÆoÒ ´d¤ ËH* Fî{´â, fÄÙH* <Xîòä <GÒäV $$ 29 $$
Väâ øô VÙä <Òúäô Xîä, Ëdä¤ <Gô¶´G ÒäV $
Ëd¤ ËÂ ÙäÙõ ]äâ´ _â, ÌS@ ÁÒ Xâî {äV $$ 30 $$
29-37 ¬â* VäÇä¦Xîäô Xâî k¿vÆ>Xî <´·äVÆ Xîäâ ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*´dä¶ Vâ ·äG Xî[ _dô
êl>Xîô ÒähA Xîä VÂ¯¬ cî{ {SXîµ> däâËä dH, ßä¦¬äGÆoÒ êÝÒ däâËä dH ßäHô ´dä¶ {ô {ShÒ cî{
fÄÙ ÌS@ Xîä <GÒäV dH $$ 29 $$ ÒdA tÙò <Gô¶Ëô ÌS@-<Òúäô Xîä íäG dH, Òdä¶ dA ¬äòä-ô<dË
{ôÌS@ Xîä <ÒfâÉ cî{ Vâ <GÒäV dH $ dâ <´·äVÆ ! Òdä¶ {ô dA <G<Ù®òäVG ¨äôä ]äâ´ XîôXâî ËÂ ÌS@
Xîäâ {SäIË Xîô _â, ÌS@ ÁÒ Xâî {äV dA dH $ ß¼ÒâÉh XîôGâ {ô ËÆeâ ÁÒ ÌS@ Xîä ßoâÙ cî{ Vâ
dA VäÇä¦Xîäô däâOä $$ 30 $$
´d¤ ËG ¬G Xîä ¬Â_ dH, ê{´H ôÒ1 ßäâ*Xîäô $
ßGdÙ Vâeä fÄÙ Xîä, ßäË¬ Xîôâ <Òúäô $$ 31 $$
oäÒ o<Óî _H Fî{´H, Väâ l>ädô <G´ Väô $
Ëd¤ ÙäÙõ <G<T {äkòâ, <Gô¼Ëô <GôTäô $$ 32 $$
´dä¶ íÂ_ fôAô ßäHô VÂ¯¬ fôAô Xîä ¬Â_ Xîäôh ß·äG dH, ´dä¶ L Xî[ ®Ò<G1 {SXîµ>
däâËA dH, ´äâ ßGädË fÄÙäâ* Xîä êÙèO¬ íäG dH, <´·äVÆ ´G ´dä¶ <Òúäô ¨äôä ßä¦¬ä Xâî
Vä¬ä¼ò cî{ Xîäâ ß·äG Xâî {SXîäfXî cî{ Vâ Ùâ]Ëâ dH* $$ 31 $$ ´dä¤ Vâ oäÒ ßäùËè V¶{Âhù
<½{Æ<µ>òäâ* Xî[ ê¦{<¸ däâËA dH ßäHô _H ßäùËè V¶{Âhù <½{Æ<µ>òä¶ ´dä¶ _AG däâËA dH*, o<Óî ßäùËè
ßGÆôäO ÒÈ<¸ Xîä oA ´dä¶ Vâ VÂ¯¬ cî{ <GXî_Ëä dH, ÒdA ¬<h-{ÂôXî úXSî (Gä<o Xî¬_) <ÒiÒ
Xâî Väô íÒcî{ ß{Gâ ßä¦¬ä Xî[ ßGÆoÂ<Ë Xîä íäG dH $ êVA ¬â* V¶{Âhù ßäTäôäâ* Vâ ô<dË,
<GôäTäô, VÙä BXî ôV cî{, ßäHô V¶{Âhù V¶Väô {S_ò Xîä_ ¬â* <´V¬â* ß¼Ë<dùË cî{ Vâ ôdËä dH,
Òd {ô¬ä¦¬ä cî{ <G<T ßä¦¬cî{ Vâ {SäIË däâËA dH $$ 32 $$ <ÒfâÉ <ÒÒôh-VÆÉÆ<IË ßÒíä ¬â*
{ÆuôËËè Gä¬Xî Gä<ªòäâ* Xâî ´ä_ Gä<o íäG ¬â* dA ""XÆîv> GdA* ´äG VXîä'' BâVA ß·äG Xî[
{SËA<Ë däâËA dH $ Y>äkù ÒÉù ËXî Gä<o íäG {ô L Xîä ®òäG XîôGâ Vâ Òdä¶ dA ßäâ*Xîäô-®Ò<G {SXîµ>
däâËA dH ßäHô fä¶Ë-®Ò<G BXîä¼Ë íäG ¬â* ôä<½ Xâî V¬ò Gä<o íäG {ô øªA Xî[ ßäÒä´ Xâî
V¬äG VäTXî Xîäâ Xîµ>-Xîµ> cî{ Vâ VÆGäkù {ªËA dH $ ßGädË fÄÙ {SXîµ> cî{ Vâ Ëäâ ßGädË úXSî
¬â* dA VÆGäkù {ªËâ dH* <Xî¼ËÆ <GXî_Ëâ Gä<o íäG Vâ dA dH*, Gä<o dA êGXîä Vâeä (êÙèO¬ íäG)
dH $ ßä¦¬ä Xâî Vä¬ä¼ò cî{ Xîä ßGÆoÒ VÆÉÆ<IË ¬â* ""VÆ] Vâ Väâòä'' Xâî cî{ ¬â* Gä<o-Xî¬_ ¬â*
dA däâËä dH $ VÆÉÆNIË V¬äIË däâGâ {ô dA Gä<o-Xî¬_ Vâ <½{Æµ>A cî{ oäÒ áòÓî däâËâ dH* ßäHô
VÆÉÆ<IË Xâî ßäô¶o ¬â* Gä<o-Xî¬_ ¬â* dA _ò däâËâ dH* $ VÆÉÆNIË ¬â* o<Óî Xîä oA V¶íXîäô dA ôdËä dH
ßäHô VÆÉÆNIË V¬äNIË {ô dA o<Óî {SXîµ> cî{ Vâ oäVËA dH $
BXî l>äHô VÂeH VÙä, <GXîµ> <Gô¶Ëô l>ä¶Ò $
Ëdä¤ <Gô¶´G {Âuô _â, ß´ôäÒô <Ë<d* Gä¶Ò $$ 33 $$
ÙâÒËäßäâ* Vâ oA ß<Ë aâbl> däâGâ Xâî Xîäôh êG {ô¬ä¦¬ä Xîä Gä¬ ß´ôäÒô dH $ êGXîä
<ÒfâÉ cî{ Vâ <Gô¶Ëô <GÒäV íäG ßGädË úXSî Xâî V¬A{ ßbµ>Ù_ Xî¬_ dH $ ®òäGäÒíä ¬â*
VÙä BXî¬ä½ ßbµ>Ù_ Xî¬_ {ô dA êGXîä VäÇä¦Xîäô däâËä dH $ Òdä¶ dA ß{GA ß¼Ë:Xîôh Xî[
ÒÈ<¸ Xîäâ Níô XîôXâî ¬äòä ô<dË {ôÌS@ Xîä VäÇä¦Xîäô Xîô _â $
VäTÂ ´G XSî[ªä XîôH*, VÙä VÆ]A <Ë<d¤ Oä¶Ò $
ú_Æ ÙäÙõ êV l>äHô Xî[, ¬H* Ì<_däôA ´ä¶Ò $$ 34 $$
<´V¬â* ÙâÒ, ÙäGÒ, GäO, Gô ßä<Ù V¶{Âhù V¶Väô Xâî {SähA ÌVËâ dH*, êV kùiÒô cî{ OSä¬ Xâî
fÆ¾ ÌS@ cî{ íäG ¬â* V¶Ë´G ßoâÙ <ú¼ËG cî{ XSî[ªä XîôËâ dØòâ <Gô¶Ëô ÌS@äG¼Ù ¬â* <G¬yG ôdËâ
dH* $ ¬H* êV fÆ¾ ÌS@ cî{ íäG Xî[ Ì<_däôA ´äËä d¤Â $ dâ <´·äVÆ ! ËÂ oA <G<Ù®òäVG ¨äôä êVA
¬â* ú_ $ ÒdA <G¦òäG¼Ù íÒcî{ dH $ ÓË ÙØ:]¬ò dH $
ÙäÙõ {VÆ1 <{ô¶<G2 Xâî, {âdA3 ¬¶<e Xî_ÂÌ4 $
ÌH l >äâ ßädâ ÌAú ¬â * , {äh5 ´äâ ¬dÌÂ Ì6 $$ 35 $$
´äâ V¶Väô Ì¼TG Vâ ¬ÆÓî XîôGâ Òä_â, ß{Gâ5 ßä¦¬ íÒcî{ {Sâ¬-{ä½6 íÒä¬A3 dH*, Òâ Ëâôâ
fôAô Xâî ¬®ò tÙò4 ¬â* dA NíË dH*, êG {ô¬-<{Sò2 {ô¬âiÒô Xâî ÒäíËÒ íÒcî{ Xîäâ Ùâ]1 $
GHGd¤Æ Òä_ä <Gô] Xîô, ÙäÙõ øä_H dä $
ËÌ dA {äÒâ ôä¬-TG, <GXîµ> <Gô¶´G Gä $$ 36 $$
ßä¦¬äGä¦¬ <ÒÒâXî-Gâ½ Òä_ä <´·äVÆ ßGä¦¬ cî{ V¶Väô Xîäâ <¬»òä Ùâ]Xîô, V¦ò-
íÒcî{ ßä¦¬ä Xî[ ßäâô ß¼Ë:Xîôh-ÒÈ<¸ cî{ dä «>ä_Ëä dH ßäùËè ßä¦¬ä ¬â* ÒÈ<¸ Níô XîôËä
dH, ËÌ dA <G<Ù®òäVG ¨äôä ·äG-Gâ½ Xî[ Jòäâ<Ë ÌÑäXîô <ÒiÒ Xâî íÒä¬A ¬äòä ô<dË ôä¬ cî{
TG Xîäâ ß¦ò¼Ë V¬A{, ßä¦¬ íÒcî{ Vâ {SäIË XîôËä dH $
GHGd¤Æ <ÌG VÂeâ GdA*, oÂ_ä XîËdõ¶ ´äk $
ÙäÙõ TG {äÒâ GdA*, ßäòä ¬Â_ O¤Òäk $$ 37 $$
<ÒÒâXî-Gâ½äâ* Xâî <ÌGä ßGä¦¬-V¶Väô <¬»òä GdA* oäVËä $ kV<_B k<¼jòäâ* Xâî <ÒÉòäâ* ¬â*
ßäVÓî däâ, {ô¬ä¦¬ä Xîäâ oÂ_ Xîô <ÒÉò-{SäNIË <dË ßGù XîôGâ ¬â* {SÒÈ¸ däâËä dH $ ßË: ôä¬
cî{ <ÒfâÉ TG Xîäâ G {äXîô ê_µ>ä ß{Gä ¬GÆbò fôAô cî{ ¬Â_TG oA ]äâXîô fÂXîô-XÂîXîôä<Ù
òäâ<Gòäâ* ¬â* ßäXîô ´dä¶ Ëdä¶ oµ>XîËä dH $
{uôúò _H _Çh Vd´
´dä¤ ßä¦¬ Ëd¤ ôä¬ dH, VXî_ ôgä oô{Âô $
ß¼ËôO<Ë ÁòäH _äk ôdØ, ÙäÙõ VâÒXî VÂô $$ 38 $$
ßä¼Ëô ßä¦¬ä ¬â* ÒÈ<¸ _OäGâ Vâ Vd´ dA VäÇä¦Xîäô Xâî _Çh {SXîµ> däâ ´äËâ dH*, òd Xîd
ôdâ dH*VäTXî ! ËÆ¬ ß{Gâ ß¼Ë:Xîôh Xî[ ÒÈ<¸ Xîäâ ßä¼Ëô ßä¦¬ä ¬â* _Oäòâ ôdäâ, ´dä¶ ßä¦¬ä
dH, Òdä¤ dA ôä¬ dH $ ßä¦¬ä ¬â* ÒÈ<¸ Níô däâGâ {ô VâÒXî Xîäâ {ô¬ä¦¬ä VÒù½ {uô{Âhù dØßä, VÂòù
Xâî V¬äG {SXîµ> cî{ Vâ oäVGâ _OËä dH $
{d_A _äâúG ÙA<´òâ, {Av>â ÌS@ <Ù]äk $
ÙäÙõ VÂeâ Väô VÌ, VÆ] ¬â* ôdâ V¬äk $$ 39 $$
39-40 ¬â* VäÇä¦Xîäô Xâî k¿vÆ>Xî <´·äVÆßäâ* Xîäâ ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*dâ <´·äVÆ ´Gäâ !
{S¬ ß{Gâ <ÒÒâXî-<Òúäô-Gâ½äâ* Xîäâ ÌS@ Xî[ ßäâô _Oäßäâ ßäùËè ÌS@ <Òúäô Xîôäâ $ {Av>â
<Òúäô Xî[ {SäHÑäÒíä ¬â* ËÆPdâ* ÌS@ ß{Gâ ßä¦¬ cî{ Vâ dA <Ù]äkù ÙâOä $ ´Ì ËÆPdâ* V¶{Âhù <ÒiÒ
Xâî Väô íÒcî{ ÌS@ Xîä VäÇä¦Xîäô däâ ´äòOä, ËÌ ËÆPdäôä ¬G VÆ]-íÒcî{ ÌS@ ¬â* dA <G¬yG
däâXîô ôdâOä $
ßä¤TA Xâî ßäG¶Ù dØßä, GHGd¤Æ VÂeG _äO $
Ùfù G Ùâ ] â {AÒ Xîä, ÙäÙõ ¬äâ µ >â oäO $$ 40 $$
<ÒÉòäV<Óî cî{ ¬äâ<Ëòä-<Ì¼ÙØ ßä ´äGâ Vâ ß¶TA dØkù ÁÒä¦¬ä-òÆÒËA Xâî ´Ì V¶Ë ßäHô
fäí½ Xî[ <fÇä-ßäHÉ<T Vâ <ÒÒâXî, <Òúäô-Gâ½ <G¬ù_ dØB Ëäâ êVVâ V¶Väô <¬»òä ßäHô {ô¬ä¦¬ä
V¦ò oäVGâ _Oä, ËÌ Òd ÁÒä¦¬ä ß{Gâ oäyò Xîäâ ¬däGè ´äGXîô <Gô¶Ëô <{SòË¬ {ô¬ä¦¬ä Xîä
ÙfùG XîôGâ _OA dH $
ò ßV¬äÒ
ÙäÙõ <¬dA*1 ¬d_ ÌäôAXî dH, Oä¤Ò G l>¶äÒ G Gä¶Ò $
ËäVäH* ¬G _äOä ôdâ, ¬H* Ì<_däôA ´ä¶Ò $$ 41 $$
41-49 ¬â* ÌS@ Xî[ ß¨HËËä ÌËä ôdâ dH*<´V¬â* VÌ V¶Väô <ÒÒ¸ù cî{ Vâ <GÒäV XîôËä
dH, ËÌ ÌS@ cî{ ¬d_ ß<Ë VÂ¯¬ dH ßäHô áòä{Xî däâGâ Vâ VÌ Xâî oAËô1 dH $ Òd ÌHXÆî°l>ä<Ù <XîVA
_äâXî <ÒfâÉ ¬â* GdA* ôdËä, G êVXîä fâÉ-fÎòä<Ù Xîäâkù íäG <ÒfâÉ dH ßäHô G êVXîä Xîäâkù Gä¬
dH $ {Æô, íäG, Gä¬, òâ VÌ ¬äòä Vâ dA däâËâ dH* $ fÆ¾ ÌS@ ¬äòä ô<dË ß¨HË dH $ êV¬â* êÓî ¨HË
{S{¶ú GdA* ôd VXîËä $ BâVâ fÆ¾ ÌS@ ¬â* <´VXîä ¬G ß¨HË oäÒ Vâ _Oä ôdËä dH, ¬H* êV V¶Ë Xî[
Ì<_däôA ´äËä d¤Â $
ÙäÙõ ]âÁòä úädâ {Sâ¬ ôV, ßä_¬ ß¶O _Oäk $
Ùõ´â Xîäâ l>ädô GdA*, {Æb{ G O¶T V¬äk $$ 42 $$
ò<Ù Xîäâkù ß{Gâ ß¼Ë:Xîôh kN¼jòä<Ù ß¶Oäâ* ¬â* Vä¶VäuôXî <ÒÉòäâ* Xî[ ßäV<Óî ô]Xîô
oOÒËè-{Sâ¬-ôV ¬â* <G¬yG däâGä cî{ ]â_ ]â_Gä úädâ, Ëäâ Òd V¶oÒ GdA* $ Xîäôh, <´V¬â* {Sâ¬
ôdËä dH, Òd ÒÈ<¸-íäG ß<Ë VÂ¯¬ dH $ ´HVâ {Æb{ ¬â* BXî Vä Ùäâ O¶T GdA* ôd VXîËA*, ÒHVâ dA
êV¬â* BXî Vä <ÒÉò-ôäO ßäHô {SoÆ-{Sâ¬ ÙäâGäâ* GdA* ôd VXîËâ $ ÒÈ<¸ ÌS@äXîäô däâGâ {ô ÌS@ ¬â*
{Æb{-O¶T <´ËGä oA ¨HË GdA* ôdËä $
GädA* H Xîô Gä¬ _â, XÆîv> G Xîdäkù ôâ $
Vä<dÌÁ Xî[ Vâ ´ {ô, ÙäÙõ ´äkù ôâ $$ 43 $$
Ùâdä<ÙXî ß®òäV cî{ ßd¶Xîäô ßäHô Vä¶VäuôXî ÒäVGä<Ù Vâ ß¼Ë:Xîôh Xîäâ ô<dË XîôXâî
oOÒäGè Xîä Gä¬ í¬ôh Xîôäâ <Xî¼ËÆ ß{Gâ Xîäâ oÓî, V¶Ë, òäâOA ßä<Ù Xîd_äGâ Xîä ò¦G ¬Ë
Xîôäâ $ êÓî ¨HË {S{¶ú Vâ ´äâ ¬ÆÓî däâËä dH, ÒdA ÌS@ Xî[ ß¨HË-fÎòä {ô ´äËä dH $ {ôÌS@ ß¨HË
dH, êVâ êVVâ <o¼G ôd Xîô GdA* {SäIË Xîô VXîËâ $
´dä¤ ôä¬ Ëd¤ ¬H* GdA*, ¬H* Ëd¤ GädA* ôä¬ $
ÙäÙõ ¬d_ ÌäôAXî dH, ¨H Xîäâ GädA* l>ä¬ $$ 44 $$
<´V ß¨HËäÒíä ¬â* ôä¬ Xîä VäÇä¦Xîäô däâËä dH, Òdä¤ ""¬H* ·äGA d¤Â, ¬H* OÆhA d¤Â'' k¦òä<ÙXî
ßd¶Xîäô cî{ ""¬H*'' GdA* däâËä ßäHô ´dä¶ ËXî êÓî ""¬H*'' däâËä dH, Òdä¶ ËXî ôä¬ Xîä VäÇä¦Xîäô
GdA* däâËä $ <´V¬â* V¶Väô <ÒÒ¸ù cî{ Vâ ÌVËä dH, Òd ß<Tbl>äG úâËG cî{ ¬d_ ß<Ë VÂ¯¬ dH $
êV¬â* ¨HË-oäÒ Xîäâ íäG GdA* <¬_Ëä $
¬H * GädA* Ëd¤ ¬H * Oòä, BXH î Ùõ V ô Gä¤ < d* $
GädA* Xîäâ l>ädô øhA, ÙäÙõ <G´ øô ¬ä¤<d* $$ 45 $$
<´V ÌS@ ¬â* ßGä¦¬ ßd¶Ëä ¬¬Ëä GdA* dH, êVXîäâ ¬H* {SäIË dØßä d¤Â $ êVâ {SäIË däâËâ dA
ßä¦¬ä êV¬â* ß¨HË cî{ Vâ däâXîô ôdËä dH, ¨HË cî{ Vâ GdA* $ ß{Gâ íÒíÒcî{ ÌS@-øô ¬â* ßGä¦¬
ßd¶Xîäô fÂ¼ò ßä¦¬Ní<Ë Xîäâ {SäIË dØòâ ·äGA-V¶Ë Xâî <_B ÌS@äG¼Ù cî{ íäG ÌdØË dH,
ß·äGA Xâî <_B <X*î<úËè oA GdA* dH $
¬H* GädA* Ëd¤ ¬H* Oòä, ßäOâ BXî ß_äÒ1 $
ÙäÙõ Bâ V A Ì¼ÙOA, Ùõ ´ ä GädA* ßäÒ $$ 46 $$
´dä¤ ßGä¦¬ Ùâdä<ÙXî ßd¶Xîäô cî{ ""¬H*'' GdA* ôdËä, êV ßÒíä Xîäâ ´Ì ¬H* ßä¦¬
cî{ Vâ {SäIË dØßä, ËÌ êV ßäOâ Xî[ Ní<Ë ¬â* BXî ¬ä½ ""ßd¶-ÌS@'' òdA ®Ò<G1 {SËAË dØkù $
<GOÆùh o<Óî Xî[ ¬<d¬ä BâVA dA dH, êVXî[ {uô{äXîäÒíä {ô ß¼Ë:Xîôh Xî[ ÒÈ<¸ ¬â* ß¨HË ÌS@
Xîäâ v>äâª Xîô ¨HË-oäÒ ßäËä dA GdA* $
ÙäÙõ ßä{ä ´Ì _OH, ËÌ _O Ùõ´ä däâk $
´Ì òdØ ßä{ä <¬µ> Oòä, ËÌ Ùõ´ä GädA* Xîäâk $$ 47 $$
´Ì ËXî ß<G¦ò Ùâdä<ÙXî ¬â* ßä¦¬-oSä¶<Ë-cî{ ßd¶Xîäô ôdËä dH, ËÌ ËXî dA ßä¦¬ä
ßäHô ÌS@ ¬â* ¨HË oäVËä dH $ ´Ì êÓî <¬»òä ß<o¬äG ·äG ¨äôä Gbµ> däâ ´äËä dH, ËÌ ß{Gâ
ßä¦¬íÒcî{ ÌS@ Xîäâ v>äâªXîô <o¼G XÆîv> GdA* {SËAË däâËä $ BXî ¬ä½ ß¨HË ÌS@ dA oäVËä dH $
ÙäÙõ ¬H* GädA* ËÌ BXî dH, ¬H* ßäkù ËÌ Ùäâk $
¬H* ËH* {ªÙä <¬µ> Oòä, ËÌ Jòäâ* ä ¦òäâ* dA däâk $$ 48 $$
´Ì ËXî fÆ¾ úâËG ¬â* ß<G¦ò Ùâdä<ÙXî ""ßd¶, ¦Ò¶'' oäÒ GdA* ßäËä dH, ËÌ ËXî
êVXî[ ß¨HË ÌS@cî{ Vâ dA {SËA<Ë däâËA dH $ ß<G¦ò Ùâdä<ÙXî ¬â* ""ßd¶, ¦Ò¶'' oäÒ ßäËâ dA
ßä¦¬ä ßäHô ÌS@ ¬â* ¨HË oäÒ oäVGâ _OËä dH $ <óîô ·äG ¨äôä ""ßd¶, ¦Ò¶'' oäÒ cî{ ß·äG Gbµ>
däâ ´äËä dH, ËÌ ´HVä {ÂÒù ¬â* ß¨HË cî{ ä ÒHVä dA ß¨HË cî{ oäVGâ _OËä dH $ ßË: ¨HË cî{
<ÒXîäô ¬®ò ¬â* oS¬ Vâ dA oäVËä dH, ßä<Ù Ò ß¼Ë ¬â* {ô¬äù cî{ ß¨HË dA <V¾ däâËä dH $
ÙäÙõ dH Xîäâ oH øhä, GädA* Xîäâ XÆîv> Gä¤<d* $
ÙäÙõ GädA* däâk ôdØ, ß{hâ Vä<dÌ ¬ä¤<d* $$ 49 $$
´Ì ËXî ßGä¦¬ ßd¶Xîäôä<ÙXî ¨HË-oäÒ ß¼Ë:Xîôh ¬â* dH, ËÌ ËXî êVXîäâ ´¼¬ä<Ù
V¶Väô Xîä <Òfä_ oò ÌGä dA ôdËä dH $ <´VXâî tÙò ¬â* êÓî ¨HË-oäÒ GdA* ôdXîô, ß¨HË-oäÒ
{SäIË däâ Oòä, êVXîäâ ´¼¬ä<Ù V¶Väô Xîä oò _âf ¬ä½ oA GdA* ôdËä $ ßË: dâ VäTXî ! ""ßd¶,
¬¬, ¦Ò¶'' ßä<Ù ßGä¦¬ ßd¶Xîäô Vâ ô<dË däâXîô ß{Gâ ßä¦¬ íÒcî{ ÌS@ ¬â* ß¨HË-oäÒ Vâ
NíË ôdäâ $
{uôúò
ÙäÙõ ËAG fÂ¼ò ßäXîäô Xî[, úäHA <GOÆùh Gä¬ $
Vd´ fÂ¼ò ¬â* ô¬ ôgä, ´dä¤ Ëdä¤ VÌ l>ä¬ $$ 50 $$
50-77 ¬â* GäGä cî{Xîäâ* Xâî ¨äôä VäÇä¦Xîäô VPÌ¼TA <Òúäô ÌËä ôdâ dH*ËAG _ò
cî{ ßÒíäB¤ ßäXîäô <ÒfâÉ Xî[ däâËA dH* $ ´äOSËäÒíä Xâî V<dË íÂ_ fôAô Xîä _ò
íÒIGäÒíä ¬â* däâËä dH $ òdA {S¬ fÂ¼ò dH $ íÒIGäÒíä Xâî V<dË VÂ¯¬ fôAô Xîä _ò VÆÉÆ<IË
ßÒíä ¬â* däâËä dH, òdA <¨ËAò fÂ¼ò dH $ VÆÉÆ<IË ßÒíä Xâî V<dË Xîäôh fôAô Xîä _ò
ËÆôAòäÒíä ¬â* däâËä dH, òdA ËÈËAò fÂ¼ò dH $ òâ ËAGäâ* <½OÆhä¦¬Xî däâGâ Vâ ¬äòä cî{ dH¶ $ VäÇA
Xâî V<dË ËÆôAòäÒíä fÆ¾ ÌS@¬ò däâGâ Vâ <GOÆùh dH, òdA úËÆù fÂ¼ò dH $ <½OÆhä¦¬Xî ¬äòä-
ô<dË däâGâ Vâ kVXîä Gä¬ <GOÆùh fÂ¼ò dH $ êÓî ËAGäâ* dA {ÂÒäùÒíä Xâî ê¸ôäÒíä ¬â* _ò däâGâ Vâ
<V¾ däâËA dH* $ úËÆù Vd´ cî{ dH, ßË# úËÆù fÂ¼ò ¬â* Vd´-íÒcî{ ÌS@ Xîä VäÇä¦Xîäô däâËä
dH $ Òd ÌS@ ´dä¶ Ëdä¶ VÒù½ áòä{Xî cî{ Vâ ô¬ ôdä dH $
ß¼ò ßùòdä¶ fÂ¼ò fÄÙ Xîä ßù Ùfä dH $ ¬ä°«Â>¢òäâ{<GÉÙè ¬â* ßäâ*Xîäô Xî[ 4
¬ä½äßäâ* Ëä ßä¦¬ä Xâî úäô {Ùäâ* Xîä <Gcî{h <Xîòä dH $ êV¬â* ßäâ*Xîäô Xî[ (ß, ê, ¬è) kG ËAG
¬ä½äßäâ* Ëä ßä¦¬ä Xâî (<ÒiÒ, ËH´V, {Sä·) kG ËAG {Ùäâ* Xîäâ ßäXîäô Òä_ä ÌË_äòä dH ßäHô
ßäâ*Xîäô Xî[ úËÆù ¬ä½ä Ëä ßä¦¬ä Xâî úËÆù ËÆôAò {äÙ Xîäâ <GOÆùh, <GôäXîäô ÌË_äòä dH $ òdä¶
êVA ôdíò Xîä í{bµ>AXîôh dH $ ßä¦¬ä Xâî ËAG {äÙ ßäùËè ´äOSÙäÒíä Òä_ä úHË¼ò <ÒiÒ,
íÒIGäÒíä Òä_ä úHË¼ò ËH´V, Ëä VÆÉÆ<IË Ùfä Òä_ä {Sä·, ßäXîäôÒäGè dH¶ ßäHô kGVâ {ôâ
ËÆôAòäÒíä Òä_ä úHË¼ò fÆ¾, <GOÆùh, Ò <GôäXîäô dH $ ßË: ßäô¶o Xî[ ËAG ÙfäB¤ ßäXîäô Xî[
dH* ßäHô úäHA ËÆôAò Ùfä <GOÆùh dH ßäùËè <GôäXîäô dH $ Òd <GOÆùh <GôäXîäô ÌS@ Vd´ Ùfä ¬â*
(fÆ¾äÒíä ¬â*) VÒù½ áòä{Xî dH ßäHô ßäXîäô Òä_A ËAGäâ* ÙfäB¤ VA<¬Ë dH* $
{ä¶ú ËKÒ Xâî {ä¶ú dH*, ßäl> ËKÒ Xâî ßäl> $
ßäl> ËKÒ Xîä BXî dH, Ëdä¶ <Gô¶´G däµ> $$ 51 $$
{¶ú Ë¼¬ä½ä cî{ VÂ¯¬ ËKÒäâ* Xâî Xîäòù {¶ú íÂ_ oÂË dH* $ kG íÂ_ oÂËäâ* Vâ íÂ_ fôAô
ÌGËä dH $ {SXÈî<Ë, ¬d¸¦Ò, ßd¶Xîäô ßäHô {¶ú Ë¼¬ä½ä; kG ßbµ> Xâî Xîäòù-áò<bµ> ß·äG, áòubµ>
ÌÆ<¾, áò<bµ> ßd¶Xîäô ßäHô áò<bµ> Ë¼¬ä½äB¤, òâ ßbµ> dH* ßÒä {Æòùbµ>Xî dH* $ kG ßbµ> Vâ BXî
VÂ¯¬ fôAô ÌGËä dH ´äâ íÂ_ fôAô Xâî oAËô ôdËä dH $ êV VÂ¯¬ fôAô Xâî tÙò {SÙâf-däµ> ¬â*
<Gô¶´G ÌS@-ÒíËÆ {SäIË däâËA dH $
´d¤ ¬G ¬äòä ÌS@ ä, OÆh k¼jA ßäXîäô $
Ëd¤ ¬G <ÒôúH VÌG ËH*, ô<ú ôdØ <Vô´Gdäô $$ 52 $$
<´V ß·äG Ùfä ¬â* kN¼jòäâ* Xâî <ÒÉò OÆhäâ* Xîä ßäaò ¬ä<òXîßäXîäô dA ¬G Xâî <_B
ÌS@ ÌGä ôdËä dH, Òd Ùfä ÌS@ VäÇä¦Xîäô ¬â* ê{òäâOA GdA* däâËA $ ßË: êV Ùfä Vâ ¬G Xîäâ
F¶îúä êl>äXîô Ëä V¶{Âhù ¬ä<òXî {S{¶ú Vâ <ÒôÓî däâXîô, V¶Väô Xîä Xî¸äù kùiÒô Xâî o´G ¬â* dA ô¸
ôdäâOâ, ËÌ dA ÌS@ Xîä VäÇä¦Xîäô däâOä $
Xîäòä-fÂ¼ò {¶ú Xîä ÌäVä, ßäË¬-fÂ¼ò {Säh {SXîäVä $
{ô¬-fÂ¼ò1 ÌS@ VäH* ¬â_ä, ßäOâ ÙäÙõ ßä{ ßXâî_ä $$ 53 $$
fÂ¼ò Xîä í{bµ>AXîôh Xîô ôdâ dH*Xîäòä fÂ¼ò, íÂ_ fôAô, ´äOSËäÒíä ¬â* {¶úXî¬âùN¼jò,
{¶ú·äGâN¼jò Ëä {¶ú <ÒÉòäâ* Xî[ V¸ä dH $ ßä¦¬ fÂ¼ò=VÂ¯¬ fôAô íÒIGäÒíä ¬â* VÂ¯¬
<ÒÉòäâ* Ò {Säh Xî[ V¸ä dH $ {ô¬ fÂ¼ò=Xîäôh fôAô, VÆÉÆNIË ßÒíä ¬â* ßä¦¬ä Xîä ÌS@ Vâ ¬â_
däâËä dH, kVA<_B kV Ùfä Xîäâ ""íÒäIòò1 Ò VP{SVäÙ'' {Ù Vâ oA ê{<GÉÙäâ* ¬â* Xîdä Oòä dH $
kVVâ ßäOâ ËÆôAòíäG Ò ËÆôAòÙfä ¬â* ¬äòä-ß<Òxä<Ù Xîä {Âhù Gäf däâGâ Vâ ßäHô êVVâ ´<GË
VXî_ {S¦òÇ Xîä oA Gäf däâ ´äGâ Vâ XâîÒ_ fÆ¾ ÌS@ dA Ìú ´äËä dH $
ÙäÙõ ´dä¤2 ËH* VÌ Fî{´â, ú¼Ù VÂô ßäXîäf $
{äGA {ÒG {äÒXî <Xîòâ, TôËA Xîä {SXîäf $$ 54 $$
Xîä_ Xî¬ù <´Ò Fî{´â, ¬äòä ¬G øµ> iÒäV $
Ëd¤ ô<dËä ô¬Ëä ôä¬ dH, Vd´ fÂ¼ò VÌ {äV $$ 55 $$
íÒXîNÁ{Ë ß<Òxä ¨äôä ÁÒ cî{ Xîäâ {SäIË ÌS@ Vâ ßäùËè ¬G Vâ ú¼j-VÂòù ßä<Ù VoA
GÇ½ ê¦{¼G däâËâ dH* Ëä <´VGâ ßäXîäf, ÒäòÆ, ßNyG, ´_ ßäHô {È»ÒA Xîäâ ÌGä Xîô {SXîµ>
1. kV ßÒíä ¬â* ÁÒ Xîä _ò fÆ¾ úHË¼ò ¬â* däâ ´äËä dH, ßË# kVâ íÒäIòò Xîdä ´äËä dH $ kV
ßÒíä ¬â* ßä¦¬ä ÌS@ ¬â* _AG däâXîô fÆ¾ cî{ Xîäâ {SäIË Xîô _âËä dH $ ßË# "VPòXèî {SVAÙ<Ë ßíòä¬è', kV
áòÆ¦{<¸ Vâ kVXîäâ VP{SVäÙ oA Xîdä ´äËä dH $
2. òdä¶ {ô ÒâÙä¼Ë <VÙèTä¼Ë ¬ÆÓîäÒ_AXîäô, oäbòXîäô Ëä Òä<ËùXîXîäô ßä<Ù ¨äôä {S<Ë{ä<ÙË
ð<bµ>-VÈNbµ> cî{ BXî ÁÒÒäÙ Xîä ÒhùG dH $
<Xîòä dH $$ 54 $$ ßäHô <´GXî[ V¸ä Vâ ¬äòä ¨äôä Xîä_, Xî¬ù, ¬G, iÒäVä<Ù VÂ¯¬ fôAô, ÁÒ¦Ò
oäÒ, íÂ_ fôAô ê¦{¼G däâËâ dH* ßäHô òâ VÌ <ÒÒ¸ù cî{ Vâ ß{Gâ ß<Tbl>äG Vd´ fÂ¼ò-ÌS@ Xâî
ß¦ò¶Ë V¬A{ dA ôdËâ dH*, <Xî¼ËÆ Òâ <G<ÒùXîäô ôä¬ êÓî <ÒÒ¸ù-Xîäòù ¬â* ô¬Ëâ dØòâ oA êVVâ ô<dË dA
ôdËâ dH* $$ 55 $$
Vd´ fÂ¼ò VÌ l>äHô dH, VÌ øµ> VÌdA ¬ä¤<d $
Ëdä¤ <Gô¶´G ô¬ ôgä, Xîäâk OÆh áòä{H Gä¤<d $$ 56 $$
Vd´ fÂ¼ò-<G<ÒùXîäô ÌS@ <ÒiÒ Xâî íÒOù-GôXîä<ÙXî VoA íäGäâ* ¬â* NíË dH $ êGXâî
<GÒäVA ÙHÒä<ÙXî V¶{Âhù fôAô êV ÌS@ ¬â* áòäIò cî{ Vâ NíË dH* ßäHô ÌS@ êG VÌ ¬â* áòä{Xî cî{
Vâ NíË dH $ êV ¬äòä ô<dË ÌS@ ¬â* ´äâ ·äGA V¶Ë ß¨HË oäÒ Vâ ô¬ ôdä dH, êVâ Xîäâkù oA ¬ä<òXî
OÆh áò<Ë GdA* Xîô VXîËä $
ÙäÙõ <ËV VôÒô Xâî ËAô, Väâ d¶Vä ¬äâËA úÆGâ $
{AÒâ GAeô GAô, Väâ dH d¶ V ä Väâ VÆ G â $$ 57 $$
êV Vd´ fÂ¼ò-ÌS@ VôäâÒô Xâî ®òâòäXîäô-ÒÈ<¸ cî{ Ëµ> {ô fÄÙ-ÌS@ ßäâ¶Xîäô Xîä
<ú¼ËG cî{ ¬äâËA úÆGËä dH, ÒdA VäôOSädXî VäTXî d¶V dH $ ßä¦¬-eôGâ Xîä ßGÆoÒ ´_-{äG
XîôËä dH ßäùËè ÌS@ä¦¬ä Xîä ßoâÙ cî{ Vâ VäÇä¦Xîäô XîôËä dH; Òd VäTXî d¶V dA Gä<o-Xî¬_
Xâî {äV däâGâ Òä_A ""{ShÒ ®Ò<G'' ßäHô iÒäV {SiÒäV Vâ däâGâ Òä_A ""Väâ&d¶ d¶V#'' cî{ ÌS@ä¦¬ä
Xâî ßoâÙ Xî[ ÌäâTXî ®Ò<G VÆGËä dH, ËÌ êÓî fÄÙ-ÌS@ ßäâ*Xîäô Xîä <ú¼ËG XîôGâ Òä_â VäTXî-
d¶Väâ* ¬â* òd ß<TXî fäâoäò¬äG däâËä dH $ ({äl>ä¼Ëô "Väâ&d¶ d¶Vä')
ÙäÙõ <ËV VôÒô Xâî ËAô, ´{ Ë{ V¶ò¬ Xî[<´òâ $
Ëd¤ V¼¬Æ] <Vô´Gdäô, {Sâ¬ <{_äÒâ {A<´òâ $$ 58 $$
êV Vd´ fÂ¼ò-ÌS@ VôäâÒô Xâî ÌS@äXîäô-ÒÈ<¸ cî{ Ëµ> {ô ßäùËè ÌS@äXîäô-ÒÈ<¸ ô]Ëâ
dØòâ dA kN¼jò-<GOSd cî{ Ë{ ßäHô ¬Gäâ<GOSd cî{ V¶ò¬{ÂÒùXî ÌS@ Gä¬ Xîä ´{ Xîôäâ $ kV VäTGä
Xî[ {uô{äXîäÒíä ¬â* {ô¬ä¦¬ä V¼¬Æ] {SXîµ> cî{ Vâ oäVËâ dH* ßäHô ß{Gä {Sâ¬-ôV {äG XîôäËâ
dH* $ ËÆ¬ oA êÓî {SXîäô VäTG XîôXâî êGXâî {Sâ¬-ôV Xîä {äG Xîôäâ $
ÙäÙõ <ËV VôÒô Xâî ËAô, V¶OA VÌH VÆdäÒhâ $
Ëdä¶ <ÌG Xîô Ìä´â ÒâhÆ, <´ädAhâ OäÒhâ $$ 59 $$
êV Vd´ fÂ¼ò ÌS@-VôäâÒô Xâî ÌS@äXîäô ÒÈ<¸ cî{ Ëµ> {ô Vä ôdGâ Òä_â <ÒÒâXî, ÒHôäyò,
<Òúäôä<Ù VoA ÙHÒA V¶{Ùä Xâî OÆh VÆ¼Ùô dH* Ëä Òdä¶ {ô <ÌGä dääâ* Xâî dA ß]¶«>äG¼Ù {SÙä<òGA
ßGädË ®Ò<G cî{ Ò¶fA Ì´ËA dH ßäHô <ÌGä <´ä Xâî dA ÒÈ<¸ ¨äôä íËÆ<Ë OäòG däâËä dH $
ÙäÙõ <ËV VôÒô Xâî ËAô, úôh Xî¬_ <úË _äkòä $
Ëd¤ ßä<Ù <Gô¶´G {AÒ, oäO d¬äôâ ßäkòä $$ 60 $$
êV Vd´ fÂ¼ò-ÌS@ VôäâÒô Xâî ÌS@äXîäô-ÒÈ<¸-Ëµ> {ô d¬Gâ ÌS@ íÒcî{ úËÆù {äÙ ¬â* ¬G
_Oäòä ßäùËè ®òäG ¨äôä ¬G Xîäâ ÌS@ ¬â* íä{G uXîòä, ËÌ êVA ßÒíä ¬â* d¬äôâ oäyòÒf
V¶Väô Xîä ßä<Ù ¬äòä ô<dË <{SòË¬ ÌS@ d¬â* {SäIË dØßä dH $
ÙäÙõ Vd´ VôäâÒô ßäË¬ä, d¶Vä XîôH* <Xî_äâ_1 $
VÆ] VäOô VÂoô2 oôÀä, ¬ÆÓîäd_ ¬G ¬äâ_ $$ 61 $$
Vd´-fÂ¼ò <G<ÒùXîÁ{ ÌS@-VôäâÒô ¬â* V¶Ëä¦¬ä-d¶V ÌS@äG¼Ù Xîä ßGÆoÒ cî{ XSîAªä1
XîôËâ dH* $ êJJÒ_ <G¦ò VÆ] íÒcî{ ÌS@ V¬Æj Ëäâ VÒù½ {uô{Âhù2 cî{ Vâ oôä dH ßäùËè áòä{Xî
dH $ Ëä<{ ´äâ ß{Gä ¬G-V¬{ùh cî{ ¬ÂÁò ÙâËâ dH*, Òâ dA êVXâî ÙfùG cî{ ¬äâËA {SäIË XîôËâ dH*,
ß¼ò GdA* $
ÙäÙõ duô VôÒô {Âôh VÌH, <´Ë <ËË {ähA {AÒ $
´dä¤ Ëdä¤ ´_ ß¶úËä¶, Okù ËÈÉä VÆ] ÁÒ $$ 62 $$
ÌS@-VôäâÒô áòä{Xî däâGâ Vâ V¶{Âhù <ÒiÒ ¬â* {uô{Âhù cî{ Vâ oôä dH $ êVXîä VäÇä¦Xîäô cî{
´_ oN¢Ë òäâO ·äGä<ÙXî Xîä <´V <XîVA oA øäµ> Vâ {äG Xîô VXîËâ däâ $ øô Ëä ÒG ¬â* ´dä¶
Ëdä¶ Vâ VäTG ¨äôä VäÇä¦Xîäô-´_ Xâî {äG XîôGâ Vâ ßGâXî VäTXî ÁÒäâ* Xî[ Vä¶VäuôXî GäGä
ÒäVGä cî{ IòäV <¬µ> Okù dH ßäHô Òâ {ô¬äG¼Ù Xîäâ {SäIË dØòâ dH*, òd {S<V¾ dH $
VÆ] VäOô VÂoô oôÀä, êJJÒ_ <G¬ù_ GAô $
IòäV <ÌGä {AÒâ GdA* , ÙäÙõ VäOô ËAô $$ 63 $$
ßäG¼Ù cî{ VÆ¼Ùô ÌS@-V¬Æj V¶{Âhù <ÒiÒ ¬â* {uô{Âhù cî{ Vâ oôä dH $ êVXîä
VäÇä¦Xîäô cî{ ´_ oA ¬äòä<Ù cî{ Xîäkù ßä<Ù ÙäâÉäâ* Vâ ô<dË <G¬ù_ ßäHô {SXîäfÒäGè dH $ V¶{Âhù
{SähA êV VäOô Xâî Ëµ> {ô dH* ßäùËè V¬A{ dH*, <´V tÙò {SÙâf ¬â* ÁÒ ôdËä dH ÒdA* Òd <G<ÒùXîäô
ÌS@ <Òx¬äG dH $ <óîô oA êVXâî VäÇä¦Xîäô Xî[ k¿v>ä <ÌGä Òâ VäÇä¦Xîäô-´_ Xîä {äG GdA*
XîôËâ dH* $
fÂ¼ò VôäâÒô d¶V ¬G, ¬äâËA ßä{ ßG¶Ë $
ÙäÙõ úÆ<O úÆ<O ú¶úÆ ouô, òäâ* ´G ÁÒâ* V¶Ë $$ 64 $$
<G<ÒùXîÁ{ V¬ä<T dA VôäâÒô dH ßäHô Òd ßG¼Ë ÌS@ íÒò¶ dA VËè <úËè, ßäG¼Ù, ß]¶«>ä<Ù
<G´ Gä¬ oâÙ Vâ ¬äâËA cî{ ÌGä dØßä dH $ VäTXî V¶Ëäâ* Xîä ¬G dA êÓî ¬äâ<Ëòäâ* Xîäâ {ÆG: 2 úÆGXîô
ß{GA ÒÈ<¸ cî{ ú¶úÆ ¬â* oôËä dH ßäùËè k¿v>äGÆVäô <ú¼ËG XîôËä dØßä ËÙäXîäô däâËä dH $ kV
{SXîäô dA VäTG XîôXâî V¶Ë ´G ÌS@ Vâ ß<o¼G däâXîô VÙä Á<ÒË ôdËâ dH* $
fÂ¼ò VôäâÒô ¬AG ¬G, GAô <Gô¶´G ÙâÒ $
ÙäÙõ òdØ ôV <Ò_<Vòâ, BâVä ß_] ßoâÒ $$ 65 $$
<½{Æµ>A fÂ¼òäÒíä cî{ VôäâÒô ¬â* <Gô¶´G ÙâÒ dA ´_ dH $ V¶Ëäâ* Xîä ¬G-¬AG kV ßÒíä
¬â* ÌS@-´_ ¬â* dA _AG ôdËä dH $ VäTXîäâ ! kN¼jòä¤ <´Vâ _] GdA* VXîËA ßäHô VäTG-fÂ¼ò ¬G
oA <´VXâî ôdíò¬ò íÒcî{ Vâ ß{uô<úË ôdËä dH, BâVä Òd ÌS@ dH $ <óîô oA ËÆ¬ VäTG ¨äôä êÓî
<½{Æµ>A ô<dË ßÒíä ¬â* ´äXîô êV ÌS@ Xâî Vä ÌS@äG¼Ù-ôV Xîä ê{oäâO Xîôäâ $
fÂ¼ò VôäâÒô ¬G o¤Òô, Ëdä¤ Xî¬_ XîôËäô $
ÙäÙõ {uô¬_ {A<´òâ, V¼¬Æ] <Vô´Gdäô $$ 66 $$
<G<ÒùXîÁ{-V¬ä<T-ßÒíä dA VôäâÒô dH, êV¬â* <Òx¬äG <G<ÒùXîÁ{ ÌS@-Xî¬_ dH $
V¶Ëäâ* Xîä ¬G êVXâî ¬Xîô¼Ù Xîä {äG XîôGâ Òä_ä ßä¦¬äG¼ÙäGÆoÒ cî{ VÆO¼T-ôV _âËä ôdËä
dH $ VäTXîäâ ! ËÆ¬ oA VäTG ¨äôä êÓî V¬ä<T ßÒíä ¬â* <ÒiÒ-ôú<òËä ÌS@ Xâî V¼¬Æ] däâXîô
ßä¦¬äG¼Ù-VÆO¼T-ôV Xîä ßGÆoÒ cî{ {äG Xîôäâ $
fÂ¼ò VôäâÒô Vd´ Xîä, Ëd¤ ¬ôÁÒä ¬G $
ÙäÙõ úÆ<h úÆ<h _âòOä, oAËô ôä¬ ôËG $$ 67 $$
·äG ¨äôä {SäIË Vd´ V¬ä<T-ßÒíä dA V¬Æj dH, V¼Ëäâ* Xîä ¬G dA êV¬â* OäâËä _OäGâ
Òä_ä ¬ôÁÒä dH $ ´HVâ ¬ôÁÒä V¬Æj Vâ ¬äâËA úÆG _äËä dH, ÒHVâ dA Ùâdä<ÙXî ß®òäV ô<dË,
ÁÒ¼¬ÆÓî òä ÁÒË-¬ÈËXî ·äGA V¶Ë Xîä ¬G êÓî Vd´-V¬ä<T Xâî {uô{äXîäÒíä cî{ V¬Æj
Ë_ Vâ ôä¬ Xâî VäÇä¦Xîäô cî{ ô¦Gäâ* Xîäâ úÆG-úÆG Xîô {SäIË Xîô VXâîOä ßäùËè <Gô¶Ëô VäÇä¦Xîäô
Xîô VXâîOä $
ÙäÙõ ¬¶<e VôäâÒô <Ò¬_ ´_, d¶Vä Xâî<_1 Xîôä¶<d $
¬ÆÓîäd_2 ¬ÆXîËä3 úÆOH¶, <Ë<d* d¶Vä «>ô Gä¶<d $$ 68 $$
fÆ¾ ßäHô Níô tÙò-VôäâÒô ¬â* oOÒËè Xî[ <ÒfâÉ Ní<Ë cî{ <Ò¬_-´_ oôä dH $ Òdä¶
dA V¶Ë´G-d¶V oOÒËè-<ú¼ËG cî{ XSî[ªä1 XîôËâ dH* ßäHô <Gô¶Ëô <ú¼ËG XîôËâ-XîôËâ V¶Väô-
Ì¼TG Vâ ¬ÆÓî3 däâXîô ÌS@-VäÇä¦Xîäô cî{ ¬äâËA2 úÆOËâ dH* $ êV VäÇä¦Xîäô cî{ ß¨HËäÒíä ¬â*
ÁÒ¼¬ÆÓî V¶Ë-d¶Väâ* Xîäâ Xîä_, Xî¬ù, ¬È¦òÆ ßä<Ù <XîVA Xîä oA oò GdA* ôdËä $
ß]¶«> VôäâÒô ßO ´_, d¶Vä VôÒô ¼dä¶<d $
<Goùò {äòä ßä{ øô, ßÌ êª ßGË G ´ä¶<d $$ 69 $$
VÙä BXî ôV ÌS@-VôäâÒô ¬â* ßäG¼Ù cî{ ßäd ´_ oôä dH $ ·äGA V¶Ë-d¶V êV ßäG¼Ù-
´_ ¬â* íGäG XîôËâ dH* ßäùËè ß{äô ßäG¼Ù Xîä ßGÆoÒ XîôËâ dH* $ <´VGâ Xîä_-Xî¬äù<Ù Xîâî oò
Vâ ô<dË ß{Gä ßä¦¬ cî{ øô {SäIË Xîô <_òä dH, êVXâî kV ßä¦¬ {SäNIË Xâî {iúäËè {Säh-{ÇA
êªXîô ß¼ò fôAô Xîäâ {SäIË GdA* däâËâ $ Òd ¬ÆÓî däâ ´äËä dH $
ÙäÙõ Ùuôòä {Sâ¬ Xîä, Ëä¬â* eÂ_H* Ùäâk $
kXî ßäË¬ {ô¬äË¬ä, BXî¬âXî ôV däâk $$ 70 $$
ßG¼ò ß{äô {Sâ¬ Xîä dA ÌGä dØßä BXî Ùuôòä dH $ êV¬â* BXî ßä¦¬ä ßäHô ÙõVôä {ô¬ä¦¬ä
ÙäâGäâ* úâËG däâGâ Vâ ß¨HË oäÒ Vâ eÂ_Ëâ dH*, ËÌ {ô¬äG¼Ù cî{ ôV {SäIË däâËä dH $
ÙäÙõ <dh 1 ÙuôòäÒ, ¬ä<hXî ¬¶ e â k ù $
µÆ > ÌA 2 «>â k ù 3 {äh4 ¬â * , <«>l>äâ 5 d¶ e â k ù 6 $$ 71 $$
kV1 tÙò-ÙuôòäÒ ¬â* dA {ô¬ä¦¬ä cî{ ¬ä<h¢ò dH, V¶Ëäâ6* Gâ ß{Gâ ßä{4 ¬â* dA ÒÈ<¸ Xî[
ß¼Ë¬Æù]Ëä cî{ OäâËä2 _OäXîô3 Ùâ]ä5 dH $
{ô ßäË¬ VäH* ßäË¬ä, JòäH* d¶V VôäâÒô ¬ä¶<d $
<d_<¬_ ]â_H* {AÒ VäH*, ÙäÙõ ÙõVô Gä¶<d $$ 72 $$
´HVâ d¶V VôäâÒô Xâî ´_ ¬â* BXî¬âXî däâXîô XSî[ªä XîôËä dH, ÒHVâ dA VäÇä¦Xîäô Xî[ ßÒíä
¬â* ßä¦¬ä-{ô¬ä¦¬ä Xî[ {ôí{ô BXîcî{Ëä däâ ´äGâ {ô oA, V¶Ë ß{Gâ <{SòË¬ {SoÆ Vâ VâÒXî-Vâáò
oäÒ ¨äôä o´GäG¼Ù Xîä ßGÆoÒ cî{ ]â_ ]â_Ëâ dA ôdËâ dH*, <Xî¼ËÆ kV ]â_ ¬â* êG¬â* _âf¬ä½
oA ¨HË oäÒ GdA* ßäËä $ ]â_ Xâî V¬ò ÌSä@h, Ç<½ò ÌGËä dH <Xî¼ËÆ Òd ôdËä ÌSä@h dA dH $
´Ì V¶Väô-Ùfä ¬â* oA ]â_ Vâ ¨HË GdA* däâËä ËÌ {ô¬äù-Ùfä ¬â* Ëäâ däâ dA XHîVâ VXîËä dH ?
ÙäÙõ VôÒô Vd´ Xîä, Ëä¬â* {Sâ¬ Ëô¶O $
Ëd¤ ¬G eÂ_â ßäË¬ä, ß{Gâ Vä¶kù V¶O $$ 73 $$
{ôä-o<Óî Xî[ Vd´äÒíä dA ¬äGäâ VôäâÒô dH $ ´HVâ Níô VôäâÒô ¬â* ÒäòÆ Vâ XîoA-XîoA
Ëô¶O êl> ´äËA dH, ÒHVâ dA Vd´äÒíä ¬â* oA {ÂÒùXÈîË o<Óî Xî[ í¬È<Ë ßä ´äGâ Vâ {SoÆ-{Sâ¬ Xî[
Ëô¶O êl> ´äËA dH $ ´HVâ Ëô¶O VôäâÒô Vâ F¶îúA êl>ËA dØkù oA VôäâÒô Xâî Vä dA ôdËA dH, ÒHVâ dA
V¶Ëä¦¬ä ß{Gâ {SoÆ Xâî Vä ôdËâ dØòâ oA <ú¸-ÒÈ<¸ ¨äôä o´GäG¼Ù ¬â* eÂ_Ëâ dH* <Xî¼ËÆ Ëô¶O Xâî
V¬äG äâªA Ùâô ¬â* dA {ÆG: Vd´äÒíä ¬â* ßäXîô ß¨HË cî{ däâ ´äËâ dH*, <o¼G GdA* ôdËâ $
ÙäÙõ Ùâ]Â¶ <G´ {AÒ Xîäâ, ÙõVô Ùâ]Â¶ Gä¶<d $
VÌH <ÙVä VäH* VäâT Xîô, {äòä øµ> dA ¬ä¶<d $$ 74 $$
<ÒÒâXî, o<Óî, òäâO, ·äGä<Ù V¶{Âhù VäTG cî{ <Ùfäßäâ* Vâ ]äâ´Xîô d¬Gâ ß{Gâ fôAô Xâî
oAËô tÙò-{SÙâf ¬â* {SoÆ Xîäâ {SäIË <Xîòä dH ßäHô ßÌ <Gô¶Ëô V¶{Âhù {uôNí<Ëòäâ* ¬â* ß{Gâ <{SòË¬
{ô¬ä¦¬ä Xîä dA VäÇä¦Xîäô XîôËâ dH*, êVVâ <o¼G ¬ä<òXî {S{¶ú Xîäâ V¦ò cî{ Vâ GdA* Ùâ]Ëâ $
ÙäÙõ Ùâ]Â¶ <G´ {AÒ Xîäâ, ßäHô G Ùâ]¶Â Xîäâk $
{Â ô ä Ùâ ] Â ¶ {AÒ Xîäâ , Ìädô oAËô Väâ k $$ 75 $$
ÌS@ä°«> Xâî Ìädô ßäHô oAËô {uô{Âhù cî{ Vâ d¬ {SoÆ Xîäâ Ùâ] ôdâ dH* $ ßÌ Ëäâ òdA
ßuo_äÉä ôdËA dH<Gô¶Ëô ß{Gâ <{SòË¬ {SoÆ Xîäâ dA Ùâ]Ëâ ôdâ*, {SoÆ Vâ uo¼G XÆîv> oA G Ùâ]â* $
ÙäÙõ Ùâ]Â¶ <G´ {AÒ Xîäâ, Ùâ]Ë dA ÙØ] ´äk $
dõ¶ Ëäâ Ùâ]Â¶ {AÒ Xîäâ, VÌ ¬â* ôgä V¬äk $$ 76 $$
´Ì d¬ ß{Gâ {SoÆ Xîäâ Ùâ]Ëâ dH* Ëäâ Ùâ]Ëâ dA d¬äôä Vä¶VäuôXî <ÒÇâ{ ´¼ò ÙØ:] fä¶Ë däâ
´äËä dH $ kV Xîäôh d¬ Ëäâ ßÌ áòä{Xî cî{ Vâ VÌ ¬â* V¬äòâ dØòâ {SoÆ Xîäâ dA Ùâ]Ëâ dH* $
ÙäÙõ Ùâ]Â¶ <G´ {AÒ Xîäâ, Väâkù Ùâ]G ´äâO $
{ôXîµ> Ùâ]Â¶ {AÒ Xîäâ, Xîdä¶ ÌËäÒâ* _äâO $$ 77 $$
VXîä¬ Xî¬ù XîôGâ XîôäGâ Òä_â _äâXî tÙò ¬â* {SoÆ Xîäâ Xîdä¶ ÌËäËâ dH* ? Òâ Ëäâ ÒHXÆî°l>ä<Ù
_äâXîäâ* ¬â* dA ÌËäËâ dH* <Xî¼ËÆ d¬ Ëäâ {S¦òÇ cî{ Vâ ß{Gâ tÙò ¬â* ßäHô <Òúäô ¨äôä VÒù½ áòä{Xî
cî{ Vâ {SoÆ Xîäâ Ùâ] ôdâ dH* ßäHô ÒdA Ùâ]Gâ òäâyò dH $ ßË: d¬ Ëäâ ¬ä<òXî {S{¶ú Xîä ÌäT XîôXâî
<Gô¶Ëô VÒùí ß{Gâ <{SòË¬ {SoÆ Xîäâ dA Ùâ]Ëâ dH* $
ÙäÙõ Ùâ]Æ Ùòä_Æ Xîäâ, VXî_ ôgä oô{Âô $
ôäâ¬-ôäâ¬ ¬â* ô¬ ôgä, Ë¶Â ´<G ´äGâ Ùõô $$ 78 $$
78-80 ¬â* <´·äVÆ Xîäâ VäÇä¦Xîäô Xî[ {Sâôhä cî{ ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*{ô¬ä¦¬ä Xîäâ
ß{Gâ Vâ Ùõô <XîVA _äâXî <ÒfâÉ ¬â* ôdGâ Òä_ä ¬Ë V¬e $ ËÂ <Òúäô ¨äôä êV Ùòä_Æ {SoÆ Xîäâ Ùâ],
Òd áòä{Xî däâGâ Vâ Ëâôâ ôäâ¬-ôäâ¬ ¬â* ô¬ ôdä dH ßäHô V¶{Âhù <ÒiÒ ¬â* oA {uô{Âhù dH $
ÙäÙõ Ùâ]Æ Ùòä_Æ Xîäâ, Ìädô oAËô Väâk $
VÌ <Ù<f Ùâ]Â¶ {AÒ Xîäâ, ÙõVô Gä¶dA¶ Xîäâk $$ 79 $$
ËÂ êV Ùòä_Æ {ô¬ä¦¬ä Xîäâ <Òúäô-¨äôä Ùâ], Òd ßäXîäf Xâî V¬äG VÌXâî Ìädô-oAËô
NíË dH $ d¬ Ëäâ VoA <Ùfäßäâ* ¬â* ß{Gâ <{SòË¬ Xîäâ dA V¦ò ßäHô áòä{Xî Ùâ]Ëâ dH* ß¼ò <XîVA
Xîäâ oA V¦ò ßäHô áòä{Xî GdA* Ùâ]Ëâ $
ÙäÙõ Ùâ]Æ Ùòä_Æ Xîäâ, V¼¬Æ] Vä¶kù Väô $
ÁTô Ùâ]Â¶ GHG oô, ËATô <Vô´Gdäô $$ 80 $$
êV Ùòä_Æ {SoÆ Xîäâ <Òúäô ¨äôä Ùâ], Òd V¶Väô Xîä Väô ËKÒ {SoÆ Ëâôâ V¼¬Æ] ßäGâ Òä_â
VÒù {ÙääâÍ ¬â* NíË däâGâ Vâ Ëâôâ V¼¬Æ] dA dH $ Ëâôâ ß¼Ë:Xîôh Xî[ ÒÈ<¸ {S¦òâXî {Ùäù ¬â* <íË
úâËG Xîä ßäÒôh o¶O XîôXâî êVâ dA Ùâ]ËA dH $ d¬ Ëäâ ÌÆ<¾ Gâ½ ¬â* ß¨HË <Òúäô oô Xâî <´Tô
Ùâ]Ëâ dH*, êTô Òd ÌS@ dA oäVËä dH $
ÙäÙõ Ùâ]Æ Ùòä_Æ Xîäâ, ôäâXî ôgä VÌ l>äHô $
øµ>-øµ> ¬âôä Vä¶kùòä¶, ËÂ¶ ´<G ´ähH ßäHô $$ 81 $$
ËÂ {ô¬ Ùòä_Æ {SoÆ Xîäâ ß{Gâ ßä¦¬íÒcî{ Vâ <o¼G ¬Ë V¬e $ Òd d¬äôä {SoÆ {S¦òâXî øµ>
¬â* Ëä ÙõT ¬â* ¬¢]G Xâî V¬äG <ÒiÒ Xâî {S¦òâXî {ô¬ähÆ ¬â* ß¼Ë<dùË cî{ Vâ NíË dH $ êVâ
<Òúäô ¨äôä Ùâ], ËÆeâ ßÒiò oäVâOä $
êoò ßV¬äÒ
ËG ¬G GädA* ¬H* GdA*, G<d* ¬äòä G<d* ÁÒ $
ÙäÙõ BXH î Ùâ < ]òâ , Ùd <Ù<f ¬â ô ä {AÒ $$ 82 $$
ß¨HË Ní<Ë ¬â* ¨HË GdA* ôdËä, òd Xîd ôdâ dH*íÂ_ fôAô, ¬G, ßd¶Xîäô, ¬äòä ßäHô
ÁÒ¦Ò oäÒ, òâ VÌ ¨HË, ß¨HË Ní<Ë ¬â* GdA* ôdËä $ êV V¬ò Ëäâ BXî ¬ä½ d¬äôâ <{SòË¬ dA
ß¨HË cî{ Vâ ÙVäâ* <Ùfäßäâ* ¬â* Ùâ]Gâ ¬â* ßäËâ dH* $
{<Ë {dúäG
ÙäÙõ {ähA ¬ä¶dH* {H<V Xîô, Ùâ]â ð<ý> êøäô $
´_ä<ÌPÌ VÌ oô ôgä, BâVä ÌS@ <Òúäô $$ 83 $$
ÌS@ {dúäG Xî[ òÆ<Óî ÌËä ôdâ dH*´HVâ ´_ ¬â* OäâËä _OäXîô Gâ½ ]äâ_ Xâî Ùâ]Gâ Vâ
VÒù½ ´_ dA ´_ oôä ð<ý> ßäËä dH, ÒHVâ dA ÌS@ <Òúäô ¨äôä ß¼Ë:Xîôh Xî[ ÒÈ<¸ Xîäâ ÌS@ ¬â*
_AG XîôGâ {ô VÒù½ {uô{Âhù ÌS@ dA ÌS@ oäVËä dH $
ßXîÌô ÌäÙfäd Gâ {SiG <Xîòä ä, ·äG ¨äôä ÌS@ oäVGâ ¬â* Xîäâkù ðý>ä¶Ë ÌËäkòâ ? êVXîä
ê¸ô kV Vä]A Vâ <Ùòä ä $ {SV¶O Xîä - ð. VÆ. <V*. Ë. 12/25 ¬â* Ùâ]äâ $
{uôúò {<ËÒSË
VÙä _AG ßäG¼Ù ¬â,* Vd´ cî{ VÌ l>äôH $
ÙäÙõ Ùâ]â BXî Xîäâ, Ùõ´ä Gä¶dA ßäHô $$ 84 $$
84-91 ¬â* VäÇä¦Xîäô VPÌ¼TA {<ËÒSË <Ù]ä ôdâ dH*<ÒiÒ Xâî VoA í_äâ* ¬â* ¬äòä
ô<dË Vd´ íÒcî{ ÌS@ NíË dH $ d¬ VÙä ßä¼Ëô ÒÈ<¸ Vâ êVA Xâî ßäG¼Ù ¬â* <G¬yG ôdËâ dH* ßäHô
Ìäg ð<ý> Vâ oA VÒù½ VÌ ÒíËÆßäâ* ¬â* êVA Xîäâ V¦ò cî{ Vâ Ùâ]Ëâ dH*, ß¼ò Xîäâkù oA d¬â* V¦ò
GdA* oäVËä $
ÙäÙõ ´d¤ Ëd¤ VäA V¶O dH, ¬âôâ VÙä ßG¼Ù $
GH G ÌH G <dôÙH ôdH , {Â ô h {ô¬äG¼Ù $$ 85 $$
øôä<Ù í_äâ* ¬â*, ´äOSËä<Ù ßÒíäßäâ* ¬â* Ëä VÒù Ùâf Xîä_ ¬â* ´dä¶ Ëdä¶ áòä{Xî däâGâ
Vâ, ¬âôâ VäA {SoÆ-ÙfùG cî{ Vâ Gâ½äâ* ¬â*, Gä¬ cî{ Vâ ÒähA ¬â*, í¬ôh cî{ Vâ tÙò ¬â*, kV {SXîäô
{Âhù {ô¬äG¼Ù íÒcî{ ÌS@ <Gô¼Ëô ¬âôâ Vä dA ôdËâ dH* $ kVA<_òâ ¬Æeâ VÙä ßäG¼Ù Xîä dA
ßGÆoÒ däâËä ôdËä dH $
´äOË Ó{<Ë Ùâ<]òâ, {Âôh {ô¬äG¼Ù $
VäâÒË oA Vä¶kù <¬_â, ÙäÙõ ß<Ë ßäG¼Ù $$ 86 $$
d¬ ´äOSËäÒíä ¬â* <ÒiÒ ¬â* {uô{Âhù ÓË{<Ë {ô¬äG¼Ù cî{ ÌS@ Xîäâ ÌS@äXîäô ÒÈ<¸ ¨äôä
Ùâ]Ëâ ôdËâ dH* ßäHô VäâËâ V¬ò oA ËH´Vè Ëä {Sä· Xâî _¯òäù cî{ {SoÆ d¬ Vâ <¬_â dØòâ dA ôdËâ dH* $
kV {SXîäô XîoA oA <ÒòäâO G däâGâ Vâ d¬â* <G¦òäG¼Ù Xîä ßGÆoÒ däâËä ôdËä dH $
Ùd <Ù<f ÙA{Xî Ëâ´ Xâî, <ÌG ÌäËA <ÌG Ëâ_ $
údØ¤ <Ù<f VÂô´ Ùâ<]òâ, ÙäÙõ ßÙèoÆË ]â_ $$ 87 $$
Jòäâ<Ë cî{ ÌS@ Xîä ®òäG XîôGâ Vâ ®òäG Xî[ {uô{äXîäÒíä ¬â* <ÌGä Ì¸A ßäHô <ÌGä Ëâ_
Xâî dA ÙVäâ* <Ùfäßäâ* ¬â* <Ùáò Ëâ´äâ¬ò ÙA{Xî ð<ý> ¬â* ßäËâ dH* ßäHô XîoA XîoA úäôäâ* ßäâô VÂòù dA
VÂòù ÙA] {ªËâ dH* $ BâVä Jòäâ<Ë¬ùò ßÙèoÆË ]â_ êV V¬ò Ùâ]Gâ ¬â* ßäËä dH $ Ìäg BXî VÂòù oA
ß{Gâ Ëä{ Vâ VÌXîäâ ´_äGâ _OËä dH <Xî¼ËÆ Òdä¶ Xâî ßGâXî VÂòù oA GdA* Ë{äËâ, òd ßÙèoÆËËä dH $
VÂô´ Xîäâ<µ> {SXîäf dH, ôäâ¬ ôäâ¬ Xî[ _äô $
ÙäÙõ Jòäâ<Ë ÓÙAf Xî[, ß¶Ë G ßäÒâ {äô $$ 88 $$
ÓËè Xâî íÒä¬A ÌS@ Xî[ Jòäâ<Ë Xîä {SXîäf fôAô Xâî {S¦òâXî ôäâ¬ Xâî Vä Xîäâ<µ> VÂòäâÍ Xâî
V¬äG {SËAË däâËä dH $ kV {SXîäf Xîä XîoA oA ß¼Ë GdA* däâËä $ <Òúäô ¨äôä <Giúò däâËä dH
<XîÌS@ Xî[ Jòäâ<Ë Xîä {SXîäf ÌS@ cî{ däâGâ Vâ ß{äô dH $
Jòäâ* ô<Ò BXî ßXîäf dH, BâVâ VXî_ oô{Âô $
ÙäÙõ Ëâ´ ßG¶Ë dH, ßÁ_d ßä_A 1 GÂô $$ 89 $$
´HVä ßäXîäf ¬â* BXî VÂòù dH, BâVâ dA VÂòäâÍ Vâ V¶{Âhù <ÒiÒ Xîäâ oô Ùâ* Ëäâ êGXîä {SXîäf oA
ÌdØË oäVâOä <Xî¼ËÆ êV {SXîäf Vâ oA ÌS@-íÒcî{ Xîä Ëâ´äâ¬ò {SXîäf aâþ>1 ßäHô ßG¼Ë <V¾
däâOä $
VÂô´ GdA* Ëd¤ VÂô´ Ùâ]â, ú¶Ù GdA* Ëd¤ ú¶Ùä $
Ëäôâ GdA* Ëd¤ <e_<¬_ Ùâçòä, ÙäÙõ ß<Ë ßäG¶Ùä $$ 90 $$
êV ®òäGäÒíä ¬â* Ìäg VÂòù ú¼j¬ä GdA* däâGâ {ô oA d¬Gâ VÂòù-ú¼j¬ä Ùâ]â dH* $ Ìäg
Ëäôâ G däâGâ {ô oA Ëäôäâ* Xî[ Jòäâ<Ë Xî[ <e_<¬_ädµ> Ùâ]A dH $ êÓî ÌS@-Jòäâ<Ë cî{ <ÒoÂ<Ëòäâ*
Xâî ÙfùG Vâ Òdä¶ ß<Ë ßäG¼Ù Xîä ßGÆoÒ däâËä dH $
ÌäÙ_ G<d* Ëd¤ ÒôÉË Ùâçòä, fÄÙ GdA* Oô´¶Ùä $
ÌA´ GdA* Ëd¤ ú¬XîË Ùâçòä, ÙäÙõ {ô¬äG¼Ùä $$ 91 $$
ÌäÙ_äâ* Xâî <ÌGä dA ßä·ä úXSî Xâî Fî{ô ß¬ÈË íäG Vâ ß¬ÈË ÒÈ<ý> däâËA dH $ ´dä¶
ßäøäË ´¼ò fÄÙ XîoA oA GdA* däâËä Òdä¶ dA ßGädË ®Ò<G cî{ O´ùGä däâËA dH $ <Ì´_A <ÌGä
dA <Ì´_A Xâî Vä¬äG ßä¦¬-Jòäâ<Ë Xîä {SXîäf ú¬XîËä dØßä ð<ý> ¬â* ßäËä dH $ kG VÌXîäâ
Ùâ]Xîô d¬â* ß<Ë ßäG¼Ù däâËä dH $
ßä¦¬ ÌÁ_AËæ
ÙäÙõ Jòäâ<Ë ú¬Xâî <e_<¬_â, Ëâ´ {Æ¶´ {ôXîäf $
ß¬ÈË eôâ ôV {A<´òâ, ß¬ôÌâ<_ ßäXîäf $$ 92 $$
®òäG Xî[ {SËA<Ëòäâ* Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*®òäG ¬â* XîoA BâVä oäG däâËä dH <Xî Ëâ´äâ ôä<f
ÌS@ Vâ {SXîµ> däâXîô ßä¦¬-Jòäâ<Ë <e_<¬_-<e_<¬_ ú¬Xî ôdA dH ßäHô XîoA BâVä oäG däâËä
dH <Xî <úÙäXîäf cî{ ÌS@ ¬â* ßä¦¬ cî{ ß¬ô-Ìâ<_ úÑ ôdA dH ßäùËè ÌS@ ¬â* <¬_ ôdA dH $
ß¬ÈË íäG Vâ ß¬ÈË ôV eôËä ôdËä dH $ dâ VäTXîäâ ! ËÆ¬ oA VäTG ¨äôä êV ßÒíä ¬â* ´äXîô
Òd ôV {äG Xîôäâ $
{uôúò
ÙäÙõ ß<ÒGäfA ß¶O Ëâ´ Xîä, BâVä ËKÒ ßGÂ{ $
Väâ d¬ Ùâçòä GHG oô, VÆ¼Ùô Vd´ íÒcî{ $$ 93 $$
- ¬â* VäÇä¦Xîäô VPÌ¼TA {uôúò Ùâ ôdâ dH*ß<ÒGäfA ÌS@ Xâî VoA ß¶O Ëâ´äâ¬ò
dH* $ êVXîä íÒcî{ <G¨ù¼¨ däâGâ Vâ íÒäoä<ÒXî dA VÆ¼Ùô dH ßäHô Òd BâVä ßGÆ{¬ ËKÒ dH <Xî
êVXîäâ Xîäâkù oA ê{¬ä GdA* ÙA ´ä VXîËA dH $ êVXîäâ d¬Gâ <ÒÒâXî-<Òúäô-Gâ½äâ* Vâ k¿v>ä oô Xâî
Ùâ]ä dH $
{ô¬ Ëâ´ {ôXîµ> oòä, Ëd¤ ¬G ôgä V¬äk $
ÙäÙõ ]â_â {AÒ VäH*, G<d* ßäÒâ G<d* ´äk $$ 94 $$
VäTG ¨äôä tÙò ¬â* ßä¦¬-·äG {ô¬ {SXîäf {SXîµ> dØßä dH, ËÌ Vâ d¬äôä ¬G êVA {SXîäf
¬â* V¬äòä dØßä ôdËä dH, êV ·äG Xîäâ GdA* oÂ_Ëä ßäHô êV {SXîäf Xâî ¨äôä <´V ÌSg Xîä VäÇä¦Xîäô
dØßä dH, êVA ÌS@-<{SòË¬ Vâ êVA Xîä <ú¼ËG cî{ ]â_-]â_Ëä ôdËä dH $ BXî <ÒÉò ¬â* ßäXîô
ÙõVôâ <ÒÉò ¬â* ´äGä cî{ ßäGä ´äGä v>äâªXîô <Gô¼Ëô ÌS@-<ú¼ËG ¬â* dA NíË ôdËä dH $
<GôäTäô <G´ Ùâ<]òâ, GHGdØ¤ _äOä Ì¶Ù $
Ëd¤ ¬G ]â_â {AÒ VäH*, ÙäÙõ VÙä ßG¶Ù $$ 95 $$
{d_â Gâ½ä<Ù ¨äôä d¬äôA <ú¸-ÒÈ<¸ Ìäg <ÒÉòäâ* ¬â* ´äËA A $ ßÌ êVXâî {S<ËÌ¼T _O
Oòä dH, ¢òäâ*<Xî-¬G Ëäâ ß¼Ë¬Æù] ôdXîô ®òäGäÒíä ¬â* ß{Gâ <{SòË¬ {SoÆ Vâ êVA Xîä <ú¼ËG-
]â_ ]â_Ëä ôdËä dH ßäHô êV ]â_ ¬â* êVâ VÙä dA ßäG¼Ù Xîä ßGÆoÒ däâËä ôdËä dH $ ßË: Òd
Ìädô ´äGä úädËä dA GdA* $ VäTXîäâ ! ËÆ¬ oA ß{Gâ ¬G Xîäâ ß¼Ë¬Æù] XîôXâî ®òäGäÒíä ¬â*
¬ä<òXî ßäTäôäâ* Vâ ô<dË ß{Gâ ßä¦¬-íÒcî{ {SoÆ Xîäâ Ùâ]äâ $
ßä¦¬ ÌÁ_A Ëæ
BâVä BXî ßGÂ{ óî_, ÌA´ ÌäXÆî_ä Gä¶<d $
¬Al>ä <G¬ù_ BXî ôV, ÙäÙõ GHGdØ¤ ¬ä¶<d $$ 96 $$
ß{Gâ ·äG Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*ÁÒä¦¬ä cî{ Ìâ<_ ´Ì ¬GGä<Ù VäTG-´_ Vâ ÒÈ<¾
Xîäâ {Sä³ dØkù, ËÌ êVXâî ê{¬ä ô<dË ÌS@ ·äG cî{ BXî BâVä óî_ _Oä dH, <´V ¬â* ß·äG-ÌA´
GdA* dH, oäâO-ÒäVGä <v>_Xîä GdA* dH $ V¶fò-<Ò{Îòù ÙäâÉäâ* Vâ ô<dË däâGâ Vâ <G¬ù_ dH $ ßäG¼Ù-
¬TÆôËä Vâ VP{¼G dH, VÙä BXî ôV dH ßäHô d¬äôâ <Òúäô-Gâ½äâ* ¬â* NíË dH $
{uôúò
dAôâ dAôâ Ëâ ´ Xâ î , Väâ <Gô]â ½ò _äâ k $
Xîäâk kXî Ùâ]â V¶Ë ´G, ßäHô G Ùâ]â Xîäâk $$ 97 $$
97-102 ¬â* VäÇä¦Xîäô VPÌ¼TA {uôúò Ùâ ôdâ dH*dAôäâ* Xâî V¬Âd Xâî Ëâ´ Xâî V¬äG Òd
ÌS@ fAË_ Ëâ´ íÒcî{ dH $ BâVä dA d¬Gâ ß{Gâ ËÈËAò ·äG-Gâ½ Vâ V¬ä<T ¬â* Ùâ]ä dH $ êVâ
V¬ä<T {Sä³ Xîäâkù <Òô_ä V¶Ë dA Ùâ] {äËä dH $ ß¼ò ß·äGA {SähA GdA* Ùâ] VXîËâ $
GHG d¬äôâ GÂô 1 ¬ä2, Ëdä¤ ôdâ ÁòäH _äk $
ÙäÙõ êV ÙAÙäô3 Xîäâ, <Gf<ÙG <Gô]Ë ´äk $$ 98 $$
êV V¬ä<T ßÒíä ¬â* d¬äôâ <ÒÒâXî <Òúäô-Gâ½ {SXîäf¬ò ÌS@ íÒcî{ Xâî ÌAú2 ¬â* dA
_Oâ ôdËâ dH* ßäHô ¬G oA Òdä¶ dA ß{GA ÒÈ<¸ _Oäòâ ôdËä dH $ d¬äôâ VoA ôä<½-<ÙG êV ß{Gâ
ßä¦¬-íÒcî{ ÌS@ Xâî ÙfùG3 XîôËâ-XîôËâ dA áòËAË däâËâ dH* $
GH G dØ ¤ ßäOâ Ùâ < ]òâ , ßäË¬ ß¶ Ë ô Väâ k $
Ëâ´ {Æ¤´ VÌ oô ôgä, <e_<¬_ <e_<¬_ däâk $$ 99 $$
Òd ÌS@ ß{Gâ oAËô dA dH $ ËÆ¬ V¶Väô Ùfä Vâ ßäOâ V¬ä<T ßÒíä ¬â* ´äXîô ß{Gâ
·äG-Gâ½äâ* Vâ Ùâ]äâ, ËÆPdâ* ßÒiò Òdä¶ <e_<¬_-<e_<¬_ däâËä dØßä Òd {SXîäf cî{ ÌS@
ÙA]âOä $ d¬Gâ V¬ä<T ßÒíä ¬â* êV Ëâ´-{Æ¶´ ÌS@ Xîäâ V¶{Âhù <ÒiÒ ¬â* {uô{Âhù cî{ Vâ Ùâ]ä dH $
ßGdÙ Ìä´â Ìä<´òâ , ß¬ôä{Æ ô A <GÒäV $
Jòäâ<Ë íÒcî{A Ó¬Oâ, Xîäâkù <Gô]â <G´ ÙäV $$ 100 $$
V¬ä<T ßÒíä ¬â* ¬È¦òÆ GdA* ¬äô VXîËA, ßË: V¬ä<T Ní<Ë dA ß¬ôä{ÆôA <GÒäV dH $
{S¬ ´Ì ßGädË Ìä´â Ì´Gâ _OËâ dH*, ËÌ dA ß¬ôä{ÆôA ¬â* <GÒäV däâËä dH $ êV V¬ä<T
ß¬ôä{ÆôA ¬â* Jòäâ<Ë íÒcî{ ÌS@ Xîä {SXîäf Ó¬OäËä dH <Xî¼ËÆ êVXîäâ Xîäâkù V¬ä<T-Ní<Ë Xîäâ
{Sä³ oOÒäGè Xîä <GÁ oÓî dA Ùâ] VXîËä dH, VÌ GdA* $
{ô¬ Ëâ´ Ëd¤ ¬G ôdH, {ô¬ GÂô <G´ Ùâ]â $
{ô¬ Jòäâ<Ë Ëd¤ ßäË¬ ]â_â, ÙäÙõ ÁÒG _â]â $$ 101 $$
V¬ä<T ßÒíä ¬â* d¬äôä ¬G {ô¬ Ëâ´ íÒcî{ ÌS@ Xâî V¬A{ dA ôdËä dØßä ß{Gâ
ßä¦¬-íÒcî{ ÌS@-{SXîäf Xîäâ dA Ùâ]Ëä ôdËä dH Ëä êV V¬ä<T Xî[ <G<ÒùXîÁ{äÒíä ¬â* {ô¬
Jòäâ<Ë-íÒcî{ ÌS@ Xâî Vä ßä¦¬ä ÌS@äG¼Ù Xîä ßGÆoÒ cî{ ]â_ ]â_Ëä dH $ kV ÌS@ä¦¬ä Xâî
ßoâÙäG¼Ù Xîä ßGÆoÒ däâGâ {ô VäTXî Xîä ÁÒG Vóî_ däâ ´äËä dH, Òd ¬ÆÓî däâ ´äËä dH $
ÙäÙõ ´ôH VÆ Jòäâ<Ë íÒcî{ dH, ´ôH VÆ Ëâ´ ßG¶Ë $
´ôH VÆ <e_<¬_ GÂô dH, ´ôH VÆ {Æ¶´ ôd¶Ë $$ 102 $$
´äâ VäTXî, VäTG Vâ {SXîµ> dØòâ {SoÆ-{SXîäf Xâî <e_<¬_ädµ> Xîäâ o_A {SXîäô {úä _âËä
dH, <XîVA ß¼ò Xîäâ GdA* XîdËä, ËÌ Òd {SXîäf-{¶Æ´ êVXâî tÙò ¬â* ß¿v>A {SXîäô {SXîä<fË däâËä
ôdËä dH, <óîô êVXâî <ÒfâÉ ßGÆoÒäâ* Xîäâ oA ´Ì o_A {SXîäô {úä ´äËä dH, ËÌ VäTXî Xîä ÌS@
Ëâ´ ß{äô däâ ´äËä dH ßäHô Òd {äô¬ä<ùXî ßGÆoÒäâ* Xîäâ VPòXèî {úäGâ Òä_ä VäTXî Jòäâ<Ë
íÒcî{ ÌS@ dA däâ ´äËä dH $
{uôúò {<Ë {dúäG
ÙäÙõ ß_] ßÁ_äd Xîä, XîdØ XHîVä dH GÂô $
ÙäÙõ ÌâdÙ1 dÙ GdA*, VXî_ ôgä oô{Âô $$ 103 $$
103-110 ¬â* {SoÆ {dúäG Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*ßäOôä Xâî {äV VAXîôA fdô ¬â*
ÒAôÌ_ ßäHô ßÌÆ_Ôîì_ Gâ {SiG <Xîòä äíÒä<¬Gè ! ¬GkN¼jòäâ* Xâî ß<ÒÉò ÌS@ Xîä
íÒcî{ XHîVä dH, Väâ Xî<dòâ ? 106 ËXî êVA Xîä ê¸ô Ùâ ôdâ dH*Òd ÌS@ ´ä<Ë áò<Óî ßä<Ù Vâ
ô<dË <GôäXîäô däâGâ Vâ ßVA¬1 dH, êVXî[ Xîäâkù VA¬ä GdA* ßäHô áòä{Xî däâGâ Vâ VÌ <ÒiÒ ¬â*
{uô{Âhù dH $
Òäô {äô G<d* GÂô Xîä, ÙäÙõ Ëâ´ ßG¶Ë $
Xî[¬Ë G<d* XîôËäô Xî[, BâVä dH oOÒ¶Ë $$ 104 $$
Ëâ´ íÒcî{ ÌS@ ßG¼Ë dH $ ÌS@ Xâî íÒcî{ {SXîäf Xîä ßä<Ù ß¼Ë GdA* ·äË däâËä $ <ÒiÒ
Xîä ßä<Ù Xî¸äù däâGâ Vâ êVXî[ ¬<d¬ä cî{ Xî[¬Ë, êVXâî Xîäòù Vâ {Âhù cî{ Vâ GdA* däâ VXîËA $
BâVä <Ò_Çh ÌS@ Xîä íÒcî{ dH $
<GVÍT GÂô ß{äô dH, Ëâ´ {Æ¶´ VÌ ¬ä¶<d $
ÙäÙõ Jòäâ<Ë ßG¶Ë dH, ßäOäâ {Av>äâ Gä¶<d $$ 105 $$
ßÒòÒ ô<dË däâGâ Vâ êV¬â* Xîäâkù VN¼T GdA* dH $ êVXîä íÒcî{ ß{äô dH $ Ëâ´äâ ôä<f ÌS@
ßä¦¬ cî{ Vâ VÌXâî oAËô NíË dH $ êVXî[ ·äG cî{ Jòäâ<Ë oA ßG¼Ë dH $ <GôäXîäô däâGâ Vâ
êVXîä ßOS oäO ßäHô {Èþ> oäO GdA* <V¾ däâËä $
]¶«>-]¶«> <G´ Gä oòä, kXî_V 1 BXHî GÂô2 $
Jòäâ* ä ¦òäâ* dA Ëâ´ dH, Jòäâ<Ë ôdA oô{Âô $$ 106 $$
<G´ä¦¬-íÒcî{ ÌS@ VÙä ß]¶«> däâGâ Vâ êVXâî <o¼G-<o¼G ßÒËäô cî{ ]¶«> GdA* dØòâ
dH* $ ßÒËäô ¬äòä <Ò<fý> Xâî dA däâËâ dH* $ fÆ¾ ÌS@ Xîä íÒcî{2 Ëäâ VÙä BXî-ôV1 ß¨HË dA dH $
Òd Ëâ´ íÒcî{ ÌS@ ßä<Ù ¬â* ´HVä ä ÒHVä dA ßÌ oA dH ßäHô êVXî[ V¸ä cî{ Jòäâ<Ë VÌ <ÒiÒ
¬â* {uô{Âhù cî{ Vâ oôA dØkù dH $ êVA Xâî ßäTäô {ô <ÒiÒ Xîä V¶úä_G däâËä dH $
{ô¬ Ëâ´ {SXîäf dH, {ô¬ GÂô <GÒäV $
{ô¬ Jòäâ<Ë ßäG¼Ù ¬â*, d¶Vä ÙäÙõ ÙäV $$ 107 $$
´äâ XÆîv> oA <ÒiÒ ¬â* ·äG-{SXîäf dH, Òd êV {ô¬ Ëâ´ íÒcî{ ÌS@ Xîä dA dH $
V¶Ëäâ* Xîä <GÒäV íäG oA {ôÌS@ Xîä íÒcî{ dA dH $ d¬ VâÒXî ´G Ëäâ êV {ô¬ Jòäâ<Ë íÒcî{ ÌS@
Xâî ÙfùGäG¼Ù-VôäâÒô ¬â* d¶V ÌGâ ôdËâ dH* ßäùËè <Gô¼Ëô êVXîä dA VäÇä¦Xîäô XîôËâ
ôdËâ dH* $
GÂ ô VôA]ä GÂ ô dH , Ëâ ´ VôA]ä Ëâ ´ $
Jòäâ<Ë VôA]A Jòäâ<Ë dH, ÙäÙõ ]â_â Vâ´ $$ 108 $$
êV ÌS@ íÒcî{ Xâî V¬äG êVA Xîä íÒcî{ dH $ êVXâî Ëâ´ Vðf êVA Xîä Ëâ´ dH $ êVXî[
·äG Jòäâ<Ë Xâî V¬äG êVA Xî[ ·äG Jòäâ<Ë dH $ <XîVA {SXîäô oA êVXâî <ÒÒ¸ù-V¶Väô Xâî <XîVA oA
áò<Óî, ÒíËÆ ßä<Ù Xî[ ê{¬ä êVâ GdA* ÙA ´ä VXîËA $ êVXî[ ßý>Ù_-Xî¬_-fÎòä {ô d¬
êVVâ ÙfùGäG¼Ù Xîä ßGÆoÒ cî{ ]â_ ]â_Ëâ ôdËâ dH* $
Ëâ´ {Æ¶´ Xî[ VÆ¼ÙôA, Ëâ´ {Æ¶´ Xîä X¶îË $
Ëâ´ {Æ¶´ Xî[ Vâ´ {ô, ÙäÙõ Ì¼òä ÒV¶Ë $$ 109 $$
ßä¦¬ä ßäHô {ô¬ä¦¬ä ÙäâGäâ* úâËG cî{ däâGâ Vâ Ëâ´äâ ôä<f dH $ ßË: Ëâ´äâ ôä<f ÌS@-íÒä¬A
ßäHô Ëâ´äâ ôä<f d¬äôA ßä¦¬ä-VÆ¼ÙôA, Ëâ´-{Æ¶´ ÌS@ Xî[ fÎòä ßý>Ù_-Xî¬_ {ô ÙäâGäâ* Xî[
BXîËä däâGâ Vâ ÒV¶Ë ÌG Okù dH ßäùËè d¬â* ÒV¶Ë Xâî V¬äG ß]¶«> ßäG¼Ù Xîä ßGÆoÒ däâ ôdä dH $
f¶Xîä-ÒV¶Ë ¬â* Ëäâ ÒÈÇäâ* Xâî {Æb{äâ* Xî[ ß<TXîËä däâGâ Vâ {Æb{-ÒÉäù däâËA ôdËA dH ßäHô Gô-GäôA óîäO
]â_Ëâ dH* $ ê¸ô
{ÆdÆ{ {Sâ¬ ÒôÉâ VÙä, duô´G ]â_H* óîäO $
BâVä XîäHËÆXî Ùâ<]òâ, ÙäÙõ ¬äâµ>â oäO $$ 110 $$
d¬äôâ ¬G-ÒÈÇ Vâ {Sâ¬-{Æb{äâ* Xî[ ÒÈ<ý> VÙä däâËA ôdËA dH ßäHô oÓî ´G <ú¸ Vâ {Sâ¬äâ¦VÒ-
óîäO ]â_Ëâ ôdËâ dH* $ kVA ßä¦¬ä-{ô¬ä¦¬ä Xî[ BXîËä cî{ ÒV¶Ë ¬â* BâVä ßÙèoÆË ]â_ Ùâ]Gâ ¬â*
ßäËä dH $ kVâ Ùâ]Xîô d¬ ß{Gâ oäyò Xîäâ ¬däGè ¬äGËâ dH* $
{uôúò ôV
ß¬È Ë Täôä Ùâ < ]òâ , {äôÌS @ ÌôÉ¶ Ë $
Ëâ´ {Æ¶´ <e_<¬_ eôH, Xîäâ VäTÂ ´G {AÒ¶Ë $$ 111 $$
111-115 ¬â* ôV cî{ ÌS@ Xâî ÙfùG-ôV-{äG Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*-{ôÌS@ Vâ ÙfùGä¬ÈË-
Täôä ÌôV ôdA dH $ VäTXîäâ ! ËÆ¬ oA V¬ä<T ßÒíä ¬â* ´äXîô Ùâ]äâ ! êV Ëâ´äâ-ôä<f ÌS@ Vâ
<e_<¬_-<e_<¬_ ÙfùGä¬ÈË eôËä dØßä ÙA]âOä $ kV ÙfùGä¬ÈË Xîä {äG V¬ä<T ßÒíä Xîäâ
{Sä³ Xîäâkù <Ìô_ä V¶Ë dA Xîô VXîËä dH, ß¼ò GdA* $
ôV dA ¬â* ôV Ìô<É dH, Täôä Xîäâ<µ> ßG¶Ë $
Ëd¤ ¬G <Giú_ ôä<]òâ, ÙäÙõ VÙä ÒV¶Ë $$ 112 $$
<´V oÓî Xâî tÙò ¬â* {SoÆ-{Sâ¬-ôV ôdËä dH, êVA ¬â* ßG¼Ë {SXîäô Vâ ÌS@ ÙfùG-ôVTäôä
Xî[ ÒÉäù däâËA dH $ êV oÓî Xîäâ oOÒäGè V¬ä<T ßÒíä ¬â* {ÂÒù Xî<Ë Jòäâ<Ë ßä<Ù GäGä {SXîäô
Vâ ÙfùG ÙâËâ dH* $ VäTXîäâ ! êV V¬ä<T ßÒíä ¬â* <´V {SoÆ Xâî ÙfùG-ôVTäôä Xî[ ÒÈ<ý> däâËA dH,
êVA {SoÆ ¬â* ß{Gâ ¬G Xîäâ Níô ô]äâ $ êÓî NíôËä Xî[ ðÑËä däâGâ {ô VÙä ÒV¶Ë Xâî V¬äG
ßäG¼Ù dA ßäG¼Ù ôdâOä $
øG ÌäÙ_ <ÌG Ìô<É dH, GAeô <G¬ù_ Täô $
ÙäÙõ oA´â ßäË¬ä, Xîäâ VäTÂ {AÒGdäô $$ 113 $$
V¬ä<T ßÒíä ¬â* {SäXÈîË ¬âø V¬Âd Xâî <ÌGä dA ÌS@-eôGâ Vâ <G¬ù_ ÌS@-ÙfùG-Täôä
ÌôVËA dH, êVVâ ÁÒä¦¬ä oAOËä dH ßäùËè ÙfùG ¬â* <G¬yG däâXîô fä¶<Ë {Sä³ XîôËä dH, <Xî¼ËÆ
ÌS@ Xâî Vä ßoâÙ däâGä cî{ {äG Ëäâ Xîäâkù <Òô_ä V¶Ë dA XîôËä dH $ ÙfùG Ëäâ òäâ<Oòäâ* Xîäâ V¬ä<T
¬â* däâ ´äËâ dH* {ô¼ËÆ ÌS@ Vâ ßoâÙ Ëäâ ·äGA òäâOA Xîä dA däâËä dH $
BâVä ßúô´ Ùâ<]òä, <ÌG ÌäÙ_ ÌôÉâ ¬âd $
Ëd¤ <úË úäËXî H ôgä, ÙäÙõ ß<TXî VGâd $$ 114 $$
V¬ä<T ßÒíä ¬â* BâVä ßäiúòù Ùâ]Gâ ¬â* ßäËä dH{SäXÈîË ÌäÙ_ G däâGâ {ô oA ÌS@-
¬âø Vâ ÌS@-ÙfùG ÒÉäù däâËA ôdËA dH $ êV V¬ä<T ßÒíä ¬â* d¬äôä <ú¸ úäËXî {ÇA Xâî V¬äG
ß<Ë {Sâ¬ Vâ ÌS@-ÙfùG íÒä<Ë <Ì¼ÙØ Xâî {äG XîôGâ ¬â* ßGÆôÓî dØßä ôdËä dH $
¬däôV ¬Al>ä {A<´òâ, ß<ÒOË ß_] ßG¶Ë $
ÙäÙõ <G¬ù _ Ùâ < ]òâ , Vd´H * VÙä eô¶ Ë $$ 115 $$
VäTXîäâ ! ËÆ¬ V¬ä<T ßÒíä ¬â* ´äXîô Ùâ]äâ, ¬G Xîä ß<ÒÉò, kN¼jòäâ* Vâ {ôâ, ß{äô,
V¶{Âhù ôVäâ* Xîä êÙèO¬ íäG ¬däôV-ÌS@ Xîä ÙfùG-ôV {ô¬ <G¬ù_ ßäHô {ô¬äG¼Ù-¬TÆôËä Vâ
VP{¼G dH Ëä V¬ä<T ßÒíä ¬â* {S<ËÇh eôËä ôdËä dH ßäùËè ÙfùG däâËä ôdËä dH $ ËÆ¬ ß{Gâ
ÒÈ<¸-Gâ½äâ* Vâ êVXîä {äG Xîôäâ $
Xî¸äù-Xîä¬TâGÆ
Xîä¬TâGÆ ÙØ<d {A<´òâ, ßXî_ ßGÂ{¬ BXî $
ÙäÙõ {AÒâ {Sâ¬ VäH*, <G¬ù_ Täô ßGâXî $$ 116 $$
116-121 ¬â* ÌS@-Xîä¬TâGÆ Xîä ÙfùG-ÙÆyT{äG XîôGâ Xî[ {Sâôhä Xîô ôdâ dH* VäTXîäâ !
Xî_ä, <ÒoäO ßäHô ê{¬ä ô<dË ß¨HË, Xîä¬Gäßäâ* Xîäâ {Âhù XîôGâ Òä_A ÌS@-Xîä¬TâGÆ Xîä ÙfùG-
ÙÆyT ®òäG-ÙäâdG ¨äôä {äG Xîôäâ $ d¬ Ëäâ {Âhù {Sâ¬ Vâ ®òâò, ·âò ßäHô ßä¦¬ä cî{ ßä<Ù ßGâXî
<G¬ù_ <ÒúäôTäôäßäâ* ¨äôä ÙfùG-ÙØyT {äG XîôËâ dH* ßäùËè ÙfùG XîôËâ dA ôdËâ dH* $
Xîä¬TâGÆ ÙØ<d {A<´òâ, ËäXîäâ _]â G Xîäâk $
ÙäÙõ {AÒH IòäV VäH*, ¬däôV ¬Al>ä Väâk $$ 117 $$
´äâ Xîä¬Gäßäâ* Xîäâ {Âhù XîôGâ Òä_A ÌS@-Xîä¬TâGÆ dH, êVâ Xîäâkù oA Ì<d¬Æù] {SähA GdA*
Ùâ] VXîËä $ VäTXîäâ ! ËÆ¬ ß¼Ë¬Æù] ÒÈ<¸ XîôXâî ®òäG-ÙäâdG ¨äôä êVXâî ÙfùG-ÙØyT Xîä {äG
Xîôäâ $ ´äâ Xîäâkù ÙfùG Xî[ ê¦XÈîý> ß<o_äÉä Òä_ä ·äG ¨äôä ÌS@-ÙfùG-¬däôV {äG XîôËä dH Ëäâ
êVXâî <_òâ Òd ÌS@-ÙfùG ß<Ë ¬TÆô däâ ´äËä dH $
Xîä¬TâGÆ ÙØ<d {A<´òâ, ß_] cî{ ßäG¼Ù $
ÙäÙõ {AÒH dâË VäH*, VÆÉ¬G _äOä Ì¼Ù $$ 118 $$
VäTXîäâ ! V¬ä<T ßÒíä ¬â* ´äXîô ¬G kN¼jòäâ* Xâî ß<ÒÉò, ßäG¼Ù íÒcî{ ÌS@-
Xîä¬TâGÆ Xîä ÙfùG-ÙØyT ËÙäXîäô ÒÈ<¸-ÙäâdG ¨äôä {äG Xîôäâ $ VÆÉÆPGä GäªA ¨äôä {Säh VdVSäô
úXSî ¬â* ´äXîô <Gæ¾ däâ ´äGâ Vâ d¬äôä ¬G Ëäâ {ô¬ {Sâ¬ Vâ êVXîä {äG XîôËä dH $
Xîä¬TâGÆ ÙØ<d {A<´òâ, ßO¬ ßOäâúô ´äk $
ÙäÙõ {AÒH {SA<Ë VäH*, Ëâ´ {Æ¶´ Xî[ Oäk $$ 119 $$
·äG-Jòäâ<Ë ôä<f ÌS@-Xîä¬TâGÆ Oäâ Xîä ÙfùG ÙØyT d¬ Ëäâ ß<Ë {Sâ¬ Vâ {äG XîôËâ dH* $
VäTXîäâ ! ËÆ¬ Éµ>è {S¬äh Xî[ ß<ÒÉò, kN¼jòäËAË <G<ÒùXîÁ{ V¬ä<T ßÒíä ¬â* ´äXîô, ÌS@-
Xîä¬TâGÆ Xîä ßoâÙ-ÙfùG ÙØyT ßd¶ ÌS@äNí¬ ß]¶«> ÒÈ<¸ ÙäâdG <XSîòä ¨äôä {äG Xîôäâ $
Xîä¬TâGÆ XîôËäô dH, ß¬ÈË VôÒH Väâk $
ÙäÙõ Ìv>ôä ÙÂT Xîäâ, {AÒH Ëäâ VÆ] däâk $$ 120 $$
ÌS@ dA Xîä¬TâGÆ dH $ ÒdA <G<ÒùXîÁ{äÒíä ¬â* ß{Gä ß¬ÈË¬ò ÙfùG-ÙØyT ÌdäËA dH $ ´Ì
<´·äVÆ-Ìv>ªä êVXâî ÙfùG-ÙØyT Xîäâ {äG XîôËä dH ËÌ êVâ ßÒiò dA ÌS@äG¼Ù {Sä³
däâËä dH $
Bâ V A BXH î Oäk dH , Ùõ e H Ìäôd ¬äV $
Väâ VÙä d¬äôâ V¶O dH, ÙäÙõ ßäË¬ {äV $$ 121 $$
Òd BXî ¬ä½ ÌS@-Oäâ dA BâVA <Ò_Çh dH ´äâ Ìäôd ¬äV dA ÙfùG-ÙØyT ÙâËA ôdËA dH $ ÌS@
VäÇä¦Xîäô däâGâ {ô ÌS@ä¦¬ä Xîä ßoâÙ dA VÙä oäVËä ôdËä dH $ Òd ÌS@-Oäâ ßä¦¬ä Xâî ßoâÙ
oäÒ Vâ ß<Ë <GXîµ> däâGâ Vâ VÙä d¬äôâ Vä dA dH $
{uôúò ßä¦¬ ÌÁ_A Ëæ
ËæÒô fä]ä ¬Â_ <ÌG, TôËA {ô Gä¶dA* $
ß<Òú_ ß¬ô ßG¼Ë óî_, Väâ ÙäÙõ ]ädA* $$ 122 $$
122-126 ¬â* ÌS@, ßä¦¬ä Xîä ÒÈÇ-Ìâu_ Xâî cî{ ¬â* {uôúò Ùâ ôdâ dH*fÆ¾ ÌS@-ÒÈÇ
{È»ÒA {ô GdA* _OËä, Xîäôh, Òd Ëäâ V¶{Âhù oäH<ËXî {S{¶ú Xîä ß<Tþ>äG dH, ß<Tþ>äG <ÒÒ¸ù Xâî
ßäaò XHîVâ ôd VXîËä dH $ G êVXîä Xîäâkù Xîäôh cî{ ¬Â_ ßäHô G Xîäòù cî{ fä]ä dH $ fÆ¾ ÌS@
<XîVA Xîä Xîäôh-Xîäòù GdA* däâ VXîËä $ êVA ß<Òú_, ßG¼Ë, ÌS@-ÒÈÇ Xîä VäÇä¦Xîäô cî{
óî_ d¬ VäTXî _äâO ]äËâ dH* ßäùËè ÌS@äG¼Ù Xîä ßGÆoÒ XîôËâ dH* $
ËæÒô fä]ä ¬Â_ <ÌG, Tô ßPÌô ¼òäôä $
ß<ÒGäfA ßäG¼Ù óî_, ÙäÙõ Xîä Iòäôä $$ 123 $$
fÆ¾ ÌS@-ÒÈÇ ¬äòä-¬Â_ ßäHô {S{¶ú-fä]äßäâ* Vâ ô<dË dH $ {È»ÒA ßäHô ßäXîäf ¬â*
áòä{Xî cî{ Vâ ôdËä dØßä oA kGVâ <o¼G dH $ êVXîä óî_ VäÇä¦Xîäô Vâ ´¼ò ß<ÒGäfA ßäG¼Ù
dH, Òd d¬â* ÌdØË Iòäôä dH $
ËæÒô fä]ä ¬Â_ <ÌG, ô´ ÒAô´ ô<dËä $
ß´ô ß¬ô ßËAË óî_, Väâ ÙäÙõ O<dËä $$ 124 $$
´HVâ {Sä<hòäâ* Xâî fôAô ô´-ÒAòù Vâ ÌGËâ dH* ÒHVâ dA {È»ÒA-ô´ ßäHô ´_-ÒAòù Xâî V¶òäâO
Vâ fÆ¾ ÌS@-ÒÈÇ GdA* ê¦{¼G däâËä $ kV Xîäôh êVXâî G ´ª dH ßäHô G fä]äòâ* dH* $ êV ß´ô-
ß¬ô, OÆhäËAË fÆ¾ ÌS@-ÒÈÇ Xâî ÙfùG-óî_ Xîäâ d¬ <Gô¼Ëô OSdh XîôËâ dH*, XîoA oA êGXâî
ÙfùG Vâ <Ò¬Æ] GdA* ôdËâ $
ËæÒô fä]ä ¬Â_ <ÌG, ê¦{<Ë {ô_H Gä¶<d $
ô<dËä ô¬Ëä ôä¬ óî_, ÙäÙõ GHGdØ¤ ¬ä¶<d $$ 125 $$
ê¦{<¸ Gäf ô<dË däâGâ Vâ fÆ¾ ÌS@-ÒÈÇ Xâî G ´ª ßäHô G fä]ä dA dH, Òd <Gô¶´G ôä¬-
ÒÈÇ áòä{Xî däâGâ Vâ VP{Âhù {Sä<hòäâ* Xîäâ ß{GA V¸ä Vâ ô¬äËä dØßä ßäHô VÌ ¬â* ßä{ ô¬Ëä dØßä
oA ¬äòä ßäHô ¬äòä Xâî Xîäòù {S{¶ú Vâ ô<dË dA ôdËä dH $ êVA Xîä ÙfùG-óî_ d¬äôâ <Òúäô-Gâ½äâ*
¬â* ÌVä dH ßäùËè d¬äôâ <Òúäô ÌS@ <o¼G GdA* däâËâ $
{Säh ËæÒô VÆô<Ë ´ª, ÌS@ oÂ<¬ Ëä ¬ä¶<d $
ôV {AÒâ óÂ î _â óî_â , ÙäÙõ VÂ ] â Gä¶ < d $$ 126 $$
ÌS@ Xî[ ßäTäôËä Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*{SähTäôA VäTXî V¶Ë dA ËæÒô dH $ êVXî[
ÌS@äXîäô ÒÈ<¸ dA ´ª dH $ ÌS@ dA oÂ<¬ dH $ ÌS@-oÂ<¬ ¬â* NíË ôdXîô V¶Ë-ËæÒô, êVA Xîä
<ú¼ËG-ôV {äG XîôËä ôdËä dH $ kVA Xîäôh V¶Ë-ËæÒô {Sâ¬äo<Óî-óÂî_ ßäHô ·äG-óî_äâ* Vâ
VP{¼G ôdËä dH ßäHô fäâXî, ¬äâdä<Ù Ëä{ Vâ GdA* VÂ]Ëä $
<´·äVÆ ê{Ùâf {SiGäâ¸ôA
ÌS@ fÂ¼ò Ëd¤ ¢òä ôdâ ? ßäË¬ Xâî ßíäG ?
Xîäòä ßí_ ¢òä ÌVâ ? VÙèOÆæ XîdH* VÆ´äG $$ 127 $$
127-147 ¬â* <´·äVÆßäâ* Xâî {SiGäâ* Xâî ê¸ô ÙâËâ dH*-127 ¬â* {S<Ë_äâ¬ XSî¬ Vâ ÒAôÌ_ Xâî
{SiG dH*-dâ aâþ> ·äG VP{¼G VÙèOÆôäâ ! ¬äòä<Ù <ÒXîäôäâ* Vâ fÂ¼ò ÌSä@A Ní<Ë Xîäâ {Sä³ ¬ÆÓî {ÆæÉ
Xâî ¢òä _Çh dH* ? Vä¶VäuôXî <ÒÉòäâ* Vâ <ÒôÓî, ßä¦¬ä Xîäâ fôAô Vâ <o¼G ¬äGXîô VÌXîäâ V¬-
oäÒ Vâ Ùâ]Gä cî{ ßä¦¬ Ní<Ë Xîäâ {Sä³ ¬Æ¬ÆÇÆ Xâî ¢òä _Çh dH* ? ßäHô íÂ_ fôAô Xîäâ dA
ßä¦¬ä ¬äGXîô, êVA Xâî oôh-{äâÉh ¬â* V¶_yG ôdGâ Òä_â ¬äGÒ Xâî ¢òä _Çh dH* ? ßä{ ¬âôâ
êÓî {SiGäâ* Xâî ê¸ô ÙâGâ Xî[ XÈî{ä Xîôâ* $
Xîäòä Xâî ßí_ ôdH*, ¬G ôä´ä {¶ú {STäG $
{¿úAV {SXÈî<Ë ËAG OÆh, ßä{ä1 OÒù2 OÆ¬äG3 $$ 128 $$
128-130 ¬â* ßGÆ_äâ¬ XSî¬ Vâ ÒAôÌ_ Xâî {SiGäâ* Xîä ê¸ô Ùâ ôdâ dH*fôAô Xîäâ dA
ßä¦¬ä ¬äGGâ Òä_â Xîä ¬G ôä´ä Xâî V¬äG k¿v>äGÆVäô T¬äùT¬ù ¬â* <ÒúôËä ôdËä dH $ {¶ú
·äGâN¼jòäâ* Xî[ ¬¶<½òäâ* Xâî V¬äG {STäGËä ôdËA dH ßäùËè Òâ oA ¬G Xî[ k¿v>äGÆVäô <Ò<dË,
ß<Ò<dË <ÒÉòäâ* ¬â* oS¬h XîôËA ôdËA dH* $ {¿úAV {SXÈî<Ë ({È»ÒA Xî[ {ä¶ú-1 ßNí 2 ¬âÙ 3
ÇÆTä 4 ôäâT 5 oò $ ´_ Xî[ {ä¶ú-1 ¦ÒXî 2 ¬Â½ 3 ËÈÉä 4 oS¬h 5 ¬äâdä<ÙXî $ ßNyG Xî[
{ä¶ú-1 ¬ä¶V 2 ôÓî 3 ßä_íò 4 ê®Òù O¬G 5 XSîäâT $ ÒäòÆ Xî[ {ä¶ú-1 GäªA 2 ÒAòù 3 V¶O¬
4 ß<Ë<GOù¬G 5 Xîä¬ $ ßäXîäf Xî[ {ä¶ú-1 ôäâ¬ 2 Xîóî 3 <Gjä 4 ê¿ú Ní<Ë 5 _äâo)
VËäâOÆh, ô´äâOÆh, Ë¬äâOÆh ¬â* ¬âôä-{G1 <Òxä cî{ OÆhä<Ù-Xîä ß<o¬äG2 ßäHô fäôAuôXî-
f<Óî3 ßä<Ù Xîä ß<o¬äG k¦òä<ÙXî däâGä dA Xîäòäí_ Xâî _Çh dH* $
ßäË¬ Xâî ßíäG dH*, ·äG ®òäG <Ò£äV $
Vd´ fA_ V¶ËäâÉ VË, oäÒ o<Óî <G<T {äV $$ 129 $$
V¦òäV¦ò Xîä <ÒÒâXî cî{ ·äG, V¿v>äí½ ¬â* <ÒiÒäV, íÒäoä<ÒXî ÌS@úòù,
òä_äo V¶ËäâÉ, V¦òoäÉh Xîä ßRòäV, OÆæ´Gäâ* ¬â* a¾ä, oOÒäGè Xî[ o<Óî, oOÒËè íÒcî{
Xîä ®òäG, k¦òä<ÙXî ÙHÒAOÆh cî{ <G<T, fôAô Vâ <o¼G ßä¦¬ä ¬äGGâ Òä_â <ÒôÓî ¬Æ¬ÆÇÆ Xâî {äV
ôdËA dH $
ÌS@ fÂ¼ò Ëd¤ ÌS@ dH, <Gô¶´G <GôäXîäô $
GÂô Ëâ´ Ëd¤ Jòäâ<Ë dH, ÙäÙõ Ùâ]hdäô $$ 130 $$
´dä¶ V¬ä<T ßÒíä ¬â* ¬äòä<ÙXî <ÒXîäô-fÂ¼ò ÌSä@A Ní<Ë {Sä³ däâËA dH, Òdä¶ dA
<Gô¶´G, <GôäXîäô, {SXîäfíÒcî{ ÌS@ Xîä VäÇä¦Xîäô däâËä dH ßäHô Òdä¶ ÌSä@A Ní<Ë {Sä³
{ÆæÉ Xî[ ßä¦¬Jòäâ<Ë ÌS@ {SXîäf ¬â* _AG däâ ´äËA dH, ßä¦¬ä {ô¬ä¦¬ä Xîä ßoâÙ däâ ´äËä dH,
ËÌ Òd ÌSä@A Ní<Ë Xîäâ {Sä³ {ÆæÉ jý>ä däâXîô ôdËä dH $ <XSîòä, Xî¬äù<Ù Vâ êVXîä Xîäâkù VPÌ¼T
GdA* ôdËä $ òdA <ÒXîäô-fÂ¼ò ÌS@ {Sä³ {ÆæÉ Xîä _Çh dH $ ÒAôÌ_ Vâ {SiGäâ¸ô VAXîôA ¬â*
dØòâ â $
{SiG
¬äH´ÙÂ 1 ]Ìô2 ¬äÌÂÙ3 ]Ìô, ßôÒäd4 ]Ìô Ò´ÂÙ5 $
¬Xîä¬ 6 úâ 7 úAì díË 10, ÙäÙGA 8 V´Â Ù 9 $$ 131 $$
131 ¬â* ßXîÌô ÌäÙfäd Xâî {S<Ë_äâ¬ XSî¬ Vâ {SiG dH* íÒä<¬Gè ! ßä{Xîäâ {ô¬äù Xâî
VoA <ÒÉòäâ* Xîä {Âhù ·äG2 ê{NíË1 dH, ßË: ¬H* <ÒGò9 XîôËä dõ¶-ÌS@3 ·äG {Sä³ däâGâ Xî[
Ní<Ë6 Xâî V¬ò ·äGA ¬â* ßä¦¬äGä¦¬ä4 <ÒÒâXî däâGâ {ô ¬Æ¬ÆÇÆËä Xî[ Ní<Ë Xâî V¬ò ¬Æ¬ÆÇÆ ¬â*,
ßäHô Ùâdä®òäV Xî[ Ní<Ë Xâî V¬ò Ùâdä®òäVA5 ¬â* ¢òä7 ¢òä ÒíËÆòâ* ôdËA dH10, êG¬â* XHîVâ
_Çh ÒËùËâ dH* ? kG {SiGäâ* Xîä ê¸ô XÈî{ä XîôXâî Ùâ8* $
ê¸ô - Ò´ÂÙ ¬Þîä¬ díË (fôAßË)
GóèîV1 öää<_Ì2 <XîÌS3 Xîä<Ìì4, OÆíV:5 ¬GA6 BíË7 $
ÙØkù8 Ùôäâöä9 <dVù10 dØJ´Ë11, Gä¬12, GâXî[13 GâíË 14 $$ 132 $$
132-134 ¬â* ßGÆ_äâ¬ XSî¬ Vâ ßXîÌô Ìädfäd Xâî {SiGäâ* Xîä ê¸ô Ùâ ôdâ dH* <´V¬â*
<ÒÉò-ÒäVGä1 Xî[ {SÌ_Ëä2, ø¬°«>3, XSîäâT5, Xîä¬6, oâÙoäÒGä8, <¬»òä9 oäâOäâ* Xîä _ä_ú10,
eOªä11, òâ ÙÈÑ4 cî{ Vâ ôdËâ dH*7 $ kùiÒô-Gä¬í¬ôh12 ßäHô o_äkù13 GdA*14 ôdËA, òdA Ùâdä®òäVA
{ÆæÉ Xâî _Çh dH* $
ßôÒäd ¬Xîä¬ díË13 (ËôAÞîË)
kiXî 1 kÌäÙË2 Ì¶ Ù OA 3, òOäGOA 4 k]_äV 5 $
¬dô6 ¬ÆdÄÌË7 ]Hô8 ]ÂÌA9, Gä¬10 GâXî[11 ]äV12 $$ 133 $$
ß¦ò¼Ë {Sâ¬ 1 Vâ kùiÒô ê{äVGä2 VâÒäoäÒ3, BXîä¦¬ oäÒ cî{ BXîËä4, VÌ Vâ <¬½Ëä5,
ÙAGäâ* {ô Ùòä6, V¶Ëäâ* ¬â* {Sâ¬ 7, {Sä³ {uôNí<Ë ¬â* ßäG¼Ù8, ÙHÒAOÆh <Ò<fý>Ëä9, ßä¦¬ <ú¼ËG10,
{ôäâ{XîäuôËä11, òdA ¬Æçò12 _Çh ¬Æ¬ÆÇÆ ¬â* ôdËâ dH* 13 $
¬äÌÂÙ ¬Xîä¬ díË (dXî[XîË)
òXâ î 1 GÂ ô 2 ]Â Ì 3 ]Â Ì ä¶ , ÙAÙGA 4 dH ô äG 5 $
ß´Ì6 úAì7 ]ÆôÙGA8, <{òä_B9 ¬íËäG10 $$ 134 $$
ß<¨ËAò1 {SXîäf2 íÒcî{, aâþ>äâ*3 Vâ oA ß<Ë aâþ>, ÙfùGAò4 ÌS@ Xîäâ Ùâ]Xîô, ßäiúòù5
òÆÓî dØòâ, kV ßÝØË6 ÌS@ ÒíËÆ7 cî{ oäâ´G8 Xîä ßoâÙ <ú¼ËG cî{ ßäíÒäÙG XîôËâ dH* ßäHô êV
ÌS@ Xâî {Sâ¬-ôV Xîäâ ¬G-Iòä_â9 Vâ {äG XîôXâî ¬íË10 däâ ôdâ dH* $ òdA ÌS@<ÒÙäâ* Xâî _Çh dH* $
dHÒäG1 ßä_¬2 OÆ¬ôäd3 öää<óî_4, ßáÒ_5 fôAòË {¶Ù6 $
d_ä_7 dôä¬8 GâXî[ ÌÙA, ÙVâù9 Ùä<Gf¬¶Ù10 $$ 135 $$
êÓî {SiGäâ* Xîä ê¸ô ÙâXîô, ßXîÌô ÌäÙfäd Xîäâ <ÒfâÉ cî{ Vâ V¬eäGâ Xâî <_òâ
135-139 Vâ ¬ÆV_¬äG T¬ù Xî[ úäô ßÒíäßäâ* Xîä ÒhùG Xîô ôdâ dH*135 ¬â* fôAßË
Gä¬Xî {S¬äÒíä Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*V¶Väô2 ¬â* {SähA <ÒÉò-<ÒÉ Xâî {SoäÒ Vâ ßúâË4 dØòâ,
oOÒäGè Xâî ¬äOù3 Xîäâ oÂ_Xîô, GäGä òäâ<Gòäâ* ¬â* {fÆ1 Xâî V¬äG oµ>Xî ôdâ dH* $ ßË: ÌÆ<¾¬äGè10 Xîäâ
úä<dòâ-ê¼dâ* Tä<¬ùXî OS¶ {ÑäXîô9 ßÒä ê{Ùâf6 ÙâËâ dØòâ êGVâ ÌÆôâ 8 Xî¬ù ßäHô {ô
<G¼Ùä<Ù ÌÆôäkòä¶ vÆ>ªäXîô, ß¿v>7â Xî¬ù ßäHô {ôäâ{Xîäôä<Ù o_äkòä¶ XîôäËâ dØòâ êGXîäâ fôAßË
Gä¬Xî {S¬äÒíä5 ¬â* íä{G Xîôâ* $ dôä¬ ßäHô ÌÙA Xîäâ v>äâªXîô GâXî[ {ô ôdGä dA "fôAßË'
ßÒíä dH $
XÆî_1 óîäuôöä2 ËXùî3 ÙØ<Gòä¶, dôôäâ´4 dôÙ¬5 òäÙ $
ßÁ_d6 ßä_A7 kiXî8 ßä<fXî9, ÙcîGâ10 óîuôòäÙ11 $$ 136 $$
136 ¬â* ËôAXîË Gä¬Xî ÙõVôA ßÒíä Xîäâ ÌËä ôdâ dH*Vä¶VäuôXî V¶{Âh1ù oäâO-ÒäVGäßäâ*
Xîäâ ¦òäO3 Xîô <GNiú¼Ë2 dØßä {S<Ë<ÙG4 dA {S<ËiÒäV5 ¬â* kùiÒô6 Xîä í¬ôh XîôËä ôdËä dH $
ß<]_ <ÒiÒ Xâî aâþ>äâ* ¬â* oA ß<Ë aâþ>7 kùiÒô Xâî ß¦ò¼Ë {Sâ¬8 Xîä {Sâ¬A9 ÌGä ôdËä dH, kùiÒô {Sâ¬
¬â* <X*î<úËè oA Xî¬A GdA* ßäGâ ÙâËä ßäHô {SoÆ Xâî ÙfùGäù tÙò10 Vâ {ÆXîäô11 XîôËä ôdËä dH $ òdA
ÙõVôA fÆ¾äúôh cî{ "ËôAXîË' ßÒíä dH $
(¬äôóîË)
ßäÌ1 ßäËf2 ßfù3 XÆîVAù4, VÂôËâ5 VÆÌdäG6 $
fôô7 <VÔîË8 XîôÙ9 ÌÂÙ,10 ¬äôÔîË ¬Þîä¬11 $$ 137 $$
137 ¬â* ËAVôA ¬äôóîË ßÒíä Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH* ´_1, ßNyG2, ßäXîäf3, ßäHô
{È»ÒA4 òâ VÌ êV {ô¬ {<Ò½6 {ô¬ä¦¬ä Xâî cî{5 dH* $ êV {ô¬ä¦¬ cî{ ßNyG Xî[ <úGOäôA7 Xâî
V¬äG ôdËâ dØòâ ´äâ {ô¬ä¦¬ä Xâî OÆh-OäG8 XîôËä9 dH10, êVXî[ êÓî ß®òä¦¬ Ní<Ë11 dA
ËAVôA "¬äôóîË' ßÒíä Xîd_äËA dH $
dÞî1 dä<V_2 GÂô3 ÙAÙ¬4, Xîôäôâ5 ¬XîVÂÙ6 $
ÙAÙäô7 Ùuôòä8 ßôÒädâ9, ßä¬Ù10, ¬äH´ÂÙâ11, ¬äH´ÂÙ $$ 138 $$
138 ¬â* dXî[XîË Gä¬Xî úËÆäùÒíä Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*<´V ßÒíä ¬â* ¬G ¬â*
VäTG Xîä òäù óî_ ßäËä10 dH ËÌ {SXîäf3 íÒcî{ kùiÒô1 Xîä ÙfùG4 {Sä³2 XîôXâî Ooù Xî[
{S<Ë·ä5 ßäHô VäTG Xîä ß<o{Säò6 {Âhù Xîô _âËä dH Ëä ßä¦¬äB¤9 ÌS@8 Xîä VäÇä¦Xîäô7 XîôXâî
êV¬â* ßoâÙ11 däâ ´äËA dH $ ÒdA òäù Ë¦Ò {Sä<³ cî{ úËÆù "dXî[XîË' ßÒíä Xîd_äËA dH $
údäô1 ¬¶<´_2 ÌòäG3 OÆóîË¬4, ÙíË5 XîôÙ:6 ÌÂÙ7 $
{Aôä¶8 ¬ÆôAÙä¶9 ]Ìô XîôÙ:, ´ä10 ôädâ11 ¬äÌÂÙ12 $$ 139 $$
139 ¬â* êÓî úäô ßÒíäßäâ* Xîä ê{V¶däô Xîô ôdâ dH*úäô1 ßÒíäßäâ*2 Xî[ ÌäË o_A
{SXîäô ÒhùG3 XîôXâî Xîd ÙA4 dH $ <V¾8 V¶Ëäâ* Gâ <fbòäâ*9 Xîäâ {ô¬ä¦¬ä12 Xâî íäG10 Xîä ¬äOù11
díËOË5 Xîô6 <Ùòä ßäùËè ÌËä <Ùòä dH7 $ úäô ßÒíäßäâ* Xîä V¶<Ç³ íÒcî{""fôAßË VâÒ
fôAô Xî[, ËôAXîË Ìâ {ôÒäd $ ¬äôóîË ¬ä¶dA* ôdâ, dXî[XîË <¬_ ´äò $''
{d_A {Säh {fÂ Gô Xî[´â, Väú eÂl> V¶Väô $
GA<Ë ßGA<Ë o_ä ÌÆôä, fÆo ßfÆo <GTäùô $$ 140 $$
140-144 ¬â* <d¼ÙA oäÉä oä<Éòäâ* Xâî <_òâ êÓî úäô ßÒíäßäâ* Xîä <d¼ÙA ¬â* ÒhùG Xîô
ôdâ dH*{S¬ <ÒÒâXî ô<dË V¶VäôA {SähA {fÆ Xâî V¬äG dA däâËä dH $ ßË: <ÒúäôfA_ VJ´Gäâ*
Xîäâ úä<dòâê¼dâ* V¦ò-<¬»òä, GA<Ë-ßGA<Ë, o_ä- ÌÆôä, fÆo ßäHô ßfÆo Xâî {uôhä¬ Xîä
<Ghùò VÆGäXîô <¬»òä, ßGA<Ë, ÌÆôäkù ßäHô ßfÆo Xî¬äâÍ Vâ dµ>äXîô V¦ò, GA<Ë, o_äkù ßäHô fÆo
Xî¬äâÍ ¬â* _Oä Xâî ¬GÆbò ÌGäÒâ* $ òd ¬äGÒËä dA {S¬äÒíä dH $
VÌ Ë´ Ùâ<] <Òúäô Xîô, ¬âôä GädA* Xîäâk $
ßGÆ<ÙG1 ôäËä ôä¬ VäH*, oäÒ o<Óî ôË däâk $$ 141 $$
<´·äVÆ Gâ ßä¦¬äGä¦¬ <Òúäô ¨äôä Ùâ] XîôXâî VäâúäßGä¦¬-V¶Väô Ëäâ <¬»òä dH $
kG í½A, {Æ½, ËG, TGä<Ù ¬â* ¬âôä Xîäâkù oA GdA* dH $ kV<_B VÌXîäâ ¦òäO Xîô {S<Ë<ÙG1 oOÒËè-
{Sä<³ Xâî VäTG-oäÒ, o<Óî ßä<Ù ¬â* _O Xîô oOÒäGè ¬â* dA ôË ôdËä dH $ òd <´·äVÆ Xî[
fÆ¾äúôh cî{ Ní<Ë dA ÙõVôA ßÒíä dH $
ß¶Ìô TôËA VÂô f<f, Vä¶kù VÌ _H _äÒH ß¶O $
òf Xî[ô<Ë Xîæhä Xîôâ, ËG ¬G _äOä ô¶O $$ 142 $$
ßäXîäf, {È»ÒA, VÂòù, ú¼j¬ä<Ù VÌXîäâ dA oOÒäGè íÒcî{ ´äG Xîô ß{Gâ ß¼Ë:Xîôh
Xî[ ÒÈ<¸ oOÒäGè ¬â* dA _OäËä dH, oOÒäGè Xîä dA VÈ<ý> ôÇhä<Ù cî{ òf OäG XîôËä dH $ oÓî
Ò¦V_Ëä<Ù Xî[<Ëù XîG XîôËä dH ßäHô <Òôd {ÂÒùXî ÙfùGäù <ÒGò XîôËä dH Ëä kV ßÒíä ¬â*
VäTXî Xâî fôAô {ô oOÒËè cî{ V¶Ë-VâÒä Xîä ßäHô ¬G {ô oOÒËè-®òäG Xîä Odôä ô¶O _Oä
ôdËä dH $ VäTXî Xî[ òd ß®òä¦¬ Ní<Ë dA ËAVôA ßÒíä dH $
{ô¬ Ëâ ´ Ëd¤ ¬H * Oòä, GH G dØ ¤ Ùâ ç òä ßäk $
VÆ] V¶ËäâÉ {äòä øhä, Jòäâ<Ë<d* Jòäâ<Ë V¬äk $$ 143 $$
´dä¶ {ô¬ Ëâ´ íÒcî{ ÌS@ Xî[ ßGÆoÂ<Ë däâËA dH, êVA V¬ä<T ßÒíä ¬â* ´Ì "¬H*' cî{
ÁÒä¦¬ä Oòä, ËÌ Òdä¶ {dØ¤úËâ dA ß{Gâ ·äG-Gâ½ Vâ ÌS@ Xîä VäÇä¦Xîäô <Xîòä $ VäÇä¦Xîäô
däâËâ dA ¬däGè V¶ËäâÉ Xâî V<dË {ô¬äG¼Ù XîA {Sä<³ dØkù ßäHô ÌS@ cî{ áòä{Xî Jòäâ<Ë ¬â*
ßä¦¬-Jòäâ<Ë V¬ä Okù, ÁÒä¦¬ä-{ô¬ä¦¬ä Xîä ßoâÙ däâ Oòä $ òd ßoâÙ Ní<Ë dA
úËÆäùÒíä dH $
ßù úäô ßíäG Xîä, OÆæ <fbò Xîgä V¬eäk $
¬äôO <Vô´Gdäô Xîä, oäO Ìªâ Väâ ´äk $$ 144 $$
úäôäâ* ßÒíäßäâ* Xîä ßù OÆæÙâÒ Gâ Xîd Xîô <fbò Xîäâ V¬eä <Ùòä $ òd {ô¬ä¦¬ä Xî[
{Sä<³ Xîä ¬äOù dH $ ´äâ ÌªoäOA däâËä dH ÒdA kV ¬äOù Vâ ´äXîô {ô¬ä¦¬ä Xîäâ ßoâÙ cî{ Vâ {Sä³
däâËä dH $
ßä<fXîä¶1 ¬íËäGâ ßä_¬2, ]ÆôÙGA3 ÙAÙäô4 $
ú¶Ù5 ôd6 úâ7 Xîäô8 ÙäÙõ, òäô9 ¬ä¶10 <Ù_Ùäô11 $$ 145 $$
145 ¬â* VäTXîäâ* Xî[ ßG¼òËä ÌËä ôdâ dH*V¶Väô2 ¬â* oOÒäGè Xâî {Sâ¬A1-´G oOÒÙè-
ÙfùG4 cî{ oäâ´G3 XîôXâî ßäHô êÙäô11 kùiÒô cî{ {Sâ¬{ä½9 Xîä {Sâ¬-ôV10 {äG XîôXâî ¬íË ôdËâ
dH* $ ê¼dâ* íÒOäù<Ù Xâî VäTG cî{ ßÁ{5 ¬äOäâÍ9 Vâ ¢òä7 Xîä¬8 dH ? Òâ íÒOäù<ÙXî {Sä<³ Xâî VäTG
GdA* XîôËâ $ ôd Xâî íäG ¬â* Ùd {äl> oA <¬_Ëä dH, ú¼Ù Ùd Xîä ßù 14 _äâXî XîôËâ dH* $
ÌS@ VäÇä¦Xîäô Täôhä
ÙäÙõ Ùòä Ùòä_Æ Xî[, Väâ ¢òäâ* v>äGA däâk $
{Sâ¬ {Æ_Xî ¬Æ_XîË ôdH, VÙä VÆdäO<G Väâk $$ 146 $$
146-149 ¬â* VäÇä¦Xîäô Xî[ Ní<Ë Xâî ßäG¼Ù Xîä {SÙfùG Xîô ôdâ dH*<´V oÓî {ô
{ô¬ Ùòä_Æ oOÒäGè Xî[ ÙfùG ÙâGä cî{ Ùòä däâËA dH, Òd <XîVA oA {SXîäô <v>{ËA GdA* $ ´HVâ
¬<d_ä Xîä {<Ë {äV ôdGâ Vâ ¬<d_ä {SV¼G ôdËA dH ÒHVâ dA Òd oÓî VÒùÙä ß{Gâ {SoÆ Xîä ÙfùG
XîôËâ dØòâ {Sâ¬äG¼Ù ¬â* {Æ_<XîË däâXîô {SV¼G ôdËä dH $
ÙäÙõ <ÒXîV <ÒXîV ÙfùG XîôH, {Æ_<Xî {Æ_<Xî ôV {äG $
¬OG O<_Ë ¬äËä ôdH , ßôV {ôV <¬_ {S ä h $$ 147 $$
oÓî {SóÆîNÁ_Ë däâ-däâXîô {SoÆ Xîä ÙfùG XîôËâ dH* ßäHô {Æ_<XîË däâ-däâXîô {Sâ¬-ôV Xîä
{äG XîôËâ dØòâ Ùâdä®òäV O_ ´äGâ {ô ÌS@äG¼Ù ¬â* dA <G¬yG däâ {ôí{ô ßoâÙ oäÒ Vâ <¬_Xîô
¬íË ôdËâ dH* $
ÙäÙõ Ùâ<] Ùâ<] VÆ<¬ôh XîôH, Ùâ<] Ùâ<] _H _AG $
Ùâ<] Ùâ<] ËG ¬G <Ò_H, Ùâ<] Ùâ<] <úË ÙAG $$ 148 $$
oOÒ¼Gä¬ ¬<d¬ä, fäí½ Ò V¶Ë Òä<hòäâ* ¬â* {ÆG: 2 Ùâ] Xîô Gä¬ í¬ôh XîôËâ ôdËâ dH* $
V¶Väô ¬â* ÌäôPÌäô <ÒÇâ{ Xîä ßGÆoÒ XîôXâî <ú¸ Xîäâ oOÒÙè®òäG ¬â* dA _OäËâ dH* $ ÌäôPÌäô
<Òúäô ¨äôä V¶Väô Xîäâ ßVäô V¬eXîô ß¼Ë:Xîôh Xî[ ÒÈ<¸ ÌS@ ¬â* dA _AG XîôËâ dH* $ fôAô,
¬Gä<Ù Xîäâ ÌS@ Xîä <ÒÒ¸ù V¬eXîô Ìä<TËäGÆÒÈ<¸ Vâ ÌS@ ¬â* <Ò_AG XîôXâî ßoâÙ cî{ Vâ <Gô¼Ëô
ÌS@ Xîä dA VäÇä¦Xîäô XîôËâ ôdËâ dH* $
ÙäÙõ <Gô<] <Gô<] <G´ Gä¬ _â, <Gô<] <Gô<] ôV {AÒ $
<Gô<] <Gô<] <{Ò Xîäâ <¬_H, <Gô<] <Gô<] VÆ] ÁÒ $$ 149 $$
{ÆG: 2 {ôAÇä XîôXâî oOÒäGè Xâî VËè, <úËè, ßäG¼Ù, ÌS@, ôä¬ ßä<Ù <G´ Gä¬äâ* Xîä dA
<ú¼ËG XîôËâ dH* $ {ÆG: 2 oOÒäGè Xî[ ß{äô ¬<d¬ä Xîäâ Ùâ] Xîô, êGXî[ {Sâ¬ä o<Óî-ôV Xîä {äG
XîôËâ dH* $ ß{Gâ <{SòË¬ {SoÆ Xîäâ {S¦òâXî {SähA Ëä ÒíËÆßäâ* ¬â* <Òúäô ¨äôä áòä{Xî cî{ Vâ
ÌäôPÌäô Ùâ]Xîô ßä{ áòäIòoäÒ Vâ <¬_Ëâ ôdËâ dH* $ ÁÒ-ÌS@ Xîäâ aÆ<Ë ßäHô ßGÆoÒ ¨äôä
VÆ]-íÒcî{ Ëä BXî ´äGXîô ßäGN¼ÙË ôdËâ dH* $
ßä¦¬ í¬ôh
ËG VäH* VÆ<¬ôh VÌ XîôH*, ßäË¬ VÆ<¬ôh BXî $
ßäË¬ ßäOâ BXî ôV, ÙäÙõ Ìªä <ÒÒâXî $$ 150 $$
150-154 ¬â* ¬G Xâî ¨äôä ß{Gâ ßä¦¬ íÒcî{ ÌS@-í¬ôh Xî[ <ÒfâÉËä Xîd ôdâ dH*dä
Vâ ¬ä_ä óâîôGä ßäHô ¬Æ] Vâ ê¿úäôh XîôGä cî{ í¬ôh Ëäâ VoA XîôËâ dH* <Xî¼ËÆ ¬G Vâ ß{Gâ
ßä¦¬-íÒcî{ ôä¬ Xîä í¬ôh Ëäâ BXî ¬ä½ aâþ> V¶Ë dA XîôËâ dH* $ ßä¦¬-í¬ôh Xî[ <V<¾ Xâî
ßäOâ Ëäâ ¬däGè <ÒÒâXî ¨äôä BXî-ôV ß¨HË ÌS@ dA ßGÆoÒ däâËä dH $
ÙäÙõ ¬äµ>A Xâî ¬ÆXîä¬ Xîä, VÌ Xîäâ ´äGâ* ´ä{ $
BXî ßäT ßôÒäd Xîä, <Òô_ä ßä{H* ßä{ $$ 151 $$
íÂ_ fôAô Xî[ ôÇä<Ù Xâî <_òâ VXîä¬ ´{ XîôGä Ëäâ VoA ¬äGÒ ´äGËâ dH* <Xî¼ËÆ ßä¦¬ä
Xîäâ {ô¬ä¦¬ä Vâ <¬_äGâ òäâyò <GbXîä¬ oäÒ Vâ ´{ XîôGâ Òä_â Ëäâ Xîäâkù 2 VäTXî dA däâËâ dH* ßäHô
êG¬â* oA ÌS@ Xîäâ ß{Gä íÒcî{ ´äGXîô íÒcî{äG¼Ù ¬â* <G¬yG ôdGâ Òä_ä Ëäâ Xîäâkù <Òô_ä dA
däâËä dH $
ÙäÙõ ´Ì _O ßí_ Ùâd Xîä, ËÌ _O VÌ áòä{H $
<Goù ò ßí_ ßäË¬ä, ßäOH * ôV ßä{H $$ 152 $$
´Ì ËXî í¬ôh Xîä í_ íÂ_ VÂ¯¬ fôAô dA ôdËä dH ßäùËè ¬äGÒ ÙäâGäâ* fôAôäâ* Xî[
ê¼G<Ë ßä<Ù Xâî <_òâ dA VXîä¬ í¬ôh XîôËä dH, ËÌ ËXî êVâ Xîä¬, XSîäâT, _äâo, ¬äâd, oòä<Ù
VoA OÆh áòä{Ëâ dH* ßäHô ´Ì Ùâdä®òäV ô<dË däâXîô í¬ôh Xîä í_ ßä¦¬ä dA däâ ´äËä dH ËÌ
<Gô¼Ëô ßä¦¬-<ú¼ËG dA däâGâ _OËä dH $ êVXâî {iúäËè Ëäâ ßä¦¬ä BXî ôV ÌS@ cî{ dA däâ ´äËä
dH $
´Ì GädA* VÆô<Ë fôAô Xî[, <ÌVôâ VÌ V¶Väô $
ßä¦¬ G ´äGâ ßä{Xîäâ, ËÌ BXî ôgä <GTäùô $$ 153 $$
´Ì í¬ôh XîôËâ 2 fôAô Xîä oA ®òäG GdA* ôdËä, ËÌ Ëäâ VäTXî V¶{Âhù Vä¶VäuôXî
oäâO-ÒäVGä<Ù <ÒXîäôäâ* Vâ ¬ÆÓî däâ ´äËä dH ßäHô ÁÒä¦¬ä ß{Gâ Xîäâ ÌS@ Vâ <o¼G GdA* ´äGËä $
ËÌ <Òúäô ¨äôä òdA <Ghùò däâËä dH- BXî ß¨HË ÌS@ dA VP{Âhù <ÒiÒ ¬â* oôä dØßä dH $
ËG VäH* VÆ<¬ôh Xî[<´òâ, ´Ì _O ËG GAXîä $
ßäË¬ VÆ<¬ôh Fî{´â, ËÌ _äOâ óî[Xîä $$
ßäOH* ßä{H* ßä{ dH*, Ëdä¤ ¢òä ÁÒ Xîä $$ 154 $$
´Ì ËXî <ÒÒâXîdAG ßÒíä ¬â* ßV¦ò, ßVÆ¼Ùô, ß<fÒ fôAôV¦ò VÆ¼Ùô <fÒ cî{
oäVËä dH ËÌ ËXî <ú¸ Xî[ BXîäOSËä {ÂÒùXî ßä¦¬-íÒcî{ ôä¬ Xîä í¬ôh Ëäâ däâ GdA* {äËä $ ßË:
¬Æ] ßäHô dääâ* Vâ ¬ä_ä óâîôGä cî{ í¬ôh fôAô Vâ dA XîôGä úä<dòâ $ ´Ì ¬G ¬â* ßä¦¬äôä¬ Xâî
í¬ôh XîôGâ Xî[ ßÒíä ê¦{¼G däâ ´äËA dH ßäùËè ¬G ßä¦¬äôä¬ Xâî í¬ôh ¬â* ôË däâ ´äËä dH ËÌ
fôAô {ÂÒùÒËè VÆ¼Ùô GdA* _OËä $ ¬äGV ´{ Xî[ <V<¾ Xâî {iúäËè ÒÈ<¸ Xîä ÌS@ ¬â* _ò däâXîô
ßä¦¬ä Ò ÌS@ ¬â* ßoâÙ däâ ´äËä dH, <óîô êV ßoâÙäÒíä ¬â* ÁÒ Xîä ÁÒ¦Ò-oäÒ ¢òä ôd
VXîËä dH ? ßäùËè GdA* ôdËä $
{uôúò
ú¬ù ð<ý> Ùâ]H ÌdØË, ßäË¬ ð<ý> BXî $
ÌS@ ð<ý> {ôúH oòä, ËÌ ÙäÙõ ÌHl>ä Ùâ] $$ 155 $$
155-157 ¬â* VäÇä¦Xîäô VPÌ¼TA ð<ý> Xî[ <Ò_ÇhËä ÌËä ôdâ dH*V¶Väô ¬â* OäHô,
XÈîbh, íÂ_, XÈîf ßä<Ù cî{äâ* Xîäâ ß{Gâ ú¬ù úÇÆßäâ* Vâ Ùâ]Gâ Òä_â ÌdØË dH* <Xî¼ËÆ <Òúäô-Gâ½äâ*
¨äôä VÌXîäâ BXîä¦¬-oäÒ Vâ Ùâ]Gâ Òä_ä ßä¦¬·äGA Xîäâkù <Òô_ä dA däâËä dH $ ÌS@-·äG Xî[
{SäHÑäÒíä cî{ Gâ½ Vâ ÌS@ VäÇä¦Xîäô däâ ´äGâ {ô Ëäâ ÌS@ ¬â* dA NíË ôdXîô VP{Âhù <ÒiÒ Xîäâ
ÌS@-cî{ dA Ùâ]Ëä dH ßÒä ú¬ùúÇÆ Òä_ä Ùâdä®òäVA {ÆæÉ V¶Väô ¬â* GäGä¦Ò Xîä ÙfùG XîôËä
dH ¢òäâ*<Xî Òd Ùâdä<Ù Xîäâ ßä¦¬ä ¬äGËä dH ßäHô Òâ GäGä dH* $ ßä¦¬ð<ý> Òä_ä VÌ {ÙääâÍ ¬â*
BXîä¦¬oäÒ Xîä ÙfùG XîôËä dH $ ÌS@ð<ý> Òä_ä {ÆæÉ <Òô_ä däâËä dH ßäHô Òd ÌS@-cî{, fÆ¾-
VäÇA jý>ä ¬ä½ ÌG ´äËä dH $
òâ dA GHGä Ùâd Xâî, òâ dA ßäË¬ däâk $
òâ dA GH G ä ÌS @ Xâ î , ÙäÙõ {_µ>â Ùäâ k $$ 156 $$
d¬äôâ òâ ÙäâGäâ* Gâ½ ß·äG Ùfä ¬â* íÂ_ fôAô Xîäâ dA Ùâ]Gâ Òä_â däâËâ dH*, <óîô OÆæ ¨äôä
ßä¦¬-·äG däâGâ {ô òâ dA ÙäâGäâ* VÌ fôAôäâ* ¬â* ßä¦¬ä Xîäâ Ùâ]Gâ _O ´äËâ dH* $ ÌS@-·äG Xî[
{SäHÑäÒíä däâGâ {ô òâ dA Gâ½ VÌ¬â* ÌS@ Xîäâ dA Ùâ]Gâ _OËâ dH* $ ¬G Xâî oäÒäGÆVäô ð<ý> ÌÙ_ËA
dH <Xî¼ËÆ Òd Ùâd-Ùfä ßäHô ßä¦¬-Ùfä ¬â* dA ÌÙ_ËA dH, ÌS@-ð<ý> däâGâ {ô GdA* $
øµ> {ôúH VÌ øµ> _]H, {Säh {ôúH {Säh $
ÌS @ {ôúH {äkòâ , ÙäÙõ dH dH ô äG $$ 157 $$
fôAô Xîäâ ßä¦¬ cî{ Vâ {dúäGËä dH, ËÌ ß¼ò VÌXîäâ oA VÂ¯¬ fôAô cî{ dA ´äGËä dH $
ÌS@ VäÇä¦Xîäô däâ ´äËä dH, ËÌ íÒò¶ Xîäâ ÌS@ cî{ dA Ùâ]Ëä dH ßäHô ß¼ò <´·äVÆßäâ* Xîäâ oA
êVXî[ XÈî{ä Vâ ÌS@ VäÇä¦Xîäô {Sä³ däâËä dH $ òd ÌS@-VäÇä¦Xîäô ßÒíä {Sä³ däâËâ dA VäTXî,
""ßdäâ ! ¬H* ä Ëäâ VN¿úÙäG¼Ù íÒcî{ ßäHô ß{Gâ Xîäâ ¬äG ôdä ä ßV¦ò, ´ª ÙØ:]-cî{'',
BâVä <Òúäô XîôXâî ¬däGè ßäiúòù ú<XîË däâËä dH $
VÂ¯¬ VäH*´ ßúäù Ì¶ÙOA $
ÙäÙõ ´_ {äÉäh Jòäâ * , Vâ Ò â VÌ V¶ V äô $
ÙäÙõ {ähA _äH*h Jòäâ*, Xîäâkù <Òô_ä {Â´hdäô $$ 158 $$
158-166 ¬â* VâÒä-{Â´ä Xî[ VÂ¯¬ Vä¬OSA ßäHô êVXî[ {¾<Ë ßä<Ù ÌËä ôdâ dH*´HVâ
´_ ¬â* {¦ô ôd Xîô oA ´_ Vâ ßoâÙ GdA* däâ {äËä, ÒHVâ dA V¶Väô Xâî {SähA áòä{Xî ÌS@ ¬â*
<GÒäV XîôËâ dØòâ, êVXî[ VâÒä XîôGâ {ô oA êVVâ ßoâÙ GdA* däâËâ $ XîäôhêGXî[ VâÒä-{Â´ä
Ìäg ßäHô Xîä¬Gä cî{ íÂ_Ëä Vâ VP{¼G däâËA dH $ Xîäâkù <Òô_â V¶Ë dA <GbXîä¬oäÒ Vâ ßä¼Ëô
VÂ¯¬ VâÒä-{Â´ä-¨äôä ´_ ¬â* G¬Xî Xâî V¬äG ÌS@ ¬â* _AG däâ ´äËâ dH*, ß¼ò GdA* $
ß_] Gä¬ ß¶Ëô XîdH, VÌ øµ> duô duô däâk $
ÙäÙõ {ähA _äH*h Jòäâ*, Gä¬ XîdA´â Väâk $$ 159 $$
¬G kN¼jòäâ* Xâî ß<ÒÉò {ô¬ä¦¬ä Xîä Gä¬, oAËô ß¼Ë:Xîôh Xî[ ÒÈ<¸ Vâ <ú¼ËG XîôËâ dH*
ËÌ ßRòäV ÌÑGâ {ô VP{Âhù fôAô Xâî ôäâ¬ 2 Vâ Gä¬ ®Ò<G däâGâ _OËA dH ßäHô Òd Gä¬ ´_ ¬â*
G¬Xî Xâî V¬äG VäTXî Xâî fôAô ¬â* áòä³ däâ ´äËä dH $ kV {SXîäô Xîä Gä¬-<ú¼ËG dA VÂ¯¬ Gä¬-
í¬ôh Xîd_äËä dH $
v>äªâ VÆô<Ë fôAô Xîäâ, Ëâ´ {Æ¶´ ¬â* ßäk $
ÙäÙõ BâVâ <¬_ ôdH, Jòäâ* ´_ ´_<d V¬äk $$ 160 $$
fôAô Xî[ ßäV<Óî cî{ <ÒfâÉ {SA<Ë Xîäâ ¦òäO Xîô, Ëâ´-{Æ¶´ íÒcî{ ÌS@ Xîä <ú¼ËG
XîôGâ Vâ VäTXî Xâî ß¼Ë:Xîôh Xî[ ÒÈ<¸ Ëâ´-{Æ¶´-ßä¦¬ä ¬â* ßäXîô êVXâî ß·äG Xîäâ Gý>
Xîô ÙâËA dH $ ß·äG Gý> däâËâ dA ´HVâ ´_ ¬â* ´_ <¬_ ´äËä dH, ÒHVâ dA ßä¦¬ä ÌS@ ¬â* <¬_
´äËä dH $
VÆô<Ë cî{ fôAô Xîä, <{Ò Xâî {ôVâ däâk $
ÙäÙõ ËG ¬G BXî ôV, VÆ<¬ôh Xî<dòâ Väâk $$ 161 $$
{SoÆ Xîä VäÇä¦Xîäô cî{ í{fù däâGâ Xâî V¬ò fôAô Xîä íÒcî{ ÌS@äXîäô-ÒÈ<¸ ¬ä½
dA ôdËä dH, fôAôä<Ù ¬ä<òXî {S{¶ú êV V¬ò GdA* oäVËä $ ´Ì íÂ_ fôAô ßäHô ¬G cî{
VÂ¯¬-fôAô ÒÈ<¸ ¬â* _ò däâXîô BXî ôV ÌS@ dA oäVGâ _Oâ, ËÌ ÒdA í¬ôh Xî[ {uô{äXîäÒíä
Xîd_äËA dH $
ôä¬ XîdË ôä¬ <d ôgä, ßä{ <ÒV´ùG däâk $
¬G {ÒGä {¶úäâ* <Ò_H, ÙäÙõ VÆ<¬ôh Väâk $$ 162 $$
ôä¬ XîdËâ 2 ´Ì ßGä¦¬ ßd¶Xîäô Xîäâ oÂ_ Xîô ¬G, {Säh ßäHô kN¼jòä¶ <ÒfâÉ XîôXâî ôä¬-
{ôäòh dA ôdGâ _Oâ*, ß¼ò Ìäg áòÒdäô Xîäâ oÂ_ ´ä¶òâ* Ëä BXî¬ä½ ôä¬ í¬ôh dA ôdâ, êVA
ßÒíä Xîä Gä¬-í¬ôh V¿úä í¬ôh dH $
´d¤ ßäË¬ ôä¬ V¶oä<_òâ, Ëd¤ Ùõ´ä GädA* ßäHô $
ÙâdA ßäOâ ßO¬ dH, ÙäÙõ VÂÇ¬ l>äHô $$ 163 $$
<´V <G<ÒùXîÁ{äÒíä ¬â* ßä¦¬ íÒcî{ ôä¬ Xîä VäÇä¦Xîäô däâËä dH, êV ßÒíä ¬â* ¨HË
oäÒ GdA* ôdËä $ ÙâdTäôA {Sä<hòäâ* Xî[ V<ÒXîÁ{äÒíä Vâ <G<ÒùXîÁ{äÒíä ßäOâ dH $ êV ßÒíä
¬â* {Sä³ däâGâ òäâyò ßäHô ÒÈ<¸ Xâî <Ò_ò däâGâ Xîä ÌS@ cî{ Tä¬ ß<Ë VÂ¯¬ dH $
{ô¬äË¬ VäH* ßäË¬ä, Jòäâ* {ähA ¬â* _äH*h $
ÙäÙõ ËG ¬G BXî ôV, ËÌ Ùõ´ä Xî<dòâ XîäH*h $$ 164 $$
´Ì kN¼jò cî{ ËG V<dË ¬G <Gô¼Ëô oOÒËè {ôäòh ôdGâ _OËä dH, ËÌ ßä¦¬-·äG
däâXîô ß·äG Gý> däâ ´äËä dH ßäHô ßä¦¬ä ´_ ¬â* G¬Xî Xâî V¬äG {ô¬ä¦¬ä ¬â* _ò däâ ´äËä dH $
êV _òäÒíä ¬â* ÌËäkòâ, G¬Xî Xîäâ ´_ Vâ ßäHô ßä¦¬ä Xîäâ {ô¬ä¦¬ä Vâ <o¼G XîäHG XîdâOä ?
ËG ¬G <Ò_H òäâ* Xî[<´òâ, Jòäâ* {ähA ¬â* _äH*h $
ÁÒ ÌS@ BXHî oòä, ËÌ Ùõ´ä Xî<dòâ XîäH*h $$ 165 $$
´HVâ ´_ ¬â* G¬Xî «>ä_Gâ Vâ G¬Xî ´_ Xâî ßäXîäô Xîä dA däâ ´äËä dH ÒHVâ dA oOÒËè
íÒcî{ V¼Ëäâ* Xî[ VâÒä Ëä oOÒËè ®òäG ¨äôä kN¼jò cî{ ËG ßäHô ¬G Xîäâ oOÒäGè ¬â* _Oäßäâ $
d¬äôâ ËG-¬G oOÒËè {ôäòh dØòâ â, ËÌ fAøS dA ÁÒ ÌS@ BXî däâ Oòâ â $ ´Ì êÓî ôA<Ë Vâ
ÁÒ-ÌS@ Xî[ BXîËä däâ ´äòâOA ËÌ ÌËäkòâ, êGXîäâ <o¼G XîäHG XîdâOä ?
ËG ¬G <Ò_H òäâ* Xî[<´òâ, Jòäâ* øÈË _äOâ øä¬ $
ßä¦¬ Xî¬_ Ëd¤ Ì¶ÙOA, ´d¤ ÙäÙõ {ôXîµ> ôä¬ $$ 166 $$
´HVâ øÈË-]¶«> VÂòù Xî[ Ëä{ Vâ O_Xîô BXî däâ ´äËâ dH* ÒHVâ dA <ÒÒâXî-ÒHôäyòä<Ù VäTG Vâ
kN¼jò cî{ ËG ßäHô ¬G Xîäâ oOÒËè {ôäòh Xîôäâ ßäHô ´dä¶ oOÒäGè {S¦òÇ cî{ Vâ ÙfùG ÙâËâ dH*,
êVA ß{Gâ ßý>Ù_-Xî¬_ {ô oOÒäGè Xî[ VâÒä-{Â´ä XîôXâî {Shä¬ Xîôäâ $
G] <f] í¬ôh
Xîäâ¬_ Xî¬_ Ëd¤ {H<V Xîô, ´dä¤ G Ùâ]â Xîäâk $
¬G <ô VÆ<¬ôh Xî[<´òâ, ËÌ ÙäÙõ ÙfùG däâk $$ 167 $$
167-176 ¬â* ßä¼Ëô í¬ôh Xî[ <ÒfâÉËä ÌËäËâ dØòâ G]-<f] í¬ôh Xîä {uôúò Ùâ ôdâ
dH* - ß¼Ë¬Æù] däâXîô Vd´ Ùfä ¨äôä Xîäâ¬_ dØòâ ßý>Ù_-tÙò-Xî¬_ ¬â* ¬G Xîäâ Níô XîôXâî
í¬ôh Xîôäâ $ tÙò-í¬ôh Xîäâ Xîäâkù Ùâ] GdA* VXîËä, OÆ³ cî{ Vâ däâGâ Xâî Xîäôh Òd <ÒfâÉ ¬äGä
´äËä dH $ ´Ì êÓî í¬ôh-VäTG {uô{äXîäÒíä Xîäâ {Sä³ däâOä, ËÌ Òdä¶ dA {SoÆ-ÙfùG däâ
´äòâOä $
G] <f] VÌ VÆ<¬ôh Xîôâ, BâVä Xî<dòâ ´ä{ $
ß¶Ëô <ÒXîVâ ßäË¬ä, ËÌ ÙäÙõ {SXîµ>â ßä{ $$ 168 $$
ßý>Ù_-Xî¬_ {ô ¬G Xî[ NíôËä ÌÑXîô <Gô¼Ëô í¬ôh däâGâ _OËä dH, ËÌ Òd í¬ôh
V¶{Âhù fôAô ¬â* áòä³ däâ ´äËä dH $ êV ßÒíä ¬â* VäTXî ÒÈ<¸ fôAô Xâî <XîVA oA ß¶O {ô ´äòâ,
Òdä¶ dA êVâ í¬ôh däâËä dØßä ·äË däâËä dH $ êVA ßÒíä Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*´Ì {Hô Xâî G]
Vâ ¬íËXî Xî[ <f]ä {òù¼Ë {S¦òâXî ôäâ¬ Vâ í¬ôh däâGâ _OËä dâ ËÌ Òd BâVä í¬ôh dA {ô¬-´ä{
Xîd_äËä dH $ kV {ô¬-´ä{ Xî[ <V¾äÒíä ßäËâ dA ß¼Ë:Xîôh cî{ ßä¦¬ä V¶fò, <Ò{Îòäù<Ù
ÙäâÉäâ* Vâ ô<dË däâXîô {SóÆîNÁ_Ë däâËä dH $ êV {SóÆîNÁ_Ë ß¼Ë:Xîôh ¬â* ß{Gâ ßä{ dA ßä¦¬ä
ßäHô {ô¬ä¦¬ä Xîä ßoâÙ ·äG {SXîµ> däâXîô ÌS@ Xîä VäÇä¦Xîäô däâ ´äËä dH $
ß¶ËôOuË duô duô Xîôâ,ËÌ ¬Æ] Xî[ dä´Ë1 Gä¶<d $
Vd´H* ®Ò<G _äOA ôdH, ÙäÙõ ¬G dA ¬ä¶<d $$ 169 $$
´Ì VäTXî tÙò ¬â* <Gô¼Ëô duô 2 XîôËä ôdËä dH ßäHô ¬G ¬â* oA íÒäoä<ÒXî ®Ò<G _OA
ôdËA dH ËÌ êVâ ¬Æ] Vâ ´ä{ XîôGâ Xî[ k¿v>ä1 GdA* däâËA $
ÙäÙõ Vd´H* VÆ<¬ôh däâË dH, ôäâ¬ ôäâ¬ ô<¬ ôä¬ $
<ú¸ údõ¶µ>Àä <ú¸ VäH*, òäâ* _A´â duô Gä¬ $$ 170 $$
ßä¼Ëô í¬ôh Xîä ßRòäV ðÑ däâ ´äGâ {ô ôäâ¬ 2 ¬â* ô¬â dØB ôä¬ Xîä í¬ôh íÒäoä<ÒXî
dA däâËä ôdËä dH ßäHô êÓî {SXîäô Xâî í¬ôh Vâ áò<ý>-<ú¸ V¬<ý>-<ú¸ Vâ ´Æª ´äËä dH ËÌ
ßä¦¬ä {ô¬ä¦¬ä ¬â* _AG däâ ´äËä dH $ VäTXîäâ ! ËÆ¬Xîäâ oA êÓî {SXîäô dA í¬ôh XîôGä úä<dòâ $
ÙäÙõ VÆ<¬ôh Vd´ Xîä, ÙA¼dä ßä{ ßG¼Ë $
ßôV {ôV êV BXî VäH*, ]â_H* VÙä ÒV¶Ë $$ 171 $$
d¬äôâ Xîäâ Vd´-í¬ôh Xîä ê{Ùâf ßG¼Ë f<Óî-VP{¼G íÒò¶ oOÒäGè Gâ dA ÒÈ¾ qî<É
Xâî cî{ ¬â* {SXîµ> däâXîô ßd¬ÙäÌäÙ Xâî Xîä¶Xîuôòä VôäâÒô {ô <Ùòä ä $ kV Vd´ í¬ôh cî{
VäTG Xâî {SËä{ Vâ dA d¬ êV ß¨HË ÌS@ Vâ BXî¬âXî däâXîô VÙä dA ÌS@äG¼Ù Xîä ßGÆoÒ cî{
ÒV¶Ëäâ¦VÒ ]â_ ]â_Ëâ ôdËâ dH* $ {SV¶OXîä-ð VÆ. <V. Ë. 11-/99 ¬â* Ùâ]äâ $
ÙäÙõ fÄÙ ßGädË d¬ VÆ¼òä, G] <f] VXî_ fôAô $
VÌ øµ> duô duô däâ Ë dH , Vd´H * dA ¬G Aô $$ 172 $$
d¬Gâ Vd´ í¬ôh Xâî {SËä{ Vâ dA {Hô Xâî G] Vâ ¬íËXî Xî[ <f]ä {òù¼Ë X¶îl>, Ëä_Æ ßä<Ù
Xâî ßäøäË <ÌGä dA däâGâ Òä_ä "" duô duô'' cî{ ßGädË fÄÙ VÆGä dH $ ßÌ Òd V¶{Âhù fôAô ¬â*
{S<ËÇh däâËä dA ôdËä dH ßäHô êV {ô d¬äôä ¬G oA íÒäoä<ÒXî dA Níô ôdËä dH $
dØh1 <Ù_ _äOä <dXîVä¶2, ¬â3 XÂ¶î òâdä4 Ëä<Ë5 $
ÙäÙõ XîP¬6 ]Æ Ù äò Ùâ , ÌH l >ä «>AdH 7 ôä<Ë $$ 173 $$
ßÌ1 Ëäâ d¬äôä ¬G BXî2 ¬ä½ {ô¬ä¦¬ä Vâ dA _Oä ôdËä dH ßäHô ¬âô3â òdA4 _OG5 dH <Xî-
d¬äôä ¬G XîoA oOÒäGè Vâ <Ò¬Æ] G däâ $ dâ kùiÒô $ ßä{ XÈî{ä XîôXâî d¬â* ß{Gâ ÙfùG Xâî VäTG
cî{ Xîäòù6 dA Ùâ*, d¬ <ÙG7 ôäË ÌHl>â dØòâ ßä{Xî[ {SËAÇä Xîô ôdâ dH* $
ÙäÙõ ¬ä_ä VÌ ßäXîäô Xî[, Xîäâkù VäTÂ VÆ<¬ôH ôä¬ $
XîôhA1- Xîô ËH* ¢òä <Xîòä, BâVä Ëâôä Gä¬ $$ 174 $$
VÌ _äâXî ¬ä<òXî ßäXîäôäâ* Xî[ {Sä<³ Xâî <_òâ dA ¬ä_ä óâîôËâ dH* $ <Gô¶´G ôä¬ Xîä ôäâ¬ 2
Vâ í¬ôh Ëäâ Xîäâkù <Òô_ä V¶Ë dA XîôËä dH $ dâ <ÒiÒ-Xî¸äù1 kùiÒô ! ßä{Gâ BâVä ¢òä <ÒTäG ÌGä
ô]ä dH <´VXîäâ ËäâªXîô, ß¦ò¼Ë VÆO¬, ß<Ë aâþ>, ßä{Xî[ {Sä<³ Xîä VäTG ßä{Xîä Gä¬ dH,
êV BâVâ Gä¬ Xîäâ ôä¬ ôäâ¬ Vâ VÌ GdA* o´ VXîËâ $
VÌ øµ> ¬Æ] ôVGä Xîôâ, ôµ>â ôä¬ Xîä Gä¬ $
ÙäÙõ {AÒâ ôä¬ ôV, ßO¬ ßOäâúô l>ä¬ $$ 175 $$
VP{Âhù fôAô Xâî ôäâ¬ XÂî{äâ* Xîäâ ¬Æ] ßäHô VP{Âhù ôäâ¬äâ* Xîäâ <´ä ÌGäXîô ôä¬-Gä¬ Xîä ´{
Xîôâ ßäHô ´{ Vâ däâGâ Òä_â ßäG¼Ù-ôV Xîä {äG Xîôâ Ëäâ ¬G Vâ {ôâ kN¼jòäËAË ÌS@-Tä¬ Xîäâ {Sä³
däâGâ ¬â* Xîäâkù oA V¶fò GdA* ôdËä $
ÙäÙõ ¬G <úË VÆNíô Xî[<´òâ, Ëäâ G] <f] VÆ<¬ôh däâk $
aÒh Gâ ½ ¬Æ ] Gä<VXîä, {¶ ú äâ * {Â ô â Väâ k $$ 176 $$
ß¼ò í¬ôh ßäHô ß¼ò <ú¼ËG ¦òäO Xîô <Gô¼Ëô ¬G Vâ Ëä <ú¸ Vâ BXî kùiÒô Xîä dA
í¬ôh-<ú¼ËG däâGä ¬G-<ú¸ Xî[ NíôäÒíä dH $ kVXîäâ VP{äÙG Xîôäâ, <óîô ß{Gâ ßä{ dA
G] Vâ <f]ä {òù¼Ë í¬ôh däâGâ _OâOä $ ´äâ G] <f] í¬ôh XîôËä dH ÒdA ß{GA aÒh, Gâ½,
<´ä, Gä<VXîä, ¦Òúä kG {ä¶úäâ* ·äGâN¼jòäâ* Xîäâ {ÂhùËòä {SoÆ {ôäòh Xîô {äËä dH $
VäTÆ ¬<d¬ä
ßäË¬ ßäVG ôä¬ Xîä, Ëdä¶ ÌVâ oOÒäG $
ÙäÙõ ÙäâGäâ* {ôí{ô, duô ßäË¬ Xîä íäG $$ 177 $$
177-183 ¬â* V¶Ëäâ* Xî[ <ÒfâÉËä ÌËä ôdâ dH*ôä¬ áòä{Xî dH Ëäâ oA êGXîä <ÒfâÉ
ßäVG V¼Ëä¦¬ä dA ¬äGä ´äËä dH $ V¶Ëäâ* Xâî tÙò ¬â* oOÒäGè V¼Ëäâ* Xîäâ ÙA]Ëâ ôdËâ dH*,
ßË: Òâ Òdä¶ ÌVËâ dH* $ ÒHVâ dA oOÒäGè V¼Ëäâ* Xîä <GÒäV íäG dH, Xîäôh, V¼Ëäâ* Xîä ¬G <Gô¼Ëô
oOÒäGè ¬â* dA _AG ôdËä dH $ ßË: ÙäâGäâ* Xîä {ôí{ô ø<Gý> VPÌ¼T däâGâ Vâ V¶Väô ¬â* V¼Ë ¬däGè
¬äGâ ´äËâ dH* $
ôä¬ ´{â æ<ú VäTÆ Xîäâ, VäTÆ ´{â æ<ú ôä¬ $
ÙäÙõ ÙäâGäâ* BXîµ>O, òdØ ßäôPo òdØ Xîä¬ $$ 178 $$
V¶Ë {Sâ¬-{ÂÒùXî ôä¬ Xîä í¬ôh XîôËâ dH* ËÌ ôä¬ oA {SA<Ë-V<dË V¶Ëäâ* Xîä òäâO-Çâ¬ XîôGâ
Xâî <_òâ êGXîä í¬ôh XîôËâ ôdËâ dH* $ <Gô¼Ëô oOÒËè-í¬ôh XîôGä dA V¼Ëäâ* Xîä ¬Æçò Xîäòù dH $
<Gô¼Ëô V¼Ëäâ* Xî[ ôÇä XîôGä dA oOÒäGè Xîä ¬Æçò Xîäòù dH $ kV {SXîäô ÙäâGäâ* {Sâ¬-{ÂÒùXî BXî ÙõVôâ
Xîäâ <G<Gù¬âÉ Ùâ]Ëâ ôdËâ dH* $
´dä¤ ôä¬ Ëd¤ V¶Ë ´G, ´dä¤ VäTÆ Ëd¤ ôä¬ $
ÙäÙõ ÙäâGäâ* BXîl>â, ßôV {ôV <Òaä¬ $$ 179 $$
<´V <G<ÒùXîÁ{äÒíä ¬â* ôä¬ Xîä VäÇä¦Xîäô däâËä dH êVA ¬â* {Säò: V¶Ë´G ôdËâ dH* ßäHô
<´V <G<ÒùXîÁ{äÒíä ¬â* {Säò: V¼Ë´G ôdËâ dH* êVA¬â* ôä¬ ôdËâ dH* $ kV {SXîäô V¶Ë ßäHô ôä¬
ÙäâGäâ* {ôí{ô BXî däâXîô ßäG¼Ù _âËâ dH* $
ÙäÙõ duô VäTÂ òäâ* {äkòâ, ß<ÒOË Xâî ßäôäT $
VäTÂ V¶O<Ë duô <¬_H*, duô V¶O<Ë ËH* VäT $$ 180 $$
V¼Ëäâ* Xâî ßäôä®ò ¬G kN¼jòäâ* Xâî ß<ÒÉò oOÒäGè êÓî {SXîäô Vâ V¼Ëäâ* Xîäâ <G<ÒùXîÁ{äÒíä
¬â* {Sä³ däâËâ dH* ßäHô V¼Ëäâ* Xî[ V¶O<Ë Vâ VÒù VäTäôh {SähA oA oOÒäGè Xîäâ {Sä³ XîôGâ Xî[ {¾<Ë
´äGXîô êVXâî ¨äôä oOÒäGè Vâ <¬_Ëâ dH*, <óîô oOÒäGè Xîä <¬_G däâGâ {ô êGXî[ V¶O<Ë Vâ {SähA
V¼Ë däâ ´äËä dH $
ÙäÙõ ôä¬ Gä¬ VäH* <¬_ ôdâ, ¬G Xâî v>ä<ª <ÒXîäô $
Ëäâ <Ù_ dA ¬ä¶dA* Ùâ<]òâ, ÙäâGäâ* Xîä ÙAÙäô $$ 181 $$
ò<Ù ¬G Xâî Xîä¬ä<ÙXî VP{Âhù <ÒXîäôäâ* Xîä ¦òäO XîôXâî ÒÈ<¸ ôä¬-Gä¬ Vâ ßoâÙ däâ ´äò
ËÌ Ëäâ V¼Ë cî{ VOÆh ÌS@ ßäHô <GOÆùh ÌS@ Ëä ßä¦¬ä-{ô¬ä¦¬ä Xâî ÙfùG ß{Gâ tÙò ¬â* dA
<Xîòâ ´ä VXîËâ dH* $
VäTÆ V¬äGä ôä¬ ¬â*, ôä¬ ôgä oô{Âô $
ÙäÙõ ÙäâGäâ* BXî ôV, ¢òäâ* Xîô Xî[´â Ùõô $$ 182 $$
V¼Ëäâ* Xîä ¬G ßoâÙ oäÒGä ¨äôä ôä¬ ¬â* V¬äòä dØßä ôdËä dH ßäHô ôä¬ áòä{Xî cî{ Vâ
êG¬â* {uô{Âhù ôdËâ dA dH* $ kV {SXîäô Òâ ÙäâGäâ* <Gô¼Ëô <¬_â dA ôdËâ dH*, <o¼G XîôXâî Ùõô XHîVâ <Xîòä
´ä VXîËä dH ?
ÙäÙõ VâÒXî Vä¶kù Xîä oòä, ËÌ VâÒXî Xîä VÌ Xîäâk $
VâÒXî Vä¶kù Xîäâ <¬Áòä, ËÌ Vä¶kù VôA]ä däâk $$ 183 $$
´Ì V¼Ë-VâÒXî {ô¬ä¦¬ä Xîä ÌG ´äËä dH, ËÌ {ô¬ä¦¬ä Xîä VÌ BâiÒòù V¶Ë Xîä däâ ´äËä
dH ßäHô ´Ì V¼Ë-VâÒXî {ô¬ä¦¬ä Xîäâ {Sä³ däâ ´äËä dH, ËÌ Òd {ô¬ä¦¬ä cî{ dA ÌG
´äËä dH $
V¦V¶O-¬<d¬ä
<¬aA ¬ä¶dA* ¬â<_ Xîô, ¬äâ_ <ÌXîäGä Ì¶V $
òäâ* ÙäÙõ ¬d¤Oä oòä, {äôÌS@ <¬_ d¶V $$ 184 $$
184-185 ¬â* V¦V¶O ¬<d¬ä Xîd ôdâ dH*-{ÂÒùXîä_ ¬â* Ìä¶V Xî[ VA*Xîäâ* {ô <¬aA ´¬äkù
´äËA A êVA Xâî ðý>ä¼Ë ¨äôä Xîd ôdâ dH*-´HVâ <¬aA ¬â* <¬_Xîô Ìä¶V <¬aA Xâî oäÒ ¬d¤Oä <ÌXîËä
dH ÒHVâ dA ÁÒä¦¬ä {ôÌS@ Vâ <¬_Xîô {ôÌS@ Xâî V¬äG ¬d¤Oä däâ ´äËä dH ßäùËè ÌS@ dA däâ
´äËä dH $
¬Al>â ¬ä¶dA* ôä<]òâ, Väâ Xîädâ G ¬Al>ä däâk $
ÙäÙõ ¬Al>ä dä _â, ôV {AÒH* VÌ Xîäâk $$ 185 $$
´HVâ XîÉäò dôªâ <¬aA Xî[ úäVGA ¬â* «>ä_Gâ Vâ ¬TÆô däâ ´äËA dH, ÒHVâ dA <ÒÉòäV<Óî cî{
XîÉäòËä Vâ òÆÓî ¬G Xîäâ ¬TÆô-V¦V¶O ¬â* ô]Gâ Vâ Òd ¢òäâ* GdA* ¬TÆô däâOä ? êVXî[ <ÒÉòäV<Óî-
XîÉäòËä ßÒiò Gý> däâ ´äòâOA $ <óîô êV V¦V¶O-¬TÆôËä Xîä Väô ß<Ë ¬TÆô ßä¦¬·äG
ß¼Ë:Xîôh Xî[ ÒÈ<¸-dä ¬â* Täôh XîôXâî VoA <´·äVÆ ´G ÌS@ VäÇä¦Xîäô ´¼ò ßäG¼Ù-ôV
Xîä {äG XîôËâ dH* $
V¶O<Ë XÆîV¶O<Ë
¬Al>â VäH* ¬Al>ä oòä, ]äôâ VäH* ]äôä $
ÙäÙõ Bâ V ä ÁÒ dH , òdØ ô¶ O d¬äôä $$ 186 $$
VÆV¶O XÆîV¶O Xîä óî_ ÌËä ôdâ dH*´HVâ ´_ ¬TÆô <¬aA Vâ ¬TÆô ßäHô ]äôâ G¬Xî Vâ
]äôä däâ ´äËä dH, BâVä dA òd ÁÒ dH $ ¬TÆô-V¦V¶O Vâ ßä¦¬-·äG-¬TÆôËä VP{¼G ßäHô
XÆîV¶O cî{ Çäô Vâ <ÒÉò-ÒäVGä cî{ ÇäôËä-VP{¼G däâ ´äËä dH $ òd V¦V¶O cî{ d¬äôä ô¶O
ÁÒ Xâî XîÁòäh Xîä VäTG däâGâ Vâ ß<Ë aâþ> dH $ ßË: V¦V¶O XîôGä úä<dòâ $
VäTÆ ¬<d¬ä
¬Al>H ¬Al>â Xîô <_òâ, ¬Al>ä ¬ä¶dA* Ìä<d $
ÙäÙõ ¬Al>ä H ôgä, ¬Al>â ¬ä¶<d* V¬äk $$ 187 $$
187-188 ¬â* V¶Ë ¬<d¬ä Xîd ôdâ dH*ÌS@·äG-¬TÆôËä Vâ òÆÓî V¼Ëäâ* Gâ ¬TÆô-V¦V¶O
¬â* _OäXîô <´·äVÆßäâ* Xîäâ ·äG-¬TÆôËä Vâ òÆÓî <Xîòä dH $ ´äâ <´·äVÆ V¶fò-<Ò{Îòùò ô<dË
ß{ôäâÇ ·äG-¬TÆôËä Vâ ¬TÆô däâ ´äËä dH, Òd ¬TÆô ÌS@ ¬â* dA V¬ä ´äËä dH $
ôä¬ <ÌGä <XîV Xîä¬ Xîä, G<d* XîäHªA Xîä ÁÒ $
Vä¶ k ù VôA]ä H Oòä, ÙäÙõ {ôVâ {AÒ $$ 188 $$
´äâ V¼Ëäâ* Xâî ·äG ¨äôä ß{Gâ <{SòË¬ {SoÆ Xîäâ {Sä³ däâ Oòä dH, Òd Ëäâ ÌS@ cî{ dA däâ Oòä
dH ßäHô ´äâ ÁÒ ôä¬ Vâ <Ò¬Æ] dH Òd <XîV Xîä¬ Xîä dH ? BXî XîäHªA Xîä oA GdA* $ ßË: V¼Ëäâ* Xâî
V¶O Vâ dA {SähA Xî[ ê¼G<Ë däâËA dH $
{äuô]-ß{äuô]
dAôä XîäHªA Gä _dâ, ¬Âô] dä O¤Òäô $
{äòä {äuô] ´äHdôA, ÙäÙõ ¬äâ_ ß{äô $$ 189 $$
189-190 ¬â* {ôAÇXî Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*´HVâ ¬Â]ù Xâî dä ¬â* dAôä ßäGâ {ô BXî
XîäHªA oA GdA* {Sä³ XîôËä ÒHVâ dA ß·äGA Xâî ß¼Ë:Xîôh ¬â*GôÙâd, ôä¬ Gä¬, ßä¦¬·äG XÆîv>
oA ¬d¦Ò GdA* {äËâ <Xî¼ËÆ dAôä ´äHdôA Xâî dä ¬â* ßäHô GôÙâd, ôä¬-Gä¬, ßä¦¬·äG <ÒúäôfA_
Xî[ ÌÆ<¾ ¬â* ´äXîô ß{äô ¬ÂÁò {äËâ dH* $
ß¶Tâ dAôä {ô<]òä, Xî[òä XîäHªA ¬äâ_ $
ÙäÙõ VäTÂ ´äHdôA, dAôâ ¬äâ_ G Ëäâ_ $$ 190 $$
<Òúäô-Gâ½dAG ß¼Tä-GôÙâd, ôä¬ Gä¬, ßä¦¬·äGä<Ù dAôäâ* Xîä ¬ÂÁò <ÒÉò cî{ XîäHªA
dA XîôËä dH <Xî¼ËÆ V¼Ë ´äHdôA êÓî dAôäâ* Xîä ¬ÂÁò-¬ä{ ß{äô dA ÌËäËâ dH* $
VäTÆ ¬<d¬ä
¬Aôä¶1 Xî[òä ¬dô VäH*, {ôÙâ ËH* _ä{Ùù $
ôä<] <_òä ÙAÙäô ¬â*, ÙäÙõ oÂ_ä ÙÙù $$ 191 $$
191-192 ¬â* V¼Ë ¬<d¬ä Xîd ôdâ dH*d¬äôâ T¬äùúäòù1 V¼Ëäâ* Gâ ß{GA XÈî{ä Vâ d¬â*
¬äòä cî{ {ªÙâ Vâ ¬ÆÓî XîôXâî ÌS@ íÒcî{ ¬â* Níô <Xîòä dH $ ´Ì Vâ d¬ ßoâÙ cî{ Vâ ÌS@ ¬â*
NíË dØòâ dH* ËÌ Vâ ´¼¬ä<Ù ÙØ:] Xîäâ oÂ_ Oòâ dH* $
ÙäÙõ GHG <ÌG Ùâ]Ìä, ß¶O <ÌG {â]Ìä $
ôVG <ÌG Ìäâ _ Ìä, ÌS @ Vâ Ë A $$
aÒG <ÌG VÆGÌä, úôh <ÌG úä_Ìä $
<ú¸ <ÌG <ú¼ËÌä, Vd´ BËA $$ 192 $$
fôAô ô<dË ÌS@ Xîä Ùâ]Gä íÂ_ Gâ½äâ* Vâ GdA* däâËä, Òd Ëäâ <ÒÒâXî <Òúäô-Gâ½äâ* Vâ dA
Ùâ]ä ´äËä dH $ ÌS@ Vâ Ìäâ_Gä oA ôVGä ¨äôä G däâXîô ÒÈ<¸ Vâ dA däâËä dH $ ÌS@ÒähA oA aÒhäâ*
Vâ G VÆGXîô tÙòäXîäf ¬â* dA VÆGA ´äËA dH $ ÌS@-Tä¬ Xîäâ íÂ_ úôhäâ* Vâ ú_ Xîô GdA* {dØ¶ú
VXîËâ, ÒÈ<Ë Vâ dA {dØ¤úËâ dH* ßäHô <ú¸ <ÌGä dA ÌS@ Xîä <ú¼ËG däâËä dH $ Vd´äÒíä ¬â* V¼Ë
Xî[ BâVA Ní<Ë ôdËA dH, òdA ¬<d¬ä dH $
{<ËÒSË
ÙäÙõ Ùâçòä BXî ¬G, Väâ ¬G VÌ dA ¬ä¤<d* $
<Ë<d* ¬G VäH* ¬G ¬ä<Gòä, Ùõ´ä oäÒâ Gä¶<d* $$ 193 $$
ß{GA ßG¼òËä cî{ {<ËÒSË ÌËä ôdâ dH*d¬Gâ V¬ä<T ßÒíä ¬â* ß¨HË ÌS@ cî{ ¬G
Ùâ]ä dH $ òd VoA ¬â* dH <Xî¼ËÆ V¬ä<T <ÌGä GdA* oäVËä $ êVA ¬G Xâî <ú¼ËG ¬â* d¬äôä áò<ý>¬G
V¼ËäâÉ ¬äGËä dH $ d¬äôâ ¬G Xîäâ êVVâ <o¼G XÆîv> oA ß¿v>ä GdA* _OËä $
{ÆæÉ {SXîäfA
ÙäÙõ <´<d* øµ> ÙA{Xî ôä¬ Xîä,<Ë<d* øµ> <Ëu¬ô G däâk $
êV ê<´òäôâ Jòäâ < Ë Xâ î , VÌ Ó Ùâ ] â Väâ k $$ 194 $$
·äG {SXîäf VP{¼G {ÆæÉ Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*<´V {ÆæÉ Xâî ß¼Ë:Xîôh ¬â* ÌS@ Xîä
òäù ·äG-ÙA{Xî dH, êVXâî tÙò ¬â* ß·äGä¶TXîäô GdA* ôdËä $ êV ·äG-Jòäâ<Ë Xâî {SXîäf Vâ
Òd VP{Âhù ÓËè Xîäâ ÌS@ cî{ Ùâ]Ëä dH $
{<ËÒSË
ÙäÙõ <Ù_ ßôÒäd1 Xîä, Väâ ß{Gä kù¬äG2 $
Väâkù Vä<ÌË3 ôä<]òâ, ´d¤ Ùâ]â ôd¬äG4 $$ 195 $$
195-196 ¬â* ßG¼òËä Xî[ {Sâôhä Xîô ôdâ dH*´äâ ß{Gâ-ß{Gâ ¬G Xîä kùiÒô1-<ÒiÒäV2
dH ÒdA {Sä<hòäâ* Xâî XîÁòäh Xîä dâËÆ dH $ ßË: êVA Xîäâ VäÒTäGA Vâ {Âôä3 ðÑ ô]äâ ßäHô ´dä¶ oA
Ùâ]äâ Òdä¶ dA Ùòä_Æ4 kùiÒô Xîäâ dA Ùâ]äâ Òä <´V tÙò í_ ¬â* oOÒäGè Ùâ]Ëâ dH* êVXâî <ÒiÒäV
Xîäâ {Âôä ðÑ ô]äâ $
ß_d1 ßä{ kù¬äG2 dH, ÙäÙõ Xâî <Ù_ ¬ä¶<d* $
Väâkù Vä<ÌË ôä<]òâ, Ùõ´ä Xîäâkù Gä¶<d* $$ 196 $$
Ëâôâ ¬G ¬â* Ëäâ íÒò¶ V¦ò 2 íÒcî{ ÌS@1 dA NíË dH $ _äâOäâ ! ËÆ¬ oA VäÒTäGA Vâ tÙòí
V¦ò ÌS@ Xîä <ú¼ËG dA {ÂôA ðÑËä Vâ ô]äâ, kùiÒô Vâ ß¼ò Xîäâkù oA V¦ò GdA* dH $
ß®òä¦¬
{Säh {ÒG Jòäâ* {Ë_ä, Xîäòä Xîôâ Xî¬äk $
ÙäÙõ VÌ V¶Väô ¬â*, ¢òäâ* dA Ogä G ´äk $$ 197 $$
GÂô Ëâ´ Jòäâ* Jòäâ<Ë dH, {Säh <{*«> òäâ* däâk $
ð<ý> ¬Æ<ý> ßäÒâ GdA*, Vä<dÌ Xâî Òf Väâk $$ 198 $$
197-199 ¬â* Ùäâ <V¾äâ* Xîäâ ê{Ùâf Ùâ ôdâ dH*{SähA ß{Gâ íÂ_ fôAô Xîäâ òäâO VäTG
¨äôä VÆTäô Xîô ÒäòÆ Xâî V¬äG VÂ¯¬ ÌGä _â ´äâ VP{Âhù V¶Väô ¬â* <XîVA oA ê{äò Vâ {Xîªä G ´äò
$$197$$ êVXâî {Säh Ëâ´ íÒcî{ däâ ´äòâ Ëä íÂ_ fôAô oA Jòäâ<Ë¬ùò ÌG ´äò $ Òd Ùâ]Gâ ¬â*
G ßäÒâ Ëä ¬Æ<ý> Vâ {XîªGâ ¬â* oA GdA* ßäÒâ, BâVä òäâOA oA kùiÒô Xâî ßäTAG ôdËä dH $ {SV¶O
Xîä-ð. VÆ. <V.Ë. 10/30 ¬â* Ùâ]äâ $
Xîäòä VÂÇ¬ Xîô <¬_â, BâVä Xîäâkù BXî $
ÙäÙõ ßäË¬ _â <¬_H*, BâVâ ÌdØË ßGâXî $$ 199 $$
aâþ> VäTXî Xî[ <ÒfâÉËä Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*VÂ¯¬ fôAô Xîäâ Vä _âXîô ÒHXÆî°l>ä<Ù
_äâXîäâ* ¬â* ´äXîô oOÒäGè Vâ <¬_â BâVâ oÓî ÌdØË dH* <Xî¼ËÆ íÂ_ fôAô Xîäâ VÂ¯¬ ÌGäXîô ÌS@ Vâ
<¬_â BâVä V¼Ë Ëäâ Xîäâkù <Ìô_ä dA däâËä dH $ ÙäÙõÁ íÂ_ fôAô Xîäâ VÂ¯¬ XîôXâî dA {SoÆ Vâ <¬_â
dH* $ Xîdä oA dH""OÆæ ÙäÙõ æ XîÌAô Xî[, Xîäòä okù Xî{Âô $ ôJ´Ì ôAeä Ùâ]Xîô, VdOÆh <GOÆùh
GÂô $$'' {SV¶O Xîä-ð.VÆ.<V. Ë. 10/30 ¬â* Ùâ]äâ $
VÆ¼ÙôA VÆdäO
ßä«>ä ßäË¬ ËG Tôâ, ßä{ ôdâ Ëä ¬ä¶<d $
ßä{h ]â_â ßä{VäH*, ÁÒG VâËA Gä¶<d $$ 200 $$
VÆ¼ÙôA Xâî cî{Xî Vâ ßoâÙäG¼Ù {Sä<³ Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*ßä¦¬ VÆ¼ÙôA ß{Gâ ßäHô
ß{Gâ <{SòË¬ ÌS@ Xâî ÌAú Vâ Ùâdä®òäV-{ªÙä Ùõô Tô Xâî <Gô¼Ëô íÒò¶ ß{Gâ <{SòË¬ Xâî <ú¼ËG
¬â* ôË ôdËA dH ËÌ ß{Gâ ß¼Ë:Xîôh Xî[ ÒÈ<¸ ¨äôä {ôÌS@ Vâ ÌS@äG¼Ù ]â_ ]â_Gâ _OËA dH $
ß¼ò ÁÒäâ* Vâ oâÙ áòÒdäô cî{ ]â_ XîoA GdA* ]â_ËA $
ß®òä¦¬
ÙäÙõ ßGÆoÒ ËH* ßäG¼Ù oòä, {äòä <Goùò Gä¬ $
<Giú_ <G¬ù_ <GÌäùh {Ù, ßO¬ ßOäâúô l>ä¬ $$ 201 $$
201-207 ¬â* ß®òä¦¬ ßGÆoÒ Xî[ <ÒfâÉËä ÌËä ôdâ dH*<´VXî[ {Sä<³ Xîä íäG
Éµ>è-{S¬ähäâ* Vâ {ôâ kN¼jòäËAË <G<ÒùXîÁ{ V¬ä<T dH, <´VXîä Gä¬ <Goùò, <Giú_, <G¬ù_ dH,
<´VXîä íÒcî{ Xîä_ Xî¬ù Xâî ÌähøäË Vâ ô<dË dH ßäHô ´äâ <G¦ò {Sä³ dH; êV ÌS@ Xâî VäÇä¦Xîäô
Vâ d¬â* ßäG¼Ù {Sä³ dØßä dH $
ÙäÙõ ßGÆoÒ ÒähA ßO¬ Xîäâ, _â Okù V¶O _Oäk $
ßOd OdH ßXîd XîdH, ßoâÙ oâÙ _däk1 $$ 202 $$
ßä¦¬äGÆoÒA V¼Ëäâ* Xî[ ÒähA <´·äVÆ Xâî ß¼Ë:Xîôh Xî[ ÒÈ<¸ Xîäâ Vä _âXîô ¬G kN¼jòäâ*
Xâî ß<ÒÉò ÌS@ ¬â* ´äËA dH ßäHô ÌS@ VäÇä¦Xîäô Xîôä ÙâËA dH $ ´äâ ËKÒÒâ¸ä Vâ OSdh GdA* däâ
VXîä êV ÌS@ Xîäâ ßä¦¬íÒcî{ Vâ OSdh XîôËä dH $ f<Óî ÒÈ<¸ òÆÓî ÒähA Vâ G Xîdä ´ä VXâî êVA
ÌS@ Xîä _Çhä ÒÈ<¸ Vâ XîG XîôËä dH ßäHô oâÙ Xîäâ Ùõô XîôXâî ßoâÙ cî{ Vâ ßäG¼Ù ¬â* ¬yG ôdËä
dH Òä ß¨HË ÌS@ Xîä oA ôdíò {SäIË1 XîôËä dH $
´äâ XÆîv> ÒâÙ XÆîôäG ËH*, ßO¬ ßOäâúô ÌäË $
Väâ ßGÆoÒ Väúä XîdH, òdØ ÙäÙõ ßXîd XîdäË $$ 203 $$
´äâ XÆîv> ÒäíË<ÒXî ËKÒ dH Väâ ÒâÙ XÆîôäG Vâ oA ßO¬ dH, kN¼jòäËAË dH $ êV ËKÒ Xî[
ÌäË òäù cî{ Vâ ßGÆoÒ ·äG dA ÌËäËä dH $ ÒâÙä<ÙXî Vâ oA VP{Âhù cî{ Vâ GdA* Xîdä ´äËä,
kV<_B òd ßXîd Xîd_äËä dH $
ÙäÙõ ´Ì øµ> ßGÆoÒ Fî{´â, ËÌ <Xîòä Xîô¬ Xîä Gäf $
oò ßæ oS ¬ oäOâ VÌH , {Â ô h ÌS @ {S X îäf $$ 204 $$
´Ì ß¼Ë:Xîôh ¬â* ÌS@ Xîä ß{ôäâÇ ·äG däâËä dH ËÌ Òd ßGÆoÒ ·äG VP{Âhù V¶<úË
Xî¬äâÍ Xîäâ Gäf Xîô «>ä_Ëä dH ßäHô tÙò ¬â* {Âhù ÌS@ Xîä {SXîäf däâËâ dA VP{Âhù oò Ëä oS¬ tÙò
Xîäâ v>äâª oäOËâ dH* $ ¬Æçò oò VIË<ÒT dH* ""kd _äâXî, {ô_äâXî oò, ¬ôh ÒâÙGä øäË
ßGôÇä ßVÆ OÆIË oò, ßXîí¬äËè oò VäË $$'' ¬Æçò oS¬ {¶ú<ÒT dH*- ""oâÙ oô¬, XîËÈù¦Ò
oS¬, {Æ<G oS¬ V¶O <ÒXîäô $ ÌS@ kËô Ó V¦ò oS¬, {¶ú¬ oS¬ V¶Väô $$''
ÙäÙõ ßGÆoÒ Xîäµ>â ôäâO Xîäâ, ßGdÙ ê{´â ßäk $
Vâeâ Xîä ´_ <G¬ù_ä, {AÒâ æ<ú ÁòäH_äk $$ 205 $$
ÌS@ Xîä ß{ôäâÇ-·äG ´¼¬ä<ÙXî V¶Väô-ôäâO Xîäâ Gbµ> XîôËä dH ßäHô êVVâ "ßd¶ ÌS@äNí¬'
ÒÈ<¸ cî{ ßGädË ®Ò<G {SXîµ> däâËA dH $ êÓî ·äG cî{ <G¬ù_-´_ VäTG-Vâeâ Vâ <GXî_Ëä dH $
·äGA V¼Ë ß{GA <ú¸-ÒÈ<¸ Xîäâ ÌS@ ¬â* _OäXîô æ<ú ßGÆVäô ßoâÙ ·äG-´_ Xîä {äG XîôËâ
dH* $
ÙäÙõ ÒähA ÌS@ Xî[, ßGÆoÒ øµ> {SXîäf $
ôä¬ ßXâî_ä ôd Oòä, fÄÙ <Gô¶´G {äV $$ 206 $$
ß¼Ë:Xîôh ¬â* ß{ôäâÇ ·äG däâGâ {ô ´äâ ßGÆoÒ ÒähA {SXîµ> däâËA dH, Òd ÌS@ Xî[ dA
ÒähA ¬äGA ´äËA dH $ Òd ÌS@-ÒähA-fÄÙ ÁÒ Xîäâ <Gô¶´G ÌS@ Xâî {äV {d¤Æúä ÙâËä dH $ ÌS@ Vâ
<¬_Gâ {ô ÁÒ Xîä ÁÒ¦Ò oäÒ Gbµ> däâXîô ß¨HË ÌS@ cî{ Vâ dA ôdËä dH $
´â XîÌd¤Â V¬eâ ßäË¬ä, Ëäâ ðÑ Od ôä]â ¬Â_ $
ÙäÙõ Vâ e ä ôä¬ôV, ß¬È Ë Xîäòä XÂ î _1 $$ 207 $$
ò<Ù ÁÒä¦¬ä {ÂÒù-{Æ°ò, V¼Ë, fäí½, duô, OÆæ, XÈî{ä<Ù Vâ XîoA ß{Gâ ÒäíË<ÒXî
íÒcî{ ÌS@ Xîäâ V¬e _âËä dH ËÌ Ëäâ <G´ ¬G Xîäâ ðÑËä Vâ ß{Gâ ¬Â_-ÌS@ ¬â* dA ô]Ëä dH,
¬ä<òXî {S{¶ú ¬â* GdA* ´äGâ ÙâËä $ kV BXîäOSËä Xâî {SoäÒ Vâ ß¼Ë:Xîôh ¬â* ôä¬-{âS¬ ôV Xîä Vâeä
<GXî_Ëä dH ßäHô tÙò VôäâÒô Xîäâ oôËä dH $ <óîô VäTXî Xîäòä Xâî oAËô tÙò-VôäâÒô Xâî Ëµ>1
{ô ÒÈ<¸ ¨äôä NíË däâXîô, ôä¬-{Sâ¬-ôV Xîä ¬¼G XîôËä dH ßäHô êVVâ {SXîµ> ß¨HËä¬ÈË Xîä
{äG XîôXâî V¶Väô ¬â* T¼òÒäÙ Xâî òäâyò däâ ´äËä dH $
ÙäÙõ ¬Æe dA ¬ä¶dA* ¬H* ôd¤Â, ¬H* ¬âôä øôÌäô $
¬Æe dA ¬ä¶dA* ¬H* ÌVÂ¶, ßä{ XîdH XîôËäô $$ 208 $$
208-218 ¬â* oOÒäGè <XîV Ùâf, <XîV OSä¬, <XîV íäG ¬â* ôdËâ dH* k¦òä<ÙXî <´·äVÆ´Gäâ*
Xâî {SiGäâ* Xîä ê¸ô oOÒÙè ÒúGäâ* ¨äôä dA Ùâ ôdâ dH*¬H* ß{GA ¬<d¬ä cî{ Ùâf ¬â* ôdËä d¤Â, ¬âôA
VÒùáòä{XîËä dA ¬âôä øôÌäô dH, <´V¬â* ¬H* <GNÒùXîäô íÒcî{ Vâ <GÒäV XîôËä dõ¤ $ íÒò¶ oOÒäGè
dA ß{Gä BâVä ÒhùG XîôËâ dH* $
ÙäÙõ ¬H* dA ¬âôä ßfù1 ¬â*, ¬H* dA ¬âôä íäG $
¬H* dA ¬âôA l>äHô ¬â*, ßä{ XîdH ôd¬äG $$ 209 $$
¬ÆV_¬äG VIË¬ ßäXîäf ¬â* kùiÒô Xîä íäG ¬äGËâ dH*, ê¼dâ* XîdËâ dH*¬H* Ëäâ ß{Gâ
íÒcî{ <úÙäXîäf ¬â* dA ôdËä d¤Â, ¬ä<òXî VIË¬ ßäXîäf1 ¬â* GdA* $ ¬âôä OSä¬ ßäHô ¬âôä íäG oA
¬H* dA dõ¶ $ íÒò¶ Ùòä_Æ kùiÒô dA òd XîdËâ dH* $
ÙäÙõ ¬H* dA ¬âôâ ßäVôâ, ¬H* ¬âôâ ßäTäô $
¬â ô â Ë<Xîòâ ¬H * ôdõ ¶ , XîdH <Vô´Gdäô $$ 210 $$
¬âôä ßäaò, ßäTäô ßäHô ß<Tbl>äG ¬H* dA dõ¶, ß¼ò VÌ Ëäâ ¬âôâ <ÒÒ¸ù däâGâ Vâ ¬âôâ
ßäaòä<Ù däâ GdA* VXîËâ $ V¶Väô Xâî VSbµ>ä oOÒäGè íÒò¶ dA òd XîdËâ dH* $
ÙäÙõ ¬H* dA ¬âôA ´ä<Ë ¬â*, ¬H* dA ¬âôä ß¶O $
¬H * dA ¬â ô ä ÁÒ ¬â * , ßä{ XîdH {S V ¶ O $$ 211 $$
¬H* dA ¬âôA ´ä<Ë d¤Â ßäùËè úâËG cî{ d¤Â, ¬âôâ dä {Hôä<Ù ß¶O oA ¬H* VN¿úÙäG¼Ù dA d¤Â
ßäHô ¬âôâ áò<bµ> íÒcî{ ÁÒ ¬â* oA Väô ËKÒ ¬H* úâËG dA d¤Â $ òd {SV¶O íÒò¶ oOÒäGè dA XîdËâ dH* $
ÙäÙõ VÌH <Ùfä Väâ Vä<ô]ä, VÌH <Ùfä ¬Æ] ÌHG $
VÌH <Ùfä aÒhd¤Æ VÆGâ, VÌH <Ùfä Xîô GHG $$ 212 $$
{ô¬ä¦¬ä áòä{Xî ßäHô VÒùcî{ däâGâ Vâ VoA <Ùfäßäâ* ¬â* V¬äG dH $ êVXâî VÌ <Ùfäßäâ* ¬â*
¬Æ], ÒúG, dä, Gâ½, aÒh dH* ßäHô VoA <Ùfäßäâ* ¬â* Òd ]äËä, Ìäâ_Ëä, dä Vâ OSdh XîôËä,
Ùâ]Ëä Ò VÆGËä dH $
VÌH <Ùfä {O fAf dH, VÌH <Ùfä ¬G úHG $
VÌH <Ùfä V¼¬Æ] ôdH, VÌH <Ùfä ß¤O BâG1 $$ 213 $$
kùiÒô Xîä VoA <Ùfäßäâ* ¬â* úôh, ¬íËXî ßäHô ¬G dH $ Òd áòä{Xî däâGâ Vâ VoA <Ùfäßäâ*
¬â* VÙä VÌXâî V¼¬Æ] ôdËä dH $ êVXâî íÒcî{ Xîä VäÇä¦Xîäô1 ´¼ò ßäG¼Ù oA VoA <Ùfäßäâ* ¬â*
<ÌG aÒhd¤Æ VÌ XÆîv> VÆGâ, <ÌG GHGd¤Æ VÌ Ùâ]â $
<ÌG ôVGä ¬Æ] VÌ XÆîv> Ìäâ_â, òdØ ÙäÙõ ßúô´ {â]â $$ 214 $$
{ôÌS@ <GôäXîäô dH, ßË: d¬äôâ V¬äG êVXâî aÒh, Gâ½, ôVGä ßäHô ¬Æ] GdA* dH* Ëäâ oA Òd
VÌ XÆîv> VÆGËä dH, VÌ Ùâ]Ëä dH, VÌ ôVäâ* Xîä ßäíÒäÙG XîôËä dH, VÌ XÆîv> Ìäâ_Ëä dH $
{ôÌS@ Xâî íÒcî{ ¬â* BâVä ¬däGè ßäiúòù Ùâ]ä ´äËä dH $
VÌ ß¶O VÌ dA l>äHô VÌ, VÒÍOA VÌ Väô $
XîdH OdH Ùâ ] H VÆ G H , ÙäÙõ VÌ ÙAÙäô $$ 215 $$
V¶{Âhù <ÒiÒ <´VXâî ß¶O ê{ä¶O dH*, BâVä VÒÍOA ßäHô VÌ V¶Väô Xîä Väô íÒcî{ {ô¬ä¦¬ä
VÒù í_äâ* ¬â* Ìäâ_Ëä dH, OSdh XîôËä dH, Ùâ]Ëä dH, VÆGËä dH $ òd VÌ V¶Väô êVA Xîä íÒcî{ dH $
XîdH VÌ l>äHô, OdH VÌ l>äHô, ôdH VÌ l>äHô, Jòäâ<Ë {ôÒäGH $
GHG VÌ l>äHô, ÌHG VÌ l>äHô, BâG VÌ l>äHô, Väâkù o_ ´äGH $$
fAf VÌ l>äHô, aÒh VÌ l>äHô, úôh VÌ l>äHô, Xîäâkù òdØ ¬äGH $
ß¶O VÌ l>äHô, V¶O VÌ l>äHô, VÌH VÌ l>äHô ÙäÙõ ®òäGH $$ 216 $$
ÒâÙä<ÙXî fäí½ ÌS@ Xîäâ VÒù½ áòä{Xî ÌËäËâ dH* $ Òd {SoÆ VoA oÓîäâ* Xâî ê{däô Xîäâ VÒù½
OSdh XîôËä dH $ ßË: Òd VÒù í_äâ* ¬â* NíË dH $ <´V oÓî Xîäâ <´ËGA êVXî[ ·äG-Jòäâ<Ë {SäIË
dØkù dH, êËGä dA Òd êVXîäâ ´äGËä dH <Xî¼ËÆ VÒù í_äâ* ¬â* êVXâî Gâ½, ÒúG, ¬íËXî, aÒh,
úôhä<Ù ß¶O dH* $ Òd VÒù í_äâ* ¬â* VÌXâî Vä ôdËä dH Ëä VÒù íäGäâ* {ô VÒù cî{ Vâ ôdËä dH $
{ô¼ËÆ Xîäâkù <Òô_ä áò<¢Ë dA kV ÌäË Xîäâ ¬äGËä dH $ ´äâ <Gô¶Ëô ÌS@ ®òäG ¬â* ôË ôdËä dH ÒdA ÌS@
Xîäâ o_A {SXîäô VÒù í_äâ* {ô ß{ôäâÇ cî{ Vâ ´äGËä dH $
Ëâ´ dA XîdGä, Ëâ´ dA OdGä, Ëâ´ dA ôdGä Väôâ $
Ëâ ´ dA ÌH G ä, Ëâ ´ dA GH G ä, Ëâ ´ dA Bâ G d¬äôâ $$
Ëâ´ dA ¬â_ä, Ëâ´ dA ]â_ä, Ëâ´ ßXâî_ä, Ëâ´ dA Ëâ´ V¤Òäôâ $
Ëâ´ dA _âÒâ, Ëâ´ dA ÙâÒâ, Ëâ´ dA ]âÒâ, Ëâ´ dA ÙäÙõ Ëäôâ $$ 217 $$
<G´ <Gbl>ä Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*ÌS@ ®òäG ¨äôä d¬äôA BâVA Ní<Ë däâ ôdA dHd¬
Ëâ´äâ¬ò ÌS@ Xîä dA XîG XîôËâ dH*, ßä¦¬cî{ Vâ êVâ dA OSdh XîôËâ dH* $ <ÒiÒ Xâî Väô-íÒcî{
ÌS@ ¬â* dA ÒÈ<¸ ¨äôä ôdËâ dH* $ d¬äôâ ÒähA ßäHô Gâ½ ÌS@-{ôäòh dA ôdËâ dH* $ tÙò ¬â* oA ÌS@ Xîä
{S¦òÇ ßGÆoÒ däâËä ôdËä dH $ ÌS@ Vâ dA d¬äôä <¬_G ßäHô êVA Vâ dA d¬äôA XSî[ªä däâËA dH $
êV ß¨HË V¬<bµ> Ëâ´ Xîä <ú¼ËG dA ÁÒ cî{ áò<bµ> Ëâ´ Xîä Ùâdä®òäV-Gäf ¨äôä VÆTäô XîôËä
dH $ ßÌ Ëäâ d¬äôä OSdh-¦òäO VoA Ëâ´äâ¬ò dA däâËä dH $ Òd Ëâ´äâ¬ò ÌS@ dA d¬äôä ]âÒ<µ>òä
dH Ëä ÒdA ß{Gâ ·äG ¨äôä VoA Xîäâ V¶Väô Vâ {äô XîôËä dH $
GÂô <d Xîä Tô, GÂô <d Xîä øô, GÂô <d Xîä Òô ¬âôä $
GÂô <d ¬â_ä, GÂô ud ]â_ä, GÂô ßXâî_ä, GÂô <d ¬¶e ÌVâôä $$
GÂô <d Xîä ß¤O, GÂô <d Xîä V¤O, GÂô <d Xîä ô¤O ¬âôä $
GÂô <d ôäËä, GÂô <d ¬äËä, GÂô <d ]äËä ÙäÙõ Ëâôä $$ 218 $$
d¬äôä ßä¦¬cî{ fôAô {SXîäf¬ò dA dH ßäHô ÌS@cî{ d¬äôä øô oA {SXîäf¬ò dA dH $
d¬äôä íÒä¬A {SXîäf¬ò dH $ ßä¦¬cî{ {SXîäf ÌS@ {SXîäf Vâ <¬_Ëä dH ßäHô {SXîäf¬ò ÌS@ ¬â*
dA XSî[ªä XîôËä dH $ k<¼jò ß¼Ë:Xîôhä<Ù Xîäâ ¦òäOXîô BXî¬ä½ ßä¦¬{SXîäf dA ÌS@{SXîäf ¬â*
ÌVËä dH $ d¬äôä ßä¦¬ä {SXîäf¬ò ÌS@ Xîä dA ß¶O dH ßäHô ÌS@ Xâî dA V¶O ôdËä dH $ d¬äôä ô¶O-
Y>¶O oA ÌS@ ô<úË dA dH $ d¬ ÌS@ ¬â* dA ôË dH*; ÌS@ ¬â* dA ¬íË dH* $ dâ {Soäâ ! ¬âôä Ëäâ oäâ´G oA
ßä{Xîä ·äG-{SXîäf dA dH $
VÂ¯¬ VäH*´ ßúäù Ì¶ÙOA
ÙäÙõ GÂôA1 <Ù_ ßôÒäd Xîä, Ëdä¶ ÌVâ ¬äÌÂÙ2¶ $
Ëd¤ Ì¼Ùâ Xî[ Ì¼ÙOA, ´dä¶ ôdâ ¬äH´ÂÙ¶ $$ 219 $$
219-225 ¬â* ßä¼Ëô VÂ¯¬ VâÒä-{Â´ä Xî[ Vä¬OSA ÌËä ôdâ dH*ÁÒä¦¬äßäâ* Xâî fÆ¾1
ß¼Ë:Xîôh ¬â* dA kùiÒô2 Xîä <ÒfâÉ cî{ Vâ <GÒäV ôdËä dH ßäHô <´V ß¼Ë:Xîôh ¬â* oOÒäGè
<ÒfâÉ cî{ Vâ NíË ôdËä dH, êVA fÆ¾ ß¼Ë:Xîôh ¬â* oÓî Xî[ V¿úA ê{äVGä däâËA dH $
ÙäÙõ GÂôA <Ù_ ßôÒäd Xîä, Ëd¤ ]ä<_Xî1 oô{Âô¶ $
ßä_A2 GÂô ßÁ_äd Xîä, <]Ù¬ËOäô3 d´Âô¶ $$ 220 $$
ÁÒä¦¬äßäâ* Xâî fÆ¾ ß¼Ë:Xîôh ¬â* kùiÒô1 <ÒfâÉ cî{ Vâ {uô{Âhù ôdËä dH $ êV VÒù aâbl>2
{ô¬ä¦¬ä Xâî íÒcî{ Xîä ÙfùG XîôGâ Xâî <_B VâÒXî3 <Gô¶Ëô VäTG XîôËâ dØòâ {SoÆ Vâ V¼¬Æ] ôdËâ
dH* $
ÙäÙõ GÂôA <Ù_ ßôÒäd Xîä, Ëd¤ Ùâçòä XîôËäô¶ $
Ëd¤ VâÒXî VâÒä Xîôâ, ßG¼Ë Xî_ä ô<Ò Väô¶ $$ 221 $$
d¬ VäTXî ßä¦¬äßäâ* Gâ ·äG {SXîäf òÆÓî ß¼Ë:Xîôh ¬â* ßG¼Ë Xî_äßäâ* Vâ V¶{¼G VÂòù
{SXîäf Xâî Väô V¬äG Ëâ´äâ¬ò {ô¬ä¦¬ä Xîäâ Ùâ]ä dH ßäHô Òdä¶ dA êVXî[ VÂ¯¬ VâÒä ¬â* ôË ôdGâ
_Oâ dH* $
ÙäÙõ GÂôA <Ù_ ßôÒäd Xîä, Ëdä¤ <Gô¶´G ÒäV¶ $
Ëd¤ ´G Ëâôä BXî {O, Ëâ´ {Æ¶´ {SXîäf¶ $$ 222 $$
ÁÒä¦¬äßäâ* Xâî ·äG{SXîäf òÆÓî ß¼Ë:Xîôh ¬â* dA <Gô¶´G ÌS@ Xîä <ÒfâÉ cî{ Vâ <GÒäV
ôdËä dH $ VäTXî ! êV fÆ¾ ·äGòÆÓî ß¼Ë:Xîôh ¬â* ò<Ù Ëâôä ÒÈ<¸ cî{ {äÙ BXî ôdâ ßäùËè ÌS@-
<o¼G ÒÈ<¸ G däâ Ëäâ ·äG-ôä<f ÌS@-{SXîäf Ëâôâ tÙò ¬â* {SXîµ> cî{ Vâ oäVGâ _OâOä $
ÙäÙõ Ëâ´ Xî¬_ <Ù_ GÂô Xîä, Ëdä¤ ôä¬ ôd¬äG¶ $
Ëd¤ Xîô VâÒä Ì¶ÙOA, ´â ËÂ úËÆô VòäG¶ $$ 223 $$
<´VXîä tÙò Xî¬_ fÆ¾ ßäHô ·äG-Ëâ´-VP{¼G dH, êVA ¬â* Ùòä_Æ1 ôä¬ Xîä <ÒfâÉ cî{
Vâ <GÒäV ôdËä dH $ VäTXî ! ò<Ù ËÂ <Ò_Çh úËÆôËä V¶{¼G <ÒúäôÒäGè dH Ëäâ êV fÆ¾ ß¼Ë:Xîôh
¬â* dA ÒÈ<¸ Xîäâ <íô XîôXâî VÂ¯¬ cî{ Vâ VâÒä-{Â´ä Xîô $
Ëdä¶ d´ÂôA Ì¼ÙOA, GÂôA <Ù_ ¬â* däâk $
Ëd¤ ÙäÙõ <V´Ùä Xîôâ, ´dä¤ G Ùâ]â Xîäâk $$ 224 $$
´Ì ß¼Ë:Xîôh fÆ¾ ßäHô ·äG {SXîäf òÆÓî däâËä dH ËÌ êV¬â* {S¦òÇ VÂ¯¬ {Â´ä däâGâ
_OËA dH $ ê¿ú Xîäâ<µ> Xâî VäTXî ´dä¶ êGXîäâ Xîäâkù oA G Ùâ] VXâî, Òdä¶ tÙò Xâî oAËô dA {Shä¬
cî{ Ò¼ÙGä o<Óî XîôËâ dH* $
ÙäÙõ ÙâdA ¬ä¶dA* Ùäâk <Ù_, kXî ]äXî[ kXî GÂô $
]äXî[ <Ù_ VÂ e â GdA* , GÂ ô A ¬¶ e d´Â ô $$ 225 $$
ÁÒä¦¬ä Xâî oAËô dA ÌS@ Xîä <GÒäV dH Ëä<{ ÙâdTäuôòäâ* Xâî Xî¬äùGÆVäô êGXîä ¬G
¬_AG Òä fÆ¾ däâËä dH $ <´VXîä ¬G ¬_AG dH, êVâ kùiÒô GdA* oäVËâ ßäHô <´VXîä ¬G fÆ¾ dH
Òd Ëäâ oOÒäGè Xâî V¼¬Æ] dA NíË ôdËä dH $
G¬ä´-<V´Ùä
ÙäÙõ däH´1 d´ÂôA <Ù_ dA oAËô, OÆV_2 d¬äôä Väô¶ $
ê´Â3 Vä<´ ß_d Xâî ßäOâ, Ëdä¶ G¬ä´4 OÆ´äô¶5 $$ 226 $$
226-230 ¬â* ßä¼Ëô ê{äVGä Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*d¬äôâ tÙò Xâî oAËô dA {SoÆ-{Sâ¬
cî{ {äGA Xîä XÆ¶î«>1 oôä dH, êVA ¬â* d¬äôä aâbl> ôA<Ë Vâ íGäG2 däâËä dH ßäHô oAËô {ô¬ä¦¬ä Xâî
V¼¬Æ] dA ß{GA {¶ú ·äGâN¼jò cî{ {¶ú ß¶Oäâ* Xîäâ <ÒÉò ô<dË XîôGä cî{ VÆTäô3 XîôGä dA d¬äôA
ê´Â dH $ d¬ fÆ¾ ß¼Ë:Xîôh ¬â* dA ê{äVGä4 XîôËâ5 dH* $
ÙäÙõ Xîäòä ¬VAË Xîô {¶ú ´¬äËA, ¬G dA ¬ÆÁ_ä k¬ä¬¶1 $
ßä{ ß_â] k_ädA2 ßäOâ, Ëd¤ <V´Ùä3 Xîôâ V_ä¬¶4 $$ 227 $$
d¬äôä fôAô dA ¬Ní´Ù dH ßäHô {¶ú ·äGâN¼jòä¶ dA d¬äôä Vä ÙâGâ Òä_â ´¬äËA dH* $
<ÒÒâXî VP{¼G ¬G dA ¬äOù {SÙfùXî-¬ÆÁ_ä1 dH $ d¬ fÆ¾ ß¼Ë:Xîôh ¬â* ßä¦¬ä cî{ ¬â* kùiÒô2 Xâî
V¼¬Æ] dA {Shä¬4 {ÂÒùXî ê{äVGä3 XîôËâ dH* $
ÙäÙõ VÌ ËG ËVÌAd1 XîdH XîôA¬¶2, BâVä Xîô _â ´ä{¶ $
ôäâ´ä3 BXî Ùõô Xîô Ùõ´ä, Xî_¬ä4 ßä{H ßä{¶ $$ 228 $$
ß{Gâ VÌ fôAô Xîäâ dA ¬ä_ä1 ÌGäXîô BâVä ´ä{ Xîôäâ <´VVâ ôäâ¬-ôäâ¬ Vâ Ùòä_Æ2 kùiÒô
Xîä Gä¬ ê¿úäôh däâËä ôdâ $ BXîä¦¬ oäÒ-ÒSË3 XîôXâî ¨HË oäÒ Xîäâ tÙò Vâ Ùõô dµ>äßäâ $ ß{Gâ
ÒäíË<ÒXî íÒcî{ ÌS@ ¬â* dA <Gô¼Ëô <í<Ë cî{ ¬Â_-¬¶½4 {Ñäâ, ËÌ dA ßVËè V¶Väô Vâ ¬ÆÓî däâ
VXîäâOâ $
ÙäÙõ ßäl>ä*â {dô ß_d Xâî ßäOâ, kXîµ>Xî ôdÌä ®òäG¶ $
ßä{H ßä{ ßfù1 Xâî Fî{ô, ´dä¶ ôdH ôd¬äG¶2 $$ 229 $$
tÙòäXîäf1 Xâî Fî{ô ´dä¶ ßbµ>Ù_ Xî¬_ {ô ß{Gä ßä¦¬íÒcî{ Ùòä_Æ2 kùiÒô <Òôä´¬äG
dH, Òdä¶ dA kùiÒô Xâî V¼¬Æ] ôdXîô ßäl>äâ* {dô kùiÒô Xâî ß]¶«> ®òäG ¬â* ôdGä úä<dB $
ßäl>äâ* {dô kÌäÙËA1, ÁÒG ¬ôh <GÒäù<d $
Vä<dÌ Ùô VâÒâ ]ªä, ÙäÙõ v>ä<ª G ´äk $$ 230 $$
VâÒXî Xîäâ úä<dòâ oOÒËè o´G cî{ oOÒäGè Xâî ¨äô {ô VÙä ]ªä ôdXîô oOÒËè VâÒä
Xîôâ $ XîoA oA o´G Xîäâ v>äâª Xîô <ÒÉòäâ* ¬â* GdA* ´äò $ ´¼¬ Vâ ¬ôh {òù¼Ë <ÙG Xâî ßäl>äâ* {dô
dA ê{äVGä1 däâGA úä<dòâ $ ´äâ BâVA ê{äVGä Xîäâ ß¼Ë ËXî <GoäËä dH, Òd oOÒäGè Xîäâ dA {Sä³
däâËä dH $
VäTÆ ¬<d¬ä
ßµ>èl>â 1 {dô ßfù2 ¬â*, Fîoäâkù3 ßädâ4 $
ÙäÙõ {Vâ5 <Ë¼G Xâî, ßÁ_d OäÁdäòâ6 $$ 231 $$
231-235 ¬â* V¼Ë ¬<d¬ä XîdËâ dØòâ V¼Ë ÙfùG Xî[ {Sâôhä Xîô ôdâ dH*´äâ fÆ¾
tÙòäXîäf2 ¬â* ßäl>äâ*1 {dô dA ÒÈ<¸ ¨äôä oOÒäGè Xâî V¼¬Æ] ]ªâ3 dA ôdËâ dH4* ßäHô ®òäGäÒíä
¬â* ß¼Ë¬Æù] ÒÈ<¸ ¨äôä oOÒäGè Vâ ÒäËäù_ä{6 XîôËâ dH*, ß{Gâ XîÁòähäù êG V¼Ëäâ* Xâî ÙfùG5
XîôGâ úä<dòâ $
ßµ>èl>â1 {dô ßfù ¬â*, ÌHl>ä {AôA2 {V¶<G3 $
ÙäÙõ {Vâ4 <Ë¼G Xâî, ´â ÙAÙäô5 _d¶<G6 $$ 232 $$
´äâ ßäl>ä1â {dô tÙòäXîäf ¬â* ß{Gâ <{SòË¬2 {SoÆ Xîä ÙfùG3 XîôGâ Xâî <_òâ <ú¸-ÒÈ<¸
ÌS@ <ú¼ËG ¬â* ô]Ëâ dØòâ ÌS@ Xîä VäÇä¦Xîäô5 Xîô6 úÆXâî dH*, êG V¼Ëäâ* Xâî ÙfùG4 ß{Gâ XîÁòähäù
ßÒiò XîôGâ úä<dòâ $
ßµ>èl>â {dô ßfù ¬â*, <´¼dA*1 cîd2 ôd¶<G3 $
ÙäÙõ {Vâ <Ë¼G Xâî, OÆÜòÂ¶4 OäÁdA5 X¶î<G6 $$ 233 $$
tÙòäXîäf ¬â* ßý>Ù_-Xî¬_ {ô NíË {ô¬ä¦¬ä ¬â* dA <´GXîä1 ¬G2 ßäl>äâ* {dô _Oä
ôdËä3 dH ßäHô ß{Gâ {SoÆ VPÌ¼TA OÂÑ4 <Òúäô cî{ ÒäËäù_ä{5 XîôËâ-ôdËâ6 dH*, êG _äâXî XîÁòäh
Xâî Xîäôh cî{ V¼Ëäâ* Xâî ÙfùG ßÒiò XîôGâ úä<dòâ $
ßµ>èl>â {dô ßfù ¬â*, _ÆªA*Ùä 1 ßädAG2 $
ÙäÙõ {Vâ <Ë¼G Xâî, ßVä¶3 ]Ìô «>A¼d4 $$ 234 $$
{SoÆ Xîä VäÇä¦Xîäô XîôGâ {ô oA tÙòäXîäf ¬â* NíË Iòäôâ1 {SoÆ Xîä VäÇä¦Xîäô XîôGâ ¬â*
dA _Oâ ôdËâ2 dH* ßäHô <´GGâ d¬â3* {SoÆ {Sä<³ VPÌ¼TA VäTG-V¬äúäô <Ùòâ4 dH*, êG V¼Ëäâ* Xâî
ÙfùG ßÒiò XîôGâ úä<dòâ $
ßµ>èl>â {dô ßfù ¬â*, ÒÁ1 ´â OädAG2 $
ÙäÙõ {Vâ <Ë¼G Xâ î , <XîËâ k ù ßädAG 3 $$ 235 $$
´äâ Ùâdä®òäVä<ÙXî Vä¶VäuôXî oäÒGäßäâ* Xîäâ ¦òäO1 Xîô tÙòäXîäf ¬â* NíË {SoÆ Xî[
]äâ´2 XîôËâ dH*, BâVâ V¼Ë V¶Väô ¬â* <XîËGâXî dH*3 ? ßäùËè ÌdØË Xî¬ dH* $ ßË: oäyòÒf XîdA* VÆG
{äßäâ Ëäâ ßÒiò êGXâî ÙfùG-V¦V¶O Vâ _äo êl>äGä úä<dòâ $
ôV ({Sâ¬-Iòä_ä)
{Sâ¬ <{òä_ä GÂô Xîä, ßä<fXî oô ÙAòä $
ÙäÙõ Ùô ÙAÙäô ¬â * , ¬ËÒä_ä Xî[òä $$ 236 $$
236-241 ¬â* {SoÆ {Sâ¬ Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*{SoÆ Gâ <G´ íÒcî{ Xîä {Sâ¬ Iòä_ä
ßäG¼Ù-ôV Vâ oôXîô ß{Gâ {Sâ¬A-oÓî ¬Æe Xîäâ <Ùòä ßäHô tÙò ¬â* dA ÙfùG ÙâXîô ß{Gâ íÒcî{
¬â* ¬íË Xîô <_òä, òd êGXîä ßGÆOSd dH $
kiXî V_ÂGä2 ßä<fXîä¶, ÙôOd1 ËH* ÙAòä $
ÙÙù ¬ÆdÄÌË {Sâ¬ ôV, Iòä_ä oô {Aòä $$ 237 $$
{SoÆ Gâ V¦V¶O-Voä1 Xâî ¨äôä <G´ {Sâ¬A oÓîäâ* Xîäâ ß{Gâ ß<Ë VÆ¼Ùô2 {Sâ¬-ôV Xîä Iòä_ä
<Ùòä dH $ ßË: oÓîäâ* Gâ oA <ÒòäâO-´¼ò ÙÙù ßäHô {Sâ¬ {ÂÒùXî {Sâ¬-ôV Xîä Iòä_ä k¿v>ä oô Xâî
{äG <Xîòä dH $
ÙäÙõ <Ù_ ÙAÙäô Ùâ, ¬ËÒä_ä Xî[òä $
´dä¤ ßfù k_ädA1 ßä{2 ä, ß{Gä Xîô _Aòä $$ 238 $$
tÙòäXîäf ¬â* ´dä¶ ßý>Ù_-Xî¬_ {ô oOÒäGè1 íÒò¶2 {S¬ Vâ dA â, êGXîäâ ´Ì d¬Gâ
ß{GäXîô êGXîä ßäaò <_òä, ËÌ ê¼däâ*Gâ ßGÆOSd XîôXâî d¬äôâ ¬G ¬â* dA ß{Gä ÙfùG ÙâXîô d¬â*
ÙfùGäG¼Ù Vâ ¬íË Xîô <_òä dH $
ÙäÙõ Iòä_ä GÂô1 Ùä2, ßä<fXî ßfù <{Ò¼G3 $
ßl>â {dô ßÁ_ädÙä, ¬Æ¤d <Ù|>â ÁÒ<G4 $$ 239 $$
{Sâ¬A ´G fÆ¾ tÙòäXîäf ¬â* fÆ¾ íÒcî{1 ÌS@ Xâî {Sâ¬-ôV Xîä2 Iòä_ä {äG3 XîôËâ dH* ßäHô
ßäl>äâ* {dô {ôÌS@ Xîä áòä{Xî cî{ Vâ ÙfùG XîôËâ dØòâ dA Á<ÒË4 ôdËâ dH* $
ßä<fXî ß¬_A1 VäTÆ VÌ, ß_] ÙôAÌâ2 ´äk $
Vä<dÌ Ùô3 ÙAÙäô4 ¬â*, VÌ <¬_ ÌHl>â ßäk $$ 240 $$
VäTG-áòVG Xâî áòVGA1 oOÒËè {Sâ¬A VoA V¶Ë ¬G kN¼jòäâ* Xâî ß<ÒÉò ÌS@ ÒíËÆ Xî[
{Sä<³ Xâî <_òâ V¦V¶O Ìä´äô2 ¬â* ßäËâ dH* ßäHô ÌS@äXîäô ÒÈ<¸ cî{ ¨äô3 {ô XÆîv> l>dô Xîô <óîô
VoA ÌS@ íÒcî{4 Vâ ßäXîô ßoâÙ oäÒGä Vâ ÌS@ ¬â* <¬_Xîô NíË däâËâ dH* $ òd BXîËä {SoÆ-{Sâ¬
Xîä dA óî_ dH $
ôäËâ ¬äËâ {Sâ¬-ôV, oô-oô Ùâk ]ÆÙäk $
¬íËäG ¬ä<_Xî Xîô <_òâ, ÙäÙõ ôdâ ÁòäH _äk $$ 241 $$
oOÒäGè ß{Gâ oÓîäâ* Xîäâ ÌäôPÌäô <G´ {Sâ¬-ôV Xîä Iòä_ä oô-oô Xîô ÙâËâ ôdËâ dH* ßäùËè
êGXîA ¬GäâÒÈ<¸ ¬â* ß{Gä {Sâ¬ ´äOSË XîôËâ ôdËâ dH* $ kVA<_òâ {Sâ¬A´G oOÒäGè ¬â* dA ßGÆôÓî ôdËâ
dØòâ oOÒËè Gä¬ <ú¼ËG ¬â* dA ¬íË ôdËâ dH* $ kV {SXîäô {SoÆ Gâ dA ÓËè <ú¼Ëä Vâ fÂ¼ò XîôXâî ß{Gâ
oÓîäâ* Xîäâ ¬íË ÌGäòä dH ßäHô Òâ ¬íË oÓî oA ß{GA <ú¸ÒÈ<¸ <Gô¼Ëô {SoÆ ¬â* dA _OäXîô V¶Väô
¬â* <G¨ù¼¨ ôdËâ dH* $
_ä¶ÌA (ßOäT) o<Óî
ÙäÙõ o<Óî <Gô¶´G ôä¬ Xî[, ß<Òú_ ß<ÒGäfA $
VÙä VÁÒG ßäË¬ä, Vd´H * {ôXîäfA $$ 242 $$
242-246 ¬â* o<Óî Xî[ ß{äôËä ÌËä ôdâ dH*ß<Òú_, ß<ÒGäfA, <Gô¶´G ôä¬ Xî[
o<Óî oA ß<Òú_, ß<ÒGäfA däâËA dH $ VÙèOÆæ Xî[ XÈî{ä Vâ <´GXâî tÙò ¬â* Òd {SXîµ> dØkù dH, Òâ
VäTXî ßGäòäV dA VÙä Xâî <_òâ ß´ô, ß¬ô, ÌS@-íÒcî{ VÁÒG oäÒ Xîäâ {Sä³ dØòâ dH* $
ÙäÙõ ´HVä ôä¬ ß{äô dH, ËHVA o<Óî ßOäT $
kG ÙäâGäâ* Xî[ <¬Ë1 GdA*, VXî_ {ÆXîäôH* VäT $$ 243 $$
´HVä ôä¬ ß{äô dH ÒHVâ dA ôä¬ Xî[ o<Óî oA ß{äô dH $ VoA V¶Ë òdA XîdËâ ßäòâ
dH*""oOÒäGè ßäHô o<Óî kG ÙäâGäâ* Xîä dA ¬ä{1 GdA* däâ VXîËä $''
ÙäÙõ ´HVä ß<ÒOË ôä¬ dH, ËHVA o<Óî ß_âÉ $
kG ÙäâGäâ* Xî[ <¬Ë GdA*, VdV ¬Æ]ä¶ Xîd fâÉ $$ 244 $$
´HVâ ôä¬ ¬G kN¼jòäâ* Xâî ß<ÒÉò dH ÒHVâ dA êGXî[ o<Óî oA kN¼jòäËAË dH, fÄÙäâ* ¨äôä
<_]A GdA* ´ä VXîËA $ oOÒäGè ßäHô o<Óî kG ÙäâGäâ* Xî[ dA ¬<d¬ä ßVA¬ dH $ fâÉÁ oA ß{Gâ
d´äô ¬Æ]äâ* Vâ oOÒäGè ßäHô o<Óî Xî[ ¬<d¬ä OäG XîôËâ dØòâ XîXîô òdA XîdËâ dH*""oOÒäGè
ßäHô o<Óî Xî[ ¬<d¬ä ß{äô dH $''
ÙäÙõ ´HVä <GOÆh
ù ôä¬ dH, ËHVA o<Óî <Gô¶´G ´ä<h $
kG ÙäâGäâ* Xî[ <¬Ë GdA*, V¶Ë XîdH* {ô¬ä<h $$ 245 $$
´HVâ ôä¬ OÆh¬òA ¬äòä Vâ ô<dË dH ÒHVâ dA ôä¬-o<Óî Xîäâ oA ¬äòä cî{ Xîä<_¬ä Vâ ô<dË
dA ´äGäâ $ {Sä¬ä<hXî V¶Ëäâ* Gâ oA òdA Xîdä dHoOÒäGè ßäHô o<Óî kG ÙäâGäâ* Xîä ¬ä{ <XîVA oA
{SXîäô GdA* däâ VXîËä $
´HVä {Âôä ôä¬ dH, ËHVA {Âôh o<Óî V¬äG $
kG ÙäâGäâ* Xî[ <¬Ë GdA*, ÙäÙõ GädA* ßäG $$ 246 $$
´HVâ ôä¬ áòä{Xî däâGâ Vâ <ÒiÒ ¬â* {uô{Âhù dH*, ÒHVâ dA êGXî[ o<Óî oA <XîVA G <XîVA cî{
Vâ <ÒiÒ ¬â* {uô{Âhù dH $ ßË: ÙäâGäâ* V¬äG dA dH* $ kGXâî V¬äG ß¼ò Xîäâkù GdA* dH, kV<_òâ kG ÙäâGäâ*
Xîä ¬ä{ ßäHô ¬ÂÁò däâ GdA* VXîËä $
VâÒä ß]¶<«>Ë
ÙäÙõ ´Ì _O ôä¬ dH, ËÌ _O VâÒXî däâk $
ß]¶<«>Ë VâÒä BXî ôV, ÙäÙõ VâÒXî Väâk $$ 247 $$
247-249 ¬â* <Gô¼Ëô VâÒä Xî[ <ÒfâÉËä ÌËä ôdâ dH*´Ì ËXî ôä¬ ß{Gâ Vâ <o¼G
oäVËä dH ËÌ ËXî <Gô¼Ëô o<Óî XîôËâ dØòâ VâÒXî ÌGä ôdGä úä<dòâ $ ´äâ VâÒXî ß]N°«>Ë VâÒä
Vâ Vâáò ¬â* BXîôV däâXîô <¬_ ´äò, ÒdA V¿úä VâÒXî dH $
ÙäÙõ ´H V ä ôä¬ dH , ËH V A Vâ Ò ä ´ä<h $
{äÒâ O ä ËÌ Xîôâ O ä, ÙäÙõ Väâ {ô¬ä<h $$ 248 $$
´HVä ôä¬ ß]°«> dH, ÒHVA dA ß]°«> VâÒä XîôGâ Vâ ôä¬ Xî[ {Sä<³ däâËA dH $ BâVä ´äGXîô
´äâ <Gô¼Ëô o<Óî XîôâOä, Òd ôä¬ Xîäâ ßÒiò {Sä³ XîôâOä $ ´äâ ôä¬ Xîäâ {Sä³ Xîô _âËä dH, ÒdA
{Sä¬ä<hXî oÓî ¬äGä ´äËä dH $
Vä¶kù VôA]ä VÆ<¬ôh Xî[´â, Vä¶kù VôA]ä OäÒâ $
Vä¶kù VôA]A VâÒä Xî[´â, ËÌ VâÒXî VÆ] {äÒâ $$ 249 $$
´HVä {ô¬ä¦¬ä VN¿úÙäG¼Ù íÒcî{ dH, ÒHVâ dA VN¿úÙäG¼Ù cî{ Vâ êVXîä í¬ôh XîôGä
úä<dòâ Ëä ´HVâ {ô¬ä¦¬ä Xâî Ì_ {SoäÒä<Ù ß{äô dH*, ÒHVâ dA êVXîä òf-OäG XîôGä úä<dòâ
Ëä ´HVä {ô¬ä¦¬ä ß]°«> dH, ÒHVA dA êVXî[ o<Óî oA ß]°«> dA XîôGA úä<dòâ $ ´Ì êÓî
ôA<Ë Vâ Xî[ËùG, í¬ôh ßäHô {SA<Ë XîôËä dH, ËÌ VâÒXî ÌS@äG¼Ù Xîäâ {Sä³ Xîô _âËä dH $
{uôúò Xîæhä <ÒGËA
ÙäÙõ VâÒXî VâÒä Xîô «>ôH, d¬ ËH* XîvÂ> G däâk $
ËÂ¶ dH ËHVA Ì¶ÙOA, Xîô G<d* ´äGâ Xîäâk $$ 250 $$
250-251 ¬â* {uôúò {iúäËè VâÒXî Xî[ Xîæhä-{ÂÒùXî <ÒGò Xîä íÒcî{ ÌËä ôdâ
dH*VâÒXî VâÒä XîôXâî Vâáò Xâî Vä¬Gâ «>ôËä dØßä Xîæhä {Âhù <ÒGò XîôËä dH-dâ oOÒGè ! ¬ÆeVâ
ßä{Xî[ XÆîv> oA VâÒä GdA* däâ {äËA $ ¬âôâ Vâ dA ¢òä-<Xî¼ËÆ ´HVâ ßä{ VN¿úÙäG¼Ù, ß]°«>,
BXîôV däâ, ÒHVA VâÒä Ëäâ Xîäâkù oA GdA* Xîô ´äGËä $
ÙäÙõ ´â Vä<dÌ ¬äGâ GdA*, ËFî G v>ä«Â>¶ VâÒ $
k<d* ßÒ_PÌG Á<´òâ, Vä<dÌ ß_] ßoâÒ1 $$ 251 $$
ò<Ù ¬âôâ íÒä¬A ¬âôA VâÒä Xîäâ íÒAXîäô GdA* Xîôâ*Oâ Ëäâ oA ¬H* Ëäâ êGXî[ VâÒä G v>äâ«Â>¶Oä $ dâ
¬G kN¼jòäâ* Xâî ß<ÒÉò ß¨HË1 íÒcî{ íÒä<¬Gè ! ¬H* Ëäâ ßä{Xî[ kV VâÒä Xâî ßÒ_PÌG Vâ dA
Á<ÒË ôd ôdä dõ¤ ßË: kVâ XHîVâ v>äâª VXîËä dõ¶ $
VÂ¯¬ VäH*´ ßúäù Ì¼ÙOA
ßä<Ù ß¶Ë ßäOâ ôdâ, BXî ßGÂ{¬ ÙâÒ1 $
<GôäXîäô <G´ <G¬ù_ä, Xîäâkù G ´äGâ oâÒ2 $$ 252 $$
252-255 ¬â* Vâáò Xîä íÒcî{ ÌËäËâ dØòâ VÂ¯¬ Vä¬OSA Vâ ß¼Ëô ßúùGä o<Óî ¨äôä
VäÇä¦Xîäô Xî[ {Sâôhä Xîô ôdâ dH*{ôÌS@ áòä{Xî däâGâ Vâ {S¦òâXî {SähA Xî[ ´¼¬ ¬È¦òÆ Xâî V¬ò
Òä {S¦òâXî ÒÈ<¸ Xî[ ê¦{<¸-_ò Xâî V¬ò Vâ {ÂÒù dA VÒù í_äâ* ¬â* NíË dH $ Òd <½<ÒT oâÙ fÂ¼ò,
Ëä ê{¬ä ô<dË, <GôäXîäô, <G¬ù_ <Ùáò1-íÒcî{ ßäHô VÌXîä <G´ä¦¬ä cî{ dH <Xî¼ËÆ <óîô oA
ß·äGA Ëäâ Xîäâkù oA êGXâî ôdíò¬ò2 ÒäíË<ÒXî íÒcî{ Xîäâ GdA* ´äGËä $
ß<ÒGäfA ß{ô¶ {ôä, Òäô {äô G<d* v>âÒ2 $
Väâ ËÂ¶ ÙäÙõ Ùâ<] _â, êô ß¶Ëô Xîô VâÒ $$ 253 $$
´äâ {ôÌS@ ß<ÒGäfA, ¬äòä1 Vâ <o¼G, ßä<Ù ß¼Ë Xî[ VA¬ä2 Vâ ô<dË dH $ VäTXî ! ËÂ
êVXî[ ßä¼Ëô o<Óî XîôXâî ß{Gâ tÙò ¬â* dA êVXîä VäÇä¦Xîäô Xîô $
ÙäÙõ oAËô {H<V Xîô, øµ> Xâî ´ªH Xî{äµ> $
Vä¶kù Xî[ VâÒä XîôH, ÙäÙõ ß<ÒOË øäµ> $$ 254 $$
ß¼Ë:Xîôh Xî[ ÒÈ<¸ Xîäâ ß¼Ë¬Æù] XîôXâî, fôAô Xâî kN¼jò cî{ Xî{äµ>äâ* Xîäâ {S¦òädäô ¨äôä
Ì¼Ù Xîôâ, <óîô ¬G kN¼jòäâ* Vâ ßËAË ÌS@-VôäâÒô Xâî <G<ÒùXîÁ{äÒíä cî{ øäµ> {ô ÌS@ Xî[
ÌS@-<ú¼ËG cî{ VâÒä Xîôâ $
øµ> {uôúò VâÒä XîôH, {S¦òÇ Ùâ]H ÙâÒ $
ß<ÒGäfA Ùfù G XîôH , ÙäÙõ {Â ô A Vâ Ò $$ 255 $$
254 ¬â* XîG XîôA {¾<Ë Xâî ßGÆVäô fôAô ¬â* <G<ÒùXîÁ{äÒíä Vâ {uôúò däâGâ {ô
<ÒXîÁ{ fÂ¼ò ÌS@-<ú¼ËG cî{ VâÒä XîôËä dH $ Òd VäTXî ß{Gâ ßoAý> ÙâÒ ÌS@ Xîä <G´ä¦¬
cî{ Vâ {S¦òÇ ÙfùG XîôËä dH $ ´Ì ß<ÒGäfA ÌS@ Xîä <G´ä¦¬cî{ Vâ VäÇä¦Xîäô XîôËä dH ËÌ
êV VäTXî Xî[ o<Óî {ÂhäùÒíä Xîäâ {Sä³ däâ ´äËA dH $
oS¬ <Ò®Ò¶VG
{Â ´ Gdäôâ {äV dH * , Ùâ d A ¬ä¶ d A Ùâ Ò $
ÙäÙõ ËäXîäâ väª Xîô, Ìädô ¬ä¤«>A VâÒ $$ 256 $$
ê{äíò-cî{ Xâî oS¬ Xîä Gäf Xîô ôdâ dH*ê{äVXî Xâî ß¦ò¼Ë V¬A{ fôAô Xâî oAËô
tÙòí_ ¬â* dA ê{äíò ÙâÒ <G´ä¦¬cî{ Vâ NíË dH $ ß·äGA {SähA oS¬Òf êVâ v>äâªXîô, Ìädô
ßGä¦¬-ßúâËG {ÙääâÍ Xîäâ oOÒäGè ¬äG Xîô êGXî[ VâÒä ¬â* _Oâ dH* $ ßË: ê¼dâ* úä<dòâV¦V¶O
¨äôä úâËG {ô¬ä¦¬ä Xâî íÒcî{ Xîäâ V¬eXîô êVXî[ ê{äVGä Xîôâ* $
{uôúò
ÙäÙõ ô¬Ëä ôä¬ VäH * , ]â _ â ß¶ Ë ô ¬ä¤ < d $
ê_µ> V¬äGä ßä{ ¬â*, Väâ VÆ] XîËdõ¶ Gä¤<d $$ 257 $$
257-259 ¬â* VäÇä¦Xîäô Xî[ <ÒfâÉËä <Ù]ä ôdâ dH*´äâ VäTXî VÌ ¬â* ô¬Gâ Òä_â
áòä{Xî ôä¬ Vâ ß{Gâ fôAô ¬â* tÙò Xâî oAËô dA ôä¬ Xîä <ú¼ËG cî{ ]â_ ]â_Ëä dH, Òd ß{GA
kN¼jòäâ* Xâî {S¦òädäô ¨äôä ÒÈ<¸, Vä¶VäuôXî oäÒGäßäâ* Vâ ÌÙ_ Xîô ÌS@äXîäô XîôËä dH ßäHô ß{Gâ
ßä¦¬-íÒcî{ ôä¬ ¬â* ßoâÙ däâ ´äËä dH $ êV ßoâÙ ßÒíä Xâî VÆ] Xâî V¬äG VÆ] V¶Väô ¬â*
XîdA* oA GdA* dH $
ÙäÙõ ´â ´G ÌâTâ {SA<Ë VäH,* Väâ ´G VÙä VÁÒ $
ê_µ> V¬äGâ ßä{ ¬â * , ß¶ Ë ô GädA* {AÒ $$ 258 $$
´äâ VäTXî ´G oOÒËè {Sâ¬-Ìäh Vâ <Ò¾ däâ ´äËâ dH*, êGXî[ <ú¸-ÒÈ<¸ Vä¶VäuôXî ôäO Xâî
Ì¼TG Vâ GdA* Ì¤TËA $ Òâ <G´ ÒÈ<¸ Xîäâ Vä¶VäuôXî oäÒGäßäâ* Vâ ÌÙ_ Xîô, ß{Gâ ßä¦¬-íÒcî{
¬â* _AG däâXîô VÙä Xâî <_òâ ÌS@ {Sä<³ cî{ ß¬ôËä Xîäâ {Sä³ däâ ´äËâ dH* $ êGXîä {ôÌS@ Vâ oâÙ GdA*
ôdËä $
{ôXîµ> ]â_H* {AÒ VäH*, ßO¬ ßOäâúô l>ä¬ $
BXî {_Xî Xîä Ùâ]Gä, ÁÒG ¬ôh Xîä Gä¬ $$ 259 $$
{ôÌS@ Xâî BXî Çh ¬ä½ ÙfùG däâGâ {ô, ¢òä ÁÒG-¬ôh òd Gä¬ ôd ´äËä dH ? ßäùËè
GdA*, Òd Ëäâ ¬ÆÓî däâ ´äËä dH $ <óîô ´äâ ÁÒ¼¬ÆÓî <G<ÒùXîÁ{ V¬ä<T ßÒíä cî{ ßO¬
ßOäâúô í_ ¬â* {S¦òÇ cî{ Vâ {ôÌS@-<{SòË¬ Vâ ßoâÙ däâXîô ßäG¼Ù Xîä ßGÆoÒ-]â_
]â_Ëâ ôdËâ dH*, ê¼dâ* ´¼¬-¬ôhä<Ù V¶Väô Xîä ßÒVô dA Xîdä¤ dH, Òâ Ëäâ ÌS@cî{ dA däâ ´äËâ dH* $
VÂ¯¬ VäH*´ ßúäù Ì¼ÙOA
ßä¦¬ ¬ä¤ d A* ôä¬ dH , {Â ´ ä ËäXî[ däâ k $
VâÒä Ò¼ÙG ßäôËA, VäTÆ XîôH* VÌ Xîäâk $$ 260 $$
260-265 ¬â* ßä¼Ëô VÂ¯¬ ßúùGä o<Óî Xî[ <ÒfâÉËä ÌËäËâ dØòâ êVXâî XîôGâ Xî[ {Sâôhä
Xîô ôdâ dH*fôAô Xâî oAËô tÙò í_ ¬â* NíË ´äâ ßä¦¬ íÒcî{ ôä¬ dH*, êGXî[ {Â´ä VÂ¯¬
oäÒ-¬ò Vä¬OSA Vâ ßä¼Ëô dA däâËA dH $ aâþ> V¼Ë oäÒ¬ò {ÙääâÍ Vâ dA VâÒä XîôËâ dH* $ oäÒ¬ò
dA ßä¼Ëô Ù°«>ÒË-Ò¼ÙGä ßäHô oäÒ¬ò Jòäâ<Ë ßä<Ù Vâ ßäôËA XîôËâ dH* $
{uôúH VâÒä ßäôËA, {uôúH oäâO _Oäk $
ÙäÙõ êV {ôVäÙ Xî[, ¬<d¬ä XîdA G ´äk $$ 261 $$
aâþ> V¼Ëäâ* Xî[ oOÒËè VâÒä {ôäâÇ GdA* däâËA, <Gô¼Ëô ß{ôäâÇ VäÇä¦Xîäô XîôGä cî{ dA
däâËA dH $ íÂ_-VÂ¯¬ V¶øäË Vâ <o¼G XîôXâî ßä¦¬ Jòäâ<Ë ÌS@ Xâî V¬{ùh XîôGä dA ßäôËA däâËA
dH $ VäÇä¦Xîäô Xâî V¬ò ß{Gâ ¬G-ÌÆ<¾ ßä<Ù Xîäâ oOÒËè-íÒcî{ ¬â* _AG XîôGä dA oäâO
_OäGä däâËä dH $ BâVâ VâÒä, ßäôËA XîôGâ ßäHô oäâO _OäGâ {ô oOÒäGè Vâ ¬Æ<Óî cî{ ¬dä{SVäÙ
{Sä³ däâËä dH $ êV ßoâÙ Ní<Ë cî{ ¬dä{SVäÙ Xî[ ¬<d¬ä ÒähA Vâ <XîVA {SXîäô oA GdA* XîdA ´ä
VXîËA $
¬ä¶<d* <Gô¶´G ÙâÒ dH, ¬ä¶<d* VâÒä däâk $
¬ä¶<d* êËäôâ* ßäôËA, ÙäÙõ VâÒXî Väâk $$ 262 $$
fôAô Xâî oAËô <Gô¶´G ÙâÒ ßä¦¬ cî{ Vâ NíË dH* $ êGXî[ oäÒGä ¬ò VâÒä-{Â´ä oA
oAËô dA däâËA dH $ ´äâ VäTXî tÙòí {ô¬ä¦¬ä cî{ ßä¦¬ä Xî[ oäÒGä¬ò ßäôËA oAËô dA
êËäôËâ dH*, Òâ dA ê¸¬ VâÒXî dH* $
ÙäÙõ ¬ä¶dA* Xî[´â ßäôËA, ¬ä¶dA* {Â´ä däâk $
¬ä¶dA* VÙèOÆæ Vâ<Òòâ, ÌÂeH <Òô_ä Xîäâk $$ 263 $$
VäTXîäâ ! ß{Gâ <Gô¶´G ÙâÒ Xî[ oäÒ¬ò ßäôËA tÙò Xâî oAËô dA Xîôäâ $ êV <Gô¶´G ÙâÒ
Xî[ VP{Âhù VâÒä-{Â´ä oAËô dA däâGA úä<dòâ Ëä ÌS@-ô¶TS ¬â* NíË OÆæ úXSî-í_ ¬â* oAËô dA
VÙèOÆæ Xî[ VâÒä Xîôäâ, <Xî¼ËÆ kV ßä¼Ëô VâÒä Xî[ {¾<Ë Xîäâkù <Òô_â V¼Ë dA ´äGËâ dH* $ ßË:
êGVâ V¬e XîôXâî dA Xîôäâ $
V¶Ë êËäôH* ßäôËA, ËG ¬G ¬¶O_úäô $
ÙäÙõ Ì<_ Ì<_ ÒäôhH*, ËÆ¬ {ô <Vô´Gdäô $$ 264 $$
V¼Ë ´G ß{Gâ tÙò Xâî oAËô dA ßä{Xî[ oäÒ¬ò ßäôËA êËäôËâ dH* kV<_òâ êGXâî fôAô
Ëä ¬G ¬â* ßäG¼Ù dA ôdËä dH $ ßË: dâ V¶Väô Xâî VSý>ä ¬¶O_{SÙ {Soäâ ! d¬ ßä{ {ô ËG-¬G-
ÒúG Vâ Ì<_däôA ´äËâ dH* $
ÙäÙõ ß<Òú_ ßäôËA, ´ÆO ´ÆO ÙâÒ ßG¶Ë $
VÙä ß]¶<«>Ë BXî ôV, VXî_ êËäôH*â V¶Ë $$ 265 $$
dâ ßG¼Ë ÙâÒ ! VP{Âhù V¼Ë ßä{Xî[ <Giú_, ß]¶<«>Ë, BXî ôV, ßäôËA {S¦òâXî òÆO ¬â*
VÙä êËäôËâ ôdËâ dH* $
VäH*´
V¦ò ôä¬, ßä¦¬ä ÒH b hÒ, VÆ Ì Æ < ¾ oÂ < ¬, V¶ Ë äâ É íäG,
¬Â_ ¬¶½, ¬G ¬ä_ä, OÆæ <Ë_Xî, V¦ò V¶ò¬, fA_ fÆ<úËä, ®òäG
TäâËA, Xîäòä Xî_f, {Sâ¬ ´_, ¬GVä ¬¶<Ùô, <Gô¶´G ÙâÒ, ßä¦¬ä
{äËA, {ÆdÆ{ {SA<Ë, úâËGä ú¶ÙG, GÒTä Gä¬, oäÒ {Â´ä, ¬<Ë {ä½,
Vd´ V¬{ùh, fÄÙ ø¶µ>ä, ßäG¼Ù ßäôËA, Ùòä {SVäÙ, ßG¼ò BXî-
Ùfä, ËAù V¦V¶O, ÙäG ê{Ùâf, ÒSË í¬ôh, Éµ>Oè h Æ ·äG, ß´{ä ´ä{,
ßGÆ o Ò ßäúäô, ¬òäù Ù ä ôä¬, óî_ Ùfù G , ß<o ß¼Ëô VÙä
<Gô¶Ëô, V¦ò VäH´* ÙäÙõ ÒËùË,â ßä¦¬ä ê{Ùâf, ß¶ËôOùË {Â´ä $$ 266 $$
266-267 ¬â* ßä¼Ëô ßúùGä o<Óî Xîä ß<TXîäôA, Vä¬OSA ßäHô êVXî[ <ÒfâÉËä ÌËäGâ
¬â* {SÒÈ¸ dØòâ <fý>äúäôäù {S¬ ÒíËÆ <GÙâùf ¬¶O_ XîôËâ dH*V¦òôä¬=<Gô¶´G ôä¬ <½Xîä_ ¬â*
BXî ôV, ßÌäT däâGâ Vâ V¦ò dH $ òdA ÒíËÆ <GÙâùf ¬¶O_ dH $ ßÌ {Â´ä Xîä ß<TXîäôA ÌËä ôdâ
dH*-ßä¦¬ä ÒHbhÒ=<´VXîä ¬G ßä¼Ëô ßä¦¬ä Xî[ ßäâô dA _Oä dH, ÒdA {Â´ä XîôGâ Òä_ä
ÒHbhÒ dH $ ßúùGä Xî[ VäTG Vä¬OSA ÌËä ôdâ dH*-VÆÌÆ<¾ oÂ<¬= Níô ßäHô <G¬ù_ ÌÆ<¾ dA {È»ÒA
dH $ V¼ËäâÉ íäG=ßäfä-ËÈbhä-_äâo ô<dË tÙò dA íäG dH $ ¬Â_ ¬¶½= ÌA´ ¬¶½ "ôä¶' dA
¬Â_ ¬¶½ dH $ ¬G ¬ä_ä=¬G Xîä oOÒËè Gä¬äXîäô V¶XîÁ{ dA ¬ä_ä dH $ OÆæ <Ë_Xî=OÆæ Xîä
òäù ê{Ùâf dA <Ë_Xî dH $ V¦ò V¶ò¬=ËG, ¬G, ÒúG Vâ V¦ò Xîä ßäaò _âGä dA V¶ò¬ dH $
fA_ fÆ<úËä=<Gô¼Ëô ÌS@úòù Täôh XîôGä dA {<Ò½Ëä dH $ ®òäG TäâËA=®òâòäXîäô ÒÈ<¸ dA
ßTäâÒí½ dH $ Xîäòä Xî_f=¬GÆbò fôAô dA {Â´äù ´_ Xîä Xî_f dH $ {Sâ¬ ´_=fÆ¾ oOÒËè
{Sâ¬ dA ´_ dH $ ¬GVä ¬¶<Ùô=¬G Xî[ ÌS@äXîäô ÒÈ<¸ dA ¬¶<Ùô dH $ <Gô¶´G ÙâÒ=¬äòä ô<dË ÌS@
dA ký> ÙâÒ dH $ ßä¦¬ä {äËA=¬G kN¼jòäâ* Xîäâ ß¼Ë¬Æù] XîôGä dA ËÆ_VA-Ù_ dH $ {ÆdÆ{
{SA<Ë=ßG¼ò-{Sâ¬ dA {Æb{ dH $ úâËGä ú¼ÙG=<ú¸ Xîäâ VäÒTäG ô]Gä dA ú¼ÙG dH $ GÒTä
Gä¬=ký> ÙâÒ Xîä Gä¬ dA GÒTä o<Óî dH $ oäÒ {Â´ä=ê¦XÈîý> a¾ä dA {Â´ä dH $ ¬<Ë {ä½=ÌS@
{ôäòh ÌÆ<¾ dA {Â´ä {ä½ dH $ Vd´ V¬{ùh=<G¨ù¼¨äÒíä ¬â* Ní<Ë dA V¬{ùh dH $ fÄÙ
ø°µ>ä=ßGädË fÄÙ ®Ò<G dA ø°µ>ä ®Ò<G dH $ ßäG¼Ù ßäôËA=ßäG¼ÙäGÆoÒ dA ßäôËA dH $
Ùòä {SVäÙ=ßä¦¬ íÒcî{ {dúäGGâ Xî[ Ùòä dA {SVäÙ dH $ ßG¼ò BXî Ùfä=ÒÈ<¸ Xîä ß¼ò ¬â*
G ´äGä ÌS@äXîäô dA ôdGä BXî Ùfä dH $ ËAù V¦V¶O=V¦V¶O dA ËAù dH $ ÙäG ê{Ùâf=òäù
ê{Ùâf dA ÙäG dH $ ÒSË í¬ôh=ký> ÙâÒ Xîä í¬ôh dA ÒSË dH $ Éµ>èOÆh ·äG=ß¬äG, ßÙ¶o,
ß<d*Vä, Ç¬ä, ßä´ùÒ, ÒHôäyò, òâ 6 OÆh dA ·äG dH* $ ß´{ä ´ä{=<Gô¼Ëô ú_Gâ Òä_ä
"Väâ&d¶' dA ß´{ä ´ä{ dH $ ßGÆoÒ ßäúäô=ßä¦¬ä Xîä ßGÆoÒ dA ßäúäô dH $ ¬òäùÙä
ôä¬=<Gô¶´G ôä¬ Xâî ß<Ëuô¢Ë ß¼ò ¬â* ÒÈ<¸ G ´äGä dA ¬òäùÙä dH $ óî_ ÙfùG=ÌS@ä¦¬ä Xîä
ßoâÙ ÙfùG dA óî_ dH $ ß<o ß¼Ëô, VÙä <Gô¼Ëô, V¦ò VäH*´ ÙäÙõ ÒËùËâ, ßä¦¬ä ê{Ùâf
ß¼ËOùË {Â´ä=V¿úâ VäTXî Xâî tÙò ¬â* <Gô¼Ëô VÌ Xîä_, òäù ßä¼Ëô ßúùGä Xî[ òd
Vä¬OSA NíË ôdËA dH $ òdA VäTXî ßä¦¬äßäâ* Xîäâ ßä¼Ëô {Â´ä Xîä ê{Ùâf dH $
<{Ò VäH* ]â_Â¶ {Sâ¬ ôV, Ëäâ <´òôâ ´Xî däâk $
ÙäÙõ {äÒâ Vâ´ VÆ], {ªÙä GädA* Xîäâk $$ 267 $$
êÓî Vä¬OSA ¨äôä ß{Gâ <{SòË¬ {SoÆ Xî[ ßúùGä o<Óî XîôËâ dØòâ êGXâî {Sâ¬-ôV ¬â* <G¬yG
däâXîô VäÇä¦Xîäô cî{ ]â_ ]â_â*Oâ, ËÌ dA d¬äôâ tÙò Xîäâ {Âhù fä¶<Ë {Sä³ däâOA, <óîô Ëäâ d¬â*
ß¨HË Ní<Ë cî{ fÎòä Xîä {ô¬äG¼Ù {Sä³ däâ ´äòâOä $
VÂ¯¬ VäH*´
VâÒXî <ÌVôâ ßä{Xîäâ, VâÒä <ÌVô G ´äk $
ÙäÙõ {Âv>â ôä¬ Xîäâ, Väâ ËË Xîd V¬eäk $$ 268 $$ Xî
ÙäÙõ VÂËä¶ {Av>â VÆô<Ë <Gô<Ë VÂ¶, Ìä_Xî JòÂ¶ {ò {AÒâ $
BâVâ ß¶Ëô _OG Gä¬ VÂ¶, ßäË¬ ´ÆO ´ÆO ÁÒâ $$ 268 $$ ]
268-273 ¬â* VÂ¯¬ Vä¬OSA Vâ ßúùGä XîôGâ Xî[ <ÒfâÉËä ÌËä ôdâ dH*dâ V¬ù VÒù·-
ôä¬ ! ¬H* ßä{Vâ {Âv>Ëä dõ¤, XÈî{ä XîôXâî ¬Æeâ Òd ôdíò ¬ò VäTG Xîd Xîô V¬eäkòâ, <´VVâ
VâÒXî Ùâdä®òäVä<ÙXî oSä¶<Ë¬ò ß{Gâ cî{ Xîäâ Ëäâ oÂ_ ´äò, <Xî¼ËÆ ßä{Xî[ o<Óî GdA* oÂ_â $
Jòäâ* ô<Vòä ôV {AÒËä¶, ßä{ä oÂ_â ßäHô $
òäâ* ÙäÙõ ôd Oòä BXî ôV, {AÒË {AÒË l>äHô $$ 269 $$
268 ¬â* NíË {SiG Xîä ê¸ô Ùâ ôdâ dH*ôä¬ XîdËâ dH*-´HVâ Xîäâkù ¬äÙXî ôV Xîä ô<Vòä
¬<Ùôä<Ù ôV {AGâ _OËä dH, ËÌ {AËâ2 ß{Gâ fôAô Xî[ VÆT Ëä ß¼ò Xîäâ oA oÂ_ ´äËä dH ßäHô
BXî íäG ¬â* <Oô ´äËä dH ÒHVâ dA ¬âôâ {Sâ¬-ôV Xîä ô<Vòä ¬Æe¬â* {Sâ¬ XîôËâ 2 ß{Gâ Xîäâ ßäHô ß{Gâ
Vâ <o¼G ¬ä<òXî V¶Väô Xîäâ oÂ_ ´äËä dH <Xî¼ËÆ ¬âôA {Sâ¬äo<Óî Xîäâ GdA* oÂ_Ëä, êVXî[ ÒÈ<¾ däâXîô
Òd {ôä-o<Óî ÌG ´äËA dH $ BâVä oÓî ´äâ oA dØßä dH, Òd ¬âôâ íÒcî{ cî{ íäG ¬â* BXî ôV
däâXîô ßäùËè ¬âôä íÒcî{ ÌGXîô Níô ôd Oòä dH, {ÆG: ´¼¬ä<ÙXî V¶Väô ¬â* GdA* Oòä dH $
´d¤ VâÒXî Ëd¤ Vä<dÌ ÌHl>ä, VâÒXî VâÒä ¬ä¶<d* $
ÙäÙõ Vä¶ k ù VÌ XîôH , Xîäâ k ù ´äGâ Gä¶ < d* $$ 270 $$
<´V tÙò Ùâf ¬â* oÓî VâÒXî-oäÒ Vâ ßä¼Ëô VâÒä-o<Óî ¬â* _Oä ôdËä dH, Òdä¶ dA {SoÆ
Xî[ <ÒfâÉ cî{ Vâ Ní<Ë dH ßäHô oÓî Xâî òäâO-Çâ¬ä<Ù Xî[ VÌ áòÒíä XîôËâ ôdËâ dH* <Xî¼ËÆ
oOÒäGè Xâî kG oÓî-VâÒä cî{ XîäòäâÍ Xîäâ ßoÓî Xîäâkù oA GdA* ´äGËä $
ÙäÙõ VâÒXî Vä¶kù Òf <Xîòä, VäH*Iòä VÌ {uôÒäô $
ËÌ Vä<dÌ Vâ Ò ä Xîôâ , Vâ Ò Xî Xâ î ÙôÌäô $$ 271 $$
´äâ oÓî ß{Gâ kN¼jò ß¼Ë:Xîôhä<Ù ßä¼Ëô ßäHô í½A {Æ½ä<Ù Ìäg {uôÒäô Ëä TGä<Ù
VäTG oOÒäGè Xâî V¬{ùh XîôXâî oOÒäGè Xîäâ ß{Gâ ßGÆXÂî_ Xîô _âËä dH, ËÌ êV oÓî Xâî øô Xâî
ßäÒiòXî Xîäòù òäâO-Çâ¬ä<ÙXî cî{ VâÒä oOÒäGè XîôËâ dH* $
Ëâ´ {Æ¶´ Xîäâ <Ò_VGä, <¬_ ]â_H* kXî l>ä¬ $
oô oô {AÒH* ôä¬ ôV, VâÒä kV Xîä Gä¬ $$ 272 $$
<G¦ò-·äG ôä<f ÌS@ íÒcî{äG¼Ù Xîä ê{oäâO XîôËâ dØòâ ê{äíò ê{äVXî BXî ß¨HË
<í<Ë ¬â* ßäXîô oA ÒÈ<¸ cî{ Iòä_â ¬â* oô-oô Xâî ôä¬-{Sâ¬-ôV Xîä {äG XîôËâ dÆòâ VâÒXî ´G
VäÇä¦Xîäô cî{ ]â_ ]â_Ëâ ôdËâ dH* $ kV ßoâÙ Ní<Ë ¬â* oA oâÙäoäV {SËAË däâGä cî{ ´äâ
{ôäo<Óî dH, kVA Xîä Gä¬ V¿úA VâÒä dH $
ßôV {ôV <¬_ ]â<_òâ, ËÌ VÆ] ßäG¼Ù däâk $
ËG ¬G ¬¶O_ úd¤Æ <Ùf oòâ, ÙäÙõ Ùâ]H Väâk $$ 273 $$
ßä¼Ëô {ôäo<Óî Xî[ Ní<Ë ¬â* ê{äíò ê{äVXî ßä{V ¬â* <¬_Xîô {ôí{ô {Sâ¬ cî{ ]â_
]â_Ëâ dH* ËÌ ê{äíò-ê{äVXî oäÒ-´¼ò VÆ] ßäHô ßoâÙäG¼Ù ÙäâGäâ* dA <¬_Ëâ ôdËâ dH* $ {ÂÒùXîä_
¬â* kV {ôäo<Óî Xî[ Ní<Ë ¬â* ßäËâ dA VäTXîäâ* Xâî ËG-¬G ¬â* úäôäâ* ßäâô Vâ ßäG¼Ù ¬¶O_ dA dØòâ
â $ ÒdA êoò {SXîäô Xîä ßäG¼Ù d¬ oA ßGÆoÒ Xîô ôdâ dH* $
VÆ¼ÙôA VÆdäO
¬íËXî ¬âôâ {ä¤Ò Tô, ¬¶<Ùô ¬ä¶dA* ßäÒ $
V¤ k òä¤ Väâ Ò H Vâ ´ {ô, ÙäÙõ ú¶ { H {ä¤ Ò $$ 274 $$
274-276 ¬â* <Gô¶Ëô VäÇä¦Xîäô Xâî <_B {SäùGä Ëä {Sâôhä Xîô ôdâ dH*dâ íÒä<¬Gè !
ßä{Xâî ÙfùG Xî[ ß<o_äÉä cî{ ¬âôâ ¬íËXî {ô ß{Gä ÙfùG cî{ úôh ô] Xîô ¬Æeâ ËÈIË Xîôäâ
ßäHô ¬âôâ tÙò-¬¶<Ùô ¬â* {Täôäâ $ {SiG-¬¶<Ùô ¬â* ¢òä XîôäâOâ ? ê¸ôßä{ ¬âôA ÌS@äXîäô-ÒÈ<¸
cî{ fÎòä {ô fòG Xîôâ* ßäHô ¬H* ßä{Xâî ®òâò-·âò cî{ êoò {Ù Xî[ ß{Gâ {Sâ¬ ßäHô ·äG cî{
dääâ* Vâ <Gô¶Ëô ®òäG ßäHô VäÇä¦Xîäô cî{ VâÒä Xîcî¶Oä $
òâ úäôäâ* {Ù <{_¶O Xâî, Vä¶kù Xî[ VÆ] Vâ´ $
ÙäÙõ kG {ô ÌHV Xîô, Vä¶kù VâËA dâ´ $$ 275 $$
274 Xî[ Vä]A Xâî úäô {äÙ dA ÌS@äG¼Ù Xîäâ ÙâGâ Òä_A <Gô¶Ëô ÌS@äXîäô-ÒÈ<¸ cî{
{ô¬ä¦¬ä Xî[ fÎòä Xâî úäô {äòâ dH* $ {S¬-a¾ä, <¨ËAò-{Sâ¬, ËÈËAò-®òäG, ßäHô úËÆù-·äG
Xîä ÌäâTXî dH $ kG úäô VäTGäâ* Xâî ¨äôä dA <Gô¶Ëô ÌS@äXîäô-ÒÈ<¸ ôdGâ _OËA dH $ ßË: kG úäôäâ*
Xî[ {uô{äXîäÒíä ¬â* <íË däâXîô, ÌS@äXîäô ÒÈ<¸-fÎòä {ô {d¤Æúäâ ßäHô {SoÆ Vâ ßoâÙ Ní<Ë
cî{ {ô¬ {Sâ¬ Xîôäâ Òä 10ÒA* <V¼TÆ ôäO Xâî ßä<Ù Xâî 4 o´G dA úäô {äòâ dH* $ {ô¶{ôäOË ´GaÆ<Ë
dH <Xî Òâ úäô o´G ÌGÒäôAÁ (ê¸ôäTä) Xîäâ VÆGäXîô òd Vä]A ê¿úäôh Xî[ A $
{Sâ¬ _dô Xî[ {ä_Xî[, ßäË¬ ÌHVâ ßäk $
ÙäÙõ ]â_â {AÒ VäH*, òdØ VÆ] Xîgä G ´äk $$ 276 $$
{SoÆ-{Sâ¬ Xî[ _duôòäâ* Vâ ÌGA {ä_Xî[ ¬â* ´Ì VäTXî ßä¦¬ä ÌHl>Ëä dH ßäùËè {Sâ¬ {SäIË
XîôËä dH, ËÌ ß{Gâ <{SòË¬ {SoÆ Vâ ßoâÙ oäÒ cî{ ]â_ ]â_Ëä dH $ òd ´äâ ßoâÙ, Ní<Ë ´¼ò
ßäG¼Ù dH, Väâ <XîVA {SXîäô oA Xîdä GdA* ´ä VXîËä $
{Â´ä-o<Óî VÂ¯¬ VäH*´
ÙäÙõ ÙâÒ <Gô¶´G {Â<´òâ, {äËA {¶ú úÑäk $
ËG ¬G ú¼ÙG ú<úùòâ, VâÒä VÆô<Ë _Oäk $$ 277 $$
277-280 ¬â* VÂ¯¬ Vä¬OSA Vâ ßúùGä-o<Óî XîôGâ Xî[ {Sâôhä Xîô ôdâ dH*{¶ú ·äGâN¼jòäâ*
Xîäâ oOÒËè {ôäòh XîôGä cî{ ËÆ_VA-Ù_ úÑäXîô, ËG, ¬G, V¬{ùh XîôGä cî{ ú¼ÙG _OäXîô,
<Gô¶´G ÙâÒ Xî[ {Â´ä Xîôäâ ßäHô ß{GA ÒÈ<¸ {SoÆ Xâî íÒcî{ ¬â* _Oä Xîô ß]¶«> <ú¼ËG cî{ VâÒä
Xîôäâ $
o<Óî o<Óî VÌXîäâ XîdH, o<Óî G ´äGâ Xîäâk $
ÙäÙõ o<Óî oOÒ¶Ë Xî[, Ùâd <G*ôËô däâk $$ 278 $$
""oOÒäGè Xî[ o<Óî Xîôäâ Ëä ¬H* o<Óî XîôËä d¤Â'' BâVâ XîdËâ Ëäâ VoA dH* <Xî¼ËÆ XâîÒ_
XîdGâ Òä_äâ* ¬â* Xîäâkù oA o<Óî Xâî ÒäíË<ÒXî ßä¼Ëô íÒcî{ Xîäâ GdA* ´äGËâ $ Òâ Ìäg {S<Ë¬ä-{Â´ä
ßäHô ¬ä_ä-<Ë_Xîä<ÙXî <ú¼d Täôh XîôGâ Xîäâ dA o<Óî V¬eËâ dH* $ ÒäíË<ÒXî o<Óî Ëäâ ÒdA dH
´äâ fôAô Xâî oAËô ß¼Ë:Xîôh ¬â* 277 ÒA* Vä]A ¬â* XîdA ôA<Ë Vâ <Gô¶Ëô däâËA ôdËA dH $
Ùâ d A ¬ä* d A* Ùâ Ò dH , VÌ OÆ h ËH * ¼òäôä $
VXî_ <Gô¶Ëô oô ôgä, ÙäÙõ Xîä Iòäôä $$ 279 $$
V¶{Âhù ¬ä<òXî OÆhäâ* Vâ ô<dË ßäHô Väôâ <ÒiÒ ¬â* BXîôV, {uô{Âhù, ßä¼Ëô VÂ¯¬ {Â´ä
Vä¬OSA Vâ {Â´Gâ òäâyò, d¬äôä {ô¬ <{Sò, ßä¦¬-íÒcî{ <Gô¶´G ÙâÒ fôAô Xâî oAËô dA <íË dH $
ßË: ßä¼Ëô {Â´ä XîôGA úä<dB $
ÁÒ <{òäôâ ôä¬ Xîäâ , {äËA {¶ ú úÑäk $
ËG ¬G ¬GVä VäH*<{ VÌ, ÙäÙõ <Ò_PÌ G _äk $$ 280 $$
dâ ÁÒ ! ß{Gâ <{SòË¬ {ô¬ä¦¬ä Xîäâ {¶ú <ÒÉòäâ* Xî[ ßäV<Óî Vâ ô<dË XîôXâî {¶ú ·äGâN¼jò
cî{ ËÆ_VA-{½ úÑäXîô, VÒù-oäÒ Vâ ËG, ¬G ßäHô ÌÆ<¾ ßä<Ù VoA oOÒäGè Xâî V¬{ùh Xîôäâ,
kV¬â* Ùâô G Xîôäâ $
®òäG-ß®òä¦¬
fÄÙ VÆô<Ë _â VäG <úË, ËG ¬G ¬GVä ¬ä¶<d* $
¬uË ÌÆ<T {¶úäâ* ßäË¬ä, ÙäÙõ ßGË G ´ä¶<d* $$ 281 $$
281-291 ¬â* ßä¼Ëô ®òäG ¨äôä {ô¬ä¦¬ä Vâ ßoâÙ däâGâ Xî[ {Sâôhä Xîô ôdâ dH*dâ
VäTXî ! ß{GA ÒÈ<¸ Xîäâ <ÒÉòäâ* Vâ êl>äXîô VÙèOÆæ fÄÙäâ* ¬â* <¬_ä ßäùËè _Oä $ <ú¸ Vâ
ßä¦¬-<ú¼ËG Xîô, fôAô Xîä ß®òäV v>äâª Xîô, fôAô Xîäâ ßä¦¬ä Xîä <ÒÒ¸ù ´äG $ ¬G Vâ
ÌS@ä¦¬ä Xâî ßoâÙ Xî[ ÌäâTXî òÆ<Óîòäâ* Xîä ¬GG Xîô $ k¿v>ä oA ÌS@ VäÇä¦Xîäô Xî[ dA Xîô ßäHô
Ëâôä ¬¼Ëáò oA ßä¦¬äôä¬ Xî[ {SäNIË dA däâ ÌÆ<¾ Vâ ÌS@-<Òúäô dA Xîô $ {¶ú ·äGâN¼jò, {¶ú
Xî¬âù<¼jò ßäHô {¶ú {Sähäâ* Xîäâ oA ßä¦¬-{ôäòh Xîô ßäùËè kG VÌXîäâ ßä¦¬-ËKÒ {SäNIË Xâî
VäTG cî{ XîäòäâÍ ¬â* _Oä $ kV {SXîäô íÂ_-VÂ¯¬ V¶øäË Xîäâ ßä¼Ëô ßä¦¬äôä¬ ¬â* dA _Oä,
ßä¦¬äôä¬ Xîäâ v>äâªXîô ß¼ò½ ¬Ë ´äGâ Ùâ $
ÙäÙõ ËG ¬G {ÒGä {¶ú O<d, _â ôä]H <G´ l>äHô $
´dä¶ ßXâ î _ä ßä{ dH , Ùõ ´ ä GädA* ßäH ô $$ 282 $$
VäTXî Xîäâ úä<dB<d*Vä<Ù Vâ fôAô Xîäâ, Vä¶VäuôXî ÒíËÆßäâ* Xâî ¬GG Vâ ¬G Xîäâ,
{Sähäòä¬ Vâ {Sähäâ* Xî[ fAøSO<Ë Xîäâ, {S¦òädäô Vâ ·äGâN¼jòäâ* Xîäâ, <¬Ëädäô Vâ Xî¬âùN¼jòäâ* Xîäâ
ôäâXâî ßäHô ßä¼Ëô¬Æ]Ëä cî{ dä Vâ OSdh XîôXâî <óîô ´dä¶ {ô ß{Gâ ßä¦¬ íÒcî{ ÌS@ Vâ <o¼G
ÙõVôä Xîäâkù oA GdA* dH, ß¨HË íÒcî{ ßä{ dA dH, êVA <G´ä¦¬-cî{ í_ ¬â* VÌXîäâ Níô XîôXâî
ô¢]â $
ÙäÙõ òdØ ¬G VÆô<Ë V¬âµ> Xîô, {¶ú ß{Âl>â ßä<h $
<GXîµ> <Gô¶´G _äO ôdØ, V¶O VGâdA ´ä<h $$ 283 $$
VäTXî ! kV ¬G Xî[ V¶Väô ¬â* óHî_A dØkù ÒÈ<¸òäâ* Xîäâ BXî½ XîôXâî Ëä {¶ú ·äGâ<¼jòäâ* Xîäâ
<ÒÉòäâ* Vâ _äHµ>ä Xîô _ä $ <óîô áòä{Xî däâGâ Vâ ß¦ò¼Ë V¬A{ <Gô¶´G ôä¬ Xîäâ ß{Gä VÙä Xîä
VäA ßäHô íGâdA ´äG Xîô êVA Xâî <ú¼ËG ¬â* _Oä ôd $
¬G <úË ¬GVä ßäË¬ä, Vd´ VÆô<Ë Ëä ¬ä¶<d $
ÙäÙõ {¶úäâ* {Âô_â, ´d¤ TôËA ßPÌô Gä¶<d $$ 284 $$
VäTXî Xîäâ úä<dB¬G Xîäâ ¬ä<òXî ¬GG Vâ, <ú¸ Xîäâ <ÒÉò-<ú¼ËG Vâ, ÌÆ<¾ Xîäâ
áòäÒdäuôXî <Òúäôäâ* Vâ, {¶ú ·äGâN¼ÙSòäâ* Xîäâ <ÒÉòäV<Óî Vâ dµ>ä Xîô, Vd´ íÒcî{ ÌS@äXîäô
ÒÈ<¸ ¨äôä fôAô Xâî oAËô ´dä¶ {È»ÒA-ßäXîäfä<Ù <ÒXîäôäâ* Vâ ô<dË ßä¦¬-íÒcî{ ÌS@ dH, êVA
¬â* VÌXîäâ _ò Xîôâ $
ÙäÙõ oAOâ {S â ¬ ôV, ¬G {¶ ú äâ * Xîä Vä $
¬OG oòâ ôV ¬â* ôdâ, ËÌ V¼¬Æ] <½oÆÒGGä $$ 285 $$
{S¬ VäTXî Xîä ¬G {¶ú ·äGâ<¼jòäâ* Xâî V<dË {SoÆ-{Sâ¬-ôV Vâ oAOËä dH ßäùËè {Sâ¬ òÆÓî
däâËä dH $ êV {Sâ¬-ôV Xî[ ÒÈ<¾ däâGâ {ô ¬G Ò k<¼jòä¤ êVA Xâî ßäG¼Ù ¬â* <G¬yG ôdGâ _OËâ dH*,
ËÌ <½oÆÒGGä {ô¬ä¦¬ä êV VäTXî Xîäâ {S¦òÇ ÙfùG ÙâËâ dH* $
ÙäÙõ fÄÙH* fÄÙ V¬äk _â, {ô¬äË¬ VäH* {Säh $
òdØ ¬G ¬G VäH* Ì¶<T _â, <ú¸H* <ú¸ VÆ´äh $$ 286 $$
VäTXî Xîäâ úä<dBßGädË GäÙ Xâî aÒh XîôGâ Xî[ {Sâôhä cî{ OÆæ Xâî fÄÙäâ* Vâ ß{Gâ
aÒh kN¼jò Xîäâ ßä¼Ëô ßGädË GäÙ aÒh XîôGâ ¬â* _AG Xîôâ $ kùiÒô Xâî íÒcî{ ¬GG ¨äôä ß{Gâ
<ú¸ Xîäâ kùiÒô Xâî <ú¸ ¬â* _AG Xîôâ ßäHô <Òúäô ¨äôä {SähTäôA ÁÒä¦¬ä Xîäâ {ô¬ä¦¬ä ¬â* _AG
Xîôâ $
ÙäÙõ Vd´H* Vd´ V¬äk _â, ·äGH* Ì¶®òä ·äG $
VÂ ½ H * VÂ ½ V¬äk _â , ®òäGH * Ì¶ ® òä ®òäG $$ 287 $$
<G<ÒùXîÁ{ V¬ä<T cî{ Vd´äÒíä ¨äôä ÒÈ<¸ Vd´-íÒcî{ ÌS@ ¬â* <Ò_AG Xîôâ $ fäí½-
<Òúäô cî{ {ôäâÇ ·äG ¨äôä ß{ôäâÇ ·äG ¬â* NíË däâÒâ $ OÆæ ·äG ¨äôä áò<bµ> VÂ½ä¦¬ä ËH´V Xîäâ
V¬<bµ> VÂ½ä¦¬ä <dô°òOoù ¬â* <Ò_AG Xîôâ $ {SËAXî ®òäG ¨äôä ßd¶-OSd ®òäG ¬â* NíË däâÒâ $
ÙäÙõ ðbµ>*H ð<bµ> V¬äk _â, VÆôËH* VÆô<Ë V¬äk $
V¬eH* V¬e V¬äk _â, _H VäH* _H _â _äk $$ 288 $$
ß{GA oâÙ ð<bµ> Xîäâ VäNKÒXî <Òúäô ð<bµ>òäâ* ¨äôä V¬ð<bµ> ¬â* <Ò_AG Xîôâ $
¬ä<òXî {ÙääùXîäô ß{GA ÒÈ<¸ Xîäâ Vä<KÒXî ÒÈ<¸òäâ* Xâî ßRòäV ¨äôä ÌS@äXîäô-ÒÈ<¸ ¬â* _AG
Xîôâ $ ß{GA ßòäù V¬e Xîäâ V¶Ëäâ* Xî[ V¬e-¨äôä kùiÒô Xâî ÒâÙ, OAËä<ÙXî ·äG cî{ ¬â* _AG
Xîôâ $ <ÒÉòäâ* ¬â* _AGËä cî{ ÒÈ<¸ Xîäâ V¼Ëäâ* Xî[ ÒHôäyò ÒÈ<¸ Xâî ¨äôä <ÒÉòäâ* Vâ dµ>ä Xîô {SoÆ ¬â*
_AG Xîôâ $
ÙäÙõ oäÒH* oäÒ V¬äk _â, oÓH*î o<Óî V¬äG $
{Sâ¬H* {Sâ¬ V¬äk _â, {SAËH* {SA<Ë ôV {äG $$ 289 $$
ß{Gâ VäTäôh oäÒ Xîäâ ÒHôäyòä<ÙXî aâbl> oäÒäâ* ¨äôä {ôÌS@ VN¿úÙäG¼Ùä<Ù oäÒ ¬â*,
ß{GA Ùâdä<ÙXî o<Óî Xîäâ GÒTä<Ù VOÆh o<Óîòäâ* ¨äôä <GOÆùh o<Óî ¬â*, ß{Gâ _äH<XîXî {Sâ¬ Xîäâ
{SoÆ-{Sâ<¬òäâ* Xâî {Sâ¬ Xîä ßGÆXîôh XîôXâî {SoÆ {Sâ¬ ¬â*, ßäHô ß{GA {Sâ¬ä o<Óî Xâî {SÒädäâ* Xîäâ {ôä-
o<Óî ¬â* _AG XîôXâî ß¨HËäG¼Ù-ôV Xîä {äG Xîôâ $
ÙäÙõ VÆôËH* VÆô<Ë V¬äk ôdØ, ßæ ÌHGd¤Æ VäH* ÌHG $
¬G dA VäH* ¬G _äk ôdØ, ßæ GHGd¤Æ VäH* GHG $$ 290 $$
·äG-ÒHôäyò {STäG ÒÈ<¸òäâ* ¨äôä ÒÈ<¸ Xîäâ ß¨HË ¬â* Níô XîôXâî Níô ôdäâ $ ß¨HË ÌäâTXî
OÆæ-ÒâÙä<ÙXî ÒúGäâ* ¨äôä ß{Gâ ÒúGäâ* Xîäâ oA ß¨HË {ôäòh Xîôäâ $ <ÒÒâXî, <Òúäô-Gâ½äâ* ¨äôä
ß{Gâ Ìäg Gâ½äâ* Vâ VÌ ¬â* ß¨HË Xîä dA ÙfùG Xîôäâ, ß¨HË oäÒGä Xîäâ {SäIË dØòâ ·äGA V¶Ëäâ* Xâî ¬G
Xîä ßGÆVôh XîôXâî ß{Gâ ¬G Xîäâ ß¨HË ÌS@ ¬â* dA _AG Xîôäâ $
´dä¤ ôä¬ Ëd¤ ¬G Oòä, ¬G Ëd¤ GHGä ´äk $
´d¤ GHGä Ëd¤ ßäË¬ä, ÙäÙõ Vd´ V¬äk $$ 291 $$
fôAô Xâî oAËô tÙò Ùâf ¬â* ´dä¶ ôä¬ Xî[ ßGÆoÂ<Ë däâËA dH, Òdä¶ dA ´äXîô VäTG VP{¼G
¬G Níô däâËä dH $ ´dä¶ ¬G Níô däâËä dH, Òdä¶ dA <Òúäô-Gâ½ ´äËâ dH* ßäùËè êVA Xîä <Òúäô
däâËä dH ßäHô ´dä¶ <Òúäô-Gâ½ ´äËâ dH*, êVA ôä¬ ¬â* êÓî BXîäOSËä Xâî {SoäÒ Vâ ßoâÙ ·äG däâGâ
{ô ÁÒä¦¬ä Vd´ íÒoäÒ Vâ dA V¬ä ´äËä dH $ ßË: êÓî {SXîäô VäTG ¨äôä ßoâÙ Ní<Ë {SäIË
Xîôäâ $
ÁÒ¼¬Æ<Óî (<ÒÉò-ÒäVGä <GÒÈ<¸)
{SähG ]â_â {Säh VäH*, ¬GG ]â_â ¬G $
fÄÙG ]â_â fÄÙ VäH*, ÙäÙõ ôä¬ ôËG $$ 292 $$
292-344 ¬â* <ÒÉò-ÒäVGä uGÒÈ<¸ cî{ ÁÒ¼¬Æ<Óî <ÒÉòXî <Òúäô Xîô ôdâ dH*´äâ
ß{Gâ {Sähäâ* Xâî áòä{äô ¨äôä kùiÒô Xâî {Sähäâ* Vâ ßoâÙ cî{ ]â_ ]â_Ëä dH, GäGä {SXîäô ¬GG ¨äôä
ß{Gâ ¬G Xîäâ V¬<bµ> ¬G ¬â* <¬_äGä cî{ ßäHô ß{Gâ fÄÙäâ* ¨äôä fÄÙÌS@ Vâ <Òúäô cî{ ]â_
]â_Ëä dH, Òd {ÆæÉ-ô¦G ôä¬-íÒcî{ dA däâ ´äËä dH $
<ú¸G ]â_â <ú¸ VäH*, ÌHGG ]â_â ÌHG $
GHGG ]â_â GHG VäH*, ÙäÙõ {ôXîµ> BâG $$ 293 $$
ß{GA <ú¸ ÒÈ<¸òäâ* ¨äôä V¬<bµ> <ú¸ Vâ <ú¼ËG cî{, ß{GA ÒähA ¨äôä {SoÆ Xâî OAËä<ÙXî
ÒúGäâ* Xîä ê¿úäôh cî{, ß{Gâ Gâ½äâ* Vâ {SoÆ Xâî Gâ½äâ* Xîäâ BXîµ>Xî Ùâ]Gä cî{ ]â_ ]â_Ëä dH, BâVä
{ÆæÉ {S¦òÇ ¬â* dA ÌS@-íÒcî{ dH $
{äXîG ]â_â {äXî VäH*, VäôG ]â_â Väô $
]ÂÌG ]â_â ]ÂÌ VäH*, ÙäÙõ ß¶O ß{äô $$ 294 $$
{<Ò½ VäTGäâ* ¨äôä {SoÆ Xî[ VâÒä cî{ ]â_ {<Ò½ {SoÆ Vâ ]â_Ëä dH $ Väô cî{ <Òúäôäâ* ¨äôä
<ÒiÒ Xâî Väô íÒcî{ ÌS@ Vâ ÌS@-<Òúäô cî{ ]â_ ]â_Ëä dH $ ß{Gâ VÆ¼Ùô íÒoäÒ Xâî ¨äôä {SoÆ
Xî[ VÆ¼ÙôËä V¬eGä cî{ ]â_ VÆ¼Ùô {SoÆ Vâ ]â_Ëä dH $ BâVä kùiÒô Xîä ß¶O cî{, Òd ÁÒ¼¬ÆÓî
ßä¦¬ä ß{äô ÌS@-cî{ dA däâ ´äËä dH $
GÂ ô G ]â _ â GÂ ô VäH * , Ëâ ´ G ]â _ â Ëâ ´ $
Jòäâ<ËG ]â_â Jòäâ<Ë VäH*, ÙäÙõ BXHî Vâ´ $$ 295 $$
V¶Väô Xâî <Ùáò cî{äâ* Xâî ÙfùG ¨äôä {SoÆ Xîä cî{ Ùâ]Gä cî{ ]â_, fÄÙäâ* Xâî ·äG {SXîäf
Vâ {SoÆ Xâî íÒcî{ ·äG Xîäâ V¬eGä cî{ ]â_, ßä¦¬ Jòäâ<Ë Xâî ¨äôä ÌS@ Jòäâ<Ë Vâ ÌS@ Jòäâ<Ë
Xî[ {SäNIË cî{ ]â_, ]â_Ëä dH $ BâVä {ÆæÉ ÌS@ Xî[ <G<ÒùXîÁ{ V¬ä<T fÎòä {ô ÌS@ cî{ däâXîô
ôdËä dH $
{¶ú {Ùäô ¬G ôËG, {ÒGä ¬ä<hXî däâk $
ßäË¬ dAôä VÆô<Ë VäH*, ¬GVä ¬äâËA {äâk $$ 296 $$
ÌS@ Xîäâ {dGäGâ òäâyò däô ÌËä ôdâ dH*{¶ú ·äGâN¼jòäâ* Xî[ ß¼Ë¬Æù]Ëä cî{ (1 íÒhù
2 úä¶ÙA 3 {SÒä_ 4 GA_¬ 5 ¬ôXîË) {ä¶úäâ* {ÙääâÍ Xâî {ä¶ú ¬<hòâ*, ¬G-ô¦G, {Säh-¬ä<h¢ò,
ÌÆ<¾-¬äâËA ßäHô ÁÒä¦¬ä-dAôä kG VÌXîäâ ß¨HË <Gbl>ä VÂ½ ¬â* ßoâÙ ÒÈ<¸ Vâ {äâXîô däô ËHòäô
Xîôäâ $
ß´Ì ßGÂ{¬ däô dH, Vä¶kù VôA]ä Väâk $
ÙäÙõ ßäË¬ ôä¬ O_, ´dä¤ G Ùâ]â Xîäâk $$ 297 $$
däô Xî[ <ÒfâÉËä ÌËäËâ dØB {dGäGâ Xî[ {Sâôhä Xîô ôdâ dH*êÓî däô ß<Ë ßÝØË,
ßGÆ{¬ Ëä {ô¬ä¦¬ä Xîäâ {dGäGâ ´HVä dA dH $ kV däô Xîäâ Xîäâkù oA G Ùâ] VXâî, BâVâ tÙò íäG
¬â* NíË ß{Gâ fÆ¾ VäÇA ßä¦¬ä ôä¬ Xâî <G<ÒùXîÁ{ Ní<Ë cî{ O_â ¬â* {dGäßäâ ßäùËè êÓî
VÌXîäâ <G<ÒùXîÁ{ ÌGäßäâ $
ÙäÙõ {¶úäâ* V¶OA V¶O _â, ßäòâ ßäXîäVä $
ßäVG ß¬ô ß_â] Xîä, <GOÆùh <GË ÒäVä $$ 298 $$
{Säh {ÒG ¬G ¬OG H, V¶OA VÙä <GÒäVä $
{uôúò {ô¬ Ùòä_Æ VäH*, Vd´H* VÆ] ÙäVä $$ 299 $$
{ÂÒù VäTXîäâ* Xî[ Ëä ß{GA VäÇä¦Xîäô Xî[ {¾<Ë ÌËä ôdâ dH*´äâ VäTXî ß{Gâ {¶ú
·äGâN¼jò cî{ Vä<òäâ* Xîäâ {S¦òädäô ¨äôä Vä _âXîô tÙòäXîäf ¬â* ´dä¶ ß¬ô, ß_â], <GOÆùh
ÌS@ Xîä ßäVG dH ßäHô ´dä¶ ßä¦¬ cî{ Vâ <GOÆùh ÌS@ Xîä <G¦ò <GÒäV ôdËä dH, Òdä¶ ßäòâ $
ËÌ êG VäTXî {Sä<hòäâ* Xîä {Säh cî{ {ÒG Òdä¶ Níô däâ Oòä ßäùËè V¬ä<T _O Okù, ¬G
V¬ä<T Xâî {ô¬äG¼Ù ¬â* ¬yG däâ Oòä $ {¶ú ·äGâ<¼jò cî{ VäA oA ß¼Ë¬Æù] däâXîô VÙä ¬G Xâî Vä
dA ôdGâ _Oâ $ kV {SXîäô {ô¬ Ùòä_Æ {ô¬ä¦¬ä Xîä VäÇä¦Xîäô däâGâ {ô VäTXî-oÓîäâ* Xîäâ Ì<dô¶O
Xî¬äâÍ Xâî {uôa¬ <ÌGä dA ßGäòäV ÌS@äG¼Ù Xî[ {SäNIË dØkù $
{Säh {ÒG ¬G ¬<h ÌVâ, <½XÂîµ>A Xâîôâ V¶<T $
{ä¶úäâ* k¼jA {AÒ VäH*, _â úôhäâ* ¬â* Ì¶<T $$ 300 $$
ÒËù¬äG VäTXîäâ* Xîäâ VäÇä¦Xîäô Xî[ VÆO¬ {¾<Ë ÌËä ôdâ dH*´Ì ßä·ä-úXSî ßäHô
VdVSäô Xâî ¬®ò ¬â* ´dä¶ ß{Gâ {ô¬ä¦¬ä-<{SòË¬ Xîä <ÒfâÉ cî{ Vâ <GÒäV dH, Òdä¶ dA {¶ú-{Säh
cî{ ÒäòÆ Xîäâ NíË Xîôäâ $ fÆ¾-¬G-¬<h {SoÆ Xâî Ëâ´äâ¬ò úôhäâ* {ô úÑäßäâ ßäHô {¶ú ·äGâN¼jòäâ*
Xîäâ <ÒÉò-íäG Vâ {S¦òädäô ¨äôä êl>äXîô {SoÆ Xâî {<Ò½-{Ùäâ* ¬â* Níô Xîôäâ $ BâVä XîôGâ Vâ ËÆPdâ*
VäÇä¦Xîäô däâOä $
{Säh d¬äôä {AÒ VäH*, òäâ* _äOä V<dòâ $
{ÆdÆ{ ÒäV, øÈË ÙõT ¬â*, ßÌ XîäVäH* Xî<dòâ $$ 301 $$
VäÇä¦Xîäô Xî[ Ní<Ë Xîäâ OÆIË ô]Gâ Xî[ {Sâôhä Xîô ôdâ dH*´Ì d¬äôä {SähTäôA ÁÒä¦¬ä,
tÙò ¬â* NíË <{SòË¬ {SoÆ Xîä VäÇä¦Xîäô XîôXâî {Æb{ ¬â* O¼T, ÙõT ¬â* øÈË Xâî V¬äG {SoÆ Xâî íÒcî{
¬â* _Oä dØßä {SoÆ Vâ ßoâÙ däâ ´äò, êVXâî {iúäËè Òd VäÇä¦Xîäô XîôGâ Òä_ä ß{GA òd ßoâÙ
Ní<Ë <XîVVâ Xîdâ ßäùËè òd XîdGâ òäâyò GdA¶ $
{ädh _äâd <Ìú ÒäVÙâÒ1, BâVâ <¬_ ô<dòâ $
ÙäÙõ ÙAG Ùòä_Æ VäH*, V¶O<d VÆ] _<dòâ $$ 302 $$
ßoâÙäG¼Ù _âGâ Xî[ {Sâôhä Xîô ôdâ dH*{¦ô ßäHô _äâdâ ¬â* ´HVâ ßNyG1 <¬_ä dØßä ôdËä
dH, ÒHVâ dA d¬â* ÙAGÙòä_Æ {ôÌS@ Vâ <¬_ Xâî êGXâî ßoâÙ cî{ <G¦ò V¶O ¬â* ôd Xîô VÙä ÌS@äG¼Ù
Xîä dA ßGÆoÒ XîôGä úä<dB $
ÙäÙõ BâVä Ìªä ßOäT dH, VÂÇ¬ ´HVä ß¶O $
{ÆdÆ{ ÒäV ËH* {¸_ä, Väâ VÙä d¬äôâ V¶O $$ 303 $$
ÌS@ Xî[ ¬d¸ä Ëä VÂ¯¬Ëä Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*ÌS@ ¬däGè Ëäâ BâVä dH <Xî <XîVA
{SXîäô oA êVXî[ ¬däGËä Xîä äd GdA* ßä VXîËä $ _øÆ oA kËGä dH-kN¼jòä¤ GdA* Ùâ] {äËA $
ò<Ù êVXî[ VÂ¯¬Ëä Xîä ÒähA Vâ {uôúò Ùâ* Ëäâ kËGä dA Xîd VXîËâ dH* <Xî Òd {Æb{-O¶T Vâ oA
ß<Ë VÂ¯¬ dH ßäHô áòä{Xî däâGâ Vâ VÙä d¬äôâ Vä dH $
ÙäÙõ ´Ì <Ù_ <¬_A Ùòä_Æ VäH*, ËÌ ß¶Ëô XÆîv> Gä¶<d $
Jòäâ* {ä_ä {ähA <¬Áòä, ¦òäâ* duô´G duô ¬ä¶<d $$ 304 $$
304-307 ¬â* oÓî oOÒäGè ¬â* <¬_ ´äGâ {ô oÓî oOÒäGè Xîä oâÙ GdA* ôdËä òd Xîd ôdâ
dH*´Ì VäTG ¨äôä ¬G-ÒÈ<¸ Ùòä_Æ {SoÆ ¬â* <¬_ ´äËA dH ËÌ oÓî ßäHô oOÒäGè ¬â* XÆîv> oA
oâÙ GdA* ôdËä $ <óîô Ëäâ ´HVâ <d¬ Xîä {¦ô VÂòäù<Ù Xâî Ëä{ Vâ O_Ëâ dA ´_ ¬â* <¬_ ´äËä dH,
ÒHVâ dA {SäôÄT V¬äNIË {ô fôAô <OôËâ dA oÓî oOÒäGè ¬â* <¬_ ´äËä dH $
ÙäÙõ ´Ì <Ù_ <¬_A Ùòä_Æ VäH,* ËÌ VÌ {ªÙä Ùõô $
BâVâ <¬_ BXHî oòä, ÌdØ ÙA{Xî {äÒXî {Âô $$ 305 $$
o<Óî ¨äôä ´Ì ß¼Ë:Xîôh Xî[ ÒÈ<¸ Ùòä_Æ oOÒäGè ¬â* <¬_ËA dH ËÌ <G´ íÒcî{ Xâî ·äG
Vâ ß<Òxä cî{ VÌ {ªÙâ Ùõô däâ ´äËâ dH* $ <óîô Ëäâ ´HVâ ßGâXî ÙA{Xî Jòäâ<Ëòä¤ ÙA{Xîäâ* Xîäâ
¦òäOXîô BXî áòä{Xî ß<yG ¬â* <¬_ ´äËA dH*, ÒHVâ dA ßä¦¬ä VÂ¯¬ fôAô Xîäâ ¦òäOXîô ÌS@ ¬â* _ò
däâ ´äËA dH $
ÙäÙõ ´Ì <Ù_ <¬_A Ùòä_Æ VäH,* ËÌ ß¶Ëô GädA* ôâ] $
GäGä <Ò<T ÌdØ oÂÉhä¶, XîGXî XîVäHµ>A BXî $$ 306 $$
´Ì ·äG ¨äôä ¬GäâÒÈ<¸ Ùòä_Æ ÌS@ ¬â* _ò däâ ´äËA dH ËÌ êV VäTXî Xî[ ßä¦¬ä Xîä
ÌS@ Vâ BXî ôâ]ä ¬ä½ oA ß¼Ëô GdA* ôdËä $ ´HVâ VÆÒhù Xâî GäGä {SXîäô Xâî oÂÉhäâ* Xî[ XîVäHµ>A ¨äôä
{ôAÇä XîôGâ {ô BXî VÆÒhù dA <V¾ däâËä dH, XîVäHµ>A Gä¬ <V¾ GdA* XîôËA Òä ßNyG ¨äôä O_
´äGâ {ô BXî VÆÒhù dA ôdËä dH, oÂÉh GdA*, ÒHVâ dA ÌS@ ·äG däâGâ {ô GäGä ê{ä<Tòäâ* Xîäâ ¦òäO
Xîô ßä¦¬ä ÌS@-cî{ dA däâ ´äËä dH $
ÙäÙõ ´Ì <Ù_ <¬_A Ùòä_Æ VäH*, ËÌ {_Xî G {ªÙä Xîäâk $
«>ä_ ¬Â_ óî_ ÌA´ ¬â*, VÌ <¬_ BXHî däâk $$ 307 $$
´Ì ß{ôäâÇ ·äG ¨äôä oOÒäGè ¬â* ¬GäâÒÈ<¸ _ò däâ ´äËA dH ËÌ ßä¦¬ä ßäHô ÌS@ Xâî
ÌAú ¬â* BXî {_Xî ¬ä½ oA Xîä¬ä<Ù ÙäâÉ cî{ {ªÙä GdA* ôdËä, <Gô¶Ëô ÌS@äXîäô ÒÈ<¸ dA ôdËA
dH $ ´HVâ ÒÈÇ Xâî ¬Â_, «>ä_ ßäHô óî_ òâ VÌ <¬_Xîô ÌA´ ¬â* BXî cî{ däâ ´äËâ dH*, ÒHVâ dA
¬GäâÒÈ<¸ Xâî ÌS@ ¬â* _ò däâGâ {ô Xîä¬ä<Ù VoA {S{¶ú BXî ÌS@ cî{ dA däâ ´äËä dH $
óî_ {äXîä Ìâ_A ËÁ, <v>µ>Xîäòä ¬Æ] ¬ä¶<d* $
Vä¶kù ß{Gä Xîô <_òä, Väâ <óîô FîOâ Gä¶<d* $$ 308 $$
ÁÒä¦¬ä cî{ óî_ ÌS@·äG-<Òúäô-Ëä{ Vâ ´Ì <Gô¶Ëô ÌS@äXîäô ÒÈ<¸ cî{ {uô{äXîäÒíä
Xîäâ {SäIË däâËä dH ËÌ Òd ß<Òxä Ìâ<_-¦òäO ÙâËä dH $ ß<Òxä fÂ¼ò däâËâ dA ÌS@-íÒä¬A
ÁÒä¦¬ä-óî_ Xîäâ ß{Gä Xîô, ßoâÙ Ní<Ë-¬Æ] ¬â* «>ä_ ÙâËä dH $ kV ßoâÙ <í<Ë cî{
ß{ôäâÇ ·äG Xî[ Ëä{ Vâ ÁÒä¦¬ä cî{ óî_ Xîä Xî¬ù-ÌA´ oÆG ´äËä dH $ ßË: Òd {ÆG: ´¼¬-
¬ôh cî{ ß¤XÆîô Òä_ä GdA* däâËä $
ÙäÙõ Xîäòä Xîµ>äâôä ÙõT ¬G, {Sâ¬ {SA<Ë VäH* {äk $
duô Vä<dÌ k<d* <Ò<T ß¶úÒH, ÌâOä Ìäô G _äk $$ 309 $$
VäTXî ! Xîäòä Xîµ>äâôâ ¬â* NíË fÆ¾ ¬G-ÙõT ¬â* {Sâ¬ cî{ <¬aA <¬_äXîô {SA<Ë-{ÂÒùXî
oOÒäGè Xîäâ <{_ä $ {ä{-Ëä{ dôGâ Òä_â oOÒäGè êÓî <Ò<T Vâ dA fÆ¾ ¬G-ÙõT {AËâ dH* $ ËÂ
oOÒäGè Xîäâ êÓî {SXîäô {ò-{äG XîôäGâ ¬â* fAøSËä Xîô, <Ò_PÌ ¬Ë Xîô $
µ>Xîäµ>Xî[ ÁÒG ¬ôh, ÌS@ ÌôäÌô däâk $
{ôXîµ> ]â_â {AÒ VäH*, ÙäÙõ <Òô_ä Xîäâk $$ 310 $$
309 ¬â* ÌËäkù dØkù {¾<Ë Vâ ¬G Xîäâ ÌS@ Xîâ V¬{ùh XîôXâî, ÌS@ V¬äG däâXîô {S¦òÇ ¬â*
ß{Gâ <{SòË¬ ÌS@ Vâ ßoâÙ däâXîô ßäG¼Ù Xîä ßGÆoÒ cî{ ]â_ ]â_Ëâ dØòâ, ß{Gâ ÁÒG ¬â*
¬ôh-{òù¼Ë <Gô¼Ëô VäÇä¦Xîäô cî{ µ>Xîµ>Xî[ _Oäòâ dØòâ Níô ôdâ, BâVä Xîäâkù <Òô_ä dA däâËä dH $
ÙäÙõ <GÌôä1 Gä ôdH, ÌS@ VôA]ä däâk $
_H V¬ä<T ôV {A<´òâ, ÙäÙõ ´Ì _O Ùäâk $$ 311 $$
ÌS@ VäÇä¦Xîäô Xâî {iúäËè ÌS@ Vðf ÌGXîô oA <GXîP¬ä1 G ôdâ Òä ´äâ <Gô¼Ëô ÌS@ {SäNIË
Xîä VäTG XîôËä dH, <GXîP¬ä GdA* ôdËä, ßÒä ÌS@ Vâ ¼òäôä1 GdA* ôdËä, Òd ÌS@ Xâî V¬äG dA
däâ ´äËä dH $ ßË: ´Ì ËXî tÙò ¬â* ¨HË oäÒ dH, ËÌ ËXî ÒÈ<¸ Xîäâ ß¼Ë¬Æù] XîôXâî V¬ä<T ¨äôä
ÌS@ <ú¼ËGäG¼Ù-ôV {äG XîôËâ ôdGä úä<dB $
Ìâ ]ÆÙ ]Ìô1 däâ<fòäô2 ÌäfÙ3, ]ÆÙ ]Ìô {ä¬ä_4 $
Ìâ Xî[¬Ë ¬íËäG: O_ËäG, GÂô Iòä_â çòä_ $$ 312 $$
Ùâdä®òäVä<Ù cî{ ß{GA V¬e1 Xîäâ Gbµ>4 XîôXâî Ìâ-{ôÒäd3 ÌÆ<¾¬äGè2 ¬ÂÁò-¬ä{ä<Ù
ô<dË {ô¬ä¦¬ä Xâî ·äG ¬â* ¬íË ßäHô ÌS@ ¬â* dA ß{GA ÒÈ<¸ Xîäâ _ò XîôXâî ÌS@-ÙfùGäG¼Ù-ôV
Xâî Iòä_â Xîä dA çòä_ ô]Ëä dH, êVXî[ <ú¸-ÒÈ<¸ V¶Väô Xî[ ßäâô GdA* ´äËA $
ÙäÙõ ¬äËä {Sâ¬ Xîä, ôV ¬â* ôgä V¬äk $
ß¶Ë G ßäÒâ ´Ì _OH*, ËÌ _O {AÒË ´äk $$ 313 $$
{SoÆ-{Sâ¬ cî{ VäTGä Xîä VäTXî {Sâ¬-ôV ¬â* dA <G¬yG däâXîô ¬íË ôdËä dH ßäHô ´Ì ËXî
oâÙ oäÒGä Xîä ß¼Ë GdA* ßäËä, ËÌ ËXî {Sâ¬-ôV Xîä {äG XîôËä dA ´äËä dH $
{Aòä ËâËä VÆ] oòä, ÌäXî[ ÌdØ ÒHôäO1 $
BâVâ ´G äXâî GdA*, ÙäÙõ êG¬<G2 _äO $$ 314 $$
oOÒËè {Sâ<¬òäâ* Gâ <´ËGä o´GäG¼Ù-ôV {äG <Xîòä êËGä Ëäâ ê¼dâ* ßÇò ßäG¶Ù {SäIË
dØßä <Xî¼ËÆ o´G Xîä ß¼Ë Ëäâ ßäËä GdA*, ßË: ´äâ fâÉ ôdä, êVXâî {äG ¬â* oA êGXîä <Giúò-
{ÂÒùXî ÌdØË {Sâ¬1 ôdä $ kV {SXîäô o´GäG¼Ù-ôV Xâî ô<VXî-´G Vä¶VäuôXî oäÒGäßäâ* Vâ fÂ¼ò
V¬ä<T2 ßÒíä Xîäâ {SäIË XîôXâî oA o´GäG¼Ù-ôV {äG Vâ ËÈIË GdA* dØòâ $
<GXîµ> <Gô¶´G _äO ôdØ, ´Ì _O ß_] ßoâÒ $
ÙäÙõ {AÒH ôä¬ ôV, <GbXîä¬A <G´ Vâ Ò $$ 315 $$
<GbXîä¬A oÓî´G ´Ì ËXî ¬G kN¼jòäâ* Xâî ß<ÒÉò, ôdíò¬ò ÌS@ Xîäâ {SäIË GdA* Xîô
_âËâ, ËÌ ËXî ß{GA o<Óî ¨äôä ôä¬ o´G-ôV {äG XîôËâ dA ôdËâ dH* $ ßË: VäTXî ! ËÂ oA o´G
¨äôä êV <Gô¶´G Xâî <GXîµ> _Oä ôdâ $
ôä¬ ôµ>G v>äªâ GdA*, duô _H _äOä ´äk $
ÌAúH* dA ßµ>Xâî GdA*, Xî_ä Xîäâ<µ> <Ù]_äk $$ 316 $$
ê¸¬ VäTXî ôä¬ Gä¬ Xî[ ôµ>G Xîäâ GdA* v>äâªËä $ ¬äòä ò<Ù ÌAú ¬â* ß{GA ú¬¦Xîäô¬òA
qî<¾-<V<¾ ßä<Ù Xîäâ<µ>G Xî_ä <Ù]äXîô ôäâXîGä úädâ Ëäâ oA Òd GdA* æXîËä ßäHô ß{GA ÒÈ<¸
<Gô¼Ëô duô ¬â* _OäËä dØßä ÌS@ VäÇä¦Xîäô Xâî <_B ÌÑËä dA ´äËä dH $
ÙäÙõ duô ôV {AÒËä¶, XîÌdõ¶ ßæ<ú G däâk $
{AÒË IòäVä <GË GÒä, {AÒhdäôä Väâk $$ 317 $$
oOÒËè o´G-ôV-{äG ¬â* <´VXîäâ XîoA oA ßæ<ú GdA* däâËA, {S¦òÆË {AËâ dØòâ oA IòäVä
dA ôdËä dH ßäHô {AGâ ¬â* <G¦ò GÂËG ê¦Väd ÌGäòâ ô]Ëä dH, ÒdA ÒäíËÒ ¬â* o´G-ôV {äG XîôGâ
Òä_ä ¬äGä ´äËä dH $
´HVâ aÒhä Ùäâk dH*, BâVâ d¶õ¶<d* ß{äô $
ôä¬ Xîä ôV {A<´òâ , ÙäÙõ Ìäô¶ Ì äô $$ 318 $$
´HVâ Ùäâ aÒh dH*, ÒHVâ dA ßG¼Ë däâÒâ* Ëäâ ôä¬ Xîä-ôV ÌäôPÌäô ß<Ë ¬ä½ä ¬â* <{òä ´ä
VXîËä dH $
´H V â GH G ä Ùäâ k dH * , Bâ V â dõ ¶ < d* ßG¼Ë $
ÙäÙõ ú¶Ù úXîäâô Jòäâ*, ôV {AÒâ* oOÒ¶Ë $$ 319 $$
´HVâ Ùäâ Gâ½ dH*, ÒHVâ dA ßG¼Ë däâÒâ* Ëäâ <´V {SXîäô úXîäâô {ÇA ú¼j¬ä Xîä ÙfùG-ôV {äG
XîôËä dH, ÒHVâ dA d¬ ßG¼Ë Gâ½äâ* ¨äôä oOÒÙè-ÙfùG-ôV Xîä {äG Xîô VXâ*î $
JòäH* ôVGä ¬Æ] BXî dH, BâVâ dõ¶õ<d ßGâXî $
Ëäâ ôV {AÒâ* fâÉ Jòäâ*, òäâ¶ ¬Æ] ¬Al>ä BXî $$ 320 $$
´HVâ BXî <´ä ßäHô BXî ¬Æ] dH, ÒHVâ dA ò<Ù ßG¼Ë <´ä ßäHô ßG¼Ë ¬Æ] däâÒâ* Ëäâ d¬
VdVS ¬Æ] ßäHô Ùäâ VdVS <´ä Òä_â fâÉÁ Xâî V¬äG Gä¬äâ¿úäôh cî{ ôV {äG Xîôâ*, kV {SXîäô
d¬äôâ ¬Æ] Xîäâ <½<ÒT oâÙ fÂ¼ò BXî {ô¬ä¦¬ä Xîä Gä¬ ê¿úäôh dA ¬TÆô _Oâ, ß¼ò GdA* $
Jòäâ* øµ> ßäË¬ BXî dH, BâVâ dõ¶<d* ßV¶] $
oô oô ôä]â* ôä¬ôV, ÙäÙõ BXHî ß¶Xî $$ 321 $$
´HVâ BXî fôAô dH, ÒHVâ dA ò<Ù d¬äôâ ßV¶çò fôAô däâÒâ* Ëäâ ßV¶çò ß¼Ë:Xîôh cî{
Iòä_äâ* ¬â* ôä¬ Xîä <ú¼ËG cî{ ôV oô oô Xîô ô¢]â* ßäHô êV <ú¼ËG Xâî {SoäÒ Vâ BXî ¬ä½ {ôÌS@
Xî[ ßoâÙ Ní<Ë cî{ OäâÙ ¬â* ´äXîô NíË däâÒâ* $
Jòäâ* Jòäâ* {AÒâ ôä¬ ôV, ¦òäâ* ¦òäâ* ÌÑâ <{òäV $
Bâ V ä Xîäâ k ù BXî dH , <Òô_ä ÙäÙõ ÙäV $$ 322 $$
´HVâ-´HVâ ôä¬ í¬ôh-ôV {äG Xîôâ, ÒHVâ-ÒHVâ í¬ôh Xî[ k¿v>ä ÌÑËA dA ´äò, BâVä BXî
¬ä½ {ô¬ä¦¬ä Xîä dA oÓî Xîäâkù <Òô_ä ´G däâËä dH $
ôäËä ¬äËä ôä¬ Xîä, ¬<ËÒä_ä ¬H ¬ ¶ Ë1 $
ÙäÙõ {AÒË ¢òäâ* ôdâ, ´â ´ÆO ´ä¶<d ßG¼Ë $$ 323 $$
ôä¬ Xâî íÒcî{ ¬â* ôË, ôä¬ Xîä í¬ôh XîôXâî ¬íË dØßä ÌÆ<¾¬äGè V¶Ë, ôä¬ {Sâ¬ Xâî {SoäÒ Vâ
Ùâdä<ÙXî Xî[ VÆT G ôdGâ {ô ÌâVÆT1 dØßä oA ôä¬ <ú¼ËG-ôV {äG XîôËä dA ôdËä dH $ ò<Ù ßG¼Ë
òÆO áòËAË däâ ´äò¤ Ëäâ oA Òd êÓî ôV {äG XîôGâ Vâ GdA* XîËä $
ÙäÙõ <G¬ù_ Jòäâ<Ë ´_, ÒÉäù Ìäôd ¬äV $
<Ë<d¤ ôV ôäËä {Sä<hòä, ¬äËä {Sâ¬ <{òäV $$ 324 $$
{ô¬ <G¬ù_ ÌS@ Jòäâ<Ë Xâî VäÇä¦Xîäô däâGâ {ô ßäG¼Ù-´_ Xî[ ÒÉäù Ìäôd ¬äV <Gô¶Ëô
däâËA dA ôdËA dH $ êV ÌS@-VäÇä¦Xîäô ´¼ò ßäG¼Ù ôV ¬â* ´äâ {SähA ôË däâËä dH, Òd ¬íË däâ
´äËä dH <óîô oA {Sâ¬ {ÂÒùXî êV ôV Xî[ IòäV ÌGA dA ôdËA dH $
ôäâ¬ ôäâ¬ ôV {A<´òâ, BËA ôVGä däâk $
ÙäÙõ IòäVä {Sâ¬ Xîä, òäâ* <ÌG ËÈIË G däâk $$ 325 $$
d¬äôâ fôAô {ô <´ËGâ ôäâ¬ dH*, êËGA dA ôVGä ÌG ´äòâ* Ëäâ d¬ ôäâ¬-ôäâ¬ Vâ o´G ôV Xîä
{äG Xîô VXâ*îOâ $ {SoÆ {Sâ¬ Xâî IòäVâ Xî[ ËÈNIË êÓî {SXîäô dA däâ VXîËA dH $
ËG OÈd v>äªH _ä´ {<Ë1, ´Ì ôV ¬äËä däâk $
´Ì _O ÙäÙõ VäÒTäG, XîÙâ G v>äªH Xîäâk $$ 326 $$
´Ì ËXî Vä¶VäuôXî áòÒdäô úäËÆòù ¬â* VäÒTäG dH ËÌ ËXî Ùâdä®òäV cî{ ËG, _J´ä
ßäHô XÆî_ {ô¶{ôäOË ¬òäùÙä cî{ øô Xî[ _J´ä1 XîoA oA Xîäâkù GdA* v>äâª VXîËä <Xî¼ËÆ ´Ì oOÒÙè
o´GäG¼Ù-ôV ¬â¶ ¬íË däâ ´äËä dH, ËÌ ê¢Ë ËG ßäHô øô Xî[ _J´ä Vd´ dA v>äâª ÙâËä dH $
ßä¤Oh BXî Xî_ä_ Xâî, ¬ËÒä_ä ôV ¬ä¶<d $
ÙäÙõ Ùâçòä GHG oô, ËäXâî ÙØ<ÒTä Gä¶<d¶ $$ 327 $$
´HVâ Xî_ä_ Xâî øô Xâî úäHXî ¬â* ¬<Ùôä {äG XîôXâî ¬ËÒä_â däâ ´äËâ dH*, ËÌ Gâ½ oôXâî Ùâ]Gâ
{ô oA ê¼dâ¶ ß{Gâ {ôäòâ Xîä oâÙ GdA* oäVËä, ÒHVâ dA ÌS@ Xâî V¬ä<T-ßä¤OG ¬â* ´äXîô ÌS@
<ú¼ËG-ôV {äG Vâ ¬íË dØßä ·äG-Gâ½äâ* Vâ ËÈIË däâXîô ´Ì ÌS@ Xîäâ Ùâ]Ëä dH, ËÌ êVâ ÌS@
ß{Gâ Vâ ß<o¼G BXî dA oäVËä dH, êVXâî tÙò ¬â* ¨HË cî{ ÙØ<ÒTä GdA* ôdËA $$
{AÒË úâËG ´Ì _OH, ËÌ _O _âÒH ßäk $
´Ì ¬äËä ÙäÙõ {Sâ¬ ôV, ËÌ Xîädâ Xîäâ ´äk $$ 328 $$
´HVâ ¬x{A ´Ì ËXî VúâË ôdËä dH ËÌ ËXî Xî_ä_ Xâî {äV ßäXîô ¬x _âËä ôdËä dH
ßäHô ´Ì ¬x ¬â* ¬íË däâ ´äËä dH ËÌ ¬x _äGâ Xîäâ XîÌ ´äËä dH ? Òd Ëäâ ÒdA* <Oô {ªËä dH $
ÒHVâ dA ´Ì ËXî VäTXî Xîäâ V¦ò ßV¦ò Xî[ <o} {SËA<Ë däâËA dH ËÌ ËXî ßV¦ò V¶Väô Xîäâ
¦òäO Xîô V¦ò ÌS@ Xî[ ßäâô ßäËä dH Ëä êVA Xîä <ú¼ËG-ôV {Sâ¬{ÂÒùXî {äG XîôËä dH ßäHô
{AËâ-{AËâ ´Ì {Sâ¬-ôV ¬â* ¬íË däâ ´äËä dH ËÌ êVA V¦ò ÌS@ ¬â* NíË däâ ´äËä dH, <óîô êVXî[
ÒÈ<¸ ßV¦ò ¬â* <XîV<_òâ ´äòâOA ? ÒÈ<¸ {ô¬VÆ] Xî[ {SäNIË Xâî <_B TäÒG XîôËA dH Väâ {SäIË
däâ Oòä $ ßÌ ÒÈ<¸ Xâî ´äGâ Xîä Xîäâkù Xîäôh dA GdA* ôdä $
ÙäÙõ ß¶Ëô ßäË¬ä, {AÒâ duô ´_ GAô $
VäH*´ VXî_ _â ê¾ôâ, <G¬ù_ däâk fôAô $$ 329 $$
´Ì ß¼Ë¬Æù] ÌÆ<¾, duôcî{ ´_ {SÒäd Xîä ·äG-GAô {äG XîôËA dH, ËÌ ¬G kN¼jòä<ÙXî
cî{ VÌ Vä¬OSA Xîäâ V¶Väô Ùfä Vâ Fî{ô êl>äXîô ß{Gâ V<dË êG VÌXîä ê¾äô Xîô _âËA dH
ßäùËè {SoÆ ¬â* Níô Xîô ÙâËA dH ËÌ ÙäâGäâ* fôAô <G¬ù_ däâ ´äËâ dH* $
ÙäÙõ ¬Al>ä ôä¬ ôV, BXî øÂ ¶ µ > Xîô ´äF¤ î $
{ÆhO1 G {Av>â Xîäâ ôdH, VÌ <dôÙH ¬ä¶<d* V¬äF¤î $$ 330 $$
{ôä o<Óî Xî[ ßÒíä ¬â* BâVA ê¦X¶îl>ä ôdËA dH¬H* ôä¬ Xâî ®òäG cî{ ¬TÆô-ôV Xî[ BXî
dA øÂ¶µ> Xîô ´äF¶, {Av>â Xîäâ BXî _øÆ <Ì¼ÙØ1 oA G ôdâ; V¶{Âhù ¬âôâ tÙò ¬â* dA V¬ä ´äò, ôä¬ ßäHô
¬H* ÙäâGäâ* BXî cî{ dA däâ ´äò¤ $
<úªA ú¶úÆ oô _â Okù, GAô <Gøµ> G<d* ´äk $
BâVä ÌäVh Gä <Xîòä, VÌ Ùuôòä ¬ä¶<d V¬äk $$ 331 $$
V¬Æj Vâ <ú<ªòä ß{GA ú¶úÆ ´_ Vâ oô _â ´äËA dH ËÌ V¬Æj Xîä ´_ øµ> GdA* ´äËä ßäHô
BâVä {ä½ oA VÈ<bµ>-Xî¸äù Gâ GdA* ôúä dH, <´V¬â* VÌ V¬Æj V¬ä ´äò, kVA {SXîäô ÌS@ ßOäT dH $
êVXîä <ú¼ËG XîôXâî XîÌAô ËÈIË däâ Oòâ, <Xî¼ËÆ ÌS@ Jòäâ* Xîä ¦òäâ* dH $ òd Vä]A ßXîÌô ÌäÙfäd
Xâî""ËG ¬µ>Xî[ ¬G ¬dA, {Säh <Ò_äâÒhdäô $ Ë¸ XîÌAôä _â Oòä, v>äv> <{òâ V¶Väô $'' òd
VÆGäGâ {ô XîdA A $ {SV¶O Xîäð. VÆ. <V. Ë. 11$118 ¬â* Ùâ]äâ $
ÙäÙõ ß¬_A ôä¬ Xîä, ôV <ÌG ôgä G ´äk $
{_Xî BXî {äÒâ GdA*, Ëäâ ËÌ<d Ë_óî ¬ô ´äk $$ 332 $$
´äâ ôä¬ o´G-ôV Xîä V¿úä áòVGA dH, êVVâ o´G-ôV <ÌGä GdA* ôdä ´äËä $ ò<Ù BXî
Çh oA o´G-ôV Vâ Ò¶<úË ôdâ Ëäâ ´_ <ÌGä ¬¿v>A Xâî V¬äG Ëªóî-Ëªóî Xîô Ë¦Xîä_ dA ¬ô
´äËä dH $
ÙäÙõ ôäËä ôä¬ Xîä, {AÒâ {S â ¬ ßøäk $
¬ËÒä_ä ÙAÙäô Xîä, ¬ä¤Oâ ¬Æ<Óî Ì_äk1 $$ 333 $$
´äâ ôä¬-oÓî ôä¬ ¬â* ôË däâ ôä¬-{Sâ¬-ôV Xîäâ ËÈIË däâXîô {AËä dH ßäHô ôä¬ Xâî VäÇä¦Xîäô-
´¼ò ßäG¼Ù ¬â* ¬íË ôdËä dH, Òd Vä_äâ¢òä<Ù ¬Æ<Óîòäâ* Xîäâ ÙØ:]1 cî{ V¬eËä dH ßäHô XHîÒÁò
cî{ ßä{ dA däâ ´äËä dH $ ßË: Òd ¬Æ<Óî GdA* ¬ä¶OËä $
êJJÒ_ o¤Òôä duô Xî¬_, ôV æ<ú Ìäôd ¬äV $
{AÒâ <G¬ù _ ÒäVGä, Väâ ÙäÙõ <G´ ÙäV $$ 334 $$
´HVâ oS¬ô æ<ú {ÂÒùXî Xî¬_ Xâî ÒäV-ôV Xîä {äG XîôËä dH, ÒHVâ dA <´VXîä fÆ¾ ¬G
duô-ÙfùG XîôXâî oA Ìäôd ¬äV dA {Sâ¬{ÂÒùXî duô Xî[ <G¬ù_ o<Óî XîôËä dH, ÒdA oOÒäGè Xîä
<GÁ oÓî Xîd_äËä dH $
GHGd¤Æ VäH* ôV {A<´òâ, ÙäÙõ VÆô<Ë VdâË $
ËG ¬G ¬¶O_ däâË dH, duô VäH* _äOä dâË $$ 335 $$
´Ì duô Vâ {Sâ¬ _OËä dH ËÌ fôAô Vâ V¶Ë-VâÒä<Ù, ßäHô ¬G Vâ oOÒÙè-®òäGä<Ù ¬ä¶O<_Xî
Xîäòù dA däâËâ dH* $ ßË: ÌS@äXîäô ÒÈ<¸ ô]Ëâ dØòâ <Òúäô-Gâ½äâ* Vâ VäÇä¦Xîäô-ôV {äG XîôGä
úä<dB $
{AÒâ <{_äÒâ ôä¬ ôV, ¬äËä dH dØ<Vòäô $
ÙäÙõ ôV {AÒâ øhä¶, ßäHôäâ* Xîäâ ê{Xîäô $$ 336 $$
{ôäo<Óî ¬â* oÓî íÒò¶ o´GäG¼Ù-ôV {äG XîôXâî ¬íË ôdËâ dØòâ oA ß¼ò VäTXîäâ* Xîäâ
{äG XîôäGâ ¬â* VäÒTäG ôdËä dH $ kV ßÒíä ¬â* ßä{ oA ß¦ò<TXî ôV {äG XîôËä dH ßäHô
ê{Ùâf ¨äôä ß¼òäâ* Xîä oA ê{Xîäô XîôËä dH $
GäGä <Ò<T <{òä ôä¬ ôV, XâîËA oä¤<Ë ßGâXî $
ÙäÙõ ÌdØË <ÒÒâXî VäH*, ßäË¬ ß<ÒOË BXî $$ 337 $$
V¶Ëäâ* Gâ o<Óî, òäâO, ÒHôäyò, ·äGä<Ù GäGä VäTG Ëä d¶V, ¬AG, úäËXî, oS¬ôä<Ù GäGä
cî{Xîäâ* ¨äôä ßGâXî {SXîäô Vâ ß¦ò<TXî ôä¬-o´GäG¼Ù-ôV {äG <Xîòä dH ßäHô ß¦ò<TXî <ÒÒâXî,
<Òúäô ¨äôä ßä¦¬ä Xîäâ ÌS@ ¬â* _ò XîôXâî Ì@-íÒcî{ dA däâ Oòâ dH* $
{uôúò Xîä {ò {Sâ¬ ôV, ´â Xîäâkù {AÒâ $
¬<ËÒä_ä ¬äËä ôdH , òäâ * ÙäÙõ ÁÒâ $$ 338 $$
338-343 ¬â* {uôúò cî{ {ôä-o<Óî Xîä ¬dKÒ ÌËä ôdâ dH*´HVâ íËGäâ* Vâ ÙØyT {äG
<Xîòä dØßä ß<TXî _äo{SÙ däâËä dH, ÒHVâ dA {ôäo<Óî ¬â* VäÇä¦Xîäô däâGâ {ô ´äâ Xîäâkù {SoÆ-{Sâ¬-
ôV {äG XîôËä dH, Ëäâ Òd ÌÆ<¾¬äGè oÓî {ô¬äG¼Ù ¬â* ¬íË ôdËä dH $ ·äGA oÓî kVA {SXîäô
ÁÒ¼¬ÆÓî däâXîô Á<ÒË ôdËâ dH* $
{uôúò Xîä {ò {Sâ¬ ôV, {AÒâ <dË <úË _äk $
¬GVä Òäúä Xî¬ùGä, ÙäÙõ Xîä_ G ]äk $$ 339 $$
VäÇä¦Xîäô cî{ ÙØyT Xîä {ô¬ {Sâ¬-ôV íGâd {ÂÒùXî <ú¸ _OäXîô ¬G, ÒúG ßäHô fäôAuôXî
<XSîòäßäâ* ¨äôä {äG XîôËâ dH* ßäùËè ¬G Vâ ßoâÙ <ú¼ËG, ÒúG Vâ ´{, V¶Xî[ËùG, fôAô Vâ V¶Ë
VâÒä XîôËâ dH*, ê¼dâ* Xîä¬-XSîäâTä<Ù cî{ Xîä_ GdA* ]ä VXîËä $
{uôúò {AÒâ ôä¬ ôV, òÆO òÆO VÆ<íô däâk $
ÙäÙõ ß<Òú_ ßäË¬ä, Xîä_ G _äOâ Xîäâk $$ 340 $$
´äâ {ôäo<Óî ¬â* VäÇä¦Xîäô däâGâ {ô ôä¬ o<Óî-ôV Xîä {äG XîôËä dH, Òd <Gô¶Ëô ôä¬ ¬â* dA
VPòXèî Níô ôdËä dH ßäHô <G´ä¦¬ä Xîäâ ß<Òú_ V¬eËä dH $ kVA<_B êVXâî Xîä_-Xî¬ù Xîä
Ìäh GdA* _OËä ßäùËè Ùâd ¦òäO Xîô Òd ÌS@ ¬â* dA _ò däâËä dH $
{uôúò {AÒâ ôä¬ ôV, Väâ ß<ÒGäfA ß¶O $
Xîä_ ¬Aú _äOâ GdA*, ÙäÙõ Vä¶kù V¶O $$ 341 $$
´äâ ôä¬ Xîä VäÇä¦Xîäô-ôV {äG XîôËä dH, Òd ß<ÒGäfA ôä¬ Xîä dA íÒcî{ däâ ´äËä dH $
ÌS@ Xâî Vä BXî cî{ däâXîô ôdGâ Vâ êV {ô V¬ò ßäHô ¬È¦òÆ Xîä Ùä¶Ò GdA* _OËä ßäùËè Òd
<G´ä¦¬ä Xîäâ fôAô Vâ <o¼G ßäHô Xîä_ Ëä ¬È¦òÆ Vâ {ôâ dA V¬eËä dH $
{uôúò {AÒâ ôä¬ ôV, VÆ] ¬â* ôdâ V¬äk $
¬GVä Òäúä Xî¬ùGä, ÙäÙõ Xîä_ G ]äk $$ 342 $$
´äâ ßoâÙäG¼Ù cî{ ôä¬-ôV {äG XîôËä dH, Òd ¬G, ÒúG ßäHô fôAô Vâ ÌS@äG¼Ù ¬â* dA
<G¬yG ôdËä dH, êVâ oâÙ cî{ Xîä_ GdA* ]äËä $
{uôúò {AÒâ ôä¬ ôV, ôäËä <Vô´Gdäô $
ÙäÙõ XÆ î v> áòä{â GdA* , Ëâ vÂ > µ>â V¶ V äô $$ 343 $$
´äâ {ôÌS@ ôä¬ Xâî VäÇä¦Xîäô cî{-ôV-{äG ¬â* ßGÆôÓî dH*, êG {ô Xîä¬-XSîäâTä<ÙXî
ßäVÆôA OÆh XÆîv> oA ßVô GdA* Xîô VXîËâ, Òâ VÙä Xâî <_B V¶Väô Vâ ¬ÆÓî däâ ´äËâ dH* $
ß¬ÈË oäâ´G ôä¬ ôV, Xîädâ G <Ò_Vâ ]äk $
Xîä_ <Òúäôä ¢òä Xîôâ, ô¬ ô¬ ôä¬ V¬äk $$ 344 $$
ôä¬-ôV cî{ oäâ´G XîôGâ Xî[ {Sâôhä Xîô ôdâ dH*VäTXî ! ôä¬-ôV cî{ ß¬ÈË oäâ´G
]äXîô ¢òäâ* GdA* ßäG¼Ù _âËä ßäùËè ôä¬ Xîä VäÇä¦Xîäô XîôXâî ôä¬äXîäô ÒÈ<¸ ¢òäâ¶ ôdA* ô]Ëä ?
<Gô¶Ëô <ú¼ËG ¨äôä ´Ì Ëâôâ ôäâ¬-ôäâ¬ ¬â* ôä¬ V¬ä ´äòOä, ËÌ Ìâúäôä Xîä_ Ëäâ Ëâôâ ßTAG däâ
´äòOä, Òd ËâôA ¢òä dä<G Xîô VXâîOä ?
ÙäÙõ ÁÒ ß´ä1 <Ìø2 Xîä_ dH, v>â_A ´äòä Väâk $
´Ì XÆîv> Òf G<d* Xîä_ Xîä, ËÌ ¬AGA3 Xîä ¬Æ] däâk $$ 345 $$
ÁÒä¦¬ä cî{ ÌXîôA1 dH, êVGâ ß{Gâ {S¬äÙ-{Âhù Xî¬äâÍ Xâî ¨äôä Xîä_ cî{ áòäøS2 Xîäâ ´¼¬
<Ùòä dH <Xî¼ËÆ ÁÒä¦¬ä ´Ì VäTGä ¨äôä ß·äG Gbµ> XîôXâî íÒcî{ Xîä VäÇä¦Xîäô Xîô _âËä dH
ËÌ kV {ô Xîä_ Xîä XÆîv> oA Òf GdA* ú_Ëä $ ´HVâ XÆî¸â Xîäâ Ùâ]Xîô <ÌÁ_A3 Xîä ¬Æ] oòoAË
däâËä dH, ÒHVâ dA Xîä_ kVXîäâ ÌS@cî{ Ùâ]Xîô oòoAË däâËä dH $
¬G _Òcî Xâî {¶] dH*, êG¬<G úY>H ßäXîäf $
{O ôd {Âôâ Väú Xâî, ôäâ{ ôgä duô {äV $$ 346 $$
¬G _äHcî {ÇA dH, ê¼¬GA ¬Æjä {Ç dH*, ê¼¬GA ¬Æjä ¨äôä V¬ä<T cî{ ßäXîäf ¬â* úÑËä
dH, ËÌ êVXîâî{Âhù V¦ò-<Gbl>ä cî{ {Hô dA ôd ´äËâ dH* $ êGXîäâ ðÑËä Vâ Òdä¶ dA ôäâ{Xîô duô Xâî
{äV ßäG¶Ù ¬â* <G¬yG ôdËä dH $
ËG ¬G ÒÈÇ ÌÌÂ_ Xîä, Xîä¶µ>â _äOâ fÂ_1 $
ÙäÙõ ¬ä]h H Oòä, Xîädõ Xîä ßíÂ_2 $$ 347 $$
¬G, ÌÆ<¾, kN¼jòä<Ù fôAô dA ÌÌÂ_ Xîä ÒÈÇ dH, ÌÆôâ V¶XîÁ{, ÌÆôâ <Òúäô, V¶fò ßäHô
<G<É¾-<ÒÉò-VâÒG dA kVXâî ÙØ]Ù1 X¶îµ>Xî _Oâ dH*, <Xî¼ËÆ <XîVA VäTXî Xâî VäTG ¨äôä íÂ_2
fôAô ¬â* ôdGâ Òä_â êÓî X¶îµ>Xî oA fÆo V¶XîÁ{, ÌS@ <Òúäô, ßV¶fò ßäHô <Ò<dË <ÒÉò-VâÒG
cî{ ¬¢]G oäÒ Xîäâ {SäIË däâ ´äËâ dH* ßäHô ´HVâ ¬¢]G VÆ]Ù däâËä dH, ÒHVâ dA êÓî {SXîäô Vâ
{uôÒ<ËùË ¬G: {SÒÈ<¸òä¶ ÌS@äG¼Ù {SäNIË Xîä VÆO¬ Ò VÆ]Ù VäTG ÌG ´äËA dH $
ÙäÙõ V¶Éä1 fÄÙ dH, VÆGdä¶ V¶fä ¬äuô $
¬G ¬A*«>Xî VÂ¶ ¬äuôòâ, f¶Xîä V{ù <GÒäuô $$ 348 $$
VÙèOÆæ fÄÙ cî{ ffXî1ßä¦¬ ÒíËÆ <ÒÉòXî V¶fò-iÒäG2 Xîäâ ¬äôËä dH $ ßä¦¬ ·äG
Xîäâ {SäIË dØßä ¬G cî{ ¬â*YXî, f¶Xîä-V{ù Xîäâ ¬äô Xîô óâ*îXî ÙâËä dH $
ÙäÙõ Oä¶eA1 ·äG dH, o¶´G dH VÌ _äâXî $
ôä¬ ÙõT VÌ oô ôgä, BâVä ß¬ÈË {äâÉ $$ 349 $$
V¦V¶O cî{ <Òfä_ Ùâf ¬â*, ÌS@ ·äG cî{ oâª1 Xîä <Gô¶´G ôä¬ cî{ ÙØyT Jòäâ*-Jòäâ*
<GXî_Ëä dH ßäùËè íÒíÒcî{ Xîä ÌäâT däâËä dH ¦òäâ*-¦òäâ* ËÆ¿v> oäÒ VÂ]Ëâ ´äËâ dH* ßäHô V¦V¶O
¬â* BâVä ·äË däâËä dH <Xî Òd ôä¬ cî{ ÙØyT úäHÙd oÆÒGäâ* ¬â* {uô{Âhù oôä dH Ëä êVXîä o´G cî{
{äG XîôGâ Vâ Òd {ô¬äù {Æ<bµ> ¨äôä ¬Æ<Óî cî{ ß¬ÈË oäÒ Xîäâ {SÙäG XîôËä dH $
ÙäÙõ eÂl>ä ÁÒ dH, OuY>òä1 Oäâ<Ò¼Ù ÌHG $
¬GVä ¬¶ÂOA2 {¶<] VäH*, VÂô´ VôA]â GHG $$ 350 $$
Ooù ¬â* Oäâ<Ò¼Ù Xâî ßäOâ- ""¬Æeâ Ìädô <GXîä_äâ, ßä{ Xîä o´G Xîcî¤Oä'' òd ÒúG XîdËä
dH $ kVXîäâ {Âhù G XîôGâ Vâ ÁÒ eÂl>ä däâ ´äËä dH, <Xî¼ËÆ V¦V¶O Xâî ¨äôä <óîô êÓî ÒúG Xîäâ V¦ò
XîôGâ Xâî <_B ðÑ {S<Ë· däâËä dH ßäHô ðÑ1 oÓî Xâî V¬äG áòÒdäô XîôËä dH $ ËÌ kVXî[ ÌÆ<¾
ÒÈ<¸cî{ úA*µ>A2 Xâî <ÒÒâXî cî{ {¶] ßäËâ dH* êGVâ ßV¦ò Xîäâ ¦òäO Xîô V¦ò Xî[ ßäâô êªËA dH
ßäHô êVXâî VÂòù Xâî V¬äG ß·äGä¶TXîäô Xîäâ Gbµ> XîôGâ Òä_â ·äG-Gâ½ ]Æ_ ´äËâ dH* $ {SV¶O<XîVA
VäTXî Gâ Gä¬ÙâÒÁ Xîä <GPG<_<]Ë {Ù VÆGäXîô kVXîä oäÒäù V¬eäGâ Xî[ {SäùGä Xî[ A,
kVXîäâ V¬eäGâ Xâî <_B dA 345 Vâ 350 Xî[ Vä]A XîdA Okù A $ Gä¬ÙâÒÁ Xîä {Ù
_µ>Xâî3 G Ìäâ_Â¶ Ìä{, ÒSË ¬äG 2 OäÑäâ,1
XîäâÁdä òâÒªä4 ¬äâËAªä, ¬H* ¬¶eâ «>äâ_â5 Ùâ]A_ä6 $$ µ>âXî $$
v>_â A7 ÌH_A8 (áòä_A) Ìäø ´H_ä9, ¬ä¶euôòä10 (¬ä¶úô) oò µÂ>«¶ >H $
êªË {¶<] ¬H* _Òcî {âçòä, Gô_A11 ´â12 H µ>ä¶«>H $$ 1 $$
ÌäÌ<_òä13 úH Éäâµ>â14, ¬ä¶]<hòä¶15 úâ {äâµ>â16 $
V¶]H17 VÆGdä¶ 18 ¬äôA_ä19 Ëdä¶ ¬A*«>Xî ß<o_ä20 _äâµ>â $$ 2 $$
ßPdâ21 ´Æ OH_ä22 ÌSäµ>23 Ùâf, Ëdä¶ Oä¶eA24 ÙõT XHî_ä25 $
VSÒ ßäµ>â27 Oä¶eA_ä26 Ëdä¶ úäHÙd ôä¶´G28 ouô_ä $$ 3 $$
_µ>¢òä29 Okòä30 O<Y>òä31 eäâ_H32, O<Y>òä33 òâÒ«>â34 ôäâ_â35 $
êªË {¶<] ¬H* ¬Â¶OA36 {â]A, Òäµ>A37 ´â dH «>äâ_H38 $$ 4 $$
<ÒbhÆÙäV Gä¬ÙâÒ k<¬ {ShÒH, òâv>H ÁÒ úA40 êXîËA $
_µ>Xâî ßäv>â Vä¶OA_ä, 39 Ëä v>H ¬äâÇ G ¬ÆXîËA $$ 5 $$
µ>âXî Xîä {Âôä ßù ßäHô fâÉ {ä¶ú {Ùäâ* Xîä fÄÙäù ÙâËâ dH*, oäÒäù 345-350 ¬â* <Ùòä dH $
dâ Ìä{ ! ¬âôä òd ðÑ1 ÒSË V¬eäâ2 <Xî ¬H* <¬»òä3 GdA* Ìäâ_Ëä, ¬H*Gâ ¬âôâ oAËô Xâî Gâ½äâ*5 Vâ XîÙèÙõ Xâî
ÌôäÌô4 ®òâò ÌS@ cî{ ¬äâËA Ùâ]ä6 dH $$ µ>âXî $$ ÌXîôA7 Äòäkù8 dH, êVVâ Ìäø ê¦{¼G dØßä9 dH, Òd
<ÌÁ_A10 Xâî V¬äG oòoAË däâXîô Ìäâ_ ôdä dH (kËGâ Xîä oäÒäù 345 ¬â* dH) $ ¬H*Gâ _Òcî {ÇA
Xîäâ êªËâ dØòâ Ùâ]ä dH, Òd F¤îµ>11 Xâî V¬äG12 Ìäâ_ ôdä dH (kËGâ Xîä oäÒäù 346 ¬â* dH) $ ÌÌÂ_13
ÒÈÇ Xî[ fä]ä14 {ô ¬¢]G15 Xî[ {äâµ><_òä¶16 _OA dH* (kËGâ Xîä oäÒäù 347 ¬â* dH) $ ffXî17
Gâ iÒäG18 Xîäâ ¬äôä19 dH $ ´dä¶ V{ù dH, Òdä¶ dA êVâ ¬äôGâ Xî[ ß<o_äÉä20 Vâ ¬â*Y>Xî _äHµ> ôdä dH $
(kËGâ Xîä oäÒäù 348 ¬â* dH) $ d¬21 <Òfä_23 Ùâf ¬â* Oòâ 22, Òdä¶ oâªXîä24 ÙõT V¶OSd <Xîòä25,
êV oâª Xîä ÙõT VSÒËâ 2 <Ò{<¸ {SÙ ËÆ¿v>26 oäÒ VÂ]Ëâ dH*27 dH* $ êV oâª Xâî ÙõT Vâ úäHÙd Ìªâ-
Ìªâ ¬µ>Xâî28 oôâ dH* $ (kËGâ Xîä oäÒäù 349 ¬â* dH ) $ eÂl>ä29 däâ Oòä30 ä <Xî¼ËÆ ßÌ ðÑ31
dØßä32 dH ßäHô ðÑ33 Xâî V¬äG34 ú_Ëä35 dH $ (kËGâ Xîä oäÒäù 350 Xâî {ÂÒäùTù ¬â* dH) $ ¬H*Gâ {ÇA
Xâî V¬äG êªËâ dØòâ úA*µ>A36 Ùâ]A dH, êVXâî Gâ½38 Xîµ>äâô37
â Xâî ßäXîäô Xâî VÂòù V¬ {SXîäf¬äG dH* $
(kËGâ Xîä oäÒäù 350 Xâî ê¸ôäTù ¬â* dH) $ <ÒbhÆ Xâî ÙäV Gä¬ÙâÒ Gâ oOÒäGè Xîäâ {Shä¬ XîôXâî òd
ß{Gâ ¬G Xî[40 <Ò<ú½ ÌäË XîdA dH $ òd <¬»òä dH, BâVä XîdËä39 dH êVâ {ä{äâ* Vâ vÆ>µ>Xîäôä däâXîô
¬Æ<Óî {SäIË GdA* däâËA $
´ôhä Xîä ß¶O 5 159
Vä¶kù ÙAòä ÙË øhä¶, <ËVXîä Òäô G {äô $
ÙäÙõ {äòä ôä¬ TG, oäÒ o<Óî ÙAÙäô $$ 351 $$
k<Ë {uôúò Xîä ß¶O V¬äIË: $$ 4 $$ Vä. 798 $$
{ô¬ä¦¬ä Gâ d¬â* ß{Gä ßGÆOSd cî{ ÙäG ß¦ò<TXî ¬ä½ä ¬â* <Ùòä dH $ êVXîä Òäô {äô Ëäâ
d¬â* ÙA]Ëä dA GdA* $ Òd Ëäâ ß{äô dH $ êVA Xâî {SoäÒ Vâ d¬â* oäÒ, o<Óî ßäHô {ôÌS@ íÒcî{ Xîä
VäÇä¦Xîäô cî{ ôä¬-TG {SäIË dØßä dH $
k<Ë aA ÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXîä {uôúò Xîä ß¶O V¬äIË: $$ 4 $$
ß ´ôhä Xîä ß¶O 5

{SäIË ÒíËÆ Xîäâ {úäGâ Xîä Gä¬ "´ôhä' dH $ VäÇä¦Xîäô Xîä ßGÆoÒ {úGä úä<dB, òd
{SV¶O ßäGâ {ô ´ôhä Xîä ß¶O XîdGâ ¬â* {SÒÈ¸ dØòâ ¬¶O_ Xîô ôdâ dH*
ÙäÙõ G¬äâ G¬äâ uGô¶´G¶, G¬íXîäô OÆæÙâÒË: $
<´GXî[ XÈî{ä Vâ VäTXî ´ôhä òÆÓî däâ V¶Väô Vâ {äô ´äXîô {ôÌS@ Xîäâ {SäIË däâËâ dH*, êG
<Gô¶´G ôä¬, VÙèOÆæ ßäHô VÒù V¶Ëäâ* Xîäâ d¬ {Shä¬ XîôËâ dH* $
Xîäâ VäTÂ ôä]â ôä¬ TG, OÆæ ÌäkXî1 ÒúG <Òúäô $
O<d_ä ÙäÙõ ¢òäâ * ôdH , ¬ôXîË dä O¤ Ò äô $$ 2 $$
2 ¬â* ´ôhä Xîä ß<TXîäôA ÌËä ôdâ dH*Xîäâkù <Òô_ä VäTÆ {ÆæÉ kùiÒô ÙõË-OÆæ ÒúGäâ1*
Xâî <Òúäô Vâ {SäIË ôä¬-o´G-TG Xîäâ V¶úò XîôXâî OÆIË cî{ Vâ ô] VXîËä dH $ ´HVâ ¬Â]ù Xâî dä
¬â* ¬ôXîË-¬<h ßäGâ {ô oA Òd êVâ GdA* ô] VXîËä, ßÁ{ ¬ÂÁò ¬â* dA Ìâú ÙâËä dH, ÒHVâ dA
ÌÆ<¾dAG áò<¢Ë ôä¬-o´G-TG Xîäâ <V<¾ Ëä {S<Ëbl>ä-cî{ ßÁ{-¬ÂÁò ¬â* dA ]äâ ÙâËä dH,
{úäXîô ¬Æ<Óî cî{ ¬däGè ¬ÂÁò {SäIË GdA* Xîô VXîËä $
ÙäÙõ ¬G dA ¬ä¶dA¶ V¬e Xîô, ¬G dA ¬ä¶<d V¬äk $
¬G dA ¬ä¶dA* ôä<]òâ, Ìädô Xîd G ´Gäk $$ 3 $$
3-6 ¬â* ´ôhä XîôGâ Xî[ {Sâôhä Xîô ôdâ dH*VäTXîäâ ! <Òúäô {ÂÒùXî oOÒËè ËKÒ Xîäâ ¬G
¬â* dA V¬e Xîô ¬Gäâ<GOSd ¨äôä ÌÆ<¾-ÒÈ<¸ Xîäâ êV¬â* dA _AG Xîôäâ ßäHô êVVâ däâGâ Òä_â ßGÆoÒ
Xîäâ oA ¬G ¬â* dA ô¢]äâ, ÒähA ¨äôä ¬G Vâ Ìädô <GXîä_ Xîô ßG<TXîäuôòäâ* Xîäâ ¬Ë Xîdäâ $
ÙäÙõ V¬e V¬äk ôdØ, Ìädô Xîd G ´Gäk $
ÙäÙõ ßÙèoÆË Ùâ<]òä, Ëd¤ Gä Xîäâ ßäÒâ ´äk $$ 4 $$
VÙèOÆæ Xâî ê{Ùâf ¨äôä ÌS@ ËKÒ Xîäâ V¬e Xîô êVA ¬â* ß{GA ÒÈ<¸ _AG XîôXâî <íô
ôdäâ $ Ì<d¬Æù] däâXîô, êVXîä <Ò<ú½ ßGÆoÒ ÒähA ¨äôä Xîd Xîô ßG<TXîäuôòäâ* Xîäâ ¬Ë ÌËäßäâ $
Òd <G´ä¦¬ íÒcî{ ß<Ë ßÝØË Ùâ]Gâ ¬â* ßäËä dH $ êV íÒcî{ Ní<Ë ¬â* Ùâf ¬â* ß·äGA Xîäâkù oA
GdA* ßäËä ßäHô êVâ v>äâªXîô Xîäâkù oA ·äGA V¶Väô ¬â* GdA* ´äËä $
Xîd Xîd ¢òä <Ù]_äkòâ, Vä¶kù VÌ ´äGâ $
ÙäÙõ {ôXîµ> Xîä XîdH, XÆîv> V¬e VòäGâ $$ 5 $$
dâ úËÆô VäTX ! Ëâôâ Xîä<òXî, Òä<úXî ßäHô ¬äG<VXî fÆoäfÆo VoA XîäòäâÍ Xîäâ Ëä ËâôA
VoA {uôNí<Ëòäâ* Xîäâ kùiÒô Ëäâ Ëâôâ tÙò ¬â* NíË däâGâ Vâ {S¦òÇ cî{ Vâ ´äGËâ dA dH*, ê¼dâ* Ëäâ
XîdGä dA ¢òä dH ? ßäHô _äâOäâ* Xîäâ Ìäô¶Ìäô Xîd-Xîd Xîô <Ù]äGâ Vâ _äo dA ¢òä dH ? XÆîv> V¬e
Vâ Xîä¬ _â, _äâOäâ* Xîäâ Ìäô¶Ìäô XîdGâ Vâ ß{Gâ XîG <Xîòâ dØB VÆXÈîË Xîä Gäf däâËä dH $ ßË: OÆIË
dA ô]Gä úä<dB $
ÙäÙõ ¬G dA ¬ä¶dA* Fî{´â, ¬G dA ¬ä¶<d V¬äk $
¬G dA ¬ä¶dA¶ ôä<]òâ, Ìädô Xîd G ´Gäk $$ 6 $$
¬G ¬â* dA ÌS@-·äG ê¦{¼G däâËä dH, êVâ ¬G ¬â* dA Níô Xîôäâ $ ·äG Vâ {SäIË ÌS@äG¼Ù Xîäâ
oA ¬G ¬â* dA OÆIË ô]äâ, Ìäg ÒÈ<¸ ¬äGÒäâ* Xîäâ XîdXîô ß{GA òäâyòËä ¬Ë ÌËäßäâ $
_H <Òúäô _äOä ôdH , ÙäÙõ ´ôËä ´äk $
XîÌdõ ¶ {â µ > G ßäóîôâ , oäÒâ Ëâ Ë ä ]äk $$ 7 $$
7 ¬â* ´ôhä XîôGâ Xî[ {¾<Ë ÌËä ôdâ dH*´HVâ oÂ] Xâî ßGÆVäô {»ò oäâ´G XîôGâ Vâ
XîoA oA {âµ> GdA* ßäóîôËä, VÌ {ú ´äËä dH, ÒHVâ dA o´Gä<Ù VäTG ´¼ò _äo, Ì<d¬Æù]
¬GÆbòäâ* Xîäâ XîdGâ Vâ dä<G däâËA dH ßäHô OÆIË ô]Gâ Vâ Vóî_Ëä <¬_ËA dH, BâVâ <Òúäô ¨äôä
G¬SËä{ÂÒùXî ÒÈ<¸ o´G ¬â* dA _Oäòâ ô¢]â Ëäâ o´GäG¼Ù {ú ´äòOä $ XîoA oA ßd¶Xîäô ¨äôä
Òô, fä{ä<Ù Vâ Gbµ> G däâ VXâîOä $
´<G ]äâÒâ ÙäÙõ ôä¬TG, tÙò ôä<] ´<G ´äk $
ôËG ´ËG Xîô ôä<]òâ, <ú¼Ëä¬<h <úË _äk $$ 8 $$
8 ¬â* o´G ßäHô VäÇä¦Xîäô Xî[ ôÇäù {Sâôhä Xîô ôdâ dH*VäTXîäâ ! V¶<úË <Xîòâ dØòâ
ôä¬-o´G-TG Xîäâ Òô, fä{ä<Ù ¨äôä ¢òäâ* ]äâËâ däâ ? ´ôhä ¨äôä tÙò ¬â* OÆIË ô¢]äâ ßäHô ôä¬-
o´G-TG Vâ {SäIË ôä¬ cî{ ô¦G Xîäâ ß¼Ë¬Æù]Ëä-ò¦G Vâ ·äG Gâ½äâ* Xâî Vä¬Gâ dA ô¢]äâ ßäùËè
<Gô¶Ëô VäÇä¦Xîäô XîôËâ ôdäâ $ òd ôä¬ <ú¼Ëä¬<h cî{ dH, kVA ¬â* <ú¸ _Oäßäâ, ËÆPdâ* {ô¬äG¼Ù
{SäIË däâOä $
Väâ k ù Vâ Ò Xî VÌ ´ôâ , ´â Ë A ê{´â ßäk $
Xîd G ´GäÒâ ßäHô Xîäâ, ÙäÙõ ¬ä¶<d V¬äk $$ 9 $$
9-17 ¬â* ´ôhä ¨äôä dA VâÒXî ê¸¬ däâËä dH, òd Xîd ôdâ dH*<´ËGA oA <V<¾ ßä<Ù
f<Óîòä¤ tÙò ¬â* {SXîµ> däâ*, êG VÌXîäâ ß{Gâ oAËô dA OÆIË ô¢]â, ß¼ò ßG<TXîäuôòäâ* Xîäâ Xîd
Xîô ß{GA f<Óî Xîä {uôúò G Ùâ, ÒdA V¿úä VâÒXî Xîdä ´äËä dH $
Väâ k ù Vâ Ò Xî VÌ ´ôâ , ´â Ë ä ôV {Aòä $
ÙäÙõ OÂ e O¶ o Aô Xîä, {S X îäf G Xî[òä $$ 10 $$
<´ËGä oA oOÒÙè o´G-ôV-{äG <Xîòä, êVâ OÆIË dA ô¢]ä däâ ßäHô o´G ¨äôä ´äâ oA
OÂÑ O¶oAô ßGÆoÒ dØßä däâ, êVXîä oA ßG<TXîäuôòäâ* Xâî ßäOâ XîG GdA* <Xîòä däâ, ÒdA V¿úä
VâÒXî dH $
Väâkù VâÒXî VÌ ´ôâ, ´â ß_] _]äÒä $
ÙäÙõ ôä]â ôä¬ TG, ´â Ë ä XÆ î v> {äÒä $$ 11 $$
´äâ oA XÆîv> ôä¬ o´G-TG {SäIË dØßä dH, êVâ OÆIË dA ô¢]â ßäHô ¬G kN¼jòäâ* Xâî ß<ÒÉò
ÌS@ Xîä VäÇä¦Xîäô däâGâ {ô <´ËGâ oA <Ò<ú½ ßGÆoÒ, f<Óî ßä<Ù {SäIË däâËâ dH*, êG VÌXîäâ oA
ô] VXâî, ÒdA VÆVâÒXî dH $
Väâ k ù Vâ Ò Xî VÌ ´ôâ , {S â ¬ ôV ]â _ ä $
ÙäÙõ Väâ VÆ] XîV XîdH, ´d¤ ßä{ ßXâî_ä $$ 12 $$
´äâ oÓî oOÒËè {Sâ¬-ôV ¬â* <G¬yG däâXîô oOÒäGè Xâî Vä ßG¼ò oäÒ cî{ ]â_ ]â_Ëä
dH, Òd VoA <ÒfâÉËäßäâ* Xîäâ OÆIË ô] VXîËä dH ßäHô ´äâ ÌS@ VäÇä¦Xîäô Xîä ßäG¼Ù dH, Òd Ëäâ
Xîd dA XHîVâ VXîËä dH ? êV ßÒíä ¬â* Ëäâ íÒò¶ ß¨HË cî{ dA ôdËä dH, XîdGâ VÆGGâ Xâî VäTG
kN¼jòä<Ù Vâ ßËAË däâGâ Vâ Òd GdA* Xîdä ´ä VXîËä $
Väâkù VâÒXî VÌ ´ôâ, ´âËä øµ> {ôXîäV $
ÙäÙõ VâÒXî VÌ _]â, Xîd G ´GäÒâ ÙäV $$ 13 $$
ß¼Ë:Xîôh ¬â* <´ËGä oA ÌS@ ·äG-{SXîäf {SXîµ> däâËä dH, êV VÌXîäâ dA ß¼Ë:Xîôh ¬â*
Níô ô] VXâî, ÒdA aâbl> VâÒXî Xîd_äËä dH $ VâÒXî VÌ {SXîäô Vâ {ôÌS@ Xîäâ dA Ùâ]Ëä dH <Xî¼ËÆ
ß{GA ßoâÙ Ní<Ë ßG<TXîäuôòäâ* Xîäâ Xîd Xîô GdA* ÌËäËä $ êGXâî ßäOâ Ëäâ oOÒËè Xîä ÙäV dA
ÌGä ôdËä dH $
ß´ô ´ôâ ôV Gä eôâ, øµ> ¬ä¶<d V¬äÒâ $
ÙäÙõ VâÒXî Väâ o_ä, ´â Xîd G ´GäÒâ $$ 14 $$
´äâ VÒù VäTäôh Vâ G {ú VXâî, BâVâ XSîäâT, _äâoä<Ù ßäVÆô OÆhäâ* Xîäâ {úäÒâ ßäHô Ç¬ä,
V¼ËäâÉä<Ù ÙHÒA OÆh cî{ ôV Xîäâ ß¼Ë:Xîôh Xâî oAËô dA ô¢]â, Ìädô GdA* eôGâ Ùâ ßäùËè
ß¼Ë:Xîôh Vâ dµ>Gâ GdA* Ùâ ßäHô ´äâ oA ß{Gâ ÙHÒAOÆh dH*, êGXîäâ ß{Gâ ¬Æ] Vâ Xîd Xîô ÙõVôäâ* Xîäâ
G ÌËäÒâ, ÒdA VâÒXî ß¿v>ä ¬äGä ´äËä dH $
ß´ô ´ôâ ôV Gä eôâ, øµ> ß{Gä oô _âk $
ÙäÙõ VâÒXî Väâ o_ä, ´äôâ ´äh G Ùâk $$ 15 $$
VÒù VäTäôh Vâ GdA* {ú VXâî, BâVA ÒAòù TäËÆ Xîäâ ´äâ VäTG f<Óî Vâ {úä_â, ßTäâ ¬äOù
Vâ GdA* eôGâ Ùâ, Fî®Òù ôâËä däâXîô ÒAòù Vâ ß{Gä fôAô {Âhù Xîôâ, ß¬äâT ÒAòùÒäGè däâXîô oA ß{GA
f<Óîòäâ* Xîäâ THòù ¨äôä {úä_â, ÙØæ{òäâO G Xîôâ, ÒdA VâÒXî ß¿v>ä ¬äGä ´äËä dH $
ß´ô ´ôâ ôV Gä eôâ, ´âËä VÌ {AÒâ $
ÙäÙõ Vâ Ò Xî Väâ o_ä, ôä]â ôV ÁÒâ $$ 16 $$
VÒù VäTäôh <´VXîäâ OÆIË G ô] VXâî, BâVâ {SoÆ {Sâ¬ Xîäâ OÆIË ô¢]â, tÙò Vâ <X*î<úË oA
Ùõô G däâGâ Ùâ ßäHô V¦V¶O ¬â* V¼Ëäâ* ¨äôä <´ËGä oA {SoÆ {Sâ¬ Xîä ê{Ùâf <¬_â Väâ VÌ Täôh Xîôâ Ëä
{SoÆ {Sâ¬-ôV Xîäâ tÙò ¬â* ô] XîôXâî dA Á<ÒË ôdâ $ {SoÆ-{Sâ¬ <ÌGä G Á VXâî, ÒdA ß¿v>ä VâÒXî
dH $
ß´ô ´ôâ ôV Gä eôâ, {AÒË äXâî Gä¶<d* $
ÙäÙõ VâÒXî Väâ o_ä, oô ôä]â øµ> ¬ä¶<d* $$ 17 $$
VÒù VäTäôh <´VXîäâ Täôh G Xîô VXâî, BâVâ ÌS@ ·äG Xîäâ Täôh Xîôâ, ÌS@-·äG-ôV
Xîäâ tÙò Vâ _Ò¬ä½ oA Ùõô G däâGâ Ùâ ßäHô ·äGA V¼Ëäâ* Vâ ·äGä¬ÈË-ôV Xâî {äG XîôGâ ¬â* Xâî GdA*,
·äGäâ{Ùâf aÒh XîôËä dA ôdâ $ {uô{Âhù cî{ Vâ ß¼Ë:Xîôh ¬â* ß¨HË oäÒGä ô¢]â, ÒdA VâÒXî
ß¿v>ä ¬äGä ´äËä dH $
VäTÆ ¬<d¬ä
´ôhä ´äâOA ´ÆO ´ÆO ÁÒâ, eôhä ¬ô ¬ô ´äk $
ÙäÙõ ´äâOA OÆæ¬Æ]A, Vd´H* ôdH V¬äk $$ 18 $$
18-30 ¬â* ´ôhä XîôGâ Òä_äâ* Xî[ <ÒfâÉËä ÌËä ôdâ dH*1 TG 2 OÆh 3 Xî¬ù íÒoäÒ
4 {Sâ¬-ôV 5 ßäG¼Ù 6 ÌS@-VäÇä¦Xîäô, kG 6 {SXîäô Xî[ ´äâ ´ôhä XîôËä dH Òd òäâOA V¶Väô
Vâ ¬ÆÓî däâXîô ÌS@ cî{ Vâ òÆO-òÆO {S<Ë Á<ÒË ôdËä dH ßäHô ´äâ êÓî 6 {SXîäô ´ôhä GdA* Xîô
VXîËä, Òd ÌäôPÌäô ¬È¦òÆ Xîäâ {SäIË däâXîô GäGä òäâ<Gòäâ* ¬â* ´äËä dH $ ´äâ òäâOA OÆæ¬Æ]A däâËä dH,
Òd Ëäâ ßGäòäV dA {ôÌS@ ¬â* BXî däâXîô dA ôdËä dH $
´ôhä ´äâOA Ó ôdH, eôhä {ô_H däâk $
ÙäÙõ ´äâOA OÆæ¬Æ]A, Vd´ V¬äGä Väâk $$ 19 $$
´ôhä òÆÓî òäâOA ß{GA VäTGä ¬â* ´äOSË ôdËä dH $ ßË: Òd OÆæ ßä·ä ¬â* VäÒTäG ôdGâ
Òä_ä òäâOA Vd´ íÒcî{ ÌS@ ¬â* dA _ò däâËä dH ßäHô ´ôhä ô<dË XÆîòäâOA Xî[ VäTGä {S¬äÙ Xâî
Xîäôh Gbµ> däâ ´äËA dH $
´ôhä ´äâOA <ô ôdH, eôhä øµ> óÂîµ>â $
ÙäÙõ ´äâ O A OÆ æ ¬Æ ] A, Xîä_ ËH * vÂ > µ>â $$ 20 $$
´ôhäÒäGè òäâOA ß{Gâ o´Gä<Ù VäTG ¬â* Níô ôdËä dH $ kVA Xîäôh Òd OÆæ ßä·ä ¬â*
ú_Gâ Òä_ä òäâOA Xîä¬-XSîäâTä<Ù cî{ Xîä_ Xî[ óîä¤VA Vâ ¬ÆÓî däâ ´äËä dH ßäHô ´ôhä ô<dË
XÆîòäâOA Xîä ß¼Ë:Xîôh øµ> Xîä¬-XSîäâTä<Ù Vâ <v>¼G-<o¼G däâËä ôdËä dH $
´ôhä ´äâOA Ó{ËA, ß<ÒGäfA ßÒTÂË $
ÙäÙõ ´äâOA OÆæ¬Æ]A, <Gô¶´G Xîä {ÂË $$ 21 $$
19 ¬â* <_<]Ë 6 {SXîäô Xî[ ´ôhä-òÆÓî ¬G-kN¼jòäâ* Xîäâ ÁËGâ Òä_ä ßÒTÂË òäâOA
ß<ÒGäfA ÓË{<Ë kùiÒô Xâî V¬äG dA {ÂJò däâ ´äËä dH, <óîô OÆæ ßä·ä ¬â* ðÑ ôdGâ Xâî Xîäôh
Òd òäâOA <Gô¶´G ÌS@ Xîä {ÂË ßäùËè íÒcî{ däâ ´äËä dH $
´ôâ VÆ Gä <Gô¶´G ÌäÌä, ´ôâ VÆ ß_] ßoâÒ $
´ôâ VÆ ´äâOA VÌ Xî[ ÁÒG, ´ôâ VÆ Ó ¬â* ÙâÒ $$ 22 $$
VPòXèî ôA<Ë Vâ VÌ {SXîäô Xî[ ´ôhä Ëäâ <ÒiÒ Xîä ßäTäô ßäHô íÒä¬A <Gô¶´G ÙâÒ dA Xîô
VXîËä dH <Xî¼ËÆ ´äâ ÌS@·äG Xîäâ ß¿v>A {SXîäô Täôh XîôËä dH, Òd oA ¬G kN¼jòäâ* Xâî ß<ÒÉò
ÌS@ ¬â* ß<o¼G däâ ´äËä dH $ ´äâ òäâOA {Âhù Ç¬äfA_ däâËä dH Òd VoA Xîä ÁÒG cî{ ßäùËè
<{Sò däâËä dH $ ´äâ ß{Gâ <Xîòâ dØòâ {Æ°ò Xî¬äâÍ Xîäâ ß¿v>A {SXîäô OÆIË ô]Ëä dH, ÒdA V¶Väô ¬â* ÙâÒ
oäÒ Xîäâ {SäIË däâËä dH $
´ôâ VÆ ßä{ ê{äÒGdäôä, ´ôâ VÆ Ó{<Ë Vä¶kÍ $
´ôâ VÆ ß_] ßGÂ{ dH, ´ôH VÆ ¬ôhä Gä¶dA* $$ 23 $$
´äâ OÆæ´Gäâ* Vâ {SäIË ·äG Xîäâ o_A {SXîäô Täôh XîôËä dH, Òd íÒò¶ ÙõVôäâ* Xâî tÙò ¬â* ·äG
ê¦{¼G XîôGâ Òä_ä däâ ´äËä dH $ ´äâ ß{Gâ <Xîòâ dØòâ oOÒÙè o´G Xîäâ OÆIË ô]Ëä dH ßäùËè <V<¾
ßä<Ù Xâî <_B ]úù GdA* XîôËä, Òd ÓË{<Ë kùiÒô Xîäâ {SäIË däâ ´äËä dH $ ´äâ ßoâÙ oäÒGä Xîäâ
o_A {SXîäô Täôh XîôËä dH, Òd ¬G kN¼jòäâ* Xâî ß<ÒÉò ê{¬ä ô<dË ÌS@ Xîäâ {SäIË däâËä dH $ ´äâ
ÌS@äXîäô ÒÈ<¸ Xîäâ <Gô¶Ëô Níô ô]Ëä dH, Òd Ìäô¶Ìäô ¬È¦òÆ Xîäâ {SäIË GdA* däâËä $
´ôâ VÆ ß<Òú_ ôä¬ dH, ´ôâ VÆ ß¬ô ß_â] $
´ôâ VÆ ß<ÒOË ßä{ dH, ´ôâ VÆ Ó ¬â* BXî $$ 24 $$
ß<Òxä ô<dË Ní<Ë Xîäâ VPòXèî Täôh XîôGâ Òä_ä ß<Òú_ ôä¬ Xîäâ {SäIË däâËä dH $
ß¬ô ÌS@ ¬â* ÒÈ<¸ Xâî {SÒäd Xîäâ o_A {SXîäô Níô XîôGâ Òä_ä ß¬ô ßäHô ß{uô<¬Ë ÌS@ Xîäâ
{SäIË däâËä dH $ ´äâ VÌ {SXîäô Xî[ {uô<í<Ëòäâ* ¬â* V¬Ëä Xîäâ Níô ô]Ëä dH, Òd íÒò¶ ¬G-
kN¼jòäâ* Xîä ß<ÒÉò ÌS@ dA dH $ ´äâ ß¨HË oäÒGä Xîäâ Täôh XîôËä dH, Òd ÓË ¬â* ß¨HË däâXîô
dA ôdËä dH $
´ôâ VÆ ß<ÒOË ßä{ dH, ´ôâ VÆ ß{ô¶{äô $
´ôâ VÆ ßO¬ ßOäT dH, ´ôâ VÆ <Vô´Gdäô $$ 25 $$
´äâ VÌ <ÒiÒ Xîäâ ß{Gâ íÒcî{ ¬â* {úäËä dH, ßäùËè <ÒÒ¸ù V¬eËä dH, Òd íÒò¶ ÌS@
dH $ ´äâ ÙâfXîä_ä<Ù VA¬ä Xîäâ ß{Gâ íÒcî{ ¬â* {úäËä dH ßäùËè ßVA¬ V¬eËä dH, Òd ß{ô¶{äô
dH $ ´äâ <G¼Ùä íËÆ<Ë Xîäâ {úäËä dH ßäùËè ÙØ<]Ë ßäHô d<ÉùË GdA* däâËä, êVXîä <Òúäô ßO¬
ßOäT dH $ ´äâ XîµÆ> ÒúGäâ* Xîäâ VdG Xîô _âËä dH, Òd ß{Gâ ¬â* Òä ß¼ò ¬â* fä¶<Ë VÈ´G XîôGâ Òä_ä
däâËä dH $
´ôâ VÆ <G´ <GôäXîäô dH, ´ôâ VÆ <G´ <GTäùô $
´ôâ VÆ <G´ <GOÆùh¬òA, ´ôâ VÆ <G´ ËË Väô $$ 26 $$
´äâ <G´ íÒcî{ ¬â* VÒù ¬ä<òXî ßäXîäôäâ* Xîä ßoäÒ V¬eËä dH, Òd <GôäXîäô dA däâ ´äËä
dH $ ´äâ <G´ íÒcî{ Xîäâ VoA ¬ä<òXî ßäTäôäâ* Vâ ô<dË V¬eËä dH, Òd <GôäTäô ÌS@ Xîäâ dA {Sä³
däâËä dH $ ´äâ <G´ íÒcî{ Xîäâ ¬ä<òXî OÆhäâ* Vâ {ôâ ´äGËä dH, Òd <GOÆùh ÌS@ Xîäâ dA {Sä³ däâËä dH $
´äâ <G´ íÒcî{ Xîäâ ¬ä<òXî ËKÒäâ* Vâ ßËAË ¬äGËä dH, Òd <ÒiÒ Xâî Väô ËKÒ ÌS@-íÒcî{ Xîäâ
{Sä³ däâËä dH $
´ôâ VÆ {Âôh ÌS@ dH, ´ôâ VÆ {Âôhdäô $
´ôâ VÆ {Âôh {ô¬ OÆæ, ´ôâ VÆ {Säh d¬äô $$ 27 $$
´äâ ß{Gâ ßä¦¬ä Xîäâ ß{Âhù GdA* V¬eËä, Òd {Âhù ÌS@ Xîäâ {SäIË däâËä dH $ ´äâ <ÒiÒ Xâî
oôh-{äâÉh XîôGâ Òä_â Xî[ ê{äVGä XîôXâî êVâ {úäËä dH ßäùËè oäâOäâ* Xâî <_òâ ]úù GdA*
XîôËä, Òd {Âhäùdäô kùiÒô Xîäâ dA {Sä³ däâËä dH $ ´äâ V¶{Âhù ßäVÆô-OÆhäâ* ßäHô ß·äG Xîäâ {úäËä dH
ßäùËè Gý> XîôËä dH, Òd {ô¬ OÆæ däâ ´äËä dH $ ´äâ dÉù-fäâXîä<Ù Xîäâ {úäXîô ÌSä@A Ní<Ë ¬â*
ôdËä dH, Òd Ëäâ d¬äôä {Säh dA dH ßäùËè {SähÒËè <{Sò dH $
ÙäÙõ ´ôâ VÆ Jòäâ<Ë íÒcî{ dH, ´ôâ VÆ Ëâ´ ßG¼Ë $
´ôâ VÆ <e_<¬_ GÂô dH, ´ôâ VÆ {Æ¶´ ôd¶Ë $$ 28 $$
´äâ ËG-¬Gä<Ù Xâî <ÒXîäôäâ* Xîäâ {úäËä dH Gý> XîôËä dH, Òd Jòäâ<Ë-íÒcî{ {SoÆ Xîäâ {Sä³
däâËä dH $ ´äâ ÒÈ<¸ Xîäâ ßä¼Ëô Níô ô]Ëä dH Òd ßG¼Ë Ëâ´-íÒcî{ {SoÆ Xîä ÙfùG XîôËä dH $ ´äâ
ÒÈ<¸ Xîäâ ®òâò ÌS@ ¬â* _ò XîôËä dH, Òd <Ò<ú½ <e_<¬_ädµ> òÆÓî {SoÆ-íÒcî{ Xîä ÙfùG XîôËä
dH $ ´äâ êÓî {SoÆ Xâî {SXîäf-íÒcî{ Xîäâ Ùâ]Xîô <XîVA ß¼ò Xîäâ GdA* XîdËä, ËÌ êV {SXîäf-{¶Æ´
{SoÆ ¬â* dA _ò däâXîô ôdËä dH $
ÙäÙõ ´ôâ VÆ {ô¬ {SXîäf dH, ´ôâ VÆ {ô¬ ê´äV $
´ôâ VÆ {ô¬ êÙAË dH, ´ôâ VÆ {ô¬ <Ò_äV $$ 29 $$
Ç¬äfA_ ¬â* áòäÒdäuôXî-·äG ß¿v>ä ôdËä dH, Ç¬äfA_ ¬â* fäí½-·äG VPòXèî ôdËä
dH $ Ç¬äfA_ ¬â* ßä¦¬-·äG o_A {SXîäô êÙò däâXîô Níô ôdËä dH $ Ç¬äfA_ Xîäâ {ô¬äG¼Ù {Sä³
däâËä dH $
îÙäÙõ ´ôâ VÆ {ô¬ {Oäô dH, ´ôâ VÆ {ô¬ <ÒXîäV $
´ôâ VÆ {ô¬ {SoäV dH, ´ôâ VÆ {ô¬ <GÒäV $$ 30 $$
´ôhä XîôGâ Òä_â ¬â* <Ùáò OÆh-ôä<f ôdËA dH $ Ç¬äfA_ Xîä tÙò-Xî¬_ <ÒXî<VË däâËä
dH $ ðÑ Ç¬äfA_ ¬â* ÌS@-·äG {SXîµ> däâËä dH ßäHô {ôÌS@ ¬â* <Gþ>ä cî{ <GÒäV däâËä dH $
{ô¬âiÒô Xî[ Ùòä_ÆËä
ÙäÙõ BXî Ìäâ_ oÂ_â duô, VÆ Xîäâkù G ´äGâ {Säh $
ßÒOÆh ¬G ßähâ GdA*, ßæ VÌ ´ähâ duô ´äh $$ 31 $$
31-32 ¬â* {SoÆ Xî[ Ùòä_ÆËä <Ù]ä ôdâ dH*Ùòä_Æ duô BXî ÌäË oÂ_â dØòâ Vâ ôdËâ dH* $
kV ÌäË Xîäâ o_A {SXîäô ß·äGA {SähA Ëäâ Xîäâkù oA GdA* ´äGËä $ Òd ¢òä dH ? {Sä<hòäâ* Xâî
ßÒOÆh ß{Gâ ¬G ¬â* GdA* _äËâ=GdA* Ùâ]Ëâ $ f¶Xîä#- ´äGËâ GdA* däâ*Oâ ? ê¸ô-BâVä GdA*, Òâ duô
Ëäâ VÒù· dH*, VoA XÆîv> ´äGËâ dH* <Xî¼ËÆ ßÒOÆhäâ* Xîäâ ´äGXîô oA {Sä<hòäâ* Xîä oôh-{äâÉh XîôËâ
dH*, kVVâ êGXî[ ß<Ë Ùòä_ÆËä cî{ ´ôhä dA VÂ<úË däâËA dH $
ÙäÙõ ËÆ¬ ÁÒäâ* Xâî ßÒOÆh Ë´â, VÆ Xîäôh XîäHG ßOäT ?
¬â ô A ´ôhä Ùâ ] Xîô, ¬<Ë Xîäâ VA]â VäT $$ 32 $$
dâ ßOäT {Soäâ ! ßä{Gâ ÁÒäâ* Xâî ßÒOÆh Ùâ]Gä ¦òäO ô]ä dH, kV¬â* ¢òä dâËÆ dH, Väâ XÈî{ä
XîôXâî ÌËäkòâ ? ê¸ô""¬âôA Ç¬äfA_ ÌÆ<¾ Xîäâ Ùâ]Xîô ¬âôä ßGÆXîôh XîôGâ Òä_â VäTXî-
V¶Ë oA Ç¬ä XîôGä VA] Xîô Ç¬äfA_ ÌG VXâ*î, òdA Xîäôh dH $''
Täôhä
{ÒGä {äGA VÌ <{òä, TôËA ßæ ßäXîäV $
ú¶ Ù VÂ ô {äÒXî <¬_â , {¶ ú äH * BXH î OS ä V $$ 33 $$
1 fÄÙ cî{ ßäXîäf Xîäâ VdG f<Óî ¨äôä, 2 í{fù cî{ ÒäòÆ Xîäâ ßGäV<Óî ¨äôä 3 cî{-
¬ò ßNyG Xîäâ ßä¦¬ V¬Ëä ¨äôä, 4 <ÒÉò-ôV-´_ Xîäâ ÒíËÆ <Òúäô ¨äôä, 5 O¶T cî{ {È»ÒA Xîäâ
ß¼Ë¬Æù] ÒÈ<¸ ¨äôä {Âhù cî{ Vâ {äG <Xîòä={úä<_òä=kG VÌ Xîäâ ´ò Xîô <_òä $ kªä GäªA
ú¼j¬ä, ßäHô <{*O_ä GäªA VÂòù, VÆÉÆPGä GäªA cî{ ßNyG ¬â* <¬_â={Sähäòä¬ ¨äôä BXî <Xîòä ßäHô
{ä¶úäâ* ·äGâN¼jòäâ* Xîäâ ¬G Xâî Vä BXî XîôXâî OSäVÒËè ß¼ËtùÙò ¬â* NíË ßä¦¬ä ¬â* <íô <Xîòä $
úäHÙd ËAGäâ* _äâXî VÌ, lÂ>¶Oâ1 £äVâ £äV $
ÙäÙõ VäTÂ VÌ ´ôâ, VÙèOÆæ Xâî <Ò£äV $$ 34 $$
k<Ë ´ôhä Xîä ß¶O V¬ä³ $$ 5 $$ Vä. 832 $$
úäHÙd oÆÒG ßäHô ËAGäâ* _äâXîäâ* Xîäâ iÒäV 2 {S<Ë ß{Gâ íÒcî{ ¬â* <ÒÒ¸ù cî{ Vâ Täôh1
<Xîòâ dH* $ êÓî {SXîäô Xâî VÙèOÆæ Xâî ê{Ùâf ¬â* ðÑ <ÒiÒäV XîôXâî VäTXî V¶Ë-TG, OÆh, {Sâ¬-ôV,
ßäG¼Ù, {SXîäf, {uôúòä<Ù VoA {SXîäô Xî[ ´ôhä XîôËâ ßäòâ dH* $
k<Ë aA ÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXîä ´ôhä Xîä ß¶O V¬ä³ : $$ 5 $$
ß dHôäG Xîä ß¶O 6

Täôh <Xîòâ dØB ËKÒ Xî[ ßäiúòùËä Xîä {SÙfùG XîôGâ Xâî <_òâ dHôäG Xîä ß¶O XîG XîôGâ
¬â* {SÒÈ¸ dØòâ ¬¶O_ Xîô ôdâ dH*
<´GXî[ XÈî{ä Vâ VäTXî Vä¶VäuôXî oäÒGäßäâ* Vâ {äô däâXîô, ßäiúòù íÒcî{ ÌS@ Xîäâ {Sä³
däâËâ dH*, êG <Gô¶´G ôä¬, VÙèOÆæ ßäHô VÒù V¼Ëäâ* Xîäâ d¬ ßGâXî Ìäô {Shä¬ XîôËâ dH* $
ôËG BXî ÌdØ {äuô]Â , VÌ <¬_ XîôH* <Òúäô $
OÂ ¶ O â O<d_â ÌäÒôâ , ÙäÙõ Òäô G {äô $$ 2 $$
2-5 ¬â* ÌS@ Xî[ ßäiúòù-cî{Ëä <Ù]ä ôdâ dH*ß¨HË ÌS@ dA ô¦G dH, êVXâî {ôAÇXî
VäTXî V¼Ë-´äHdôA ÌdØË dH* ßäHô VoA <¬_ Xîô ß{Gâ 2 <ÒúäôäGÆXÂî_ êVXî[ {ôAÇä Xâî {Sò¦G
¬â* _OËâ dH* <Xî¼ËÆ XÆîv> Ëäâ <ÒúäôËâ 2 ÌS@ ËKÒ Xîä ßäiúòù cî{ Vâ ßGÆoÒ däâGâ {ô êVâ ÒähA
Xîä ß<ÒÉò ´äGXîô ¬äHG däâ ´äËâ dH*, XÆîv> ¬íË däâ ´äËâ dH* ßäHô XÆîv> {äO_ Xâî V¬äG <ÒfâÉ
cî{ Vâ êVXîä ÒhùG XîôGâ ¬â* _OËâ dH* <óîô oA êV ßäiúòù íÒcî{ ÌS@ Xîä ßä<Ù ß¼Ë GdA* ´äG
{äËâ $
Xâ î Ëâ {äuô] ´äH d ôA, {¶ < «>Ë ·äËä ®òäG $
´ä°òä ´äk G ´ä<hòâ, Xîä Xîd Xî<òâ ·äG $$ 3 $$
T¬ù fäí½ä<Ù ¬â* <G{Æh {¶<«>Ë, ÙfùG fäí½äâ* Xâî ·äËä ßäHô òäâO <Gþ> ®òäGA ßä<Ù <XîËGâ
dA ôä¬-ô¦G Xâî {ôAÇXî ´äHdôA dH* <Xî¼ËÆ Òâ êVâ GdA* ´äG {äËâ $ Xîäôh, G Òd Xî¬ù Xîä óî_ dH,
G ËXùî OPò dH ßäHô G ¬G Xîä <ÒÉò dH $ <XîVA kN¼jòä<Ù VäTG ¨äôä Òd GdA* ´äGGâ ¬â* ßäËä $
êVâ Ëäâ ßä¦¬äGÆoÒ ¨äôä dA ´äGäâ ! Òd XHîVä dH ? kV {SiG {ô {¶<«>Ëä<Ù ¢òä Xîd Xîô êVXâî ·äG
Xîä XîG Xîôâ*Oâ ? ê¼dâ* XîdGä dA {ªâOä <Xî-Òd ßäiúòù cî{ dH $
XâîËâ {äuô] {ú ¬Æòâ, Xî[¬Ë XîdA G ´äk $
ÙäÙõ VÌ dH ô äG dH * , OÂ ¶ O â Xîä OÆ ª ]äk $$ 4 $$
ôä¬-ô¦G Xâî {ôAÇXî ÒâÙä<Ù VÙè OS¼, áòäV, ÒäNÁ¬Xîä<Ù ßGâXî qî<É XîG XîôËâ 2
Xî Oòâ <Xî¼ËÆ êVXîä ¬ÂÁò ¬ä{ òäù cî{ Vâ <XîVA Vâ oA GdA* Xîdä Oòä $ ´HVâ OÂ¶Oä OÆª ]äXîô
êVXâî ¬TÆô¦Ò Xîä ßGÆoÒ XîôXâî Xîä¤] Ì´ä Xîô ßäG¼Ù Xîäâ VÂ<úË XîôËä dH <Xî¼ËÆ Xîd GdA*
VXîËä, ÒHVâ dA VÌ ßGÆoÒ XîôXâî ßäiúòù ú<XîË däâ ßäGN¼ÙË Ëäâ däâËâ dH* {ô¼ËÆ aÆ<Ë Xâî V¬äG
"Gâ<Ë Gâ<Ë' Xîd Xîô ¬äHG däâ ´äËâ dH* $ Òd BâVä dH, kËGä dH, BâVä GdA* Xîd VXîËâ $
dHôäG Xîä ß¶O 6 167
VÌ dA ·äGA {¶<«>Ëä, VÆô Gô ôdâ êôeäk $
ÙäÙõ O<Ë Oäâ<Ò¼Ù Xî[, ¢òäâ* dA _]A G ´äk $$ 5 $$
·äGA, {¶<«>Ë, VÆô, Gôä<Ù VoA kV ê_eG ¬â* ê_eËâ dØòâ dH* <XîÌS@ Xîäâ {S¦òÇ cî{
Vâ <Ù]ä Ùâ* <Xî¼ËÆ ÒâÙ ÒähA <´VXîä ßGÆoÒ _Çhä ¨äôä XîôäËA dH, êV Oäâ<Ò¼Ù Xîäâ kN¼jòäâ*
¨äôä <Ù]äGâ Xî[ {¾<Ë <XîVA oA {SXîäô Ùâ]Gâ ¬â* GdA* ßäËA=ßäiúòù cî{ êVXîäâ ""òd dH'',
BâVâ GdA* ÌËäòä ´ä VXîËä $
´HVä dH ËHVä Gä¬ ËÆPdäôä, Jòäâ* dH ¦òäâ* Xîd Vä¶kÍ $
ËÂ ¶ ßä{H ´ähâ ßä{Xîäâ , Ëd¤ ¬â ô A O¬ GädA* $$ 6 $$
6 ¬â* ßäiúòù cî{ ÌS@ Xîä òäù cî{ ´äGGâ Xî[ {SäùGä Xîô ôdâ dH*íÒä<¬Gè ! ´HVä
ß{äô ¬<d¬ä VP{¼G ßä{Xîä Gä¬ dH ÒHVä dA ßVA¬ ßä{Xîä íÒcî{ dH $ ßä{ íÒò¶ dA ß{Gâ
ÒäíË<ÒXî íÒcî{ Xîäâ ´äGËâ dH* $ êV¬â* ¬âôA ÌÆ<¾ Xî[ O<Ë GdA* däâ {äËA $ ßË: ´HVä ßä{Xîä
ÒäíË<ÒXî íÒcî{ dH, ÒHVä dA XÈî{ä XîôXâî ¬Æeâ Xîdâ*=ßGÆoÒ XîôäÒâ* $
XâîËâ {äuô] ß¶Ë G {äÒH*, ßO¬ ßOäâúô ¬ä¶dA* $
ÙäÙõ Xî[¬Ë Xîäâk G ´äGâ, ÇAô GAô Xî[ Gä¶kÍ $$ 7 $$
7 ¬â* ßäiúòù cî{ ÌS@ Xî[ ß{äôËä Xîd ôdâ dH*ÌÆ<¾ Vâ {ôâ ¬G kN¼jòäâ* Xîä ß<ÒÉò
ÌS@, ßä¦¬ cî{ Vâ ß¼Ë:Xîôh ¬â* dA NíË dH ßäHô ßGâXî {ôAÇXî <Ò¨äGè <Òúäô oA XîôËâ dH* Ëäâ
oA êVXî[ ßä<Ù-ß¼Ë-ß¼ÒâÉh cî{ Xî[¬Ë Xîäâ Xîäâkù oA GdA* ´äGËä, kVVâ êVXîä ß¼Ë GdA*
{äËâ $ ßË: êVXâî ßä<Ù-ß¼Ë Xîäâ ´äGGâ Xîä <Òúäô v>äâª Xîô ´HVâ ÙõT ¬â* ´_ <¬_ ´äËä dH,
ÒHVâ dA ·äG ¨äôä êV¬â* <¬_ Xîô BXî däâ ´äGä úä<dòâ $
ÁÒ ÌS @ Vâ Ò ä XîôH , ÌS @ ÌôäÌô däâ k $
ÙäÙõ ´äGâ ÌS @ Xîäâ , ÌS @ VôA]ä Väâ k $$ 8 $$
8 ¬â* ÌS@ Vâ ßoâÙ däâGâ Xî[ {¾<Ë ÌËä ôdâ dH*ÁÒ ÌS@ Xî[ ê{äVGä XîôËä dH ËÌ
¬_-<ÒÇâ{ ÙäâÉ Vâ ô<dË däâ ´äËä dH $ ÌS@ oA ¬_<ÒÇâ{ ô<dË dH $ ßË: ¬_<ÒÇâ{ ô<dËËä ¬â*
ÙäâGäâ* V¬ däâ ´äËâ dH* ßäHô ·äG ¨äôä ß·äG Ùõô XîôXâî ß{Gâ ßä¦¬ä Xîäâ ÌS@cî{ ´äGËä dH ËÌ Òd
ÌS@cî{ dA däâ ´äËä dH $
Òäô {äô Xîäâ Gä _dH, Xî[¬Ë _â]ä Gä¶<d $
ÙäÙõ BXH î GÂ ô dH , Ëâ ´ {Æ ¶ ´ VÌ ¬ä¶ < d $$ 9 $$
9 ¬â* ÌS@ Xî[ áòä{XîËä <Ù]ä ôdâ dH*<GôäXîäô däâGâ Vâ ÌS@ Xîä ßä<Ù ß¼Ë
Xîäâkù oA GdA* ´äG VXîËä $ êVXâî V¬äG ß¼ò Xîäâkù oA GdA* dH, kV<_B êVXî[ Xî[¬Ë Xî[ OhGä
däâ GdA* VXî[ $ dä¶, Òd <½<ÒT oâÙ fÂ¼ò ß¨HË íÒcî{ ÌS@ ß<]_ <ÒiÒ ¬â* ·äG-ôä<f cî{ Vâ
áòä{Xî dH $
{AÒ <{v>äG
díË {ä¤Ò G<d* fAf ¬Æ], aÒh Gâ½ XîdØ¤ XHîVä $
ÙäÙõ VÌ Ùâ ] â VÆ G â , XîdH OdH dH Bâ V ä $$ 10 $$
10-25 ¬â* ÌS@ Xî[ {dúäG Xâî <ÒÉò ¬â* Xîd ôdâ dH*-<GôäXîäô däâGâ Vâ êVXâî-dä, {Hô-
<Vô ßäHô ¬Æ] oA GdA* dH $ ¬Æ] G däâGâ Vâ aÒh, Gâ½äâ* Xîä däâGä Ëäâ Xîdä dA XHîVâ ´ä VXîËä dH ?
<Xî¼ËÆ <óîô oA Òd oÓîäâ* Xî[ oâ*µ> OSdh XîôËä dH, oÓîäâ* Xâî øô ´äËä dH, VdVS <Vô Òä_ä Xîd_äËä
dH, oÓîäâ* Vâ ÒäËäù_ä{ XîôËä dH, oÓîäâ* Xî[ {SäùGä VÆGËä dH, VÌXâî V¶{Âhù fÆoäfÆo Xî¬äâÍ Xîäâ
Ùâ]Ëä dH $ êV Xîä BâVä ßÙèoÆË íÒcî{ dH $
{äòä {äòä VÌ XîdH*, XâîËXî ÙâdØ¤ <Ù]äk $
Xî[¬Ë <XîGdõ¶ Gä XîdA, ÙäÙõ ôdØ ÁòäH_äk $$ 11 $$
<V¾ V¶Ë ßäHô oÓî ´G VoA XîdËâ dH*""d¬Gâ êVâ {Sä³ Xîô <_òä ßäHô <XîËGâ dA BâVä
oA XîdËâ dH*""d¬ êVâ <Ù]ä VXîËâ dH*'' <Xî¼ËÆ êV ÌS@ Xîä ¬ÂÁò ßäùËè íÒcî{ Xîä {Âhù cî{
Vâ <XîVA Gâ oA GdA* XîG <Xîòä dH $ ßË: êVXâî ßä<Ù ß¼Ë Xîäâ ´äGGâ Xîä <Òúäô v>äâªXîô,
êVXâî íÒcî{ ¬â* ÒÈ<¸ _OäXîô êVA ¬â* Níô ôdäâ $
ß{Gä o¶´G oô <_òä, êdä¶ êËä dA ´äh $
ß{hA ß{hA VÌ XîdH*, ÙäÙõ <ÌªÙ Ì]äh $$ 12 $$
11 ¬â* Xîdä dH ""{Sä³ Xîô <_òä'' ËÌ êVXâî íÒcî{ Xîä XîG ¢òäâ* GdA* däâ VXîËä kVXîä
ê¸ô 12 ¬â* Ùâ ôdâ dH*-´HVâ Xîäâkù áò<Óî V¬Æj Vâ ß{Gä øµ> oô _âËä dH ËÌ <Giúò {ÂÒùXî ´äGäâ,
øµ> ¬â* øµ> <´ËGä dA ´_ ßäËä dH ßäHô V¬Æj {ÂÒùÒËè dA oôä ôdËä dH $ ÒHVâ dA VäTXî V¶Ë VäTGä
¨äôä ß{Gä ß¼Ë:Xîôh ÌS@-·äG Vâ oô _âËâ dH* $ ßä¦¬ä Xîäâ ÌS@ cî{ <Giúò XîôXâî ËÈ³ däâ ´äËâ
dH* $ <óîô ß{GA 2 ßGÆoÂ<Ë Xîä òf, <ÒfâÉ cî{ Vâ, áòäçòäGäâ* ¨äôä VÌ XîdËâ dH* <Xî¼ËÆ kVVâ ÌS@
Xî[ ß{äôËä ¬â* XÆîv> oA Xî¬A GdA* ßäËA $
{äô G ÙâÒâ ßä{Gä, Oäâ{ OÂe ¬G ¬ä¶<d* $
ÙäÙõ Xîäâ k ù Gä _dH , Xâ î Ëâ ßäÒH * ´ä<d* $$ 13 $$
Òd ÌS@ kN¼jòäâ* Vâ OÆ³ ôd Xîô, ¬G ¬â* oA ß<Ë OÂY> oäÒ Vâ ôdËä dH $ kV<_òâ ¬G
kN¼jòä<Ù Xîäâ Ëäâ ß{Gä {äô ÙâËä GdA* $ <XîËGâ dA òäâOA´G êVXîä {äô {äGâ Xâî <_òâ V¬ä<T ¬â*
´äËâ dH* ßäHô <ÌGä {äô {äòâ dA _äHµ> ßäËâ dH* $ ßË: êVXîä {äô Xîäâkù GdA* {ä VXîËä $
OÂ ¶ O â Xîä OÆ ª Xîä Xîdõ ¶ , ¬G ´äGË dH ]äk $
¦òäâ* ôä¬ ôVäòG {AÒËä¶, Väâ VÆ] Xîgä G ´äk $$ 14 $$
êV ÌS@ Xâî VäÇä¦Xîäô Xîä ßGÆoÒ OÂ¶Oâ Xâî OÆª ]äGâ Xâî V¬äG dH $ ´HVâ OÂ¶Oä OÆª Xîä
íÒäÙ ¬G ¬â* Ëäâ ´äGËä dH {ô Xîd GdA* VXîËä, ÒHVâ dA ôä¬-ÙfùG-ôVäòG Xîä {äG XîôËâ dØòâ ´äâ
ßäG¼Ù {Sä³ däâËä dH, êVXâî <ÒÉò ¬â* ¢òä Xîdõ¤ ? Ìªä ßäiúòù cî{ dH ßäHô ¬Æ] Vâ Ëäâ Òd VÆ]
Xîdä GdA* ´äËä, ßGÆoÒ ¬â* dA ßäËä dH $
ÙäÙõ BXî Áo XâîËä Xîdõ¶, {Âôh ÌS@ ßOäT $
ÒâÙ XîËâÌä¶ <¬Ë GdA*, <XîË oòâ VÌ VäT $$ 15 $$
Òd {Âhù ÌS@ ßOäT dH $ êVXîä {äô ÒâÙ, {Æôäh, XÆîôäGä<Ù Xâî ¨äôä oA GdA* ßäËä $ ßGâXî
<´ä Òä_â fâÉÁ Ëä ß¼òä¼ò ßGâXî V¶Ë oA êVXâî <ÒÉò ¬â* XîdËâ 2 Xî Oòâ dH*, ËÌ ¬H* Ëäâ
BXî <´ä Òä_ä dõ¤, êVXâî <ÒÉò ¬â* <XîËGäXî Xîd VXîËä dõ¤, XîdGâ Vâ êVXîä {äô GdA* ßä
VXîËä $
ÙäÙõ ¬âôä BXî ¬Æ], Xî[<Ëù ßG¼Ë ß{äô $
OÆh XâîËâ {uô<¬Ë GdA*, ôdâ <Òúäô <Òúäô $$ 16 $$
dâ ßG¼Ë ! ßä{Xî[ Xî[<Ëù Xîä {äô ´Ì ßGâXî ¬Æ] Òä_â fâÉÁ oA XîG XîôXâî GdA* {ä
VXâî, ËÌ ¬H* ß{Gâ BXî ¬Æ] Vâ XHîVâ {ä VXîËä dõ¶ ? ßäHô ÌÆ<¾ Xâî ¨äôä oA <XîËGâ dA <ÒúäôXî
ÌäôPÌäô <Òúäô XîôXâî däô Oòâ <Xî¼ËÆ ßä{Xâî OÆhäâ* Xîä ß¼Ë GdA* {ä VXâî $ ßË: ßä{Xî[ Xî[<Ëù
ßäHô OÆh ß{äô dH* $
VXî_ <fôäâ¬<h Gä¬ dH, ËÂ¶ dH ËHVä Gä<d* $
ÙäÙõ Xîäâ k ù Gä _dH , Xâ î Ëâ ßäÒH * ´ä<d* $$ 17 $$
oOÒGè ! ßä{Xîäâ {Sä³ XîôGâ Xâî VoA VäTGäâ* ¬â* ßä{Xîä Gä¬ dA VÒùaâþ> dH <Xî¼ËÆ Òd oA
fÄÙ cî{ däâGâ Vâ aÒh kN¼jò Xîä <ÒÉò däâËä dH $ ßä{ kN¼jòäËAË dH*, ßË: Òd ßä{Xâî V¬äG
GdA* däâ VXîËä $ V¶Väô ¬â* ¬däGè <Ò<ú½ f<Óîòäâ* Vâ VP{¼G <XîËGâ dA {ÆæÉ ßÒËuôË däâËâ dH* ßäHô
ß{Gä Xîäòù XîôXâî _äHµ> ´äËâ dH*, <Xî¼ËÆ ßä{Xîä {äô Xîäâkù oA GdA* {äËä $
ÙäÙõ Xâ î Ëâ Xîd Oòâ , ß¶ Ë G ßäÒâ ßäâ ô $
d¬ dõ¤ XîdËâ ´äË dH*, XâîËâ XîdVA däâô $$ 18 $$
ßäiúòù cî{ ÌS@ ßäHô êVXâî Gä¬äâ* Xî[ ¬<d¬ä ßGâXî qî<É, Ùäfù<GXî, {äHôä<hXî ßä<Ù
XîG Xîô Oòâ dH*, d¬ oA XîdËâ ´ä ôdâ dH* ßäHô o<Òbò ¬â* oA <XîËGâ dA ¬däGÆoäÒ V¼Ë Xîdâ*Oâ
<Xî¼ËÆ <óîô oA G Gä¬ ¬<d¬ä Xîä ßäHô G ÌS@ Xîä dA {äô ßäòâOä $
ÙäÙõ ¬H* Xîä ´äGÂ¶ Xîä Xîdõ¶, êV Ì<_òâ Xî[ ÌäË $
¢òä ´äGÂ¶ ¢òäâ* dA ôdâ, ¬äâ {H _çòä G ´äË $$ 19 $$
¬H* êV V¸ä cî{ ¬däGè f<Óî Òä_â ÌS@ Xîäâ ÌÆ<¾ Vâ XHîVâ ´äG VXîËä dõ¶ ? Òd Ëäâ ÌÆ<¾
·äG Vâ {ôâ dH ßäHô <ÌGä ´äGâ êVXî[ ÒäËäù {ÂhùË: XHîVâ Xîd VXîËä dõ¶ ? êVXâî <ÒÉò ¬â* ´äâ XÆîv>
oA Xîdä ´äËä dH Òd ß{Âhù dA ôdËä dH $ ¢òä {Ëä, Òd XHîVâ ôdËä dH, <GôäXîäô däâGâ Vâ ¬âôâ Gâ½äâ*
¨äôä Ëäâ Ùâ]ä GdA* ´äËä Ëä ß¼ò kN¼jòäâ* Vâ oA GdA* ´äGä ´äËä $ XâîÒ_ ßoâÙäGÆoÒ Vâ oäG
däâËä dH $ ßË: ·âò cî{ Vâ ßÒä¿ò dH $
ÙäÙõ XâîËâ ú_ Oòâ, äXâî ÌdØË VÆ´äG $
ÌäËäâ * Gä¬ G GAXî_â , ÙäÙõ VÌ dH ô äG $$ 20 $$
<XîËGâ dA V¼Ë Ëäâ kVXîä <Òúäô XîôËâ 2 ß¨HË ÌäâT däâ ´äGâ Vâ V¶Väô Xîäâ ¦òäO Xîô êVA
¬â* ´ä <¬_â ßäHô ÌdØË Vâ {¶<«>Ë-´G ËXîäâÍ ¨äôä êVXâî <Ghùò ¬â* V¶_yG däâXîô Xî Oòâ <Xî¼ËÆ {äô
G {ä VXâî $ ÌäËäâ* Xâî ¨äôä <XîVA Xîä oA BâVä Gä¬ GdA* <GXî_ VXîËä <Xî""êVGâ ÌS@ Xîä {äô
{ä <_òä $'' Òd Ëäâ ÒähA Xîä ß<ÒÉò dH $ ßË: êVXâî ßä<Ù ß¼Ë Xâî <Ghùò XîôGâ ¬â* ·äGA,
®òäGA, {¶<«>Ëä<Ù VoA ßäiúòù ú<XîË dH*, <Ghùò GdA* Xîô {äËâ $
Gä Xî<d* <Ù|>ä Gä VÆ°òä, Gä Xîäâkù ßä]hdäô $
Gä Xîäâkù ê¦äâ* A <óîôÀä, Gä êô Òäô G {äô $$ 21 $$
Gâ½-kN¼jòäâ* Xîä ß<ÒÉò däâGâ Vâ Òd ÌS@ XîdA* oA Ùâ]ä GdA* Oòä $ aÒh-kN¼jò Xîä
ß<ÒÉò däâGâ Vâ VÆGä oA GdA* Oòä $ ÒäXèî-kN¼jò Xîä ß<ÒÉò däâGâ Vâ êVXâî ÒäíËÒ íÒcî{ Xîä
XîG XîôGâ Òä_ä oA Xîäâkù GdA* dH $ G Xîäâkù êVXâî ÒäíËÒ íÒcî{ Xîäâ {äXîô Òdä¶ Vâ _äHµ>ä dH, ´äâ
êVVâ {Âv> Xîô <Ghùò <_òä ´äò ßäHô G ÒËù¬äG Xâî ·ä<Gòäâ* Gâ ß{Gâ tÙò ¬â* êVXîä ßä<Ù ß¼Ë
ßGÆoÒ <Xîòä dH, ßË: VÒùä ßäiúòù cî{ ßäHô ßÒä¿ò dH $
GdA* ¬ÈËXî G<d* ÁÒËä, G<d* ßäÒâ G<d* ´äk $
G<d* VÂËä G<d* ´äOËä, G<d* oÂ]ä G<d* ]äk $$ 22 $$
Òd ÌS@ {¶úAXÈîË íÂ_ oÂËäâ* Xîä Xîäòù íÂ_ fôAô cî{ GdA* dH, kV<_òâ ¬ÈËXî Òä Á<ÒË
GdA* Xîdä ´ä VXîËä $ ¬ôhä ßäHô Á<ÒË ôdGä íÂ_ fôAô Xîä dA T¬ù dH $ Òd ß{¶úA-XÈîË VÂ¯¬
oÂËäâ* Xîä Xîäòù VÂ¯¬ fôAô cî{ GdA* dH, kV<_òâ ßäËä ´äËä GdA* $ VÂ¯¬ fôAô dA ßäËä ´äËä dH $
íÂ_ fôAô ¬â* O¬GäO¬G VÂ¯¬ fôAô Xâî <ÌGä GdA* däâËâ $ Òd kN¼jò ß¼Ë:Xîôh cî{ GdA* dH,
kV<_òâ êVâ VäâËä dØßä Òä ´äOËä dØßä GdA* Xîd VXîËâ $ Òd {Säh cî{ GdA* dH, ßË: G oÂ]ä dH
ßäHô G ]äËä dH $
G Ëdä¤ úÆ{ Gä Ìäâ_hä, ¬H* ËH* GädA* Xîäâk $
ÙäÙõ ßä{ä {ô GdA*, G Ëdä¤ BXî G Ùäâk $$ 23 $$
ÌS@ ÒäXî kN¼jò cî{ GdA* dH kVVâ êV¬â* ¬äHG ßäHô Ìäâ_Gä GdA* ÌGËä Ëä êV¬â* ¨HË
oäÒ GdA* däâGâ Vâ ""¬H*-ËÂ'' ßä<Ù áòÒdäô oA GdA* ÌGËä $ VÌ ßä¦¬äßäâ* Xîä ßä¦¬ íÒcî{ däâGâ
Vâ ß{Gä ßäHô {ôäòä GdA* Xîdä ´ä VXîËä $ ß¨HË cî{ däâGâ Vâ êV¬â* BXî òä Ùäâ Xîä áòÒdäô GdA*
däâ VXîËä $ BXî Xî[ ß{âÇä Vâ Ùäâ ßäHô Ùäâ Xî[ ß{âÇä Vâ BXî XîdGä ÌGËä dH $ êVVâ <o¼G XÆîv>
oA GdA* dH $ òd ðiò cî{ V¶Väô oA êVA Xîä <ÒÒ¸ù däâGâ Vâ <o¼G GdA* Xîdä ´ä VXîËä, ßË: Òd
ÌS@ ß¨HË dH $
BXî XîdÂ¶ Ëäâ Ùäâk dH*, Ùäâk Xîdõ¶ Ëäâ BXî $
òäâ* ÙäÙõ dHôäG dH, Jòäâ* dH ¦òäâ* dA Ùâ] $$ 24 $$
23 ¬â* ß¨HË <V¾ dØßä dH <Xî¼ËÆ ßÌ 24 ¬â* XîdËâ dH*¬H* êVâ BXî ß¨HË cî{ Xîdõ¤ Ëäâ
¬H* XîdGâ Òä_ä ÙõVôä <V¾ däâËä dõ¤ ßäHô ò<Ù Ùäâ Xîdõ¤ Ëäâ 23 Xâî ßGÆVäô Ùäâ <V¾ GdA* däâËâ $
Xîäôh-ÁÒ ßäHô ÌS@ ÙäâGäâ* úâËG däâGâ Vâ BXî dH* ßäHô ´ª ðiò-cî{ V¶Väô úâËG Xîä <ÒÒ¸ù dH,
ßË: ¨HË <V¾ GdA* däâËä $ kV {SXîäô d¬ Ëäâ ÌS@ Xâî íÒcî{ Xîä ßGÆoÒ XîôXâî ßäiúòù ú<XîË
däâ ôdâ dH* $ êV ÌS@ ¬â* XÆîv> oA XîdGä GdA* ÌGËä $ Òd ´HVä dH, ÒHVä dA dH $ VäTG ¨äôä êVXâî
íÒcî{ ¬â* BXî däâXîô ßGÆoÒ ¨äôä dA êVXâî ÒäíË<ÒXî íÒcî{ Xîäâ Ùâ]äâ $
Ùâ ] ÙAÒäGâ H Oòâ , ÙäÙõ ]ôâ VòäG $
Òäô {äô Xîäâ Gä _dH , ÙäÙõ dH dH ô äG $$ 25 $$
´äâ V¿úâ ·äGA dØòâ dH* Òâ oA ßäiúòù cî{ ÌS@ Xîä ßä¦¬ä cî{ Vâ VäÇä¦Xîäô XîôXâî êVA
¬â* <G¬yG däâ Oòâ dH*, êG ·äGA ´Gäâ* ¬â* <XîVA Gâ oA ÌS@ Xîä ßä<Ù ß¼Ë GdA* ´äGä, ËÌ ÙõVôâ Ëäâ
´äG dA ¢òä VXîËâ dH* ? ßË: êVXâî íÒcî{ <Ghùò ¬â* d¬ oA ßäiúòù òÆÓî dH*, <XîVA oA {SXîäô
êVXîä {äô GdA* ßäËä $
{<ËÒSË <GbXîä¬
ÙäÙõ Xîôhdäô ´â XÆîv> <Xîòä, Väâkù dõ¶ Xîô ´äh $
´â ËÂ¶ úËÆô VòäGä ´äGôäk, Ëäâ òä dA {ô¬äh $$ 26 $$
26-27 ¬â* <GbXîä¬ {<ËÒSË <Ù]ä ôdâ dH*<XîVA áò<Óî Gâ {SiG <Xîòä ä""ßä{
XîäHG dH* ?'' 26 ¬â* êVA Xîä ê¸ô Ùâ ôdâ dH*VÈ´G XîôGâ Òä_â kùiÒô Gâ ´äâ XÆîv> ÌGäòä dH, ÒdA
¬H* dõ¶ ßäHô ò<Ù ËÂ úËÆô dH Ëäâ <Òúäô ¨äôä <Giúò XîôXâî ¬âôâ ÒäíËÒ íÒcî{ Xîäâ ´äG $ dâ VòäGâ
! ò<Ù ËÂ ´äGGâ Òä_äâ* ¬â* aâþ> dH ËÌ Ëäâ òdA ÌäË {S¬äh cî{ ¬äG <Xî ßäiúòù cî{ ÌS@ Xîäâ ´äGGä
dA VÌ XÆîv> ´äGGä dH $ òd VÆG Xîô {SiGXî¸äù Xîäâ V¼ËäâÉ däâ Oòä $
ÙäÙõ <´G ¬äâdG ÌäÁ ôúA, Väâ ËÆ¬ {Âv>äâ ´äk $
ßGâXî BXî ËH* ¢òäâ* <Xîòâ, Vä<dÌ Xîd V¬eäk $$ 27 $$
k<Ë dHôäG Xîä ß¶O V¬ä³ : $$ 6 $$ Vä. 859 $$
<XîVA Gâ {SiG <Xîòä äÌS@ Gâ ß{Gâ BXî íÒcî{ Vâ ßGâXî ÁÒ ¢òäâ* ÌGä <Ùòâ $$ 27
Vâ êVA Xîä ê¸ô <Ùòä ä $ <´G <ÒiÒ-¬äâdG oOÒäGè Gâ ¬äâdGA ¬äòä ¨äôä òd VÈ<ý> cî{ ¬äâdXî
ÌäÁ ôúA dH, ÒdA êVXîä òäù ê¸ô Ùâ VXâîOä $ ËÆ¬ VäTGä ¨äôä êVXâî {äV ´äXîô {Âv>äâ $ ´Ì
êVXâî ÒäíËÒ íÒcî{ Xîä VäÇä¦Xîäô XîôäâOâ, ËÌ Òâ k¼dâ* V¬eä Xîô Xîdâ*Oâß{Gâ BXî íÒcî{ Vâ
ßGâXî ÁÒ ¢òäâ* ôúâ dH* ßäùËè êGXîä VäÇä¦Xîäô XîôËâ dA êÓî {SiG ßä{ dA d_ däâ ´äòâOä
ß¼òä VäÇä¦Xîäô Vâ {ÂÒù êG ßäiúòù cî{ Xî[ ôúGä Xâî <G¬äùh ¬â* <ÒÒäÙ dA ôdâOä $ êÓî {SiG
Xîä ê¸ô V¬eGâ Xâî <_òâ ß¶O 4 Xî[ 155-156--157 Vä]A Ùâ]äâ $
k<Ë aA ÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXîä dHôäG Xîä ß¶O V¬ä³ : $$ 6 $$
ß _H Xîä ß¶O 7
ßäiúòù cî{ ÌS@ Xâî ßä<Ù ß¶Ë ´äGGâ Xîä <Òúäô v>äâª Xîô êVA ¬â* <Gô¼Ëô ÒÈ<¸ _OäGä
úä<dòâ $ kV<_òâ ßÌ ÒÈ<¸ Xîä <Òúäô XîôGâ Xîäâ _H ß¶O XîdGâ ¬â* {SÒÈ¸ dØòâ ¬¶O_ Xîô ôdâ dH*
<´GXî[ XÈî{ä Vâ VäTXî ßGä¦¬äXîäô ÒÈ<¸òäâ* Vâ {äô däâXîô ÌS@äXîäô ÒÈ<¸ ¨äôä ÌS@ Xîäâ
{Sä³ däâËä dH, êG <Gô¶´G ôä¬, VÙèOÆæ ßäHô VÒù V¼Ëäâ* Xîäâ d¬ ßGâXî {Shä¬ XîôËâ dH* $
ÙäÙõ _H _äOA ËÌ ´ä<Gòâ, ´â XîÌdõ¤ vÂ>µ> G ´äk $
ÁÒË òäâ * _äOA ôdâ , ¬Â Ò ä¤ ¬¶ e V¬äk $$ 2 $$
2 ¬â* ÒÈ<¸ ÌS@ ¬â* _OGâ Xî[ {dúäG ÌËä ôdâ dH*ò<Ù ÒÈ<¸ ß]¶«> ÌS@äXîäô ÌGA ôdâ,
XîoA oA ÌS@ Vâ ß_O däâXîô Vä¶VäuôXî ÒíËÆßäâ* ¬â* GdA* ´äò, ËÌ ´äGGä úä<dòâ ßÌ ÒÈ<¸
ÌS@ ¬â* _AG dØkù dH $ ´Ì ËXî {Säh <{*«> Xîä <ÒòäâO G däâ, ËÌ ËXî Ëäâ êÓî {SXîäô Vâ ÒÈ<¸ <Gô¼Ëô
ÌS@ ¬â* _OA ôdËA dH ßäHô {Säh <{*«> Xîä <ÒòäâO däâËâ dA VäTXî Xî[ ßä¦¬ä ÌS@ ¬â* V¬ä ´äËA dH $
ÙäÙõ ´â Gô {SähA _H OËä, Väâkù OË H ´äk $
´â Gô {SähA _H ôËä, Väâ Vd´H* ôdH V¬äk $$ 3 $$
3-5 ¬â* ÌS@ ¬â* ÒÈ<¸ _OäGâ Xîä óî_ Xîd ôdâ dH*´äâ {SähA Gô-fôAô {äXîô oA ÌS@ ¬â*
ÒÈ<¸ GdA* _OäXîô Vä¶VäuôXî {ÙääâÍ ¬â* dA _OäËâ dH*, êGXîä Gô-fôAô áòù dA ú_ä ´äËä dH,
Vóî_ GdA* däâËä ßäHô ´äâ {SähA Gô-fôAô {Sä³ Xîô ÌS@ ¬â* ÒÈ<¸ _OäGâ ¬â* ôË dH* Òâ ßGäòäV dA
ÌS@ ¬ââ* V¬äXîô ÌS@ cî{ däâXîô dA ôdËâ dH* $
VÌ Ë´ OÆh ßäXîäô Xâî, <Giú_ ¬G ÁòäH _äk $
ßäË¬ úâËG {Sâ¬ ôV, ÙäÙõ ôdH V¬äk $$ 4 $$
´äâ ¬ä<òXî Ùâdä<ÙXî ßäXîäôäâ* Xâî VP{Âhù OÆhäâ* Xîäâ ¦òäO Xîô <ÒôÓî däâXîô ßRòäV ¨äôä
¬G Xîäâ <Giú_ Xîô Ëä ÌÆ<¾-ÒÈ<¸ Xîäâ úâËG ßä¦¬ä ¬â* Níô XîôXâî VN¿úÙäG¼Ù ÌS@ Xâî {ô¬
{Sâ¬-ôV ¬â* <G¬yG ôdËä dH,Òd ÌS@ ·äG Xîäâ {Sä³ däâXîô Ëä ÌS@ ¬â* dA V¬äXîô ÌS@ cî{ däâXîô
ôdËä dH $
ËG ¬G {ÒGä {¶ú Od, <Gô¶´G ÁòäH _äk $
´d¤ ßäË¬ Ëd¤ {ô¬ä¦¬ä, ÙäÙõ Vd´ V¬äk $$ 5 $$
´äâ fôAô Xîäâ <d*Vä<ÙXî XÆîXî¬äâÍ Vâ, ¬G Xîäâ ÌÆôâ V¶XîÁ{äâ* Vâ, {Sähäâ* Xî[ O<Ë Xîäâ {Sähäòä¬
Vâ, {¶ú ·äGâN¼jòäâ* Xîäâ <G<É¾ <ÒÉò {SÒÈ<¸ Vâ ôäâXîXîô <Gô¶´G ÌS@ ¬â* ÒÈ<¸ _OäËä dH, Òd ´dä¤
ß¼Ë:Xîôh ¬â* ßä¦¬ä dH, Òdä¶ dA {ô¬ä¦¬ä Xîä VäÇä¦Xîäô XîôXâî êV Vd´ íÒcî{ ÌS@ ¬â* dA
ßoâÙ cî{ Vâ V¬ä ´äËä dH $
_H Xîä ß¶O 7 173
ßù ßGÂ { ¶ ßä{ dH , ßäH ô ßGô oäkù $
ÙäÙõ Bâ V A ´äG Xîô, ËäVäH * ÁòäH _äkù $$ 6 $$
6-7 ¬â* ÌS@ ¬â* ÒÈ<¸ _OäGâ Xî[ {Sâôhä Xîô ôdâ dH*dâ oäkù ! ê{¬ä ô<dË {ô¬ ßù Ëäâ
íÒò¶ {ôÌS@ dA dH $ ß¼ò ¬ä<òXî {S{¶ú Ëäâ ßGù cî{ dA dH $ ""ßGù ¦òäOXîô {ô¬äù {Sä³
Xîôäâ'' BâVA OÆæ ÒâÙä<Ù Xî[ ßä·ä ´äGXîô êV {ô¬äù cî{ {ôÌS@ ¬â* dA ÒÈ<¸ _Oä $
·äG o<Óî ¬G ¬Â_ Od, Vd´ {Sâ¬ ÁòäH _äk $
ÙäÙõ VÌ ßäôPo Ë´, ´<G Xîädõ V¤O ´äk $$ 7 $$
V¦òäV¦ò Xâî <ÒÒâXî cî{ ·äG ßäHô GÒTä o<Óî Xâî ¨äôä kN¼jòäâ* Xî[ <ÒÉò {SÒÈ<¸ Xâî ¬Â_
Xîäôh ¬G Xîäâ ôäâXî, VP{Âhù XîäPò Xî¬äÍâ Xîäâ ¦òäO Ùâ $ ¬G <XîVA oA kN¼jò Xâî Vä Vä¶VäuôXî
ÒäVGä {Â<Ëù Xâî <_òâ GdA* ´äòâ $ BâVA Ní<Ë {Sä³ däâGâ {ô êV Vd´ íÒcî{ {ôÌS@ ¬â* {Sâ¬-{ÂÒùXî
ÒÈ<¸ _Oä,ßÒiò _OâOA $
ßO¬ V¶Väô
{d_A ä Väâ ßÌ oòä, ßÌ Väâ ßäOâ däâk $
ÙäÙõ ËAGäâ * l>äH ô Xî[, ÌÂ e â <Òô_ä Xîäâ k $$ 8 $$
<XîVA Gâ oÂË, o<Òbò, ÒËù¬äG, ´äGGâ Xîäâ {SiG <Xîòä ä êVA Xîä ê¸ô 8 Vâ <Ùòä ä-
{ÂÒù ´¼¬ ¬â* ´HVä Xî¬ù <Xîòä ä, ÒHVä dA ÒËù¬äG ´¼¬ ¬â* VÆ] ÙØ:] Xâî cî{ ¬â* {SXîµ> däâ ôdä dH
ßäHô ßÌ ´HVä XîôËä dH ÒHVä dA óî_ ßäOâ {Sä³ däâOä $ kG oÂË, o<Òbò, ÒËù¬äG ËAGäâ* fôAôäâ*
Xî[ ÌäË Xîäâkù <Òô_ä <ÒúäôfA_ dA V¬eËä dH ßäHô Òd kV ÙØíËô V¶Väô Vâ {äô däâGâ Xâî <_òâ
ß{GA ÒÈ<¸ <Gô¼Ëô {ôÌS@ ¬â* dA _OäËä dH $
ß®òä¦¬
òäâO V¬ä<T VÆ] VÆô<Ë VäH*, Vd´H* Vd´H* ßäÒ $
¬ÆÓîä ¨äôä ¬d_ Xîä, kdH o<Óî Xîä oäÒ $$ 9 $$
9-10 ¬â* ß®òä¦¬ VäTG Xîd ôdâ dH*ßý>ä¶O òäâO V¬ä<T ßäHô _ò cî{ {ôäo<Óî
ÙäâGäâ* Xîäâ ¬Æ<Óî Xîä VäTG ÌËä Xîô _ò cî{ {ôäo<Óî Xî[ <ÒfâÉËä ÌËä ôdâ dH* ßý>ä¶O òäâO
(ò¬è, <Gò¬, ßäVG, {Sähäòä¬, {S¦òädäô, Täôhä, ®òäG, V¬ä<T) XîôGâ Vâ fGH: 2 ßý>
VäTGäâ* Xî[ <V<¾ däâGâ {ô <G<ÒùXîÁ{ V¬ä<T Xîä ßäG¼Ù {Sä³ däâËä dH ßäHô ·äG ¨äôä ÒÈ<¸ Xîäâ
ÌS@ ¬â* _ò XîôGâ Vâ ÌS@ä¦¬ä Xîä ßoâÙ ·äG däâXîô ß<Ë fAøS dA ¬Æ<Óî-¬d_ Xîä ¨äô ]Æ_
´äËä dH, VäTXî ÁÒ¼¬ÆÓî däâ ´äËä dH $ òdä¶ _ò Xâî ß¶O ¬â* _ò cî{ {ôäo<Óî Xî[ <ÒfâÉËä
XîdGâ Xîä d¬äôä òdA oäÒ dH $
ßÒä´äâ VÆ] ßý>ä¶OòäâO´<GË <G<ÒùXîÁ{ V¬ä<T Vâ {Sä³ däâËä dH ÒdA VÆ] VÆô<Ë
(_ò) ¨äôä ßäVäGA Vâ {Sä³ däâ ´äËä dH $ òd oOÒÙè ÙfùG Xîä ]Æ_ä dØßä ¨äô (¬äOù) dH, o<Óî
Xîä ôdíò oA kVA ¬â* dH $
Vd´ fÂ¼ò ¬G ôä<]òâ, kG ÙäâGäâ* Xâî ¬ä¶<d $
_H V¬ä<T ôV {A<´òâ, Ëdä¶ Xîä_ oò Gä¶<d $$ 10 $$
ßý>ä¶O òäâO V¬ä<T ßäHô _ò cî{ {ôäo<Óî, kG ÙäâGäâ* VäTGäâ* ¬â* NíË däâXîô ß{Gâ ¬G
Xîäâ Vd´ fÂ¼ò cî{ ÌS@ ¬â* dA ô]äâ ßäHô _ò cî{ {ôäo<Óî Ëä <G<ÒùXîÁ{ V¬ä<T ¨äôä ÌS@äG¼Ù-
ôV Xîä {äG Xîôäâ $ V¬ä<T ¬â* Vd´ fÂ¼ò ÌS@ ¬â* ¬G Xî[ Ní<Ë Xâî V¬ò ¬È¦òÆ Xîä oA oò GdA*
ôdËä, ß¼ò oò Xî[ Ëäâ ÌäË dA ¢òä ? V¬ä<T Xâî V¬ò ¬È¦òÆ Xîä XÆîv> oA ´äâô GdA* ú_Ëä <Xî¼ËÆ
V¬ä<T ]Æ_Gâ {ô ¬È¦òÆ Xîä oò däâËä dH ßäHô {Säh<{*«> Xîä <ÒòäâO dA däâ ´äËä dH Ëä<{ _òcî{
{ôäo<Óî ¬â* ¬È¦òÆ Xîä VÒùä dA oò GdA* ôdËä, Xîäôh, {ôäo<Óî Xîä VäTXî ·äG ¨äôä ß{Gâ Xîäâ
¬È¦òÆ Xâî OSäV fôAô Vâ <o¼G ÌS@cî{ ¬äGËä dH $ ßË: Xîä_ Vâ VÒùä <Goùò ôdËä dH $ òdA _ò
cî{ {ôäo<Óî Xî[ <ÒfâÉËä dH $
VÂ¯¬ ¬äOù
<Xî<d¤ ¬äôO H ßäkòä, <Xî<d¤ ¬äôO H ´äk $
ÙäÙõ Xîäâkù Gä _dH, XâîËâ XîôH * ê{äk $$ 11 $$
11-13 ¬â* VÂ¯¬ ¬äOù <ÒÉòXî <Òúäô Xîô ôdâ dH*{SiG-V¶Ë _ò òäâO ¬â* <XîV VäTG
¨äôä ßäËä dH ßäHô _ò òäâO Vâ ÌS@ ¬â* <XîV VäTG ¨äôä {dØ¤úËä dH ? d¬ <XîËGâ dA VäTäôh
VäTXî kVXâî ´äGGâ Xîä ê{äò XîôËâ dH* <Xî¼ËÆ d¬äôâ ¬â* Vâ Xîäâkù oA GdA* ´äG {äòä dH $
fÂ¼ò <d ¬äôO ßäkòä, fÂ¼ò <d ¬äôO ´äk $
úâËG {H*«>ä VÆô<Ë Xîä, ÙäÙõ ôdØ ÁòäH _äk $$ 12 $$
11 ¬â* NíË {SiG Xîä ê¸ô Ùâ ôdâ dH*ß<]_ ßGä¦¬Xîäô ÒÈ<¸òäâ* Vâ ¬G Xîäâ fÂ¼ò
XîôGä cî{ VäTG Vâ VäTXî ÌS@äXîäô ÒÈ<¸ cî{ _ò òäâO ¬â* ßäËä dH ßäHô VÒù {S{¶ú fÂ¼ò úâËG
Ní<Ë cî{ VäTG Vâ Vd´äÒíä ¬â* ´äXîô ÌS@ Vâ ßoâÙ däâ ´äËä dH $ úâËG ÌS@ ¬â* ßoâÙ däâGâ
Xâî <_òâ, ß]°«> ÌS@äXîäô ÒÈ<¸ Xîä VäTG-¬äOù dA aâþ> dH $ ßË: ÒÈ<¸ Xîäâ <Gô¼Ëô ÌS@ ¬â* dA
_OäXîô Níô ôdäâ $
ÙäÙõ {äôÌS@ {H*«>ä <Ùòä, Vd´ VÆô<Ë _H Väô $
¬G Xîä ¬äôO ¬ä¶<d øô, V¶OA <Vô´Gdäô $$ 13 $$
òd ÌS@äXîäô ÒÈ<¸ cî{ ¬äOù OÆæ´Gäâ* ¨äôä {ôÌS@ Gâ dA ÌËäòä dH ßäHô VÈ<ý>XîËäù kùiÒô Xîä
ÒäíË<ÒXî íÒcî{ ÌS@ áòä{Xî däâGâ Vâ VÙä d¬äôâ V¶O dA ôdËä dH $ d¬äôâ fôAô Xâî oAËô ß¼Ë:Xîôh
dA êVXî[ <ÒfâÉ cî{ Vâ ßGÆoÂ<Ë Xîä íäG dH $ kV<_òâ òd ¬äOù Ìädô Xâî {Hôäâ* Vâ ú_Gâ òäâyò G
däâXîô XâîÒ_ ¬G Vâ ú_Gâ Xîä dA dH $ ßË: ÒÈ<¸ Xîäâ <Gô¼Ëô Vd´ íÒcî{ ÌS@ ¬â* dA _Oäòâ
ô]äâ $ òd ÌS@äXîäô ÒÈ<¸-VäTG dA VÒù VäTGäâ* Xîä Väô VäTG dH $
_H Xîä ß¶O 7 175
ôä¬ XîdH <´V ·äG VäH*, ß¬ÈË ôV {AÒâ $
ÙäÙõ Ùõ ´ ä v>ä<ª VÌ, _H _äOA ÁÒâ $$ 14 $$
14-16 ¬â* ÌS@äXîäô ÒÈ<¸ Xî[ <ÒfâÉËä <Ù]ä ôdâ dH*<´V ·äG Xâî ¨äôä VäTXî <Gô¶´G
ôä¬ Xâî íÒcî{ Xîäâ V¬e Xîô <Gô¼Ëô ôä¬-ôä¬ XîdËâ dØòâ oA ·äGä¬ÈË-ôV Xîä {äG XîôËâ ôdâ,
ÒdA ê¸¬ ·äG dH $ ßË: ß¼ò VÌ Òä¢ò-<ÒíËäô Xîäâ ¦òäO Xîô VäTXî <Gô¼Ëô ß{GA ÒÈ<¸
<Gô¶´G ôä¬ ¬â* _OäXîô ÁÒG Täôh Xîôâ ÁÒG {òù¼Ë o´G Xîôâ $
ôä¬ ôVäòG {AÒËä¶, ÁÒ ÌS@ H ´äk $
ÙäÙõ ßäË¬ ôä¬ VäH*, VÙä ôdâ ÁòäH _äk $$ 15 $$
ò<Ù ÁÒä¦¬ä <Gô¶´G ôä¬ ¬â* <Gô¼Ëô ß{GA ÒÈ<¸ _OäXîô ôä¬-o´G-ôVäòG {äG XîôËä
dH Ëäâ {AËâ 2 ÌS@ ·äG {Sä<³ ¨äôä ÁÒ ÌS@ cî{ dA däâ ´äËä dH $
VÆô<Ë V¬äk V¼¬Æ] ôdâ, ´ÆO ´ÆO ´G {Âôä $
ÙäÙõ IòäVä {S â ¬ Xîä, ôV {AÒâ VÂ ô ä $$ 16 $$
¬G kN¼jòäâ* Xâî ÁËGâ ¬â* fäHòù <Ù]äGâ Òä_ä, {SoÆ-{Sâ¬ Xîä IòäVä, ß{GA ÒÈ<¸ <Gô¼Ëô
<Gô¶´G ôä¬ ¬â* _OäXîô, ôä¬ Xî[ ßä·ä ¬â* ôdËä dØßä ôä¬ o´G-ôV Xîä {äG XîôËä dH, Òd
{S¦òâXî òÆO ¬â* dA {Âôä oÓî ¬äGä ´äËä dH $
ß®òä¦¬
ÙäÙõ ´dä¶ ÓÙèOÆæ ôdË dH, Ëdä¶ ´â VÆô<Ë V¬äk $
ËäH kG dA GHGdØ¤ ê_µ> Xîô, XîäHËÆXî Ùâ]â ßäk $$ 17 $$
17-21 ¬â* _òòäâO ¨äôä VäÇä¦Xîäô Xî[ {¾<Ë ÌËäËâ dØòâ kVâ XîôGâ Xî[ {Sâôhä Xîô ôdâ
dH*´dä¶ tÙò ¬â* ßý>Ù_ Xî¬_ {ô V¶{Âhù ÓËè ¬â* ¬däGè ÓÙèOÆæ {ô¬ä¦¬ä Xîä <ÒfâÉ cî{ Vâ
<GÒäV dH, Òdä¶ dA ò<Ù <Gô¼Ëô ÒÈ<¸ _O ´äò Ëäâ kG Ìäg <Òúäô-Gâ½äâ* Xîäâ ßä¼Ëô ÌS@ <Òúäô ¬â*
ÌÙ_ Xâî <G¨ù¼¨ Ní<Ë ¬â* ßäXîô VäTXî ßäiúòù cî{ ÌS@ Xîä VäÇä¦Xîäô XîôËä dH $
ßçòÂ¶1 {Vh2 Xâî <{ôA,3 <oôâ4 ê_»äH5 ¬¶e6 $
<´¸â 7 ÌHl>äâ ¬ä¶8 <{ôA, <GdäôA9 Ùäâ d¶e10 $$ 18 $$
dâ VäTXî V¼Ëäâ10 ! ËÆ¬ ß{Gâ ÙäâGäâ* Gâ½äâ*1 Xîäâ <{SòË¬3 {SoÆ Xâî ÙfùGäù2 Ìäg <ÒÉòäâ* Vâ
óâîô4 Xîô Ëä tÙò Xî[ ßäâô ê_µ>5 Xîô ´dä¶7 tÙò6 ¬â* d¬äôâ8 <{SòË¬ {ô¬âiÒô <ÒfâÉ cî{ Vâ
NíË dH*, Òdä¶ dA êGXîä VäÇä¦Xîäô9 Xîôäâ $
ÙäÙõ ê_µ> ßGÂl>ä ßä{ ¬â*, ß¶Ëô fäâT1 VÆ´äh $
Väâ <Y>O Ëâôâ ÌäÒôâ, Ë´ Ìädô Xî[ Ìäh2 $$ 19 $$
dâ ËKÒ·äGdAG ÌäÒôâ ! Ìäg <ÒÉòäâ* ¬â* <G¬yG ôdGâ Xîä íÒoäÒ2 v>äâª, V¦V¶O ¨äôä VÆ´äG
däâXîô ß{Gâ ¬G ßäHô kN¼jòäâ* Xîäâ Ìäg-<ÒÉò-{SÒÈ<¸ Vâ {Av>â Xî[ ßäâô _äHµ>äXîô tÙòí {ô¬ä¦¬ä
Xîäâ ß{Gâ oAËô dA ]äâ´1 $ Òd áòä{Xî däâGâ Vâ Ëâôâ ß¦ò¼Ë V¬A{ dA dH=Ëâôä ßä¦¬íÒcî{ dA
dH $
VÆô<Ë ß{Âl>A óâîuô Xîô, ßäË¬ ¬ä¶dA* ßäh $
_äO ôdH OÆæÙâÒ VäH*, ÙäÙõ Väâk Vòäh $$ 20 $$
OÆæÙâÒ Xâî ê{Ùâf <Òúäô ¨äôä ß{GA ÒÈ<¸ Xîäâ Ìäg <ÒÉòäâ* Vâ {Av>â Xî[ ßäâô _äHµ>äXîô
Ëä ßä¦¬ä ¬â* _äXîô ´äâ <Gô¶Ëô ÌS@ä¦¬ä Xâî ßoâÙ <ú¼ËG ¬â* _Oä ôdËä dH, ÒdA ÌÆ<¾¬äGè
VäTXî dH $
´dä¤ ßä¦¬ Ëd¤ ôä¬ dH, VXî_ ôgä oô{Âô $
ß¼ËôOË ÁòäH _äk ôdØ, ÙäÙõ VâÒXî fÂô $$ 21 $$
´dä¶ fôAô Xâî oAËô ß¼Ë:Xîôh ¬â* ßä¦¬ä dH, Òdä¶ dA áòä{Xî däâGâ Vâ <Gô¶´G ôä¬ oA dH $
ßË: dâ oOÒËè-VâÒXîäâ* ¬â* ÒAô òä Xîä¬ä<Ù Xîäâ ´ò XîôGâ Òä_â ÒAô VäTXî ! ËÆ¬ oAËô NíË
ÌS@ ¬â* dA <Gô¶Ëô ÒÈ<¸ _Oä XîôXâî V¶Väô ¬â* ôdäâ $
VÂ¯¬ VäH*´ ßúäù Ì¶ÙOA
ÙäÙõ ß¶Ëô OË ÁòäH _äk ôdØ, VÙä VÆô<Ë VäH* Oäk $
òdØ ¬G Gäúâ ¬OG H , oäÒH Ëä_ Ì´äk $$ 22 $$
22-23 ¬â* ßúùGä o<Óî Xî[ VÂ¯¬ Vä¬OSA ÌËä ôdâ dH*VäTXî ! oAËô tÙò ¬â* NíË
{ôÌS@ ¬â* dA ÒÈ<¸ _Oä Xîô, VÙä ÒÈ<¸ ¨äôä êVA Xâî OÆh-OäËä ôd ßäHô òd Ëâôä ¬G oäÒ-cî{
Ëä_ Ì´äËä dØßä {SoÆ-VâÒä ¬â* <G¬yG däâXîô {SoÆ Xâî ßäOâ GäúËä ôdGä úä<dB, òdA ßä¼Ëô
o<Óî Xî[ Vä¬OSA dH $
ÙäÙõ {äÒâ VÆ ô <Ë VäH * , ÒähA Ìä´â Ëä_ $
òdØ ¬G Gäúâ {Sâ¬ VäH*, ßäOâ ÙAGÙòä_ $$ 23 $$
ò<Ù Xîäâkù oÓî êÓî {SXîäô Vâ ßä¼Ëô ßGädË ÒähA cî{ Ëä_ Ì´äËä dØßä VÆô<Ë Vâ {SoÆ
Xâî OÆh ßäHô ßäôËA OäËä dH Ëä êVXîä òd ß¼Ë¬Æù] ¬G {Sâ¬{ÂÒùXî <ú¼ËG cî{ GÈ¦ò XîôËä dH,
Ëäâ êVXâî ßäOâ ÙAGÙòä_Æ oOÒäGè {SXîµ> däâXîô êVâ ÙfùG ÙâËâ dH* $
<Òô¢ËËä
ÙäÙõ VÌ ÌäËG Xî[ BXî dH, ÙØ<Gòä ËH* <Ù_ Ùõô $
Vä¶kù VâËA V¶O Xîô, Vd´ VÆô<Ë _H {Âô $$ 24 $$
24 ¬â* ÁÒG Xî[ ßÁ{Ëä {ô ð<bµ> ô]Ëâ dØòâ ÒHôäyò {ÂÒùXî ÒÈ<¸ ÌS@ ¬â* _OäGâ Xî[ {Sâôhä
Xîô ôdâ dH*V¶{Âhù Xîä-ÒäËäùßäâ* Xî[ Väô cî{ òd BXî dA ÌäË dH- ""V¶Väô Vâ ¬G Xîäâ dµ>ä Xîô
_H Xîä ß¶O 7 177
Gä¬-<ú¼ËG ¨äôä oOÒäGè Xîäâ Vä XîôXâî _òòäâO ¨äôä oOÒËè Xâî Vd´ íÒcî{ ¬â* ÒÈ<¸ _Oä Xîô
êVVâ ßoâÙ däâ ´äò $
ßXîÌô ÌäÙfäd Gâ {SiG <Xîòä ä- Väô VäTG ¢òä dH ? êVA Xîä ê¸ô kVA Vä]A Vâ <Ùòä
ä $
ß®òä¦¬
ÙäÙõ BXî VÆô<Ë VäH* VÌ ôdH*, {¶úäH* êG¬<G _äO $
òdØ ßGÆoÒ ê{Ùâf òdØ, òdØ {ô¬ òäâO ÒHôäO $$ 25 $$
25-26 ¬â* ÌS@äXîäô ÒÈ<¸ cî{ ß®òä¦¬ Xî[ <ÒfâÉËä ÌËä ôdâ dH*´Ì ß¨HË ÌS@ ¬â*
ÒÈ<¸ _O ´äËA dH, ËÌ {ä¶úäâ* kN¼jò ßäHô ¬G ßä<Ù VoA Ìäg <ÒÉòäâ* ¬â* ´äGâ Vâ æXî ´äËâ dH*â
ßäHô V¬ä<T ßÒíä ¬â* {SäIË däâGâ òäâyò {ô¬ä¦¬ä Xâî íÒcî{ ¬â* dA _O ´äËâ dH* $ òd êÓî VäTG
dA ßGÆoÒ Xîä dâËÆ dH, òdA ê¸¬ ê{Ùâf Xîä óî_ dH $ òdA {ô¬ òäâO dH, òdA aâbl> ÒHôäyò dH $
ÙäÙõ Vd´H* VÆô<Ë V¬äk _â, {äôÌS@ Xâî ß¶O $
ßôV {ôV <¬_ BXî H, V¼¬Æ] ôdÌä V¶O $$ 26 $$
Vä¶VäuôXî oäÒGäßäâ* Vâ ß{GA ÒÈ<¸ Xîäâ êl>äXîô _ò òäâO ¨äôä ßGäòäV dA {ôÌS@ Xâî
íÒcî{ ¬â* _ò Xîôâ ßäHô ´_ ÙõT Xâî V¬äG ßä{V ¬â* ÙäâGäâ* BXî däâ ´äò¤ $ kVXîä Gä¬ VÙä V¼¬Æ]
ôdXîô V¶O ôdËä dH $
VÆô<Ë VÙä V¼¬Æ] ôdH, ´dä¶ Ëdä¶ _H _AG $
Vd´ cî{ VÆ<¬ôh Xîôâ, <GbXîä¬A ÙäÙõ ÙAG $$ 27 $$
27-28 ¬â* _ò òäâO ßäHô êVXâî VäTXî Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*<GbXîä¬A G¬S oÓî-´Gäâ*
Xî[ ÒÈ<¸ VÙä {ôÌS@ Xâî V¼¬Æ] ôdËA dH, Vä¶Vä<ôXî oäâO-ÒäVGä<Ù ¬â* GdA* ´äËA ßäHô Òâ øô,
ÒGä<Ù <´V <XîVA oA íäG Òä ßÒíä ¬â* Vd´ íÒcî{ ÌS@ Xîä í¬ôh XîôËâ dØòâ ÒÈ<¸ Xîäâ ÌS@
¬â* dA _AG ô]Ëâ dH* $ êGXî[ êÓî ßÒíä Xîä Gä¬ dA _ò-òäâO dH $
_ò
VÆô<Ë VÙä Vä<ÌË ôdH, <ËGXâî ¬äâµ>â oäO $
ÙäÙõ {AÒH * ôä¬ ôV, ôdH * uGô¶ ´ G _äO $$ 28 $$
<´GXî[ ÒÈ<¸ ß]¶«> ÌS@äXîäô ôdËA dH ßäHô ´äâ <Gô¶´G ôä¬ Xâî íÒcî{ ¬â* ßoâÙ oäÒ Vâ
_OXîô ÌS@äG¼Ù-ôV Xîä {äG XîôËâ dH*, Òâ ·äGA V¶Ë dA ÌªoäOA dH* $
VÂ¯¬ VäH¼´
ÙäÙõ Vâ Ò ä VÆ ô <Ë VäH * , {S â ¬ {S A <Ë VäH * _äk $
´d¤ ß<ÒGäfA ÙâÒ dH, Ëd¤ VÆô<Ë <ÌGä Xîäâ ´äk $$ 29 $$
29 ¬â* ÌS@ Xîäâ {SäIË XîôGâ Xî[ VÂ¯¬ Vä¬OSA ÌËä ôdâ dH*VäTXî ! ß<ÒGäfA ÌS@ Xî[
VâÒä {Sâ¬{ÂÒùXî ÒÈ<¸ Vâ dA däâËA dH $ ßË: {SA<Ë Vâ ÒÈ<¸ êG¬â* _Oä $ <´V <G<ÒùXîÁ{ V¬ä<T
ßÒíä ¬â* ß<ÒGäfA ÙâÒ ÌS@ Xî[ {SäNIË däâËA dH êV¬â* ÌS@äXîäô ÒÈ<¸ <ÌGä Xîäâkù oA Ì<d¬Æù]
{SähA GdA* ´ä VXîËä $ ßË: ÌS@äXîäô ÒÈ<¸ cî{ _ò òäâO dA ÌS@ {SäNIË Xîä ¬Æçò VäTG dH $
<ÒGËA
ÙäÙõ Jòäâ* ÒH ÌôË1 OOG ËH* µÂ>µ>,â Xîdä¶ Tô<h Xîd¤ l>ä¬ $
_äOA VÆô<Ë ß¶O ËH vÂ>µ>â, Väâ XîË ÁÒâ ôä¬ $$ 30 $$
30 ¬â* ß]¶«> ÌS@äXîäô ÒÈ<¸ ôdGâ Xâî <_B <ÒGò Xîô ôdâ dH*´HVâ ÌdØË F¶îúâ ßäXîäf ¬â*
1
ôíVâ {ô GÈ¦ò XîôËâ dØB Gµ> Xî[ ÒÈ<¸ ôíVâ Vâ ß_O däâ ´äò Ëäâ Xîdä¶ êVXîäâ {È»ÒA ßäHô Xîdä¶
ß{Gä ôíVä cî{ íäG, ôíVä dä GdA* ßä VXîËä ßäHô {È»ÒA {ô {ªGâ Vâ Á<ÒË GdA* ôd VXîËä;
ÒHVâ dA dâ ôä¬ ! VäTXî Xî[ ÒÈ<¸ ßä{ ¬â* _OA dØkù ßä{Xâî íÒcî{ Vâ ß_O däâXîô V¶Väô ¬â* ú_A
´äò Ëäâ êVXîäâ <G¦ò ÁÒG cî{ ßä{Xîä ß¨HË íÒcî{ Xîdä¶ ßäHô V¶Väô ¬â* <G¦ò ÁÒG Xîdä¶ ?
Òd Ëäâ Ìäô¶Ìäô ¬È¦òÆ Xîä ÙØ:] dA ßGÆoÒ XîôâOä $ ßË: d¬äôA ÒÈ<¸ ßä{ Vâ ß_O G däâ, BâVA
XÈî{ä Xîuôòâ $
ß®òä¦¬
Vd´ òäâO VÆ] ¬â* ôdH, ÙäÙõ <GOÆùh ´äh $
O¶Oä ê_µ>A óâîuô Xîô, ´¬ÆGä ¬ä¶dA* ßäh $$ 31 $$
31 ¬â* _ò cî{ ß®òä¦¬ VäTG Xî[ {Sâôhä Xîô ôdâ dH*_ò cî{ Vd´ òäâO Xîä VäTXî
<GOÆùh ÌS@ Xîäâ ß{Gä ßä¦¬ íÒcî{ ´äGXîô ÌS@äG¼Ù ¬â* <G¬yG ôdËä dH $ ßË: dâ VäTXî ! V¶Väô
¬â* O¬G XîôGâ Òä_A ú¶ú_ ÒÈ<¸ cî{ O¶Oä Xîäâ V¶Väô Vâ _äHµ>ä Xîô ßä¼Ëô NíË ÌS@äXîäô ÒÈ<¸ cî{
ò¬ÆGä ¬â* <¬_ä=ßGä¦¬äXîäô ÒÈ<¸ Xîäâ dµ>äXîô ÌS@äXîäô ÒÈ<¸ Xî[ NíôËä cî{ _ò òäâO Xîô !
_ò
{ô¬äË¬ VäH* ßäË¬ä, Jòäâ* ´_ êÙXî V¬äG $
ËG ¬G {ähA _äH*h Jòäâ*, {äÒâ {Ù <GÒäùh $$ 32 $$
32-36 ¬â* _ò òäâO Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*´HVâ ´_ ßäHô êÙXî fÄÙ Ùäâ dH* <Xî¼ËÆ ßù
ÙäâGäâ* Xîä BXî dA dH, ÒHVâ dA ÁÒä¦¬ä ßäHô {ô¬ä¦¬ä fÄÙ oâÙ däâGâ {ô oA ÒíËÆË: ÙäâGäâ* BXî dA dH* $
´äâ VäTXî ËG Xîäâ Ùâdä®òäV Vâ dµ>äXîô ßäHô ¬G Xîäâ V¶XîÁ{ fÂ¼ò XîôXâî ´_ ¬â* G¬Xî Xâî V¬äG
ÌS@ ¬â* <¬_ä ÙâËä dH, ÒdA Xîä_ Xî¬ù Xâî ÌähäøäË Vâ ô<dË ÌS@ {Ù Xîäâ {SäIË XîôËä dH $
¬G dA VäH* ¬G Vâ<Òòâ, Jòäâ¶ ´_ ´_ <d V¬äk $
ßäË¬ úâËG {Sâ¬ ôV, ÙäÙõ ôdØ ÁòäH _äk $$ 33 $$
´HVâ <¬½ <G´ ¬G Xîäâ ß{Gâ <¬½ Xâî ¬G Xâî Vä <¬_äËä dH-êVXî[ k¿v>ä Xâî ßGÆVäô dA
_H Xîä ß¶O 7 179
VÌ áòÒdäô XîôËä dH, ÒHVâ dA VäTXî ß{Gâ ¬G Vâ {SoÆ Xâî ¬G Xî[ VâÒä Xîôâ={SoÆ-ßä·äGÆVäô dA
ß{Gä VäTGä<Ù áòÒdäô Xîôâ ßäHô ´HVâ ´_ ¬â* ´_ <¬_ ´äËä dH ÒHVâ dA ßä¦¬ä Xîäâ ÌS@ úâËG
Vâ ßoâÙ XîôXâî {Sâ¬-{ÂÒùXî ÌS@äG¼Ù-ôV ¬â* dA ÒÈ<¸ _Oä Xîô Níô ôdâ $
òäâ* ¬G Ë´â fôAô Xîäâ, Jòäâ* ´äOË Väâ ´äk $
ÙäÙõ <ÌVôâ Ùâ]Ëä¶, Vd´ VÙä ÁòäH _äk $$ 34 $$
´HVâ ´äOSË ¬äGÒ <Gjä-Òf däâËä dH ËÌ êVâ ß{Gâ ´äOSË fôAô Xîä XÆîv> oA ·äG GdA*
ôdËä, ÒHVâ dA ´Ì ¬G Vd´ íÒcî{ ÌS@ ¬â* ÒÈ<¸ _OäXîô Níô ôdËä dH, ËÌ Ùâ]Ëâ-Ùâ]Ëâ
dA=fôAô Xâî ôdËâ dA, ¬G fôAô Xî[ VP{Âhù {uôNí<Ëòäâ* Xîäâ oÂ_ Xîô fôAôä®òäV Ë´ ÙâËä dH $
<´<d¤ ßäVG {d_A {Säh ä, <Ë<d¤ ßäVG ÁòäH _äk $
´â XÆ î v> ä Väâ k ù oòä, XîvÂ > G áòä{H ßäk $$ 35 $$
dâ {SähTäôA ÁÒ ! {S¬ <´V ÌS@ cî{ íäG ¬â* ä êVA <G¨ù¼¨ ÌS@-íäG ¬â* ÒÈ<¸
_Oä $ <´VGâ êV¬â* ÒÈ<¸ _Oäkù dH Òd ´äâ {ÂÒù ¬â* ä, êVA ÌS@ cî{ Xîäâ {SäIË dØßä dH $ ÌS@ cî{
däâ ´äGâ {ô êV {ô ¬ä<òXî {S{¶ú Xîä XÆîv> oA {SoäÒ GdA* {ªËä $
ËG ¬G ß{Gä dä Xîô, ËädA VäH* ÁòäH _äk $
ÙäÙõ <GOÆùh ôä¬ VäH*, Jòäâ* ´_ ´_<d V¬äk $$ 36 $$
VäTXî ! V¶ò¬ Xâî ¨äôä <G´ fôAô ßäHô ¬G Xîäâ ß{Gâ ßTAG XîôXâî êV ß{Gâ ßä¦¬-
íÒcî{ ÌS@ Vâ dA ÒÈ<¸ _Oä ßäHô ´HVâ ´_ ¬â* ´_ <¬_ ´äËä dH ÒHVâ dA <GOÆùh ôä¬ Vâ ß{GA
ßä¦¬ä Xîäâ BXî Xîô $
ê{´<G
BXî ¬Gä _äOä ôdâ , ß¶ Ë <¬_â O ä Väâ k $
ÙäÙõ ´äXâ î ¬G ÌVâ , ËäXîäâ Ùfù G däâ k $$ 37 $$
37-38 ¬â* ·äGäâ¦{<Ë ¨äôä ÌS@VäÇä¦Xîäô Xî[ {¾<Ë ÌËä ôdâ dH*ò<Ù ¬G ßG¼ò
oäÒ Vâ BXî {ô¬ä¦¬ä Xâî dA <ú¼ËG ¬â* _Oä ôdâOä Ëäâ VäTG {Âhù däâËâ dA ·äG däâXîô êV ÌS@ Xîä
VäÇä¦Xîäô ßÒiò däâOä; ¢òäâ*<Xî òd <Gò¬ dH<´VXâî ¬G ¬â* ´äâ ÌVËä dH, êVXîäâ êVXîä
ÙfùG ßÒiò däâËä dH $
ÙäÙõ <GÌdH ¦òäâ* ú_â, TAôH* TAô´ ¬ä¶<d* $
{ôVâOä <{Ò BXî <ÙG, ÙäÙõ äXâî Gä¶<d* $$ 38 $$
<´V VäTXî Vâ ´äâ VäTG <´ËGä <Go VXâî, êËGä-êËGä dA THòù {ÂÒùXî fGH: fGH: êVâ
XîôËâ dØòâ êV¬â* ßäOâ ÌÑËâ ú_Gä úä<dB $ ò<Ù VäTXî êÓî {SXîäô Vâ ß{Gâ VäTG Xîäâ VäTG
<V<¾ Vâ {d_â XîXîô ¦òäOâOä GdA*, Ëäâ ·äG {SäNIË ¨äôä BXî <ÙG ßÒiò ÌS@ Xîä VäÇä¦Xîäô
Xîô VXâîOä $
_ò
´Ì ¬G ¬È Ë Xî H ôdâ , k¼jA Ì_ oäOä $
Xîäòä Xâî VÌ OÆh Ë´â, <Gô¶´G _äOä $$ 39 $$
39-42 ¬â* _ò òäâO <ÒÉòXî <Òúäô Xîd ôdâ dH*´Ì ¬G Vä¶VäuôXî oäâO ÒäVGäßäâ* Vâ
ô<dË ¬ÈËXîÒËè Níô däâ ´äËä dH={SäôÄT ÒâO <ÌGä íÒò¶ ßd¶ oäÒ Vâ <XîVA ¬â* oA {SÒÈ¸ GdA*
däâËä ßäHô kN¼jòäâ* Xîä ôä´V-Ëä¬V <G<É¾ Ì_ Gbµ> däâ ´äËä dH $ kV {SXîäô dA fôAô Xâî
<d*Vä<ÙXî VP{Âhù OÆhäâ* Xîäâ ¦òäO Xîô ´äâ <Gô¶´G ôä¬ Xâî <ú¼ËG ¬â* _Oä ôdËä dH, ËÌ ´äGGä
úä<dB <Xî òd _ò-òäâO Xîä VäTXî dH $
ßäuÙ ß¶Ë ¬<T BXî ôV, µÂ>µ>â G<d* TäOä $
ÙäÙõ BXH î ôd Oòä, ËÌ ´ähA ´äOä $$ 40 $$
VäTG ßäô¶o Xîä_ Vâ _âXîô ¬®ò ¬â* XîdA* <XîVA dâËÆ Xîäâ {äXîô ß{Gâ VäTG Xîä Ëäô µÂ>µâ
GdA*, ß¼Ë ËXî _OäËäô BXî ôV ú_Ëä ôdâ Ëä VäTG XîôËâ-XîôËâ ß¨HË ÌS@ ¬â* Níô däâXîô
Vä¶VäuôXî oäÒGäßäâ* ¬â* ´äGâ Vâ æXî ´äò, ËÌ ´äGGä úä<dB- òd ß·äG <Gjä Vâ ´äOXîô
ß{Gâ ÒäíË<ÒXî íÒcî{ ¬â* Níô dØßä dH $
´Ì _O VâÒXî ËG Tôâ, ËÌ _O ÙõVô ßäk $
BXî¬âXî H <¬_ ôdâ, Ëäâ ôV {AÒG ËH* ´äk $$ 41 $$
kV¬â* ß¨HË ßäHô ¨HË Òä<Ùòäâ* Xâî <Òúäô Xîä {SÙfùG dHß¨HË-ÒäÙA XîdËä dH- ""´Ì
ËXî VâÒXî oäÒ Vâ fôAô Täôh <Xîòâ ôdËä dH ËÌ ËXî Ëäâ ¨HË Xî[ oäÒGä tÙò ¬â* ßäËA dA dH, ¨HË
GdA* <¬µ>Ëä $'' ¨HË-ÒäÙA XîdËä dH- "oÓî ò<Ù BXî ß¨HË ÌS@ ¬â* <¬_Xîô BXî däâ ´äòâOä Ëäâ Òd
o<Óî-ôV-{äG Vâ Ò¶<úË ôd ´äòOä, ´äâ fôAô ôdËâ dØòâ ßäÒiòXî dH $'
òâ Ùäâ G äâ * Bâ V A XîdH * , Xî[´â XîäH G ê{äk $
Gä ¬H* BXî G ÙõVôä, ÙäÙõ ôdØ ÁòäH _äk $$ 42 $$
k<Ë _H Xîä ß¶O V¬äIË: $$ 7 $$ Vä. 901 $$
41 ¬â* NíË <ÒÒäÙ <Ghùòäù {SiG XîôËâ dH*oOÒGè ! ¨HËä¨HË-ÒäÙA êÓî {SXîäô
<ÒÒäÙ ¬â* ôË dH* $ kV <ÒÒäÙ Vâ ¬ÆÓî däâGâ Xâî <_B d¬â* ¢òä ê{äò XîôGä úä<dòâ ? oOÒäGè ê¸ô
Ùâ ôdâ dH*G ¬H* ß¨HË d¤Â ßäHô G ¨HË d¤Â $ ¬Æe <G<ÒùfâÉ ¬â* BXî¦Ò, ß¼ò¦Ò, V¶çòä<Ù <ÒfâÉh
GdA* _O VXîËâ $ ò<Ù ¬âôä ÒäíË<ÒXî íÒcî{ ´äGGä úädäâ Ëäâ ß{GA oäÒGäGÆVäô ¬âôâ ¬â* dA <Gô¶Ëô
ÒÈ<¸ _OäXîô Níô ôdäâ $ kV {SXîäô _ò òäâO Xî[ {Sâôhä oOÒäGè oA XîôËâ dH* $ ßË: _ò-òäâO
Xî¸ùáò dH $
k<Ë aA ÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXîä _H Xîä ß¶O V¬äIË $$ 7 $$
<GbXîä¬A {<ËÒSËä Xîä ß¶O 8 181
ß <GbXîä¬A {<ËÒSËä Xîä ß¶O 8
_ò òäâO Xâî VäTXî Xî[ <GbXîä¬Ëä ßäHô ßG¼òËä Xîä {uôúò ÙâGâ Xîäâ, <GbXîä¬A {<ËÒSËä
Xîä ß¶O XîG ¬â* {SÒÈ¸ ¬¶O_ Xîô ôdâ dH*
<´GXî[ XÈî{ä Vâ VäTXî GäGä Xîä¬Gä ßäHô {S{¶ú {ôäòhËä cî{ áò<oúäô Vâ {äô däâXîô
{ôÌS@ Xîäâ {SäIË däâËä dH, êG <Gô¶´G ôä¬, VÙèOÆæ ßäHô VÒù V¼Ëäâ* Xîäâ d¬ ßGâXî Ìäô {Shä¬ XîôËâ
dH* $
BXî ËÆ P däôâ ßäVôâ , ÙäÙõ kd <ÒiÒäV $
ôä¬ oôäâVä Ëäâô dH, G<d* XîôhA Xî[ ßäV $$ 2 $$
2 ¬â* <GbXîä¬ {<ËÒSË òÆÓî ôä¬ Vâ <ÒGò Xîô ôdâ dH*ôä¬ ! ßä{Xî[ Ùòä_ÆËä Xîä dA ¬Æeâ
oôäâVä dH $ ¬âôâ Xî¸ùáò Xî¬ù Xî[ ¬Æeâ òd ßäfä GdA* dH <Xî¬H* ß{Gâ Xî¬äâÍ Vâ dA ßä{Xîäâ {SäIË Xîô
_Â¶Oä; <Xî¼ËÆ ßä{Xâî kV ÒúG {ô""¬âôä oÓî ¬Æeâ dA {SäIË däâËä dH $'' ¬Æeâ {Âhù <ÒiÒäV dH $
ßË: BXî ¬ä½ ßä{Xâî íÒcî{ <ú¼ËG Xîä dA ßäTäô _âXîô <GbXîä¬ oäÒ Vâ ßä{ ¬â* dA ßG¼ò däâ
ôdä d¤Â $
ôdhA ôä´V Fî{´â , XîôhA ßä{ä däâ k $
VÌ ËH* ÙäÙõ <G¬ù_ä, VÆ<¬ôh _äOä Väâk $$ 3 $$
3-4 ¬â* <GbXîä¬ oäÒ ßäHô ßG¼òËä Xî[ <ÒfâÉËä ÌËä ôdâ dH*ÌS@úòäù<Ù ÒSËäâ* Vâ ¬G
¬â* ô´äâOÆh {STäG ßd¶Xîäô ê¦{¼G däâËä dH ßäHô ò·ÙäGä<Ù XîôGâ Vâ tÙò ¬â* Xî¸ùáòËä Xîä ß<o¬äG
däâËä dH $ ßË: ´äâ VäTXî <GbXîä¬ oäÒ Vâ oOÒËè ¬â* ßG¼ò ôdXîô oOÒËè í¬ôh ¬â* dA _Oä
ôdËä dH, ÒdA VÌVâ <G¬ù_ ¬äGä ´äËä dH $
¬G ß{Gä _H _AG Xîô, XîôhA VÌ ´¶´ä_ $
ÙäÙõ Vd´H * <G¬ù _ ä, ßä{ä ¬â µ > V¤ o ä_ $$ 4 $$
<GbXîä¬ oäÒ ßäHô ßG¼òËä <ÌGä ò·-ÙäGä<Ù Xî¸ùáò-Xî¬ù-Ì¼TG cî{ dH* $ ßË: ÌS@-
<ú¼ËG ¬â* dA ÒÈ<¸ _OäXîô ¬G Xîäâ ÌS@ ¬â* _AG XîôGä úä<dB $ ´äâ Xî¸ùáò-Xî¬ù Xîä ß<o¬äG
tÙò Vâ dµ>ä Xîô <GbXîä¬ oäÒ ßäHô ßG¼òËä {ÂÒùXî <Gô¼Ëô oOÒäGè Xîä í¬ôh XîôËä dH, Òd
ßGäòäV dA ß<Òxä ¬_ Vâ ô<dË däâXîô ÌS@ Xîäâ {SäIË däâËä dH $
ÙäÙõ <V<¾ d¬äôâ Vä¶kòä¶, Xîôä¬äË XîôËäô $
qî<¾ d¬äôâ ôä¬ dH, ßäO¬ ß_] ß{äô $$ 5 $$
5 ¬â* {<ËÒSË <Ù]ä ôdâ dH*dâ VäTXîäâ ! d¬äôA <V<¾ (ß<h¬ä, ¬<d¬ä, Ouô¬ä, _<ø¬ä,
{SäNIË, {SäXîäPò, kùf¦Ò, Ò<f¦Ò) oOÒäGè dA dH $ VÈ<bµ>Xî¸äù oOÒäGè dA d¬äôä ú¬¦Xîäô dH $
d¬äôä BâiÒòù oA ôä¬ dA dH $ o<Òbò Ò fäí½ oA d¬äôâ ¬G kN¼jòäâ* Xîä ß<ÒÉò ß{äô
oOÒäGè dA dH $
Oäâ<Ò¼Ù OäâVä¶k,ù ËÆPdA* ßä¬úâ1 OÆæ, ËÆPdA* ßä¬úä ·äG $
ËÆ P dA* ßä¬úâ Ùâ Ò , ËÆ P dA* ßä¬úä ®òäG $$ 6 $$
6-12 ¬â* ß{Gâ {<ËÒSË Xî[ <Gbl>ä <ÒGò cî{ Vâ oOÒäGè Xîäâ Xîd ôdâ dH*ÒâÙ ÒähA Vâ
{SäIË däâGâ òäâyò, <ÒiÒ Xâî íÒä¬A Oäâ<Ò¼Ù ! d¬äôâ Ëäâ ßä{1 dA OÆæ dH*, ßä{ dA ·äG, ÙâÒ ßäHô ®òäG
dH* $
ËÆPdA* ßä¬úA {Â´ä, ËÆPdA* ßä¬úA {äËA $
ËÆPdA* ßä¬úä ËAù, ËÆPdA* ßä¬úA ´äËA $$ 7 $$
ßä{ dA d¬äôA ßúùGä o<¢Ë ßäHô ßúùGä ¬â* ê{òäâOA ËÆ_VA {½, ËAù ´_ Ëä ßä{Xâî
Tä¬äâ* Xî[ òä½ä oA d¬äôâ ßä{ dA dH* $
ËÆ P dA* ßä¬úä GäÙ, ËÆ P dA* ßä¬úä oâ Ù $
ËÆ P dA* ßä¬úä {Æ ô äh, ËÆ P dA* ßä¬úä Òâ Ù $$ 8 $$
ßä{ dA d¬äôâ Ì´äGâ Xîä GäÙ Ò ßGädË GäÙ dH* $ ßä{ dA d¬äôâ ´äGGâ òäâyò ôdíò dH* $
ßä{ dA d¬äôâ {SäúAG Xîä cî{ {Æôäh dH* $ ßäHô ßä{ dA ßä{ Xîä ·äG cî{ ÒâÙ dH* $
ËÆ P dA* ßä¬úA òÆ < Óî, ËÆ P dA* ßä¬úä òäâ O $
ËÆPdA* ßä¬úä ÒHôäO, ËÆPdA* ßä¬úä oäâO $$ 9 $$
ßä{ dA d¬äôâ ¬äâÇ VäTG ¬â* VdäòXî òÆ<Óîòä¤ dH* $ ßä{ dA d¬äôâ ÒÈ<¸ <GôäâT cî{ òäâO dH*
$ ßä{ dA d¬äôâ ßGäV<Óî cî{ ÒHôäyò dH* $ ßä{ dA d¬äôâ kbµ> ÒíËÆ cî{ oäâO dH* $
ËÆPdA* ßä¬úA ÁÒ<G, ËÆPdA* ßä¬úä ´{ $
ËÆPdA* ßä¬úä VäTG, ËÆPdA* ßä¬úä Ë{ $$ 10 $$
ßä{ dA d¬äôA VäTG ÒÈ¸ä¼Ë cî{ ÁÒGA Òä ÁÒG f<Óî dH* $ ßä{ dA d¬äôâ ¬Â_ ¬¶½ Xîä
<ú¼ËG cî{ ´{ dH* $ ßä{ dA d¬äôâ íÒcî{ ·äG Xâî dâËÆ ß¶Ëô¶O VäTG dH* ßäHô ßä{ dA <Ë<ËÇä<Ù
Ì<dô¶O VäTG cî{ Ë{ dH* $
ËÆPdA* ßä¬úä fA_, ËÆPdA* ßä¬úä V¶ËäâÉ $
ËÆPdA* ßä¬úA ¬Æ<Óî, ËÆPdA* ßä¬úä ¬äâÉ1 $$ 11 $$
ßä{ dA d¬äôä ÌS@úòù cî{ fA_ ÒSË dH* $ ßä{ dA d¬äôä òä _äo V¶ËäâÉ dH* $ ßä{ dA
d¬äôA Vä_äâ¢ò, Vä¬AIò, VäcîIò ßäHô VäòÆJò, úËÆ<Òù<T ¬ÆN¢Ëòä¶ dH* ßäHô ßä{ dA d¬äôA ÌS@
{SäNIË cî{ XHîÒÁò ¬äâÇ1 dH* $
ËÆPdA* ßä¬úä <fÒ, ËÆPdA* ßä¬úA f<Óî $
ËÆPdA* ßä¬úä ßäO¬, ËÆPdA* ßä¬úA ê<Óî $$ 12 $$
ßä{ dA d¬äôâ XHî_äfÒäVA <fÒ dH* $ ßä{ dA d¬äôA ÙäGÒ-Ù_-<GX¶îÙGA f<Óî dH* $ ßä{
dA d¬äôâ <fÒ Ëä f<Óî ¨äôä Xîdâ dØòâ ßäO¬ cî{ fäí½ dH* $ ßä{ dA d¬äôâ <Ò<ú½ ßGÆoÒ-
V¶{¼G XîG dH* $
ËÂ¶ V¦ò, ËÂ¶ ß<ÒOË, ËÂ¶ ß{ô¶{äô, Ë¶Â <GôäXîäô, ËÆPdúä1 Gä¬ $
ÙäÙõ úä <Òaä¬, ÙâdØ ÙâdØ ßÒ_PÌG ôä¬ $$ 13 $$
13 ¬â* {<ËÒSË Xî[ ß]¶«>Ëä Xâî <_B {SäùGä Xîô ôdâ dH*{Soäâ ! ßä{ V¦ò, ¬G kN¼jòäâ*
Xâî ß<ÒÉò, ß{ô¶{äô, <GôäXîäô dH* $ ßä{Xîä1 Gä¬ dA d¬äôâ <_B <Òaä¬{SÙ dH $ ßË: dâ ôä¬ ! d¬â*
ßä{Xâî Gä¬ Xîä dA <Gô¶Ëô ßäaò ÙA<´òâ $
ÙäÙõ ôä¬ Xîdõ¶ Ëâ ´äâªÌä, ôä¬ Xîdõ¶ Ëâ Vä<] $
ôä¬ Xîdõ ¶ Ëâ OäkÌä, ôä¬ Xîdõ ¶ Ëâ ôä<] $$ 14 $$
14-16 ¬â* ß{GA {<ËÒSË <Gbl>ä <Ù]ä ôdâ dH*ôä¬ Gä¬ Xîä ê¿úäôh dA d¬äôä o´G
ÌGäGä dH $ ôä¬ Gä¬ Ìäâ_Gä dA Vä<]òäâ* Xîä ê¿úäôh XîôGä dH $ ê¿ú íÒô Vâ ôä¬ Gä¬ Ìäâ_Gä dA
d¬äôä OäòG dH $ ôä¬ Gä¬ ê¿úäôh XîôGä dA d¬äôA ôÇä dH $
ÙäÙõ XÆî_ d¬äôâ XâîfÒä, VOä1 Ëäâ <Vô´Gdäô $
´ä<Ë d¬äôA ÓÙèOÆæ, {ô¬âiÒô {uôÒäô $$ 15 $$
d¬äôä Ò¶f oOÒäGè XâîfÒ dH* $ VPÌ¼TA1 oA VÈ<bµ>Xî¸äù kùiÒô dA dH* $ V¶{Âhù ÓËè ¬â* ¬däGè
{SoÆ dA d¬äôA ´ä<Ë dH* ßäHô {ô¬âiÒô dA d¬äôä {uôÒäô dH $
ÙäÙõ BXî VOä V¶Väô ¬â*, <´G d¬ <Vô´â Väâk $
¬GVä, Òäúä, Xî¬ùGä, ßäHô G Ùõ´ä Xîäâk $$ 16 $$
d¬ ¬G, ÒúG ßäHô Xî¬ù Vâ BXî däâXîô XîdËâ dH*<´VGâ d¬â* ôúä dH Òd BXî¬ä½ {ô¬ä¦¬ä
dA d¬äôä <GÁ V¶Ì¶TA dH ßäHô ÙõVôä Xîäâkù oA GdA* dH, VÒù íÒäAù dH* $
(XÆî_ä<Ù Xâî <ÒÉò ¬â* ßXîÌô ÌäÙfäd Gâ {Âv>ä, êVA Xîä ê¸ô 15-16 Vâ <Ùòä ä $)
í¬ôh Gä¬ <GíV¶fò
Vä¶kù V¼¬Æ] ÁÒËä¶, ¬ôËä¶ V¼¬Æ] däâk $
ÙäÙõ ÁÒG ¬ôh Xîä, Väâú XîôH ´<G Xîäâk $$ 17 $$
17 ¬â* V¶fò ô<dË Gä¬ í¬ôh <Gbl>ä <Ù]ä ôdâ dH*ß{Gâ ÁÒG Xîä_ ¬â* oOÒËè Xî[
ßä·äGÆVäô ôdXîô oOÒÙè o´G XîôGä úä<dB ßäHô ¬È¦òÆ Xâî V¬ò oA VäÒTäGËä Vâ ß{GA ÒÈ<¸
oOÒÙè, ®òäG ¨äôä oOÒËè Xâî VP¬Æ] dA däâÒâ, BâVä ò¦G XîôGä úä<dB $ êÓî {SXîäô áòÒdäô XîôGâ
{ô, "¬H* ß<TXî Á<ÒË ôdõ¶Oä Ëäâ ßäùoäÒ Xâî Xîäôh ÙØ]A ôdõ¶Oä ßäHô fAøS ¬ô Oòä Ëäâ {Av>â
Òä_äâ* Xîä {ä_G XHîVâ däâOä ?' BâVA <ú¼Ëä <XîVA Xîäâ oA G XîôGA úä<dB $ <GíV¶fò däâXîô o´G
XîôGä úä<dB $ ðÑËä ô]Gâ Vâ VÌ l>AXî dA däâËä dH $
{<ËÒSË
Vä<dÌ <¬_ä Ëäâ VÌ <¬_â, oâ*µ>H* oâ*µ>ä däâk $
Vä<dÌ ôdä Ëäâ VÌ ôdâ, GdA* Ëäâ Gä¶dA* Xîäâk $$ 18 $$
18-27 ¬â* {<ËÒSË <Ù]ä ôdâ dH*ò<Ù {SoÆ {SäIË däâ ´äËâ dH* Ëäâ VoA BâiÒòù {SäIË däâ ´äËâ
dH* $ ÁÒä¦¬ä Xî[ {ô¬ä¦¬ä Vâ oâ*µ> däâËA dH ËÌ VoA Vâ oâ*µ> däâ ´äËA dH; êVâ VÌ ß{Gâ ßä¦¬
íÒcî{ dA oäVËâ dH* $ oOÒäGè Vâ oÓî Xîä oâÙ ôdä Ëäâ V¶{Âhù {Sä<hòäâ* Vâ oA oâÙ ôdËä dA dH $ kV
{SXîäô ßoâÙ cî{ {<ËÒSË GdA* däâËä; ËÌ ß¨HË oäÒ oA {SäIË GdA* däâËä $
VÌ VÆ] ¬âôâ Vä¶kòä¶, ¬¶O_ ß<Ë ßäG¼Ù $
ÙäÙõ VJ´G VÌ <¬_â, ´Ì oâ*µ>â {ô¬äG¼Ù $$ 19 $$
oOÒäGè dA ¬âôâ V¶{Âhù Vä¶VäuôXî VÆ] dH* $ ¬¶O_¬ò oOÒäGè dA ¬âôâ ê¸¬ _äâXîäâ* Xîä ß<Ë
ßäG¼Ù dH* $ ´Ì {ô¬äG¼Ù cî{ ÌS@ Vâ <¬_G däâËä dH ËÌ VoA ÙHÒA OÆh cî{ VJ´Gäâ* Xîä <¬_G oA
ßä{ dA däâ ´äËä dH $
ÙäÙõ ôAeâ ôä¬ {ô, ßGË G ôAeâ ¬¼G $
¬Al>ä oäÒâ BXîôV, ÙäÙõ Väâ k ù ´¼G $$ 20 $$
d¬â* Ëäâ BXî <Gô¶´G ÙâÒ Xîä VäÇä¦Xîäô XîôXâî dA {SV¼GËä däâËA dH $ d¬äôä ¬G ß¼ò <XîVA
oA ÒíËÆ Xîäâ Ùâ]Xîô {SV¼G GdA* däâËä $ <´VXîäâ BXîôV <Gô¶Ëô ¬TÆô {ôÌS@ dA <{Sò _OËä dH, ÒdA
oÓî ¬äGä ´äËä dH $ (òd Vä]A, ÒäÁ*ÙÁ Gâ BXî OH*Ùâ Xîä <Òfä_ {Æb{ <Ù]äXîô êVXî[ {Sf¶Vä
Xî[ A, ËÌ ê¼dâ* XîdA A-{SV¶O Xîä-ð. VÆ. <V. Ë. 6/11 ¬â* Ùâ]äâ $)
ÙäÙõ ¬âôâ tÙò duô ÌVâ, Ùõ´ä Gä¶dA* ßäHô $
Xîdäâ Xîdä¶ TäH* ôä<]òâ, GdA* ßäG Xîäâ l>äHô $$ 21 $$
d¬äôâ tÙò ¬â* Ëäâ BXî ¬ä½ duô Xîä dA <GÒäV dH $ ß¼ò ÙõVôä ¬äòä ßäHô ¬ä<òXî Xîäòù Xîäâkù
oA GdA* ÌV VXîËä $ ôä¬ Xîä {<ËÒSË {ä_G XîôGâ Òä_â tÙò ¬â* ´Ì ß¼ò Xâî <_B íäG dA GdA*;
ËÌ dâ VJ´Gäâ ! <Giúò XîôXâî ËÆ¬ dA Xîdäâ <Xî ¨HË Xîäâ Xîdä¶ ô¢]â* ?
ÙäÙõ Gäôäòh GHGä¶ ÌVâ, ¬GdA* ¬äâdG ôäk $
<dôÙä ¬ä¶dA* duô ÌVâ, ßäË¬ BXî V¬äk $$ 22 $$
Gô fôAô dA <´GXî[ {SäNIË Xîä VäTG dH, BâVâ Gäôäòh oOÒäGè d¬äôâ Gâ½äâ* ¬â* ÌVËâ dH* $ ¬äâdG
XîôGâ Òä_â ¬äòä<Ù Xâî oA ¬äâdXî ßäHô fäVXî ¬äâdGôäò oOÒäGè d¬äôâ ¬G ¬â* dH* $ tÙò ¬â* duô ÌVËâ
dH* ßäHô ßä¦¬ä ¬â* oA BXî ÌS@ dA V¬äòâ dØòâ dH* Ëä ß¼ò kN¼jòä<Ù VoA {SoÆ-{ôäòh däâXîô
oOÒËè {<ËÒSË ¬â* dA ôË dH* $
ÙäÙõ ËG ¬G ¬âôä {AÒ VäH*, BXî Vâ´ VÆ] Väâk $
O<d_ä _äâO G ´ähdA, {ú-{ú ßä{ä ]äâk $$ 23 $$
ËG V¶Ë-VâÒä ¨äôä ßäHô ¬G <ú¼ËG ¨äôä {ô¬ä¦¬ä Vâ dA _OäXîô d¬ tÙòí ß¨HË
oäÒGä cî{ fÎòä {ô ÌS@ Xâî VäÇä¦Xîäô ´¼ò VÆ] ¬â* <G¬yG ôdËâ dØòâ V¬ä<Tí dH*, <Xî¼ËÆ ß·äGA
_äâO kV ôdíò¬ò ËKÒ Xîäâ G ´äGGâ Xâî Xîäôh, Vä¶VäuôXî <ÒÉòäâ* Xâî <_B {uôa¬ Xîô-XîôXâî
ßä¦¬-íÒcî{ Xâî ßäG¼Ù Xîäâ ]äâ ôdâ dH* $
ÙäÙõ BXî d¬äôâ êô ÌVâ, Ùõ´ä ¬âÁòä Ùõô $
Ùõ ´ ä Ùâ ] Ë ´äkOä, BXî ôgä oô{Â ô $$ 24 $$
d¬äôâ tÙò ¬â* BXî¬ä½ <Gô¶´G ôä¬ Xîä dA {<ËÒSË ÌVËä dH; ¬äòä ßäHô ¬äòä Xâî Xîäòù cî{
¨HË Xîäâ Ëäâ d¬Gâ ·äG ¨äôä tÙò Vâ Ùõô Xîô <Ùòä dH $ Xîäôh, ¬äòä ßäHô ¬ä<òXî {S{¶ú cî{ ¨HË Ëäâ
Ùâ]Ëâ-Ùâ]Ëâ dA Gbµ> däâ ´äBOä $ BXî {ôÌS@ dA VÈ<bµ> Xâî ßä<Ù Xîä_ Vâ ßÌ ËXî ÙõT ¬â* øÈË Xâî
V¬äG <ÒiÒ ¬â* oôä dØßä dH ßäHô ßäOâ oA oôä dA ôdâOä $ ßË: Òd ß<ÒGäfA dA ê{äíò dH $
<Giú_ Xîä <Giú_ ôdâ, ú¶ú_ Xîä ú_ ´äk $
ÙäÙõ ú¶ú_ v>ä<ª VÌ, <Giú_ VäH* ÁòäH _äk $$ 25 $$
25-26 ¬â* {<ËÒSË ô]Gâ Xî[ {Sâôhä Xîô ôdâ dH*<Giú_ ÌS@ Xîä oÓî ´¼¬ä<Ù Vâ ô<dË
<Giú_ ÌS@ Xîäâ {SäIË däâ, <Giú_ däâXîô dA ôdËä dH $ ú¶ú_ ¬äòä<Ù Xîä oÓî ´¼¬ä<Ù cî{ V¶Väô
Xâî ¬äOù ¬â* ú_Ëä dA ôdËä dH $ ßË: VäTXî Xîäâ úä<dBú¶ú_ ¬äòä<Ù Xî[ ê{äVGä Xîäâ ¦òäO
Xîô <Giú_ ÌS@ Vâ dA ÒÈ<¸ _OäÒâ $
Vä<dÌ ôdËä¶ VÌ ôgä, Vä<dÌ ´äËä¶ ´äk $
ÙäÙõ Vä<dÌ ôä<]òâ, Ùõ´ä Vd´ íÒoäk $$ 26 $$
{ôÌS@ Xîä {<ËÒSË cî{ ßG¼ò o<Óî ôdGâ Vâ ß¼ò òäâO, ò·, ÒSËä<Ù Ëäâ êVVâ ßGäòäV
dA däâËâ ôdËâ dH* $ {ôÌS@ Xîä {<ËÒSË cî{ ßG¼ò-o<Óî GdA* däâ, Ëäâ òäâOä<ÙXî oA <GbXîä¬-oäÒ Vâ
GdA* däâËâ ßäHô VXîä¬-oäÒ Vâ <Xîòâ dØòâ òäâOä<Ù V¶Väô Xâî dA dâËÆ dH* $ ßË: ßG¼ò-oäÒ Vâ {ôÌS@
Xîä dA <ú¼ËG tÙò ¬â* ô]Gä úä<dB $ ÙõVôâ VäTG Ëäâ <óîô Vd´ íÒoäÒ dA däâËâ ôdËâ dH* $
¬G <úË ¬GVä {_Xî ¬â*, Vä¶kù Ùõô G däâk $
<GbXîä¬A <Gô]â VÙä, ÙäÙõ ÁÒG Väâk $$ 27 $$
ÌS@ Xîä dA ¬G Vâ ¬GG, <ú¸ Vâ <ú¼ËG ßäHô ÌÆ<¾ Vâ <Òúäô däâËä ôdGä úä<dB $ ÁÒG
¬â* BXî {_Xî ¬â* oA {ôÌS@ Xîä <ú¼ËG <ú¸ Vâ Ùõô GdA* däâGä úä<dB $ kV {SXîäô <GbXîä¬ oäÒ Vâ
{<ËÒSË ô]Gâ Òä_ä oÓî oOÒäGè Xîäâ VÙä dA VÒù Ùâf, Xîä_ ßäHô ÒíËÆßäâ* ¬â* Ùâ]Ëä ôdËä dH $
êVXîä ÁÒG Òd {ôÌS@ dA dH Òä êVXîä Òd ÁÒG dA ê¸¬ ÁÒG dH $
XîGA <ÌGä XîôhA
´dä¤ Gä¬ Ëd¤ GA<Ë úä<dB, VÙä ôä¬ Xîä ôä´ $
<G<ÒùXîäô ËG ¬G oòä, ÙäÙõ VAeâ Xîä´ $$ 28 $$
28 ¬â* Xîd ôdâ dH*XîG Xâî <ÌGä dA Xî¸ùáò XîôGä úä<dB<´V fôAô ¬â*, ""¬H* oÓî
d¤Â'' BâVä Gä¬ ÒËùËä dH ßäùËè <´VXîäâ VÌ "oÓî Á' XîdËâ dH* ßäHô Òd íÒò¶ oA oÓî Gä¬ Vâ
VdÉù Ìäâ_Ëä dH, êV¬â* oÓîäâ* Xî[ ôA<Ë-GA<Ë oA däâGA úä<dB Ëä êVXâî tÙò ¬â* VÙä ôä¬ Xîä dA
ôäJò ôdGä úä<dB ßäùËè ôä¬ä·ä êVâ ßÒiò {ä_GA úä<dòâ ßäHô ß{Gâ Xî¸ùáò Xîä XîG ß¼òäâ*
Xâî ßäOâ GdA* XîôGä úä<dB $ BâVä <´G oÓîäâ* Gâ <Xîòä dH, êGXâî ËG-¬Gä<Ù VÌ <ÒXîäôäâ* Vâ ô<dË
däâ Oòâ dH* $ kV <G<ÒùXîäôäÒíä Xâî {SäIË däâËâ dA VäTXî Xîä ¬Æ<Óî cî{ Xîäòù <V¾ däâ ´äËä dH $
VÆ¼ÙôA <Ò_ä{
<´VXî[ ]ÂÌA ]ÂÌ VÌ, Väâkù ]ÂÌ V¤oäô $
ÙäÙõ VÆ¼Ùuô ]ÂÌ VäH*, G] <f] Vä´ V¤Òäô $$ 29 $$
29-31 ¬â* ÁÒä¦¬ä VÆ¼ÙôA Xîäâ {ôÌS@ {SäNIË Xâî <_B <Ò_ä{ä<Ù XîôGâ Xî[ {Sâôhä Xîô ôdâ
dH*<´V {ôÌS@ Xî[ VÆ¼ÙôËä Vâ VÌ <ÒiÒ VÆ¼Ùô däâ ôdä dH, êVA V¦ò-<fÒ-VÆ¼Ùô ÌS@ Xîä
®òäG Xîôäâ $ kV {SXîäô êV VÆ¼Ùô ÌS@ Xâî ®òäG ßäHô <Ò_ä{ä<Ù ¨äôä {Hô Xâî G] Vâ _âXîô <fô Xî[
<f]ä {òù¼Ë Väôâ fôAô Xîäâ VÒùä VÆ¼Ùô ÌGä Xîô ÁÒä¦¬ä cî{ {<ËÒSËä VÆ¼ÙôA êV ÌS@ Vâ ßoâÙ
däâ ´äËA dH $
ÙäÙõ {¶ú ßäoÂÉh {AÒ Xîô, Väâ_d VÌ dA l>ä*Ò $
VÆ¼Ùuô òdØ aÈ¶Oäô Xîô, _â _â {AÒ Xîä Gä¶Ò $$ 30 $$
{ä¶ú ßäoÂÉh ßäHô Väâ_d aÈ¶Oäôäâ* Xâî VoA íäGäâ* ¬â* {ôÌS@ cî{ {<Ë Xîäâ dA íä{G Xîôâ $
ÁÒä¦¬ä-VÆ¼ÙôA òd êÓî aÈ¶Oäô XîôXâî <Ò_ä{{ÂÒùXî {ôÌS@ {<Ë Xîä Gä¬ _âËâ dØòâ êVA ¬â* ß{GA
ÒÈ<¸ _OäÒâ $
òdØ ÒSË VÆ¼Ùuô _â ôdH, Ëäâ VÙä VÆdä<O<G däâk $
ÙäÙõ oäÒH {AÒ Xîäâ, Ëä V¬ ßäHô G Xîäâk $$ 31 $$
òd êÓî {SXîäô {<ËÒSË ò<Ù VäTXî-VÆ¼ÙôA Täôh <Xîòâ ôdâ Ëäâ VÙä Xâî <_B VÆdä<OGA däâ
´äËA dH $ Xîäôh Òd {ôÌS@-{<Ë Xîäâ <{Sò _OËA dH, kVVâ ÌS@ Xâî Vä ßoâÙ däâXîô ôdËA dH $
êVXâî V¬äG oäyòfä<_GA ß¼ò Xîäâkù oA GdA* XîdA ´ä VXîËA $
¬G duô oäÒG
Vä<dÌ Á Xîä oäÒËä, Xîäâk Xîôâ Xî<_ ¬ä¶<d $
¬GVä Òäúä Xî¬ùGä, ÙäÙõ øµ> øµ> Gä¶<d $$ 32 $$
32 ¬â* XîdËâ dH*duô Xîäâ <{Sò _Oâ BâVä Xîäòù ¬G Vâ Xîäâkù <Òô_ä áò<¢Ë dA XîôËä
dHkV Xî<_òÆO ¬â* oOÒäGè Xîäâ <{Sò _OGâ Òä_ä <GbXîä¬ oäÒ Vâ {<ËÒSË cî{ Xîäòù ¬G, ÒúG
ßäHô Xî¬ù Vâ Xîäâkù <Òô_ä oÓî dA Xîô {äËä dH $ òd {S¦òâXî fôAô Vâ GdA¶ däâËä $ Xîäôh, aâbl> oÓî
Xîäâ v>äâªXîô ß¼ò VoA fôAôTäôA kN¼jòäâ* Xîäâ <{Sò _OGâ Òä_â XîäòäâÍ ¬â* dA V¶_yG ôdËâ dH* $
{<ËÒSËä <GbXîä¬
ßä·ä ¬ä¶dA* ÌHVâ Fîl>â, ßä·ä ßäÒâ ´äk $
ßä·ä ¬ä¶dA¶ _âÒâ ÙâÒâ, ßä·ä {dôâ ]äk $$ 33 $$
33-35 ¬â* {<ËÒSËä Xî[ <GbXîä¬Ëä <Ù]ä ôdâ dH*ÁÒä¦¬ä-{<ËÒSËä ß{Gâ íÒä¬A
{ôÌS@ Xî[ ßä·äGÆVäô dA ÌHl>ËA-êl>ËA dH, ßäËA-´äËA dH, _âËA-ÙâËA dH, {dGËA-]äËA dH $
ßä·ä ¬ä¶dA* Ìädô oAËô, ßä·ä ôdH V¬äk $
ßä·ä ¬ä¶dA* ËG ¬G ôä]â, ÙäÙõ ôdâ ÁòäH _äk $$ 34 $$
o¢Ë fôAô Vâ däâGâ Òä_â Xîäòù oOÒÙä·äGÆVäô dA XîôËä dH $ fôAô Xâî oAËô ¬G Vâ V¶XîÁ{-
<ÒXîÁ{, <ú¸ Vâ <ú¼ËG, ÌÆ<¾ Vâ <Òúäô ßä<Ù VoA oOÒÙä·äGÆVäô dA XîôËä dH $ kV {SXîäô
ß{Gâ ËG ¬G Xîäâ oOÒÙä·ä ¬â* ô]Xîô <GbXîä¬ {<ËÒSË Vâ òÆÓî oÓî oOÒÙä·ä ¬â* V¬äòä dØßä
ôdËä dH Ëä ÒÈ<¸ oOÒËè íÒcî{ ¬â* dA _OäXîô ôdËä dH $
{<ËÒSËä OÈd ßä{Gâ, Xîôâ ]V¬ Xî[ VâÒ $
Jòäâ* ôä]â ¦òäâ* dA ôdâ, ßä·äXîäôA µ>âÒ $$ 35 $$
´HVâ {<ËÒSËä ß{Gâ øô ¬â* ôdXîô VÙä íÒä¬A Xî[ VâÒä XîôËA dH, ÒHVâ dA <GbXîä¬ VäTXî
oOÒäGè Vâ {<ËÒSË ô]Xîô ß{Gâ ß<TXîäôäGÆVäô VâÒä XîôËä ôdËä dH $ êVâ oOÒäGè ´HVâ ô]Ëä dH,
ÒHVâ dA ôdËä dH $ êVXîä Ëäâ ßä·ä {ä_G XîôGâ Xîä íÒoäÒ dA ÌG ´äËä dH $
VÆ¼ÙôA <Ò_ä{
ÙäÙõ GAú F¤îú XÆî_ VÆ¼ÙôA, VâÒä VäôA däâk $
Väâk VÆdä<O<G Xî[<´òâ, cî{ G {A´â Täâk $$ 36 $$
36-37 ¬â* <GbXîä¬ {<ËÒSË òÆÓî VäTXî-VÆ¼ÙôA Xîä <G¦ò VÆdäO-{SäNIË <dË <Ò_ä{
<Ù]ä ôdâ dH*dâ oOÒäGè ! VäTXî-VÆ¼ÙôA úädâ GAú XÆî_ Xî[ däâ Òä ê¿ú XÆî_ Xî[, êVXî[ Ëäâ
o<Óî {Âhù-{Sâ¬òÆÓî däâGA úä<dB $ <´VXî[ o<Óî <GbXîä¬ {<ËÒSË-òÆÓî däâ, ÒdA ßä{ Xî[ <G¦ò
V¬A{Ëä cî{ VÆdäO {SäIË XîôGâ òäâyò dH, êVâ VÆdä<OGA Xî[<´òâ $ fâÉ ´HVâ {SäXÈîË-VÆ¼ÙôA Xîä cî{
TäâXîô GdA* {äG <Xîòä ´äËä, ÒHVâ dA Ì<dô¶O VäTG-VäH¼Ùòù Ëäâ {SÙfùG ¬ä½ dA dH, êVVâ ¢òä
ÌGËä dH ?
ÙäÙõ ´Ì ËG ¬G VäHI* òä ôä¬ Xîäâ, Ëä VG Xîä áò<oúäô $
Vd´ fA_ V¶ Ë äâ É VË, {Sâ¬ o<Óî _H Väô $$ 37 $$
ôä¬ ! ´Ì ßä{ Xîäâ ËG-¬G V¬{ùh Xîô <Ùòä, ËÌ êV <GbXîä¬ {<ËÒSËòÆÓî VäTXî-
VÆ¼ÙôA Vâ áò<oúäô XHîVä ? ßäùËè êVâ ß{Gâ Vâ Ùõô ¢òäâ* ô]Ëâ däâ ? êVGâ Ëäâ íÒoäÒ Vâ dA fA_-
ÒSË, V¶ËäâÉ, V¦ò, GÒTä o<¢Ë, {Sâ¬ ßäHô _ò òäâO Xîäâ dA Väô V¬e Xîô ß{Gäòä dH $ ßË: êVâ
Ùõô ô]Gä òäâyò GdA* $
{ô {ÆæÉä VÌ {ôdôH, VÆ¼Ùuô Ùâ]â ´äO $
ß{Gä {AÒ <{v>äG Xîô, ÙäÙõ ô<dòâ _äO $$ 38 $$
VäTXî-VÆ¼ÙôA Xîäâ úä<dòâoOÒäGè Vâ <o¼G ÙâÒËä<Ù Xî[ ê{äVGä v>äâª Ùâ $ <óîô <GbXîä¬-
{<ËÒSË cî{ ßG¼ò o<Óî ¨äôä ·äG-´äOSË ¬â* ßäXîô {SoÆ Xîäâ Ùâ]â ßäHô êV ß{Gâ {ôÌS@ {<Ë Xîäâ
{dúäG Xîô, êVA ¬â* ß¨HË oäÒ Vâ ß{GA ÒÈ<¸ _Oä Xîô ôdâ, ËoA <G¦ò-VÆdäO {SäIË däâ VXîËä dH $
ßäG {ÆæÉ dõ¶ Ì<dGªA, {ô¬ {ÆæÉ oôËäô $
dõ¶ ßÌ_ä V¬eÂ¶ GdA*, ËÂ¶ ´äGâ XîôËäô $$ 39 $$
oOÒäGè Vâ <o} <´ËGâ {ÆæÉ dH*, êGXîA Ëäâ ¬H* Ì<dG d¤Â; Òâ ¬âôâ ê{äíò däâ GdA* VXîËâ $ ¬âôä
íÒä¬A Ëäâ {ô¬ {ÆæÉ ÌS@ dA dH $ dâ VÈ<bµ> Xâî <G<¬¸ Xîäôh {ôÌS@ ! ¬H* Ëäâ VäTG-Ì_-dAG
ßÌ_ä d¤Â, <G¦ò, VÆdäO {SäIË däâGâ Xîä ê{äò oA GdA* ´äGËA $ ßË: ßä{ dA XÈî{ä XîôXâî ¬Æeâ
ß{GA <G¦ò V¬A{Ëä cî{ VÆdäO Ùâ* $
{<ËÒSË
<´VXîä <ËVXîäâ ÙA<´òâ, Vä¶kù V¼¬Æ] ßäk $
ÙäÙõ G] <f] VäH*{ VÌ, ´<G òdØ Ì¶µ>Àä ´äk $$ 40 $$
40-41 ¬â* XîdËâ dH*{<ËÒSË Vâ XîoA G dµ>äâ=G] Vâ <f]ä {òù¼Ë VÌ fôAô <´V
{ô¬âiÒô Xîä ôúä dØßä dH, êVA {ô¬âiÒô Xî[ ßä·ä ¬â* ôdËâ dØòâ òd fôAô êVâ dA V¬{ùh Xîô ÙâGä
úä<dB ßäHô {Âhù cî{ Vâ ®òäG ô]Gä úä<dB <Xî XîdA* íÂ_ ËG Ëä ¬G, ÌÆ<¾, kN¼jòä<Ù VÂ¯¬
fôAô oOÒËè {ôäòhËä Xîäâ v>äâªXîô ß{Gâ-ß{Gâ <ÒÉòäâ* Xî[ ßäâô Ì¤µ> Xîô, ¬ä<òXî {ÙääâÍ ¬â* dA
G _O ´äòâ* $
Väôä <Ù_ Vä¶kù VäH* ôä]â, ÙäÙõ Väâk VòäG $
´â <Ù_ Ì¶µ>â ßä{Gä, Väâ VÌ ¬ÂY> ßòäG $$ 41 $$
´äâ ß{Gä ¬G kùiÒô-<ú¼ËG XîôËâ dØòâ {Âhù cî{ Vâ kùiÒô ¬â* dA _Oäòâ ô]Ëä dH, ÒdA
ÌÆ<¾¬äGè dH, ßäHô ´äâ ¬G Xîäâ oOÒËè <ú¼ËG Vâ dµ>ä Xîô ¬ä<òXî {ÙääâÍ ¬â* _Oä ÙâËâ dH*, Òâ VÌ ÁÒ
ßäHô ÌS@ Xîä oâÙ ¬äGGâ Òä_â ß·äGA {Sä<hòäâ* ¬â* oA ß<Ë ¬ÂÑ dH* $
<ÒôÓîËä
ÙäÙõ Väôäâ* VäH* <Ù_ Ëäâô Xîô, Vä¶kù VäH* ´äâôâ $
Vä¶ k ù Vâ Ë A ´äâª Xîô, Xîädâ Xîäâ Ëäâ ô â $$ 42 $$
ÒHôäyò{ÂÒùXî {SoÆ ¬â* <Gô¶Ëô ¬G _OäGâ Xî[ {Sâôhä Xîô ôdâ dH*ÙâÒA, ÙâÒ, _äâO, XÆîµÆ>PÌ, Ùâd,
øô ßä<Ù V¶{Âhù ¬ä<òXî {S{¶ú Vâ ¬G Xîäâ dµ>äXîô oOÒäGè ¬â* dA _AG Xîôâ ßäHô ´Ì oOÒäGè ¬â* ¬G
Níô däâ ´äò, ËÌ <XîV<_òâ oOÒËè <ú¼ËG Vâ <ú¸ dµ>äÒâ, GdA* dµ>äGä úä<dB $ oÓî Xâî Xîä¬ Ëäâ
oOÒäGè Xîô dA ÙâËâ dH* $
ß¼ò _yG áò<oúäô
Vä<dÌ Ùâ Ò â ôä]hä, Vâ Ò Xî <Ù_ úäâ ô â $
ÙäÙõ VÌ TG Väd Xîä, oÂ_ä ¬G äâôâ $$ 43 $$
43 ¬â* {SoÆ Vâ <o¼G ¬â* ¬G _OäGä áò<oúäô dH, òd Xîd ôdâ dH*{SoÆ ß{Gä <GbXîä¬
{<ËÒSË ô]Gâ Xâî <_B dA Gô-fôAô ÙâËâ dH* <Xî¼ËÆ ß·äGA {SähA cî{ VâÒXî oOÒäGè Vâ ¬G Xîäâ
dµ>äXîô <V<¾ ßä<Ù ¬â* _OäËä dH ßäHô ß{Gä ¬äGÒ-ÁÒG ]äâ ÙâËä dH $ dâ ¬G ! ËÂ VäÒTäG ôd,
kV ßÁ{ ¬ä<òXî VÆ] Xâî <_B oOÒäGè Xîäâ ¢òäâ* oÂ_Ëä dH ? ò<Ù ËÂ ¬ä<òXî VÆ]äâ* Xî[ ßäfä
v>äâªXîô <Gô¶Ëô <GbXîä¬ {<ËÒSË cî{ ßG¼òËä Vâ oOÒÙè o´G XîôâOä Ëäâ VN¿úÙäG¼Ù ÌS@ cî{
Väd Xîä ÌS@äG¼Ù cî{ VP{Âhù TG Ëâôâ Xîäâ <¬_âOä $
{<ËÒSË
ÙäÙõ ¬GVä Òäúä Xî¬ùGä, ß¼Ëô ßäÒâ BXî $
ËäXîäâ {S¦òÇ ôä¬Á, ÌäËâ* ßäHô ßGâXî $$ 44 $$
44-48 ¬â* {<ËÒSË Xî[ <ÒfâÉËä ÌËä ôdâ dH*<´VXî[ ¬G, ÒúG ßäHô fôAô Vâ ÒÈ<¸
ß¼Ë¬Æù] däâXîô BXî ôä¬ Vâ dA _OA dH, êVA Xîäâ ôä¬Á Xîä {S¦òÇ ÙfùG däâËä dH ßäHô ßGâXî
{SXîäô Xî[ Ùäfù<GXî, {äHôä<hXî ßä<Ù ÌäËâ* Ëäâ Xî_ä ¬ä½ dA dH* $
ÙäÙõ ¬GVä Òäúä Xî¬ùGä, <dôÙH duô Xîä oäÒ $
ß_] {ÆæÉ ßäOâ ]ªä, ËäXâî <½oÆÒG ôäÒ $$ 45 $$
<´VXâî tÙò ¬â* ¬G, ÒúG ßäHô Ùâd ¨äôä VäN¦ÒXî a¾ä{ÂÒùXî <Gô¼Ëô dA duô-<ú¼ËG Xîä
{Sâ¬ ôdËä dH, ¬G kN¼jòäâ* Xâî ß<ÒÉò, <½oÆÒG-{<Ë, ß_] {ÆæÉ êVXâî ßäOâ ]ªâ ôdËâ dH* ßäùËè
êVâ <Gô¼Ëô VäÇä¦Xîäô däâËä ôdËä dH $
ÙäÙõ ¬GVä Òäúä Xî¬ùGä, duôÁ VäH* <dË däâk $
Vä<dÌ V¼¬Æ] V¶O dH, ßä<Ù <Gô¶´G Väâk $$ 46 $$
<´VXîä ¬G-ÒúG-Xî¬ù Vâ oOÒäGè ¬â* {Sâ¬ däâËä dH, oOÒäGè êV {ô ßGÆXÂî_ ôd Xîô
êVXîä òäâO-Çâ¬ XîôËâ ôdËâ dH* ßäHô ´äâ V¶Väô Xâî ßä<Ù <Gô¶´G ÙâÒ ÌS@ dH*, Òâ Ëäâ VÙä êVXâî V¶O
dA ôdËâ dH*=êVâ <Gô¶Ëô ÌS@ Xîä VäÇä¦Xîäô däâËä ôdËä dH $
ÙäÙõ ¬GVä Òäúä Xî¬ùGä, ßäËÆô Xîäôh ôä¬ $
V¬ô Vä¶kù VÌ Xîôâ, {ôXîµ> {Âôâ Xîä¬ $$ 47 $$
´äâ ¬G-ÒúG-Xî¬ù Vâ <Gô¶´G ôä¬ Xâî VäÇä¦Xîäôäù áòäXÆî_ ôdËä dH, êVXâî V¼¬Æ]
V¬ù oOÒäGè {SXîµ> däâXîô êVXî[ VP{Âhù Xîä¬Gäòâ* {Âhù XîôËâ dH* $
GäôA {ÆæÉä Ùâ<] Xîô, {ÆæÉä GäôA däâk $
ÙäÙõ Vâ Ò Xî ôä¬ Xîä, fA_Ò¶ Ë dH Väâ k $$ 48 $$
´äâ GäôA {ô-{ÆæÉ Xîäâ GäôA cî{ Ùâ]Xîô ß{Gâ ¬G Xîäâ {<Ë-{ôäòh ô]ËA dH ßäHô ´äâ {ÆæÉ
{ô-GäôA Xîäâ {ÆæÉ cî{ Ùâ] Xîô BXî-{¦GA ÒSË {ä_Ëä dH, Òâ fA_ÒäGè Xîd_äËâ dH* $ ÒHVâ dA ´äâ
ß{GA ÒÈ<¸ BXî ÌS@ Vâ <o¼G <XîVA ¬â* oA GdA* ´äGâ ÙâËä, ÒdA <GbXîä¬-{<ËÒSË òÆÓî ôä¬ Xîä
oÓî Xîd_äËä dH $
{ô {ÆæÉä ôË Ìä¶ehA, ´äGH* ´â óî_ däâk $
´¼¬ <ÌOäâÒâ ßä{Gä, ÙäÙõ <Gbóî_ Väâk $$ 49 $$
49-50 ¬â* ß¼ò _yG áò<oúäô Vâ ÁÒG <Gbóî_ ´äËä dH, òd Xîd ôdâ dH*´HVâ Xîäâkù
GäôA íÒò¶ Ëäâ Ì¼®òä däâ ßäHô ß{Gâ {<Ë Xîäâ G{Æ¶VXî ´äG Xîô {Æ½äâ¦{<¸ Xâî <_B {ô-{ÆæÉ Xîä V¶O
Xîôâ, ËÌ ´äâ óî_ däâËä dH, Väâ VÌ ´äGËâ dA dH*, ßäùËè {Æ½ oA GdA* däâËä ßäHô {<ËÒSË-T¬ù oA
Gbµ> däâËä dH $ ÒHVâ dA VXîä¬, o<Óî ÒHôäyòä<Ù VäTG Ëäâ íÒò¶ XîôËä dH ßäHô <GOÆùh ÌS@ Xîäâ
ßV¬ù ´äG Xîô ß¼ò ÙâÒA-ÙâÒä<Ù Xî[ ê{äVGä XîôËä dH, ËÌ ÌS@-·äG cî{ óî_ Vâ Ò¶<úË ôd
Xîô Òd ß{Gâ ´¼¬ Xîäâ oA <Gbóî_ dA ]äâ ÙâËä dH $
ÙäÙõ Ë´ oôËäô Xîäâ, {ô {ÆæÉä ôË däâk $
BâVA VâÒä VÌ XîôH*, ôä¬ G ´äGH* Väâk $$ 50 $$
´HVâ ´äuôhA GäôA ß{Gâ {<Ë Xîäâ ¦òäO Xîô {ô-{ÆæÉ Vâ {Sâ¬ XîôËA dH ËÌ {<ËÒSË-T¬ù
<ÌGä, êVXî[ VâÒä ßäHô êVXîä ¬GÆbò ´¼¬ áòù dA ´äËä dH, êVâ {<Ë-_äâXî GdA* <¬_Ëä $ ÒHVâ
dA oOÒäGè Xîäâ ¦òäO Xîô ÙâÒA-ÙâÒä<Ù Xî[ VâÒä VoA VXîä¬A XîôËâ dH* <Xî¼ËÆ ÙâÒA-ÙâÒä<Ù Xî[ VâÒä
Vâ ôä¬ Xâî íÒcî{ Xîäâ Òâ GdA* ´äG {äËâ ßäHô ß{Gä ß¬ÂÁò Gô-ËG áòù dA ]äâ ÙâËâ dH* $
{<ËÒSË
GäôA VâÒXî ËÌ _OH, ´Ì _O Vä¶kù {äV $
ÙäÙõ {ôVâ ßäG Xîäâ, ËäXî[ XHîVA ßäV $$ 51 $$
51 ¬â* XîdËâ dH*<GbXîä¬ {<ËÒSË <ÌGä V¿úä oÓî däâGâ Xî[ ¢òä ßäfä dH ? GäôA
{<ËÒSËä ËÌ ËXî dA Xîd_äËA dH ´Ì ËXî ß{Gâ {<Ë Xî[ VâÒä ¬â* Ë¦{ô ôd Xîô {<Ë Xâî {äV ôdËA
dH ßäHô ´Ì ß¼ò {ÆæÉ Vâ <¬_ËA dH ËÌ êVXâî {<ËÒSËä däâGâ Xî[ ¢òä ßäfä dH ? ÒHVâ dA oÓî Òd
dH, ´äâ ÁÒG {òù¼Ë oOÒäGè Xîä dA <ú¼ËG XîôËä dH $ ´äâ ß¼ò ÙâÒA-ÙâÒä<Ù Xî[ ê{äVGä ¬â* ôË dH,
êVXâî oÓî däâGâ Xî[ ¢òä ßäfä dH ?
ÙäÙõ GäôA {ÆæÉ Xîäâ, ´äGH* ´â Òf däâk $
<{Ò Xî[ VâÒä Gä Xîôâ, Xîä¬hXîäôA Väâk $$ 52 $$
52 ¬â* XîdËâ dH*{SoÆ VâÒä Vâ ß¼ò, {SoÆ Xîäâ Òf XîôGâ Xâî Xîä¬ ¬â* _yG ô]Gä, áò<oúäô
dH-´HVâ Xîäâkù GäôA ¬G ¬â* òd VäâúËA dH-¬âôä {<Ë ¬âôâ ßTAG däâ ´äòâ, êVXâî <_òâ {<ËÒSË-òÆÓî
{<Ë-VâÒä Ëäâ XîôËA GdA*, ´äÙõ-µ>äâGä ßä<Ù XîôXâî Òf XîôGä úädËA dH Ëäâ V¬eGä úä<dB, òd
Xîä¬hXîäôA däâGâ Vâ {<ËÒSËä GdA* dH $ ÒHVâ dA ´äâ VäTXî <GbXîä¬-{<ËÒSË cî{ oOÒËè-VâÒä G
XîôXâî kùiÒô Xâî ßVA¬ BâiÒòù Xîäâ {SäIË XîôGä úädËä dH ßäHô GäGä ßGÆbl>äGä<Ù XîôËä dH, êVXîäâ
oA êÓî GäôA Xâî V¬äG dA V¬eäâ $
Xîæhä
Xî[òä ¬G Xîä oäÒËä, ¬â µ >A ßä·äXîäô $
¢òä _â ¬Æ] <Ù]_äkòâ, ÙäÙõ êV oôËäô $$ 53 $$
53 ¬â* o<Óî G XîôGâ Vâ däâGâ Òä_â {iúä¸ä{ Xîäâ <Ù]ä ôdâ dH*""<GbXîä¬ {<ËÒSË cî{
ßG¼òËä Vâ ¬âôA fôh däâ $'' òd oOÒäGè Xî[ ßä·ä Ëäâ ¬äGA GdA* ßäHô ßä´¼¬ ¬G Xîäâ <{Sò _OGâ
Òä_â Xîäòù <Xîòâ $ ßÌ êG oOÒäGè cî{ oôËäô Xîäâ ¢òä oâ*µ> _âXîô ¬Æ] <Ù]_äÒâ* $ êGXîäâ Ëäâ
o<Óî dA <{Sò dH, Väâ d¬Gâ Xî[ GdA* $ ßË: êGXâî ßäOâ _NJ´Ë dA däâGä {ªâOä $
Xîôä¬äË Xî_¶ X î dH , ´äXâ î <dôÙH BXî $
ß<Ë ßäG¶Ù áò<oúäuôhA, ´äXâî ]V¬ ßGâXî $$ 54 $$
54-56 ¬â* {<ËÒSËä ßäHô áò<oúäuôhA Xâî cî{Xî Vâ <GbXîä¬A ßäHô VXîä¬A <ÒÉòXî
{uôúò Ùâ ôdâ dH*<´V <GbXîä¬ {<ËÒSË òÆÓî VäTXî-VÆ¼ÙôA Xâî tÙò ¬â* BXî {ô¬ä¦¬ä {<Ë dA
ÌVËä dH, êVXâî <_B ßGâXî oäâO-Vä¬OSA ßäHô GäGä ú¬¦Xîäôä<ÙXî Xî_¶Xî cî{ dH* <Xî¼ËÆ ´äâ
<ÒÉòA cî{ áò<oúäuôhA dH, ßäHô <´VXâî ÙâÒ-òÇä<Ù ßGâXî íÒä¬A dH*, êVâ Ëäâ êG oäâOä<Ù
Vä¬<OSòäâ* ßäHô ú¬¦Xîäôä<Ù ¬â* dA ß<Ë ßäG¼Ù {SäIË däâËä dH $
ÙäÙõ {<ËÒSËä Xâî BXî dH, áò<oúäuôhA Xâî Ùäâk $
{<ËÒSËä áò<oúäuôhA, ¬â_ä ¢òäâ* Xîô däâk $$ 55 $$
<GbXîä¬ VäTXî cî{ {<ËÒSËä Xâî tÙò ¬â* Ëäâ BXî {ô¬ä¦¬ä dA ôdËä dH $ VXîä¬ <ÒÉòA cî{
áò<oúäuôhA Xâî tÙò ¬â* ÙâÒä<Ù Ëä kN¼jò-<ÒÉòä<Ù cî{ ¨HË ôdËä dH $ ßË: {<ËÒSËä ßäHô
áò<oúäuôhA Xîä V¬Ëä cî{ <¬_G XHîVâ däâ VXîËä dH ?
{<ËÒS Ë ä Xâ î BXî dH , Ùõ ´ ä GädA* ßäG $
áò<oúäuôhA Xâî Ùäâk dH*, {ô øô BXî V¬äG $$ 56 $$
<GbXîä¬ {<ËÒSË VäTGä Xî[ {uô{äXîäÒíä ¬â* VäTXî cî{ {<ËÒSËä Xâî tÙò ¬â* ÌS@ä¦¬ä
Xî[ BXîËä cî{ ß¨HË dA ôdËä dH $ êVXâî tÙò ¬â* ¨HË-oäÒ XîoA oA GdA* ßäËä $ VXîä¬ <ÒÉòA
cî{ áò<oúäuôhA Xâî tÙò ¬â* ¨HË dA ôdËä dH $ êVXâî <ÒÉò cî{ {ô-øô ßäHô {ôÌS@ cî{ <G´-øô
V¬äG dA dH* $ êVâ Vä¶VäuôXî <ÒÉòäâ* Vâ <ÒÇâ{ GdA* däâËä, ß<{ËÆ ôV ßäËä dH $
VÆ¼ÙôA VÆdäO
ÙäÙõ {ÆæÉ d¬äôä BXî dH, d¬ GäôA ÌdØ ß¶O $
´â ´â ´HVA Ëä<d VäH*, ]â_H <ËV dA ô¶O $$ 57 $$
57 ¬â* VäTXî-VÆ¼ÙôA Xîä VÆdäO-VÆ] <Ù]ä ôdâ dH*d¬äôä {ô¬ {ÆæÉ cî{ {<Ë Ëäâ BXî dH
ßäHô d¬ VäTXî-VÆ¼ÙôA <GbXîä¬ Xî¬ù, o<Óî, òäâO ßäHô ·äGä<Ù VäTG cî{ _Çhäâ* Òä_A ÌdØË
dH* $ <´VXî[ ´HVA oäÒGä dH, Òd ÒHVâ dA VOÆh {Sâ¬ Xîä <GOÆùh {Sâ¬ cî{ ô¶O Xâî ¨äôä êV {ôÌS@ Vâ
dA <ú¼ËGäG¼Ù,ÙfùGäG¼Ù ßä<Ù Xîä ßGÆoÒ cî{ ]â_ ]â_ËA dH $
{<ËÒSË
ÙäÙõ ôdËä ôä<]òâ , ÌdËä Ùâ k Ìdäk $
ÌdËâ V¶O G ´äkòâ, ôdËâ VäH* ÁòäH _äk $$ 58 $$
58-63 ¬â* {<ËÒSË cî{ ßG¼òËä {SäIË XîôGâ Xî[ {Sâôhä Xîô ôdâ dH*<Giú_ ÌS@ Xîäâ dA
tÙò ¬â* ô¢]äâ, ú¶ú_ ¬ä<òXî {S{¶ú Xîäâ ¦òäO Ùäâ $ {uôÒËùGfA_ Vä¶VäuôXî ÙâÒä<Ù Xâî Vä ¬Ë
_Oäâ, VÙä BXîôV ôdGâ Òä_â {ôÌS@ ¬â* dA ÒÈ<¸ _Oäßäâ $
´<G Ìäeâ1 Xîädõ Xî¬ù VäH*, Ùõ´â ßäô¶o ´äk $
ÙäÙõ BXH î ¬Â _ Od, Ùõ ´ ä Ùâ k Ìdäk $$ 59 $$
¨HË oäÒ Xâî ¨äôä Ìäg ÒÈ<¸ Vâ áòÒdäô ¬â* ´äXîô <XîVA XîäPò Xî¬ù Xâî ßäô¶o Vâ ß{Gâ Xîäâ
V¶Väô ¬â* G Ìä¤Täâ1 $ BXî¬ä½ ß¨HË ÌS@ cî{ ß{Gâ ¬Â_ Xîäâ dA OSdh XîôXâî ¨HË oäÒ cî{ áò<oúäô
Xîäâ ¦òäOäâ $
ÌäÒâ* Ùâ<] G Ùä<dGâ, ËG ¬G V¼¬Æ] ôä<] $
ÙäÙõ <G¬ù_ ËKÒ Od, V¦ò fÄÙ òdØ Vä<] $$ 60 $$
Vä¶VäuôXî ÙØ:]-VÆ] cî{ Ìä¶òA¶-Ùä<dGA <Ùfä Xî[ ßäâô ¬Ë Ùâ], òâ ÙØ:]-VÆ]ä<Ù Ëäâ
ßäGâ ´äGâ Òä_â dH*, VÙä BXîôV Xîäâkù oA GdA* ôdËä $ ËÂ Ëäâ ß{Gâ ËG ¬G Xîäâ VäTG ¨äôä oOÒËè
Xâî V¼¬Æ] ô]Ëâ dØòâ {ôÌS@ cî{ <G¬ù_ ËKÒ Xîä ßoâÙ <ú¼ËG dA OSdh Xîô $ V¦ò {ô¬ä¦¬ä Xâî
ÒâÙä<ÙXî fÄÙäâ* Xî[ òdA VäÇA dH <Xî {ôÌS@ Xî[ {SäNIË ßoâÙ <ú¼ËG ¨äôä dA däâËA dH $
ÙäÙõ Ùõ´ä GHG G Ùâ<]òâ, aÒhd¤Æ VÆGH* G ´äk $
<´ä ßäG G Ìäâ<_òâ, ß¶O G ßäHô VÆdäk $$ 61 $$
´HVâ ú¼j Xâî êÙò däâGâ {ô úXîäâô ú¼j¬ä Xîäâ v>äâªXîô ß¼ò XÆîv> oA GdA* Ùâ]Ëä, ÒHVâ dA
ß{Gâ Gâ½äâ* Vâ VÒù Ùâf, Xîä_, ÒíËÆ ¬â* {ôÌS@ Xîäâ dA Ùâ]â*, ß¼ò XÆîv> G Ùâ]â* $ ´HVâ ¬ÈO ÌôÒH ôäO
Xîäâ v>äâªXîô ß¼ò XÆîv> oA GdA* VÆGËä, ÒHVâ dA {ôÌS@ V¶Ì¶TA ÒäËäù Xîäâ v>äâªXîô ß¼ò XÆîv> oA G
VÆGâ* ßäHô G ¬G Xîäâ ß¼ò {ô ´äGâ Ùâ* $ ´HVâ úäËXî {ÇA íÒäuË Xâî <_B dA {A-{A ôµ>Ëä dH, ÒHVâ dA
{ôÌS@ {Sä<IË Xâî <_B {ôÌS@ Xâî Gä¬ dA Ìäâ_â*, ß¼ò XÆîv> G Ìäâ_â* $ ´HVâ ¬¿v>A Xâî fôAô Xîäâ ´_
<ÌGä ß¼ò øÈË, ÙõT GdA* VÆdäËâ, ÒHVâ dA {ôÌS@ Xîäâ ¦òäOXîô ß¼ò XÆîv> oA ß¿v>ä G _OGä
úä<dB $
úôhd¤Æ ßGË G ´äkòâ, VÌ ê_µ>ä ¬ä¶<d* V¬äk $
ê_µ> ß{Âl>ä ßä{ ¬â*, ÙäÙõ ôdØ ÁòäH _äk $$ 62 $$
úôhäâ* Vâ ÌS@ {SäNIË Xâî VäTG V¦V¶Oä<Ù Xîäâ v>äâªXîô {ËG Xâî dâËÆ íäGäâ* ¬â* GdA* ´äGä
úä<dB $ kN¼jò, ß¼Ë:Xîôhä<Ù VoA V¬ä´ V¶Väô Xîäâ {Al> Ùâ, ß¼Ë¬Æù] däâ, oAËô NíË ßä¦¬
íÒcî{ ÌS@ ¬â* dA _AG ôdâ $ kV {SXîäô ÌS@ ¬â* dA ÒÈ<¸ _OäXîô Níô ôdGä úä<dB $
ÙäÙõ Ùõ´â ß¼Ëô däâË dH, ´<G ßäGâ ¬G ¬ä¶<d* $
Ëd¤ _â ¬G Xîäâ ôä<]òâ, ´d¤ XÆîv> Ùõ´ä Gä¶<d* $$ 63 $$
¨HË oäÒ Vâ ÁÒ ßäHô {ô¬ä¦¬ä Xâî ¬®ò ¬â* ß¼Ëôä_ {ªËä dH $ kV<_B ¨HË-oäÒ ¬G ¬â*
GdA* ô]Gä úä<dB $ ß{Gâ ¬G Xîäâ <GbXîä¬ {<ËÒSË ¨äôä V¶Väô Ùfä Vâ êl>äXîô ´dä¤ <X*î<úËè ¬ä½
oA ¨HË oäÒ GdA* ôdËä, êV ß¨HË ÌS@ ¬â* dA Níô ô]Gä úä<dB $
oS¬ <Ò®Ò¶VG
oô¬ <Ë<¬ô oä´â GdA*, ôâ <´ò ßäG ê{äk $
ÙäÙõ ÙA{Xî Vä´ _â, Vd´H* dA <¬µ> ´äk $$ 64 $$
64-66 ¬â* oS¬Gäf Xîä ê{äò ÌËä ôdâ dH*ôâ ÁÒ ! ßV¦ò ¬ä<òXî {S{¶ú ¬â*
V¦ò ÌÆ<¾ cî{ oS¬ ßäHô ÁÒ ÌS@ Xîä oâÙ cî{ ß·äG, ·äG Xâî <ÌGä ß¼ò ËAù ÒSËä<Ù ê{äòäâ* Vâ
Ùõô GdA¶ däâËâ $ ßË: êGXîäâ Ùõô XîôGâ Xâî <_B <GbXîä¬ {<ËÒSËä<Ù ß¼Ëô¶O VäTGäâ* Xâî ßRòäV ¨äôä
ß{Gâ tÙò-øô ¬â* ÌS@ ·äG-ÙA{ ÓäXîô ÒäVGä-ÒäòÆ Xâî <GôäâT ¨äôä Níô Xîô _â $ BâVä XîôGâ
Vâ ßV¦ò ¬â* V¦ò, oS¬ ßäHô ÁÒ-ÌS@ Xîä oâÙ cî{ ß·äG ßGäòäV dA Ëâôâ tÙò Vâ dµ> ´äòOä $
ÙäÙõ Väâ ÒâÙG G<d* ÌäÒôâ, ßäG <Xîòâ ´â ´äk $
VÌ ÙØ] o¶´G Vä¶kòä¶, ËädA VäH* ÁòäH _äk $$ 65 $$
dâ ß·äË ËKÒ VäTXî ! Òd ´¼¬ ¬ôhä<ÙXî V¶Väô-{Aªä BâVA GdA* dH, ´äâ ÌS@ ·äG Xâî
<ÌGä <XîVA ß¼ò ê{äò Xâî XîôGâ Vâ Ùõô däâ ´äò $ V¶{Âhù ÙØ]äâ* Xâî GäfXî oOÒäGè dH*, ê¼dA* oOÒäGè
¬â* ÒÈ<¸ _Oä Xîô ÌS@ ·äG Xîäâ {SäIË Xîô, ËoA Ëâôä V¶Väô-ÙØ:] Gbµ> däâOä $
ÙäÙõ ßäHÉ<T ¬Â_A XÆîv> GdA*, òâ VÌ eÂl>A ÌäË $
´â ßäHÉ<T dA Á<Òòâ, Ëäâ Xîädâ Xîäâ ¬ô ´äË $$ 66 $$
dâ _äâOäâ ! ËÆ¬ <´G ôVäòGä<Ù ßäHÉ<Tòäâ* Vâ ÙAøùÁÒA ßäHô ß¬ô däâGä úädËâ däâ, Òâ
´ªA-ÌÂµ>A ßä<Ù ßäHÉ<Tòä¶ ß¬ôËä ¬â* _âf ¬ä½ oA Xîäôh GdA* dH* $ ßäHô ´äâ _äâO
XîdËâ dH*""ßäHÉ<T ßä<Ù ê{äòäâ* Vâ ß¬ôËä {SäIË däâËA dH, êGXî[ òâ VoA ÌäËâ* <¬»òä dH* $
Xîäôh, ßäHÉ<T ßä<Ù Vâ Á<ÒË ôdGä V¶oÒ däâËä Ëäâ V¶Väô Xâî aA¬äGè ¢òäâ* ¬ô ´äËâ dH* ? êGXîäâ
Ëäâ ßäHÉ<T ßä<Ù ê{äò {SäIË däâËâ dA dH* $ ßË: ß¬ôËä ÌS@-·äG Vâ dA {SäIË däâËA dH, ß¼òä
GdA* $
{<ËÒSË
¬Â_ OdH Väâ <Giú_ ÌHl>ä, VÆ] ¬â* ôdâ V¬äk $
«>ä_ {äG oô¬Ë <óîôâ, ÒâÙäâ* <Ùòä Ìdäk $$ 67 $$
67-77 ¬â* <GbXîä¬ {<ËÒSË Xî[ <ÒfâÉËäB¶ ÌËä ôdâ dH*<GbXîä¬ {<ËÒSË {ÂÒùXî ÌS@
<ú¼ËG ¨äôä ´äâ ß{Gâ ¬Â_ ÌS@ Xîäâ OSdh XîôËä dH, Òd ÌS@äG¼Ù ¬â* <G¬yG dØßä <Giú_ cî{ Vâ
ÌS@ ¬â* dA Níô ôdËä dH ßäHô ´äâ ÙâÒËä-ê{äVGä cî{ «>ä_ Ëä íÒOäù<ÙXî-oäâO cî{ {¸äâ* ¬â* ôË
dH, Òd oS<¬Ë däâXîô V¶Väô ¬â* dA <óîôËä ôdËä dH $ f¶Xîä#- ß{Gâ VÆ] Xâî VäTG Xîäâ ¦òäO Xîô
oS¬h XîôËä dH, BâVä ¢òäâ* ? ê¸ô#- ÒâÙ Xâî Xî¬ù-Xîä¶«> cî{ ôäâúXî ÒúGäâ* Gâ êVâ {S_äâoG Xâî ¨äôä
ÌdXîä Xîô ú¶ú_ Xîô <Ùòä dH $
VäH T¢Xîä VÆGdä¶1 Xîäâ ÙâÒâ, øô Ìädô XîäÑâ $
ÙäÙõ Vâ Ò Xî ôä¬ Xîä, ÙôÌäô G v>äªâ $$ 68 $$
´HVâ iÒäG1 Xîäâ úädâ êVXîä íÒä¬A VäH Ìäô T¢Xâî Ùâ-ÙâXîô øô Xâî Ìädô <GXîä_ Ùâ Ëäâ oA
Òd íÒä¬A Xâî øô-¨äô Xîäâ GdA* ¦òäOËä, ÒHVâ dA <GbXîä¬ {<ËÒSË-òÆÓî Xîäâ <XîVA Xîäôh Vâ XÆîv>
V¬ò ËXî oOÒäGè GdA* oA ß{GäÒâ*, Ëäâ oA Òd oOÒÙè-o´G cî{ oOÒäGè Xâî ÙôÌäô Xîäâ GdA*
¦òäOËä $
Vä<dÌ Xîä Ùô v>ä<ª Xîô, VâÒXî XîdA* G ´äk $
ÙäÙõ ÌHl>ä ¬Â_ Od, «>ä_äâ* <óîôâ Ì_äk1 $$ 69 $$
<GbXîä¬ {<ËÒSË òÆÓî oÓî oOÒäGè Xîä o´G cî{ ¨äô v>äâªXîô XîdA* oA GdA* ´äËä=VXîä¬
Xî¬äâÍ ¨äôä {SäIË däâGâ òäâyò íÒOäù<Ù _äâXîäâ* Xâî oäâOä<Ù ¬â* êVXî[ ÒÈ<¸ GdA* ´äËA $ Òd Ëäâ ÌS@-cî{
¬Â_ Xîäâ ÌS@-<ú¼ËG cî{ dä Vâ {Xîª Xîô <íË dH $ ÙâÒä<Ù ê{äVGä cî{ «>ä_äâ* {ô êVXî[ ÒÈ<¸
¢òäâ* <óîôâ, ÙâÒä<Ù ê{äVGä êVâ ÙØ:]-cî{1 oäVËA dH $
ÙäÙõ ´Ì _O ¬Â_ G VA*<úòâ, ËÌ _O dôä G däâk $
VâÒä <Gbóî_ VÌ Okù, <óîô {v>ËäGä Väâk $$ 70 $$
´Ì ËXî ÒÈÇ Xî[ ´ª ¬â* {äGA G ÙâXîô «>ä_-{¸äâ* {ô «>ä_ä ´äòOä, ËÌ ËXî ÒÈÇ dôä GdA*
däâ VXîËä, {¸â O_Xîô <Òcî{ däâ ´äòOä $ VA¶úGâ Òä_â Xî[ VâÒä <Gbóî_ däâOA ßäHô ß¼Ë ¬â* Òd
{iúä¸ä{ dA XîôâOä $ ÒHVâ dA ´Ì ËXî {SähA oOÒäGè Xîäâ v>äâªXîô ÙâÒä<Ù Xî[ ê{äVGä XîôâOä, ËÌ
ËXî VÆ]A GdA* däâ VXîËä $ ê_µ>ä, êVXîä ´¼¬ä<Ù ÙØ:] ÌÑâOä ßäHô ÙØ:] Xâî V¬ò {iúä¸ä{ oA
XîôâOä $
ÙäÙõ VA¶úâ ¬Â_ Xâî, VÌ VA*¿òä <ÒíËäô $
ÙäÙõ VA* ú â ¬Â _ <ÌG, ÌäÙ Okù Ìâ O äô $$ 71 $$
´HVâ ÒÈÇ Xâî ¬Â_ Xîäâ {äGA ÙâGâ Vâ êVXî[ «>ä_A-{¸â ßä<Ù VoA Xîä <ÒíËäô dôä däâ ´äËä
dH, ÒHVâ dA <GbXîä¬ {<ËÒSË òÆÓî <Gô¶´G ôä¬ Xî[ ê{äVGä XîôGâ Vâ ÙâÒä<Ù VoA {SV¼G däâ ´äËâ dH* $
¬Â_ G VA*úXîô {¸äâ* {ô {äGA «>ä_Gâ Vâ VâÒä áòù ´äËA dH, ÒHVâ dA oOÒÙè-o´G G XîôXâî ÙâÒä<Ù
Xî[ ê{äVGä Xî[ ´äò, Ëäâ êVâ {ô¬äG¼Ù Xî[ {SäNIË GdA* däâGâ Vâ ê{äVXî Xî[ ß<o_äÉä {Âhù GdA*
däâËA $
VÌ ßäòä êV BXî ¬â*, «>ä_ {äG óî_ óÂî_ $
ÙäÙõ {Av>â ¢òä ôgä, ´Ì <G´ {XîªÀä ¬Â_ $$ 72 $$
´HVâ ÒÈÇ Xîä ¬Â_ {Xîª _âGâ {ô êVXâî, «>ä_, {äË, óÂî_, óî_ä<Ù VoA dä ¬â* ßä ´äËâ
dH*, ÒHVâ dA ´Ì <GbXîä¬ {<ËÒSË VäTGä ¨äôä ß{Gä ¬Â_ {ôÌS@ {Xîª <_òä ´äËä dH, ËÌ <ÌGä
{Xîªä ¢òä ôd ´äËä dH ? ß¼ò VÌ Ëäâ êVA Xâî <ÒÒ¸ù dH* $
]âË G <G{´â ÌA´ <ÌG, ´_ VA*úâ ¢òä däâk $
VÌ <Gbóî_ ÙäÙõ ôä¬ <ÌG, ´äGË dH* VÌ Xîäâk $$ 73 $$
{È»ÒA ¬â* ÌA´ GdA* «>ä_â ßäHô ´_ <Gô¶Ëô «>ä_â Ëäâ ¢òä däâOä ? {uôa¬ dA däâOä, ]âË Ëäâ
<G{´âOä GdA* $ ÒHVâ dA <GbXîä¬ {<ËÒSË-VäTG ¨äôä ôä¬-o´G <Xîòâ <ÌGä VoA Ì<dô¶O VäTG
ËAäù<Ù ôä¬ Xîä VäÇä¦Xîäô XîôäGâ ¬â* Vóî_ GdA* däâ VXîËâ, òd ÌäË V¼Ë <Ò¨äGè ßä<Ù VoA
´äGËâ dH* $
ÙäÙõ ´Ì ¬Æ] ¬ä¶dA* ¬â<_òâ, ËÌ VÌdA ËÈIËä däâk $
¬Æ] <ÌG ¬â_â ßäG <Ùf, ËÈNIË G ¬äGâ Xîäâk $$ 74 $$
´Ì VäN¦ÒXî oäâ´G Xîä OSäV ¬Æ] ¬â* ô]ä ´äËä dH, ËÌ kN¼jòä¤ ¬Gä<Ù VoA ËÈIË däâËâ dH*
ßäHô ¬Æ] Xîäâ v>äâªXîô ÙõVôâ GäXî-XîäGä<Ù ¨äôäâ* ¬â* OSäV ô]ä ´äò Ëäâ <XîVA Xî[ oA ËÈNIË GdA*
däâOA, ê_µA dä<G Xî[ V¶oäÒGä ôdËA dH $ ÒHVâ dA òd ÁÒ ß{GA ÒÈ<¸ {ôÌS@ ¬â* ô¢]â Ëäâ OÆæ,
V¼Ë, ÙâÒä<Ù VoA Xî[ ËÈNIË däâOA ßäHô íÒò¶ ¬Æ¢Ë däâOä $ ß¼ò <XîVA ¬â* ô]Ëä dH Ëäâ ËÈNIË Xâî
íäG ¬â* ´¼¬ä<Ù ¢_âf dA {äËä dH $ ßË: ÒÈ<¸ ÌS@ ¬â* dA ô]GA úä<dB $
´Ì ÙâÒ <Gô¶´G {Â<´òâ, ËÌ VÌ ßäòä êV ¬ä¶<d* $
«>ä_ {äG óî_ óÂî_ VÌ, ÙäÙõ ¼òäôâ Gä¶<d* $$ 75 $$
´HVâ ÒÈÇ Xîä ¬Â_ VA*úGâ ¬â* «>ä_, {½, óÂî_, óî_ä<Ù VoA Xîä {äâÉh däâËä dH, ê¼dâ* ß_O
GdA* VA*úä ´äËä, ÒHVâ dA <GbXîä¬ {<ËÒSË {ÂÒùXî <Gô¶´G ÙâÒ Xî[ ÌS@-<ú¼ËG cî{ {Â´ä Xî[ ´äËA
dH ËÌ ÙâÒä<Ù ê{äVGä ßäHô VP{Âhù VäTG êVA ¬â* ßä ´äËâ dH*, Vä®ò {SäNIË Xâî <_B ß¼ò VäTG
XîôGâ Xî[ ßäÒiòXîËä GdA* ôd ´äËA $
ÙäÙõ µ>AXîä ôä¬ Xîäâ , Ùõ V ô ÙA´â Gä¶ < d* $
·äG ®òäG Ë{ oâÉ {], VÌ ßäòâ êV ¬ä¶<d* $$ 76 $$
VäTXî-VÆ¼ÙôA Xîäâ úä<dB-Òd <Gô¶´G ôä¬ Xâî dA <Ë_Xî _OäÒâ, ÒÈ<¸ ôä¬ Xâî íÒcî{ ¬â*
dA _AG Xîôâ, ß¼ò ¬â* GdA* $ ê¢Ë <GbXîä¬ {<ËÒSË {ÂÒùXî ôä¬ ¬â* ÒÈ<¸ _OäGâ cî{ VäTG ¬â* ·äG,
®òäG, Ë{, oâÉ, {Ç ßä<Ù VoA VäTG ßä ´äËâ dH* $ ß¼ò VäTG XîôGâ Xî[ ßäÒiòXîËä GdA*
ôdËA $
VäTÂ ôä]H ôä¬ Xîäâ , V¶ V äôA ¬äòä $
V¶ V äôA {Á_Ò OdH * , ¬Â _ VäTÂ ¶ {äòä $$ 77 $$
V¶Ë´G Ëäâ ß{Gâ tÙò ¬â* Gä¬ <ú¼ËG ¨äôä ôä¬ Xîäâ dA ô]Ëâ dH*ßäHô V¶VäôA ´G ß{Gâ
tÙò ¬â* ¬äòä Xîäâ ô]Ëâ dH* $ kV<_B V¶Ëäâ* Gâ Ëäâ <Gô¶´G ôä¬ cî{ ¬Â_ Xîäâ {SäIË <Xîòä dH ßäHô V¶VäôA
´Gäâ* Gâ oäâO cî{ Xîäâ*{_â* {SäIË Xî[ dH* $
ÙäÙõ ´â XÆîv> Xî[<´òâ, ß<ÒOË <ÌG ßäôäT $
XîdÌä VÆGÌä Ùâ]Ìä, XîôÌä VÌ ß{ôäT $$ 78 $$
78-79 ¬â* XîdËâ dH*<Gô¶´G ôä¬ Xî[ ê{äVGä v>äâª ß¼ò ´äâ oA XîôGä dH Väâ áò<oúäô
dH $ ¬G kN¼jòäâ* Xâî ß<ÒÉò {ôÌS@ Xî[ ê{äVGä <ÌGä ´äâ XÆîv> XîdGä, VÆGGä, Ùâ]Gä ßäHô Xîäòù
XîôGä, Òd VÌ ´¼¬ä<Ù cî{ ßGù Xîä dâËÆ däâGâ Vâ ß{ôäT dH $
VÌ úËÆôäkù Ùâ<]òâ, ´â XÆîv> Xî[´â ßäG $
ÙäÙõ ßä{ä VäH*<{ VÌ, <{Ò Xîäâ _âdÆ <{v>äG $$ 79 $$
<Gô¶´G ôä¬ Vâ <GbXîä¬ {<ËÒSË Xîäâ v>äâªXîô ß¼ò ´äâ XÆîv> oA V¶VäôA {SähA XîôËâ dH*, Òd
VÌ V¶Väô Ì¼TG ¬â* ó¤îVGâ Xî[ úËÆôäkù dA Ùâ]A ´äËA dH $ ßË: <GbXîä¬ {<ËÒSË ¨äôä ß{Gâ Xîäâ
{ôÌS@ Xâî V¬{ùh XîôXâî <Gô¶´G ôä¬ cî{ íÒä¬A Xîäâ ßä¦¬ cî{ Vâ {dúäGäâ $
{<ËÒSË
ÙäÙõ Ùõ´ä XÆîv> GdA*, BXî V¦ò Xîô ´äG $
ÙäÙõ Ùõ´ä ¢òä Xîôâ, <´G BXî <_òä {dúäG $$ 80 $$
80-86 ¬â* {<ËÒSË VPÌ¼TA <Òúäô {SXîµ> Xîô ôdâ dH*{ôÌS@ Vâ <o¼G ´äâ V¶Väô {SËAË däâ
ôdä dH, Òd ÌS@ Xîä <ÒÒ¸ù dH, ÌS@ Vâ <o¼G GdA* $ ¬ä½ BXî ÌS@ Xîäâ dA V¦ò ´äGäâ $ <´G ·äGA ´Gäâ* Gâ
ß¨HË ÌS@ Xîäâ ßä¦¬ cî{ Vâ ´äG <_òä dH, êGXîä òd <ÒÒ¸ù cî{ ¨HË ¢òä Xîô VXîËä dH ?
Xîäâkù Ìä¤v>â ¬Æ<Óî óî_, Xîäâkù ß¬ôä{Æuô ÌäV $
Xîäâkù Ìä¤v>â {ô¬O<Ë, ÙäÙõ ôä¬ <¬_G Xî[ IòäV $$ 81 $$
Xîäâkù Ëäâ ß{Gâ <Xîòâ Xî¬ù Xîä óî_Vä_äâ¢ò, Vä¬AIò, VäcîIò, VäòÆJò, Gä¬Xî úäô
{SXîäô Xî[ ¬ÆN¢Ë úädËâ dH* $ Xîäâkù ÙâÒËäßäâ* XîA {ÆôA íÒOù Xîä <GÒäV úädËâ dH* $ Xîäâkù ß<Ë ê¸¬
O<Ë úädËâ dH* <Xî¼ËÆ d¬â* Ëäâ XâîÒ_ <Gô¶´G ôä¬ Xîä VäÇä¦Xîäô XîôGâ Xî[ dA ß<o_äÉä dH $
ËÆ¬ duô <dôÙH dâË VäH*, {SXîµ>dØ {ô¬äG¼Ù $
ÙäÙõ Ùâ]â GHG oô, ËÌ XâîËä däâk ßäG¼Ù $$ 82 $$
dâ {ô¬äG¼Ù cî{ dôâ ! d¬äôä VäTG Ëäâ BâVä <Ù]äkù GdA* ÙâËä <Xîd¬ ßä{ Xîäâ {S¦òÇ
cî{ Vâ Ùâ] VXâî¶ <Xî¼ËÆ ßä{ ß{Gâ oÓî-Ò¦V_Ëä cî{ {Sâ¬ Vâ dA d¬äôâ tÙò ¬â* {SXîµ> däâGâ Xî[ XÈî{ä
Xîôâ* $ d¬ ß{Gâ Gâ½äâ* Xîäâ ËÈIË XîôËâ dØB ßä{Xîä VäÇä¦Xîäô Xîôâ*Oâ $ ´Ì ßä{Xîä ÙfùG däâOä ËÌ
d¬â* <XîËGä ßäG¶Ù {SäIË däâOä, Òd ßXîGAò dA däâOä, <XîVA {SXîäô Xîdä G ´ä VXâîOä $
{S â ¬ <{òä_ä ôä¬ ôV, d¬Xîäâ oäÒâ òâ d $
uô<T <V<T ¬ä¶OH* ¬Æ<Óî óî_, úädâ <ËGXîäâ Ùâd $$ 83 $$
oOÒGè ! d¬Xîäâ Ëäâ ßä{Xâî {Sâ¬ cî{ Iòä_â ¬â* <Gô¶´G ôä¬ Xîä VäÇä¦Xîäô cî{ oô XîôXâî
ÙA<´òâ $ d¬â* Ëäâ òdA ß¿v>ä _OËä dH $ qî<¾, <V<¾ ßäHô ¬Æ<Óî ßä<Ù óî_ Ëäâ ´äâ kGXî[ k¿v>ä
XîôËâ dH*, êGXîäâ dA ÙA<´òâ, d¬â* GdA* úä<dB $
Xîäâ<µ> ÒÉù ¢òä ÁÒGä, ß¬ô oòâ ¢òä däâk $
{Sâ¬ o<Óî ôV ôä¬ <ÌG, Xîä ÙäÙõ ÁÒG Väâk $$ 84 $$
{Sâ¬äo<Óî ¨äôä ôä¬-ôV Xîä {äG <Xîòâ <ÌGä Xîäâ<µ> ÒÉù Á<ÒË ôdGâ Òä ß¬ô däâGâ Vâ ¢òä
_äo däâËä dH ? ÙØ:] dA <¬_Ëä dH $ Òd ÙØ:] cî{ ÁÒG ¢òä dH ? áòù dA dH $
kV Vä]A Vâ Xîô«>ä_â Xâî ÙAøùÁÒA {SâË Xîäâ ê{Ùâf Xîô o<Óî XîôGâ Xî[ ßä·ä ÙA A $
{SV¶O Xîä - ð. VÆ. <V*. Ë. 11-12 ¬â* Ùâ]äâ $
XîvÂ> G Xî[´â Xîä¬Gä, VdOÆh <GOÆùh däâ<d $
{_µ> ÁÒ ËH* ÌS@ O<Ë, VÌ <¬_ ¬äGâ* ¬äâ<d $$ 85 $$
ò<Ù ¬G ÌÆ<¾ kN¼jòä¤ ß¼ò XÆîv> oA Vä¶Vä<ôXî Xîä¬Gä G Xîôâ* ßäHô VÌ <¬_Xîô <GbXîä¬
{<ËÒSË ¨äôä ¬Æe <GOÆùh ÌS@ Xî[ dA V¸ä íÒAXîäô XîôXâî ¬âôä dA <ú¼ËG Xîôâ Ëäâ òd VOÆh
ÁÒ ÁÒ¦Ò-oäÒ Vâ ÌÙ_ Xîô <GOÆùh däâ ´äËä dH $ <óîô ÌS@ ¬â* O<Ë XîôËä dH=ÌS@ cî{ dA däâ
´äËä dH $
øµ> ß´ôäÒô H ôdâ, Ì¼TG GädA* Xîäâk $
¬Æ Ó îä úäH ô äVA <¬µ>â , ÙäÙõ V¶ f ò Väâ k $$ 86 $$
êÓî {SXîäô <GbXîä¬ {<ËÒSË cî{ ßG¼ò o<Óî XîôGâ Òä_äâ* Xîä fôAô ÙâÒËäßäâ* Vâ oA aâbl>
däâ ´äËä dH ßäHô {ÂÒù ß·äG Xîä_ ¬â* ´äâ úäHôäVA _Ç òäâ<Gòäâ* ¬â* oS¬h XîôäGâ Xîä dâËÆ ÁÒ-ÌS@
<ÒÉòXî V¶fò ôdËä dH, Òd oA Gbµ> däâ ´äËä dH Ëä Xîäâkù oA Vä¶VäuôXî Ì¼TG Ìä¤TGâ Òä_ä GdA*
ôdËä, Òd ÁÒ¼¬ÆÓî däâXîô <ÒúôËä dH $
{uôúò {<ËÒSË
Vä_äâ¢ò V¶O<Ë ôdH, Vä¬AIò V¼¬Æ] Väâk $
VäcîIò VäôA]ä oòä, VäòÆJò BXHî däâk $$ 87 $$
87-88 ¬â* {uôúò {ÂÒùXî {<ËÒSË <Ù]ä ôdâ dH*ê{äVGä ¨äôä {SäIò úËÆ<ÒùT ¬Æ<Óî ÌËä
ôdâ dH*-ê{äíò Xâî _äâXî ¬â* ôdGä Vä_äâ¢ò ¬Æ<Óî Xîd_äËA dH $ ê{äíò Xâî V¬A{ V¼¬Æ] ôdâ, êVâ dA
Vä¬AIò ¬Æ<Óî XîdËâ dH* $ ê{äíò Xâî V¬äG ê{äVXî Xîä cî{ däâ ´äGä dA VäcîIò ¬Æ<Óî Xîd_äËA dH
$ ê{äíò Vâ BXî däâ ´äò êVâ dA VäòÆJò ¬Æ<Óî XîdËâ dH* $
ôä¬ ô<VXî Ìä¤ v >â GdA* , {ô¬ {Ùäô úäô $
ßl> <V<T GÒ <G<T Xîä Xîôâ, ôäËä <Vô´Gdäô $$ 88 $$
<Gô¶´Gôä¬ Xâî ÙfùG-ôV Xâî ô<VXî V¼Ë 87 ¬â* ÌËäkù dØkù úäô ¬Æ<Óî cî{ {ô¬ {ÙääâÍ Xî[ oA
k¿v>ä GdA* XîôËâ, <óîô ßbµ> <V<¾ ßäHô GÒ<G<Tòäâ* Xîäâ Ëäâ Òâ Xîôâ* dA ¢òä ? kV {SXîäô {uôúò
{ÂÒùXî {<ËÒSË òÆÓî oÓî {ÂhùË: <GbXîä¬ däâXîô BXî {ô¬âiÒô ¬â* dA ôË ôdËâ dH* $ ßbµ> <V<¾,
GÒ<G<T ß¶O 2-104 ¬â* Ùâ]äâ $
íÒäô VâÒä Xî[<´òâ, ËäËH* o_ä G däâk $
ÙäÙõ FîVô Ìä<dXîô, Xîäâl>ä oôâ G Xîäâk $$ 89 $$
89-92 ¬â* íÒäù <V<¾ Xâî <_B {Sâ¬ XîôGä áò<oúäô dA dH´HVâ FîVô {È»ÒA ¬â* ÌA´
«>ä_ Xîô êVVâ ê¦{¼G Tä¼ò Vâ Xîäâkù oA ¬XîäG GdA* oô VXîËä $ ÒHVâ dA VXîä¬A íÒäù <V<¾ Xâî
<_B VâÒä XîôËä dH, ËÌ êVVâ ßä¦¬-XîÁòäh cî{ o_ä GdA* däâËä, íÒäù dA <V¾ däâËä dH $
VÆË <ÒË1 ¬ä¶Oâ ÌäÒôâ, Vä<dÌ-VA <G<T ¬â<_ $
ÙäÙõ Òâ <Góùî_ Oòâ, ´HVâ GäOô Ìâ<_ $$ 90 $$
<Gô¶´G ôä¬ ´HVA ß{ÂÒù VP{<¸ Xîäâ ¦òäO Xîô ´äâ ¬Â]ù _äâO ß{Gâ VäTG Xîä óî_ {Æ½
ßäHô XîGXîä<ÙXî TG1 dA ¬ä¶OËâ dH*, Òâ _äâO ´HVâ GäOô-Ìâ<_ óî_ Vâ Ò¶<úË ôdËA dH, ÒHVâ dA
ßä¦¬-·äG óî_ Vâ Ò¶<úË ôdXîô _äH<XîXî ß<o_äÉä {Â<Ëù ¬â* dA ß{Gä ÁÒG ]äâ ÙâËâ dH* $
óî_ Xîäôh VâÒä Xîôâ, òäúâ <½oÆÒGôäÒ $
ÙäÙõ Väâ Vâ Ò Xî GdA* , ]â _ â ß{Gä ÙäÒ $$ 91 $$
´äâ _äâXî Vä¶VäuôXî oäâO cî{ óî_ Xâî <_B dA o<Óî XîôËâ dH* ßäHô <½oÆÒG{<Ë {ô¬ä¦¬ä Vâ
í½A, {Æ½, TGä<Ù Xî[ òäúGä XîôËâ dH* Òâ <GbXîä¬ {<ËÒSË òÆÓî oÓî GdA* dH* $ Òâ Ëäâ ´ÆßäôA Xâî V¬äG
ß{Gä Ùä¤Ò ]â_ ôdâ dH* $ ´HVâ ´ÆßäôA {äVâ Xî[ k¿v>äGÆVäô V¶çòä ßäËâ dA {HVâ ¬ä¤O _âËä dH, ÒHVâ
dA V¬ò ßäGâ {ô oOÒäGè Vâ oäâO {Ùäù ¬ä¤O _âËâ dH*, Òâ o<¢Ë GdA* XîôËâ, o<¢Ë Xîä Y>äâ*O dA XîôËâ
dH* $
úâËäÒGA Xîä ß¶O 9 199
VdXîä¬A VâÒä XîôH*, ¬ä¤OH* ¬ÆyT1 O¤ Ò äô $
ÙäÙõ Bâ V â ÌdØ Ë dH * , óî_ Xâ î oÂ ¶ ú Gdäô $$ 92 $$
VXîä¬A ´G o<Óî XîôËâ dH* ËÌ óî_äfä Vâ ¬äâ<dË1 däâXîô Òâ ¬Â]ù oOÒäGè Vâ Vä¶VäuôXî oäâO
dA ¬ä¤OËâ dH* $ BâVâ dA oÓî V¶Väô ¬â* ÌdØË <¬_Ëâ dH* ´äâ o<Óî XîôXâî Vä¶VäuôXî oäâO dA ¬ä¤OËâ dH* $
í¬ôh Gä¬ ¬ädä¦Pò
ËG ¬G _â _äOä ôdH, ôäËä <Vô´Gdäô $
ÙäÙõ XÆ î v> ¬ä¤ O H GdA* , Ëâ <Òô_ä V¶ V äô $$ 93 $$
93-94 ¬â* Gä¬-í¬ôh Xîä ¬ädä¦Pò Xîd ôdâ dH*fôAô ßäHô ¬G Xîäâ V¶ò¬ ¨äôä ßGÆ<úË
Xî¬ù ßäHô oäÒGäßäâ* Vâ êl>Xîô <ÒiÒ ôú<òËä oOÒäGè Xâî o´G ¬â* ôË ôdËä dH ßäHô XÆîv> oA GdA*
¬ä¤OËä, BâVä <GbXîä¬ oÓî V¶Väô ¬â* Xîäâkù <Òô_ä dA däâËä dH $ BâVä däâGä Gä¬-í¬ôh Xîä dA
¬ädä¦Pò dH $
ÙäÙõ XîdH-Vä¶kù Xîäâ V¶oä_Ëä¶,Xîäâ<µ> <ÒÖG µ>_ ´ä<d* $
ôäkù ¬äG ÌH V ¶ Ù ôä 1, XâîËâ Xîäl> ´_ä<d* $$ 94 $$
´HVâ ôäkù <´ËGA ßNyG1 Vâ <XîËGâ dA Xîäbl>-]¶«> oí¬ däâ ´äËâ dH*, ÒHVâ dA <GbXîä¬ {<ËÒSË
{ÂÒùXî oOÒ¼Gä¬ í¬ôh Vâ Xîäâ<µ> <ÒÖG oA µ>_ ´äËâ dH* $
XîôËÂ<Ë Xî¬ù
Xî¬HÍ Xî¬ùù Xîäµ>â GdA*, Xî¬HÍ Xî¬ù G ´äk $
Xî¬H Í Xî¬ù vÂ > µ>â GdA* , Xî¬H Í Xî¬ù Ì¤ T äk $$ 95 $$
k<Ë <GdXî¬Aù {<ËÒSËä Xîä ß¶O V¬äIË $$ 8 $$ Vä. 996 $$
95 ¬â* XîdËâ dH* Xî¬ù Vâ Xî¬ù GdA¶ Xîµ>ËâêxäâO cî{ Xî¬äâÍ ¨äôä Xîäâkù oA {SäôÄT Xî¬ù Xîäâ
GdA* Xîäµ> VXîËä $ G Xî¬äâÍ Vâ ßäOä¬A Xî¬äâÍ Xîä ßoäÒ däâËä dH ßäHô G Xî¬äâÍ Vâ ÒËù¬äG Xî¬ù dA
vÂ>µ>Ëâ dH* $ {S¦òÆË Xî¬äâÍ ¨äôä Xî¬ù-Ì¼TG ÌÑËä dA ´äËä dH $ ßË: Xî¬ù Ì¼TG Vâ ¬ÆÓî däâGâ Xâî <_B
<GbXîä¬ {<ËÒSË cî{ ßG¼ò o<Óî ¨äôä ÌS@·äG {SäIË XîôGä úä<dB $
k<Ë aA ÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXîä <GbXîä¬A {<ËÒSËä Xîä ß¶O V¬äIË: $$ 8 $$
ß úâËäÒGA Xîä ß¶O 9
oOÒäGè Xîäâ <GbXîä¬ {<ËÒSË cî{ ßG¼òËä <{Sò dH $ êVA Xî[ úâËäÒGA ÙâGâ Xâî <_B
""<úËäÒGA Xîä ß¶O'' XîG XîôGâ ¬â* {SÒÈ¸ ¬¶O_ Xîô ôdâ dH*
Ò¼ÙG¶ VÒù VäTÒä, {Shä¬¶ {äô¶OË: $$ 1 $$
<´GXî[ ÙA dØkù úâËäÒGA ¨äôä VäTXî ¬ä<òXî {S{¶ú Vâ {äô däâXîô {ôÌS@ Xîäâ {SäIË däâËä dH,
êG <Gô¶´G ôä¬, VÙèOÆæ ßäHô VÒù V¼Ëäâ* Xîäâ d¬ {Shä¬ XîôËâ dH* $
ÙäÙõ ´â Vä<dÌ Xîäâ oäÒâ GdA*, Väâ d¬ ËH* ´<G däâk $
VÙè O Æ æ _ä´â ßä{Gä, VäTÆ G ¬äGH * Xîäâ k $$ 2 $$
2 ¬â* ß{Gâ Xîäâ dA VäÒTäG Xîô ôdâ dH*´äâ {ô¬ä¦¬ä Xîäâ <{Sò G däâ* BâVâ V¶XîÁ{, ÒúG
ßäHô Xîäòù Xîä áòÒdäô d¬Vâ XîoA oA GdA* däâGä úä<dB $ Xîäôh, BâVâ áòÒdäô Vâ ß{Gâ VÙèOÆæ Xîäâ
oA _NJ´Ë däâGä {ªËä dH ßäHô G Xîäâkù V¶Ë dA ß¿v>ä ¬äGËâ dH* $
ÙäÙõ ´â Vä<dÌ Xîäâ oäÒâ GdA*, Väâ VÌ {ôdô {Säh $
¬GVä Òäúä Xî¬ùGä, ´â ËÂ¶ úËÆô VÆ´äh $$ 3 $$
3-15 ¬â* VoA {Sä<hòäâ* Xîäâ VúâË Xîô ôdâ dH*dâ {SähTäôA ÁÒ ! ò<Ù ËÂ áòÒdäô ¬â* úËÆô
ßäHô V¬eÙäô dH Ëäâ kùiÒô Xîäâ ´äâ <{Sò GdA* _Oâ VoA áòÒdäô ¦òäO Ùâ ßäHô oOÒäGè Xîäâ <{Sò _OGâ
Òä_A ßG¼ò o<Óî ¬G, ÒúG ßäHô Xî¬ù Vâ Xîô $ ¬G Vâ ®òäG, ÒähA Vâ Gä¬ ê¿úäôh ßäHô fôAô
Vâ V¶Ë-VâÒä<Ù Xîô $
ÙäÙõ ´â Vä<dÌ Xîäâ oäÒâ GdA*, Väâ ÁÒ G Xî[Á ôâ $
{ôdô <ÒÉò <ÒXîäô VÌ, ß¬ÈË ôV {AÁ ôâ $$ 4 $$
dâ ÁÒ ! {ô-{AªGä<Ù ´äâ oA XÆîN¦VË áòÒdäô oOÒäGè Xîäâ <{Sò G _Oâ, Òd XîoA oA ¬Ë
<Xîòä Xîô $ Vä¶VäuôXî <ÒÉò ßäHô Xîä¬ä<Ù VoA <ÒXîäôäâ* Xîäâ ¦òäO Xîô oOÒÙè o´Gä¬ÈË-ôV Xîä
dA {äG <Xîòä Xîô $
ÙäÙõ ´â Vä<dÌ Xîäâ oäÒâ GdA*, Väâ Ìäµ> G ÌÂeA ôâ $
Vä¶kù VäH* V¼¬Æ] ôdA, kV ¬G VäH* eÂeA ôâ $$ 5 $$
dâ ÁÒ ! ´äâ oOÒäGè Xîäâ <{Sò GdA* _OËä dH BâVâ ß¼òäò-{STäG {ä{-¬ò ¬äOù ¬â* ú_Gä
Ëäâ Ùõô, <Xî¼ËÆ ËÂ Ëäâ êVXâî <ÒÉò ¬â* Xîäâkù oA ÌäË ¬Ë {Âv> $ XîÙä<úËè Ëâôä ¬G êTô ´äò Ëäâ oA ¬G
Vâ {S¦òädäô cî{ òÆ¾ XîôXâî êVâ ôäâXî ßäHô VÙä oOÒÙè-o´G ¨äôä oOÒäGè Xâî V¼¬Æ] dA NíË ôd
$
ÙäÙÂ ßúâË G däâkòâ, úâËG VäH* <úË _äk $
¬GÒä VÂ Ë ä GA* Ù oô, Vä¶ k ù V¶ O Óäk $$ 6 $$
{SähA ! ß{Gâ XîÁòäh ¬äOù ¬â* ßúâË G ôd, VäÒTäG däâXîô ·äG íÒcî{ ÌS@ ¬â* <ú¸ _Oä
$ òd Ëâôä ¬G ¬äâd cî{ øäâô <Gjä ¬â* VÂËä {ªä dH $ kVâ ·äG ¨äôä Óä Xîô {SoÆ Xâî V¶O XîôXâî {SoÆ ¬â*
_AG Xîô $
ÙäÙõ ßúâË G däâkòâ, úâËG VäH* Xîô <ú¸ $
òâ ßGdÙ ´dä¶ ËH* Fî{´â, ]äâ´äâ Ëdä¤ dA <G¸ $$ 7 $$
dâ {Sä<hòäâ ! TGä<Ù ´ª {ÙääâÍ Xâî ¬äâd Vâ ßúâË ¬Ë däâßäâ, VäÒTäG däâXîô úâËG ßä¦¬ä
Xî[ ßäâô <ú¸ Xîäâ óâîôäâ ßäHô ´dä¶ ßGädË úXSî ¬â* ßGädË ®Ò<G ê¦{¼G däâËA dH, Òdä¶ dA ¬G Xîäâ
ß¼Ë¬Æù] XîôXâî ÌS@ Xîäâ <G¦ò {S<Ë ]äâ´äâ $ ßÒiò VäÇä¦Xîäô däâOä $
úâËäÒGA Xîä ß¶O 9 201
ÙäÙõ ´G ! XÆîv> úâË Xîô, VäHÙä _A´â Väô $
<G]ô Xî¬äk G vÂµ>hä, ß{Gâ ÁÒ <Òúäô $$ 8 $$
dâ ´G ! XÆîv> Ëäâ úâË Xîô, ßV¦ò áòä{äô ¬â* ¢òäâ* ó¤îVä dH ? ËÆeâ ·äG, o<Óî ßä<Ù Väô
ÒíËÆB¶ dA ß{Gâ iÒäV-jáò Vâ ]ôAÙGA úä<dB $ ËÂ ß{Gâ tÙò ¬â* dA <Òúäô XîôXâî Ùâ], ßä¦¬-
·äG cî{ fÆ¾ Xî¬äkù Xâî <ÌGä kV V¶Väô Ì¼TG Vâ XîoA oA GdA* vÂ>µ> VXâîOä $
ÙäÙõ Xîô Vä¤kù Xî[ úäXîôA, òâ duô Gä¬ G v>äâª $
´ähä dH êV Ùâf Xîäâ, {SA<Ë <{òä VäH* ´äâª $$ 9 $$
{SähA ! {ô¬ä¦¬ä Xî[ <GbXîä¬ o<Óî Xîô, o<Óî Xâî VäTXî òâ ´äâ-<Gô¶´G-ôä¬, {ôÌS@
ßä<Ù duô Xâî Gä¬ dH*, ê¼dâ* XîoA oA ¬Ë v>äâª $ ´äâ ËÆe Xîäâ <{Sò _Oâ êVA Gä¬ Xîä <Gô¶Ëô <ú¼ËG
Xîô $ ËÂ íÒò¶ kV V¶Väô Ùâf ¬â* ÙØ:] Vâ áòäXÆî_ däâXîô VÆ]-íÒcî{ ÌS@-{SÙâf Xî[ ß<o_äÉä Xîô
dA ôdä dH $ ßË: ËÆeâ Òdä¶ ´äGä dH Ëäâ ÌS@cî{ íÒä¬A Vâ {SA<Ë Xîô, ËÌ dA ´ä VXâîOä, ß¼òä GdA*
$
ßä{ä {ô VÌ Ùõô Xîô, ôä¬ Gä¬ ôV _äO $
ÙäÙõ ßÒVô ´äË dH, ´äO VXâî Ëäâ ´äO $$ 10 $$
Ùâdä<Ù ßd¶Xîäô""¬H* ¬âôä, ËÂ Ëâôä'' ßä<Ù VÌ oâÙ oäÒGäB¶ Ùõô XîôXâî ôä¬-Gä¬ <ú¼ËG-
ôV Xâî {äG XîôGâ ¬â* V¶_yG däâ $ kV Xîäòù Xâî <_B òd ¬GÆbò fôAô dA ê¸¬ ßÒVô dH ßäHô ËÆeâ
{SäIË oA dH, <Xî¼ËÆ Ëâôâ dA {S¬äÙ Vâ òd Ëâôâ dä Vâ ´ä ôdä dH $ ßË: ËÂ ¬äâd <Gjä Vâ ´äO VXâî Ëäâ
fAøS dA ´äOXîô XîÁòäh Xîä VäTG Xîô, GdA* Ëäâ <óîô {iúä¸ä{ dA XîôGä däâOä $
Ìäô Ìäô òdØ ËG GdA*, Gô Gäôäòh Ùâd $
ÙäÙõ ÌdØuô G {äkòâ, ´¼¬ ß¬äâ_Xî òâd $$ 11 $$
Gäôäòh Xî[ {SäNIË Xîä VäTG òd GôÙâd Ìäô¶Ìäô GdA* <¬_Ëä $ ß¼ò ÙâÒ, {fÆ, {ÇA,
Xî[µ>ä<Ù fôAôäâ* ¬â* oA oS¬h däâËä dA ôdËä dH $ Gô fôAô Xâî v>äâªËâ dA {ÆG: Gô fôAô dA <¬_â, òd
<Gò¬ GdA* dH, G ´äGâ {ÆG: XîÌ <¬_â $ ßË: kV ß¬ÂÁò fôAô Xîäâ oOÒÙè-o<Óî ¨äôä Vóî_
ÌGäGä úä<dB $
BXîä-BXî[ ôä¬ VäH * , XH î VäTÂ Xîä V¶ O $
ÙäÙõ ßGË G ´äkòâ, ßäHô Xîä_ Xîä ß¶O $$ 12 $$
Gô ´¼¬ Xîäâ Vóî_ ÌGäGâ Xâî <_B <GbXîä¬ däâXîô ßXâî_ä dA <Gô¶´G ôä¬ Vâ ÒÈ<¸ _Oäòâ
ô¢]â ßäHô ò<Ù V¶O XîôGä dA däâ Ëäâ ôä¬ Xâî íÒcî{ Xîäâ V¬eGâ Òä_â <GbXîä¬A V¶Ëäâ* Xîä dA Xîôâ $
ß¼ò VXîä¬ VäTGä Ò VXîä¬A ¬äGÒäâ* Xâî V¶O ¬â* GdA* ´äGä úä<dB $ Xîäôh, Òâ Ëäâ Xîä_ Xâî dA
ß¶O dH*-´¼¬ä<Ù V¶Väô Xîäâ ÌÑäGâ Òä_â dA dH* $
ÙäÙõ ËG ¬G Xâî OÆh v>ä<ª VÌ, ´Ì däâk <Gòäôä $
ËÌ ß{Gâ GHGd¤Æ Ùâ<]òâ, {ôXîµ> {AÒ Iòäôä $$ 13 $$
´Ì ÁÒ fôAô Xâî <d*Vä<Ù ßäHô ¬G Xâî Xîä¬ä<Ù VÌ OÆhäâ* Xîäâ ¦òäO Xîô Ùâdä<Ù V¶Väô Vâ
ß_O däâ ´äËä dH, ËÌ ß{Gâ <Òúäô-Gâ½äâ* Vâ Òä Ìäg Gâ½äâ* Vâ oA ß{Gâ <{SòË¬ {ôÌS@ íÒä¬A Xîäâ
{S¦òÇ dA Ùâ]Ëä dH $
ÙäÙõ eä¶ËA1 {äòââ2 {VÆ3 <{ôA4, ß¶Ùô Väâ ßädâ5 $
däâ h A 6 {ähâ 7 <Ì¿ú ¬â * , ¬dô G _ädâ8 $$ 14 $$
Òâ <{SòË¬4 {SoÆ Ëâôâ oAËô dA dH5* $ ËÂ ß¼Ë¬Æù]1 däâXîô Ùâ]3, ËÆeâ {SäIË däâ*Oâ $ d¬â* oAËô dA
<¬_â2 dH* $ ßÌ6 ß{Gâ7 ¬G ¬â* êV {ô¬âiÒô Xî[ XÈî{ä Xîä ßGÆoÒ XîôGä XîoA oA ¬Ë v>äâª8 $
ÙäÙõ eä¶ËA1 {äòâ2 {VÆ3 <{ôA4, dä¶hâ*5 _äk6 G Ìâô $
Vä Voäâkù7 dNÁ_òäâ8, {äâk9 {V¶Ùäâ10 Xâîô11 $$ 15 $$
k<Ë <úËäÒGA Xîä ß¶O V¬äIË $$ 9 $$ Vä. 1011 $$
<{SòË¬ {SoÆ Xîäâ ß¼Ë¬Æù]1 däâXîô Ùâ]3, ËÆeâ {SäIË däâ*Oâ, d¬â* oAËô dA {SäIË2 dØòâ dH* $ ßÌ5
4
Ùâô ¬Ë _Oä6, Ëâôâ VäA VoA7 ú_â8 Oòâ dH* $ ËÂ {Av>â 9 ¬ä<òXî V¶Väô ¬â* ¢òä11 Ùâ]10
ôdä dH ?
k<Ë aA ÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXîä úâËäÒGA Xîä ß¶O V¬äIË $$ 9 $$
ß ¬G Xîä ß¶O 10
úâËäÒGA VÆGXîô ¬äGÒ Xâî tÙò ¬â* ¬Gäâ-<GOSdä<ÙXî ¬G <ÒÉòXî ßGâXî {SiG êl>Ëâ dH* $
kV<_B ßÌ ""¬G Xîä ß¶O'' XîdGâ ¬â* {SÒÈ¸ ¬¶O_ Xîô ôdâ dH*
<´GXî[ XÈî{ä Vâ VäTXî ¬G Xâî <ÒXîäôäâ* Vâ {äô däâXîô ·äG ¨äôä {ôÌS@ Xîäâ {SäIË däâËä dH êG
<Gô¶´G ôä¬, VÙèOÆæ ßäHô VÒù V¶Ëäâ* Xîäâ d¬ ßGâXî {Shä¬ XîôËâ dH* $
ÙäÙõ òdØ ¬G ÌôÁ ÌäÒôâ, øµ> ¬â* ôä]A øâuô $
¬G díËA ¬äËä ÌdH, ß¶XÆîf Ùâ Ùâ óâîuô $$ 2 $$
2 ¬â* ¬Gäâ<GôäâT Xî[ {Sâôhä Xîô ôdâ dH*dâ ß·äË ËKÒ VäTXî ! òd ¬G XÆîXî¬ù ¬â*
´ä ôdä dH, kVâ XÆîXî¬äâÍ Xîä óî_ ÙØ:]ÙäòA <Ù]ä Xîô ôäâXî $ òd ¬G-díËA <ÒÉò-¬Ù Vâ ¬íË
däâXîô V¶Väô ÒG ¬â* ´ä ôdä dH $ kVâ V¶Väô Xîäâ <¬»òä ÌËäGâ Òä_â ÒHôäyò-ÒTùXî VÙèOÆæ Xâî ÒúG
cî{ ß¶XÆîf ¬äô-¬äô Xîô {ôÌS@ Xî[ ßäâô _äHµ>ä Ëä tÙòí ßä¦¬íÒcî{ ÌS@ ¬â* dA <Gô¶Ëô Níô
Xîô $
¬G Xîä ß¶O 10 203
díËA vÂµ>ä ¬G <óîôâ, ¢òäâ* dA Ì¤®òä G ´äk $
ÌdØË ¬däÒË {ú Oòâ, ÙäÙõ XîvÆ G Òfäk $$ 3 $$
3 ¬â* ¬G Xî[ f<Óî Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*Xîä_ä<Ù ¬Ù Vâ ¬íË dØßä ¬G-díËA ´Ì
¬òäùÙä-<GOª Vâ ]Æ_Xîô <ÒÉò ÒG ¬â* <óîôËä dH, ËÌ ËAÒS ÒHôäyò ßäHô VËË ßRòäV <ÌGä ß¼ò
<XîVA oA ê{äò Vâ GdA* Ìä¶Tä ´äËä $ êVXîäâ Ìä¶TGâ Xâî <_B, ËAÒS ÒHôäyò ßäHô ßRòäV Vâ ô<dË,
ßGâXî VäTXî cî{ ¬däÒË ß¼ò GäGä VäTG cî{ {Sò¦G XîôXâî Xî Oòâ <Xî¼ËÆ êGXîä XÆîv> oA Òf
G ú_ä-Òâ êVâ Òf ¬â* G Xîô VXâî $
´dä¤ ËH* ¬G êl> ú_â, óâîuô Ëdä¤ dA ôä<] $
Ëd¤ ÙäÙõ _H _AG Xîô, VäT XîdH* OÆæ Vä<] $$ 4 $$
4-5 ¬â* ¬Gäâ<GOSd Xîä ê{äò ÌËä ôdâ dH*VäTXî ! <´V ßä¦¬ä Xî[ V¸ä {SäIË XîôXâî òd
¬G ß{GA ß{SXîµ> ßÒíä Vâ {SXîµ> däâXîô <ÒÉòäâ* Xî[ ßäâô ú_â, ËÌ kVXîäâ <ÒÉòäâ* Vâ {Av>â
_äHµ>ä Xîô Ëä kVXî[ ß{SXîµ>äÒíä ¬â* dA kVâ ôäâXîXîô, ßä¦¬ <ú¼ËG ¨äôä êVA ßä¦¬ä Xâî
íÒcî{ ¬â* _AG Xîô $ ¬G Xîäâ ÁËGâ Òä_â V¶Ë ¬Gäâ-<GOSd Xîä òdA ê{äò XîdËâ dH* ßäHô VÙèOÆæ Xî[
oA kV¬â* VäÇA dH $
äâ ô â äâ ô â dl> <Xîòâ , ôdâ O ä ÁòäH _äk $
´Ì _äOä êG¬<G VäH*, ËÌ ¬G XîdA* G ´äk $$ 5 $$
4 ¬â* ÌËäkù dØkù ôA<Ë Vâ <X*î<úË 2 ôäâXîGâ Xîä ßRòäV fGH:-fGH: XîôËâ ôdGâ Vâ ¬G ß{GA
ÒÈ<¸ ßä¦¬-íÒcî{ ÌS@ ¬â* _OäXîô ôdGâ _OâOä $ kV {SXîäô ßRòäV Xî[ {SäHÑäÒíä ¬â* ´Ì
Vd´äÒíä cî{ êG¬GA Gä¬Xî V¬ä<T ¬â* _OâOä, ËÌ êV ßÒíä Xîäâ v>äâª Xîô òd ¬G Vä¶VäuôXî
<ÒÉòäâ* Xâî <XîVA oA {SÙâf ¬â* GdA* ´äòOä $ kV _äâXî ßäHô íÒOù Xâî oäâOäâ* Xî[ k¿v>ä G XîôâOä,
<Gô¶Ëô ÌS@ ¬â* dA _AG ôdâOä $
ßä«>ä Ùâ Ùâ ôä¬ Xîäâ , ÙäÙõ ôä]â ¬G $
Vä]A Ùâ VÆ N íô Xîôâ , Väâ k ù VäTÂ ´G $$ 6 $$
6-7 ¬â* ¬Gäâ<GOSd XîôGâ Òä_â aâbl> VäTXî Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*´äâ <ÒÉòäâ* ¬â* ´äËâ dØòâ ¬G
Xîä ôä¬-Gä¬-í¬ôh cî{ ßäª _Oä Xîô íÒíäG ¬â* dA ôäâXî _âËä dH ßäHô OÆæ-ÒâÙä<Ù Xâî ·äG-
ÒHôäyò {STäG ÒúG VäÇA ¨äôä V¬eä Xîô VPòXèî ÌS@ ¬â* dA Níô XîôËä dH, ÒdA aâbl> V¶Ë dH $
Väâkù fÂô ´â ¬G OdH, <G¬É G ú_Gâ Ùâk $
´Ì dA ÙäÙõ {O oôâ, ËÌ dA {äXîª _âk $$ 7 $$
´äâ <ÒÉòäâ* ¬â* ´äËâ dØòâ ¬G Xîäâ <ÒÉòäâ* Xîä <¬»òä¦Ò ßäHô oOÒÙè o´G Xîä _äo <Ù]äXîô
oOÒËè í¬ôh ¨äôä OSdh Xîô _âËä dH Ëä oOÒËè íÒcî{ Vâ BXî {_Xî oA Ùõô GdA* ´äGâ ÙâËä,
XîÙä<úÙè <ÒÉòäâ* Xî[ ßäâô ÒäVGä-{Hô êl>äËä oA dH, Ëäâ êVA Çh ßGäV<Óî cî{ dä Vâ {Xîª
_âËä dH, ÒdA VäTXî ÒAô ¬äGä ´äËä dH $
´âËA _dô V¬Æj Xî[, Ëâ Ëâ ¬G<d ¬Gäâô ¬äô $
ÌHVâ VÌ V¶ËäâÉ Xîô, Od ßäË¬ BXî <Òúäô $$ 8 $$
8-10 ¬â* ¬Gäâ<GOSd Xîä ê{äò Xîd ôdâ dH*´HVâ V¬Æj Xî[ _dôâ* ß{äô dH* ÒHVâ dA ¬G Xâî
¬Gäâô ß{äô dH* $ êG VÌ ¬Gäâôäâ* Xîäâ ¬äô Xîô, V¶ËäâÉ ßäHô ÌS@ <Òúäô ¨äôä ß¨HË ßä¦¬ íÒcî{
ÌS@ Xîäâ OSdh XîôXâî ÌHl>Ëä dHÌS@ <o¼G ÒÈ<¸ GdA* däâGâ ÙâËä, ËÌ dA ¬G <Gæ¾ däâËä dH $
ÙäÙõ ´â ¬Æ] ¬ä¶dA* Ìäâ_Ëä¶, aÒhd¤Æ VÆGËä* ßäk $
GH G d¤ Æ ¬ä¤ d A* Ùâ ] Ëä* , Väâ ß¶ Ë ô êôeäk $$ 9 $$
´äâ ÒäXèî k<¼jò cî{ ¬Æ] ¬â* ßäXîô òä òäâyò Ìäâ_Ëä dH, aÒh kN¼jò ¬â* ßäXîô VPòXèî
VÆGËä dH, Gâ½ k<¼jò ¬â* ßäXîô Ùâ]Ëä dH, <´VXâî <ÌGä k<¼jòä¶ ß{Gä Xîä¬ XîôGâ ¬â* V¬ù GdA*
däâËA*, ÒdA ¬G dH $ êVâ dA ß¼Ëôä¦¬ä ¬â* _Oä $ BâVä ßRòäV XîôGâ Vâ ¬G <Gæ¾ däâOä $
ÙäÙõ úÆPÌXî Ùâ<] Xîô, _äâdä _äOâ ßäk $
òäâ* ¬G OÆh k¼jA BXî VäH*, ÙäÙõ _A´â _äk $$ 10 $$
´HVâ úÆPÌXî {¦ô Xîäâ V¬A{ Ùâ] Xîô êVXâî ßäV {äV Xîä _äâdä êVA Xâî ßäXîô _O
´äËä dH ÒHVâ dA OÆæ ê{Ùâf Xâî ¨äôä ßä¦¬ä Xâî íÒcî{ Xîäâ ´äG Xîô ¬G ßäHô ¬G Xâî OÆh ¬GGä<Ù
Ëä kN¼jòä<Ù VoA Xîäâ ß¨HË ßä¦¬ä Xâî íÒcî{ ¬â* dA _Oä ÙâGä úä<dB $ BâVä XîôGâ Vâ ¬G <Gæ¾
däâ ´äËä dH $
¬G Xîä ßäVG ´â <´Ò ´äGâ, Ëäâ l>äHô l>äHô VÌ VÂeâ $
{¶úäâ* ßä<G BXî øô ôä]â, ËÌ ßO¬ <GO¬ VÌ ÌÂeâ $$ 11 $$
11-12 ¬â* ¬G NíôËä {ÂÒùXî ·äG Xîä óî_ ÌËä ôdâ dH*ò<Ù ¬G Xâî ßäaò cî{ ßäVG
ßä¦¬ íÒcî{ ÌS@ Xîäâ ÁÒ ´äG ´äò Ëäâ {S¦òâXî íäG Xî[ VoA ÒíËÆßäâ* ¬â* êVâ ÌS@ dA oäVGâ
_OËä dH ßäHô {¶ú ·äGâN¼jòäâ* Xîäâ êGXâî <ÒÉòäâ* Vâ _äHµ>ä Xîô BXî ß¨HË ÌS@-{ôäòh dA ô] VXâî
ËÌ Ëäâ, ¬G kN¼jòäâ* Xâî ß<ÒÉò, ÒâÙ Xâî VÒùíÒ ÌS@ <ÒÉòXî VoA ôdíò V¬eGâ _OËä dH $
ÌHl>â VÙä BXî ôV {AÒâ, <GÒHùôA XîË eÂeâ $
ßä¦¬ ôä¬ <¬_â ´Ì ÙäÙõ, ËÌ ß¶O G _äOâ Ùõ´â $$ 12 $$
´Ì ¬G Níô däâXîô VÙä BXî ß¨HË ÌS@ <ú¼ËG-ôV Xîä {äG XîôËä dH, ËÌ Òd íÒíÒcî{
ÌS@ Xîäâ ´äGXîô <GÒHùôA däâ ´äËä dH $ ßË: XîdA* <XîVA Vâ oA fäí½ <ÒÉòXî ÒäÙ<ÒÒäÙ cî{ òÆ¾
GdA* XîôËä $ ´Ì ßä¦¬ íÒcî{ ôä¬ Xî[ {SäNIË däâ ´äËA dH, ËÌ êVXîä ¬G ¨HË Xâî íÒcî{ ¬â* Ëäâ
_OËä dA GdA* $
´Ì _O òdØ ¬G <ô GdA*, ËÌ _O {ôV G däâk $
ÙäÙõ ¬GÒä <ô oòä, Vd´ <¬_âOä Väâk $$ 13 $$
13 ¬â* XîdËâ dH*¬G NíôËä Vâ dA {SoÆ {SäIË däâËâ dH*´Ì ËXî oOÒÙè o´G ¬â* ¬G
¬G Xîä ß¶O 10 205
Níô GdA* däâËä ËÌ ËXî {ô¬ä¦¬ä Xîä <¬_G GdA* däâËä ßäHô ´Ì <íô däâ ´äËä dH, o´G Xîäâ v>äâª
Xîô <ÒÉòäâ* ¬â* GdA* ÙäHªËä, ËÌ ßGäòäV dA ÌS@ VäÇä¦Xîäô däâ ´äËä dH $
ÙäÙõ <ÌG ßÒ_PÌG ¢òäâ* ôdH, ¬G ú¶ú_ ú_ ´äk $
VÆ < íô ¬GÒä Ëäâ ôdH , VÆ < ¬ôh Vâ Ë A _äk $$ 14 $$
14 ¬â* ¬G NíôËä Xîä VäTG Xîd ôdâ dH*òd ú¶ú_ ¬G <ÌGä <XîVA ßäaò Xâî Níô
GdA* ôd VXîËä, Ë¦Xîä_ dA <ÒÉòäâ* ¬â* ÙäHª ´äËä dH $ ´Ì kVâ duô-í¬ôh ¬â* _Oäòä ´äò ËÌ dA
òd ¬G VÆNíô ôdËä dH $
¬G Níô Xîô _A´â Gä¬, ÙäÙõ XîdH Ëdä¤ dA ôä¬ $$ 15 $$
15 ¬â* ¬G Níô däâGâ Vâ VäÇä¦Xîäô däâËä dH òd Xîd ôdâ dH*´dä¶ ¬G Xîäâ ôä¬ Xâî Gä¬ ¬â*
Níô XîôXâî Gä¬ í¬ôh XîôäâOâ, Òdä¶ dA ôä¬ Xîä VäÇä¦Xîäô däâ ´äòOä $
duô VÆ<¬ôh VäH* dâË Xîô, ËÌ ¬G <Giú_ däâk $
ÙäÙõ Ìâ®òä {Sâ¬ ôV, ÌAÉ1 G úä_â Väâk $$ 16 $$
16-19 ¬â* ¬Gäâ<GOSd Xîä ê{äò Xîd ôdâ dH*duô í¬ôh Vâ {Sâ¬ Xîôäâ ËÌ dA ¬G Níô
däâOä $ ´Ì ¬G oOÒËè {Sâ¬-ôV Vâ <Ò¾ däâ ´äòOä ËÌ oOÒÙè o´G Xîäâ v>äâªXîô <ÒÉò Xî[ ßäâô
òä ÙõVôA ßäâô BXî {O1 oA G êl>ä VXâîOä=ß¼ò V¶XîÁ{ GdA¶ Xîô VXâîOä $
´Ì ß¶Ëô êôeä BXî VäH*, ËÌ äXâî VXî_ ê{äk $
ÙäÙõ <Giú_ <ô oòä, ËÌ ú_ XîdA* G ´äk $$ 17 $$
´Ì ¬G ßä¼Ëô ßä¦¬ íÒcî{ ß¨HË ÌS@ Xâî ®òäG ¬â* ó¤îV ´äËä dH ËÌ Ì<d¬Æù] XîôGâ Xâî
ê{äò <ÒÉò-ÒäVGä<Ù êVâ Ì<d¬Æù] XîôGâ ¬â* Vóî_ GdA* däâËâ $ ´Ì êVXî[ ÌS@äXîäô ÒÈ<¸ <Giú_
däâXîô ÌS@ ¬â* Níô däâËA dH ËÌ Òd ÌS@ Vâ ú_Xîô _äâXî-{ô_äâXîä<Ù Xâî <ÒÉòäâ* ¬â* XîdA* oA GdA*
´äËä $
ÙäÙõ XîäHÒä Ìäâ<dË1 ÌHV Xîô, ¬¶e V¬¶Ùä¤ ´äk $
êª êª äXîä Ùâ] ËÌ, <Giú_ ÌHl>ä ßäk $$ 18 $$
{SäúAG Xîä_ ¬â* V¬Æj òä½ä XîôGâ Òä_â <Ùfä ·äG Xâî <_B ß{Gâ Vä XîäXî {ÇA ô]Ëâ â
ßäHô V¬Æj ¬â* Ùõô ´äXîô êVâ v>äâª ÙâËâ â $ Òd êª-êª Xîô Xî ´äËä ä ËÌ ´dä´ Xâî Ìä¶V Xâî
íË¶o {ô ß{Gâ Ùâf Xî[ ßäâô ¬Æ] XîôXâî ÌHl> ´äËä ä $ êVAXâî cî{Xî Vâ Xîd ôdâ dH* ¬G-XîäXî
´Ì ßä¦¬·äG-´dä´1 {ô ÌHl>Xîô V¶Väô-V¬Æj Xâî ÒäíË<ÒXî-<Òúäô ¬®ò Ùâf ¬â* ú_ä ´äËä
dH, ËÌ êVâ V¶Väô ßV¦ò oäVGâ _OËä dH $ <óîô êV¬â* V¦òËä Xîäâ Ùâ]Gâ Xâî <_B Ìäô¶Ìäô <Òúäô-
êªäG _OäXîô Xî ´äËä dH, <Xî¼ËÆ êV¬â* V¦òËä GdA* <¬_ËA, kV<_B <Giú_ däâXîô ·äG cî{
´dä´ {ô ÌHl> ´äËä dH $ kVA {SXîäô d¬äôä ¬G <Giú_ däâXîô ßä¦¬-íÒcî{ ·äG ¬â* dA ßä ÌHl>ä
dH $
òdØ ¬G XîäOÙ Xî[ OÆªA, êªA úÑA ßäXîäV $
ÙäÙõ oAOâ {Sâ¬ ´_, ËÌ ßäk ôdâ d¬ {äV $$ 19 $$
òd ¬G-{Ë¶O ßä¦¬ cî{ êªäGâ Òä_â Xî[ V¸ä Vâ ÒäVGä-ÒäòÆ ¨äôä êªXîô <ÒÉòäXîäf ¬â*
úÑ Oòä dH <Xî¼ËÆ oäyòÒf V¦V¶O ÌäÙ_ Vâ oOÒËè {Sâ¬-´_ Xî[ ÒÈ<bµ> ¨äôä oAO ´äò=o<Óî
{SäIË däâ ´äò Ëäâ {ÆG: d¬äôâ ßä¦¬ íÒcî{ ÌS@ Xâî {äV dA ßäXîô NíôËä Vâ ÌS@-{ôäòh däâXîô
dA ôdâOä $
ÙäÙõ ]A_ä Oäô Xîä, <Giú_ <ô G ôdäk $
ÙäÙõ {O G<d* Väú Xâî, oô¬H Ùd <Ù<f ´äk $$ 20 $$
20 ¬â* XîdËâ dH*Vä¶VäuôXî <ÒÉòäâ* ¬â* NíË ¬G Níô GdA* däâËä´HVâ Xî[úª ¬â* Xî[_ä
ôäâ{Gâ {ô oA <Giú_ GdA* ôd VXîËä, ÒHVâ dA ¬G V¦ò íÒcî{ oOÒËè úôhäâ* Xîä ßäaò <_òâ <ÌGä
<ÒÉò-ÒäVGä Vâ GäGä òäâ<Gòäâ* ¬â* ´äXîô Ùf <Ùfä cî{ V¶Väô ¬â* oS¬h XîôËä ôdËä dH, Níô GdA*
däâ VXîËä $
ËÌ VÆ] ßäG¼Ù ßäË¬ä, ´â ¬G <ô ¬âôä däâk $
ÙäÙõ <Giú_ ôä¬ VäH*, ´â Xîô ´äGâ Xîäâk $$ 21 $$
21-22 ¬â* ¬G NíôËä Xîä _äo ÌËä ôdâ dH*´äâ Xîäâkù ôä¬ Vâ VPÌ¼T Xîôä XîôXâî ¬G
Xîäâ <Giú_ XîôGä ´äGËä däâ, êV ¬däGÆoäÒ Xî[ XÈî{ä Vâ ¬âôä ¬G ôä¬ Xâî íÒcî{ ¬â* Níô däâ ´äò,
ËÌ dA ßä¦¬äG¼Ù cî{ {ô¬VÆ] ¬Æeâ {SäIË däâ VXîËä dH $
¬G <G¬ù_ <ô däâË dH, ôä¬ Gä¬ ßäG¼Ù $
ÙäÙõ Ùfù G {äkòâ , {Â ô h {ô¬äG¼Ù $$ 22 $$
´Ì ¬G <GbXîä¬ Xî¬ù ¨äôä <G¬ù_ däâXîô <íô däâËä dH ËÌ dA ôä¬-Gä¬ <ú¼ËG Xâî fäí½
ßäHô V¶Ëäâ* ¨äôä Xî<Ë o´GäG¼Ù {SäIË däâËä dH $ <óîô ÌS@-VäÇä¦Xîäô däâXîô {<ô{Âhù cî{ Vâ
ÌS@äG¼Ù cî{ {ô¬äG¼Ù {SäIË däâËä dH $
<ÒÉò-<Òô<Óî
ÙäÙõ òäâ* óÂîµ>â ËH* Väôä oòä, V¶Tâ V¶<T <¬_äk $
ÌädØª2 <ÒÉò G oÂ¶<úòâ1, Ëäâ XîÌd¤Æ óÂîµ> G ´äk $$ 23 $$
23-26 ¬â* ÒHôäyò Xîä _äo ÌËä ôdâ dH*<ÒÉòäV<Óî úäâµ> ¨äôä oOÒËè <ú¼ËG Vâ µÂ>µ>â
dØòâ ¬G Xîäâ {ÂÒù Xî<Ë VäTG {¾<Ë ßäHô ÒHôäyò ¨äôä {ÆG: oOÒ¼Gä¬ ¬â* NíôËä cî{ Väôä{G
VäTXîäâ* Xîäâ {SäIË dØßä dH ßäHô òd NíôËä ¬G ßäHô {ô¬ä¦¬ä Xîäâ <¬_ä ÙâËA dH $ êGXî[ oâÙ cî{
Ní<Ë GdA* ôdËA, ¬G {SoÆ ¬â* _ò däâ ´äËä dH $ ò<Ù {ÆG: <ÒÉòäâ* Xî[ ßäâô ÌÙ_2 Xîô <ÒÉò oäâOGâ1
¬â* ßäVÓî GdA* däâ Ëäâ XîoA oA ÁÒ, {ô¬ä¦¬ä Vâ ß_O däâXîô GäGä òäâ<G ¬â* GdA* ´ä VXîËä $
ÙäÙõ òdØ ¬G oÂ_ä Väâ O_A, GôXî ´äh Xâî øäµ> $
ßÌ ¬G ß<ÒOË Gä VäH*, OÆæ <Ù]äkù Ìäµ> $$ 24 $$
¬G Xîä ß¶O 10 207
´Ì VÙèOÆæ Gâ ÒHôäyò ßäHô ßRòäV Xâî ê{Ùâf ¨äôä oOÒËè {SäNIË Xîä ¬äOù <Ù]ä <Ùòä, ËÌ
òd V¶Väô-VäOô Xâî GôXî cî{ øäµ> Xîäâ ´äGâ Òä_A <ÒÉòäV<Óî cî{ O_A, <´V¬â* Ìäô¶Ìäô ´äËä
ä, êVâ oÂ_ Oòä=ÙØ:]{SÙ ´äGXîô ¦òäO <Ùòä ßäHô ßÌ kN¼jòäâ* Xâî ß<ÒÉò ß{Gâ íÒä¬A
{ô¬ä¦¬ä Xâî <ú¼ËG ¬â* dA _Oä ôdËä dH $
ÙäÙõ ¬G fÆT Vä<ÌË ßä{Gä, <Giú_ däâÒâ dä $
Ëäâ kdä¤ dA ßäG¼Ù dH, VÙä <Gô¶´G Vä $$ 25 $$
ò<Ù ß{Gä ¬G fÆ¾ ßäHô VPòXèî <Giú_ däâXîô ß{Gâ ßTAG ôdâ Ëäâ kV ÒËù¬äG fôAô ¬â*
dA <Gô¶Ëô <Gô¶´G ÌS@ Xâî Vä ßoâÙ däâGâ Vâ {SäIË däâGâ Òä_ä ÌS@äG¼Ù {SäIË däâ VXîËä dH $
´Ì ¬G _äOâ ôä¬ VäH,* ËÌ ßGË Xîädâ Xîäâ ´äk $
ÙäÙõ {ähA _äHh* Jòäâ*, BâVâ ôdH V¬äk $$ 26 $$
´Ì ¬G <GbXîä¬ Xî¬äâÍ ¨äôä fÆ¾ ßäHô oOÒÙè o´G ¨äôä Níô däâXîô <Gô¶´G ôä¬ Xâî
íÒcî{ ¬â* _AG däâOä ËÌ ôä¬ Xîäâ v>äâªXîô ß¼ò Vä¶VäuôXî <ÒÉòä<Ù ¬â* <XîV <_òâ ´äòOä ? VÆ]
Xî[ ß<o_äÉä Xîäâ _âXîô ´äËä dH, Väâ {ô¬-VÆ] êVâ Òdä¶ dA {SäIË dH $ kV<_B ß¼ò ¬â* ´äGâ Xîä
êVâ ßÒVô dA GdA* <¬_Ëä $ Òd Ëäâ ´HVâ G¬Xî ´_ ¬â* BXî däâXîô ôdËä dH ÒHVä dA ÌS@ ¬â* V¬äXîô
ôdËä dH $
Xîæhä
Väâ XÆîv> d¬ ËH* Gä oòä, ´ä{ô ôAeâ ôä¬ $
ÙäÙõ kV V¶ V äô ¬â * , d¬ ßäòâ Ìâ X îä¬ $$ 27 $$
27-32 ¬â* ¬Gäâ<GOSd ¬â* ßVóî_ VäTXî Xîä {iúä¸ä{ <Ù]ä ôdâ dH*<´V ¬Gäâ<GOSd
{ÂÒùXî oN¢Ë cî{ VäTGä {ô ôä¬ {SV¼G däâËâ dH* Òd Ëäâ d¬Vâ XÆîv> oA GdA* däâ VXî[, kV<_B kV
V¶Väô ¬â* ¬äGÒ fôAô Täôh XîôXâî d¬äôä ßäGä áòù dA dØßä $
¢òä ¬Æ¤d _â d¤V Ìäâ<_òâ, ÙäÙõ ÙA´â ôäâk $
´¼¬ ß¬äâ_Xî ßä{Gä, ú_â ßXîäô ]äâk $$ 28 $$
d¬â* ß{Gâ ¬Gäâ<GOSd cî{ VäTG ¬â* Vóî_Ëä Ëäâ <¬_A GdA*, ßË: d¬ <XîV ¬Æ] Vâ d¤VXîô
oOÒËè {SäNIË VPÌ¼TA Òä¸äù Xîôâ* $ d¬â* Ëäâ ßVóî_Ëä Xâî Xîäôh ôäâGä dA ßäËä dH $ ]âÙ dHd¬
ß{Gâ ß¬ÂÁò ¬GÆbò ´¼¬ Xîäâ áòù dA ]äâXîô {ÆG: ´¼¬ ¬ôh cî{ V¶Väô ¬â* dA ú_â ´ä ôdâ dH* $
´ä Xîäôh Ó Á<´òâ, Väâ {Ù <dôÙH Gä¶<d $
ÙäÙõ duô Xî[ o<Óî <ÌG, <TXèî ÁÒG Xî<_ ¬ä¶<d $$ 29 $$
ÓË ¬â* <´VXâî <_B ÁGä úä<dB, Òd oOÒËè {Ù ßäHô oOÒÙè o<Óî Ëäâ d¬äôâ tÙò ¬â* dH
GdA* ßäHô duô Xî[ o<Óî <ÌGä kV Xî<_òÆO ¬â* <T¢Xîäô Xâî òäâyò dA dH* $ Xîäôh, òäâO-ò·ä<Ù VäTG
Ëäâ Xî<_òÆO ¬â* VPòXèî däâËâ GdA* ßäHô o<Óî däâ GdA* VXî[, ßË: <T¢Xîäô dA dH $
Xî[òä ¬G Xîä oäÒËä, ¬â µ >A ßä·äXîäô $
¢òä _â ¬Æ] <Ù]_äkòâ, ÙäÙõ êV oôËäô $$ 30 $$
d¬ oOÒäGè Xî[ ßä·ä ßäHô qî<Éòäâ* Xî[ Ìä¤TA dØkù ¬òäùÙä Xîäâ ËäâªXîô ¬G Xîäâ <{Sò _OGâ
Òä_â dA Xîä¬ XîôËâ ôdâ $ ßË: êV <ÒiÒ Xîä oôh-{äâÉh XîôGâ Òä_â d¬äôâ íÒä¬A Xîäâ XîäHGVA
Vóî_Ëä Xîä ßäaò _âXîô ¬Æ] <Ù]äÒâ* ? d¬ êGXâî ßäOâ ´äGâ òäâyò dA GdA* dH¶ $
k¼jA íÒäô VÌ <Xîòä, ¬G ¬ä¤Oâ Väâ ÙA¼d $
´ä Xîäôh Ó <Vô<´òä, Väâ ÙäÙõ XîvÂ> G Xî[¼d $$ 31 $$
d¬Gâ kN¼jòäâ* Xîäâ ËÈIË XîôGâ cî{ íÒäù Xâî <_B Ëäâ VoA ßù, ßGù cî{ Xîäòù <Xîòâ ßäHô
¬G Gâ ´äâ oA ¬ä¤Oä, ÒdA êVâ <Ùòä $ T¬äùT¬ù Xîä XÆîv> oA <Òúäô GdA* ô]ä, <Xî¼ËÆ <´V Xîäòù Xâî
<_B kùiÒô Gâ ÓËè ¬â* d¬â* ¬GÆbò cî{ Vâ ôúä, Òd ¬Gäâ<GOSd {ÂÒùXî oOÒÙè-o<Óî XÆîv> oA GdA*
Xî[ $ ßË: d¬ {iúä¸ä{ Xâî òäâyò dA dH* $
Xî[òä ä kV Xîä¬ Xîäâ, VâÒä Xîäôh Vä´ $
ÙäÙõ oÂ _ ä Ì¶ Ù OA, Vôä G BXîäH Xîä´ $$ 32 $$
òd ¬GÆbò fôAô cî{ Vä´ kùiÒô Gâ kV Xîä¬ Xâî <_B ôúä äkV¬â* ¬Gäâ<GOSd {ÂÒùXî ¬âôA
o<Óî XîôâOä <Xî¼ËÆ kùiÒô o<Óî Xîäâ Ëäâ oÂ_ Oòä ßäHô Vä¶VäuôXî <ÒÉò VÆ] Xî[ ßäâô ´ä ôdä dH $
{ô¼ËÆ òäÙ ô] BâVä XîôGâ Òä_äâ* Xîä {ô¬äù ßäHô áòÒdäô cî{ ÙäâGäâ* XîäòäâÍ ¬â* Vâ BXî oA {Âhù GdA*
dØßä dH, ËÌ Ëâôä XHîVâ däâOä ? òdA Vä]A ÙõÁdä ÌGâ ôJ´ÌÁ Xîäâ XîdA A, <´VVâ Òâ Ë¦Xîä_
<ÒôÓî däâ Oòâ â $ {SV¶O Xîä- ð. VÆ. <V. Ë. 3 $ 54 ¬â* Ùâ]äâ $
¬G {SÌäâT
ÌäÙ <d ´¼¬ O¤Òäkòä, Xî[òä ÌdØË <ÒXîäô $
òdØ ¬G VÆNíô Gä oòä, ´d¤ ÙäÙõ <G´ Väô $$ 33 $$
33 ¬â* ¬G Xî[ XÈî<Ë {ô {iúä¸ä{ XîôËâ dØòâ ¬G Xîäâ <fÇä Ùâ ôdâ dH*òd ¬G <ÒXîäô ÌÑäGâ
Òä_â Xîäòù ß<TXîËô XîôËä ôdä dH ßäHô <´V tÙò íäG ¬â* ß{Gâ íÂ_ VÂ¯¬ V¶øäË Xîä Väô
ßä¦¬ä dH, êV¬â* ßÌ ËXî VPòXèî <íô GdA* dØßä $ ßË: dâ ¬G ! ËÂGâ òd ¬äGÒ-´¼¬ <ÒÉò-
<ÒXîäôäâ* ¬â* áòù dA ]äâ <Ùòä $
<ÒÉò-ßËÈNIË
ÙäÙõ ´<G <ÒÉ {AÒâ ÌäÒôâ, <ÙG <ÙG ÌäÑâ ôäâO $
Ùâ]Ë dA ¬ô ´äkOä, Ë´ <ÒÉòä ôV oäâO $$ 34 $$
34 ¬â* <ÒÉò-ôV ¦òäO Xî[ {Sâôhä Xîô ôdâ dH*dâ ß·äË ËKÒ ¬äGÒ ! <ÒÉò-<ÒÉ Xîäâ
¢òäâ* {äG XîôËä dH ? kVVâ XîoA oA ËÈNIË GdA* däâËA $ {S¦òÆË ß<TXî oäâO {SÒÈ<¸ Vâ {S<Ë <ÙG ôäâOäâ*
¬G Xîä ß¶O 10 209
Xî[ ÒÈ<¾ dA däâËA dH ßäHô ôäâO Vâ {A<ªË däâXîô Ùâ]Ëâ-Ùâ]Ëâ fAøS dA ¬ô ´äòOä $ ßË: {ô¬VÆ]
úädËä dH Ëäâ <ÒÉò-ôV Xîä ê{oäâO ¦òäO XîôXâî ¬Gäâ<GOSd {ÂÒùXî oOÒÙè o´G Xîô $
¬G duô oäÒG
ÙäÙõ VÌ XÆîv> <Ò_VËä¶, ]äËä¶ {AËä¶ däâk $
ÙäÙõ ¬G Xîä oäÒËä, Xîd V¬eäÒâ Xîäâk $$ 35 $$
35-38 ¬â* ¬G ßäHô duô Xîäâ <{Sò _OGâ Òä_A ÌäËäâ* Xîä <Òúäô Xîô ôdâ dH*ß]äx ]äËâ
dØòâ, ß{âò Xâî {AËâ dØB, kVA {SXîäô <G<É¾ <Ò<dË VoA oäâOäâ* Xîäâ oäâOËâ dØòâ oOÒÙè ÙfùG däâ ´äËâ
dH*, òâ ÌäËâ* ¬G Xîäâ <{Sò _OGâ Òä_A dH* $ Xîäâkù oOÒÙè o<Óî dAG ÙØ´ùG dA BâVA ê_µ>A ÌäËâ* Xîd Xîô
oäâ_â _äâOäâ* Xîäâ ßfÆ¾ ¬äOù ú_Gä V¬eäËâ dH* $
ÙäÙõ ¬G Xîä oäÒËä, ¬âôA XîdH Ì_äk1 $
Väú ôä¬ Xîä oäÒËä, ÙäÙÂ XîdH VÆG ßäk $$ 36 $$
¬G Xîäâ <{Sò _OGâ Òä_A ÌäËâ* d¬äôA <Òúäô Täôä Vâ <Ò{ôAË áòN¢Ë dA XîdâOä, d¬
1
<Ò{<¸ Xâî V¬ò oA GdA* Xîdâ*Oâ $ d¬ Ëäâ ôä¬ Xîäâ <{Sò _OGâ Òä_A V¶ò¬Ëä {ÂÒùXî o<Óî,
ÒHôäyò, ·äGä<Ù ÙHÒAOÆhäâ* Xî[ V¦ò-V¦ò ÌäËâ* dA XîdËâ dH* $ ò<Ù V¶ò¬A ÌGGä úädËâ däâ Ëäâ ßäXîô
aÒh Xîôäâ $
òâ VÌ ¬G Xîä oäÒËä, ´â XÆîv> Xî[´â ßäG $
¬G Od ôä]â BXî VäH*, ÙäÙõ VäTÆ VÆ´äG $$ 37 $$
·äG, o<Óî, ÒHôäyòä<Ù ÙHÒA OÆhäâ* Vâ <o} <G<É¾ <ÒÉò-oäâOä<Ù Xî[ ÌäËâ* ßäHô <XSîòäòâ* Xî[
´äËA dH*, Òâ VoA ¬G Xîäâ dA <{Sò _OGâ Òä_A dH*, XîÁòähXîäôXî GdA* $ ´äâ ¬G Xîäâ ßRòäV,
ÒHôäyò ¨äôä {Xîª Xîô BXî ß¨HË ÌS@ Xâî <ú¼ËG ¬â* dA V¶_yG ô]Ëä dH, ÒdA ê¸¬ ·äG V¶{¼G V¶Ë
dH $
´â XÆîv> oäÒâ ôä¬ Xîäâ, Väâ ËË Xîd V¬eäk $
ÙäÙõ ¬G Xîä oäÒËä, VÌXîäâ XîdH* ÌGäk $$ 38 $$
¬G Xîäâ <{Sò _OGâ Òä_A ÌäËäâ* Xî[ ôúGä XîôXâî Ëäâ VoA Xîäâkù XîdËâ dH* <Xî¼ËÆ êG Vâ ¬äGÒ
Xîä {ËG dA däâËä dH $ ßË: ´äâ XÆîv> ôä¬ Xîäâ <{Sò _OGâ Òä_A o<Óî ·äGä<Ù Xî[ ÌäËâ* dH*, ê¼dA* Xîäâ
XîdXîô ß·ä<Gòäâ* Xîäâ Òd ôä¬-ËKÒ V¬eäGä úä<dB $
úäGXî-ê{Ùâf
{H*«>â {O úä_H GdA*, däâk ôgä O<_òäô $
ôä¬ ô <GÌdH GdA*, ]äÌâ2 Xîäâ dØ<fòäô $$ 39 $$
39 ¬â* VäTG ¬â* VäÒTäG XîôGâ Xîä ßäÇâ{ {ÂÒùXî ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*òd ß<´Ë ¬G
VäTXî-ßiÒ, <Gô¶´Gôä¬ Xî[ {Sä<IË Xâî VäTG o<Óî ÒHôäyòä<Ù-ô Xîäâ _âXîô {ô¬äù-{ ¬â* BXî
{Hô oA ßäOâ GdA* ú_Ëä, Ìªä ßä_VA däâ ôdä dH <Xî¼ËÆ <ÒÉò-ê{oäâO-Ùä¤hä ]äGâ2 Xâî <_B Ëäâ
ÌdØË däâ<fòäô ôdËä dH $ BâVä XîôGä ê<úË GdA*, ôä¬ {SäNIË VäTG V{Sâ¬ VÙä XîôGä úä<dB $
{ô {SÌäâT
ÙäÙõ Xîä {ô¬äâTâ ßäG Xîäâ, ßä{h Ì<dòä ´äË $
ßäHôäâ* Xîäâ ß¬ÈË XîdH, ßä{h dA <ÒÉ ]äË $$ 40 $$
40-43 ¬â* Täôhä ô<dË ê{ÙâfXî Xîäâ VäÒTäG Xîô ôdâ dH*dâ ß<´Ë¬G ê{ÙâfXî ! ËÂ
ß¼òäâ* Xîäâ ßä¦¬ ÌS@ Xî[ BXîËä Xîä ¢òä ê{Ùâf Xîô ôdä dH ? ß{GA ßäâô Ëäâ Ùâ], ËÂ íÒò¬è
¬äòä-OÆh {SÒäd ¬â* Ìdä ´ä ôdä dH $ ËÂ ßÒiò dA ß¼òäâ* Xîäâ Ëäâ ß¬ÈË Xâî V¬äG ÌäËâ* XîdËä dH
<Xî¼ËÆ íÒò¶ Ëäâ <ÒÉò-<ÒÉ dA ]äGâ ¬â* V¶_yG dH $ ßË: òd ËâôA {SÒÈ<¸ Ëâôâ <_òâ dä<GXîäôXî dA
<V¾ däâOA $
ÙäÙõ {¶úäâ* Xîä ¬Æ] ¬Â_ dH, ¬Æ] Xîä ¬GÒä däâk $
òdØ ¬G ôä]â ´ËG Xîô, VäTÆ XîdäÒâ Väâk $$ 41 $$
{¶ú ·äGâ<¼jòäâ* Xîâ ÁËGâ ¬â* ¬Â_ Xîäôh ôVGä Xîä ÁËGä dH $ Vä<KÒXî <¬Ëädäô <Xîòä ´äò
Ëäâ VoA kN¼jòâ* VËäâOÆh {STäG däâXîô ß{Gâ ßTAG ôdâ*OA ßäHô ôVGä kN¼jò Xâî ÁËGâ ¬â* ¬Â_
Xîäôh ¬G Xîä ÁËGä dH, ¬G Òf ô]Gâ Vâ ßädäô Xîä V¶ò¬ íÒË: dA däâ ´äËä dH $ ´äâ kV ¬G Xîäâ
ßRòäV-ÒHôäyò-ò¦G Vâ ß{Gâ ßä¦¬ íÒcî{ ÌS@ ¬â* dA Níô ô]Ëä dH, ÒdA V¶Ë Xîd_äËä dH $
ÙäÙõ ´Ì _O ¬G Xâî Ùäâk OÆh, ËÌ _O <G{Gä1 Gä¶<d* $
¨H OÆh ¬G Xâî <¬µ> Oòâ, ËÌ <G{Gä <¬_ ¬ä¶<d* $$ 42 $$
´Ì ËXî ¬G Xâî Xîä¬ XSîäâTä<ÙXî Ùäâ-Ùäâ OÆh cî{ ¨¼¨ Gbµ> GdA* däâËâ ËÌ ËXî ¬G fÆ¾ ßäHô
1
Níô GdA* Xîdä ´äËä $ ´Ì ¨¼¨ Gbµ> däâ ´äòâ* Ëäâ V¬eäâ Òd fÆ¾ ßäHô Níô däâ Oòä Ëä ßä¦¬-
íÒcî{ ÌS@ ¬â* _ò däâ ´äòâOä $
Xîäúä {äXîä ´Ì _OH*, ËÌ _O ß¶Ëô däâk $
Xîäúä {äXîä Ùõ ô Xîô, ÙäÙõ BXH î däâ k $$ 43 $$
´Ì ËXî ¬G ¬â* XîoA Ëäâ <ÒÉò {SäNIË <dË XîäòôËä cî{ Xî¿úä{G ßä ´äËä dH ßäHô XîoA
<ÒÉòäâ* ¬â* ÙäâÉ ð<bµ> Vâ ÒHôäyò cî{ {¢Xîä{G ßä ´äËä dH ËÌ ËXî ÁÒ ÌS@ Xîä oâÙ dA ôdËä dH $
êÓî {SXîäô Xîä Xî¿úä-{¢Xîä {G Ùõô XîôXâî <´VXîä ¬G ÒäíË<ÒXî <ÒÒâXî-ÒHôäyò {ÂÒùXî <Gô¶Ëô
ÌS@-{ôäòh ôdËä dH $ Òd ß{Gâ ßä¦¬ä Xîäâ ÌS@cî{ ´äG Xîô ÌS@ Vâ ßoâÙ däâ ´äËä dH $
¬®ò <G{ùÇ
Vd´ cî{ ¬G Xîä oòä, ËÌ ¨H ¨H <¬µ>A Ëô¶O $
ËäËä fA_ä V¬ oòä, ËÌ ÙäÙõ BXHî ß¶O $$ 44 $$
¬G Xîä ß¶O 10 211
44 ¬â* XîdËâ dH* <G¨ù¼¨ <G{ùÇ cî{ ¬®ò <í<Ë ¬â* ¬G ßäËä dH, ËoA ÌS@ Vâ ßoâÙ däâËä
dH $ ´Ì ¬G ôäO-¨âÉä<Ù Vâ ô<dË Vd´ íÒoäÒ Vâ ôdËä dH ËÌ êVXî[ Xîä¬-XSîäâTä<Ù Ëô¶Oâ¶ fä¼Ë
däâ ´äËA dH* ßäHô ´Ì VÆ], ÙØ:] cî{ fAËäâbh Xî[ {SäNIË ¬â* VÆ]A-ÙØ]A G däâGâ cî{ V¬Ëä ßä
´äËA dH, ËÌ êVA V¬ò VäTXî BXî ß¨HË íÒcî{ ß{Gâ <{SòË¬ ÌS@ Vâ ßoâÙ däâ ´äËä dH $
¬G
ÙäÙõ ÌdØ cî{A ¬G ËÌ _OH*, ´Ì _O ¬äòä ô¶O $
´Ì ¬G _äOä ôä¬ VäH*, ËÌ ÙäÙõ BXHî ß¶O $$ 45 $$
45-48 ¬â* ¬G Xî[ êoòäÒíä Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*´Ì ËXî ¬G {ô ¬äòä Xîä {SoäÒ
cî{ ô¶O dH ËÌ ËXî dA ¬G ÌdØË cî{ Täôh XîôËä dH=´äâ oA OÆh Òä ÒíËÆ ¬G Xâî Vä¬Gâ ßäËA dH,
¬G êVXâî V¬äG dA däâ ´äËä dH, ßäHô ´Ì ¬G <Gô¶´G ôä¬ Xâî íÒcî{ <Òúäô ¬â* _O ´äËä dH, ËÌ
BXî ¬ä½ ôä¬äXîäô däâXîô dA ôdËä dH, ß¼ò cî{ GdA* Täôh XîôËä $
dAôä ¬G {ô ôä<]òâ, ËÌ Ùõ´ä úÑâ G ô¶O $
ÙäÙõ òäâ* ¬G <ô oòä, ß<ÒGäfA Xâî V¶O $$ 46 $$
<Gô¶´G ôä¬ Xîä <ú¼ËG cî{ dAôä ¬G ¬â* ô]Gä úä<dB $ ´Ì <Gô¶Ëô <ú¼ËG ÌGä ôdâOä ËÌ
¬ä<òXî ôäO-¨âÉä<Ù ¨HË ô¶O ¬G {ô GdA* úÑ VXâîOä $ kV {SXîäô dA oÂËXîä_ Xâî VäTXîäâ* Xîä ¬G
ß<ÒGäfA ÌS@ Xâî Vä Níô dØßä ä $
VÆ] ÙØ] VÌ eä¶kù {ªâ, ËÌ _O Xîäúä ¬G $
ÙäÙõ XÆîv> áòä{H GdA*, ËÌ ¬G oòä ôËG $$ 47 $$
´Ì ËXî ¬G {ô VÆ]-ÙØ:]ä<Ù ¨¼¨äâ* Xîä {S<Ë<ÒPÌ {ªËä dH=ÒÈ<¸ VÆ]äXîäô-ÙØ:]äXîäô
däâËA dH ËÌ ËXî ¬G VäTGä ¬â* Xî¿úä dH ßäHô <´V V¬ò ¬G {ô VÆ]-ÙØ:]ä<Ù ¨¼¨äâ* Xîä _âf-
¬ä½ oA {SoäÒ G {ªâOä, ËÌ V¬eGä úä<dòâßÌ ¬G fÆ<Óî ¬â* íÒä<Ë <Ì¼ÙØ Vâ ÌGâ dØB ¬äâËA
cî{ ô¦G Xâî V¬äG ÌS@-oäÒ Xîäâ {SäIË däâ Oòä $
{äXîä ¬G «>äâ _ â GdA* , <Giú_ ôdâ V¬äk $
Xîäúä ¬G Ùd <Ù<f <óîôâ, ú¶ú_ úd¤Æ <Ù<f ´äk $$ 48 $$
VäTG ¨äôä ß{ôäâÇ ·äG cî{ {uô{äXîäÒíä Xîäâ {SäIË dØßä ¬G Vä¶VäuôXî <ÒÉòäfä Vâ
ú¶ú_ däâXîô <ÒÉòäâ* ¬â* GdA* ´äËä, {S¦òÆË <Giú_ däâXîô <Gô¶Ëô ÌS@ <ú¼ËG ¬â* dA V¶_yG ôdËä dH
ßäHô VäTG-dAGËä cî{ Xîúäkù Vâ V¶{¼G Xî¿úä ¬G Ùfäâ* <Ùfäßäâ* ¬â* oS¬h XîôËä dØßä {ä¬ô,
<ÒÉòA, <´·äVÆ ßäHô {ôäâÇ ·äGA Xâî áòÒdäô cî{ úäôäâ* <Ùfäßäâ* ¬â* ´äËä dH=XîoA {ä¬ô, XîoA
<ÒÉòA, XîoA <´·äVÆ ßäHô XîoA {ôäâÇ ·äGA Xâî V¬äG <Òúäô XîôËä dH $
<ÒôÓîËä
VA*{ VÆTä ôV _â ôdH, {AÒâ G ]äôä GAô $
¬ä¶ d A* ¬äâ Ë A GA{´â , ÙäÙõ Ì¶ Ù fôAô $$ 49 $$
49 ¬â* XîdËâ dH*ÒHôäyò däâ ËoA ß{ôäâÇ ·äG däâËä dH-´HVâ fÆ<Óî íÒä<Ë <Ì¼ÙØ Xîäâ _âXîô
ß{Gä V¶{Æµ> Ì¼Ù Xîô _âËA dH, V¬Æj Xîä ]äôä ´_ GdA* {äG XîôËA, ËÌ dA êV¬â* íÒä<Ë <Ì¼ÙØ
¬äâËA cî{ Xîäâ Täôh XîôËA dH $ (V¬Æj Xîä ´_ êV¬â* {SÒâf Xîô ´äò Ëäâ ¬äâËA ]ôäÌ däâ ´äËä dH)
$ ÒHVâ dA VäTXî V¦V¶O-V¬Æj Vâ <Òúäô-VÆTä-ôV OSdh XîôXâî ß{Gâ ¬G Xîäâ <ÒÉò-{SÒäd ¬â*
´äGâ Vâ ÒHôäyò ¨äôä Ì¼Ù XîôXâî <Gô¶Ëô ÌS@-<ú¼ËG ¬â* dA V¶_yG ôdËä dH ËÌ êV¬â* ß{ôäâÇ-·äG-
cî{ ¬äâËA ßÒiò ê¦{¼G däâËä dH $
¬G
ÙäÙõ ¬G {¶OÆ_ oòä, VÌ OÆh Oòâ <Ì_äk $
dH Xîäòä GÒ òäHÒGA, ¬G ÌÂÑä H ´äk $$ 50 $$
50-51 ¬â* ß{ôäâÇ-·äG {SäIË ¬G Xî[ ßÒíä ÌËä ôdâ dH*ß{ôäâÇ-·äG {SäIË däâËâ
dA ßäfä-ËÈbhä cî{ {Hô µÂ>µ> ´äGâ Vâ ¬G {¶OÆ däâ ´äËä dH ßäHô Xîä¬ä<Ù VoA OÆh êVâ ¦òäO ÙâËâ dH* $
kV V¬ò VäTXî Xîä fôAô Ëäâ GÒ òäHÒG VP{¼G <Ù]äkù ÙâËä dH <Xî¼ËÆ ¬G ß<Ë ÒÈ¾ däâ ´äËä
dH=ß<Ë ÒÈ¾ {ÆæÉ Xâî fôAô Xî[ {SXÈî<Ë Xâî V¬äG êVXî[ {SÒÈ<¸ æXî ´äËA dH $
ÙäÙõ Xî¿v>{ ß{Gâ Xîô <_òâ, ¬G k¼jA <G´ l>äHô $
Gä¬ <Gô¶ ´ G _äO ôdØ , {S ä hA {ôdô ßäH ô $$ 51 $$
´HVâ XîvÆ>ßä ß{Gâ ß¶Oäâ* Xîäâ ß{GA Y>ä_ Xâî GAúâ _â ßäËä dH ÒHVâ dA ß{ôäâÇ-·äG Xîäâ
{SäIË {SähA Xîä ¬G ß¼ò Vä¶VäuôXî <ÒÉòäâ* Xîäâ ¦òäO Xîô Ëä ß{GA kN¼jòäâ* Xîäâ Ìäg <ÒÉòäâ* Vâ
]A*ú Xîô ÌS@ä¦¬ä cî{ <G´íäG {ô _â ßäËä dH ßäHô ÌS@ä¦¬ä Xâî ßoâÙ <ú¼ËG ¬â* dA V¶_yG
ôdËä dH $ dâ VäTXî {SähA ! ËÂ oA ß¼ò VÌXîäâ ¦òäO Xîô <Gô¶´G ÌS@ Xâî Gä¬ <ú¼ËG ¬â* dA _Oä
ôd $
òäúXî
¬G k¼jA ß¶Tä <Xîòä, øµ> ¬â* _dô êl>äk $
Vä¶kù VÙèOÆæ v>äª Xîô, Ùâ] ÙAÒäGä ´äk $$ 52 $$
52-57 ¬â* kN¼jòäTAG Ëä ¬GäTAG ¬G Xî[ ßÒíä ÌËä ôdâ dH*kN¼jòäâ* Gâ tÙò ¬â*
<ÒÉò-ê{oäâO Xî[ _dô êläXîô ¬G Xîäâ V¦òäV¦ò <ÒÒâXî-Gâ½äâ* Vâ ô<dË ß¼Tä Xîô <Ùòä dH $
ßË: oOÒäGè ßäHô VÙèOÆæ Xîä ÌËäòä dØßä XîÁòäh Xîä ¬äOù v>äâª Xîô Ëä <ÒÉò-ê{oäâO ¬â*
ÌÆôäkòäâ* Xîäâ Ùâ]Xîô oA ê¼¬¸ dÆßä <ÒÉòäâ* Xî[ ßäâô dA ´äËä dH $
ÙäÙõ XîdH-ôä¬ <ÌGä ¬G ô¶Xî dH, òäúâ ËAGäâ* _äâXî $
´Ì ¬G _äOä ôä¬ VäH*, ËÌ oäOâ Ùä<ôÙ ÙäâÉ $$ 53 $$
¬G Xîä ß¶O 10 213
ôä¬-o´G Xâî <ÌGä ¬G kN¼jòäâ* Xâî ßTAG däâXîô V¶ËäâÉ G däâGâ Vâ ô¶Xî ÌG Oòä dH ßäHô
íÒOù, ¬È¦òÆ, {äËä_ kG ËAGäâ* ¬â* XîdA* oA ´äò, VoA Ód oäâOäâ* Xî[ òäúGä XîôËä dH <Xî¼ËÆ
<XîVA-<XîVA Xîä ¬G ´Ì ôä¬-o´G ¬â* _O ´äËä dH ËÌ êVXâî oäâOäfä cî{ ÙuôjËä ßäHô
òäúGä<Ù ÙäâÉ dµ> ´äËâ dH* $
k¼jA Xâî ßäTAG ¬G, ÁÒ ´¼ËÆ VÌ òäúâ $
<Ëhâ <Ëhâ Xâî ßäOâ ÙäÙõ, <ËdØ¶ _äâXî uóîô Gäúâ $$ 54 $$
k<¼jòäTAG ¬G, fAË_ä Xâî ÒädG OTä, oHcî¶ Xâî ÒädG XÆî¸â ßä<Ù VoA ÁÒ ´¼ËÆßäâ* Vâ
òäúGä XîôËä dH ßäHô ß<TXî ¢òä XîdH*òd Ëäâ ËÆ_VA, <ÒÁÒ, ÌâôA ßä<Ù ÒÈÇ ËÈhäâ* Xâî ßäOâ
oA òäúGä XîôËä dØßä oäâOäfä {Â<Ëù Xâî <_B ËAGäâ* _äâXîäâ* ¬â* GäúËä <óîôËä dH $
k¼jA ß{Gâ Òf Xîôâ, Väâ Xîädâ òäúG ´äk $
ÙäÙõ VÆNíô ßäË¬ä, ßäVG ÌHVâ ßäk $$ 55 $$
<´V VäTXî Xîä ¬G VäTG, V¶{¼G däâXîô kN¼jòäâ* Xîäâ ß{Gâ Òf ¬â* Xîô _âËä dH Òd <XîV
<_òâ oäâOäâ* Xî[ òäúGä XîôGâ ´äòâOä ? êVXî[ ÌÆ<¾ Ëäâ ÌS@ ¬â* VPòXèî Níô däâ ´äËA dH $ ßË:
êVXîä ¬G oA ß{Gâ ÌS@cî{ ßú_ ßäVG {ô ßäXîô NíôËä {ÂÒùXî ÌHl> ´äËä dH, <ÒÉòäfä ¬â*
GdA* ÙäHªËä $
¬G ¬GVä ÙäâGäâ* <¬_â, ËÌ ÁÒ Xî[òä oä¶«> $
{¶úäâ* Xîä óâîôÀä <óîôâ, ¬äòä GúäÒâ ôä¶«> $$ 56 $$
kN¼jòäTAG ¬G ßäHô <Òúäô-dAG ÌÆ<¾ ´Ì ÙäâGäâ* <¬_ ´äËâ dH* ËÌ ÁÒ Xîäâ oä¶«>-ÒÈ<¸
Òä_ä ÌGä ÙâËâ dH*, <óîô Ëäâ Òd {¶úäâ* kN¼jòäâ* Xî[ {Sâôhä Vâ {¶ú<ÒÉòäâ* Xî[ {SäNIË Xâî <_òâ oä¶«> Xâî
V¬äG ´G-´G Xî[ íËÆ<Ë XîôËä <óîôËä dH $ kV {SXîäô <ÒÉò-ÒäVGä cî{ ôä¶«> ¬äòä ßäHô ¬ä<òXî
{ÙääâÍ Xâî <_B ÁÒ Xîäâ V¶Väô ¬â* GúäËA dH $
GXîµ>A ßäOâ GXîµ>ä Gäúâ, GXîµ>A Ëä_ Ì´äÒâ $
GXîµ>A ßäOâ GXîµ>ä OäÒâ, GXîµ>A GXîµ>ä oäÒâ $$ 57 $$
VÆ<ÒúäôGäXî Vâ ô<dË <ÒÉò-ÒäVGä V¶{¼G ÌÆ<¾ cî{ GXîµ>A Xâî ßäOâ V¶ËäâÉ-GäXî
dAG ¬G cî{ GXîµ>ä <ÒÉò-ÒäVGä Xî[ {Â<Ëù Xâî <_B êxäâO-GÈ¦ò XîôËä dH ßäHô ÌÆ<¾-GXîµ>A
êVXîä V¬ùG cî{ Ëä_ Ì´äËA dH $ ÌÆ<¾-GXîµ>A Xâî ßäOâ ¬G-GXîµ>ä <ÒÉò {Sf¶Vä cî{ OAË
OäËä dH ßäHô ÌÆ<¾-GXîµ>A Xîäâ ¬G-GXîµ>ä Xîä êÓî OAË OäGä <{Sò _OËä dH $ kV {SXîäô òâ ÙäâGäâ*
ÁÒ Xîäâ <ÒÉòäâ* ¬â¶ ó¶îVä Xîô áò<Ë XîôËâ dH* $
{¶ ú äâ * k¼jA oÂ Ë dH * , ¬GÒä Çâ Ë ô{ä_ $
¬GVä Ùâ Ò A {Â < ´òâ , ÙäÙõ ËAGäâ * Xîä_ $$ 58 $$
58-59 ¬â* ßä¦¬ä Vâ <o} Xâî {Av>â _OGä áò<oúäô dH, òd Xîd ôdâ dH*oOÒäGè Vâ
<Ò¬Æ] <ÒÉòäVÓî V¶VäôA {SähA oÂË, o<ÒbòËè ßäHô ÒËù¬äG ËAGäâ* dA Xîä_äâ* ¬â*, {¶ú-kN¼jò cî{,
oÂË, ¬G Çâ½-{ä_, ßäHô <ÒÉò-ÒäVGä cî{ ¬GVä ÙâÒA Xîäâ dA {Â´Ëâ dH* $
ÁÒË _Âµ>H* ÓË VÌ, ¬ÈËXî _Âµ>H* ÙâÒ $
ÙäÙõ Xîdä¶ {Æ X îäuôòâ , Xîô Xîô ¬Â ò â Vâ Ò $$ 59 $$
òâ {¶ú kN¼jò, ¬G ßäHô ÒäVGä ÁËâ Á Ëäâ ÓËè Xâî ÁÒäâ* Xîäâ _Âµ>Ëâ dA dH* <Xî¼ËÆ ¬ôGâ {ô
oA oÂË, oHôÒ, Çâ½{ä_ ßäHô ¬GVä ÙâÒA ßä<Ù ÙâÒ ÌG Xîô VoA ÓËè Xîäâ _Âµ>Ëâ dH* ßäùËè ¬Gä<Ù
Xâî oS¬ Vâ dA oÂËä<Ù Xî[ {Â´ä XîôËâ dH* $ kGXâî ê{jÒ Xâî <ÒÉò ¬â* d¬ Xîdä¤-Xîdä¤ {ÆXîäô Xâî Xîdâ*,
Xîäâkù oA GdA* VÆGËä, {Säò: VoA _äâOäâ* Xâî ÁÒ kGXî[ VâÒä XîôËâ-XîôËâ ¬ô ´äËâ dH* <Xî¼ËÆ oOÒäGè
Xî[ ßäâô êGXîä ®òäG dA GdA* ´äËä $
¬G
ßNyG TÂ¬ Jòäâ* GAXî_â, Ùâ]Ë VÌH <Ò_äk $
¦òäâ* ¬G <ÌvÆ>µ>ä ôä¬ VäH*, Ùd <Ù<f ÌA]ô ´äk $$ 60 $$
60-69 ¬â* ¬G Xî[ ú{_Ëä Ëä <GOSdä<Ù <ÒÉòXî <Òúäô <Ù]ä ôdâ dH*´HVâ ßNyG Vâ
TÆßä¤ <GXî_ Xîô Ùâ]Ëâ-Ùâ]Ëâ VoA ßðiò däâ ´äËä dH ÒHVâ dA <Gô¶´G ôä¬ Xâî <ú¼ËG Vâ ß_O
dØßä ¬G Ùf kN¼jòäâ* Xâî <ÒÉò cî{ Ùfäâ* <Ùfäßäâ* ¬â* óHî_ Xîô ßðiò däâ ´äËä dH=<ÒÉò Xâî
ßäXîäô Xîä dA däâ ´äËä dH $
øô v>äªâ ´Ì Xîä Oòä, ¬G ÌdØuô G ßäòä $
ÙäÙõ ßNyG Xâî TÂ¬ Jòäâ*, ]Æô ]äâ´ G {äòä $$ 61 $$
´HVâ ßNyG Vâ <GXî_ Xîô TÆßä¤ {Av>â ßNyG ¬â* GdA* ßäËä ÒHVâ dA ¬G ´Ì Vâ ß{Gâ úâËG
cî{ øô Xîäâ v>äâª Xîô <ÒÉòäâ* ¬â* Oòä dH, ËÌ Vâ {ÆG: Ì<d¬Æù]Ëä Xâî Xîäôh úâËG ¬â* _AG GdA* dØßä $
<ÒÉòäâ* ¬â* dA ßðiò ôdËä dH ß·ä<Gòäâ* Xîäâ êVXîä XÆîv> oA {Ëä GdA* _Oä dH $
VÌ Xîädõ Xâî däâË dH*, ËG ¬G {Vôâ ´äk $
Bâ V ä Xîäâ k ù BXî dH , ê_µ>ä ¬ä¶ < d* V¬äk $$ 62 $$
¬G Xâî <ÒÉòäâ* ¬â* ´äGâ Òä_A øµ>Gä VoA Xâî òdä¶ däâËA dH $ VoA Xâî kN¼jòcî{ fôAô ßäHô ¬G
<ÒÉò {SäNIË Xî[ ß<o_äÉä Vâ óHî_ Xîô <ÒÉòäâ* ¬â* ´äËâ dH* $ BâVä oOÒÙè oÓî Xîäâkù <Òô_ä dA däâËä
dH, ´äâ kN¼jò ßäHô ¬G Xîäâ {S¦òädäô ¨äôä <ÒÉòäâ* Vâ _äHµ>ä Xîô oAËô NíË ßä¦¬ íÒcî{ ÌS@ ¬â*
dA _AG XîôXâî ÌS@äG¼Ù ¬â* <G¬yG ôdâ $
¢òäâ* Xîô ê_µ>ä ßä<Gòâ, {Vô Oòä ¬G óâîuô $
ÙäÙõ «>äâôA Vd´ Xî[, òäâ* ßäGâ øô øâuô $$ 63 $$
{SiG-òd ¬G <ÒÉòäfä Vâ óHî_ Xîô ¬äòä Xâî v>_ ¬â* ó¤îV Oòä dH $ kVâ <XîV {SXîäô
_äHµ>äXîô ßä¦¬ íÒcî{ ¬â* _Oäòä ´äò ? ê¸ôV¶XîÁ{-<ÒXîÁ{ ô<dË Vd´äÒíä cî{ «>äâôA
Vâ Ëä<ªË XîôËâ dØòâ øâô Xîô, kV {SXîäô úâËG cî{ øô ¬â* _äÒâ* <Xî Òd {ÆG: <ÒÉòäâ* ¬â* G ÙäHª VXâî,
ÌS@äXîäô dA ÌGä ôdâ $
¬G Xîä ß¶O 10 215
ÙäÙõ VäTÆ fÄÙ VäH* <¬_ ôdH, ¬G ôä]â <Ò_¬äk $
VäTÆ fÄÙ <ÌG ¢òäâ* ôdH, ËÌ dA ÌA]ô ´äk $$ 64 $$
V¦{ÆæÉäâ* Xâî ·äG, o<Óî, ÒHôäyòä<Ù {Âhù aâbl> fÄÙäâ* Xîä <Òúäô XîôËä ôdâ, ê¼dA* ¬â* ß{Gâ
¬G Xîäâ ôäâXâî ô¢]â, ¢òäâ*<Xî òd ¬G V¦{ÆæÉäâ* Xâî fÄÙäâ* Xâî ßäaò <ÌGä æXî GdA* VXîËä, kN¼jòäâ*
Xâî Vä däâXîô Ë¦Xîä_ <ÒÉòäâ* ¬â* óHî_ ´äËä dH $
BXî <Gô¶´G Gä¬ VäH*, XHî VäTÂ V¶O<Ë ¬ä¶<d* $
ÙäÙõ ¬G <Ò_¬äkòâ , Ùõ ´ ä Xîäâ k ù Gä* < d* $$ 65 $$
¬G Xîäâ <Gô¶Ëô <Gô¶´G ôä¬ Xâî Gä¬ <ú¼ËG ¬â* ßäHô VÙä V¼Ëäâ* Xî[ V¶O<Ë ¬â* ô]Gä úä<dB $
òâ Ùäâ dA ¬Gäâ<GOSd Xâî VÆO¬ VäTG dH* $ kG ÙäâGäâ* Vâ ¬G Xîäâ ôäâXî Xîô ß¨HË ÌS@ ¬â* _AG Xîôäâ $ ÌS@
Vâ <o¼G XÆîv> oA V¦ò GdA* dH $
ËG ¬â* ¬G ßäÒâ GdA*, <Gf <ÙG Ìädô ´äk $
ÙäÙõ ¬âôä ÁÒ ÙØ]A, ôdâ GdA* ÁòäH _äk $$ 66 $$
òd ¬G fôAô Xâî tÙò Xî¬_í ÌS@ {SÙâf ¬â* GdA* ßäËä $ Ì<d¬Æù] däâXîô ôä<½ <ÙG <ÒÉòäâ*
¬â* dA ´äËä dH $ ß{GA ÒÈ<¸ tÙòí ßä¦¬íÒcî{ ÌS@ ¬â* _OäXîô Níô GdA* ôdËä $ kVA Vâ ¬âôä
tÙò áò<Ë ôdËä dH $
ËG ¬â* ¬G ßäÒâ GdA*, ú¶ú_ úd¤Æ <Ù<f ´äk $
ÙäÙõ ¬âôä ÁÒ ÙØ]A, ôdH G ôä¬ V¬äk $$ 67 $$
òd ú¶ú_ ¬G fôAô ¬â* NíË ßä¦¬íÒcî{ ÌS@ Xî[ ßäâô GdA* ßäËä $ <ÒÉòäfä Vâ úäôäâ*
ßäâô ÙäHªËä dH, òd ôä¬ ¬â* _ò däâXîô GdA* ôdËä, kV<_B ¬âôä tÙò áò<Ë ôdËä dH $
Xîäâ<µ> ò¦G Xîô Xîô ¬Æòâ, òdØ ¬G Ùd <Ù<f ´äk $
ôä¬ Gä¬ ôäâ ¢ òä ôdH , GädA* ßäG ê{äk $$ 68 $$
ßGâXî VäTXî Xîäâ<µ> ò¦G XîôËâ-XîôËâ ¬ô Oòâ <Xî¼ËÆ êGXîä ¬G Ùf k<¼jòäâ* Xâî <ÒÉò cî{
<Ùfäßäâ* ¬â* ´äËä dA ôdä $ ôä¬ Gä¬ Xâî <Gô¼Ëô <ú¼ËG cî{ ßRòäV Vâ ôäâXîä dØßä, ßä¦¬ íÒcî{
ÌS@ ¬â* Níô ôd ´äËä dH $ ß¼ò BâVä VÆO¬ ê{äò Xîäâkù oA GdA* dH $
òdØ ¬G ÌdØ ÌXîÒäÙ VäH*, ÒäòÆ oÂË1 ádH ´äk $
ÙäÙõ ÌdØË G Ìäâ<_òâ, Vd´H* ôdH V¬äk $$ 69 $$
òd ¬G ß<Ë <ÒÒäÙä<Ù XîôGâ Vâ ÒäòÆ cî{1 däâ ´äËä dH=ß<Ë ú¶ú_ däâ ´äËä dH $ ßË:
¬Gäâ<GôäâT Xî[ k¿v>ä Òä_â VäTXî Xîäâ ÌdØË GdA* Ìäâ_Gä úä<dB, {S¦òÆË <G¨ù¼¨ cî{ Vd´äÒíä
¨äôä ÌS@ ¬â* _AG ôdGä úä<dB $
oÂ _ ä oäâ * Ù õ óâ î ô ¬G, ¬Â ô ] ¬Æ y T O¤ Ò äô $
VÆ<¬ô VGâdA ßä{Gä, ßäË¬ Xîä ßäTäô $$ 70 $$
70-71 ¬â* oOÒ¼Gä¬ í¬ôhäù úâËäÒGA Ùâ ôdâ dH*dâ <ÒÉòäâ* ¬â* oÂ_â dØòâ oäâ*Ùõ ! ß{Gâ
¬G Xîäâ {S¦òädäô ¨äôä <ÒÉòäâ* Vâ _äHµ>ä ßäHô dâ ¬äòä Vâ ¬äâ<dË, VJ´G-VRòËä Vâ ô<dË ¬Â]ù !
ßä¦¬ä Xâî ßäTäô ß{Gâ V¶ËË íGâdA {ô¬ä¦¬ä Xîä í¬ôh Xîô $
¬G ¬ä<hXî ¬Âô] ôä<] ôâ, ´G ´G dä G ÙâdØ $
ÙäÙõ {äuô] ´äH d ôA, ôä¬ VäTÆ Ùäâ k _â d Ø $$ 71 $$
ôâ ¬Â]ù ! ß{Gâ ¬G-¬ä<h¢ò Xîäâ {ô¬ä¦¬ä ¬â* dA ô]; í½A, {Æ½, <¬½, TG, Tä¬ä<Ù <ÒÉòäâ*
Xâî dä ¬â* ¬Ë Ùâ=kG¬â* ¬G _Oä Xîô ßGù ¬Ë Xîô $ òâ VÌ Ëâôâ ¬G-¬ä<h¢ò Xî[ {ôAÇä GdA* Xîô
{äËâ $ XâîÒ_ ôä¬ ßäHô V¶Ë òâ Ùäâ dA Ëâôâ ¬G-¬ä<h¢ò Xâî {ôAÇXî ´äHdôA dH* $ òâ dA Ëâôâ ¬G Xâî
oäÒGä-¬ÂÁò Xîäâ ´äGËâ dH* $ ßË: ËÂ k¼dA* Xîäâ ß{GäXîô k¼dA* Xîäâ ß{Gä ¬G Ùâ $
¬G
¬G <¬ôOä ¬äôâ VÙä, Ëä Xîä ¬Al>ä ¬ä¶V $
ÙäÙõ ]äÌâ Xîäâ <dÁòä, ËäËH* ßäG êÙäV $$ 72 $$
72 ¬â* ¬Gäâ´ò-´¼ò ßäG¼Ù Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*VäTXî ß{Gâ ¬G-¬ÈO Xîäâ <Gô¼Ëô
¬äôËä ôdËä dH=êVXî[ oäâO-ÒäVGä ßäHô ¬Gäâô cî{A ÁÒG f<Óî Xîäâ ßRòäV-ÒHôäyò ¨äôä
Gbµ> XîôËä ôdËä dH $ êÓî ÁÒG f<Óî Xâî Gbµ> däâGâ {ô ´äâ <ÒÉòäâ* ¬â* ßGäV<Óî ßäHô BXî ËKÒ {ô
NíôËä cî{ êVXîä ¬ä¶V ôdËä dH, Òd ÌdØË ¬TÆô dH, ßGäV<Óî ßäHô NíôËä {ÂÒùXî oOÒËè
<ú¼ËG XîôGâ Vâ ¬däGè ßäG¼Ù {SäIË däâËä dH $ êV {ô¬äG¼Ù Xâî ßäíÒäÙG ¬â* VäTXî ßGÆôÓî däâ
´äËä dH $ kVA Vâ ß¼ò ¬ä<òXî <ÒÉòäâ* Vâ <ÒôÓî däâ ´äËä dH $
¬G {SÌäâT
Xîgä d¬äôä ¬äG ¬G, {ä{A {uôdô Xîä¬ $
<ÒÉòäâ* Xîä V¤O v>äâª Ùâ, ÙäÙõ Xîd ôâ ôä¬ $$ 73 $$
73-74 ¬â* ¬G Xîäâ ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*ôâ {ä{A ¬G ! Vä¶VäuôXî Xîä¬Gäßäâ* Xîä ¦òäO Xîô,
<ÒÉòäV<Óî v>äâª <óîô <Gô¶Ëô <Gô¶´G ôä¬ Xîä <ú¼ËG Xîô, òd d¬äôä XîdGä ¬äG _â $
XâîËä Xîd V¬eäkòä, ¬äGâ GdA* <G_J´ $
¬Âô] ¬G V¬eâ GdA*, Xî[òâ Xîä´ ßXîJ´ $$ 74 $$
kV ¬G Xîäâ ßGâXîäâ* Ìäô Xîd-Xîd Xîô V¬eäÒâ Ëäâ oA òd <G_ùJ´ ¬äGËä dA GdA* $
òd ¬Â]ù ¬G V¬eäGâ {ô oA GdA* V¬eËä, kVA<_B Ëäâ kVGâ G XîôGâ Xâî òäâyò Xîäòù oA Xîô
«>ä_â dH* $
¬G Xîä ß¶O 10 217
Väú
¬G dA ¬¶´G Xî[<´òâ, ÙäÙõ Ùô{h Ùâd $
¬ä¶dA* ¬Âô<Ë Ùâ<]òâ, k<d* ßÒVô Xîô _âd $$ 75 $$
75 ¬â* V¦ò ÒúG Xîd ôdâ dH*íÂ_ fôAô ¬â* NíË ¬G-Ù{ùh Xîäâ oOÒÙè o´G ¨äôä
¬ä¶´Xîô Xîä¬ä<Ù <ÒXîäô <GXîä_äâ <óîô êV¬â* oOÒËè ¬Â<Ëù Ùâ]äâ $ òd Xîäòù kV ¬GÆbò fôAô Xâî
ßÒVô ¬â* dA V¦V¶O ¨äôä Xîô _âGä úä<dB GdA* Ëäâ <óîô {iúä¸ä{ dA däâOä $
ËÌ dA Xîäôä däâË dH, duô <ÌG <úËÒË ßäG $
¢òä Xî<dòâ, V¬eH GdA*, ÙäÙõ <V]ÒË ·äG $$ 76 $$
duô <ÌGä ß¼ò <ú¼ËG áò<oúäô dH´Ì VäTXî Xîä ¬G duô <ú¼ËG Xîäâ v>äâªXîô ß¼ò
<ÒÉòä<Ù Xâî <ú¼ËG ¬â* _OËä dH ËÌ êVA Çh ¬_AG däâ ´äËä dH $ kV ¬G Xâî íÒoäÒ Xî[ ¢òä
ÌäË Xîdâ*-òd Ëäâ ·äG <V]äËâ ôdGâ {ô oA GdA* V¬eËä, <ÒÉò <ú¼ËG ¬â* _O Xîô ¬_AG däâ ´äËä
dH $
Väú
ÙäÙõ {ähA TäâÒâ* ÌäÒôâ, ¬G Xîä ¬H_ G ´äk $
¬G <G¬ù_ ËÌ däâkOä, ´Ì duô Xâî OÆh Oäk $$ 77 $$
77-93 ¬â* V¦ò ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*ß·äGA {SähA ´_ Vâ íGäG XîôËâ ôdËâ dH* <Xî¼ËÆ ´_
Vâ TäâGâ Vâ íÂ_ fôAô dA fÆ¾ däâËä dH, ¬G Xîä ¬H_ Gbµ> GdA* däâËä $ ¬G Ëäâ ËoA <G¬ù_ däâOä, ´Ì
oOÒÙè o<Óî Xî[ ´äòâOA $
ÙäÙõ ®òäG Tôâ Xîä däâË dH, ´â ¬G G<d* <G¬ù_ däâk $
Ëäâ ÌXî VÌ dA ê¾ôH*, ´â k<d* <Ò<T VAeâ Xîäâk $$ 78 $$
ò<Ù ¬G <G¬ù_ GdA* däâ, ËÌ ®òäG XîôGâ Vâ oA ¢òä _äo dH ? ê_µ>A Ù¶o Vâ dä<G dA däâËA
dH $ Ù¶o {ÂÒùXî ®òäG XîôGâ Vâ ò<Ù ¬ÆN¢Ë cî{ <V¾äÒíä Xîäâ {SäIË däâ ´äò ËÌ Ëäâ VoA ÌOÆ_äâ* Xîä
V¶Väô Vâ ê¾äô däâ ´äGä úä<dB $ Òâ ¬¿v>A {XîªGâ Xâî V¬ò ®òäG Ëäâ XîôËâ dA dH* $
ÙäÙõ ®òäG Tôâ Xîä däâË dH, ´â ¬G Xîä ¬H_ G ´äk $
ÌXî ¬AGA1 Xîä ®òäG Tô, {fÂ <Ìúäôâ ]äk $$ 79 $$
ò<Ù ¬G Xîä ¬H_ Gbµ> GdA* däâ Ëäâ ®òäG XîôGâ Vâ ¢òä _äo däâËä dH ? {äô¬ä<ùXî _äo Ëäâ
XÆîv> oA GdA* däâËä $ Òd Ëäâ ´HVâ ÌOÆ_ä ®òäG XîôËä dH ßäHô ßÒVô {äËâ dA ¬¿v>A1 {Xîª Xîô ]ä
´äËä dH ÒHVâ dA ¬_AG-¬G áò<Óî ®òäG Ëäâ XîôËâ dØòâ <Ù]äkù ÙâËâ dH* <Xî¼ËÆ Vä dA Ìâúäôâ ÙAG-dAG
{fÆßäâ* Xîäâ oA ]ä ´äËâ dH* $ ßË: ÙòädAG ®òäG Vâ _äo GdA* däâËä $
ÙäÙõ Xîä_â ËH* Täâ_ä oòä, <Ù_ Ùuôòä ¬â* Täâk $
¬ä<_Xî VâËA <¬_ ôgä, Vd´H* <G¬ù_ däâk $$ 80 $$
tÙò-Ùuôòä Xâî oOÒÙè o´G-´_ Vâ íGäG XîôXâî ´Ì ¬G ¬_AGËä ¦òäO Xîô fÆ¾ däâ
´äËä dH ËÌ {ô¬ä¦¬ä cî{ ß{Gâ íÒä¬A Vâ <¬_ Xîô êVA ¬â* Níô ôdËä dH $ òd d¬äôä ßGÆoÒ
dHêÓî ¬äGV í¬ôh Vâ ¬G ßGäòäV dA <G¬ù_ däâ ´äËä dH $
ÙäÙõ <´VXîä Ù{ùh êJÒ_ä, Väâ ÙfùG Ùâ]â ¬ä¶<d* $
<´VXî[ ¬H_A ßäôVA1, Väâ ¬Æ] Ùâ]â Gä¶<d* $$ 81 $$
<´VXîä Ù{ùh1 ¬H_ä däâËä dH, êV¬â* ¬Æ] Väóî GdA* ÙA]Ëä ßäHô <´VXîä Ù{ùh Väóî däâËä
dH êV¬â* Väóî ÙA]Ëä dH ÒHVâ dA <´VXîä ¬G-Ù{ùh fÆ¾ däâËä dH, Òd ß{Gâ tÙò ¬â* dA ßä¦¬
íÒcî{ ÌS@ Xîä VäÇä¦Xîäô XîôËä dH $ ¬_AG ¬G Òä_ä GdA* $
ÙäÙõ <G¬ù_ fÆ¾ ¬G, duô ô¤O ôäËä däâk $
ÙäÙõ X¶îúG Xîô <_òä, Xîäú Xîdâ GdA* Xîäâk $$ 82 $$
´HVâ <XîVA Gâ ß{Gâ dä ¬â* VÆÒhù _â ô¢]ä däâ Ëäâ êVâ Xîäú Xîäâkù oA GdA* XîdËä ÒHVâ dA
<´VGâ ß{Gä ¬G <G¬ù_ Xîô <_òä dH, êVâ ßfÆ¾ Xîäâkù GdA* XîdËä ßäHô Òd fÆ¾ ¬G duô-o<Óî-
ô¶O ¬â* dA ôË däâËä dH, <ÒÉòäâ* ¬â* GdA* $
òdØ ¬G ß{Gä <ô GdA*, Xîô GdA* ´äGâ Xîäâk $
ÙäÙõ <G¬ù_ ÙâÒ Xî[, VâÒä ¢òäâ* Xîô däâk $$ 83 $$
òd ß{Gä ¬G <G¬ù_ ßäHô Níô GdA* dH Ëä <G¬ù_-<íô XîôGâ Xîä Xîäâkù ê{äò oA GdA*
´äGËä ËÌ <G¬ù_ <Gô¶´G ÙâÒ Xî[ VâÒä ¬_AG ßäHô ú¶ú_ ¬G Vâ <XîV {SXîäô däâ VXîËA dH ? BâVâ
{SähA Ëäâ OSäPò-ÙâÒä<Ù Xî[ dA ê{äVGä XîôËâ dH* $
ÙäÙõ òdØ ¬G ËAGäâ* _äâXî ¬â*, ßôV {ôV VÌ däâk $
Ùâ d A Xî[ ôÇä XîôH , d¬ ´<G oAµ>â1 Xîäâ k $$ 84 $$
V¶VäôA ´G ß{Gâ fôAô Xî[ Ìªâ {Sò¦G Vâ ôÇä XîôËâ dH*""d¬â* Xîäâkù vÂ1> G _â $'' <Xî¼ËÆ òd
¬G Ëäâ ËAGäâ* _äâXîäâ* ¬â* VÌXâî Vä BXî¬âXî däâËä ôdËä dH, kVXî[ ßäâô <XîVA oA ßäúäôÒäGè
áòN¢Ë Xîä çòä_ GdA* dH=¬G Xâî ôäâXîGâ Xîä <Òúäô Xîäâkù GdA* XîôËä $
ÙäÙõ Ùâd òËG Xîô ôä<]òâ, ¬G ôäçòä G<d* ´äk $
ê¸¬ ¬®ò¬ ÒäVGä, o_ä ÌÆôä VÌ ]äk $$ 85 $$
V¶VäôA ´G <XîVA {SXîäô _äâXî-_J´ä<Ù ¨äôä Ùâd Xîäâ Ëäâ {Sò¦G XîôXâî ßí{iòù ßäHô
ß]äxä<Ù Vâ Ìúä _âËâ dH* <Xî¼ËÆ ¬G Xîäâ Ëäâ GdA* Ìúä VXîËâ $ ß¿v>A Ëä ÌÆôA ÒäVGä VP{¼G
dØßä ¬G G vÂ>Gâ òäâyò VÌXîäâ ´ä vÂ>Ëä dH ßäHô G ]äGâ òäâyò VÌXîäâ ]äËä ôdËä dH $
¬G Xîä ß¶O 10 219
ÙäÙõ dä«>äâ* ¬Æ] oôÀä, úä¬ ôgä <_{µ>äk $
¬ä¶dA* <´ä ¬ä¶V Xî[, ËädA VâËA ]äk $$ 86 $$
<ÒúäôdAG {SähA d«>è«>A ßä<Ù Xâî vÂ> ´äGâ Vâ ß{Gâ Xîäâ ß{<Ò½ ¬äG _âËâ dH* uXî¼ËÆ òd GdA*
V¬eËâ <XîÒâ VÌ d¬äôâ fôAô ¬â* oA dH* $ Ùä¤Ë d«>è«>A dH, êGVâ ¬Æ] oôä dH $ ú¬ù fôAô {ô <_{µ>
dA ôdä dH ßäHô ¬Æ] ¬â* <´ä ¬ä¶V Xî[ dH dA, êVA Vâ Ëäâ òd {<Ò½ ÒíËÆßäâ* Xîä ßäíÒäÙG XîôËä
dH $
GäHßäâ* ¨äôâ GôXî Xâî, <Gf <ÙG ÌdH Ì_äk $
fÆ<ú Xîdä¶ _äH* Xî[<´òâ, ôä¬ VÆ<¬ô OÆh Oäk $$ 87 $$
Ùäâ XîäG, Ùäâ Gâ½, Ùäâ GäXî, ¬Æ], ¬_âN¼jò ßäHô ¬Â½âN¼jò òâ GäHßäâ* ¨äô ¬_ <GXî_Gâ Xâî dH*
$ kGVâ ôä<½ <ÙG ÙØ:]{SÙ ¬_ ÌdËä dA ôdËä dH $ Xîdäâ, <óîô Xîdä¶ ËXî {<Ò½Ëä Xâî <_B {Sò¦G
<Xîòä ´äò ? òâ ¬_AG ÒíËÆB¶ Ëäâ fôAô Vâ Ùõô däâ GdA* VXîËA $ fôAô ÌGä dA kGVâ dH $ ßÌ ò<Ù
{<Ò½ däâGä úädËä dH Ëäâ <Gô¶´G ôä¬ Xîä í¬ôh Xîô ßäHô ê¼dA* Xâî OÆhäâ* Xîä V¶Xî[ËùG Xîô, <´VVâ
¬G <G¬ù_ däâOä, ¬G <G¬ù_ däâGâ Vâ dA {SähA {<Ò½ ¬äGä ´äËä dH $
{SähA ËG ¬G <¬_ ôgä, k¼jA VXî_ <ÒXîäô $
ÙäÙõ ÌS @ ä fÂ j øô, Xîdä¶ ôdH ßäúäô $$ 88 $$
´HVâ ÌSä@h Ò¶f ¬â* ê¦{¼G Xîäâkù ÌSä@h fÂj Xâî øô ¬â* ôdËä dH ËÌ êVXîä ÌSä@h Xâî òäâyò
ßäúäô Xîdä¶ ôdËä dH ? ÒHVâ dA ´Ì V¶{Âhù <ÒXîäôäâ* Vâ òÆÓî {SähA Xâî fôAô ßäHô kN¼jòäâ* ¬â* ¬G <¬_
Xîô ôdËä dH ËÌ fôAô ßäHô kN¼jòäâ* Xâî ¬_ Vâ Òd XHîVâ ÌúâOä ? êVâ duô o´G ¬â* _Oäòä ´äò Ëäâ
fôAôä<Ù Xâî ¬_ êVâ <ÒXÈîË GdA* Xîô VXâ*îOâ $
ÙäÙõ ÁÒâ {_Xî ¬â*, ¬ôËä¶ XîÁ{ <Ìdäk $
ÙäÙõ òdØ ¬G ¬V]ôä, ´<G Xîäâkù {<Ëòäk $$ 89 $$
kV ¬G Xîä <G<ÒùÉò cî{ ¬ôh däâGâ ¬â* Ëäâ XîÁ{ áòËAË däâ ´äËâ dH* <Xî¼ËÆ <ÒÉò-V¶Ì¼T cî{
Á<ÒË däâGä BXî {_ ¬â* dA däâ ´äËä dH $ òd ¬G ¬V]ôä dH, ´HVâ ¬V]ôä ¬GÆbò d¤VA Xâî <_B ´äâ
XÆîv> Xîd ÙâËä dH, êVâ XîôËä GdA*, ÒHVâ dA ¬G ´äâ {ô¬äù VPÌ¼TA V¶XîÁ{ XîôËä dH, êVâ {Âhù Xîô
Ùâ, òd <Giúò GdA* däâËä $ ßË: Xîäâkù oA VäTXî kV ¬G {ô <ÒiÒäV G Xîôâ $
ÙäÙõ ¬ÂÒä ¬G d¬ Á<ÒË Ùâçòä, ´HVâ ¬ôøµ> oÂË $
¬ÂÒä¶ {Av>â êl> êl> _äOâ, BâVä ¬âôä {ÂË1 $$ 90 $$
´HVâ ¬ôä dØßä ¬GÆbò i¬fäG ¬â* oÂË däâXîô _äâOäâ* Xîäâ áò<Ë XîôËä dH ÒHVâ dA òd ¬G oA
<G<ÒùÉò cî{ ¬È¦òÆ Xîäâ {SäIË däâXîô oA <ÒÉò-VPÌ¼T cî{ Á<ÒËäÒíä ¬â* ßä ´äËä dH, òd d¬Gâ
Ùâ]ä dH $ òd ¬G <GíV¶XîÁ{ däâ ´äGâ {ô oA <ÒÉò {SäNIË Xâî <_B {ÆG: V¶XîÁ{ cî{ Vâ êl>-êl> Xîô
<ÒÉòäâ* ¬â* _O ´äËä dH $ òd d¬äôä ¬G v>äâµ>â {Æ½1 Xâî V¬äG ú¶ú_ dH $
<Giú_ XîôËä¶ ´ÆO Oòâ, ú¶ú_ ËÌ dA däâ<d $
ÙäÙõ {Vôâ {_Xî ¬â*, òdØ ¬G ¬äôâ ¬äâ<d $$ 91 $$
kV ¬G Xîäâ <Giú_ XîôËâ-XîôËâ Ëäâ òÆO áòËAË däâ ´äËâ dH* ßäHô ú¶ú_ Ëäâ Ë¦Xîä_ dA
däâXîô BXî {_ ¬â* <ÒÉòäâ* ¬â* óHî_ ´äËä dH Ëä òd VäTXî Xîäâ ¬ä<òXî {ÙääâÍ Vâ ¬äâ<dË XîôXâî {ÆG:
<ÒÉòäVÓî XîôGä cî{ ËäªGä ÙâËä dH $
ÙäÙõ òdØ ¬G ¬A*«>Xîä, ´_ VäH* ÁÒâ Väâk $
ÙäÙõ òdØ ¬G uô*Ù1 dH, ´<G æ {ËA´â Xîäâk $$ 92 $$
òd ¬G ¬â*Y>Xî Xâî V¬äG dH ´HVâ ¬â*Y>Xî ¬ô Xîô oA ÒÉäù Xâî ´_ Vâ {ÆG: Á<ÒË däâ ´äËä dH
ÒHVâ dA ¬G oA <G<ÒùÉò cî{ ¬¦òÆ Xîäâ {SäIË däâGâ {ô oA <ÒÉò ´_ í{fù däâËâ dA {ÆG: <ÒÉòäV<Óî
cî{ Á<ÒË oäÒ Xîäâ {SäIË däâ ´äËä dH ßäHô òd ¬G dH oA íÒâ¿v>äúäôA1 $ ßË: kVXîä Xîäâkù oA
VäTXî <ÒiÒäV G Xîôâ $
¬ä¶ d A* VÂ Ç ¬ H ôdâ , Ìädô {Väôâ ß¶ O $
{ÒG _äO {äHY>ä oòä, Xîä_ä GäO oÆÒ¶O $$ 93 $$
´HVâ Xîä_ä V{ù fAËXîä_ ¬â* Ìä¤ÌA ßä<Ù ¬â* <v>{ä ôdËä dH ËÌ ËXî Ëäâ Òd XÈîf ôdËä dH
<Xî¼ËÆ êbhXîä_ ¬â* {ÂÒAù ÒäòÆ _OËâ dA Òd {ÆG: {SäHÑäÒíä Xîäâ {SäIË däâ ´äËä dH $ ÒHVâ dA òd ¬G
oA OÆæ ê{Ùâf ßäHô VäTG ¨äôä ´Ì ËXî ß¼Ë¬Æù] ôdËä dH ËÌ ËXî Ëäâ VÂ¯¬ ÌGä ôdËä dH <Xî¼ËÆ
Ì<d¬Æù] däâËâ dA {ÆG: ß{Gâ V¶XîÁ{-<ÒXîÁ{ ß¶Oäâ* Xîäâ ¬ä<òXî {S{¶ú ¬â* óHî_ä ÙâËä dH $
ßäfò-<Òaä¬
íÒIGä ËÌ _O Ùâ<]òâ, ´Ì _O ú¶ú_ däâk $
¬G <Giú_ _äOä Gä¬ VäH*, ËÌ íÒIGä GädA* Xîäâk $$ 94 $$
94-109 ¬â* XîdËâ dH*{SähA ßäfä Xâî ßGÆVäô íäG ¬â* dA ´äXîô ÌVËä dH´Ì
ËXî ¬G ú¶ú_ ôdËä dH, ËÌ ËXî íÒIG oäVËä dH ßäHô ´Ì ¬G VÆÉÆ<IË ¬â* <Giú_ däâ ´äËä dH,
ËÌ íÒIG GdA* ÙA]Ëä $ ÒHVâ dA ´Ì ËXî ¬G <Gô¶´G ôä¬ Xâî Gä¬-<ú¼ËG ¬â* V¶_yG GdA* däâËä ËÌ
ËXî dA V¶Väô-íÒIG oäVËä dH ßäHô Gä¬ ¬â* Níô däâËâ dA V¶Väô, V¶Väô cî{ Vâ GdA* oäVËä, ÌS@
cî{ Vâ oäVËä dH $
´äOË ´d¤ ´d¤ ¬G ôdH, VäâÒË Ëd¤ Ëd¤ ´äk $
ÙäÙõ ´â ´â ¬G ÌVH, Väâk Väâk Ùâ]H ßäk $$ 95 $$
´äOSËäÒíä ¬â* ¬G <´G-<´G XîäòäâÍ ¬â* V¶_yG ôdËä dH, íÒIGäÒíä ¬â* oA {Säò: êG 2
¬â* dA ´äËä dH $ XîoA-XîoA BâVâ íÒIG oA ßäËâ dH* <´GXîä ÒËù¬äG ÁÒG Vâ XÆîv> oA VPÌ¼T GdA*
dH <Xî¼ËÆ Òâ oA <XîVA {ÂÒù ´¼¬ Xî[ ´äOSËäÒíä Xâî V¶íXîäô Vâ dA ßäËâ dH* $ ßË: ´äOSË ¬â* ´äâ-
´äâ ¬G ¬â* ôdËä dH, ÒdA-2 íÒIGäÒíä ¬â* ßäXîô Ùâ]Ëä dH $
¬G Xîä ß¶O 10 221
ÙäÙõ ´â ´â <úË ÌVH, Väâk Väâk ßäÒâ úA<Ë $
Ìädô oAËô Ùâ < ]òâ , ´ädA Vâ Ë A {S A <Ë $$ 96 $$
´äOSËäÒíä ¬â* ´äâ ´äâ <ú¸ ¬â* ôdËä dH, íÒIGäÒíä ¬â* oA ÒdA-2 <ú¸ ¬â* ßäËä dH $
<´VXâî Vä {Sâ¬ däâËä dH ÒdA Ìäg ´äOSËäÒíä ¬â* ßäHô ÒdA ßä¼Ëô íÒIGäÒíä ¬â* Ùâ]Gâ ¬â*
ßäËä dH $ ßË: {SA<Ë oOÒäGè ¬â* dA ô]GA úä<dB $
aäÒh duôòä Ùâ<]òâ, ¬G <úË ®òäG _Oäk $
ÙäÙõ XâîËâ òÆO Oòâ, Ëäâ oA dôÀä G ´äk $$ 97 $$
´HVâ Xîäâkù aäÒh ¬â* ß¶Tä däâ ´äò Ëäâ Òd ß{Gâ ¬G ¬â* aäÒh Xî[ duôòä_A Xîä dA ®òäG
_OäËä ôdËä dH $ ÌdØË V¬ò áòËAË däâ ´äGâ {ô oA Òd duôòä_A ¬G Vâ Ùõô GdA* däâËA $ ÒHVâ dA
¬ä<òXî {S{¶ú ¬â* ß{Gâ ·äG Gâ½äâ* Xîäâ ]äâXîô ß¶Tä dØßä {SähA ß{Gâ ¬G ¬â* ¬ä<òXî {S{¶ú Xîä dA
®òäG _OäËä ôdËä dH $ <XîËGâ dA òÆO áòËAË däâ Oòâ Ëäâ oA ßoA ËXî kV ¬ä<òXî {S{¶ú Xîä ®òäG
¬G Vâ Ùõô GdA* däâËä $
<´VXî[ VÆô<Ë ´dä¤ ôdâ, <ËVXîä Ëd¤ <Òaä¬ $
oäÒH ¬äòä ¬äâ d ¬â * , oäÒH ßäË¬ ôä¬ $$ 98 $$
<´VXî[ ÒÈ<¸ <´V¬â* ôdËA dH, êVXî[ êVA ¬â* ´äXîô Ní<Ë däâËA dH, úädâ ¬ä<òXî ¬äâd ¬â*
ôdâ Òä ßä¦¬íÒcî{ ôä¬ ¬â* ôdâ $ ¬ä<òXî ¬äâd ¬â* ÒÈ<¸ ôdGâ Vâ ´¼¬ä<Ù V¶Väô Xî[ {SäNIË däâËA dH ßäHô
ßä¦¬äôä¬ ¬â* ôdGâ Vâ ß{Gâ ßä¦¬íÒcî{ ôä¬ Xî[ {SäNIË däâËA dH $ ßË: ßä¦¬äôä¬ ¬â* dA ÒÈ<¸
ô]GA úä<dB $
´d¤ ¬G ôä]â ÁÒËä¶, ¬ôËä¶ <ËV øô ´äk $
ÙäÙõ ÌäVä {Säh Xîä, ´d¤ {d_A ôgä V¬äk $$ 99 $$
_äâXî ¬â* Ùâ]ä ´äËä dH<´VXîä ¬G {d_â <´V¬â* V¶_yG ôdËä dH, ßäOâ ú_Xîô êV
{SähA Xîä <GÒäV Òdä¶ dA däâËä dH $ ÒHVâ dA Á<ÒËäÒíä ¬â* <ÒfâÉ XîôXâî <´V¬â* ¬G ô]ä ´äËä dH,
¬È¦òÆ däâGâ {ô êVXîä {ÆG´ù¼¬ êVA øô ¬â* däâËä dH $
´dä¤ VÆô<Ë Ëd¤ ÁÒ dH, ´d¤ Gä¶dA* Ëd¤ Gä¶<d* $
OÆh <GOÆùh ´d¤ ôä<]òâ, ÙäÙõ øô ÒG ¬ä¶<d* $$ 100 $$
´dä¶ {SähA Xî[ ÒÈ<¸ ß¼Ë V¬ò ¬â* ôdËA dH, Òdä¶ dA ÁÒ ú_ä ´äËä dH ßäHô ´dä¶ ÒÈ<¸
ß¼Ë V¬ò ¬â* GdA* ôdËA, Òdä¶ GdA* ´äËä $ ßË: í¬ôh ô]Gä úä<dB-ËÆ¬ ß{GA ÒÈ<¸ OÆh¬ò
V¶Väô Xâî <XîVA øô òä ÒG ¬â* ô]äâOâ Ëäâ Òdä¶ dA ´ä ´¼¬äâOâ ßäHô <GOÆùh ÌS@ ¬â* ô¢]äâOâ Ëäâ <GOÆùh
ÌS@ ¬â* dA _ò däâ ´äßäâOâ $
´dä¤ VÆô<Ë Ëd¤ ÁÒ dH, ßä<Ù ß¼Ë ßíäG $
¬äòä ÌS@ ´d¤ ôä<]òâ, ÙäÙõ Ëd¤ <Òaä¬ $$ 101 $$
´dä¶ ÒÈ<¸ ßä<Ù Vâ ß¼Ë ËXî _OA ôdËA dH, ÒdA ÁÒ Xîä íäG ÌG ´äËä dH $ ò<Ù ¬äòä
¬â* ÒÈ<¸ ô¢]äâOâ Ëäâ ¬ä<òXî V¶Väô dA ËÆPdäôä <Òaä¬ íäG däâOä ßäHô ÌS@ ¬â* ô¢]äâOâ Ëäâ ÌS@
uÒaä¬ íäG däâOä $
´dä¤ VÆô<Ë Ëd¤ ÁÒ dH, ÁÒG ¬ôh <´V l>äôH $
<ÒÉ ß¬ÈË ´d¤ ôä<]òâ, ÙäÙõ GädA* ßäHô $$ 102 $$
´dä¤ ÒÈ<¸ ôdËA dH Òdä¶ dA ÁÒ ôdËä dH ßäHô <´V íäG ¬â* ÒÈ<¸ ôdËA dH, ¬ôXâî Òdä¶ dA
´¼¬Ëä dH $ úädâ <ÒÉò-<ÒÉ ¬â* ÒÈ<¸ ô¢]äâ Òä ÌS@-<ú¼ËGä¬ÈË ¬â* ô¢]äâ $ <´V¬â* ÒÈ<¸ ô¢]äâOâ
êVâ dA {SäIË däâOâ $
´dä¤ VÆô<Ë Ëd¤ ÁÒ dH, ´d¤ ´äGâ Ëd¤ ´äk $
O¬ ßO¬ ´d¤ ôä<]òâ, ÙäÙõ Ëdä¤ V¬äk $$ 103 $$
ÒÈ<¸ Xîäâ ´dä¶ Xâî {ÙääâÍ Xîä ·äG däâËä dH, Òdä¶ Xâî {ÙääâÍ ¬â* dA ´äËA dH ßäHô ´dä¶ ÒÈ<¸
´äËA dH, Òdä¶ dA ÁÒ oA ´äËä dH $ k<¼jòäâ* Xî[ <´V¬â* O<Ë däâËA dH, BâVA ¬ä<òXî VÈ<bµ> Xâî {ÙääâÍ
Xîäâ ÒÈ<¸ ´äGËA dH ßäHô êG¬â* dA VËË ´äËA dH $ êG¬â* dA ÒÈ<¸ ô¢]A ´äò Ëäâ, ¬ä<òXî V¶Väô ¬â*
dA V¬äòä ôdËä dH ßäHô ò<Ù V¶Ë, fäí½ä<Ù ¨äôä ßO¬ ÌS@ Xîäâ ´äG Xîô ÌS@ ¬â* dA ÒÈ<¸ ô¢]A
´äò Ëäâ ÌS@ ¬â* V¬ä ´äËä dH $
¬G ¬GVä Xîä oäÒ dH , ß¼Ë óî_â O ä Väâ k $
´Ì ÙäÙõ ÌähXî1 Ì°òä, ËÌ ßäfò2 ßäVG däâk $$ 104 $$
XÆîv> _äâO oÓî G däâGâ {ô oA oÓî Vâ <Ù]äkù ÙâËâ dH* <Xî¼ËÆ ß¼Ë ¬â* ÒdA óî_âOä, ´äâ êGXâî
¬G ¬â* <v>{ä dØßä ¬Gäâô ßäHô ÌÆ<¾ Xîä <Òúäô dH $ BâVâ _äâOäâ* Xîä ´Ì ¬Gäâô <V¾ däââGâ Xîä òäâO1
ÌHl>Ëä dH ËÌ ß{GA ÒäVGä2 Xâî ßGÆVäô dA Òâ V¶Väô ¬â* ó¤îV Xîô ÌHl> ´äËâ dH* ßäHô o<Óî Xîä Y>äâ*O
v>äâª ÙââËâ dH* $
´{ Ë{ XîôhA Xîô Oòâ, íÒOù {dõ¶úâ ´äk $
ÙäÙõ ¬G Xî[ ÒäVGä, GôXî {ªâ <óîô ßäk $$ 105 $$
ßGâXî {SXîäô Vâ VXîä¬ ´{-Ë{äuÙ Xî¸ùáò Xî¬ù XîôXâî ß{GA ÒËù¬äG Ní<Ë Vâ ßäOâ ÌÑ
Oòâ ßäHô íÒOù ¬â* oA ´ä {d¤Æúâ <Xî¼ËÆ <óîô oA ¬G Xî[ XÆîN¦VË ÒäVGä Xâî {SoäÒ Vâ GôXî ¬â* ßä {ªâ
dH* $ BâVâ GdØÉä<Ù Xâî úuôË k<ËdäV {S<V¾ dH* $
{äXîä Xîäúä H Oòä, Á¦òä däôH «>äÒ $
ß¼Ë Xîä_ Oä<óî_ oòä, ÙäÙõ <óîV_â {ä¤Ò $$ 106 $$
òd ¬G <G<ÒùÉò cî{ {uô{äXîäÒíä Xîäâ {SäIË däâXîô oA VÂ¯¬ <ÒÉò ÒäVGä Xâî {SoäÒ
Vâ {ÆG: <ÒÉòäV<Óî cî{ Xî¿úA ßÒíä Xîäâ {SäIË däâ ´äËä dH $ òd ß{Gâ Xîä¬ä<Ù <ÒXîäôäâ* Xîäâ
ÁË XîôXâî oA ¬ÆÓî däâGâ Xâî ßÒVô {ô Xîä¬ä<Ù Vâ däô ´äËä dH $ kV {SXîäô ßN¼Ë¬ <V¾äÒíä
Xâî {äV {d¤Æú Xîô oA VÂ¯¬ <ÒÉò-ÒäVGä Xâî ´äOSË däâGâ Vâ VäTXî _äâO Oä<óî_ däâËâ ôdâ dH* ßäHô
¬G Xîä ß¶O 10 223
êGXâî V¦ò <Gbl>ä cî{ {Hô <óîV_Ëâ ôdâ dH* $ ßË: VäTXî Xîäâ ¬G Xâî Täâ]â Vâ VÙä
VúâË ôdGä úä<dB $
òdØ ¬G {¶OÆ_ {¶ú <ÙG, VÌ Xîädõ Xîä däâk $
ÙäÙõ êËô ßäXîäf ËH*, TôËA ßäòä Väâk $$ 107 $$
V¦V¶O, ¢_âf ßäHô fÒ ßä<Ù Xîäâ Ùâ]Gâ Vâ ´Ì ÒHôäyò däâ ´äËä dH ËÌ òd <ÒÉòA ¬G oA
XÆîv> <ÙG Ëäâ {Säò: VoA Xîä <ÒÉòäfä cî{ úôh-fN¢Ë Vâ ô<dË {¶OÆ_ däâ ´äËä dH ßäHô oOÒËè
<ú¼ËG ¬â* V¶_yG ôdËä dH <Xî¼ËÆ <óîô oOÒËè <ú¼ËG cî{ ßäXîäf Vâ êËô Xîô <ÒÉò-<ú¼ËG cî{
{È»ÒA {ô ßä ´äËä dH $
BâVä Xîäâkù BXî ¬G, ¬ôâ Väâ ÁÒâ Gä¶<d* $
ÙäÙõ BâVâ ÌdØË dH*, <óîô ßäÒâ* Xî<_ ¬ä¶<d* $$ 108 $$
Xîäâkù BXî ·äGA V¶Ë Xîä dA BâVä ¬G däâËä dH, ´äâ <G<ÒùÉò cî{ ¬È¦òÆ Xîäâ {SäIË däâXîô {ÆG:
<ÒÉòäV<Óî cî{ Á<ÒËäÒíä Xîäâ {SäIË G däâ $ BâVâ ¬G Ëäâ ÌdØË dH*, ´äâ <G<ÒùÉò däâXîô <óîô VÂ¯¬
<ÒÉò-ÒäVGä Xâî Ì_ Vâ {ä{ ¬â* {ª ´äËâ dH* $
Ùâ]ä Ùâ]A VÌ ú_â, {äô G {d¤Æ¿òä ´äk $
ÙäÙõ ßäVG {d_ Xâî, <óîô <óîô ÌHl>â ßäk $$ 109 $$
V¶Väô Vâ {äô ´äGâ Xâî VäTG V¶Ëäâ* Xî[ Ùâ]ä-Ùâ]A XîôËâ Ëäâ VÌ dH* <Xî¼ËÆ Ùâ]ä-Ùâ]A XîôGâ
Òä_äâ* ¬â* V¶Väô Xâî {äô ´äXîô Xîäâkù oA ÌS@-íÒcî{ Xîäâ {SäIË GdA* dØßä $ Òâ _äâO Ëäâ, {d_â ´äâ
êGXîä ß·äG Xîä_ ¬â* <ÒÉòäfä cî{ ßäVG ä, êVA {ô _äHµ>-_äHµ> Xîô ßä ÌHl>Ëâ dH*-êGXî[
ÒÈ<¸ VÂ¯¬ <ÒÉò-ÒäVGä Xâî Ì_ Vâ <ÒÉòäâ* {ô dA ßä ´äËA dH ßäHô Òâ VäTG Xîä ê{òäâO oA
<ÒÉò {SäNIË ¬â* dA XîôËâ dH* $
Ó ´G <Ò{ôAË
ÒËùG BXHî oä¶<Ë VÌ, ÙäÙõ V¶Ë ßV¶Ë $
<o¼G oäÒ ß¼Ëô øhä, ¬GVä Ëd¤ O¿v>¶Ë $$ 110 $$
110 ¬â* V¶Ë ßV¶Ë Xîä oâÙ ÌËä ôdâ dH*¢òä V¶Ë ßäHô ¢òä ßV¶Ë VoA Xîä Ìäg VäTG
cî{ áòÒdäô Ëäâ V¬äG dA däâËä dH <Xî¼ËÆ oAËô Xâî oäÒ Xî[ <o¼GËä Vâ V¶Ë ßäHô ßV¶Ëäâ* ¬â* ¬däGè
ß¼Ëô dH $ <´VXî[ ´HVA Xîä¬Gä däâËA dH, Òâ ÒdA* ´äËâ dH* $ V¶Ë ÌS@ Xîäâ ßäHô ßV¶Ë ´¼¬ä<Ù V¶Väô
Xîäâ {SäIË däâËâ dH* $
¬G f<Óî
òdØ ¬G ¬äôH ¬äâ<¬Gä¤, òdØ ¬G ¬äôH ¬Aô $
òdØ ¬G ¬äôH VäTXîä¤, òdØ ¬G ¬äôH {Aô $$ 111 $$
111-113 ¬â* ¬G Xî[ f<Óî Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*òd ¬G T¬ù<Gbl> ¬äâ<¬G, T¬äùúäòù,
¬Aô, VäTG-ôË VäTXî ßäHô <V¾äÒíä Xîäâ {SäIË {Aôäâ* Xîäâ oA <ÒÉòäâ* ¬â* ´äGä cî{ ¬äô ¬äôËä
dH=kG VÌXîä ¬G <ÒÉòäâ* ¬â* ÙäHªËä dH $
ÙäÙõ ¬G ¬äôâ ¬Æ<GÒô ¬Æòâ, VÆô Gô <Xîòâ V¶däô $
ÌS @ ä <ÒbhÆ ¬dâ f VÌ, ôä]H <Vô´Gdäô $$ 112 $$
¬G Xâî ¨äôä ¬Æ<GÒô oA <ÒÉò {SÒÈ<¸ cî{ ¬È¦òÆ Xîäâ {SäIË dØòâ dH* $ ÙâÒËä ßäHô ¬äGÒäâ* Xîä oA
¬G ß{GA k¿v>ä {Â<Ëù Xâî <_B V¶däô XîôËä ôdËä dH $ ß¼òäâ* Xî[ Ëäâ ÌäË dA ¢òä ! ÌS@ä, <ÒbhÆ
ßäHô ¬dâiÒôä<Ù VoA ¬G Xâî Xîäôh <Ò<ÇIË dØòâ dH* $ ¬Æ<GÒôä<Ù Xî[ XîäB¤ {Æôähäâ* ¬â* {S<V¾ dH* $ kV
ú¶ú_ ¬G Xî[ ¬äô Vâ Ëäâ o<Óî ¨äôä oOÒäGè dA ôÇä XîôËâ dH*, ß¼òä òd VÌXîäâ ¬äôËä dH $
¬G Ìädâ ¬Æ<GÒô Ìªâ, ÌS@ä <ÒbhÆ ¬dâf $
<VT VäTXî òäâOA òËA, ÙäÙõ Ùâf <ÒÙâf $$ 113 $$
kV ¬G Gâ ¬Æ<GÒôäâ* ¬â* Ìªâ-Ìªâ ¬Æ<Gòäâ* Xîäâ oA <ÒÉò-{SV¶O ¨äôä ÌdXîä Xîô <«>Oäòä dH $
ÌS@ä, <ÒbhÆ ßäHô ¬dâiÒô Xîäâ oA ÇÆÄT <Xîòä dH $ <V¾, VäTXî, òäâOA ßäHô ò<Ëòäâ* Xîäâ oA VäTG
¨äôä {SäIË ß{GA Ní<Ë cî{ Ùâf Vâ <«>OäXîô <ÒÉò cî{ <ÒÙâf ¬â* NíË <Xîòä dH $
¬G ¬Æ]A ¬äG
{Â ´ ä ¬äG Ìªäkòä¶ , ßäÙô ¬ä¶ O H ¬G $
ôä¬ OdH VÌ {uôdôH, Väâkù VäTÂ ´G $$ 114 $$
114-115 ¬â* íÒâ¿v>äúäôA ¬GÆbò Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*¬G Xî[ k¿v>äGÆVäô ú_Gâ Òä_â
V¶VäôA {SähA Xîä ¬G ß{GA ßúùGä, {S<Ëbl>ä, {Sf¶Vä ßäHô V¦Xîäô úädËä dH <Xî¼ËÆ aâbl> ´G Ëäâ
ÒdA dH ´äâ {Â´ä<Ù, VÌXî[ k¿v>ä ¦òäO Xîô <Gô¶Ëô o´G ¨äôä ôä¬ Xîäâ dA OSdh XîôËä dH $
´d¤ ´d¤ ßäÙô {äkòâ, Ëdä¶ Ëdä¶ <´Ò ´äk $
<ÌG ßäÙô ÙA´â ôä¬ôV, v>äª d_äd_ ]äk $$ 115 $$
´dä¤-´dä¤ ßäÙô <¬_Ëä dH Òdä¶-Òdä¶ dA V¶VäôA {SähA ´äËä dH $ <ÌGä V¦Xîäô Xâî
ò<Ù êVâ ôä¬ o<Óî-ôV {äG Xîôäòä ´äò Ëäâ êV V¦V¶O íäG Xîäâ ¦òäO Xîô Òd <ÒfâÉ V¦Xîäô
{SäNIË Xâî íäG ¬â* ËAÒS <ÒÉò-<ÒÉ Xîäâ oA ]äËä dH=GäôA {SV¶Oä<Ù Xî[ ÌäËâ* Ìªâ {Sâ¬ Vâ XîdËä-
VÆGËä dH $
XîôhA <XîôXîä1 Xîäâ GdA*, XîGA ßG¼Ë ß{äô $
ÙäÙõ òäâ* ¢òäâ* {äkòâ, ôâ ¬G ¬ÂÑ O¤Òäô $$ 116 $$
116 ¬â* XîdËâ dH*XîG ËÆÁò Xî¸ùáò <ÌGä ËKÒ {SäIË GdA* däâËäXîäâkù-Xîäâkù BâVä
Òä<úXî ·äGA Ùâ]ä ´äËä dH""¬H* ßG¼Ë ÌS@ íÒcî{ d¤Â $'' BâVä XîdËâ dØòâ ÌS@ VPÌ¼TA ÌäËâ* Ëäâ
ÌdØË XîdËä dH <Xî¼ËÆ êV¬â* VäPòËä, V¦òËä, ßV¶OËä<Ù Täôhä cî{ Xî¸ùáò _âf1 ¬ä½ oA GdA*
däâËä $ BâVâ áò<Óî Xîäâ dA _¯ò XîôXâî Xîd ôdâ dH*ôâ ¬ÂÑ ß·äGA-¬G {SähA ! kV {SXîäô XâîÒ_
XîG ¬ä½ Vâ dA ÌS@ ËKÒ XHîVâ {SäIË däâOä ?
¬G Xîä ß¶O 10 225
´äòä ¬äòä ¬äâdGA
ÙäÙõ ¬G ¬ÈËXî oòä, k¼jA ß{Gâ dä $
Ëäâ oA XîÙâ G Xî[<´òâ, XîGXî Xîä<¬GA Vä $$ 117 $$
117 ¬â* VäTXî Xîäâ XîGXî Xîä<¬GA Xâî ¦òäO Xî[ {Sâôhä Xîô ôdâ dH* $ òx<{ ßRòäV
ÒHôäyòä<Ù VäTG ¨äôä ¬G ¬ô Oòä däâ ßäHô kN¼jòä¶ oA ß{Gâ ßTAG däâ Okù däâ* Ëäâ oA VäTXî Xîäâ
XîGXî-ô´Ëä<Ù ¬äòä Xîä V¶OSd ßäHô Xîä<¬GA Xîä V¶O XîoA oA GdA* XîôGä úä<dB $ òâ ÙäâGäâ* ¬äâdXî
dH* ßäHô ¬G Xîäâ {ÆG: Á<ÒË Xîô ÙâËA dH* $
¬G
ßÌ ¬G <Goùò øô GdA*, oò ¬â* ÌHl>ä ßäk $
<Goùò V¶O ËH* ÌAvÆ>µ>Àä, ËÌ Xîäòô H ´äk $$ 118 $$
118-125 ¬â* ¬G <ÒÉòXî <Òúäô Xîô ôdâ dH*òd ¬G oò{SÙ oäâOäV<Óî cî{ ÒG ¬â*
ßäXîô ÌHl> Oòä dH $ kV Xîäôh dA ßÌ kVâ oò ô<dË <G´ä¦¬ Ní<Ë cî{ øô GdA* <¬_ ôdä dH $
´Ì Vâ òd <Goùò <Gô¶´G ôä¬ Xâî <ú¼ËG-V¶O Vâ ß_O däâËä dH, ËÌ Vâ dA Xîäòô däâ ´äËä
dH=VäTG-fäHòù Vâ Xîä¬ä<Ù Xîäâ ÁËXîô <Goùò øô {SäIË XîôGâ ¬â* V¬ù GdA* däâËä $
ÙäÙõ ¬G Xâî fAf ¬Æ], díË {ä¤Ò dH ÁÒ $
aÒh Gâ½ ôVGä ôµ>â, ÙäÙõ {äòä {AÒ $$ 119 $$
¬G Xî[ Vä¶VäuôXî k¿v>ä Xâî ßGÆVäô fAf-¬Æ]ä<ÙXî ôdËâ dH* ËÌ ËXî ¬G Xâî dA Xîd_äËâ
dH* <Xî¼ËÆ <´V ÁÒä¦¬ä Gâ fäí½ V¶Ëäâ* Xâî ê{Ùâf Vâ fAf Xîäâ duô úôhäâ* ¬â* eÆXîä Xîô, ¬Æ] Xîäâ
íËÆ<Ë OäXîô, dääâ* Xîäâ VâÒä XîôXâî, {Hôäâ* Xîäâ oOÒÙèTä¬ V¦V¶Oä<Ù ¬â* ´äXîô, aÒhäâ* Xîäâ Xîä
VÆGäXîô, Gâ½äâ* Xîäâ ÙfùG XîôäXâî, ôVGä Xîäâ Gä¬ ôµ>ä Xâî oOÒËè {ôäòh <Xîòä dH, êVGâ ß{Gä
íÒä¬A {ô¬ä¦¬ä {SäIË <Xîòä dH $ VÆ¼ÙôÙäVÁ Gâ ¬G Xâî ß¶O kV {SXîäô ÌËäòâ dH*:-
¬G Oò¶Ù Ì_Ò¶Ë, ËäV Xâî ß¶O <Ù]äF¶î $ Xîä¬ XSîäâT ßæ _äâo, ¬äâd údØ¤ úôh VÆGäF¶î $$
¬Ù ¬¦Vô dH fAf, VÂ¶«> ËÈbhä VÆ «Æ>_äÒâ $ ¨¼¨ ÙfG dH {SXîµ>, XîÁ{Gä XîäG <d_äÒH $$
{Æ<G <¨<ÒTä ðO Ùâ]Ë VÙä, {Â¶v> {SXÈî<Ë {Av>â <óîôâ $
Xî<d VÆ¼Ùô ß¶XÆîf ·äG Xâî, {A_ÒäG OÆæ Òf Xîôâ $$
´d¤ Xâî GÒäòâ VÌ GÒâ*, Väâk <fô Xîô ´äh $
´d¤ Xâî ÌÆ_äòâ Ìäâ<_òâ, Väâkù ¬Æ] {ô¬äh $$ 120 $$
<´V ÌS@ Xî[ V¸ä Vâ VÌ {SähA GAúâ eÆXîGä ßä<Ù <XSîòä XîôGâ ¬â* V¬ù däâËâ dH* ÒdA VÌ
<ÒiÒ ¬â* <fôäâ¬<h dH* ßäHô êVXîäâ ´äâ ¬íËXî G¬Ëä dH, êV ¬íËXî Xîäâ dA aâbl> ´äGäâ $ <´VXî[
V¸ä Vâ VÌ Ìäâ_Ëâ dH*, êVA Xâî Gä¬äâ* Xîä ê¿úäô XîôËä dH, ÒdA ¬Æ] {Sä¬ä<hXî dH=aâbl> dH Òä Òd
ÌS@ dA <fô ßäHô ¬Æ] dH $
´d¤ Xâî VÆGäòâ VÌ VÆGâ*, Väâkù aÒh VòäG $
´d¤ Xâî <Ù]äòâ Ùâ<]òâ, Väâkù GHG VÆ´äG $$ 121 $$
<´VXî[ V¸ä Vâ aÒhâ<¼jò VÌ XÆîv> VÆGËA dH, êVA ÌS@ Xâî íÒcî{ VPÌ¼TA Xîä VÆGGâ ¬â*
<´V úËÆô ¬äGÒ Xâî aÒh V¶_yG dH*, Òâ aÒh aâbl> dH* $ <´VXî[ V¸ä Vâ Gââ½âN¼jò Ùâ]ËA dH, êVA ÌS@
Xîäâ VÒù½ Ùâ]Ëä dH, êV ÌÆ<¾¬äGè ¬äGÒ Xâî dA Gâ½ aâbl> dH* $ Òâ ÌS@¬ò dA aÒh ßäHô Gâ½ dH* $
ÙäÙõ ¬G dA ¬äòä Fî{´â, ¬G dA ¬äòä ´äk $
¬G dA ôäËä ôä¬ VäH*, ¬G dA ôgä V¬äk $$ 122 $$
¬G Xâî ßÌäâT Vâ dA ¬G ¬â* ¬äòä ßäHô ¬ä<òXî {S{¶ú ê¦{¼G däâXîô V¦ò-Vä ÙA] ôdä dH
ßäHô ¬G ¬â* òäù ·äG däâËâ dA ¬äòä <G´ Xîäòù V<dË ¬G Vâ dµ> ´äËA dH=¬G ßäV<Óî ô<dË däâ
´äËä dH $ <óîô Ëäâ ¬G ß{Gâ ßä{ dA uGô¶´G ôä¬ ¬â* ßGÆôÓî däâXîô êVA ¬â* V¬äòä dØßä ôdËä dH $
¬G dA ¬ôhä Fî{´â, ¬G dA ¬ôhä ]äk $
¬G ß<ÒGäfA H ôgä, Vä<dÌ VäH* ÁòäH _äk $$ 123 $$
VXîä¬ ¬G Vâ dA Xî¬äâÍ ¨äôä ´¼¬-¬ôhä<Ù däâËâ dH* ßäHô <GbXîä¬ ¬G ·äG {SäNIË ¨äôä ´¼¬-
¬ôhä<Ù Xâî Xîäôh ß·äG Xîäâ Gbµ> XîôXâî <Gô¶Ëô {ôÌS@ ¬â* ß{GA ÒÈ<¸ _OäËä dØßä ß<ÒGäfA
ÌS@cî{ däâXîô ôdËä dH $
¬G dA V¼¬Æ] GÂô1 dH, ¬G dA V¼¬Æ] Ëâ´ $
¬G dA V¼¬Æ] Jòäâ<Ë dH, ¬G dA V¼¬Æ] Vâ´ $$ 124 $$
fÆ¾ ¬G Xâî Vä¬Gâ ·äG-Ëâ´ ôdËä dH=ß·äG GdA* ôdËä $ fÆ¾ ßäHô ÌS@ ·äG òÆÓî ¬G Xâî
V¼¬Æ] <Gô¶Ëô ßä¦¬ íÒcî{1 ôdËä dH=Òd VÒù½ ßä¦¬ä Xîäâ dA Ùâ]Ëä dH $ ®òäG ¨äôä <Gæ¾ ¬G
Xâî Vä¬Gâ ÌS@ Jòäâ<Ë oäVËA ôdËA dH $ ß¨HË-<Gbl> ¬G Xâî V¼¬Æ] ÁÒ ßäHô ÌS@ Xî[ BXîËä cî{
fÎòä VÙä ôdËA dH=êV¬â* ÁÒ ÌS@ Xîä oâÙ GdA* oäVËä $
¬G dA VäH* ¬G <ô oòä, ¬G dA VäH* ¬G _äk $
¬G dA VäH* ¬G <¬_ ôgä, ÙäÙõ ßGË G ´äk $$ 125 $$
k<Ë ¬G Xîä ß¶O V¬äIË $$ 10 $$ Vä. 1136 $$
d¬äôä ¬G, ¬G Xâî ¨äôä VäTG XîôGâ Vâ dA Níô dØßä dH $ ßË: dâ VäTXî ! ¬G Xâî ¨äôä
VäTG XîôXâî dA ¬G Xîäâ {ôÌS@ ¬â* _Oä $ d¬äôä ¬G, ¬G Xâî ¨äôä VäTG XîôGâ Vâ dA <G<ÒùÉò däâXîô
{ôÌS@ ¬â* <¬_ ôdä dH, Òd ß¼ò ¬ä<òXî {S{¶ú ¬â* GdA* ´äËä $
k<Ë aA ÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXîä ¬G Xîä ß¶O V¬äIË: $$ 10 $$
ß VÂ¯¬ ´¼¬ Xîä ß¶O 11

¬G Xâî ß¶O Xâî {iúäËè ¬G Xâî ¬Gäâô cî{ VÂ¯¬ ´¼¬ Xîä {uôúò ÙâGâ Xâî <_B ""VÂ¯¬ ´¼¬
Xîä ß¶O'' XîG XîôGâ ¬â* {SÒÈ¸ ¬¶O_ Xîô ôdâ dH*
VÂ¯¬ ´¼¬ Xîä ß¶O 11 227
<´G Xî[ XÈî{ä Vâ VäTXî ¬G Xâî ¬Gäâô cî{ VÂ¯¬ ´¼¬ Vâ {äô däâXîô {ôÌS@ Xîäâ {SäIË däâËä
dH, êG <Gô¶´G ôä¬, VÙèOÆæ ßäHô VÒù V¶Ëäâ* Xîäâ d¬ ßGâXî {Shä¬ XîôËâ dH* $
ÙäÙõ úäHôäVA _] ÁÒ Xî[, {SXÈî<Ë øµ> ¬ä¶<d $
ßGâXî ´¼¬ <ÙG Xâî Xîôâ, Xîäâkù ´äGâ Gä¶<d $$ 2 $$
2 ¬â* VÂ¯¬ ´¼¬äâ* Xîä Vä¬ä¼ò {uôúò Ùâ ôdâ dH*{SähA Xâî ß¼Ë:Xîôh ¬â* úäHôäVA _ä]
òäâ<Gòäâ* Xâî ÁÒäâ* Xâî íÒoäÒ ôdËâ dH* ßäHô Òâ <ÙG Xâî ßÁ{ Xîä_ ¬â* oA ¬Gäâô cî{ ßGâXî ´¼¬ ÙâËâ
ôdËâ dH*, <Xî¼ËÆ kG ´¼¬äâ* Xîäâ V¶VäôA {SähA Xîäâkù oA GdA* ´äG VXîËä $ ê¿ú Xîäâ<µ> Xâî VäTXî dA
´äG {äËâ dH* $
ÙäÙõ ´âËâ OÆh áòä{â* ÁÒ Xîäâ, Ëâ Ëâ dA ßÒËäô $
ßäÒäO¬G òdØ Ùõô Xîô, V¬ù <Vô´Gdäô $$ 3 $$
3-8 ¬â* VÂ¯¬ ´¼¬äâ* Xîäâ <ÒíËäô Vâ ÌËä ôdâ dH*kV ÁÒä¦¬ä Xâî ß¼Ë:Xîôh ¬â* <´ËGâ
OÆh {SXîµ> däâËâ dH*, êËGâ dA kVXâî ´¼¬ däâËâ dH* $ ´HVâ fäHòù Xî[ {STäGËä ´Ì däâËA dH, ËÌ <V*d Xîä
´¼¬ däâËä dH $ BâVâ dA ¬G ¬â* ßGâXî Xîä¬ä<Ù {SXîµ> ßäHô _ò däâËâ dH*, òdA VÂ¯¬ ´¼¬-¬ôh dH* $ dâ
V¬ù VÈ<bµ>Xî¸äù kùiÒô ! d¬äôä òd VÂ¯¬ ´¼¬-¬ôh cî{ ßäGä-´äGä XÈî{ä XîôXâî Ùõô Xîôâ¶ $
VÌ OÆh VÌ dA ÁÒ Xâî, ÙäÙõ áòä{H* ßäk $
øµ> ¬ä¶ d A¶ ´ä¬â ¬ôâ , Xîäâ k G ´äGâ Ëä<d $$ 4 $$
VoA ÁÒäâ* Xâî VoA OÆh ÁÒ Xâî ¬G ¬â* ßäXîô áòäIË däâËâ ôdËâ dH* $ fôAô ¬â* êGXîä áòäIË
däâGä ßäHô Gbµ> däâGä dA ´¼¬-¬ôh dH <Xî¼ËÆ êV ´¼¬-¬ôh Xîäâ <Òúäôä<Ù VäTGdAG Xîäâkù oA
{SähA GdA* ´äGËä $
ÁÒ ´¼¬ ´äGâ GdA*, {_Xî {_Xî ¬â* däâk $
úäH ô äVA _] oäâ O Òâ , ÙäÙõ _]â G Xîäâ k $$ 5 $$
OÆh <ÒXîäôä<Ù Xâî ê¦{<¸-_ò cî{ ´¼¬-¬ôh {_Xî-{_Xî ¬â* däâËâ dA ôdËâ dH* <Xî¼ËÆ
V¦V¶Oä<Ù VäTG Vâ ô<dË Ì<d¬Æù] ÁÒ êGXîäâ GdA* ´äG {äËä $ kG VÂ¯¬-´¼¬ä<Ù Vâ {SähA BXî
fôAô ¬â* NíË ôdËâ dØòâ dA úäHôäVA _Ç òäâ<Gòäâ* Xâî VÆ]-ÙØ:]ä<Ù oäâO oäâOËä ôdËä dH <Xî¼ËÆ òd
GdA* ´äG {äËä <Xî ßÌ ¬H* <XîV òäâ<G ¬â* d¤Â $ Xîäôh, OÆh Xâî ËAÒS ÒâO Xîäâ Ì<d¬Æù] XHîVâ ´äG
VXîËä dH ? êVâ ´äGGâ Xî[ f<Óî Ëäâ ê¿úXîäâ<µ> Xâî ß¼Ë¬Æù] V¼Ë ¬â* dA däâËA dH $
ßGâXî cî{ <ÙG Xâî Xîôâ, òdØ ¬G ßäÒâ ´äk $
ßäÒäO¬G ¬G Xîä <¬µ>â, ËÌ ÙäÙõ ôdH V¬äk $$ 6 $$
òd ¬G <ÙG Xâî ßÁ{-Xîä_ ¬â* oA ßGâXî ¬Gäâô cî{ ßäXîäôäâ* Xîäâ Täôh XîôËä dH $ BXî
<ÒÉò Vâ ÙõVôâ <ÒÉò {ô ßäËä dH ßäHô ÙõVôâ <ÒÉò Vâ ËAVôâ <ÒÉò {ô ´äËä dH $ òuÙ kV ¬G Xîä
òd ßäGä-´äGä <¬µ> ´äò ËÌ Ëäâ ßä¦¬ä ÌS@ ¬â* V¬ä Xîô ß¨HË cî{ Vâ dA ôdËä dH, _âf¬ä½ oA
oâÙ GdA* ôdËä $
<Gf ÒäVô òdØ ¬G ú_â, VÂ¯¬ ÁÒ V¶däô $
ÙäÙõ ¬G <ô Xî[<´òâ, ßäË¬ _âdØ êÌäô $$ 7 $$
òd ¬G ôäË-<ÙG <Gô¼Ëô BXî <ÒÉò Vâ ÙõVôâ <ÒÉò {ô ßäHô BXî V¶XîÁ{ Vâ ÙõVôâ V¶XîÁ{ {ô
´äËä ôdËä dH $ òdA ÁÒäâ* Xîä VÂ¯¬ V¶däô dH $ ßË: ¬G Xîäâ {ôÌS@ ¬â* Níô XîôXâî, ¬G Xî[
NíôËä Xâî ¨äôä ÁÒä¦¬äßäâ* Xîäâ VÂ¯¬ V¶däô Vâ ÌúäÒâ*, ËÌ dA {Âhù ß<d¶VXî däâ VXîËâ dH* $
òd Vä]A ÁÒ Ùòä Xâî {SV¶O ¬â* YÂ>¶<Ñòâ ´HG V¼Ëäâ* Xîäâ XîdA A $ ê¼däâ*Gâ GË ¬íËXî däâXîô
kVâ íÒAXîäô <Xîòä ä $
XîÌdõ¶ {äÒXî XîÌdõ¶ {ähA, Tô ßPÌô OÆh Ìäk $
XîÌdõ¶ XÆ¶î´ô XîÌdõ¶ Xî[ªA, Gô {fÆÒä H ´äk $$ 8 $$
XîoA ßNyG Xâî OÆh cî{ ¬â*, XîoA ´_ Xâî OÆh ôV ¬â*, XîoA {È»ÒA Xâî OÆh O¶T ¬â*, XîoA
ßäXîäf Xâî OÆh fÄÙ ¬â* ßäHô XîoA ÒäòÆ Xâî OÆh í{fù ¬â* ßäVÓî däâËä dH $ XîoA dNíË Xâî {STäG
OÆh Xîä¬ Xâî ßTAG däâËä dH $ XîoA ÙõVôäâ* Xâî <v>j ]äâ´Gä cî{ úA*µ>A Xâî OÆh ¬â* V¶_yG däâËä dH ßäHô
Ì<d¬Æù] däâXîô {fÆ-ËÆÁò däâ ´äËä dH, kVA<_B ¬äGÒ ß{Gâ êÓî VÂ¯¬ ´¼¬äâ* Xîäâ ßäHô êGVâ
ê¾äô däâGâ Xâî ê{äò Xîäâ GdA* ´äG {äËä $
fÂXîô iÒäG <Vòä_ <V*d, V{ù ôdH* øµ> ¬ä¶<d $
XÆ¶î´ô Xî[ªA ÁÒ VÌ, {ä¶«>â ´äGH* Gä¶<d $$ 9 $$
k<Ë VÂ<É¬ ´¼¬ Xîä ß¶O V¬äIË $$ 11 $$ Vä. 1145 $$
9 ¬â* Xîd ôdâ dH*-VäTG cî{ Xî¸ùáò Xîâ <ÌGä XâîÒ_ fäí½ XîG XîôGâ Òä_â {¶<«>Ë VÂ¯¬
´¼¬äâ* Xîäâ GdA* ´äG VXîËâ $ ßOSäg-OSdh ÒÈ<¸ cî{ fÂXîô, kùbòäù ÒÈ<¸ cî{ iÒäG, oò ÒÈ<¸ cî{
<Vòäô, fäHòù ÒÈ<¸ cî{ <V*d, Xîäâ{ ÒÈ<¸ cî{ V{ù, Xîä¬ ÒÈ<¸ cî{ dNíË ßäHô <v>jä¼ÒâÉh ÒÈ<¸ cî{
úA*µ>A k¦òä<Ù ÒÈ<¸ cî{ VoA VÂ¯¬ {SähA fôAô Xâî oAËô ß¼Ë:Xîôh ¬â* ´¼¬Ëâ ¬ôËâ ôdËâ dH*, <Xî¼ËÆ
kV VÂ¯¬ ´¼¬-¬ôh Xîäâ ß¼Ëô¶O VäTG dAG Ì<d¬Æù] XâîÒ_ fÄÙäù ´äGGâ Òä_â {¶<«>Ë _äâO
GdA* ´äG {äËâ $
k<Ë aA ÙäÙÂ <Oôäù {SXîä<fXîä VÂ¯¬ ´¼¬ Xîä ß¶O V¬äIË: $$ 11 $$
ß ¬äòä Xîä ß¶O 12
VÂ¯¬ ´¼¬ Xâî ß¶O Xâî {iúäËè VÂ¯¬ ´¼¬äâ* Xâî Xîäôh ""¬äòä Xîä ß¶O'' XîG ¬â* {SÒÈ¸
¬¶O_ Xîô ôdâ dH* $
<´GXî[ XÈî{ä Vâ VäTXî ¬äòä Vâ {äô däâXîô {ôÌS@ Xîäâ {SäIË däâËä dH, êG <Gô¶´G ôä¬,
VÙèOÆæ ßäHô VÒù V¼Ëäâ* Xîäâ d¬ ßGâXî {Shä¬ XîôËâ dH* $
¬äòä Xîä ß¶O 12 229
Vä<dÌ dH {ô d¬ GdA*, VÌ Ó ßäÒâ ´äk $
ÙäÙõ íÒIGä Ùâ < ]òâ , ´äOË Oòä <Ì_äk $$ 2 $$
2 ¬â* ¬ä<òXî V¶Väô Xî[ ßV¦òËä ÌËä ôdâ dH*{ôÌS@ V¦ò dH <Xî¼ËÆ d¬ fôAô cî{ Vâ V¦ò
GdA* dH* $ VoA ÓËè Xâî fôAôä<Ù {Ùäù ßäËâ ´äËâ dH*, ê¦{¼G däâËâ dH* ßäHô Gbµ> däâËâ dH* $ <óîô oA ´HVâ
íÒIG íÒÁ{Xîä_ ¬â* V¦ò-Vä oäVËä dH ÒHVâ dA ´äOSË Xâî fôAôä<Ù V¦ò Vâ ÙA]Ëâ dH* $ {ô¼ËÆ ´äOËâ
dA íÒIG _ò däâ ´äËä dH, ÒHVâ dA ÌS@·äG däâËâ dA fôAôä<Ù Xî[ V¦òËä Gbµ> däâ ´äËA dH $
¬äòä Xîä VÆ] {¶ú <ÙG, Oáòäâù Xîdä O¶Òäô $
íÒIGâ {äòäâ ôä´ TG, ´äË G _äOâ Ìäô $$ 3 $$
3-8 ¬â* ¬ä<òXî VÆ] Xî[ ßV¦òËä <Ù]ä ôdâ dH*ß·äGA {SähA ! òd ¬ä<òXî VÆ]
íÒIG-VÆ] Xâî V¬äG Ç<hXî dH $ kV {ô ¢òä OÒù XîôËä dH ? ´HVâ íÒIG ¬â* <XîVA Gâ ôäJò ßäHô
¬däGè TG {SäIË Xîô <_òä <Xî¼ËÆ êVâ ÓËâ dA Gbµ> däâËâ ¢òä Ùâô _OËA dH, ÒHVâ dA Ëâôâ ¬ä<òXî VÆ]
Xîäâ oA Gbµ> däâËâ Ùâô G _OâOA $
ÙäÙõ íÒIGâ VÂËä {Sä<hòä¤, Xî[òâ oäâO <Ò_äV $
´äOË eÂ l >ä H Oòä, ËäXî[ XH î VA ßäV $$ 4 $$
VäâËâ V¬ò {SähA íÒIG ¬â* oäâO oäâOËä dH <Xî¼ËÆ <Gjä µÂ>µ>Ëâ dA êVâ Òâ VÌ <¬»òä ·äË däâËâ
dH* $ ÒHVâ dA ßä¦¬-·äG däâGâ {ô ¬ä<òXî VÆ] <¬»òä ·äË däâËâ dH* $ ßË: êGXî[ ßäfä XîôGä ê<úË
GdA* $
òäâ* ¬äòä Xîä VÆ] ¬G XîôH, VâJòä VÆ¼ÙôA {äV $
ß¼Ë Xîä_ ßäòä Oòä, ÙäÙõ däâdØ êÙäV $$ 5 $$
4 ¬â* Xîdâ {SXîäô Vâ ¬G ¬ä<òXî VÆ]äâ* Xîä ê{oäâO XîôËä ôdËä dH $ fÎòä {ô VÆ¼ÙôA òÆÒËA
Xâî {äV ôdËä dH <Xî¼ËÆ Ùâdä¼Ë Xîä V¬ò ßäËâ dA VoA ¬ä<òXî VÆ] kVXâî dä Vâ ú_â ´äËâ dH* $
êV V¬ò kVâ Ìªä ÙØ:] däâËä dH $ ßË: êV ÙØ:] Xî[ <GÒÈ<¸ ßäHô {ô¬äG¼Ù Xî[ {SäNIË Xâî <_B
{S¬ dA <ÒôÓî däâ ´äGä úä<dB $
´â Gä¶ d A¶ Väâ Ùâ < ]òâ , VÂ Ë ä íÒIGâ ¬ä¶ < d $
ÙäÙõ eÂ l >ä H Oòä, ´äOâ Ëäâ XÆ î v> Gä¶ < d $$ 6 $$
ß·äG <Gjä ¬â* {SVÆIË {SähA ´äâ V¦ò GdA* dH, êVA ¬ä<òXî {S{¶ú Xîäâ V¦ò Ùâ]Ëä dH, <Xî¼ËÆ
·äG cî{ ´äOSË ¬â* Ëäâ Òd <¬»òä däâ ´äËä dH $ êVXîä XÆîv> oA ßNíË¦Ò GdA* <¬_Ëä $
òdØ VÌ ¬äòä ¬ÈO ´_, eÂl>ä <e_<¬_ däâk $
ÙäÙõ <ú_Xîä Ùâ] Xîô, VË Xîô ´äGä Väâk $$ 7 $$
òâ VÌ ¬ä<òXî oäâO ¬ÈO-ËÈbhä-´_ Xâî <e_<¬_ädµ> Xâî V¬äG <¬»òä dH* <Xî¼ËÆ ´HVâ ¬ÈO
êV ´_ Xâî <ú_Xâî Xîäâ Ùâ]Xîô êVXâî <_B ÙäHª-ÙäHª Xîô áò<Ë däâËâ dH*, ÒHVâ dA ß·äGA {SähA
¬ä<òXî oäâ O äâ * Xâ î Ç<hXî VÆ ] cî{ ú¬¦Xîäô Xîäâ V¦ò ´äGXîô êGXâ î <_B GäGä
¢_âf êl>äËâ dH* $
eÂl>ä <e_<¬_ ¬ÈO ´_, {ähA Xîô _Aòä $
ÙäÙõ Ó IòäVä ¬ôâ , {fÆ {S ä hA {Aòä $$ 8 $$
¬ÈO-ËÈbhä Xâî <¬»òä ´_ Xâî <e_<¬_ädµ> Xîäâ ¬ÈO-Oh V¦ò ¬äG _âËâ dH*, ËoA Òâ êVXâî
<_B ÙäHª-ÙäHª Xîô ÙØ]A däâËâ dH* $ ÒHVâ dA V¶Väô Xâî {fÆÒËè {ä¬ô {SähA ¬ä<òXî oäâOäâ* Xâî Ç<hXî
VÆ] Xîäâ V¦ò ¬äGXîô, êV¬â* ßäVÓî däâËâ dH* <Xî¼ËÆ ßoA ËXî ËÈIË GdA* dØòâ, oäâOäfä Vâ Ìäô¶Ìäô
´¼¬-¬ôh cî{ ¢_âf dA {ä ôdâ dH* $
{<Ë {dúäG
v>_äÒä v>_ ´äòOä, íÒIGä ÌäÁ Väâ k $
ÙäÙõ Ùâ] G oÂ<_òâ, òdØ <G´ cî{ G däâk $$ 9 $$
9 ¬â* ÌS@ cî{ íÒä¬A Xîäâ {dúäGGâ Xîä V¶XâîË Xîô ôdâ dH*VäTXîäâ ! ´HVâ íÒIG ßäHô
ÌäÁOô Xî[ k¼j´ä_-ÌäÁ <¬»òä däâËA dH ÒHVâ dA ®òäG Xâî V¬ò GäGä ðiò ßäHô {SXîäf ´äâ
ÙA]-ÙA] Xîô <v>{ ´äËâ dH* Òä ¬ä<òXî <V<¾òä¶ dH* òâ VÌ v>_Gâ Òä_â v>_äÒâ dH* $ VúâË ôdGä, òâ
ËÆPdâ* v>_ Xîô ÌS@-VäÇä¦Xîäô Vâ Ò¶<úË ô] Ùâ*Oâ $ k¼dâ* Ùâ]Xîô {ôÌS@ Xîäâ ¬Ë oÂ_äâ $ Òd v>_äÒä
ßä<Ù ¬ä<òXî {S{¶ú {ôÌS@ GdA* däâ VXîËâ, {ôÌS@ Ëäâ kGXîä ß<Tbl>äG dH $
¬äòä
íÒIGâ VÌ XÆîv> Ùâ<]òâ, ´äOâ Ëäâ XÆîv> Gä¶<d¶ $
BâVä òdØ V¶Väô dH, V¬e Ùâ] ¬G ¬ä¶<d* $$ 10 $$
10-16 ¬â* ¬ä<òXî {S{¶ú Xîäâ <¬»òä ÌËäËâ dØB ÌS@ ¬â* ÒÈ<¸ _OäGâ Xî[ {Sâôhä Xîô ôdâ
dH*´HVâ íÒIG ¬â* VÌ XÆîv> V¦ò oäVËâ dH* <Xî¼ËÆ ´äOGâ {ô _âf¬ä½ oA V¦ò GdA* ·äË däâËâ, BâVä
dA òd ´äOSË Xîä V¶Väô dH $ ËÂ V¶Ëäâ* ¨äôä ÌËäòâ ÌS@·äG Xîäâ ¬G ¬â* V¬eXîô Ùâ], <óîô Ëäâ ËÆeâ oA
<¬»òä dA oäVâOä $
ÙäÙõ Jòäâ* XÆîv> íÒIGâ Ùâ<]òâ, ËHVä òdØ V¶Väô $
BâVä ßä{ä ´ä<Gòâ, óÂîÁòäâ Xîdä O¤Òäô $$ 11 $$
´HVâ íÒIG ¬â* <ÌGä dØòâ {Ùäù Ùâ]â ´äËâ dH* ÒHVä dA òd V¶Väô dH ßäHô BâVä dA kG ¬ä<òXî
{ÙääâÍ ¬â* {SähA Xîä ß{Gâ{G Xîä ß<o¬äG oA <¬»òä dA dH $ òâ Ùâ]Ëâ-Ùâ]Ëâ ÙõVôäâ* Xâî däâ ´äËâ dH*
$ ßË: ß·äGA ! kGXîäâ Ùâ]Xîô ¢òäâ* oÂ_ ôdä dH $ ÌS@ ¬â* ÒÈ<¸ _Oä $
ÙäÙõ ´ËG ´ËG Xîô ôä<]òâ, ðÑ Od ßä¦¬ä ¬Â_ $
Ùõ ´ ä ð<bµ> G Ùâ < ]òâ , VÌ dA Vâ ¬ _ óÂ î _ $$ 12 $$
ß{Gâ ¬Â_ ÌS@ Xâî íÒcî{ <ú¼ËG Xîäâ <ÒÒâXî-ÒHôäyòä<Ù {Sò¦Gäâ* ¨äôä ðÑËä Vâ tÙò ¬â*
ô]Gä úä<dB $ ÌS@ <o} ¬ä<òXî {S{¶ú Xîäâ V¦ò ð<bµ> Vâ GdA* Ùâ]Gä úä<dB $ òd VÌ Vâ¬_ ÒÈÇ
Xâî óÂî_ V¬äG ÌdXîäGâ Òä_ä dH $ Vâ¬_ Xâî óÂî_ Xî[ «>äâ«>A Xîäâ óî_ V¬eXîô fÆXî {ÇA, <]_
´äGâ {ô ¬ä¶V ôä<f V¬eXîô <O¾ Oh, ßäHô <V¼Ùõô <Ouô V¬eXîô ß{VôäOh ÌdXîËâ dH $
ÙäÙõ GHGd¤Æ oô G<d* Ùâ<]òâ, VÌ ¬äòä Xîä cî{ $
Ëd¤ _â GHGä ôä<]òâ, ´d¤ dH ËKÒ ßGÂ{ $$ 13 $$
òd ´äâ oA Ìäg ð<bµ> Vâ <Ù]äkù Ùâ ôdä dH, VÌ ¬äòä Xîä dA cî{ dH $ kVâ V¦ò V¬eXîô
ßGÆôäO {Âhù ð<bµ> Vâ GdA* Ùâ]Gä úä<dB $ ´dä¶ tÙò ¬â* ê{¬ä ô<dË ÌS@ ËKÒ ßä¦¬ cî{ Vâ NíË
dH, Òdä¶ dA <Gô¼Ëô ß{Gâ <Òúäô cî{ Gâ½ ô]Gâ úä<dB $
díËA, dò, Òô, TG, Ùâ]Xîô, óÂîÁòäâ ß¶O G ¬äk $
oâuô1 Ù¬ä¬ä2 BXî <ÙG, VÌ dA väªâ ´äk $$ 14 $$
dâ ß·äGA ! ËÂ däA, øäâªâ, Ù_-Ì_, VÆÒhäù<Ù TG ßäHô ¨äô {ô Ìªâ-Ìªâ Y>äâ_1 Ëä
GOäôâ2 Ì´Ëâ Ùâ]Xîô óÂî_ ôdä dH, ß{Gâ fôAô ¬â* oA GdA¶ V¬äËä, <Xî¼ËÆ òäÙ ô], BXî <ÙG VÌXîäâ
v>äâªXîô ú_ä ´äòOä $
ÙäÙõ ¬äòä <Ìdªâ Ùâ]Ëä¶, Xîäòä V¶O G ´äk $
XÈî<½¬1 <Ìdªâ ÌäÒôâ, ß´ôäÒô ÁòäH _äk $$ 15 $$
dâ ß·äGA ! Ëâôä ¬ä<òXî BâiÒòù Ùâ]Ëâ-Ùâ]Ëâ dA ËÆeVâ ß_O däâ ´äòOä Òä Gbµ> däâ
´äòâOä $ òd Ëâôä VÆ¼Ùô fôAô oA Vä GdA* ´äòOä $ ´äâ oA ¬äòä XÈîË GXî_A1 BâiÒòù íÒOäù<Ù
_äâXîäâ* ¬â* dH, Òd oA VÌ VÙä Vä GdA* ôdËä, Gbµ> däâGâ Òä_ä dA dH $ ßË: VÙä Vä ôdGâ Òä_â
k¼jä<Ù ÙâÒäâ* Vâ oA aâbl> {ôÌS@ ¬â* dA ß{GA ÒÈ<¸ _Oä $
ÙäÙõ ¬äòä Xîä Ì_ Ùâ] Xîô, ßäòä ß<Ë ßd¶Xîäô $
ß¶T oòä VÂeâ GdA*, Xîä Xîuô dH <Vô´Gdäô $$ 16 $$
V¶VäôA {SähA Xâî tÙò ¬â* ¬ä<òXî BâiÒòù Xâî Ì_ Vâ ¬däGè ßd¶Xîäô ßä ´äËä dH ßäHô Òd
TG-¬Ù Vâ ß{Gâ <ÒÒâXî-<Òúäô-Gâ½äâ* Xîäâ ]äâXîô ß¶Tä däâ ´äËä dH $ êVâ òäùËä GdA* ÙA]ËA,
kVA<_B XîdËä ôdËä dH-kùiÒô ¢òä XîôËä dH ? VÌ XÆîv> d¬ dA XîôËâ dH* $
<ÒôÓîËä
¬G ¬GVä ¬äòä ôËA, {¶ú ËKÒ {SXîäV $
úäHÙd ËAGäâ* _äâXî VÌ, ÙäÙõ däâk êÙäV $$ 17 $$
17-20 ¬â* ¬ä<òXî {S{¶ú Vâ <ÒôÓî däâGâ Xî[ {Sâôhä Xîô ôdâ dH*¬äòä Xâî Xîäòù ßäXîäfä<Ù
{¶ú ËKÒäâ* Vâ dA úäHÙd oÆÒG ßäHô ËAGäâ* _äâXîäâ* Xî[ ê¦{<¸ däâËA dH $ kVA<_B ¬G ßäHô ÌÆ<¾ Xî[
{SA<Ë ¬ä<òXî {ÙääâÍ ¬â* dA däâËA dH $ <Xî¼ËÆ ¬ä<òXî {ÙääâÍ Xî[ {SA<Ë Vâ ´¼¬ä<Ù ]âÙ dA <¬_Ëä dH
$ ßË:´¼¬äuÙ ÙØ:]äâ* Xî[ <GÒÈ<¸ ßäHô {ô¬äG¼Ù Xî[ {SäNIË Xâî <_B ¬ä<òXî {S{¶ú Vâ êÙäV däâXîô
¬G ÌÆ<¾ Xîäâ {ôÌS@ ¬â* dA _Oäßäâ $
¬äòä Ùâ]â ¬G ]ÆfA, <dôÙH däâk <ÒXîäV $
ÙäÙõ òd O<Ë ÁÒ Xî[, ß¶Ë G {ÂO1â ßäV $$ 18 $$
V¶VäôA {Sä<hòäâ* Xîä ¬G ¬ä<òXî {ÙääâÍ Xîäâ Ùâ]Xîô {SV¼G däâËä dH ßäHô tÙò oA {SóÆîNÁ_Ë
däâËä dH <Xî¼ËÆ òd ´äâ ¬ä<òXî {ÙääâÍ Xîäâ {SäIË XîôGâ Xâî <_B ÁÒ Xîäâ ÙäHªäËä dH, kVVâ XîÁ{ä¼Ë
ËXî oA kVXî[ {ô¬VÆ] Xî[ ßäfä {Âh1ù G däâ VXâîOA $
¬G Xî[ ¬Â<l> G ¬ä¶<«>òâ, ¬äòä Xâî GAfäh $
{Av>â dA {v>ËädØ O â , ÙäÙõ ]Â µ >â Ìäh $$ 19 $$
¬äòä cî{ _¯ò {ô, ¬äòä Vâ dA XîÁòäh däâOä, BâVä <Giúò cî{ ¬Âl>A <ÒÉòäfä-TGÆÉ
{ô Ìä¤TXîô iÒäVäâ* Xâî Ìäh ¬Ë ¬äôäâ=¬ä<òXî {ÙääâÍ Xâî <_B dA ßäòÆ ¬Ë áòËAË Xîôäâ $ BâVâ
áòù iÒäV ]äâGâ Vâ ËÆPdäôâ iÒäV áòù dA V¬äIË däâ ´äòâ*Oâ ßäHô {Av>â ËÆ¬ {iúä¸ä{ ¬â* dA
´_äâOâ $
<fiG íÒäÙ
XÆîv> ]äËä¶ XÆîv> ]â_Ëä¶, XÆîv> VäâÒË <ÙG ´äk $
XÆîv> <ÒÉòä ôV <Ò_VËä¶, ÙäÙõ Oòâ <Ò_äk $$ 20 $$
20 ¬â* XîdËâ dH*kN¼jò íÒäÙäù {Sò¦G ¬â* dA fôAô Gbµ> däâ ´äËâ dH*-{SähA Xâî ßäòÆ Xâî <ÙG
XÆîv> Ëäâ ÌäÁòäÒíä ¬â* ]äGâ ]â_Gâ ¬â*, XÆîv> òÆÒäÒíä Xâî <ÒÉò-ôV ê{oäâO ¬â* ßäHô XÆîv> VäâGâ
¬â* ú_â ´äËâ dH* $ BâVâ dA kN¼jò oäâOäâ* ¬â* fôAô Gbµ> däâ ´äËâ dH* $
V¶O<Ë-XÆîV¶O<Ë
¬ä]G ¬G {ädG oòä, ¬äòä ôV {Aòä $
{ädG ¬G ¬ä]G oòä, ôä¬ ôV _Aòä $$ 21 $$
21-28 ¬â* V¶¶O XÆîV¶O Xîä óî_ ÌËä ôdâ dH*¬¢]G Xâî V¬äG Xîäâ¬_ ¬G oA ¬ä<òXî
<ÒÉò-ôV Xâî {äG XîôGâ Vâ {¦ô Xâî V¬äG Xîl>äâô däâ ´äËä dH ßäHô ôä¬-o<Óî-ôV Xâî {äG XîôGâ
Vâ {¦ô Xâî V¬äG Xîl>äâô ¬G oA Ùòä<Ù Vâ òÆÓî däâXîô ¬¢]G Xâî V¬äG Xîäâ¬_ däâ ´äËä dH $
ÙäÙõ ¬äòä VäH* ¬G ÌAOªä, Jòäâ* Xîä¶Á Xîô ÙØyT $
dH Xîäâkù V¶Väô ¬â*, ¬G Xîô ÙâÒâ fÆ¾ $$ 22 $$
´HVâ Xîä¶Á Vâ ÙõT ]ôäÌ däâ ´äËä dH ÒHVâ dA {Sä<hòäâ* Xîä ¬G ¬äòä Vâ ]ôäÌ däâ Oòä dH $
V¶Väô ¬â* BâVä Xîäâkù <Òô_ä dA V¼Ë <¬_Ëä dH ´äâ ¬äòä Vâ <ÌOªâ dØòâ ¬G Xîäâ fÆ¾ Xîô Ùâ $
O¶ Ù A VäH O¶ Ù ä oòä, òäâ * O¶ Ù ä VÌ Xîäâ k $
ÙäÙõ _äOâ ]ÂÌ VäH*, Ëäâ ]ÂÌ VôA]ä däâk $$ 23 $$
´HVâ fÆ¾ ¬G O¶ÙA ¬äòä Vâ <¬_Xîô O¶Ùä däâ Oòä dH, ÒHVâ dA ¬äòä Xâî V¶O Vâ VÌ O¶Ùâ däâ
´äËâ dH* ßäHô ¬H_ä ¬G ò<Ù VÒù aâbl> ÌS@-<ú¼ËG ¬â* _OËä dH Ëäâ ¨¼¨äâ* Vâ ô<dË däâXîô aâbl> V¼Ëäâ*
Xâî ¬G Xâî V¬äG dA däâ ´äËä dH $
¬äòä VäH* ¬G ôË oòä, <ÒÉò ôV ¬äËä $
ÙäÙõ Väúä v>äª Xîô, eÂ l >â ô¶ O ôäËä $$ 24 $$
´Ì Vâ ¬G ¬äòä ¬â* ßGÆôÓî dØßä dH ËoA Vâ <ÒÉò-ôV ¬â* ¬íË däâ V¦ò ÌS@ Xîä <ú¼ËG
v>äâª Xîô <¬»òä ¬ä<òXî ôäO-ô¶Oä<Ù ¬â* ßäVÓî däâ ôdä dH $
¬äòä Xâî V¶O ´â Oòâ, Ëâ ÌdØuô G ßäòâ $
ÙäÙõ ¬äòä «>ä<XîGA, kG XâîËâ ]äòâ $$ 25 $$
´äâ oA ¬ä<òXî <ÒÉòäâ* ¬â* ßäVÓî däâXîô áòÒdäô ¬â* {SÒÈ¸ dØòâ dH* Òâ {ÆG: V¦V¶Oä<ÙXî
XîÁòäh ¬äOù ¬â* GdA* ßä VXâî dH* $ òd ¬äòä «>ä<XîGA Xâî V¬äG dH, kVGâ <XîËGâ dA VäTXîäâ* Xîäâ
XîÁòäh ¬äOù Vâ oSbµ> <Xîòä dH $
ÙäÙõ ¬äòä ¬äâµ> <ÒXîäô Xî[, Xîäâk G VXîkù «>äô $
Ìd Ìd ¬Â ò â Ìä{Æ ô â , Oòâ ÌdØ Ë {údäô $$ 26 $$
òd ¬äòä <ÒXîäôäâ* Xî[ Ol>ôA dH $ ËÆ¿v> {SähA Ëäâ kVXâî Ìäâe Xîäâ Y>äâ-Y>äâ Xîô ¬ô Oòâ dH* $
ÌdØË-Vâ ß·äGA _äâO kVXîäâ {µ>XîGâ Xâî <_B {Sò¦G XîôXâî däô Oòâ dH* <Xî¼ËÆ kVâ ß{Gâ <fô Vâ GAúâ
Xîäâkù oA GdA* «>ä_ VXîä $
ÙäÙõ cî{ ôäO OÆh ßhVôâ1, ´d¤ ¬äòä Ëd¤ ´äk $
<Òxä ßÇô {¶<«>Ëä, Ëdä¶ ôdâ øô v>äk $$ 27 $$
<´GXîäâ V¦V¶O {SäIË GdA* däâËä, Òâ ´dä¶ cî{-ôäOä<Ù ¬ä<òXî OÆh däâËâ dH* Òdä¶ dA ´äËâ dH* $
¬äòä Xâî <ÌGä êGXîä Xîä¬ GdA* ú_Ëä1 $ GäGä {SXîäô Xî[ Xî_ä ´äGGâ Òä_â, ßÇô, <Ò·äG Ëä
fÄÙääâÍ Xâî ´äGGâ ¬â* <G{Æh {¶<«>Ë Ëäâ ´dä¶ ¬äòä däâËA dH, Òdä¤ dA øô ÌGäXîô ÌV ´äËâ dH* $
VäTÆ G Xîäâkù {O oôâ, XîÌdÂ¤ ôä´ ÙØÒäô $
ÙäÙõ ê_µ>ä ßä{ ¬â * , ÌH l >ä ÌS @ <Òúäô $$ 28 $$
V¦V¶O Xîäâ {SäIË Xîäâkù oA V¼Ë ¬äòä Xî[ ß<TXîËä Òä_â ôä´ä<Ù Xâî ¨äô {ô ¬äòä Xî[
{SäNIË Xâî <_B GdA* ´äËä, {S¦òÆË ÌS@-<Òúäô ¨äôä ß{Gâ íÒcî{ ¬â* dA Níô däâËä dH $
ßäfò-<Òaä¬
ÙäÙõ ß{Gâ ß{Gâ øô Oòâ, ßä{ä ß¶O <Òúäô $
VdXîä¬A ¬äòä <¬_â, <GbXîä¬A ÌS@ V¶oäô $$ 29 $$
29 ¬â* XîdËâ dH*{SähA Xîäâ ß{GA ÒäVGäGÆVäô dA íäG <¬_Ëä dH $ <´GXâî ß¼Ë:Xîôh
¬â* ´HVä ß¶dXîäô ä, êV ßd¶Xîäô Xâî ßGÆVäô <Òúäôäâ* Vâ <´G-<´G íäGäâ* Xî[ ê¼däâ*Gâ ßäfä Xî[
A, êG-êG ß{G¦Ò Òä_â íäGäâ* ¬â* dA Òâ ú_â Oòâ dH* $ VXîä<¬òäâ* Xîäâ ¬ä<òXî oäâO <¬_ Oòâ ßäHô
<GbXîä<¬òäâ* Xîäâ ÌS@ <Òúäô ¨äôä ÌS@ {SäIË däâ Oòä dH $
¬äòä
ÙäÙõ ¬äòä ¬OG ´Æ däâ ôdâ, d¬ Vâ ÁÒ ß{äô $
¬äòä ¬ä¶ d A* _â ôdA, «Â>Ìâ Xîä_A Täô $$ 30 $$
30 ¬â* XîdËâ dH*¬äòä {Sâ<¬òäâ* Xîä ê¾äô GdA* däâËä-d¬äôâ V¬äG ¬äGÒ Ùâd Täôh XîôGâ
Òä_â ß{äô ÁÒ ´äâ ¬ä<òXî {ÙääâÍ Xâî ôäO ¬â* <G¬yG däâXîô ôdâ dH*, êGXîäâ ¬äòä Gâ ß{Gâ Ìädô
{ôÌS@ Xî[ ßäâô GdA* ´äGâ <Ùòä, Òâ ¬äòä Xî[ ß·äG cî{ Xîä_A-Täô ¬â* «Â>ÌXîô Xîô ´¼¬ä<Ù ¢_âf
dA oäâO ôdâ dH* $
<fiG íÒäÙ
ÙäÙõ <ÒÉò Xâî XîäôhH cî{ ôäËâ ôdH*, GHG Gä{äXî òäâ* Xî[¼d oäkù $
ÌÙA Xî[ ÌäË VÆGË Väôâ <ÙG, aÒh Gä{äXî òäâ* Xî[¼d ´äkù $$ 31 $$
31-32 ¬â* XîdËâ dH*ôäO {ÂÒùXî ß<Ò<dË oäâOäâ* ¬â* {SÒÈ¸ däâGâ Vâ kN¼jòä¶ ßäHô fôAô
ß{<Ò½ däâ ´äËâ dH*dâ oäkù ! <ÒÉòäV<Óî Xâî Xîäôh Gâ½ Ní½òä<Ù Xâî VÆ¼Ùô cî{ ¬â* ßGÆôÓî ôdËâ
dH*, kV<_B ß{<Ò½ däâ ´äËâ dH* $ ÙØ´ùGäâ* ¬â* ´äXîô Väôâ <ÙG {ô-<G¼Ùä<Ù ÌÆôA ÌäËâ¶ VÆGËâ dH*, kVA<_B
aÒh ß{<Ò½ däâ ´äËâ dH* $
íÒäÙ Xâî XîäôhH _Æ<ÄT1 _äOA ôdH, <´ä Gä{äXî òäâ* Xî[¼d ]äkù $
oäâO Xâî XîäôhH oÂ] _äOA ôdH, ß¶O Gä{äXî òäâ* Xî[¼d _äkù $$ 32 $$
ß]äx Xâî íÒäÙ Xâî <_B _äâo1 OS<VË ÒÈ<¸ ß]äx {ÙääâÍ ¬â* _OA ôdËA dH ßäHô êVâ
]äËä dH, ËÌ <´ä ß{<Ò½ däâ ´äËA dH $ GäôA {SV¶O Xâî <_B ß<o_äÉä _OA ôdËA dH, êVXâî
fôAô Xîäâ í{fù XîôËä dH, ËÌ fôAô ß{<Ò½ däâ ´äËä dH $ êVXî[ oäâOäfä XîoA V¬äIË GdA* däâËA $
¬äòä
ÙäÙõ GOôA úHG VÌ, ´Ì kXî ôäÁ däâk $
Ùäâk ôäÁ ÙØ] ¨¼¨ ¬â*, VÆ]A G ÌHVâ Xîäâk $$ 33 $$
33-34 ¬â* XîdËâ dH*ß¼Ë:Xîôh ¬â* ¬ä<òXî {SoäÒ ôdGâ Vâ ÙØ:] dA däâËä dHXîäòäGOôA
¬â* ´Ì BXî <ÒÒâXî Xîä dA ôäJò däâËä dH ËÌ Ëäâ VÆ] fä¶<Ë ôdËA dH $ ´Ì <ÒÒâXî ßäHô ¬dä ¬äâd
ÙäâGäâ* Xîä ôäJò däâËä dH, ËÌ ÙäâGäâ* ôä´äßäâ* ¬â* ¨¼¨-òÆ¾ ú_Ëâ ôdGâ Vâ kN¼jò ß¼Ë:Xîôhä<Ù {S´ä
¬â* Vâ Xîäâkù oA VÆ] Vâ GdA* ÌHl> VXîËä $
kXî ôäÁ ßäG¼Ù dH, GOôA <Giú_ ÌäV $
ôä´ä {S´ä VÆ<] ÌVâ*, ÙäÙõ Jòäâ<Ë {SXîäV $$ 34 $$
´Ì Xîäòä GOôA ¬â* BXî <ÒÒâXî Xîä dA ôäJò däâËä dH, ËÌ Xîäòä GOôA d_ú_ ô<dË
<Giú_ ÌVËA dH $ <ÒÒâXî GÈ{<Ë ßäHô kN¼jòä<Ù {S´ä VÆ] Vâ ôdËâ dH* Ëä ßä¦¬-Jòäâ<Ë Xîä
{SXîäf oäVËâ ôdGâ Vâ {ô¬äG¼Ù oA {SäIË däâËä dH $
<fiG íÒäÙ
´HVâ X¤Æî´ô Xîä¬ Òf, ßä{ Ì¤TäGä ßäk $
BâVâ ÙäÙõ d¬ oòâ, ¢òäâ* Xîô <GXîíòä ´äk $$ 35 $$
35-41 ¬â* XîdËâ dH*ÁÒ kN¼jòäâ* Xâî Òf däâXîô dA Ì¤TËä dH ßäHô Gbµ> däâËä dH- ´HVâ
däA Xîä¬Òf däâXîô ß{Gâ ßä{ dA Ì¼TG ¬â* ßä ´äËä dH $ (däA Xîäâ {XîªGâ Òä_â ÒG ¬â* däA
V¬ä VXâî, BâVä ]«>è«>ä ]äâÙXîô êVâ {Ë_A _XîªA ßäHô {¸äâ* Vâ v>ä{ Xîô êV {ô XîäO´ XîA
dGA ô] ÙâËâ dH* $ êVâ V¿úA dGA ´äG Xîô däA êV Xâî {äV ßäËä dH, ËÌ ]«>è«>â ¬â* {ª ´äËä
dH, <óîô êVâ oÂ] IòäV Vâ Xî¬´äâô XîôXâî {Xîª _äËâ dH*) ÒHVâ dA ß·äGA {SähA Xîä¬ Xî[ óîä¤VA ¬â*
ó¤îV ´äËâ dH* $ ó¤îVGâ Xâî {iúäËè <GXî_Gä ß<Ë Xî<l>G däâ ´äËä dH $
´HVâ ¬Xùîµ> Áo ôV, ßä{ Ì¤TäGä ß¶T $
Bâ V â ÙäÙõ d¬ oòâ , ¢òäâ * Xîô vÂ > µ>â ó¶ î T $$ 36 $$
´HVâ ÒäGô <´ä Xâî íÒäÙÒf ß{Gâ ßä{ dA ß¶Tä däâXîô Ì¤T ´äËä dH $ (ÒäGô Xîäâ {XîªGâ
Òä_â v>äâµ>â ¬Æ] Xâî ÌËùG ¬â* úGâ oô Xîô oÂ<¬ ¬â* Oäª ÙâËâ dH* $ ÒäGô êVVâ ß{Gâ ÙäâGäâ* dääâ* Xî[
¬Æ<p>òäâ* ¬â* úGâ oô Xîô BXî Vä <GXîä_Gä úädËä dH $ ¬Æ] VXîªä däâGâ Vâ ¬Æ<p>òä¤ GdA¶ <GXî_ËA*,
ßäOâ {Av>â <GXîä_Gâ Xî[ V¬e GdA* $ kËGâ ¬â* {XîªGâ Òä_ä ßäXîô {Xîª _âËä dH) ÒHVâ dA ß·äGA
ÁÒ <´ä <ÙkN¼jòäâ* Xâî íÒäÙ Vâ Xî¬ù Ì¼TG ¬â* Ì¤T ´äËâ dH*, <óîô êGXîä Ì¼TG Xîµ>Gä Xî<l>G däâ
´äËä dH $
Jòäâ* VÂÒä VÆ] XîäôhH, Ì¶®òä ¬Âô] ¬ä¶<d* $
BâVâ ÙäÙõ d¬ oòâ, ¢òäâ* dA <GXîVH* Gä¶<d* $$ 37 $$
´HVâ ¬Â]ù fÆXî {ÇA {äGA {AGâ Xâî VÆ] Xâî <_B G<_Xîä ¬â* Ì¤T ´äËä dH $ (ËäâËâ Xîäâ {XîªGâ
Òä_â ´_ Xâî XÆ¶î«>â {ô {äGA ]â*úGâ Xî[ úXî_A Xâî V¬äG G<_Xîä _Oä ÙâËâ dH* $ ËäâËä êV {ô ÌHl>Xîô
{äGA {AGâ Xâî <_B GAúâ eÆXîËä dH ËÌ Òd øÂ¬ ´äËA dH, ËäâËâ Xîä ¬íËXî GAúâ _µ>Xî ´äËä dH $ {Hôäâ*
Vâ G<_Xîä {Xîªâ ôdËä dH ßäHô ¬Æeâ <XîVA Gâ Ìä¤T <_òä, BâVä V¬e Xîô Ìäâ_Gâ _OËä dH, ËÌ
{XîªGâ Òä_ä ßäXîô {Xîª _âËä dH) BâVâ dA ß·äGA {SähA <ÒÉò-´ä_ ¬â* ó¤îV ´äËâ dH*, <óîô
êGXîä <GXî_Gä <XîVA {SXîäô oA V¶oÒ GdA* däâËä $
´HVâ ß¶T ß·äG OÈd, Ì¶®òä ¬Âô] íÒäÙ $
Bâ V â ÙäÙõ d¬ oòâ , ´¼¬ O¬äòä ÌäÙ $$ 38 $$
´HVâ ¬Â]ù oS¬ô Xî¬_ O¶T Xî[ ¬íËA Vâ ß¶Tä däâXîô ÒäV-ôV ßäíÒäÙG Xâî <_B VÂòäùíË
Xâî V¬ò Xî¬_-Xîäâf ¬â* Ì¤T ´äËä dH, ÒHVâ dA V¶VäôA {SähA ß·äG Òf øô Xâî XîäòäâÍ ¬â* ó¤îV Xîô
ß{Gä ´¼¬ áòù dA ]äâ ÙâËâ dH* $
ÙäÙõ ÌÂ«> ôgä ôâ Ìä{Æôâ1, ¬äòä OÈd Xâî XÂî{ $
¬äâgä XîGXî æ Xîä<¬GA, GäGä <Ò<T Xâî cî{ $$ 39 $$
¬äòä Gâ XîGXî, Xîä<¬GA ßä<Ù ßGâXî {SXîäô Xâî cî{äâ* Vâ ËÆ¿v>1 ÁÒäâ* Xîäâ ¬äâ<dË XîôXâî
OÈd-XÂî{ ¬â* «>ä_ <Ùòä dH $ kVA<_B <ÒÉò-´_ ¬â* <G¬yG däâ ôdâ dH* $
ÙäÙõ íÒäÙ _äO V¶Väô VÌ, Ùâ]Ë {ô_ò ´äk $
k¼jA íÒäô Väú Ë´, VÌH Ì¤Tähâ ßäk $$ 40 $$
kN¼jò íÒäù Òf V¦ò {ô¬ä¦¬ä Xîä <ú¼ËG ¦òäO Xîô Ëä <fiGâN¼jò Xâî íÒäÙ ¬â* _O
Xîô {Säò: VoA V¶Väô Xâî {SähA Ùâ]Ëâ-Ùâ]Ëâ {ô¬äù Vâ oSbµ> däâXîô <ÒÉò-´ä_ ¬â* Ì¤TËâ ´ä ôdâ dH* $
<ÒÉ VÆ] ¬ä¶dA* ô¬ ôdâ, ¬äòä <dË <úË _äk $
Väâk V¶Ë ´G FîÌôâ, íÒäÙ v>äª OÆh Oäk $$ 41 $$
VoA ß·äGA {SähA ¬ä<òXî {ÙääâÍ ¬â* <dË Xî[ ð<bµ> Vâ <ú¸ _OäXîô <ÒÉ ËÆÁò <ÒÉò-
VÆ] ¬â* dA ô¬ ôdâ dH* $ ´äâ kN¼jò íÒäÙäâ* Xî[ k¿v>ä Xîäâ v>äâª Xîô Oäâ<Ò¼Ù-OÆh-OäG ¬â* ôË dH*, Òâ dA
V¶Ë´G kV ¬äòä Vâ ÌúËâ dH* $
ßäVÓîËä ¬äâd
ÙäÙõ eÂl>A Xîäòä eÂl> øô, eÂl>ä òdØ {uôÒäô $
eÂl>A ¬äòä Ùâ]Xîô, óÂîÁòäâ Xîdä O¤Òäô $$ 42 $$
42 ¬â* ¬äâd Òf <ÒÉòäVÓî Xîäâ úâËäÒGA Ùâ ôdâ dH*dâ ß·äGA ! òd fôAô, øô, {uôÒäô
ßäHô TG <¬»òä dH* ! k¼dâ* Ùâ]Xîô ËÂ ¢òäâ* óÂî_ ôdä dH ?
<ÒôÓîËä
ÙäÙõ eÂl>ä V¶Väô, eÂl>ä {uôÒäô, eÂl>ä øôÌäô, eÂl>ä Gô Gäuô, Ëdä¶
¬G ¬äGâ $ eÂl>ä XÆî_ ´äË, eÂl>ä <{ËÆ ¬äË, eÂl>ä Ì¼TÆ oSäË, eÂl>ä
ËG OäË, V¦ò Xîô ´äGâ $$ eÂl>ä VÌ T¶T, eÂl>ä VÌ ó¶îT, eÂl>ä VÌ
ß¶T, eÂl>ä ´äú¼T1, Xîdä ¬O v>äGâ $ ÙäÙõ oäO, eÂl> VÌ ¦òäO, ´äO
ôâ ´äO, Ùâ] <ÙÒäGâ $$ 43 $$
43 ¬â* <¬»òä Xîäâ ¦òäO Xîô V¦ò Xîäâ {SäIË XîôGâ Xî[ {Sâôhä Xîô ôdâ dH*dâ ¬äòä ¬Ù Vâ ß¶Tâ
{SähA ! {<ôÒäô, øô, XÆî_, XÆî_ Xâî Gô-Gäuôòä¶, ´ä<Ë, <{Ëä, ¬äËä, oSäËä, Ìä¼TÒ, fôAô, fôAô
Xâî ß¶O, áòä{äô ßäHô V¶Ì¶Tä<Ù VoA V¶Väô <¬»òä dH $ dâ ß·äGA ! ËÆeâ ´¼¬ä¶T1 Xâî V¬äG XÆîv> oA
GdA* ÙA]Ëä, kV <¬»òä V¶Väô-¬äOù Xî[ ¢òä ]äâ´ Xîô ôdä dH ? ßôâ ÙAÒäGâ ! ¬äâd <Gjä Vâ ´äO,
eµ>-{µ> ´äO ßäHô V¶{Âhù <¬»òä-¬ä<òXî {S{¶ú Xîäâ ¦òäO Xîô V¦ò ÌS@ Xî[ {SäNIË Xâî ¬äOù ¬â* ßäOâ
ÌÑ Xîô {ôÌS@ Xîä VäÇä¦Xîäô Xîô $
ßäVÓîËä
ÙäÙõ eÂl>â ËG Xâî Xîäôhâ, Xî[òâ ÌdØË <ÒXîäô $
OÈd Ùäôä TG V¶{Ùä, {ÂË XÆîµÆ>¶Ì {uôÒäô $$ 44 $$
44-45 ¬â* XîdËâ dH*{SähA fôAô ¬â* ßäVÓî däâXîô dA {ô¬äù Vâ <OôËä dH<¬»òä
fôAô Xî[ ßäV<Óî Xâî Xîäôh dA {SähA Xîä¬-XSîäâTä<Ù ÌdØË-Vâ <ÒXîäôäâ* Xîä ßäÙô XîôËä dH $ øô,
í½A, TGä<Ù BâiÒòù, {Æ½ ßä<Ù XÆîµÆ>NPÌòäâ* Vâ <øôä ôdËä dH $
Ëä Xîäôh dË ßäË¬ä, eÂl> Xî{µ> ßd¶Xîäô $
Väâ ¬äµ>A <¬_ ´äòOä, <ÒVôÀä <Vô´Gdäô $$ 45 $$
fôAô Xâî <_B eÂl>, Xî{µ>, ßd¶Xîäôä<Ù XîôXâî ß{GA ßä¦¬ä Xîä dGG XîôËä dH, ßä¦¬-·äG
Vâ Ò¶<úË ôdËä dH Ëä oOÒäGè Xîäâ oA oÂ_ ´äËä dH, ÒdA fôAô BXî <ÙG <¬D>A ¬â* <¬_ ´äòOä $
<ÒôÓîËä
ÙäÙõ ´¼¬ Oòä VÌ Ùâ]Ëä¶, eÂl>A Xâî V¶O _äO $
Väúâ {SAË¬ Xîäâ <¬_â, oäO VXâî Ëäâ oäO $$ 46 $$
46-47 ¬â* ¬G Xîäâ ¬äòä Vâ <ÒôÓî däâXîô ÌS@ <ú¼ËG XîôGâ Xî[ {Sâôhä Xîô ôdâ dH*dâ
¬G ! <¬»òä ¬ä<òXî {S{¶ú ¬â* _OXîô ËÂGâ Gô´¼¬ Xîä VÌ V¬ò Ùâ]Ëâ-Ùâ]Ëâ dA ]äâ <Ùòä $ ßÌ
oA ò<Ù kVVâ Ùõô däâ VXâî Ëäâ fAøS Ùõô däâ´ä $ <´VVâ fâÉ V¬ò ¬â* ß{Gâ <{SòË¬ V¦ò ÌS@ Xîä
<ú¼ËG XîôXâî êVVâ <¬_ VXâî $
ÙäÙõ OË¶ OÈd¶, OË¶ TG¶, OË¶ Ùäôä VÆË òäHÒG¶ $
OË¶ ¬äËä, OË¶ <{Ëä, OË¶ Ì¼TÆ VJ´G¶ $$
OË¶ ßä{ä, OË¶ {ôä, OË¶ V¶Väô XîË ô¶´G¶ $
o´<V o´<V ôâ ¬G, {ôÌS@ <Gô¶´G¶ $$ 47 $$
dâ ¬G ! øô, TG, í½A, {Æ½, òäHÒG, ¬äËä, <{Ëä, Ìä¼TÒ, <{Sò <¬½Oh, ß{Gä, {ôäòä
´äâ oA XÆîv> òd V¶Väô dH Väâ VÌ Gbµ> dØßä dA V¬e $ kV <ÒGäfA V¶Väô ¬â* Ëâôâ Xîäâ <XîV <_òâ
{SV¼GËä däâËA dH ? kV¬â* Ëäâ {SV¼GËä Xîä Xîäâkù oA Xîäôh GdA* dH, ßË: kVXîäâ ¦òäO Xîô fAøS dA
<Gô¶´G {ôÌS@ Xîä o´G Xîô $
ßäVÓîËä ¬äâd
ÁÒäâ* ¬ä¶dA* ÁÒ ôdH, BâVä ¬äòä ¬äâd $
Vä¶kù VÂTä1 VÌ Oòä, ÙäÙõ G<d* ß¶Ùäâd2 $$ 48 $$
¬äâd-´¼ò ßäV<Óî Xîä {SoäÒ ÌËä ôdâ dH*òd ¬ä<òXî ¬äâd BâVä dH-kVXâî Òf däâXîô
{SähA Xîä ¬G í½A-{Æ½ä<ÙXî ÁÒäâ* ¬â* dA ßäVÓî ôdËä dH $ kV ßäV<Óî Xâî Xîäôh dA oOÒËè-
{SäNIË Xâî ßÒVô Xâî V<dË1 ÁÒG Xîä VoA V¬ò áòù Gbµ> däâ ´äËä dH Ëäâ oA {SähA Xîäâ ÙØ:]2
GdA* däâËä $
<ÒôÓîËä
¬äòä ¬Odô ]âË ]ô, VÙèO<Ë XîÙâ G däâk $
´â Ì¶ ú â Ëâ Ùâ Ò Ëä, ôä¬ VôA]â Väâ k $$ 49 $$
49-51 ¬â* ¬ä<òXî V¶Väô Vâ <ÒôÓî däâGâ Xî[ {Sâôhä Xîô ôdâ dH*´HVâ ¬Odô Çâ½ (XîäfA
Xâî V¬A{ O¶Oä {äô) ¬â* ¬ôGâ Òä_ä OTâ Xî[ òäâ<G ¬â* ´äËä dH, ÒHVâ dA ¬äòä ¬â* ßGÆôÓî ôdGâ Òä_â Xî[
VÙèO<Ë GdA* däâËA $ ´äâ ¬ä<òXî ¬äâd Vâ Ìúâ dH*, Òâ ¬GÆbò däâËâ dØòâ oA ÙâÒËä dH* ßäHô <G¨ù¼¨ däâGâ Vâ
ôä¬ Xâî V¬äG dA dH* $
Xîä_ô ]âË G GA{´â, ´â Ìädâ VäH Ìäô $
ÙäÙõ däGä ÌA´ Xîä, ¢òä {ú ¬ôâ O¤Òäô $$ 50 $$
ò<Ù FîVô oÂ<¬ ¬â* VäH Ìäô ÌA´ «>ä_ä ´äò Ëäâ oA XÆîv> GdA* ê¦{¼G däâOä, {S¦òÆË ÌA´ Xî[
dA dä<G däâOA $ ÒHVâ dA ß·äGA {SähA ¬ä<òXî {ÙääâÍ Vâ {ô¬ VÆ] {SäNIË Xâî <_B <XîËGä dA {Sò¦G
Xîôâ Ëäâ oA ¢òä {ô¬VÆ] {SäIË däâOä ? ßäùËè GdA* $
ÙäÙõ kV V¶Väô VäH*, <G¬É G Xî[´â Gâd $
´ä¬G ¬ôh ßäÒµ>hä, <v>G <v>G Ùäeâ Ùâd $$ 51 $$
kV ¬ä<òXî V¶Väô Vâ BXî <G¬âÉ <´ËGâ V¬ò oA {Sâ¬ GdA* XîôGä úä<dB $ kV¬â* íGâd XîôGâ
Vâ ´¼¬-¬ôh cî{ ßNyG ¬â* êÌ_Gä {ªËä dH ßäHô ÁÒG Xîä_ ¬â¶ XSîäâT-kùbòäù<Ù Vâ Çh-Çh ¬â*
tÙò ´_Ëä ôdËä dH $
ßäVÓîËä=¬äâd
ÙäÙõ ¬äâd V¶Väô Xîä, <Òdôâ ËG ¬G {Säh $
ÙäÙõ vÂ>µ>â ·äG Xîô, Xîäâ VäTÂ V¶Ë VÆ´äh $$ 52 $$
52-53 ¬â* ¬äâd Xîä {SoäÒ ÌËä ôdâ dH*kV ¬ä<òXî V¶Väô Xîä ¬äâd {Sä<hòäâ* Xâî ËG, ¬G
ßäHô {Sähäâ* Xîäâ V¶Väô ¬â* oµ>XîäËä ôdËä dH $ Xîäâkù aâbl> ·äGA V¼Ë dA ÌS@-·äG Xâî ¨äôä V¶Väô Xâî
ßäÒäO¬G Vâ ¬ÆÓî däâXîô ÌS@ ¬â* _ò däâËä dH $
¬G díËA ¬äòä dNíËGA, VøG ÒG V¶Väô $
Ëä¬â * <Goù ò däâ ôgä, ÙäÙõ ¬Æ y T O¤ Ò äô $$ 53 $$
kV V¶Väô cî{ VøG ÒG ¬â* ß·äGA {SähA Xîä ¬G-dNíË ¬äòä-dNíËGA Vâ ¬äâ<dË däâXîô
êV oò Xâî íäG ¬â* oA <Goùò däâ ôdä dH $
Xîä¬
ÙäÙõ Xîä¬ Xî<l>G øµ> úäâô dH, øô óîäâªâ <ÙG ôäË $
VäâÒË Väd G ´äOkù, ËKÒ ÒíËÆ _â ´äË $$ 54 $$
54-56 ¬â* Xîä¬ Xîä ê{jÒ ÌËä ôdâ dH*ß¼Ë:Xîôh ¬â* Xîä¬ cî{ <ÒXîµ> úäâô dH, Òd
VäNKÒXî ÒÈ<¸ cî{ øô Xîäâ ôäË-<ÙG ËäâªËä dA ôdËä dH $ ÁÒ cî{ Väd ¬äâd<Gjä ¬â* Väâ ôdä dH $ V¶Ë
ßäHô fäí½äâ* Xâî ÓäGâ {ô oA GdA* ´äOËä $ kVA<_B Xîä¬-úäâô íÂ_ fôAô Xî[ Väô ÒíËÆ ÒAòù
ßäHô VÂ¯¬ fôAô Xî[ Väô-ÒíËÆ ·äG úÆôä _â ´äËä dH $
Xîä¬ Xî<l>G øµ> úäâô dH, ¬ÂVâ1 oôâ o¶«>äô $
Väâ Ò Ë dA _â ´äòOä, úâ Ë G {dôâ úäô $$ 55 $$
òd Xîä¬-úäâô BâVä <GblÆ>ô dH¬äâd <Gjä ¬â* VäâËâ dA ·äG ÒHôäyòä<Ù ÙHÒA OÆh-ô¦Gäâ* Xîä
o¶«>äô úÆôä1 _â ´äòâOä $ ßË: ßäòÆ Xî[ <ffÆ> 1 <Xîfäâô 2 òÆÒä 3 ßäHô ÒÈ¾ 4 úäôäâ* dA
ßÒíäßäâ* ¬â* VäÒTäG ôdGä úä<dB $
Jòäâ* øÆh _äOH Xîäl> Xîäâ, _äâdâ _äOH Xîäµ> $
Xîä¬ <Xîòä øµ> ´ä´ôä, ÙäÙõ Ìäôd Ìäµ> $$ 56 $$
´HVâ øÆh _OGâ Vâ Xîäbl> ßäHô Xîäµ> ¬H_ _OGâ Vâ _äHd <GôùXî däâ ´äËâ dH* ÒHVâ dA Xîä¬ Vâ
fôAô ´´ùô däâ ´äËä dH ßäHô ß¼Ë:Xîôh Xî[ ÒÈ<¸ GäGä ÒäVGäßäâ* Vâ <v>¼G-<o¼G däâ ´äËA dH $
oOÒËè-íÒcî{ ¬â* Níô GdA* ôdËA $
XîôËÂ<Ë=Xî¬ù
ôädØ <O_â Jòäâ* ú¼Ù Xîäâ, Odh <O_â Jòäâ¶ VÂô $
Xî¬ù <O_â òäâ* ÁÒ Xîäâ, G]<f] _äOâ {Âô $$ 57 $$
57-59 ¬â* XîdËâ dH*<G´ Xî¬ù Vâ dA {ËG ßäHô ê}<Ë däâËA dH´HVâ OSdh Xâî V¬ò
ôädØ ú¼j¬ä Xîäâ ßäHô XâîËÆ VÂòù Xîäâ <GO_ ´äËâ dH*, ËÌ ß¶TXîäô däâ ´äËä dH $ ÒHVâ dA ´Ì <G<É¾
VXîä¬ Xî¬äâÍ Xî[ ß<TXîËä Vâ ÁÒ Xîä ¬G cî{ ú¼j¬ä ¬_AG däâ ´äËä dH ßäHô <ÒÒâXî cî{ VÂòù
oA oäâO-ÒäVGäßäâ* Vâ ßä¿v>ä<ÙË däâ ´äËä dH, ËÌ ÁÒ Xâî fôAô ¬â* G] Vâ <f]ä {òù¼Ë
ß·äGä¶TXîäô dA {uô{Âhù däâ ´äËä dH, òdA Xî¬ù Xîä ÁÒ Xîäâ <GO_Gä dH $
ÙäÙõ ú¼Ù <O_â ´Ì ôädØ Xîäâ, Odh <O_â ´Ì VÂô $
ÁÒ <O_â ´Ì Xî¬ù Xîäâ, ôä¬ ôgä oô{Âô $$ 58 $$
ú¼j ßäHô VÂòù Xîä ôädØ XâîËÆ Xî[ ôä<f Xîäâ êÁ_¶øG Xîô ´äGä dA ôädØ XâîËÆ Xîä <GO_Gä dH$
ÒHVâ dA ´Ì ÁÒ Xîä ¬G cî{ ú¼j¬ä fÆo <GbXîä¬ Xî¬ù Vâ <G¬ù_ däâ ´äËä dH, ËÌ oäâO-
ÒäVGäßäâ* Xî[ Xî¬A Vâ <ÒÒâXî cî{ VÂòù oA ú¬XîGâ _OËä dH $ <ÒÒâXî däâËâ dA ÁÒ ÒHôäyòä<Ù
VäTGäâ* ¨äôä ÌS@-·äG {SäIË XîôXâî V¶<úË ßäHô ßäOä¬A Xî¬äâÍ Xîäâ Gbµ> Xîô «>ä_Ëä dH, òdA ÁÒ
Xîä Xî¬äâÍ Xîäâ <GO_Gä dH $ kV {SXîäô ß{Gâ ßä¦¬ä Xîäâ Xî¬ù ô<dË ´äG Xîô ß{Gâ ôäâ¬-ôäâ¬ ¬â* Ëä
V¶{Âhù <ÒiÒ ¬â* ß{Gâ ßä¦¬-íÒcî{ ôä¬ Xîäâ {uô{Âhù cî{ Vâ Ùâ]Ëä dH $
Xî¬ù XÆîdäªä, ß¶O ÒG, Xîäµ>Ë Ìäô¶Ìäô $
ß{Gâ dääâ * ßä{Xîäâ , Xîäµ>Ë dH V¶ V äô $$ 59 $$
VoA V¶Väô Xâî {SähA ß{Gâ dA dääâ* Vâ VXîä¬ Xî¬ù cî{ XÆîl>äô ¨äôä ß{Gâ fôAô ÒG Xîäâ
Xîäµ>Ëâ dH* $ BXî dA Ìäô GdA*, <Xî¼ËÆ Ìäô¶Ìäô Xîäµ>Ëâ dA ôdËâ dH*= Xî¬äâÍ ¨äôä ´¼¬Ëâ ¬ôËâ dH* $
íÒXî[ò f½Æ <¬½Ëä
ßä{H ¬äôâ ßä{ Xîäâ , òdØ ÁÒ <Òúäôä $
Vä<dÌ ôä]hdäô dH , Väâ <dËÂ d¬äôä $$ 60 $$
60-61 ¬â* XîdËâ dH*ÁÒ ßä{ dA ß{Gä f½Æ ßäHô <¬½ dH $ òd ÁÒ ß<Òxä Xâî Òf
däâXîô <G<É¾ Xî¬äâÍ ¨äôä ßä{ dA ß{Gä {ËG XîôËä dH, ßË: f½Æ dH $ ´Ì d¬ <Òúäô XîôXâî Ùâ]Ëâ
dH* Ëäâ d¬äôä V¿úä <dËHÉA ßäHô ôÇä BXî {ô¬ä¦¬ä dA ÙA]Ëä dH, êVXî[ ê{äVGä Xîôâ Ëäâ ÁÒ
ßä{ dA ß{Gä <¬½ däâ ´äËä dH $
ßä{H ¬äôâ ßä{ Xîäâ, ßä{ ßä{Xîäâ ]äk $
ßä{H ß{Gä Xîä_ dH, ÙäÙõ Xîd V¬eäk $$ 61 $$
d¬ l>AXî V¬eäXîô XîdËâ dH*òd ÁÒ ßä{ dA ß{GA ÌÆôA ÒäVGäßäâ* Xâî ¨äôä ß{Gâ Xîäâ
Ëä<ªË XîôËä dH $ ßä{ dA XSîäâTä<Ù ßäVÆô OÆhäâ* Xâî ¨äôä ß{Gâ Xîäâ ÙØ:]A XîôËä dH ßäHô ßä{ dA
ß{Gâ ß·äG ¨äôä ß{Gä Xîä_ ÌG ôdä dH $ ò<Ù VäTG ¨äôä ßä¦¬-·äG Xîô _â Ëäâ ßä{ dA ß{Gä
<¬½ däâ VXîËä dH $
¬ôÌâ Xî[ VÌ Fî{´â, ÁÌâ Xî[ XÆîv> Gä¶<d* $
ÁÌâ Xî[ ´äGâ GdA*, ¬ôÌâ Xî[ ¬G ¬ä¶<d* $$ 62 $$
62-63 ¬â* XîdËâ dH*{Säò: ÁÒ <G´ Xî¬ù ¨äôä {ËG Xî[ ßäâô dA ´äËä dH kV ÁÒ Xâî
¬G ¬â* VoA k¿v>äòâ* {ËG Xî[ ßäâô _â ´äGâ Òä_A dA ê¦{¼G däâËA dH*, ê¼G<Ë Xî[ ßäâô _â ´äGâ
Òä_A XÆîv> oA GdA* däâËA* $ òd ß{Gâ ÌS@ {SäNIË cî{ ÁÒG Xîä ê{äò Ëäâ ´äGËä dA GdA* $ kVXâî
¬G ¬â* Ëäâ VXîä¬ Xî¬ù cî{ ´¼¬-¬ôh Xîä ê{äò dA ÌVä ôdËä dH $
Ì¶®òä ÌdØË <ÒXîäô VäH*, VÒù {ä{ Xîä ¬Â_ $
Y>ädH VÌ ßäXîäô Xîäâ , ÙäÙõ òâ d íÂ _ $$ 63 $$
{SähA Xîä òd íÂ_ fôAô ß¼Ë:Xîôh Xâî Xîä¬ä<ÙXî ÌdØË-Vâ <ÒXîäôäâ* Vâ Ì¤Tä dØßä dH
ßäHô ß{GA oäâOäfä Xî[ {Â<Ëù Xâî <_B VoA {SähA ßä<Ù ßäXÈî<Ëòäâ* Xîäâ Gbµ> XîôËä ôdËä dH $
kV<_B VÒù {ä{ Xîä ¬Â_ dH $
Xîä¬
ÙäÙõ òdØ Ëäâ Ùäâì] Ùâ<]òâ, Xîä¬ XSîäâT ßd¶Xîäô $
ôäË <ÙÒV ´ôÌäâ Xîôâ, ßä{ä ß<yG <ÒXîäô $$ 64 $$
64-69 ¬â* XîdËâ dH*Xîä¬ä<Ù OÆh ßäHô Xîä<¬òäâ* Xîä V¶O ¦òäJò dH $ dâ VäTXîäâ ! kG
Xîä¬, XSîäâT ßd¶Xîäôä<Ù Xîäâ GôXî cî{ Ùâ]Xîô kGVâ Ùõô ôdäâ $ kV ßd¶Xîäôä<Ù <ÒXîäô cî{ GôXîäNyG
¬â* {Sä<hòäâ* Xâî ß¼Ë:Xîôh ôäË-<ÙG ´_Ëâ ôdËâ dH* $
<ÒÉò d_äd_ ]äk Xîô, VÌ Ó ¬ô ¬ô ´äk $
ÙäÙõ ¬äâdôä Gä¬ _â, tÙò ôä<] ÁòäH _äk $$ 65 $$
VÌ ÓË Xâî {SähA <ÒÉòäV<Óî-¬dä<ÒÉ ]äXîô Ìäô¶Ìäô ´¼¬Ëâ ¬ôËâ ´ä ôdâ dH* $ êVVâ
ÌúGâ Xâî <_B <Gô¶´G ôä¬ Xîä Gä¬ cî{ ´dô¬äâdôä (<ÒÉÖG ÒíËÆ) tÙò ¬â* ô]Ëâ dØòâ ôä¬ ¬â* dA
ÒÈ<¸ _OäGA úä<dB $
´âËA <ÒÉòä <Ò_<Vòâ, ËâËA d¦òä däâk $
{S¦òÇ ¬äGÆÉ ¬äuôòâ, VXî_ <fôäâ¬<h Väâk $$ 66 $$
<´ËGä ÒAòù Xîä {ËG däâËä dH êËGA dA {S¦òÇ ¬äGÒ ¬äôGâ Xî[ d¦òä däâËA dH, ´äâ VoA
d¦òäßäâ* ¬â* <fôäâ¬<h d¦òä dH $
<ÒÉòä Xîä ôV ¬Ù oòä, Gô GäôA Xîä ¬ä¤V $
¬äòä ¬äËâ ¬Ù <{òä, <Xîòä ´¼¬ Xîä Gäf $$ 67 $$
<ÒÉòäV<Óî cî{ ¬x ßäHô GôGäôA Xîä V¶òäâO dA ¬ä¶V dH $ ¬GÆbò kV ¬ä¶V ßäHô ¬x Xîäâ ]ä
{AXîô Ëä XîGXîä<ÙXî TG Vâ ¬ËÒä_â däâXîô ¬äGÒ ´¼¬ Xîä Gäf Xîô ÙâËâ dH* $
ÙäÙõ oäÒH fäÓî oÓî däâ, <ÒÉò d_äd_ ]äk $
Ëd¤ ´G Ëâôä ôä¬Á, íÒIGâ XîÙâ G ´äk $$ 68 $$
úädâ f<Óî Xîä ê{äVXî fäÓî däâ Òä <ÒbhÆ Xîä ê{äVXî oÓî däâ, ò<Ù Òd <ÒÉò cî{
d_äd_ <ÒÉ ]äËä däâ Ëäâ, dâ ôä¬Á ! ßä{Xâî VâÒXî oÓî Xîäâ Ëäâ XîoA oA êVXâî {äV GdA* ´äGä
úä<dB $
]ä«>ä ÌÂ ´ A o<Óî dH , _äâ d ôÒäªä ¬ä¶ < d* $
{ôXîµ> {H*«>äkË1 ÌVâ*, Ëd¤ V¶Ë Xîädâ Xîäâ ´ä¶<d* $$ 69 $$
_äâdôÒäªâ OSä¬ ¬â* Täâ]ä ÙâXîô Oâ ¬â* {µ>XîGâ Xî[ o<Óî ô]Gâ Òä_â Ìµ>¬äô1 ÌVËâ dH* $ òd
{S¦òÇ dA dH, ßË: Òdä¶ V¼Ëäâ* Xîäâ GdA* ´äGä úä<dB $
_äâdôÒäªâ ¬â* aA ÙäÙõÁ ¬däôä´ Xîäâ ¬äôGâ Xîä É«>èò¶½ ôúä ä, êVâ Ùâ]Xîô dA òd Vä]A
XîdA A $ {SV¶O Xîä- ÙÈ. VÆ. <V. Ë. 7/272 ¬â* Ùâ]äâ $
Xîä¬-fAÉùXî Xâî ßGÆXÂî_ ßù kV {SXîäô dHôÓî ßäHô ¬ä¶V Xâî Ìäªâ (ßdäËâ) GäôA Xâî
fôAô ¬â* {Sä<hòäâ* Xîäâ Täâ]ä ÙâXîô ¬Â½-¬äOù cî{ Oâ ¬â* {µ>XîXîô ÒAòù-TG Xîäâ ß{dôh XîôGâ Xî[
o<Óî ô]Gâ Òä_ä Xîä¬ cî{ Ìµ>¬äô {S¦òÇ ¬â* dA ôdËä dH $ Òdä¶ V¼Ë <XîV <_òâ ´äòâ*Oâ ? Òd Ëäâ
o<Óî ¬â* {ô¬ ÌäTXî dH $
¬äòä
Vä¤{<G BXî VÌ ÁÒ Xîäâ, ßäOâ {Av>â ]äk $
ÙäÙõ Xîd ê{Xîäô Xîô, Xîäâk ´G FîÌô ´äk $$ 70 $$
70-72 ¬â* ¬äòä Xîä {SoäÒ ÌËä ôdâ dH*´HVâ V{ùhA ß{Gâ Ì¿úäâ* Xîäâ ßäOâ {Av>â ßä{ dA
]ä ´äËA dH, ´äâ êVXî[ <GXîä_A dØkù _Xî[ô Vâ Ìädô däâ ´äËä dH, ÒdA ÌúËä dH $ ÒHVâ dA ¬äòä oA
ß{Gâ Xîäòù cî{ ÁÒäâ* Xîä ßäOâ {Av>â ´¼¬-¬ôh cî{ oäâ´G XîôËA ôdËA dH=´¼¬-¬ôh Xâî úXSî
¬â* øÆ¬äËA ôdËA dH $ Xîäâkù <Òô_ä dA ´G V¼Ëäâ* Xâî ê{Ùâf cî{ ê{Xîäô ¨äôä ¬äòä Xî[ ß<Òxä cî{
_Xî[ô Vâ Ìädô <GXî_ Xîô {ôÌS@ Xîäâ {SäIË däâËä dH ßäHô ¬äòä Vâ Ìú {äËä dH $
ÙäÙõ ]äòâ Vä¤{GA, ¢òäâ* Xîô ÁÒâ* _äâO $
ôä¬ ¬¶½ ´G OäæªA, ÁÒâ* k<d* V¶´äâO $$ 71 $$
¬äòä cî{ V{ùhA Gâ ÁÒäâ* Xîäâ Xîäµ>ä dH $ ßÌ Òâ ÁÒ <XîV ê{äò Vâ Á<ÒË ôd VXîËâ dH* ?
ê¸ôôä¬ Gä¬ cî{ Oäæª (V{ù <ÒÉ GäfXî) ¬¶½ ßäHô V¼Ë ´G cî{ OäæªA (V{ù <ÒÉ êËäôGâ
Òä_â) Xîä V¶òäâO kV ¬GÆbò ´¼¬ ¬â* däâ ´äò Ëäâ <ÒÉ êËô Xîô ÌS@-{SäNIË cî{ ß]¶«> ÁÒG {SäIË
däâ ´äòOä $
ÙäÙõ ¬äòä Xîäôh Ó ¬ôâ, <{Ò Xâî Xîäôh Xîäâk $
Ùâ]äâ Jòäâ* Ó {ô´_â, <G¬É G ¼òäôä däâk $$ 72 $$
¬äòä Xî[ {SäNIË Xâî <_B VÌ ÓËè Xâî {SähA {ú-{ú Xîô ¬ô ôdâ dH* <Xî¼ËÆ {ô¬ä¦¬ä Xî[
{SäNIË Xâî <_B Ëäâ Xîäâkù <Òô_ä dA {Sò¦G XîôËä dH $ ´HVâ ßNyG ¬â* {ªXîô ËÈh ´_Ëâ dH* ÒHVâ dA Ùâ]äâ
! {SähA ¬ä<òXî <ÒÉòäâ* ¬â* {ªXîô Xîä¬ä<Ù Vâ ´_ ôdâ dH*, <óîô oA BXî <G¬âÉ ¬ä½ oA <ÒÉòäâ* Vâ
ß_O GdA* däâGä úädËâ $ BâVä ¬äòä Xîä {SoäÒ dH $
Xîä_ XîGXî ßæ Xîä<¬GA, {uôdô kGXîä V¶O $
ÙäÙõ VÌ Ó ´_ ¬ÆÒä, Jòäâ* ÙA{Xî Jòäâ<Ë {Ë¶O $$ 73 $$
73-74 ¬â* VäTXî Xîäâ XîGXî Xîä<¬GA-V¶O ¦òäO Xî[ {Sâôhä Xîô ôdâ dH*XîGXî ßäHô
Xîä<¬GA Xîä_ cî{ dH*, kGXîä V¶O v>äâª $ ´HVâ ÙA{Xî Jòäâ<Ë ¬â* {Ë¶O ´_ ¬ôËâ dH*, ÒHVâ dA XîGXî-
Xîä<¬GA Xâî ¬äâd ¬â* {ªXîô VÌ ÓËè Xîä¬-_äâoä<Ù Vâ ´_-´_ Xîô ¬ô ôdä dH $
´dä¶ XîGXî ßæ Xîä<¬GA, Ëd¤ ÁÒ {Ë¶Oâ ´ä¶<d* $
ßNyG ßG¼Ë VÂeâ GdA*, ´_-´_ ¬Âòâ ¬ä¶<d* $$ 74 $$
´dä¶ oA XîGXî ßäHô Xîä<¬GA cî{ ßNyG däâËA dH, Òdä¶ dA ÁÒ-{Ë¶O ú_â ´äËâ dH* ßäHô
Xîä¬, _äâo, ôäO, ¨âÉä<Ù cî{ ßNyG Xî[ ßG¼Ë JÒä_äòâ* oA ê¼dâ* ÙädXî cî{ GdA* ÙA]ËA*,
kVA<_B êG¬â* ´_-´_ Xîô ¬ô ´äËâ dH* $
<ú¸ Xî{µ>A
øµ> ¬ä¶dA* ¬äòä øhA, Ìädô ¦òäOA däâk $
óîäµ>A X¶îä {dô Xîô, <ú¼d Xîôâ VÌ Xîäâk $$ 75 $$
75-76 ¬â* Ù¶oA ¦òäOA Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*ß¼Ë:Xîôh ¬â* Ëäâ ß¦ò<TXî ¬äòä Xî[
ßäfä ô]Ëâ dH* ßäHô Ìädô Vâ ¦òäOA-Vâ ÌGâ ôdËâ dH* $ óîµ>A OÆÙªA {dG Xîô ¦òä<Oòäâ* Xâî VoA <ú¼d
XîôXâî <Ù]äËâ dH* $
Xîäòä ôä]â Ì¶ Ù Ùâ , ¬G Ùd <Ù<f ]â_H $
ÙäÙÂ XîGXî ßæ Xîä<¬GA, ¬äòä G<d* ¬â _ H $$
ÙäÙõ ¬GVäH* ¬Al>A ¬Æ] VäH* ]äôA, ¬äòä ¦òäOA XîdH* Ì´äôA $$ 76 $$
fôAô Xîäâ Ëäâ OÆóîä ¬â* Ì¼Ù XîôXâî Òä ßäVG Vâ Níô XîôXâî ô]Ëâ dH* <Xî¼ËÆ êGXîä ¬G Ùfäâ*
<Ùfäßäâ* ¬â* ÙäHª-ÙäHª Xîô Xîä<¬GA Vâ XSî[ªä XîôËä ôdËä dH ßäHô XîGXî cî{ ¬äòä Xîäâ XîoA GdA*
¦òäOËä $ Òâ _äâO ¬G Vâ Ëäâ ¬äòä Xîäâ ßäÙô ÙâËâ dH* ßäHô ¬Æ] Vâ ÌÆôA ÌËäËâ dH* $ kVA<_B ßG´äG
Ìä´äô Xâî _äâO ê¼dâ* ¬äòä-¦òäOA XîdËâ dH*, <Xî¼ËÆ Òâ ÒäíËÒ ¬â* ¦òäOA GdA* däâËâ $
¬äòä
¬äòä ¬¶ < Ùô ¬Aú Xîä, Ëä¬â * {H l >ä Täk $
ß¶T oòä VÂeâ GdA*, VäTÆ XîdH* V¬eäk $$ 77 $$
ÁÒ {ô ¬äòä ¬Ù Xâî {SoäÒ Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*¬äòä ¬È¦òÆ Xîä øô dH $ {SähA {ô¬ä¦¬ä
Xî[ ßäâô Vâ ÙäHªXîô êVA ¬â* ßä øÆVä dH $ òx<{ V¼Ë V¬eä-V¬eä Xîô XîdËâ dH*""òd ¬äòä
´¼¬-¬ôh cî{ ÙØ:] Xî[ dâËÆ dH, ËÂ kVXî[ ßäV<Óî v>äâª Xîô oOÒÙè o´G Xîô $'' <Xî¼ËÆ òd Ëäâ
¬äòä-¬Ù Vâ ß{Gâ <Òúäô-Gâ½ ]äâXîô ß¶Tä däâ Oòä dH $ kVâ XÆîv> V¬e ¬â* dA GdA¶ ßäËä $
<ÒôÓîËä
ÙäÙõ XâîËâ ´_ ¬Æòâ, kV òäâOA Xî[ ßäO $
ÙäÙõ Ùõ ô H Ì¶ < úòâ , òäâ O A Xâ î V¶ O _äO $$ 78 $$
78 ¬â* ¬äòä Vâ uÒôÓî däâGâ Xîä ßäÙâf Ùâ ôdâ dH*kV {ô¬âiÒô cî{ òäâOA Xî[ ¬äòä-ß<yG
Xî[ Xîä¬-XSîäâTä<Ù-JÒä_äßäâ* ¬â* ßGâXî ´_ Xîô ¬ô Oòâ dH* $ ßË: fAøS dA {ô¬âiÒô-òäâOA Xî[
o´G cî{ V¬A{Ëä ¬â* ´äXîô ¬äòäNyG Vâ Ìúäâ $
¬äòä
Jòäâ* ´_ ¬H*hA ¬äv>_A, ËHVä òdØ V¶Väô $
¬äòä ¬äËâ ÁÒ VÌ, ÙäÙõ ¬ôË G Ìäô $$ 79 $$
79-80 ¬â* ¬äòä ¬Ù Xîä {SoäÒ ÌËä ôdâ dH*´HVâ ´_ ¬â* ôdGâ Òä_A ¬¿v>A ôVGä-Òf
Ì¶VA {Xîª Xîô Ë¦Xîä_ ¬ô ´äËA dH $ ÒHVâ dA kV V¶Väô Xâî ÁÒ ¬äòä Xâî ¬Ù Vâ ¬íË däâXîô ¬ôËâ
ôdËâ dH* $
ÙäÙõ ¬äòä óîäâªâ GHG Ùäâ, ôä¬ G VÂeâ Xîä_ $
VäTÆ {ÆXîäôâ* ¬âô úÑ, Ùâ] ßNyG Xî[ eä_1 $$ 80 $$
XîGXî Xîä<¬GA ßä<Ù Xâî ¬äâd ¬â* ó¤îVä Xîô, ¬äòä Gâ ÁÒ Xâî <ÒÒâXî-<Òúäô ÙäâGäâ* Gâ½ óîäâª
«>ä_â dH* $ kV<_B êVâ ß{Gä GäfXî Xîä_ ßäHô ôÇXî ôä¬ ÙäâGäâ* dA GdA* ÙA]Ëâ $ ¬äòäNyG Xî[
Xîä¬-XSîäâTä<Ù JÒä_äßäâ1* ¬â* ´_Ëâ dØòâ ÁÒäâ* Xîäâ Ùâ]Xîô oOÒËè VäÇä¦Xîäô cî{ {ÒùË {ô úÑâ
dØòâ V¼Ë {ÆXîäô-{ÆXîäô Xîô ÌäôPÌäô Xîd ôdâ dH*""oOÒÙè o´G ¬â* ¬G _Oäßäâ, ËoA kG
JÒä_äßäâ* Vâ ÌúäâOâ $'' <Xî¼ËÆ Òâ VÆGËâ dA GdA* $
<ÌGä oÆÒ¶O¬ d¬ «>Vâ, <ÌG ´_ «Â>Ìâ ´äk $
<ÌG dA {äÒXî Jòäâ* ´_â, ÙäÙõ XÆîv> G ÌVäk $$ 81 $$
XîGXî Xîä<¬GA Xî[ ¬äâdXîËä ÌËä ôdâ dH*V¶VäôA {SähA <ÌGä V{ù «>Vâ dA Xîä¬-Òf V{ù
«>Vâ dØòâ Xâî V¬äG ßä¦¬·äG-fÂ¼ò däâ ôdâ dH* $ <ÌGä ´_ dA <ÒÉò ¬äâd ¬â* «Â>ÌËâ ´ä ôdâ dH* $ ´HVâ ËÈh
ßNyG Vâ ´_Ëâ dH*, ÒHVâ dA <ÌGä ßNyG dA fäâXî Vâ ´_ ôdâ dH* $ êÓî ê{jÒäâ* Vâ ÌúGä oA úädËâ
dH* <Xî¼ËÆ oOÒÙè o´G <ÌGä Xîäâkù f<Óî Xîä¬ GdA* ÙâËA $
<ÒÉò ßËÈNIË
ÙäÙõ ß¬ÈË cî{A ßä{ dH, ßäHô VÌH <ÒÉ eä_ $
ôä]hdäôä ôä¬ dH , ÙäÙõ Ùõ ´ ä Xîä_ $$ 82 $$
82 ¬â* XîdËâ dH*BXî ôä¬ dA ôÇXî dH*ôä¬ ß¬ÈË cî{ dH*, o´G ¨äôä ß¬ô XîôËâ dH* $
ß¼ò VÌ <ÒÉ XîA JÒä_äßäâ* Xâî V¬äG ÙädXî dH* $ ôä¬ dA ôÇXî dH*, ß¼ò VÌ Ëäâ íÒäAù däâGâ Vâ
Xîä_ cî{ dA dH* $
Ó oÆ_äÒ<G
ÌäÁ <údô ôúäò Xîô, ôgä ß{ôv>G däâk $
¬äòä {µ> {ªÙä <Ùòä, ËäËH* _]â G Xîäâk $$ 83 $$
83-92 ¬â* XîdËâ dH*kùiÒô-ÌäÁOô Gâ V¶Väô-ÌäÁOôA ¨äôä ÁÒäâ* Xîäâ oS¬ä ô¢]ä
dHkùiÒô-ÌäÁOô ßÝØË úd_-{d_ cî{ V¶Väô-ÌäÁ ôú Xâî ß{Gâ ßäªâ ¬äòä-{µ> Xîä
{ªÙä _Oä Xîô <v>{ ôdä dH $ kV<_B êVXâî ÒäíËÒ íÒcî{ Xîäâ Xîäâkù oA ß·äGA GdA* ´äG {äËä $
ÙäÙõ Ìädâ 1 Ùâ ] Ëä¶ , <Y>O dA Y>äâ ô A _äk $
<{Ò <{Ò XîôËâ VÌ Oòâ, ßä{ä Ùâ G <Ù]äk $$ 84 $$
´HVâ ÌäÁOô {äV ]ªä Ùâ]Ëä dØßä dA ÙfùXîäâ* Xîäâ ß{GA ÌäÁ Vâ ÌdXîäËä dH1 $ ÒHVâ dA
kùiÒô Gâ ÁÒäâ* Xâî Vä dA ôdXîô VÌ XÆîv> Ùâ]Ëâ dØòâ oA êG¬â* ß{Gâ <¬_G Xî[ _yG _OäXîô ê¼dâ*
ÌdXîä <Ùòä dH $ Òâ <ÒôdA ÁÒ {AÒ-{AÒ XîôËâ dØòâ VÌ ÒHXÆî°l>ä<Ù _äâXîäâ* Xîäâ ú_â Oòâ <Xî¼ËÆ
êGXîäâ ß{Gä ÒäíË<ÒXî íÒcî{ GdA* <Ù]äòä $ òdA êVXî[ ÌäÁOôA dH $ 83-84 Xîä ßù {Ù
G¶. 140 ßäHô 154 ¬â* í{bµ> däâËä dH $
¬H* úädõ¶ Väâ Gä <¬_â, Vä<dÌ Xîä ÙAÙäô $
ÙäÙõ ÌäÁ ÌdØ Ë dH * , GäGä ô¶ O ß{äô $$ 85 $$
¬äòä cî{ ÌäÁ Ëäâ GäGä {SXîäô Xâî ô¶Oäâ* Òä_A ÌdØË Vä¬Gâ ßäËA dH <Xî¼ËÆ ¬H* úädËä d¤Â
{ô¬ä¦¬ä Xîä VäÇä¦Xîäô, Väâ däâ GdA* ôdä dH $
d¬ úädH* Väâ Gä <¬_â, ßæ ÌdØËâôä ßä<d $
ÙäÙõ ¬G ¬äGâ GdA* , XâîËä ßäÒâ ´ä<d $$ 86 $$
®òäGäÒíä ¬â* oA d¬ ´äâ úädËâ dH*, êV {ôÌS@ Xîä VäÇä¦Xîäô Ëäâ GdA* däâËä ßäHô dA
ÌdØË-Vâ ÙÈiò Ùâ]Gâ ¬â* ßäËâ dH*, <Xî¼ËÆ êGXîäâ d¬äôä ¬G V¦ò ¬äG Xîô ËÈIË däâËä GdA* $ BâVâ
¬ä<òXî ðiò <XîËGâ dA ßäËâ dH* ßäHô ú_â ´äËâ dH* $
ÌäÁ ¬äâdâ ÁÒ VÌ, d¬Xîäâ oÆôXî[ Ìä<d $
ÙäÙõ XHîVA Xîô Oòä, ßä{h ôgä <v>{äk $$ 87 $$
kùiÒô òd XHîVA <Ò<ú½ _A_ä Xîô Oòä dHd¬ VÌ ÁÒäâ* Xîäâ ¬äòä cî{ oÆôXî[ «>ä_ Xîô
¬äâ<dË Xîô <Ùòä dH ßäHô ßä{ d¬äôâ tÙò ¬â* ôdXîô oA d¬Vâ <v>{ ôdä dH $
ÙäÙõ Vä¶ k ù V¦ò dH , Ùõ ´ ä oô¬ <ÒXîäô $
Gä¬ <Gô¶´G <G¬ù_ä, Ùõ´ä øäâô ß¶Täô $$ 88 $$
kV V¶Väô-ÌäÁ Xîä íÒä¬A {ô¬ä¦¬ä dA V¦ò dH $ êVVâ <o} ´äâ oA <ÒXîäô dH*, Òâ oS¬
cî{ dH* $ {SähA Xîäâ <Gô¶´G ôä¬ Xîä Gä¬ dA <G¬ù_ XîôËä dH $ ÙõVôâ <ÒXîäô Ëäâ øäâô ¬äâdä¼TXîäô ¬â*
«>ä_Ëâ dH* $
ÙäÙõ Väâ TG _A<´òâ, ´â ËÆ¬ VâËA däâk $
¬äòä Ìä¤Tâ Xîkù ¬Æòâ, {Âôä {ªÀä G Xîäâk $$ 89 $$
dâ VäTXîäâ ! ò<Ù ËÆ¬Vâ {Sò¦G däâ VXâî Ëäâ ÌS@ VäÇä¦Xîäô-TG Xîäâ dA {SäIË Xîôäâ, Vä¶VäuôXî
¬äòä cî{ TG Xîäâ V¶OSd XîôËâ-XîôËâ Ëäâ <XîËGâ dA ¬ô Oòâ dH* <Xî¼ËÆ <XîVA Xîäâ oA {Âhù V¶ËäâÉ GdA*
dØßä dH $
ÙäÙõ XîdH-´â d¬ v>äªH¶ dä ËH*, Väâ ËÆ¬ <_òä {Väô $
´â d¬ _âÒH* {SA<Ë VäH*, Väâ ËÆ¬ ÙAòä «>äô $$ 90 $$
<´G ¬ä<òXî XîGXîä<Ù {ÙääâÍ ßäHô <ÒXîäôäâ* Xîäâ V¶Ë ´G ¦òäOËâ dH*, V¶VäôA ´G ê¼dâ* dä
{Väô Xîô ßGÆôäO {ÂÒùXî OSdh XîôËâ dH* $ <´G {ôäâ{Xîäôä<Ù ÙHÒA OÆh ßäHô {ôÌS@ Xâî <ú¼ËG Xîäâ
V¶Ë´G {Sâ¬ {ÂÒùXî OSdh XîôËâ dH*, êGXîäâ V¶VäôA ´Gäâ* Gâ oS¬-Òf v>äâª <Ùòä dH $
ÙäÙõ dAôä {O VäH* l>â<_ Xîô, X¶îXîô Xîäâ Xîô _A¼d $
{äôÌS@ Xîäâ v>äª Xîô, ÁÒG VäH* <dË Xî[¼d $$ 91 $$
´HVâ Xîäâkù dAôâ Xîäâ {O Vâ lÆ>Xîôä Xîô X¶îXîô Xîäâ {Sâ¬ {ÂÒùXî dä ¬â* êl>äÒâ, ÒHVâ dA V¶VäôA
{SähA {ôÌS@ Xîä o´G v>äâª Xîô, ß{Gâ XÆîµÆ>PÌA ßä<Ù V¶VäôA ÁÒäâ* ¬â* dA {Sâ¬ XîôËâ dH* $
ÙäÙõ VÌ Xîäâ Ì<h´â ]äô ]_, dAôä Xîäâk G _âò $
dAôä _â O ä ´äH d ôA, ´äâ ¬ä¶ O â Väâ Ùâ ò $$ 92 $$
VoA V¶VäôA _äâXî <ÒÉò-<ÒXîäô cî{ Çäô-]_ Xîä dA áòä{äô XîôËâ dH* <Xî¼ËÆ <Gô¶´G ôä¬
Xîä Gä¬ cî{ dAôä GdA* _âËâ-ÙâËâ $ ´HVâ dAôä Xîä {ôAÇXî-´äHdôA dAôä Xîä ´äâ oA ¬ÂÁò ¬ä¤Oâ ÒdA
ÙâXîô dAôä _â _âËä dH, ÒHVâ Xîäâkù V¼Ë dA ß{Gä VÒùíÒ ÙâXîô oA <Gô¶´G ôä¬ Xîä Gä¬ <ú¼ËG cî{
dAôä OSdh XîôËâ dH* $
¬äòä
ÙªA1 Ùäâµ>2 Jòäâ* ¬äuôòâ, <Ëdõ¶ _äâXî ¬â* óâîô $
TÆô 3 {d¤ Æ ú â V¶ Ë äâ É dH , ÙäÙõ úY>Ìä ¬â ô4 $$ 93 $$
93-100 ¬â* XîdËâ dH*{ôÌS@ Xîäâ {SäIË V¶Ëäâ* Xîäâ v>äâª Xîô ¬äòä Xîä {SoäÒ VÌ {ô
{ªËä dH´HVâ Oâ*Ù1 ´Ì ËXî ß{GA VA¬ä {ô G {dØ¶ú ´äò ËÌ ËXî êV {ô úäâµ>2â* {ªËA dA ôdËA
dH*, ÒHVâ dA ÁÒ Xîäâ ¬äòä <ÒÉò-ÒäVGä cî{ {Sdäô Vâ ËAGäâ* _äâXîäâ* ¬â* øÆ¬äËA ôdËA dH ßäHô ´Ì
ÁÒ VäTG Ì_ Vâ <½OÆh cî{ ¬äòä {ÒùË4 Xî[ VA¬ä {ô úÑXîô êVâ êÁ_¶øG Xîô ´äËä dH ßäHô
l>AXî ß{Gâ _¯ò3 ßä¦¬ íÒcî{ ÌS@3 Xîäâ {SäIË Xîô _âËä dH ËÌ êVXîä oS¬h æXî Xîô ß]¶«>
fä¶<Ë <¬_ ´äËA dH $
ßG_ {¶<] ßäXîäf Xîäâ, ¬äòä ¬âô ê_¶ø $
ÙäÙõ ê_µ>â {¶ úÑ, ´äk <Ò_¶ Ì â ß¶ O $$ 94 $$
´HVâ ßG_ {ÇA Xîä Ì¿úä ßäXîäf Vâ <OôXîô, kTô-êTô øÂ¬Ëâ dØòâ {ÆG: ßäXîäf Xî[
ßäâô êªËä dØßä {ÒùËäâ* Xîäâ _ä¶ø Xîô ß{Gâ ¬äËä-<{Ëä Vâ ´ä <¬_Ëä dH $ ÒHVâ dA ÁÒ V¶Väô ¬â*
ßäXîô kTô-êTô øÂ¬Ëâ dØòâ VÙèOÆæ {SäIË däâGâ {ô V¶Väô Vâ <Ò{ôAË {ôÌS@ Xâî íÒcî{ ¬â* {d¤ÆúGâ
Òä_â ·äG-¬äOù Vâ ¬ä<òXî V¶Väô Xîäâ _ä¶ø Xîô ß{Gâ ßä¦¬ íÒcî{ ÌS@ ¬â* Níô däâ ´äËä dH $
ÙäÙõ ¬äòä ßäOâ ÁÒ VÌ, l>äY>â ôd Xîô ´äâª $
<´G <Vô´â ´_ ÌÂ¶Ù VäH*, ËäVäH* ÌHl>â Ëäâª $$ 95 $$
V¶VäôA {SähA ¬ä<òXî {ÙääâÍ Xâî <_B ¬äòä Òä_äâ* Xâî Vä¬Gâ dä ´äâª Xîô ]ªâ ôdËâ dH*
<Xî¼ËÆ <´G {ô¬ä¦¬ä Gâ ÒAòù Xâî <Ì¼ÙØ Vâ kGXâî XHîVâ VÆ¼Ùô fôAô ÌGä <Ùòâ dH*, êGVâ {Sâ¬ Xîä VPÌ¼T
Ëäâª ÌHl>â dH*=oÂ_ Oòâ dH* $
VÆô Gô ¬Æ<GÒô Òf <Xîòâ, ÌS@ä <ÒbhÆ ¬dâf $
VXî_ _äâXî Xâî <fô ]ªA, VäTÆ Xâî {O dâl>1 $$ 96 $$
kV ¬äòä Gâ ÙâÒËä, Gô, ¬Æ<GÒô, ÌS@ä, <ÒbhÆ ßäHô ¬däÙâÒ Xîäâ oA ß{Gâ ßTAG <Xîòä dH $
ßäHô ß<TXî ¢òä XîdH*¬äòä V¶Ëäâ* Xâî {Ù Ë_â1 ôdËA dH, ÌäXî[ Ëäâ VoA _äâOäâ* Xâî <fô {ô ]ªA
ôdËA dH $
ÙäÙõ ¬äòä úâôA V¶Ë Xî[, ÙäVA êV ÙôÌäô $
l>XÆîôähA VÌ ÓË Xî[, ËAGäâ* _äâXî ¬¶eäô $$ 97 $$
¬äòä V¶Ëäâ* Xî[ Ëäâ Vâ<ÒXîä dH $ V¶Ëäâ* Xâî ÙôÌäô ¬â* ÙäVA Xâî V¬äG VËäâOÆh ¨äôä VâÒä XîôËA
ôdËA dH $ ß¼ò VÌ ÓË Xâî ÁÒäâ* Xîäâ íÒä<¬GA Xâî V¬äG ô´äâOÆh-Ë¬äâOÆh ¨äôä ËAGäâ* _äâXîäâ* ¬â*
øÆ¬äËA ôdËA dH $
ÙäÙõ ¬äòä ÙäVA V¶Ë Xî[, fäXîË1 Xî[ <fôËä´ $
fäXîË VâËA oä¶«>GA, V¶Ëäâ* VâËA _ä´ $$ 98 $$
V¶Ëäâ* Xî[ ¬äòä ÙäVA dH ßäHô ßV¶Ëäâ1* Xî[ íÒä<¬GA dH $ ßV¶Ëäâ* Xîäâ <G_ùJ´ däâXîô kTô-
êTô øÆ¬äËA ôdËA dH ßäHô V¶Ëäâ* Xâî {äV _J´äfA_ däâXîô fä¶Ë ôdËA dH $
úäô {Ùäô ¬Æ<Óî Ìä{ÆôA, ßl> <V<T GäH <G<T úâôA $
¬äòä ÙäVA ËäXâî ßäOâ, ´d¤ o<Óî <Gô¶´G ËâôA $$
ÙäÙõ XîdH Jòäâ * ßäÒâ ¦òäâ * ´äk <ÒúäôA $
<Ò_VA1, <ÒËªA2, G ¬äâ3 ¬äôA $$ 99 $$
dâ <Gô¶´G ôä¬ ! ´dä¤ ßä{Xî[ o<Óî däâËA dH Òdä¶-ßù, T¬ù, Xîä¬, ¬äâÇ òâ úäôäâ* {Ùäù
ßäHô Vä_äâ¢ò, Vä¬AIò, VäcîIò, VäòÆJò úäô ¬Æ<Óî VâÒä ¬â* ôdËA dH¶ Ëä ßbµ> <V<¾, GäH <G<T
Ëäâ ÌâúäôA ÌdØË ¬ä½ä ¬â* Vâ<ÒXîä Xâî V¬äG VâÒä XîôËA ôdËA dH* $ kV {SXîäô ¬äòä oÓî Xâî ßäOâ
ÙäVA Xâî V¬äG ]ªA ôdËA dH $ ÙäÙõÁ ¬däôä´ XîdËâ dH*<ÒôÓî V¶Ëäâ* Xâî ¬äòä ßäËA dH ÒHVâ dA
ú_A ´äËA dH $ ¢òäâ*<Xî-<ÒôÓîäâ* Gâ G Ëäâ kVâ oäâOA1 ßäHô G <ÒËôh2 dA Xî[, ê¼däâ*Gâ Ëäâ ´Ì ßäkù
ËÌ dA ¦òäO3 ÙA $ òdA <ÒôÓîäâ* Xîä áòÒdäô ôdä dH $ ßbµ> <V<¾, GäH <G<T Gä¬, ß¶O 2-104 ¬â*
Ùâ]äâ $
ÙäÙõ ¬äòä VÌ Od_â <Xîòâ , úäH ô äVA _] ÁÒ
$
ËäXîä úâôA ¢òä Xîôâ, ´â ô¤O ôäËâ {AÒ $$ 100 $$
¬äòä Gâ úäHôäVA _Ç òäâ<Gòäâ* Xâî VoA ÁÒäâ* Xîäâ ê¼¬¸ Xîô <Ùòä dH <Xî¼ËÆ ´äâ oOÒäGè Xî[
o<Óî Xâî ô¶O ¬â* ßGÆôÓî dH*, êGXîä òd ¢òä Xîô VXîËA dH ? ê¼dâ* ê¼¬¸ G ÌGä Xîô Vâ<ÒXîä Xâî
V¬äG êGXî[ VâÒä XîôËA dH $
<ÒôÓîËä
ÙäÙõ ¬äòä ÒHuô<h ÁÒ Xî[, ´<G Xîäâ _äÒâ {SA<Ë $
¬äòä Ùâ]â GôXî Xîô, òdØ V¶ËG Xî[ ôA<Ë $$ 101 $$
¬äòä Vâ <ÒôÓî ôdGâ Xî[ {Sâôhä Xîô ôdâ dH*¬äòä ÁÒ Xî[ ÒHuôhA dH $ kVVâ Xîäâkù oA {Sâ¬ G
Xîôâ $ <ÒôÓî V¼Ëäâ* Xî[ Ëäâ òdA ôA<Ë dH <Xî Òâ ¬äòä Xîäâ GôXî cî{ Vâ Ùâ]Ëâ dH* $
¬äòä
¬äòä ¬<Ë úXîúä_1 Xîô, ú¶ú_ Xî[òâ ÁÒ $
¬äòä ¬äËâ ¬Ù <{òä, ÙäÙõ <ÌVôÀä {AÒ $$ 102 $$
¬äòä Xî[ Çäâoh f<Óî Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*¬äòä Gâ ÌÆ<¾ Xîäâ oS<¬Ë1 XîôXâî ÁÒäâ* Xîäâ
ú¶ú_ Xîô <Ùòä dH, kVA Vâ òâ ¬äòä-¬Ù Vâ ¬íË däâ, <ÒÉò-¬x {AXîô {ô¬ä¦¬ä Xîäâ oÂ_ Oòâ dH* $
´Gâ ´Gâ Xî[ ôä¬ Xî[, øô øô Xî[ GäôA $
{<ËÒSËä G<d* {AÒ Xî[, Väâ ¬äâ ¬äôA $$ 103 $$
103-104 ¬â* ¬äòä Xîä áò<oúäô <Ù]ä ôdâ dH*¬äòä-GäôA BXî {<Ë Xâî Vä ôdGâ
Òä_A {<ËÒSËä GdA* dH $ <Xî¼ËÆ {S¦òâXî OÈd-¦òäOA ¬äGÒ Xî[ oÓîä dH ßäHô OÈdíäâ* Xâî øô-øô Xî[
GäôA dH $ kVXâî kV áò<oúäô Xîäâ Ùâ] XîôXâî dA V¶Ëäâ* Gâ kVXîä ¦òäO <Xîòä dH $
´G ´G Xâî êl> {Av>â _äOâ, øô øô oô¬Ë «>äâ_â $
ËäËH* ÙäÙõ ]äk Ë¬äúâ, ¬ä¶Ù_1 ÙØdÆ¤ ¬Æ] Ìäâ_â $$ 104 $$
¬äòä {S¦òâXî ¬äGÒ Xâî {Av>â _OËA dH, øô-øô ¬â* oS¬h XîôËA <óîôËA dH $ ´HVâ ¬ÈÙ¶O1 ÙäâGäâ*
¬Æ]äâ* Vâ Ìäâ_ËA dH ËÌ êVXâî ÙäâGäâ* ßäâô ßäøäË {ªËâ dH* $ ÒHVâ dA ¬äòä oA BXî Xî[ GdA* däâGâ Vâ
<ÒôÓî V¶Ëäâ* Xâî ßäËâ-´äËâ ÙäâGäâ* dA Ìäô ßGäÙô cî{ I{ªâ* ]äËA dH=V¶Ë ¬äòä Xâî ßäGâ {ô êVVâ
ôäO GdA* XîôËâ, ´äGâ {ô fäâXî GdA* XîôËâ, Òâ Ëäâ oOÒËè-{ôäòh ôdËâ dH* $
<ÒÉò <ÒôÓîËä
´â Gô Xîä<¬<G {uôdôH*, Ëâ vÂ>µ>H* OoùÒäV $
ÙäÙõ F¶îTâ ¬Æ] GdA*,ôdH* <Gô¶´G {äV $$ 105 $$
105-107 ¬â* <ÒÉò-<ÒôÓîäâ* Xî[ <ÒfâÉËä ÌËä ôdâ dH*´äâ Xîä<¬GA Xîä ¦òäO XîôËâ dH*
Òâ V¼Ë OoùÒäV ¬â* ßTäâ¬Æ] _µ>XîGâ Xâî ÙØ:] Vâ ¬ÆÓî däâ ´äËâ dH*, {ÆG: Òd ÙØ:] ê¼dâ* GdA* däâËä $
Òâ VÙä Xâî <_B <Gô¶´G ÌS@ Xâî íÒcî{ ¬â* V¬ä ´äËâ dH* $
ôäâXî G ôä]â, eÂl> G oä]â, ÙäÙõ ]ôúâ ]äk $
GÙA {Âô1 {SÒäd Jòäâ*, ¬äòä ßäÒâ ´äk $$ 106 $$
V¶Ëäâ* Xâî {äV ¬äòä GÙA´_1-V¬Âd-{SÒäd Xâî V¬äG ßäËA dH ßäHô ú_A ´äËA dH $ Òâ
ßäËâ dA {ôäâ{Xîäô ¬â* ]úù Xîô ÙâËâ dH*, XÆîv> ]ä ´äËâ dH* $ V¶OSd GdA* ô]Ëâ ßäHô ¬äòä Xâî <_òâ <¬»òä
GdA* Ìäâ_Ëâ $
VÙXîä1 <Vô´Gdäô Xîä, XâîËä ßäÒâ ´äk $
ÙäÙõ TG V¶úò GdA*, ÌHl> ]Æ_äÒâ ]äk $$ 107 $$
oOÒäGè Xîä <Ùòä dØßä ÙäG1 cî{ TG ÌdØË dA ßäËä ´äËä dH <Xî¼ËÆ V¶Ë oOÒÙè oôäâVâ ÌHl>â
dØòâ <]_äËâ Ò ]äËâ ôdËâ dH*, V¶OSd GdA¶ XîôËâ $
¬äòä
òäâ<O<G H òäâOA Odâ, VÂ<óî<G H Xîô fâ] $
o<Óî<G H oÓîä Odâ, Xîô Xîô GäGä oâ] $$ 108 $$
108-111 ¬â* ¬äòä Xîä {SoäÒ ÌËä ôdâ dH*¬äòä Gâ òäâ<OGA däâXîô òäâ<Oòäâ* Xîäâ, VÂ<óîGA
(¬ÆV_¬äGäâ* Xâî BXî VP{SÙäò Xî[ í½A) däâXîô fâ]äâ* (¬ÆV_¬äGäâ* Xî[ úäô ´ä<Ëòäâ* ¬â* Vâ BXî
´ä<Ë) Xîäâ, oÓîäGA däâXîô oÓîäâ* Xîäâ {Xîªä dH $ kV {SXîäô oâÉ ÌGäXîô òd VÌXîäâ {XîªËA dH $
ÌÆ<¾ <ÒÒâXî Ì_ däuôhA, ½ò ËG Ëä{ ê{äÒGA $
ß¶O ß<yG {S´ä<_GA, ÁÒ øôÌäô GúäÒGA $$ 109 $$
¬äòä ÌÆ<¾ Xâî <ÒÒâXî-Ì_ Xîäâ ¬äâd ¨äôä dôGâ Òä_A dH, fôAô Xî[ Ìä_, òÆÒä ßäHô ÒÈ¾ä,
ËAGäâ* ßÒíäßäâ* ¬â* ßÌäâT, Xîä¬ ßäHô ËÈbhä ¨äôä ÙØ:] ê¦{¼G XîôGâ Òä_A dH Òä fôAô ¬â* <½Ëä{
ê¦{¼G XîôGâ Òä_A dH $ ß¼Ë:Xîôh ¬â* kùbòäù, <ú¼Ëä, XSîäâTä<Ù cî{ ßNyG {SJÒ<_Ë XîôGâ Òä_A dH
$ oäâOäfä ¨äôä øô-øô Xâî ¨äô {ô GúäGâ Òä_A dH $
GäGä <Ò<T Xâî cî{ Tô, VÌ Ìä¤Tâ oä<¬GA $
Ó <Ìµ>¶Ì1 {ô_H <Xîòä, duô Gä¬ oÆ_äÒGA $$ 110 $$
duô Gä¬ Xîäâ oÆ_äGâ Òä_A ¬äòä cî{ í½A Gâ GäGä {SXîäô Xâî cî{ Täôh XîôXâî VÌXîäâ ß{Gâ
ßTAG <Xîòä dH ßäHô ÓËè Xâî ÁÒäâ* Xîäâ _P{µ>1 ÌGä Xîô ÁÒäâ* Xîä {ËG <Xîòä dH $
ÌäÁOô Xî[ {ÂË_A, Jòäâ* ¬Xîùµ> ¬äâgä $
ÙäÙõ ¬äòä ôä¬ Xî[, VÌ ÓË <ÒOäâòä1 $$ 111 $$
ÌäÁOô BXî VÆ¼Ùô ÒäGôA Xî[ {ÆË_A, ´dä¶ ÒäGô däâ*, ô] ÙâËä dH, ßä{ êVXâî dä Vâ Ì¤TA
«>äâôA {Xîª, <v>{ Xîô ÌHl> ´äËä dH $ ÒäGô ÒäGôA Xâî {äV ßäËä dH ËÌ «>äâôA ]â*úXîô ÒäGôA Xâî dä
Xî[ I{ª ÒäGô Xâî ¬Æ] {ô ¬äôËä dH $ ÒäGô dµ> ´äËä dH <óîô ßäËä dH $ kV {SXîäô ÒäGô Xîäâ øäò_
XîôXâî {Xîªä ÙâËA dH $ ÒHVâ dA ôä¬ Xî[ ¬äòä Gâ VÌ ÓËè Xîäâ ¬äâ<dË XîôXâî ß·äG-{µ>_ Xâî GAúâ
<v>{ä1 <Ùòä dH $
<fiG íÒäÙ
¬äâôä ¬äâôA Ùâ]Xîô, Gäúâ {¶] {Väô $
òäâ* ÙäÙõ øô ßä¶Ohâ, d¬ Gäúâ XHî Ìäô $$ 112 $$
112 ¬â* XîdËâ dH*ÁÒ <ÒÉò-VÆ]äù ¬äòäTAG däâ GäúËä dH-´HVâ ¬äâôGA Xîäâ Ùâ]Xîô
¬äâô {¶]äâ* Xîäâ óHî_äXîô GäúGâ _OËä dH $ ÒHVâ dA V¶VäôA ´G ¬äòä-¬äâ<dË däâXîô ¬äòä Òä_â øô Xâî
ßäOG ¬â* ßGâXî Ìäô GäúËâ dH* $
¬äòä
´â<d øµ> ÌS@ G {SXîµ>â, Ëd¤ ¬äòä ¬¶O_ Oäk $
ÙäÙõ ´äOâ Jòäâ<Ë ´Ì, ËÌ ¬äòä oô¬ <Ò_äk $$ 113 $$
113 ¬â* XîdËâ dH*ÌS@ VäÇä¦Xîäô däâGâ {ô ¬äòä oS¬ GdA* ôdËä $ <´V ß¼Ë:Xîôh ¬â*
ÌS@ Xîä VäÇä¦Xîäô GdA* däâËä, êVA ¬â* ¬äòä Xâî ¬¶O_ OAË Oäòâ ´äËâ dH* $ <óîô ´Ì êVA ¬â* VäTG
¨äôä ÌS@-·äG-Jòäâ<Ë Ó Xîô ÌS@-VäÇä¦Xîäô däâ ´äËä dH, ËÌ ¬äòä-oS¬ Gbµ> däâ ´äËä dH $
{<Ë {dúäG
ÙäÙõ Jòäâ<Ë ú¬Xâî <ËôÒôâ1, ÙA{Xî Ùâ]â _äâk2 $
ú¶Ù VÂô Xîä úä¶Ùhä, {Oäô3 v>_äÒä4 däâk $$ 114 $$
114 ¬â* XîdËâ dH*®òäG Xâî V¬ò <Ù]Gâ Òä_ä {SXîäf ÌS@ GdA* dH-VäTG Xîä_ ¬â* ®òäG
¬â* <Ì´_A Xî[-VA ú¬XîËA dØkù Jòäâ<Ë; ßNyG Xâî Xîhäâ1* Xîä-Vä <e_<¬_ädµ>, ÙA{Xî Xî[-VA
Jòäâ<Ë2, ú¼j, VÂòù ßäHô ßæhäâÙò Xîä-Vä {SXîäf3, oÂËäNyG4, òâ VÌ <Ù]äkù ÙâËâ dH*, kG¬â* ÌS@
Xîäâkù GdA* dH $ òâ VÌ Ëäâ ¬äòä cî{ dA dH* ßäHô ÌS@-VäÇä¦Xîäô ¬â* ÌäTXî dH $
¬äòä
ÙäÙõ ÙA{Xî Ùâd Xîä, ¬äòä {ôXîµ> däâk $
úäHôäVA _] {¶<]òä, Ëdä¶ {ôâ* VÌ Xîäââk $$ 115 $$
115 ¬â* XîdËâ dH*Ùâdä®òäVA ÁÒ ¬äòä Xî[ ßäâô dA ´äËâ dH*-úäHôäVA _Ç òäâ<Gòäâ* ¬â*
´äâ Ùâdä®òäVA ÁÒ dH*, Òâ {Ë¶O-{<Çòäâ* Xâî V¬äG dH* $ Ùâd-ÙA{Xî Xî[ ´äâ ¬ä<òXî VäH¼Ùòù cî{
{S¦òÇ Jòäâ<Ë dH, VÌ êVA ¬â* ´äXîô {ªËâ dH*=VäH¼Ùòù Xâî {Av>â _OËâ dH* $
{ÆæÉ {SXîäfA
òdØ øµ> ÙA{Xî VäT Xîä, ÌS@ Jòäâ<Ë {ôXîäV $
ÙäÙõ {¶]A V¶Ë´G, Ëdä¶ {ôH* <G´ ÙäV $$ 116 $$
116 ¬â* XîdËâ dH*{ô¬ oÓî V¶Ë´G ÌS@-{ôäòh dA ôdËâ dH*-V¶Ëäâ* Xîä ß¼Ë:Xîôh
ÙA{Xî dH, êVA ¬â* ÌS@ ·äG-Jòäâ<Ë Xîä {SXîäf dH $ êVA ¬â* <´·äVÆ V¶Ë´G-{Ë¶Oâ ´äXîô {ô¬äG¼Ù
{SäIË XîôËâ dH* $
<ÒÉò <ÒôÓîËä ({ÆæÉ GäôA VPÌ¼T)
´äGH* ÌÂeH* ÁÒ VÌ, <½òä {ÆæÉ Xîä ß¶O $
ßä{ä {ô oÂ _ ä GdA* , ÙäÙÂ XH î Vä V¶ O $$ 117 $$
117-122 ¬â* VäTXîäâ* Xîäâ Xîä¬-´¼ò VÆ] Vâ <ÒôÓî däâGâ Xîä {ôä¬fù ÙâËâ dH* $ GäôA-{ÆæÉ
Xâî fôAô oÂËäâ* Xâî dA Xîäòù dH*, òd VoA ÁÒ ´äGËâ ÌÂeËâ dH* <óîô oA oäâOäV<Óî ¬â* ó¤îVXîô <ú¼d
oâÙ Vâ ß{Gâ Xîäâ oäâÓîä ßäHô ÙõVôâ Xîäâ oäâyò cî{ Ùâ]Ëâ dH* $ ¬äòä Gâ òd XHîVä <Ò_Çh ¬â_ <¬_ä
<Ùòä dH <´VXîäâ VÈ<bµ> Xâî ßä<Ù Vâ ßÌ ËXî ÁÒ GdA* oÂ_ VXîä $
¬äòä Xâî øµ> Vä<´ ¨H, <½òä {ÆæÉ Tô Gä¶Ò $
ÙäâGäâ* VÆ¼Ùô ]â_H* ÙäÙõ, ôä<] _âdØ Ì<_ ´ä¶Ò $$ 118 $$
¬äòä ô<úË fôAô Xâî í½A, {ÆæÉ Ùäâ Gä¬ ô] Xîô V´äòä Oòä dH ßäHô ÙäâGäâ* BXî ÙõVôâ ¬â*
VÆ¼ÙôËä Xî[ oäÒGä XîôXâî XSî[ªä XîôËâ dH* $ ß{Gâ {ËG {ô ®òäG GdA* ÙâËâ $ dâ {ô¬âiÒô ! kV <ÒÉò-
´ä_ Vâ d¬äôA ôÇä Xîôäâ, d¬ ßä{Xî[ Ì<_däôA ´äËâ dH* $
Ì<dG ÌAô VÌ Ùâ<]òâ, GäôA ßæ oôËäô $
{ô¬âiÒô Xâî {âµ> Xâî, ÙäÙõ VÌ {uôÒäô $$ 119 $$
<ÒiÒ Xâî VoA {uôÒäô {ô¬âiÒô Xî[ dA V¶ËäG däâGâ Vâ GäôA ßäHô {<Ë oA Ì<dG-oäkù dH* $
ßË: VäTXîäâ* Xîäâ Xîä¬-´¼ò VÆ] Vâ ÌúGä dA úä<dB $
{ô øô {uôdô ßä{GA, VÌ BXHî êGdäô $
{fÆ {SähA V¬eâ GdA*, ÙäÙõ ¬ÆyT O¤Òäô $$ 120 $$
dâ VäTXî ! ¢òä ß{GA ßäHô ¢òä ß¼ò Xî[ <Ì¼ÙØ-ß{dôh ¬â* ÙäâGäâ* dA GäôA V¬äG dH* $
ßË: {ôäkù í½A Xîäâ ¢òä ËXîËä dH ? ÙäâGäâ* dA Xîäâ ¦òäO $ ´äâ XîdËâ dH*-""ß¼ò Xî[ dA ¦òäJò dH $''
Òâ ß·äGA <ÒÉò VÆ] Vâ ¬äâ<dË däâGâ Xâî Xîäôh {fÆ-{Sä<hòäâ* Xâî V¬äG V¬eËâ GdA* dH* $
{ÆæÉ {_µ> Ìâµ>ä oòä, GäôA ¬äËä däâk $
ÙäÙõ Xîäâ V¬eâ GdA*, Ìªä ßú¶oä ¬äâ<d $$ 121 $$
V¶Ë {SÒô ÙäÙõÁ ß{Gâ <fbòäâ* Xâî Vä ¬äOù Vâ ´ä ôdâ â $ BXî øô Xâî ¨äô {ô BXî ´äµ>hA
ß{Gâ {Æ½ Xîäâ Ìªâ {Sâ¬ Vâ <]_ä ôdA A $ êVâ Ùâ]Xîô ÙäÙõÁ Xîäâ d¤VA ßä Okù $ <fbòäâ* Gâ d¤VA Xîä
Xîäôh {Âv>ä, ê¸ô ¬â* 121 Xî[ Vä]A VÆGäkù A $ òd {Æ½ kVXîä {<Ë ä, v>äâµ>A ßÒíä ¬â* ¬ô
Oòä $ kVGâ ÙõVôä {<Ë ÌGä <_òä $ {ÂÒù {<Ë Xîä kV¬â* ÌdØË {Sâ¬ ä, kVVâ ÒdA kVXâî {Æ½ cî{ ¬â*
´¼¬ä dH, êVâ dA òd <]_ä ôdA dH $ kVA {SXîäô GäôA oA ¬äËä däâ ´äËA dH <Xî¼ËÆ kV ÌäË Xîäâ
ß·äGA Xîäâkù oA GdA* V¬eËä $ òd ¬däGè ßäiúòù Ùâ] XîôXâî dA ¬Æeâ d¤VA ßä Okù A ßÒä
{ÆæÉ dA ÒAòù cî{ Vâ í½A Xâî Ooù ¬â* {d¤Æú Xîô {Æ½ ÌGËä dH, ´HVä <Xî""ßä¦¬ä ÒH ´äòËâ {Æ½:''
aÆ<Ë ÌË_ä ôdA dH $ ßäHô GäôA ´äâ Xî[ {ÆæÉ Xî[ oäòäù dH, ÒdA êV {ÆæÉ Xâî {Æ½ cî{ ¬â* ê¦{¼G däâGâ
{ô êVXî[ ¬äËä ÌG ´äËA dH $
¬äËä GäôA {ÆæÉ Xî[, {ÆæÉ Gäuô Xîä {ÂË $
ÙäÙõ ·äG <Òúäô Xîô, v>äª Oòâ ßÒTÂË $$ 122 $$
ê{òÆù¢Ë ôA<Ë Vâ GäôA {ÆæÉ Xî[ ¬äËä ÌG ´äËA dH ßäHô {ÆæÉ GäôA Xîä {Æ½ däâ ´äËä dH $
V¶Väô ¬äOù Xîäâ BâVä <Ò{ôAË V¬e Xîô, ·äG-<Òúäô Ì_ Vâ <ÒúäôfA_ {ÆæÉ GäôA Xîäâ v>äâªXîô
ßÒTÂË däâ Oòâ dH* Òä ßÒTÂË v>äâªXîô ú_â Oòâ dH* $
<ÒÉò ßËÈNIË
ÌS@ä <ÒbhÆ ¬dâf _äH*, VÆô Gô êôeäòä $
<ÒÉ Xîä ß¬ÈË Gä¬ Tô, VÌ <XîGdõ¤ ]äòä $$ 123 $$
123 ¬â* XîdËâ dH*<ÒÉò ê{oäâO Vâ ËÈNIË GdA* däâËAÌS@ä,<ÒbhÆ, ¬däÙâÒ, ÙâÒËä, Gô
ßä<Ù VoA <ÒÉò ´ä_ ¬â* óî¤Vâ dH* $ VoA Gâ <ÒÉò-<ÒÉ Xîä Gä¬ ßäG¼Ùä¬ÈË ô] Xîô ê{oäâO
<Xîòä dH <Xî¼ËÆ ËÈIË Xîäâkù oA GdA* däâ VXîä $
ß®òä¦¬
ÙäÙõ ¬äòä Xîä ´_ {AÒËä¶, áòäTA däâk <ÒXîäô $
Vâeâ Xîä ´_ {AÒËä¶, {Säh VÆ]A fÆT Väô $$ 124 $$
¬ä<òXî <ÒÉò-VÆ] Xîä ê{oäâO eôhâ Xâî ´_-{äG Vâ fôAô ¬â* ôäâO ßäHô ¬G ¬â* Xîä¬ä<Ù
<ÒXîäô ÌÑäËä dH $ oOÒÙè o<Óî Vâ Vâeâ Xâî ´_ Xâî {äG Vâ {SähA Xîä fôAô <GôäâO däâËä dH ßäHô Òd
ß<Òxä-¬_ ô<dË <ÒiÒ Xîä Väô ÌS@äG¼Ù {SäIË XîôXâî {ô¬ VÆ]A däâËä dH $
<ÒÉò ßËÈNIË
ÁÒ O<d_ä ÁÒ ÌäÒ_ä, ÁÒ <ÙÒäGä däâk $
ÙäÙõ ß¬ÈË v>äª Xîô, <ÒÉ {AÒâ VÌ Xîäâk $$ 125 $$
ÁÒ Xî[ <ÒÉòäËÈNIË ÌËä ôdâ dH*¬äòä Vâ ¬íË ÁÒ <ÒÒâXî-fÂ¼ò däâ {äO_ däâ ôdâ dH*,
kVA<_B oOÒÙè-o´Gä¬ÈË Xîäâ v>äâª Xîô VoA <ÒÉò-<ÒÉ Xîä {äG Xîô ôdâ dH* $
¬äòä
¬äòä ¬H_A OÆh¬òA, Tô Tô êJJÒ_ Gä¬ $
ÙäÙõ ¬äâdâ VÌG Xîäâ, VÆô Gô VÌ dA l>ä¬ $$ 126 $$
¬äòä Xî[ ¬äâdXî {¾<Ë ÌËä ôdâ dH*¬äòä OÆh¬òA däâGâ Vâ Ë¬äâOÆh ¨äôä ¬H_A dH kVA<_B
¬_AG ÒíËÆßäâ* Xâî ßTôä¬ÈËä<Ù êJ´Ò_ Gä¬ ô]-ô] Xîô VÆô, Gô, GäOä<Ù, VÌXîäâ VoA
íäGäâ* ¬â* ¬äâ<dË XîôËA dH $
<ÒÉò ßËÈNIË
<ÒÉ Xîä ß¬ÈË Gä¬ Tô, VÌ Xîäâkù ]äÒâ $
ÙäÙõ ]äôä Gä XîdH, òdØ ßúô´ ßäÒâ $$ 127 $$
127-131 ¬â* <ÒÉò-<ÒÉ ¦òäO Xî[ {Sâôhä Xîô ôdâ dH*<ÒÉò-<ÒÉ Xîä ß¬ÈË Gä¬
ô]Xîô VoA Xîäâkù ê{oäâO XîôËâ dH* $ êVXîä {uôhä¬ ÙØ]:{SÙ däâGâ {ô oA êVâ ÌÆôä GdA* XîdËâ, òdA
d¬â* ¬däGè ßäiúòù däâËä dH $
ÙäÙõ ´â <ÒÉ ´äôâ ]äk Xîô, ´<G ¬Æ] ¬â* ¬â_H $
ßä<Ù ß¶Ë {ô_H Oòâ, ´â <ÒÉ VäH* ]â_H $$ 128 $$
òäâO VäTG ¬â* {SÒÈ¸ ´äâ áò<¢Ë Ò´Säâ_A ßä<Ù <XSîòäßäâ* ¨äôä ô´-ÒAòù Xîä ê®Òù ßäXîÉùh
XîôXâî <ÒÉò-<ÒÉ Xîäâ {úä ´äËâ dH*=êVXâî ê{jÒ Vâ Ìú ´äËâ dH*, ê¼dâ* oA <ÒÉò <ÒÉ Xîä VâÒG
XîoA oA GdA* XîôGä úä<dB $ ¢òäâ*<Xî ´äâ oA <ÒÉò-<ÒÉ Xî[ XSî[ªä ¬â* {SÒÈË dØòâ dH*, êGXâî <Xîòâ dØòâ
VäTG ß¼Ë ¬â* Gbµ> dA däâ Oòâ dH* $
<´G <ÒÉ ]äòä Ëâ ¬Æòâ, ¢òä ¬âôä Ëâôä $
ßNyG {ôäkù ßä{GA, VÌ Xîôâ <GÌâôä1 $$ 129 $$
<ÒÉ úädâ ß{Gä däâ Òä ß¼ò Xîä ]äGâ Vâ ÙäâGäâ* dA ¬äôËâ dH*, <´GGâ ]äòä dH Òâ ¬È¦òÆ Xîäâ dA
{SäIË dØòâ dH* $ ßNyG ß{Gâ øô Xî[ däâ Òä ÙõVôâ Xâî øô Xî[ däâ, Òd Ëäâ ´dä¶ {ªËA dH Òdä¶ Xâî ËÈhä<Ù
Xîäâ ´_ä Xîô Gbµ>1 Xîô dA ÙâËA dH $ ÒHVâ dA GäôA-{ÆæÉ úädâ ß{Gâ däâ¶ Òä ÙõVôâ, V¶VOù Vâ dä<G dA
däâËA dH $
ÙäÙõ XîdH-´<G <ÒÉ {AÒâ ÌäÒôâ, <ÙG-<ÙG ÌäY>â ôäâO $
Ùâ]Ë dA ¬ô ´äòOä, Ë´ <ÒÉòä ôV oäâO $$ 130 $$
dâ ÌäÒôâ ! <ÒÉò-<ÒÉ Xîä ê{oäâO ¬Ë Xîô, kVVâ {S<Ë<ÙG ¬G ¬â* <ÒÉòäfä cî{ ôäâO ßäHô
ËG ¬â* áòä<Tòä¶ ÌÑËA dH* $ ËÂ <ÒÉò-ôV Xîä ê{oäâO ¦òäO Ùâ $ GdA* ¦òäOGâ Vâ XîÁòäh Xîä VäTG
<ÌGä <Xîòâ dA Ùâ]Ëâ-Ùâ]Ëâ ¬È¦òÆ Xîäâ {SäIË däâ ´äòOä $
ß{Gä {ôäòä ]äk <ÒÉ, Ùâ]Ë dA ¬ô ´äk $
ÙäÙõ Xîäâ ÁÒâ GdA*, k<d* oäâôâ ´<G ]äk $$ 131 $$
ËÂ kV oÂ_ ¬â* ßäXîô <ÒÉò-<ÒÉ Xîä ê{oäâO ¬Ë XîôGä <Xî ""ß{GA Xîäâ oäâOGâ Vâ dä<G
GdA* $'' {ô¬äù-ÁÒG Ëäâ Xîäâkù Xîä oA GdA* ôdËä, úädâ ß{GA däâ Òä {ôäkù $ <ÒÉ úädâ ß{Gä däâ
òä ß¼ò Xîä, ]äGâ {ô ]äGâ Òä_ä Ùâ]Ëâ-Ùâ]Ëâ ¬ô dA ´äËä dH, òd {S<V¾ dH $
¬äòä
ÌS@ VôA]ä däâk Xîô, ¬äòä VäH* ]â_H $
ÙäÙõ <ÙG <ÙG Ùâ]Ëä¶, ß{Gâ OÆh ¬â_H $$ 132 $$
132-134 ¬â* ¬äòä Xî[ f<Óî ÌËä ôdâ dH*ÌS@Òâ¸ä däâXîô oA ò<Ù ¬ä<òXî {S{¶ú ¬â*
ó¤îVâOä Ëäâ Ùâ]Ëâ-Ùâ]Ëâ dA ô´-Ë¬ {SÒÈ<¸ ¨äôä ¬äòä ß{Gâ Xîä¬-XSîäâTä<ÙXî OÆh êVXâî tÙò ¬â*
ê{uíË Xîô ÙâËA dH $
¬äòä ¬äôâ _äË VäH*, duô Xîäâ øä_â dä $
V¶O Ë´â VÌ eÂl> Xîä, Odâ Väú Xîä Vä $$ 133 $$
¬äòä V¶{Âhù ÁÒäâ* Xîäâ ô´äâOÆh, Ë¬äâOÆh, _äËäâ* Vâ ¬äôËA dH ßäHô <ÒbhÆ Xîäâ oA {XîªGâ Xâî
<_B ß{Gä VËäâOÆh-dä ßäOâ ÌÑäËA dH $ ßË: <¬»òä ¬ä<òXî {S{¶ú Xî[ ßäV<Óî cî{ V¶O
¦òäO Xîô V¦ò {ôÌS@ Xîä ßoâÙ <ú¼ËG cî{ Vä dA OSdh Xîôâ $
øô Xâî ¬äôâ ÒG Xâî ¬äôâ, ¬äôâ íÒOù {òä_ $
VÂ¯¬ ¬äâµ>ä OÂ¶ Xîô , ¬ä¶«>Àä ¬äòä ´ä_ $$ 134 $$
¬äòä Gâøô, ÒG, íÒOù ßäHô {äËä_ Xâî <GÒäVA, OÈdí, V¼òäVA, ÙâÒËä ßäHô GäOäâ*
Xîäâ oA Ìä¤TGâ Xâî <_B oäâO-ÒäVGä cî{ VÂ¯¬ Ëä Xîä<¬GA cî{ ¬äâµ>ä ´ä_ OÂ¶ Xîô <Ìv>ä ô¢]ä
dH ßäHô êV¬â* ó¤îVä Xîô VÌXîäâ ¬äôËA ôdËA dH $
<ÒÉò ßËÈNIË
Fîoä Väô¶ ÌH l > <Òúäô¶ , V¶ o äô¶ ´äOË VÂ Ë ä $
ËAG _äâXî ËË ´ä_ <Ò«>äôh, Ëdä¶ ´äkOä {ÂËä $$ 135 $$
135-136 ¬â* XîdËâ dH*{SähA <ÒÉòäâ* Vâ ËÈIË GdA* däâËâ $ V¶VäôA {SähA ß{GA ê¼G<Ë Xâî
<_B ]ªâ däâËâ dH* Ëäâ oA ¬ä<òXî <ÒÉòäâ* Xîäâ dA Väô V¬e Xîô ê¼dA* Xî[ {SäNIË Xâî <_B ò¦G XîôËâ
dH*, ÌHl> Xîô oA <ÒÉòäâ* Xîä dA <Òúäô XîôËâ dH*, VäâËâ ´äOËâ oA ¬G Vâ <ÒÉòäâ* Xîä dA <ú¼ËG XîôËâ
dH* $ Xîäâkù <Òô_ä <ÒúäôfA_ {<Ò½ {ÆæÉ dA ËAGäâ* _äâXîäâ* {ô óHî_â dØòâ ¬äòä-´ä_ Xîäâ ËKÒ-·äG
Vâ Gäf XîôXâî ÌS@ Xîäâ {SäIË däâËä dH $
¬Æòâ VôA]â H ôdâ, ÁÒG Xî[ ¢òä ßäV $
ÙäÙõ ôä¬ <ÒVäô Xîô, Ìä¤v>â oäâO <Ò_äV $$ 136 $$
V¶VäôA {SähA <ÒÉòäâ* Xîä ê{oäâO XîôËâ-XîôËâ ß<Ë Xî¬´äâô däâ ´äËâ dH* Ëäâ oA oOÒäGè Xîäâ
oÂ_Xîô oäâO oäâOGâ Xî[ dA k¿v>ä XîôËâ dH* $ êGXâî ÌS@-{SäNIË cî{ <G¦ò ÁÒG Xî[ ¢òä ßäfä dH ?
XÈî<½¬ XîËäù
¬äòä cî{A ôä¬ Xîäâ , VÌ Xîäâ k ù ®òäÒâ $
ß_] ßä<Ù ßGä<Ù dH, Väâ ÙäÙõ OäÒâ $$ 137 $$
137-151 ¬â* XîdËâ dH*ß·ä<Gòäâ* Gâ ¬äòä Xîäâ dA oOÒäGè ¬äG <_òä dH $ VoA _äâO
¬äòä cî{ ôä¬ Xîä dA ®òäG XîôËâ dH* <Xî¼ËÆ d¬ Ëäâ ´äâ VP{Âhù V¶Väô Xîä ßä<Ù ßäHô íÒò¶ ßGä<Ù,
¬G kN¼jòäâ* Xîä ß<ÒÉò dH, êVA <Gô¶´G ôä¬ Xîä OÆh OäËâ dH* $
ÌS@ä Xîä ÒâÙ, <ÒbhÆ Xî[ ¬Âô<Ë, {Â´â VÌ V¶Väôä $
¬däÙâÒ Xî[ VâÒä _äOâ, Xîdä¤ dH <Vô´Gdäôä $$ 138 $$
XÆîv> Ëäâ ÌS@ä Xâî ¨äôä ê{Ùâf <Xîòâ dØòâ ÒâÙ Xâî ßGÆVäô VXîä¬ ò·ä<ÙXî Xî¬äâÍ ¬â* _Oâ dØòâ
dH* $ XÆîv> <ÒbhÆ ¬Â<Ëù Xî[ ê{äVGä ßäHô XÆîv> ¬däÙâÒ Xî[ o<Óî ¬â* _Oâ dH* $ kV {SXîäô VÌ V¶Väô
OÆh¬òA ¬äòä Xîäâ dA {Â´ ôdä dH $ kG V¶VäôA ´Gäâ* Xîäâ <GOÆùh {ô¬ä¦¬ä Xîä Ëäâ {Ëä dA GdA* <Xî Òd
Xîdä¶ dH ßäHô XHîVä dH ?
¬äòä Xîä l>äXÆîô <Xîòä, ¬äòä Xî[ ¬d¬äk $
BâVâ ÙâÒ ßG¼Ë Xîô, VÌ Ó {Â´G ´äk $$ 139 $$
¬ä<òXî ÒíËÆßäâ* Xîä dA l>äXÆîô Á ßäHô ¬ä<òXî ÒíËÆßäâ* Xî[ dA ¬dä¬äkù $ BâVâ ßG¼Ë
ÙâÒA-ÙâÒËä ÌGä Xîô ÓËè Xâî ß·äGA _äâO ê¼dâ* {Â´Ëâ dH* ßäHô V¿úâ {ô¬ä¦¬ä Xîäâ oÂ_ ´äËâ dH* $
¬äòä ÌHl>A ôä¬ H, XîdH ¬H* dA ¬äâdG ôäk $
ÌS@ä <ÒbhÆ ¬dâf _äH*, ´äâGA ßäÒâ ´äk $$ 140 $$
<½OÆh ¬òA ¬äòä dA ÌS@ä, <ÒbhÆ, ¬dâf Xâî cî{ ¬â* {ô¬ä¦¬ä däâXîô <Òôä´¬äG dH ßäHô
{Æôähä<Ù ¨äôä ß{GA <½¬Â<Ëùòäâ* Xîäâ dA {ô¬ä¦¬ä ÌËäËA dH, <Xî¼ËÆ ÌS@ä, <ÒbhÆ, ¬dâf Xî[ ê¦{<¸
<ÒGäf Ìäô¶Ìäô däâGâ Vâ Òâ {ôÌS@ XHîVâ däâ VXîËâ dH* ?
¬äòä ÌHl>A ôä¬ H, ËäXîäâ _]â G Xîäâk $
VÌ Ó ¬äGH V¦ò Xîô, Ìªä ßú¶oä ¬äâ<d $$ 141 $$
¬äòä dA ÌS@ä<ÙXî Xâî cî{ ¬â* {ô¬ä¦¬ä däâXîô ¬¶<Ùôäâ* ¬â* ÌHl>A dH, kV ÌäË Xîäâ Xîäâkù oA
ß·äGA GdA* ´äGËä $ kVA<_B ÓËè Xâî VoA ß·äGA ÁÒ ¬ä<òXî {ô¬ä¦¬ä Xîäâ dA V¿úä
{ô¬ä¦¬ä ¬äG Xîô êVA Xî[ ê{äVGä ¬â* _Oâ dH* $ òdA d¬â* ¬däGè ßäiúòù däâ ôdä dH !
ß¶´G Xî[òä <Gô¶´Gä, OÆh <GOÆùh ´äGâ $
Tôä1 <Ù]äÒâ* ßTô2 Xîô, XHîVâ ¬G ¬äGâ $$ 142 $$
ß·äGA _äâOäâ* Gâ ¬äòä Xîäâ <Gô¶´G {ô¬ä¦¬ä ÌGä <_òä, OÆhÒäGè Xîäâ <GOÆùh ´äGGâ _O Oòâ
$ Vä¶VäuôXî1 ÒíËÆßäâ* Xîäâ {ô¬ä¦¬ä2 cî{ Vâ <Ù]äËâ dH* $ êVâ d¬äôä ¬G XHîVâ V¦ò ¬äGâ ?
<Gô¶´G Xî[ ÌäË Xîd, ßäÒâ ß¶´G ¬ä¶<d* $
ÙäÙõ ¬G ¬äGâ GdA*, VOù1 ôVäË_2 ´ä¶<d* $$ 143 $$
ê{Ùâf Ëäâ ¬äòä ô<dË <Gô¶´G Xîä XîôËâ dH* <Xî¼ËÆ Xîäòù VÌ ¬äòä Xî[ {SäNIË Xâî <_B dA
XîôËâ dH* $ ÌäËâ* Ëäâ Òâ íÒOù 1 Xî[ XîôËâ dH* <Xî¼ËÆ êGXâî Xîäòù GôXî2 ¬â* _â ´äGâ Òä_â dH* $ BâVâ Òä<úXî
·äGA Xîäâ d¬äôä ¬G GdA* ¬äGËä $
Xîä¬TâGÆ Xâî {µ>Ëôâ 1, Xîôâ Xîäl> Xî[ Oäk $
ÙäÙõ Ùõ T Ùõ e â GdA* , ¬Â ô ] Ùâ d Ø Ìdäk $$ 144 $$
Xîä¬TâGÆ Xâî V¬äG1 ßäXîäô Òä_A Xîäbl> Xî[ Oäâ ÌGä _â* Ëäâ oA Òd ÙõT Ëäâ GdA* ÙâOA $ kV
{SXîäô ÙâÒËäßäâ* Xî[ ¬Â<Ëùòäâ* Xîäâ <Gô¶´G ÙâÒ Xâî V¬äG ¬äGXîô ê{äVGä XîôËâ dH* <Xî¼ËÆ òâ ¬Æ<Óî Ëäâ
GdA* Ùâ VXâ*îOA $ ßË: dâ ß·äGA ! kGXî[ ê{äVGä ¦òäO Xîô <Gô¶´G ÙâÒ Xî[ dA ßäôäTGä Xîô $
<ú¼Ëä¬<h X¶îXîô <Xîòä, ¬ä¤Oâ XîvÆ> G Ùâk $
ÙäÙõ X¶îXîô «>äôÙâ, <ú¼Ëä¬<h Xîô _âk $$ 145 $$
´HVâ Xîäâkù VÆ¼Ùô X¶îXîô Xîäâ <ú¼Ëä¬<h ¬äG Ëäâ _â <Xî¼ËÆ êVVâ ´Ì k¿v>äGÆXÂî_ XÆîv>
òäúGä Xîôâ Ëäâ Òd G Ùâ VXâîOä $ ÒHVâ dA X¶îXîô cî{ ÙâÒ ¬Â<Ëùòä¶ ¬Æ<Óî G Ùâ VXâ*îOA $ <ú¼Ëä¬<h cî{
oOÒäGè Xî[ ê{äVGä dA ß¼Ë:Xîôh dääâ* ¬â* Täôh Xîôäâ $
{äôV <Xîòä {Éäh Xîä, X¶îúG XîÙâ G däâk $
ÙäÙõ ßäË¬ ôä¬ <ÌG, oÂ_ {ªÀä VÌ Xîäâk $$ 146 $$
´HVâ <XîVA {¦ô Xîäâ {äôV ¬äG _â Ëäâ oA êVVâ _äâdä VÆÒhù GdA* ÌG VXîËä $ ÒHVâ dA
<XîVA ÙâÒËä Xîäâ ê{äVGä Vâ ÌS@ oäÒ {SäIË GdA* däâËä, <Xî¼ËÆ <óîô oA V¶Väô Xâî VoA ß·äGA
{SähA ß{Gâ ßä¦¬-íÒcî{ ôä¬ Xîäâ v>äâªXîô oS¬ ¬â* {ª ôdâ dH* $
VÂô´ óî<µ>Xî {Éäh Xîä, Ëä VäH* <Ëu¬ô G ´äk $
Väúä VÂô´ {ôXîµ>â, ÙäÙõ <Ëu¬ô Gfäk $$ 147 $$
íóî<µ>Xî ´ä<Ë Xâî {¦ô Xîä oA VÂòù ÌGäòä ´äò Ëäâ oA êVVâ ß¶TXîäô Gbµ> G däâOä ßäHô
´Ì V¿úä VÂòù êÙò däâËä dH ËÌ ß¼TXîäô GdA* ôdËä $ ÒHVâ dA ÙâÒä<Ù Xî[ ê{äVGä Vâ ß·äG Ùõô
G däâOä ßäHô <Gô¶´G ôä¬ Xî[ ê{äVGä XîôGâ {ô ß·äG GdA* ôd VXâîOä $
¬Â<Ëù øªA {äÉäh Xî[, Xî[òä <Vô´Gdäô $
ÙäÙÂ Väú VÂeâ GdA*, òäâ* «Â>Ìä V¶Väô $$ 148 $$
ß·äGA {Sä<hòäâ* Xîäâ V¦ò {ô¬ä¦¬ä Xîä íÒcî{ Ëäâ GdA* ÙA] VXîËä $ ßË: ê¼däâ*Gâ {¦ô
Xî[ ¬Â<Ëù øª Xîô êVâ dA oOÒäGè ÌGä <_òä $ kV {SXîäô V¶Väô Xâî {SähA ¬äòä ¬â* dA <G¬yG däâ ôdâ
dH* $
{ÆæÉ <ÒÙâf Xîä<¬GA <Xîòä, êVdA Xâî êGdäô $
Xîäô´ Xîäâ VAeâ GdA* , ÙäÙõ ¬äâ 1 ¬äô $$ 149 $$
´HVâ <XîVA í½A Xîä {<Ë <ÒÙâf ¬â* däâ ßäHô Òd ß{Gâ {<Ë Xâî V¬äG dA {ÆË_ä ÌGä Xîô øô
¬â* ô¢]â, Ëäâ oA êV {ÆË_â Vâ {<Ë Xâî V¬äG {Æ½äâ¦{<Ë ßä<Ù Xîäâkù oA Xîäòù <V¾ G däâOä $ ÒHVâ dA
ß{Gâ ÌGäòâ dØòâ oOÒäGè Vâ ¬Æ<Óî cî{ Xîäòù <V¾ G däâOä $ ßË: êVâ ¦òäO1 Xîô V¦ò {ô¬ä¦¬ä Xî[
dA ê{äVGä Xîôäâ $
XîäOÙ Xîä ¬äGÆÉ <Xîòä, v>½{<Ë <fô¬äHô $
ôä´ {äµ> VäTâ GdA¶, ÙäÙõ {uôdô ßäHô $$ 150 $$
XîäO´ Xîä ¬äGÒ ÌGäXîô êVâ ¬äGÒäâ* Xîä <fôäâ¬<h úXSîÒËAù ôä´ä ÌGä <Ùòä ´äò Ëäâ oA
Òd ôäJò fäVG Xî[ áòÒíä Ëäâ GdA* Xîô VXâîOä $ ÒHVâ dA ÙâÒA ÙâÒËä ¬Æ<Óî GdA* Ùâ VXâ*îOâ $ ßË:
ß¼ò VÌXîäâ ¦òäO Xîô V¦ò íÒcî{ <Gô¶´G ôä¬ Xî[ dA ê{äVGä XîôGA úä<dB $
VXî_ oÆÒG oäGâ øªâ, úËÆô ú_äÒGdäô $
ÙäÙõ Väâ VÂeâ GdA*, <´VXîä Òäô G {äô $$ 151 $$
´äâ V¶{Âhù oÒGäâ* Xî[ ê¦{<¸ Ní<Ë ßäHô {S_ò XîôGâ ¬â* <G{Æh dH=ßä{ ß_O ôd, V¸ä
¬ä½ ÙâXîô ¬äòä Vâ VÌ XÆîv> XîôäËä dH ßäHô <´VXîä ßä<Ù ß¶Ë ·äË GdA* däâËä, Òd ÌS@ ß·ä<Gòäâ*
Xâî V¬e ¬â* GdA* ßäËä <Xî¼ËÆ ®òâò ßäHô ·âò ÒdA dH $
XîËäù VäÇAoÂË
ÙäÙõ {d_A ßä{ ê{äk Xîô, ¼òäôä {Ù <GÒäùh $
ÌS@ä <ÒbhÆ ¬dâf <¬_, Ìä¤®òä VXî_ Ì¤Täh $$ 152 $$
VäÇA cî{ XîËäù Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*VÒù {S¬ BXî dA ÌS@ ä <óîô k¿v>ä ¬ä½ Vâ {SXÈî<Ë
¨äôä VÈ<bµ> ôúGä XîôXâî ßä{ Ëäâ Xîä_-Xî¬ù Xâî ÌähäøäË Vâ ô<dË <GÒäùh {Ù ¬â* dA NíË ôdä
ßäHô <½OÆhä¦¬ ÌS@ä, <ÒbhÆ, ¬dâf Gâ dA V¶{Âhù ÓËè {SÒäd Xâî ê¦{<¸, {ä_G, V¶däô Xî[
áòÒíä Xîä <Gò¬ <GòË <Xîòä dH $
Gä¬ GA<Ë ßGA<Ë VÌ, {d_A Ìä¤Tâ Ì¶T $
{fÂ G ´äGâ {äôTA, ÙäÙõ ôäâ { â ó¶ î T $$ 153 $$
153-154 ¬â* XÈî<½¬ XîËäù Xâî Xîäòù ÌËä ôdâ dH*¬äòä cî{ GXî_A XîËäù Gâ {d_â dA
GA<Ë Gä¬ ô] Xâî ßGA<Ë Xâî Ì¼TG ¬â* VÌXîäâ Ìä¤T ô]ä dH <Xî¼ËÆ ¬äòä cî{ <fXîäôA Xâî ôúâ dØòâ kV
´ä_ Xîäâ ÁÒ-{fÆ ´äG GdA* {äËâ $
ÙäÙõ Ìä¤Tâ ÒâÙ <Ò<T, oô¬ Xî¬ù êôeäk $
¬òäùÙä ¬ä¶dA* ôdH, VÆ<¬ôh <Xîòä G ´äk $$ 154 $$
¬äòä Gâ ÁÒäâ* Xîäâ ÒâÙ Xâî Ìä¶Tâ dØòâ <ÒTäG Xâî ßGÆVäô VXîä¬-Xî¬ù cî{ oS¬ ¬â* ó¤îVä <Ùòä
dH $ êGVâ Òhäùa¬ cî{ VA<¬Ë ¬òäùÙä ¬â* Ì¤Tâ dØòâ ôdGâ Vâ <Gô¶´G ôä¬ Xîä í¬ôh <Xîòä dA GdA* ´äËä
$ GäGä XîäòäâÍ Vâ ÒÈ<¸ <Ò<ÇIË ôdËA dH $
¬äòä (GäôA ÙäâÉ <Gcî{h)
¬äòä ¬Al>A Ìäâ_hA, Gk Gk _äOâ {äk $
ÙäÙõ {H V H {â µ > ¬â * , XîäY> Xî_â ´ ä ]äk $$ 155 $$
155-166 ¬â* GäôA Vâ däâGâ Òä_A dä<G ÌËä ôdâ dH*GäôA cî{ ¬äòä v>_A-¬äGÒ Xâî
V¬äG ¬TÆô ÒúG Ìäâ_ËA dH, ß<Ë G¬SËä {ÂÒùXî úôhäâ* ¬â* _OËA dH $ kV {SXîäô ¬äGÒ Xîäâ ß{Gâ
ßGÆXÂî_ XîôXâî êVXîä fA_-V¶ËäâÉ cî{ Xî_â´ä <GXîä_ Xîô ]ä ´äËA dH=tÙò ¬â* fA_-V¶ËäâÉ
GdA* ôdGâ ÙâËA $
GäôA Gä<OG ´â «>Vâ, Ëâ Gô ¬Æòâ <GÙäG $
ÙäÙõ Xîäâ ÁÒâ GdA*, {Âv>äâ VÌH VòäG $$ 156 $$
GäôA-V<{ùhA Gâ <´GXîäâ ]äòä dH, êG Gôäâ* Xîä ß¼Ë ¬â* {ô¬äù Vâ {ËG cî{ ¬ôh dA dØßä
dH $ úädâ VoA ÒòäâÒÈ¾ ßGÆoÒA _äâOäâ* Xîäâ {Âv> _äâ, GäôA ¬â* ßäVÓî däâGâ Òä_ä Xîäâkù oA áò<Óî
{ô¬äù ¬â* ê¼G<Ë cî{ ÁÒG Täôh GdA* Xîô VXîä dH $
GäôA Gä<OG BXî-VA, Ìä<øG ÌªA Ì_äk $
ÙäÙõ ´â Gô ôË oòâ, <ËGXîä VÒùV ]äk $$ 157 $$
GäôA ßäHô V<{ùhA ÙäâGäâ* V¬äG dA dH* Ëä GäôA <V*<dGA Xâî V¬äG ¬däGè <Ò{<¸ dH $ ´äâ ¬äGÒ
GäôA ¬â* ßäVÓî däâËâ dH*, êGXîäâ ´HVâ V<{ùhA ßäHô <V*<dGA {Säh cî{ VÒùíÒ dôXîô Gbµ> Xîô ÙâËA dH,
ÒHVâ dA GäôA oA fôAô Xîä VÒùíÒ <Ì¼ÙØ ßäHô ¬G Xîä VÒùíÒ VÙèOÆh Ò VÙè-<Òúäô dôXîô {ô¬äù
Vâ Gbµ> Xîô ÙâËA dH $
GäôA GHG G Ùâ<]òâ, ¬Æ] VäH* Gä¬ G _âk $
XîäGäâ* Xîä<¬<G ´<G VÆGâ, òdØ ¬G ´äh G Ùâk $$ 158 $$
GäôA Xîäâ oäâO ð<bµ> ¨äôä Gâ½äâ* Vâ ¬Ë Ùâ]äâ, ¬Æ] Vâ Gä¬ ¬Ë _äâ, XîäGäâ* Vâ ¬Ë VÆGäâ ßäHô
ß{Gä ¬G oA ¬Ë ´äGâ Ùäâ <Xî¼ËÆ ôÇXî ð<bµ> ¨äôä ¬äËä cî{ Vâ Ùâ]äâ, VÆGäâ, Ò ß{GA ßä¦¬ä V¬e
XîôXâî dA êÓî áòÒdäô Xîôäâ, <óîô dä<GXîô G däâOA $
VÆ¼Ùuô ]äòâ Vä¤<{GA, XâîËâ k<d¤ Xî<_ ¬ä¶<d* $
ßä<Ù ß¶Ë kG VÌ «>Vâ, ÙäÙõ úâËâ Gä¶<d* $$ 159 $$
kV Xî<_òÆO ¬â* Ëäâ VÆ¼ÙôA-V<{ùhA Gâ ßGâXîäâ* Xîäâ Gbµ> <Xîòä dH $ ßä<Ù òÆÒäÒíä Xâî
ÌS@úäuôòäâ* Vâ _âXîô ß¶<Ë¬ V¼òä<Vòäâ* ËXî Xîäâ kVGâ ß{Gâ ßTAG <Xîòä dH $ Ìªâ-Ìªâ Ë{íÒA
ßäHô <ÒúäôfA_ oA kVVâ VäÒTäG GdA* ôd VXâî dH* $
ÙäÙõ {H V H {â µ > ¬â * , GäôA Gä<OG däâ k $
ÙäÙõ {SähA VÌ «>Vâ, XîäY> VXâî Gä Xîäâk $$ 160 $$
GäôA V<{ùhA Xâî V¬äG däâËA dH ßäHô oäâOäV<Óî Xâî Xîäôh tÙò ¬â* øÆVXîô VÌ {Sä<hòäâ* Xîäâ
oäâOâ¿v>ä cî{ Ùä¤Ëäâ* Vâ Xîäµ>ËA ôdËA dH $ GäôA ¬â* ßäVÓî {SähA Xâî tÙò Vâ GäôA Xîäâ Xîäâkù oA GdA*
<GXîä_ VXîËä $
¬äòä Vä¤<{<G VÌ «>V,â XîGXî Xîä<¬GA däâk $
ÌS@ä <ÒbhÆ ¬dâf _äH*, ÙäÙõ Ìúâ G Xîäâk $$ 161 $$
¬äòä-V<{ùhA XîGXî ßäHô Xîä<¬GA Xîä cî{ Täôh XîôXâî VÌXîäâ «>VËA dH $ ÌS@ä, <ÒbhÆ
ßäHô ¬dâf ËXî oA kVVâ GdA* Ìú {äËâ $
¬äòä ¬äôâ ÁÒ VÌ, ]¶«> ]¶«> Xîô ]äk $
ÙäÙõ øµ> Xîä Gäf Xîô, ôäâÒâ Ó {<Ëòäk1 $$ 162 $$
¬äòä-oäâO-ÒäVGä Xâî Ì_ Vâ VÌ ÁÒäâ* Xî[ ÒÈ<¸ Xîäâ ]¶«>-]¶«> XîôXâî ß¼Ë:Xîôh Xîäâ
]ôäÌ XîôËA dH <óîô {ô¬äù Vâ <Oôä ÙâËA dH $ kV {SXîäô VÌ ÁÒäâ* Xîäâ ¬äôËA dH $ kV ÙØ:] Vâ ôäâËâ
dØòâ ÁÒ {ÆG: ôÇäù êVA Xîä <ÒiÒäV1 XîôËâ dH* $
ÌäÌä ÌäÌä Xîd <O_â, oäkù Xîd Xîd ]äk $
{ÂË {ÂË Xîd {A Okù, {ÆæÉä ´<G {<Ëòäk $$ 163 $$
òd GäôA cî{ ¬äòä ÌäÌä-ÌäÌä, oäkù-oäkù ßäHô {Æ½-{Æ½ Xîd Xîô oA ßGÆôäO ¨äôä {ô¬äù
Vâ <OôäËA dH $ ßË: {ÆæÉäâ* Xîäâ kVXîä <ÒiÒäV GdA* XîôGä úä<dB $
ÌS@ä <ÒbhÆ ¬dâf Xî[, GäôA ¬äËä däâk $
ÙäÙõ ]äòâ ÁÒ VÌ, ´<G æ {ËA´â Xîäâk $$ 164 $$
òd ¬äòä ÌS@ä, <ÒbhÆ Ëä ¬dâf Xî[ oA {SXÈî<Ë cî{ Vâ ¬äËä däâ ´äËA dH ßäHô í½A cî{ Vâ
{¦GA däâ ´äËA dHH $ kVA {SXîäô kVGâ VoA ÁÒäâ* Xîäâ {ô¬äù Vâ <Oôäòä dH $ ßË: kVXîä <ÒiÒäV
<XîVA Xîäâ oA GdA* XîôGä úä<dB $
¬äòä ÌdØcî{A Gµ>hA Gäúâ, VÆô Gô ¬Æ<G Xîäâ ¬äâdH $
ÌS@ä <ÒbhÆ ¬dâiÒô Ìädâ, ÙäÙõ Ì{Æôä Xîäâ dH $$ 165 $$
ÌdØ cî{ Täôh XîôGâ Òä_A ¬äòä-Gµ>GA GÈ¦ò XîôËA dH ËÌ VÆô, Gô ßäHô ¬Æ<Gòäâ* Xîäâ oA
¬äâ<dË Xîô _âËA dH $ ÌS@ä, <ÒbhÆ ßäHô ¬däÙâÒ Xîäâ oA ÌdXîä ÙâËA dH $ ËÌ Ìâúäôâ VäTäôh ÁÒ
Xîäâ ÌdXîä Ùâ, kV¬â* Ëäâ XîdGä dA ¢òä dH ?
¬äòä óîä¤VA dä _â, ÌHl>A Oäâ{1 <v>{äk $
´â Xîäâk TA´â2 {Sä<hòä¶, ËädA Xâî O_ Ìä<d $$ 166 $$
¬äòä <ÒÉòäV<Óî cî{ óîä¤VA dä ¬â* _âXîô VP{Âhù {È»ÒA Xâî ôÇXî {ô¬ä¦¬ä1 Xîäâ <v>{äXîô
ÌHl>A dH, ´äâ Xîäâkù {SähA kV {ô ôÇXî cî{ Vâ <ÒiÒäV2 XîôËä dH êVA Xâî ß¼Ë:Xîôh cî{ O_â ¬â*
<ÒÉòäV<Óî-{äf «>ä_Xîô <ÒÉòäâ* ¬â* ßäVÓî Xîô _âËA dH $ ßË: kV {ô ôÇXî cî{ Vâ <ÒiÒäV
G XîôGä úä<dB $
{ÆæÉä óîä¤VA dä Xîô, Xîä<¬<G Xâî O_ Ìä<d $
Xîä<¬<G Xîµ>äôA Xîô OdH, ¬äô {ÆæÉ Xîäâ ]äk $$ 167 $$
167-171 ¬â* XîdËâ dH*Xîä¬ÆXî ð<bµ> Vâ GäôA Xîäâ {ÆæÉ ßäHô {ÆæÉ Xîäâ GäôA dä<GXîô dH $
{ÆæÉ <ÒÉò-ÒäVGä Vâ ß{Gâ dääâ* Xî[ {äf ÌGäXîô Ëä Xîä<¬GA Xâî O_â ¬â* «>ä_Xîô {Sâ¬ XîôËä
dH $ Xîä<¬GA Xîµ>äÇ-Xîµ>äôA Gâ½-dä ¬â* {Xîª Xîô {ÆæÉ Xâî ¬äôËA dH ßäHô ß{Gâ ¬â* ßäVÓî XîôXâî
{ô¬äù Vâ <Oôä ÙâËA dH $
GäôA ÌHuôh {ÆæÉ Xî[, {ÆæÉä ÌHôA Gäuô $
ß¶ËXîä_ ÙäâGäâ* ¬Æòâ, ÙäÙõ Ùâ<] <Òúäuô $$ 168 $$
Xîä¬ÆXî ð<bµ> Vâ GäôA {ÆæÉäâ* Xî[ ÌHuôG dH ßäHô {ÆæÉ GäôA Xâî ÌHôA dH* $ XÆîv> <Òúäô XîôXâî Ùâ]äâ,
Xîä¬ ÒäVGä Vâ ß¼Ë ¬â* ÙäâGäâ* dA {ô¬äù Vâ <Oô ´äËâ dH* $
Gäuô {ÆæÉ Xîäâ _â ¬Ækù, {ÆæÉä GäôA Vä $
ÙäÙõ ÙäâGäâ* {ú ¬Æòâ, XvÂ> G ßäòä dä $$ 169 $$
Gäuôòä¶ {ÆæÉäâ* Xîäâ ß{Gâ ¬â* ßGÆôÓî XîôXâî {ô¬äù Vâ <OôA dH* ßäHô {ÆæÉ Gäuôòäâ* ¬â* ßäVÓî
däâXîô {ô¬äù Vâ <Oôâ dH¶ $ kV {SXîäô <ÒÉò-VÆ] Xâî <_B Ìäô¶Ìäô {Sò¦G XîôXâî ¬ô Oòâ <Xî¼ËÆ
<X*î<úËè¬ä½ oA ê¼dâ* V¶ËäâÉ GdA* {SäIË dØßä $
o¤Òôä _ÆÄTA ÒäV Xîä, Xî¬_ Ì¤TäGä ßäk $
<ÙG Ùf ¬ä¶dA* Ùâ]Ëä¶, ÙäâGäâ* Oòâ <Ò_äk $$ 170 $$
oäâOA {ÆæÉ-oS¬ô oäâO-ÒäVGä-VÆO¶T Xîä _äâoA däâXîô GäôA-Xî¬_ Xâî ¬Æ]-{Æb{ ¬â*
ßäV<Óî-Ì¼TG Vâ Ì¤T ´äËä dH <Xî¼ËÆ XÆîv> <ÙGäâ* ¬â* dA Ùâ]Ëâ-Ùâ]Ëâ GäôA ßäHô {ÆæÉ ÙäâGäâ* ßËÈIËäÒíä
¬â* dA Gbµ> däâ ´äËâ dH* $
GäôA {AÒâ {ÆæÉ Xîäâ, {ÆæÉ Gäuô Xîäâ ]äk $
ÙäÙõ OÆæ Xâî ·äG <ÌG, ÙäâGäâ* Oòâ <Ò_äk $$ 171 $$
k<Ë ¬äòä Xîä ß¶O V¬äIË $$ 12 $$ Vä. 1316 $
GäôA ÒAòù ß{dôh ¨äôä {ÆæÉ Xîä {ÆæÉ¦Ò Gbµ> XîôËA dH $ {ÆæÉ GäôA Xîäâ ß{Gâ ßTAG
XîôXâî {ô¬äù Vâ <OôäËä dH $ kV {SXîäô OÆæ Xâî ·äGäâ{Ùâf <ÌGä ¬òäùÙä ô<dË áòÒdäô Vâ ÙäâGäâ* dA
Gbµ> däâ ´äËâ dH* $ ßË: OÆæ Xâî ê{Ùâf ¨äôä kV {ËG Vâ ß{Gâ Xîäâ ÌúäGä úä<dB $
k<Ë aA ÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXîä ¬äòä Xîä ß¶O V¬äIË: $$ 12 $$
ß Väú Xîä ß¶O 13
u¬»òä Xâî <Gcî{h-{iúäËè V¦ò Xî[ <´·äVä däâËA dHkV<_B ßÌ ""Väú Xîä ß¶O''
XîdGâ ¬â* {SÒÈ¸ ¬¶O_ Xîô ôdâ dH*
<´GXî[ XÈî{ä Vâ VäTXî V¦ò Xâî ¨äôä <¬»òä Vâ {äô däâXîô {ôÌS@ Xîäâ {SäIË däâËä dHêG
<Gô¶´G ôä¬, VÙèOÆæ ßäHô VÒù V¶Ëäâ* Xîäâ d¬ ßGâXî {Shä¬ XîôËâ dH* $
Väú Xîä ß¶O 13 261
ßÙòä-<d*Vä
ÙäÙõ Ùòä <´¼däâ* Xâî <Ù_ GdA*, ÌdØuô XîdäÒâ* VäT $
´â ¬Æ] êG Xîä Ùâ<]òâ, Ëäâ _äOâ ÌdØ ß{ôäT $$ 2 $$
2-11 ¬â* XîdËâ dH*ÙòädAG ¬äGÒ ß¿v>â GdA* däâËâ $ <´GXâî tÙò ¬â* Ùòä GdA* dH, <óîô
oA ´äâ V¶Ë Xîd_äËâ dH*, êGXâî ÙfùG Vâ ß<Ë {ä{ _OËä dH $
ÙäÙõ ¬dô ¬ÆdÄÌË ¬G GdA*, <Ù_ Xâî Ì´S Xîl>äâô $
Xîä_â Xîä<óîô1 Ëâ Xî<dòâ, ¬äâ<¬G2 ¬ä<_Xî ßäHô $$ 3 $$
<´GXâî ¬G ¬â* Ùòä ßäHô {Sâ¬ GdA*, ´äâ Ò´S V¬äG Xîl>äâô tÙò Xâî dH*Òâ ¬_AG ßäHô
GäNíËXî1 dH* $ T¬ù<Gbl>2 ôÇXî íÒä¬A Ëäâ ßäHô dA däâËâ dH* $
ÙäÙõ Xîäâkù Xîädõ ÁÒ Xî[, Xîôâ ßäË¬ä øäË $
Väú Xîdõ¶ V¶fò GdA*, Väâ {SähA Ùäâ´] ´äË $$ 4 $$
ò<Ù Xîäâkù <XîVA ÁÒ Xâî fôAô Xîäâ Gbµ> XîôËä dH Ëäâ, d¬ V¶fò ô<dË V¦ò XîdËâ dH*, Òd
Gbµ> XîôGâ Òä_ä GôXî Xîäâ ´äËä dH $
ÙäÙõ Gädô1 <V*d <Vòä_ VÌ, XâîËâ ¬ÆV_¬äG $
¬ä¶V ]äk ¬äâ<¬G2oòâ, Ìªâ <¬òä¶3 Xîä ·äG $$ 5 $$
<XîËGâ dA ¬ÆV_¬äG ¬ä¶V ]äËâ dØòâ oA T¬ù<Gbl>2 ÌG ôdâ dH* ßäHô ¬ÆdP¬Ù3 VädÌ Xî[ XÆîôäG
Vâ ¬ä¶V ]äGâ Xîä V¬ùG oA XîôËâ dH* <Xî¼ËÆ ¬ä¶V ]äGâ Òä_â VoA ¬äGÒ áòäøS1, <V*d ßäHô <Vòäô
Xâî V¬äG dH* $ ¬äGÒ Xîä ßädäô Ëäâ ß¼G dA dH $
ÙäÙõ ¬ä¶V ßdäôA ´â Gôä, Ëâ Gô <V*d <Vòä_1 $
ÌXî2î ¬¶´äô3 VÆGdä¤4 VdA, òâËä {S¦òÇ Xîä_ $$ 6 $$
´äâ ¬ä¶V ]äGâ Òä_â Gô dH*, Òâ l>AXî {S¦òÇ dA <V*d, <Vòäô1, ÌOÆ_ä2, <Ì_äÒ3 ßäHô XÆî¸â4
Xâî V¬äG Xîä_ cî{ dA dH* $
ÙäÙõ ¬Ækù ¬äô ¬äGÆÉ øhâ, Ëâ {S¦òÇ ´¬ Xîä_ $
¬dô Ùòä G<d* <V*d <Ù_, XÂîXîô XîäO <Vòä_ $$ 7 $$
¬ÈËXîÒËè XîÌÂËô ßä<Ù OôAÌ {Sä<hòäâ* Xîäâ ¬äôGâ Òä_â ¬GÆbò ÌdØË dH*, Òâ {S¦òÇ dA ¬È¦òÆ
ßäHô Xîä_ Xâî V¬äG dH* $ ´HVâ <V*d, XÆî¸â, XîäXî ßäHô <Vòäô Xâî ¬G ¬â* Ùòä GdA* däâËA ÒHVâ dA êGXâî
¬G ¬â* oA Ùòä GdA¶ däâËA $
¬ä¶V ßdäôA ¬Ù <{Òâ, <ÒÉò <ÒXîäôA Väâk $
ÙäÙõ ßä¦¬ôä¬ <ÌG, Ùòä Xîdä¶ A¶ däâ k $$ 8 $$
´äâ ¬ä¶Vädäô ßäHô ¬<Ùôä {äG XîôËâ dH*, Òâ <ÒÉò <ÒXîäôäâ* ¬â* ó¤îVâ ôdËâ dH* $ V¦V¶Oä<Ù Xâî
<ÌGä, "VoA ßä¦¬ä BXî dH ßäHô ôä¬ VÌ ¬â* áòä{Xî dH' BâVä ·äG GdA* däâGâ Vâ êGXâî tÙò ¬â* Ùòä
Xîdä¶ Vâ ßäòâOA ?
_¶Oô1 _äâO _äâo VäH* _äOH*, Ìäâ_H* VÙä ê¼dA* Xî[ oAô $
´äâô2 ´ÆÁ¬3 ÌAú4 Ìµ>{äôâ5, ßäuÙ ß¶Ë êGdA* VäH* VAô $$ 9 $$
<G_ùJ´ ê¾Ë1 ¬GÆbò oA _äâo Òf VÙä ¬ä¶Vädäuôòäâ* Xî[ dA {Ç XîôËâ dH* ßäHô Ì_ä¦Xîäô2,
ß¦òäúäô3, oâÙGA<Ë4, Ìµ>¬äôA5 XîôGâ Òä_â oA ßä<Ù ß¼Ë ËXî ê¼dA* Vâ ¬â_ ô]Ëâ dH* $
ËG ¬G ¬äô ôdH* Vä¤kù VäH*, <ËGXîäâ Ùâ<] XîôH* ËäÁô1 $
òd Ì<ª ÌÂe Xîdä¶ ËH* {äkù, BâVA Xî´ä2 ßÒ<_òä3 {Aô $$ 10 $$
´äâ V¶Ë ËG-¬G Xîä V¶ò¬ XîôXâî oOÒÙè-o´G ¬â* _Oâ ôdËâ dH*, ê¼dâ* Ùâ]Xîô kùbòäù1,
ê{däV XîôGä, òd ¬däGè ÌÆ<¾ Xîdä¶ Vâ {SäIË Xî[ dH $ òd ÌäË Ëäâ BâVA dH, ´HVâ G¬ä´2 Xîä V¬ò
<GXî_ ´äGâ {ô G¬ä´ {ÑGä ßäHô <V¾3 V¶Ë oA Xîd_äGä ¬òäùÙä ô<dË ÌäË dH $
Ìâ ¬dô OÆ ¬ ôäd1 Oä<óî_, Oäâ i Ë]Æ ô ÙGA 2 $
Ìâ <Ù_ 3 ÌÙXîäô 4 ßä_¬, dòäË 5 ¬Æ ô ÙGA 6 $$ 11 $$
Ùòä dAG, {ô¬äù {-Xîäâ-oÂ_ä-dØßä1 ßVäÒTäG, ¬ä¶VädäôA2, ¬_AG tÙò3, GAú-
Xî¬ù-XîôGâ Òä_ä4; V¶Väô ¬â* Á<ÒË5 ôdËâ dØòâ oA ¬ôâ dØòâ Xâî V¬äG dH $
Väú
v>_ Xîô Ì_ Xîô øäk1 Xîô, ¬äôâ <´<d¤ <Ë<d¤ óâîuô $
ÙäÙõ Ëä<d G TA<´òâ , {ôhâ VOA {Ëâ u ô2 $$ 12 $$
12 ¬â* V¦ò ÌäË Xîd ôdâ dH*´äâ v>_, Ì_ Ëä øäË1 XîôXâî, <´V <XîVA oA {SXîäô Vâ
ÁÒäâ* Xîäâ ß{Gâ ó¤îÙâ ¬â* ó¤îVä Xîô ¬äôËâ dH* ßäHô ß{Gâ <{Ëä Xâî v>äâµ>â oäkù Xî[ {Æ½A2 Vâ <ÒÒäd Xîô
_âËâ dH*, êGXîä <ÒiÒäV GdA* XîôGä úä<dB $
ßÙòä-<d*Vä
ÙäÙõ ÙØ<Gòä¶ VäH* <Ù_ Ìä¤TXîô, ÌHl>â ÙAG1 O¬äk $
GâXî[ Gä¬ <ÌVäô Xîô, XîôÙ Xî¬äòä ]äk $$ 13 $$
13-19 ¬â* ß<TXî <d*Vä XîôGâ Òä_äâ* Xâî áòÒdäô Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*Vä¶VäuôXî
<ÒÉòäâ* ¬â* ¬G Xîäâ ó¤îVä Xîô V¿úâ T¬ù1 Xîäâ ]äâ ÌHl>â dH* $ o_äkù ßäHô oOÒäGè Xîä Gä¬ oÂ_ Xîô vÆ>ôA
Xâî ¨äôä O_â Xîäµ>Gâ Vâ Xî¬äòâ dØòâ {HVâ Vâ ß{Gä {âµ> oôËâ dH* $
ÙäÙõ O_ Xîäµ>H* Xî_¬ä1 oôH*, ßòä2 <Òúäôä ÙAG $
{¶úäâ* Ò¢Ë G¬ä´ OÆ´äôH*3, Vä<ÌË4 GdA* òXî[G5 $$ 14 $$
{Sä<hòäâ* Xâî O_â Xîäµ>Ëâ dH* ßäHô dô V¬ò ]ÆÙä Xîä í¬ôh1 XîôËâ dØòâ <ÒiÒäVA oÓî oA ÌGËâ
dH* $ ¢òä òdA2 T¬ù Xîä <Òúäô dH ? {ä¶úäâ* V¬ò G¬ä´ oA {ÑËâ3 dH*, <óîô oA oOÒäGè Xîä {Âh4ù
<ÒiÒäV5 GdA* ô]Ëâ $
ÙØ < Gòä¶ Xâ î {Av>â {ªä, ÙäH ª ä ÙäH ª ä ´äk $
ÙäÙõ <´G {HÙä <Xîòä, Ëä Vä<dÌ Xîäâ <v>µ>Xîäk $$ 15 $$
<´VGâ ê¦{¼G <Xîòä dH, êV {ô¬ä¦¬ä Xîäâ ¦òäO Xîô V¶VäôA {Sä<hòäâ* Xâî {Av>â-{Av>â <óîôËä
dH ßäHô XÆîôÌäGA ßä<Ù XîäòäâÍ Xâî <_B ÙäHª-ÙäHª Xîô ´äËä dH $
XÆîóSî 1 ´â2 Xâî ¬G ¬â*, ¬Aòä¶ ¬ÆV_¬äG $
ÙäÙõ {â ò ä 3 e¶ O 4 ¬â * , <ÌVäôâ ôd¬äG5 $$ 16 $$
<´GXâî2 ¬G ¬â* GäNíËXîËä1, dl>, ¨âÉ dH*, BâVâ ¬ÆV_¬äG <¬òä¶ Vä<dÌ oA Xîd_äËâ dH* <Xî¼ËÆ
Ùòä_Æ5 oOÒäGè Xîäâ oÂ_ Xîô V¶Väô Xâî eOªäâ4* ¬â* dA {ªâ3 ôdËâ dH* $
ßä{V Xîäâ ¬äôâ GdA*, {ô Xîäâ ¬äôG ´äk $
ÙäÙõ ßä{ä ¬äôâ <ÌGä, XHîVâ <¬_â ]ÆÙäk $$ 17 $$
ß{Gâ ßd¶Xîäô Xîäâ Ëäâ ¬äôËâ GdA*, ÙõVôäâ* Xîäâ ¬äôGâ ´äËâ dH* $ ß{Gâ ßd¶Xîäô Xî[ Ì<_ <Ùòâ
<ÌGä oOÒäGè XHîVâ <¬_ VXîËâ dH* ?
oAËô ¨¼¨ô oô ôdâ, <ËGXîäâ ¬äôâ Gä¶<d* $
Vä<dÌ Xî[ ßôÒäd1 dH, ËäXîäâ ¬äôG ´ä¶<d* $$ 18 $$
ß{Gâ tÙò ¬â* Xîä¬, XSîäâT, _äâo, ¬äâd, ôäO ¨âÉä<Ù ¨¼¨ oôâ dH*, êGXîäâ Ëäâ GdA¶ ¬äôËâ ßäHô
{ô¬ä¦¬ä Xî[ ÁÒä¦¬äB¤1 dH*, êGXîäâ ¬äôGâ ´äËâ dH* $
ÙäÙõ ¬Âòâ Xîäâ ¢òä ¬äuôòâ, ¬Aòä¶ ¬Âkù ¬äô $
ßä{V Xîäâ ¬äôâ GdA*, ßäHôäâ* Xîäâ dØ<Vòäô $$ 19 $$
ß{Gâ Xî¬äâÍ Vâ dA ¬ôâ dØòâ ÁÒäâ* Xîäâ ¢òäâ* ¬äôËä dH ? dâ ¬Ækù ÁÒä¦¬äßäâ* Xîäâ ¬äôGâ Òä_â
<¬òä¤ ! ËÂ ß{Gâ ßd¶Xîäôä<ÙXî Xîäâ Ëäâ GdA* ¬äôËä ßäHô ÙõVôâ ÁÒäâ* Xîäâ ¬äôGâ ¬â* Ìªä <G{Æh ÒAô ÌGä
dH $
Väú
<´VXîä ä <ËVXîä dØßä, Ëäâ Xîädâ Xîä ÙäâÉ $
ÙäÙõ Ì¶ Ù ä Ì¶ Ù OA, ¬Aòä¤ Gä Xîô ôäâ É $$ 20 $$
20-25 ¬â* ´äâ ¬ÆV_¬äG ÁÒ Xîäâ ÌS@-oäÒ Xî[ {Sä<IË GdA* ¬äGËâ, ê¼dâ* V¦ò úâËäÒGA
Ùâ ôdâ dH*ßä¦¬ä <´V ÌS@ Xîä íÒcî{ ä, ·äG {SäIË däâGâ {ô êVA Xîä íÒcî{ däâ Oòä Ëäâ kV¬â*
¢òä ÙäâÉ dH ? ßäHô oÓî Xîäâ o<Óî Xîä dA ß<TXîäô dH, Òd o<Óî Xîô ôdä dH $ ÙäâGäâ* dA l>AXî dH* $ dâ
<¬òä¤ ! kV <ÒÉò ¬â* XSîäâT {ÂÒùXî <ÒÒäÙ XîôGâ Xî[ ßäÒiòXîËä GdA* dH $
VâÒXî <Vô´Gdäô Xîä, Vä<dÌ Xîä Ì¶Ùä $
ÙäÙõ Vâ Ò ä Ì¶ Ù OA, Ùõ ´ ä ¢òä T¶ T ä $$ 21 $$
{ô¬ä¦¬ä Xâî V¿úâ VâÒXî ßäHô ]ÆÙä Xâî Ì¶Ùäâ* Xâî <_B ßä¼Ëô VâÒä Ì¶ÙOA Xâî <ÌGä ÙõVôâ
o<Óî Ò Ì¶ÙOA Xâî <_B <Xîòâ ´äGâ Òä_â Ìädô Xâî ßä«>PÌô cî{ T¶Tâ ¢òä ¬dKÒ ô]Ëâ dH* ? ßäùËè
V¿úâ oÓî ßä«>PÌô ¬â* GdA* {ªËâ $
Väâ Xîä<óîô1 ´â Ìäâ_â Xîäóî2, <Ù_ ß{Gä G<d* ôä]â Väóî $
Vä¶kù Xîäâ {dúäGâ Gä¶dA*, XÂîª Xî{µ> VÌ êGdA* ¬ä¶dA* $$ 22 $$
Òâ dA GäNíËXî1 dH* ´äâ V¦ò Xîäâ <¬»òä2 XîdËâ dH*, ß{Gä tÙò fÆ¾ GdA* ô]Ëâ, kùiÒô Xîäâ
GdA* {dúäGËâ $ ê¼dA* ¬â* VÌ ÌÆôäkòä¶ ßäHô Xî{µ> ôdËâ dH* $
Vä¶kù Xîä óîô¬äG G ¬äGH*, Xîdä¶ {AÒ BâVâ Xîô ´äGH* $
¬G ß{Gâ ¬â* V¬eË Gä¶dA*, <Gô]Ë ú_H* ßä{GA v>ä¶dA* $$ 23 $$
{ô¬ä¦¬ä Xî[ ßä·ä GdA* ¬äGËâ $ "kùiÒô Xîdä¶ dH ? êVXî[ XâîÒ_ XîÁ{Gä Xîô ô¢]A dH',
BâVä ´äGËâ dH* $ ß{Gâ ¬G ¬â* ÒäíË<ÒXîËä Xîäâ GdA* V¬eËâ $ ß{Gâ Xîäâ fôAô cî{ ¬äG Xîô, fôAô
Xî[ v>äòä Ùâ]Ëâ dØòâ ú_Ëâ dH* ßäHô v>äòä Ùâ] Xîô óÂî_Ëâ dH* $
´äâô Xîôâ ¬VXî[G1 VËäÒâ, <Ù_ êVXâî ¬â* ÙÙù G ßäÒâ $
Vä¶kù VâËA2 Gä¶dA Gâd, OÒù Xîôâ ß<Ë ß{GA Ùâd $$ 24 $$
ß{GA f<Óî Vâ OôAÌäâ1* Xîäâ VËäËâ dH* ßäHô OôAÌäâ* Xîäâ <Ò{<¸ ¬â* Ùâ]Xîô oA êGXâî tÙò ¬â*
Ùòä GdA* ßäËA $ kùiÒô Vâ2 Ëäâ êGXîä {Sâ¬ däâËä dA GdA* $ Òâ Ëäâ ß{Gâ fôAô Xâî Ì_ ßä<Ù Xîä dA
OÒù XîôËâ ôdËâ dH* $
kG ÌäËG ¢òäâ* {äÒâ {AÒ, {ô TG Fî{ô ôä]â ÁÒ $
´äâô ´ÆÁ¬ Xîô XÆîµÆ>PÌ VäH* ]äk, Väâ Xîä<óîô Ùäâ´] ¬â* ´äk $$ 25 $$
Ì_{ÂÒùXî ß¼òäò Xîô Xâî XÆîµÆ>NPÌòäâ* Vâ ]äËâ {AËâ dH* ßäHô {ôäB TG Xîäâ v>AGGâ Xîä <Òúäô
ô]Ëâ dH* $ Òâ GäNíËXî _äâO GôXî ¬â* dA ´äËâ dH* $ BâVA ÌäËäâ* Vâ oOÒäGè Ëäâ XHîVâ {SäIË däâ VXîËâ dH* ?
ßÙòä-<d¶Vä
ÙäÙõ ´äXîäâ ¬äôh ´äkòâ, Väâkù <óîô ¬äôâ $
´äXîäâ Ëäôh ´äkòâ , Väâ k ù <óîô Ëäôâ $$ 26 $$
26-27 ¬â* ßÙòä-<d*Vä Xîä óî_ ÌË_ä ôdâ dH*´äâ <´VXîäâ ¬äôGâ ´äËä dH, Òd {ÆG:
êVXîäâ ¬äôËä dH ßäHô ´äâ <´VXî[ ôÇä XîôGâ ´äËä dH, Òd <óîô êVXî[ ôÇä XîôËä dH $
òd Vä]A Vä¶oô ¬â* oÂTôÙäV Xâî <fbò Xîäâ XîdA A, ´äâ OÆæ-<fbò kùbòäùÒf ÙäÙõÁ Xîäâ
{Aµ>Gâ ßäòâ â $ {SV¶O Xîä- ð. VÆ. <V. Ë. 11-124 ¬â* Ùâ]äâ $
ÙäÙõ GóîV1 Gä¬ VäH* ¬äuôòâ, Oäâf¬ä<_2 Ùâ {¶Ù3 $
Ùõkù 4 dH Väâ Ùõ ô Xîô, ËÌ øô ¬â * ßäG¼Ù $$ 27 $$
ÒÈ<¸ cî{ XîäG2 Xîäâ ¬ôäâª Xîô, ¬G Xîäâ <fÇä3 Ùäâ $ Gä¬ <ú¼ËG ¨äôä <ÒÉò ÒäVGä1 Xîäâ
Gbµ> XîôXâî tÙò ¬â* ´äâ ¨HË4 oäÒGä dH, êVâ Ùõô Xîôäâ $ ËÌ øô ¬â* ôdËâ dØòâ oA {ô¬äG¼Ù Xîä ßGÆoÒ
däâOä $
Väú (¬ÆV_¬äG Xâî _Çh)
¬ÆV_¬äG ´äâ ôä]â ¬äG, Vä¶kù Xîä ¬äGâ óîô¬äG $
Väôäâ* Xîäâ VÆ]Ùäkù däâk, ¬ÆV_¬äG Xîô ´äGäâ* Väâk $$ 28 $$
28-31 ¬â* ¬ÆV_¬äG Xâî _Çh XîdËâ dH*´äâ kù¬äG ô]Ëä dH, kùiÒô Xî[ ßä·ä ¬äGËä
dH, V¼¬äG ßä<Ù ¨äôä VÌXîäâ VÆ] ÙâËä dH, êVA Xîäâ d¬ ¬ÆV_¬äG ´äGËâ dH* $
ÙäÙõ ¬ÆV_¬äG ¬dô Od ôdH, VÌXîäâ VÆ] <XîV dA G ÙdH $
¬ÆÒä G ]äk, ÁÒË G<d* ¬äôâ, Xîôâ Ì¶ÙOA ôäd V¤Òäôâ $$ 29 $$
´äâ Ùòä Täôh Xîôâ, VÌXîäâ VÆ] Ùâ, XîµÆ> ÌúGä<Ù Vâ <XîVA Xîä oA tÙò GdA* ´_äÒâ, ¬ÆôÙâ
Xîäâ ]äòâ GdA*, Á<ÒË Xîäâ ¬äôâ GdA*, oOÒäGè Xî[ o<Óî XîôXâî ¬Æ<Óî Xîä ¬äOù l>AXî Xîôâ, ÒdA V¿úä
¬ÆV_¬äG dH $
Väâ ¬äâ<¬G1 ¬G ¬â* Xîô ´äG, V¦ò VÌÂôA2 ÒHVâ ßäG $
úä_â Vä¤ú V¤Òäôâ Ìäµ>, <ËGXîäâ ]Æ_â Ì<diË3 Xâî {äµ> $$ 30 $$
<´GXâî tÙò ¬â* V¦ò ßäHô V¶ËäâÉ2 ßäXîô ÌHl>â dH*´äâ V¦ò ¬äOù Xîäâ l>AXî XîôXâî êV¬â*
ú_Ëâ dH*, Òâ dA V¿úâ kù¬äGÙäô1 ¬ÆV_¬äG dH* $ êVXâî <_B dA íÒOù3 ¨äô Xâî Xî{äµ> ]Æ_â ôdËâ dH* $
Väâ ¬äâ<¬G1 ¬äâ¬2 <Ù_ däâk, Vä¶kù Xîäâ {dúäGâ Väâk $
´äâô G Xîôâ dôä¬ G ]äk, Väâ ¬äâ<¬G3 Ì<diË ¬â* ´äk $$ 31 $$
´äâ oOÒäGè Xîäâ {dúäGËä dH, ÒdA Xîäâ¬_2 tÙò Òä_ä kù¬äGÙäô1 Xîd_äËä dH $ ´äâ
Ì_ä¦Xîäô GdA* XîôËä, dôä¬ Xîä GdA* ]äËä, ÒdA T¬ù<Gbl>3 íÒOù ¬â* ´äËä dH $
´HVä XîôGä ÒHVä oôGä
´äâ d¬ GdA* OÆ´äôËâ, ËÆ¬Xîäâ ¢òä oäkù $
VAô GdA* XÆîv> Ì¶ÙOA, XîdØ ¢òäâ* óîô¬äkù $$ 32 $$
ò<Ù d¬ ßä{ _äâOäâ* Xâî XîGäGÆVäô GdA* XîôËâ Ëäâ dâ oäkòäâ ! kV¬â* ËÆPdâ* ¢òä dä<G dH ?
o<Óî ¬â* XÆîv> VAô GdA* däâËä $ ´äâ d¬ GdA* Xîôâ*Oâ Ëäâ ËÆPdâ* <díVä G <¬_âOä $ <óîô ßä{ _äâO BâVä
¢òäâ* XîdËâ dH* ?
ß{Gâ ß¬_äâ * 1 vÂ > <µ>òâ , Xîädõ Xâ î Gä¶ d A* $
Väâkù {Aª {Æ X îäôVA, ´ä Ùõ ] â ¬ä¶dA* $$ 33 $$
ß{Gâ Xî¬äâÍ1 Vâ dA {SähA Vä¶VäuôXî {ä{-Ëä{ Vâ vÂ>µ>Ëä dH, <XîVA ß¼ò Xâî Xî¬ù Vâ GdA* $
<´VXâî tÙò ¬â* {SoÆ <ÒòäâO Xîä ÙØ:] dH, ÒdA oOÒäGè Xîäâ ÒâÙGä {ÂÒùXî {ÆXîäôâOä $ ß¼ò VÌ Ëäâ
Ìägä«>PÌô ¬â* dA ôË dH* $
Xîäâkù ]äk ßøäk Xîô, oÂ]â ¢òäâ* ouôòâ $
]Âµ>A1 {ÂOA2 ßäG Xî[, ßä{G ¢òäâ* ¬uôòâ $$ 34 $$
Xîäâkù ¬äGÒ {âµ> oôXâî ]ä _âËä dH, ËÌ ÙõVôâ oÂ]â ¬GÆbò Xîä {âµ> XHîVâ oôâOä ? <XîVA ß¼ò
Xî[ ßäòÆ V¬äIË1 däâXîô ¬È¦òÆ Xî[ {_ ßä {d¤ÆúA2 däâ, ËÌ ß{G XHîVâ ¬ô VXîËâ dH* ? ßË: ß{Gâ
Xî¬ù Xîä dA óî_ ß{Gâ Xîäâ <¬_Ëä dH $
óÂîµ>A GäÒ V¬Æ j ¬â * , VÌ «Â>ÌG _äOâ $
ß{Gä ß{Gä ÁÒ _â, VÌ Xîäâkù oäOâ $$ 35 $$
´HVâ V¬Æj ¬â* GäHXîä óÂîµ> ´äò, VÌ «Â>ÌGâ _Oâ, ËÌ XîäHG <XîVXâî oôäâVâ ôdËä dH ? VoA
ß{Gâ Xîäâ ÌúäGâ Xîä {Sò¦G XîôËâ dH* $ ÒHVâ dA VÌXîäâ ß{Gâ-ß{Gâ ê¾äô Xîä VäTG XîôGä úä<dB $
ÙõVôâ Xî[ ßäâô Ùâ]Gâ Vâ ¢òä _äo dH ?
ÙäÙõ <fô <fô _äOA ßä{Gâ, XîdØ XîäHG ÌÆeäÒâ $
ß{Gä ß{Gä Vä¤ ú Ùâ , Vä¶ k ù Xîäâ oäÒâ $$ 36 $$
´HVâ ßGâXî ¬GÆbòäâ* Xâî <fô {ô ßNyG _Oâ, ËÌ VÌ ß{GA dA ÌÆeäËâ dH*, Xîdäâ ÙõVôä XîäHG
ÌÆeäËä dH ? ÒHVâ dA <½Ëä{ Vâ VÌ ´_ ôdâ dH* $ ´äâ V¦òËä{ÂÒùXî ß{Gâ VäTG-´_ Xîä <v>ªXîäÒ
ÙâXîô íÒò¶ dA Ëä{äNyG Xîäâ ÌÆeäËâ dH*, Òâ dA {SoÆ Xîäâ <{Sò _OËâ dH* $
Vä¤oô ¬â* <d¼Ùõ-¬ÆV_¬äGäâ* Gâ BXî ¬Ë däâ ¬däôä´ Vâ Xîdä ä-ßä{ ËAù ÒSËäâ* Xîäâ GdA*
¬äGËâ, G ôäâ´ä XîôËâ däâ, G Xî_¬ä {ÑËâ däâ, G¬ä´ GdA* OÆ´äôËâ, BâVä l>AXî GdA* $ êÓî ÙäâGäâ* ¬Ëäâ*
¬â* Vâ <XîVA BXî ¬Ë Xâî ßGÆVäô VäTG ßÒiò XîôGâ úä<dB $ ê¼dA* Xîäâ 32 Vâ 36 ËXî ê¸ô <Ùòä
ä $
í¬ôh úâËäÒGA
Vä¤úä Gä¬ ßÁ_äd Xîä, Väâk V¦ò Xîô ´äh $
<Giú_ Xîô _â Ì¶ÙOA, ÙäÙõ Väâ {ô¬äh $$ 37 $$
37-39 ¬â* oOÒÙè o<Óî XîôGâ Xâî <_B VäÒTäG Xîô ôdâ dH*kùiÒô Xîä Gä¬ dA V¦ò dH $
êVA Xîäâ ¬Æ<Óî Xîä V¿úä VäTG ´äG Xîô, ¬G Xîäâ Níô XîôXâî ß]¶«> o<Óî Xîôäâ $ êÓî {SXîäô Xî[
o<Óî dA {Sä¬ä<hXî ¬äGA ´äËA dH $
ßäÒµ>1 XÂîµ>ä2 däâË dH, ßÒVô ÌAËä ´äk $
ÙäÙõ Xîô _â Ì¶ Ù OA, ôä]hdäô ]Æ Ù äk $$ 38 $$
v>_2 ßä<Ù Xâî ¨äôä {Sä<hòäâ* Xâî tÙò ¬â* d_ú_1 ¬ú ôdA dH $ kVA Ní<Ë ¬â* ¬äGÒ ÁÒG
Xîä VÆßÒVô Gbµ> däâ ôdä dH $ ´äâ Ìúä V¬ò dH, êV¬â* Ëäâ oOÒäGè Xî[ o<Óî Xîô _äâ $ Vä¶VäuôXî
ÙØ:]äâ* Vâ ôÇä XîôGâ Òä_â BXî ¬ä½ oOÒäGè dA dH* $
kV Xî<_ XâîËâ H Oòâ, <d¼Ùõ ¬ÂV_¬äG $
ÙäÙõ Vä¤ ú A Ì¶ Ù OA, eÂ l >ä VÌ ß<o¬äG $$ 39 $$
kV Xî<_òÆO ¬â* ß{Gâ Ìäg T¬ù Xîä ß<o¬äG ô]Gâ Òä_â ßGâXî <d¼Ùõ ßäHô ¬ÆV_¬äG däâ
Oòâ dH* $ <Xî¼ËÆ Òd VP{Âhù ß<o¬äG oOÒËè {SäNIË Xîä V¿úä VäTG GdA* <V¾ dØßä $ oOÒËè
{Sä<IË Xîä V¿úä ê{äò Ëäâ oOÒäGè Xî[ o<Óî dA dH $
XîGA <ÌGä XîôhA
{äâA ß{Gä <{¶«> Xîô, duô òf ¬ä¶dA* _â] $
{¶<«>Ë ß{Gä {Säh Xîô, ÙäÙõ XîdØ ß_â] $$ 40 $$
40-47 ¬â* XîG <ÌGä Xî¸ùáò Xâî <ÒÉò ¬â* Xîd ôdâ dH*ß{Gâ fôAô Xîäâ dA {ÆíËXî ÌGä
Xîô êV¬â* oOÒäGè Xîä òf <_]äâ $ ß{Gâ ÁÒä¦¬ä Xîäâ dA {¶<«>Ë ÌGä Xîô ¬G kN¼jòäâ* Xâî ß<ÒÉò
{ôÌS@ Xîä dA XîG Xîôäâ, ßäùËè ß{Gâ íÂ_-VÂ¯¬ V¶øäË Xîäâ oOÒËè-{ôäòh XîôXâî V¬ä<Tí
ôdäâ $
Xîäòä XîËâÌ Ìäâ<_òâ, <_] ôä]Â¶ ôd¬äG1 $
¬GÒä ¬ÆÁ_ä2 Ìäâ<_òâ, aäâËä dH VÆÌdäG3 $$ 41 $$
d¬ Ëäâ Xîäòä Xîäâ dA <XîËäÌ XîdËâ dH*, êV¬â* Ùòä_Æ1 kùiÒô Xîä òf <_] Xîô ô]Ëâ dH* $ ¬G
{¶<«>Ë2 Ìäâ_Ëä dH ßäHô íÒò¶ {<Ò½3 kùiÒô aäâËä ÌG Xîô VÆGËä dH $
ÙäÙõ Xîäòä ¬d_ ¬â* G¬ä´ OÆ´äcî¶, Ëd¤ ßäHô G ßäÒG {äÒâ $
¬G ¬hXâî Xîô ËVÌAd1 óâîcî¶, ËÌ Vä<dÌ Xâî ¬G oäÒâ $$ 42 $$
´dä¶ ß¼ò Xîäâkù oA GdA* ßä VXîËä, êVA Xîäòä GOôA Xâî tÙò ¬d_ ¬â* d¬ o<Óî XîôËâ dH*
$ ¬G Xâî ¬<Gòâ ÌGäXîô ¬ä_ä1 óâîôËâ dH* $ ËÌ dA d¬äôA ê{äVGä oOÒäGè Xîäâ <{Sò _OËA dH $
<Ù_ Ùuôòä ¬â* OÆV_1 d¬äôä, Fî´Â2 Xîô <úË _äF¶î $
Vä<dÌ ßäOâ Xîcî¶ Ì¶ÙOA, Ìâô Ìâô Ì<_ ´äF¶î $$ 43 $$
tÙò-Ùuôòä Xâî Gä¬-<ú¼ËG-´_ Vâ d¬äôä íGäG1 däâËä dH $ V¶ò¬-_äâµ>ä Xâî {S¦òädäô-
´_ Vâ {¶úâN¼jò cî{ {ä¶úäâ* (dä2-{Hô-¬Æ]) ß¶Oäâ* Xîäâ TäâXîô, oOÒäGè ¬â* <ú¸ _OäËâ dH* $ kV
{SXîäô d¬ oOÒäG Xâî ßäOâ o<Óî XîôËâ dH* ßäHô Ìäô¶Ìäô Ì<_däôA ´äËâ dH* $
ÙäÙõ {¶úäâ* V¶O V¤oä_Â¶ Vä¶kù, ËG ¬G ËÌ VÆ] {äF¶î $
{S â ¬ <{òä_ä <{ÒÁ Ùâ Ò â , Xî_¬ä òâ _H _äF¶ î $$ 44 $$
{ä¶úäâ* ·äGâN¼jòäâ* Xîäâ oOÒËè {ôäòh XîôXâî oOÒÙè o´G XîôËâ dH*, ËoA {ô¬ä¦¬ä d¬â* ß{Gâ
{Sâ¬-ôV Xîä Iòä_ä {SÙäG XîôËâ dH* $ êVXâî {SËä{ Vâ d¬ ËG-¬G Vâ ßäGN¼ÙË ôdËâ dH* $ d¬äôä
Xî_¬ä {ÑGä òdA dH <Xî ""{ôÌS@ ¬â* dA ß{GA ÒÈ<¸ _OäÒâ* $''
fäâ o ä Xîäôh VÌ XîôH * , ôäâ ´ ä Ìä¶ O G¬ä´ $
¬ÆÒä G BXîäH ßäd VäH*, ´â ËÆe Vä<dÌ VâËA Xîä´ $$ 45 $$
VoA {Sf¶Vä Xâî <_B ôäâ´ä XîôËâ dH* $ G¬ä´ Xâî V¬ò ßäÒä´ _OäËâ dH* $ ò<Ù BâVä GdA* däâ
ßäHô ËÆeâ {ô¬ä¦¬ä Vâ <¬_Gâ Xîä dA Xîä¬ däâ Ëäâ, BXî ßäÒä´ Vâ dA ¢òäâ* G ¬ôä $ Xîäôh, kËGâ ´äâô
Vâ Ìäâ_Gâ Òä_ä <ÒòäâOA Ëäâ {Sâ¬ {ä½ Xâî <ÌGä Á<ÒË ôd GdA* VXîËä $
dô ôäâ´ d´ÂôA däâk ôdØ, Xîädâ Xîôâ Xî_ä{3 $
¬ÆÁ_ä Ëdä¶ {ÆXîäuôòâ, ´d¤ ßfù1 k_ädA2 ßä{ $$ 46 $$
dâ ¬ÆÁ_ä ! <G¦ò {ô¬ä¦¬ä Xî[ o<Óî ¬â* Níô ôd, ôäâ´ä ßä<Ù Xîä Xîbµ>3 ¢òäâ* êl>äËä dH ?
ò<Ù Ìä¶O _OäGä dA dH Ëäâ Òdä¶ _Oä, ´dä¶ tÙòäXîäf1 ¬â* ß{Gä ßä¦¬ íÒcî{ {ôÌS@2 dH ßäùËè
oAËô dA {SäùGä Xîô $
dôÙ¬ dä<´ô däâGä ÌäÌä, ´Ì _O ÁÒâ Ì¶Ùä $
Ùäò¬1 <Ù_ Vä¤kù VäH* Vä<ÌË, {¶ú Ò¢Ë ¢òä T¶Tä $$ 47 $$
dâ ÌäÌä ! ´Ì ËXî ÙäV Á<ÒË ôdËä dH, ËÌ ËXî íÒä¬A Xâî VP¬Æ] dA ôdGä {ªËä dH $ ÒHVâ
dA ß{Gä ¬G VÙä1 {S<Ë iÒäV {ô¬ä¦¬ä ¬â* dA _Oäòâ ô]Gä úä<dòâ $
<d¼Ùõ ¬ÆV_¬äGäâ* Xîä oS¬
ÙäÙõ <d¼ÙÂ ¬äôO XîdH* d¬äôä, ËÆôXî XîdH* ôd ¬âôA $
Xîdä¶ {¶ dH Xîdäâ ß_d Xîä, ËÆ¬ Ëäâ BâVA dâôA $$ 48 $$
48-50 ¬â* <d¼Ùõ ¬ÆV_¬äGäâ* Xâî oS¬ Xîä <ÙyÙfùG Xîôä ôdâ dH*<d¼Ùõ XîdËâ dH*d¬äôä
¬äOù aâbl> dH, ¬ÆV_¬äG XîdËâ dH*d¬äôä aâbl> dH $ <Xî¼ËÆ ÌËäßäâ, kG ÒäÙ-<ÒÒäÙ {Âhù {¶äâ* ¬â*
{ô¬ä¦¬ä Xî[ {SäNIË Xîä ¬äOù Xîdä¶ dH ? ËÆ¬ _äâOäâ* Gâ Ëäâ XâîÒ_ <ÒÒäÙ ÒÈ<¾ Xî[ dA ]äâ´ Xî[ dH $
ÙäÙõ ÙÆkù1 ÙôäâO2 _äâO Xîäâ oäÒâ, Vä¶kù Vä¤ú <{òäôä $
XîäHG {¶ d¬ ú_H* Xîdäâ TÂ3, VäTäâ Xîôäâ <Òúäôä $$ 49 $$
¨HË1 oäÒ ßäHô <¬»òä2 áòÒdäô dA V¶VäôA _äâOäâ* Xîäâ <{Sò _OËä dH, <Xî¼ËÆ oOÒäGè Xîäâ Ëäâ
V¦ò dA <{Sò dH $ dâ V¶Ëäâ ! <Òúäô ¨äôä <Giúò3 XîôXâî Xîdäâ, d¬ <XîV ¬äOù Xîä ßGÆVôh Xîôâ*
ßäùËè d¬â* V¦ò ß¨HË ¬â* dA <íË ôdGä úä<dB $
]¶«> ]¶«> Xîô ÌS@ Xîäâ, {] {] _Aòä Ìä¶µ> $
ÙäÙõ {Âôh ÌS@ Ë´, Ì¤Tâ oô¬ Xî[ Oä¶l> $$ 50 $$
ß<Òxä Xî[ OS¶< ¬â* Ì¤T ´äGâ Xâî Xîäôh áòä{Xî ÌS@ Xîäâ ¦òäO Xîô, <d¼Ùõ, ÒHbhÒ
fHÒ,fäÓî,VäHô, Oh{¦ò, ÌäH¾, ´HG, {äôVA, kùVäkù,¬ÆV_¬äG ßä<Ù V¶VäôA _äâOäâ* Gâ ß{Gâ-
ß{Gâ ¬Ë Xî[ ôÇä Xâî ßGÆVäô ÌS@ Xîäâ ]¶«>-]¶«> XîôXâî Ìä¤µ> <_òä dH ßäHô <ÒÒäÙ ¨äôä eOªËâ
ôdËâ dH* $
¬G <ÒXîäô ßäHÉ<T
ÁÒË ÙAVâ ôäâ<Oòä, XîdH* ¬ÂÒä¤ {Av>H* ´äk $
ÙäÙõ ÙØ¶d 1 Xâî {äY>2 ¬â*, BâVA Ùäcî3 _äk $$ 51 $$
51-52 ¬â* ¬G Xâî <ÒXîäô dµ>äGâ Xî[ {Sâôhä Xîô ôdâ dH*ÁÒGXîä_ ¬â* Ëäâ <ÒÉò-ÒäVGä-
ôäâO Vâ {A<ªË <Ù]äkù Ùâ ôdâ dH* ßäHô XîdËâ dH* <Xî ¬ôGâ Xâî {iúäËè ¬Æ<ÓîTä¬ Xîäâ ú_â ´äòâ*Oâ, Väâ
l>AXî GdA* $ <½<Ò<T Ëä{ cî{ ÙäÒäNyG1 Xâî ßäaò ß¼Ë:Xîôh cî{ {ÒùË2 ¬â* ÁËâ dA BâVA ßäHÉ<T3
Xî[ ÒÈ<bµ> Xîôäâ <´VVâ êVXî[ JÒä_äòâ* fä¶Ë däâ ´äò¤, ßäùËè ÁÒG Xîä_ ¬â* dA ÌS@ ·äG {SäIË
Xîôäâ $ Òä ¨HË Xâî1 ßäaò ß¼Ë:Xîôh cî{ ¬úäG2 {ô ÌS@ ·äG cî{ BâVA ÌäcîÙ3 ´_äßäâ, <´VVâ
<ÒÉò-ÒäVGä cî{ ôäâO ÁÒG-Xîä_ ¬â* dA Gbµ> däâXîô ¬ÆÓî däâ ´äßäâ $
Väâ Ùäcî <XîV Xîä¬ Xî[, ´äËH* ÙÙù G ´äk $
ÙäÙõ Xîäµ>â ôäâ O Xîäâ , Väâ Ùäcî _â _äk $$ 52 $$
<´VVâ ´¼¬-¬ôh cî{ {Aªä GdA* Gbµ> däâ, Òd VXîä¬ Xî¬ù cî{ ßäHÉ<T <XîV Xîä¬ Xî[
dH ? ´äâ ¬G Xâî <ÒXîäô <ÒÉò-ÒäVGä<Ù ê{jÒäâ* Xâî V<dË ´¼¬-¬ôh-ôäâO Xîäâ ¬Â_ Vâ Gbµ> Xîô
VXâî, Òd ÌS@äXîäô ÒÈ<¸ cî{ ßäHÉ<T VÙèOÆæ-ÒHx Vâ _âXîô ¬G ¬â* _Oä=<Gô¶Ëô ÌS@äXîäô ÒÈ<¸
ô] $
úäGXî ê{Ùâf
BXî Vâô Xîä l>ä¤Òªä, ¢òäâ* dA oôÀä G ´äk $
oÂ] G oäOA ÁÒ Xî[, ÙäÙõ XâîËä ]äk $$ 53 $$
53-56 ¬â* úÆoËä ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*{SähA Xîä {âµ> cî{ ÌËùG {Säò: BXî Vâô Xîä dH, Òd
XHîVâ GdA* oôâOä ? Òd Ëäâ oô dA ´äËä dH ßäHô òd <XîËGä dA ]äËä oA ôdËä dH <Xî¼ËÆ kVXâî ¬G
Xî[ ß<o_äÉä GdA* <¬µ>ËA $
{fÆÒä¶ Xî[ Gä¶kù oô oô ]äk, áòä<T øhâôA ÌTËA ´äk $
{fÆÒä¶ Xî[ Gä¶kù Xîôâ ßdäô, ÙäÙõ ÌäÑâ ôäâO ß{äô $
ôä¬ ôVäòG oô oô {AÒâ, ÙäÙõ ´äâOA ´ÆO ´ÆO ÁÒâ $$ 54 $$
¬äGÒ däâXîô oA {fÆßäâ* Xâî V¬äG {âµ> oô-oô Xâî ]äËâ dH*, kVVâ fôAô ¬â* ÌdØË-VA áòä<Tòä¤
ÌÑ ´äËA dH¶ Ëä <V*dä<Ù {fÆßäâ* Xâî V¬äG ¬ä¶Vädäô XîôËâ dH*, <´VVâ ¬G ¬â* {ä{ä<Ù <ÒXîäô cî{
ß{äô ôäâO ÌÑËâ ôdËâ dH* <Xî¼ËÆ ´äâ òäâOA VÒù-ôäâO GäfXî ôä¬-o<Óî cî{ ôVäòG Xîä æ<ú oô-oô
Xîô {äG XîôËâ dH*, Òâ {ôÌS@ Xîäâ {SäIË däâXîô ß¬ô däâ ´äËâ dH* $
ÙäÙõ úäôâ <úË <Ùòä, <ú¼Ëä¬<h Xîäâ oÂ_ $
´¼¬ ß¬äâ_Xî ´äË dH, ÌHl>ââ ¬ä¤eA óÂî_ $$ 55 $$
kùiÒô Òä Gä¬-<ú¼Ëä¬<h Xîäâ oÂ_ Xîô oäâ´Gä<Ù ¬â* dA <ú¸ _Oäòâ ô]Ëâ dH*kV {SXîäô
ß{Gä ß¬ÂÁò ¬äGÒ-´¼¬ <ÒÉòäâ* ¬â* áòù dA ´ä ôdä dH, Ëäâ oA ¬äGÒ-V¬ä´ Xâî ¬®ò ÌHl>Xîô
{SV¼G däâËâ dH*, <Xî¼ËÆ kV {SV¼GËä Xîä {uôhä¬ ÙØ:] dA dH $
oôA ßTäHªA1 oäÒl>A2, ÌHl>ä {âµ> óîÆ_äk $
ÙäÙõ fÂXîô iÒäG Jòäâ*, Jòäâ* ßäÒâ ¦òäâ* ]äk $$ 56 $$
¬G Xîäâ oäGâ2 Òä_A ÒíËÆòâ* ´HVâ-´HVâ ßäËA dH*, ÒHVâ-ÒHVâ dA fÂXîô Ò iÒäG Xâî V¬äG
ß¬òäù<ÙË ¬ä½ä ¬â* ]äËä ôdËä dH ßäHô ú¬äô Xî[ oD>A {ô {äGA Vâ oôA dØkù _µ>XîËA Xî¿úA
ú¬ªA1 Xî[ ¬iXî Xâî V¬äG {âµ> óÆî_ä Xîô ÌHl>ä ôdËä dH $
<fiG íÒäÙ
ÙäÙõ ]äµ>ä ¬Al>ä ]äk Xîô, íÒäÙ <úË ÙAòä $
kG¬â* ÁÒ <Ò_¶<Ìòä, duô Gä¬ G _Aòä $$ 57 $$
57-58 ¬â* XîdËâ dH*, k<¼jòäTAG o´G GdA* Xîô {äËä dH]D>â, ¬Al>â ßä<Ù ôVäâ* Òä_â
{ÙääâÍ Xîäâ ]äXîô-]äXîô êGXâî íÒäÙ ¬â* dA ¬G _Oä ÙâËâ dH* $ kVA<_B {SähA ê¼dA* ¬â* ó¤îV ´äËâ dH*,
oOÒäGè Xîä Gä¬ í¬ôh GdA* Xîô {äËâ $
o<Óî G ´äGâ ôä¬ Xî[, k¼jA Xâî ßäTAG $
ÙäÙõ Ì¶®òä íÒäÙ VäH*, ËäËH* Gä¬ G _AG $$ 58 $$
kN¼jòäâ* Xâî ßTAG ôdGâ Vâ, <ÒÉòäâ* Xâî íÒäÙ ¬â* dA ó¤îVâ ôdËâ dH*, ôä¬ Xî[ o<Óî GdA* ´äGËâ,
kV<_B Gä¬ í¬ôh GdA* Xîô {äËâ $
Väú
ÙäÙõ ß{Gä GAXîä ôä<]òâ, ¬H* ¬âôä <Ùòä Ìdäk $
ËÆe ß{Gâ VâËA Xîä´ dH, ¬H* ¬âôä oäÒH ËATô ´äk $$ 59 $$
59-60 ¬â* <XîVA ÒäÙA Xîäâ V¦ò ÌäË Xîd ôdâ dH*dâ ÒäÙA ! ËÆ¬ ß{Gâ T¬ù Xîäâ ß¿v>A
{SXîäô Täôh Xîôäâ, ¬H*Gâ ¬âôä oäÒ ß{G¦Ò ¦òäO <Ùòä dH Ëäâ kVVâ ËÆPdâ* ¢òä dä<G dH ? ËÆ¬Xîäâ ß{Gâ
T¬ù Vâ Xîä¬ dH $ ¬H* ßäHô ¬âôä T¬ù úädâ XîdA* oA ´äò $
´â d¬ ´ä°òä BXî Xîô, Ëäâ Xîädâ _äâXî uôVäk $
¬âôä ä Väâ ¬H* <_òä, _äâOäâ* Xîä ¢òä ´äk $$ 60 $$
ò<Ù d¬Gâ ßä¦¬ä ßäHô ÌS@ Xîäâ BXî ´äGä dHËäâ kVVâ Xî¬ùXîä¶«>A _äâO d¬ {ô ¢òäâ*
XÆî<{Ë däâËâ dH* ? d¬äôä ´äâ ÒäíË<ÒXî íÒcî{ ä, ÒdA d¬Gâ {SäIË <Xîòä dH $ kVVâ _äâOäâ* Xîä ¢òä
<ÌOªËä dH ?
ÙäÙõ ¨H ¨H {Ù <Xîòâ , Vä]A oA ¨H úäô $
d¬Xîäâ ßGÆoÒ Fî{Á, d¬ ·äGA V¶Väô $$ 61 $$
61-68 ¬â* Òä<úXî ·ä<Gòäâ* Xâî <ÒÉò ¬â* Xîd ôdâ dH*Òä<úXî ·äGA Ùäâ-úäô OäGâ Xâî {Ù
ßäHô Ùäâ úäô Vä<]òä¶ ÌGä Xîô XîdËâ dH*- d¬äôâ tÙò ¬â* ßGÆoÒ ·äG ê¦{¼G dØßä dH $ V¶Väô ¬â* d¬
dA ·äGA dH* $
VÆG VÆG {úâù ·äG Xâî, Vä]A fÄÙA däâk $
ËÌ dA ßä{ä Fî{´â, d¬-Vä ßäHô G Xîäâk $$ 62 $$
·äG Xî[ ÌäËâ* <_]â dØòâ XîäO´ Xâî µÆ>Xîªâ VÆGËâ-VÆGËâ ò<Ù Xîäâkù Vä]A, fÄÙA ÌG ´äËA dH
Ëäâ êVA Çh kËGä ß<o¬äG tÙò ¬â* ê¦{¼G däâ ´äËä dH <Xî d¬äôâ V¬äG Xîäâkù oA GdA* dH $
Väâ ê{Á <XîV Xîä¬ Xî[, ´â ´G ´G Xîôâ Xî_âf $
Vä]A VÆG V¬eâ VäTÆ Xî[, Jòäâ* ôVGä ôV fâÉ $$ 63 $$
Òd ßGÆoÒ Xî[ ê{´ <XîV Xîä¬ Xî[ dH ? <´VXâî ¨äôä <ÒÒäÙ XîôXâî áò<Óî-áò<Óî Xîäâ
ÙØ:]A Xîôâ $ ßGÆoÒA V¶Ëäâ* Xî[ Ëäâ Vä]A VÆGXîô V¬eËâ dA o´G ¬â* ¬G _OËä dH ßäHô
Gä¬ ê¿úäôh Vâ ´HVâ fâÉÁ Xî[ ôVGä Xîäâ ôV ßäËä dH, ÒHVâ dA ôVGä {ô ôV Xîä ßGÆoÒ däâGâ
_OËä dH $
ÙäÙõ {Ù ´äâªâ Vä]A XîdH, <ÒÉò G v>äªâ ÁÒ $
{äGA øä_ <Ì_äâkòâ, ¢òäâ* Xîô <GXîVâ øAÒ $$ 64 $$
´äâ ·äG Xâî {Ù ßäHô Vä<]òä¶ ÌGä Xîô VÆGäËâ ôdËâ dH*, <Xî¼ËÆ <ÒÉòäâ* Xîä ¦òäO GdA* XîôËâ
{S¦òÆË êG¬â* ßäVÓî dØòâ ôdËâ dH* $ êGXîä òd Xîäòù {äGA ¬â* ¬äGA «>ä_ Xîô, ¬¶G XîôGâ Xâî V¬äG
dH $ ´HVâ {äGA Vâ øÈË GdA* <GXî_Ëä ÒHVâ dA êÓî áòÒdäô Vâ ÌS@ VäÇä¦Xîäô GdA* däâËä $
ÙäÙõ {Ù ´äâªâ Xîä {äkòâ, Vä]A Xîdâ Xîä däâk $
V¦ò <fôäâ¬<h Vä¶kòä¶, ËKÒ G úA¼dä Väâk $$ 65 $$
´äâ V¦ò ßäHô VÒù aâbl>-ÌS@ Ë¦Ò dH, êVâ GdA* {dúäGä Ëäâ {Ù ßäHô Vä<]òä¶ ÌGäXîô
VÆGäGâ Vâ ¢òä däâËä dH ? ´¼¬ä<Ù Ì¼TG Ëäâ Xîµ>Ëä GdA*, oäâO dA {SäIË däâËâ dH* $
XîdÌâ VÆGÌâ ¬G ]ÆVA, XîôÌä ßäHôH ]â_ $
ÌäËäâ* <Ë<¬ô G oä´kù, ÙAÒä ÌäËA Ëâ_ $$ 66 $$
XîdGâ-VÆGGâ Vâ Ëäâ XâîÒ_ ¬G {SV¼G däâËä dH $ VäTG XîôGä ßäHô dA Xîä¬ dH $ ´HVâ ÙA{Xî
Ì¸A ßäHô Ëâ_ Xî[ ÌäËâ* XîôGâ Vâ ß¶TXîäô GdA* ´äËä <Xî¼ËÆ kG VÌXîäâ V¶OSd XîôXâî ÙA{Xî ´_äGâ
Vâ dA ´äËä dH $ ÒHVâ dA ·äG VäTGäâ* ¨äôä ·äG ê¦{¼G XîôGâ Vâ dA ß·äG Gbµ> däâËä dH $
ÙäÙõ XîôÌâ Òä_â d¬ GdA*, XîdÌâ Xîäâ d¬ fÂô $
XîdÌä d¬ ËH* <GXîµ> dH, XîôÌä d¬ ËH* Ùõô $$ 67 $$
Òä<úXî ·äGA XîôGâ Òä_â GdA* däâËâ, XîdGâ ¬â* dA ÒAô däâËâ dH* $ XîdGä êGXâî ß<Ë V¬A{ dH
<Xî¼ËÆ XîôGä êGVâ ß<Ë Ùõô ôdËä dH $ Òâ XîGäGÆVäô GdA* XîôËâ $
Xîdâ Xîdâ Xîä däâË dH, Xîdâ G VAeâ Xîä¬ $
Xîdâ Xîdâ Xîä {äkòâ, ´Ì _O, tÙò G ßäÒâ ôä¬ $$ 68 $$
XîdGâ Vâ dA ¢òä däâËä dH ? Xîôâ <ÌGä XîdGâ ¬ä½ Vâ Ëäâ Xîäâkù áòäÒdäuôXî Xîä¬ oA <V¾ GdA*
däâËä $ kVA {SXîäô {ô¬äù Xî[ ÌäËâ* XîdËâ ôdGâ Vâ oA ¢òä <¬_Ëä dH ? ´Ì ËXî tÙò ¬â* <Gô¶´G ôä¬
Xîä VäÇä¦Xîäô GdA* däâËä ËÌ ËXî {ô¬äG¼Ù Xîdä¶ {SäIË däâËä dH ?
úäH*{ (úäd) <ÌG úäH*{ úúäù
ÙäÙõ aäâËä øô GdA*, ÒÓîä ÌXHî VÆ Ìä<Ù $
ÒÓîä aäâËä BXî ôV, Xîä XîdäÒH ßä<Ù $$ 69 $$
69-70 ¬â* XîdËâ dH*ê¦Xîµ> ß<o_äÉä Vâ XîdGä-VÆGGä VäùXî däâËä dH, fâÉ VÌ
áòù dH-ò<Ù aäâËä Xî[ ÒÈ<¸ ß¼Ë:Xîôh-øô ¬â* Níô GdA* dH ßäHô ÒÓîä oA XîÁòäh Xî[ ê¦X¶îl>ä
<ÌGä dA Ìäâ_ ôdä dH Ëäâ Òd Xîä áòù dH ßäHô aäâËä-ÒÓîä ÙäâGäâ* XîÁòäh Xî[ ê¦X¶îl>ä Vâ BXîäOSËä
{ÂÒùXî Xîd-VÆG ôdâ dH* Ëäâ Òd Xîä {S¬ aâhA Xî[ dH=aâbl> dH $
ÒÓîä aäâËä øô GdA*, XîdH VÆGH Xîäâ ôä¬ $
ÙäÙõ òdØ ¬G Níô GdA*, ÌäÙ ÌXHî ÌâXîä¬ $$ 70 $$
<´G ÒÓîä aäâËäßäâ* Xî[ ÒÈ<¸ ß¼Ë:Xîôh-øô ¬â* Níô GdA* ôdËA êGXîäâ XîdËâ VÆGËâ ôdGâ
{ô oA, òd ·äG GdA* däâËä <Xî-""ôä¬ XîäHG dH $'' Òâ ôä¬ Xîäâ GdA* ´äG {äËâ $ ßË: ´Ì ËXî òd
¬G Níô GdA* däâËä, ËÌ ËXî Òä<úXî ·äGA <Gb{Sòäâ´G áòù dA ÌXîËâ ôdËâ dH* $
<Òúäô-ðÑ ·äG
ß¶Ëô VÆôeâ V¬e Xîô, <óîô G ßcîeâ ´äk $
Ìädô VÆôeâ Ùâ]Ëä¶, ÌdÆuô ßcîeâ ßäk $$ 71 $$
71 ¬â* <ÒÒâXî <Òúäô ßäHô ßðÑ <ÒÒâXî <Òúäô Òä_äâ* Xî[ O<Ë ÌËä ôdâ dH*´äâ ðÑ
<ÒÒâXî <Òúäô ¨äôä ß{Gâ íÒcî{ Xîäâ V¬eXîô ßä¶Ëô <ÒÉò-ÒäVGä<Ù <ÒXîäôäâ* Vâ ¬ÆÓî däâ Oòâ dH*,
Òâ {ÆG: <ÒÉòä<Ù <ÒXîäôäâ* ¬â* {SÒÈ¸ däâXîô V¶Väô-Ì¼TG ¬â* GdA* Ì¤TËâ $ ´äâ XâîÒ_ ÒähA Vâ òä oâÉ-
{uôÒËùG ¨äôä dA <ÒÉòä<Ù Xîä ¦òäO XîôËâ dH*, Òâ <ÒÉò-ôäO Gbµ> G däâGâ Xâî Xîäôh {ÆG: <ÒÉòäâ* ¬â*
{SÒÈ¸ däâXîô V¶Väô-Ì¼TG ¬â* Ì¤T ´äËâ dH* $
eÂl>â OÆæ
ßäË¬ _äÒâ ßä{ VäH*, Vä<dÌ VâËA Gä¶<d* $
ÙäÙõ Xîäâ <G{´â GdA*, Ùäâ¼òäâ* <Gbóî_ ´ä¶<d* $$ 72 $$
72-73 ¬â* eÂl>â OÆæ _äâOäâ* Xîä áòÒdäô ÌËä ôdâ dH*ÁÒä¦¬äßäâ* Xîäâ ê{Ùâfä<Ù ¨äôä
ß{GA o<Óî ¬â¶ _OäËâ dH*, oOÒÙè-o<Óî Xîôä Xîô oOÒäGè Xâî ÒäíË<ÒXî íÒcî{ ¬â* GdA* _OäËâ $
êG OÆæ-<fbòäâ* ¬â* Xîäâkù oA ÌS@-·äG Xîäâ {SäIË GdA* däâËä $ BâVâ OÆæ-<fbò ÙäâGäâ* dA ÁÒG Xîäâ
<Gbóî_ ]äâXîô ´¼¬ä<Ù V¶Väô Xîäâ {SäIË däâËâ dH* $
ËÂ¶ ¬Æe Xîäâ ¬äâµ>ä XîdH, däH* ËÆeâ Ìªäkù ¬äG $
Vä¶ k ù Xîäâ V¬eH GdA* , ÙäÙõ eÂ l >ä ·äG $$ 73 $$
OÆæ <fbò Xîäâ XîdËä dHËÂ ¬Æeâ _äâOäâ* Xâî Vä¬Gâ ¬däGè ÌËä Xîô ¬âôä V¼¬äG <Xîòä Xîô
ßäHô ¬H* ËâôA Ìªäkù XîôXâî Ëâôä V¼¬äG <Xîòä Xîcî¤Oä $ kV {SXîäô Xîâ <¬»òä ·äG ¬â* dA ó¤îVâ ôdGâ Xâî
Xîäôh Òâ {ô¬ä¦¬ä Xâî ÒäíË<ÒXî íÒcî{ Xîäâ GdA* V¬e {äËâ $
XîíËÂuôòä ¬ÈO
VÙä V¬A{ ôdH V¤O V¼¬Æ], ÙäÙõ _]H G OÂe1 $
íÒIGâ dA V¬eH GdA*, ¢òäâ* Xîô _dH ßÌÂe $$ 74 $$
74 ¬â* XîdËâ dH*ÌS@ ß<Ë V¬A{ dH <Xî¼ËÆ ß·äGA Xîäâ GdA* oäVËä-´HVâ XîíËÂôA
¬ÈO Xî[ Gä<o ¬â* däâËA dH <Xî¼ËÆ Òd ß·äGÒf Gä<o NíË XîíËÂôA Xîäâ G ´äGXîô Ìädô øäVä<Ù ¬â*
]äâ´Ëä dH, ÒHVâ dA ÌS@ áòä{Xî Ëä VÌXîä ßä¦¬ä däâGâ Vâ VÙä dA VÌXâî V¶O, ß¦ò¼Ë V¬A{
ßäHô V¼¬Æ] ôdËä dH <Xî¼ËÆ ß·äGA êV OÆIË1 ÌS@ Xîäâ GdA* Ùâ] VXîËä, ´äâ êVXâî VäÇä¦Xîäô Xâî
VäTGäâ* Xîäâ íÒIG ¬â* oA OÆæ ¨äôä V¬e Xîô GdA* XîôËâ, Òâ ß·äGA êV ÌS@ Xîäâ XHîVâ {SäIË Xîô
VXîËâ dH* ?
Ìâ]úù áòVGA
ÙäÙõ VâÒXî Gä¬ Ìäâ_äkòâ, VâÒä íÒIGâ Gä¶<d* $
Gä¬ Tôäòâ Xîä oòä, ´â BXî GdA* ¬G ¬ä¶<d* $$ 75 $$
75-81 ¬â* XîdËâ dH*o<Óî ßä<Ù VäTGäâ* Xâî <ÌGä oÓî Xîd_äGâ Vâ _äo GdA*ß{Gä
Gä¬ VâÒXî ô] Xîô ÙõVôäâ* Vâ ÌÆ_äGâ Xîä {Sò¦G Ëäâ XîôËâ dH* <Xî¼ËÆ VâÒä íÒIG ¬â* oA GdA* XîôËâ $ ´Ì
VâÒXî Xîä BXî oA _Çh ¬G ¬ââ* GdA* dH, ËÌ XâîÒ_ Gä¬ TôäGâ Vâ ¢òä _äo dH ?
Gä¬ TôäÒâ * ÙäV Xîä, ÙäVäËG ËH * Ùõ ô $
ÙäÙõ Xîäô´ ¢òäâ* Vôâ, duô VäH* GdA* d´Âô $$ 76 $$
Gä¬ Ëäâ ÙäV Xîä-Vä ô]ä _âËâ dH* <Xî¼ËÆ V¿úâ ÙäV oäÒ Vâ Ëäâ ß<Ë Ùõô ôdËâ dH* $ ´Ì
oOÒäGè Xî[ o<Óî ¨äôä oOÒäGè Xâî V¼¬Æ] GdA* ôdËâ ËÌ oOÒËè {SäNIË cî{A Xîäòù XHîVâ <V¾
däâOä ?
oÓî G däâÒâ o<Óî <ÌG, ÙäVäËG <ÌG ÙäV $
<ÌG VâÒä VâÒXî GdA*, ÙäÙõ eÂl>A ßäV $$ 77 $$
o<Óî <ÌGä oÓî, ÙäV oäÒ <ÌGä ÙäV, VâÒä <ÌGä VâÒXî, Xîäâkù oA GdA* däâ VXîËä $ Xî¸ùáò
Xîôâ <ÌGä Xîäòù <V<¾ Xî[ ßäfä áòù dH $
ôä¬ o<Óî oäÒâ GdA*, ß{GA o<Óî Xîä oäÒ $
ôä¬ o<Óî ¬Æ] VäH* XîdH, ]â_â ß{Gä «>äÒ $$ 78 $$
{S<Ëbl>ä-<{Sò _äâOäâ* Xîäâ ôä¬-o<Óî <{Sò GdA* däâËA $ êGXâî ¬G ¬â* Ëäâ ß{GA {S<Ëbl>ä XîôäGâ
Xîä dA oäÒ ôdËä dH $ XâîÒ_ ¬Æ] Vâ ôä¬ o<Óî Xîä ê{Ùâf XîôXâî {Sä<hòäâ* Xîäâ ß{Gâ ´ä_ ¬â* ó¤îVäGâ
Xîä ßÒVô Ùâ]Ëâ ôdËâ dH* $ ó¤îVGâ {ô ß{GA dA VâÒä-o<Óî ¬â* _OäËâ dH* $
o<Óî <Gôä_A ôd Okù,d¬ oÂ_ {ªâ ÒG ¬ä¶<d* $
o<Óî <Gô¶´G ôä¬ Xî[, ÙäÙõ {äÒâ Gä¶<d* $$ 79 $$
o<Óî Ëäâ ß_O ôdA, {S<Ëbl>ä-<{Sò _äâO, {S<Ëbl>äù <ÒÒäÙ ¨äôä oâÙ-<Ò<{G ¬â* {ªXîô
kùbòäù, ¨âÉä<Ù X¶îµ>Xîäâ* Vâ áò<Ë däâËâ dH* $ ê¼dâ* <Gô¶´G ôä¬ Xî[ o<Óî cî{ ôä´-¬äOù GdA* <¬_Ëä $
Väâ Ùfä XîËd¤Â ôdA, <´<d* <Ù<f {d¤Æúâ VäT $
¬H * ËH * ¬Â ô ] Od ôdâ , _äâ o Ìªäkù ÒäÙ $$ 80 $$
o<Óî ßä<Ù VäTGäâ* ¨äôä V¶Ë-´G <´V ê¸¬ ßÒíä Xîäâ {SäIË dØòâ â, Òd ßÒíä Ëäâ
XîdA* ß¼ò¶½ dA ôdA, kG {S<Ëbl>ä-<{Sò _äâOäâ* ¬â* ßäkù GdA*, òâ _äâO Ëäâ ¬Â]ùËä Òf, ¬H* VÒù aâbl> d¤Â,
ËÂ ¬âôâ V¬äG GdA*, k¦òä<ÙXî ßd¶Xîäô Xîäâ {Xîª Xîô _äâo, Ì«>äkù ßäHô <ÒÒäÙä<Ù ¬â* {ªâ dØòâ dH* $
ÙäÙõ ôä¬ <ÒVäô Xîô, Xî[òâ ÌdØ ß{ôäT $
_ä´äâ* ¬äôâ V¶Ë VÌ, Gä¬ d¬äôä VäT $$ 81 $$
{S<Ëbl>ä <{Sò _äâOäâ* Gâ tÙò Vâ oOÒäGè Xîäâ oÂ_ Xîô ÌädôA o<Óî Xâî Y>äâ*O ¨äôä ÌdØË
ß{ôäT <Xîòâ dH* ßäHô ß{Gä Gä¬ V¶Ë ô]Xîô VÌ V¶Ëäâ* Xîäâ oA _<J´Ë <Xîòä dH $
¬GVä Xâî {¢Òä¼G VäH*, ¢òäâ* {âµ> oôäÒâ $
Jòäâ* Xî<dòâ ¦òäâ* Xî[<´òâ, ËÌ dA ÌG ßäÒâ $$ 82 $$
82-85 ¬â* XîdËâ dH*Xîôâ <ÌGä XîG ¬ä½ Vâ Xîäòù <V¾ GdA* däâËä-¬Gäâô Vâ ÌGäòâ dØòâ
{¢Òä¼G Vâ {âµ> XHîVâ oô VXîËä dH ? ÒHVâ dA ´HVä Xîdä ´äò, ÒHVä dA <Xîòä ´äò, ËÌ dA Xîäòù
ÌGËä dH $
ÙäÙõ <¬aA <¬aA Xî[<´òâ,¬Æ] ¬Al>ä Gä¶dA* $
¬Al>ä ËÌ dA däâ k Oä, <v>µ>XîäÒâ ¬ä¶ d A* $$ 83 $$
´HVâ <¬aA 2 Ìäâ_Ëâ ôdGâ Vâ ¬Æ] ¬TÆô GdA* däâËä, <Xî¼ËÆ <¬aA ¬Æ] ¬â* «>ä_Ëâ dA ¬Æ] ¬TÆô
däâ ´äËä dH, ÒHVâ dA oOÒËè {SäNIË Xâî VäTGäâ* Xî[ ÌäËâ* XîôGâ Vâ oOÒäGè {SäIË GdA* däâËâ, VäTG
ßRòäV XîôGâ Vâ dA däâËâ dH* $
ÙäÙõ ÌäËäâ* dA {d¤Æúâ GdA*, øô Ùõô {òäGä $
¬äôO {¶ A êl> ú_â , ÙäÙõ Väâ k ù VòäGä $$ 84 $$
Xî¬ù-Xîä¶«> cî{ Ùâf Vâ ÌS@-VäÇä¦Xîäô cî{A ß{Gä øô Ùõô dH $ Òdä¶ XâîÒ_ ÌäËäâ* Vâ GdA*
{d¤Æúä ´äËä, ú_Gä {ªËä dH=ß¶Ëô¶O VäTG XîôGä {ªËä dH $ ´äâ <´·äVÆ-{<Xî V¶Väô Ùfä Vâ
êl>Xîô ß¶Ëô¶O VäTG-¬äOù ¬â* ú_Ëä dH, ÒdA ÌÆ<¾¬äGè dH $
ÌäËäâ* VÌ XÆîv> Xî[<´òâ, ß¶Ë XîvÂ> G<d* Ùâ]â $
¬GVä Òäúä Xî¬ù G ä, ËÌ _äOâ _â ] â $$ 85 $$
ÌäËäâ* Vâ Ëäâ ÌS@-{SäNIË ËXî VoA XÆîv> XîôXâî <Ù]ä ÙâËâ dH* <Xî¼ËÆ êG ÌäËäâ* Xîä óî_ ß¼Ë
¬â* XÆîv> oA GdA* Ùâ]Ëâ $ ßË: {SähA ´Ì ¬G, ÒúG ßäHô fôAô Vâ oOÒËè {SäNIË Xîä VäTG XîôËä
dH, ËoA ÁÒG Vóî_ däâËä dH $
V¬e VÆ´äGËä=VÌ ÁÒäâ* ¬â* ·äG
ÙäÙõ XîäVäH* Xîd V¬eäkòâ, VÌ Xîäâ úËÆô VÆ´äG $
Xî[ªA XÆ¶î´ô ßä<Ù Ùâ, Gä<d* G Xîäâkù ß´äG $$ 86 $$
86 ¬â* XîdËâ dH*VÌ {SähA ß{Gâ Xîäâ ·äGA ¬äGËâ dH*-d¬ XîG ¨äôä V¦ò Ë¦Ò V¬eäGä
Ëäâ úädËâ dH* <Xî¼ËÆ <XîVXîäâ V¬eäÒâ* ? Xîäôh, ¬äòä Vâ ¬äâ<dË VoA ß{Gâ Xîäâ áòÒdäô ¬â* XÆîf_
ßäHô ÌS@ ·äGA ¬äGËâ dH*, ßË: VÆGËâ dA GdA* $ ßäHô Ëäâ ¢òä Xîdâ*, d¬â* Ëäâ úA*µ>A Vâ _âXîô dNíË ËXî
Xîäâkù oA {SähA ßG´äG GdA* ·äË däâËâ, VoA ß{Gâ Xîäâ V¬eÙäô ¬äGËâ dH* $
ÙäÙõ VÂGä øµ> VäâTA GdA*, {¶<«>Ë ÌS@ä {ÂË $
ßäO¬ <GO¬ VÌ XîH*, øô ¬â* GäúH* oÂË $$ 87 $$
87-95 ¬â* XîdËâ dH*Xî¸ùáò-ô<dË XâîÒ_ XîG Vâ {ô¬äù _äo GdA* däâËä -XâîÒ_
fÄÙäù Xîäâ ´äGGâ Òä_â {¶<«>Ë ´G ß{Gâ Xîäâ ÌS@ä Xâî {Æ½ Ò<Vbl> Xâî V¬äG ¬äGËâ dH* ßäHô ÒâÙ-
fäí½äâ* Xîä XîG oA XîôËâ dH* <Xî¼ËÆ êGXîä ß¼Ë:Xîôh o<Óî, ÒHôäyò, ·äGä<Ù VäTG cî{A Xî¸ùáò
Vâ fÂ¼ò ôdËä dH $ ÌS@ ·ä<Gòäâ* ¬â* ´äâ <G¨ù¼¨Ëä ßäHô V¬Ëä ÌÆ<¾ däâËA dH, Òd êG ¬â* GdA* däâËA $
ßË: êGXâî ß¼Ë:Xîôh-øô ¬â* Xîä¬-XSîäâTä<Ù-oÂË GäúËâ dA ôdËâ dH* $
{Y>â G {äÒâ {ô¬O<Ë, {Y>â G _¶ ø â {äô $
{Y>â G {d¤Æúâ {Sä<hòä¤, ÙäÙõ {Aª {ÆXîäô $$ 88 $$
Xî¸ùáò <XîB <ÌGä {ÑGâ ¬ä½ Vâ <XîVA Xî[ oA ê¸¬ O<Ë GdA* däâËA $ G Xîäâkù V¶Väô Vâ {äô
däâËä ßäHô G Xîäâkù íÒíÒcî{ Ní<Ë ËXî {d¤ÆúËä $ {SähA ´Ì <Òôd-áòä òÆÓî {SoÆ Xîäâ {ÆXîäôËä
dH, ËoA {SoÆ Xîä VäÇä¦Xîäô däâËä dH $
ÙäÙõ <GÒôâ1 Gä¬ <ÌG, eÂl>ä XîH* <OòäG $
ÌHl>â <fô ]ä_A XîôH*, {¶<«>Ë ÒâÙ {ÆôäG $$ 89 $$
oOÒ}ä¬ <ú¼ËG Vâ fÂ¼ò1 Òhäùa¬-T¬äù<Ù Xîä <Ghùò XîôGâ Òä_â {¶<«>Ë-´G ÒâÙ-
{Æôähä<Ù Xâî òäù ÌS@-·äG Xîäâ v>äâªXîô ÒâÙ Xâî Xî¬ù-Xîä¶«> ßäHô {Æôähäâ* Xâî ßäçòäG cî{ <¬»òä
·äG Xîäâ dA VÆGäËâ ôdËâ dH* $ kV {SXîäô <Gb{Sòäâ´G ¬NíËbXî ]ä_A XîôËâ dH* $ Xîäôh, Xî¸ùáò <XîB
<ÌGä XîG Vâ _¯ò {Sä<IË GdA* däâËA $
ÙäÙõ XâîËâ {ÆíËXî {Ñ ¬Æòâ, {¶<«>Ë ÒâÙ {ÆôäG $
XâîËâ ÌS@ä Xî Oòâ, Gä¶<d* G ôä¬ V¬äG $$ 90 $$
<XîËGâ dA {¶<«>Ë ÒâÙ-{Æôähä<Ù {ÆíËXâ*î {ÑËâ-{ÑËâ ¬È¦òÆ Xâî ¬Æ] ¬â* ú_â Oòâ ßäHô <XîËGâ dA
ÌS@ä ßä<Ù qî<É oA XîG XîôËâ-XîôËâ ú_â Oòâ <Xî¼ËÆ VÌXîä Väô òdA dH-""<Gô¶´G ôä¬ Xâî
ßoâÙ-<ú¼ËG Xâî V¬äG ¬Æ<Óî Xîä VäTG ß¼ò Xîäâkù oA GdA* dH $'' ßË: XîG ¬ä½ Vâ ¬Æ<Óî GdA*
däâËA $
VÌ d¬ Ùâçòä VäâTXîô, ÒâÙ XÆîôäGäâ* ¬ä¶<d* $
´dä¶ <Gô¶´G {äkòâ, Väâ Ùâf Ùõô kË Gä¶<d* $$ 91 $$
´äâ ÒâÙ XÆîôäGä<Ù ¬â* <Òúäô dH, êGXîäâ d¬Gâ o_A {SXîäô <Òúäô XîôXâî Ùâ]ä dH $ êGVâ ·äË
däâËä dH<´V <G<ÒùXîÁ{ V¬ä<T ¬â* <Gô¶´G ôä¬ Xî[ {SäNIË däâËA dH, Òd V¬ä<T-Ùâf ÒâÙä<Ù
Xâî XîG ¬ä½ Vâ dA {SäIË GdA* däâËä $ XîG-áòÒdäô Vâ Òd ß<Ë Ùõô dH, VäTG XîôGâ Vâ dA {SäIË
däâËä dH $
XîäÁ Xî´ä G ´äGdA, XîäO´ dä XîËâÌ $
{Y>Ëä¶ {Y>Ëä¶ <ÙG Oòâ, oAËô Gä¶dA* oâÙ $$ 92 $$
XîäÁ XÆîôäG Xî[ {ÆíËXî Xâî XîäO´ dä ¬â* ô]Ëä dH <Xî¼ËÆ òd GdA* ´äG {äËä¬H* ¬ôGâ
Òä_ä d¤Â $ kV {SXîäô {ÑËâ-{ÑËâ ßäòÆ Xâî <ÙG áòËAË däâ ´äËâ dH* <Xî¼ËÆ ß{Gâ ß¼Ëô-ôdíò ¬ò
íÒcî{ Xîäâ GdA* ´äG {äËä $
¬<V XîäO´ Xâî ßäVôâ, ¢òäâ* vÂ>µ>â V¶Väô $
ôä¬ <ÌGä vÂ>µ>â GdA*, ÙäÙõ oô¬ <ÒXîäô $$ 93 $$
XâîÒ_ íòädA ßäHô XîäO´ Vâ ÌGA {ÆíËXîäâ* Xâî {ÑGâ-VÆGGâ ¬ä½ Vâ V¶Väô-Ì¼TG XHîVâ vÂ>µ>
VXîËä dH ? <Gô¶´G ôä¬ Xâî o´G <ÌGä ß¼ò ê{äò Vâ oS¬ ßäHô Xîä¬ä<ÙXî <ÒXîäô Gbµ> däâËâ dA
GdA* $
XîäO´ Xîä_â Xîô ¬Æòâ, XâîËâ ÒâÙ {ÆôäG $
BXH î ßÇô {AÒ Xîä, ÙäÙõ {Y>â VÆ ´ äG $$ 94 $$
<XîËGâ dA <Ò¨äGè ÒâÙäâ* {ô oäbò ßäHô {Æôähäâ* {ô µ>AXîä Ëä ß¼òä¼ò OS¼ ôúGä ¨äôä
ÌdØË-Vâ XîäO´ Xîä_â XîôXâî ¬È¦òÆ Xîäâ {SäIË dØòâ dH* <Xî¼ËÆ ß¨HË ß<ÒGäfA {ô¬ä¦¬ä Xîä Gä¬ Xîäâkù
<Òô_â ÌÆ<¾¬äGè dA {ÑËâ dH* $
XîdËä¶ XîdËä¶ <ÙG Oòâ, VÆGËä¶ VÆGËä¶ ´äk $
ÙäÙõ BâVä Xîäâ GdA*, Xîd VÆG ôä¬ V¬äk $$ 95 $$
XîG XîôËâ-XîôËâ ÒÓîä Xî[ ßäòÆ Xâî <ÙG áòËAË däâ Oòâ ßäHô VÆGËâ-VÆGËâ aäâËä Xâî oA
áòËAË däâ ôdâ dH* <Xî¼ËÆ ÒÓîä-aäâËäßäâ* ¬â* BâVä Xîäâkù GdA* <Ù]äkù ÙâËä, ´äâ Xîd Xîô Òä VÆG Xîô ôä¬
Xâî íÒcî{ ¬â* dA V¬ä ´äòâ $
¬®ò <Gb{Ç
¬äH G OdH * Ëâ ÌäÒôâ , Ìäâ _ H * ]ôâ ßòäG $
Vd´H * ôäËâ ôä¬ VäH * , ÙäÙõ Väâ k ù VòäG $$ 96$$
<G{ùÇ ¬®ò ¬äOù Xâî VäTG Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*´äâ Ìäâ_Ëâ Ëäâ GdA* <Xî¼ËÆ ¬G êGXîä
<Gô¶Ëô Vä¶VäuôXî V¶XîÁ{ <ÒXîÁ{ ¬â* dA ôË ôdËä dH, Òâ {äO_ dH* ßäHô ´äâ ÌS@-·äG Xî[ ÌäËâ* Ëäâ
ÌdØË XîôËâ dH* <Xî¼ËÆ Täôh _âf ¬ä½ oA GdA* XîôËâ, Òâ oA V¿úâ ß·äGA dH* $ ´äâ Vd´ íÒoäÒ Vâ
dA <Gô¶´G ôä¬ ¬â* ôË dH*, Òâ dA V¬eÙäô dH* $
Xîæhä
XîdËä¶ VÆGËä¶ <ÙG Oòâ, H XîvÂ> G ßäÒä $
ÙäÙõ duô Xî[ o<Óî <ÌG, {SähA {v>ËäÒä $$ 97 $$
Xî¸ùáò fÂ¼ò ÁÒäâ* {ô Ùòä <Ù]ä ôdâ dH*XîdËâ-XîdËâ ßäHô VÆGËâ-VÆGËâ ßäòÆ Xâî <ÙG
V¬äIË däâ Oòâ <Xî¼ËÆ XîdGâ-VÆGGâ ¬ä½ Vâ XÆîv> oA _äo Vä¬Gâ GdA* ßäòä $ oOÒäGè Xî[ o<Óî Xîôâ
<ÌGä XîdGâ-VÆGGâ Òä_â ß¼Ë ¬â* {iúä¸ä{ dA XîôËâ dH* $
ÙØ´ùG
ÙäÙõ XîGA ßäHô XÆîv>, XîôhA XîôH* XÆîv> ßäHô $
<ËG ËH* ¬âôä ÁÒ «>ôâ, <´GXâî l>AXî G l>äHô $$ 98 $$
98-99 ¬â* ÙØ´ùG Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*´äâ XîdËâ XÆîv> ßäHô dH* Ëä XîôËâ XÆîv> ßäHô dA
dH* $ <´GXâî tÙò ¬â* <GNiúË <Òúäôäâ* Xâî <_B Xîäâkù íäG GdA*, êGVâ d¬äôä ¬G «>ôËä dH $ Xîäôh,
Òâ ÙØ´ùG dH* $ ÙØ´ùGäâ* Vâ Ùõô dA ôdGä úä<dB $
ß¶ËôOË ßäHôH XîvÂ>, ¬Æ] ôVGä XÆîv> ßäHô $
ÙäÙõ XîôhA ßäHô XÆîv>, <ËGXîäâ GädA* l>äHô $$ 99 $$
<´GXâî ¬G ¬â* oäÒGä Ëäâ ß¼ò dH ßäHô ÒähA Vâ XÆîv> ß¼ò dA XîdËâ dH*, XîôËâ XÆîv> ßäHô dA
dH* $ êGXîäâ ê¸¬ íäG Xî[ {SäNIË GdA* däâËA $
¬G {SÌäâT
ôä¬ <¬_G Xî[ XîdË dH*, XîôËâ XÆîv> ßäHôâ $
BâVâ {AÒ ¢òäâ* {äkòâ, V¬<e ¬G ÌäHôâ $$ 100 $$
¬G Xîäâ ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*´äâ ÌäËâ* Ëäâ ÌS@-VäÇä¦Xîäô Xî[ XîdËâ dH* ßäHô Xîä¬ {ä¬ô-
{Sä<hòäâ* ´HVâ XîôËâ dH* $ dâ {äO_ ¬G ! êGXîä <ÒiÒäV ¬Ë Xîô, XÆîv> V¬e Xîô Ùâ], êÓî áòÒdäô
Vâ {ôÌS@ {SäNIË XHîVâ däâ VXîËA dH ?
Ìâ]úù áòVGA
ÙäÙõ ÌOGA o¶Oä ]äk Xîô, ¬ËÒä_â ¬ä¶eA $
{HXîä1 GädA* Oä¤l>ªA, {äËfädA3 ]ä¶Á2 $$ 101$$
101-102 ¬â* òäâyòËä G däâGâ {ô oA ÌªA ÌäËâ* ÌGäGâ Òä_äâ* Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*ÌOGA
(GfA_ä øäV) ßäHô oä¶O ßä<Ù GfA_A ÒíËÆòâ* ]äXîô ¬ËÒä_â däâ ´äËâ dH* ßäHô ß{GA <¬½-
¬¶«>_A Xâî ¬®ò ¬â* ÌHl>Xîô, {äV ¬â* BXî {HVä1 G däâGâ {ô oA XîdËâ dH*-d¬ ÌäÙfädA3 ]´äGâ Xâî
]´ä`úA2 dH* $ ÒHVâ dA tÙò ¬â* ·äG-_âf oA GdA* däâGâ {ô XîdËâ dH*-d¬ Ëäâ ÌS@·äGA dH* $
ÙäÙõ µ>äâµ>ä Ùä<_ÙA, _ä]äâ* Xîä áòäH{äô $
{H X îä GädA* Oä¶ l >ªA, <VôH1 Vädõ X îäô $$ 102 $$
øô ¬â* TG Xî[ Xî¬A däâGâ Vâ ÙuôjËä v>ä ôdA dH <Xî¼ËÆ ÌäËâ* _ä]äâ* Xâî áòä{äô Xî[ XîôËä dH $
{äV ¬â* BXî {HVä GdA* däâGâ {ô oA ÌäËäâ* Vâ aâbl>1 VädõXîäô ÌGä ôdËä dH $ ÒHVâ dA tÙò ¬â* ÙHÒA
V¶{Ùä-TG G däâGâ {ô oA ÌäËäâ* Vâ V¶Ë ÌGä ôdËä dH $
¬®ò <Gb{Ç-VÌ ¬Ëäâ* Xîä <GfäGä BXî
ÙäÙõ òâ VÌ <XîVXâî {¶ ¬â,* TôËA ßæ ßäí¬äG $
{äGA {ÒG <ÙG ôäË Xîä, ú¶Ù VÂô, ôd¬äG $$ 103 $$
103-106 ¬â* XîdËâ dH* VÌ ¬Ëäâ* Xîä _¯ò BXî ÌS@ dA dH $ {SiG{È»ÒA,ßäXîäf,
´_, ÒäòÆ, <ÙG, ôä<½, ú¼j¬ä VÂòù òâ VÌ <XîVXâî {¶ ¬â* dH* ? ê¸ôòâ VÌ <Gb{Ç Ùòä_Æ
{ô¬ä¦¬ä Xâî {¶ ¬â* dH* $ kVA<_B VÌXîä <dË XîôËâ dØB <Gb{Ç cî{ ¬®ò-¬äOù Vâ ú_Ëâ dH* $
ÌS@ä <ÒbhÆ ¬dâf Xîä, XîäHG {¶ OÆôÙâÒ $
Vä¶kù <Vô´Gdäô ËÂ¶, Xî<dòâ ß_] ßoâÒ $$ 104 $$
ÌS@ä, <ÒbhÆ ßäHô ¬dâf Xîä {¶ XîäHG Vä dH ? dâ íÒä<¬Gè VÈ<bµ>-Xî¸äù OÆæÙâÒ ! ßä{
Xî<dòâ ? ê¸ô-¬G kN¼jòäâ* Xâî ß<ÒÉò ß¨HË-ÌS@ Xîä <Gb{Ç ¬®ò-¬äOù dA kG Xîä {¶ dH $
¬ÆdP¬Ù <XîVXâî ÙAG ¬â*, <´ÌSäkù_ <XîV ôäd $
kGXâî ¬Æô<fÙ1 {Aô2 Xî[, Xî<dòâ BXî ßÁ_äd $$ 105 $$
¬ÆdP¬Ù <XîV Xâî T¬ù ¬â* dH* ? <´ÌSäkù_ óîuôiËä <XîV Xâî {¶ ¬â* dH ? kG ÙäâGäâ* Xâî ê{ÙâfXî1
¬dä¦¬ä2 Xî[ Xîä Xî<dòâ Òâ XîäHG dH* ? ê¸ô BXî {ô¬ä¦¬ä dA dH $
ÙäÙõ òâ VÌ <XîVXâî H ôdâ, òdØ ¬âôâ ¬G ¬ä¶<d* $
ß_] k_ädA ÓË-OÆæ, Ùõ´ä Xîäâkù Gä¶<d* $$ 106 $$
{È»ÒA Vâ <´ÌSäkù_ ËXî òâ VÌ <XîV Xâî ÌG Xîô ôdâ dH* ? òdA ¬âôâ ¬G ¬â* f¶Xîä dH $ ê¸ôòâ
VÌ ¬G kN¼jòäâ* Xâî ß<ÒÉò ÓÙèOÆæ {ô¬ä¦¬ä Xâî dA däâXîô ôdâ dH* $ kGXîä ê{äíò ß¼ò Xîäâkù oA
GdA* dH $
{<ËÒSË áò<oúäô
ÙäÙõ ßäHôH* dA ßäH_ä1 ËXâî, Aòä¶2 VÙH3 <Ìò¶<G4 $
Väâ ËÂ¶ ¬Aòä¶ Gä øÆôH5, ´äâ ¬Aòä¶6 ¬Aò¶<G $$ 107 $$
ß¼ò Xî[ ê{äVGä ¦òäO Xîô kùiÒô Xî[ dA XîôGâ Xî[ {Sâôhä Xîô ôdâ dH*dâ <¬òä¶ ! ËÂ Ëäâ
íÒä<¬òäâ* Xîä oA íÒä¬A6 {ô¬ä¦¬ä dH, êVâ Ëäâ GdA* {ÆXîäôËä5, ß¼ò {HOPÌôä<ÙXîäâ* Xîä dA ßäaò1
_âËä dH $ òd ê<úË GdA* $ ´äâ VÙHÒ3 Níô2 ôdËä dH, êVA kùiÒô Xî[ úúäù4 (ÌòäG) Xîô $
VÙè ßVÙè OÆæ {ôAÇä _Çh
ßäkù ôäâÁ Jòäâ* Okù, Vä<dÌ Xîä ÙAÙäô $
Od_ä _äâOäâ* XîäôhH, Ùâ]â GdA* O¤Òäô $$ 108 $$
VÙèOÆæ ßäHô ßVÙè OÆæ Xî[ {ôAÇä Xâî _Çh Xîd ôdâ dH*<´VXî[ VäTGä cî{ Xî¬äkù Jòäâ*
Jòäâ* däâ {äËA dH, ¦òäâ*-¦òäâ* dA kùiÒô VäÇä¦Xîäôäù ]úù däâËA dH, {S<Ëbl>ä<Ù Xâî <_B GdA*, ÒdA
VÙèOÆæ dH $ ßäHô ´äâ ß·äGA ß{GA VäTGä cî{ Xî¬äkù Vâ kùiÒô VäÇä¦Xîäô Ëäâ GdA* XîôËä, <Xî¼ËÆ
_äâOäâ* Xîäâ ú¬¦Xîäôä<Ù <Ù]äGâ ¬â* dA ]äâ ÙâËä dH, Òd ßVÙè OÆæ dH $
ÙäÙõ Väâkù VâÒXî ôä¬ Xîä, <´Vâ G ÙõÁ <ú*Ë $
Ùõ´ä Xîäâ oäÒâ GdA*, BXî <{òäôä <¬*Ë $$ 109 $$
<GbXîä¬ {<ËÒSË Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*<´Vâ BXî ß{Gä V¿úä <¬½ ôä¬ dA Iòäôä _OËä
dH, ß¼ò Xîäâkù oA <{Sò GdA* däâËä $ <´VXâî ¬G ¬â* ôä¬ Xîäâ v>äâªXîô ß¼ò Xîä <ú¼ËG däâËä dA GdA*,
ÒdA ôä¬ Xîä V¿úä VâÒXî dH $
´ä<Ë {ä¶<Ë oS¬ <Ò®Ò¶VG
ß{GA ß{GA ´ä<Ë VäH*, VÌXîäâ ÌHVH* {ä¶<Ë $
ÙäÙõ VâÒXî ôä¬ Xîä, ËäXâî GdA* oôä¶<Ë $$ 110 $$
110-117 ¬â* ´ä<Ë {ä¤<Ë Xîä oS¬ Ùõô Xîô ôdâ dH*V¶VäôA ´G ß{GA-ß{GA ´ä<Ë Vâ
{Sâ¬ XîôËâ dH* ßäHô BXî ´ä<Ë Òä_â VÌ BXî {¶<¢Ë ¬â* ÌHl>Ëâ dH* <Xî¼ËÆ ´äâ <Gô¶´G ôä¬ Xîä V¿úä VâÒXî
däâËä dH, êVXâî tÙò ¬â* êÓî oSä¶<Ë GdA* ôdËA, Òd VÌVâ {Sâ¬ XîôËä dH $
úäâô ß¼òäkù ¬V]ôä, VÌ <¬_ ÌHVH* {ä¶<Ë $
ÙäÙõ VâÒXî ôä¬ Xîä, <ËGVäH* XîôH* oôä¶<Ë $$ 111 $$
V¶VäôA ´G úäâô, ß¼òäòA, ¬V]ôâ ßä<Ù Xîäâ Ëäâ Vä _âXîô ß{GA {¶<Óî ¬â* ÌHl>äËâ dH* ßäHô
´äâ ôä¬-oÓî däâËä dH, êVVâ oSä¶<Ë XîôËâ dH* êVâ Ùõô ÌHl>äËâ dH*, êVXîä ßGäÙô XîôËâ dH* $
ÙäÙõ VÂ{1 Ì´äòä¤ ¢òäâ* µ>_â, øô ¬â* ÌªA Ì_äk $
Xîä_ eä_ kV ÁÒ Xîä, ÌäËG dA* ¢òäâ* ´äk $$ 112 $$
´HVâ øô ¬â* øÆVA dØkù ÌªA <Ò{<¸ v>ä´1 Ì´äGâ Vâ GdA* <GXî_ËA, ÒHVâ dA Xîä_ä<yG Xî[
Xîä¬-XSîäâTä<ÙXî-JÒä_äòâ* XâîÒ_ ´ä<Ë-{Ç{äËä<Ù Xî[ ÌäËäâ* Vâ dA XHîVâ Gbµ> däâ VXîËA dH* ? Òâ
Ëäâ ÁÒ Xîäâ ´_äËA dA ôdËA dH* $
Vä¶{ Oòä VdGäh1 Xîäâ, VÌ <¬_ ¬äôH¶ _äâXî $
ÙäÙõ BâVä Ùâ<]òâ, XÆî_ Xîä «>Oôä óîäâXî2 $$ 113 $$
´HVâ ß¶TâôA ôä<½ Xâî V¬ò ôâËA_A oÂ<¬ Vâ V{ù Ëäâ ú_ä Oòä däâ <óîô VÌ _äâO <¬_ Xîô
êVXî[ _Xî[ô1 {ô Ù¶«>â ¬äôGâ _Oâ*, Ëäâ áòù dH, ÒHVâ dA ¬G Ëäâ VÌ ´ä<Ëòäâ* ¬â* øÆV ´äËä dH, XâîÒ_
fôAô Xîäâ dA í{fäù<Ù Vâ íGäGä<Ù-Ù¶«> ÙâËâ dH*kV {SXîäô ´ä<Ë-XÆî_ä<Ù Xâî {Ç{äË Xîä ¬äOù
áòù2 dA Ùâ]ä ´äËä dH $
ÙäÙõ Ùäâ¼òäâ* oô¬ dH*, <d¼Ùõ ËÆôXî O¤Òäô $
´â ÙØdÆÒä¤ ËH* ô<dË dH, Väâ Od ËKÒ <Òúäô $$ 114 $$
dâ ß·äGA ! <d¼Ùõ-{Gä ßäHô ËÆôXî-{Gä ÙäâGäâ* ÌÆ<¾ Xî[ XîÁ{Gä däâGâ Vâ oS¬ cî{ dH*, ´äâ ÙäâGäâ*
Vâ ô<dË ßä¦¬-Ë¦Ò dH, ÒdA <Òúäô ¨äôä OSdh Xîô $
ß{Gä ß{Gä Xîô <_òä, o¶´G ¬ä¶dA* Ìä<d $
ÙäÙõ BXHî XÂî{ ´_, ¬G Xîä oô¬ êl>ä<d $$ 115 $$
´HVâ BXî dA XÂî{ ´_ Xîäâ ß{Gâ-ß{Gâ ÌËùGäâ* ¬â* oôXîô ß{Gä-ß{Gä XîdGâ _OËâ dH*, ÒHVâ
dA BXî ßä¦¬ä ¬â* fôAô oâÙäâ* Vâ ´ä<Ë Xî[ XîÁ{Gä Xîô _âËâ dH* $ òd ¬G Xîä oS¬ dH, kVâ ¦òäO ÙâGä
úä<dB $
ÙäÙõ {äGA Xâî ÌdØ Gä¬ Tô, GäGä <Ò<T Xî[ ´äË $
Ìäâ_hdäôä XîäHG dH, Xîdäâ TäH* Xîdä¤ V¬äË $$ 116 $$
´HVâ BXî dA XÂî{ ´_ Xâî ÌSä@h-´_ ßä<Ù ÌdØË Gä¬ ô] _âËâ dH*, ÒHVâ dA BXî ßä¦¬ä
¬â* GäGä {SXîäô Xî[ ´ä<Ë Xî[ XîÁ{Gä Xîô _âËâ dH* $ <Xî¼ËÆ dâ oSä¼Ë _äâOäâ ! Xîdäâ Ëäâ VdA, kG VÌ
fôAôäâ* ¬â* Ìäâ_Gâ Òä_ä úâËG ßä¦¬ä XîäHG ´ä<Ë Xîä dH ßäHô ß¼Ë ¬â* Xîdä¤ V¬äËä dH ? ßäùËè
ßä¦¬ä Xî[ Xîäâkù ´ä<Ë GdA*, Òd VÌ fôAôäâ* ¬â* BXî dH ßäHô ß·äG Ì¼TG Xîµ>Gâ {ô ´ä<Ë ô<dË ÌS@
¬â* dA V¬äËä dH $
´Ì {Âôh ÌS@ <Òúäuôòâ, ËÌ VXî_ ßäË¬ä BXî $
Xîäòä Xâî OÆh Ùâ<]òâ, Ëäâ GäGä Òôh ßGâXî $$ 117 $$
´Ì áòä{Xî ÌS@ Xîä <Òúäô XîôËâ dH*, ËÌ Ëäâ VoA ßä¦¬ä ÌS@ cî{ däâGâ Vâ BXî dH ßäHô ´Ì
fôAôäâ* Xâî OÆh-T¬ù Ùâ]Ëâ dH* Ëäâ Xîäâkù Ë¬, Xîäâkù ô´, ßäHô Xîäâkù VËäâOÆh V¶íä Xâî OÆhäâ* Òä_â däâGâ
Vâ GäGä OÆh Ëä iòä¬, OäHô, OâdØ¤ßä ßä<Ù GäGä Òhù Òä_â <Ù]äkù ÙâËâ dH* <Xî¼ËÆ OÆh ßäHô Òhù
{uôÒËùGfA_ däâGâ Vâ <ÒGäfA dH* ßäHô ÌS@ä¦¬ ð<bµ> V¦ò dH $
ß<¬µ> {ä{-{Sú¶«>
oäÒ o<Óî ê{´â GdA*, Vä<dÌ Xîä {ôV¶O $
<ÒÉò <ÒXîäô vÂ>µ>â GdA*, Väâ XHîVä VËV¶O $$ 118 $$
118-119 ¬â* XîdËâ dH*{Sú¶«> {ä{ ß<¬µ> däâ ´äËä dH-V¦V¶O ¬â* ÌHl>Gâ {ô oA <´VXâî
ß· íÒoäÒ ß{_µ>
ß¶Tâ Xîäâ ÙA{Xî <Ùòä, Ëäâ oA <Ë<¬ô G ´äk $
VäâTA GdA* fôAô Xî[, ËäV<G Xîä V¬eäk $$ 120 $$
120 ¬â* XîdËâ dH*ß·äGA Xîä íÒoäÒ GdA* ÌÙ_Ëä-´HVâ ß¶Tâ Xâî dä ¬â* ÙA{Xî Ùâ <Ùòä
´äò Ëäâ oA êVXîä ß¶Tâôä Ùõô GdA* däâËä $ ÒHVâ dA <´VXîäâ fôAô Xîä oA ·äG GdA* däâËä <Xî-""òd
<ÒGäfA dH'', êVâ ßä¦¬-·äG XHîVâ V¬eäòä ´äò ßäùËè êVâ ê{Ùâf ÙâGâ {ô oA ·äG GdA*
däâËä $
VOÆh <GOÆh XÈîËÖGA
ÙäÙõ Xî<dòâ XÆîv> ê{Xîäô Xîäâ, ¬äGH* ßÒOÆh ÙäâÉ1 $
ß¶ T â XÂ î { ÌËäkòä, V¦ò G ¬äGH * _äâ X î $$ 121 $$
ê{XîäôXî Xîä ê{Xîäô G ¬äGGâ Òä_â XÈîËÖGA Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*·äG-Gâ½ dAG ß¶Täâ*
Xîäâ V¶Ëäâ* Gâ òd ÌËä <Ùòä dH""V¶Väô-ÒäVGä XÂî{ dH, kV¬â* <OôäâOâ Ëäâ Ìäô¶Ìäô ´¼¬-¬ôh cî{
«Æ>Ì<Xîòä¤ _OäËâ dØòâ ¢_âf dA {äßäâOâ $'' <Xî¼ËÆ _äâO V¦ò GdA* ¬äGËâ $ XÈîËÖGA _äâOäâ* Xîä
íÒoäÒ dA BâVä däâËä dH êGXîäâ XÆîv> ê{Xîäô Xî[ ÌäË XîdH* Ëäâ êVXîäâ oA Òâ ÙäâÉ ð<ý> ¨äôä ßÒOÆh
cî{ dA ¬äGËâ dH* $ ({SäúAG <d¼ÙA <_<{ ¬â* "É'1 Xîäâ "]' <_]ä Ò Ìäâ_ä ´äËä ä $)
ÙäÙõ <´G X¶îXîô {¦ô Vâ<Òòä, Väâ ß{Gä ¬Â_ O¤Òäk $
ß_] Ùâ Ò ß¶ Ë ô ÌVâ , ¢òä Ùõ ´ A Ód ´äk $$ 122 $$
122-124 ¬â* ¬ä<òXî {ÙääâÍ Xîäâ kùiÒô ¬äG Xîô ê{äVGä XîôGâ Vâ ÌS@ {Sä<³ GdA* däâËA,
<´¼däâ*Gâ X¶îXîô {¦ôäâ* Xî[ dA ê{äVGä Xî[ dH, ê¼däâ*Gâ _äo Xî[ ßäfä Vâ ß{Gä ¬Â_TG ¬GÆbò-
ÁÒG oA ]äâ <Ùòä dH $ dâ {SähA ! ¬G kN¼jòäâ* Xâî ß<ÒÉò {ô¬ä¦¬ä ÙâÒ Ëäâ Ëâôâ tÙò ¬â* dA ÌVËâ dH*,
<óîô ß¼ò íäGäâ* ¬â* oµ>XîGâ Vâ ¢òä _äo dH ?
{¦ô {AÒâ Täâk Xîô, {¦ô {Â´â {Säh $
ß¼ËXîä_ {¦ô oòâ, ÌdØ ÌÂ«>â k<d ·äG $$ 123 $$
´äâ {SähA {¦ô Xîäâ TäâXîô {äG XîôËâ dH* ßäHô {¦ô Xîäâ dA {Â´Ëâ dH*, Òâ kV fäí½Aò
<V¾ä¼Ë Xâî ßGÆVäô""®òäËä ®òâò Xâî cî{ Xîäâ dA {Sä³ däâËä dH'' ß¼Ë ¬â* {¦ô-oäÒ Xîäâ dA
{Sä³ däâËâ dH* $ {¦ô Xîäâ dA {ôÌS@ ¬äGGâ Xâî ·äG Vâ ÌdØË-Vâ ß·äGA V¶Väô-<V¼TÆ ¬â* «ÂÌâ dH* $
X¶îXîô Ì¶®òä Oä¶l>ªA, dAôâ Xâî <ÒiÒäV $
ß¶ËXîä_ duô ´äHdôA, ÙäÙõ VÂË Xî{äV $$ 124 $$
´HVâ Xîäâkù X¶îXîô Xîäâ dAôä ¬äGXîô, ß{GA Ol>ôA ¬â* Ìä¤T Ëäâ _â <Xî¼ËÆ ´äHdôA Xâî {äV Òd
dAôä <V¾ G däâOä $ ÒHVâ dA Xîäâkù {¦ô Xîäâ {ô¬ä¦¬ä ¬äG _â, <Xî¼ËÆ ß¼Ë ¬â* {ô¬ä¦¬ä Xâî íÒcî{
Xîäâ {dúäGGâ Òä_â V¶Ëäâ* Xâî {äV Òd {ô¬ä¦¬ä <V¾ G däâOä $ Xî{äV Xîä XîäËä dØßä VÂË Xî{äV
dA ôdâOä $ ÒHVâ dA {¦ô Xîä ¬äGä dØßä {ô¬ä¦¬ä {¦ô dA ôdâOä $
V¶íXîäô ßäO¬
{d_A {Â´â YÂ>¶Y>VA, ßÌ oA YÂ>¶Y>V Ìä<h $
ßäOâ YÂ>¶Y>V däâkOä, ÙäÙÂ V¦ò Xîô ´ä<h $$ 125 $$
125 ¬â* XîdËâ dH*{ÂÒù ´¼¬ Xâî V¶íXîäôäâ* Xâî V¬äG dA ßO_â ´¼¬äâ* ¬â* V¶íXîäô däâËâ
dH*{ÂÒù ´¼¬ ¬â* oA, <´GVâ øô ÌGËâ dH*, êG <¬D>A-{¦ôäâ* Xâî ÌGâ dØòâ ÙâÒA-ÙâÒËäßäâ* Xî[ dA {Â´ä
Xî[ $ ê¼dA* V¶íXîäôäâ* Xâî Ì_ Vâ ÒËù¬äG ¬â* oA ê¼dA* Xî[ {Â´ä XîôËä dH ßäHô ßäOâ oA ê¼dA* Xîäâ {Â´Gâ
Òä_ä däâOä $ òd ÌäË V¦ò dA ´äGäâ $
ß<¬µ> {ä{ {Sú¶«>
ÙäÙõ {H*«>â {ä{ Xâî, XîÙâ G ÙA´â {ä¤Ò $
<´<d* {H*«>â ¬âôä <{Ò <¬_â, <Ë<d* {H¶«>â Xîä úäÒ $$ 126 $$
126-127 ¬â* XîdËâ dH*{Sú¶«> {ä{ ß<¬µ> däâËä dH, êV¬â* XîoA oA {SÒÈ¸ GdA* däâGä
úä<dòâ{ä{ Xâî ¬äOù ¬â* XîoA oA {Hô G ô]äâ $ <´V o<Óî-·äGä<Ù VäTG-¬äOù ¬â* d¬äôâ Iòäôâ {SoÆ
{Sä³ däâËâ dH*, êVA ¬äOù ¬â* ú_Gâ Xî[ ê¦X¶îl>ä ô]GA úä<dB $
ÙäÙõ VÆXÈîË ¬äôO úä_Ëä¶, ÌÆôä G XîÌdõ¶ däâk $
ß¬ÈË ]äËä¶ {Sä<hòä, ¬ÆÒä G VÆ<Gòâ Xîäâk $$ 127 $$
VÆXÈîË ¬äOù {ô ú_Ëâ dØòâ _äâXî-_J´ä<Ù Xîä oò ¬Ë Xîôäâ $ ´HVâ ß¬ÈË ]äGâ Vâ Xîäâkù oA
{SähA ¬ôä GdA* VÆGä ´äËä, ÒHVâ dA VÆXÈîË Xîäòù XîôGâ Vâ ÌÆôä XîoA oA GdA* däâËä $ {ä{ Xî¬ù Vâ dA
ÌÆôä däâËä dH, Väâ Òd GdA* XîôGä úä<dòâ $
oS¬ <Ò®Ò¶VG
XÆîv> Gä¶dA* Xîä Gä¬ ¢òä, ´â Tuôòâ Väâ eÂl> $
VÆô Gô ¬Æ<G ´G Ì¶<Tòä, _äâXîä ßäÒµ>2 XÂîµ>1 $$ 128 $$
128-131 ¬â* _äâOäâ* Xîä oS¬ Ùõô Xîô ôdâ dH*<´V {ôÌS@ ¬â* Gä¬, cî{, OÆh, <XSîòä<Ù
XÆîv> oA GdA* dH, êVXîä ´äâ oA Gä¬ Tôâ*Oâ ßÒä ¬äòä XÈîË <¬»òä ßäXîäôäâ* Xîäâ êVXîä íÒcî{
¬äG Xîô êV¬â* OÆh <XSîòä<Ù Xîä ßäôäâ{ Xîôâ*Oâ, Òd VÌ <¬»òä dA däâOä <Xî¼ËÆ <óîô oA VÆô, Gô,
¬Æ<G´Gä<Ù ß{Gâ íÒcî{ {ôÌS@ Xîäâ oÂ_ Xîô, ¬äòä XÈîË <¬»òä1 Gä¬ cî{ä<Ù Xâî ßäOSd ¬â* Ì¾
däâXîô F¶îúâ GAúâ _äâXî-cî{ <¬»òä {S{¶ú ¬â* øµ>A-ò¶½ Xâî V¬äG úÚîô2 _Oä ôdâ dH* $
XÆîv> GädA* Xîä Gä¬ Tô, oôPòä VÌ V¶Väô $
Vä¤ú eÂl> V¬eâ GdA*, Gä XÆîv> <Xîòä <Òúäô $$ 129 $$
<´V {ôÌS@ ¬â* Gä¬, cî{, OÆh, <XSîòä<Ù XÆîv> oA GdA* ÌGËâ, ¬ä<òXî {ÙääâÍ Vâ êVXâî
<¬»òä ßäXîäô ÌGä Xîô, êG¬â* Gä¬, cî{, OÆh, <XSîòä<Ù Xîä ßäôäâ{ XîôXâî, VÌ V¶Väô Xâî {SähA
oS¬ ¬â* {ª ôdâ dH* $ V¦ò ßäHô <¬»òä Xîäâ V¬eËâ GdA*, Xîäôh, V¬eGâ Xâî <_òâ V¦{ÆæÉäâ* Xâî {äV ÌHl>
Xîô XÆîv> <Òúäô <Xîòä dA GdA*, <óîô XHîVâ V¬eH* ?
ÙäÙõ Xâîkù ÙäHªâ ¨äuôXîä, Xâîkù XîäfA ´ä¶<d* $
Xâîkù ¬Æôä Xîäâ ú_â, Vä<dÌ øµ> dA ¬ä¶<d* $$ 130 $$
{ôÌS@ Ëäâ ßä¦¬ cî{ Vâ tÙò ¬â* dA NíË dH <Xî¼ËÆ Ì<d¬Æù] {SähA êVXâî ÙfùGäù <XîËGâ dA
¨äuôXîä, <XîËGâ dA XîäfA ßäHô <XîËGâ dA ¬Æôä Xîäâ ´äËâ dH* $
Fî{uô ßä_¬1 VÌ XîôH*, VäTÂ ´G øµ> ¬ä¶<d* $
ÙäÙõ BËä ß¶Ëôä, ËäËH* ÌGËA Gä¶<d* $$ 131 $$
Fî{ô Vâ ¬ä_ä-<Ë_Xîä<ÙXî <ú ßäHô Ìäg-{Â´ä <Ù]äÒâ Xâî <_òâ Ëäâ V¶Väô1 Xâî VoA
´G XîôËâ dH* <Xî¼ËÆ V¶Ë´G Ëäâ ß{Gâ tÙò ¬â* dA oOÒÙè ßäôäTGä XîôËâ dH* $ V¶VäôA-´G ßäHô
V¶Ë´G Xî[ VäTGä ¬â*, kËGä dA oâÙ ôdËä dH $ kVA<_òâ ÙäâGäâ* Xî[ VäTGä ¬â* BXîËä GdA* ÌGËA $
ÙäÙõ VÌ â BXî Xâî, Väâ BXî G ´äGä $
´Gâ ´Gâ Xîä H Oòä, òdØ ÓË <ÙÒäGä $$ 132 $$
V¶Väô Xâî VoA {SähA {ô¬ä¦¬ä Xâî ß¶f däâGâ Vâ êVA Xâî â, <Xî¼ËÆ êV ß{Gâ ß¨HË íÒcî{ Xîäâ G
´äGXîô, ßGâXî ÙâÒA-ÙâÒËä<Ù Xâî {Â´Xî ÌG Oòâ dH* $ kVVâ ·äË däâËä dH-òd ÓËè {äO_ dH $
Vä¤ú
eÂ l >ä Vä¤ ú ä Xîô <_òä, <ÒÉ ß¬È Ë ´äGä $
ÙØ] Xîäâ VÆ] VÌ Xîäâ XîdH, BâVä ÓË <ÙÒäGä $$ 133 $$
133-147 ¬â* V¦ò Xîä <ÒfâÉ <Òúäô Xîô ôdâ dH*ÓËè Xâî {SähA V¦ò Xîäâ G {dúäG
Xîô, BâVâ {äO_ däâ ôdâ dH*-Ùâdä<ÙXî <¬»òä V¶Väô Xîäâ V¦ò ¬äG <_òä dH, <ÒÉò-<ÒÉ Xîäâ ß¬ÈË
¬äG ÌHl>â dH* ßäHô ÙØ#]{SÙ <Ì¼ÙØ-{ËGä<Ù <XSîòäßäâ* Xîäâ oA VoA VÆ] cî{ ÌËäËâ dH* $
VÂTä ¬äôO Vä¤ú Xîä, Vä¤úä däâ Väâ ´äk $
eÂl>ä Xîäâkù Gä ú_â, ÙäÙõ <Ùòä <Ù]äk $$ 134 $$
V¶Ëäâ* Gâ VoA Xîäâ V¦ò Xîä Vô_ ¬äOù <Ù]ä <Ùòä dH <Xî¼ËÆ êV¬â* ´äâ V¿úä däâËä dH ÒdA
O¬G XîôËä dH $ eÂl>ä Xîäâkù oA GdA* ú_ {äËä $
Vä<dÌ VäH* Vä¤úä GdA*, òdØ ¬G eÂl>ä däâk $
ÙäÙõ eÂl>â ÌdØË dH*, Vä¤úä <Òô_ä Xîäâk $$ 135 $$
{Sä<hòäâ* Xîä òd ¬G eÂl>â <ÒÉòäâ* ¬â* _O Xîô eÂl>ä däâ ôdä dH $ V¦ò {ôÌS@ {ôäòh däâXîô
V¿úä GdA* ôdËä $ êÓî {SXîäô Vâ eÂl>â ¬G Òä_â, eÂl>â {SähA V¶Väô ¬â* ÌdØË dH* $ V¦ò ÌS@-{ôäòh
¬GÒä_ä V¿úä VäTXî Xîäâkù <Òô_ä dA dH $
ÙäÙõ Vä¤úä ß¶O G l>â<_òâ, Vä<dÌ ¬äGâ Gä¶<d* $
Vä¤úä <fô {ô ôä<]òâ, <¬_ ô<dòâ Ëä ¬ä¶<d* $$ 136 $$
V¦ò-íÒcî{ Xîäâ ß¼Ë:Xîôh Vâ Ùõô G Xîôäâ, V¦ò Xâî ¦òäO Xîäâ oOÒäGè ß¿v>ä GdA*
¬äGËâ $ V¶Ë, fäí½, VÙèOÆæ Xîä V¦ò ÌS@ VPÌ¼TA ê{Ùâf <fôäâTäòù V¬e Xîô Täôh Xîôäâ ßäHô
ßä¦¬ cî{ Vâ êV {ôÌS@ ¬â* dA <¬_ Xîô ôdäâ=ßä¦¬ä Xîäâ ÌS@ <o¼G ¬Ë V¬eäâ $
´â Xîäâk l>â_â Vä¤ú Xîäâ, Ëäâ Vä¤úä ôdH V¬äk $
XîäHªA Ìô ¢òäâ* ÙA<´òâ, ô¦G ß¬äâ_Xî ´äk $$ 137 $$
ò<Ù Xîäâkù V¶VäôA ´G {ôÌS@ Xî[ {Sä<³ <ÒÉòXî V¦ò ê{Ùâf Xîäâ Täôh G Xîôâ Ëäâ V¦òäâ{Ùâf
ÙâGâ Òä_ä V¿úä ¬däGÆoäÒ ê¼dâ* ê{Ùâf ¢òäâ* Ùâ ? êVâ Ëäâ úä<dòâ-V¦ò {ôÌS@ ¬â* dA ß{Gâ ÒÈ<¸
_AG XîôXâî V¬ä<dË ôdâ $ Täôh G XîôGâ Òä_äâ* Xîäâ ê{Ùâf ÙâGâ Vâ, êGVâ XâîÒ_ oäâO dA {Sä³ däâËâ
dH* $ ßË: oäâO cî{ XîäHªA Xâî ÌÙ_â ß{Gâ ß¬ÂÁò iÒäV-ô¦G áòù dA ´äËâ dH* $
Vä¤úâ Vä<dÌ Xîäâ <¬_â, Vä¤úâ ¬äôO ´äk $
Vä¤úâ VäH* Vä¤úä oòä, ËÌ Vä¤úâ <_òâ ÌÆ_äk $$ 138 $$
V¿úâ VäTXî o<Óî-·äG-ÒHôäyòä<Ù V¿úâ VäTG XîôËâ dH* $ V¿úâ VäTG Vâ <´GXîä ¬G
´Ì V¿úä <G¨ù¼¨ dØßä, ËÌ dA V¦ò ÌS@ Gâ êGXâî ßä¦¬ä Xîäâ V¶Väô Vâ ßääG <Xîòä ßäHô Òâ
V¦ò {ôÌS@ Xîäâ {Sä³ däâ Oòâ $
ÙäÙõ Vä¤úä Vä<dÌ Vâ<Òòâ, Vä¤úA VâÒä däâk $
Vä¤úä ÙfùG {äkòâ, Vä¤úä VâÒXî Väâk $$ 139 $$
V¦ò {ôÌS@ Xî[ dA o<Óî Xîôäâ, ´Ì <GbXîä¬ oäÒ Vâ ßd¶OSd ê{äVGä cî{ V¿úA o<Óî
däâËA dH, ËÌ dA V¦ò {ôÌS@ Xîä VäÇä¦Xîäô däâËä dH ßäHô ´äâ {ôÌS@ Xîä VäÇä¦Xîäô Xîô {äËä dH,
ÒdA V¿úä oÓî Xîd_äËä dH $
Vä¤úâ Xîä Vä<dÌ ThA, V¬ù <Vô´Gdäô $
{ä]¶«> Xî[ òdØ {È»ÒA, {S{¶ú Xîä V¶Väô $$ 140 $$
V¿úâ oÓî Xîäâ Vä ÙâGâ Òä_ä Ëäâ BXî V¶Väô Xîä VSý>ä V¬ù íÒä¬A {ô¬ä¦¬ä dA dH $
Xîäôh, òd {È»ÒA Ëä VÌ V¶Väô dA {ä]¶«> {S{¶ú Vâ {Âhù dH $ ßË: V¶VäôA _äâO {ä]¶«>A-{S{¶úA
Xîä dA Vä ÙâËâ dH* $
eÂl>ä {ôXîµ>, Vä¤úä v>äGâ, <ËGXî[ ÙäÙõ ôä¬ G ¬äGâ $$ 141 $$
eÂl>â oÓî Ëäâ {ä]¶«> {S{¶ú-¨äôä _äâOäâ* ¬â* {S<Ë<þ>Ë däâXîô ß<Ë {SXîµ> ôdËâ dH* ßäHô {ä]¶«>
{S{¶ú Vâ ô<dË V¿úâ oÓî ÒËù¬äG ¬â* <v>{â dA ôdËâ dH* <Xî¼ËÆ ß<Ë {SXîµ> däâGâ {ô oA {ä]¶<«>òäâ* Xî[
o<Óî oOÒäGè GdA* ¬äGËâ ßäHô <v>{â ôdGâ {ô oA V¿úâ oÓî Xî[ o<Óî Xîä VP¬äG XîôËâ dH* $
ÙäÙõ {ä]¶«> {AÒ G {äkòâ, ´â ß¼Ëô Vä¤ú G däâk $
Fî{uô ËH* ¢òäâ* dA ôdäâ, oAËô Xâî ¬_ Täâk $$ 142 $$
ò<Ù tÙò ¬â* V¿úA o<Óî GdA* däâ Ëäâ {ä]¶«> XîôXâî Ìädô _äâOäâ* Xîäâ <Ù]äGâ Òä_A o<Óî Vâ
oOÒäGè {Sä³ GdA* däâËâ, Ìädô Xâî o<Óî -<ú¼dä<Ù däâ* òä G däâ*, XHîVâ oA ôd VXîËâ dH* <Xî¼ËÆ tÙò Xâî
¬_ä<Ù ÙäâÉ Ëäâ ßÒiò Gý> däâGâ dA úä<dòâ $ V¿úA o<Óî ¨äôä <Gb{ä{ däâGâ Vâ dA oOÒäGè ß{GäËâ
dH* $
Vä¤ú ß¬ô ´ÆO ´ÆO ôdH, ÙäÙõ <Òô_ä Xîäâk $
eÂl> ÌdØË V¶Väô ¬â*, ê¦{<Ë {ô_H däâk $$ 143 $$
Xîäâkù <Òô_ä VäTXî V¿úA VäTGä ¨äôä V¦ò {ôÌS@ Xîäâ {Sä³ däâ, VÙä Xâî <_òâ ß¬ô
däâXîô {ôÌS@ cî{ Vâ ôdËä dH $ eÂl>â oÓî V¶Väô ¬â* ÌdØË dH* <Xî¼ËÆ Òâ V¶Väô ¬â* ´¼¬Ëâ-¬ôËâ ôdËâ dH* $
{ôÌS@ Xîäâ {Sä³ GdA* däâËâ $
ÙäÙõ eÂl>ä ÌÙ<_òâ, Vä¤ú G ÌÙÁòä ´äk $
Vä¤úä <fô {ô ôä<]òâ, VäT XîdH V¬eäk $$ 144 $$
<¬»òä ¬ä<òXî {S{¶ú {uôÒËùGfA_ dH $ V¦ò {ôÌS@ BXî ôV ôdËä dH $ ßË: {ä]¶«> ô<dË
V¿úA VäTGä ¨äôä {ôÌS@ Xî[ dA ê{äVGä Xîôäâ, òdA ÌäË V¶Ë ´G l>AXî V¬eä 2 Xîô XîdËâ dH* $
Vä¤ú G VÂeâ ´Ì _OH*, ËÌ _O _äâúG ß¶T $
ÙäÙõ ¬ÆÓîä v>äª Xîô, O_ ¬â* øäÁòä ó¶îT $$ 145 $$
´Ì ËXî V¦ò {ôÌS@ GdA* ÙA]Ëä ËÌ ËXî ·äG-Gâ½ ß·äG Xâî ¨äôä ßäÒÈ¸ däâGâ Vâ ÁÒ
ß¶Tä dA dH $ ß¶Tä däâGâ Xâî Xîäôh dA ÁÒ¼¬ÆÓî V¶Ëäâ* Xîä V¶O v>äâª Xîô O_â ¬â* VXîä¬ Xî¬ù cî{ ó¶îÙä
«>ä_ ô]ä dH $
Vä¤ú G VÂeâ ´Ì _OH*, ËÌ _O _äâúG Gä¶<d* $
ÙäÙõ <GôÌ¤T v>äªXîô, Ì¶®òä ¨H {] ¬ä¶<d* $$ 146 $$
´Ì ËXî V¦ò {ôÌS@ Xîä ·äG GdA* däâËä ËÌ ËXî ·äG-Gâ½ ]Æ_â GdA* ¬äGâ ´äËâ $ ·äG-Gâ½
G däâGâ Xâî Xîäôh dA Gä¬-cî{ä<Ù Ì¼TG Vâ ô<dË {ôÌS@ Xîäâ ¦òäO, ¨HËÒäÙ Xî[ {Ç{äËäâ* ¬â* {ªXîô
{SähA ´¼¬ä<Ù ¢_âf oäâOËä dH $
BXî Vä¤ú VäH* OdOdA1, ÁÒG ¬ôh <GÌä<d $
ÙäÙõ ÙØ<]òä ôä¬ <ÌG, oäÒH ËATô2 ´ä<d $$ 147 $$
V¦ò {ôÌS@ Xâî <ú¼ËG Vâ {SóÆîNÁ_Ë1 däâXîô ÁÒG Vâ ¬ôh {òù¼Ë {ôÌS@ Xî[ o<Óî Xîäâ dA
<GoäÒâ $ Xîäôh, <Gô¶´G ôä¬ Xî[ o<Óî <ÌGä {SähA úädâ XîdA*2 oA ´äò, ÙØ:]A dA ôdËä dH $
úâËäÒGA
ÙäÙõ v>äGâ v>äGâ XîA<´òâ, úäHªâ {ôXîµ> däâk $
ÙäÙõ {HV1 {òä_2 ¬â*, ÌÆôä Xîôâ ´<G Xîäâk $$ 148 $$
148-149 ¬â* V¦ò úâËäÒGA Ùâ ôdâ dH*´äâ V¶VäôA ÁÒäâ* Vâ <v>{ 2 Xîô oA úäâôA
áò<oúäôä<Ù {ä{ <Xîòâ ´äËâ dH*, Òâ oA {SXîµ> däâ dA ´äËâ dH* $ ßË: Xîäâkù {äËä_2 ¬â* {SÒâf1 XîôXâî
oA ÌÆôä Xîä¬ G Xîôâ* $
ßGXî[òä _äOâ GdA*, Xî[òä _äOâ ßäk $
Vä<dÌ Xâî Ùô ¼òäò dH, ´â XÆîv> ôä¬ ô´äk $$ 149 $$
<ÌGä {ä{-Xî¬ù Xîôâ {ä{ GdA* _OËä, XîôGâ {ô dA _OËä dH $ {ô¬ä¦¬ä Xâî ÙôÌäô ¬â* ¼òäò
däâËä dH $ ôä¬ ´äâ XÆîv> oA d¬äôâ <_òâ VÆ] ÙØ:] Xî[ ßä·ä ÙâËâ dH*, Òd d¬äôâ Xî¬äùGÆVäô dA ÙâËâ dH* $
ßä¦¬äAù oâÉ
Väâk ´G VäTÂ <V¾ Väâ, Väâk VËÒäÙA fÂô $
Väâk ¬Æ<GÒô ÙäÙõ Ìªâ, V¼¬Æ] ôd<G d´Âô $$ 150 $$
150-154 ¬â* XîdËâ dH*´äâ oOÒäGè ¬â* ôË dH*, ê¼dA* Xâî oÓî-V¶Ëä<Ù oâÉ ê¸¬ dH*ÒdA
oÓî, V¶Ë, <V¾, V¦òÒäÙA, ÒAô, ¬Æ<GÒô ßäHô ¬däGè dH, <´VXî[ ÒÈ<¸ VÙä Gä¬-<ú¼ËGä<Ù ¨äôä
{ô¬ä¦¬ä Xâî V¼¬Æ] Níô ôdËA dH $
Väâk ´G Vä¤úâ Väâ VËA, VäTXî Väâk VÆ´äG $
Väâk ·äGA, Väâk {¶<«>Ëä, ´â ôäËâ oOÒäG $$ 151 $$
ÒdA V¿úä ¬äGÒ, V¦ò Xîä Täôh XîôGâ Òä_ä VËA, VäTXî, úËÆô, ·äGA ßäHô {¶<«>Ë dH
´äâ oOÒäGè Xâî ÒäíËÒ íÒcî{ ¬â* ôË dH $
Väâk ´äâOA1, Väâk ´¶O¬ä, Väâk VÂóî[, Väâk fâ] $
Väâ k V¶ ¼ òäVA, Vâ Ò ªä, ÙäÙõ BXî ß_â ] $$ 152 $$
ÒdA Gä1, ÒdA µ>ä_A Ì´äËâ dØòâ <oÇä ¬ä¤OGâ Òä_ä ´¶O¬, ÒdA ¬ÆV_¬äGäâ* Xî[ V¶{SÙäò
Xîä VÂóî[, VäTÂ, ÒdA ¬ÆV_¬äGäâ* Xî[ úäô ´ä<Ëòäâ* (fâ], VHòÙ, ¬ÆO_, {l>äG) ¬â* fâ], ÒdA
V¶¼òäVA ßäHô ÒdA ´HG ¬Ë Xâî VäTÆßäâ* Xâî BXî oâÙ Xîä VäTÂ VâÒªä aâþ> dH, ´äâ ¬G kN¼jòäâ* Xâî
ß<ÒÉò BXî {ôÌS@ Xâî <ú¼ËG ¬â* dA _Oä dH $ kG VÌXî[ <ÒfâÉËä oOÒËè-{ôäòhËä Vâ dA dH $
Väâk XîäÁ, Väâkù ¬ÆÁ_ä, Väâk ¬äâ<¬G ¬ÆV_¬äG $
Väâ k VòäGâ , VÌ o_â , ´â ôäËâ ôd¬äG $$ 153 $$
ÒdA ¬ÆV_¬äGA XîäGÂG Xâî ßGÆVäô óHîV_ä XîôGâ Òä_ä XîäÁ, ÒdA G¬ä´ {ÑäGâ Òä_ä
<Ò¨äGè ¬ÆÁ_ä, ÒdA T¬ù<Gþ> ¬äâ<¬G, ßäHô Òâ dA úËÆô ¬ÆV_¬äG; VÌ ß¿v>â dH* ´äâ Ùòä_Æ {ô¬ä¦¬ä
Xâî o´G ¬â* ôË dH* $
ôä¬ Gä¬ Xîäâ Ì<h´G ÌHl>â, ËäËH* ¬ä¶«>Àä däµ> $
Vä¶kù VäH* VäHÙä XîôH*, ÙäÙõ ]äâ_ Xî{äµ> $$ 154 $$
ôä¬-Gä¬ Xîä áòä{äô XîôGâ Xâî <_òâ dA V¶Ëäâ* Gâ êÓî ´äâOA-´¶O¬ä<Ù Éµ>è ÙfùG cî{ däµ>
_Oäkù dH, OÈd-XîäòäâÍ Vâ ¬ÆÓî däâXîô <GNiú¼Ë ÌHl>â dØòâ ß{Gâ tÙò Xâî ¬_-<ÒÇâ{-Xî{äµ> dµ>ä Xîô
Xâî, {ô¬ä¦¬ä Xîäâ ß{Gä VÒùíÒ ÙâXîô, íÒcî{ Ní<Ë _âGä cî{ áòä{äô XîôËâ dH* $ Ëä V¦V¶O Xâî
¨äôä ¬äGÒäâ* Xî[ ÒíËÆòâ* oOÒËè Xâî V¬{ùh Xîôä Xîô ê¼dâ* o<Óî <Ù_äËâ dH* $
VJ´G ÙØ´ùG
<Ìú Xâî <fô ]ä_A XîôH*, {Âôâ VÆ] V¶ËäâÉ $
ÙäÙõ VÆT1 ÌÆT2 ßäË¬ä, Ëä<d G ÙA´â ÙäâÉ $$ 155 $$
155-157 ¬â* VJ´G, ÙØ´ùG-V¶{Xùî Vâ _äo dä<G <Ù]ä ôdâ dH*<´GXîäâ G {Âhù fäí½-
·äG dA dH ßäHô G ßä¦¬<Gþ>ä dA {Sä³ dH, BâVâ ÌAú Xâî _äâO <ÒÒäÙ ¨äôä áòù dA ¬NíËbXî ]ä_A
XîôËâ dH* $ ´äâ ß{GA VäTGä ¬â* {Âhù dH*, êG VJ´Gäâ* Xâî V¶{Xùî Vâ Ëäâ <Òúäô ¨äôä V¶ËäâÉ ßäHô ßäG¼Ù
dA {Sä³ däâËä dH $ ´äâ fÆ¾1 ÌÆ<¾2 Vô_-íÒoäÒ Xâî ÁÒä¦¬ä dH* ê¼dâ* Ëäâ Xîäâkù ÙäâÉ GdA* ÙâGä úä<dòâ
$ Òâ Ëäâ V¶Ëäâ* Xâî ÌËäòâ dØòâ VäTG ¬äOù Vâ ú_Xîô oOÒËè Ë¦Ò Xîäâ {Sä³ Xîô _âËâ dH* $
VÆT ÌÆT VäH* VÆ] {äkòâ, XHî VäTÆ <ÒÒâXî[ däâk $
ÙäÙõ òâ <Ìú Xâî ÌÆôâ, ÙäTâ1 ôAOâ2 Väâk $$ 156 $$
fÆ¾ ÌÆ<¾ Vô_ íÒoäÒ Xâî VäTXî XîGäGÆVäô VäTG Xîô _âËâ dH*, êGXî[ VäTG-<V<¾
Xîäâ Ùâ] Xîô ßäG¼Ù dA däâËä dH Òä <ÒÒâXî[ V¶Ëäâ* Xâî V¶O Vâ ßäG¼Ù däâËä dH <Xî¼ËÆ <ÒÒäÙ ¬â* Ë¦{ô
ÌAú Xâî _äâO ß¿v>â GdA* däâËâ, Òâ Ëäâ <½Ëä{ ¬â* ´_Ëâ1 dØòâ V¶Väô ¬â* dA øÂ¬Ëâ2 ôdËâ dH* $
´<G Xîäâkù duôGä¬ ¬â*, d¬Xîäâ däGä Ìä<d $
ËäËH* ËÆ¬ ËH* «>ôË dõ¶, ¢òäâ* dA µ>_â Ì_äk $$ 157 $$
<ÒË¶«>ä ÒäÙ XîôGâ Òä_äâ* Xîäâ XîdËâ dH*<XîVA oA {SXîäô Vâ d¬äôâ duôGä¬-<ú¼ËG ¬â* <ÒÖG
GdA* däâ, kVA<_òâ d¬ ËÆ¬Vâ «>ôËâ dH* $ ¢òäâ*<Xî duôGä¬ <ú¼ËG ¬â* <ÒÖG Xîäâ dA d¬ ÌªA <Ò{<¸
¬äGËâ dH* $ ßË: òd <Ò{<¸ <XîVA oA {SXîäô d¬ Vâ Ùõô ôdâ, BâVä dA d¬ úädËâ dH* ßäHô ÒHVä dA
áòÒdäô XîôËâ ôdËâ dH* $
{ô¬äAù
´â d¬ v>äªH* ôä¬ Xîäâ, Ëäâ XîäHG OdâOä $
ÙäÙõ d¬ G<d* ê¿úôH*, Ëäâ XîäHG XîdâOä $$ 158 $$
158 ¬â* Xîd ôdâ dH*{ô¬äAù {ÆæÉ òäù dA XîdËâ dH*-ò<Ù d¬ ßXîÌô Xî[ Voä ¬â* ôä¬-
Gä¬ Xîäâ Ìäâ_Gä v>äâª Ùâ* Ëäâ êVXîäâ XîäHG OSdh XîôâOä ? ò<Ù d¬ êVXîäâ V¿úA ÌäËâ* G Xîdâ*Oâ Ëäâ
XîäHG XîdâOä ?
{SV¶O Xîä-ßXîÌô ÌäÙfäd Xâî ßääG {ô ßä¬âô Vâ VAXîôA ´äËâ V¬ò ¬äOù ¬â* <fbòäâ* Gâ
{SäùGä Xî[ A-ßXîÌô ¬ÆV_¬äG dH, êVXâî ßäOâ ôä¬-Gä¬ Òä êVâ ß¿v>A G _Oâ BâVA V¿úA
ÌäËâ* G Xî<dòâOä $ ê¼dA* Xîäâ 158 Vâ ê¸ô <Ùòä ä $
VäTXî Xîäâ ê{Ùâf
BXî ôä¬ v>äªH GdA*, v>äªâ VXî_ <ÒXîäô $
Ùõ´ä Vd´H* däâk VÌ, ÙäÙõ Xîä ¬Ë Väô $$ 159 $$
159-160 ¬â* ôä¬ ÙfùGäAù VäTXî Xîäâ ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*VäTXî Xîäâ úä<dòâ-BXî
ôä¬ Xîä <ú¼ËG G v>äâªâ ßäHô V¶{Âhù <ÒXîäô v>äâª Ùâ $ ôä¬-<ú¼ËG Xâî V¬ò ß¼ò ´äâ ÙHÒA V¶{Ùä Xâî
OÆh-V¶{äÙG ßäHô òäâO-Çâ¬ä<Ù cî{ VÌ Xîäòù Ëäâ ß{Gâ ßä{ Vd´ íÒoäÒ Vâ dA däâËâ ôdËâ dH* $
d¬äôä òdA Väô ¬Ë dH $
´â ËÂ¶ úädH ôä¬ Xîäâ, Ëäâ BXî ¬Gä ßäôäT $
ÙäÙõ Ùõ´ä Ùõô Xîô, ¬G k¼jA Xîô VäT $$ 160 $$
ò<Ù ËÂ ôä¬ Xîä VäÇä¦Xîäô XîôGä úädËä dH Ëäâ {d_â ÙâÒA-ÙâÒËä<Ù ß¼ò Xî[ ê{äVGä cî{
Xîäòù ¦òäO Ùâ ßäHô ¬G kN¼jòäâ* Xîäâ oäâO ÒäVGä Vâ ô<dË XîôXâî ê¸¬ ÌGä, <óîô BXîäOS ¬G Vâ ôä¬
Xî[ ßäôäTGä Xîô $
<ÒôÓîËä
XîÌAô <Òúäôä Xîd Oòä, ÌdØË oä¶<Ë V¬eäk $
ÙäÙõ ÙØ < Gòä ÌäÒôA, ËäXâ î V¶ O G ´äk $$ 161 $$
V¶VäôA {Sä<hòäâ* Xâî {SoÆ {Sä<³ Xâî VäTGäâ* Vâ ÒHôäyò Xîä {uôúò Ùâ ôdâ*<ÒúäôfA_ XîÌAôÁ
ßä<Ù V¶Ë ÌdØË {SXîäô V¬eä 2 Xîô Xîd Oòâ dH*-<ÒÉòäV<Óî, ´¼¬ä<Ù ¢_âf {SÙä<òGA dH <Xî¼ËÆ
V¶VäôA ´G Ëäâ ¬äòä ¬Ù Vâ ê¼¬¸ däâ ôdâ dH* $ ßË: XîÌAôä<Ù Xâî <Òúäôäâ* Xâî Vä ú_Ëâ dA GdA* $
VÂ¯¬ ¬äOù
{äÒH * O â êV l>äH ô Xîäâ , _¶ ø H * O â òdØ øäµ> $
ÙäÙõ ¢òä Xîd Ìäâ<_òâ, ß´dõ¤ <Ìú dA Ìäµ> $$ 162 $$
VÂ¯¬ ß®òä¦¬ ¬äOù Xî[ {SO<Ë Xîä <Òúäô Xîô ôdâ dH*´Ì V¶Väô ÒG Xâî VäTXî ¨HË
ßd¶Xîäô-{ÒùË Xî[ oäâO-ÒäVGä-øäµ>A Xîäâ _ä¶ø ´äòâ*Oâ ËoA êV {ô¬ Tä¬ Xîäâ {Sä³ Xîô VXâ*îOâ $
<Xî¼ËÆ ßoA Ëäâ ´äâ êV øäµ>A Xîäâ GdA* _ä¶ø VXâî, ÌAú Xâî ¬äOù ¬â* dA dH* $ ßË: oOÒäGè Xîäâ ß{Gä
¢òä VäTGä-Ì_ ÌËä ôdâ dH* <Xîd¬â* {ô¬Tä¬ ¬â* ¢òäâ* GdA* ÌÆ_äËâ ? Òä ¢òä VäTG Ì´ä Xîô
Xîdâ <Xî d¬ kVXâî Ì_ Vâ {dØ¶úâOâ $
Vä¤ú
Vä¤úä ôäËä Vä¤ú VäH*, eÂl>ä ôäËä eÂl> $
ÙäÙõ ¼òäò GÌâuôòâ, VÌ VäTäâ* Xîäâ {Âv> $$ 163 $$
V¦ò {Sä<IË Xâî VäTG-<Ghùò Xî[ {Sâôhä Xîô ôdâ dH*V¿úä V¶Ë V¦ò {ôÌS@ ¬â* dA ôË
ôdËä dH $ eÂl>ä áòN¢Ë <¬»òä Vä¶VäuôXî oäâOäâ* ¬â* ôË ôdËä dH $ ßË: VoA V¿úâ V¶Ëäâ* Vâ {ôä¬fù
XîôXâî V¦ò {ôÌS@ Xî[ {Sä<³ Xâî VäTG Xîä ê<úË <Ghùò Xîôäâ $
´â {dØ¤úâ Ëâ Xîd Oòâ, <ËG Xî[ BXHî ÌäË $
VÌH VòäGH BXî ¬Ë, êGXî[ BXHî ´äË $$ 164 $$
164-168 ¬â* VJ´G-ÙØ´ùG <Òúäô ßäHô O<Ë oâÙ ÌËä ôdâ dH*´äâ ·äGA ¬däGÆoäÒ
íÒíÒcî{-Ní<Ë ËXî {dØ¤úâ dH*, Òâ VoA íÒíÒcî{ Ní<Ë Xî[ VäTGä {¾<Ë Xîd Oòâ dH* $ êG
VÌXî[ ÌäËäâ* ¬â* oâÙ GdA* ·äË däâËä $ ßË: òâ VÌ BXî ¬Ë dH* ßäHô BXî ÌS@ dA êGXî[ ´ä<Ë dH $
´â {dØ ¤ ú â Ëâ {Â < v>òâ , <ËGXî[ BXH î ÌäË $
VÌ VäTäâ* Xîä BXî ¬Ë, òâ <Ìú Xâî Ìäôd Ìäµ> $$ 165 $$
´äâ íÒíÒcî{ Ní<Ë ËXî {dØ¤úâ dH*, êGVâ {ôä¬fù Xîôäâ Ëäâ êGXî[ ÌäËâ* BXî <V¾ä¼Ë {ô ßä
<¬_ËA dH $ ßË: VoA aâþ> V¶Ëäâ* Xîä BXî ¬Ë ·äË däâËä dH <Xî¼ËÆ òâ ÌAú Xâî _äâO ÌÆ<¾ ¨äôä
XîÁ{Gä <Xîòâ dØòâ GäGä ¬äOäâÍ ¬â* <ËËô-<ÌËô däâXîô Gý>-oSý> däâ ôdâ dH* $
VÌH VòäGâ Xîd Oòâ, {dØ¤úâ Xîä øô BXî $
ÙäÙõ ¬äôO ¬ä¤<d_â, <ËGXî[ ÌäË ßGâXî $$ 166 $$
VoA ·äGA´G Xîdâ Oòâ dH*íÒíÒcî{ Ní<Ë ËXî {dØ¤úâ dØòâ V¶Ë Xîä øô BXî ÌS@ dA däâËä
dH=Òd ÌS@ ¬â* dA _ò däâËä dH ßäHô ´äâ VäTG-¬äOù ¬â* dH* êGXâî tÙò Xâî <Òúäô ÒäVGä Xâî ßGÆVäô
ßGâXî däâËâ dH*, ßË: ÒäVGäGÆVäô dA êGXîä ´¼¬ däâËä dH $
VÂô´ VäÇAoÂË dH, Vä¤ú Xîôâ {ôXîäf $
úäâô «>ôâ úäâôA Xîôâ, ôH<G <Ë<¬ô Xîä Gäf $$ 167 $$
´HVâ VÂòù VÌXîäâ {SXîäf {SÙäG XîôËâ dH*, ÒHVâ dA ÌS@·äGA VJ´G V¶Väô ¬â* VäÇA cî{ ôd Xîô
V¦ò ÌS@ Xîä ê{Ùâf XîôËâ dH* $ ´HVâ ôä<½ Xîä ß¤TXîäô Gäf däâGâ {ô úäâô úäâôA XîôGâ ¬â* «>ôËä dH,
ÒHVâ dA íÒäAù ÙØ´ùG V¦ò ê{Ùâf XîôGâ Vâ «>ôËâ dH* $ Òâ VäâúËâ dH*, V¦ò ê{Ùâf däâGâ {ô {SähA d¬äôâ
ó¤îÙâ Vâ ¬ÆÓî däâ ´äòâOä $
úäâô G oäÒâ úä¤Ùhä, ´<G ê<´òäôä däâk $
VÂËâ Xîä VÌ TG dcî¶, ¬Æeâ G Ùâ]â Xîäâk $$ 168 $$
úäâô Xîäâ {SXîäf ß¿v>ä GdA* _OËä, Òd òdA úädËä dH{SXîäf G däâ $ ß¤TâôA ôä<½ ¬â*
¬Æeâ Xîäâkù Ùâ] G VXâîOä ßäHô ¬H* VÂËâ {SähA Xîä VÌ TG ß{dôh Xîô _Â¶Oä $ ÒHVâ dA íÒäAù ÙØ´ùG
úädËä dH<XîVA Xîäâ oA òäù ·äG G däâ $ ß·äG ¬â* ôdâ*Oâ Ëäâ _äâO ¬âôA úä_äXî[ ´äG G VXâ*îOâ
ßäHô ¬H* kGVâ ¬âôä íÒäù <V¾ XîôËä ôdõ¶Oä $
V¶íXîäô ßäO¬
øµ> øµ> ÙäÙõ Xîd V¬eäÒâ, ´HVä Xîôâ Väâ ËHVä {äÒâ $
Xîäâ Xîädõ Xîä VAôA Gä¶dA*, Vä<dÌ Ùâ]â VÌ øµ> ¬ä¶dA* $$ 169 $$
k<Ë Väú Xîä ß¶O V¬ä³ $$ 13 $$ Vä. 1485 $
169 ¬â* XîdËâ dH*V¶íXîäô Xâî V¬äG ßäOâ Xî¬ù däâËä dH ßäHô Xî¬ù Xâî V¬äG óî_ <¬_Ëä
dH-¬däGÆoäÒ V¶Ë VÙä V¬eä 2 Xîô XîdËâ dH*-´äâ ´HVä XîôËä dH ÒHVä dA óî_ {äËä dH $ Xî¬ù-óî_
oäâO ¬â* Xîäâkù oA <XîVA Xîä VäeâÙäô GdA* däâËä $ {ô¬ä¦¬ä VÌXâî ß¼Ë:Xîôh ¬â* ôd Xîô VÌXî[
oäÒGä ßäHô Xî¬ù Ùâ]Ëâ ôdËâ dH* ßäHô êGXâî ßGÆVäô óî_ Xî[ áòÒíä XîôËâ dH* $
k<Ë aA ÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXîä Vä¤ú Xîä ß¶O V¬ä³: $$ 13 $$
ß oâÉ Xîä ß¶O 14
Vä¤ú-ß¶O Xâî ßG¼Ëô kN¼jòäAù ßäHô ßä¦¬äAù oâÉ Xîä <Òúäô XîôGâ Xâî <_òâ ""oâÉ Xîä
ß¶O'' XîG XîôGâ ¬â* {SÒÈ¸ {S¬ ¬¶O_ Xîô ôdâ dH*
<´GXî[ XÈî{ä Vâ VäTXî, oâÉ Xî[ {Ç{äË Vâ {äô däâXîô, <Gô¶´G ôä¬ Xîäâ {Sä³ däâËä dH, êG
<Gô¶´G ôä¬, VÙèOÆæ, ßäHô VÒù V¶Ëäâ* Xîäâ d¬ ßGâXî {Shä¬ XîôËâ dH* $
ÙäÙõ ÌÂ « >â ·äG VÌ, úËÆ ô äkù ´_ ´äk $
ß¶´G ¬¶´G óÂ¤îXî Ùâ, ôdH ôä¬ ÁòäH _äk $$ 2 $$
2-3 ¬â* ßG¼òËä Xî[ {Sâôhä Xîô ôdâ dH*VäTXî ! V¶{Âhù Vä¶VäuôXî ·äG úädâ V¬Æj ¬â* «Â>Ì
´äò¤, VÌ úËÆôäkù ´_ ´äò, ËÆeâ kGVâ ¢òä _äo dH ? ËÂ Ëäâ VäH*Ùòù Xâî VäTG-Gâ½ä¶´G, Ùä¶Ë-
¬¶´G, êÌµ>Gä<Ù {ÂÒùXî íGäGä<Ù Xîäâ ¦òäO Ùâ $ XâîÒ_ <Gô¶´G ôä¬ ¬â* dA ß{GA ÒÈ<¸ _Oä Xîô ôd
$
ôä¬ <ÌGä VÌ óî[Xâî _äOH*, XîôhA Xîä <OòäG $
VXî_ ß<Òôä Xîäâ<µ> Xîô, ÙäÙõ òäâO <TòäG1 $$ 3 $$
<Gô¶´G ôä¬ Xî[ ßG¼ò o<Óî <ÌGä, ËAù, ÒSË, ò·ä<Ù Xî¸ùáò ßäHô ·äGä<Ù Xî[ XîäB¤ oA
<ÌGä G¬Xî Xâî fäXî V¬äG óî[Xâî dA _OËâ dH* $ úädâ VXîä¬ ÙâÒËä<Ù Xâî ®òäG1, dl> òäâOä<ÙXî
GäGä VäTG Xîôäâ, <ÌGä {ôÌS@ Xî[ ßG¼òËä Xâî Òâ VoA áòù dH*=ÌS@ VäÇä¦Xîäô XîôGâ ¬â* Òâ
VäùXî GdA* dH* $
kN¼jòäAù oâÉ
·äGA {¶<«>Ë ÌdØË dH*, ÙäËä fÂô ßGâXî $
ÙäÙõ oâ É ßG¶ Ë dH * , _äO ôgä Väâ BXî $$ 4 $$
oâÉ Xîä ß¶O 14 291
4-24 ¬â* kN¼jò-{äâÉhäù oâÉ ÌGäGä ê¸¬ GdA*, òd Xîd ôdâ dH*{ôäâÇ-·äG òÆÓî
·äGA, fäí½ Xâî <Ò¨äGè, ÙäËä, ÒAô Ëäâ ßGâXî <¬_Ëâ dH* ßäHô oâÉTäuôòäâ* Xîä Ëäâ ß¼Ë dA GdA* dH
<Xî¼ËÆ <Gô¼Ëô oOÒÙè o´G ¬â* dA _Oä ôdâ, BâVä Ëäâ Xîäâkù <Òô_ä dA <¬_âOä $
Xîäâôä Xî_f ßÒäd1 Xîä, Fî{uô <ú½ ßGâXî $
¢òä Xî[´â ÙäÙõ ÒíËÆ <ÌG, BâVâ GäGä oâÉ $$ 5 $$
XÆîPdäô Xâî ßäÒä¤1 ¬â* {Xâî dØòâ Xîäâôâ Xî_f {ô ßGâXî <ú½ däâ*ßäHô êV¬â* ÒíËÆ XÆîv> oA G däâ
Ëäâ Òd Ùâ]Gâ ¬ä½ Xîä dA dH $ ÒHVâ dA oOÒÙè o<Óî <ÌGä GäGä ¬Ëäâ* Xâî GäGä oâÉäâ* Xîä ¢òä Xîôâ* ? Òâ
oA Ùâ]Gâ ¬ä½ Xâî dA dH* $ ({SäúAG <_<{ ¬â* "oâÉ' Xîäâ "oâ]' {Y>Ëâ dH* $)
Ìädô ÙäÙõ oâ É <ÌG, oAËô ÒíËÆ ßOäT $
Väâ _â <dôÙH ôä<]òâ , ÙäÙõ V¼¬Æ ] VäT $$ 6 $$
<´GXâî fôAô {ô oâÉ Ëäâ XÆîv> oA GdA* dH <Xî¼ËÆ ß¼Ë:Xîôh ¬â* o<Óî-·äGä<Ù ÒíËÆB¤ ßäd
oôA dH*, BâVâ V¶Ëäâ* Xâî V¦V¶O ¬â* ôdXîô êGXî[ o<Óî-·äGä<Ù ÒíËÆB¤ _âXîô ß{Gâ tÙò ¬â* Täôh
XîôGA úä<dòâ $
ÙäÙõ oä¤«>ä oô Tô ÒíËÆ VäH,* Jòäâ* ¬d¤Oâ ¬äâ_ <ÌXîäk $
]ä_A oä¤ « >ä ÒíËÆ <ÌG, XîäH ª A ÌÙ_â ´äk $$ 7 $$
ÌËùG ò<Ù ê¸¬ ÒíËÆ Vâ oôä däâ Ëäâ ß<TXî ¬ÂÁò ¬â* <ÌXîËä dH, ]ä_A däâ Ëäâ XîäH<ªòäâ* ¬â*
´äËä dH $ ÒHVâ dA o<Óî-·äGä<Ù ÒíËÆßäâ* Vâ {Âhù ß¼Ë:Xîôh ¬däGè ¬äGä ´äËä dH, ]ä_A GdA* $
ÙäÙõ XîGXî Xî_f <ÒÉ VäH* oôä, Väâ <XîV ßäÒâ Xîä¬ $
Väâ TG XÂîµ>ä úä¬ Xîä, ´ä¬â* ß¬ÈË ôä¬ $$ 8 $$
ò<Ù VäâGâ Xîä VÆ¼Ùô Xî_f <ÒÉ Vâ oôä däâ Ëäâ Òd <XîV Xîä¬ ßäòâOä ? <ÒÉ Ëäâ {äG XîôGâ
Vâ ¬äôXî däâOä ßäHô ¬<_G ú¬ªâ Xîä XÆîI{ä ò<Ù ß¬ÈË Vâ oôä däâ Ëäâ ß¬ô XîôGâ Òä_ä däâGâ Vâ T¼ò
dH $ ÒHVâ dA ò<Ù fôAô Ëäâ oâÉä<Ù ¨äôä VÆ¼Ùô dH ßäHô ß¼Ë:Xîôh <ÒÉò <ÒXîäô-<ÒÉ Vâ oôä dH, Ëäâ
Òd ¦òäJò dH $ fôAô Ëä oâÉ VÆ¼Ùô G däâGâ {ô oA <´VXâî tÙò ¬â* ß¬ÈË¦Ò ÙâGâ Òä_ä <Gô¶´G ôä¬
Xâî ÒäíËÒ íÒcî{ Xîä ·äG cî{ ß¬ÈË oôä dH= <Gô¶Ëô ÌS@äXîäô ÒÈ<Ë ôdËA dH, Òd T¼òÒäÙ Xâî
òäâyò dH $
ÙäÙõ Ùâ ] â ÒíËÆ Xîäâ , ÌäVG 1 Ùâ ] â Gä¶ < d* $
ÙäÙõ oAËô oô Tôä, Väâ ¬â ô â ¬G ¬ä¶ < d* $$ 9 $$
_äâO ÌËùG1 Xî[ VÆ¼ÙôËä G Ùâ] Xîô ÒíËÆ Xî[ dA aâþ>Ëä Ùâ]Ëâ dH* $ ÒHVâ dA d¬ oâÉä<Ù Vâ V´â
dØòâ fôAô Xîäâ GdA* Ùâ]Ëâ, <Xî¼ËÆ tÙò ¬â* ´äâ oäÒ oôä däâËä dH, êVA Vâ d¬äôâ ¬G ¬â* êVXâî o_â-
ÌÆôâ Xîä <Giúò däâËä dH $
ÙäÙõ ´â ËÂ¶ V¬eâ Ëäâ Xîdõ¶, Vä¤úä BXî ß_â] $
«>ä_ {äG Ë´ ¬Â_ Od, ¢òä <Ù]_äÒâ oâ] $$ 10 $$
dâ oâÉ <{Sò áò<Óî ! ß{Gä VÆ¼Ùô oâÉ ¢òä <Ù]_äËä dH ? kVXâî {ô¬äù ¬â* XÆîv> oA _äo
GdA* dH $ ò<Ù ËÂ V¬eGä úädâ Ëäâ ¬H* XîdËä dõõ¶-V¦ò Ëäâ BXî {ôÌS@ dA dH $ ÌS@ä<Ù <½ÙâÒ fä]ä ßäHô
k¼jä<Ù ÙâÒ {¸äâ* Xâî V¬äG dH*, VÌXâî ¬Â_ {ôÌS@ Xî[ dA ßäôäTGä OSdh Xîô $
ÙäÙõ VÌ <Ù]_äÒH * ßä{Xîäâ , GäGä oâ É ÌGäk $
´d¤ ßä{ä ¬âµ>G duô o´G, <Ë<d* <Ù<f Xîäâk G ´äk $$ 11 $$
GäGä oâÉ ÌGäXîô VÌ _äâO ß{Gâ V¶{SÙäòä<Ù Xâî ß<o¬äG Xîäâ dA {SXîµ> cî{ Vâ <Ù]äËâ dH*
<Xî¼ËÆ ´äâ VÌ {SXîäô Xâî ß<o¬äG Xîäâ Gý> XîôXâî oOÒÙè-o´G XîôGâ Xîäâ <GbXî{µ> <Gôä<o¬äG
ßÒíä cî{ <Ùfä dH, êVXî[ ßäâô ßäOâ Xîäâkù GdA* ÌÑËä $
Väâ Ùfä XîËdõ¤ ôdA, <´<d* <Ù<f {dØ¤úâ VäT $
¬H * ËH * ¬Â ô ] Od ôdâ , _äâ o Ìªäkù ÒäÙ $$ 12 $$
V¶Ë´G VäTGä ¨äôä <´V ß¨HË ßÒíä Xîäâ {Sä³ dØòâ dH*, Òd ßÒíä Ëäâ kG oâÉ <{Sò ¬Â]ù
_äâOäâ* Vâ ß¦ò<TXî Ùõô dA ôdA dH, òâ Ëäâ ""¬H*-ËÂ'' ßä<Ù ¨HË Xîäâ OSdh XîôXâî _äâo, Ìªäkù ßäHô
<ÒÒäÙ ¬â* dA ó¤îV ôdâ dH* $
ÙäÙõ oâÉ ÌdØË V¶Väô ¬â*, duô´G <Òô_ä Xîäâk $
duô´G ôäËä ôä¬ VäH * , ÙäÙõ BXH î däâ k $$ 13 $$
V¶Väô ¬â* oâÉTäôA ÌdØË dH* <Xî¼ËÆ oOÒäGè Xîä oÓî Xîäâkù <Òô_ä dA däâËä dH $ oOÒäGè Xâî oÓî
Ëäâ oâÉ {Ç Xîäâ v>äâªXîô, VÌ BXî ¬Ë däâ oOÒÙè-o´G ¬â* dA ôË ôdËâ dH* Òä oÓî oOÒÙè-o´G
¬â* dA ôË däâ oOÒäGè ¬â* <¬_ Xîô BXî däâ ´äËâ dH* $
dAôâ ôAeâ ´äH d ôA, ]_ ôAeâ V¶ V äô $
íÒä¶<O VäTÆ ÌdØ ß¶Ëôä, ÙäÙõ V¦ò <Òúäô $$ 14 $$
<´·äVÆ cî{ ´äHdôA Ëäâ V¿úâ V¶Ë-dAôâ Vâ dA {SV¼G däâËâ dH* ßäHô V¶VäôA ´G Ëäâ {fÆ Xâî
V¬äG dH* $ ´HVâ {fÆ Ëâ_ ô<dË ]_ Vâ dA {SV¼G däâ ´äËä dH, ÒHVâ dA V¶VäôA Fî{ô Xâî oâÉ Vâ dA
{SV¼G däâ ´äËâ dH* <Xî¼ËÆ oâÉTäôA ßäHô V¿úâ V¶Ë ¬â* ÌdØË ß¼Ëô ôdËä dH $ ßË: V¦òäV¦ò Xîä
<Òúäô XîôXâî V¿úâ V¶Ëäâ* Xîä dA ßäÙô Xîôäâ $
íÒä¶<O VäTÆ ÌdØ ß¶Ëôä, ´âËä Tô<h ßäXîäf $
VäTÂ ôäËä ôä¬ VäH*, íÒä¶<O ÓË Xî[ ßäf $$ 15 $$
<´ËGä {È»ÒA ßäHô ßäXîäf ¬â* ß¼Ëô dH, êËGä dA ß¦ò<TXî ß¼Ëô oâÉTäôA ßäHô V¿úâ
V¶Ë ¬â* ôdËä dH $ {È»ÒA ¬â* ´HVâ cî{, ôVä<Ù ôdËâ dH* ÒHVâ dA oâÉTäôA ¬â* <ÒÉò-<ÒXîäô ßäHô V¶VäôA
´Gäâ* Xî[ ßäfä ôdËA dH $ ßäXîäf ¬â* BXî fÄÙ dA ôdËä dH, ÒHVâ dA V¿úâ V¶Ë ¬â* ôä¬ Xî[ ßG¼ò
o<Óî dA ôdËA dH $
ÙäÙõ íÒä¶OA VÌ V¶Väô dH, VäTÂ <Òô_ä Xîäâk $
´HVâ ú¼ÙG ÌäÒGä, ÒG ÒG XîdA* G däâk $$ 16 $$
´HVâ ß¼ò VäTäôh ÒÈÇ Ëäâ {S¦òâXî ÒG ¬â* <¬_ ´äËâ dH* <Xî¼ËÆ ÌäÒGä ú¼ÙG {S¦òâXî ÒG ¬â*
Xîdä¶ <¬_Ëä dH ? ÒHVâ dA oâÉTäôA VoA V¶Väô ¬â* oôâ dH*, <Xî¼ËÆ V¿úä V¶Ë Xîäâkù <Òô_ä dA <¬_Ëä dH $
ÙäÙõ íÒä¶OA VÌ V¶Väô dH, VäTÆ Xîäâkù BXî $
dAôä Ùõô <Ùf¶Ëôä, X¶îXîô ßäHô ßGâXî $$ 17 $$
´HVâ ÌdØ¬ÂÁò dAôâ ´HVâ X¶îXîô Ëäâ VoA íäGäâ* ¬â* ßGâXî <¬_Ëâ dH* <Xî¼ËÆ ßV_A dAôä Ëäâ
XîdA* Ùõô-Ùôä´ ôä´ä-¬däôä´ä òä Vâl>-VädõXîäô Xâî {äV dA <¬_âOä $ ÒHVâ dA oâÉTäôA VäTÆ Ëäâ
VÌ V¶Väô ¬â* <¬_Ëâ dH*, <Xî¼ËÆ V¿úä V¶Ë Ëäâ Xîäâkù <Òô_ä dA <¬_âOä $
ÙäÙõ íÒä¶OA VÌ V¶Väô dH, VäTÂ fäâT VÆ´äh $
{äôV {ôÙâfäâ* oòä, ÙäÙõ ÌdØË {Éäh1 $$ 18 $$
´HVâ VäTäôh {¦ô1 Ëäâ ´dä¶ Ëdä¶ ÌdØË dH* <Xî¼ËÆ {äôV Ëäâ <Ò_ÆIË dA däâËä dH ßäHô ]äâ´
XîôGâ {ô dA <¬_Ëä dH $ ÒHVâ dA oâÉTäôA Ëäâ VÌ V¶Väô ¬â* dH* <Xî¼ËÆ dâ ÌÆ<¾¬äGè <´·äVÆ ! V¿úä V¶Ë
Ëäâ ]äâ´ XîôGâ {ô dA <¬_Ëä dH $
ÙäÙõ íÒä¶OA VÌ V¶Väô dH, VäTÆ V¬Æjä¶ {äô $
ßG_ {¶<] Xîd¤ {äkòâ, {¶]A Xîäâ<µ> d´äô $$ 19 $$
ß¼ò {ÇA Ëäâ {È»ÒA {ô ßG¼Ë <¬_Ëâ dH* <Xî¼ËÆ ßG_ {ÇA Xîdä¶ <¬_Ëä dH ? Òd Ëäâ XîdA*
ßäXîäf ¬â* dA ôdËä dH $ ÒHVâ dA oâÉTäôA Ëäâ V¶Väô ¬â* ß{äô oôâ dH* <Xî¼ËÆ V¿úä V¶Ë Xîdä¶ dH ? Òd
Ëäâ Vä¶VäuôXî <ÒÉò-<ÒXîäô-V¬Æj Vâ {äô, {ôÌS@ Xâî <ú¼ËG ¬â* _Oä dØßä XîdA* BXîä¼Ë Ùâf ¬â* dA
<¬_âOä $
ÙäÙõ ú¼ÙG ÒG GdA*, fÂôG Xâî Ù_ Gä¶<d* $
VXî_ ]ä<G1 dAôä GdA*, ¦òäâ* VäTÂ Ó ¬ä¶<d* $$ 20 $$
ÒG ¬â* ú¼ÙG Xîä ÒÈÇ <Òô_ä dA däâËä dH, ú¼ÙG Xîä ÒG GdA* däâËä $ VâGä ¬â* ÒAô <Òô_ä dA
däâËä dH, ÒAôäâ* Xîä Ù_ GdA* däâËä $ VÌ ]ä<Gòäâ* ¬â* dAôä GdA* däâËä, ÒHVâ dA V¶Väô ¬â* V¿úä VäTÂ
<Òô_ä dA <¬_Ëä dH $
(1¬Â_ OS¼äâ* ¬â* ]ä<G Xî[ Ód "V¬¶Ù' (V¬Æj) {äl> <¬_Ëä dH ´äâ VdA dH $ ÒH·ä<GXîäâ* Xîä
¬Ë dH <Xî {S_òXîä_ ¬â* ßÒä ß<ËÒÈ<ý> ´¼ò ÌäÑ Xâî Xîäôh ÒG {È»ÒA Xâî OËù V¬Æj ¬â* V¬ä Oòâ
ßäHô oÂOoù NíË ßNyG-Ëä{ Vâ ÙyT däâXîô Xîäâò_ä ÌG Oòâ $ <¬D>A Xî[ {ôËäâ* Xâî oäô Vâ òd
Xîäâò_ä {¦ô Xâî V¬äG Xîl>äâô däâ Oòä $ V¬ÆjË_ dµ>Gâ Vâ <GXî_â oÂoäO Xî[ k¼dA* {¦ô Xâî
Xîäâò_â Xî[ ]äGäâ* ¬â* XîdA*-XîdA* {ô XîäÌùG Xîä fÆ¾ cî{ dAôä {äòä ´äËä dH $ - V¶.)
´â Vä¶kù Xîä H ôdH, Vä¶kù <ËVXîä däâk $
ÙäÙõ Ùõ ´ A ÌäË VÌ, oâ É G {äÒâ Xîäâ k $$ 21 $$
´äâ VÒù oäÒ Vâ oOÒËè Xâî V¬{ùh däâXîô oOÒÙè-o´G ¬â* _AG ôdËä dH ËÌ oOÒÙè êVXâî
ßGÆXÂî_ däâXîô VäÇä¦Xîäô Xâî Vä 2 êVXâî òäâO-Çâ¬ä<Ù Xîäòù oA XîôËâ dH*, ß¼ò Ìäg VäTG
oâÉä<Ù VÌ Ëäâ <Ù]äÒä ¬ä½ dA dH* $ oâÉä<Ù Ìägä«>PÌô Vâ Xîäâkù oA oOÒäGè Xîäâ {Sä³ GdA* Xîô
VXîËä $
íÒä¶O VOäkù XÆîv> GdA*, ôä¬ VOäkù Väú $
ÙäÙõ GäËä Gä¬ Xîä, Ùõ ´ â ß¶ O G ôäú $$ 22 $$
XâîÒ_ oâÉ Vâ dA {Sâ¬ Xîä VPÌ¼T Ìä¤TGâ Vâ Xîäâkù _äo GdA* <Xî¼ËÆ <Gô¶´G ôä¬ Xâî Gä¬-
<ú¼ËG Vâ {Sâ¬ VPÌ¼T Ìä¤TGâ Vâ V¦ò {ôÌS@ Xî[ {Sä<³ cî{ _äo däâËä dH $ ßË: dâ VäTXî ! Gä¬-
<ú¼ËG Vâ dA {Sâ¬ Xîä VPÌ¼T Ìä¤T, ß¼ò oâÉä<Ù Xâî íÒcî{ ¬â* ßGÆôÓî ¬Ë däâ $
ÙäÙõ BXH î ßäË¬ä, Vä<dÌ dH VÌ ¬ä¶ < d* $
Vä<dÌ Xâî GäËâ <¬_â, oâÉ {¶ Xâî Gä¶<d* $$ 23 $$
VoA {SähA ßä¦¬ cî{ Vâ BXî dH* ßäHô VäÇA cî{ Vâ {ô¬ä¦¬ä VÌ ¬â* NíË dH $ ßË:
{ô¬ä¦¬ä Xâî VPÌ¼T Vâ dA VÌVâ {Sâ¬ Xîä áòÒdäô XîôGä úä<dòâ $ oâÉ Ò {¶ Xîä {Ç{äË GdA* XîôGä
úä<dòâ $
ÙäÙõ ¬ä_ä <Ë_Xî VäH* XÆîv> GdA*, Xîädõ VâËA Xîä¬ $
ß¶Ëô ¬âôâ BXî dH, ßd<G<f 1 êVXîä Gä¬ $$ 24 $$
¬ä_ä <Ë_Xîä<Ù Ìäg-<ú¼däâ* Vâ ¬âôä XÆîv> oA VPÌ¼T GdA* ßäHô G <XîVA ÙâÒA-ÙâÒËä Vâ
dA ¬âôä Xîä¬ dH $ ¬âôâ tÙò ¬â* Ëäâ ôä<½-<ÙG1 êV BXî {ôÌS@ Xâî Gä¬ Xîä <ú¼ËG dA ôdËä dH $
ß<¬µ> {ä{ {Sú°«>
oÓî oâÉ Tô <¬»òä Ìäâ_â, <G¼Ùä {ô ß{ÒäÙ $
Väúâ Xîäâ eÂ l >ä XîdH , _äOâ ÌdØ ß{ôäT $$ 25 $$
25-26 ¬â* Vd´ G <¬µ>Gâ Òä_ä {Sú¶«> {ä{ Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH* ´äâ oÓî oâÉ ÌGä Xîô
<¬»òä Ìäâ_Ëä dH, ÙõVôäâ* Xî[ <G¼Ùä XîôËä dH, V¿úâ V¶Ëäâ* Xîäâ {ä]¶«>A Xîd Xîô êGVâ <ÒôäâT XîôËä
dH, êVâ Vd´ G <¬µ>Gâ Òä_ä ¬däGè {ä{ _OËä dH $
ÙäÙõ XîÌdõ¤ Xîäâkù ´<G <¬_â, oÓî oâÉ VäH* ´äk $
ÁÒ ´¼¬ Xîä Gäf H, XîdH ß¬ÈË, <ÒÉ ]äk $$ 26 $$
oÓî oâÉTäôA {ä]¶«>A Xâî {äV ´äXîô êVVâ XîoA oA Xîäâkù {Sâ¬ G Xîôâ, Xîäôh, Òd XîG Ëäâ
o<Óî-·äGä<Ù cî{ ß¬ÈË Xîä XîôËä dH ßäHô ]äËä <ÒÉò-<ÒÉ dH $ êVVâ {Sâ¬ XîôGâ Òä_â ¬â* oA
êVA Xâî V¶íXîäô {ªËâ dH* ßäHô ÁÒ Xâî ¬äGÒ ´¼¬ Xîä áòù dA Gäf däâ ´äËä dH $
<ú¸ Xî{µ>A
ÙäÙõ {dØ¤úâ {ÂË Ìµ>äFî däâk Xîô, Gµ> Jòäâ* Xîäv>ä oâÉ $
]Ìô G {äkù ]äâ´ Xî[, d¬ Xîäâ <¬Áòä ß_â] $$ 27 $$
27-28 ¬G ¬â* Xî{µ> ô]Gâ Òä_â oâÉTäuôòäâ* Xîä áòÒdäô ÌËä ôdâ dH*{ä]¶«>A {ô¬ä¦¬ä
Xâî {äV {dØ¤úâ dØòâ {<Ò½ V¶Ë Xîä-Vä oâÉ Gµ> Xâî V¬äG ÌGä, <ÒôÓî däâXîô {<Xî Xâî V¬äG OSä¬ 2
¬â* øÂ¬Ëâ dH* $ ·äG Ëäâ {ô¬ä¦¬ä Xâî ß¼ÒâÉh Xâî ê{äò o<Óî-·äGä<Ù Xîä oA GdA* däâËä <Xî¼ËÆ XîdËâ
ôdËâ dH*d¬â* {ôÌS@ Xîä VäÇä¦Xîäô däâ Oòä dH $
ÙäÙõ ¬äòä Xîäôh ¬Â¶«> ¬Æ¤«>äòä, òdØ Ëäâ òäâO G däâkù $
{äôÌS@ VäH* {uôúò Gä¶dA*, Xî{µ> G VAeâ Xîäâkù $$ 28 $$
¬ä<òXî {ÙääâÍ Xâî ê{oäâO ßäHô V¶OSd Xâî <_òâ <fô-¬Æ¶«>G Xîôä Xîô oâÉ ÌGä <_òä <Xî¼ËÆ
{ôÌS@ Vâ {uôúò däâGâ Xîä XÆîv> oA VäTG GdA* <_òä, êÓî áòÒdäô Ëäâ òäâO GdA* Xîdä ´äËä ßäHô
BâVâ Xî{µ> Vâ Xîäâkù oA ÌS@-{Sä<IË cî{ <V¾äÒíä Xîäâ oA {Sä³ GdA* däâËä $
{AÒ G {äÒâ ÌäÒôA, ô<ú ô<ú Xîôâ aÈ¶Oäô $
ÙäÙõ <óîô <óîô ÓË VäH*, XîôâOA áò<oúäô $$ 29 $$
29-31 ¬â* XîdËâ dH*{ô¬ä¦¬ä Xîäâ v>äâª ß¼ò Vâ {Sâ¬ XîôGä áò<oúäô dH-dâ {ä]¶«>{Âhù
áò<Óî cî{ ÌäÒôA VÆ¼ÙôA ! <ÒÉòäâ* ¬â* _yG ô] XîôXâî ÌªA VäÒTäGA Vâ æ<ú {ÂÒùXî oâÉ cî{ aÈ¶Oäô
XîôGâ {ô oA {ô¬ä¦¬ä-{<Ë Xîäâ {Sä³ GdA* Xîô VXâîOA, {S¦òÆË {ÆG: 2 <ÒÉò {Sä<³ Xâî <_òâ V¶VäôA
{Sä<hòäâ* Vâ {Sâ¬ cî{ áò<oúäô XîôâOA $
{S â ¬ {S A <Ë VGâ d <ÌG, VÌ eÂ l >â aÈ ¶ O äô $
ÙäÙõ ßäË¬ ôË GdA*, ¢òäâ* ¬äGâ oôËäô $$ 30 $$
V¶Ëäâ* Vâ {Sâ¬, Gä¬ <ú¼ËG Vâ {SA<Ë ßäHô {ô¬ä¦¬ä Vâ íGâd <ÌGä VoA oâÉ cî{ aÈ¶Oäô áòù dH* $
´Ì ËXî ÁÒä¦¬ä {ô¬ä¦¬ä ¬â* ßGÆôÓî G däâ Ëäâ ËÌ ËXî {ô¬ä¦¬ä êVâ XHîVâ ß{Gä oÓî ¬äGâ*Oâ ?
oOÒäGè oâÉä<Ù Ìäg <ú¼däâ* Vâ dA oÓî GdA* ¬äGËâ $
ÙäÙõ Ó <Ù]_äÒâ ÌäÒôA, Éäâ«>f1 Xîôâ aÈ¶Oäô $
Ëd¤ G V¤Òäôâ ßä{Xîäâ, ´d¤ oAËô oôËäô $$ 31 $$
´HVâ áò<oúäuôhA GäôA {<Ë Xîäâ <Ù]äGâ Xâî <_òâ Fî{ô Ëäâ Väâ_d1 aÈ¶Oäô XîôËA dH <Xî¼ËÆ
<ú¸ ´äô Xî[ ßäâô _Oä ôdËä dH $ ÒHVâ dA {ä]¶«> {Âhù áò<Óî cî{-ÌäÒôA VÆ¼ÙôA <Ù]äGâ Xâî <_òâ
oâÉ Ëäâ ÌdØË ß¿v>ä XîôËA dH <Xî¼ËÆ ´dä¶ ß¼Ë:Xîôh ¬â* {ô¬ä¦¬ä Ùâ]Ëä dH, Òdä¤ ß{Gâ Xîäâ GdA*
VÆTäôËA={ô¬ä¦¬ä Vâ <GbXî{µ> {Sâ¬ GdA* XîôËA $
kN¼jòäAù oâÉ
VÆT ÌÆT ÁÒ <T´äk1 Xîô, ¬ä_ä V¶Xî_ Ìä<d $
ÙäÙõ ¬äòä ·äG VäH*, íÒä¬A ÌHl>ä ]äk $$ 32 $$
32-37 ¬â* XîdËâ dH*kN¼jò {äâÉhäù oâÉ ê¸¬ GdA* $ kN¼jò {äâÉh Xâî <_òâ oâÉ Täôh
XîôGâ Òä_â Ù¶oA _äâO, oäâ_â _äâOäâ* Xîäâ Xî{µ> {Âhù ·äG Xî[ ÌäËâ* VÆGä Xîô ß{Gâ ¬â* <ÒiÒäV1 Xîôä
_âËâ dH* ßäHô O_â ¬â* ß{GA X¶îl>A ¬ä_ä cî{ Vä¶Xî_ «>ä_, OÆæ ÌG Xîô Ìä¤T _âËâ dH* $ <óîô OÆæÁ ÌHl>â
2 êGXâî ¬ä<òXî {ÙääâÍ Xîä ê{oäâO XîôËâ dH* $
´äâOA ´¶O¬ VâÒªâ, ÌäH¾ V¶¼òäVA fâ] $
Éµ>è ÙfùG ÙäÙõ ôä¬ <ÌG, VÌH Xî{µ> Xâî oâ] $$ 33 $
´äâOA (Gä), ´¶O¬ (µ>ä_A Ì´äËâ dØòâ <oÇä ¬ä¶OGâ Òä_â fHÒ VäTÆ), VâÒªâ (BXî {SXîäô
Xâî ´HG VäTÆ), ÌäH¾ T¬ù Xâî VäTÆ, V¶¼òäVA, fâ] (¬ÆV_¬äGäâ* Xîä BXî oâÙ); kG v>: ÙfùGäâ* Xâî
ßä<Ù VoA oâÉ TäôA, oOÒäGè Xî[ o<Óî Xâî <ÌGä Xî{µ> Xâî dA ¬äGâ ´äËâ dH* $
ÙäÙõ fâ]1 ¬Æfäò] ßäH<_òä2, {HOPÌô VÌ {Aô4 $
ÙfùG5 VäH* {ôVG6 GdA*, ß´dõ¤ ÒH_A7 ËAô $$ 34 $$
{ô¬ä¦¬ä oâÉ5 Vâ GdA* <¬_Ëâ6 $ OÆæ´G1 ¬Æfäò] (fâ] ¬ÆÁ_ä<Ù T¬ù Xâî ·äËä) V¶Ë2,
{HOPÌô (kùiÒô Xîä V¶Ùâf ÒädXî) ßäHô <V¾ ¬dä¦¬ä5 ßä<Ù Xâî oâÉ Xîäâ Täôh XîôGâ Òä_â, VoA
ßoA ËXî V¶Väô V¬Æj Vâ {äô GdA* däâ VXâî dH*, ßoA kTô7 Xâî <XîGäôâ {ô dA dH* $
GäGä oâÉ ÌGäk Xîô, ßä{ä Ùâ] <Ù]äk $
ÙäÙõ Ùõ´ä Ùõô Xîô, Vä<dÌ VäH* ÁòäH _äk $$ 35 $$
{SähA GäGä {SXîäô Xâî oâÉ ÌGäXâî íÒò¶ Xîäâ Ùâ]Xîô {SV¼G däâËâ dH* ßäHô ÙõVôäâ* Xîäâ Täâ]â ¬â*
«>ä_Ëâ dH* <Xî¼ËÆ kVVâ {ô¬äù ¬â* Xîäâkù _äo GdA* dH $ ßË: oâÉä<Ù ß¼ò {S{¶ú Xîäâ tÙò Vâ Ùõô XîôXâî
{ôÌS@ <ú¼ËG ¬â* dA ÒÈ<¸ _Oäßäâ $
ÙäÙõ Ùâ]ä Ùâ]A _äâXî VÌ, XâîËâ ßäÒH* ´ä¶<d* $
ôä¬-VGâdA Gä <¬_H*, ´â <G´ Ùâ]H* ¬ä¶<d* $$ 36 $$
ßäGâ ´äGâ Òä_â _äâOäâ* Xâî Ùâ]ä-Ùâ]A d¬äôâ {äV <XîËGâ dA oâÉTäôA ßäËâ dH* <Xî¼ËÆ êG¬â*
´äâ ß{Gâ oAËô tÙòí ßä¦¬äôä¬ Xîäâ Ùâ]Ëâ däâ*, BâVâ ôä¬ Xâî Iòäôâ oÓî GdA* <¬_Ëâ $
ÙäÙõ VÌ ÙH]H* ßíÂ_ Xîäâ, òdØ BâVä ßäXîäô $
VÂÇ¬ Vd´ G VÂedA, <GôäXîäô <GôTäô $$ 37 $$
{Säò: VÌ _äâO V¿úâ V¶Ë ßäHô Ù¶oA Xâî íÂ_ fôAô Xîä oâÉ dA Ùâ]Ëâ dH* ßäHô Ù¶oA Xâî oâÉ
Xîäâ Ùâ]Xîô Ëäâ XîdGâ _OËâ dH*kGXîä òd BâVä íÒcî{ dH <Xî Ùâ]Ëâ dA ¬G {SV¼G däâ ´äËä dH,
<Xî¼ËÆ êG _äâOäâ* Xîäâ Ù¶oA ßäHô V¿úâ V¶Ë Xâî tÙò Xî[ VÂ¯¬ Ní<Ë Vd´ dA GdA* ·äË däâËA $ Ù¶oA
Xâî tÙò ¬â* <ÒÉò-ÒäVGä ôdËA dH ßäHô V¿úâ V¶Ë Xâî tÙò ¬â* <GôäXîäô, <GôäTäô, {ôÌS@ Xîä
<ú¼ËG ôdËä dH $ òd G ´äGGâ Xâî Xîäôh dA _äâO Ù¶<oòäâ* ¨äôä Täâ]ä ]äËâ dH* $
{ôAÇXî ß{ôAÇXî
ÙäÙõ Ìädô Xîä VÌ Ùâ<]òâ, oAËô _çòä G ´äk $
Ìädô <Ù]äÒä _äâXî Xîä, oAËô ôä¬ <Ù]äk $$ 38 $$
38-40 ¬â* XîdËâ dH*òäù {ôAÇXî ôä¬ dH, ß{ôAÇXî V¶VäôA ´G dH*-{Säò: VÌ _äâO
Ìäg oâÉ Xîäâ dA Ùâ]Ëâ dH* $ V¶VäôA {Sä<hòäâ* Vâ tÙò Xâî oAËô Xîä oäÒ GdA* Ùâ]ä ´äËä $ Ìädô Xîä
oâÉ _äâOäâ* Xîäâ <Ù]äGâ Xîä dA dH $ kVVâ ôä¬ {SV¼G GdA* däâËä $ oAËô tÙò Xîäâ o<Óî ßä<Ù Vâ V´ä
Xîô ôä¬ Xîäâ <Ù]ä, ËoA ôä¬ {SV¼G däâOä $
ÙäÙõ òdÆ {uô] Vôäóî[ Fî{_A1, oAËô Xî[ òdØ Gä¶<d* $
ß¶ Ë ô Xî[ ´äGH * GdA* , ËäËH * ]äâ µ >ä ]ä<d* $$ 39 $$
V¶VäôA ´Gäâ* Xî[ òd oâÉ Xî[ {ôAÇä Fî{ô1 Xî[ dA {ôAÇä dH $ tÙò Xâî oAËô Xî[ {ôAÇä òd
GdA* dH $ tÙò Xâî oAËô Xî[ ÌäË G ´äGGâ Xâî Xîäôh V¶Ë Xîä ßGäÙô XîôËâ dH* ßäHô Ù¶<oòäâ* XîôXâî
ßäÙô ¨äôä ÌÆôA Ëôd Täâ]ä ]äXîô ÙØ:] oäâOËâ dH* $
ÙäÙõ eÂl>ä ôäËä eÂl> VäH*, Vä¤úä ôäËä Vä¤ú $
BËä ß¶T G ´äGdA*, Xîd¤ X¶îúG, Xîd¤ Xîä¤ú $$ 40 $$
eÂl>â oâÉTäôA Xîä ¬G <¬»òä <ÒÉòäâ* ¬â* ôË ôdËä dH ßäHô V¿úâ V¶Ë Xîä ¬G V¦ò {ôÌS@ ¬â*
ôË ôdËä dH $ <Òúäô-Gâ½äâ* Vâ dAG ß¶Tâ V¶VäôA kV oâÙ Xîäâ GdA* ´äGËâ $ ´HVâ X¶îúG ßäHô Xîä¶ú BXî
GdA* däâ VXîËâ, ÒHVâ dA V¿úä V¶Ë ßäHô Ù¶oA BXî V¬äG GdA* däâ VXîËâ $
kN¼jòäAù oâÉ
ÙäÙõ VúÆ <ÌG Vä¶kù Gä <¬_â, oäÒH oâÉ ÌGäk $
oäÒH XîôÒË Fî®Òù ¬Æ], oäÒH ËAô ´äk $$ 41 $$
41-42 ¬â* XîdËâ dH*òäù VäTG <ÌGä oâÉ ßä<Ù Vâ oOÒäGè GdA* <¬_Ëâ, úädâ oâÉ
Täôh Xîôäâ, XîäfA ¬â* ê®Òù ¬Æ]Òä_A XîôÒË Vâ Xîµ> Xîô {Säh ¦òäOäâ, ßäXîäf Xî[ ßäâô F¶îúä
¬Æ] Xîô ]ªâ ôdËâ dØòâ ß¼G-´_ v>äâª Xîô {Säh ¦òäOäâ, òä ËAäâÍ ¬â* oS¬h Xîôäâ, <Xî¼ËÆ V¿úâ
VäTG ¨äôä òäù-·äG <ÌGä ÌS@ Xîä VäÇä¦Xîäô XîoA oA GdA* däâËä $
ÙäÙõ Väúä duô Xîä Gä¬ dH, Väâ _â <dôÙH ôä<] $
{ä]¶«> {S{¶ú Ùõô Xîô, VÌ VäTäâ* Xî[ Vä<] $$ 42 $$
{ô¬ä¦¬ä Xâî Gä¬ Xîä ß]¶«> <ú¼ËG dA V¿úä VäTG dH, êVXî[ <Ò<T V¶Ëäâ* Vâ OSdh XîôXâî
Ëä {ä]¶«> {S{¶ú Xîäâ ¦òäO XîôXâî êVâ <Gô¼Ëô tÙò ¬â* ô¢]äâ, êVVâ ·äG ¨äôä ÌS@ Xîä VäÇä¦Xîäô
däâOä $ òdA VÌ V¶Ëäâ* Xî[ VäÇA dH $ <fÇä dH $
ßä{ä <G¨HùÉ
<dôÙH Xî[ duô _âòOä, ß¶Ëô´ä¬A ôäk $
Väú <{òäôä ôä¬ Xîäâ, Xîäâ<µ>Xî Xîô <Ù]_äk $$ 43 $$
43-44 ¬â* XîdËâ dH*ß¼Ëô-tÙò ¨HË cî{ ¨âÉ Vâ ô<dË däâGä úä<dòâ-ß¼Ëòäù¬A {ô¬ä¦¬ä
tÙò Xî[ oäÒGä dA OSdh XîôâOä $ ôä¬ Xîäâ V¦ò dA <{Sò dH $ V¦ò êVA Xîä Gä¬ dH""´HVA
oäÒGä, ÒHVä dA ÒúG ßäHô Xîäòù däâ $'' tÙò ¬â* ¨HË cî{A ¨âÉ dH Ëäâ Ìädô Vâ úädâ Xîäâ<µ> {SXîäô Xâî
ÒúG ßäHô oâÉä<Ù Vâ ß¨HË <Ù]äÒâ*, Òâ VÌ áòù dA däâ*Oâ, ¬Æ<Óî{SÙ <V¾ G däâ*Oâ $
ÙäÙõ ¬Æ] Xî[ Gä OdH, <dôÙH Xî[ duô _âk $
ß¶Ëô VÂTä BXî VäH*, Ëäâ ÌäâÁòä¤ ÙäâÉ G Ùâk $$ 44 $$
{ô¬ä¦¬ä ¬Æ] Xâî ÒúG {ô ®òäG G ÙâXîô tÙò Xî[ ÌäË Xîäâ dA OSdh XîôËâ dH* $ ò<Ù ßä¼Ëô
tÙò Vô_Ëä {ÂÒùXî ß¨HË oäÒGä ¬â* ôË däâ Ëäâ ÒähA ¨äôä o<¢Ë ßä<Ù Xîä ê{Ùâf ÙâGâ {ô ¨HË Xîä
ÙäâÉ G duô ÙâËâ ßäHô G <ÒúäôfA_ {ÆæÉ dA ÙâËâ dH* $
kN¼jòäAù oâÉ
VÌ úËÆôäkù Ùâ<]òâ, ´äâ XÆîv> Xî[´â ßäG $
¬G Od ôä]â BXî VäH*, ÙäÙõ VäTÆ VÆ´äG $$ 45 $$
45 ¬â* XîdËâ dH*kN¼jò-{äâÉhäù oâÉ ê¸¬ GdA*-ßä¼Ëô VäTGä <ÌGä ß¼ò ´äâ XÆîv>
oA oâÉä<Ù dH*, Òâ VÌ kN¼jò-{äâÉhäù úËÆôäkù dA <Ù]äkù ÙâËA dH $ ßË: V¬eÙäô VäTXî V¶Ë Xîäâ
úä<dòâ-ß{Gâ ¬G Xîäâ {S¦òädäô ¨äôä OSdh XîôXâî BXî ß¨HË {ôÌS@ Xâî <ú¼ËG ¬â* dA _Oäòâ ô]â $
ßä¦¬äAù oâÉ
fÄÙ VÆkù VÆô<Ë TäOä, Xîäòä X¶îä _äk $
ÙäÙõ ´äâOA ´ÆO ´ÆO {dôâ, XîÌdõ¤ óîäµ> G ´äk $$ 46 $$
46-48 ¬â* ßä¦¬-íÒcî{ ÌS@ Xî[ {Sä<³ Xîä dâËÆ oâÉ ÌËä ôdâ dH*ÒÈ<¸ TäOä Xîäâ,
VÙèOÆæ fÄÙ-VÆkù ¬â* <{ôäâ Xîô íÂ_-VÂ¯¬ fôAô Xîäâ {ô¬ä¦¬-{ôäòh XîôGä cî{ X¶îä ÌGä Xîô
òäâOA _äâO <Gô¼Ëô {dGËâ dH*=ÌS@<Gþ> ôdËâ dH* $ òd X¶îä ÌädôA X¶îä Xâî V¬äG XîoA oA Áhù-
fAhù ßÒíä Xîäâ {Sä³ GdA* däâËA $
·äG OÆæ XîA OÂÙªA, fÄÙ OÆcî Xîä oâ] $
ßËAË d¬äôA ßäË¬ä, ÙäÙõ {¶ ß_â] $$ 47 $$
d¬äôA ÁÒä¦¬ä dA <ÒôÓî dH, VÙèOÆæ Xîä òäù ·äG dA êVXî[ OÆÙªA dH $ OÆæ {SÙ¸ {ShÒ
cî{ fÄÙ Xîä <ú¼ËG dA êVXîä oâÉ <ú dH ßäHô Òd kN¼jòäËAË {ô ÌS@ Xâî dA {¶ ¬â* dH $
kiXî ß´Ì1 ßÌÙä_2 dH, ÙÙùÒ¶Ù ÙôÒâf3 $
ÙäÙõ <VÚîä4 VÌS5 dH, ß¢_6 {Aô7 ê{Ùâf $$ 48 $$
k<Ë aA oâÉ Xîä ß¶O V¬ä³ $$ 14 $$ Vä. 1533 $$
oâÉä<Ù Xâî <ÒÉò ¬â* ÌÆ<¾¬äGè6 <V¾7 V¶Ëäâ* Xîä ê{Ùâf òd dHoOÒäGè Xâî <ÒòäâO áòä Vâ
VP{¼G däâGâ Xîä Gä¬ VäTÆ3 däâGä dH $ oOÒäGè Xîä ßÙèoÆË1 {Sâ¬ dA <V<¾2=ú¬¦Xîäôä<Ù dH* $ V¶ËäâÉ5
dA oâÉ <ú4 dH $
k<Ë aA ÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXîä oâÉ Xîä ß¶O V¬ä³ : $$ 14 $$
VäTÆ Xîä ß¶O 15 299
ß VäTÆ Xîä ß¶O 15
oâÉ-ß¶O Xâî ßG¼Ëô V¶Ë <ÒÉòXî <Òúäô XîôGâ Xâî <_òâ ""VäTÆ Xîä ß¶O'' XîdGâ ¬â* {SÒÈ¸
<´GXî[ XÈî{ä Vâ VäTXî oâÉä<Ù Ìäg <úäâ* Xâî ßäOSd Vâ {äô däâXîô ÒäíË<ÒXî VäTÆËä
¨äôä ¬Æ<Óî {Sä³ XîôËä dH, êG <Gô¶´G ôä¬, VÙèOÆæ ßäHô VÒù V¶Ëäâ* Xîäâ d¬ ßGâXî {Shä¬ XîôËâ dH* $
VäTÆ ¬<d¬ä
ÙäÙõ <GôäXîäô ¬G VÆô<Ë VäH*, {Sâ¬ {SA<Ë VäH* VâÒ $
´â {Â´â ßäXîäô Xîäâ, Ëäâ VäTÂ {S¦òÇ ÙâÒ $$ 2 $$
2-4 ¬â* VäTÆ ¬<d¬ä XîdËâ dH*¬G Xî[ ÒÈ<¸ Níô XîôXâî {Sâ¬ {ÂÒùXî <GôäXîäô {ô¬ä¦¬ä Xî[
ê{äVGä Xîôäâ ò<Ù <GôäXîäô ¬â* ¬G Níô G däâGâ Xâî Xîäôh ßäXîäô Xî[ dA ê{äVGä XîôGä úädËâ däâ
Ëäâ ·äGA ÌS@ cî{ däâGâ Vâ ê{äíò ÙâÒ Xâî {SËAXî ·äGA V¶Ë {S¦òÇ dA dH*, {SA<Ë Vâ êGXî[ VâÒä
Xîôäâ $
ÙäÙõ oäâ´G ÙA´â Ùâd Xîäâ, _Aòä ¬G <Òaä¬ $
VäTÂ Xâ î ¬Æ ] ¬â < _òâ , {äòä ßäË¬ôä¬ $$ 3 $$
´HVâ oäâ´G íÂ_ fôAô Xâî ß¶O {âµ> ¬â* «>ä_Ëâ dH* <Xî¼ËÆ êVVâ VÂ¯¬ ¬G oA V¶ËÆý> däâËä dH,
ÒHVâ dA V¶Ëäâ* Xîäâ oäâ´G XîôäGâ Vâ ßä¦¬ íÒcî{ ôä¬ oA {SV¼G däâËâ dH* $
Jòäâ* òdØ Xîäòä ÁÒ Xî[, ¦òäâ* Vä¶kù Xâî VäT $
ÙäÙõ VÌ V¶ Ë äâ < Éòâ , ¬ä¶ d A* ßä{ ßOäT $$ 4 $$
´HVâ VP{Âhù fôAôäâ* ¬â* ÁÒG Xîäâ òd ¬GÆbò fôAô ß<Ë <{Sò dH, ÒHVâ dA V¶{Âhù {Sä<hòäâ* ¬â*
{ô¬ä¦¬ä Xîäâ V¶Ë dA ß<Ë<{Sò dH* $ áòä{Xî däâGâ {ô oA ßOäT íÒcî{ {ô¬ä¦¬ä V¶Ëäâ* Xâî tÙò ¬â*
<ÒfâÉ cî{ Vâ ôdËâ dH* $ ßË: VÌ V¶Ëäâ* Xîäâ Òä VÒù {SXîäô Vâ V¶Ëäâ* Xîäâ VâÒä Vâ V¶ËÆý> XîôGä úä<dòâ $
V¦V¶O ¬ädä¦Pò
VäTÂ ´G V¶Väô ¬â*, oÒ´_ Ìäâ<d1 ß¶O $
ÙäÙõ Xâ î Ëâ ê¾ôâ , ´â Ë â ÌH l >â V¶ O $$ 5 $$
5-11 ¬â* V¦V¶O Xîä ¬ädä¦Pò ÌËä ôdâ dH*V¶Ë ´G V¶Väô ¬â* oÒ-VäOô Xâî ´¼¬-¬ôh
cî{ ´_-{SÒäd Vâ {äô êËäôGâ Xâî <_òâ ´dä´1 dH* $ ´HVâ ´dä´ Vâ ßGâXî ¬äGÒ V¬Æj Vâ {äô däâ
´äËâ dH*, ÒHVâ dA <´ËGâ oA V¶Ëäâ* Xâî V¦V¶O ¬â* ÌHl>Ëâ dH*, Òâ VoA oÒVäOô Vâ {äô däâ ´äËâ dH* $
VäTÂ ´G V¶ V äô ¬â * , fAË_ ú¼ÙG ÒäV $
ÙäÙõ XâîËâ ê¾ôâ, ´â ßäòâ êG {äV $$ 6 $$
V¶Ë ´G V¶Väô ¬â* fAË_ ú¼ÙG Xâî V¬äG dH* ßäHô êGXî[ ÒähA ú¼ÙG Xî[ VÆO¶T Xâî V¬äG
dH $ ú¼ÙG Xî[ O¶T Vâ {äV Xâî ÒÈÇäâ* ¬â* {uôÒËùG däâ ´äËä dH ÒHVâ dA V¶Ëäâ* Xâî {äV ßäXîô <´¼däâ*Gâ
êGXî[ ÒähA VÆGA dH, Òâ oA Xîä¬ XSîäâTä<Ù Vâ {äô däâXîô <GbXîä¬Ëä<Ù ßÒíä Xîäâ {Sä³ dØòâ dH* $
VäTÂ ´G V¶Väô ¬â*, dAôâ ´HVä däâk $
ÙäÙõ XâîËâ ê¾ôâ, V¶O<Ë ßäòâ Väâk $$ 7 $$
V¶Väô ¬â* V¶Ë dAôâ Xâî V¬äG dH* $ ´HVâ dAôä {SXîäf ÙâËä dH, ÒHVâ dA V¶Ë ´G ·äG {SXîäf {SÙäG
XîôËâ dH* $ ´äâ oA êGXî[ V¦V¶O<Ë ¬â* ßäòâ dH*, Òâ VoA ß·äGä¶TXîäô Vâ {äô dØòâ dH* $
VäTÆ ´G V¶Väô ¬â*, {äôV {ôXîµ> Oäk $
ÙäÙõ Xâ î Ëâ ê¾ôâ , ´â Ë â {ôVâ ßäk $$ 8 $$
V¶Väô ¬â* V¶Ë ´G {äôV ßäHô Xîä¬TâGÆ Oäâ Xâî V¬äG {SXîµ> dH* $ ´HVâ {äôV ßäHô Xîä¬TâGÆ
ÙuôjËä Xîäâ dô _âËâ dH* ÒHVâ dA V¶Ë ´Gäâ* Xâî V¦V¶O ¬â* <´ËGâ oA ßä <¬_â dH* Òâ VoA ÁÒ-oäÒ cî{A
ÙuôjËä Vâ {äô däâ Oòâ dH* $
cî] ÒÈÇ ÒGôäk VÌ, ú¼ÙG {äVâ däâk $
ÙäÙõ ÌäV _Oäk Xîô, <Xîòâ VÆO¶Tâ Väâk $$ 9 $$
V¶{Âhù ÒG V¬Âd Xâî v>äâµ>â-Ìªâ ÒÈÇäâ* ¬â* Vâ ´äâ oA ú¼ÙG Xâî {äV däâËâ dH*, êGXîäâ ú¼ÙG ß{GA
VÆO¶T ÙâXîô VÆO¶T òÆÓî Xîô ÙâËä dH $ ÒHVâ dA V¶Ë V¶Väô Xî[ ´ä<Ë V¬Âd ¬â* Vâ v>äâµ>A ÌªA ´ä<Ë Xîä
Xîäâkù oA êGXâî {äV ´äËä dH Ëäâ êVâ ß{Gä ·äG ÙâXîô ·äGA ÌGä ÙâËâ dH* $
´dä¶ ßô¶«> ßæ ßäXî â, Ëd¤ ú¼ÙG Fîyòä ¬ä¶<d* $
ÙäÙõ ú¼ÙG Xîô <_òä, ßäXî XîdH Xîäâ Gä¶<d* $$ 10 $$
´HVâ ´dä¶ ßäXî, Bô¶«> Xâî ÒÈÇ däâ* Òdä¶ ò<Ù ú¼ÙG Xîä ÒÈÇ _O ´äò Ëäâ êG ßäXîä<Ù Xîäâ
oA VÆO¶T ÙâXîô ú¼ÙG ÌGä ÙâËä dH <óîô ê¼dâ* Xîäâkù oA ßäXîä<Ù Gä¬ Vâ GdA* Ìäâ_Ëä $ ÒHVâ dA ·äG
<Òúäôä<Ù Vâ dAG ´ä<Ëòäâ* Xâî ¬GÆbòäâ* ¬â* ·äG o<Óî ßä<Ù Vâ òÆÓî V¶Ë ê¦{¼G däâ ´äò Ëäâ êGXîäâ oA
·äG o<Óî ßä<Ù Vâ òÆÓî Xîô ÙâËä dH $ <óîô ê¼dâ* Xîäâkù oA ßoÓî ßäHô ß·äGA GdA* XîdËä $
VäTÆ GÙA, ´_ ôä¬ôV, Ëdä¶ {]ä_H ß¶O $
ÙäÙõ <G¬ù_ ¬_ Oòä, VäTÂ ´G Xâî V¶O $$ 11 $$
V¶Ë ´Gäâ* Xâî V¦V¶O ¬â* ´äßäâ $ V¶Ë GÙA Xâî V¬äG dH* $ êG¬â* ôä¬ Xî[ {ôäo<Óî ôV cî{ ´_
oôä dH $ êVVâ <´GGâ ß{Gä ß¼Ë:Xîôh Täâòä dH, êGXîä ß<Òxä ¬H_ Gý> däâ Oòä dH ßäHô Òâ
<G¬ù_ ÌS@ Xîäâ {Sä³ dØòâ dH* $
{ô¬äAù
VäTÂ ÌÉâ Í ôä¬ ôV, ß¬È Ë ÒähA ßäk $
ÙäÙõ ÙfùG Ùâ]Ëä¶, <½<ÒT Ëä{ ËG ´äk $$ 12 $$
12 ¬â* V¶Ë {ô¬äAù dH*, òd XîdËâ dH*V¶Ë´G ´dä¶ Ëdä¶ Vâ ßäXîô ß¬ÈË V¬äG <{Sò ÒähA
¨äôä ôä¬-o<Óî-ôV Xî[ ÒÉäù XîôËâ dH* $ êGXâî ÙfùG XîôËâ dA fôAô Xâî ÙH<dXî, ÙH<ÒXî ßäHô oäH<ËXî
ËAGäâ* Ëä{ Gý> däâ ´äËâ dH* $
VäTÆ V¶O ¬<d¬ä
V¶Väô <Òúäôä ´äË dH, Ì<dòä _duô Ëô¶O $
oâ ô â 1 ÌH l >ä FîÌôâ , VË VäTÂ Xâ î V¶ O $$ 13 $$
13-22 ¬â* V¶Ë-V¶O Xî[ ¬<d¬ä Xîd ôdâ dH*V¶Väô Xâî ÙAG {SähA <ÒÉò-V¬Æj Xî[
ÒäVGä cî{ _dô ßäHô ËÈbhä-Ëô¶Oäâ* ¬â* Ìdâ ´ä ôdâ dH*, êG¬â* Vâ Xîäâkù V¿úâ V¶Ë Xâî V¶O cî{ Ìâªâ 1
(´dä´) ¬â* ÌHl>Ëä dH, ÒdA êÓî Ëô¶Oäâ* Vâ {äô däâËä dH $
ÙäÙõ Gâ ª ä {ô¬ {Ù, VäTÂ V¶ O <Ë ¬ä¶ < d* $
ÙäÙõ Vd´H* {äkòâ, XîÌdõ¤ <Gbóî_ Gä¶<d* $$ 14 $$
V¶Ë-V¶O ¬â* ÌHl>Gâ Vâ {ô¬{Ù íÒcî{ ÌS@ V¬A{ dA ·äË däâËä dH ßäHô áòä{Xî däâGâ Vâ
ßGäòäV dA {Sä³ däâËä dH $ V¶Ë-V¶O XîoA oA <Gbóî_ GdA* däâËä $
ÙäÙõ Gâªä {ô¬ {Ù, Xîô VäTÂ Xîä V¶O $
ÙäÙõ Vd´H * {äkòâ , ËG ¬G _äOâ ô¶ O $$ 15 $$
{ô¬ {Ù cî{ ÌS@ {äV dA dH, V¶Ëäâ* Xâî V¦V¶O ¨äôä ´Ì ËG ¬G ¬â* ÌS@-{ôäòhËä cî{ ô¶O
_OËä dH, ËÌ Òd ßGäòäV dA {Sä³ däâ ´äËä dH $
ÙäÙõ Gâ ª ä {ô¬ {Ù, VäTÂ V¶ O <Ë däâ k $
ÙäÙõ Vd´H* {äkòâ, Vä<ÌË V¼¬Æ] Väâk $$ 16 $$
V¶Ëäâ* Xî[ V¶O<Ë ¨äôä ´Ì ÌS@ Xî[ áòä{XîËä Xîä ·äG däâËä dH ËÌ {ô¬ {Ù cî{ ÌS@ V¬A{
dA {SËAË däâGâ _OËä dH ßäHô ´Ì ÒÈ<¸ ÌS@-{ôäòh däâXîô ß]¶«> ÌS@äXîäô ôdËA dH ËÌ Òd ÌS@
{S¦òÇ cî{ ¬â* ßGäòäV dA {Sä³ däâËä dH $
ÙäÙõ Gâªä {ô¬ {Ù, VäTÂ ´G Xâî Vä $
ÙäÙõ Vd´H * {äkòâ , {ô¬ {Ùäô dä $$ 17 $$
V¶Ëäâ* Xâî Vä ôdXîô êGXâî V¬äG VäTG XîôGâ Vâ {SähA Xîäâ {ô¬ {Ù ß¦ò¼Ë V¬A{ ßäùËè
ß{Gä íÒcî{ dA oäVGâ _OËä dH ßäHô <G<Ù®òäVG Xî[ {uô{äXîäÒíä ¬â* Òd {ô¬ {Ùäù íÒcî{
ÌS@ ßGäòäV dA ßoâÙ cî{ Vâ {Sä³ däâ ´äËä dH $
VäTÆ <¬_â ËÌ Fî{´â, <dôÙH duô Xîä oäÒ $
ÙäÙõ V¶O<Ë VäTÆ Xî[, ´Ì duô Xîôâ {VäÒ1 $$ 18 $$
V¶Ëäâ* Xîä V¬äO¬ däâËä dH ËÌ {SähA Xâî tÙò ¬â* oOÒäGè Xîä <ÒiÒäV ê¦{¼G däâËä dH ßäHô
´Ì duô ßGÆXÂî_ däâXîô XÈî{ä1 XîôËâ dH* ËÌ V¶Ëäâ* Xî[ V¶O<Ë {Sä³ däâËA dH $
VäTÆ <¬_â ËÌ Fî{´â, <dôÙH duô Xîä dâË $
ÙäÙõ V¶O<Ë VäTÆ Xî[, XÈî{ä Xîôâ ËÌ ÙâË $$ 19 $$
V¶Ë <¬_Ëâ dH* ËÌ {SähA Xâî tÙò ¬â* oOÒÙè <ÒÉòXî íGâd ê¦{¼G däâËä dH ßäHô ´Ì oOÒäGè
XÈî{ä XîôËâ dH*, ËÌ V¶Ëäâ* Xî[ V¶O<Ë ÙâËâ dH* $
VäTÆ <¬_â ËÌ Fî{´â, {Sâ¬ o<Óî æ<ú däâk $
ÙäÙõ V¶O<Ë VäTÆ Xî[, Ùòä Xîô ÙâÒâ Väâk $$ 20 $$
V¶Ë <¬_Ëâ dH* ËÌ oOÒäGè Xâî <¬_Gâ Xî[ æ<ú däâXîô {SähA Xâî tÙò ¬â* {Sâ¬äo<Óî ê¦{¼G
däâËA dH ßäHô Òâ oOÒäGè dA Ùòä XîôXâî V¶Ëäâ* Xî[ V¶O<Ë ÙâËâ dH* $
VäTÆ <¬_â ËÌ Fî{´â, <dôÙH duô Xî[ IòäV $
ÙäÙõ V¶O<Ë VäTÆ Xî[, ß<ÒOË {ÆôÒH ßäV $$ 21 $$
V¶Ë <¬_Ëâ dH* ËÌ {SähA Xâî tÙò ¬â* {ô¬ä¦¬ä Xîäâ {Sä³ XîôGâ Xî[ ËAÒS ß<o_äÉä ê¦{¼G
däâËA dH ßäHô V¶Ëäâ* Xî[ V¶O<Ë ¨äôä ¬G kN¼jòäâ* Xâî ß<ÒÉò {ô¬ä¦¬ä dA êVâ {Âhù XîôËâ dH* $
VäTÆ <¬_â ËÌ duô <¬_â, VÌ VÆ] ßäG¤Ù ¬Âô $
ÙäÙõ V¶O<Ë VäTÆ Xî[, ôä¬ ôgä oô{Âô $$ 22 $$
fÆo Xî¬äâÍ Xî[ {Sâôhä ¨äôä V¶{Âhù Vä¶VäuôXî VÆ]äâ* Xâî ßäHô ·äG ¨äôä {ô¬äG¼Ù Xâî Xîäôh, V¶Ë
´Ì <¬_Ëâ dH*, ËÌ duô ßÒiò <¬_ ´äËâ dH*, ßäHô ¢òä Xîdâ*-V¶Ëäâ* Xî[ V¶O<Ë Vâ Ëäâ ôä¬ V¶{Âhù
<ÒiÒ ¬â* {uô{Âhù cî{ Vâ oäVGâ _OËä dH $
úäH{ úúäù
{ô¬ Xîä êV BXî Xî[, Ùõ´ä GädA* ßäG $
ÙäÙõ ËG ¬G _äk Xîô, VÙä VÆô<Ë ôV {äG $$ 23 $$
23 ¬â* ê¦X¶îl>ä {ÂÒùXî oOÒËè Xîä VÆGGA úä<dòâ, òd XîdËâ dH*V¶Ë-V¶O ¬â* BXî êV
{ôÌS@ Xî[ dA aâbl> Xîä däâËA dH, ß¼ò Vä¶VäuôXî ÙõVôâ <Òúäô GdA* däâËâ $ ßË# fôAô ßäHô ¬G Xî[
NíôËä {ÂÒùXî ÒÈ<¸ _OäXîô VÙä oOÒËè-Xîä-ôV {äG XîôGä úä<dòâ $
VäTÆ í{fù <ÒGËA
{Sâ¬ Xîä duô Xî[ XîdH, XîôH oN¢Ë ÁòäH _äk $
{AÒH <{_äÒH ôä¬ ôV, Väâ ´G <¬<_òäH ßäk $$ 24 $$
24-29 ¬â* V¶Ë <¬_Gäù <ÒGò Xîô ôdâ dH*´äâ duô-{Sâ¬ Xî[ Xîä XîdËâ dH*, <ú¸-ÒÈ<¸
_OäXîô oOÒäGè Xî[ o<Óî XîôËâ dH*, kV {SXîäô ôä¬-ôV Xîä íÒò¶ {äG XîôËâ dH* ßäHô ß¼òäâ* Xîäâ
XîôäËâ dH*, Òâ dA V¶Ë´G d¬Vâ ßäXîô <¬_â¶, ß¼ò GdA* $
ÙäÙõ {AÒâ <{_äÒâ ôä¬ ôV, {Sâ¬ o<Óî OÆh Oäk $
<GË {S<Ë Xîä duô Xî[ XîôH, dâË V<dË ÁòäH _äk $$ 25 $$
·äGA V¶Ë {Sâ¬ {ÂÒùXî ôä¬-OÆh OäG XîôËâ dØòâ Xî[ËùG o<Óî XîôËâ dH*, <G¦ò {S<Ë duô Xî[ Xîä
VÆGäËâ ôdËâ dH* $ kV {SXîäô íÒò¶ ôä¬-ôV Xîä {äG XîôËâ dØòâ ß¼òäâ* Xîäâ oA {äG XîôäËâ dH* ßäHô íGâd
{ÂÒùXî ß{GA <ú¸-ÒÈ<¸ ÌS@ ¬â* dA _OäËâ dH*, BâVâ dA V¶Ë d¬Xîäâ <¬_Gâ úä<dB $
ßäG Xîä V¶Väô Xî[, d¬<d* VÆGäÒâ ßäk $
<ËV Xîä ¬Æ] ÙäÙõ XîdH, Ùkù1 G <Ù]äkù Ëä<d $$ 26 $$
´äâ d¬äôâ {äV ßäXîô Vä¶VäuôXî <ÒÉò-<ÒXîäôä<Ù Xî[ ß¼òä¼ò XîäB¤ d¬Xîäâ VÆGäÒâ, dâ
kùiÒô1 ! êVXîä ¬Æ] d¬Xîäâ G <Ù]_äÒâ* $ Òd d¬äôâ {äV G ßäÒâ $
ÙäÙõ ¬Æ] <Ù]_äkù VäTÆ Xîä, ´â ËÆ¬dA* <¬_äÒâ ßäk $
ËÆ¬ ¬ä¶dA* ß¶Ëô Xîôâ, Ùkù G <Ù]äkù Ëä<d $$ 27 $$
dâ {ô¬âiÒô ! ´äâ ßäXîô ß{Gâ V¦V¶O ¨äôä ßä{Xî[ {SäNIË Xîôä VXâ*î, BâVâ dA V¶Ëäâ* Xîä ¬Æ]
d¬â* <Ù]_äkòâ, <Xî¼ËÆ ´äâ ßä{Xâî o´G ¬â* ß¼Ëôäò Xîôâ*, êGXîä ¬Æ] d¬â* G <Ù]_äkòâ $
´Ì ÙôÒäâ1 ËÌ ÙA<´òäâ, ËÆ¬ {H ¬ä¤OÂ¶ òâdØ $
<ÙG {S<Ë ÙfùG VäTÆ Xîä, {Sâ¬ o<Óî ðÑ ÙâdØ $$ 28 $$
dâ {ô¬âiÒô ! ´Ì oA ßä{ {SV¼G1 däâ*, ËÌ dA BXî Ëäâ {S<Ë<ÙG V¶Ëäâ* Xîä ÙfùG ßäHô ÙõVôä
ßä{Xî[ ðÑ {Sâ¬äo<Óî, òâ ÙäâGäâ* ÙâGâ Xî[ XÈî{ä ßÒiò XîôGä $ òdA ßä{ Vâ ¬ä¶OËä dõ¶ $
VäTÆ V{Aªä ¬G Xîôâ, VÙèOÆæ fÄÙ VÆGäk $
¬Aôä¶1 ¬âôä ¬dô Xîô, ß¶Ëô <Òôd ê{äk $$ 29 $$
"oOÒËè {SäNIË <ÌGä ÁÒG áòù dH' k¦òä<ÙXî ê{Ùâf{Âhù fÄÙ VÆGäXîô V¶Ë ßäHô VÙèOÆæ
¬G Xîäâ oOÒÙè-<ÒòäâO áòä Vâ òÆÓî XîôËâ dH* $ ßË: dâ ¬âôâ íÒä<¬Gè1 {ô¬âiÒô ! Ùòä XîôXâî V¶Ëäâ*
Xîä V¬äO¬ ÙA<´òâ, <´VVâ Òâ d¬äôâ tÙò ¬â* ßä{Xîä <Òôd ê¦{¼G Xîô VXâ*î $
VJ´G
Jòäâ* Jòäâ* däâÒâ ¦òäâ* XîdH, øµ> ÌT XîdH G ´äk $
ÙäÙõ Väâ VÆT ßäË¬ä, VäTÂ {ôVâ ßäk $$ 30 $$
30 ¬â* XîdËâ dH* òäù XîdGâ Òä_â <´·äVÆ Òä V¶Ë <¬_Gâ úä<dòâ-´HVA tÙò ¬â* ÌäË däâ,
ÒHVA Xî[ ÒHVA XîdËâ däâ*, XîdA* oA ´äXîô ¼òÂG ß<TXî G XîdËâ däâ*, BâVâ dA fÆ¾ ÌÆ<¾ Òä_â V¼Ë
<´·äVÆ d¬ Xîäâ <¬_Gâ úä<dB Òä fÆ¾ ÌÆ<¾ Òä_â <´·äVÆßäâ* Xîäâ BâVâ dA VJ´G V¶Ë <¬_Gâ
úä<dB $
V¦V¶O ¬<d¬ä
Vä<dÌ VäH* V¼¬Æ] ôdH, VËV¶O<Ë ¬â* ßäk $
ÙäÙõ VäTÂ VÌ XîdH*, Väâ <Gbóî_ ¢òäâ* ´äk $$ 31 $$
31-38 ¬â* V¦V¶O ¬<d¬ä Xîd ôdâ dH*´äâ V¦V¶O ¬â* ßäXîô o´G ¨äôä oOÒäGè Xâî
V¼¬Æ] ôdËä dH, êVXîä òd VäTG <XîVA {SXîäô oA <Gbóî_ GdA* ´äËä, VoA V¶Ë BâVä dA XîdËâ
dH* $
ÌS@ Oäk ½A _äâXî ¬â*, VäTÂ ßíËG {äG $
¬Æ] ¬äôO ß¬ÈË eôâ, XîË YÂ>¶Y>H ÙäÙõ ßäG $$ 32 $$
<½_äâXî cî{ ÌS@ä°«> dA ÌS@-Oäâ Xîä íÂ_ fôAô dH, V¶Ë´G êVXâî íËG dH*, êGXâî ¬Æ] Vâ
ÌS@ Xâî ÒäíË<ÒXî íÒcî{ Xîä ÌäâT cî{ ß¬ÈË eôËä dH $ <´·äVÆ ´Gäâ* Xîäâ úä<dB, V¦V¶O ¬â*
´äXîô êV ß¬ÈË Xâî {äG ¨äôä ÌS@ Xîäâ {SäIË Xîôâ*, ß¼ò íäGäâ* ¬â* áòù ÌS@ Xîäâ ¢òäâ* ]äâ´Ëâ dH* ?
ÙäÙõ {äòä {S â ¬ ôV, VäTÂ V¶ O <Ë ¬ä¶ < d* $
<óîô <óîô Ùâ]â _äâXî VÌ, òdØ ôV XîËdõ¤ Gä¶<d* $$ 33 $$
oOÒËè {Sâ¬-ôV Xî[ {SäNIË Xâî k¿vÆ>Xî _äâO {S¬ VÌ _äâOäâ* ¬â* øÂ¬-øÂ¬ Xîô Ùâ] ßäòâ dH*
<Xî¼ËÆ òd oOÒËè {Sâ¬-ôV XîdA* oA G <¬_ä, V¶Ëäâ* Xî[ V¶O<Ë ¬â* ßäGâ {ô dA {SäIË dØßä dH $
ÙäÙõ <´V ôV Xîäâ ¬Æ<GÒô ¬ôH*, VÆô Gô XîôH* Xî_ä{1 $
Väâ ôV Vd´H * {äkòâ , VäTÂ V¶ O <Ë ßä{ $$ 34 $$
<´V ÌS@-ôV Xî[ {SäNIË Xâî <_B ¬Æ<GÒô GäGä VäTGäâ* ¨äôä áò<Ë däâËâ dH*, ÙâÒËä Ëä Gô
oA <´Vâ {äGâ Xâî <_B GäGä êx¬1 XîôËâ dH*, Òd ÌS@-ôV V¶Ëäâ* Xî[ V¶O<Ë ¬â* ßGäòäV ß{Gâ ßä{
dA {SäIË däâ ´äËä dH $
V¶O<Ë <ÌG VAeâ1 GdA*, Xîäâ<µ> Xîôâ ´â Xîäâk $
ÙäÙÂ VÙèOÆæ VäTÆ <ÌG, XîÌd¤Â fÆ¾ G däâk $$ 35 $$
V¶Ëäâ* Xî[ V¶O<Ë <ÌGä {SähA Xîä {ô¬äù cî{ Xîäòù <V¾1 GdA* däâËä $ úädâ Òd ß¼òä¼ò
Xîäâ<µ> VäTG Xîôâ <Xî¼ËÆ VÙèOÆæ XÈî{ä ßäHô V¶Ëäâ* Xî[ V¶O<Ë <ÌGä fÆ¾ däâXîô ÌS@ Xâî fÆ¾ íÒcî{ Xîäâ
{SäIË GdA* däâËä $
ÙäÙõ Gâªä Ùõô ËH*, ß<ÒOË Xîä ßäôäT $
¬GVä Òäúä Xî¬ùhä, ÙäÙõ V¶O<Ë VäT $$ 36 $$
V¶Ëäâ* Xî[ V¶O<Ë ¬â* ´äXîô, êGXâî XîGäGÆVäô ¬G, ÒúG ßäHô Xî¬ù Vâ {ô¬ä¦¬ä Xî[
ê{äVGä XîôGâ {ô Ùõô {SËAË däâGâ Òä_ä ß·äË {ô¬ä¦¬ä, ß¦ò¼Ë V¬A{ ß{Gâ tÙò ¬â* dA oäVGâ
_OËä dH $
VSO1 G fAË_ däâk ¬G, ú¶Ù G ú¶ÙG {äV $
fAË_ V¶O<Ë VäTÆ Xî[, Xî[´â ÙäÙõ ÙäV $$ 37 $$
OÆ_äÌä<Ù Xâî fAË_ {Æb{äâ* Xî[ ¬ä_ä1 {dGGâ Vâ, ú¼j¬ä Xî[ fAË_ <Xîôh VâÒG XîôGâ Vâ,
ßäHô ú¼ÙG Xâî {äV ´äGâ Vâ Òä ú¼ÙG Xâî {äVâ Xîäâ <øV Xîô _â{ XîôGâ Vâ, <ÒÉò-ÒäVGä<Ù Vâ däâGâ
Òä_A ¬G Xî[ ´_G Gbµ> GdA* däâËA $ oÓîäâ* Xîäâ úä<dB¬G Xî[ êÓî ´_G <¬µ>äGâ Xâî <_B
fä¶<Ë-{SäIË fAË_ íÒoäÒ Òä_â V¶Ëäâ* Xî[ V¶O<Ë Xîôâ* $
ÙäÙõ fAË_ ´_ GdA*, <d¬ G<d* fAË_ däâk $
ÙäÙõ fAË_ V¶Ë ´G, ôä¬ VGâdA Väâk $$ 38 $$
fAË_ ´_ ßäHô fAË_ Ìóùî Vâ ¬G Xî[ ´_G GdA* <¬µ>ËA, <Xî¼ËÆ ôä¬ Xâî Iòäôâ fAË_
íÒoäÒ Òä_â V¶Ë ´G dA ß{Gâ ê{Ùâf ¨äôä ¬G Xî[ ´_G <¬µ>ä Xîô ¬G Xîäâ fä¶<Ë cî{ fAË_Ëä
{SÙäG XîôËâ dH* $
VäTÆ Ìâ{ôÒädA
ÙäÙõ ú¶ÙG XîÙ Xîgä, ß{Gä {Sâ¬ {SXîäV $
Ùd1 <Ù<f {ôXîµ> H ôgä, fAË_ O¶T VÆÒäV $$ 39 $$
39-40 ¬â* XîdËâ dH*V¶Ë <G´ OÆh XîG ¨äôä _äâOäâ* Xîäâ ßäXîÉùh XîôGâ Xî[ {ôÒäd
GdA* ô]Ëâú¶ÙG Gâ XîÌ Xîdä dH <Xî ¬âôA O¶T fAË_ ßäHô VÆ]Ù dH <Xî¼ËÆ <óîô oA Òd Ùfäâ1*
<Ùfäßäâ* ¬â* {SXîµ> däâ ôdä dH $ ÒHVâ dA V¿úä V¶Ë ß{Gâ oOÒËè {Sâ¬ Xîä XîG ß{Gâ ¬Æ] Vâ XîÌ
XîôËä dH, <Xî¼ËÆ Òd ß{Gâ ßä{ dA VÌ <Ùfäßäâ* ¬â* {SXîµ> däâ ´äËä dH $
ÙäÙõ {äôV XîÙ Xîgä, ¬Æe A X¶îúG däâk $
{äôV {ôXîµ> H ôgä, Väú XîdH* VÌ Xîäâk $$ 40 $$
{äôV Gâ XîÌ Xîdä dH¬âôâ í{fù Vâ _äâdä VäâGä ÌG ´äËä dH <Xî¼ËÆ Òd ß{Gâ OÆh Xâî Xîäôh
ßä{ dA {SXîµ> däâ ôdä dH $ {äôV Vâ _äâdä VäâGä ÌG ´äËä dH, kV ÌäË Xîäâ VoA V¦ò XîdËâ dH* $ ÒHVâ
dA V¿úâ V¶Ë ß{Gâ OÆh-XîG ¨äôä ß{GA {S<Ëbl>ä XîôäGâ Xî[ {ôÒäd GdA* ô]Ëâ, <Xî¼ËÆ ß{Gâ
ßä{ dA ê¼dâ* VÌ _äâO V¿úâ V¶Ë ¬äGGâ _OËâ dH* $
Gô <Ì«>cî{ (dl>A´G)
ËG G<d* oÂ_ä, ¬G G<d* oÂ_ä, {¶ú G oÂ_ä {Säh $
VäTÆ fÄÙ ¢òäâ* oÂ<_òâ, ôâ ¬G ¬ÂÑ ß´äh $$ 41 $$
<ÒÉòäâ* ¬â* ÙØôäOSd ô]Gâ Òä_â Xîäâ úâËäÒGA Ùâ ôdâ dH*dâ ¬ÂÑ-¬G ß·äGA {SähA ! ´äâ
oÂ_Gâ òäâyò ´¼¬-¬ôh cî{ ÙØ:] Xâî dâËÆÙâdä®òäV, kùbòäù, ¨âÉä<Ù {Âhù ¬G Xâî ¬Gäâô ßäHô
·äGâN¼jòäâ* Xâî {¶ú <ÒÉòäâ* Xîäâ Ëäâ GdA* oÂ_ä, <óîô ¬Æ<Óî {SÙäËä V¦òäâ{Ùâf-{Âhù V¶Ëäâ* Xâî fÄÙ ¢òäâ*
oÂ_ ôdä dH ?
VäTÆ ¬<d¬ä
ô¦G {Ùäô ¬ä<hXî ¬äâËA, dAôäH* Xîä Ùuôòä $
<ú¼Ëä¬<h <úË ôä¬TG, øµ> ß¬ÈË ouôòä $$ 42 $$
42-46 ¬â* VäTÆ ¬<d¬ä Xîd ôdâ dH*V¶Ë ÙHÒAOÆh cî{ ¬ä<h¢ò, ¬äH<ÓîXî, dAôä ßä<Ù
ô¦Gäâ* Xâî V¬Æj dH* $ ßù, T¬ù, Xîä¬, ¬äâÇ kG úäôäâ* {ÙääâÍ Xâî {SÙäËä dH* $ o<Óî-<ú¼Ëä¬<h ßäHô
ôä¬ Xîä VäÇä¦Xîäô cî{ TG <´GXâî <ú¸ ¬â* NíË dH Ò ß¼Ë:Xîôh ·äGä¬ÈË Vâ oôä dH $ Òâ aâbl>
V¶Ë dH $
V¬ô fÂôä VäTÆ Väâ, ¬G ¬íËXî Tuôòä $
ÙäÙõ Ùfù G Ùâ ] Ëä¶ , VÌ Xîäô´ Vuôòä $$ 43 $$
<´VGâ ¬G Xîä ú{_Ëä cî{ ¬íËXî {Xîª Xâî ¬G Xîäâ {ô¬ä¦¬ä Xâî íÒcî{ ¬â* Níô <Xîòä dH Òd
V¬ù V¶Ë òäâO V¶OSä¬ ¬â* ÒAô Xîd_äËä dH, BâVâ V¶Ë Xâî ÙfùG-V¦V¶O Vâ VoA Xîäòù <V¾ däâËâ dH* $
TôËA ß¶Ìô ôäË <ÙG, ô<Ò f<f GäÒâ* fAf $
ÙäÙõ Ì<_ Ì<_ Òäôhâ, ´â VÆ<¬ôâ* ÓÙAf $$ 44 $$
´äâ ÓÙAiÒô Xîä í¬ôh XîôËâ dØB ÓÙAiÒô {ô <Gv>äÒô däâËâ dH*, êG V¶Ëäâ* Xâî úôhäâ* ¬â*
{È»ÒA, ßäXîäf, ôä<½ ßäHô <ÙG Xâî ß<o¬äGA ÙâÒ Ëä VÂòù ú¼j oA ¬íËXî eÆXîäXîô Ì<_däôA
´äËâ dH* $
ú¶Ù VÂô <V´Ùä XîôH*, Gä¬ ß_d Xîä _âk $
ÙäÙõ ´¬A* ßV¬äG VÌ, êG {äÒäâ* <fô Ùâk $$ 45 $$
´äâ oOÒäGè Xâî Gä¬ Xîä í¬ôh XîôËâ dH*, êG V¶Ëäâ* Xâî úôhäâ* ¬â* ¬íËXî ô]Xîô ú¼j¬ä, VÂòù,
{È»ÒA, ßäXîäf Xâî ß<o¬äGA ÙâÒËä ßä<Ù VÌ {Shä¬ XîôËâ dH* $
´â ´G ôäËâ ôä¬ VäH*, <ËGXî[ ¬H* Ì<_ ´ä¶Ò $
ÙäÙõ êG {ô Òäôhâ, ´â _äO ôdâ duô Gä¶Ò $$ 46 $$
´äâ ·äGA V¶Ë ôä¬ Xâî ÒäíË<ÒXî íÒcî{ ¬â* ß¨HË oäÒ Vâ ôË dH*, êGXî[ d¬ Ì<_däôA ´äËâ
dH* ßäHô ´äâ duô Gä¬ <ú¼ËG ¬â* _Oâ dØòâ oÓî ´G dH*, êG {ô oA d¬ <Gv>äÒô däâËâ dH* $
VäTÆ {ôAÇä _Çh
´â ´G duô Xâî ô¤O ô¤Oâ, Väâ ô¤O XîÙâ G ´äk $
VÙä VÆô¶Oâ V¶Ë ´G, ô¤O ¬â* ôdâ V¬äk $$ 47 $$
47-48 ¬â* V¶Ëäâ* Xî[ {ôAÇä XîôGâ òäâyò _Çh XîdËâ dH*´äâ V¶Ë duô Xî[ oN¢Ë cî{ ô¶O
¬â* ô¶O Oòâ dH*, êGXîä Òd ô¶O XîoA oA GdA* ´äËä $ Òâ Ëäâ êV ô¶O Xîäâ VÙä VÆ¼Ùô ÌGäËâ dØòâ, êVA ô¶O
¬â* V¬äòâ dØòâ ôdËâ dH* $
ÙäÙõ ôäËä ôä¬ Xîä, ß<ÒGäfA ô¤O ¬ä¶<d* $
VÌ Ó TäâÌA Täâ ¬ôâ, Ëäâ oA ]Âµ>â1 Gä¶<d* $$ 48 $$
ôä¬ o¢Ë ôä¬ Xî[ ß<ÒGäfA oN¢Ë cî{ ô¶O ¬â* ôË ôdËä dH $ ò<Ù VÌ ÓËè Xâî {SähA TäâÌA
ÌG Xîô <G¼Ùä, kùbòäù ¨äôä êVXîäâ vÆ>ªäGä úädâ* Ëäâ oA Òd øµ>Ëä1 GdA* $
Vä<dÌ <Xîòä Väâ ¢òäâ* <¬µ>â, VÆ¼Ùô fäâoä ô¶O $
ÙäÙõ Täâ Ò â * ÌäÒôâ , <ÙG däâ k VÆ ô ¶ O $$ 49 $$
{ô¬ä¦¬ä Gâ ßGÆOSd <Xîòä dH, ËÌ VÆ¼Ùô fäâoä òÆ¢ËoN¢Ë cî{ ô¶O V¶Ëäâ* Xîäâ {SäIË dØßä dH $
Òd XHîVâ <¬µ> VXîËä dH ? ß·äGA _äâO <G¼Ùä-kùbòäù<Ù ¨äôä V¶Ëäâ* Xîäâ Xîbµ> ÙâXîô Jòäâ*-Jòäâ* êVâ
TäâGä úädËâ dH*, ¦òäâ*-¦òäâ* oOÒÙè ¨äôä Xî[ ´äGâ Òä_A ôÇä Vâ <ÒiÒäV ÌÑ Xîô {S<Ë<ÙG VÆ¼Ùô däâËä
´äËä dH $
VäTÆ {ô¬äAù
{ô¬äô Xîäâ VÌ <Xîòä, ßä{ íÒäô Gä¶<d* $
{ô¬âiÒô {ô¬äôA, XHî VäTÂ Xî<_ ¬ä¶<d* $$ 50 $$
50-54 ¬â* V¶Ëäâ* Xî[ {ôäâ{Xîäô {ôäòhËä ÌËä ôdâ dH*{ô¬âiÒô ßäHô V¶Ëäâ* Gâ ´äâ XÆîv>
<Xîòä dH, Òd {ô¬äù Xâî <_òâ dA <Xîòä dH, ß{Gâ íÒäù Xâî <_òâ XÆîv> oA GdA* <Xîòä $ ßË# kV
Xî<_òÆO ¬â* {ô¬âiÒô ßäHô V¼Ë dA {ô¬äAù dH*, ß¼ò VÌ íÒäAù dH* $
{ô ê{XîäôA V¶Ë VÌ, ßäòâ k<d¶ Xî<_ ¬ä¶<d* $
{AÒâ* <{_äÒâ* ôä¬ ôV, ßä{ VÒäô Gä¶<d* $$ 51 $$
kV Xî<_òÆO ¬â* <´ËGâ oA V¶Ë ßäòâ dH*, Òâ VÌ {ôäâ{XîäôA dH* $ íÒò¶ ôä¬-oN¢Ë-ôV {äG
XîôËâ dH*, ß¼òäâ* Xîäâ oA XîôäËâ dH* ßäHô ß{Gä Xîäâkù íÒäù GdA* ô]Ëâ $
{ô ê{XîäôA V¶Ë ´G, Vä<dÌ Á Ëâôâ $
´äËA Ùâ ] A ßäË¬ä, ôä¬ Xîd µ>â ô â $$ 52 $$
dâ ôä¬Á ! ßä{Xâî V¶Ë ´G kËGâ {ôäâ{XîäôA dH*<XîVA oA ÁÒä¦¬ä Xîäâ {ËG Xî[ ßäâô
´äËâ Ùâ]Ëâ dH* Ëäâ ôä¬-Gä¬ ê¿úäôh XîôËâ dØòâ {ÆXîäô XîôXâî XîdËâ dH*""ôä¬ ôä¬ Xîô, Ëâôä ê¾äô
däâOä $''
ú¶Ù VÂô {äÒXî {ÒG, {ähA Xîä ¬Ë Väô $
TôËA ß¶Ìô ôäË <ÙG, ËæÒô óî_H* ß{äô $$ 53 $$
ú¼j¬ä, VÂòù, ßNyG, ÒäòÆ, ´_, {È»ÒA, ßäXîäf, ôä<½, <ÙG, ßäHô óî_ ÙâGâ Òä_â ßG¼Ë
ÒÈÇäâ* Xîä oA Väô cî{ {ôäâ{Xîäô dA ¬äGGAò <V¾ä¼Ë dH $ òâ VÌ ßäHô VÌ V¶Ë {ôäâ{Xîäô-{ôäòh dA
ôdËâ dH* $
v>ä´G oäâ´G {ô¬äôA, ßäË¬ ÙâÒ ßTäô $
VäTÂ VâÒXî ôä¬ Xâî, ÙäÙõ {ô ê{Xîäô $$ 54 $$
<´GXâî ßäTäô {ô <GÒäùd XîôËâ dØòâ ÁÒä¦¬ä, {ôÌS@ ÙâÒ Xî[ ßäôäTGä XîôËä dH, Òâ Òí½,
oäâ´G oA {ô¬ {ôäâ{XîäôA dH* ´äâ ß{Gä ßoäÒ XîôXâî oA ÙõVôäâ* Xî[ ôÇä XîôËâ dH* $ ÒHVâ dA ôä¬ Xâî
oÓî V¶Ë´G oA {ôäâ{Xîäô-{ôäòh dH* $
VäTÆ VäÇA oÂË
<´VXîä <ËVXîäâ ÙA<´òâ, VÆXÈîË {ô ê{Xîäô $
ÙäÙõ VâÒXî Väâ o_ä, <fô G<d* _âÒâ oäô $$ 55 $$
55-57 ¬â* XîdËâ dH*V¼Ë VäÇAcî{ ôd Xîô {ôäâ{Xîäô XîôËâ dH*<´VXî[ {Sâôhä Vâ
VÆXÈîË cî{ {ôäâ{Xîäô däâËä dH, êVA {ô¬âiÒô Xîäâ, êVXâî XîËäù{G ßäHô óî_ Xîä oäô ÙâGä úä<dB $
´äâ ß{Gâ <fô {ô êÓî oäô GdA* _âËä ÒdA V¶Ë VäÇA cî{ däâGâ Vâ ß¿v>ä ¬äGä ´äËä dH $
{ô¬äô Xîäâ ôä<]òâ, Xî[´â {ô ê{Xîäô $
ÙäÙõ VâÒXî Väâ o_ä, uGô¶´G <GôäXîäô $$ 56 $$
ß{Gä fôAô ßä<Ù VoA ÒíËÆB¤ {ôäâ{Xîäô Xâî <_B dA Täôh XîôGA úä<dB ßäHô VäÇA cî{
ôdXîô êGVâ {ôäâ{Xîäô XîôGä úä<dB $ ´äâ XîËäù{G Ëä óî_äfä Vâ ô<dË VäÇA cî{ ôd Xîô
{ôäâ{Xîäô XîôËä dH, ÒdA ê¸¬ oÓî <Gô¶´G <GôäXîäô Xîäâ {SäIË däâËä dH $
VâÒä VÆXÈîË VÌ Oòä, ¬H* ¬âôä ¬G ¬ä¶<d* $
ÙäÙõ ßä{ä ´Ì _OH*, Vä<dÌ ¬äGâ Gä¶<d¶ $$ 57 $$
<´GGâ ¬G ¬â* ""¬H* XîËäù d¤Â, kVXîä óî_ ¬âôä dH'' BâVA oäÒGä ô]Xîô o<Óî ßäHô VÆXÈîË cî{
{ôäâ{Xîäô <Xîòä dH, Òd VÌ oOÒËè Xî[ {SäNIË XîôäGâ ¬â* V¬ù G däâGâ Vâ {ô¬äù ð<bµ> Vâ <Gbóî_ däâ
Oòä $ Xîäôh, ´Ì ËXî ¬G ¬â* ßd¶Xîäô ôdËä dH, ËÌ ËXî oOÒäGè VâÒä<Ù íÒAXîäô GdA* XîôËâ $
VäTÆ <fôäâ¬<h fäâT _â, GÙA {Âô {ô ßäk $
VÁÒ<G VäPdä úY>â, Ùõ´ä Ì<dòä ´äk $$ 58 $$
V¶Ë {ôAÇä Xîä _Çh ÌËä ôdâ dH*´HVâ V¶ÁÒGA ÌÂµ>A Xî[ {ôAÇä GÙA Xâî {SÒäd {ô ßäXîô
Xî[ ´äËA dH, ´_-{SÒäd ¬â* «>ä_Gâ {ô êVXîä ËÈh ¬¿v>A Xâî V¬äG {SÒäd Xâî V¼¬Æ] ú_Ëä dH,
ß¼ò ËÈh {SÒäd Xâî Vä dA ÌdËâ dH*, ÒHVâ dA ê¸¬ V¶Ë Xîäâ V¶Väô Xâî {SÒäd ¬â* ]äâ´äâ $ ´äâ
Vä¶Vä<ôXî ÒÈ<¸ cî{ {SÒäd ¬â* G ÌdXîô ÌS@äXîäô-ÒÈ<¸ Xî[ NíôËä cî{ {SÒäd Xâî Vä¬Gâ ú_Ëä dH,
ÒdA VÁÒG (ÁÒ¼¬ÆÓî) V¼Ë dH $
VJ´G-ÙØ´ùG
<´GXâî ¬íËXî ¬<h ÌVâ, Väâ VXî_ <fôäâ¬<h ß¶O $
<´GXâî ¬íËXî ¬<h GdA*, Ëâ <ÒÉ oôâ oÆÒ¶O1 $$ 59 $$
VJ´G, ÙØ´ùG Xîä _Çh Xîd ôdâ dH*<´G V{äâÍ Xâî ¬íËXî ¬â* ¬<h däâËA dH, Òâ dA ê¸¬
¬äGâ ´äËâ dH* $ ÒHVâ dA <´GXâî ¬G cî{ ¬íËXî ¬â* {ôäo<Óî-¬<h däâËA dH, Òâ dA ê¸¬ VJ´G V¶Ë
Xîd_äËâ dH* ßäHô ´HVâ ¬<h-ô<dË V{ù1 XâîÒ_ <ÒÉ Vâ dA oôâ däâËâ dH*, ÒHVâ dA ´äâ o<Óî-¬<h Vâ
ô<dË <ÒÉò-ÒäVGä <ÒÉ Vâ oôâ dØòâ dH*, Òâ dA ÙØ´ùG dH* $
òd Vä]A l>p>ä GOô Vâ ßäkù dØkù ¬äËä Xîäâ XîdA A $ {SV¶O Xîäð. VÆ. <V. 11-132
¬â* Ùâ]äâ $
VäTÆ ¬<d¬ä
ÙäÙõ kV V¶ V äô ¬â * , òâ ¨H ô¦G ß¬äâ _ $
kXî Vä¶kù ßæ V¶Ë ´G, kGXîä ¬äâ_ G Ëäâ_ $$ 60 $$
60-61 ¬â* V¶Ë ¬<d¬ä XîdËâ dH*kV V¶Väô ¬â* BXî {ô¬ä¦¬ä ßäHô V¶Ë òâ Ùäâ dA ß¬ÂÁò
ô¦G dH* $ kGXîä ¬ÂÁò Òä ¬ä{ GdA* däâ VXîËä $
ÙäÙõ kV V¶ V äô ¬â * , òâ ¨H ôdâ _Æ X îäk $
ôä¬ VGâdA V¶Ë´G, ßäH1 ÌdØËâôä ßäk $$ 61 $$
kV V¶Väô ¬â* BXî Ëäâ d¬äôâ Iòäôâ-<Gô¶´G ôä¬, ÙõVôâ V¿úâ V¶Ë, òâ ÙäâGäâ* <v>{â dA ôdËâ dH* $
Xîäôh, ·äGdAG V¶VäôA {SähA <Gô¶´G ôä¬ Xîäâ GdA* ´äGËâ ßäHô V¿úâ V¶Ë {S<Ëbl>ä<Ù Xâî ¨äôä ÌS@-
<ú¼ËG ¬â* <ÒÖG Xâî oò Vâ <v>{â dA ôdËâ dH* $ ß¼ò1 VäXîäô ôä¬ Xî[ ¬Â<Ëùòäâ* Xâî ÙfùG ¬¶<Ùôäâ* ¬â* däâËâ
dH* ßäHô1 {S<Ëbl>ä <{Sò VäTÆ oA ÌdØË Vâ oS¬h XîôËâ ßäËâ dH* $
<´GXâî <dôÙH duô ÌVâ, VÙä <Gô¶Ëô Gä¶ê¤ $
ÙäÙõ Vä¤úâ VäTÆ Xî[, ¬H* Ì<_däôA ´ä¶ê¤ $$ 62 $$
62-63 ¬â* V¶Ë {ôAÇä Xâî _Çh XîdËâ dH*<´GXâî tÙò ¬â* VÙä duô ÌVËâ dH*, <Gô¶Ëô
Gä¬ Xîä <ú¼ËG ôdËä dH; Òâ dA V¿úâ V¶Ë dH* $ d¬ êGXî[ Ì<_däôA ´äËâ dH* $
Vä¤úä VäTÆ Ùòä_Æ øµ>, Vä<dÌ Xîä Iòäôä $
ôäËä ¬äËä ôä¬ ôV, Väâ {S ä h d¬äôä $$ 63 $$
<´VXîä ß¼Ë:Xîôh Ùòä_Æ dH, ´äâ {ô¬ä¦¬ä Xîä Iòäôä dH, ôä¬o<Óî-ôV ¬â* ô¸-¬¸ dH, Òd
V¿úä V¶Ë d¬äôä Ëäâ ¬äGäâ {Säh dA dH $
VJ´G <Ò{ôAË (V¶Väô Vâ)
ÙäÙõ <óîôËä úäXî XÆîPdäô Xîä, òäâ* ÙAVâ V¶Väô $
VäTÂ ´G <Giú_ oòâ, <´GXâî ôä¬ ßTäô $$ 64 $$
64 ¬â* V¶Ë ßäHô V¶Väuôòäâ* Xî[ O<Ë Xîä oâÙ Xîd ôdâ dH*V¶VäôA {SähA <ÒÉò-ÒäVGä Vâ
XÆîPdäô Xâî úäXî Xâî V¬äG V¶Väô ¬â* <óîôËâ dH* ßäHô <´GXâî BXî ¬ä½ <Gô¶´G ôä¬ Xîä dA ßäaò dH,
êG V¶Ë ´Gäâ* Xî[ ÒÈ<¸ ÌS@äXîäô ôdGâ Vâ, Òâ ÌS@ Xâî íÒcî{ Xîäâ {SäIË XîôXâî <Giú_ dØòâ dH* $
V¦V¶O ¬<d¬ä
´_ËA Ì_ËA ßäË¬ä, VäTÆ VôäâÒô ´äk $
ÙäÙõ {AÒâ ôä¬ ôV, VÆ ] ¬â * ôdH V¬äk $$ 65 $$
V¦V¶O ¬<d¬ä XîdËâ dH*XSîäâTä<Ù <ÒXîäôäâ* Vâ ÙyT, <½Ëä{ Vâ V¶ËIË ´äâ ÁÒä¦¬ä V¶Ë-
VôäâÒô {ô ´äXîô V¦V¶O ¬â* ôä¬ o<Óî-ôV Xîä {äG XîôËä dH, Òd {ô¬ VÆ] íÒcî{ ÌS@ ¬â* V¬ä Xîô
ÌS@ Vâ Níô ôdËä dH $
Xîä¶Á ¬ä¶dA* oâ_ Xîô, {AÒâ VÌ V¶Väô $
XîËäù XâîÒ_ <G¬ù_ä, Xîäâ VäTÂ {AÒGdäô $$ 66 $$
66 ¬â* V¶VäôA {SähA {ô¬âiÒô Xîä cî{ XÈî<½¬ ÌGä _âËâ dH*, òd XîdËâ dH*V¶VäôA {SähA
{ô¬ä¦¬ä Xâî íÒcî{ ¬â* ¬äòä-Xîä¶Á <¬_äXîô <óîô êGXî[ o<Óî-ôV Xîä {äG XîôËâ dH* $ ¬äòä-¬_
ô<dË ÌS@ Xâî íÒcî{ Xîäâ tÙò ¬â* ß¨HË cî{ Vâ Täôh XîôXâî Ëäâ XâîÒ_ V¶Ë´G dA {ôäo<Óî-ôV Xîä
{äG XîôËâ dH* $
V¶O<Ë XÆîV¶O<Ë
ÙäÙõ ßVäTÆ <¬_â ß¶Ëô {ªâ, oäÒ o<Óî ôV ´äk $
VäTÆ <¬_â VÆ] Fî{´â, ßäG¤Ù ß¶O G ¬äk $$ 67 $$
67-69 ¬â* VÆV¶O<Ë XÆîV¶O<Ë Xîä óî_ ÌËä ôdâ dH*ßV¶Ë Xâî <¬_Gâ Vâ oOÒäGè VäTG ¬â*
áòÒTäG {ªËä dH, oOÒÙè-<ÒiÒäV Ëä o<Óî-ôV ú_ä ´äËä dH $ V¶Ë Xâî <¬_Gâ Vâ tÙò ¬â* ÌS@
VÆ] ê¦{¼G däâËä dH ßäHô {ô¬äG¼Ù fôAô ¬â* V¬äËä oA GdA*, V¶Ëäâ* Xî[ íËÆ<Ë ßä<Ù Xâî cî{ ¬â* Ìädô
ê¬ª {ªËä dH $
ÙäÙõ VäTÂ V¶O<Ë {äkòâ, ôä¬ ß¬A óî_ däâk $
V¶VäôA V¶O<Ë {äkòâ, <ÒÉ óî_ ÙâÒâ Väâk $$ 68 $$
V¶Ëäâ* Xî[ V¶O<Ë {SäIË däâËA dH Ëäâ êVXîä óî_ ß¬ÈË¦Ò ÙâGâ Òä_ä ôä¬ Xîä VäÇä¦Xîäô däâËä
dH ßäHô V¶VäôA {Sä<hòäâ* Xî[ V¶O<Ë {SäIË däâËA dH Ëäâ Òd Ìäô¶Ìäô ¬È¦òÆ ÙâGâ Òä_ä <ÒÉò-ÒäVGä cî{
óî_ ÙâËA dH $
ÙäÙõ Voä V¶ Ë Xî[, VÆ ¬ <Ë ê{´â ßäk $
fäXîË Xî[ Voä ÌHVËä¶, ·äG Xîäòä ËH* ´äk $$ 69 $$
V¶Ëäâ* Xî[ Voä ¬â* ßäXîô ÌHl>Gâ Vâ tÙò ¬â* VÆ¬<Ë ê¦{¼G däâËA dH ßäHô ÙØ´ùGäâ* Xî[ Voä ¬â*
ÌHl>Gâ Vâ {ÂÒù-{SäIË ·äG oA ß¼Ë:Xîôh Vâ ú_ä ´äËä dH $
Ó ´G <Ò{ôAË
ÙäÙõ VÌ Ó ÙAVâ BXî_ä, VâÒXî íÒä¬A Ùäâk $
ÓË ÙØdäOA ôä¬ <ÌG, VäTÆ VÆdäOA Väâk $$ 70 $$
70-72 ¬â* V¶VäôA ´G ßäHô oÓî ´G Xî[ <Ò{ôAËËä <Ù]ä ôdâ dH*VÌ ÓËè Xâî {SähA
oOÒäGè Xî[ o<Óî G XîôGâ Xâî Xîäôh oOÒËè VäÇä¦Xîäô <ÌGä ßXâî_â dA <Ù]äkù ÙâËâ dH* $ VâÒä XîôGâ
Xâî Xîäôh VâÒXî ßäHô íÒä¬A ÙäâGäâ* Vä ôdËâ dH* $ ôä¬-o´G <ÌGä ÓËè Xâî {SähA ÙØoäùyò-òÆÓî dH*
ßäHô ´¼¬-¬ôh Xâî {SÒäd ¬â* Ìdâ ´äËâ dH* $ ´äâ o<Óî XîôGâ Òä_ä V¼Ë dH, Òd oOÒäGè Xî[ V¬A{Ëä
Xâî Xîäôh VäHoäyò-V¶{¼G dH $
ÙäÙõ VäTÂ ´G VÆ<]òä oòâ, ÙØ<Gòä Xîäâ ÌdØ ¨¼¨ $
ÙØGA ÙØ]A d¬ Ùâ]Ëä¶, VäTÆG VÙä ßG¼Ù $$ 71 $$
V¼Ë-´G <G¨ù¼¨ däâGâ Vâ VÆ]A dØòâ dH*, Vä¶VäuôXî {Sä<hòäâ* Xâî Xîä¬-XSîäâTä<ÙXî ÌdØË ¨¼¨
_Oâ dØòâ dH* $ ßË: d¬ Ùâ]Ëâ dH* <Xî V¶VäôA {SähA ÙØ:]A dH* ßäHô <G¨ù¼¨ däâGâ Vâ V¼Ëäâ* Xîäâ ßäG¼Ù
ôdËä dH $
ÙäÙõ Ùâ]Ë d¬ VÆ]A, Vä¶kù Xâî V¤O _äO $
òäâ* Väâ VÆ<]òä däâòOä, ´äXâî {Âôâ oäO $$ 72 $$
Ùâ]äâ, VÌXâî Ùâ]Ëâ dØòâ d¬ o<Óî-·äGä<Ù ¨äôä {ô¬ä¦¬ä Xâî V¶O _OXîô ßäG¶Ù ¬â* dH* Ëä
<´VXîä oäyò ¬däGè däâOä, Òd oA o<Óî ·äGä<Ù ¨äôä {ô¬ä¦¬ä Xâî V¶O _O Xîô d¬äôâ V¬äG
ßäG¼Ù {SäIË XîôâOä $
ôV
ÙäÙõ ¬Al>ä {AÒâ ôä¬ ôV, Väâ oA ¬Al>ä däâk $
Vd´H* XîªÒä <¬µ> Oòä, ÙäÙõ <G<ÒùÉ Väâk $$ 73 $$
o<Óî-ôV Xîä óî_ ÌËä ôdâ dH*´äâ VäTXî ¬TÆô V¼Ëäâ* Xâî V¦V¶O ¬â* ´äXîô ¬TÆô ôä¬-ôV
Xîä {äG XîôËä dH, Òd oA ¬TÆô V¼Ë däâ ´äËä dH $ <´GGâ {ÂÒù ¬â* {äG <Xîòä dH, êGXîä XSîäâTä<ÙXî
XîµÆ>{Gä Vd´ dA Gbµ> däâ Oòä ßäHô Òâ <ÒÉò-ÒäVGä-<ÒÉ Vâ ô<dË dØòâ dH* $
ÙäÙõ ß¶Ëô BXî ßG¶Ë VäH*, VÙä <Gô¶Ëô {SA<Ë $
<´<d* {SähA {SAË¬ ÌVâ, Väâ ÌHl>ä <½oÆÒG Á<Ë $$ 74 $$
V¼Ë {ôAÇä Xîä _Çh ÌËä ôdâ dH*´äâ VÙä {S<ËÇh {SA<Ë {ÂÒùXî ß¼Ëô ÒÈ<¸ ¨äôä BXî
ßG¼Ë {ô¬ä¦¬ä Xâî <ú¼ËG ¬â* Ë¦{ô ôdËä dH, kV {SXîäô VäTG XîôGâ {ô <´VXâî tÙò ¬â* <{SòË¬
{ô¬ä¦¬ä <ÒfâÉ cî{ Vâ <GÒäV XîôËâ dH*, Òd <½oÆÒG Xîäâ <Ò´ò XîôXâî {ôÌS@ Xâî íÒcî{ ¬â* Níô
dØßä dH $
VäTÆ ¬<d¬ä
ÙäÙõ ¬H* ÙäVA <Ë<d* ÙäV Xî[, <´<d* V¶O ]â_â {AÒ $
ÌdØË oä¤<Ë Xîô Òäôhâ, Ëä{ô ÙA´â ÁÒ $$ 75 $$
{SoÆ {SäIË V¼Ë {ô ß{GA a¾ä {SXîµ> Xîô ôdâ dH*´äâ ¬däGÆoäÒ V¼Ë ß{Gâ íÒä¬A
{ô¬ä¦¬ä Xîäâ {SäIË XîôXâî êVXâî V¶O ßäG¼Ù _âËâ dH*, d¬ êGXî[ Vâ<ÒXîä Xâî V¬äG dH* $ dâ VäTXîäâ !
ê¢Ë {SXîäô Xâî V¼Ëäâ* {ô ß{Gâ {Säh ÌdØË-oä¶<Ë Vâ <Gv>äÒô Xîô ÙâGä úä<dB $
oS¬ <Ò®Ò¶VG
ÙäÙõ _A_ä ôä´ä ôä¬ Xî[, ]â_H* VÌ dA V¼Ë $
ßä{ä {ô BXH î oòä, vÂ > µ>A VÌH oô¶ Ë1 $$ 76 $$
µ>A_äÁ Xîä oS¬ Ùõô Xîô ôdâ dH*<´GXî[ Vä¶Vä<ôXî oSä¶<Ë1 Gbµ> däâXîô ß{Gä {ôäòä BXî
däâ Oòä, êG ß¨HË Ní<Ë Xîäâ {SäIË dØòâ V¶Ëäâ* ¬â* ôä´ä ôä¬ Xî[ f<Óî ßä ´äËA dH $ êV f<Óî Xâî
¨äôä VoA V¶Ë BâVA _A_ä XîôËâ ôdËâ dH* $
µäâ*Xî ¬â* ßGâXî fôAô Täôh XîôXâî VÌXîäâ BXî Vä {SVäÙ ÙâGâ Vâ ßäiúòùòÆÓî µ>A_äÁ Gâ
{Âv>ä ä-òd XHîVâ dØßä ? ËÌ òd ê¸ô <Ùòä ä $ {SV¶O Xîä ð. VÆ. <V. Ë. 10/52 Ùâ]äâ $
Ó ´G <Ò{ôAË
ÙäÙõ ßäG¤Ù VÙä ß«>äâ_ VäH*, ôä¬ íGâdA VäT $
{Sâ¬A {SAË¬ Xîäâ <¬_â, òdÆ VÆ] ßO¬ ßOäT $$ 77 $$
ÓËè Vâ <Ò{ôAË {ô¬ä¦¬ä Xî[ ßäâô ´äGâ Òä_â V¼Ëäâ* Xâî VÆ] Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*ôä¬ Xâî
Iòäôâ V¼Ë VÙä <Giú_ {ô¬ä¦¬ä Xâî <ú¼ËG ¬â* _Oâ ôdGâ Vâ ßäG¼Ù ¬â* ôdËâ dH* $ V¶VäôA {SähA <ÒÉòäâ*
¬â* _Oâ ôdGâ Vâ ÙØ]A ôdËâ dH* $ {ô¬ä¦¬ä Xâî {Sâ¬A V¼Ë ß{Gâ <{SòË¬ {ô¬ä¦¬ä Xîäâ {SäIË däâËâ dH* $ òd
ÌS@-{SäNIË cî{ ßäG¼Ù ßO¬ ßOäT dH $
{ÆæÉ {SXîäfA
øô ÒG ¬ä¶dA* ôä<]òâ, ÙA{Xî Jòäâ<Ë Óäk $
ÙäÙõ {Säh {Ë¶O VÌ, ´d¤ ÙA{Xî Ëd¤ ´äk $$ 78 $$
78-82 ¬â* ·äG ÙA{Xî Vâ {SXîä<fË tÙò V¼Ë Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*ÙA{Xî Xî[ Jòäâ<Ë
ÓäXîô úädâ øô ¬â* ô¢]äâ Òä ÒG ¬â*, {Ë¶O Ëäâ Òdä¶ dA ú_â ´äòâ*Oâ $ ÒHVâ dA ·äG-ÙA{Xî Xâî {SXîäf
Vâ òÆÓî {ÆæÉ øô ¬â* ôdäâ òä ÒG ¬â*, <´·äVÆ {SähA Ëäâ VÌ Òdä¶ dA {d¤Æú ´äòâ*Oâ $
øô ÒG ¬ä¶dA* ôä<]òâ, ÙA{Xî ´_Ëä däâk $
ÙäÙõ {Säh {Ë¶O VÌ, ´äk <¬_H* VÌ Xîäâk $$ 79 $$
·äG-ÙA{Xî {SJÒ<_Ë däâ ´äGâ {ô fôAô Xîäâ úädâ øô ¬â* ô¢]äâ òä ÒG ¬â*, <´·äVÆ {SähA
cî{A {Ë¶O Ëäâ VÌ Òdä¶ dA {d¤Æú ´äòâ*Oâ $
øô ÒG ¬ä¶dA* ôä<]òâ, ÙA{Xî {SXîµ> {SXîäV $
ÙäÙõ {Säh {Ë¶O VÌ, ßäk <¬_H* êV {äV $$ 80 $$
tÙò ¬â* ·äG-ÙA{Xî Xîä {SXîäf {SXîµ> däâ ´äGâ {ô fôAô Xîäâ øô ¬â* ô¢]äâ Òä ÒG ¬â*, <´·äVÆ
{SähA cî{A {Ë¶O Ëäâ VÌ ß{Gâ ßä{ êV ·äGA Xâî {äV ßäXîô ÌS@-{SXîäf ¬â* _ò däâ
´äËâ dH* $
øô ÒG ¬ä¶dA* ôä<]òâ, ÙA{Xî Jòäâ<Ë VdâË $
ÙäÙõ {Säh {Ë¶O VÌ, ßäk <¬_H* êV dâË $$ 81 $$
·äG-ÙA{Xî Xî[ Jòäâ<Ë V<dË fôAô Xîäâ øô ¬â* ô]äâ Òä ÒG ¬â*, <´·äVÆ {SähA-{Ë¶O Ëäâ VÌ
êV Jòäâ<Ë Xâî <_B Òdä¶ dA ßäXîô ÌS@ {SXîäf ¬â* <¬_ ´äòâ*Oâ $
<´<d* øµ> {SXîµ> ôä¬ dH, Väâ øµ> ËJòä G ´äk $
GH G d¤ Æ ¬ä¶ d A* ôä<]òâ , ÙäÙõ ßä{ Gfäk $$ 82 $$
<´V fôAô Xâî ß¼Ë:Xîôh ¬â* ôä¬ Xîä ·äG-{SXîäf {SXîµ> cî{ Vâ dH, BâVâ V¶Ë Xâî fôAô Xî[
VâÒä d¬ Vâ ¦òäOA GdA* ´äËA $ BâVâ ·äGA V¼Ë Xîäâ Gâ½äâ* Xâî ßäOâ ô]Ëâ dØòâ ß{Gä Vä¶VäuôXî
ßd¶Xîäô dµ>äXîô VÙä êVXîä V¦V¶O XîôGä úä<dB $
VäTÆ ß<Ìdª
XîÌd¤Æ G <Ìdªâ Väâ o_ä, VäTÂ <ÙÑ ¬<Ë däâk $
ÙäÙõ dAôä BXî ôV, Ìä¤ T Oä¶ l >ªA Väâ k $$ 83 $$
VäTXî Òä V¶Ë Xî[ aâbl>Ëä ÌËä ôdâ dH*´äâ ·äGA V¶Ë ¬â* ðÑ ÌÆ<¾ Vâ a¾ä XîôXâî V¦V¶O
Xîôâ ßäHô êGXîä ´äâ BXîôV ·äGcî{ dAôä dH, êVâ ß¼Ë:Xîôh cî{ Ol>ôA ¬â* Ìä¤T Xîô XîoA oA G
¦òäOâ, ÒdA VäTXî aâbl> dH Òä ´äâ V¼Ë ðÑ ¬<Ë däâXîô, BXîôV ÌS@ cî{ dAôä Xîäâ ÌS@äXîäô, ÒÈ<¸
cî{ Ol>ôA ¬â* Ìä¤T Xîô XîoA oA G ¦òäOâ, ÒdA ·äGA V¶Ë aâbl> dH $
Oô1 G Ìä¤Tâ Oä¶l>ªA, GdA* GäôA VäH* Gâd $
¬G k¼jA VÆNíô Xîôâ, v>äª VXî_ OÆh Ùâd $$ 84 $$
84-91 ¬â* V¶Ëäâ* Xî[ {ôAÇä Xâî _Çh XîdËâ dH*´äâ TG1 Xîä V¶OSd GdA* XîôËâ, GäôA Vâ
Xîä¬ÆXî ð<bµ> ¨äôä {Sâ¬ GdA* XîôËâ ßäHô íÂ_-VÂ¯¬ fôAô Xâî V¶{Âhù ÙäâÉ cî{ OÆhäâ* Xîäâ ¦òäO Xîô ¬G
kN¼jòäâ* Xîäâ {ô¬ä¦¬ä Xâî íÒcî{ ¬â* Níô XîôËâ dH*, Òâ dA V¿úâ V¶Ë dH* $
<GôäXîäô VäH* <¬_ ôdH, ß]¶«> o<Óî Xîô _âd $
ÙäÙõ ¢òäâ* Xîô {äkòâ, êG úôhäâ* Xî[ ]âd $$ 85 $$
´äâ ß¶]«> o<Óî ¨äôä <GôäXîäô ÌS@ Vâ <¬_Xîô ß{Gâ Xîäâ ß]¶«> ÌGä _âËâ dH*, Òâ dA V¶Ë
dH* $ êG V¶Ëäâ* Xâî úôhäâ* Xî[ ô´ Vd´ ¬â* XHîVâ {SäIË däâ VXîËA dH ?
VäTÆ VÙä V¶ò¬ ôdH, ¬H_ä XîÙâ G däâk $
ÙäÙÂ {¶Xî {ôVH GdA*, Xî¬ù G _äOâ Xîäâk $$ 86 $$
V¶Ë VÙä V¶ò¬ Vâ ôdËä dH, êVXîä ß¼Ë:Xîôh XîoA oA ¬H_ä GdA* däâËä $ Xîäôh, Òd
<XîVA oA <G<É¾ Xî¬ù ¬â* GdA* _OËä, kVA<_B êVâ {ä{ cî{ Xî[úª í{fù GdA* XîôËä $
VäTÆ VÙä V¶ò¬ ôdH, ¬H_ä XîÙâ G däâk $
fÂ¼ò VôäâÒô d¶V_ä, ÙäÙõ <Òô_ä Xîäâk $$ 87 $$
V¼Ë VÙä V¶ò¬ Vâ ôdËä dH, êVXîä ß¼Ë:Xîôh ß<Òxä-¬_ Vâ ¬H_ä XîoA GdA* däâËä;
<Xî¼ËÆ ÌS@-VôäâÒô {ô ôdGâ Òä_ä BâVä ÁÒ¼¬ÆÓî V¶Ë-d¶V Xîäâkù <Òô_ä dA <¬_Ëä dH $
Vä<dÌ Xîä êGdäô VÌ, VâÒXî ¬ä¶dA* däâk $
ÙäÙõ Vâ Ò Xî VäTÆ Väâ , Ùõ ´ ä GädA* Xîäâ k $$ 88 $$
{ô¬ä¦¬ä Xâî V¬äG dA oÓî ¬â* <Ùáò OÆh däâËâ dH* $ ßË: Òd {ô¬ä¦¬ä dA aâbl> oÓî Xâî cî{
¬â* ßÒËuôË däâËä dH $ kV Xîäôh Xîäâkù oA aâbl> oÓî {ô¬ä¦¬ä Vâ uo¼G GdA* däâËä $
´Ì _O GHG G Ùâ<]òâ, VäTÆ XîdH* Ëâ ß¶O $
ËÌ _O ¢òäâ* Xîô ¬ä<Gòâ, Vä<dÌ Xîä {SV¶O $$ 89 $$
V¶Ë´G ÌS@ VäÇä¦Xîäô däâGâ {ô ´äâ <G¨ù¼¨Ëä, V¬Ëä<Ù _Çh ßäËâ ÌËäËâ dH*, ´Ì ËXî Òâ
_Çh <Òúäô-Gâ½äâ* Vâ <´V áò<Óî ¬â* GdA* <Ù]äkù ÙâË,â ËÌ ËXî êV áò<¢Ë Xî[ òd ÌäË <Xî""¬Æeâ
ÌS@ Xîä VäÇä¦Xîäô däâ Oòä dH'' XHîVâ ¬äGA ´ä VXîËA dH ?
ÙäÙõ Väâ ´G VäTÂ <V¾ Väâ, Väâk VXî_ <fô¬äHô $
<´<d* Xâî <dôÙH duô ÌVâ, Ùõ´ä GädA* ßäHô $$ 90 $$
<´VXâî tÙò ¬â* duô Xîä <ÒfâÉ cî{ Vâ <GÒäV dH, ÒdA V¶Ë dH, ÒdA <V¾ dH ßäHô ÒdA VÒù-
aâbl> dH $ ÙõVôä ßäHô Xîäâkù oA V¶Ë, <V¾ ßäHô VÒùaâbl> GdA* däâ VXîËä $
ÙäÙõ ßÒOÆh v>äªH OÆh OdH, Väâkù <fôäâ¬<h VäT $
OÆh ßÒOÆh ËH* ô<dË dH, Väâ <G´ ÌS@ ßOäT $$ 91 $$
´äâ ß{Gâ tÙò Xâî Xîä¬-XSîäâTä<ÙXî ßÒOÆhäâ* Xîäâ ¦òäOâ ßäHô ÙõVôäâ* Xâî ßÒOÆh Ùâ]Gä
¦òäOâ Ëä Ç¬ä<Ù ÙHÒA OÆhäâ* Xîäâ Täôh Xîôâ ßäHô ÙõVôäâ* Xâî OÆh dA Ùâ]â, ÒdA <fôäâ¬<h V¶Ë ¬äGä
´äËä dH ßäHô ´äâ OÆh-ßÒOÆh Vâ ô<dË dH, Òd Ëäâ VÌXîä <G´-íÒcî{ ßOäT ÌS@ cî{ dA däâËä
dH $
Ó ´G <Ò{ôAË
ÙäÙõ VH¼TÒ óî<µ>Xî {Éäh1 Xîä, Fî{uô BXHî ô¶O $
{äGA ¬ä¶ d A* Ùâ < ]òâ , ¼òäôä ¼òäôä ß¶ O $$ 92 $$
92-94 ¬â* ÓËè Xâî {ä]¶«>A ´G ßäHô V¼Ë ´G Xî[ <Ò{ôAËËä ÌËä ôdâ dH*VH*TÒ G¬Xî
Xîä ßäHô iÒâË <ÌÁ_äHô {¦ô1 Xîä Fî{ô Vâ Ëäâ BXî-Vä dA ô¶O <Ù]äkù ÙâËä dH, <Xî¼ËÆ ´_ ¬â*
«>ä_Xîô Ùâ]äâ Ëäâ êGXîä íÒcî{ <o¼G-<o¼G {SËAË däâËä dH $ VH*TÒ {äGA ¬â* øÆ_ ´äòOä, <Xî¼ËÆ
{¦ô GdA* $ ÒHVâ dA V¼Ë ßäHô {ä]¶«>A ´Gäâ* Xîä Fî{ô Vâ oâÉ Ëäâ BXî Vä dA oäVËä dH <Xî¼ËÆ VäTGä
Xî[ {uô{äXîäÒíä ¬â* ß{Gâ ßä{ dA oâÙ ]Æ_ ´äËä dH, ÒdA ßäOâ <Ù]ä ôdâ dH* $
ÙäÙõ VH*TÒ Xâî ßä{ä GdA*, GAô ]Aô {ôV¶O $
ßä{ä óî<µ>Xî {Éäh Xâî, <¬_â G ´_ Xâî V¶O $$ 93 $$
VH*TÒ ¬â* Xîl>äâôËä G däâGâ Vâ Òd ´_ ¬â* ÙØyT Xâî V¬äG <¬_ ´äËä dH $ iÒâË {¦ô ¬â*
Xîl>äâôËä däâGâ Vâ Òd ´_ ¬â* GdA* <¬_Ëä $ ÒHVâ dA V¿úâ V¶Ë ¬â* ÁÒ¦Ò ßd¶Xîäô G däâGâ Vâ Òd ÌS@
¬â* _ò däâ ´äËä dH $ Ù¶oA ¬â* ÁÒ¦Ò ßd¶Xîäô däâGâ Vâ Òd ÌS@ ¬â* _ò GdA* däâ {äËä $
ÙäÙõ VÌ Ó óî<µ>Xî {Éäh dH, VäTÂ VH¼TÒ däâk $
VH¼TÒ BXHî H ôgä, {äGA {¦ô Ùäâk $$ 94 $$
V¶{Âhù ÓË Xâî Ù¶oA-´G iÒâË {¦ô Xâî V¬äG dH* ßäHô V¶Ë VH¼TÒ Xâî V¬äG dH* $ V¶Ë-
VH¼TÒ ÌS@-´_ ¬â* <¬_ Xîô ß¨HË oäÒ Vâ ôdËä dH ßäHô Ù¶oA-{¦ô ÌS@-´_ Vâ <o} ¨HË oäÒ
Vâ ôdËä dH $
VäTÆ {ô¬äAù
Xîäâ VäTÆ ´G êV Ùâf Xîä, ßäòä k<d¤ V¶Väô $
ÙäÙõ êVXîäâ {Â<v>òâ, {SAË¬ Xâî V¬úäô $$ 95 $$
95-98 ¬â* V¶Ë {ô¬äAù däâËâ dH*, òd Xîd ôdâ dH*<´V¬â* {ôÌS@ Xîä VäÇä¦Xîäô däâËä dH,
êV <G<ÒùXîÁ{ V¬ä<T Ùâf Xîä ò<Ù Xîäâkù V¶Ë _äâXî-XîÁòähäù kV V¶Väô Ùfä ¬â* êËô Xîô
ê{Ùâf XîôËä däâ Ëäâ êVXîäâ ß{Gâ <{SòË¬ {ôÌS@ Xî[ {SäNIË Xâî VäTG cî{ V¬äúäô {Âv>Gä úä<dB,
¢òäâ*<Xî êVâ {Âôä ßGÆoÒ dH $ Vä¶VäuôXî <ÒÉò GdA* $
V¬äúäô VË {AÒ Xâî, Xîäâ VäTÂ XîdâOä ßäk $
ÙäÙõ fAË_ ßäË¬ä, VÆ] ¬â* ôdH V¬äk $$ 96 $$
{ôÌS@-{SäNIË Xâî V¿úâ VäTG cî{ V¬äúäôäâ* Xîä ê{Ùâf, {ôÌS@ Xîäâ {SäIË Xîäâkù <Òô_ä dA
V¼Ë ßäXîô XîôâOä $ êVXâî ê{Ùâf ¨äôä <ÒÉ¬Ëä cî{ ´_G <¬µ> Xîô ÌÆ<¾ Xîäâ V¬Ëä cî{
fAË_Ëä {SäIË däâOA ßäHô Òd ¬GG-<G<Ù®òäVG ¨äôä ÌS@äG¼Ù ¬â* _AG ôdâOA $
VäTÆ fÄÙ VÆ] Ìô<É dH*, fAË_ däâk fôAô $
ÙäÙõ ß¶Ëô ßäË¬ä, {AÒâ duô ´_ GAô $$ 97 $$
V¶Ë ß{Gâ fÄÙäâ* ¨äôä ßäG¼Ù Xî[ ÒÉäù XîôËâ dH* <´VVâ kùbòäù<Ù cî{ ´_G <¬µ> Xîô
ß¼Ë:Xîôh V¬Ëä cî{ fAË_Ëä Xîäâ {SäIË däâËä dH ßäHô ´HVâ Ëä_äÌ Xîä ´_ GÙA Xâî ´_ Xîäâ
{äG XîôËä dH, ÒHVâ dA ß¼Ëô-VäÇA ßä¦¬ä cî{ GAô ÌS@-VäÇä¦Xîäô cî{ ´_ Xîäâ {äG XîôËä
dH=ÌS@ Vâ ßoâÙ däâ ´äËä dH $
ÙäÙÂ ÙË1 ÙôÌäô Xîä, Xîäâ VäTÂ Ìä¤µ>â ßäk $
Ëdä¤ ôä¬ôV {äkòâ, ´d¤ VäTÂ Ëd¤ ´äk $$ 98 $$
Xîäâkù <Òô_â ê¸¬ V¶Ë dA ßäXîô V¦V¶O-Voä ¬â* oOÒÙè {SäNIË Xîä dâËÆ ê{Ùâf cî{ ÙäG1
<ÒËôh XîôËâ dH* $ ßË: ´dä¶ V¼Ë däâ, Òdä¶ dA VäTXî ´äò, ¢òäâ*<Xî Òdä¶ dA ôä¬-o<Óî-ôV Xîä
ê{Ùâf {SäIË däâËä dH $
úäH{ úúäù
ÙäÙõ aäâËä íGâdA ôä¬ Xîä, Väâ ¬Æe <¬_ÒdØ ßä<h1 $
<ËV ßäOâ duôOÆh XîÂ¶, VÆGË G Xîôkù Xîä<h2 $$ 99 $$
oOÒËè-Xîä XîdGâ Xî[ ê¦X¶îl>ä <Ù]ä ôdâ dH*dâ {ô¬âiÒô ! d¬â* Òd aäâËä ßäXîô1 <¬_â
´äâ ßä{Xîä íGâdA däâ ßäHô V¦V¶O ¬â* ßäXîô aÒh XîôËâ V¬ò _äâXî-_J´ä<Ù2 G XîôXâî {Sâ¬
{ÂÒùXî ¬GG ¨äôä Täôh Xîôâ $ d¬ êVXâî ßäOâ duôOÆh XîG Xîôâ*Oâ $
VäTÆ {ô¬äAù
VÌ dA ¬ÈËXî V¬äG dH*, Áòä ËÌ dA ´ä<h $
ÙäÙõ v>ä¶µ>ä ß¬A Xîä, Xîäâ VäTÂ ÌädH ßä<h $$ 100 $$
100-104 ¬â* VäTÆ {ô¬äAù däâËâ dH* òd XîdËâ dH*duô-<Ò¬Æ] VoA {SähA Ìäô¶Ìäô ¬ôGâ
Xâî Xîäôh ¬ÈËXî V¬äG dA dH* $ ò<Ù Xîäâkù ·äGA V¼Ë oäyòÒf ßäXîô ·äGä¬ÈË Xî[ ê{Ùâf cî{ <Ò*ÙØ
<´V {ô «>ä_Ëä dH ßäHô Òd êVâ Täôh XîôXâî ÌS@ Xîäâ ßoâÙ cî{ Vâ {SäIË Xîô _âËä dH, ËÌ dA êVâ
Á<ÒË ´äGäâ $
VÌ dA ¬ÈËXî H ôdâ, ÁÒH* XîäHG ê{äk $
ÙäÙõ ß¬ÈË ôä¬ôV, Xîäâ VäTÂ VA*úâ ßäk $$ 101 $$
VoA V¶VäôA {SähA ¬ÈËXî ËÆÁò däâ ôdâ dH*, Òâ <XîV ê{äò Vâ Á<ÒË däâ VXîËâ dH* ? dä¶, BXî
ê{äò dH, ò<Ù Xîäâkù {ô¬äAù V¼Ë ßäXîô êG {ô ôä¬-ôV cî{ ß¬ÈË Xîä <v>ªXîäÒ Xîôâ Ëäâ Òâ
Á<ÒË däâ VXîËâ dH* $
VÌ dA ¬ÈËXî Ùâ<]òâ, ¢òäâ* Xîô ÁÒH* Väâk $
ÙäÙõ VäTÂ {Sâ¬ôV, ßä<h <{_äÒâ Xîäâk $$ 102 $$
VoA V¶VäôA {SähA duô-o<Óî Vâ dAG däâGâ Vâ oAËô Vâ ¬ÈËXî ËÆÁò dA dH* $ Òâ <XîV {SXîäô
Á<ÒË däâ VXîËâ dH* ? dä¤, ò<Ù Xîäâkù {ô¬äAù V¼Ë ßäXîô oOÒËè {Sâ¬ä-o<ÓîôV {äG XîôäÒâ Ëäâ
Á<ÒË däâ VXîËâ dH* $
VÌ dA ¬ÈËXî Ùâ<]òâ, <Xî<d* <Ò<T ÁÒH* ÁÒ $
VäTÆ VÆTäôV ßäG Xîô, ÙäÙõ ÌÉâù {AÒ $$ 103 $$
VoA V¶VäôA {SähA ßä¦¬·äG G däâGâ Vâ ¬ÈËXîÒËè dA Ùâ]â ´äËâ dH* $ òâ ÁÒ <XîV {SXîäô
Á<ÒË däâ VXîËâ dH* ? dä¶, ò<Ù {ô¬ä¦¬ä, {ô¬äAù V¼Ë-ÌäÙ_ Xîäâ òdä¶ dA _äXîô ÌS@-·äG-
VÆTä-ôV Xî[ ÒÈ<bµ> XîôäÒâ, Ëäâ Á<ÒË däâ VXîËâ dH* $
duô´_ ÌÉâù Ìä<dôä1, VÂ]â Xîäòä ]âË $
ÙäÙõ duôòä däâkOä, VA*úGdäô VÆúâË $$ 104 $$
V¶Ë-ÌäÙ_ Vâ duô-o<Óî{SÙ ê{Ùâf cî{ ´_ Xî[ ÒÉäù däâ <Xî¼ËÆ aäâËä ò<Ù Ì<d¬Æù]A däâ
Ëäâ êVXî[ Xîäòä-oÂ<¬ Xîä ß¼Ë:Xîôh ]âË VÂ]âOä Ò ê{Ùâf Täôh G XîôGâ Vâ Xîä¬-XSîäâTä<Ù Xâî
e¶eäÒäË1 ¨äôä <ÒGbµ> däâOä $ ò<Ù ß¼Ë:Xîôh ]âË Xîäâ VA*úGâ Òä_ä <´·äVÆ o_A {SXîäô
VäÒTäG däâOä Ëäâ aÆ<Ë ¨äôä ê{Ùâf-´_ Xîäâ ß¼Ë:Xîôh ]âË ¬â* _â ´äòâOä ßäHô êVVâ o<Óî
·äGä<Ù Xî[ ê¦{<¸ ¨äôä ß¼Ë:Xîôh-]âË ÌS@äG¼Ù cî{ duôòä_A Xîäâ {SäIË däâOä $
XÆîV¶O<Ë
O¶Oä ò¬ÆGä VôíÒËA, u¬_H* ´Ì VäOô ¬ä¶<d* $
]äôä {äGA H Oòä, ÙäÙõ ¬Al>ä Gä¶ < d* $$ 105 $$
105-110 ¬â* XÆîV¶O<Ë Xâî ¦òäO Xî[ {Sâôhä Xîô ôdâ dH*O¶Oä, ò¬ÆGä, VôíÒËA ßä<Ù
G<Ùòä¶ ´Ì Çäô-V¬Æj ¬â* <¬_ËA dH*, ËÌ êGXîä ¬TÆô ´_, ¬TÆô G ôdXîô ]äôä däâ ´äËä dH $ ÒHVâ
dA XÆîV¶O Vâ ß¿v>ä ß¼Ë:Xîôh oA ÌÆôä ÌG ´äËä dH $ ßË: XÆîV¶O<Ë Xîäâ ¦òäOäâ $
ÙäÙõ ôä¬ G v>ä<ªòâ, O<d_ä Ë´ V¶Väô $
VäTÂ V¶O<Ë fäâT _â, XÆîV¶O<Ë V¶O <GÒäô $$ 106 $$
dâ ÌäÒôâ {SähA ! Vä¶VäuôXî {SA<Ë Xîäâ ¦òäO Ùâ <Xî¼ËÆ ôä¬-Gä¬ <ú¼ËG Xîäâ XîoA ¬Ë ¦òäO $
XÆîV¶O<Ë ßäHô VäTäôh ¬GÆbòäâ* Xâî V¶O Xîäâ ¦òäO Xîô V¶Ëäâ* Xî[ V¶O<Ë ¨äôä ß{Gâ íÒcî{ Xî[ ]äâ´
Xîô $
ÙäÙõ XÆîV¶O<Ë VÌ {uôdôH, ¬äË <{Ëä XÆî_ Xîäâk $
V´G íGâ d A Ìä¼TÒä, oäÒH ßä{ä däâ k $$ 107 $$
¬äËä, <{Ëä, Ìä¼TÒ, XÆî_, ´ä<Ë, {Sâ¬, <¬½ä<ÙXî Xîä V¶O ò<Ù ÌÆôä däâ Ëäâ ¦òäO ÙâGä
úä<dB ßäHô úädâ ß{Gâ dA XSîäâTä<ÙXî ßÒOÆh däâ*, êG VÌXîäâ Xîäâ oA ¦òäO ÙâGä úä<dB $
ß·äG ¬Â]ù <dËXîäôA, VJ´G# V¬äâ uô{Æ: $
·ä¦Òä ¦ò´¶<Ë Ëâ, <Gôä¬òA ¬Gäâ<´Ë: $$ 108 $$
ßä¦¬-·äG Ëä áòäÒdäuôXî ·äG Vâ fÂ¼ò ¬Â]ù ò<Ù fÆo-<ú¼ËXî <¬½ oA däâ Ëäâ oA
êVXîäâ f½Æ Xâî V¬äG ´äG Xîô ¦òäOËâ dH*, Òâ dA ¬G Xîäâ ÁË Xîô ´¼¬-¬ôh-ôäâO Vâ ¬ÆÓî däâËâ dH* $
XÆîV¶O<Ë XâîËâ Oòâ, <ËGXîä Gä¶Ò G l>ä¶Ò $
ÙäÙõ Ëâ ¢òäâ* ê¾ôH*, VäTÆ GdA* <´V Oä¶Ò $$ 109 $$
XÆîV¶O<Ë Xâî ¨äôä <XîËGâ dA {SähA Gbµ> däâ Oòâ dH*, êGXîä V¶Väô ¬â* G Gä¬ ôdä dH ßäHô G íäG
dA ôdä dH $ <´V OSä¬ ¬â* V¶Ë GdA* ôdËâ, êV OSä¬ Xâî _äâOäâ* Xîä ê¾äô XHîVâ däâ VXîËä dH ?
oäÒ o<Óî Xîä o¶O Xîô, Ìµ>{äôâ1 ¬äô<d* Ìäµ>2 $
ÙäÙõ ¨äôä ¬Æ<Óî Xîä, ]äâ_â ´ªH* Xî{äµ> $$ 110 $$
´äâ _äâO oäÒ-o<Óî Xâî ¨äôä ¬Æ<Óî-Tä¬-¨äô Xâî Xî{äµ> ]äâ_Ëâ dH* ßäHô êV¬â* {SÒâf XîôGâ
Xâî <_B ßäOâ ÌÑËâ dH*, ËÌ ÙØ´ùG ßäHô ÙØOùh cî{ _Æµ>âôâ1 ¬äOù2 ¬â* dA <ÒÉòäâ* ¬â* {SÒÈ¸ XîôGä cî{
¬äô{Aµ> ¨äôä êGXâî oäÒ-o<Óî Xîäâ v>AG Xîô, ¬Æ<Óî-Tä¬-¨äô Xâî Xî{äµ> Ì¼Ù Xîô ÙâËâ dH* $
V¦V¶O ¬<d¬ä
VäTÆ V¤O<Ë ß¶Ëô {ªâ, Ëäâ oäOâOä <XîV l>äHô $
{Sâ¬ o<Óî oäÒâ GdA*, òdØ ¬G Xîä ¬Ë ßäHô $$ 111 $$
111-112 ¬â* <XîVA VäTXî Xîäâ V¦V¶O Xîä ¬ädä¦Pò Xîd ôdâ dH*dâ VäTXî ! ò<Ù
V¶Ë-V¶O<Ë Vâ ËÂ ê{ôä¬ (ß¼Ëôä¬) XîôGâ _OâOä, Ëäâ kV Vä¶VäuôXî Xîbµ> <GÒäôh Xâî <_B V¶Ë-
V¶O<Ë Vâ oäO Xîô <XîV íäG ¬â* ´äòOä ? V¦V¶O<Ë Xâî ß<Ëuô¢Ë Xîäâkù ê{äò GdA* dH $ ò<Ù
ËÆeâ oOÒäGè Xî[ {Sâ¬äo<Óî ß¿v>A GdA* _OËA Ëäâ Ëâôâ ¬G Xîä òd <V¾ä¼Ë {ô¬äù-{ Vâ <o} dA
dH $
ÙäÙõ ôä¬ <¬_G Xâî XîäôhH,* ´â ËÂ¶ ]ôä êÙäV $
VäTÂ V¶O<Ë fäâT _â, ôä¬ ê¼däâ* Xâî {äV $$ 112 $$
dâ VäTXî ! ò<Ù ËÂ ôä¬ Xâî VäÇä¦Xîäôäù V¿úä ßäËÆô dH Ëäâ V¼Ëäâ* Xî[ V¶O<Ë ¨äôä ôä¬ XîA
]äâ´ Xîô $ Xîäôh, ôä¬ <ÒfâÉ cî{ Vâ V¼Ëäâ* Xâî {äV dA ôdËâ dH* $
{ÆæÉ {SXîäfA (V¶Ë ¬<d¬ä)
ÌS@ä, f¶Xîô, fâÉ, ¬Æ<G, GäôÙ, TSÒÆ , fÆXîÙâÒ $
VXî_ VäTÆ ÙäÙõ VdA, ´â _äOâ* duô VâÒ $$ 113 $$
113-114 ¬â* ·äG-{SXîäf òÆÓî V¶Ëäâ* Xî[ ¬<d¬ä Xîd ôdâ dH*ÌS@ä, f¶Xîô, fâÉ,
Ò<fbl>ä<Ù ¬Æ<G, GäôÙä<Ù ÙâÒ<Éù, TSÆÒä<Ù ôä´<Éù, fÆXîÙâÒä<Ù <ÒôÓî, ´äâ oA oOÒÙè o<Óî ¬â* _Oâ
dØòâ ·äGA V¼Ë dH*, Òâ VÌ dA V¿úâ V¶Ë dH* ßäHô êGXî[ ¬<d¬ä V¶Väô ¬â* {SXîµ> dH $
VäTÆ Xî¬_ duô ÌäVGä, VË oS¬ô V¶O ßäk $
ÙäÙõ {uô¬_ _â ú_â, <¬_â ôä¬ Xîäâ ´äk $$ 114 $$
V¶Väô-VôäâÒô ¬â* ·äGA V¼Ë Xî¬_ cî{ dH* $ ÌS@ Xîä ß{ôäâÇ ·äG dA êG¬â* VÆO¶T dH $
VäTXî V¼Ë-oS¬ô êGXâî V¦V¶O ¬â* ßäXîô, ÌS@ Xîä ¬Â_ ËKÒ-·äG cî{ {ôäOh _âXîô, Ùâdä®òäVä<Ù
ô<dË ßäOâ ú_ {ªËâ dH* ßäHô <G<ÒùXîÁ{ ßÒíä ¬â* ´äXîô ßoâÙ cî{ Vâ ôä¬ ¬â* <¬_ ´äËâ dH* $
VäTÆ VJ´G
ÙäÙõ Vd´H* ¬â_ä däâkOä, d¬ ËÆ¬ duô Xâî ÙäV $
ß¶ËôO<Ë Ëäâ <¬_ ôdâ, {ÆG: {SXîµ> {ôXîäV $$ 115 $$
VoA V¼Ë BXîä¦¬oäÒ Vâ <¬_â dA ôdËâ dH*, òd XîdËâ dH*d¬ ßäHô ËÆ¬ duô Xâî oÓî dH*,
ßË: ß¼Ë ¬â* Ëäâ duô Xâî íÒcî{ ¬â* ß{Gä BXîËä cî{ <¬_G Vd´ dA däâGâ Òä_ä dH ßäHô ßÌ oA
ÌÆ<¾ Xî[ <Òúäô cî{ O<Ë BXî däâGâ Vâ Òä VäÇA cî{ Vâ oAËô Vâ Ëäâ <¬_ dA ôdâ dH*, <óîô XîoA {SXîµ>
cî{ Vâ fôAôäâ* ¨äôä <¬_ Xîô oA ß{Gâ tÙò Xâî oäÒäâ* Xîäâ {SXîä<fË Xîôâ*Oâ $
{SV¶O XîäV¼Ë {SÒô ÙäÙõÁ ¬däôä´ ßä¤TA OSä¬ ¬â* ßäòâ dØòâ dH*, òd ´äG Xîô ÙäHVä
Xî[ µ>d_ªA {däªA {ô VäTGä Xîô ôdâ êGXâî Nfbò ÓÁÒG Á Gâ OÆæÁ Xâî ÙfùG Xî[ k¿v>ä Xî[,
ËÌ êGXâî V¶ËäâÉäù ÙäÙõÁ Gâ òd Vä]A <_] oâÁ A $
VäTÆ ¬<d¬ä
ÙäÙõ ¬¬ <fô ¬äâµ>â oäO, VäTäâ* Xîä ÙfùG <Xîòä $
Xîdä Xîôâ ´¬ Xîä_, ôä¬ ôVäòG oô <{òä $$ 116 $$
V¼Ë-¬<d¬ä Xîd ôdâ dH*ßä´ Ìªâ oäyò Vâ dA d¬Gâ V¼Ëäâ* Xîä ÙfùG <Xîòä dH $ <´GGâ
V¶Ëäâ* Xâî V¦V¶O ¬â* ôä¬-o<Óî-ôVäòG æ<ú oô {äG <Xîòä dH, êGXîä GôXî Xâî ß<TÙâÒ ò¬ ßäHô
Xîä_ ¢òä Xîô VXîËâ dH* ? òdA Vä]A Gäôäòhä OSä¬ ¬â* {SäúAG V¶Ëäâ* Xâî ÙfùG XîôXâî XîdA A $ {SV¶O
Xîä ð. VÆ. <V. Ë. 11263 ¬â* Ùâ]äâ $
VäTÆ Vä¬»òù
ÙäÙõ BËä ß<ÒOË ßä{ ËH,* VäTäâ* Xîä ß<TXîäô $
úäHôäVA _] ÁÒ Xîä, ËG ¬G óâîuô V¤Òäô $$ 117 $$
117-121 ¬â* V¼Ëäâ* Xî[ Vä¬»òù ÌËä ôdâ dH*¬G-ÒähA Xâî ß<ÒÉò {ô¬ä¦¬ä Gâ ß{Gâ
ßä{ {SV¼GËä Vâ dA V¶Väô Xâî V¶Ëäâ* Xîäâ kËGä ß<TXîäô Ùâ ô¢]ä dH <Xî Òâ úäHôäVA _ä] òäâ<Gòäâ* Xâî
ÁÒäâ* Xâî <ÌOªâ dØòâ ËG-¬G Xîäâ {ÆG: VÆTäô ÙâËâ dH* $
<ÒÉ Xîä ß¬ÈË Xîô <_òä, {äÒXî Xîä {ähA $
Ìä¤Xîä VÂTä Xîô <_òä, Väâ VäTÆ <ÌGähA1 $$ 118 $$
´äâ {d_â ß¼Ë:Xîôh Xî[ ÒÈ<¸ <ÒÉòäXîäô däâGâ Vâ <ÒÉ cî{ A, êVâ ÌS@äXîäô XîôXâî
<´VGâ ß¬ÈË Xîô <_òä, XSîäâTä<yG Xîäâ Ç¬ä cî{ ´_ ÌGä <_òä, oOÒËè Vâ <Ò¬Æ] ú_Gâ Òä_â
¬G Xîäâ <Òúäô ¨äôä Vô_ XîôXâî oOÒäGè Xâî VP¬Æ] Xîô <_òä, ÒdA <Ò·äGA1 V¼Ë dH $
ÙäÙõ Fîôä1 {Âôä Xîô <_òä, ]äôä ¬Al>ä däâk $
óÂîµ>ä Väôä Xîô <_òä, VäTÆ <ÒÒâXî[ Väâk $$ 119 $$
ÙHÒA OÆhäâ* Xî[ V¶çòä ´äâ Xî¬1 A* êVâ ÙHÒA OÆhäâ* Xî[ ÒÈ<¾ Vâ {uô{Âhù <Xîòä, <ÒÉò-ÒäVGä
cî{ ]äôâ{G Xîäâ dµ>ä Xîô ¬TÆô o<Óî-ôV Vâ ß¼Ë:Xîôh Xîäâ ¬TÆô ÌGäòä, ßäfä cî{ <v>j Xâî ÒHôäyò
cî{ _ä] _Oä Xîô ß¼Ë:Xîôh-øµ> Xîäâ ÌS@·äG-ôV ôdGâ òäâyò ÌGäòä, ÒdA <ÒÒâXî[ V¼Ë dH $
Ì¶®òä ¬Æ¢Ëä Xîô <_òä, êôÜòä VÆôe V¬äG $
ÌHôA <¬*Ëä Xîô <_òä, ÙäÙõ ê¸¬ ·äG $$ 120 $$
Xîä¬-XSîäâTä<Ù f½Æßäâ* Xîäâ ßä¦¬-V¶ò¬ ¨äôä fä¼Ë <¬½ ÌGä <Ùòä Òä ßäVÆô OÆh-
f½Æßäâ* Xîäâ ÙHÒA OÆhäâ* ¬â* ÌÙ_ <Ùòä, ¬äâd-¬¬Ëä Vâ ßäÌ¾ ¬G Xîäâ ÒHôäyò ¨äôä ]äâ_ <Ùòä ßäHô
ß·äG Vä¶VäuôXî ´ä_ ¬â* ê_eâ ÁÒ Xîäâ ·äG ¨äôä VÆ_eä Xîô ÌS@ V¬äG ÌGä <Ùòä, ÒdA ê¸¬
·äG òÆÓî V¼Ë dH $
eÂl>ä Väúä Xîô <_òä, Xîäúä X¶îúG Väô $
¬H_ä <G¬ù_ Xîô <_òä, ÙäÙõ ·äG <Òúäô $$ 121 $$
<´VGâ <¬»òäÒä<Ùòäâ* Xîäâ V¦òÒäÙA ÌGä <_òä, VäTG ¬â* Xî¿úäâ* Xîäâ VÆÒhù-Väô Xâî V¬äG
{¢Xîä ßäHô VÆ¼Ùô ÌGä <_òä, ß<Òxä-¬_ Xîäâ ·äG ¨äôä Gbµ> XîôXâî <G¬ù_ ÌS@ cî{ ÌGä <_òä,
êVA V¼Ë Xîä ·äG <ÒúäôGâ òäâyò dH ßäHô ÒdA aâbl> V¼Ë dH $
ß<¬µ> {ä{
Xîäòä Xî¬ù _Oäk Xîô, ËAô TäâÒâ ßäk $
ËAô ¬ä¶dA* Xî[<´òâ, Väâ XHîVâ Xîô ´äk $$ 122 $$
122-123 ¬â* XîdËâ dH*{<Ò½ däâGâ Xâî íäG {ô {ä{ XîôGâ Vâ Òd {ä{ ß<¬µ> däâ ´äËä
dH-V¶VäôA {SähA XÆîXî¬äâÍ ¨äôä ß¼Ë:Xîôh Xâî {ä{ _OäËâ dH* ßäHô ËAäâÍ ¬â* ßäXîô êVâ TäâËâ dH* <Xî¼ËÆ
ËAäâÍ ¬â* ´äâ {ä{ <Xîòä ´äËä dH, Òd <XîV {SXîäô ´äòOä ? Òd Ëäâ ß<¬µ> däâ ´äËä dH $
´d¤ <Ëuôòâ Ëd¤ «Â><Ìòâ, ¬G ¬â* ¬H_ä däâk $
´d¤ vÂ>µ>â Ëd¤ Ì¶<Tòâ, Xî{µ> G VAeâ Xîäâk $$ 123 $$
<´V ¬GÆbò fôAô ¬â* ßäXîô oÒVäOô Xîäâ {äô <Xîòä ´äËä dH, êV ¬GÆbò fôAô Xîäâ {äXîô
oA ò<Ù ¬G ¬â* ß<Òxä-¬_ ôdâOä Ëäâ «Â>ÌâOä dA $ <´G V¼Ëäâ* Xâî V¦V¶O ¬â* ¬Æ<Óî {SäIË däâËA dH,
êV¬â* ´äXîô oA ò<Ù ¬G ¬â* <ÒÉò-<ú¼ËG dA ôdä Ëäâ êÁµ>ä Ì¼TG ¬â* dA {ªâOä $ ¢òäâ*<Xî, Xî{µ> Vâ
Xîäâkù oA ÌS@ {SäNIË cî{ <V¾äÒíä Xîäâ {SäIË GdA* däâËä $
V¦V¶O ¬<d¬ä
ÙäÙõ ´Ì _O Á<Òòâ, VÆ<¬ôh V¶O<Ë VäT $
ÙäÙõ VäTÂ ôä¬ <ÌG, Ùõ´ä VÌ ß{ôäT $$ 124 $$
k<Ë VäT Xîä ß¶O V¬äIË: $$ 15 $$ Vä. 1657 $$
V¼Ë-¬<d¬ä {ÂÒùXî V¦V¶O XîôGâ Xî[ {Sâôhä Xîô ôdâ dH*V¶Väô ¬â* ´Ì ËXî Á<ÒË ôdâ* ËÌ
ËXî ôä¬-Gä¬ Xîä í¬ôh ßäHô V¼Ëäâ* Xî[ V¶O<Ë XîôËâ dA ôdGä úä<dB $ ¢òäâ*<Xî ôä¬-o´G ßäHô
V¼Ë-V¶O<Ë Vâ ß¼ò ´äâ oA Xîäòù dH*, Òâ {ä{ <¬<aË däâGâ Vâ {ä{ cî{ dH* $
k<Ë aA ÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXîä VäTÆ Xîä ß¶O V¬äIË $$ 15 $$
ß ¬®ò Xîä ß¶O 16
VäTÆ-ß¶O Xîâ ßG¶Ëô V¶Ëäâ* Xî[ {Ç-<Ò{Ç Vâ ô<dË ¬®ò Ní<Ë Xîä ÒhùG XîôGâ Xâî <_B,
"¬®ò Xîä ß¶O' XîG ¬â* {SÒÈ¸ ¬¶O_ Xîô ôdâ dH*
ÙäÙõ G¬äâ G¬äâ <Gô¶´G*, G¬íXîäô OÆæÙâÒË: $
<´GXî[ XÈî{ä Vâ VäTXî {Ç-<Ò{Ç Vâ {äô däâXîô ¬®ò ¬äOù ¨äôä ÌS@ Xîäâ {SäIË XîôËâ dH*,
êG <Gô¶´G ôä¬, VÙèOÆæ ßäHô V¶Ëäâ* Xîäâ d¬ ßGâXî {Shä¬ XîôËâ dH* $
¬®ò Xîä ß¶O 16 321
ÙäÙõ ¨H {] ô<dËä Vd´ Väâ, VÆ] ÙØ] BXî V¬äG $
¬ôâ G ÁÒâ Vd´ Väâ, {Âôä {Ù <GÒäùG $$ 2 $$
2-6 ¬â* ¬®ò-¬äOù Xâî VäTXî Xî[ <ÒfâÉËä Ëä êVXî[ VâÒä XîôGâ Xî[ {Sâôhä Xîô ôdâ
dH*<´VXî[ <Òúäô ð<bµ> ¬â* Vä¶VäuôXî VÆ]-ÙØ:] BXî V¬äG dH*, Òd ßGäòäV dA VP{SÙäòä<Ù
¨HË-oäÒ Xâî {Ç-<Ò{Ç Vâ ô<dË däâËä dH ßäHô ÒdA V¼Ë ´¼¬-¬ôh Vâ ô<dË Vd´-íÒcî{
<GÒäùh-{Ù Xîäâ {SäIË däâËä dH $
VÆ] ÙØ] ¬G ¬äGâ GdA*, ôä¬ ô¶O ôäËä $
ÙäÙõ Ùäâ ¼ òäâ * v>äª VÌ, {S â ¬ ôV ¬äËä $$ 3 $$
´äâ V¼Ë ôä¬-ô¶O ¬â* ôË däâGâ Xâî Xîäôh VÆ]-ÙØ:] däâGâ {ô oA ¬G ¬â* GdA* ¬äGËä ßäHô ¨HË
oäÒ ´¼ò {Ç-<Ò{Ç ÙäâGäâ* oäÒGäßäâ* Vâ däâGâ Òä_â VoA <Òúäôäâ* Xîäâ v>äâªXîô {Sâ¬äo<Óî-ôV ¬â*
¬íË dH, ÒdA ¬®ò ¬äOù Xîä VäTXî dH $
¬<Ë ¬äâµ>A êV VäTÆ Xî[, ¨H {] ô<dË V¬äG $
ÙäÙõ ßä{ä ¬â µ > Xîô, Vâ Ò ä Xîôâ VÆ ´ äG $$ 4 $$
´äâ ÌÆ<¾¬äGè V¼Ë ¨HË oäÒ Vâ ê¦{¼G ß{Gâ-{ôäòâ VP{SÙäò Xâî {Ç-<Ò{Ç Vâ ô<dË
ßd¶Xîäô Xîäâ dµ>äXîô VÌXî[ VâÒä XîôËâ dØòâ oOÒÙè o<Óî XîôËä dH, êV ¬®ò ¬äOù ¬â* NíË V¼Ë
Xîä ·äG ¬däGè dH $
XîvÆ> G XîdäÒâ ßä{Xîäâ, Xîädõ V¶O G ´äk $
ÙäÙõ <G{ù] H ôdâ, Vä<dÌ VäH* ÁòäH _äk $$ 5 $$
´äâ ß{Gâ Xîäâ òäâOA, ·äGA ßä<Ù Xîd_äGâ Xîä {Sò¦G GdA* XîôËä ßäHô <XîVA Xâî V¶O _OXîô
ôäO-¨âÉä<Ù ¨¼¨äâ* ¬â* GdA* {ªËä, {Ç-<Ò{Ç Vâ ô<dË däâXîô VÙä {ôÌS@ ¬â* ß{GA ÒÈ<¸ _Oäòâ
ôdËä dH, ÒdA ¬®ò-¬äOù ¬â* NíË V¼Ë dH $
VÆ] ÙÆ] ¬G ¬äGâ GdA*, ßä{ä {ô V¬ oäk $
Väâ ¬G ¬G Xîô Vâ<Òòâ, VÌ {Âôh ÁòäH _äk $$ 6 $$
´äâ VÆ]-ÙØ:] däâGâ {ô oA ¬G ¬â* GdA* ¬äGËä, ß{Gâ {ôäòâ VÌXîäâ V¬ oäÒ Vâ Ùâ]Ëä dH
ßäHô V¶{Âhù <ÒiÒ ¬â* áòä{Xî ÌS@ ¬â* dA ß{Gâ ¬G Xî[ ÒÈ<¸ <Gô¶Ëô _Oäòâ ôdËä dH, ÒdA ¬®ò¬äOù ¬â*
NíË ¬G Òä_ä V¼Ë dH $ êVXî[ VâÒä ¬G Vâ XîôGA úä<dB $
Gä d¬ v>äªH Gä OdH * , Bâ V ä ·äG <Òúäô $
¬®ò oäÒ Vâ Ò H * VÙä, ÙäÙõ ¬Æ < Óî ¨äô $$ 7 $$
7-8 ¬â¶ ¬®ò¬äOù Xâî V¼Ë Xî[ Ní<Ë ÌËä ôdâ dH*d¬ G XÆîv> ¦òäOËâ ßäHô G OSdh XîôËâ,
BâVâ <´GXâî ·äG Xâî <Òúäô dH* ßäHô {Ç-<Ò{Ç Vâ ô<dË ¬®ò-oäÒ Vâ VÙä oOÒÙè-o<Óî XîôËâ dH*,
Òâ dA ¬Æ<Óî-Tä¬ Xâî ¨äô {ô NíË dH* $
ßä{ä2 ¬âµ>â ¬È<¸Xîä 1, ßä{ä3 Tôâ ßXîäV $
ÙäÙõ ´d¤ ´d¤ ¨H GdA*, ¬®ò <Gô¶Ëô ÒäV $$ 8 $$
{È»ÒA1 ßä<Ù oÂËäâ* Vâ ô<úË ¬ôh-T¬äù íÂ_ fôAô ßäHô VÂ¯¬ fôAô Xâî ÙØÌù_, OäHô, VÆ]A,
ÙØ:]A ßä<Ù ßd¶Xîäô2 Xîäâ ¦òäO Xîô, ¬H* êVA ÌS@ Xîä íÒcî{ d¤Â , kV {SXîäô ß{Gä ßd¶Xîäô3
{ôÌS@-ßäXîäf ¬â* íä{G Xîôâ ßäHô <´V-<´V oäÒGä ¬â* {Ç-<Ò{Ç cî{ä<Ù ¨HË G däâ, êVA
¬®ò ¬äOù Xî[ oäÒGä ¬â* VÙä ôdâ, ÒdA ¬®ò-¬äOù Xîä V¼Ë dH $
®òâò-{ô¬ íäG <Gcî{h
ÙäÙõ kV ßäXîäô ËH * , Ùõ ´ ä VÂ Ç ¬ _äâ X î $
ËäËH* ßäOH* ßäHô dH, Ëd¤Òä¤ dÉù G fäâXî $$ 9 $$
9-16 ¬â* ®òâò ÌS@ V¶Ì¶TA <Òúäô Xîô ôdâ dH*kV íÂ_äXîäô ß}¬ò Xîäâf Vâ ßäOâ
{Säh¬ò, ¬Gäâ¬ò, <Ò·äG¬ò Xîäâfcî{ VÂ¯¬-_äâXî dH* ßäHô ßäOâ ßäG¼Ù¬ò Xîäâf dH $ êVVâ ßäOâ
VäÇA cî{ ÌS@ dH, êV¬â* dÉù-fäâXîä<Ù ¨¼¨ GdA* dH $
ÙäÙõ dn v>äª Ìâdn ¬â*, <Goùò <G{ù] däâk $
_äO ôdH êV BXî VäH¶, ´dä¶ G Ùõ´ä Xîäâk $$ 10 $$
10-11 ¬â* ®òâò íÒcî{ ¬â* ÒÈ<¸ _OäGâ Xî[ {Sâôhä Xîô ôdâ dH*V¶{SÙäòä<Ù Xî[ {Çcî{ dn
v>äâª, <G{ùÇ däâXîô Ëä ø¶µ>ä, Ùäâ ø¶µ>ä VäTG XîôGâ Xî[ dn Xîäâ v>äâªXîô <´V¬â* <XîVA oA {SXîäô
Xîä ¨HË oäÒ GdA* dH, êV BXî ß¨HË ÌS@ Xâî <ú¼ËG ¬â* <Gô¶Ëô ÒÈ<¸ _Oäòâ ôdGä úä<dB $
<GôäTäô øô Xî[<´òâ, ´d¤ GädA* Tô<h ßXîäV $
ÙäÙõ <Giú_ ¬G ôdH, <GOÆùh Xâî <ÒiÒäV $$ 11 $$
´dä¶ {È»ÒA ßäHô ßäXîäf ßäTäô cî{ Vâ GdA* ôdËâ, êV <GôäTäô {ôÌS@ Xîäâ dA ß{Gä
ßäaò cî{ øô ÌGä Xîô, êVA Xîä <ú¼ËG Xîôäâ, Xîäôh, <GOÆùh ÌS@ Xâî ðÑ <ÒiÒäV Vâ dA ¬G
<Giú_ ôdËä dH $
ßTô úä_ XîÌAô Xî[, ßäV¶øA1 G<d* ´äk $
ÙäÙõ «>äXâî <¬ôO Jòäâ*, ê_µ> {ªâ oÆk ßäk $$ 12 $$
12-13 ¬â* ß{Gâ Xîäâ XîÌAô Xâî V¬äG ÌËäGâ Òä_â BXî VäTÆ Xîäâ Xîd ôdâ dH*oäkù !
XîÌAô Xî[ VäTGä cî{ O<Ë, ¬äòä ô<dË ßTô ÌS@ ¬â* A $ Òd VäTG {¾<Ë VÒùVäTäôh Vâ GdA*
ß{Gäkù1 ´äËA $ {ÇA Xâî V¬äG ßäXîäf ¬â* ¬ÈO êv>_Ëä Ëäâ dH, <Xî¼ËÆ {ÆG: {È»ÒA {ô dA ßä {ªËä
dH $ ÒHVâ dA Xîäâkù XîÌAô Xî[ úä_ {XîªËä dH Ëäâ oA {ÆG: <Oô ´äËä dH, êV Ní<Ë ¬â* ôdGä Xî<l>G
dH $
ÙäÙõ ôd<h1 XîÌAô Xî[, Xî<l>G <ÒÉ¬ òdØ úä_2 $
ßTô3 BXî VäH* <¬_ ôgä, ´dä¶ G e¶{â Xîä_ $$ 13 $$
¬®ò Xîä ß¶O 16 323
XîÌAô ´HVA <Gbl>ä1 Xî<l>G dH ßäHô êVXî[ òd <GOÆùh VäTGä2 oA ß<Ë Xî<l>G dH $ ß{GA
VäTGä ßäHô <Gbl>ä ¨äôä, ´dä¶ Xîä_ e{µ> GdA* ¬äô VXîËä, êV ß¨HË ÌS@3 ¬â* dA <¬_ Xîô Òd
ôd ôdä dH $
<GôäTäô <G´ o<Óî Xîô, <GôäTäô <G´ Väô $
<GôäTäô <G´ Gä¬ _â, <GôäTäô <GôäXîäô $$ 14 $$
14-16 ¬â* <GOÆùh ÌS@ Xî[ ê{äVGä Xîä óî_ XîdËâ dH*´äâ <ÒiÒ Xîä Väô ß{Gä <G´-
íÒcî{ <GôäTäô ÌS@ dH, ß{Gâ ¬G Xîäâ ¬ä<òXî ßäTäôäâ* Vâ ô<dË XîôXâî êVA Xî[ o<Óî Xîôäâ $ ´äâ
<GôäTäô ÌS@ Xâî OÆh, Xî¬ù, íÒoäÒä<Ù ´¼ò Gä¬äâ* Vâ ô<dË L, V¦òôä¬ ßä<Ù Gä¬äâ* Xîä <ú¼ËG
XîôËä dH, Òd <GôäTäô <GôäXîäô ÌS@ Xîäâ dA {SäIË däâËä dH $
<GôäTäô <G´ ôä¬ôV, Xîäâ VäTÂ {AÒGdäô $
<GôäTäô <G¬ù _ ôdH , ÙäÙõ ·äG <Òúäô $$ 15 $$
¬ä<òXî ßäTäôäâ* Vâ ô<dË däâXîô <G´ íÒcî{ ôä¬ Xîä <ú*ËG-ôV{äG XîôGâ Òä_â Xîäâkù <Òô_â
dA V¼Ë däâËâ dH* ßäHô Òâ ÌS@ ·äG Xâî <Òúäô ¨äôä <GôäTäô <G¬ù_ ÌS@ cî{ däâXîô dA ôdËâ dH* $
´Ì <GôäTäô ¬G ôd Oòä, ßäË¬ Xâî ßäG¼Ù $
ÙäÙõ {AÒâ ôä¬ôV, oâ µ >H {ô¬äG¼Ù $$ 16 $$
´Ì ¬G ¬ä<òXî <ÒÉòäâ* Xâî ßäaò Vâ ô<dË, ßä¦¬-VÆ] ¬â* Níô ôdGâ _OËä dH ËÌ
VäTXî ôä¬-o<Óî-ôV {äG XîôXâî ·äG ¨äôä {ô¬äG¼Ù Xîäâ {SäIË däâËä dH $
¬äòä
ÙØdÆ¤ <Ìú ôä¬ ßXâî_ä ßä{H, ßäÒh ´äh G Ùâkù $
´d¤ Xâî Ëd¤ VÌ ôä]â ÙäÙõ, {äô {d¤Æúâ Vâkù $$ 17 $$
17 ¬â* XîdËâ dH*V¼Ë Xîäâ ôä¬ dA ¬®ò-¬äOù ¬â* ô]Ëâ dH*-¬ä<òXî {S{¶ú ßäHô V¶Ë Xâî ÌAú
¬â* íÒò¶ ß¨HË ôä¬ ôdËâ dH* $ ¬ä<òXî {S{¶ú Xîäâ V¼Ë Xâî ß¼Ë:Xîôh ¬â* GdA* ßäGâ ÙâËâ ßäHô V¼Ë Xî[
ÒÈ<¸ ß{Gâ ¬â* dA ôäâXî _âËâ dH*, ¬ä<òXî {S{¶ú ¬â* GdA* ´äGâ ÙâËâ $ kV {SXîäô ôä¬ ÌAú ¬â* ôd Xîô ¬äòä
ßäHô V¼Ëäâ* Xîäâ ß{Gâ-ß{Gâ íäG ¬â* dA ô]Ëâ dH* , ËÌ dA V¼Ë ôä¬ Xî[ o<Óî ¨äôä V¶Väô Xâî {äô
{d¤Æú Xîô {ô¬äG¼Ù íÒcî{ Xîäâ {SäIË dØòâ dH* $
¬®ò <Gb{Ç
ú_Æ ÙäÙõ Ëd¤ ´äkòâ, ´d¤ ¬ôâ G ÁÒâ Xîäâk $
ßäÒäO¬G oò Xîäâ GdA*, VÙä BXî ôV däâk $$ 18 $$
18-21 ¬â* ¬®ò ¬äOù ¨äôä ÌS@-Ùâf ¬â* ´äGâ Xî[ {Sâôhä Xîô ôdâ dH*dâ VäTXîäâ ! <G<ÒùXîÁ{
V¬ä<T-oÂ<¬ ¬â* BXî ÌS@ Ùâf dH $ Òdä¤ ´¼¬-¬ôh ßäHô _äâXîä¶Ëôäâ* ¬â* ´äGâ-ßäGâ ßä<Ù <XîVA oA
{SXîäô Xîä oò GdA* dH $ Òdä¶ ´äâ ´äËä dH Òd oA VÙä BXî ôV cî{ däâXîô dA ôdËä dH $ ßË: ¬®ò
<Gb{Ç ¬äOù ¨äôä ú_Xîô Òdä¶ dA ´äGä úä<dB $
ú_Æ ÙäÙõ Ëd¤ ´äkòâ, ´d¤ ú¶Ù VÂô G<d* ´äk $
ôäË <ÙÒV Xî[ O¬ GdA*, Vd´H* ôgä V¬äk $$ 19 $$
´dä¤ kV Ùâf Xâî ú¼j-VÂòù Òä kªä-<{*O_ä, d¬äôâ ôä<½-<ÙG Òä ·äG-ß·äG ßä<Ù GdA*
´ä VXîËâ, ¬®ò <Gb{Ç ¬äOù ¨äôä ú_ Xîô d¬â* êV ÌS@-Ùâf ¬â* ´äGä úä<dB $ ´äâ oA Òdä¶ Oòä
dH, Òd ßGäòäV êVA ¬â* V¬äXîô êVA Xîä cî{ däâXîô ôdä dH $
ú_Æ ÙäÙõ Ëd¤ ´äkòâ , ¬äòä ¬äâ d ËH * Ùõ ô $
VÆ] ÙØ] Xîäâ áòä{H GdA*, ß<ÒGäfA øô {Âô $$ 20 $$
´äâ ¬ä<òXî-¬äâd Vâ {ôâ, VÌ <ÒiÒ ¬â* {uô{Âhù, Vä¶VäuôXî VÆ]-ÙØ] Xâî {SoäÒ Vâ ô<dË
d¬äôä ß<ÒGäfA ÌS@cî{ øô dH, ¬®ò ¬äOù ¨äôä ú_ Xîô êVA ÌS@ ¬â* ´äGä úä<dB $
ú_Æ ÙäÙõ Ëd¤ ´äkòâ, ´d¤ ´¬ ´äHôä Xîäâ Gä¶<d* $
Xîä_ ¬Aú _äOâ GdA*, <¬_ ô<dòâ Ëä ¬ä¶<d* $$ 21 $$
´dä¶ ò¬ Xîä Ù¶«> ÙâGä ßä<Ù Xîäâkù oA Ì_ GdA* ú_Ëä, Xîä_ Xîä oâÙ Òä ßäòÆ ÇAh däâGâ
Xîä ßäHô ¬È¦òÆ Xîä oò oA GdA* _OËä, ¬®ò <Gb{Ç ¬äOù ¨äôä ú_Xîô Òdä¶ dA ´äGä úä<dB ßäHô
êVA ÌS@ ¬â* <¬_ Xîô ôdGä úä<dB $
BXî Ùâf d¬ Ùâ<]òä, Ëd¤ qîËÆ G<d* {_µ>â Xîäâk $
d¬ ÙäÙõ êV Ùâf Xâî, ´dä¶ VÙä BXî ôV däâk $$ 22 $$
22-27 ¬â* <G<ÒùXîÁ{ V¬ä<T ¬â* ßGÆoÂË ÌS@-Ùâf Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*d¬Gâ <G<ÒùXîÁ{
V¬ä<T ¬â* ß¨HË ÌS@ cî{ Ùâf Ùâ]ä dH $ Òdä¶ Éµ>è qîËÆ {uôÒËùG Òä ßÒíä {uôÒËùG GdA* däâËä,
´dä¶ {d¤ÆúGâ {ô VäTXî BXîôV däâXîô dA VÙä ôdËä dH $ d¬ oA êVA Ùâf Xâî dH* $
BXî Ùâf d¬ Ùâ<]òä, ´d¤ ÌíËA Fî´ª Gä¶<d¶ $
d¬ ÙäÙõ êV Ùâf Xâî, Vd´ cî{ Ëä ¬ä¶<d* $$ 23 $$
´dä¶ ÙHÒA-OÆh ßäHô ßäVÆô-OÆh cî{ OSä¬äâ* Xîä ÌVGä ê´ªGä GdA* däâËä Ëä <´V¬â* ôdGâ
Òä_â Xîä íÒcî{ Vd´ <G¨ù¼¨ däâËä dH, ÒdA ß¨HË ÌS@-Ùâf d¬Gâ <G<ÒùXîÁ{ V¬ä<T ¬â* Ùâ]ä dH
ßäHô d¬ êVA Ùâf Xâî dH* $
BXî Ùâf d¬ Ùâ<]òä, G<d* Gâªâ G<d* Ùõô $
d¬ ÙäÙõ êV Ùâ f Xâ î , ôdâ <Gô¶ Ë ô {Â ô $$ 24 $$
<G<ÒùXîÁ{ V¬ä<T ¬â* d¬Gâ ß¨HË ÌS@ cî{ Ùâf Ùâ]ä dH $ Òd VÌXîä <G´ däâGâ Vâ V¬A{ Òä
Ùõô GdA* dH $ <Gô¶Ëô VÌ ¬â* {uô{Âhù cî{ Vâ ôdËä dH $ êVA Ùâf Xâî d¬ dH* $
BXî Ùâf d¬ Ùâ<]òä, ´d¤ <Gf <ÙG Gä¶dA* øä¬ $
d¬ ÙäÙõ êV Ùâf Xâî, ´d¤ <GXîµ> <Gô¶´G ôä¬ $$ 25 $$
¬®ò Xîä ß¶O 16 325
´dä¤ kN¼jò ¬G Xîä ß·äG cî{ ôä<½, ·äG cî{ <ÙG, ß·äG ´¼ò ÙØ:] cî{ øä¬, kN¼jò
·äG ´¼ò VÆ]cî{ v>äòä GdA* dH ßäHô ´dä¶ <Gô¶´G ôä¬ ß<Ë <GXîµ> <G´ íÒcî{ Vâ {SËAË däâËâ dH*,
Òd <G<ÒùXîÁ{ V¬ä<T cî{ BXî Ùâf d¬Gâ Ùâ]ä dH ßäHô d¬ êVA Ùâf Xâî dH* $
Ìäôd ¬äVA GA{´â, Ëdä¶ <Xîòä {ôÒâf $
ÙäÙõ VÂ]ä Gä {ªâ, d¬ ßäòâ êV Ùâf $$ 26 $$
´dä¶ Ìäôd ¬äV dA {ô¬äG¼Ù cî{ ß¼G ê¦{¼G däâËä ôdËä dH, ß·äG cî{ ßGäÒÈ<bµ> XîoA
GdA* däâËA, d¬Gâ êVA <G<ÒùXîÁ{ V¬ä<T-Ùâf ¬â* ßäXîô ÌS@ ¬â* {SÒâf <Xîòä dH $
´d¤ ÒâÙ XÆîôäG Xî[ O¬ GdA*, Ëdä¶ <Xîòä {ôÒâf $
Ëd¤ XîvÆ> ßúô´ Ùâ<]òä, òdØ XîvÆ> ßäHôâ Ùâf $$ 27 $$
<´V <G<ÒùXîÁ{ V¬ä<T-oÂ<¬ Xâî ÌS@-Ùâf ¬â* d¬Gâ ßä¦¬ cî{ Vâ {SÒâf <Xîòä dH Òdä¶
BXîôVËä, V¦òËä<Ù ßäiúòù Ùâ]Gâ ¬â* ßäËâ dH* $ òd Ùâf ¬ä<òXî V¶Väô Vâ <o¼G dA dH $ kV¬â* ÒâÙ
BÒ¶ XÆîôäG Xî[ oA O<Ë GdA* dH $
øô ÒG
Xîädâ ÙäÙõ øô ôdâ, Xîädâ ÒG ]¶«> ´äk $
øô ÒG ô<dËä ôä¬ dH, ËädA VäH* ÁòäH _äk $$ 28 $$
28-32 ¬â* øô Òä ÒG ¬â* ôdGâ Vâ ÌS@ {SäNIË GdA* däâËA, òd XîdËâ dH*¢òäâ* Ëäâ øô ¬â* ôdGâ
Xîä ßäOSd ô¢]â ßäHô ¢òäâ* ÒG ¬â* ´äò, ôä¬ Ëäâ øô ßäHô ÒG Xâî ßäaò Vâ ô<dË VÒù½ áòä{Xî dH $
ßË: ¬®ò <Gb{Ç ¬äOù Xî[ VäTG {¾<Ë Vâ êV áòä{Xî ôä¬ ¬â* dA ÒÈ<¸ _Oä $
ÙäÙõ <´G {SähA Xîô ´ä<Gòä, øô ÒG BXî V¬äG $
øô ¬ä¶dA* ÒG Jòäâ* ôdH, Väâkù VäTÆ VÆ´äG $$ 29 $$
<´V {SähA Gâ ôä¬ Xîäâ áòä{Xî V¬e Xîô øô ßäHô ÒG Xîäâ BXî ´HVä ´äGä dH ßäHô ÒG Xâî
V¬äG <ÒôÓî oäÒ Vâ øô ¬â* ôdXîô o´G XîôËä dH , ÒdA ÌÆ<¾¬äGè V¼Ë dH $
VÌ Ó ¬ädA* BXî_ä, Ùâd <Gô¶Ëô ÒäV $
ÙäÙõ Xîäôh ôä¬ Xâî, øô ÒG ¬ä¶<d* êÙäV $$ 30 $$
ÓËè ¬â* ôdËä dØßä oA VP{Âhù Vä¶VäuôXî oäâO-ÒäVGäßäâ* Vâ ß_O ôdXîô <Gô¶Ëô fôAô Xâî
oAËô ß¼Ë:Xîôh ¬â* dA ÒÈ<¸ Xîä <GôäâT XîôXâî øô-ÒGä<Ù VoA íäGäâ* ¬â* ôä¬ Xâî VäÇä¦Xîäôäù
<]} ôdËä dH ÒdA aâbl> oÓî dH $
øô ÒG ¬ä¶dA* VÆ] GdA*, VÆ] dH Vä¶kù {äV $
ÙäÙõ ËäVäH* ¬G <¬Áòä, kG ËH* oòä êÙäV $$ 31 $$
øô Òä ÒG ¬â* VÆ] GdA* dH, VÆ] Ëäâ o´G ¨äôä {ô¬ä¦¬ä Xâî V¬A{ ôdGâ ¬â* dH $ ßË: kG øô,
ÒGä<Ù Vâ <ÒôÓî däâXîô d¬äôä ¬G Ëäâ <ú¼ËG ¨äôä {ô¬ä¦¬ä Vâ <¬_ ôdä dH $
ÒH ô äOA ÒG ¬â * ÒVâ , øôÌäôA øô ¬ä¶ < d* $
ôä¬ <Gôä_ä ôd Oòä, ÙäÙõ kG¬â* Gä¶<d* $$ 32 $$
<ÒôÓî ÒG ¬â* ôdËâ dH* ßäHô OÈdí øô ¬â* $ òuÙ ÒG Òä øô ¬â* <GÒäV XîôGâ Vâ ôä¬ <¬_â* Ëäâ
VoA <ÒôÓîäâ* Xîäâ Òä VoA OÈdíäâ* Xîäâ <¬_ ´äGä úä<dB $ ôä¬ Ëäâ øô-ÒGä<Ù ¬â* áòä{Xî ôd Xîô
oA kGVâ ß_O dH $ Òd ¬®ò <Gb{Ç ÌS@ oN¢Ë VäTGä ¨äôä dA <¬_Ëä dH $
VÆ<¬ôh Gä¬ <GíV¶fò
ÙäÙõ ÁÒG ¬ôh Xîä, ¬Æe {v>ËäÒä Gä¶<d* $
¬Æe {v>ËäÒä {AÒ Xîä, ôgä G GHGd¤Æ ¬ä¶<d* $$ 33 $$
33-35 ¬â* V¶fò ô<dË Gä¬-í¬ôh Xî[ <Gbl>ä <Ù]ä ôdâ dH*ß<TXî ßäòÆ Vâ Xî¬´äâô
däâXîô ÁGâ Xîä Òä fAøS ¬ôGâ Xîä ¬Æeâ ÙØ:] GdA*, <Xî¼ËÆ ¬Æeâ Ëäâ òdA ßGÆËä{ dH <Xî¬âôâ ß¼Ë#-
Gâ½äâ* Vâ {ô¬ä¦¬ä Xîä VäÇä¦Xîäô GdA* däâ ôdä dH $
íÒOù GôXî V¶fò GdA*, ÁÒG ¬ôh oò Gä¶<d* $
ôä¬ <Ò¬Æ] ´â <ÙG Oòâ, Väâ Vä_H* ¬G ¬ä¶<d* $$ 34 $$
íÒOù-GôXî dH òä GdA*, {Æ°ò-{ä{ XîôGâ Òä_â íÒOù-GôXî ¬â* ´äËâ dH* òä GdA*, ¬Æeâ íÒOù
<¬_âOä òä GôXî, k¦òä<ÙXî V¶fò Ëäâ d¬äôâ ¬G ¬â* GdA* dH* $ G ß<TXî ßäòÆ Vâ ÒÈ¾äÒíä Xâî Xîbµ>
ßäHô G fAøS ¬È¦òÆ Xîä dA d¬â* oò dH $ ôä¬-o´G <ÌGä ´äâ <ÙG áòù ú_â Oòâ dH*, ê¼dA* Xîä d¬äôâ
¬G ¬â* ÙØ:] dH $
íÒOù GôXî VÆ] ÙØ] Ë´â, ÁÒG ¬ôh Gfäk $
ÙäÙõ _äâoA ôä¬ Xîä, Xîäâ ßäÒâ Xîäâ ´äk $$ 35 $$
Gäf däâGâ Òä_â íÒOù-GôXî Xâî VÆ]-ÙØ:] ßäHô ÁÒG-¬ôh Xâî oò V¶Ëäâ* Gâ Xî¸ùáò-oäÒ
ßäHô ¨¼¨äâ* Xîäâ v>äâª Xîô ¦òäO <Ùòâ dH* $ Xîäôh, ôä¬ Xâî VäÇä¦Xîäô Xîä _äâoA XîäHG V¶Ë íÒOù ¬â*
´äXîô ´¼¬-¬È¦òÆ ¬ò ¬¦òù_äâXî ¬â* ßäòâOä ? Òd Ëäâ ôä¬ ¬â* dA <¬_Gä úädËä dH $
¬®ò <Gb{Ç
ÙäÙõ <d¼Ùõ ËÆôXî G däâkÌä, Vä<dÌ VâËA Xîä¬ $
Éµ>è ÙfùG Xâî V¶O G ´äkÌä, <G{ù] XîdÌä ôä¬ $$ 36 $$
36-39 ¬â* VAXîôA fdô ¬â* ßXîÌô ÌäÙfäd Gâ {SiG <Xòâ âßä{ <d¼Ùõ-¬ÆV_¬äGäâ* ¬â*
Vâ <XîV T¬ù ¬â* dH* ? ßäHô ßä{ Xîä Éµ>è ÙfùG ¬â* Vâ XîäHG ÙfùG (oâÉ) dH ? kG {SiGäâ* Xîä ¬®ò <Gb{Ç
<V¾ä¼Ë ¨äôä ê¸ô Ùâ ôdâ dH*d¬ <d¼Ùõ Òä ¬ÆV_¬äG GdA* däâËâ, d¬äôä Ëäâ BXî {ôÌS@ Vâ dA Xîä¬
dH $ G d¬ Éµ>è ÙfùG (Gä, ´¶O¬, VâÒªâ, ÌäH¾, V¼òäVA ßäHô fâ]) Xâî Vä däâXîô êGXâî oâÉ Xîäâ
ß{GäGâ Òä_â dH* $ d¬ Ëäâ <Gb{Ç ôdXîô <Gô¶´G ôä¬ Xîä í¬ôh XîôËâ dH* $
Éµ>è ÙfùG Ùäâ¼òäâ* GdA*, <Gôä_¶Ì <G´ Ìäµ> $
ÙäÙõ BXHî ßäVôâ, _¶øH ßäHøµ 1> øäµ> $$ 37 $$
¬®ò Xîä ß¶O 16 327
V¶Ë-´G, Éµ>è ÙfùG Òä <d¼Ùõ-¬ÆV_¬äG ÙäâGäâ* Xî[ dA {Ç GdA* ô]Ëâ $ VoA ¬Ë-¬Ëä¼Ëôäâ*
Xîä ßäaò ¦òäO, BXî {ô¬ä¦¬ä Xîä ßäaò _âXîô ß{Gâ <Gb{Ç ¬®ò-¬äOù ¨äôä V¶Väô-V¬Æj Xâî
´¼¬-¬È¦òÆ ¬ò oò¶Xîô1 øäµ> Xîäâ _ä¶øËâ dH* $
ÙäÙõ Gä d¬ <d¼Ùõ däâ<d*Oâ, Gä d¬ ¬ÆV_¬äG $
Éµ>è ÙfùG ¬â* d¬ GdA*, d¬ ôäËâ ôd¬äG $$ 38 $$
G d¬ <d¼Ùõ ÌGâ*Oâ, G ¬ÆV_¬äG $ Éµ>è ÙfùG Xâî oâÉäâ* ¬â* oA d¬ GdA* {SÒâf Xîôâ*Oâ $ d¬ Ëäâ
Ùòä_Æ ôä¬ Xâî <ú¼ËG ¬â* ôË dH* $ d¬â* ß¼òäâ* Vâ ¢òä Xîä¬ dH ?
ÙäÙõ ßÁ_d ôä¬ Xîä, ¨H {] ËH* ¼òäôä $
ô<dËä OÆh ßäXîäô Xîä, Väâ OÆæ d¬äôä $$ 39 $$
´äâ ßÁ_äd ßäHô ôä¬ kG ÙäâGäâ* Gä¬äâ* ¬â* V¬ oäÒ ô]Xîô ÙäâGäâ* Xâî {Ç{äË Vâ ß_O dH,
ßäHô Gä¬äâ*, OÆhäâ* Ëä ßäXîäôäâ* Vâ ô<dË dH, ÒdA {ôÌS@ d¬äôä OÆæ dH $
êoò ßV¬äÒ
ÙäÙõ ¬â ô ä Ëâ ô ä ÌäÒôâ , ¬H * ËH * Xî[ Ë´ Ìäh $
<´G òdØ VÌ XÆîv> uVô<´òä, XîôËä dA Xîä ´äh $$ 40 $$
40-50 ¬â* <Gb{Ç ß¨HË ßäHô {Ç ¨HË, ÙäâGäâ* BXî Vä tÙò ¬â* GdA* ôdËâ, òd XîdËâ
dH*dâ ÌäÒôâ {SähA ! <´V {ô¬âiÒô Gâ òd V¶Väô ôúä dH, VÌ XÆîv> êVA Xîä ´äGXîô ""¬âôä-Ëâôä,
¬H*-ËÂ'' ßä<Ù áòÒdäô Xîä íÒoäÒ ¦òäO Ùâ $
ÙäÙõ XîôhA <d¼Ùõ ËÆôXî Xî[, ß{GA ß{GA l>äHô $
ÙØdØ¶ <Ìú ¬äôO VäTÆ Xîä, òdØ V¶Ëäâ* Xî[ ôd ßäHô $$ 41 $$
<d¼Ùõ ßäHô ¬ÆV_¬äGäâ* Xîä Xî¸ùáò Xî¬ù-ê{äVGä<Ù ß{Gâ ß{Gâ {Ç ¨äôä ¬¶<Ùô-¬Ní´Ùäâ* ¬â*
dA däâËä dH <Xî¼ËÆ V¶Ë Ëäâ {ô¬ä¦¬ä Xîäâ VÒù½ áòä{Xî V¬e Xîô <Gb{Ç ¬®ò-¬äOù ¨äôä ê{äVGä
XîôËâ dH* $ ßË: V¶Ëäâ* Xîä ¬äOù êÓî ÙäâGäâ* Vâ ß¼ò dA dH $
ÙäÙõ <d¼Ùõ ËÆôXî Xîä, ¨H {] {¶ <GÒäô $
V¶O<Ë Väúâ VäTÆ Xî[, Vä¶kù Xîäâ V¶oäô $$ 42 $$
<d¼Ùõ ßäHô ¬ÆV_¬äG ÙäâGäâ* Xâî {Ç-<Ò{Ç {Âhù ¬äOù Xîäâ v>äâªXîô V¿úâ V¶Ëäâ* Xî[ V¶O<Ë ¨äôä
{ô¬ä¦¬ä Xîä o´G Xîôäâ $
ÙäÙõ <d¼Ùõ _äOâ ÙâdØôâ, ¬ÆV_¬äG ¬VA<Ë $
d¬ _äOâ BXî ß_â] VäH*, VÙä <Gô¶Ëô {SA<Ë $$ 43 $$
<d¼Ùõ ¬¶<Ùôäâ* Xî[ ßäHô ¬ÆV_¬äG ¬Ní´Ùäâ* Xî[ ê{äVGä ¬â* _Oâ dH*, <Xî¼ËÆ d¬ Ëäâ VÙä
{S<ËÇh {SA<Ë{ÂÒùXî ¬G-kN¼jòäâ* Xâî ß<ÒÉò VÒù½ áòä{Xî BXî {ôÌS@ Xâî <ú¼ËG ¬â* _Oâ dH* $
G Ëdä¶ <d¼Ùõ ÙâdØôä, G Ëdä¶ ËÆôXî ¬VA<Ë $
ÙäÙõ ßä{H ßä{ dH , GdA* Ëdä¶ ôd ôA<Ë $$ 44 $$
V¶Ëäâ* Xî[ <Gb{Ç ¬®ò-¬äOù Xî[ VäTGä ¬â* G <d¼ÙØßäâ* Xâî ¬¶<Ùô Ëä G ¬ÆV_¬äGäâ* Xî[
¬Ní´Ù ´HVâ {Â´ä-í_ däâËâ dH* ßäHô G êGXâî ´HVâ ßäôËA-G¬ä´ ßä<Ù XîôGâ Xâî ßäúôh Ò
ôA<Ë-uôÒä´ däâËâ dH* $ V¼Ëäâ* Xîä ê{äíò ÙâÒ Ëäâ êGXâî øµ> ¬â* NíË íÒò¶ ßä¦¬cî{ {ô¬ä¦¬ä dA dH $
ÙäâGäâ* däA H ôdâ, <¬_ ôV <{òä G ´äk $
ÙäÙõ ßä{ä ¬â µ > Xîô, Ùäâ G äâ * ôdH * V¬äk $$ 45 $$
T¬ù Xâî {Ç Vâ Ì¤TXîô <d¼Ùõ-¬ÆV_¬äG ¬Ùäâ¼¬¸ Ùäâ dä<òäâ* Xâî V¬äG däâ ôdâ dH* $ ´HVâ Òâ BXî
Vä ´_ GdA* {A VXîËâ, ÒHVâ dA <d¼Ùõ ¬ÆV_¬äG <¬_Xîô o<Óî-ôV {äG GdA* Xîô VXîËâ $ ò<Ù òâ
T¬ù-{Ç cî{ ßd¶Xîäô Xîäâ dµ>äXîô o<Óî Xîôâ* Ëäâ ÙäâGäâ* dA {ô¬ä¦¬ä ¬â* V¬ä Xîô ôdâ*Oâ $
oòoAË oòäGXî H ôdH, Ùâçòä <G{ù] ß¶O $
ÙäÙõ BXH î _â ôgä, Ùõ ´ ä úY>H G ô¶ O $$ 46 $$
d¬äôâ <GOÆùh <Gb{Ç VäTG íÒcî{ Xîäâ Ùâ] Xîô XÆîv> _äâO Ëäâ òd V¬eXîô <Xî ""òd XHîVâ
däâ VXîËä dH'', oòoAË däâ ôdâ dH* ßäHô XÆîv> _äâO òd V¬eXîô <Xî ""òd ¬äOù ÙäâGäâ* T¬äâÍ Vâ <o¼G
däâGâ Vâ ß¿v>ä GdA*'', oòäGXî däâ ôdâ dH* $ uXî¼ËÆ d¬Gâ Ëäâ <Gb{Ç däâXîô ê{äíò cî{ Vâ BXî {ôÌS@
Xîäâ dA OSdh <Xîòä dH $ d¬äôâ ÙõVôä ô¶O GdA* úÑ VXîËä $
´äGâ ÌÂeâ Väú dH, VÌ Xîäâ Ùâ]G Täk $
úä_ GdA* V¶Väô Xî[, ÙäÙõ Ogä G ´äk $$ 47 $$
<Gb{Ç ¬®ò-¬äOù Xâî V¶Ëäâ* Xîäâ êGXâî ÒHôäyòä<Ù OÆhäâ* ¨äôä ´äGËâ dH* ßäHô òd V¬e Xîô <Xî
òâ V¿úâ V¶Ë dH*, êGXâî ÙfùG XîôGâ oA VÌ ´äËâ dH* <Xî¼ËÆ êGXîä <Gb{Ç ¬®ò-¬äOù, ´äâ V¶Väô Xâî
¬Ë-¬Ëä¼Ëôäâ* Xâî Ìäg-oâÉä<Ù <ú¼d ¬Â<Ëù-{Â´ä<Ù G däâGâ Vâ, _äâOäâ* ¨äôä OSdh GdA* <Xîòä ´äËä $
ÙäÙõ {] Xîädõ Xâî Gä <¬_â, <G{ù] <G¬ù_ Gä¶Ò $
Vä¶kù VäH* V¼¬Æ] VÙä, ¬ÆÓîä VÌ dA l>ä¶Ò $$ 48 $$
V¶Ë <XîVA Xâî ¬Ë cî{ {Ç ¬â* GdA* <¬_Ëâ $ Òâ Ëäâ VÒù-¬Ëäâ* Vâ <Gb{Ç ôd Xîô, <G¬ù_ Gä¬
í¬ôh ¨äôä VÙä {ô¬ä¦¬ä Xâî V¼¬Æ] ôdËâ dH* $ kV {SXîäô ¬Ë-¬Ëä¼Ëôäâ* Xâî {Ç Vâ ¬ÆÓî däâXîô
_äâXî-XîÁòähäù VoA íäGäâ* ¬â* <ÒúôËâ dH* $
ÙäÙõ ´Ì ËH* d¬ <G{ù] oòâ, VÌH uôVäGâ _äâXî $
VÙèOÆæ Xâî {ôVäÙ Vâ, ¬âôâ dÉù G fäâXî $$ 49 $$
´Ì Vâ d¬ <Gb{Ç dØòâ dH*, ËÌ Vâ d¬ {ô VoA _äâO æbµ> dH*, <Xî¼ËÆ VÙèOÆæ XÈî{ä Vâ d¬äôâ
tÙò ¬â* êGXî[ {SV¼GËä Vâ G dÉù ä ßäHô G êGXâî æbµ> däâGâ Vâ Xîäâkù fäâXî dH $
<G{ù] H Xîô {] OdH, GôXî {ªâOä Väâk $
d¬ <G{ù] _äOâ Gä¬ VäH*, XîËäù Xîôâ Väâ däâk $$ 50 $$
<Gb{Ç däâXîô ò<Ù Xîäâkù {Ç OSdh XîôâOä Ëäâ Òd ÙØ:] cî{ GôXî ¬â* dA {ªâOä $ d¬ Ëäâ
<Gb{Ç däâXîô <Gô¶´G ôä¬ Xâî Gä¬-í¬ôh ¬â* _Oâ dH* $ßäOâ ´äâ {ô¬âiÒô Xîôâ*Oâ, ÒdA däâOä $
¬®ò Xîä ß¶O 16 329
duô oôäâV
ÙäÙõ {] Xîädõ Xâî Gä <¬_H*, <GbXîä¬A <G{ù] VäT $
BXî oôäâVâ ôä¬ Xâî, ]â_H* ]â_ ßOäT $$ 51 $$
<Gb{Ç ¬®ò-¬äOù Xâî V¶Ëäâ* Xîä duô <ÒiÒäV <Ù]ä ôdâ dH*<Gb{Ç <GbXîä¬A V¶Ë
<XîVA ¬Ëä<Ù Xâî {Ç ¬â* G <¬_Xîô <Gô¶´G ôä¬ Xâî oôäâVâ oN¢Ë cî{ ]â_ ]â_Ëâ dØòâ ßOäT
ßäG¼Ù _âËâ dH* $
¬®ò
ÙäÙõ {]ä {]A V¶Väô VÌ, <G{ù] <Òô_ä Xîäâk $
Väâkù <G{ù] däâkOä, ´äXâî Gä¬ <Gô¶´G däâk $$ 52 $$
52-54 ¬â* <Gb{Ç ¬®ò-¬äOù Xî[ <ÒfâÉËä <Ù]ä ôdâ dH*VÌ V¶Väô Xâî {SähA {Ç-
<Ò{Ç ¬â* Ì¾ dH* $ Xîäâkù <Òô_ä dA <Gb{Ç däâËä dH, <´VXâî tÙò ¬â* <Gô¼Ëô <Gô¶´G ôä¬ Xîä <ú¼ËG
däâËä dH, ÒdA V¶Ë <Gb{Ç däâ VXâîOä $
ß{Gâ ß{Gâ {¶ Xî[, VÌ Xîäâ XîdH ÌY>äk $
ËäËH* ÙäÙõ BXî VäH*, ß¶ËôO<Ë ÁòäH _äk $$ 53 $$
VÌ Xîäâkù ß{Gâ-ß{Gâ {¶ Xî[ ¬<d¬ä ÌÑä Xîô dA XîdËâ dH* $ kV<_òâ VÌ Vâ <Gb{Ç däâXîô
fôAô Xâî oAËô tÙò ¬â* NíË BXî ßä¦¬-íÒcî{ ôä¬ ¬â* dA ÒÈ<¸ _Oäßäâ $
ÙäÙõ ¨H {] Ùõô Xîô, <G{ù] <G¬ù_ Gä¶Ò $
ßä{ä ¬âµ>â duô o´â, ËäXî[ ¬H* Ì<_ ´ä¶Ò $$ 54 $$
´äâ oâÙÒä<Ùòäâ* Xâî {Ç Xîäâ Ùõô Xîô <Gb{Ç däâ, VÌ {SXîäô Xâî ßGä¦¬ ßd¶Xîäô Xîäâ <¬µ>ä Xîô
<G¬ù_ Gä¬ ¨äôä {ô¬ä¦¬ä Xîäâ o´Ëä dH; êVXî[ d¬ Ì<_däôA ´äËâ dH* $
VÁÒG
ÙäÙõ Ë´ V¶ V äô VÌ, ôdH <Gôä_ä däâ k $
ß<ÒGäfA Xâî ßäVôâ, Xîä_ G _äOâ Xîäâk $$ 55 $$
ÁÒ¼¬Æ¢Ë Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*´äâ V¶Väô Xâî V¶{Âhù ¬Ëäâ* Xâî {Ç Xîäâ ßäHô V¶{Âhù ÒäVGäßäâ*
Xîäâ ¦òäO, V¶{Âhù ¨¶¨äâ*â Vâ ô<dË däâXîô ß<ÒGäfA ÌS@ä Xâî ßoâÙ cî{ ßäaò ¬â* ôdËä dH-êVâ <XîVA
{SXîäô oA Xîä_ Xîä oò GdA* _OËä dH $
¬¦Vô=kùbòäù
Xî<_òÆO XÂîXîô Xî_¬Ædä¤, êl>-êl> _äOâ Täk $
ÙäÙõ ¢òäâ* Xîô vÂ><µ>òâ, Xî<_òÆO ÌªA Ì_äk $$ 56 $$
56 ¬â* XîdËâ dH*Xî<_òÆOA {SähA V¶Ëäâ* Vâ kùbòäù XîôËâ dH*-Xî<_òÆOA {SähA Xîä_â ¬Æ¤d Xâî
XÆî¸â Xâî V¬äG êl>-êl> Xîô ÒâO-{ÂÒùXî <Gb{Ç V¶Ëäâ* Xâî {Av>â _OËâ dH* ßäHô kùbòäù{Âhù ÙØÒùúGäâ* ¨äôä
Xîbµ> ÙâËâ dH* $ òâ Xî<_òÆOA {SähA o´G ¬â* <ÒÖG XîôGâ Xâî Xîäôh <Gb{Ç V¶Ëäâ* Xâî <_òâ ÌªA <Ò{<¸
cî{ dH* $ kGVâ XHîVâ Ìúâ* ? ßäùËè kGVâ VäÒTäG ôdGä úä<dòâ $
<G¼Ùä
Xîä_ä ¬Æ¤d V¶Väô Xîä, GA_â Xî[òâ {ä¤Ò $
ÙäÙõ ËAG Ë_äXî Ùâ , oäÒâ ËATô ´äÒ $$ 57 $$
57-59 ¬â* XÈîËNÖGòäâ* Vâ ê{âÇä <Ù]ä ôdâ dH*ÒÉäù oOÒäGè Gâ ÌôVäòA ßäHô {Â´Gâ ´äËâ
dH* {Aô Xîäâ $ ßË# òâ V¶VäôA {SähA XÈîËÖG dH* $ kGXîä Xîä_ä ¬Æ¤d ßäHô GA_â {Hô Xîô <Ùòâ dH*=ßäùËè
d¬ kGVâ VPÌ¼T dA GdA* ô]Ëâ $ d¬ Ëäâ duô, OÆæ ßäHô V¶Ëäâ* Xî[ f{ XîôXâî XîdËâ dH*, d¬äôA ßäâô
Vâ òâ úädâ <XîTô dA ´äò¤ $
ßGäÒÈ<bµ> Vâ {A<ªË ßä¤TA OSä¬ Xî[ ´GËä Xâî <_òâ ÙäÙõÁ Gâ oOÒäGè Vâ {SäùGä XîôXâî
ÒÉäù Xîôäkù A, êVXîäâ {Aô Xî[ XÈî{ä ¬äG Xîô _äâOäâ* ¨äôä {Aô Xîäâ {Â´Gâ ´äËâ Ùâ] Xîô 57 ÒA*
Vä]A XîdA A $ {SV¶O Xîä ð. V¶. <V. Ë. 5$260 ¬â* Ùâ]äâ $
ÙäÙõ oäÒ dAh ´â {È¬A, Ùòä <Òdõhä Ùâf $
oN¢Ë GdA* oOÒ¶Ë Xî[, Ëd¤ XHîVä {ôÒâf $$ 58 $$
{È»ÒA Xîä ´äâ {SÙâf <Òúäô, Ùòä ßäHô oOÒäGè Xî[ oN¢Ë Vâ ô<dË däâ, êV¬â* XHîVä {SÒâf ?
ßäùËè êV¬â* V¼Ëäâ* Xîäâ GdA* ´äGä úä<dòâ, Òd Ëäâ ¦òäOGâ òäâyò dA dH $
´â Ìäâ_Â¶ Ëäâ úÆ{ XîdH*, úÆ{ Ëäâ XîdH* {ÆXîäô $
ÙäÙõ ¢òäâ* Xîô vÂÈ<µ>òâ, BâVä dH V¶Väô $$ 59 $$
ò<Ù d¬ ê{Ùâf XîôËâ dH* ËÌ Ëäâ XîdËâ dH*, úÆ{úä{ ÌHl>Xîô o´G dA XîôGä úä<dòâ ßäHô ´Ì
®òäGí ôdGâ _OËâ dH* Ëäâ XîdËâ dH*, ê{Ùâf Xîôäâ $ V¶VäôA {SähA BâVâ XÈîËÖG dH*- êoò {SXîäô dA
ßV¼ËÆbµ> ôdËâ dH* $ kGVâ XHîVâ vÆ>µ>Xîäôä {äÒâ* ? ßäùËè ß{Gâ ¬®ò <Gb{Ç Vd´ íÒoäÒ Vâ dA ôdGä
úä<dòâ $
¬®ò
G ´ähÂ¶, dä¶Á, úÆ{ O<d, ¬âµ> ßNyG Xî[ eä_ $
VÙä VÁÒG VÆ<¬uôòâ, ÙäÙõ Ì¶úâ Xîä_ $$ 60 $$
<Gb{Ç ¬®ò ôdGâ Xî[ {¾<Ë ÌËä ôdâ dH*¬Ë-¬Ëä¼Ëôäâ* Xâî {Ç Òä_â <ÒÒäÙ ¬â* {SÒÈ¸
áòN¢Ëòäâ* Xîäâ {S¬ Ëäâ Xîd Ùâ*¬H* fäí½äù XîôGä GdA* ´äGËä, Òä òäâyò ÒäËäù däâ Ëäâ ""dä¶ Á,
l>AXî dH'', BâVä Xîd Ùâ* Òä ¬äHG ôd Xîô dA ÒäÙ-<ÒÒäÙ cî{ ßNyG Xî[ JÒä_äßäâ* Xîäâ <¬µ>äXîô VÙä
VÁÒG-íÒcî{ {ôÌS@ Xîä í¬ôh Xîôâ, ËÌ ´¼¬-¬ôh cî{ Xîä_-úXSî Vâ Ìú VXîËä dH $
{¶ä{¶A
{¶ ú_H* Ëâ {Sä<hòä¶, ËâËä XÆî_ áòÒdäô $
<G{ù] VäTÂ Väâ VdA, <´G Xâî BXî ßäTäô $$ 61 $$
Väô OSädA Xîä ß¶O 17 331
61-62 ¬â* Xîd ôdâ dH*, Vä¶VäuôXî {¶äâ* Xâî {<Xîäâ* Xîä V¶O G Xîôäâ´äâ {SähA <Ò<o¼G
{¶äâ* ¬â* {S<Òbµ> däâXîô ú_Ëâ dH*, êGXâî êG {¶äâ* Xâî V¬äG dA VP{Âhù áòÒdäô däâËâ dH*, ´äâ Ì¼TG cî{
dH* $ <Gb{Ç V¿úâ V¶Ë Ëäâ Òâ dA dH*, <´GXâî BXî {ô¬ä¦¬ä Xîä dA ßäaò dH $
ÙäÙõ {¶ äâ * {ª Oòâ , Ì{Æ ô â 1 Ìäôd-Ìäµ2> $
kGXâî V¶O G ´äkòâ, ê_µ>ä ß<ÒOË3 øäµ> $$ 62 $$
<ÒúäôdAG1 {SähA {¶äâ* Xâî ó¶îÙ ¬â* {ª Oòâ dH*, kVA Vâ ÒäíË<ÒXî ¬äOù oÂ_Xîô Ùô-Ùô2 Xâî däâ
ôdâ dH* $ V¿úâ VäTXî Xîäâ kG {¶äâ* Xâî Vä GdA* däâGä úä<dòâ $ ¬G-kN¼jò Xâî ß<ÒÉò3 {ô¬ä¦¬ä
Xî[ {SäNIË Xîä <G<ÒùXîÁ{-V¬ä<T cî{ øäµ> kGXâî oâÉ-áòÒdäôä<Ù {S{¶ú Vâ ê_µ>ä dH $ Òd ß¼Ë¬Æù]
däâ Xîô VäTG XîôGâ Vâ {SäIË däâËä dH, {¶äâ* Xâî Ìäg áòÒdäô Vâ GdA* $
ßäfò <Òaä¬
ÙäÙõ ´äOâ Xîäâ ßäòä XîdH*, VÂËâ Xîäâ XîdH* ´äk $
ßäÒG ´äGä eÂl> dH, ´dä¤ Xîä Ëdä¤ V¬äk $$ 63 $$
k<Ë ¬®ò Xîä ß¶O V¬äIË $$ 16 $$ Vä. 1720 $$
63 ¬â* XîdËâ dH*{SähA Xîä ´HVä <Òúäô däâËä dH, ÒHVA dA ¬ä¼òËä ¬â* êVâ ßäG¼Ù <¬_Ëä
dHVäâXîô ´äOâ dØòâ áòN¢Ë ßä¦¬ä Xîäâ XîdËâ dH ""´äO ßäòä'' ßäHô Väâòâ dØòâ áòN¢Ë ßä¦¬ä Xîäâ
XîdËâ dH*, ""Väâ Oòä'' $ <Xî¼ËÆ ßä¦¬ä ¬â* ßäGâ-´äGâ Xîä áòÒdäô <¬»òä dH, Òd Ëäâ áòä{Xî däâGâ Vâ
´dä¶-Ëdä¶ VÒù½ V¬äòä dØßä dH, {ô¼ËÆ ¬G ¬â* ´HVä <Òúäô däâËä dH, ÒHVA dA ¬ä¼òËä ¬â* {Sä<hòäâ* Xîäâ
<Òaä¬ <¬_Ëä dH $ ¬®ò, <Gb{Ç-¬äOù Xâî V¶Ë Xî[ ¬ä¼òËä òäù däâËA dH $
k<Ë aA ÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXîä ¬®ò Xîä ß¶O V¬äIË# $$ 16 $$
ß VäôOSädA Xîä ß¶O 17
¬®ò-ß¶O Xâî ßG¼Ëô VäôOSädXî V¶Ì¶TA <Òúäô XîôGâ Xâî <_òâ "VäôOSädA Xîä ß¶O' XîdGâ
¬â* {SÒÈ¸ ¬¶O_ Xîô ôdâ dH*
ÙäÙõ G¬äâ G¬äâ <Gô¶´G¶, G¬íXîäô OÆæÙâÒË# $
Ò¼ÙG¶ VÒù VäTÒä, {S h ä¬¶ {äô¶ O Ë# $$ 1 $$
<´GXî[ XÈî{ä Vâ VäTXî ßVäô V¶Väô Vâ {äô däâXîô Väô-íÒcî{ {ôÌS@ Xîäâ {SäIË däâËä dH,
êG <Gô¶´G ôä¬, VÙèOÆæ ßäHô VÒù V¶Ëäâ* Xîäâ d¬ ßGâXî {Shä¬ XîôËâ dH* $
ÙäÙõ VäTÂ OÆ h OdH , ßÒOÆ h Ë´H <ÒXîäô $
¬äGVôäâÒô d¶V Jòäâ*, v>ä<ª GAô, O<d Väô $$ 2 $$
2-16 ¬â* Väô ßäHô ßVäô OSädXîäâ* Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*´HVâ ¬äGVôäâÒô Xâî d¶V ´_ Xîäâ
v>äâª Xîô Väô cî{ ÙØyT Xîäâ {äG XîôËâ dH*, ÒHVâ dA V¶Ë ßÒOÆhäâ* Xîäâ <ÒXîäô cî{ ´äG Xîô ¦òäO ÙâËâ
dH* ßäHô ê¸¬ OÆhäâ* Xîäâ OSdh XîôËâ dH* $
d¶ V <OòäGA Väâ o_ä, ß¶ Ë ô ôä]â BXî $
<ÒÉ ¬â* ß¬ÈË XîäY> _â, ÙäÙõ Ìªä <ÒÒâXî $$ 3 $$
´äâ ¬däGè <ÒÒâXî ¨äôä ßGä¦¬-Ùâdä<Ù V¶Väô cî{ <ÒÉ ¬â* Vâ ßä¦¬cî{ ß¬ÈË Xîäâ <GXîä_
Xîô ß{GA <ú¸-ÒÈ<¸ ¬â* êV BXî Xîä dA <ú¼ËG ô]Ëä dH, ÒdA d¶V Xâî V¬äG Väô OSädXî ·äGA
ßäHô aâbl> V¶Ë dH $
{d_A ¼òäôä ¬G XîôH, {Av>â Vd´ fôAô $
ÙäÙõ d¶ V <Òúäô VäH * , ¼òäôä Xî[òä GAô $$ 4 $$
VäTXî Xîäâ úä<dòâ{S¬ <ÒÉò-ÒäVGäßäâ* Vâ ¬G Xîäâ dµ>äÒâ, {Av>â ÒHôäyò <ÒÒâXî ¨äôä
ßGäòäV dA fôAô Vâ ßä¦¬-oSä¶<Ë dµ> ´äòOA ßäHô ´HVâ d¶V ´_ Vâ ÙõT Xîäâ ß_O XîôXâî {äG
XîôËä dH, ÒHVâ dA ßGä¦¬ä Vâ ßä¦¬ä Xîäâ ß_O XîôXâî ß¨HËä¬ÈË {äG Xîô VXâîOä $
ßä{H ßä{ {SXîä<fòä, <G¬ù_ ·äG ßG¼Ë $
ÇAô GAô ¼òäôä <Xîòä, ÙäÙõ o´ oOÒ¼Ë $$ 5 $$
<´GGâ oOÒÙè o´G XîôXâî <ÒÒâXî ¨äôä ßä¦¬ cî{ ÙõT ßäHô ßGä¦¬ cî{ ´_ Xîäâ ß_O
Xîô <_òä dH, êGXâî ß¼Ë#Xîôh ¬â* ß{Gâ ßä{ dA ßG¼Ë ÌS@ Xîä <G¬ù_ ·äG {SXîä<fË dØßä dH $
ÇAô GAô Xîä V¼Ë ´G, ¼òäÒ GÌâôH* ßäk $
ÙäÙõ VäTÂ d¶V <ÌG, oâ_ Voâ_â ´äk $$ 6 $$
´HVâ ÙõT ßäHô ´_ <o¼G XîôGâ Xîä ¼òäò d¶V dA <GÌµ>äËä dH, ÒHVâ dA ßä¦¬-ßGä¦¬ cî{
Väô-ßVäô Xîäâ <o¼G XîôGâ ¬â* V¶Ë dA V¬ù dH* $ d¶V <ÌGä ß¼ò VÌ ´_ ÙõT <¬_ä dA {äG XîôËâ
dH* $ ÒHVâ dA V¶Ëäâ* Xâî ß<Ëuô¢Ë ß¼ò ßä¦¬ä-ßGä¦¬ä Xîäâ BXî cî{ Vâ dA o´Ëâ dH* $
ÙäÙõ ¬G d¶Vä ¬äâËA úÆhâ, X¶îXîô ÙAòä «>äô $
VÙèOÆæ Xîd V¬eäkòä, {äòä oâÙ <Òúäô $$ 7 $$
V¶Ëäâ* Xâî <G¬ù_ ¬G-d¶V Gâ <ÒÉò-ÒäVGä Òä VXîä¬-VäTGä cî{ X¶îXîô {µ>Xî <Ùòâ dH* ßäHô
ßä¦¬-<ú¼ËG cî{ ¬äâËA dA úÆOËä dH $ òd ê¢Ë ¦òäO Ò OSdh Xîä ôdíò VÙèOÆæßäâ* Gâ Xîd Xîô
V¬eäòä dH, ËÌ dA d¬â* <Òúäô ¨äôä {SäIË dØßä dH $
ÙäÙõ d¶ V ¬äâ Ë A úÆ h H , ¬äGVôäâ Ò ô ´äk $
ÌOÆ_ä v>A_ô Ìä{Æªä, úÆh úÆh ¬v>_A ]äk $$ 8 $$
V¶Ë-d¶V V¦V¶O-VôäâÒô ¬â* ÌS@äG¼Ù-¬äâËA úÆOËä dH ßäHô Ìâúäôä V¶VäôA {SähA cî{ ÌXî
Ëäâ XÆîV¶O cî{ v>äâµ>A Ë_Hòä ¬â* <ÒÉò-cî{ ¬¿v>A dA ]äËä dH $
ÙäÙõ d¶ V ¬äâ Ë A úÆ O H * , ¬äGVôäâ Ò ô ¼däk $
<óîô <óîô ÌHVâ Ìä{Æªä, XîäO Xîô¶Xîä¶ ßäkù $$ 9 $$
V¶Ë-d¶V Ëäâ V¦V¶O-¬äGVôäâÒô ¬â* ß<Òxä-¬_ Xî[ <GÒÈ<¸ cî{ íGäG XîôXâî ÌS@äG¼Ù
Väô OSädA Xîä ß¶O 17 333
cî{ ¬äâËA úÆOËâ dH* ßäHô Ìâúäôâ Xîä¬A {SähA cî{ XîäHB; GäôA Xâî fôAô cî{ {¶´ô {ô dA Ìäô¶Ìäô ßäXîô
ÌHl>Ëâ dH* $
ÙäÙõ d¶ V ä {ô<]òâ , ê¸¬ XîôhA úä_ $
ÌOÆ_ä ÌHVâ ®òäG Tô, {S¦òÇ Xî<dòâ Xîä_ $$ 10 $$
V¶Ë ßäHô d¶V Väô OSdh cî{ aâbl> Xî¸ùáò Vâ dA {dúäGâ ´äËâ dH*, oâÉä<Ù Vâ GdA* $ d¶V Xâî
V¬äG iÒâË däâGâ {ô oA ÌXî ´Ì ®òäG TôXâî ÌHl>Ëä dH, ËÌ {S¦òÇ dA ¬N¿v>òäâ* Xîä Xîä_ Xdä
´äËä dH $ ÒHVâ dA V¶Ëäâ* Xîä oâÉ Täôh XîôGâ Òä_â Xî{µ>A ÌXî-®òäGA oA øäËXî däâËâ dH* $
êJJÒ_ XîôhA d¶V dH, ¬H_A XîôhA XîäO $
¬®ò¬ XîôhA v>ä<ª VÌ, ÙäÙõ ê¸¬ oäO $$ 11 $$
V¶Ë Xîä ÌS@-<ú¼ËGä<Ù, d¶V Xîä {ò-{äGä<Ù-Väô OSdh cî{ Xî¸ùáò {<Ò½ dH $ XîäXî Xîä
{¶´ô {ô ´äGä, Xîä¬A Xîä GäôA ¬â* ßäV<Óî Vâ {ä{ä<Ù cî{ Xî¸ùáò ¬_AG dH $ V¶{Âhù GAú XîäòäâÍ Xîäâ
¦òäO Xîô ´äâ ê¸¬ Xîäòù XîôËä dH, ÒdA VäHoäyòfä_A dH $
ÙäÙõ <G¬ù_ XîôhA VäTÆ Xî[, ¬H_A VÌ V¶Väô $
¬H_A ¬®ò¬ H Oòâ, <G¬ù_ <Vô´Gdäô $$ 12 $$
V¶Ë Xîä Xî¸ùáò <G¬ù_ däâËä dH ßäHô V¶VäôA {Sä<hòäâ* Xîä ¬_AG däâËä dH $ ¬_AG Xî¸ùáò
Òä_â ¬®ò¬ däâXîô V¶Väô Xâî ÌAú dA ôd Oòâ ßäHô <G¬ù_ Xî¸ùáò Òä_â V¶Ë {ô¬ä¦¬ä Xîäâ {SäIË däâ
Oòâ $
ÙäÙõ XîôhA Fî{uô ´ä<Ë dH, Ùõ´ä Väâú <GÒäô $
¬H_A ¬®ò¬ H Oòâ, êJJÒ_ F¶îú <Òúäô $$ 13 $$
´ä<Ë oA Xî¸ùáò {ô dA <GTäùuôË däâËA dH, {äG ÌâúGâ Òä_ä ÌSä@h Ë¶Ìäâ_A Xîd_äËä dH,
k¦òä<ÙXî _äâXî ¬â* {S<V¾ dH $ ßË: ´ä<Ë <XîV {SXîäô ÌGËA dH ? BâVA f¶Xîä cî{ ß¼ò <ú¼Ëä Xîäâ
v>äâªäâ $ ¬_AG Xî¸ùáò Òä_â ¬®ò¬ ´ä<Ë Xâî ßäHô êJJÒ_ Xî¸ùáò Òä_â ê¿ú ´ä<Ë Xâî V¬eäâ $
êJJÒ_ XîôhA ôä¬ dH, ÙäÙõ Ùõ´ä T¶T $
Xîä Xî<dòâ V¬eH* GdA*, úäôäâ* _äâúG ß¶T $$ 14 $$
ôä¬-o´G dA {<Ò½ Xî¸ùáò dH, ÙõVôâ Vä¶VäuôXî Xîäòù Ëäâ {ä{, <¬<aË däâGâ Vâ ¬_AG dA dH*,
<Xî¼ËÆ ¢òä Xîdâ*, V¶VäôA {SähA kV ôdíò Xîäâ V¬eËâ dA GdA* $ òâ <ÒÒâXî, <Òúäô ßäHô ÙäâGäâ* Ìäg
Gâ½äâ* Vâ ß¶Tâ dA däâ ôdâ dH* ßäùËè V¦V¶O G däâGâ Vâ <ÒÒâXî-<Òúäô Ëäâ dH dA GdA* ßäHô Ìäg Gâ½äâ* Vâ
{S¦òÇ Ùâ] ôdâ dH* <Xî ÌÆôä XîôGâ Vâ Ù¶«> <¬_Ëä dH, <óîô oA XîôËâ dA dH*, òdA ß¶Tä däâGä dH $
ÙäÙõ OFî Ì¿v> Xîä ·äG Od, ÙõT ôdH ÁòäH _äk $
VA*O {Â¶v> {O {uôdôH, ßíËG _äOH Täk $$ 15 $$
´HVâ Oäâ Xîä Ò¦V, Oäâ Xâî aÈ¶O, {Æ¿v,> {Hô ßä<Ù ß¶Oäâ* Xîäâ ¦òäO, ÙäHªXîô íËG {Xîª Xâî
ÙØyT{äG XîôËä dH, ÒHVâ dA <Òôäµ>è cî{, Oäâ Xâî V¼Ë cî{ íËGäâ* Vâ ·äG-ÙØyT OSdh XîôXâî ß{GA ÒÈ<¸
{ôÌS@ ¬â* dA _OäGA úä<dB $
ÙäÙõ Xîä¬ Oäk Xâî ÙõT VäH*, däª úä¬ VäH* Gä¶<d* $
k<d* <ÒT ß¬ÈË {A<´òâ, VäTÂ Xâî ¬Æ] ¬ä¶<d* $$ 16 $$
´HVâ Oäâ-Ò¦V Xîä Xîä¬ Oäâ Xâî ÙØyT {äG Vâ däâËä dH, ß<í-ú¬äù<Ù Vâ GdA*, ÒHVâ dA VäTXî
Xîäâ V¼Ë Xâî OäHô, íÂ_ä<Ù fäôAuôXî ß¶Oäâ* Xî[ ßäâô G Ùâ]Xîô VäôOSädXî ð<bµ> Vâ êGXâî ¬Æ] ¨äôä
VS<ÒË ·äGä¬ÈË Xîä {äG XîôGä úä<dB $
í¬ôh Gä¬
ÙäÙõ Xîä¬ ThA Xâî Gä¬ VäH*, _äâOG VäH* XÆîv> Gä¶<d* $
_äâ O G VäH * ¬G Fî{_A,¬G Xî[ ¬G dA ¬ä¶ < d* $$ 17 $$
17-23 ¬â* Gä¬-í¬ôh Xîäâ dA Väô VäTG ÌËä ôdâ dH*VäTXî Xîä ¬Æ<Óî cî{ Xîäòù
{ô¬ä¦¬ä Xâî Gä¬-í¬ôh Vâ dA <V¾ däâOä, Vä¶VäuôXî _äâOäâ* Vâ XÆîv> G däâOä $ ßË: _äâOäâ* Vâ
áòäÒdäuôXî ÒäËäù XîôGA dA {ªâ Ëäâ Òd ¬G Xâî Ìädô dA ôdâ, ¬G ¬â* {SÒâf GdA* däâGA úä<dB $ ¬G ¬â*
Ëäâ ¬G Xî[ Gä¬ í¬ôh cî{ VäTGä dA ôdGA úä<dB $
´äXâî <dôÙH ´HVA däâkOA, Väâ ËHVA _â ´äk $
ÙäÙõ ËÂ¶ <GÙäâùÉ ôd, Gä¬ <Gô¼Ëô Oäk $$ 18 $$
dâ VäTXî ! <´VXâî tÙò ¬â* ´HVA oäÒGä däâOA, Òd ÒHVA dA ÒíËÆ ß{Gâ ßä{ Ëâôâ Vâ _â
´äòOä, ËÂ Ëäâ Òô-fä{ ÙâGâ Vâ ê{ôä¬ däâXîô <GÙäâùÉ ôdËâ dØòâ Gä¬ í¬ôh dA Xîô $
ÙäÙõ VäTÆ VÌH Xîô Ùâ]Gä, ßVäT G ÙAVH Xîäâk $
<´<d* Xâî <dôÙH duô GdA*, <Ë<d¤ ËG µ>äâµ>ä däâk $$ 19 $$
VoA Xîäâ VäTÆ V¬eXîô Ùâ]Gä úä<dòâ $ Xîäôh, ßä¦¬-ð<bµ> Vâ Òä Väô-OSädXî ð<bµ> Vâ
Xîäâkù oA ßVäTÆ GdA* <Ù]äkù ÙâËä $ dä¶, <´VXâî tÙò ¬â* duô-<ú¼ËG GdA* däâËä, êV fôAô ¬â*
VäTÆËä Xî[ Xî¬A ôdËA dA dH, <Xî¼ËÆ d¬ ß{Gâ oäÒ ¬â* Xî¬A ¢òäâ* ô¢]â* $
VäTÂ V¶O<Ë {äkòâ, ËÌ ¨¼¨ô Ùõô Gfäk $
ÙäÙõ Ìäâ<d2 ÌHV Xîô, «Â>¶«>â1 <GXîµ> G ´äk $$ 20 $$
´Ì V¶Ë-V¶O<Ë {SäIË däâËA dH ËÌ Xîä¬-XSîäâTä<Ù ¨¼¨ tÙò Vâ Ùõô däâXîô Gbµ> däâ ´äËâ dH* $
<óîô ´HVâ ´dä´2 {ô ÌHl> Xîô òä½ä XîôGâ Òä_ä v>äâµ>A-GäÒ1 Xâî {äV GdA* ´äËä, ÒHVâ dA ¨¼¨äâ* Vâ
ô<dË áòN¢Ë Gä¬-í¬ôh Xîäâ v>äâª Xîô ËAù-ÒSËä<Ù Xâî {äV oA GdA* ´äËä $ Gä¬-í¬ôh ¬â* dA ôË
ôdËä dH $
´Ì {ô¬ {Ùäô {äkòâ, ËÌ X¶îXîô ÙAòä «>äô $
ÙäÙõ Väúä Väâ* <¬_â, ËÌ XÂîªä Xîäú <GÒäô $$ 21 $$
´Ì {ô¬ aâbl> ô¦G <¬_Ëä dH, ËÌ X¶îXîô-Xîä¤úä<Ù Xîäâ XÂîªä V¬eXîô {µ>Xî <Ùòä ´äËä
dH $ ÒHVâ dA ´Ì VäTXî Xîäâ V¿úâ VäTÆ ¨äôä <V]äòâ Gä¬ í¬ôh Vâ V¿úä ßä¦¬-ËKÒ {SäIË däâËä
dH, ËÌ Òd <ÒÉò-VÆ] ´HVâ <GíVäô1 XîäòäâÍ2 Xîäâ ß{Gâ ßä{ dA v>äâª ÙâËä dH $
<Òúäô Xîä ß¶O 18 335
´Ì ÁÒG ¬ÂôA {äkòâ, ËÌ ¬ôÌä XîäHG <ÌVä<d1 $
ÙäÙõ ß¬ÈË v>äª Xîô, XîäHG d_äd_ ]ä<d $$ 22 $$
´Ì V¶ÁÒGA ÌÂµ>A {SäIË däâ ´äËA dH, ËÌ ¬È¦òÆ XîäHG ¬äâ_1 _âËä dH ? Ëä ß¬ÈË Xîäâ
v>äâªXîô d_äd_ <ÒÉ XîäHG ]äËä dH ? ÒHVâ dA Gä¬-í¬ôh Xîä ßäG¼Ù <¬_Gâ {ô <ÒÉò-VÆ]
XîäHG úädËä dH ?
´Ì ¬äGVôäâÒô {äkòâ, ËÌ v>A_ô Xîäâ <v>µ>Xîäk $
ÙäÙõ d¶Vä duô <¬_â, ËÌ XîäOä Oòâ <Ò_äk $$ 23 $$
´Ì ¬äGVôäâÒô {SäIË däâËä dH, ËÌ d¶V v>äâµ>A Ë_Hòä Xîäâ ¦òäO ÙâËä dH $ ÒHVâ dA d¶V cî{A
VäTXî Xîäâ ´Ì Gä¬-í¬ôh ¨äôä duô Xî[ {SäNIË däâËA dH, ËÌ Xîä¬-XSîäâTä<ÙXî ÒäVGä VâÒA ¬G
Xî[ XîäXî ÒÈ<¸ ß{Gâ ßä{ dA Gbµ> däâ ´äËA dH $
êoò ßV¬äÒ
´d¤ <ÙGXîô Ëd¤ <Gf GdA*, <Gf Ëd¤ <ÙGXîô Gä¶<d* $
ÙäÙõ BXHî ¨H GdA*, VäTG Xâî ¬Ë ¬ä¶<d* $$ 24 $$
¶24-25 ¬â* Ùäâ <ÒôäâTA BXî Vä GdA* ôdËâ, òd XîdËâ dH*´dä¤ VÂòù däâËä dH, Òdä¶ ôä<½
GdA* däâËA, ´dä¶ ôä<½ däâËA dH Òdä¶ VÂòù GdA* däâËä $ ÒHVâ dA ·äG Xâî íäG ¬â*â ß·äG ßäHô ß·äG Xâî
íäG ¬â* ·äG GdA* ôdËä $ V¶Ëäâ* Xâî <V¾ä¼Ë ¬â* ´dä¶ ß¨HË ÌS@ Xî[ oN¢Ë däâËA dH, Òdä¶ ¬äòä cî{
¨HË GdA* däâËä $
ÙäÙõ BXHî øäâªâ úY> ú_H, Ùõ´ä Xîäâ<Ë_1 däâk $
ÙØdØ¶ øäâªäâ* úY> ÌHVËä¶, {äô G {dØ¤úä Xîäâk $$ 25 $$
k<Ë VäôOSädA Xîä ß¶O V¬äIË $$ 17 $$ Vä. 1745 $$
<´VXâî Vä Ùäâ ßCÒ däâËâ dH*, ËÌ BXî {ô úY>Xîô ú_Ëä dH ßäHô ÙõVôâ Xîäâ ]ä_A1 ô]Ëä
dH $ Xîäôh, ÙäâGäâ* {ô úÑ Xîô ÌHl>Gâ Vâ Ëäâ ßä´ ËXî Xîäâkù oA ´äGâ òäâyò íäG Xîäâ GdA* {dØ¤úä $ ÒHVâ
dA {SÒÈ<¸ ßäHô <GÒÈ<¸ Xîä BXî Vä <GÒäùd GdA* däâ VXîËä, {SÒÈ<¸ Xîäâ OäHh ßäHô <GÒÈ<¸ Xîäâ ¬Æçò
ô] Xîô ÌS@-{ôäòh ôdGâ Vâ dA {SähA V¶Väô Xâî {äô {dØ¤ú VXîËä dH $ V¿úâ VäTXî Xîäâ úä<dòâ <Xî
Òd ÌS@-<ú¼ËGä<Ù ßä®òäN¦¬Xî XîäòäâÍ Xîäâ dA {S¬Æ]Ëä Ùâ Vä¶VäuôXî áòÒdäô Xîäâ Ëäâ êVXîäâ
VdäòXî cî{ ¬â* dA ô]â* $
k<Ë aA ÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXîä VäôOSädA Xîä ß¶O V¬äIË# $$ 17 $$
ß <Òúäô Xîä ß¶O 18
VäôOSädA-ß¶O Xâî ßG¼Ëô ß¨HË-{STäG <Òúäô XîôGâ Xâî <_òâ ""<Òúäô Xîä ß¶O'' Xâî
XîG ¬â* {SÒÈ¸ ¬¶O_ Xîô ôdâ dH*
<´GXî[ XÈî{ä Vâ VäTXî ¨HË Vâ {äô däâXîô ß¨HË <Òúäô ¨äôä {ôÌS@ Xîäâ {SäIË däâËä dH, êG
<Gô¶´G ôä¬,VÙèOÆæ ßäHô VÒù V¶Ëäâ* Xîäâ d¬ ßGâXî {Shä¬ XîôËâ dH* $
{S·äG {uôúò
ÙäÙõ ´_ ¬â* OOG, OOG ¬â* ´_ dH, {Æ<G1 ÒH OOG <Gôä_¶2 $
ÌS@ ÁÒ k<d <Ò<T ôdH, BâVä oâÙ <Òúäô¶ $$ 2 $$
2-3 ¬â* {S·äG (ÁÒ) Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*´HVâ ´_ ¬â* {S<Ë<ÒPÌ cî{ Vâ ßäXîäf
<Òx¬äG dH Ëä ´_ Xî[ V¸ä-ßäTäô oÂË áòä{Xî ßäXîäf ¬â* dH, ßË# ´_ oA ßäXîäf ¬â* dH,
kV {SXîäô Ìädô-oAËô ßäXîäf Xîä ´_ Vâ V¶Ì¶T däâGâ {ô oA ßäXîäf ´_ Xâî ßäjùËä<Ù T¬äâÍ Vâ
òÆ¢Ë GdA* däâËä, ÒHVâ dA ÁÒ (ÌÆ<¾) ¬â* fÆ¾ XÂîµ>í úHË¼ò {S<Ë<ÌPÌ cî{ Vâ <Òx¬äG dH Ëä
ÁÒ (ÌÆ<¾) oA ßäTäô oÂË fÆ¾ úHË¼ò Xâî ßä<aË dH $ ßË# Ìädô Ò oAËô ÁÒ Xîä ÌS@ Vâ
V¶Ì¶T däâGâ {ô oA Òd ÌS@, ÁÒ (ÌÆ<¾=ß¶Ë#Xîôh) Xâî T¬ù ßÁ{·¦Òä<Ù Vâ òÆ¢Ë GdA* däâËä $
ÁÒ ßäHô ÌS@ Xâî kV oâÙ Xîä <Òúäô XîôGä úä<dòâ $
Jòäâ* Ù{ùh ¬â* ¬Æ] Ùâ<]òâ, {äGA ¬â* {S<Ë<ÌPÌ $
Bâ V â ßäË¬ôä¬ dH , ÙäÙõ VÌ dA V¶ O $$ 3 $$
´HVâ Ù{ùh ¬â* ¬Æ] Xîä ßäHô ´_ ¬â* VÂòäù<Ù Xîä {S<Ë<ÌPÌ <Ù]äkù ÙâËä dH, ÒHVâ dA ÌS@ Xîä
{S<Ë<ÌPÌ ß¶Ë#Xîôh ¬â* ßä¦¬ cî{ Vâ ôdËä dH $ êVA Xî[ V¸ä Vâ VÌ áòÒdäô ú_Ëä dH $ ßË#
ÌS@ VÌ Xâî Vä dA dH $
Vä¤ú
´Ì Ù{ùh ¬ä¶dA* Ùâ<]òâ, ËÌ ß{Gä VÂeâ ßä{ $
Ù{ù h <ÌG VÂ e â GdA* , ÙäÙõ {Æ ¼ ò æ {ä{ $$ 4 $$
òäù ÌäË Xîd ôdâ dH*´Ì Ù{ùh ¬â* Ùâ]ä ´äò Ëäâ ß{Gä ¬Æ] ßäHô êV Xâî OÆh-ÙäâÉ
ß{Gâ ßä{ dA ÙA] ´äËâ dH*, Ù{ùh <ÌGä GdA* ÙA]Ëâ $ ÒHVâ dA ß¶Ë#Xîôh ¨äôä ÌS@ Xîä {S<Ë<ÒPÌ
ßäHô {ä{-{Æ°ò cî{ V¶Väô {SËAË däâËä dH $ ß¶Ë#Xîôh G däâ Ëäâ BXî ß¨HË ÌS@ dA dH $
·äG {uôúò
Á*òâ* 1 Ëâ_ <Ë_¼G ¬â*, Á*òâ* O¶T óÂî_¼G $
Á*òâ* ¬ä]G ]Aô ¬â*, kÍòâ* ôÄÌ 2 cîd¼G3 $$ 5 $$
5-8 ¬â* ·äG ¨äôä ÌS@ Xîä {uôúò Xîôä ôdâ dH*´HV1â <Ë_äâ* ¬â* Ëâ_, {Æb{äâ* ¬â* VÆO¶T, ÙØyT
¬â* ¬¢]G dH, ÒHVâ dA VÌ ÁÒä¦¬äßäâ*3 ¬â* ÌS@ 2 áòä{Xî dH $
ßXîÌô ÌäÙfäd Gâ {Âv>ä ä ÌS@ VÌ ¬â* XHîVâ dH, ðbµ>ä¶Ë ¨äôä ÌËäkòâ ? êVXîäâ 5-6 Vâ
ê¸ô <Ùòä ä $ {SV¶O Xîä ð. VÆ. <V. Ë. 12-342 ¬â* Ùâ]äâ $
kÍòâ* 1 ôÄÌ cîd¼G ¬â*, Á*òâ* cîd2 ôO¼G $
Á*òâ* ´âôäâ 3 VÂô ¬ä¶, l>¶Y>äâ ú¼j ÌV¼G $$ 6 $$
´HVâ fôAô Xî[ Gä<ªòäâ* ¬â* ßä¦¬ä2, VÂòù ¬â* {SXîäf3, ú¼j¬ä ¬â* fAË_ OÆh ôdËä dH, BâVâ1 dA
ÁÒä¦¬äßäâ* ¬â* ÌS@ áòä{Xî dH $
ÙäÙõ <´G òdØ <Ù_ ¬¶<Ùô <Xîòä, <Ù_ ¬¶<Ùô ¬â* Väâk $
<Ù_ ¬ä¶ d A* <Ù_Ùäô dH , ßäH ô G Ùõ ´ ä Xîäâ k $$ 7 $$
<´V {ô¬ä¦¬ä Gâ ß¼Ë#Xîôh-¬N¼Ùô ÌGäòä dH, ÒdA VäÇA cî{ Vâ ß¼Ë#Xîôh ¬â* ôdËä d* $
ß¼Ë#Xîôh ¬â* NíË {ô¬ä¦¬ä dA d¬äôä {ô¬ <¬½ dH, ß¼ò ÙõVôä Xîäâkù GdA* $
¬AË ËÆPdäôä ËÆ¬ XîGâ1, ËÆ¬ dA _âdØ <{v>äG $
ÙäÙõ Ùõô G Ùâ<]òâ, {S<Ë<ÌPÌ Jòäâ* ´äG $$ 8 $$
dâ VäTXîäâ ! ´HVâ VÂòäù<ÙXî Xîä {S<Ë<ÌPÌ VÒù½ ôdËä dH <Xî¼ËÆ ´_ä<ÙXî <ÌGä GdA* ÙA]Ëä
$ ÒHVâ dA ËÆPdäôä {ô¬ <¬½ {ôÌS@ áòä{Xî däâGâ Vâ ËÆPdäôâ {äV1 dA dH, <Xî¼ËÆ ÌS@äXîäô ÒÈ<¸ <ÌGä
GdA* oäVËä $ ßË# ß{GA ÒÈ<¸ Xîäâ ÌS@äXîäô XîôXâî ËÆ¬ dA êVâ {dúäGäâ $
<Òô¢ËËä
ÙäÙõ Gä_1 Xî¬_ ´_ Fî{´â, ¢òäâ* ´ÆÙä ´_ ¬ä¶<d* $
ú¶Ù <d <dË <úË {SAËªA, òäâ* ´_ VâËA Gä¶<d* $$ 9 $$
9-11 ¬â* ÒHôäyò{ÂÒùXî <Òúäô Xî[ <ÒfâÉËä <Ù]ä ôdâ dH*Xî¬_ GäôA1 (Xî¬äâÙGA) ´_
¬â* ê¦{¼G däâËA dH <óîô oA ´_ ¬â* G ôdXîô ´_ Vâ Fî{ô ¢òäâ* ôdËA dH ? ê¸ô-êVXî[ {SA<Ë ´HVA
ú¼j¬ä ¬â* däâËA dH, ÒHVA ´_ ¬â* GdA* däâËA $ kVA<_òâ ´_ Vâ Fî{ô ôdËA dH $ ÒHVâ dA ÒHôäyò-<Òúäô
¨äôä VäTXî Xâî <ú¸ ¬â* ´HVâ {ôÌS@ Xâî <_òâ {SA<Ë däâËA dH, ÒHVA V¶Väô Xâî <_òâ GdA* däâËA $ ßË#
Òd V¶Väô ¬â* ôd Xîô oA V¶Väô Vâ ßV¶O dA ôdËä dH $
ÙäÙõ BXî <Òúäô VäH*, VÌ ËH* ¼òäôä däâk $
¬ä¶dA* dH {ô ¬G GdA*, Vd´ <Gô¶´G Väâk $$ 10 $$
VäTXî ÒHôäyò-{ÂÒùXî BXî <Òúäô-Ì_ ¨äôä VÌ V¶Väô Vâ ß_O däâ ´äËä dH $ òx<{ fôAô
V¶Väô ¬â* dA ôdËä dH <Xî¼ËÆ ¬G V¶Väô ¬â* G ôd Xîô <Gô¼Ëô ôä¬ Xâî <ú¼ËG ¬â* dA ôdËä dH ßäHô
ßGäòäV dA <Gô¶´G ÌS@ Xîäâ {SäIË däâ ´äËä dH $
ÙäÙõ OÆh <GOÆùh ¬G <¬_ ôgä, ¢òäâ* ÌâOô1 H ´ä<d $
´d¤ ¬G GädA* Väâ GdA*, ´d¤ ¬G úâËG Väâ ßä<d $$ 11 $$
ÙHÒAOÆhäâ* Vâ ô<dË ¬Â]ù-¬G <ÒÉòäâ* ¬â* <¬_ ôdä dH, Òd XHîVâ <Òô¢Ë1 däâXîô {ô¬ä¦¬ä Xî[
ßäâô ´äò ? ê¸ô-<´V ÒíËÆ ¬â* ¬G GdA* däâËä, Òd ÒíËÆ êV Xâî <_òâ GdA* Xâî V¬äG dA däâËA dH
ßäHô <´V¬â* ¬G VäÒTäGA Vâ _Oä ôdËä dH, Òd êVXâî Vä¬Gâ ôdËA dH $ ßË# ÒHôäyò-{ÂÒùXî <Òúäô
¨äôä ¬G Xîäâ {ô¬ä¦¬ä ¬â* _OäGâ Vâ Òd <ÒÉòäâ* Vâ ß_O däâXîô {ô¬ä¦¬ä Xî[ ßäâô ´äËä dH $
<Òúäô
ÙäÙõ VÌ dA áòä<T Xî[, ßäHÉ<T BXî <Òúäô $
V¬eâ ËH* VÆ] {äkòâ, Xîäâkù XÆîv> Xîdäâ O¤Òäô $$ 12 $$
12-15 ¬â* <Òúäô Xî[ <ÒfâÉËä Xîd ôdâ dH*´¼¬ Xâî {iúäËè dA VÒù áòä<Tòä¤ däâËA dH* $
ÌS@ <Òúäô ¨äôä ´¼¬äoäÒ däâGâ Vâ VÒù áòä<Tòäâ* Xî[ ßäHÉ<T BXî <Òúäô dA dH $ {SähA Xîäâ ß{Gä
ÒäíË<ÒXî íÒcî{ V¬eGâ {ô dA {ô¬äG¼Ù {SäIË däâËä dH, <óîô úädâ Xîäâkù ¬Â]ù XÆîv> oA Xîdâ, ÙØ#]
GdA* däâËä $
ÙäÙÂ kXî <GOÆùh kXî OÆh¬òA, VÌ øµ> òâ ¨H ·äG $
Xîäòä Xîä ¬äòä <¬_â, ßäË¬ ÌS@ V¬äG $$ 13 $$
VoA fôAôäâ* ¬â* BXî <GOùÆh cî{ ßäHô ÙõVôä VOÆhcî{ òâ Ùäâ ·äG ôdËâ dH* $ <´V¬â* ¬äòä XÈîË
fôAôä<Ù Xîä VOÆh ·äG dA {STäG däâËä dH Òd ¬äòä ¬ò V¶Väô ¬â* <¬_ Xîô ´¼¬Ëä-¬ôËä ôdËä dH
ßäHô <´V ¬â* <GOÆùh ßä¦¬ä Xîä <GOÆùh ·äG {STäG däâËä dH, Òd ÌS@ V¬äG dA däâËä dH $
ÙäÙõ Xîäâ<µ> ßúäuôG BXî <ÒúäôA, ËFî G VôÌuô1 däâk $
ßäúäôA VÌ Ó oôä, <ÒúäôA <Òô_ä Xîäâ k $$ 14 $$
Ìäg íGäGä<Ù ßäúäôÒäGè Xîäâ<µ> áòN¢Ë oA BXî ÌS@ <ÒúäôÒäGè Xâî V¬äG1 GdA* däâ VXîËâ $
ßäúäôÒäGè áòN¢¸òäâ* Vâ Ëäâ VÒù ÓËè oôä dH $ <ÒúäôÒäGè ÌS@-·äGA Ëäâ Xîäâkù <Òô_ä dA
<¬_Ëä dH $
ÙäÙõ øµ> ¬â* VÆ] ßäG¼Ù dH,ËÌ VÌ l>ädô däâk $
øµ> ¬â* VÆ] ßäG¼Ù <ÌG, VÆ]A G Ùâçòä Xîäâk $$ 15 $$
<Òúäô ¨äôä <´VXâî ß¼Ë#Xîôh ¬â* ÌS@äG¼Ù {SäIË dH, Ëäâ êVâ VoA íäGäâ* ¬â* ßäG¼Ù {SäIË
däâËä dH ßäHô <´VXâî ß¼Ë#Xîôh ¬â* ÒíËÆ-´¼ò VÆ] Ëä ÌS@äG¼Ù ÙäâGäâ* dA GdA* dH*, BâVä áòN¢Ë
Xîäâkù oA VÆ]A GdA* Ùâ]ä Oòä $
<Òô¢ËËä
Xîäòä _äâXî ßG¼Ë VÌ, øµ> ¬â* oäôA oAô $
´dä¶ ´äk Ëdä¤ V¶O VÌ, Ùuôòä {H_A ËAô $$ 16 $$
16-21 ¬â* <Òô¢ËËä Xîä <GÙâùf Xîô ôdâ dH*fôAô cî{ _äâXî ßG¼Ë dH* ßäHô fôAôäâ* Xâî
ß¼Ë#Xîôhäâ* ¬â* Xîä¬ä<Ù Xî[ ÌdØË oAª ôdËA dH $ <´V fôAô ¬â* ´äò, Òdä¤ dA Xîä¬ä<Ù VÌ <ÒXîäô
Vä ¬â* dA ôdËâ dH* $ ßË# {SähA V¶Väô-VäOô Vâ {äô XHîVâ ´äò ?
Xîäòä ¬äòä H ôdA, ´äâTä ÌdØ Ì_Ò¼Ë $
ÙäÙõ ÙØíËô ¢òäâ* <Ëôâ, Xîäòä _äâXî ßG¼Ë $$ 17 $$
òd Xîäòä dA V¶Väô Vâ {äô däâGâ ¬â* k¼j´ä_ cî{ ¬äòä Xâî V¬äG ÌäTXî däâ ôdA dH $ ´HVâ
ÌäÁOô Xâî ]â_ ¬â* ¬G ´äËä dH, ÒHVâ dA fôAô Xâî {äâÉh, ß®òäVä<Ù ¬â* dA ¬G æXî ´äËä dH ßäHô
XÆîv> ÌÑGä oA úädâ Ëäâ Xîä¬ä<ÙXî ¬dä Ì_ÒäGè òäâ¾ä ôäâXîGâ Òä_â ÌdØË dH* $ ßË# òâ ßG¼Ë fôAô
cî{ _äâXî ÙØíËô dH*, kGVâ XHîVâ {äô däâ* ?
¬äâµ>A ¬äòä Ë´ Oòâ, VÂ¯¬ _Aòâ ´äk $
ÙäÙõ Xîäâ vÂ > µ>â GdA* , ¬äòä ÌªA Ì_äk $$ 18 $$
øô, VP{<¸ ßä<Ù íÂ_ cî{ ¬äòä Xîäâ Ëäâ ¦òäO Xîô <Òô¢Ë oâÉ Täôh Xîô _âËâ dH* <Xî¼ËÆ
{S<Ëbl>ä Xî[ ÒäVGä Ëä ôäO-¨âÉä<Ù cî{ VÂ¯¬ ¬äòä Vä dA _â ´äËâ dH* $ ßË# òd ¬äòä ¬dä
<Ò{<¸ dH, kVVâ Xîäâkù oA GdA* ÌúËä $
ÙäÙõ VÂ¯¬ ¬ä¶<d*_â, <ËGXîä Xî[´â ¦òäO $
VÌ Ë´ ôäËä ôä¬ VäH*, ÙäÙõ òdÆ ÒHôäO $$ 19 $$
´äâ ß¼Ë#Xîôh ¬â* ßd¶Xîäô, {S<Ëbl>ä Xî[ k¿v>ä, ôäO,¨âÉ, <ÒÉò-ÒäVGä<Ù VÂ¯¬ ¬äòä
cî{ OÆh dH*, êG VÌ Xîä ¦òäO Xîôäâ $ XîËÈù¦Òä<Ù VoA <ÒXîäôäâ* Xîäâ ¦òäO Xîô ôä¬ o´G ¬â* ßGÆô¢Ë
däâGä, kVA Xîä Gä¬ ÒHôäyò dH $
OÆ h äËAË Väâ Ùfù G A,ßä{ä Tôâ êl>äk $
ÙäÙõ <GOÆùh ôä¬ Od, «>äâôA _äOä ´äk $$ 20 $$
´äâ Ùâdä<ÙXî ßGä¦¬ ßd¶Xîäô Xîäâ ß¼Ë:Xîôh Vâ êl>äXîô Ùõô Tô ÙâËä dH ßäHô <Gô¶Ëô
ÌS@äXîäô-ÒÈ<¸ ßRòäV cî{ «>äâôA Xâî Vä _Oä dØßä ßRòäV ÌÑäËä ´äËä dH, kV {SXîäô VäTG
Xî[ {uô{äXîäÒíä ¬â* <GOÆùh ôä¬ Xîäâ íÒíÒcî{ Vâ OSdh XîôXâî OÆhäËAË däâËä dH, ÒdA V¶Ë ÙfùG Xâî
òäâyò dH $
<{*«> ¬Æ<Óî VÌXîäâ Xîôâ, {Säh ¬Æ<Óî G<d* däâk $
{Säh ¬Æ<Óî VÙèOÆæ Xîôâ, ÙäÙõ <Òô_ä Xîäâk $$ 21 $$
fôAô Xîäâ fAËäâbh, ÙØÌù_Ëä<Ù ÙØ:]äâ* Vâ ÌúäGä cî{ Òä Ùâd{äË däâGâ {ô <{*«>ä<ÙXî {SÙäG
cî{ Xî¬ù-Xîä¶«> Xâî ¨äôä íÂ_ fôAô Xî[ ¬Æ<Óî VoA XîôËâ dH* <Xî¼ËÆ {SähA Xî[ ´¼¬-¬ôh cî{ V¶Väô
Vâ ¬Æ<Óî Xîäâkù GdA* XîôËä $ dä¶, Xîäâkù <Òô_ä VÙèOÆæ ß{Gâ ·äGäâ{Ùâf ¨äôä VÂ¯¬-fôAô cî{ {Säh Xî[
´¼¬ä<Ù Vâ ¬ÆN¢Ë XîôXâî ßä¦¬ä Xîäâ ÌS@ ¬â* ßoâÙ XîôËä dH $
<fbò <´·äVä-{SiG
ÙäÙõ ÇÆTä ËÈÉä ¢òäâ* oÂ<_òâ, fAË ËIË ¢òäâ* ´äk $
¢òäâ* VÌ vÂ>µ>â Ùâd OÆh, VÙèOÆæ Xî<d V¬eäk $$ 22 $$
22 ¬â* <fbò Xîä {SiG dHdâ VÙèOÆôäâ* ! oÂ], IòäV, ßäfä-ËÈbhä, fAËäâbhä<Ù, Ëä
ôäO-¨âÉä<Ù Ùâd Xâî ¨¼¨ cî{ VÌ OÆhäâ* Vâ XHîVâ vÆµ>Xîäôä däâ ? XÈî{òä kVXîä ê{äò Vô_ ôA<Ë Vâ
V¬eä Xîô Xî<dòâ $
ê¸ô
¬ä¶dA* ËH* ¬G XîäY> Xîô, _â ôä]â <G´ l>äHô $
ÙäÙõ oÂ_â Ùâd OÆh, <ÌVô ´äk VÌ ßäHô $$ 23 $$
23-26 ¬â* 22 ¬â* Xî<Ë {SiG Xîä ê¸ô Ùâ ôdâ dH*Ùâdä<ÙXî Vâ ¬G Xîäâ <GXîä_ Xîô
íÒíÒcî{ íäG ¬â* Níô ô]Gâ Vâ ¬G Ùâd Xâî OÆhäâ* Xîäâ oÂ_ ´äËä dH ßäHô V¶{Âhù ¬ä<òXî {S{¶ú Xîäâ
oA oÂ_ ´äËä dH $
Gä¬ oÆ_äÒâ Ùâd OÆh, ÁÒ Ùfä VÌ ´äk $
ÙäÙõ v>äªâ Gä¬ Xîäâ, Ëäâ <óîô _äOâ ßäk $$ 24 $$
<Gô¶Ëô Gä¬-<ú¼ËG Ùâd-OÆhäâ* Xîäâ oÆ_ä ÙâËä dH ßäHô <Gô¶Ëô Gä¬-<ú¼ËG Vâ dA ·äG däâXîô
Xî¸Èù¦Ò, oäâÓÈî¦Ò ßä<Ù V¶{Âhù ÁÒ oäÒ Xî[ ßÒíä oA Ùõô däâ ´äËA dH, <Xî¼ËÆ Gä¬-<ú¼ËG Xîäâ
v>äâªXîô ò<Ù ¬G Vä¶VäuôXî <ÒÉòäâ* ¬â* _O ´äòOä Ëäâ Ùâd-OÆh ßäHô ÁÒ-oäÒ <óîô ßä _OâOä
$
ÙäÙõ <ÙG <ÙG ôäËä ôä¬ VäH*, <ÙG <ÙG ß<TXî VGâd $
<ÙG <ÙG {AÒâ ôä¬ôV, <ÙG <ÙG Ù{ùh Ùâd $$ 25 $$
{S<Ë<ÙG ôä¬-o´G ¬â* ßGÆô¢Ë ôdâ ßäHô {S<Ë<ÙG ôä¬ ¬â* ß<TXî dA {Sâ¬ ÌÑäËä ´äò $ kV
{SXîäô {S<Ë<ÙG ôä¬-o´G-ôV {äG XîôGâ Vâ {S<Ë<ÙG dA ¨¼¨ cî{ Ùâd-OÆhäâ* Xîäâ ¦òäOËä dØßä
ß¼Ë:Xîôh Ù{ùhÒËè íÒíÒcî{ VäÇä¦Xîäô ¬â* VdäòXî däâOä $
ÙäÙõ <ÙG <ÙG oÂ_â Ùâd OÆh, <ÙG <ÙG k<¼jò Gäf $
<ÙG <ÙG ¬G ¬GVä ¬ôH, <ÙG <ÙG däâk {SXîäf $$ 26 $$
ôä¬-o´G Xâî ßRòäV ¨äôä {S<Ë<ÙG dA ¬G Ùâd-OÆhäâ* Xîäâ oÂ_Ëä ´äòOä $ {S<Ë<ÙG dA
kN¼jòäâ* Xî[ <ÒÉòäV<Óî Ëä ¬G Xî[ Vä¶VäuôXî k¿v>äòâ* Gbµ> däâËA ´äòâ*OA $ kV {SXîäô {S<Ë<ÙG Xâî
ßRòäV Vâ tÙò ¬â* ÌS@ Xîä {SXîäf {SXîµ> däâXîô ÁÒ¼¬Æ¢Ë däâOä $
VÁÒG
Ùâd ôdH V¶Väô ¬â¶, ÁÒ ôä¬ Xâî {äV $
ÙäÙõ XÆîv> áòä{H GdA*, Xîä_ eä_ ÙØ] ½äV $$ 27 $$
27-30 ¬â* ÁÒ¼¬ÆÓî Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*fôAô V¶Väô ¬â* ôdâ ßäHô ÁÒä¦¬ä <Òúäô ¨äôä
ßoâÙ cî{ Vâ <Gô¶´G ôä¬ Xâî {äV ôdâ Ëäâ êVâ Xîä_äNyG Xî[ JÒä_ä cî{ ßä<T-áòä<T XÆîv> oA
GdA* áò<Ë XîôËA $
Xîäòä Xî[ V¶O<Ë Ë´â, ÌHl>ä duô {Ù ¬ä¶<d¶ $
ÙäÙõ <Goùò H ôdH, Xîäâk OÆh áòä{H Gä¶<d* $$ 28 $$
fôAô Xîä ß®òäV ¦òäO Xîô ´äâ {ô¬ä¦¬ä Xâî íÒcî{ ¬â* NíË ôdËä dH, êV {ô Xîä¬-
XSîäâTä<ÙXî <XîVA oA OÆh Xîä {SoäÒ GdA* {ªËä $ Òd <Goùò däâXîô V¶Väô ¬â* ôdËä dH $
Xîäòä ¬ädA* oò øhä, VÌ OÆh áòä{H* ßäk $
ÙäÙõ <Goùò øô <Xîòä, ôdH GÂô ¬â* ´äk $$ 29 $$
Ùâd ¬â* ßä¦¬-oSä¶<Ë däâGâ Vâ ´¼¬-¬ôhä<Ù ÌdØË oò dH* ßäHô Xîä¬ä<Ù VoA ßäVÆôA OÆh oA
tÙò ¬â¶ ßäXîô áò<Ë XîôËâ dH* $ kVA<_B V¶Ë-´Gäâ* Gâ Ùâdä®òäV Vâ Ùõô ´äXîô oò-ô<dË {SXîäf
íÒcî{ ÌS@ Xîäâ dA ß{Gä øô ÌGäòä dH ßäHô êVA ¬â* ßoâÙ cî{ Vâ ôdËâ dH* $
]«>èO Täô <ÒÉ Gä ¬ôâ, Xîäâk OÆh áòä{H Gä¶<d* $
ôä¬ ôdH ¦òäâ* ´G ôdH, Xîä_ eä_ ´_ ¬ä¶<d* $$ 30 $$
{SXîäf-íÒcî{ ÌS@ ¬â* ßoâÙ cî{ Vâ ôdGâ Òä_ä ÁÒ¼¬ÆÓî {SähA Ë_Òäô Xî[ Täô Ëä
d_äd_ <ÒÉ Vâ oA GdA* ¬ôËä $ G êVâ ßäVÆôA OÆhäâ* ¬â* Vâ Xîäâkù OÆh dA áò<Ë Xîô VXîËä dH $ Òd
Ëäâ ´HVâ <Gô¶´G ôä¬ VÒùÙä <G<ÒùXîäô ôdËâ dH*, ÒHVâ dA Xîä_äNyG Xî[ JÒä_ä Ëä ´_ ¬â* oA
<G<ÒùXîäô dA ôdËä dH $
<Òúäô
Vd´ <Òúäô VÆ] ¬â* ôdH, ÙäÙõ Ìªä <ÒÒâXî $
¬G kN¼jò {Vôâ GdA*, ß¶Ëô ôä]â BXî $$ 31 $$
31-49 ¬â* <Òúäô Xî[ <ÒfâÉËä <Ù]ä ôdâ dH*<´VXâî ¬G-kN¼jò <ÒÉòäâ* ¬â* GdA¶ ´äËâ,
´äâ <ú¸ Xîäâ BXî ßä¼Ëô ßä¦¬ä ¬â* dA ô]Ëä dH ßäHô Vd´ íÒcî{ ÌS@-<Òúäô ¨äôä ÌS@äG¼Ù ¬â*
dA <G¬yG ôdËä dH, êVXîä <ÒÒâXî aâbl> dH $
¬G kN¼jò {Vôâ GdA*, ßd<Gf BXHî ®òäG $
{ô ê{XîäôA {Sä<hòä, ÙäÙõ ê¸¬ ·äG $$ 32 $$
<´VXîä ¬G-kN¼jò <ÒÉòäâ* ¬â* GdA* óHî_Ëä, Òd <ÙG-ôäË BXî {ôÌS@ Xâî ®òäG ¬â* dA
ßGÆôÓî ôdËä dH ßäHô ´äâ V¦òäâ{Ùâf ¨äôä {ôäâ{Xîäô XîôËä ôdËä dH, êV {SähA Xîä ·äG ê¸¬ dH$
ÙäÙõ ¬H* Gä¶dA¶ ËÌ Gä¬ ¢òä, Xîdä XîdäÒâ ßä{ $
VäTäâ ! Xîdäâ <Òúäô Xîô, ¬âµ>äâ ËG Xî[ Ëä{ $$ 33 $$
Gä¬ Ëäâ áò<bµ>-ßd¶Xîäô òÆÓî áòN¢Ëòäâ* Xâî dA áòÒdäô-<V<¾ Xâî <_B ô¢]â ´äËâ dH* $ ´Ì
áò<bµ> ßd¶Xîäô Vâ ô<dË dØßä, ËÌ Gä¬ ¢òä ô¢]ä ´äò ? dâ V¼Ëäâ ! <Òúäô XîôXâî Xîdäâ ?
"¬H*-ËÂ' Vâ ô<dË VÌXîä ß{Gä ßä{ ßä¦¬ä <XîV Gä¬ Vâ {ÆXîäôä ´äòâOä ? êVXîä Xîäâkù Gä¬ dH dA
GdA* $ kV {SXîäô ß¨HË <Òúäô ¨äôä oâÙ ´¼ò ß¼Ë:Xîôh Xî[ Ëä{ Xîäâ Gbµ> Xîôäâ $
´Ì V¬Üòä ËÌ VÆô<eòä, ê_µ> V¬äGä Väâk $
XîvÂ> XîdäÒH ´Ì _OH, ËÌ _O V¬e G däâk $$ 34 $$
<´V VäTXî Gâ ´Ì ß{Gâ íÒcî{ Xîäâ V¬eä, ËÌ Òd ""¬H*-ËÂ'' ßä<Ù ßd¶Xîäô Vâ <GXî_
Xîô Ëä ß{GA ÒÈ<¸ Xîäâ {ôÌS@ Xî[ ßäâô ÌÙ_ Xîô {ôÌS@ ¬â* dA V¬ä Oòä $ ßË: ´Ì ËXî ß{Gâ
Xîäâ XÆîv> oA Xîd_äGâ Xî[ oäÒGä ß¼Ë:Xîôh ¬â* dH, ËÌ ËXî ÒäíË<ÒXî ÌS@-<Òúäô ê¦{¼G GdA*
dØßä dH, òdA V¬eGä úä<dB $
´Ì V¬Üòä ËÌ VÆô<eòä, OÆæ¬Æ] ·äG ß_â] $
Fî®Òù Xî¬_ ¬â* ßäôVA, <óîô Xîô ßä{ä Ùâ] $$ 35 $$
<´V VäTXî Gâ VÙèOÆæ Xâî ¬Æ] Vâ ÌS@-·äG VÆGXîô ´Ì ß{Gä íÒcî{ V¬eä, ËÌ Òd oâÙ
Xâî ó¶îÙ Vâ <GXî_ Xîô {ôÌS@ Xîäâ {SäIË dØßä dH $ ßË: dâ VäTXî ! VÙèOÆæ Xîä ·äG-Ù{ùh tÙò-
Xî¬_ ¬â* Täôh XîôXâî Ëä ß{GA ÒÈ<¸ Xîäâ V¶Väô Vâ ÌÙ_ Xîô êV Ù{ùh ¨äôä ß{Gâ íÒcî{ Xîäâ
Ùâ] $
{Sâ¬ o<Óî <ÙG <ÙG ÌTH, Väâkù ·äG <Òúäô $
ÙäÙõ ßäË¬ fäâT Xîô, ¬ Xîô XîäY>òä Väô $$ 36 $$
<´V ·äG Xâî ¨äôä {S<Ë<ÙG {Sâ¬äo<Óî Xî[ ÒÈ<¾ däâ, êVA ·äG Xîä <Òúäô Xîô $ Xîäôh,
{ÂÒùXîä_ Xâî VäTXîäâ* Gâ {Sâ¬äo<Óî Vâ ß¼Ë:Xîôh Xîäâ ¬_-<ÒÇâ{ Xî[ <GÒÈ<¸ ¨äôä fÆ¾ Ëä Níô
XîôXâî <óîô <G<Ù®òäVG cî{ ¬¶G Vâ ÌS@ Xîä VäÇä¦Xîäô cî{ Väô <GXîä_ä ä $
ÙäÙõ <´<d¤ Ìuôòä¶ òdØ VÌ oòä, Väâ XÆîv> Xîôäâ <Òúäô $
XîäÁ {¶ < «>Ë ÌäÒôâ , ¢òä <_] Ìä¤ T â oäô $$ 37 $$
dâ ß·äË-ËKÒ XîäÁ,{¶<«>Ëäâ ! <Òxä Xâî ß<o¬äG Vâ ¬¸ däâ, Xîô {ÆíËXâ*î <_]-<_]
Xîô ßä{Gâ ¢òä oäô Ìä¤T ô¢]â dH* ? <´V V¬ò òd VÌ V¶Väô dØßä dH, êV V¬ò êV {ô¬ä¦¬ä Xîä
íÒcî{ XHîVä ä ? XÆîv> <Òúäô Xîôäâ $
{SV¶O XîäVAXîôA fdô ßXîÌô ÌäÙfäd Xâî ÙôÌäô ¬â* XîäÁ Ëä {¶<«>Ëäâ* Xî[ kùiÒô
VPÌ¼TA ]H*úäËäG ßäHô êGXâî <Òxä ßd¶Xîäô Xîäâ Ùâ] Xîô 37 ÒA* Vä]A {SiG cî{ Vâ dA A <Xî¼ËÆ
VoäVÙ, XîäÁ, {¶<«>Ë kVXîä XÆîv> oA ê¸ô G ÙâXîô ¬äHG dA ôdâ â $ kVXîä ê¸ô k¼dA* Xâî <fbò
Ì]GäÁ Gâ ß{GA ÒähA ¬â* òd <Ùòä dH""<´<d* Ìuôòä¤ òdØ VÌ oòä, Väâ d¬ <Xîòä <Òúäô $
Ì]Gä Ìuôòä¶ ]ÆVA Xî[, Xî¸äù <Vô´Gdäô $$'' <´V V¬ò òd V¶Väô ÌGä dH, êV V¬ò Xîä d¬Gâ
<Òúäô <Xîòä dH $ Òd Vd´ {SV¼GËä Xîä ä $ ßË: V¶Väô-Ùfä Vâ {ÂÒù {ôÌS@ ßäG¶Ù íÒcî{ dH $
VÒù ÒäÙ-<ÒÒäÙ Xîäâ v>äâªXîô êV ßäG¶Ù íÒcî{ Xîä dA o´G Xîôäâ $
´Ì òdØ ¬G dA* ¬G <¬Áòä, ËÌ XÆîv> {äòä oâÙ $
ÙäÙõ _â X îô _äkòâ , ¢òä {Ñ ¬uôòâ Òâ Ù $$ 38 $$
´Ì VäTXîäâ* Xîä òd ¬G ß¼Ë¬Æù] däâXîô VäTG XîôGâ _Oä, ËÌ ¬G ¬â* dA òäù ·äG {SäIË
dØßä ßäHô ´Ì òäù ·äG {SäIË dØßä, ËÌ dA ÌS@ Xîä ´äâ XÆîv> ôdíò¬ò íÒcî{ dH, Òd {SäIË
dØßä dH $ ßË: XâîÒ_ ÒâÙ-{äl> XîôGâ ¬â* dA ¢òä {ú-{ú Xîô ¬ô ôdâ däâ ¬G Xîäâ ß¼Ë¬Æù] cî{
Ní<Ë ¬â* _äXîô {ôÌS@ ¬â* ÒÈ<Ë _Oäßäâ, òd ÒâÙä·ä ¬äGäâ $
{ähA {äÒXî {äÒXî {ähA, ´ähH GdA* ß´äG $
ßä<Ù æ ß¶Ë <Òúäô Xîô, ÙäÙõ ´äh VÆ´äG $$ 39 $$
´_ Vâ <ÒxÆËè cî{ ßNyG ê¦{¼G däâËA dH ßäHô ßNyG Vâ ´_ däâËä dH, kVA {SXîäô Xîäôh-
ÌS@ Vâ V¶Väô-cî{ Xîäòù däâËä dH ßäHô <Òúäô ¨äôä V¶Väô Xîä <¬»òä¦Ò <Giúò däâGâ {ô Xîäôh-
ÌS@ Xîä ·äG däâËä dH $ ßË: dâ VÆ´äG VäTXî ! V¶Väô Xâî ßä<Ù ßäHô ß¶Ë Xîäâ <Òúäô XîôXâî ÌS@
Xîä íÒcî{ ´äG $
VÆ] ¬ä¶dA* ÙØ] ÌdØË dH*, ÙØ] ¬ä¶dA* VÆ] däâk $
ÙäÙõ Ùâ] <Òúäô Xîô, ßä<Ù ß¶Ë óî_ Ùäâk $$ 40 $$
¬ä<òXî-<ÒÉò-VÆ] ¬â* ôË däâGâ Vâ ´¼¬ä<ÙXî ÌdØË ÙØ] oäâOGâ {ªËâ dH* ßäHô oOÒÙè-
o´Gä<Ù VäTG cî{ ÙØ:] Xâî ß¶Ë ¬â* ÌS@-{SäNIË cî{ ß{äô ßäG¶Ù {SäIË däâËä dH $ ßË: dâ
VäTXî ! <Òúäô XîôXâî Ùâ], ßä<Ù VÆ] Xîä óî_ ß¶Ë ¬â* ÙØ:] dH Ëä ßä<Ù ÙØ:] Xîä óî_ ß¼Ë
¬â* VÆ] <¬_Ëä dH ßäHô ËÂ VÙä VÆ] dA úädËä dH, kV<_B oOÒÙè-o´G ¬â* dA ôË däâ $
¬Al>ä ]äôä, ]äôä ¬Al>ä, ´äGâ GdA* O¤Òäô $
ßä<Ù ß¶Ë OÆh Ùâ]Xîô, ÙäÙõ <Xîòä <Òúäô $$ 41 $$
<ÒÉò-VÆ] {S¬ <{Sò _OËä dH <Xî¼ËÆ f<¢Ë-ÇAhä<Ù Xâî Xîäôh ß¶Ë ¬â* ß<{Sò däâËä dH $
V¶ò¬ {S¬ ß<{Sò _OËä dH <Xî¼ËÆ fä¶<Ë{SÙ däâGâ Vâ ß¼Ë ¬â* <{Sò _OËä dH $ ¬Â]ù {SähA kV ôdíò
Xîäâ GdA* ´äGËâ $ ßË: <ÒÉò-VÆ] ¬â* dA {SÒÈ¸ däâËâ dH* $ V¼Ë-´Gäâ* Gâ ê¢Ë {SXîäô ßä<Ù ßäHô ß¼Ë
Xâî OÆhÙäâÉäâ* Xîäâ Ùâ]Xîô ÌS@-<Òúäô dA <Xîòä dH $
Xîäâ¬_ Xî<l>G Xî<l>G dH Xîäâ¬_, ¬Âô] ¬¬ù G ÌÂeH $
ßä<Ù æ ß¶Ë <Òúäô Xîô, ÙäÙõ VÌ XÆîv> VÂeH $$ 42 $$
GäôA-í{fäù<Ù Xîäâ¬_ {SËAË däâËâ dH* <Xî¼ËÆ V¶Väô-Ì¼TG Xâî dâËÆ däâGâ Vâ ß¼Ë ¬â* ß<Ë
Xî<l>G oäVËâ dH* $ V¶Ëäâ* Xâî òäù ÒúG Täôh XîôGâ ¬â* Xî<l>G ÙA]Ëâ dH*, <Xî¼ËÆ Täôh XîôGâ {ô
¬Æ<Óî{SÙ däâGâ Vâ Xîäâ¬_ oäVËâ dH* $ ¬Â]ù {SähA kV ôdíò Xîäâ GdA* V¬eËâ $ êÓî {SXîäô ßä<Ù ß¼Ë
Xîä <Òúäô XîôXâî Ùâ]Gâ Vâ dA o_ä ÌÆôä VÌ XÆîv> ÙA]Ëä dH $
{d_A {Säh <Òúäô Xîô, {Av>â {O ÙA´â $
ßä<Ù ß¶Ë OÆh Ùâ]Xîô, ÙäÙõ XÆîv> Xî[´â $$ 43 $$
{SähA Xîäâ {S¬ ß{Gâ tÙò ¬â* <Òúäô XîôXâî {Av>â dA <XîVA ¬äOù ¬â* {Hô ô]Gä úä<dB ßäHô
<Òúäô ¨äôä ßä<Ù-ß¶Ë Xâî OÆh-ÙäâÉäâ* Xîäâ Ùâ]Xîô Xâî dA ´äâ XÆîv> XîôGä däâ, Òd XîôGä úä<dB $
{d_A {Säh <Òúäô Xîô, {Av>â ú<_òâ Vä $
ßä<Ù ß¶Ë OÆh Ùâ]Xîô, ÙäÙõ øä_A dä $$ 44 $$
{SähA Xîäâ {S¬ áòN¢Ë Xâî íÒoäÒ, áòÒdäô Xîä <Òúäô XîôXâî dA {Av>â êVXâî Vä ú_Gä
úä<dB $ Xîäâkù oA Xîäòù däâ, êVXâî ßäuÙ ß¼Ë Xâî OÆh-ÙäâÉäâ* Xîäâ Ùâ] XîôXâî dA êV¬â* {SÒÈ¸ däâGä
úä<dB $
{d_A {Säh <Òúäô Xîô, {Av>â XÆîv> Xî<dòâ $
ßä<Ù ß¶Ë OÆh Ùâ]Xîô, ÙäÙõ <G´ O<dòâ $$ 45 $$
{SähA Xîäâ XîdGâ òäâyò ÌäË Xîä {uôhä¬ {S¬ <Òúäô XîôXâî {Av>â dA XÆîv> XîdGä úä<dB
ßäHô ÙõVôâ Xâî ÒúGäâ* Xîäâ oA êGXîä ßä<Ù-ß¼Ë ¬â* óî_äóî_ cî{ OÆh-ÙäâÉäâ* Xîä <Òúäô XîôXâî dA
ß{Gâ tÙò ¬â* OSdh XîôGä úä<dB $
{d_A {Säh <Òúäô Xîô, {Av>â ßäÒH ´äk $
ßä<Ù ß¶Ë OÆh Ùâ] Xîô, ÙäÙõ ôdH V¬äk $$ 46 $$
{SähA Xîäâ {S¬ <Òúäô XîôXâî dA ¬ä<òXî V¶Väô ¬â* Òä {ô¬ä¦¬ä Xî[ ßäâô ßäGä-´äGä
úä<dB $ <Òúäô XîôGâ {ô ßä<Ù-ß¼Ë ËXî V¶Väô ¬â* Ìä¤TGâ Òä_â OÆh dA <¬_â*Oâ $ ê¼dâ* Ìä¤TGâ Òä_â
Ùâ]Xîô VäTG ¨äôä <GOÆùh ÌS@ Xî[ ßäâô ´äXîô êVA ¬â* V¬ä Xîô ôdGä úä<dB $
ÙäÙÂ Väâú Xîôâ Väâ VÂô¬ä, Xîô Väâúâ Väâ XÂîô $
Xîô Väâ¿òä¤ ¬Æ] iòä¬ H, Väâú <Xîòä¤ ¬Æ] GÂô $$ 47 $$
´äâ áòäÒdäuôXî Òä {äô¬ä<ùXî XîäòäâÍ Xîäâ o_A {SXîäô êGXîä {uôhä¬ <Òúäô XîôXâî XîôËä
dH, Òd Xîäòù XîôGâ ¬â* ÒAô ¬äGä ´äËä dH $ ´äâ {uôhä¬ Xîäâ <ÌGä <Òúäôâ XîôËä dH, Òd ¬Â]ù ¬äGä
´äËä dH $ Xîäòù XîôXâî {uôhä¬ <Ò{ôAË <GXî_Gâ {ô ´äâ <Òúäô XîôËä dH-"¬H* BâVä G XîôËä Ëäâ òd
ÙØ:] ¬Æe {ô GdA* ßäËä', êVXîä ¬Æ] ¬_AG däâËä dH ßäHô ´äâ <Òúäô XîôXâî Xîäòù XîôËä dH,
{uôhä¬ VÆ¼Ùô däâGâ Vâ êVXîä ¬Æ] {SV¼G ôdËä dH $
´äâ ¬<Ë {Av>â Fî{´H, Väâ ¬<Ë {d_A däâk $
XîÌdØ¶ G däâÒH ÁÒ ÙØ]A, ÙäÙõ VÆ<]òä Väâk $$ 48 $$
Xîäòù Xâî <ÌOªGâ {ô ´äâ <Òúäô ê¦{¼G däâËâ dH*, Òâ <Òúäô ò<Ù Xîäòù Xâî ßäô¶o Vâ {S¬ dA
ê¦{¼G däâ ´äò¤ Ëäâ ÁÒ XîoA oA ÙØ]A GdA* däâ VXîËä, VÆ]A dA ôdâOä $
ßä<Ù ß¶Ë OädG <Xîòä, ¬äòä ÌS@ <Òúäô $
´d¤ Xîä Ëd¤ _â Ùâ TôÀä, ÙäÙõ ÙâË G Ìäô $$ 49 $$
k<Ë <Òúäô Xîä ß¶O V¬äIË $$ 18 $$ Vä. 1794 $$
<Òúäô Xâî ß¶O Xî[ ßä<Ù Vä]A Vâ ß¼Ë Xî[ Vä]A ËXî d¬Gâ <Òúäô ¨äôä ¬¶G XîôXâî
v>äv> ßäHô ¬¢]G Xâî V¬äG ¬äòä Xîäâ êVXâî _Çhäâ* ¨äôä <¬»òä ÌËäXîô ¦òäOGâ òäâyò Ní<Ë ¬â*
ô¢]ä dH ßäHô ÌS@ Xîäâ ß<ÒGäfA <Giúò XîôXâî ßoâÙ cî{ Vâ OSdh XîôGâ Xî[ Ní<Ë ¬â* ô¢]ä dH $
ßÌ <´·äVÆ Xîäâ ÌS@-ÌäâT {SÙäG XîôGâ ¬â* OÆæ´Gäâ* Xîäâ XÆîv> oA Ùâô G _OâOA $
k<Ë aA ÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXîä <Òúäô Xîä ß¶O V¬äIË: $$ 18 $$
<ÒiÒäV Xîä ß¶O 19 345
ß <ÒiÒäV Xîä ß¶O 19
<Òúäô-ß¶O Xâî ßG¼Ëô <ÒiÒäV Xî[ ðÑËä Xâî <_B "<ÒiÒäV Xîä ß¶O' XîdGâ ¬â* {SÒÈ¸
<´GXî[ XÈî{ä Vâ VäTXî <Òúäô ¬â* ðÑ <ÒiÒäV XîôXâî V¶Väô Vâ {äô däâËâ dH*, êG <Gô¶´G
ôä¬, VÙèOÆæ ßäHô VÒù V¶Ëäâ* Xîäâ d¬ ßGâXî {Shä¬ XîôËâ dH* $
ÙäÙõ Vd´H* Vd´H* däâkOä, ´â XÆîv> ô<úòä ôä¬ $
Xîädâ Xîäâ Xî_{â ¬ôâ , ÙØ ] A däâ Ë Ìâ X îä¬ $$ 2 $$
2-14 ¬â* <ÒiÒäV Xî[ ðÑËäù <Òúäô Xîô ôdâ dH*d¬äôâ Xî¬äâÍ Xâî ßGÆVäô oOÒäGè Gâ ´äâ
XÆîv> <ÒTäG ÌGä <Ùòä dH, ÒdA fGH: fGH: d¬äôâ Vä¬Gâ ßäËä dH $ ßË: {S<ËXÂî_Ëä ßäGâ {ô ¢òäâ*
GäGä XîÁ{Gä Vâ áòäXÆî_ däâXîô <Gb{Sòäâ´G ÙØ]A däâËâ däâ ?
Vä¶kù <Xîòä Väâ H ôgä, ´â XÆîv> Xîôâ Väâ däâk $
XîËäù Xîôâ Väâ däâË dH, Xîädâ Xî_{â1 Xîäâk $$ 3 $$
Xî¬äùGÆVäô oOÒäGè Gâ ´äâ <ÒTäG <Xîòä dH ÒdA däâ ôdä dH, ßäOâ oA ´äâ XÆîv> Xîôâ*Oâ ÒdA däâOä
$ oOÒäGè ´äâ XîôËâ dH* ÒdA däâËä dH, <óîô ¢òäâ* Xîäâkù ÙØ]A1 däâËä dH $
ÙäÙõ XîdH-´â ËH* <Xîòä Väâ H ôgä, ´â ËÂ¶ Xîôâ Väâ däâk $
Xîôh XîôäÒh BXî ËÂ¶, Ùõ´ä Gä¶dA* Xîäâk $$ 4 $$
dâ {SähA ! d¬ ËÆeâ òäù dA XîdËâ dH*´äâ ËÂGâ {d_â Xî¬ù <Xîòâ dH*, ê¼dA* Xîä óî_ ËÆeâ
VÆ]-ÙØ:] däâ ôdä dH $ ßÌ ´äâ Xîô ôdä dH êGXîä óî_ ßäOâ däâOä $ ßË: ß{Gâ VÆ]-ÙØ:] Xâî dâËÆ
Xî¬äâÍ Xîä XîôGâ-XîôäGâ Òä_ä BXî ¬ä½ ËÂ dA dH $ ÙõVôä Xîäâkù GdA* $
Väâkù d¬äôä Vä¶kòä¶, ´â VÌXîä {Âôhdäô $
ÙäÙõ ÁÒG ¬ôh Xîä, ´äXâî dä <Òúäô $$ 5 $$
´äâ VP{Âhù {Sä<hòäâ* Xîä oôh-{äâÉh XîôGâ Òä_ä dH ßäHô <´VXâî dä ¬â* V¶Väô Xî[ ê¦{<¸-
<ÒGäf dH, ÒdA {ô¬ä¦¬ä d¬äôä íÒä¬A dH, òdA d¬äôä ðÑ <Òúäô dH $
ÙäÙõ íÒOù oÆÒG {äËä_ ¬<T, ßä<Ù ß¶Ë VÌ VÈbµ> $
<Vô´ VÌG Xîäâ Ùâ Ë dH , Väâ k d¬äôä kbµ> $$ 6 $$
íÒOù, {äËä_ä<Ù úäHÙd oÆÒGäâ* ¬â* VÌ VÈ<bµ> ôú Xîô VÈ<bµ> Xâî ßä<Ù Vâ ß¼Ë ËXî VÌXîäâ
ß¼Gä<ÙXî ÙâËâ dH*, Òâ {ô¬ä¦¬ä dA d¬äôâ kbµ>ÙâÒ dH* $
Xîôhdäô XîËäù {ÆæÉ, d¬Xîäâ XHîVA <ú¼Ë $
VÌ Xîädõ Xî[ XîôË dH, Väâ ÙäÙõ Xîä <¬¼Ë $$ 7 $$
VÈ<bµ> Xî[ ôúGä XîôGâ Òä_â {ô¬ä¦¬ä VÈ<bµ> ôú Xîô VoA Xâî oôh-{äâÉh Xî[ V¤oä_ XîôËâ
dH*, Òâ dA d¬äôâ <{Sò <¬½ dH* <óîô d¬äôâ oôh-{äâÉh Xî[ d¬Xîäâ XHîVA <ú¼Ëä dH ?
ÙäÙõ ¬GVä Òäúä Xî¬ùhä, Vä<dÌ Xîä <ÒiÒäV $
VâÒXî <Vô´Gdäô Xîä, Xîôâ XîäHG Xî[ ßäV $$ 8 $$
{ô¬ä¦¬ä Xîä oÓî <XîV Xî[ ßäfä XîôâOä ? <XîVA Xî[ oA GdA* $ êVâ Ëäâ ¬G ÒúG Xî¬ù Vâ
{ô¬ä¦¬ä {ô dA ðÑ <ÒiÒäV ôdËä dH $
a¬ Gä ßäÒâ ÁÒ Xîäâ, ßhXî[òä VÌ däâk $
ÙäÙõ ¬äôO ¬dô Xîä, <Òô_ä ÌÂ e â Xîäâ k $$ 9 $$
ÁÒ Xâî XÆîv> G XîôGâ {ô oA Ùòä_Æ {ô¬ä¦¬ä Xî[ ßäâô Vâ êVXâî oôh-{äâÉh Xî[ VÌ
áòÒíä däâ ´äËA dH ßäHô êVâ XÆîv> oA {uôa¬ GdA* däâËä, <Xî¼ËÆ kV oOÒäGè Xî[ Ùòä Xâî ¬äOù Xîäâ
Xîäâkù <Òô_ä V¼Ë dA V¬eËä dH $
ÙäÙõ êx¬1 ßÒOÆh Xîäâ GdA*, ´â Xîô ´äGâ Xîäâk $
êx¬ ¬â* ßäG¼Ù dH, ´â Vä¶kù VâËA däâk $$ 10 $$
9 ÒA* Vä]A ¬â* f¶Xîä däâËA dH"¢òä ÁÒ êxäâO G Xîôâ ?' êVXîä ê¸ô 10 ¬â* Ùâ ôdâ dH* $
ò<Ù Xîäâkù Xîô ´äGâ Ëäâ êxäâO1 XîôGâ ¬â* Xîäâkù ÙäâÉ GdA* $ V¦Xî¬ù Xîä êxäâO XîôGä úä<dB ßäHô ò<Ù
{ôÌS@ Xî[ {SäNIË Xâî <_B êxäâO däâ, ËÌ Ëäâ <G¦òäG¼Ù dA {SäIË däâËä dH $
ÙäÙõ {Âôhdäôä {ÂôVA, ´äâ <úË ôdVA l>ä¬ $
ß¶Ëô ËH* duô ê¬¶O VA, VXî_ <Gô¶Ëô ôä¬ $$ 11 $$
ò<Ù ¬G <ÒiÒäV-{ÂÒùXî {ô¬ Tä¬ cî{ {ôÌS@ Xâî íÒcî{ ¬â* Níô ôdâOä, Ëäâ <ÒiÒ Xîä
oôh-{äâÉh XîôGâ Òä_ä {ô¬ä¦¬ä êVXîä òäâO-Çâ¬ ßÒiò XîôâOä Ëä tÙò Vâ {ôÌS@ Xîä
òäù ßGÆoÒ ·äG {SXîµ> däâOä, <´VVâ ´ª-úâËG V¶Väô ¬â* <Gô¶Ëô <Gô¶´G ôä¬ Xîä dA VäÇä¦Xîäô
däâËä ôdâOä $
{ÂôXî {Âôä {äV dH, GädA* Ùõô O¤Òäô $
VÌ ´äGË dH* ÌäÒôâ, ÙâÌâ Xîäâ dØ<Vòäô $$ 12 $$
dâ ¬Â]ù ! oÓîäâ* Xî[ Xîä¬Gä {Âhù XîôGâÒä_ä {Âhù ÌS@ áòä{Xî däâGâ Vâ {äV dA dH, Ùõô GdA* dH $
dâ ÌäÒôâ ! Òd tÙò Xî[ VoA oäÒGäßäâ* Xîäâ ´äGËä dH ßäHô ÙâGâ òäâyò ÒíËÆßäâ* Xîäâ ÙâGâ ¬â* VÒùÙä
VäÒTäG ôdËä dH $
ÙäÙõ <ú¼Ëä ôä¬ Xîäâ , V¬ù VÌ ´äGâ $
ÙäÙõ ôä¬ V¤oä_ _â, <ú¼Ëä ´<G ßäGâ $$ 13 $$
V¬ù ôä¬ VÌ ´äGËâ dH*, ÁÒäâ* Xâî oôh-{äâÉh Xî[ <ú¼Ëä ê¼dâ* dH $ dâ VäTXî ! ËÂ Ëäâ
<Gô¶Ëô ôä¬ Xîä <ú¼ËG dA Xîô, ]äG-{äGä<Ù Xî[ <ú¼Ëä tÙò ¬â* ¬Ë ßäGâ Ùâ $
ÙäÙõ <ú¼Ëä Xî[òä¶ XÆîv> GdA*, <ú¼Ëä ÁÒ Xîäâ ]äk $
däâGä ä Väâ H ôgä, ´äGä dH Väâ ´äk $$ 14 $$
´äâ däâGä ä Väâ däâ ôdä dH, ´äâ ´äGâ Òä_ä dH Òd ´äòâOä $ <ú¼Ëä XîôGâ Vâ XÆîv> GdA* däâËä,
<ú¼Ëä Ëäâ ê_µ>ä tÙò ´_äËA dH $ ßË: <ú¼Ëä GdA* XîôGA úä<dB $
{äâÉ-{S<Ë{ä_-ôÇXî
ÙäÙõ <´G {d¤Æúäòä {Säh Xîäâ, êÙô Fî®Òù ¬Æ] ÇAô $
´l>ô ßNyG ¬â* ôä<]òä, Xîäâ¬_ Xîäò fôAô $$ 15 $$
15-25 ¬â* {äâÉh ¨äôä {S<Ë{ä_Gä XîôGâ Òä_â ôÇXî {ô¬ä¦¬ä Xîä ê{Xîäô <Ù]ä ôdâ
dH*<´V {ô¬ä¦¬ä Gâ OoùÒäV ¬â* F¶îúâ {Hô XîôXâî ßäH*Tâ _µ>XîËâ dØòâ {SähA Xâî ¬Æ] ¬â* {äâÉXî-ôV
{dU¤Æúäòä ßäHô ¬äËä Xâî {âµ> ¬â* Ì¾ Xîäâ¬_ Xîäòä Xîäâ ´l>ôäNyG Vâ Ìúäòä, Òd ôÇXî VÙä Vä dA
dH, êV {ô <ÒiÒäV ô]Gä úä<dB $
Väâ V¬ù V¶OA V¶O ôdH, <ÒXîµ> øäµ> øµ> oAô $
Väâ Vä¶kù VäH* OdOdA1, ´<G oÂ_â ¬G ÌAô2 $$ 16 $$
Òd V¬ù {ô¬ä¦¬ä dA Ëâôä VäA dH, ´¼¬ Xâî V¬ò òäâ<G cî{ oò¶Xîô øäµ> ¬â* ´Ì O_ä
øÆµ>Gâ Vâ ß¦ò<TXî Xîbµ> däâËä dH, ËÌ oA V¶O ôdXîô ÒdA Ëâôä V¶Xîµ> dôËä dH $ ßË: dâ ¬G oHòä2 !
¬ä<òXî ¬äâd ¬â* {ªXîô {ô¬ä¦¬ä Xîäâ ¬Ë oÂ_, êVVâ OdôA1 {SA<Ë Xîô $
Oäâ<Ò¼Ù Xâî OÆh <ú*Ë Xîô, GHG ÌHG {O fAf $
<´G ¬Æ] ÙAòä XîäG Xîô, {SähGä ÓÙAf $$ 17 $$
<´G {SähGä ÓÙAiÒô Gâ XÈî{ä XîôXâî ËÆeâ Gâ½, ÒúG, {Hô, <fô, ¬Æ], aÒh ßäHô dä
<Ùòâ dH*, êG Oäâ<Ò¼Ù Xâî ê{Xîäô cî{ OÆhäâ* Xîäâ ¬G ¬â* í¬ôh XîôXâî êGXî[ o<Óî Xîô $
ËG ¬G VäH*´1 V¤Òäô VÌ, ôä]H <ÒVÒä ÌAV $
Väâ Vä<dÌ VÆ<¬ôH GdA*, ÙäÙõ oäG dÙAV2 $$ 18 $$
´äâ ËâôA ËG-¬Gä<Ù íÂ_-VÂ¯¬ Vä¬OSA1 Xîäâ V´ä Xîô <ÌÁXÆî_ l>AXî ô]Ëä dH ßäHô
<´VXâî ßäOâ OoùÒäV ¬â* ËÂGâ ÌäË Xî[ A-""¬Æeâ ßÌ Ìädô <GXîä_äâ, ¬H* ßä{Xîä o´G Xîcî¶Oä'',
êV ÌäË2 Xîäâ o¶O XîôXâî ¬ä<òXî ¬äâd ¬â* {ª ôdä dH, êV {ô¬ä¦¬ä Xîä í¬ôh GdA* XîôËä, òd
ê<úË GdA* dH $
ÙäÙõ Väâ Vä<dÌ ´<G ÌAVôâ, <´G øµ> ÙAòä ÁÒ $
Ooù Ò äV ¬â * ôä<]òä, {ä_â {äâ É â {AÒ $$ 19 $$
<´V {ô¬ä¦¬ä Gâ fôAô ¬â* {Säh «>ä_ Xîô OoùÒäV ¬â* ôÇä Xî[ ßäHô ´äâ VÙä {ä_G-{äâÉh
XîôËä ôdËä dH, êV {ô¬ä¦¬ä Xîäâ XîoA GdA* oÂ_Gä úä<dB $
ÙäÙõ ôä<´Xî1 uô´Xî2 <_òâ ]ªä, ÙâÒâ dääâ* dä $
{Â ô Xî {Â ô ä {äV dH , VÙä d¬äôâ Vä $$ 20 $$
ôäâÁ1 ÙâGâ Òä_ä kùiÒô oäâ´G, Xîäòù ßä<Ù Á<ÒXîä2 <_òâ ]ªä dH ßäHô dääâ* dä
ÙâËä dH $ Òd o¢Ëäâ* Xî[ ßäfä {Âhù XîôGâ Òä_ä {Âhù ÌS@ áòä{Xî däâGâ Vâ d¬äôâ {äV dH ßäHô VÙä
Vä dA ôdËä dH $
<dôÙH ôä¬ V¤oä_ _â, ¬G ôä]â <ÒiÒäV $
ÙäÙõ V¬ù Vä¶kòä¶, VÌXî[ {Âôâ ßäV $$ 21 $$
¬G ¬â* {Âhù <ÒiÒäV ô]Ëâ dØòâ tÙò ¬â* NíË ßä¦¬äôä¬ Xîä í¬ôh Xîôäâ, Òd V¬ù
{ô¬ä¦¬ä VÌXî[ ßäfä {Âhù XîôËä dH $
ÙäÙõ Vä¶kù VÌG Xîäâ, VâÒXî H VÆ] Ùâk $
ßòä1 ¬ÂÑ ¬<Ë ÁÒ Xî[, Ëäâ oA Gä¬ G _âk $$ 22 $$
{ô¬ä¦¬ä VâÒXî Xâî V¬äG VÌXî[ VâÒä XîôËâ dØB VÌXîäâ VÆ] ÙâËä dH*, Ëäâ oA êVXîä Gä¬
í¬ôh GdA* XîôËâ $ ßË: {S¦òÇ1 dA ÁÒäâ* Xî[ ÌÆ<¾ ¬Â]ùËä-{Âhù dH $
ÙäÙõ <Vô´Gdäôä VÌG Xîä, BâVä dH V¬ô¦ $
Väâkù VâÒXî H ôgä, ´d¤ VXî_ {VäôH* d¦ $$ 23 $$
´äâ V¶{Âhù <ÒiÒ Xîäâ ôúGâ Òä_ä dH, <´VXâî ßäOâ VoA dä ÌÑä Xîô òäúGä XîôËâ dH*, BâVä
<´VXîä Ì_ dH, ÒdA {ô¬ä¦¬ä Ùòä-Òf VÌXîä VâÒXî däâXîô oôh-{äâÉh Xîô ôdä dH $
TG1 TG Vä<dÌ ËÂ Ìªä, XîäHG ßGÂ{¬ ôAË $
VXî_ _äâXî <fô Vä¶kòä¶, H Xîô ôgä ßËAË2 $$ 24 $$
dâ {ô¬âiÒô ! ßä{ ¬däGè dH*, V¶{Âhù _äâXîäâ* Xâî <fôäâ¬<hòäâ* Xâî oA ßä{ íÒä¬A dH* $ <óîô oA
VÌXâî OÆh ÙäâÉäâ* Vâ ß_O2 däâXîô ôdËâ dH* $ òd ßä{Xî[ XHîVA ßGÆ{¬ ôA<Ë dH $ ßË: ßä{Xîäâ
Ìäô¶Ìäô T¼òÒäÙ1 dH $
ÙäÙõ dõ¶ Ì<_däôA VÆô<Ë Xî[, VÌXî[ XîôH V¤oä_ $
Xî[ªA XÆ¶î´ô {_Xî ¬â*, XîôËä dH {S<Ë{ä_ $$ 25 $$
´äâ {_ oô ¬â* Xîh ]äGâ Òä_A úA*µ>A Xîäâ Xîh oô ßäHô ¬h ]äGâ Òä_â däA Xîäâ ¬h oô
¬â* oäâ´G ÙâXîô ôÇä XîôËä dH* ßäHô kVA {SXîäô VÌ Xî[ V¤oä_ XîôËä dH, ¬H* êV {ô¬ä¦¬ä Xî[
Ùòä_Æ-ÒÈ<¸ {ô Òä êVXâî {S<Ë{ä_Xî íÒcî{ {ô Ì<_däôA ´äËä d¤Â $
v>ä´G-oäâ´G
ÙäÙõ v>ä´G oäâ´G Vd´ ¬â*, V¶kòä¶ Ùâk Väâ _âk $
ËäËH* ß<TXîä ßäHô XÆîv>, Väâ ËÂ¶ Xîä¶kù Xîôâk $$ 26 $$
26-39 ¬â* Òí½-oäâ´G <ÒÉòXî <Òúäô Xîô ôdâ dH*dâ VäTXî ! Vd´ íÒoäÒ Vâ ´äââ
oOÒäGè Ùâ, Òâ dA Òí½-oäâ´G V¶ËäâÉ {ÂÒùXî OSdh XîôXâî o´G Xîô, êGVâ ß<TXî ß¼ò ´äâ XÆîv>
dH, êGXîä ËÂ ¢òä XîôâOä ? Òâ Ëäâ Ëâôâ o´G ¬â* <ÒÖG dA Xîôâ*Oâ $
ÙäÙõ µÂ>Xîä Vd´ Xîä, V¶ËäâÉA ´G ]äk $
¬ÈËXî oäâ´G, OÆæ¬Æ]A ! Xîädâ Xî_{â ´äk $$ 27 $$
OÆæ ßä·ä ¬â* ú_Gâ Òä_â V¶ËäâÉA VäTXî ´G, Vd´ íÒoäÒ Vâ {SäIË ôäâµ>A Xâî µÆ>Xîªâ Xîäâ
]äXîô o´G Xîôâ*, ß¿v>â oäâ´G Xî[ XîÁ{Gä XîôXâî aä¾ä<Ù ¬ÈËXî-oäâ´G Xâî <_òâ GdA* ´äò¤ $
ÙäÙõ oäªä Ùâ d Xîä, Ëâ Ë ä Vd´ <Òúäô $
´âËä duô <Ìú ß¶Ëôä, ËâËä VÌH <GÒäô $$ 28 $$
Vd´ íÒoäÒ Vâ {SäIË ¬â* oA <Òúäô XîôXâî fôAô Xâî <GÒäùd ¬ä½ VäNKÒXî {Ùäù dA OSdh
Xîôâ* ßäHô oOÒäGè Xâî o´G ¬â* <ÒÖG «>ä_Gâ Òä_â ´äâ ôä´V-Ëä¬V {Ùäù dH*, êG Xîäâ ¦òäO Ùâ* $
ÙäÙõ ´_ Ù_ ôä¬ Xîä, d¬ _âÒH* {ôVäÙ $
V¶Väô Xîä V¬eH* GdA*, ß<ÒOË oäÒ ßOäT $$ 29 $$
d¬ ¬G kN¼jòäâ* Xâî <ÒÉò {ô¬ä¦¬ä Xâî ßOäT {Sâ¬ ¬â* _AG ôdËâ dØòâ ß¼G-´_ Xîäâ <Gô¶´G
ôä¬ Xîä {SVäÙ ¬äG Xîô dA OSdh XîôËâ dH* $ V¶VäôA {Sä<hòäâ* Xîä GdA* V¬eËâ $
{ô¬âiÒô Xâî oäÒ Xîä, BXî XîhÂ¶Xîä ]äk $
ÙäÙõ ´âËä {ä{ ä, o¬ù Xî¬ù VÌ ´äk $$ 30 $$
{ô¬âiÒô Xâî {Âhù {Sâ¬ ßäHô ðÑ <ÒiÒäV òÆÓî-áò<¢Ë ¨äôä ß{ùh <Xîòâ dØòâ {SVäÙ Xîä ðÑ
<ÒiÒäV ßäHô {Sâ¬ Vâ ò<Ù BXî Xîh oA ]äòä ´äò Ëäâ {d_â <´ËGä tÙò ¬â* {ä{ ä Òd ßäHô ßäOâ
däâGâ Òä_ä <G<É¾ Xî¬ù ßäHô ß·äG VÌ Gbµ> däâ ´äËâ dH* $
ÙäÙõ XîäHh {XîäÒâ XîäHh {AVâ, ´dä¤ Ëdä¶ VATä dA ÙAVâ $$ 31 $$
ßGâXî V¶Ëäâ* Xîäâ Vä ¬â* Ùâ]Xîô <XîVA Gâ {SiG <Xîòä äßä{Xâî òdä¶ XîäHG {AVËä dH
ßäHô XîäHG {XîäËä dH ? êVXîä ê¸ô Ùâ ôdâ dH*-´dä¶ Ëdä¶ ÌGä-ÌGäòä dA oäâ´G V¶Ëäâ* Xî[ ð<bµ> Xâî
Vä¬Gâ ßäËä dH, <óîô XîäHG {AVâ {XîäòâOä ?
ÙäÙõ ´â XÆîv> ]ÆVA ]ÆÙäk Xî[, däâÒâOä Väâkù $
{ú {ú Xîäâkù ´<G ¬ôâ, VÆG _AJòäâ _äâkù1 $$ 32 $$
dâ _äâOäâ1 ! ®òäG ÙâXîô VÆGäâ ! oOÒäGè Xî[ o<Óî Ò <ÒiÒäV Xîäâ v>äâªXîô ¢òäâ* Xîäâkù
Vä¶VäuôXî XîäòäâÍ ¬â* dA {ú-{ú Xîô ¬ôâ ? däâOä Ëäâ ÒdA ´äâ oOÒäGè Xî[ k¿v>ä däâOA $
ÙäÙõ vÂ>µ>1 ]ÆÙäk2 XîdA* Xîäâ GädA*, <óîô däâ {È»ÒA VäôA $
ÙõÁ3 ÙdG4 Ùõô Xîô Ìäâôâ5 ! VäTÂ fÄÙ <ÒúäôA $$ 33 $$
úädâ VäôA {È»ÒA ¬â* XîdA* oA <óîô ßäßäâ, <Xî¼ËÆ oOÒäGè2 Xîäâ v>äâª1 Xîô ß¼ò Xîäâkù oA
V¶Väô-ÙÆ:] Vâ vÆ>ªäGâ Òä_ä GdA* dH $ ßË: dâ oäâ_â5 {SähA ! <ÒiÒäV {ÂÒùXî V¶Ëäâ* Xâî ·äG {Âhù-
fÄÙ <Òúäô ¨äôä ¨HË3 Xî[ Ùäd Xîäâ tÙò Vâ Ùõô dµ>ä $
ÙäÙõ <ÌGä ôä¬ XîdA* Xîäâ Gä¶dA¶, <óîô däâ Ùâf <ÒÙâfä $
ÙõÁ ÙdG Ùõô Xîô Ìäâôâ ! VÆG òdØ VäTÆ V¶Ùâfä $$ 34 $$
úädâ Ùâf-<ÒÙâf XîdA* oA <óîô ßäßäâ <Xî¼ËÆ ôä¬ Xâî <ÌGä ËÆPdäôä V¿úä <dËHÉA Xîäâkù oA
GdA* dH, dâ oäâ_â VäTXî ! òd V¶Ëäâ* Xîä V¶Ùâf aÒh XîôXâî Ëä tÙò Vâ ¨HË Xî[ Ùäd Xîäâ Ùõô dµ>ä Xîô
<ÒiÒäV-{ÂÒùXî <Gô¶´G ôä¬ Xîä dA í¬ôh Xîô $
ÙäÙõ <VÙXî1 VÌÂôA2 Vä¤ú Od, Vä<ÌË ôä] òXî[G3 $
Vä<dÌ VäH¶ <Ù_ _äk ôdØ, ¬ÆôÙä H ¬íXî[G4 $$ 35 $$
{Âôä <ÒiÒäV3 ô] Xîô V¦òËä1 Ëä V¿úä V¶ËäâÉ2 OSdh Xîô ßäHô ¬ÆÙäù Xâî V¬äG <Gôd¶Xîäô
OôAÌ4 däâXîô {ô¬ä¦¬ä Xâî o´G ¬â* ¬G _Oä Xîô V¶Väô ¬â* ôd $
ÙäÙõ ßGÌä¤<v>Ë µÂ>Xîä ]äË dH*, ¬¬ù<d _äOä ¬G $
Gä¬ <Gô¶´G _âË dH*, òäâ* <G¬ù_ VäTÂ ´G $$ 36 $$
¬G ôdíò-¬ò ÌS@, <Òúäô ¬â* _Oä ôdËä dH <Gô¶Ëô <Gô¶´G Xîä Gä¬ _âËâ ôdËâ dH* $ <ÌGä
k¿v>ä dA Vd´ íÒoäÒ Vâ ´äâ µÆ>Xîªä <¬_ ´äËä dH, êVâ dA ]äXîô V¶ËÆbµ> ôdËâ dH* $ BâVâ áòÒdäô
Vâ dA V¶Ë´G VÙä <G¬ù_ ôdËâ dH* $
ßGÌä¤v>ä ßäOâ {ªâ, <]ôä1 <Òúäô æ ]äk $
ÙäÙõ <óîôâ G ËäâªËä, ËæÒô ËäXî2 G ´äk $$ 37 $$
Vd´ íÒoäÒ Vâ <ÌGä k¿v>ä ´äâ ß¼G, oäâ´G Xâî V¬ò Vä¬Gâ ßä ´äòâ, êVâ dA ÒÈÇ Vâ
1
<Oôâ dØòâ óî_ Xâî V¬äG ´äG Xîô Ëä VäNKÒXîËä Xîä <Òúäô XîôXâî V¶ËäâÉ {ÂÒùXî ]äò $ ´HVâ
VäTäôh ¬äGÒ ß¿v>â óî_ Òä_â ÒÈÇ Xîäâ Ùâ]2 Xîô êVXâî óî_ ËäâªGâ ´äËâ dH*, ÒHVâ dA ß¿v>ä
ß¼G ÙâGâ Òä_äâ* Xâî òdä¶ dA ¬ä¤OËä G <óîôâ $
ßGÌä¤ v >ä ßäOâ {ªâ , {Av>â _â k êl>äk $
ÙäÙõ Xâî <fô ÙäâÉ òdØ, ´â XÆîv> ôä¬ ô´äk1 $$ 38 $$
<ÌGä k¿v>ä dA Òí½-oäâ´Gä<Ù ´äâ XÆîv> ßä ´äòâ Ëäâ <óîô ê¼dâ* OSdh Xîô _â ßäHô ´äâ Xîäâkù
G ¬ä¤OGâ Xîä ÙäâÉ <fô {ô _OäÒâ Ëäâ êVâ Xîd Ùâ""oäkù $ ´äâ ôä¬ Xî[ ßä·ä1 däâËA dH, ÒHVä dA
däâËä dH $''
ßGÌä¤v>A ßÓHÌ1 Xî[, ôäâÁ2 OOG3 <OôäV4 $
ÙäÙõ VË Xîô _A<´òâ, Väâ Vä¶kù Xâî {äV $$ 39 $$
<ÌGä k¿v>ä ßG´äG ¬â* ßXîí¬äËè1 ´äâ oäâ´G2-Òí½ä<Ù {SäIË däâ*, ê¼dâ* {ôÌS@3 Xîä
V¿úä {SVäÙ4 ¬äGXîô <ÒiÒäV {ÂÒùXî OSdh Xîôäâ $ Òd {SVäÙ {ôÌS@ Xâî {äV {d¤ÆúäGâ Òä_ä dH $
XîËäù XîVäHµ>A
¬Al>â Xîä VÌ ¬Al>ä _äOâ, oäÒH <ÒÉ oô Ùâk $
ÙäÙõ XîªÒä Gä XîdH, ß¬ÈË Xîô Xîô _âk $$ 40 $$
40-41 ¬â* {ôAÇäù {Sâ¬-{ä½ Xîä XîµÆ> áòÒdäô oA <{Sò _OËä dH, òd XîdËâ dH*<{SòË¬
{ô¬ä¦¬ä Xîä <Ùòä dØßä {SVäÙ VÌ <{Sò dA _OËä dH $ úädâ Òd êV¬â* <ÒÉ oôXîâ dA Ùâ, Ëäâ oA V¶Ë
êVâ XîµÆ> GdA* XîdËâ, ß¬ÈË ¬äG Xîô dä ¬â* _âËâ dH* ßäHô ]ä ´äËâ dH* $
<Ò{<¸ o_A duô Gä¬ VäH*, Xîäòä XîVäHµ>A ÙØ:] $
ôä¬ <ÌGä <XîV Xîä¬ Xîä, ÙäÙõ V¶{<¸ VÆ] $$ 41 $$
duôGä¬ Xîä <ú¼ËG XîôËâ V¬ò, ò<Ù ôä¬ fôAô Xîäâ Xîbµ> ÙâXîô {ôAÇä oA Xîôâ Ëäâ oA Òd
<Ò{<¸ d¬äôâ <_òâ ß¿v>A dA dH $ Xîäôh, ôä¬-o´G <ÌGä V¶{<¸-VÆ] <XîV Xîä¬ Xîä dH ?
ÌâVäV-V¶ËäâÉ
ÙäÙÂ BXî ÌâVäV <ÌG, <´òôä «>äÒä¤ «>äâ_ $
<GXîµ> <G<T ÙØ] {äkòâ, <ú¼Ëä¬<h ß¬äâ_ $$ 42 $$
42-48 ¬â* <ÒiÒäV Ëä V¶ËäâÉ Xî[ <ÒfâÉËä <Ù]äXîô Täôh XîôGâ Xî[ {Sâôhä Xîô ôdâ
dH*<ú¼Ëä¬<h cî{ ß¬ÂÁò <G<T {ô¬ä¦¬ä ß<Ë <GXîµ> tÙò ¬â* dA dH, <Xî¼ËÆ <óîô oA BXî
<ÒiÒäV <ÌGä <ú¸ ú¶ú_ ôdGâ Vâ {SähA ÙØ#] dA {äËä dH $
ÙäÙõ <ÌG ÌâVäVA Áòôä, ú¶ú_ Gä¶dA* l>äHô $
<Giúò <Giú_ Gä ôdH, XîvÂ> ßäHô Xî[ ßäHô $$ 43 $$
<ÌGä <ÒiÒäV Xâî ÁÒ Xîä ú¶ú_ <ú¸ ðÑ <Giúò{ÂÒùXî oOÒ¼Gä¬-<ú¼ËG cî{ íäG {ô
<Giú_ GdA* ôdËä, XÆîv> ß¼òä¼ò ÒíËÆßäâ* Xîä dA <ú¼ËG XîôËä ôdËä dH $
ÙäÙõ däâGä ä Väâ H ôgä, íÒOù G Ìä¤v>A Täk $
GôXî XîGâ A Gä «>ôA, dØßä Väâ däâVA ßäk $$ 44 $$
´äâ däâGâ Òä_ä ä, ÒdA däâ ôdä dH $ däâGdäô Vâ ÙäHªXîô íÒOù-VÆ] Xî[ k¿v>ä G Xîôäâ ßäHô G
GôXî-ÙØ:] {äV ßäGâ Vâ «>ôäâ $ ´äâ ß{Gâ Vâ o_ä-ÌÆôä Xî¬ù dØßä dH, êVA Xîä óî_ d¬â* VÆ]-ÙØ:]
däâOä $
ÙäÙõ däâGä ä Väâ H ôgä, ´<G Ìä¤v>â VÆ] ÙØ:] $
VÆ] ¬ä¤Oâ ÙØ] ßäkVA, {H <{Ò G <ÒVäôA ¬Æ] $$ 45 $$
däâGdäô ä, Òd däâ ôdä dH, Xîäâkù oA VäTXî VÆ] ÙØ#] Xî[ k¿v>ä G Xîôâ, Xîäôh, VÆ] ¬ä¶OGâ
Vâ ÙØ:] ßÒiò ßäòâOä $ Vä¶VäuôXî VÆ]-ÙØ:] ôä<½-<ÙG Xâî V¬äG BXî Xâî {iúäËè BXî ßäËä dA
dH {ô¼ËÆ {S¦òâXî {uôNí<Ë ¬â* <GbXîä¬ oäÒ Vâ ¬Æ] ¨äôä {ô¬ä¦¬ä Xîä Gä¬ ê¿úäôh XîôGä G
oÂ_Gä úä<dB $
ÙäÙõ däâGä ä Väâ H ôgä, ´â XÆîv> Xî[òä {AÒ $
{_ ÌTâ G <v>G øµ>â, BâVA ´äGA ÁÒ $$ 46 $$
´äâ oA {ô¬ä¦¬ä Gâ <ÒTäG <Xîòä dH, êV <ÒTäG Xâî ßGÆVäô ´äâ däâGdäô ä, ÒdA däâ ôdä dH
ßäHô ´äâ ÁÒ Xî[ ßäòÆ <GNiúË däâ Okù dH, êVVâ G Ëäâ BXî {_ ÌÑ VXîËA ßäHô G øµ> VXîËA $
d¬Gâ tÙò ¬â* BâVA dA ÌäË <Giúò{ÂÒùXî ´äGA dH $
ÙäÙõ däâGä ä Väâ H ôgä, ßäHô G däâÒâ ßäk $
_âGä ä Väâ _â ôgä, ßäHô G _Aòä ´äk $$ 47 $$
´äâ däâGdäô ä, ÒdA däâ ôdä dH, ßäHô ßGdäâGä ßäXîô XÆîv> däâOä GdA* $ d¬â* ´äâ <Gô¶´G Xîä
Gä¬ _âGä ä, Òd _â ôdâ dH* $ ß¼ò ÙâÒA-ÙâÒËäßäâ* Xâî Gä¬ Ò TG-V¶{<¸ ßä<Ù d¬Vâ GdA* <_òä
´äòâOä $
Jòäâ* ô<úòä ¦òäâ* däâkOä, Xîädâ Xîäâ <fô _âd $
Vä<dÌ Fî{uô ôä<]òâ, Ùâ] Ë¬äVä òâd $$ 48 $$
dâ VäTXî ! ´HVâ oOÒäGè Gâ ôú <Ùòä dH, ÒHVâ dA däâOä $ ""¬H* XîôËä d¤Â Òä Xîcî¶Oä'' BâVä
ß<o¬äG cî{ oäô ËÂ ß{Gâ <fô {ô ¢òäâ* _âËä dH ? XîôGâ-XîôäGâ ßä<Ù Xîä oäô kùiÒô {ô dA ô]Xîô
oOÒÙè-o´G XîôËâ dØòâ Ëµ>í cî{ Vâ, òd V¶Väô cî{ ]â_ Ùâ] $
Jòäâ* ´äGäâ ¦òäâ* ôä<]òäâ, ËÆ¬ <fô «>ä_A1 ôäk2 $
Ùõ´ä Xîäâ Ùâ]Â¶ GdA*, ÙäÙõ ßGË 3 G ´äk $$ 49 $$
49-51 ¬â* <GbXîä¬ {<ËÒSË cî{ ßG¼òËä <Ù]ä ôdâ dH*dâ <ÒiÒ Xâî ôä´ä2 {ô¬âiÒô !
ßä{ ´HVâ d¬â* ´äGËâ dH*, ÒHVâ dA d¬äôA ôÇä XîôGä $ d¬Gâ Ëäâ d¬äôA ÁÒG «>äâôA ßä{ Xâî oôäâVâ {ô
dA v>äâª1 ô]A dH $ d¬ G ß¼ò1 íäG {ô ´äòâ*Oâ ßäHô G ßä{Xîäâ v>äâª Xîô ôÇäù ÙõVôâ Xî[ ßäâô
Ùâ]â*Oâ $
Jòäâ* ËÆ¬ oäÒH ¦òäâ* ]ÆVA, d¬ ôäÁ êV ÌäË $
ÙäÙõ Xâî <Ù_ <VÙXî1 VäH*, oäÒH <ÙG Xîäâ ôäË $$ 50 $$
dâ {ô¬âiÒô ! ´HVâ ßä{ Xîäâ ß¿v>ä _Oâ, ÒHVâ dA Y>¶O Vâ ôdGâ ¬â* d¬ {SV¼G dH* ßäHô ßä{ ´äâ
ÌäË Xîdâ*Oâ, êVA ÌäË Xîäâ ¬äGGâ ¬â* d¬â* {SV¼GËä däâOA $ úädâ ßä{ <ÙG Xîäâ ôäË Xîdâ*Oâ Ëäâ d¬ oA
V¿úâ1 <Ù_ Vâ êVâ ôäË Xîdâ*Oâ $
ÙäÙõ Xîôhdäô ´â XÆîv> <Xîòä, Ëäâ ÌÆôä G XîdGä ´äk $
Väâkù VâÒXî V¶Ë ´G, ôdÌä ôä¬ ô´äk $$ 51 $$
VÈ<bµ>-XîËäù {ô¬âiÒô Gâ ´äâ XÆîv> oA ß{Gâ Xî¬äùGÆVäô VÆ]-ÙØ:] Xîä <ÒTäG Xîô <Ùòä dH,
êVâ <XîVA Xâî ßäOâ ´äXîô òd ¬Ë Xîdäâ""{ô¬ä¦¬ä Gâ òd ß¿v>ä GdA* <Xîòä $'' ´äâ ôä¬ Xî[
ßä·ä ¬â* ôdËâ dH*, Òâ dA ´G oÓî Ëä V¶Ë Xîd_äËâ dH* $
<ÒiÒäV-V¶ËäâÉ
ÙäÙõ XîËäù d¬ GdA* , XîËäù ßäH ô H Xîäâ k $
XîËäù dH Väâ XîôâOä, ËÂ¶ ´<G XîËäù däâk $$ 52 $$
V¶Ë Xîä <ÒiÒäV {SÙfùG {ÂÒùXî VäTXî Xîäâ V¶ËäâÉ Xî[ {Sâôhä Xîô ôdâ dH*d¬ Xî¸äù GdA* dH*,
Xî¸äù Ëäâ ß¼ò dA Xîäâkù dH ßäùËè Xî¬ù-óî_ <ÒTäG Xîä Xî¸äù kùiÒô dH ßäHô Xî¬ù Xîä Xî¸äù íÂ_-
VÂ¯¬ V¶øäË dH $ dâ VäTXî ! Ëâôä íÒcî{ íÂ_-VÂ¯¬ V¶øäË Ëäâ GdA* dH, <óîô ËÂ Xî¸äù ¢òäâ* ÌG ôdä
dH ?
duô-oôäâV
XîäfA Ë´ ¬Odô Oòä, XîÌAô oôäâVâ ôä¬ $
VH * Ù â d A Vä¶ k ù <¬Áòä, ÙäÙõ {Â ô â Xîä¬ $$ 53 $$
53-56 ¬â* duô Xîä <ÒiÒäV <Ù]ä ôdâ dH*XîäfA ¬â* XÆîv> _äâOäâ* Gâ òd ÌäË {Sú<_Ë Xî[
A""XîäfA Xîä ¬ädä¦Pò BâVä dH, ´äâ XîÌAô oA ¬ÆÓî däâ ´äòâOä $'' XîÌAô Á Xîäâ ôä¬ Xîä
oôäâVä ä, XîäfA Xîä GdA* $ ßË: Òâ XîäfA Xîäâ ¦òäO Xîô ÌíËA <´_â Xâî "¬Odô' OSä¬ ¬â* ú_â Oòâ
â ßäHô ßN¼Ë¬ V¬ò ¬â* ß{Gâ íÂ_ fôAô Xâî V<dË {ô¬âiÒô ¬â* ´ä <¬_â â $ ôä¬ Xâî oôäâVâ dA
êGXâî VÌ Xîä¬ {Âhù dØòâ â $ XîdËâ dH* - ¬Odô ¬â* ¬ôGâ Òä_â Xî[ ¬ÆN¢Ë GdA* däâËA $
ÙäÙõ ôäâÁ1 ôä¬ dH, ôä<´Xî2 uô´Xî3 d¬äô $
ÙäÙõ êV {ôVäÙ VäH*, {äâbòä VÌ {uôÒäô $$ 54 $$
d¬äôä oäyò1 ôä¬ dA dH ßäHô ßäÁ<ÒXîä3 oA VÌXîä oôh-{äâÉh XîôGâ Òä_ä {ô¬ä¦¬ä2
dA dH $ êV {ô¬ä¦¬ä Xâî XÈî{ä-{SVäÙ Vâ dA d¬Gâ ß{Gâ kN¼jò ß¼Ë:Xîôh cî{ {uôÒäô Xîä {äâÉh
<Xîòä dH $
{¶ú V¶ËäâÉâ BXî VäH*, ¬G ¬<ËÒä_ä ¬ä¶<d* $
ÙäÙõ oäOA oÂ ] VÌ, Ùõ ´ ä oäÒâ Gä¶ < d¶ $$ 55 $$
´Ì V¦V¶O ¨äôä ¬G VÙèÌÆ<¾ Òä_ä dØßä, ËÌ ß¼Ë¬Æù] däâXîô oOÒÙè-o´G ¬â* _Oä $
<óîô Ëäâ {¶ú ·äGâN¼jò ßä<Ù oA BXî ¬ä½ oOÒËè-{ôäòh däâXîô V¶ËÆbµ> däâ Oòâ $ V¶VäôA oäâOäâ* Xî[
k¿v>ä VÌ Gbµ> däâ Okù $ ßË: ßÌ oOÒäGè Xîäâ v>äâªXîô ß¼ò XÆîv> oA ß¿v>ä GdA* _OËä $
ÙäÙõ Vä<dÌ ¬âôâ Xîä{ªâ, Vä<dÌ ¬âôä ]äh $
Vä<dÌ <fô Xîä Ëä´ dH, Vä<dÌ <{*«> {ôäh $$ 56 $$
V¶{Âhù <ÒiÒ Xâî íÒä¬A {ô¬ä¦¬ä dA d¬äôâ Òí½, oäâ´G, <fô Xâî ¬ÆXÆîµ>, fôAô, {Sähä<Ù
VÒùíÒ dH* $
<ÒGËA
Vä¶kù VË1, V¶ËäâÉ Ùâ, oäÒ2, o<Óî <ÒiÒäV $
<VÙXî3, VÌÂôA4, Vä¤ú5 Ùâ, ¬ä¤Oâ ÙäÙõ ÙäV $$ 57 $$
k<Ë ÌâVäV Xîä ß¶O V¬äIË $$ 19 $$ Vä. 1851 $$
ÙHÒAOÆh, o<Óî Ëä íÒcî{ {SäNIË Xâî <_B {SäùGä Xîô ôdâ dH*dâ {ô¬âiÒô ! ¬H* ßä{ Vâ
òâdA ßbµ><V<¾òä¤ ¬ä¤OËä d¤Â¬Æeâ ßä{ ß<«>OËä1, V¶ËäâÉ, a¾ä2, ßG¼ò-o<Óî, ðÑ <ÒiÒäV,
V¦òËä3, <¬Ëädäô-ÌÆ<¾4 ßäHô ß{Gâ V¦ò-íÒcî{5 íÒcî{ Xâî ÙfùG Ùâ* $
k<Ë aA ÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXîä <ÒiÒäV Xîä ß¶O V¬äIË: $$ 19 $$
ß {AÒ {dúäG Xîä ß¶O 20
<ÒiÒäV-ß¶O Xâî ßG¼Ëô, {ô¬ä¦¬ä Xâî íÒcî{ {uôúòäù "{AÒ <{v>äh Xîä ß¶O' XîdGâ ¬â*
{SÒÈ¸ dØòâ ¬¶O_ Xîô ôdâ dH*
Ò¶ÙG¶ VÒù VäTÒä, {Shä¬¶ {äô¶OË: $$ 1 $$
<´GXî[ XÈî{ä Vâ VäTXî {ô¬ä¦¬ä Xâî íÒcî{ Xîäâ {dúäG Xîô V¶Väô Vâ {äô däâ, {ôÌS@ Xîäâ
{SäIË däâËä dH, êG <Gô¶´G ôä¬, VÙèOÆæ ßäHô VÌ V¶Ëäâ* Xîäâ d¬ ßGâXî {Shä¬ XîôËâ dH* $
Väôäâ* Xâî <fô Ùâ<]òâ, êV {ô Xîäâkù Gä¶<d* $
ÙäÙõ ·äG <Òúäô Xîô, Väâ ôäçòä ¬G ¬ä¶<d* $$ 2 $$
2-17 ¬â* {SoÆ {dúäG Xâî <Òúäô <Ù]ä ôdâ dH*´äâ VÒù <fôäâ¬<h dH, <´VVâ ¬däGè ß¼ò
Xîäâkù oA GdA* dH, V¶Ëäâ* Gâ ÌS@-·äG <Òúäô ¨äôä êV {ôÌS@ Xîäâ dA ßoâÙ cî{ Vâ ß{Gâ ¬G ¬â* Täôh
<Xîòä dH $
VÌ _ä_äâ* <fô _ä_1 dH, VÌ ]ÂÌäâ* <fô ]ÂÌ2 $
VÌ {äXîäâ* <fô {äXî3 dH, ÙäÙõ Xîä ¬dÌÂÌ4 $$ 3 $$
´äâ V¶{Âhù <{SòË¬äâ* Vâ oA ß<TXî <{SòË¬1 dH, V¶{Âhù aâbl>äâ* Vâ ß<Ë aâbl>2 dH, V¶{Âhù {<Ò½äâ*
Vâ ß<Ë {<Ò½3 dH, Òd {ôÌS@ dA d¬äôä {Sâ¬-{ä½4 dH $
BXî ËKÒ Ëä Fî{uô kËGA, ËAG _äâXî ÌS@¶«>ä $
TôËA OOG {ÒG ßæ {äGA, VIË Ä{ GäH ]¶«>ä $$ 4 $$
4-6 ¬â* ËÆ¬ <XîV Xâî Ì¼Ùâ däâ ? kVXîä ê¸ô Ùâ ôdâ dH*´äâ BXî ß¨HË ËKÒ íÒcî{ ÌS@ dH
ßäHô ßäXîäf, ÒäòÆ, ß<yG, ´_, VIËÄ{ (1 ´PÌÂ 2 I_Ç 3 XÆîf 4 fäÁ¬<_ 5 XSîäH*ú
6 fäXî 7 {ÆbXîô), GÒ ]¶«> (1 ê¦Xî_ 2 <dô°ò 3 ojiÒ 4 XâîËÆ¬ä_ 5 k_äÒÈ¸ 6 Gä<o
7 <Xî¬{ÆæÉ 8 oôË 9 Gôduô), ËAG _äâXî (1 íÒOù 2 ¬¦òù 3 {äËä_) cî{ ÌS@ä¶«>, kËGA VÈ<bµ>
<´VXâî ßä<aË dH, ¬H* êVA {ôÌS@ Xîä Ì¼Ùä dõ¤ $
ú¶Ù VÂô úäHôäVA _], <ÙG ßæ ôHhA, ôú_â VIË V¬¶Ùä $
VÒä _ä] ¬âæ <Ouô {ÒùË, ßl>äôd oäô ËAù ÒSË, Ëä Fî{ô ¬¶«>ä $$
úäH Ù d _äâ X î ôdH * VÌ ôúGä, ÙäÙõ ÙäV ËäV øô Ì¶ Ù ä $$ 5 $$
´äâ ú¼j¬ä, VÂòù, úäHôäVA _Ç òäâ<G, <ÙG-ôä<½, 1 ÇAô 2 Ù<T 3 øÈË 4 kÇÆ 5 ¬TÆ 6
¬<Ùôä 7 _Òh òâ VIË V¬Æj,¬âæ,<Ouô, {ÒùËä<Ù ´ä<Ëòäâ* Xâî VÒä _Ç {däª, ßl>äôd oäô
ÒGí{<Ëòä¶ (ÌAV {¶VâôA Xîä BXî oäô däâËä dH, V¶{Âhù ÒGí{<Ëòäâ* Xîä BXî-BXî {¸ä _âXîô Ëäâ_Gâ
Vâ 18 oäô- 45 ¬h däâËä dH kVA<_B ÒGí{<Ëòäâ* Xîäâ ßl>äôd oäô XîdËâ dH*) ËAù-ÒSËä<Ù Xîäâ
ôúGâ Òä_ä dH ßäHô 1 oÂ#, 2 oÆÒ: 3 íÒ: 4 ¬d: 5 ´G: 6 Ë{: 7 V¦ò, òâ VIË Fî{ô Xâî;
{AÒ {dúäG Xîä ß¶O 20 355
1 ßË_ 2 <ÒË_ 3 VÆË_ 4 Ë_äË_ 5 ¬däË_ 6 ôVäË_ 7 {äËä_; òâ VIË GAúâ Xâî, kG
úäHÙd _äâXî cî{ ÌS@ä¶«> Xî[ ôúGä <´VXâî ßä<aË ôdËA dH, d¬ êV ÌS@ Xâî øô Xâî VâÒXî dH* $
ÙäÙõ <´G òdØ BËA Xîô TôA, ¶o <ÌG ôä]A $
Väâ d¬Xîäâ ¢òäâ * ÌAVôâ , V¶ Ë ´G Vä]A $$ 6 $$
<´G {ô¬ä¦¬ä Gâ kËGA <Òfä_ VÈ<bµ> ôúXîô <ÌGä <XîVA í¶oä<Ù ßäaò Xâî TôA dH ßäHô
<Gô¶Ëô kVXî[ ôÇä Xî[ dH, Òâ d¬â* XHîVâ oÂ_ VXîËâ dH* $ {ÂÒùXîä_ Xâî V¶Ëäâ* Xî[ òd VäÇA dH""Òâ
oÓîäâ* Xîä òäâO-Çâ¬ VÙä XîôËâ ôdËâ dH* $''
ÙäÙõ <´G ¬ÆeXîäâ {HÙä <Xîòä, ¬âôä Vä<dÌ Väâk $
¬H* Ì¼Ùä êV ôä¬ Xîä, <´G <VôJòä VÌ Xîäâk $$ 7 $$
<´GGâ ¬Æeâ ßäHô VÌ V¶Väô Xîäâ ê¦{¼G <Xîòä dH, Òâ {ô¬ä¦¬ä dA d¬äôâ íÒä¬A dH* ßäHô d¬
ê¼dA* ôä¬ Xâî VâÒXî dH* $
ÙäÙõ BXî VOä V¶Väô ¬â*, <´G d¬ <Vô´â Väâk $
¬GVä Òäúä Xî¬ù G ä, ßäH ô G Ùõ ´ ä Xîäâ k $$ 8 $$
<´G {ô¬ä¦¬ä Gâ d¬Xîäâ ê¦{¼G <Xîòä dH Òâ dA d¬äôâ V¿úâ VPÌ¼TA dH* $ d¬ ¬G, ÒúG ßäHô
Xî¬ù Vâ XîdËâ dH*, ß¼ò ÙõVôä Xîäâkù oA d¬äôä GdA* dH $
´â ä X¶îË XîÌAô Xîä, Väâk Òô Òôdõ¶ $
¬GVä Òäúä Xî¬ùGä, ¬H* ßäHô G Xîôdõ¶õ $$ 9 $$
{ÂÒùXîä_ Xâî XîÌAôä<Ù V¶Ëäâ* Gâ ´äâ Òô Òôä ä, êVA {ô¬ä¦¬ä Xîäâ d¬ Òô ÌGäòâ*Oâ $ d¬ ¬G,
ÒúG ßäHô Xî¬ù Vâ XîdËâ dH*, ß¼ò <XîVA Xîäâ íÒä¬A GdA* ÌGäòâ*Oâ $
VÌXîä Vä<dÌ BXî dH, ´äXîä {ôOµ> Gä¶Ò $
ÙäÙõ Vä¶kù fäâT _â, ËäXî[ ¬H* Ì<_ ´ä¶Ò $$ 10 $$
<´VXîä "kùiÒô' òd Gä¬ {SXîµ> dH, Òd {ô¬ä¦¬ä VoA ¬ËÒä<Ùòäâ* Xîä BXî dA dH $ ¬Ë-
¬Ëä¼Ëôäâ* Xî[ {Ç Xîäâ ¦òäO Xîô, ´äâ êV {ô¬ä¦¬ä Xîäâ <Òúäô ¨äôä ]äâ´ Xâî {SäIË Xîô _âËä dH,
êVXî[ d¬ Ì_däôA ´äËâ dH* $
Väúä Vä¶kù fäâT Xîô, Väúä ôä]A oäÒ $
ÙäÙõ Väúä Gä¬ _â , Väúâ ¬äôO ßäÒ $$ 11 $$
V¶Ëäâ* Xâî V¶O ¨äôä V¦ò {ô ÌS@ Xî[ ]äâ´ XîôXâî, êV¬â* V¿úä {S¬â ô]Ëâ dØòâ OÆh, Xî¬ù, íÒoäÒ
Vâ ô<dË êVXîä V¿úä Gä¬ ê¿úäôh Xîô, êV Xî[ {SäNIË Xâî V¿úâ ¬äOù ¬â* ßäßäâ $
´ä¬â ¬ôâ Väâ ÁÒ dH, ô¬Ëä ôä¬ G däâk $
´ä¬h ¬ôh ËH* ô<dË dH, ¬âôä Vä<dÌ Väâk $$ 12 $$
´äâ ´¼¬Ëä ¬ôËä dH, Òd áòä{Xî ôä¬ GdA* däâ VXîËä, ÁÒ dA dH ßäHô ´äâ ´¼¬-¬ôh Vâ
ô<dË dH, ÒdA ôä¬ d¬äôä íÒä¬A dH $
êl>â G ÌHVâ BXî ôV, ´äOâ VäâÒâ Gä¶<d* $
¬ôâ G ÁÒâ ÓÙè OÆæ, VÌ ê{´ ]{â êV ¬ä¶<d¶ $$ 13 $$
´äâ ´¼¬Gä, ¬ôGä, ´äOGä, VäâGä, êl>Gä, ÌHl>Gä ßäuÙ <XSîòäßäâ* Vâ ô<dË BXî ôV dH,V¶{Âhù
ÓËè ¬â* ¬däGè dH, <´V¬â* V¶{Âhù <ÒiÒ ´_-ÌÆÙÌÆÙâ Xî[ Ëôd ê¦{¼G däâXîô _ò däâ ´äËä dH, ÒdA
ôä¬ d¬äôä íÒä¬A dH $
Gä Òd ´ä¬â, Gä ¬ôâ, Gä ßäÒâ OoùÒäV $
ÙäÙõ F¤îTâ ¬Æ] GdA*, GXùî XÆ¶î«> ÙV ¬äV $$ 14 $$
Òd {ô¬ä¦¬ä G ´¼¬Ëä dH, G ¬ôËä dH ßäHô G OoùÒäV ¬â* ßäXîô Ùf ¬äV ËXî ßTäâ¬Æ]
däâXîô ¬_äfò cî{ GXùî XÆ¶î«> Xâî {äV ôdËä dH $
XÈî<½¬ GdA* Väâ ÌS@ dH, øµ>â ÌTâ G<d* ´äk $
{Âôh <Giú_ BXî ôV, ÓË G Gäúâ ßäk $$ 15 $$
Òd ÌS@ <XîVA Vâ ô<úË GdA* dH, øµ>Ëä ÌÑËä GdA* dH $ ÓË ¬â* ßäXîô ÁÒäâ* Xâî
V¬äG GäGä <XSîòä cî{ GÈ¦ò GdA* XîôËä ßäHô G _äâXîä¶Ëô ¬â* ´äËä dH $ Òd Ëäâ {Âhù, <Giú_, BXîôV
Ëä áòä{Xî dH $
ê{´â <ÒGfâ OÆh Tôâ, òdØ ¬äòä Xîä cî{ $
ÙäÙõ Ùâ]Ë <ô GdA*, Çh v>ä¶dA* Çh TÂ{ $$ 16 $$
ê¦{¼G däâGä, <ÒGäf däâGä, V¦Ò, ô´, Ë¬ ßäHô kGXâî Xîäòù cî{ OÆhäâ* Xîäâ Täôh XîôGä,
òd VÌ ¬äòä XÈîË ÁÒ Xîä íÒcî{ dH $ kVâ VÌ Ùâ]Ëâ dA dH*kVXîä íÒcî{ Níô GdA* dH $ v>äòä
ßäHô TÂ{ Xâî {uôÒËùG Xâî V¬äG Çh-Çh ¬â* VÆ]A-ÙØ]A däâËä ôdËä dH $
´â Gä¶dA* Väâ Fî{´â, dH Väâ ê{´â Gä¶<d* $
ß_] ßä<Ù ßGä<Ù dH, ê{´â ¬äòä ¬ä¶<d* $$ 17 $$
´äâ ¬äòä Xâî Xîäòù {ô¬äù cî{ Vâ V¦ò GdA* dH, Òâ dA ê¦{¼G däâËâ dH* $ {ô¬äù cî{ Vâ V¦ò dH,
Òd ÌS@ ê¦{¼G GdA* däâËä $ kN¼jòäâ* Xîä ß<ÒÉò ÌS@ Ëäâ V¶{Âhù ¬ä<òXî {S{¶ú Vâ ßä<Ù dH ßäHô
êVXîä ßä<Ù Xîäôh Xîäâkù GdA* $ ßË: ê¦{<¸ ßä<Ù VÌ <Òúäô, ¬ä<òXî XîäòäâÍ ¬â* dA däâËâ dH* $
{SiG
´â òdØ XîôËä ÁÒ ä, V¶Xîµ> ¢òäâ* ßäòä ?
Xî¬äâÍ Xâî Òf ¢òäâ* oòä, ¢òäâ* ßä{ Ì¤Täòä ? $$ 18 $$
¢òäâ* VÌ ´äâGA ÓË ¬â*, øô Ìäô Gúäòä ?
¢òäâ* òd XîËäù ÁÒ H, {ô dä <ÌXîäòä ? $$ 19 $$
18-19 ¬â* {SiG dHò<Ù ÁÒ dA XîôGâ XîôäGâ Òä_ä dH Ëäâ Xî¬äâÍ Xâî Òf däâXîô OoùÒäV
Xâî ÙØ:] ¬â* ßäXîô ß{Gâ ßä{ dA ¢òäâ* Ì¤T Oòä ?
{AÒ {dúäG Xîä ß¶O 20 357
ò<Ù òd ÁÒ dA XîôGâ XîôäGâ Òä_ä däâÒâ Ëäâ VÌ ÓËè Xî[ òäâ<G cî{ øô-¨äôäâ* ¬â* Xî¬äâÍ Xâî
¨äôä ¢òäâ* Gúäòä ´äËä dH ? ßäHô ¢òäâ* <ÒÉòäâ* Xâî dä <ÌXîËä dH ?
ê¸ô-ÁÒ _Çh
ÙäÙõ XÈî<½¬ Xîä_ Òf, Ì¶®òä OÆh ¬ä¶dA* $
ê{´â <ÒGfâ Ùâ ] Ëä¶ , òdØ XîËäù Gä¶ d A* $$ 20 $$
20-27 ¬â* ÁÒ Xâî _Çh {ÂÒùXî êÓî {SiG Xîä ê¸ô Ùâ ôdâ dH*´äâ ¬äòä ¨äôä Xî¬äâÍ Vâ
ÌGä dØßä, Xîä_ Xâî Òf ¬â* ôdGâ Òä_ä, OÆhäâ* Vâ Ì¤Tä dØßä dH Ëä {S¦òÇ dA ê¦{¼G däâËä dH ßäHô
Gbµ> däâ ´äËä dH, Òd ÁÒ ÓËè Xîä Xî¸äù GdA* däâ VXîËä $
´äËA1 GÂô2 ßÁ_äd Xîä, <VóîäËA3 ßôÒäd4 $
<VóîäËA <V´Ùä5 Xîôâ, ´äËA Ìâ {ôÒäd $$ 21 $$
ÌS@ Xîä íÒcî{2 V¦ò1 fÆ¾ dH ßäHô ÁÒ4 OÆh3 <ÒXîäôäâ* Vâ òÆÓî dH* $ OÆh-<ÒXîäôäâ* Òä_â
{ôË¶½ ÁÒ, ÌS@ Xî[ {Shä¬ä<Ù5 ¨äôä {Â´ä XîôËâ dH* ßäHô ÌS@ <Gôäaò dH $
{ô¬ Ëâ´ {ôä{ô¬, {ô¬ Jòäâ<Ë {ô¬âiÒô¶ $
íÒò¶ ÌS@ VÙkù1 VÙä, ÙäÙõ ß<Òú_ Níô¶ $$ 22 $$
{ô¬âiÒô, {ôÌS@, íÒò¶ {ô¬, {SoäÒ cî{, {ô¬ Jòäâ<Ë cî{, ¬äòä Vâ {ôâ, <XSîòä ô<dË,
VÆNíô, VÙä1 BXî ôV dH $
ß<ÒGäfA Vä<dÌ V¦ò dH, ´â ê{´â <ÒGfâ Gä¶<d* $
´âËä Xî<dòâ Xîä_ ¬Æ], Väâ Vä<dÌ <XîV ¬ä¶<d* $$ 23 $$
´äâ ê¦{<¸ Gäf ô<dË V¦ò ß<ÒGäfA dH, ÒdA {ô¬ä¦¬ä dH $ ´äâ Xîä_ Xâî ¬Æ] ¬â* ´äËä dH,
Òd {ô¬ä¦¬ä <XîV OhGä ¬â* dH Òä <XîV fäí½ Ëä <XîV ¬Ë ¬â* Xîdä Oòä dH ? Väâ Xî<dòâ $
Vä¶kù ¬âôä V¦ò dH, <Gô¶´G <GôäXîäô $
ÙäÙõ <ÒGfâ Ùâ]Ëä¶, eÂl>ä VÌ ßäXîäô $$ 24 $$
d¬äôä <Gô¶´G <GôäXîäô {ô¬ä¦¬ä dA V¦ò dH $ fâÉ Gä¬ cî{ä¦¬Xî VÌ V¶Väô {S¦òÇ dA Gbµ>
däâËä ôdËä dH, ßË: <¬»òä dH $
ôä¬ ôµ>h v>äªâ GdA*, duô _H _äOä ´äk $
ÌAúH* dA ßµ>Xâî GdA*, Xî_ä Xîäâ<µ> <Ù]_äk $$ 25 $$
VäTXî Xîäâ úä<dB ôä¬-Gä¬ Xî[ ôµ>G GdA* v>äâªâ, ¬äòä úädâ Xîäâ<µ> ú¬¦Xîäô <Ù]äÒâ,
<Xî¼ËÆ ¬ä<òXî VÆ]äâ* ¬â* _OXîô ÌAú ¬â* G æXâî, {ôÌS@ ¬â* ÒÈ<¸ _OäËä dØßä V¶Väô Vâ {äô däâ ´äòâ $
êôH* dA ßµ>Xâî GdA*, ´dä¶ ôä¬ Ëd¤ ´äk $
ÙäÙõ {äÒâ {ô¬ VÆ], <Ò_Vâ ÒíËÆ ßøäk $$ 26 $$
´äâ VäTXî ¬ä<òXî <ÒÉòäâ* ¬â* GdA* æXîËä, Òd ÌS@äXîäô ÒÈ<¸ ¨äôä <´V ßÒíä ¬â* <Gô¶´G
ôä¬ Xîä VäÇä¦Xîäô däâËä dH, êV <G¨ù¼¨ Vd´äÒíä Xîäâ {SäIË däâXîô {ô¬ VÆ] {SäIË XîôËä dH Ëä
{ô¬äG¼Ù ÒíËÆ Xîä ê{oäâO XîôXâî ËÈIË däâ ´äËä dH $
ÙäÙõ êôH* dA êôeâ øhâ, ¬Âòâ O_ Ùâ {äV $
BâG ß¶O ´d¤ ßä{ ä, Ëdä¤ Oòâ <G´ ÙäV $$ 27 $$
ÌdØË _äâO ¬ä<òXî qî<¾-<V<¾ ßä<Ù ¬â* dA ó¤îV Oòâ dH* ßäHô ß{Gâ dääâ* dA {S<Ëbl>ä<Ù Xî[
ßäfä-{äf O_â ¬â* «>ä_Xîô {ÆG: ´¼¬-¬È¦òÆ cî{ V¶Väô Xîäâ dA {SäIË dØòâ dH* $ <´V <G¨ù¼¨äÒíä
¬â* <{SòË¬ {ô¬ä¦¬ä Xîä ß{Gâ-ßä{ VäÇä¦Xîäô däâËä dH, êV ßÒíä Xîäâ Ëäâ oOÒäGè Xâî <GbXîä¬
<GÁ oÓî dA {SäIË dØòâ dH* $
ÓË oÆ_äÒG
VâÒä Xîä VÆ] {Sâ¬ ôV, Vâ´ VÆdäO G Ùâk $
ÙäÙõ ÌädH ÙäV Xîäâ, Xîd Ùõ´ä VÌ _âk $$ 28 $$
28 ¬â* XîdËâ dH*{ô¬ä¦¬ä VäTXî Xîäâ Vä¶VäuôXî {Ùäù {SÙäG XîôXâî ÌdXîä ÙâËâ dH*, oÓîäâ*
Xîäâ VâÒä o<Óî Xîä óî_ êGXî[ tÙò-fÎòä {ô {Täô Xîô {Sâ¬-ôV {SÙäG cî{ VÆ] ÙâGâ Xî[ Ì´äò
ÙõVôâ V¶{Âhù ¬ä<òXî VÆ] ÙâGâ Xîäâ Xîd Xîô ÌdXîä ÙâËâ dH* $ ´äâ GdA* ÌdXîËâ, Òâ dA ê¼dâ* {SäIË
XîôËâ dH* $
{<Ë-{dúäG
_äâdä ¬äµ>A <¬_ ôgä, <ÙG <ÙG Xîäkù ]äk $
ÙäÙõ {äôV ôä¬ <ÌG, XîËd¤Â Oòä <Ò_äk $$ 29 $$
29-31 ¬â* {SoÆ {dúäG Vâ _äo ßäHô G {dúäG Vâ dä<G <Ù]ä ôdâ dH*ÁÒ cî{ _äâdä
<ÒÉò cî{ <¬D>A ¬â* <¬_Xîô {S<Ë<ÙG <½Ëä{-¬H_ Vâ ÇAh däâËä ´ä ôdä dH $ Òd VÙèOÆæ cî{ {äôV
<ÌGä, ·äGA oÓî cî{ VÆÒhù ÌG Xâî ôä¬ Xîäâ {SäIË GdA* däâËä ßäHô úäHôäVA _Ç òäâ<Gòäâ* ¬â* XîdA* oA
Gbµ>-oSbµ> däâËä ôdËä dH $
_äâdä {äôV {ôV Xîô, {_µ>â ß{Gä ß¶O $
ÙäÙõ X¶îúG H ôdH, ß{Gâ Vä¶kù V¶O $$ 30 $$
ÁÒ-_äâdä VÙèOÆæ-{äôV Vâ <¬_Xîô, ß{Gâ ÁÒ oäÒ-ßäXîäô Xîäâ ÌÙ_ Xîô Ëä
<G¨ù¼¨äÒíä cî{ VÆÒhäùXîäô Xîäâ {SäIË däâXîô ß{Gâ íÒä¬A {ôÌS@ Xâî Vä ßoâÙ däâXîô ôdËä dH $
ÙäÙõ <´<d* {ôVâ {_µ>â {Sä<hòä¤, Väâkù <G´ Xîô _âd $
_äâdä X¶îúG H Oòä, {äôV Xîä OÆh òâd $$ 31 $$
_äâdä {äôV Xâî í{fù Vâ VÆÒhù däâ ´äËä dH, òd {äôV Xîä OÆh dH $ ÒHVâ dA <´VXâî ê{Ùâf
cî{ í{fù Vâ {SähA Xîä ÁÒ-oäÒ ÌÙ_Xîô ÌS@ Xî[ {SäNIË däâ ´äò, êVA Xîäâ ß{Gä OÆæ Xîô _âGä
úä<dB $ òdA OÆæ XîôGâ Xîä ß<o{Säò dH $
{uôúò <´·äVä ê{Ùâf
V¬ùËä Xîä ß¶O 21 359
Ùd <Ù<f <óîôâ Väâ ¬G dH, ßäÒâ ´äò Väâ {ÒG $
ôä]hdäôä {Säh dH, Ùâ]hdäôä ÌS@ $$ 32 $$
k<Ë {AÒ <{v>äh Xîä ß¶O V¬äIË $$ 20 $$ 1883 $$
VäÇä¦Xîäô Xî[ k¿v>ä Òä_â Xîäâ ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*Ùfäâ* <Ùfä ¬â* oS¬h XîôËä dH, ÒdA ¬G
dH $ fôAô Xâî Ìädô Vâ oAËô ßäËä dH ßäHô Ìädô ´äËä dH, ÒdA {ÒG dH $ íÂ_ VÂ¯¬ V¶øäË Xî[ ôÇä
XîôËä dH, ÒdA {Säh dH $ êÓî VÌXîäâ VäÇA oäÒ Vâ Ùâ]Ëä dH, ÒdA XÂîµ>í úâËG ÌS@ dH $
k<Ë aA ÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXîä {AÒ {dúäG Xîä ß¶O V¬äIË: $$ 20 $$
ß V¬ùËä Xîä ß¶O 21

{AÒ {dúäG Xâî ßG¼Ëô {ô¬âiÒô dA Vä¬»òù Xîä <Gcî{h XîôGâ Xâî <_B "V¬äùkù Xîä ß¶O'
XîdGâ ¬â* {SÒÈ¸ dØòâ ¬¶O_ Xîô ôdâ dH*
<´GXî[ XÈî{ä Vâ {SähA GäNíËXîËä Vâ {äô däâ, kùiÒô-Vä¬»òù Xîäâ ´äG, ÌS@-·äG ¨äôä ÌS@
Xîäâ {SäIË däâËä dH, êG <Gô¶´G ÙâÒ, VÙèOÆæ ßäHô VÒù V¶Ëäâ* Xîäâ d¬ ßGâXî {Shä¬ XîôËâ dH* $
ÙäÙõ XîËäù Xîôâ Ëäâ <G¬É1 ¬â*, Xî[ªA XÆ¶î´ô däâk $
XÆ¶î´ô ËH* Xî[ªA Xîôâ, ¬âµ> VXâî G<d* Xîäâk $$ 2 $$
2-8 ¬â* {ô¬âiÒô Xî[ Vä¬»òù Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*ò<Ù kùiÒô XîôGä úädâ* Ëäâ BXî {_1
¬â* úA*µ>A däA däâ VXîËA dH ßäHô Òâ däA Xîäâ úA*µ>A ÌGä VXîËâ dH* $ êGXâî kV Xîäòù ¬â* Xîäâkù oA
<Ò{ôAËËä GdA* Xîô VXîËä $
ÙäÙõ XîËäù Xîôâ Ëäâ <G¬É ¬â*, ôäkù ¬âæ V¬äG $
¬â æ Xîäâ ôäkù Xîôâ Ëäâ Xîäâ ¬â µ >â óîô¬äG 1 $$ 3 $$
kùiÒô XîôGä úädâ* Ëäâ BXî <G¬âÉ ¬â* ôäkù Xîäâ {ÒùË V¬äG ßäHô {ÒùË Xîäâ ôäkù V¬äG ÌGä VXîËâ
dH*, êGXî[ ßä·ä1 XîäHG ¬âµ> VXîËä dH ?
ÙäÙõ XîËäù Xîôâ Ëäâ <G¬É ¬â*, ´_ ¬ä¶dA* _ ä{ $
_ ¬ä¶dA* ´_dô Xîôâ, BâVä V¬ù ßä{ $$ 4 $$
kùiÒô XîôGä úädâ* Ëäâ BXî <G¬âÉ ¬â* ´_ Xâî íäG ¬â* VÂ]A oÂ<¬ ßäHô VÂ]A oÂ<¬ Xâî íäG ¬â*
´_äfò Xî[ íä{Gä Xîô VXîËâ dH* $ òd Xîäòù Òâ <XîVA Xî[ VdäòËä Vâ GdA* XîôËâ, Òâ íÒò¶ dA BâVâ
V¬ù dH* $
ÙäÙõ XîËäù Xîôâ Ëäâ <G¬É ¬â*, l>ä_A1 oôâ o¤«>äô $
ouôòä Od2 l>ä_A Xîôâ, BâVä <Vô´Gdäô $$ 5 $$
Òâ VÈ<bµ>-Xî¸äù {ô¬âiÒô BâVâ dH*BXî Çh ¬â* ]ä_A1 o¶«>äô oô ÙâËâ dH* ßäHô oôâ dØòâ Xîäâ
ß<TXî oôGâ Vâ ôäâXî2 Xîô ]ä_A Xîô ÙâËâ dH* $
ÙäÙõ TôËA Xîäâ ßPÌô Xîôâ, ßPÌô TôËA däâk $
<G<fß¤<TòäôA <ÙG Xîôâ, <ÙG Xîäâ ô´GA Väâk $$ 6 $$
Òâ {ô¬âiÒô, {È»ÒA Xîäâ ßäXîäf ßäHô ßäXîäf Xîäâ {È»ÒA Ëä ß¤TâôA ôäË Xîäâ <ÙG ßäHô <ÙG
Xîäâ ôä<½ Xîô VXîËâ dH* $
¬È Ë Xî XîäY> ¬Väh ËH * , XîdØ XîäH G ú_äÒâ $
ß<ÒOË O<Ë G<d* ´ä<hòâ, Ó ßäh <Ù]äÒâ $$ 7 $$
¬ôâ dØòâ Xîäâ i¬fäG Vâ <GXîä_ Xîô XîäHG ú_ä VXîËä dH ? Xîäâkù GdA*, <Xî¼ËÆ êV ¬G
kN¼jòäâ* Xâî ß<ÒÉò {ô¬âiÒô Xî[ Vä¬»òù cî{ O<Ë ´äGA GdA* ´äËA $ Òâ ¬ÈËXî Xîäâ oA i¬fäG Vâ
<GXîä_Xîô Ëä ú_äXîô, ÓËè Xâî {Sä<hòäâ* Xîäâ {ÆG: <Ù]ä VXîËâ dH* $
ÙäÙõ OÆIË OÆh {ôXîµ> Xîôâ, {ôXîµ> OÆIË V¬äk $
{_Xî ¬ä¶<d* oäGâ øªâ, ËäXî[ _]A G ´äk $$ 8 $$
Òâ {ô¬âiÒô OÆIË OÆhäâ* Xîäâ {SXîµ> Xîô ÙâËâ dH* ßäHô {SXîµ> Xîäâ OÆIË XîôXâî _ò Xîô ÙâËâ dH* $ V¶Väô
Xîäâ Çh ¬â* Gbµ> Xîô ÙâËâ dH* ßäHô Çh ¬â* ÌGä ÙâËâ dH* $ êGXî[ Vä¬»òù ß{äô dH, êVXî[ VA¬ä GdA*
Ùâ]A ´ä VXîËA $
{äâÉ-{ä_-ôÇXî
ÙäÙõ Väâkù VdA Vä<ÌË dØßä, ´ä ¬íËXî Xîô Ùâk $
OôAÌ <GÒä´â1 Ùâ]Ëä¶, duô ß{hä Xîô _âk $$ 9 $$
{ä_G-{äâÉh-ôÇXî Vä¬»òù Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*{ô¬ä¦¬ä Gâ <´VXâî ¬íËXî {ô ß{Gä
XÈî{ä cî{ dä ô¢]ä dH, ÒdA òäù ¬â* ¬ÆÓî <V¾ dØßä dH $ ßË: ´äâ {ô¬âiÒô Xî[ Vä¬»òù Xîäâ
V¬e Xîô ÙAGËä-{ÂÒùXî o<Óî XîôËä dH, êVâ Ùâ]Ëâ dA, ÒËù¬äG fôAô ¬â* dA {ô¬ä¦¬ä XÈî{ä1 XîôXâî
êVâ ß{Gä íÒcî{ ÌGä _âËâ dH* $
VÂ¯¬ ¬äOù
ÙäÙõ VÌ dA ¬äôO Vä¶kòä¤, ßäOâ BXî ¬ÆXîä¬ $
Väâkù V¼¬Æ] Xîô <_òä, ´ädA VâËA Xîä¬ $$ 10 $$
VoA VäTGcî{ VÂ¯¬ ¬äOäâÍ Xî[ VäùXîËä ÌËä ôdâ dH*òäâO, o<Óî, ·äGä<Ù VoA VÂ¯¬
¬äOù ßäOâ BXî {ô¬ä¦¬ä cî{ íäG Xîäâ dA ´äËâ dH*, òd kùiÒô Vä¬»òù dA dH $ <´V VäTXî Xîäâ <´V
¬äOù ¨äôä ß{Gä Xîäòù däâËä ÙA]ä, êVGâ êVâ dA ß{Gä Xîô {ôÌS@ Xîä VäÇä¦Xîäô <Xîòä dH $
{äâÉ-{S<Ë{ä_-ôÇXî
¬Aôä¤1 ¬Æe VäH* ¬dô Xîô, <fô {ô ÙAòä dä $
ÙäÙõ Xî<_òÆO ¢òä Xîôâ, Vä¶kù ¬âôä Vä $$ 11 $$
{äâÉXî, {S<Ë{ä_Xî Ò ôÇXî Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*d¬äôâ íÒä¬A1 {ô¬ä¦¬ä Gâ d¬äôA o<Óî
Vâ {SV¼G däâ, XÈî{ä XîôXâî d¬äôâ <fô {ô ß{Gä dä ô]ä dH ßäHô Òâ d¬äôâ Vä dH* $ ßË: Xî<_òÆO
d¬äôä ¢òä <ÌOäª VXîËä dH ?
kùiÒô V¬ùËä
ÙäÙõ V¬ù VÌ <Ò<T Vä¶kòä¤, ËäXî[ ¬H* Ì<_ ´äF¤î $
ß¶Ëô BXî ´Æ Väâ ÌVâ, ßäHôä¤ <ú¸ G _äF¤î $$ 12 $$
12-19 ¬â* kùiÒô Xî[ Vä¬»òù <Ù]ä ôdâ dH*´äâ VÌ {SXîäô Vâ V¬ù dH*, êG {ô¬âiÒô Xî[
d¬ Ì<_däôA ´äËâ dH* $ d¬äôâ tÙò ¬â* <Gô¶Ëô Òâ dA ÌVËâ dH* $ d¬ êGVâ ß¼ò ¬ä<òXî {S{¶ú ¬â* XîoA
oA <ú¸ GdA* _OäËâ $
ÙäÙõ ¬äôO ¬dô Xîä, VÆ]A Vd´ VäH* ´äk $
oÒVäOô ËH* XîäY> Xîô, ß{hâ <_òâ ÌÆ_äk $$ 13 $$
oOÒäGè Xî[ Ùòä {SäIË XîôGâ Xîä <ÒiÒäV cî{ ¬äOù {Xîª Xîô ´äâ VäTXî VÆ]-{ÂÒùXî Vd´
òäâO ¨äôä oOÒäGè Xî[ ßäâô ´äËâ ôdâ dH*, ê¼dâ* oOÒäGè oÒVäOô Vâ <GXîä_ Xîô ß{Gâ {äV ÌÆ_ä Xîô
ß{Gâ ¬â* ßoâÙ XîôËâ ôdâ dH* $
ÙäÙõ ´â d¬ <ú¼ËÒH*, Väâ XîvÂ> G däâÒâ ßäk $
Väâkù XîËäù V¦ò dH, XÆîv> ßäHôH Xîô ´äk $$ 14 $$
<´VXâî XîôGâ Xîä ÁÒ <Òúäô XîôËä dH, Òd XÆîv> oA GdA* däâ {äËä $ ßË: ´äâ ÁÒ Xî[
k¿v>ä Vâ <Ò{ôAË ß¼ò dA XÆîv> Xîô ´äËä dH, Òd kùiÒô dA V¿úä Xî¸äù dH $
BXîäâ * _â k ÌÆ _ äk Xîô, BXîäâ * Ùâ k {l>äk $
ÙäÙõ ßÙèoÆË Vä<dÌA, ¢òäâ* dA _]A G ´äk $$ 15 $$
BXî Xîäâ Ëäâ {ä{A däâGâ {ô oA {<Ò½ ÌGäXîô ß{Gâ {äV ÌÆ_ä _âËâ dH* ´HVâ ß´ä<¬_ Xîäâ,
ßäHô BXî Xîäâ {äV Vâ oA V¶Väô ¬â* oâ´ ÙâËâ dH*, ´HVâ-´ò <Ò´ò Xîäâ, Ò ß{GA BXî f<Óî Xîäâ
ßÒËäô cî{ Vâ _äâXî-XîÁòähäù V¶Väô ¬â* oâ´Ëâ dH* ßäHô BXî Xîäâ Xîäòù däâGâ {ô ÌÆ_ä _âËâ dH* $ {SoÆ
Xî[ BâVA ßÙèoÆË {SoÆËä dH, <XîVA oA {SXîäô êVXîä ß¼Ë GdA* Ùâ]ä ´äËä $
Jòäâ* ôä]â ¦òäâ* ôdH*Oâ, ß{Gâ Ì_ Gä¤dA* $
VÌH ËÆ P däôâ dä dH , oä´ XîË ´ä¤ d A* $$ 16 $$
dâ {ô¬âiÒô ! ÁÒäâ* Xîäâ ´HVâ ßä{ ô]â*Oâ ÒHVâ dA ôdâ*Oâ, êGXâî <G´ Ì_ Vâ XÆîv> oA GdA* däâËä
$ ¢òäâ*<Xî VÌXîä áòÒdäô ßä{Xâî dA dä ¬â* dH, Òâ oäOXîô ´äòâ* oA Xîdä¤ ?
ÙäÙõ «>äâôA duô Xâî dä dH, O_ ¬ä¶dA* ¬âôâ $
ÌäÁOô Xîä ÒäGôä, oäÒH Ëd¤ óîâ ô â $$ 17 $$
¬âôâ O_â ¬â* {ªA dØkù Xî¬ù cî{ «>äâôA duô Xâî dä ¬â* dH, ´HVâ ÌäÁOô ÒäGô Xîäâ ß{GA
k¿v>äGÆVäô uóîôäËä dH ÒHVâ dA ¬âôâ Xî¬äâÍ Xî[ duô ´HVA áòÒíä XîôËâ dH*, êVA Xâî ßGÆVäô ´dä¶-Ëdä¶
<óîô Xîô oäâOGä {ªËä dH $
Jòäâ* ôä]â ¦òäâ* ôdH*Oâ, ¬âôä ¢òä Väôä $
dØ ¢ ¬A Vâ Ò Xî ôä¬ Xîä, Ì¶ Ù ä Ìâ ú äôä $$ 18 $$
dâ {Soäâ ! ´HVâ ßä{ ô]â*Oâ ÒHVâ dA d¬ ôdâ*Oâ, ßä{Xâî ßäOâ d¬äôä ¢òä Òf ú_Ëä dH ? òd
ÙAG ÙäV Ëäâ ôä¬ Xî[ ßä·ä ¬äGGâ Òä_ä VâÒXî dH $
Vä<dÌ ôä]â Ëäâ ôdâ , Xîäòä ¬ädA* ÁÒ $
dØ¢¬A Ì¶Ùä êl> ú_â, ´Ì dA ÌÆ_äÒâ {AÒ $$ 19 $$
{ô¬ä¦¬ä ÁÒä¦¬ä Xîäâ fôAô ¬â* ô]â Ëäâ dA ôd VXîËä dH, òd Ëäâ ßä·ä ¬äGGâ Òä_ä VâÒXî
dH $ ´Ì oA {ô¬ä¦¬ä kVâ ÌÆ_äËâ dH*, ËÌ dA fôAô Vâ êl>Xîô ú_ ÙâËä dH $
{<Ë {dúäG
]¶«> ]¶«> {SXîäf dH, ´dä¶ Ëdä¶ oô{Âô $
ÙäÙõ XîËäù Xîô ôgä, ßGdÙ Ìä´H* ËÂô $$ 20 $$
{SoÆ Xî[ {SXîäfXî Ëä áòä{Xî f<¢Ë Xîä {uôúò ÙâXîô {dúäG Xîôä ôdâ dH*<ÒiÒ Xâî {S¦òâXî
oäO ¬â* Ò {S¦òâXî fôAô ¬â* {ôÌS@ Xîä V¸ä-{SXîäf {uô{Âhù dH $ VäTG ¨äôä ßGädË Ìä´â Ì´äXîô
´Ì <ú¸ {ôÌS@ ¬â* _ò däâËä dH, ËÌ {ôÌS@ VäTXî-ßä¦¬ä Xîäâ ß{Gä íÒcî{ dA Xîô _âËâ dH* $
kùiÒô V¬ùËä
ÙäÙõ ÙäÙõ XîdË dH*, ßä{H VÌ øµ> ¬ä¶<d* $
ß{GA æ<ú ßä{H XîdH*, ÙäÙõ ËH* XÆîv> Gä¶<d* $$ 21 $$
21-22 ¬â* kùiÒô Vä¬»òù <Ù]ä ôdâ dH*VÌ fôAôäâ* ¬â* <íË däâXîô íÒò¶ oOÒäGè dA {Sâôhä
Xîô ôdâ dH*, ËÌ dA VÌ "ÙäÙõ-ÙäÙÂ' XîdËâ dH* $ òâ _äâO ß{GA æ<ú Vâ ß{Gâ ßä{dA XîdËâ dH* $ ¬Æeâ
Ëäâ "ÙäÙõ-ÙäÙõ'ê¿úäôh XîôäGâ Vâ Xîäâkù {Sòäâ´G GdA* dH $
{SV¶O XîäÙäÙÂÁ ¬däôä´ <ÒúôËâ dØòâ Xîôäâ_A ôäJò ¬â* {dØ¤úâ, ËÌ ´dä¶-´dä¶ "ôä¬'
ê¿úäôh Xîä ê{Ùâf XîôËâ â, Òdä¶-Òdä¶ dA oOÒËè-{Sâôhä ¨äôä VÌVâ "ÙäÙõ-ÙäÙõ' ê¿úäôh däâËä
ä $ ßË: o¢Ë ßäHô oOÒäGè Xî[ {Sâôhä Vâ VÌ ÙäâGäâ* Xîäâ <¬_äXîô "ÙäÙõôä¬' XîdGâ _Oâ â, ËoA
Vâ "ÙäÙõôä¬' ¬¶½ Xîä ´{ {Sú<_Ë dØßä dH $ ÒdA kùiÒô Xîä Vä¬»òù 21-22 ¬â* <Ù]äòä dH $
d¬ ËH* dØßä G däâkOä, Gä d¬ Xîôhâ ´äâO $
Jòäâ* duô oäÒâ ¦òäâ* Xîôâ, ÙäÙõ XîdH* VÌ _äâO $$ 22 $$
d¬Vâ G Ëäâ XÆîv> dØßä dH ßäHô G däâGâ Òä_ä dH $ Xîäôh, d¬ Ëäâ XÆîv> oA XîôGâ òäâyò GdA dH* $
Ùâ]äâ ! d¬ Ëäâ "ôä¬-ôä¬' ê¿úäôh XîôäËâ dH* ßäHô _äâO "ÙäÙõ-ÙäÙõ' ê¿úäôh XîôËâ dH* $ ßË:
´HVä duô Xîäâ ß¿v>ä _OËä dH, ÒHVä dA Òâ XîôËâ dH* $
{<ËÒSËä <GbXîä¬
ÙäÙõ ÙÂ´ä ¢òäâ* XîdH, <fô {ô Vä<dÌ BXî $
Väâ d¬ Xîäâ ¢òäâ* ÌAVôâ, ´â ´ÆO ´ä<d* ßGâXî $$ 23 $$
ß{GA ßG¼òËä <Ù]ä ôdâ dH*d¬äôâ Ëäâ BXî ß¨HË <Gô¶´G ôä¬ dA íÒä¬A dH*, ò<Ù ßGâXî
òÆO áòËAË däâ ´äòâ* Ëäâ oA Òâ d¬Xîäâ XHîVâ oÂ_ VXîËâ dH* ? <óîô d¬ <GbXîä¬ oÓî _äâO ÙõVôâ Xîäâ
ß{Gä íÒä¬A XHîVâ Xîd VXîËâ dH* $
V¬ù VäÇA oÂË
ßä{ ßXâî_ä VÌ Xîôâ, ßäHôäâ* Xâî <fô Ùâk $
ÙäÙõ fäâoä ÙäV Xîäâ, ß{Gä Gä¬ G _âk $$ 24 $$
24-25 ¬â* V¬ù {ô¬âiÒô Xî[ VäÇAcî{Ëä <Ù]ä ôdâ dH*V¬ù kùiÒô <XîVA ß¼ò Xî[
VdäòËä <ÌGä dA Xî¬äùGÆVäô VÈ<bµ> ßäHô VÌ Xîäòù XîôËâ dH* <Xî¼ËÆ Xî¸äù Xâî cî{ ¬â* ß{Gä Gä¬ Xîäâkù
G _â kV<_B ÙõVôäâ* Xîäâ <G<¬¸ ÌGä ÙâËâ dH* $ ß¿v>ä Xîäòù XîôGâ Xî[ fäâoä oÓîäâ* Xâî ßäHô ßòäâyò
Xîäòù XîôGâ Xîä ß{òf ÙØ´ùGäâ* Xâî <fô «>ä_ ÙâËâ dH* ßäHô íÒò¶ VäÇA cî{ Vâ ß_O dA ôdËâ dH* $
ßä{ ßXâî_ä VÌ Xîôâ, øµ> ¬â* _dô êl>äk $
ÙäÙõ <fô Ùâ ÁÒ Xâî, òäâ* ¼òäôä H ´äk $$ 25 $$
kùiÒô ßä{ ßXâî_â dA VÌ XÆîv> XîôËâ dH* $ Xîäôh, {SähA Xâî tÙò ¬â* {Sâôhä XîôXâî XîôGâ Xî[
k¿v>ä Òâ dA {SXîµ> XîôËâ dH* <Xî¼ËÆ <óîô oA Xîäòù-oäô ÁÒ Xâî <fô {ô «>ä_Xîô ßä{ VäÇA cî{ Vâ
ß_O dA ôdËâ dH* $
kùiÒô V¬ùËä
Jòäâ* òdØ V¬eH* ¦òäâ* Xîdäâ, òdØ ÁÒ ß·äGA $
´â Ë A ÌäÌä ËH * XîdA, kG BXî G ¬äGA $$ 26 $$
26-28 ¬â* kùiÒô Xî[ Vä¬»òù <Ù]ä ôdâ dH*dâ <ÒiÒ Xâî <{Ëä¬d {ô¬ä¦¬Gè ! <´ËGA ·äG
Xî[ ÌäËâ* ¬âôâ ¨äôä ßä{Gâ XîdA, êG¬â* Vâ kG fäd <Ë_äâXî ßä<Ù Gâ BXî oA Täôh GdA* Xî[ dH, òâ
ß·äGA ÁÒ dH* $ ßË: ´HVâ òâ _äâO V¬e VXâ*î, ÒHVâ dA XÈî{ä XîôXâî ßä{ ¬âôâ ¨äôä k¼dâ* V¬eäÒâ* $
Xîäôh, ßä{ Ëäâ VÒù-V¬ù dH* $
ÙäÙõ {ôúä1 ¬ä¤O*â _äâO VÌ, XîdH* d¬Xîäâ XÆîv> <Ù]_äk $
V¬ô ¬âôä Vä¶kòä¤, Jòäâ* V¬eH* ¦òäâ* V¬eäk $$ 27 $$
òâ VÌ _äâO ú¬¦Xîäô1 Ùâ]Gä úädËâ dH* ßäHô XîdËâ oA dH* <Xî "d¬â* XÆîv> Ëäâ <Ù]_äßäâ'
ßË: dâ ¬âôâ V¬ù {SoÆ ! ßä{ Ëäâ V¬ù dH*, ´HVâ òâ _äâO V¬e VXâ*î, ÒHVâ dA k¼dâ* V¬eäkòâ $
26-27 Vâ oOÒäGè Xîäâ {SäùGä XîôXâî Väd{Æôä ¬â* <Ë_äâXîfäd Xîäâ ß{GA òäâOf<Óî
<Ù]äXîô 28 Vâ ê{Ùâf uXîòä ä $ {SV¶O Xîä ð. VÆ.<V.Ë. 11-88 ¬â* Ùâ]äâ $
ÙäÙõ ËG ¬G _äk Xîô, VâÒä ðÑ Xîô _âk $
Bâ V ä V¬ô ôä¬ dH , ´â ¬ä¤ O â Väâ Ùâ k $$ 28 $$
dâ _äâOäâ ! ´äâ ËG-¬G Xîäâ {ô¬ä¦¬ä Xî[ ßäâô _OäXîô ðÑËä Vâ o<Óî XîôËä dH, êV oÓî
Xîäâ ´äâ Òd ¬ä¤Oâ ÒdA ÙâËâ dH*, <Gô¶´G ôä¬ BâVâ V¬ù dH* $ òâ ú¬¦Xîäô Ëäâ êGXâî <_B XÆîv> oA GdA* $
ßË: <GbXîä¬ oäÒ Vâ o<Óî Xîôäâ $
V¬ù VäÇA oÂË
V¬ô Väâ VâôA1 V¬eäk Gâ, Xîô ßhXîôËä däâk $
øµ> øµ> áòä{Xî {Âô VÌ, ôdH <Gô¶Ëô Väâk $$ 29 $$
29-30 ¬â* V¬ù kùiÒô Xî[ VäÇAcî{Ëä V¬eGâ Xâî <_B {SäùGä Xîô ôdâ dH*dâ V¬ù !
Òd ôdíò ¬äOù1 d¬â* Òä kG ÁÒäâ* Xîäâ V¬eäkòâ, <´VXâî ¨äôä ßä{ øµ>-øµ> ¬â* Ëä V¶{Âhù úôäúô
<ÒiÒ ¬â* áòä{Xî cî{ Vâ <Gô¶Ëô {uô{Âhù däâXîô, VÌ XÆîv> XîôËâ dØòâ oA ßXî¸äù däâXîô ôdËâ dH* $
ôdH <Gòäôä VÌ Xîôâ, Xîädõ <_IË G däâk $
ßä<Ù ß¶Ë oäGâ1 øªâ, BâVä V¬ù Väâk $$ 30 $$
VÈ<bµ> Xâî ßä<Ù Xîä_ ¬â* VÌ Xîäâ ê¦{¼G XîôËâ dH* ßäHô {S_ò Xîä_ ¬â* VÌ Xîäâ Gbµ> Xîô ÙâËâ
dH*, <óîô oA <XîVA Xâî dÉù-fäâXî Vâ <_IË GdA* däâËâ, VÌ Vâ ß_O VäÇAcî{ däâXîô ôdËâ dH* $ Òâ
{ô¬ä¦¬ä BâVâ V¬ù dH* $
Xî¸äù VäÇA oÂË
a¬ GädA* VÌ XÆîv> Xîôâ, òäâ* Xî_1 TôA ÌGäk $
XîäH<ËXîdäôä H ôgä, VÌ XÆîv> däâËä ´äk $$ 31 $$
31-33 ¬â* <ÒiÒ XîËäù Xî[ VäÇAcî{Ëä <Ù]ä ôdâ dH*Òd VÌ XÆîv> XîôËä dH <Xî¼ËÆ êVâ
{uôa¬ XÆîv> GdA* däâËä $ êV ÒAòùÒäGè kùiÒô Gâ <ÌGä dA a¬ òd VÈ<bµ>1 ÌGä Xîô ô] ÙA dH $ kV ¬â*
êVXî[ V¸ä1 ¬ä½ Vâ dA ß{Gâ ßä{ VÌ XÆîv> däâËä ´ä ôdä dH ßäHô ßä{ ]â_ Ùâ]Gâ Òä_â Xâî V¬äG
VäÇA cî{ Vâ ß_O däâ ôdä dH $
<_{â <v>{â G<d* VÌ Xîôâ, OÆh G<d* áòä{â Xîäâk $
ÙäÙõ <Giú_ BXî ôV, Vd´H* VÌ XÆîv> däâk $$ 32 $$
Òd kùiÒô VÌ XÆîv> XîôËä dH, Ëäâ oA <XîVA ¬â* ßGÆô¢Ë Ëä _ò GdA* däâËä $ VKÒä<ÙXî OÆh
êV {ô {SoäÒ GdA* «>ä_ VXîËâ $ Òd BXîôV <Giú_ ôdËä dH ßäHô êV Xî[ V¸ä Vâ ßGäòäV dA
V¶Väô ¬â* VÌ XÆîv> däâËä ôdËä dH $
<ÌG OÆh áòä{â VÌ <Xîòä, V¬ù ßä{H ßä{ $
<GôäXîäô ¼òäôä ôdH , ÙäÙõ {Æ ¼ ò G {ä{ $$ 33 $$
Òd {ô¬âiÒô dH <ÌGä <XîVA Xî[ VdäòËä Xâî ßä{ íÒò¶ dA BâVä V¬ù <Xî <´VGâ <GOÆùh däâGâ
{ô oA VÌ V¶Väô Xîäâ OÆh-ÙäâÉ¬ò ÌGä <Ùòä dH $ êV¬â* G {ä{ dH, G {Æ°ò dH; Òd <GôäXîäô {ô¬ä¦¬ä
Ëäâ VÌVâ ß_O dA ôdËä dH $
kùiÒô V¬ùËä
V¬Ëä Xâî øô Vd´ ¬â*, ÙäÙõ ÙØ<Ò®òä Gä¶<d* $
Vä¶kù V¬ù VÌ <Xîòä, V¬e Ùâ] ¬G ¬ä¶<d* $$ 34 $$
34-43 ¬â* kùiÒô Xî[ Vä¬»òù <Ù]ä ôdâ dH*V¬Ëä Xâî Tä¬ Vd´-íÒcî{ {ô¬âiÒô ¬â*
o_A-ÌÆôA ¬<Ë cî{ ÙØ<ÒTä GdA* däâËA, ËoA Ëäâ êV V¬ù {ô¬âiÒô Gâ OÆh-ÙäâÉ ¬ò V¶{Âhù V¶Väô
Xî[ ôúGä Xî[ dH $ ËÆ¬ <Òúäô ¨äôä ß{Gâ ¬G ¬â* êVXî[ Vä¬»òù Ùâ]äâ $
{HÙä Xî[òä øäµ> øª, ßä{H ßä{ ê{äk $
<dXî¬Ë1 dØGô2 XîäôAOôA3, ÙäÙõ _]A G ´äk $$ 35 $$
ßXîâ_â kùiÒô Gâ oÂËäâ* Xî[ ôúGä XîôXâî, êGVâ fôAô Xîäâ ÌGäXîô ÁÒ Xîäâ ê¦{¼G <Xîòä dH $
êVXî[ <G¬äùh-ÌÆ<¾1, OÆh2 ßäHô <G¬äùh-Xî_ä3 Xîä ß¼Ë GdA* Ùâ]ä ´äËä $
ò¶½ Ì´äòä Vä´ Xîô, XîäôAOô XîôËäô $
{¶úäâ* Xîä ôV1 GäÙ2 dH, ÙäÙõ Ìäâ_hdäô $$ 36 $$
kùiÒô-XîäôAOô Gâ ¬G-ÌÆ<¾ ßä<Ù Vä¬OSA Xîäâ òä íäG V´ä, fôAô ò¶½ ÌGäXîô Ì´äòä
dH ßäùËè Ìäâ_Gâ Òä_ä <Xîòä dH, Väâ <Ù]ä ôdâ dH*{¶ú VÂ¯¬ oÂËäâ* Xîä Xîäôh1 Ë¼¬ä½ä cî{ fÄÙ2
dH ßäHô {¶ú íÂ_ oÂËäâ* Xîä ¬â_ dA íÂ_ fÄÙ Xî[ ß<oáò<¢Ë Xîä dâËÆ dH Ëä Òd "fÄÙ' cî{
ÌS@ dA ÁÒcî{ Vâ fôAô ¬â* Ìäâ_Gâ Òä_ä dH $
{¶ú Fî{Gä1 fÄÙ ËH*, fÄÙ {¶ú VäH* däâk $
Vä¶ k ù ¬â ô â VÌ <Xîòä, ÌÂ e â <Ìô_ä Xîäâ k $$ 37 $$
VÂ¯¬ Ë¼¬ä½ä fÄÙ Vâ XSî¬ Vâ {ä¶úäâ* VÂ¯¬ oÂËäâ* Xî[ ê¦{<¸ däâËA dH ßäHô {ä¶úäâ* oÂËäâ* Xâî
{¶úAXîôh däâGâ {ô ®Ò¼òä¦¬Xî Ëä Òhäù¦¬Xî fÄÙ ê¦{¼G1 däâËâ dH* $ kV {SXîäô d¬äôâ "{SoÆ' fÄÙ
ÌS@ Vâ dA VÌ V¶Väô Xî[ ôúGä däâËA dH <Xî¼ËÆ kV {ô¬âiÒô Xî[ Vä¬»òù Xîäâ Xîäâkù <Òô_â <ÒúäôfA_
V¶Ë dA ´äGËâ dH* $
dH Ëäâ ôËA, GdA* Ëäâ Gä¶dA*, VÌ XÆîv> ê¦{<Ë däâk $
dØ¢¬H* dä<´ô VÌ <Xîòä, ÌÂeâ <Ìô_ä Xîäâk $$ 38 $$
kùiÒô Xîäâ V¶Väô Xâî ßNíË¦Ò Xîä V¶XîÁ{ däâËä dH Ëäâ <X*î<úËè Xîä_ ¬â* dA VÌ XÆîv> ê¦{¼G
däâ ´äËä dH ßäHô ßoäÒ Xîä V¶XîÁ{ däâËä dH Ëäâ Çh ¬ä½ ¬â* V¶Väô Xîä ßoäÒ däâ ´äËä dH $ êV
{ô¬âiÒô Gâ V¶Väô Xâî ê¦{<¸-Gäfä<Ù VÌ ß{GA ßä·ä Xâî ßTAG ô¢]â dH* $ kV ôdíò Xîäâ Xîäâkù
<Òô_ä V¶Ë dA ´äGËä dH $
GdA* Ëdä¤ ËH* VÌ <Xîòä, ßä{H ßä{ ê{äk $
<G´ ËË ¼òäôä Gä <Xîòä, Ùõ´ä ßäÒâ ´äk $$ 39 $$
´äâ <¬»òä ¬äòä ÒäíËÒ ¬â* XÆîv> oA GdA* dH, êVVâ ß{GA V¸ä ¨äôä íÒò¶ {ô¬âiÒô Gâ dA
{¶úoÂËäâ* Xîäâ ê¦{¼G XîôXâî VÌ V¶Väô ÌGä <Ùòä dH, BâVA êVXî[ Vä¬»òù dH $ <´VGâ kV V¶Väô ¬â*
ß{Gâ íÒcî{ ËKÒ Xîäâ {dúäG <_òä, êGXîäâ Ëäâ ß{Gâ Vâ <o¼G GdA* ôdGâ <Ùòä dH $ ß¼ò ß·äGA
_äâO ´¼¬ _âXîô kV _äâXî ¬â* ßäËâ dH* ßäHô ¬ô Xîô {ô_äâXî ¬â* ´äËâ dH* $ kVA {SXîäô V¶Väô ¬â*
oµ>XîËâ ôdËâ dH* $
GdA* Ëdä¶ ËH* VÌ <Xîòä, <óîô Gä¶dA* H ´äk $
ÙäÙõ Gä¶dA* däâk ôdØ, Vä<dÌ VäH* ÁòäH _äk $$ 40 $$
<´V íÒcî{ ¬â* OÆh-<ÒXîäôä<Ù XÆîv> oA GdA* dH, êVA ß{Gâ íÒcî{ Vâ {ô¬âiÒô Gâ OÆh-
<ÒXîäôä<Ù òÆ¢Ë òd VÌ V¶Väô ôú <Ùòä dH, BâVA êVXî[ ßÝØË Vä¬»òù dH ßäHô {ÆG: {ôÌS@ Xâî ·äG
Vâ ÁÒ OÆh-<ÒXîäôä<Ù Vâ ô<dË däâ ´äËä dH $ ßË: dâ VäTXîäâ ! êV {ôÌS@ Xâî <ú¼ËG ¬â* ÒÈ<¸
_OäXîô OÆhäËAË {ôÌS@ ¬â* dA _ò däâXîô ôdäâ $
ÙäÙõ ]ä<_Xî ]â_â ]â_ Xîô, ÌÂeâ <Ìô_ä Xîäâk $
_âXîô VÆ<]òä Gä oòä, ÙâXîô VÆ<]òä däâk $$ 41 $$
{ô¬âiÒô V¶Väô cî{ ]â_ Xîäâ ôúXîô êV¬â* ]â_ ôdä dH, Òd ß{Gâ ]â_ Xâî VäTG cî{ ÁÒäâ*
Vâ XÆîv> _âXîô VÆ]A GdA* däâËä $ Xîäôh, VÌ XÆîv> êVA Xîä dH <Xî¼ËÆ ÙâXîô VÆ]A däâËä dH $ G ÙâGâ Vâ
êVXîä ]â_ <ÌOªËä dH, ßÒä êVXâî ]â_ cî{ Vä¶VäuôXî ÒíËÆßäâ* Xîäâ <´VGâ ß{dôh XîôXâî
ß{GA ÌGäòA dH, Òd Xîäâkù oA VÆ]A GdA* dØßä ßäHô ´äâ _äH<XîXî ð<bµ> Vâ ß{GA ÒíËÆßäâ* Xîäâ oA
{SoÆ Xî[ V¬e Xîô ê¼dâ* {SoÆ Xâî V¬{ùh XîôËä dH, ÒdA VÆ]A däâËä dH $ <Xî¼ËÆ kV ôdíò Xîäâ Xîäâkù
<Òô_ä V¶Ë dA ´äGËä dH $
ÙâÌâ Xî[ VÌ oÂ] dH, _âÌâ Xî[ XÆîv> Gä¶<d* $
Vä¶kù ¬âôâ VÌ <Xîòä, V¬e Ùâ] ¬G ¬ä¶<d* $$ 42 $$
êV d¬äôâ {ô¬âiÒô Gâ dA òd VÌ V¶Väô ôúä dH $ òd ËÆ¬ ß{Gâ ¬G ¬â* <Òúäô XîôXâî Ùâ]äâ Ëäâ
ËÆPdâ* ·äG däâOä $ êV {ô¬âiÒô Xîäâ ÙâGâ Xî[ dA k¿v>ä ôdËA dH, _âGâ Xî[ GdA* $ Òd Ëäâ {Âhù Xîä¬ dH Òä
êVXâî <GbXîä¬ oÓîäâ* Xîäâ ß{Gä VÒùíÒ oOÒËè Xâî dA V¬{ùh XîôGâ Xî[ k¿v>ä ôdËA dH, oOÒäGè Vâ
Vä¶VäuôXî {Ùäù _âGâ Xî[ GdA* $
ÙäÙõ ´â Vä<dÌ <Vô´â GdA*, Ëäâ ßä{H ¢òäâ* Xîô däâk $
´â ßä{H dA Fî{´â, Ëäâ ¬ô Xîô ÁÒH Xîäâk $$ 43 $$
ò<Ù V¶Väô Xî[ ôúGä {ô¬âiÒô G Xîôâ Ëäâ ß{Gâ ßä{ XHîVâ däâOä ? ßäHô ò<Ù BâVä dA ¬äG _äâ
<XîÁÒ ß{Gâ ßä{ dA ê¦{¼G däâËä dH Ëäâ Xîäâkù ß{GA k¿v>ä Vâ ¬ô Xîô {ÆG: Á<ÒË oA däâGä
úä<dB, <Xî¼ËÆ däâËä dH GdA* $ ßË: kùiÒô Xâî <ÌGä VÈ<bµ> GdA* däâËA $
XîôËÂË-Xî¬ù
Xî¬ù <óîôäÒâ ÁÒ Xîäâ, Xî¬äâÍ Xîäâ XîôËäô $
XîôËäô Xîäâ Xîäâ k ù GdA* , ÙäÙõ óâ î ôGdäô $$ 44 $$
k<Ë V¬äùkù Xîä ß¶O V¬äIË $$ 21 $$ Vä. 1927 $$
fÄÙ Xîä ß¶O 22 367
44 ¬â* XîdËâ dH*Xî¬ù-áòÒíä ¨äôä V¬ù kùiÒô dA V¶Väô Xîä Xî¸äù <V¾ däâËä dH $
ß{Gâ <Xîòâ dØòâ Xî¬ù dA ÁÒ Xîäâ F¤îú-GAú _äâXîäâ* ¬â* <óîôäËâ dH* ßäHô Xî¬äâÍ Xî[ áòÒíä kùiÒô
XîôËä dH $ kùiÒô Xîäâ {Sâôhä XîôXâî <óîôäGâ Òä_ä Xîäâkù oA GdA* dH $ ßË: V¶Väô Xîä Xî¸äù kùiÒô dA dH
$ òd êVA Xîä Vä¬»òù dH $
k<Ë aA ÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXîä V¬ùËä Xîä ß¶O V¬äIË: $$ 21 $$
ß fÄÙ Xîä ß¶O 22

V¬ùËä-ß¶O Xâî ßG¼Ëô fÄÙ Vä¬»òù Xîä <Gcî{h XîôGâ Xâî <_B ""fÄÙ Xîä ß¶O''
XîdGâ ¬â* {SÒÈ¸ ¬¶O_ Xîô ôdâ dH*
<´GXî[ XîÈ{ä Vâ VäTXî Vä¶VäuôXî fÄÙ ´ä_ Vâ {äô däâXîô ·äG{Âhù-fÄÙäâ* Xâî <Òúäô ¨äôä
{ôÌS@ Xîäâ {SäIË däâËä dH, êG <Gô¶´G ôä¬, VÙèOÆæ ßäHô VÒù V¶Ëäâ* Xîäâ d¬ ßGâXî {Shä¬ XîôËâ dH* $
ÙäÙõ fÄÙH* Ì¶®òä VÌ ôdH, fÄÙH* dA VÌ ´äk $
fÄÙH * dA VÌ Fî{´H , fÄÙH ¶ VÌH V¬äk $$ 2 $$
2-5 ¬â* fÄÙ Vä¬»òù <Ù]ä ôdâ dH*kùiÒô, GÈ{ ßäHô VÙèOÆæ Xâî fÄÙäâ* Vâ V¶Väô, {S´ä ßäHô
VäTXî Ì¾ ôdËâ dH*, ßäGâ Xâî ÌäâTXî fÄÙäâ* Vâ ßäËâ dH* ßäHô ´äGâ Xâî ÌäâTXî fÄÙäâ* Vâ ´äËâ dH* $ ""¬H*
BXî Vâ ßGâXî däâ ´äF¤î'' kV kùiÒô-fÄÙ Vâ V¶Väô ÌG ´äËä dH $ GÈ{-fÄÙ Vâ {S´ä Xâî Xîäòù däâ
´äËâ dH* $ VÙèOÆæ-fÄÙ Vâ ÙHÒA OÆh ê¦{¼G däâ ´äËâ dH* $ ""¬H* ßGâXî Vâ BXî däâ ´äF¤î'' kV kùiÒô-
fÄÙ Vâ V¶Väô êVA ¬â* _ò däâ ´äËä dH $ GÈ{-fÄÙ Vâ ßGA<Ë{Âhù VÒù Xîäòù Gbµ> däâ ´äËâ dH* $
VÙèOÆæ-fÄÙ Vâ ßäVÆôAOÆh Gbµ> däâ ´äËâ dH* $
ÙäÙõ fÄÙH* dA VúÆ {äkòâ, fÄÙH* dA V¶ËäâÉ $
fÄÙH* dA VÆNíô oòä, fÄÙH* oäOä fäâXî $$ 3 $$
V¶Ë-fäí½ ßäHô VÙèOÆæ-fÄÙäâ* Vâ dA VÆ]-V¶ËäâÉ däâËä dH $ fÄÙäâ* Vâ dA VäTXî Xîä ¬G
VPòXèî Níô däâXîô fäâXî Ùõô dØßä dH $ ("V¶ËäâÉ' Xâî "É' Xîäâ "]' {Ñâ* $)
ÙäÙõ fÄÙH* dA VÂ¯¬ oòä, fÄÙH* Vd´ V¬äG $
fÄÙH* dA <GOÆùh <¬_â, fÄÙH* <G¬ù_ ·äG $$ 4 $$
{ÂÒù Xîä_ ¬â* ÒHôäyò-{Âhù fÄÙäâ* Vâ dA VäTXîäâ* Xîä ¬G <ÒÉò-V¶XîÁ{ cî{ íÂ_Ëä Xîäâ
¦òäO Xîô BXî {ô¬ä¦¬äXîäô cî{ VÂ¯¬Ëä Xîäâ {SäIË dØßä dH $ ÒËù¬äG ¬â* oA V¬Ëä {Âhù fÄÙäâ* Vâ ¬G
ßGäòäV dA V¬äG ßÒíä Xîäâ {SäIË däâXîô V¶fò-<Ò{òùò ô<dË <G¬ù_ ·äG ¨äôä <GOÆùh ÌS@ Xîäâ
ÙäÙõ fÄÙH* dA ¬ÆÓîä oòä, fÄÙH* V¬eâ {Säh $
fÄÙH * dA VÂ e â VÌH , fÄÙH * VÆ ô eâ ´äh $$ 5 $$
ÌS@ BXîËä {Âhù fÄÙäâ* Vâ dA {ÂÒùXîä_ ¬â* VäTXî ¬ÆÓî dØòâ dH* $ ÒËù¬äG ¬â* oA {SähA fÄÙäâ*
¨äôä dA VÌ XÆîv> V¬eGâ ¬â* V¬ù däâËä dH $ <ÒÒâXî {Âhù fÄÙäâ* Vâ dA VäTXî Xîäâ V¦òäV¦ò VoA
<o¼G-<o¼G ÙA]Gâ _OËâ dH* ßäHô ·äG {Âhù fÄÙäâ* Xâî <Òúäô Vâ dA ß{Gä íÒcî{ ´äGXîô VäTXî
V¶Väô-Ì¼TG Vâ <GXî_Ëä dH $
VÈ<bµ> XSî¬
ÙäÙõ ßäâ¶Xîäô ËH* Fî{´â, ßôV {ôV V¶´äâO $
ß¶XÆîô ÌA´ ¨H {ä{ {Æ°ò, k<d* <Ò<T ´äâO æ oäâO $$ 6 $$
6-12 ¬â* fÄÙ Vâ VÈ<bµ> Xîä <Gcî{h XîôËâ dØòâ ßäâX* îäô fÄÙ Vâ VÈNbµ> ÌË_ä ôdâ dH * ßäâX* îäô
Vâ {SXÈî<Ë {ÆæÉ V¶òäâO ßÒä ß<Òxä ßäHô úâËG Xîä {ôí{ô (ßä®òä<VXî) VPÌ¼T cî{ ß¶XÆîô
ê¦{¼G däâËä dH $ kV V¶òäâO cî{ ß¤XîÆ ô ¬â* {Sä<hòäâ* Xâî {ä{ Ò {Æ°ò oA VdXîäôA Xîäôh dH,* ¢òäâ<* XîkV
{SXîäô kV {ä{-{Æ°ò cî{ Xîäôh Xâî VdòäâO Vâ {SXÈî<Ë-{ÆæÉ cî{ V¶òäâO ßäHô oäâO cî{ VÈNbµ>
ê¦{¼G däâËA dH $
ßäâ*Xîäô ËH* Fî{´â, <ÒGfH ÌdØË <ÒXîäô $
oäÒ o<Óî _H <ô ôdH, ÙäÙõ ßäË¬ Väô $$ 7 $$
ßäâ*Xîäô Xâî <ú¼ËG Vâ ßG¼Ë <ÒXîäô Gäf däâXîô, fÆ¾ <Òúäô, o<Óî ßä<Ù Xî[ ê¦{<¸
däâËA dH ßäHô ÌS@äXîäô ÒÈ<¸ Xî[ NíôËä ¨äôä ßä¦¬ä Xîäâ <ÒiÒ Xîä Väôcî{ ÌS@ {SäIË däâËä dH $
{d_A Xî[òä ßä{ ËH * , ê¦{<¸ ßäâ * X îäô $
ßäâ * X îäô ËH * Fî{´â , {¶ ú ËKÒ ßäXîäô $$ 8 $$
{S¬ <½OÆh ¬ò <½Òhù Òä_â {SXÈî<Ë cî{ ßäâ*Xîäô ¬â* ß{GA V¸ä ¨äôä VÈ´G-fN¢Ë ê¦{¼G
Xî[, <óîô êV {SXÈî<Ë cî{ ßäâ*Xîäô Vâ {¶úoÂË ê¦{¼G dØòâ $
{¶ú ËKÒ ËH* øµ> oòä, ÌdØ <ÒuT VÌ <ÒíËäô $
ÙäÙõ øµ> ËH * Fî{´â , ¬H * ËH * Òôh <ÒXîäô $$ 9 $$
{¶ú VÂ¯¬ oÂËäâ* Vâ VÂ¯¬ fôAô ßäHô íÂ_ oÂËäâ* Vâ GäGä {SXîäô Òä_â kV Väôâ V¶Väô Xîä <ÒíËäô
dØßä $ VÂ¯¬ fôAô cî{ ß¶Ë:Xîôh Vâ ""¬H*-ËÂ'' ßä<Ù Òhù ßäHô Xîä¬ä<ÙXî <ÒXîäô ê¦{¼G dØòâ $
BXî fÄÙ VÌ XÆîv> <Xîòä, BâVä V¬ù Väâk $
ßäOâ {Av>â Ëäâ Xîôâ , ´â Ì_dAGä däâ k $$ 10 $$
Òd kùiÒô BâVä V¬ù dH""¬H* BXî Vâ ßGâXî däâ ´äF¤î'' BâVA k¿v>ä däâËâ dA {SXÈî<Ë {ShÒ
cî{ BXî fÄÙ Xâî ¨äôä êVGâ BXî Vä dA VÌ XÆîv> ôú <Ùòä dH $ {S¬ Xîäôh, <óîô Xîäòù, kV XSî¬
Vâ ßäOâ {Av>â ôúGä Ëäâ ÒdA XîôËä dH, ´äâ VÒù-f<Óî-VP{¼G GdA* däâËä $
ßXîÌô ÌäÙfäd Gâ {SiG <Xîòä ä{S¬ GäôA ê¦{¼G dØkù òä {ÆæÉ òä {Ùäù ? kVXîä
ê¸ô 10 Vâ <Ùòä ä $ {SV¶O Xîä ð. VÆ. <V. Ë. 8 $ 60 ¬â* Ùâ]äâ $
369
<Gô¶ ´ G <GôäXîäô dH , ßäâ * X îäô ßäXîäô $
ÙäÙõ VÌ ô¤O cî{ VÌ, VÌ <Ò<T VÌ <ÒíËäô $$ 11 $$
{ShÒ Xîä ß¬ä<½Xî úËÆù {äÙ ¬äòä-ô<dË ßäHô <GôäXîäô dH $ <½{äÙä¦¬Xî fÄÙ-cî{
"ßäâ*Xîäô' ¬äòä-¬ò däâGâ Vâ VäXîäô dH $ ßË: V¶{Âhù-ô¶O, cî{, Gä¬ä<Ù VÌ {SXîäô Xîä VÈ<bµ>-
<ÒíËäô ¬äòä-¬ò <½{äÙä¦¬Xî ßäâ*Xîäô Vâ dA däâËä dH $
ßä<Ù fÄÙ ßäâ*Xîäô dH, Ìäâ_â VÌ øµ> ¬ä¶<d* $
ÙäÙõ ¬äòä <ÒíËôA, {ô¬ Ë¸ òdØ Gä¶<d* $$ 12 $$
fÄÙ-VÈ<bµ> Xîä oA ßä<Ù fÄÙ ßäâ*Xîäô dA dH ßäHô VÌ Xâî tÙò ¬â* NíË ßGädË-úXSî ¬â*
""d¶V'' ®Ò<G cî{ Vâ <Gô¼Ëô ê¿úäôh däâËä ôdËä dH ßÒä VÒù VÈ<bµ> Xîä ßä<Ù Xîäôh {SXÈî<Ë
cî{ {ShÒ fÄÙ dA dH, ÒdA ÁÒ cî{ Vâ fôAôäâ* ¬â* Ìäâ_ ôdä dH $ ßË# kV V¶Väô ¬â* ¬äòä dA óHî_A
dØkù dH $ òd kN¼jòäâ* Xîä <ÒÉò-{S{¶ú ËKÒ cî{ {ôÌS@ GdA* $
fÄÙ V¬ùËä
ÙäÙõ BXî fÄÙ VäH* FîGÒâ1, ÒÉùG _äOâ ßäk $
BXî fÄÙ VäH* ÌA]ôâ, ßä{ ßä{Xîäâ ´äk $$ 13 $$
13-25 ¬â* fÄÙ Vä¬»òù ÌËä ôdâ dH*BXî kùiÒô Xî[ ßä·ä cî{ fÄÙ Vâ ¬âø úÑ1 ßäËâ
dH* ßäHô ÌôVGâ _OËâ dH* $ <GÉâT cî{ BXî fÄÙ Vâ <v>¼G-<o¼G däâXîô ß{Gâ ßä{ ß{Gâ Xîäôh ¬¶â ´ä
<¬_Ëâ dH* ßÒä BXî ßäâ*Xîäô fÄÙ Xâî <ú¼ËG Vâ ß¶Ë#Xîäôh Xâî Xîä¬ä<Ù <ÒXîäô <v>¼G-<o¼G däâ,
ßä{ ß{Gâ Xîäôh ¬â* ´ä <¬_Ëâ dH* ßäHô oN¢Ë-·äGä<Ù ÒÈ<¾1 Xîäâ {SäIË däâXîô ßäG¼Ù Xî[ ÒÈ<bµ>
XîôGâ _OËâ dH* $
ÙäÙõ VäTÆ fÄÙ VäH* <¬_ ôdH, ¬G ôä]â <Ì_¬äk $
VäTÆ fÄÙ <ÌG ¢òäâ* ôdH, ËÌ dA ÌA]ô ´äk $$ 14 $$
V¶Ë-fÄÙäâ* Xâî <Òúäô ¬â* _OXîô ¬G Xîäâ {ô¬ä¦¬ä Xâî íÒcî{ ¬â* _Oäòâ ôdGä úä<dòâ $ V¶Ë
fÄÙäâ* Xâî <ÌGä òd ¬G æXî GdA* VXîËä, Ë¦Xîä_ kN¼jòäâ* Xâî <ÒÉòäâ* ¬â* óHî_ ´äËä dH $
ÙäÙõ fÄÙ ´ôH1 Väâ <¬_ ôdH, BXî ôV {Âôä $
Xîäòô oä´â ÁÒ _â , {O ¬ä¶ « >â fÂ ô ä $$ 15 $$
´äâ ÌS@-·äG {Âhù VÙèOÆæ-fÄÙäâ* Xîäâ Täôh1 XîôËä dH, Òd BXîôV {Âhù ÌS@ ¬â* <¬_Xîô dA
ôdËä dH $ <Xî¼ËÆ VÙèOÆæ-fÄÙäâ* Xîäâ Täôh XîôGâ ¬â* ÒHôäyò cî{ fäHòù-V¶{¼G VäTXî dA ÒÈ<¸ cî{ {Hô
Xîäâ ôäâ{Ëä dH $ <ÒÉòäV<Óî cî{ XîäòôËä òÆÓî ÁÒ ß{GA ÒÈ<¸ Xîäâ VÙèOÆæ-fÄÙäâ* Vâ dµ>äXîô
<ÒÉòäâ* Xî[ ßäâô ÙäHªËä dH $
fÄÙ <Òúäôâ, XîôhA Xîôâ, ôä¬ Gä¬ <G´ <dôÙH Tôâ $
Xîäòä ¬ä¶dA* fäâTâ Väô, ÙäÙõ XîdH, _dH Väâ {äô $$ 16 $$
´äâ VÙèOÆæ-fÄÙäâ* Xîäâ VPòXèî <Òúäô XîôXâî, êGXâî ßGÆVäô VäTG XîôËä dØßä ôä¬-Gä¬
Xîäâ ß{Gâ tÙò ¬â* Täôh XîôËä dH Ëä ßä¼Ëô-ÒÈ<¸ ¨äôä fôAô Xâî oAËô dA <ÒiÒ Xâî Väô cî{ ÌS@
Xî[ ]äâ´ XîôËä dH, Òd V¶Väô Vâ {äô däâXîô ÌS@ Xîäâ {SäIË XîôËä dH $
ÙäÙõ Xîädâ XîäHªA ]<úùòâ, ´â {HXâî1 VAeâ Xîä¬ $
fÄÙäâ* Xîäô´ <VT oòä, Ëäâ VÆôo2 G ÙA´â ôä¬ $$ 17 $$
({SäúAG V¬ò ¬â* BXî {HVä=ËAG {äkù (VÌVâ v>äâµ>ä <V¢Xîä) Ëä XîäHªA <Ò<G¬ò Xîä
VäTG A $ ßË# XîäHªA Xîäâ Òôäµ>Xî, ¬GA òä ´ÆÒâÁV XîdËâ dH* $ kVXîä ßù XîdA* Xî¬ ßäHô XîdA*
ß<TXî dH $ "ßäô¬â<GòXîä' Gä¬Xî BXî XîäHªA Xî[ Xî[¬Ë 2000 ß¬ôAXî[ «>ä_ô dH $ -V¶.)
""ò<Ù BXî {äkù1 Vâ dA Xîäòù <V¾ däâËä däâ Ëäâ VÆo_ÇA Xî[¬ËA XîäHªA ¢òäâ* ]úù XîôËâ
däâ ?'' VÙèOÆæ-fÄÙäâ* Xâî <Òúäô Vâ dA ÒHôäyò ¨äôä VP{Âhù ßäfäßäâ* Xî[ <GÒÈ<¸ däâXîô ¬ÆN¢Ë cî{
Xîäòù <V¾ däâËä dH, ËÌ VXîä¬ Xîl>äâô Ë{ä<ÙXî XîôXâî ß{GA ßäfä {Â<Ëù Xâî <_òâ ôä¬ Xîäâ {uôa¬
¢òäâ* ÙâËâ däâ ? "ôä¬-o´G Vâ dA ôä¬ <¬_â Ëäâ Xî<l>G-VäTG2 ¦òäOGâ ¬â* <eeXî2 ¬Ë Xîôäâ $
ÙäÙõ ôä¬ tÙò ôV oâ<_ Xîô, Xîäâ VäTÂ fÄÙ VÆGäk $
´äGäâ Xîô ÙA{Xî <Ùòä, oô¬ <Ë<¬ô VÌ ´äk $$ 18 $$
Xîäâkù <Òô_â V¶Ë dA ß{Gâ tÙò Xîä oN¢Ë-ôV fÄÙäâ* ¬â* <¬_äXîô VäTXîäâ* Xîäâ VÆGäËâ dH* $
aÒh ¨äôä Òâ fÄÙ VäTXîäâ* Xâî tÙò ¬â* ´äËâ dA, ´HVâ dä ¬â* ÙA{Xî ÙâGâ Vâ Ìädô Xîä ß¼TXîäô Ùõô
ú_ä ´äËä dH, ÒHVâ dA tÙò Xîä oS¬ cî{ ß¶TXîäô VÌ ÙÂô däâ ´äËä dH, òd V¦ò ´äGäâ $
ÙäÙõ ÒähA {Sâ¬ Xî[, Xî¬_ <ÒXîäVâ däâ<d $
VäTÆ fÄÙ ¬äËä XîdH, <ËG fÄÙäâ* ¬äâgä ¬äâ<d $$ 19 $$
<Òúäô ¨äôä tÙò-Xî¬_ V¶fò <Ò{Îòù Vâ ô<dË däâXîô ´Ì <ÒXî<VË däâËä dH ËÌ, oOÒËè-
{Sâ¬{Âhù ßäHô {SoäÒ «>ä_Gâ Òä_A ÒähA <GXî_ËA dH $ ßä¦¬äGÆoÒ Vâ ¬íË V¶Ë ´äâ fÄÙ Ìäâ_Ëâ dH*,
êG fÄÙäâ* Gâ dA d¬Xîäâ ¬äâ<dË <Xîòä dH $
ÙäÙõ duô oÆôXî[ ÒähA VäTÆ Xî[, Väâ {uôòäâ ¬âôâ fAf $
vÂ>µ>â ¬äòä ¬äâd ËH*, {Sâ¬ o´G ÓÙAf $$ 20 $$
duô-oN¢Ë cî{ oÆôXî[ (¬¶½ {SòäâO òÆ¢Ë úÂhù) Vâ {uô{Âhù V¶Ë Xî[ ÒähA ¬âôâ ß¼Ë#Xîôh
cî{ ¬íËXî {ô {ªGA úä<dòâ, <´VVâ ¬âôä ¬G ¬ä<òXî-¬äâd Vâ ¬Æ¢Ë däâXîô {Sâ¬-{ÂÒùXî ÓÙAiÒô
Xîä o´G Xîô VXâî $
ÙäÙõ oÆôXî[ ôä¬ dH, fÄÙ XîdH OÆæ ·äG $
<ËG fÄÙäâ* ¬G ¬äâ<dòä, êG ¬G _äOä ®òäG $$ 21 $$
ôä¬-oN¢Ë dA oÆôXî[ dH, êVXîäâ ß{Gâ fÄÙäâ* ¬â* <¬_äXîô OÆæ´G ·äGäâ{Ùâf XîôËâ dH* $ êG
fÄÙäâ* ¬â* dA d¬äôä ¬G ¬äâ<dË däâXîô ®òäG ¨äôä <G<ÒùXîÁ{ V¬ä<T ¬â* _Oä ôdËä dH $
371
fÄÙäâ* ¬ä¶dA* ôä¬ TG, ´â Xîäâkù _âk <Òúäô $
ÙäÙõ kV V¶Väô ¬â*, XîÌdØ¤ G ßäÒâ däô $$ 22 $$
V¶Ëäâ* Xâî fÄÙäâ* ¬â* ôä¬ cî{ TG dH, ´äâ oA Xîäâkù VäTXî <Òúäô ¨äôä êVâ ßoâÙ cî{ Vâ Täôh
XîôËä dH, Òd <ÒÉòäVN¢Ë Vâ däô G ¬äGXîô, kV V¶Väô Xâî ´¼¬ ¬ôh cî{ {SÒäd ¬â* XîoA GdA* ßäËä $
ÙäÙõ ôä¬ ôVäòG oô TôÀä, VäTÆG fÄÙ ¬¶eäô $
Xîäâkù {äuô] {AÒâ {SA<Ë VäH*, V¬eâ fÄÙ <Òúäô $$ 23 $$
V¶Ëäâ* Gâ ß{Gâ fÄÙäâ* ¬â* ´¼¬-¬È¦òÆ ßä<Ù VP{Âhù ôäâOäâ* Xîäâ Gbµ> XîôGâ Òä_ä ôä¬ oN¢Ëô-
VäòG oô ô¢]ä dH $ êGXîä {ôAÇXî Xîäòù <Òô_ä VäTXî dA Ìäô¶Ìäô <Òúäô ¨äôä ê¼dâ* V¬e Xîô
{SA<Ë{ÂÒùXî ôä¬oN¢Ë-ôVäòG {äG XîôËä dH $
fÄÙ VôäâÒô VÂoô1 oôÀä, duô ´_ <G¬ù_ GAô $
ÙäÙõ {AÒâ {SA<Ë VäH*, <ËG Xâî ß<]_ fôAô $$ 24 $$
V¶Ëäâ* Xîä fÄÙ cî{ VÆ¼Ùô1 VôäâÒô ÌS@-·äG cî{ <G¬ù_ ´_ Vâ {uô{Âhù cî{ Vâ oôä dH $ êV
GAô Xîäâ ´äâ {äG XîôËâ dH*, êGXâî ßäOâ ßäGâ Òä_â V¶{Âhù fôAô ê¼dâ* ÌS@-cî{ dA oäVËâ dH* ßäHô Òâ
ÌS@ ¬â* dA _ò däâ ´äËâ dH* $
fÄÙäâ * ¬ä¶ d A* ôä¬-ôV, VäTäH * oô ÙAòä $
ßä<Ù ß¶Ë ßÌ V¶Ë <¬_, òäH* ÙäÙõ {Aòä $$ 25 $$
<V¾ V¶Ëäâ* Gâ ß{Gâ fÄÙäâ* ¬â* ôä¬-ôV oô <Ùòä dH $ ßË# VäTXî V¶Ëäâ* Gâ <¬_Xîô êVâ dA
VÈ<bµ> Xâî ßä<Ù, ¬®ò ßäHô ß¶Ë ËXî ê¢Ë <Òúäô {¾<Ë Vâ {äG <Xîòä dH $
OÆæ ¬Æ] XîVäHµ>A
Xîäô´ Xîäâ VAeH GdA* , ¬Al>ä Ìäâ _ â ÌAô $
ÙäÙõ Väúâ fÄÙ <ÌG, Xîµ>â G ËG Xî[ {Aô $$ 26 $$
OÆæ-¬Æ] Vâ <GXî_â ¬ÆN¢ËÙ fÄÙ Xî[ {ôAÇä ÌËä ôdâ dH*oäâOäfä Xâî V¬ùXî däâGâ Vâ
¬TÆô _OGâ Òä_â VXîä¬ Xî¬äâÍ Xâî ê{Ùâf ÙâGâ Vâ ¬ÆN¢Ë Ëä Xîä¬-XSîäâTä<Ù Xî[ <GÒÈ<¸ ßä<Ù Xîäâkù
oA Xîäòù <V¾ GdA* däâËä $ <GbXîä¬ V¶Ëäâ* Xâî òäù ·äG-{Âhù fÄÙäâ* Xâî ê{Ùâf <ÌGä VÂ¯¬-fôAô
Xâî ßäVÆôA OÆh Ëä ßäÒäO¬G cî{ {Aªä GdA* <¬µ>ËA $
fÄÙ
ÙäÙõ OÆh Ë´ <GOÆùh Ìäâ<_òâ, ËâËä Ìäâ_ ßÌäâ_ $
OÆh Od ßä{ä Ìäâ<_òâ, ËâËä Xî<dòâ Ìäâ_ $$ 27 $$
27-28 ¬â* fÄÙ-áòÒdäô Xî[ {¾<Ë ÌËä ôdâ dH*ßd¶Xîäôä<ÙXî ßäVÆôA-OÆh Ëä
{Ç{äË Xîäâ ¦òäOXîô <GOÆùh ÌS@ V¶Ì¶TA ÒúG Ìäâ_Gâ úä<dòâ $ BâVâ ÒúGäâ* Vâ <XîVA Xîäâ oA Xîbµ>
GdA* däâËä $ ßË# BâVâ ÒúG Ìäâ_Gä ¬äHG Xâî V¬äG dA dH $ ßd¶Xîäôä<Ù ßäVÆôA-OÆh Ëä BXî {Ç
Xîäâ OSdh Xîô Xâî ´äâ fÄÙ Ìäâ_â ´äËâ dH*, Òâ ÒúG ÙõVôäâ* Xîäâ ¢_âf{SÙ däâGâ Vâ Ìäâ_ Xîd_äËâ dH* $
Väúä fÄÙ XîÌAô Xîä, ¬Al>ä _äOâ ¬äâ<d $
ÙäÙõ VÆGËä¶ {ô¬ VÆ], XâîËä ßäG¤Ù däâk $$ 28 $$
k<Ë fÄÙ Xîä ß¶O V¬äIË $$ 22 $$ Vä. 1955 $$
ßd¶Xîäôä<ÙXî OÆhäâ* Vâ ô<dË <GOÆùh ÌS@ V¶Ì¶TA XîÌAô Xâî òäù ÒúG d¬â* <{Sò _OËâ dH* $
êGXâî aÒh XîôËâ dA {ô¬ VÆ] {SäIË däâËä dH ßäHô <Òúäô Vâ Ëäâ <XîËGä ßäG¼Ù ßäËä dH, êVâ Ëäâ
Xîd oA GdA* VXîËâ $
k<Ë aA ÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXîä fÄÙ Xîä ß¶O V¬äIË# $$ 22 $$
ß Á<ÒË ¬ÈËXî Xîä ß¶O 23

fÄÙ-ß¶O Xâî ßG¼Ëô ÁÒ¼¬ÆÓî V¶Ì¼TA <Òúäô XîôGâ Xâî <_òâ "Á<ÒË ¬ÈËXî Xîä ß¶O'
XîdGâ ¬â* {SÒ¸ dØòâ ¬¶O_ Xîô ôdâ dH*
<´GXî[ XÈî{ä Vâ VäTXî V¶Väô-Ì¼TG Vâ <GXî_Xîô ÁÒ¼¬Æ¢Ë däâËä dH, êG <Gô¶´G ôä¬,
VÙèOÆæ ßäHô VÒù V¶Ëäâ* Xîäâ d¬ ßGâXî {Shä¬ XîôËâ dH* $
TôËA ¬Ë ßäXîäf Xîä, ú¶ Ù VÂ ô Xîä _â k $
ÙäÙõ {äGA {ÒG Xîä, ôä¬ Gä¬ Xî<d Ùâ k $$ 2 $$
2-4 ¬â* ÁÒ¼¬Æ¢Ë VPÌ¼TA <Òúäô Xîd ôdâ dH*{È»ÒA Xî[ VdG fN¢Ë, ßäXîäf Xî[
<G_âù{Ëä, ú¼j¬ä Xî[ VäHPòËä, VÂòù Xî[ ËâŃíÒËä, ´_ Xî[ <G¬ù_Ëä, ÒäòÆ Xî[ ßGäVN¢Ë kG
VÌXîä ¬Ë OSdh XîôXâî ôä¬Gä¬ <ú¼ËG XîôËä dØßä ´äâ VäTXî Ùâdä®òäV ¦òäO ÙâËä dH, ÒdA
ÁÒ¼¬Æ¢ËäÒíä Xîäâ {SäIË däâËä dH $
ÙäÙõ TôËA H ôdH, Ë´ XÂîª1 Xî{µ> &d¶Xîäô2 $
Vä¶kù Xîäôh <fô VdH, ËäXîäâ {S¦òÇ <Vô´Gdäô $$ 3 $$
eÂl>1, Xî{µ>, ßd¶Xîäô2 ßä<Ù Xîäâ ¦òäO Xîô Ëä {È»ÒA Xâî V¬äG VdGfA_ däâXîô {SoÆ-
{SäNIË Xâî <_òâ XîµÆ>-fÄÙä<Ù Vâ ´¼ò ÙØ#]äâ* Xîäâ VdG XîôËä dH, êVâ ÌS@ Xîä VäÇä¦Xîäô däâËä dH
ßäHô Òd ÁÒ¼¬Æ¢Ë däâ ´äËä dH $
Á<ÒË ¬äµ>A <¬_ ôdH, Vä¶kù V¼¬Æ] däâk $
ÙäÙõ {d_A ¬ô ôdH , {Av>â Ëäâ VÌ Xîäâ k $$ 4 $$
o´G ¨äôä {ô¬ä¦¬ä Xâî V¼¬Æ] däâ, {È»ÒA Xî[ VdG fN¢Ë cî{ ¬Ë Vâ <¬_Xîô ßäòÆ-
V¬äNIË Vâ {ÂÒù dA ¬ÈËXî Xâî V¬äG <Gô<o¬äG ßäHô V¬ däâXîô ôdâ, ÒdA ÁÒ¼¬Æ¢Ë dH $ ßäòÆ
V¬äNIË Xâî ÌäÙ Ëäâ VoA ¬ôËâ dH* $
Á<ÒË-¬ÈËXî Xîä ß¶O 23 373
ÙAGËä-OôAÌA
ßä{ä OÒù OÆ¬äG Ë´, ¬Ù ¬¦Vô ßd¶Xîäô $
OdH OôAÌA Ì¶ Ù OA, Vâ Ò ä <Vô´Gdäô $$ 5 $$
5-7 ¬â* ÙAG däâXîô ôdGâ Xî[ {Sâôhä Xîô ôdâ dH* ´ä<Ë Xîä ß<o¬äG, fôAô Ì_ Xîä OÒù,
TG Xîä ø¬¶«>, <Òxä Xîä ¬Ù, ß¼òäâ* Vâ kùbòäù ßäHô cî{ Xâî ßd¶Xîäô Xîäâ ¦òäO Xîô <ÒG¬S oäÒ Vâ
kùiÒô Xîäâ {Shä¬ XîôËâ dØòâ êGXî[ oN¢Ë Xîô $
¬Ù ¬¦Vô ßä{ä GdA*, XHîVä OÒù OÆ¬äG $
íÒIGâ dA V¬eâ GdA*, ÙäÙõ ¢òä ß<o¬äG $$ 6 $$
<´VXâî tÙò ¬â* <Òxä-¬Ù, ß¼òäâ* Vâ kùbòäù, ´ä<Ë Xîä ß<o¬äG, Ì_ Xîä OÒù, TG Xîä
ø¬¶«> GdA* dH ßäHô ´äâ <XîVA oA {SXîäô Xâî ß<o¬äG Xâî <ÒÉò ¬â* íÒIG ¬â* oA GdA* V¬eËä <Xî
ß<o¬äG ¢òä däâËä dH, ÒdA OôAÌ ¬äGä ´äËä dH $
eÂl>ä OÒù OÆ¬äG Ë´, Ë´ ßä{ä ß<o¬äG $
ÙäÙõ ÙAG OôAÌ H , {äòä {Ù <GÒäù h $$ 7 $$
´äâ VÌ {SXîäô Xâî ß<o¬äG Xîäâ ¦òäO Xîô, _äH<XîXî ÙAG {Sä<hòäâ* Vâ oA ß<Ë OôAÌ däâXîô
ôdä dH, êVA Gâ Xîä_ Xî¬ù Xâî ÌähäøäË Vâ ô<dË ¬ÆN¢Ë {Ù {SäIË <Xîòä dH $
Á<ÒË-¬ÈËXî
ÙäÙõ oäÒ oN¢Ë ÙAGËä ß¶O, {Sâ¬ {SA<Ë VÙä <Ë<d* V¶O $$ 8 $$
8-12 ¬â* ÁÒ¼¬Æ¢Ë VPÌ¼TA <Òúäô Xîô ôdâ dH*<´VXâî tÙò ¬â* a¾ä, VâÒä-oäÒ,
ÙAGËä, oOÒËè-{Sâ¬, V¶Ëäâ* ¬â* {SA<Ë ôdËA dH, oOÒäGè êVXâî V¶O ôdËâ dH* $
ËÌ Vä<dÌ Xîäâ <V´Ùä <Xîòä, ´Ì <fô Tôä êËäô $
òäâ * ÙäÙõ Á<ÒË ¬ôâ , <dVù dÒä Xîäâ ¬äô $$ 9 $$
´Ì VÌ {SXîäô Xâî ß<o¬äG cî{ <fô Xîäâ êËäô Xîô <´V VäTXî Gâ {ô¬ä¦¬ä Xî[ Ò¶ÙGä
oN¢Ë Xî[ dH, ËÌ dA Òd ß¼ò <ÒÉòäâ* Xî[ ËÈbhä Ëä íÒOäù<Ù oäâOäâ* Xî[ ÒäVGä Xîäâ Gbµ> XîôXâî
ÁÒ¼¬Æ¢Ë dØßä dH $ BâVâ dA Á<ÒËäÒíä ¬â* ¬ôh däâËä dH $
ôäÒ ô¶Xî VÌ ¬ôâ*Oâ, ÁÒâ Gä¶dA* Xîäâk $
Väâkù Xî<dòâ ÁÒËä, ´â ¬ôÁÒä däâk $$ 10 $$
ôä´ä, ô¶Xî ßä<Ù VoA ¬ôâ*Oâ, Á<ÒË Xîäâkù oA G ôdâOä <Xî¼ËÆ ´äâ VÌ {SXîäô Xâî ß<o¬äG
Xîäâ ¦òäO Xîô Ëä ÌS@ Xîä VäÇä¦Xîäô XîôXâî Á<ÒË dH, ÒdA ÌS@cî{ däâGâ Vâ ¬ô Xîô oA Á<ÒË
Xîdä ´äËä dH $
ÙäÙõ ¬âôä ÒHôA ¬H* ¬ÆÒä, ¬Æeâ G ¬äôâ Xîäâk $
¬H * dA ¬Æ e Xîäâ ¬äôËä, ¬H * ¬ôÁÒä däâ k $$ 11 $$
"¬H*' cî{ ßd¶Xîäô dA ¬Æe Xîäâ ¬äôËä dH, ¬âôä f½Æ "¬H*' cî{ ßd¶Xîäô ¬ôä <Xî <óîô Xîäâkù GdA*
¬äô VXîËä $ <óîô Ëäâ ¬H* Vd´ dA ÁÒ¼¬Æ¢Ë däâ ´äËä dõ¶ $
ÒHôA ¬äôâ ¬ô Oòâ, <úË ËH* <ÒVôâ Gä¶<d* $
ÙäÙõ ß´dõ¤ Vä_ dH, V¬e Ùâ] ¬G ¬ä¶<d* $$ 12 $$
Xîä¬, XSîäâTä<ÙXî f½Æ VäTXî ¨äôä ¬äôGâ Vâ ¬ô Ëäâ Oòâ dH* <Xî¼ËÆ ò<Ù êGXîä í¬ôh tÙò Vâ
GdA* dµ>ä dH Ëäâ ßÌ oA Òâ Xîbµ> Ùâ VXîËâ dH* $ òd ËÆ¬ íÒò¶ oA ¬G ¬â* <Òúäô XîôXâî Ùâ] VXîËâ däâ $
êoò ßV¬äÒ
ÙäÙõ Ëäâ ËÂ¶ {äÒâ {AÒ Xîäâ, ´â Á<ÒË ¬ÈËXî däâk $
ßä{ O¤Òäòâ {AÒ <¬_â, ´äGË dH* VÌ Xîäâk $$ 13 $$
13-17 ¬â* XîdËâ dH*ÁÒ¦Ò ßd¶Xîäô ßäHô ÌS@-VäÇä¦Xîäô BXî Xîä_ ¬â* BXî tÙò ¬â*
GdA* ôdËâ $ dâ VäTXî ! ò<Ù ËÂ Á<ÒËäÒíä ¬â* dA fÒ Xâî V¬äG <G¨ù¼¨ däâ ´äò ËoA ÌS@ Xîäâ {SäIË
Xîô VXîËä dH $ ""¬H*-ËÂ'' ßä<Ù ÁÒ¦Ò oäÒ Ò cî{ ßd¶Xîäô Gbµ> XîôGâ Vâ dA ÌS@ {SäIË däâËä dH $
òd ÌäË fäí½ V¶Ëäâ* ¨äôä VoA Xîäâkù ´äGËâ dH* $
ÙäÙõ Ëäâ ËÂ¶ {äÒâ {AÒ Xîäâ, ßä{ä XîvÂ> G ´äG $
ßä{ä <´V ËH* Fî{´â, Väâkù Vd´ <{v>äG $$ 14 $$
ßd¶Xîäô Xîäâ XÆîv> oA G ´äGXîô ßäùËè <¬»òä V¬e Xîô, <´V úâËG ßä¦¬ä Xî[ V¸ä Vâ
ßd¶Xîäô ê¦{¼G däâËä dH, êV Vd´ íÒcî{ VäÇA ßä¦¬ä Xîäâ {dúäG _âOä, Ëäâ ËÂ {ôÌS@ Xîäâ
{SäIË Xîô VXâîOä $
ÙäÙõ Ëäâ ËÂ¶ {äÒâ {AÒ Xîäâ, ¬H* ¬âôä VÌ ]äâk $
¬H* ¬âôä Vd´H* Oòä, ËÌ <G¬ù_ ÙfùG däâk $$ 15 $$
ò<Ù ËÂ ""¬H* ßäHô ¬âôä'' cî{ ßd¶Xîäô Gbµ> Xîô ÙâOä Ëäâ {ôÌS@ Xîäâ {SäIË Xîô VXâîOä $
ßä¦¬·äG ¨äôä ""¬H*-¬âôä'' cî{ ßd¶Xîäô Gbµ> däâ ´äËä dH, ËÌ ßGäòäV dA ß<Òxä-¬_ ô<dË
{ôÌS@ Xîä VäÇä¦Xîäô däâËä dH $
¬H * dA ¬â ô â {äâ µ > <fô, ¬uôòâ ËäXâ î oäô $
ÙäÙõ OÆæ {ôVäÙ VäH*, <fô ËH* TôA êËäô $$ 16 $$
""¬H*'' cî{ ßd¶Xîäô Xî[ <Òfä_ Ol>ôA ÁÒ Xâî ß¼Ë#Xîôh cî{ <fô {ô ô¢]A dH, êVXâî
oäô Vâ ÁÒ Ìäô¶Ìäô áò<Ë däâËä dH $ <´G VäTXîäâ* Gâ VÙèOÆæ Xâî ·äGäâ{Ùâf-{SVäÙ Vâ êVâ êËäô
Xîô Ùõô Tô ÙA dH, Òâ VÆ]A dH* $
¬âôâ ßäOâ ¬H* ]ªä, Ëä ËH* ôgä _ÆXîäk1 $
ÙäÙõ {ôXîµ> {AÒ dH, ´â òdØ ßä{ä2 ´äk $$ 17 $$
¬Æe ßä¦¬ä Xâî ßäOâ ""¬H* VÆ]A-ÙØ]A'' ßä<Ù ßd¶Xîäô ]ªä dH $ kVA<_òâ kVXî[ ßäª
¬â* {ôÌS@ <v>{1 ôdä dH $ ò<Ù ßd¶Xîäô2 Gbµ> däâ ´äò Ëäâ {ôÌS@ {S¦òÇ dA oäVâOä $
VÂ¯¬-¬äOù
ÙäÙõ Á<ÒË ¬ÈËXî däâk Xîô, ¬äôO ¬ä¶dA* ßäÒ $
{d_A fAf êËäô Xîô, {Av>â Tuôòâ {ä¤Ò $$ 18 $$
18-21 ¬â* <fbò Ìªâ VÆ¼ÙôÙäVÁ Xîäâ <GOÆùh o<Óî cî{ VÂ¯¬ ¬äOù ¬â* O<Ë Xîä ê{Ùâf
Xîô ôdâ dH*{S¬ VÌ {SXîäô Xâî Vä¶VäuôXî ßd¶Xîäô Xîäâ ß¼Ë:Xîôh cî{ <fô Vâ êËäô Xâî
Á<ÒËäÒíä ¬â* dA ¬ÈËXî Xâî V¬äG ôäO-¨âÉä<Ù Vâ ô<dË V¬ däâXîô {Av>â dA <GOÆùh o<Óî cî{
VÂ¯¬ ¬äOù ¬â* {Hô ô] Xîô ßäOâ ÌÑäâ $
ÙäÙõ ¬äôO VäTÆ Xîä, ]ôä ÙØdâ_ä ´äG $
Á<ÒË ¬ÈËXî H ú_â, ôä¬ Gä¬ GAfäG $$ 19 $$
V¶Ëäâ* Xîä <GOÆùh ê{äVGä cî{ ¬äOù V¿úä dH <Xî¼ËÆ Xî<l>G oA dH, òd V¦ò V¬eäâ $ {ô¼ËÆ
{ôÌS@ Xîäâ _¯ò ÌGäXîô, ôä¬-Gä¬ Xîä <ú¼ËG XîôËâ dØB Á<ÒËäÒíä ¬â* dA fÒ Xâî V¬äG V¬
däâ ´äËä dH, Òd ßGäòäV dA kV VÂ¯¬ ¬äOù ¬â* ú_ VXîËä dH $
ÙäÙõ ¬äôO Xî<l>G dH, Á<ÒË ú_â G Xîäâk $
Väâkù ú<_ dH Ìä{Æôä1, ´äâ Á<ÒË ¬ÈËXî däâk $$ 20 $$
V¶Ëäâ* Xîä <GOÆùh ¬äOù Xî<l>G dH, ôäO-¨âÉäuÙ cî{ ÁÒG òÆ¢Ë {SähA êV¬â* Xîäâkù oA GdA*
ú_ VXîËä $ ÒdA fôAôTäôA1 êV¬â* ú_ VXîËä dH, ´äâ Á<ÒËäÒíä ¬â* dA fÒ Xâî V¬äG ôäO-
¨âÉä<Ù Vâ ô<dË V¬ däâËä dH $
¬È Ë Xî däâ Ò â Ëäâ ú_â , <Gô¶ ´ G Xî[ Ìäµ> $
ÙäÙõ {äÒâ {AÒ Xîäâ , _¶ ø â ßäH ø µ> øäµ> $$ 21 $$
´äâ Á<ÒËäÒíä ¬â* dA fÒ Xâî V¬äG ôäO-¨âÉä<Ù Vâ ô<dË V¬ däâ ´äËä dH ÒdA <Gô¶´G
ôä¬ Xî[ {SäNIË Xâî ¬äOù ¬â* ú_Xîô, ß<Òxä cî{ <ÒXîµ> øäµ>A Xîäâ _ä¶ø Xâî ÌS@ Xîäâ {SäIË XîôËä dH $
Á<ÒË-¬ÈËXî
ÙäÙõ ¬ÈËXî ËÌ dA ´ä<Gòâ, ´Ì OÆh k<¼jò Gä¶<d* $
´Ì ¬G ßä{ä <¬µ> Oòä, ËÌ ÌS@ V¬äGä ¬ä¶<d¶ $$ 22 $$
22-23 ¬â* Á<ÒË-¬ÈËXî <ÒÉòXî <Òúäô Xîô ôdâ dH*´Ì ßäVÆôA OÆh ßäHô k<¼jòäâ* Xâî
<ÒÉòäâ* Xî[ ßäV<¢Ë G ôdâ, ËÌ ´äGGä úä<dB-òd Á<ÒË ¬ÈËXî dH $ ´Ì VÌ {SXîäô Xîä
ßd¶Xîäô Gbµ> däâXîô ¬G ÌS@-<ú¼ËG ¬â* dA _AG ôdËä dH, ËÌ Òd VäTXî fôAô ¬â* ôdËâ dØB oA
ÌS@ Xâî V¬äG dA dH $
ÙäÙõ Á<ÒË dA ¬ô ´äkòâ, ¬ô ¬ä¶dA* <¬_ ´äk $
Vä¶kù Xîä V¤O v>äª Xîô, XîäHG Vdâ ÙØ] ßäk $$ 23 $$
dâ VäTXîäâ ! Á<ÒËäÒíä ¬â* dA fÒ Xâî V¬äG däâ ´äGä úä<dB ßäHô kV {SXîäô ¬ô Xîô
{ôÌS@ ¬â* _ò däâ ´äGä úä<dB $ BâVä XîäHG ÌÆ<¾¬äGè VäTXî däâOä ´äâ {ôÌS@ Xâî ßoâÙ cî{ V¶O
Xîäâ v>äâªXîô, ôäO-¨âÉä<Ù Xâî ú¢Xîô ¬â* ßäXîô ¢_âf VdâOä ?
êoò ßV¬äÒ
ÙäÙõ ßä{ä Xîdä <Ù]äkòâ, ´â XÆîv> ßä{ä däâk $
òdØ Ëäâ ´äËä Ùâ<]òâ, ôdËä úA¼däâ Väâk $$ 24 $$
24-25 ¬â* Vä¶VäuôXî ßd¶Xîäô ßäHô ÌS@ VäÇä¦Xîäô ÙäâGäâ* Vä GdA* ôdËâ, òd Xîd ôdâ
dH*ßd¶Xîäô ¢òä <Ù]äËâ däâ ? ò<Ù ßd¶Xîäô XÆîv> däâ Ëäâ oA <¬»òä dH $ <´G TGä<Ù Xîä ßd¶Xîäô
XîôËâ däâ, Òâ VÌ <¬»òä dH*, Òâ Gbµ> däâGâ Òä_â dH*, ËÌ êGXâî Vä dA êGXîä ßd¶Xîäô oA Gbµ> däâËä
Ùâ]ä ´äËä dH $ ßË: ßd¶Xîäô Xîäâ v>äªâ Xîô ´äâ VÙä ßú_ ôdGâ Òä_â ß<ÒGäfA {ôÌS@ dH,
<Òúäô ¨äôä ê¼dA* Xîä VäÇä¦Xîäô Xîôäâ $
ÙäÙõ ßä{ <v>{äkòâ , ´dä¶ G Ùâ ] â Xîäâ k $
<{Ò Xîäâ Ùâ] <Ù]äkòâ, ¦òäâ* ¦òäâ* ßäG¶Ù däâk $$ 25 $$
ß{Gâ Vä¶VäuôXî ßd¶Xîäô Xîäâ ´dä¶ ôdGâ {ô êVâ Xîäâkù oA G Ùâ] VXâî, BâVA êVXî[ VÒùä
ßoäÒ cî{ ßÒíä ¬â* <v>{ä Ùäâ ßäùËè Gbµ> Xîô Ùäâ $ <óîô {ôÌS@ Xîä VäÇä¦Xîäô XîôXâî Jòäâ*-Jòäâ*
ÙõVôâ VäTXîäâ* Xîäâ VäÇä¦Xîäô V¶Ì¶TA ê{Ùâf XîôäâOâ, ¦òäâ*-¦òäâ* dA ß<TXî ßäG¶Ù {SäIË däâOä $
ßä{ä <GÙäâùÉ
ÙäÙõ ß¶Ëô O<Ë ßä{ä1 GdA*, ¬Æ] VäH* ¬H* ËH* däâk $
ÙäÙõ ÙäâÉ G ÙA<´òâ, òäâ* <¬_ ]â_H* Ùäâk $$ 26 $$
26-27 ¬â* <GÙäâùÉ ßd¶Xîäô Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*<´G V¶Ëäâ* Xâî tÙò ¬â* ""¬H*-ËÂ'' ßä<Ù
Xîä ßd¶Xîäô1 GdA* dH, Òâ oA ¬Æ] Vâ "¬H* ßä{Xîä ÙäV d¤Â, ËÂ ¬âôä íÒä¬A dH', k¦òä<ÙXî oOÒäGè Vâ
<ÒGò XîôËâ dH*, êGXîäâ "¬H*-ËÂ' ßä<Ù ßd¶Xîäô Xîä ÙäâÉ G ÙâGä úä<dB $ Òâ Ëäâ {ôÌS@ ¬â* <¬_Xîô dA
kV {SXîäô Xâî {SËA<Ë ¬ä½ ¨HË cî{ ßd¶Xîäô ¨äôä o<Óî Xîä ßäG¶Ù _âËâ dH* $
´â ´G ßä{ä ¬âµ> Xîô, ôdâ ôä¬ ÁòäH _äk $
ÙäÙõ VÌ dA Ùâ]Ëä¶, Vä<dÌ VäH* <¬_ ´äk $$ 27 $$
´äâ VäTXî ß{Gâ Vä¶VäuôXî ßd¶Xîäô Xîäâ Gbµ> XîôXâî {SËA<Ë ¬ä½ VâÒXî-íÒä¬A cî{ ßd¶Xîäô
Vâ <Gô¶Ëô ß{GA ÒÈ<¸ <Gô¶´G ôä¬ ¬â* _OäËâ dH*, Òâ ßGäV<Óî oäÒ Vâ VÌXîäâ Ùâ]Ëâ dØòâ Òä VÌXâî
Ùâ]Ëâ-Ùâ]Ëâ dA {ôÌS@ Xîäâ {SäIË däâ ´äËâ dH* $
ÙAGËä-OôAÌA
OôAÌ OôAÌA Od ôgä, ¬íXî[GA ¬íXî[G $
ÙäÙõ ßä{ä ¬âµ> Xîô, däâk ôgä _H _AG $$ 28 $$
{SV¶O ßä¬âô Gôâf ¬äG<V*d Gâ {SiG <Xîòä äOôAÌÙäV Ëä ¬íXî[GÙäV Gä¬ ßä{Xâî
<fbòäâ¶ Xâî ¢òäâ* ô¢]â Oòâ dH* ? 28 ¬â* êVA Xîä ê¸ô Ùâ ôdâ dH*OôAÌÙäV OôAÌA ßäHô ¬íXî[GÙäV
<¬íXî[GA (ÙAGËä) OSdh XîôXâî VÌ {SXîäô Xîä ßd¶Xîäô dµ>ä Xîô {ôÌS@ ¬â* ÒÈ<¸ _OäXîô _AG däâ
ôdâ dH*, kVA<_B ô¢]â Oòâ dH* $
êoò ßV¬äÒ
¬H* d¤Â ¬âôA ´Ì _Oâ, ËÌ _O <Ò_Vâ ]äk $
¬H* GädA* ¬âôA <¬µ>â, ËÌ ÙäÙõ <GXîµ> G ´äk $$ 29 $$
29-31 ¬â* XîdËâ dH*""¬H* ßäHô ¬âôA'' cî{ ßd¶Xîäô Xâî ôdËâ ÌS@ {Sä<IË GdA* däâËA $ ´Ì
ËXî "¬H* d¤Â ßäHô òâ GäôA ßä<Ù VÌ ¬âôA ÒíËÆB¤ dH*' òd oäÒGä dH, ËÌ ËXî dA {SähA Xîä ¬G ßäV<Óî
{ÂÒùXî êGXâî ê{oäâO ¬â* ßGÆôÓî ôdËä dH ßäHô ´Ì ""¬H*'' cî{ ßd¶Xîäô GdA* ôdËä, ËÌ "òâ VÌ
ÒíËÆB¤ ¬âôA dH*', òd oäÒGä oA <¬µ>Xîô "VÌ oOÒäGè Xî[ dH*', BâVA oäÒGä ßä ´äËA dH <óîô
ßäV<Óî {ÂÒùXî ¬G êGXâî {äV GdA* ´äËä, ÒHôäyò-{ÂÒùXî dA ´äËä dH $
ÙäÙõ ¬Gä ¬GA1 VÌ _â ôdâ, ¬GA G ¬âµ>A ´äk $
¬Gä ¬GA ´Ì <¬µ> Okù, ËÌ dA <¬_â ]ÆÙäk $$ 30 $$
òd ¬G VÌ {SXîäô Xîä ßd¶Xîäô1 <_òâ ôdËä dH $ kVVâ ßd¶Xîäô GdA* ¬âµ>ä ´äËä $ ´Ì VäTG
¨äôä VäTXîäâ* Xîä ßd¶Xîäô <¬µ> ´äËä dH, ËÌ dA ê¼dâ* {ôÌS@ {SäIË däâËä dH $
ÙäÙõ ¬H* ¬H* ´ä_Ùâ, ¬âôâ _äOäâ ßäO $
¬H* ¬H* ¬âôä Ùõô Xîô, Vä<dÌ Xâî V¤O _äO $$ 31 $$
¬H* Ì_ÒäGè, ¬H* cî{ÒäGè, k¦òä<Ù ¬H*-{Gä ßäHô òâ TGä<ÙXî ¬âôâ dH*, kV ßd¶Xîäô Xîäâ ·äGäNyG
¨äôä ´_ä Ùâ ßäHô ÒHôäyò ¨äôä ¬H* Ëä ¬âôä-{G Xî[ ßäV<Óî Xîäâ Ùõô Xîô Xâî ß¨HË oäÒ Vâ {ôÌS@
Xâî V¶O _O ´ä $
¬G¬Æ]A (òâbµ>) ¬äG
ÙäÙõ ]äâkù ßä{hA, _J´ä XÆî_ Xî[ Xîäô1 $
¬äG Ìªäkù {<Ë2 Okù, ËÌ V¼¬Æ] <Vô´Gdäô $$ 32 $$
32 ¬â* XîdËâ dH*¬G úädâ VP¬äG Xâî ¦òäO Vâ dA {SoÆ {Sä<IË däâËA dH´Ì ß{GA
{S<Ëbl>ä ]äâXîô o´G XîôËä dH ßäHô XÆî_ Xî[ _J´ä, ¬òäùÙä1, ¬äG, Ìªäkù, _äâXî-_ä´2 ßä<Ù
tÙò Vâ ú_â ´äËâ dH*, ËÌ {ô¬ä¦¬ä V¼¬Æ] dA oäVGâ _OËâ dH* $
GÂ ô VôA]ä Xîô <_òä, Ì¶ Ù äâ ¶ Xîä Ì¶ Ù ä $
ÙäÙõ Ùõ ´ ä Xîäâ GdA* , ¬Æ e VôA]ä O¶ Ù ä $$ 33 $$
VäÇä¦Xîäô däâGâ {ô <ÒGò Xîô ôdâ dH*dâ {Soäâ ! ""¬H* ßäHô ¬¬'' oäÒ cî{ ßd¶Xîäô Xâî
V¬äG ß¼ò Xîäâkù oA ¬_AG GdA* dH $ ´Ì ËXî ¬âôâ ¬â* Òd ä, ËÌ ËXî ¬H* ßä{Xâî oÓîäâ* Xâî o¢Ë Xâî
V¬äG ä <Xî¼ËÆ êVXâî dµ>Ëâ dA ßä{Gâ Ùòä XîôXâî ¬Æeâ ß{Gâ íÒcî{ Xâî V¬äG <G¬ù_ ßäHô ß¨HË
ÌGä <_òä dH, òd ßä{Xî[ ¬däGè XÈî{ä dH $
Á<ÒË-¬ÈËXî
ÙäÙõ VAçòäâ* {Sâ¬ G {äkòâ, VAçòäâ* {SA<Ë G däâk $
VAçòäâ* ÙÙù G Fî{´â, ´Ì _O ßä{ G ]äâk $$ 34 $$
34-42 ¬â* Á<ÒË-¬ÈËXî <ÒÉòXî <Òúäô Xîô ôdâ dH*´Ì ËXî VÌ {SXîäô Xîä ßd¶Xîäô
Gbµ> XîôXâî Á<ÒË dA ¬ÈËXî V¬äG G däâ, ËÌ ËXî {Sâ¬ Xâî _Çh X¶îl>í XîôGâ Òä XîdGâ Vâ {Sâ¬ GdA*
{SäIË däâËä dH $ G {SA<Ë Xî[ ÌäËâ* VA]Gâ Òä XîdGâ Vâ ¬G ¬â* {SA<Ë ê¦{¼G däâËA dH ßäHô G <ÒôdA
oÓîäâ* Xî[ XîäB¤ òäÙ XîôGâ Vâ tÙò ¬â* <ÒòäâO-´¼ò ÙÙù ê¦{¼G däâËä $
XîdÌä VÆGÌä OË oòä, ßä{ä {ô Xîä Gäf $
ÙäÙõ ¬H¶ ËH* <¬µ> Oòä, {Âôh ÌS@ {SXîäf $$ 35 $$
´Ì ß{Gä-{ôäòä oâÙ-ÒÈ<¸ cî{ ßd¶Xîäô Gbµ> däâ ´äËä dH, ËÌ dA ÌS@-·äG Xîä XîdGä-
VÆGGä Vóî_ däâËä dH $ <´GXîä ""¬H*-ËÂ'' cî{ ßd¶Xîäô <¬µ> Oòä dH, ê¼dA* Xîäâ {SXîäf-íÒcî{ {Âhù
ÌS@ {SäIË dØßä dH $
Vä¶kù Xîäôh ¬ä¶V Xîä, _äâdA {äGA däâk $
VÂ ] â ßäµ>ä ßNí Xîä, ÙäÙõ {äÒâ Väâ k $$ 36 $$
{ô¬ä¦¬ä Xî[ {SäNIË Xâî <_B ËAÒSË¬ VäTGä XîôËâ-XîôËâ <XîVA VäTXî Xâî fôAô Xîä ¬ä¶V
ô¢Ë Xâî V¬äG <f<_ däâ ´äËä dH ßäHô ô¢Ë {äGA Xâî V¬äG {Ë_ä däâ ´äËä dH, XîÙä<úÙè dM>A
Xî[ ¬J´ä VÂ]Xîô ßäµ>â Xâî V¬äG däâ ´äËA dH $ ´Ì VäTXî BâVä Á<ÒË-¬ÈËXî däâËä dH ËÌ Òd
{ô¬ä¦¬ä Xîäâ {SäIË XîôËä dH $ kV¬â* ¬¶Xîh qî<É ßäHô f¶XîôÁ Xîä êÙädôh {S<V¾ dH $
ËG ¬G ¬HÙä {AVXîô, v>ä¤h v>ä¤h ÁòäH _äk $
òäH* <ÌG ÙäÙõ ÁÒ Xîä, XîÌdÂ¤ Vä_ G ´äk $$ 37 $$
íÂ_ fôAô Xî[ <XSîòäßäâ* Xîäâ ßäHô ¬G Xâî ¬Gäâôäâ* Xîäâ <ÒÒâXî cî{ ú¢Xî[ Vâ ¬HÙä Xâî
V¬äG {AVXîô ßäùËè ß¿v>â-ÌÆôâ Xî¬ù Ëä ¬Gäâôäâ* Xîä VPÌ¼T-<Ò¿v>âÙ XîôXâî <óîô <Òúäô cî{
ú_GA Vâ Ìäô¶Ìäô v>ä¤h Xîô ÌÆôâ Xî¬ù ßäHô ÌÆôâ ¬Gäâôäâ* Xîäâ <GXîä_ Xîô óâ*îXî Ùâ*, {iúäËè ß{GA
ÒÈ<¸ {ô¬ä¦¬ä Xâî íÒcî{ ¬â* _Oäòâ* $ BâVä <Xîòâ <ÌGä ÁÒ Xîä ´¼¬ä<ÙXî V¶Väô-¢_âf XîoA oA
Gbµ> GdA* däâËä $
{AVâ Fî{ô {A<Vòâ, v>ä¤hâ Fî{uô v>äh $
Ëäâ ßä¦¬ Xîh FîÌôâ , ÙäÙõ Bâ V A ´äh $$ 38 $$
37 ¬â* Xî<Ë {¾<Ë Vâ {AVGä ßäHô v>äGGä Ìäô¶Ìäô XîôGâ {ô ßä¦¬ cî{ Xîh ´¼¬ cî{
êOGâ Vâ Ìú ´äËä dH $ ´HVâ {AVGâ-v>äGGâ Vâ Ùähâ Xî[ êOGâ Xî[ f<Óî Gbµ> däâ ´äËA dH, ÒHVâ dA
<ÒÒâXî-<Òúäô ¨äôä Xî¬ù ßäHô ßäVÆôA OÆhäâ* Xâî Gbµ> däâ ´äGâ Vâ ÁÒä¦¬ä Xâî ´¼¬ Xîä ßoäÒ däâ
´äËä dH, ËÆ¬ òd <Giúò {ÂÒùXî ´äGäâ $ ´¼¬äoäÒ Xî[ VäTG {¾<Ë BâVA dA dH $
{d_A ËG ¬G ¬äuôòâ, kGXîä ¬ÙHù ¬äG $
ÙäÙõ XîäY>â ´¶ ½ ¬â * , {Av>â Vd´ V¬äG $$ 39 $$
{S¬ V¶ò¬ Xâî ¨äôä ßGäÒiòXî <XSîòä ßäHô ¬Gäâôäâ* Xîäâ dµ>äXîô íÂ_ fôAô Ëä ¬G Xîäâ
´ò Xîô _âGä úä<dB, kV {SXîäô kGXîä Vä¶VäuôXî ß<o¬äG Gbµ> XîôXâî ·äG cî{ ´¶ËôA (Ëäô Xîäâ
]H*ú Xîô VATä XîôGâ Xîä ßäH´äô) ¬â* Vâ <GXîä_ Xîô Vô_ Xîô _âGä úä<dB, <óîô òâ ßGäòäV dA
{ô¬ä¦¬ä Xâî íÒcî{ ¬â* _O ´äòâ*Oâ $
Xîäµ>â Fî{ô Xîä<µ>òâ, ÙäTâ Xîäâ ÙäH* 1 _äk $
ÙäÙõ GAô G VA*<úòâ, Ëäâ ËæÒô ÌTËä ´äk $$ 40 $$
ßd¶Xîäôä<ÙXî ßäVÆôA OÆhäâ* Xîäâ Gbµ> Xîô ÙâGâ {ô oA êGXîä ]¶«>G dA XîôËâ ôdGä úä<dB $
òd ß<o¬äG G XîôGä úä<dB <Xî ¬H*Gâ VÌXîäâ ÁË <_òä dH, ßÌ Òâ ¬âôä ¢òä Xîô VXîËâ dH* ?
oäâO-ÒäVGä Xîäâ ´_ä ÙâGâ {ô oA <Òúäô ßNyG1 ¨äôä ´_äËâ dA ôdGä úä<dB $ <ÒÉò-{SÒÈ<¸ cî{
´_ ß¼Ë:Xîôh cî{ ßä_-Ìä_ (ÒÈÇ-ä¶Ò_ä) ¬â* XîoA oA GdA* VA*úGä úä<dB $ ò<Ù BâVä
XîôäâOâ ËÌ Ëäâ ËÆPdäôä ·äGcî{ ÒÈÇ {S<Ë<ÙG ÌÑËä dA ´äòâOä $
ÙäÙõ VÌXîäâ V¶Xîµ> BXî <ÙG, Xîä_ OdHOä ßäk $
Á<ÒË ¬ÈËXî H ôdH, ËäXâî <GXîµ> G ´äk $$ 41 $$
BXî <ÙG Xîä_ ßäXîô {XîªâOä ËÌ VÌXîäâ V¶Xîµ> däâOä, <Xî¼ËÆ ´äâ ÁÒ¼¬Æ¢Ë däâ ´äËä dH,
êVXâî <GXîµ> Xîä_ GdA* ßäËä $ êVXîä Ëäâ íÂ_ VÂ¯¬ V¶øäË ß{Gâ ßä{ dA ß{Gâ-ß{Gâ Xîäôh
¬â* _ò däâ ´äËä dH ßäHô úâËG áòä{Xî-úâËG ¬â* _ò däâ ´äËä dH $ ßË: ß¼ò Xâî V¬äG êVâ _âGâ
Xîä_ ÙõË GdA* ßäËä $
ÙäÙõ Á<ÒË ¬ÈËXî H ôdH, VÌXîäâ <ÒôÓî däâk $
XîäY>äâ XîäY>äâ VÌ XîdH*, Gä¬ G _âÒâ Xîäâk $$ 42 $$
´äâ ¬däGÆoäÒ Á<ÒËäÒíä ¬â* dA ¬ÈËXî Xâî V¬äG VÌVâ êÙäVAG ôdËä dH Ëäâ øô Xâî
íÒäAù _äâO ´HVâ ¬ÈËXî Xîäâ fAøS <GXîä_äâ-2 XîdËâ dH*, ÒHVâ dA êVâ oA XîdËâ dH*, ô]Gâ Xîä Gä¬
Xîäâkù oA GdA* _âËä $
´ôh
Väôä1 O<d_ä2 H ôdH, ß¼Ëôòä¬A ´ä<h $
Ëäâ vÂ>µ>â V¶Väô ËH*, ôV {AÒâ Väô¶O{ä<h3 $$ 43 $$
43-44 ¬â* ß{GA {äô¬äuùXî òäâyòËä ß¼òäâ* Xâî ßäOâ {SXîµ> G XîôGâ Xî[ <ÒfâÉËä ÌËä
ôdâ dH*´äâ {SähA ß¼Ëòäù¬A {ô¬ä¦¬ä Xâî íÒcî{ Xîäâ ´äGXîô, Vä¶VäuôXî {Sä<hòäâ* Vâ VÌ1 {SXîäô
{äO_2-Vä däâXîô ôdËâ dØòâ {ô¬âiÒô3 Xâî o´G -ôV Xîä {äG Xîôâ, Ëäâ dA V¶Väô Ì¶TG Vâ ¬Æ¢Ë däâ
VXîËä dH $
OÂ ¶ O ä O<d_ä ÌäÒôä, Vä¶ k ù Xîäôh däâ k $
ÙäÙÂ <ÙÒäGä H ôdH, ËäXîäâ _]â G Xîäâk $$ 44 $$
{ô¬ä¦¬ä Xî[ {SäNIË Xâî <_B o´G ¬â* kËGä ¬íË däâXîô ôdâ <Xî V¶VäôA {SähA êVâ OÂ¶Oä,
ßGV¬e Ëä {äO_ V¬eâ* ßäHô Xîäâkù {dúäG oA G VXâî <Xî òd V¶Ë dH $
Á<ÒË-¬ÈËXî
Á<ÒË ¬ÈËXî VäT Xî[, ÒähA Xîä {ôXîäV $
ÙäÙõ ¬äâ d â ôä¬Á, _AG oòâ VÌ ÙäV $$ 45 $$
ÁÒ¼¬Æ¢Ë V¶Ë Xî[ ÒähA Xî[ <ÒfâÉËä ÌËä ôdâ dH*ÁÒ¼¬Æ¢Ë V¶Ë Xî[ ÒähA Xîä ·äG-
{SXîäf kËGä ßÙèoÆË däâËä dH <Xî êVâ VÆGXîô íÒò¶ ôä¬Á oA ¬äâ<dË däâËâ dH* ßäHô VÌ o¢Ë´G
êV¬â* _AG ôdËâ dH* $
êoò ßV¬äÒ
ÙäÙõ ´â ËÂ¶ ¬äâµ>ä ¬Aô1 dH, VÌ ÁÒäâ* ¬â* ÁÒ $
ßä{ä Ùâ] G oÂ<_òâ, ]ôä ÙØdâ_ä {AÒ $$ 46 $$
46-48 ¬â* XîdËâ dH*ßd¶Xîäô ôdËâ oOÒËè {SäNIË ßV¶oÒ dH-46 ¬â* Vä¤oô Xâî XîäÁ
ßäHô <Ò_¶Ù]äG Xîäâ ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*-dâ XîäÁ ! ò<Ù ËÆ¬ T¬äùúäòù1 däâ Ëä dâ <Ò_¶Ù]äG !
ËÆ¬ VÌ ÁÒäâ* ¬â* Ìªâ VôÙäô1 däâ Ëäâ, kV Ìªâ{G Xâî ßd¶Xîäô Xîäâ Ùâ]Xîô oOÒËè-{SäNIË Xîä ¬äOù
¬Ë oÂ_äâ $ Xîäôh, ßd¶Xîäô Xâî ôdËâ dØB {ô¬âiÒô {SäNIË Xî<l>G dH $ òd ÒúG V¦ò V¬eäâ $
ßä{ä ¬â µ > V¬äk ôdØ , Ùõ ´ ä T¶ T ä ÌäÙ $
ÙäÙõ Xîädâ {ú ¬ôâ, Vd´H* VÆ<¬ôh VäT $$ 47 $$
Xîl>äâô Ë{-ÒSËä<ÙXî XîôGâ ¬â* {ú-{ú Xîô ¢òäâ* Xîbµ> êl>äËä dH ? Gä¬-í¬ôh cî{ VäTGä
¨äôä ßGäòäV dA VÌ ßd¶Xîäô Xîäâ <¬µ>äXîô {ôÌS@ Xâî íÒcî{ ¬â* V¬äXîô ôd $ ß¼ò VÌ Vä¶VäuôXî
Xîäòù {ôÌS@ {SäNIË Xâî VäTG G däâGâ Vâ Ëä Ì¼TG Xâî Xîäôh däâGâ Vâ áòù dH* $
ÙäÙõ ßä{ä ¬âµ>â BXî ôV, ¬G ßNíô _H _AG $
ßôV {ôV ßäG¼Ù Xîôâ, VÙä VÆ]A Väâ ÙAG $$ 48 $$
{S¬ VÌ {SXîäô Xâî ßd¶Xîäô Xîäâ <¬µ>äËä dH ßäHô ú¶ú_ ¬G Xîäâ VPòXèî <íô XîôXâî BXîôV
{ô¬ä¦¬ä Xâî íÒcî{ ¬â* ÒÈ<¸ _AG XîôËä dH, Òd ÙAG VäTXî {ô¬ä¦¬ä Vâ VäÇäËè <¬_Gâ Xîä ßäG¶Ù
{SäIË XîôËä dØßä VÙä Xâî <_B VÆ]A däâ ´äËä dH $
d¬äH* d¬äôä Xîô <_òä, Á<ÒË XîôhA Väô $
{Av>â V¶fò Xîäâ GdA*, ÙäÙõ ßO¬ ß{äô $$ 49 $$
ß{GA í¬ôh-VäTGä Xîä V¶fò ô<dË óî_ ÌËä ôdâ dH*d¬Gâ ß{GA Á<ÒËäÒíä ¬â* dA
í¬ôh cî{ Xî¸ùáò XîôXâî <ÒiÒ Xâî Väô ßO¬ ß{äô {ôÌS@ Xîäâ {Sä³ Xîô <_òä dH $ Ùâdä¼Ë Xâî
{Av>â ¢òä däâOä ? BâVä Xîäâkù V¶fò d¬äôâ ¬G ¬â* GdA* dH $
fÂôäËG Xîä ß¶O 24 381
¬®ò <G{ùÇ
¬äµ>A ¬ä¶dA* l>äHô Xîô, ¬äµ>A2 ¬äµ>A3 ¬ä¶<d* $
1
ÙäÙõ V¬4 Xîô ôä<]òâ, ¨H {] ÙØ<ÒTä5 Gä¶<d* $$ 50 $$

k<Ë ÁÒË ¬ÈËXî Xîä ß¶O V¬ä³ $$ 23 $$ Vä. 2005 $$
¬®ò <Gb{Ç ¬äOù ¨äôä Á<ÒË-¬ÈËXî däâXîô ÌS@ ¬â* ßoâÙ däâGâ Xî[ {Sâôhä Xîô ôdâ dH*
¬Æ¬ÆÇÆ kV <¬D>A cî{ íÂ_-fôAô2 Xâî ßd¶Xîäô Xîäâ <¬D>A3 ¬â* <¬_ä Ùâ ßäùËè Gý> Xîô Ùâ ßäHô Á<ÒË
ôdËâ dØB oA íÒò¶ Xîäâ ¬ÈËXî-¬È<¸XîäÒËè4 V¬eâ Ëä<Xî ¨HË - ÌÆ<¾ Ò {Ç{äË cî{ ÙØ<ÒTä G ôdâ $
kV {SXîäô ß¼Ë:Xîôh Xîäâ Vd´ V¬ XîôXâî ´ôhäTäôA Ç¬äfA_1 {ô¬ä¦¬ä Xâî íÒcî{ ¬â* ß{Gâ
ôdGâ Xî[ l>äHô ËHòäô Xîô <G#V¶fò5 êVA ¬â* _ò däâ ´äòâ $
k<Ë aA ÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXîä Á<ÒË ¬ÈËXî Xîä ß¶O V¬ä³ : $$ 23 $$
ß fÂôäËG Xîä ß¶O 24

Á<ÒË-¬ÈËXî ß¶O Xâî ßG¼Ëô V¶Ë-fäHòù Xîä <Òúäô XîôGâ Xâî <_òâ ""VÂôäËG Xîä ß¶O''
XîdGâ ¬â* {SÒÈË dØòâ ¬¶O_ Xîô ôdâ dH*
<´GXî[ XÈî{ä Vâ VäTXî VäTG XîôGâ Xî[ XîäòôËä Vâ {äô däâXîô, ßäVÆôA OÆh Ëä ß·äG
Xîäâ Gý> XîôGâ ¬â* fÂôËä <Ù]äËä dØßä {ôÌS@ Xîäâ {Sä³ däâËä dH, êG <Gô¶´G ôä¬, VÙèOÆæ ßäHô VÒù
V¶Ëäâ* Xîäâ d¬ ßGâXî {Shä¬ XîôËâ dH* $
fÂô, VËA, VäTÆ <Ghùò
Väúä <Vô VäH* ]â_dH, òd VäTÂ ´G Xîä Xîä¬ $
ÙäÙõ ¬ôhä ßäV¤ ø â , Väâ k ù Xîdâ O ä ôä¬ $$ 2 $$
2-4 ¬â* V¶Ë fÂô Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*´HVâ òÆ¾ ¬â* fÂôÒAô Xâî <_B ß{Gä <fô ÙâXîô (]H=)
ôh Çâ½ Xî[ <¬D>A ¬â* (_dH=<¬_Gä) ¬ôGä íÒOù Xîäâ {Sä³ XîôËä dH, VËA VdÉù {<Ë Xâî Vä <úËä ¬â*
´_ËA dH ËÌ {<Ë-_äâXî Xîäâ {Sä³ däâËA dH, ÒHVâ dA V¿úä V¶Ë ß{Gä ßd¶Xîäô cî{ <fô Xîäµ> Xîô
ÌS@ Xîäâ {Sä³ däâËä dH $ òd V¶Ë´G Xîä dA <ÒfâÉ Xîäòù dH, fÂôVËA Xîä GdA* $ ßË: ´äâ Á<ÒËäÒíä
¬â* dA ¬ÈËXî V¬ <G¨ù¼¨ däâGä íÒAXîäô XîôâOä, ÒdA V¶Ë <Gô¶´G ôä¬ Xîä o´G XîôXâî êVâ {äòâOä $
ôä¬ XîdH* Ëâ ¬ô XîdH*, Á<ÒË Xîgä G ´äk $
ÙäÙõ Bâ V H * ôä¬ Xîd, VËA fÂ ô V¬ oäk $$ 3 $$
´äâ <Gô¶´G ôä¬ Xîä o´G XîôËâ dH*, Òâ Á<ÒËäÒíä ¬â* ¬ÈËXî V¬ däâXîô dA XîôËâ dH* $
ßd¶Xîäô Xâî Á<ÒË ôdGâ {ô ÒäíË<ÒXî o´G GdA* <Xîòä ´äËä $ ßË: ´HVâ VËA ßäHô fÂô ¬ôh Xîäâ
<{Sò V¬e Xîô {<Ë-_äâXî Ëä íÒOù-_äâXî ¬â* ´äËâ dH*, ÒHVâ dA ËÆ¬ oA ßd¶Xîäô Xîäâ Gý> XîôGâ Xîäâ
<{Sò V¬e Xîô o´G Xîôäâ, ËoA ôä¬ Xîäâ {Sä³ Xîô VXîäâOâ $
´Ì ÙäÙõ ¬ôÌä OdH, ËÌ _äâOäâ* Xî[ ¢òä _ä´ ?
VËA ôä¬ Väúä XîdH, VÌ Ë´ {<Ë VäH* Xîä´ $$ 4 $$
´Ì ¬ôhä íÒAXîäô Xîô <_òä ´äò, ËÌ V¶VäôA _äâOäâ* Vâ _J´ä XîôGâ Xî[ ¢òä ßäÒiòXîËä
dH ? <óîô Ëäâ ´HVâ VËA Xîä VÌ XÆîv> ¦òäO Xîô ß{Gâ {<Ë Vâ dA Xîä¬ ôdËä dH, ÒHVâ dA V¿úâ
VäTXî Xîä oA VÌ XÆîv> ¦òäOXîô ôä¬ 2 XîdGâ Vâ dA Xîä¬ ôdËä dH $
ÙäÙõ d¬ Xîäòô XîªÌä1 Xîô ôdâ, fÂô <Gôä_ä däâk $
<GXîV ]ªä ¬HÙäG ¬â*, Ëä V¬ ßäHô G Xîäâk $$ 5 $$
Xîäòô-fÂô Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*òÆ¾ Xâî V¬ò Xîäòô _äâO Ëäâ ê¸â´Gä Xâî OAË OäËâ dØòâ
òÆ¾-{Sòäh1 Xî[ ËHòäôA dA XîôËâ ôdËâ dH* <Xî¼ËÆ ÒAô êG Xîäòôäâ* Vâ <o¼G dA däâËä dH $ Òd Ëäâ Xîäòôäâ*
Xâî òÂ Vâ <GXî_Xîô òÆ¾ Xâî ¬HÙäG ¬â* eµ> ]ªä däâ ´äËä dH, êVXâî V¬äG Òâ Xîäòô GdA* däâ VXîËâ $
ÒHVâ dA Á<ÒË-¬ÈËXî däâGâ Xî[ ÌäËâ* XîôGâ Òä_â dA ÌdØË dH*, däâGâ Òä_ä êGVâ <o¼G dA däâËä dH $
êVXâî V¬äG ÌäËâ* XîôGâ Òä_â GdA* däâ VXîËâ $
fÂô VËA VäTÆ <Ghùò
¬«>ä1 G ÁÒâ Ëäâ V¶O ´_â, ÁÒâ Ëäâ øô ßäh $
ÁÒG ¬ôhä ôä¬ VäH*, Väâk VËA Xîô ´äh $$ 6 $$
6-12 ¬â* V¿úâ fÂô, VËA ßäHô V¶Ë Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*ò<Ù ¬ôhäV¼G1 {<Ë Á<ÒË
GdA* ôdâ Ëäâ êVXâî Vä ´_ ´äËA dH ßäHô Á<ÒË däâ ´äò Ëäâ øô _â ßäËA dH, êVâ dA VËA
V¬eGä úä<dòâ $ ÒHVâ dA <´VXîä ÁÒG-¬ôh ôä¬ Xîâî<_òâ dA dH, ÒdA V¶Ë fÂô dH $
´¼¬ _OH* áò<oúäôhA, G] <f] oôA Xî_¶Xî $
{_Xî BXî V¼¬Æ] ´_A, ÙäÙõ Täâòâ ß¶Xî $$ 7 $$
´äâ ÁÒ cî{ VÆ¼ÙôA ´¼¬-oô oOÒäGè Vâ <Ò¬Æ] däâ, <ÒÉòäâ* ¬â* _OGä cî{ áò<oúäô XîôËA
ôdA ßäHô G] Vâ <f]ä ËXî ÙäâÉäâ* Vâ oôA ôdA, <Xî¼ËÆ ß¼Ë ¬â* oOÒÙè-o<Óî XîôXâî BXî {_Xî oA
oOÒäGè Xîä VäÇä¦Xîäô Xîô <_òä, êVXî[ ß<Òxä ´_ Okù ßäHô ´¼¬-´¼¬ä¼Ëôäâ* Xâî V¶{Âhù Xî¬äâÍ
Xâî ß¶Xî ¬H_ TÆ_ Oòâ, òd <Giúò V¬eäâ $
íÒä¤O VËA Xîä {dô Xîô, Xîôâ XÆîµÆ>PÌ Xîä Väâú $
Ìädô fÂ ô ä Ùâ < ]òâ , ÙäÙõ oAËô {äâ ú $$ 8 $$
´äâ VËA ßäHô fÂô Xîä oâÉ {dG Xîô XÆîµÆ>PÌ Xâî {äâÉh Xî[ <ú¼Ëä Xîôâ Ëä V¶Ë Xîä oâÉ
Täôh XîôXâî kN¼jò-{äâÉh Xîä <Òúäô Xîôâ, Òâ Ìädô Vâ dA VËA, fÂô ßäHô V¶Ë <Ù]äkù ÙâËâ dH*,
oAËô tÙò êGXîä ËÆ¿v> dH $
ÙäÙõ VËA Ëäâ <Vô´Gdäô VäH*, ´_â <Òôd Xî[ eä_ $
Gä Òd ¬ôâ , G ´_ ÌÆ e â , Bâ V â V¶ O Ùòä_ $$ 9 $$
ÒäíË<ÒXî VËA Ëäâ ÒdA dH ´äâ {ô¬ä¦¬ä Xî[ {Sä<³ Xâî <_òâ <ÒôdäNyG ¬â* ´_ËA dH $ Ùòä_Æ
{ô¬ä¦¬ä Xâî V¶O Xâî <_òâ ´äâ <ÒôdäNyG Vâ VÙä ´_ËA ôdËA dH, Òd ÌS@_AG däâ ß¬ô däâ ´äËA dH $
´â ¬Æe däâËâ _ä] <fô, Ëäâ _ä]äâ* ÙâËA Òäuô $
Vd1 ¬Æe <Ùòä BXî <fô, Väâkù VäH*{â Gäuô $$ 10 $$
ò<Ù ¬âôâ _ä] <fô däâËâ Ëäâ ¬H* _ä]äâ* Xâî _ä]äâ* <fô dA {ô¬ä¦¬ä {ô <Gv>äÒô Xîô ÙâËA,
<Xî¼ËÆ êV V¬ù {SoÆ Gâ ¬Æeâ BXî dA <fô Vä1 ¬â* <Ùòä dH ßË: ¬H* V¶Ë cî{ {<ËÒSËä VÆ¼ÙôA êVâ oA
êVA Xîäâ V¬{ùh XîôËA dõ¶ $
VËA ´_ Xîäâò_ä okù, ¬Æòâ ¬ªâ Xî[ _äô $
òäâ* ´â ´_ËA ôä¬ VäH*, Vä¤úâ V¤O oôËäô $$ 11 $$
ßGâXî VËA Gäuôòä¤ ¬ôâ dØòâ {<Ëòäâ* Xâî Vä ´_Xîô Xîäâò_ä däâ Okù dH* $ BâVâ ò<Ù ÁÒä¦¬ä
V¿úâ íÒä¬A ôä¬ Xî[ <ÒôdäNyG ¬â* ´_ËA Ëäâ ôä¬ Xîäâ {Sä³ däâXîô ôä¬cî{ dA däâ ´äËA $
¬Æòâ ¬ªâ Vâ dâË ¢òä, ´â <´Ò Xî[ ´äGâ Gä¶<d* $
dâË dôA VäH* Xî[<´òâ, ´â ß¼Ëô´ä¬A ¬ä¶<d* $$ 12 $$
´äâ tÙò Xî[ {SA<Ë Xîäâ GdA* ´äGËä, êV ¬ôâ dØòâ ¬ÆÙâù Vâ {Sâ¬ XîôGâ Vâ ¢òä _äo dH ? {ÂÒùÒËè
´¼¬-¬ôh cî{ V¶Väô dA {Sä³ däâOä $ ´äâ tÙò Xâî {Sâ¬ Xîäâ ´äGGâ Òä_ä ß¼Ëòäù¬A {ô¬ä¦¬ä ËÆPdäôâ
oAËô dA NíË dH êVVâ {Sâ¬ Xîôäâ, ËÆPdâ* ¬Æ<Óî {Ù {Sä³ däâOä $
fÂôÒAô-Xîäòô
fÂôä úY> V¶OSä¬ Xîäâ, {äv>ä {O ¢òäâ* Ùâk ?
Vä<dÌ _ä´â oä´Ëä¶, <TSOè ÁÒG ÙäÙõ Ëâk $$ 13 $$
13-18 ¬â* VäTXî fÂô ßäHô Xîäòô Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*VäTXî-fÂô VäTG-V¶OSä¬ Vâ
XHîVâ dµ> VXîËä dH ? dµ>Gâ Vâ êVXâî íÒä¬A Xîäâ _ä´ _OËA dH ßäHô êVXâî fâÉ ÁÒG ¬â* _äâO êVâ
<T¢Xîäô dA ÙâËâ dH* $
Vâ Ò Xî fÂ ô ä ôä¬ Xîä, Väâ k ù Xîdâ O ä ôä¬ $
ÙäÙõ fÂô V¼¬Æ] ôdH, G<d* Xîäòô Xîä Xîä¬ $$ 14 $$
´äâ ßd¶Xîäôä<ÙXî Xîäâ Gý> XîôGâ ¬â* ÒAô däâOä, ÒdA ôä¬ Xîä VâÒXî ôä¬-o´G Xîô VXâîOä$
Xîäôh, ÒAô dA VäTG-V¶OSä¬ ¬â* ßäVÆôA-OÆh cî{ f½Æßäâ* Xîäâ Gý> XîôXâî {ô¬ä¦¬ä Xâî V¼¬Æ] ôdËä
dH $ <ÒÉòA-Xîäòô Xîä òd Xîä¬ GdA* dH, Òd Ëäâ Xîä¬ä<ÙXî Vâ däô-¬äGXîô <ÒÉòäâ* ¬â* dA _Oä ôdËä
dH $
Xîäòô Xîä¬ G ßäÒdA, òdØ fÂôâ Xîä ]âË $
ËG ¬G VäH*{â ôä¬ Xîäâ, ÙäÙõ fAf VdâË $$ 15 $$
Xîä¬A-Xîäòô kV VäTGä-ôhÇâ½ ¬â* Xîä¬ GdA* ßäËâ $ òd Ëäâ ´äâ ËG, ¬G ßäHô ßd¶Xîäô
cî{ fAf V{Sâ¬ ôä¬ Xîäâ V¬{ùh XîôËâ dH*, êG VäTXî fÂôäâ* Xâî òäâyò dH $
´Ì _O _ä_ú ÁÒ Xîä, ËÌ _O <Goùò dØßä G ´äk $
Xîäòä ¬äòä ¬G Ë´â , ËÌ úäH ª â1 ôdH Ì´äk $$ 16 $$
´Ì ËXî VäTXî Xîäâ ßd¶Xîäô ßäHô fÂô Xîäâ fôAô Á<ÒË ô]Gâ Xîä _ä_ú dH, ËÌ ËXî
<Goùò GdA* dØßä ´äËä ßäHô ´Ì ¬G fôAôä®òäV Ëä ¬äòä Xî[ ßäV<Óî ¦òäO ÙâËä dH ËÌ VäTXî
ß{Gä ßGädË GäÙ Ì´äXîô ßd¶Xîäôä<Ù Xîäâ Gý> XîôGâ Xâî <_òâ VäTG-Çâ½ ¬â*, ßäHô fÂô ß{Gä
f¶] Ì´äXîô f½Æßäâ* Xîäâ Gý> XîôGâ Xâî <_òâ òÆ¾-Çâ½ Xâî ¬HÙäG1 ¬â*, ßä «>µ>Ëä dH $
ÙäÙõ úäHªâ ¬â* ßäG¼Ù dH, Gä¬ TôÀä ôhÁË $
Vä<dÌ ß{Gä Xîô <_òä, ß¶ËôOË Xî[ {SA<Ë $$ 17 $$
òÆ¾ Xâî ¬HÙäG ¬â* òÆ¾ XîôGâ Vâ <GoùòËä Xîä ßäG¼Ù ôdËä dH $ _äâO ôhÁË Gä¬ TôËâ dH* Ëä
êVXîä íÒä¬A oA êVXâî tÙò Xî[ {SA<Ë Xîäâ {dúäG Xîô êVâ ß{GäËä dH $ ÒHVâ dA VäTXî Xîäâ
{Ç{äË Ëä _äâXî-_ä´ ô<dË {S¦òÇ ¬â* VäTG XîôGâ Vâ ßäG¼Ù ôdËä dH ßäHô _äâO êVXîä oÓî
Ëä V¶Ë Gä¬ TôËâ dH* ßäHô {ô¬ä¦¬ä êVXâî tÙò Xî[ {SA<Ë Xîäâ {dúäG Xîô êVâ ß{GäËâ dH* $
ÙäÙõ ´â ËÆe Xîä¬ XîôA¬ VäH*, Ëäâ úäHdµ> úÑ Xîô Gäú $
eÂl>ä dH Väâ ´äkOä, <GdúH ôdVA Väú $$ 18 $$
ò<Ù ËÆeâ kùiÒô-<¬_G Vâ dA Xîä¬ dH Ëäâ ß¼Ë:Xîôh-úËÆý>ò cî{ Ìä´äô Xâî úäHXî Xâî
<ÒÉòäXîäô-ÒÈ<¸ cî{ íäG Xâî Fî{ô úÑXîô ßäùËè <ÒÉòäXîäô ÒÈ<¸òäâ* Xîäâ ÙÌä Xîô oOÒÙè-
o<Óî cî{ GÈ¦ò Xîô, <óîô o<Óî Xîä ßRòäV ÌÑGâ {ô ß¼Ë:Xîôh ¬â* ´äâ <¬»òä <ÒÉòäâ* Xîä ôäO dH
Òd ß{Gâ ßä{ ú_ä ´äòOä ßäHô V¦ò {ô¬ä¦¬ä Xîä <ú¼ËG ß¼Ë:Xîôh ¬â* <Giúò{ÂÒùXî <Gô¼Ëô
ôdâOä Ëä kùiÒô {Sä³ däâOä $
Á<ÒË-¬ÈËXî
ôä¬ XîdâOä BXî Xîäâ, ´â Á<ÒË-¬ÈËXî däâk $
ÙäÙõ YÂ>¶Y>â {äkòâ, Xîäâµ>A ¬®òâ Xîäâk $$ 19 $$
19 ¬â* XîdËâ dH*-ÁÒ¼¬ÆÓî ÙØ_ùo dHÁ<ÒËäÒíä ¬â* fÒ V¬äG <G¨ù¼¨ däâXîô ôä¬-
o´G XîôGâ Òä_ä Xîäâkù <Òô_ä dA <¬_âOä $ ]äâ´Gâ {ô V¶oÒ dH, Xîôäâªäâ* áòN¢Ëòäâ* ¬â* Xîäâkù BXî
<¬_ ´äò $
fÂ ô ä {Â ô ä V¶ Ë ´G, Vä¶ k ù Xîäâ Vâ Ò â $
ÙäÙõ Vä<dÌ Xîäôhâ, <fô ß{Gä ÙâÒâ $$ 20 $$
20-22 ¬â* VäTXî fÂô Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*{Âôâ fÂô V¶Ë´G dA {ô¬ä¦¬ä Xî[ {Sä<³ Xâî
<_òâ ß{Gä ßd¶Xîäô cî{ <fô êËäôXîô {ô¬ä¦¬ä Xî[ o<Óî XîôËâ dH* $
fÂ ô ä eÂ e â ]â Ë ¬â * , Vä¶ k ù V¼¬Æ ] ßäk $
fÂôâ Xîäâ Vä¶kù <¬_â, ËÌ ÙäÙõ Xîä_ G ]äk $$ 21 $$
VäTXî-fÂô VäTG-V¶OSä¬ ¨äôä ßd¶Xîäôä<Ù Xîäâ Gý> XîôXâî {ô¬ä¦¬ä Xâî V¼¬Æ] ßäËä dH $
´Ì VäTXî-fÂô Xîäâ {ô¬ä¦¬ä <¬_ ´äËâ dH* ËÌ êVâ Xîä_ GdA* ]äËä, Òd {ô¬ä¦¬ä Vâ dA <¬_
´äËä dH $
¬ôÌâ Fî{uô BXî {O, XîôËä Xîôâ Väâ däâ<d $
ÙäÙõ Vä<dÌ Xîäôhâ , Ëä_äÌâ _ A1 ¬äâ < d $$ 22 $$
d¬Gâ Ëäâ ßd¶Xîäôä<ÙXî Xîäâ Gý> XîôGâ Xâî <_òâ BXî <Giúò Vâ VäTG-V¶OSä¬ ¬â* {Hô ôäâ{
ô¢]ä dH, Gý> XîôXâî dA dµ>â*Oâ $ ßäOâ ´äâ kùiÒô Xîôâ*Oâ ÒdA däâOä, <Xî¼ËÆ d¬â* {ô¬ä¦¬ä Xâî ÙfùGäù
ÌªA áòäXÆî_Ëä1 dH $
duô oôäâV
ÙäÙõ ß¶O G ]H*<úòâ, Xîd V¬eäF¤î Ëäâ<d $
¬äâ<d oôäâVä ôä¬ Xîä, Ì¶Xîä Ìä_ G däâ<d $$ 23 $$
23-24 ¬â* ôä¬ Xîä oôäâVä <Ù_ä ôdâ dH*dâ VäTXî ! VäTG-V¶OSä¬ Vâ fôAô Xîäâ Ìädô
¬Ë ]H*ú ßäùËè VäTG ¬Ë v>äâª $ ¬Æeâ ôä¬ Xîä ðÑ oôäâVä dH, ÒdA ËÆeâ Xîd Xîô V¬eä ôdä dõ¶ $
ßd¶Xîäôä<ÙXî ßäVÆôA OÆh Ëâôä Ìä_ oA Ìä¶Xîä G Xîô VXâ*îOâ, ËÂ ôä¬ Xâî Ì_ {ô <Ò´òA däâXîô ôä¬
Xîäâ {Sä³ däâOä $
ÌdØË Oòä äâªä ôgä, ßÌ <´Ò Väâú <GÒäô $
ÙäÙõ ¬ôhä ¬ä¶«> ôdØ, Vä<dÌ Xâî ÙôÌäô $$ 24 $$
dâ ÁÒ ! ÁÒG Xîä ÌdØË-Vä V¬ò ú_ä Oòä dH, äâªä dA fâÉ ôdä dH $ ßÌ Ëäâ
Vä¶VäuôXî <ú¼Ëäßäâ* Xîäâ ¦òäO Xîô Ëä ßd¶Xîäôä<Ù Xîäâ Gý> XîôGâ Xî[ ËHòäôA XîôXâî {ô¬ä¦¬ä Xâî
o<Óî cî{ ÙôÌäô ¬â* ´äXîô ôd ßäùËè o<Óî Xîô $
fÂôÒAô-Xîäòô
ÁÒäâ* Xîä V¶fò {ªÀä, Xîäâ XîäXîäâ Ëäôâ $
ÙäÙõ Väâ k ù fÂ ô Òä¤ , ´â ßä{ êÌäôâ $$ 25 $$
25-31 ¬â* fÂô ßäHô Xîäòô Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*VÌ ÁÒäâ* Xîä ê¾äô Xîä VäTG oA
V¶fò ¬â* {ªä dH ßäùËè ´äâ ê¾äô Xîä VäTG XîôËâ dH*, êG¬â* V¶fò ôdËä dH <Xî kVVâ d¬äôä ê¾äô
däâOä òä GdA* ? <óîô XîäHG <XîVXîä ê¾äô Xîô VXîËä dH ? ßË: ÒdA fÂôÒAô dH, ´äâ {S¬
ßd¶Xîäôä<Ù Vâ ß{Gä ê¾äô XîôËä dH $
´â <GXîVâ V¶Väô ËH*, Vä¶kù Xî[ <Ù<f Täk $
´â XîÌdÂ¶ ÙäÙõ ÌädÆªâ, Ëäâ {Av>â ¬äôÀä ´äk $$ 26 $$
´äâ {ô¬ä¦¬ä Xî[ o<Óî XîôGâ Vä¶VäuôXî oäâO-ÒäVGäßäâ* Xîäâ ¦òäO Xîô <GXî_ oA ´äËä dH,
êVXî[ ÒÈ<¸ oA ò<Ù V¶O-ÙäâÉ Vâ {ÆG: <ÒÉòäâ* ¬â* ßäòâOA Ëäâ Xîä¬ä<ÙXî f½Æßäâ* Xâî ¨äôä Òd <óîô
oA ¬äôä ´äòâOä $ V¶Väô ¬â* _äâXî-<G¼Ùä Xâî Ìäâ_äâ* Vâ oA ¬äôä ´äòOä $
ÙäÙõ Xîäâkù {Av>â dâ_ä2 ´<G3 Xîôâ4, ßäOâ dâ_ä1 ßäÒ5 $
ßäOâ BXî ßGÂ { dH , G<d* {Av>â Xîä oäÒ6 $$ 27 $$
´HVâ ÒAô ßäOâ òÆ¾-oÂ<¬ ¬â* ÒAôäâ* Xâî ÌÆ_äÒâ1 {ô dA ßäËä5 dH, {Av>â Vâ Xîäâkù Xîäòô
ßäÒä´2 Ùâ <Xî f½Æ Ì_ÒäGè dH, _äHµ> ßäßäâ, êVXîäâ GdA*3 íÒAXîäô XîôËä4 $ ÒHVâ dA VäTXî
ß¼Ë¬Æù] ÒÈ<¸ däâGâ {ô ßäGâ Òä_A ßGädË ®Ò<G Xî[ ßäâô dA ÌÑËä ´äËä dH, Xîäâkù <ÒÉò-í¬È<Ë
cî{ ßäÒä´ ßäËA dH Ëäâ êVXî[ ßäâô ÒÈ<¸ Xîäâ GdA* ´äGâ ÙâËä, Xîäôh, ßäOâ êVâ ß¨HË ßGÆ{¬
VÆ] {Sä³ däâËä dH $ ßË: {Av>â Xâî Ç<hXî <ÒÉò-VÆ] Xî[ oäÒGä6 êV¬â* GdA* ôdËA $
{Av>â Xîäâ {O Gä oôâ, ßäOâ Xîäâ {O Ùâk $
ÙäÙõ òdÆ ¬Ë fÂô Xîä, ßO¬ l>äHô Xîäâ _âk $$ 28 $$
ÒAô øô Xî[ ßäâô {Hô GdA* ô]Ëä, ôhÇâ½ Xî[ ßäâô dA {Hô ÌÑäËä dH ßäHô òÆ¾ ¬â* ¬ô Xâî VÒù
VäTäôh Vâ ßO¬ íÒOù-Tä¬ Xîäâ {Sä³ XîôËä dH, òdA ÒAô Xîä ¬Ë dH $ ÒHVâ dA VäTXî <ÒÉòäâ* Xî[
ßäâô ÒÈ<¸ GdA* ´äGâ ÙâËä $ ÌS@äXîäô ÒÈ<¸ Xî[ dA ÒÈ<¾ XîôËä dH ßäHô ÌS@ cî{ ßO¬-Tä¬ Xîäâ {Sä³
däâËä dH $ òdA fÂôÒAô VäTXî Xîä ¬Ë dH $
ßäOä ú_ {Av>ä <óîôâ, ËäXîä ¬Æ¤d ¬ä1 ÙAl>2 $
ÙäÙõ Ùâ ] â Ùäâ k Ù_, oäOâ Ùâ X îô {Al> $$ 29 $$
´äâ fÂô ÒAô ßäOâ ôhoÂ<¬ ¬â* ´äXîô, oò Vâ ôhoÂ<¬ Vâ Òä{V _äHµ> ßäËä dH ßÒä ´äâ
ÙäâGäâ* ßäâô Xâî VH¼ò Ù_äâ* Xîäâ oòäGXî _ªËâ Ùâ]Xîô <ÌGä <Ò´ò <Xîòâ dA oòoAËäÒíä ¬â* {Al>
<Ù]äXîô oäO ´äËä dH, BâVâ Xîäòô Xîä ¬Æ] Ùâ]Gâ2 òäâyò GdA*1 $ ÒHVâ dA VäTXî VäTG ¬â* ßäOâ
ÌÑXîô, {S<Ëþ>ä Òä <ÒÉòäâ* Xâî ó¶îÙ ¬â* ßä ´äËä dH, Òd ß{Gâ Xî¬ù-ÌA´ Xîäâ ·äGäNyG ¨äôä GdA* oÂG
VXîËä, êVXâî ßðý> Ëä ÒäVGä cî{ ÙäâGäâ* Ù_äâ* Xîäâ {ÆG: Ùâ]Ëä dH=´¼¬-¬ôh ¬â* ßäËä dH $
ßË: Òd {ËG Xî[ ßäâô ßäGâ Vâ ÙfùGAò GdA* $
ÙäÙõ ¬ôhä ¬ä¤«>1 Xîô, ôdH GdA* ÁòäH _äk $
Xîäòô oä´â ÁÒ _â, ßä2 ôh3 v>äªâ ´äk $$ 30 $$
Xîäòô ôhoÂ<¬ ¬â* ¬ôGâ Xî[ ËHòäôA1 XîôXâî oA æXîËä GdA* $ ôh ¬â* ßäòä2 dØßä oA, oò Vâ
ôh Xîäâ v>äâª, ß{Gä ÁÒ _âXîô oäOËä dH ßäHô øô Xîäâ ßä ´äËä dH $ ÒHVâ dA <ÒÉòA ÁÒG
ßd¶Xîäôä<Ù Xâî Gý> XîôGâ Xî[ ËHòäôA1 XîôXâî oA {ôÌS@ ¬â* ÒÈ<¸ _OäXîô V¶ò¬ Vâ GdA* ôd VXîËä $
VäTG3 v>äâªXîô <ÒÉòäâ* ¬â* dA ßäVÓî däâËä dH $ ßô°ò Xîäâ ¦òäO OÈdíäa¬ ¬â* ó¤îVËä dH $
fÂôä däâk VÆ1 ¬âô2 ê_¶øâ, VÌ OÆh Ì¶®òä vÂ>µ>â $
ÙäÙõ <Goùò H ôdH, Xîäòô <Ëhä3 G µÂ>µ>â $$ 31 $$
ÒAô däâËä dH Òd øô, GäôA ßä<Ù Xî[ ßäV<Óî ßä<Ù cî{ OÆhäâ* Vâ Ì¤Tä dØßä däâGâ {ô oA ê¼dâ*
v>äâªXîô VÆ¬âcî cî{ òÆ¾ Xâî V¬ò ß{GA VâGä Xî[ VA¬ä2 Xîäâ VPòXèî1 êÁ_¶øG XîôXâî f½Æ-Ù_ ¬â*
<Goùò däâXîô òÆ¾ XîôËä ôdËä dH <Xî¼ËÆ Xîäòô Vâ BXî ËÈh3 oA GdA* µÂ>µ>Ëä $ ÒHVâ dA VäTXî
ßd¶Xîäôä<Ù OÆhäâ* Vâ Ì¤Tä dØßä däâGâ {ô oA o<Óî ßä<Ù Xâî Ì_ Vâ vÂ>µ> ´äËä dH ßäHô ø¶µ>â-Ùäâ ø¶µ>â
o´G XîôGâ Xî[ VA¬ä2 Xîäâ VPòXèî1 _ä¶øXîô <GoùòËä Vâ <Gô¼Ëô o´G XîôËä ôdËä dH <Xî¼ËÆ
<ÒÉòA Vâ <ÒÉò-ôäO cî{ ËÈh oA GdA* µÂ>µ>Ëä $
V{ù Xâîfuô Xîä_ XÆ¶î´ô, ÌdØ ´äâT ¬äôO ¬ä¶<d* $
Xîäâ<µ> ¬â* Xîäâkù BXî BâVä, ¬ôh ßäV¤ø ´ä¶<d* $$ 32 $$
32-37 ¬â* fÂô VËA VäTÆ Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*{SoÆ {Sä<³ ¬äOù Xâî ¬®ò V¶Väô-ÒG ¬â*
V¶fò cî{ V{ù, XSîäâT cî{ <V*d, Xîä¬ cî{ däA ßä<Ù Xîä_ Xâî V¬äG ¬dä Ì_ÒäGè ÌdØË òäâ¾ä
<ÒÖGcî{ dH* $ ßË: BâVä VäTXî fÂô Xîäâ<µ> ¬â* Xîäâkù BXî dA däâOä, ´äâ ¬È¦òÆ Xîäâ íÒAXîäô XîôXâî kGVâ
V¶øÉù XîôËä dØßä V¶Väô-ÒG Vâ {äô {ô¬ä¦¬ä Xâî {äV ú_ä ´äò $
ÙäÙõ ´Ì ´äOâ ËÌ ¬äuôòâ, ÒHôA <´ò Xâî Vä_ $
¬GVä «>äò<G Xîä¬ uô{Æ, XSîäâT ¬däÌ_A Xîä_ $$ 33 $$
Vä¶VäuôXî ÒäVGä cî{ «>ä<XîGA ßäHô Xîä_ Xâî V¬äG ¬dä Ì_ÒäGè Xîä¬-XSîäâT cî{ f½Æßäâ*
Xîäâ ´Ì oA tÙò ¬â* ê¦{¼G däâ*, ËÌ dA ÒHôäyò, ÒíËÆ-<Òúäô ßäHô Ç¬ä Vâ ¬äô ÙâGâ úä<dòâ $ ¢òäâ*<Xî
òâ ÁÒ Xâî <_B ¬dä¢_âf cî{ dH* $
{¶ú úäâô <úËÒË ôdH*, ¬äòä ¬äâd <ÒÉ eä_1 $
úâËG {dôâ ßä{Gâ, Xîô Od ]ªèO V¤oä_ $$ 34 $$
{¶ú ·äGâN¼jò cî{ úäâô Ùâ]Ëâ dA ôdËâ dH*, <X*î<úËè {S¬äÙ däâËâ dA oOÒÙäXîäô ÒÈ<¸ Xîäâ
úÆôä Xîô ¬ä<òXî ¬äâd ßäHô <ÒÉò cî{ <ÒÉ Xî[ JÒä_ä1 ¬â* «>ä_Xîô áò<Ë XîôËâ dH* $ ßË: ÒHôäyò
cî{ Ë_Òäô ¬G cî{A dä ¬â* _âXîô ß{Gâ {dôâ {ô VäÒTäG ôdËâ dØòâ ÒÈ<¸ Xî[ <Gô¼Ëô V¤oä_ {ÂÒùXî
ôÇä XîôGA úä<dòâ $
Xîäòä XîÌ´1 Xî¬äG2 Xîô, Väô fÄÙ Xîô ËAô $
ÙäÙõ òdØ fô Vä¶T Xîô, ¬äôH ¬äâµ>â ¬Aô3 $$ 35 $$
VÂ¯¬ fôAô Xîäâ V¶ò¬ ¬â* ô]Gä cî{ TGÆÉ2 Täôh1 Xîôâ Ëä Väô cî{ {ôÌS@ Xî[ {Sä<³ Xâî
VäTGäâ* Xâî VdäòXî VÙèOÆæ Xâî fÄÙ cî{ Ìähäâ* Vâ ß¼Ë:Xîôh-ËÂhAô oôXîô ËHòäô ôdâ, <óîô ´äâ
oA ßäVÆôA-OÆhäâ* Xîä VôÙäô3 ÒÈ<¸ Xâî Vä¬Gâ ßäÒâ, êVâ ¬äôGâ òäâyò Ìäh Xîäâ V¶TäG XîôXâî ¬äô Ùâ
ßäùËè XSîäâT ê¦{¼G däâ Ëäâ Ç¬ä-{STäG fÄÙ <Òúäô Vâ Gý> Xîô Ùâ $ kVA {SXîäô VÙèOÆæ Xâî fÄÙ-
Ìähäâ* ¨äôä VÌ Xîäâ ¬äôâ $
Xîäòä Xî<l>G Xî¬äG dH, ]ä¤úâ <Òô_ä Xîäâk $
¬äôâ {¶ ú äâ * ¬È O _ä, ÙäÙõ fÂ ô ä Väâ k $$ 36 $$
VÂ¯¬-fôAô Xîäâ V¶ò¬ ¬â* ô]Gä cî{ TGÆÉ Täôh XîôGä VÒù VäTäôh Xâî <_òâ Xî<l>G dH $
Xîäâkù <Òô_ä VäTXî dA VÙèOÆæ fÄÙ-Ìäh êV {ô ô]Xîô ]H*úËä dH ßäHô ´äâ êVXâî ¨äôä {¶ú-
·äGâN¼jò cî{ ¬ÈOäâ* Xîäâ ¬äôËä dH=<ÒÉòäV<Óî Vâ ô<dË XîôËä dH, ÒdA V¿úä fÂô ¬äGä ´äËä dH $
´â duô Xîäâ{ Xîôâ kG Fî{ô, Ëäâ Xîä¬ Xîµ>Xî Ù_ ´ä¶<d* Xîdä¤ $
_ä_ú _äâo XSîäâT XîË oä´â, {SXîµ> ôdâ duô ´dä¤ Ëdä¤ $$ 37 $$
VäTXî-f¶Xîäd¬äôâ {Sò¦G <ÌGä dA duô Xîä¬ä<Ù Xîäâ ¢òäâ* GdA* oOä ÙâËâ ? ê¸ô-ò<Ù
duô kG Xîä¬-VâGä, _ä_ú, _äâo XSîäâTä<Ù Xâî Ù_ {ô Xîäâ{ Xîôâ Ëäâ òâ oäO Xîô Xîdä¶ ´äòâ*Oâ ?
Xîäôh, duô Ëäâ ´dä¤-Ëdä¤ VÒù½ áòä{Xî dH* $ òd ÌäË <ÒiÒ ¬â* ß<Ë {SXîµ> dH $ ßË: VäTXî Xîäâ dA
VäTG ¨äôä Xîä¬ä<Ù Xîäâ tÙò Vâ dµ>äGä úä<dòâ $
fÂôäËG
ÙäÙõ ËG ¬G Xîä¬ XîôA¬ Xâî, ßäÒâ Ëäâ GAXîä $
<´VXîä <ËVXîäâ VäH*<{òâ, Väâú ¢òä Á1 Xîä $$ 38 $$
38-44 ¬â* fäHòù Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH íÂ_-VÂ¯¬ fôAô kùiÒô-o<Óî cî{ Xîä¬ ¬â* _Oâ ËÌ
dA ß¿v>â ¬äGâ ´äËâ dH* $ ßË: <´V kùiÒô Xâî ËG, ¬G, TGä<Ù dH*, êVA Xîäâ V¬{ùh Xîô Ùäâ $ <óîô
kV ÁÒ1 Xâî <_òâ <ú*Ëä Xî[ ¢òä ÌäË ôd ´äËA dH ? XÆîv> GdA*, êVXîä òäâOÇâ¬ kùiÒô dA XîôËä
dH $
´â <fô VäH*Iòä ôä¬ Xîäâ, Väâ <fô oòä VGä $
ÙäÙõ Ùâ Fîôh1 oòä, <´VXîä <ËVXâî dä $$ 39 $$
´äâ <Vô ôä¬ Xâî V¬{ùh Xîô <Ùòä Oòä, Òd VGä däâ Oòä $ Òd <´V ôä¬ Xîä ä, êVA Xâî
dä ¬â* ÙâXîô qîh-êËäô1 Xîô XÈîË· däâ Oòä= o<Óî ¨äôä oOÒäGè Xîäâ {Sä³ XîôXâî ß{Gä Xî¸ùáò
{Âôä Xîô <Ùòä $
<´VXîä dH <ËVXîäH* úY>â, ÙäÙõ Fîôh1 däâk $
{d_A ÙâÒâ Väâ o_ä, {Av>â Ëäâ VÌ Xîäâk $$ 40 $$
ËG-TGä<Ù <´V kùiÒô Xâî dH*, êVA Xîäâ ò<Ù V¬{ùh däâ ´äòâ* Ëäâ ÁÒ kùiÒô Xâî qîh1 Vâ
ô<dË däâ ´äËä dH $ ´äâ Á<ÒËäÒíä ¬â* dA oOÒäGè Xîäâ V¬{ùh Xîô ÙâËä dH, ÒdA aâþ> oÓî ¬äGä
´äËä dH, ¬È¦òÆ Xâî V¬ò Ëäâ VoA ¦òäOËâ dH* $
Vä¶kù Ëâôâ Gä¶Ò {ô, <fô ÁÒ Xîcî¶ XÆîôÌäG $
ËG ¬G ËÆ¬ {ô Òäôhâ, ÙäÙõ <{*«> {ôäh $$ 41 $$
dâ kùiÒô ! ¬H* ßä{Xâî Gä¬ {ô ß{Gä ßd¶Xîäô cî{ <fô ßäHô ÁÒG Ì<_ÙäG XîôËä dõ¶ Ëä
ß{Gä ËG, ¬G ßäHô fôAô ¬â* V¶úäô XîôGâ Òä_ä {Säh oA ßä{ {ô <Gv>äÒô XîôËä dõ¶ $
ß{Gâ Vä¶kù Xîäôhâ, ¢òä ¢òä G<d* Xî[´â ?
ÙäÙõ VÌ ßäô¶o Ë´, ß{hä <fô ÙA´â $$ 42 $$
ß{Gâ íÒä¬A {ô¬ä¦¬ä Xî[ {Sä<³ Xâî <_òâ ¢òä ¢òä GdA* <Xîòä ´äËä ? VÌ XÆîv> <Xîòä ´ä
VXîËä dH $ ßË: VP{Âhù XîäPò Xî¬äâÍ Xîä XîôGä v>äâªXîô ß{Gä ßd¶Xîäô cî{ <fô êËäô Ùäâ ßäHô
duô Xî[ ßG¼ò fôh däâ ´äßäâ $
<fô Xâî Väµ>â _A<´òâ, Vä<dÌÁ Xîä Gä¶Ò $
]â_â fAf êËäô Xîô, ÙäÙõ ¬H* Ì<_ ´ä¶Ò $$ 43 $$
ßd¶Xîäô cî{ <fô ÙâXîô {ô¬ä¦¬ä Xîä Gä¬ <ú¼ËG XîôGä úä<dòâ $ ´äâ VÌ {SXîäô Xîä
ßd¶Xîäô cî{ <fô êËäô Xîô {ôÌS@ Xîä VäÇä¦Xîäô cî{ ]â_ ]â_Ëä dH, êVXî[ d¬ Ì<_däôA
´äËâ dH* $
]â_â fAf êËäô Xîô, ßTô BXî VäH* ßäk $
ÙäÙõ {äÒâ {Sâ¬ ôV, VÆ] ¬â* ôdH V¬äk $$ 44 $$
´äâ ¬ä<òXî V¶Väô Vâ Fî{ô ßäXîô Ëä ß{Gä ßd¶Xîäô cî{ <fô êËäô Xîô VäTG-V¶OSä¬
¬â* <Gô¶´G ß¨HË ÌS@ Vâ ]â_Ëä dH, Òd {ôÌS@ Xâî {ô¬ {Sâ¬-ôV Xîäâ {Sä³ XîôXâî {ô¬ VÆ] ¬â* V¬ä
Xîô ôdËä dH $
¬ôh oò <GÒäôh
ÙäÙõ ¬ôhâ A* Ë¶Â ¬Ë «>ôâ, VÌ Ó ¬ôËä ´äâk $
<¬_ Xîô ¬ôhä ôä¬ VäH*, Ëäâ Xî<_ ß´ôäÒô1 däâk $$ 45 $$
45-51 ¬â* ¬È¦òÆ-oò Ùõô Xîô ôdâ dH*ËÂ ¬ôhâ Vâ ¬Ë «>ôâ, Ùâ] Ëäâ VdA, VoA ÓËè Xâî
{SähA ¬ôËâ dH*, <óîô ËÂ XHîVâ G ¬ôâOä ? <Xî¼ËÆ ´äâ ôä¬ Xîä VäÇä¦Xîäô XîôXâî ¬ôËä dH, Òd V¶Väô ¬â*
ÙâÒËäßäâ*1 Vâ oA aâþ> ß´ô-ß¬ô1 cî{ {ô¬ä¦¬ä cî{ dA däâ ´äËä dH $
ÙäÙõ ¬ôhâ A* ËÂ¶ ¬Ë «>ôâ, ¬ôhä ß¶Ë <GÙäG $
ôâ ¬G ¬ôhä <Vô<´òä, Xîd_â XâîÒ_ ôä¬ $$ 46 $$
ßôâ ¬G ! ¬ôhâ Vâ ËÂ ¬Ë «>ô, ¬ôhä Ëäâ ß¶Ë ¬â* <GNiúË dA dH $ Òd Ëäâ ´¼¬ Xâî V¬ò dA
<GòË däâ úÆXîä ä $ ´äâ ´¼¬Ëä dH, Òd ßÒiò ¬ôËä dH $ ßË: ¬äòä ô<dË {ôÌS@ Xîä <ú¼ËG Xîô,
òdA Ëâôä Xî¸ùáò dH $
ÙäÙõ ¬ôhâ A* ËÂ¶ ¬Ë «>ôâ, ¬ôhä {dØ¤¿òä ßäk $
ôâ ¬G ¬âôä ôä¬ Xîd, ÌâOä Ìäô G _äk $$ 47 $$
ßôâ ¬âôâ ¬G ! ËÂ ¬ôhâ Vâ ¬Ë «>ô, ¬ôhä Ëäâ {äV dA ßä {dØ¤úä dH, ßÌ fAøS dA ôä¬ Xîä
o´G XîôGâ ¬â* _O ´ä, Ùâô ¬Ë Xîô $
ÙäÙõ ¬ôhâ A* ËÂ¶ ¬Ë «>ôâ, ¬ôhä ßä´ <Xî XîäÁd $
¬ôhä ¬ôhä ¢òä Xîôâ , Ìâ O ä ôä¬ V¤ o ä_ $$ 48 $$
¬ôhâ Vâ ¬Ë «>ô, ßä´ òä Xî_ ¬ôhä Ëäâ dH dA, ¬ôhä-¬ôhä ¢òä {ÆXîäôËä dH $ fAøS ôä¬
o´G XîôGâ ¬â* _O $
ÙäÙõ ¬ôhä ]ÂÌ dH, <G{µ>1 ÌÆôä áò<oúäô $
ÙäÙõ {<Ë Xîäâ v>äª Xîô, ßäG2 o´â oôËäô $$ 49 $$
ßd¶Xîäô ô<dË däâGä cî{ ¬ôhä Ëäâ ß<Ë aâþ> dH, <Xî¼ËÆ {ô¬ä¦¬ä cî{ {<Ë Xîäâ v>äâª ß¼ò2
ÙâÒËä<Ù Xîäâ oôËäô V¬e Xîô o´Gä VÒùä1 ÌÆôä ßäHô áò<oúäô dH $
ÙäÙõ ËG ËH* Xîdä «>ôäkòâ, ´â <ÒGf ´äk {_ Ìäô $
Xîäòô dØßä G vÂ><µ>òâ, ôâ ¬G däâ dØ<Vòäô $$ 50 $$
´äâ BXî Çh <´ËGâ V¬ò ¬â* Gý> däâ ´äËä dH, BâVâ o´G ¬â* <Ò®G XîôGâ Òä_â <ÒôäâTA fôAô
Vâ ¢òäâ* «>ôËä dH ? Xîäòô däâXîô «>ôGâ Vâ Ëâôâ Xî¬ù Xîä oäâO Ëäâ GdA* vÂ>µ>âOä ? ßË: dâ ¬G ! o´G Xâî
<_òâ VäÒTäG däâ $
ÙäÙõ ¬ôhä ]ÂÌ dH, ¬ô ¬ä¶dA* <¬_ ´äk $
Vä<dÌ Xîä V¤O v>äª Xîô, XîäHG Vdâ ÙØ] ßäk $$ 51 $$
ßd¶Xîäô Xîä Gý> XîôGä cî{ ¬ôhä ß<Ë aâþ> dH $ Xîäôh, VäTXî ¬ô Xîô {ô¬ä¦¬ä ¬â* dA
<¬_ ´äËä dH $ ßË: <óîô {ô¬ä¦¬ä Xîä BXîËä cî{ V¶O v>äâªXîô XîäHG ÌÆ<¾¬äGè V¶Väô ¬â* ßäXîô
´¼¬ä<Ù ÙØ:] VdG XîôâOä ?
fÂôäËG
ÙäÙõ ¬ä¶dA* ¬G VäH* eÂe Xîô, BâVä fÂôä ÒAô $
kN¼jò ßuô Ù_ oäG VÌ, òäâ* Xî<_ dØßä XîÌAô $$ 52 $$
52-55 ¬â* fäHòù Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*fôAô Xâî oAËô ¬G Vâ òÆ¾ XîôXâî êV¬â* ôdGâ
Òä_â Xîä¬ä<Ù cî{ VÌ f½Æ-Ù_ Xîäâ Gbµ> XîôXâî Ëä kN¼jòäâ* Xîäâ ÁË Xîô <Goùò dØßä dH, BâVä
VäTXî dA fÂô Xîd_äËä dH $ BâVâ dA ÒAô Xî<_òÆO ¬â* XîÌAô dØòâ dH* $
Vä¶kù Xîäôh fAf Ùâ, ËG ¬G VXî_ fôAô $
ÙäÙõ {SähA {¶ú Ùâ, òäâ* duô <¬Áòä XîÌAô $$ 53 $$
{ô¬ä¦¬ä Xî[ {Sä<³ Xâî <_òâ ß{Gä ßd¶Xîäô cî{ <Vô êËäô Xîô, ¬G ßäHô {ä¶úäâ* ·äGâN¼jòäâ*
Xîäâ ´äâ {SähA {ô¬ä¦¬ä Xâî o´G ¬â* _OäËä dH, ÒdA {ô¬ä¦¬ä Xîäâ {Sä³ däâËä dH $ kVA {SXîäô
XîÌAô Á duô Xîäâ {Sä³ dØòâ dH* $
VÌH XîVäHµ>A <fô VdH, VâÒXî Vä¶kù Xîä´ $
ÙäÙõ ÁÒG ¢òäâ* Ë´â, oä´â duô Xîäâ _ä´ $$ 54 $$
VäTXî {ô¬ä¦¬ä Xî[ {Sä<³ Xâî <_òâ VoA Xîl>äâô {ôAÇä cî{ Xîý>äâ* Xîäâ VdG Xîôâ <Xî¼ËÆ
ß{GA ÁÒG cî{ o<Óî Xîäâ <XîVA {SXîäô oA G ¦òäOâ $ Xîäôh, o<Óî Xîäâ ¦òäO Xîô <ÒÉòäâ* Xî[
ßäâô oäOGâ Vâ duô Xîäâ _ä´ _OËA dH $ _äâO XîdËâ dH*Ùâ]äâ, duô-oÓî däâXîô oA <ÒÉòäâ* ¬â* <Oô
Oòä $
Vä¶kù Xîäôh VÌ Ë´â, ´G Xîä BâVä oäÒ $
ÙäÙõ ôä¬ G v>ä<ªòâ, oäÒâ ËG ¬G ´äÒ1 $$ 55 $$
oÓî Xîä BâVä dA {Sâ¬ däâËä dHÒd {ô¬ä¦¬ä Xî[ {Sä<³ Xâî <_òâ VP{Âhù Vä¶VäuôXî oäÒGäßäâ*
Xîäâ ¦òäO ÙâËä dH $ ßË: úädâ <ÒÉò ßäHô ÒäVGä<Ù Xâî ¦òäO Ò VäTGä Vâ ËG ¬G ÇAh däâ ´äò,1
<Xî¼ËÆ VäTXî Xîäâ ôä¬-o´G G v>äâªGä úä<dòâ $
ÙäÙõ VâÒXî Väâ o_ä, VâÒâ ËG ¬G _äk $
ÙäÙõ Vä<dÌ v>äªXîô, Xîädõ V¶O G ´äk $$ 56 $$
56-57 ¬â* <GbXîä¬ {<ËÒSË Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*´äâ {ô¬ä¦¬ä Xîä o´G v>äâª Xîô
<XîVA oA {SXîäô Vä¶VäuôXî ÒäVGä Xâî {Av>â GdA* _OËä ßäHô ß{Gä ËG-¬G oOÒÙè-o<Óî ¬â* dA
_OäXîô o<Óî XîôËä dH, ÒdA oÓî ß¿v>ä dH $
{<ËÒSËä <G´ {AÒ Xîäâ, VâÒâ <ÙG ßæ ôäË $
ÙäÙõ {<Ë Xîäâ v>äªXîô, Xîädõ V¶O G ´äË $$ 57 $$
´HVâ {<ËÒSËä ôäË-<ÙG ß{Gâ {<Ë Xî[ VâÒä XîôËA dH, {<Ë Xîäâ v>äâªXîô <XîVA ß¼ò Xâî
Vä GdA* ´äËA $ ÒHVâ dA oÓî ÁÒG-oô {ô¬ä¦¬ä Xî[ o<Óî XîôËä dH, ß¼ò <XîVA <ÒÉò-ÒäVGä
Xâî V¶O GdA* _OËä $
fÂôäËG
ÙäÙõ ¬ôÌäâ BXî ´Æ Ìäô, ß¬ô eÆXâîªâ1 ¬äuôòâ $
Ëäâ <Ëuôòâ V¶Väô, ßäË¬ Xîäô´ Väuôòâ $$ 58 $$
58-59 ¬â* fÂôËä Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*ßd¶Xîäô Xîä Gäf cî{ ¬ôh Ëäâ BXî dA Ìäô
däâËä dH <óîô Ëäâ ß¬ôËä {Sä³ däâ ´äËA dH $ ßË: ß¬ô ÌS@ Xî[ ßäâô dA ¬G Xâî T¢Xâî1 _Oäßäâ=¬G
Xîäâ ßd¶Xîäô ô<dË Xîôäâ, ËÌ dA V¶Väô Vâ {äô däâXîô {ôÌS@-{Sä<³ cî{ ß{Gä Xîäòù <V¾ Xîô
VXîäâOâ $
ÙäÙõ ´â ËÂ¶ IòäVä {Sâ¬ Xîä, Ëäâ ÁÒG Xî[ ¢òä ßäV $
<fô Xâî Väµ>â {äkòâ, Ëäâ oô oô {AÒâ ÙäV $$ 59 $$
dâ VäTXî ! ò<Ù ËÂ oOÒËè {Sâ¬ Xîä IòäVä dH, Ëäâ ßd¶Xîäô Xîäâ Á<ÒË ô]Gâ Xî[ ¢òäâ* ßäfä
XîôËä dH ? V¿úâ oÓî-´G Ëäâ ßd¶Xîäô cî{ <fô ÙâGâ {ô oA {SoÆ-{Sâ¬ <¬_â, ËÌ oA VdÉù ß{Gâ
Xîhù-{Æµ>äâ* Xîäâ oô-oô Xîô {äG XîôËâ dH* $ ÁÒG Vâ ß<TXî ¬dKÒ oOÒ¦Xîä-aÒh Xîäâ ÙâËâ dH $
Xîäòô
¬G ¬GVä ÁËâ GdA*, {¶ú G ÁËâ {Säh $
ÙäÙõ uô{Æ ÁËâ GdA*, XîdH* d¬ fÂô VÆ´äG $$ 60 $$
60-61 ¬â* Xîäòô Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*<´GGâ ¬G Xîäâ, ß¼Ë:Xîôh Xî[ GäGä Vä¶VäuôXî
ÒäVGäB¤, {¶ú ·äGâN¼jò, ßäHô Xîä¬ XSîäâTä<ÙXî uô{Æßäâ* Xîäâ <Ò´ò <Xîòä GdA*, <óîô oA XîdËâ
dH*""d¬ ôh úËÆô fÂô dH*'' $ Òâ fÂô G däâXîô Xîäòô dA dH* $
¬G ¬GVä ¬äôâ GdA*, Xîäòä ¬äôh ´ä¶<d¶ $
ÙäÙõ Ìä¶ Ì A ¬äuôòâ , V{ù ¬ôâ ¢òäâ * ¬ä¶ < d* $$ 61 $$
_äâO ¬G Ëä Vä¶VäuôXî ÒäVGäßäâ* Xîäâ Ëäâ GdA* ¬äôËâ <Xî¼ËÆ fôAô Xîäâ Gý> XîôGâ Xâî <_òâ
XîäfA-XîôÒË _âGâ, <d¬ä_ò ¬â* O_äGâ ßä<Ù Xâî <_òâ ´äËâ dH* $ òd êGXîä êxäâO V{ù Xîäâ G ¬äô
Xîô Ìä¤ÌA Xîäâ Ù¶«>â ¬äôGâ Xâî V¬äG dH $ Ìä¤ÌA Xâî ¬äôGâ Vâ V{ù GdA* XîôËä, ÒHVâ dA Xîl>äâô Ë{ä<Ù Vâ
fôAô Xîäâ ÇAh XîôGâ Vâ ¬G ÇAh GdA* däâËä ßäHô fôAô Xîäâ ¬äôGâ Vâ ¬G GdA* ¬ôËä $
fÂôäËG
ÙäÙõ {ä]ô1 {dô Xîô, VÌ Xîäâ eÂeh ´äk $
ß¶O êøäªâ fÂôÒä¤, úäâµ> ¬Æ¤dH* ¬Æ¤d ]äk $$ 62 $$
62-68 ¬â* fäHòù Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*´HVâ däA _äâdâ Xî[ eÂ_1 {dG Xîô V¶OSä¬ ¬â*
´äËä dH, ÒHVâ dA VXîä¬ o<Óî cî{ XîÒú1 Òä oâÉcî{ XîÒú {dG Xîô {S<Ë¬ä-{Â´ä, ´{, Ë{ä<Ù
Ìäg VäTG-V¶OSä¬ Ëäâ VoA XîôËâ dH* <Xî¼ËÆ êÓî XîÒú Xîäâ êËäô Xîô <GbXîä¬ oäÒ òÆÓî ßäHô
<ÌGä oâÉ Xâî dA ´äâ Xîä¬ä<Ù Vâ òÆ¾ XîôËä dØßä êGXâî ÒâO cî{ ßäøäË Xîäâ ß{Gâ <Òúäô cî{ ¬Æ]
{ô eâ_ Xîô ê¼dâ* Xî¬´äâô XîôXâî Gý> XîôËä dH, ÒdA ÒAô dH $
´Ì eÂeâ ËÌ ´ä<hòâ, Xîäv>1 ]ªâ ¢òä däâk $
úäâ µ > ¬Æ ¤ d H * ¬Æ ¤ d ]äkOä, ÙäÙõ fÂ ô ä Väâ k $$ 63 $$
VäTXî-fÂô Xîä oâÉ1 ÌGä Xîô ]ªâ ôdGâ Vâ dA ¢òä fÂô ¬äG <_òä ´äËä dH, GdA* $ ´Ì
Xîä¬ä<Ù Vâ òÆ¾ XîôËâ dØòâ êGXâî ÒâO cî{ ßäøäË Xîäâ ß{Gâ <Òúäô cî{ ¬Æ] dA ¬Æ] {ô
]äòOä=<Òúäô ¨äôä Gý> Xîô ÙâOä, ÒdA fÂô dH $
fÂôäËG Vd´H* VÙä, Väú fâ_ d<òäô $
Vä<dÌ Xâî Ì_ eÂeËä¤, XâîËâ <_òâ VÆ1 ¬äô $$ 64 $$
VäTXî-fÂô V¦ò cî{ oä_ä Ëä VÙèOÆæ Xâî òäù fÄÙ cî{ ß¼òä¼ò d<òäô OSdh
XîôXâî {ô¬ä¦¬ä Xâî Ì_ {ô VÙä òÆ¾ XîôËä dØßä <XîËGâ dA Xîä¬ä<Ù f½Æßäâ* Xîäâ ßGäòäV
VPòXèî1 {SXîäô ¬äô Xîô fäHòù <Ù]äËä dH $
ÙäÙõ ´Ì _O <´ò _äOâ GdA*, {Sâ¬ {SA<Ë Xâî Vâ_1 $
ËÌ _O <{Ò ¢òäâ* {äkòâ, G<d* ÌäÁOô Xîä ]â_ $$ 65 $$
´Ì ËXî oOÒËè-{Sâ¬ {Âhù V¶Ëäâ* Xâî ÒúG cî{ oä_â1 ß¼Ë:Xîôh ¬â* {SA<Ë{ÂÒùXî GdA* _OËâ,
ËÌ ËXî {ô¬ä¦¬ä XHîVâ {Sä³ däâ VXîËâ dH* ? òd VäTG-V¶OSä¬ dH, ÌäÁOô Xîä ]â_ Ëäâ GdA* dH $
ÙäÙõ ´â ËÂ¶ IòäVä {Sâ¬ Xîä, Ëäâ <XîVXîäâ VH*Ë1H* ÁÒ $
<fô Xâî Väµ>â _A<´òâ, ´â ËÆe Iòäôä {AÒ $$ 66 $$
dâ ÁÒ ! ò<Ù ËÂ {SoÆ-{Sâ¬ Xîä IòäVä dH Ëäâ Ì<_ÙäGäù <XîVA ÁÒ Xîäâ ¢òäâ* VËäËä1 dH ?
Òä ÒAôËä {ÂÒùXî GäGä ÒíËÆßäâ* Xîä V¶úò1 <XîVXâî <_òâ XîôËä dH ? òd Ëâôä fäHòù ê<úË GdA* $ ´äâ
ËÆeâ {ô¬ä¦¬ä Iòäôâ _OËâ dH* Ëäâ ß{Gâ ßd¶Xîäô cî{ <fô Xîäâ êËäô XîôXâî ê¼dâ* {Sä³ Xîô $
ÙäÙõ ¬dä ´äâT ¬äâµ>ä Ì_A, Väâ VÙä d¬äôA oAô1 $
VÌ Ó cîl>ä ¢òä Xîôâ, ´dä¤ Ëdä¤ ôhTAô $$ 67 $$
´äâ VÌVâ ¬däGè ß<Ë Ì_A ¬däòäâ¾ä {ô¬ä¦¬ä dH*, Òâ <Ò{<¸1 ¬â* VÙä d¬äôA VdäòËä
XîôËâ dH* $ ßË: ò<Ù VÌ ÓËè oA d¬ Vâ æý> däâ ´äò Ëäâ ¢òä XîôâOä ? d¬äôâ VdäòXî ôhTAô {SoÆ
Ëäâ VÙä d¬äôA VdäòËäù ËHòäô dA ôdËâ dH* $
ÙäÙõ ôdËâ {dËâ ôä¬ ´G, <ËG oA ¬ä¤«>Àä eÂe $
Väúä ¬Æ¤d ¬äâªâ GdA*, ßù kËä dA ÌÂe $$ 68 $$
V¶VäôA ´G Ëäâ d¬ Vâ eOªä XîôËâ dA ôdËâ â <Xî¼ËÆ fâÉ Ìúâ ôä¬ Xâî oÓî-´G oA òÆ¾
XîôGâ _Oâ dH* $ Ëä<{ dâ VJ´Gäâ ! V¿úä oÓî <XîVA V¶{SÙäòä<Ù Xî[ ßäâô ¬Æ] GdA* XîôËä, ÌV,
kËGâ ¬â* dA d¬äôä oäÒäù V¬e ´äßäâ $
{SV¶O-O_Ëä Vâ úäô VäTÆ kV ®òâò Vâ ¬däôä´ Xâî {äV Vä¤oô ßäòâ â <Xî k¼dâ* ß{Gâ
ÒHbhÒ V¶{SÙäò ¬â* <¬_ä <_òä ´äò $ ÙäÙõÁ ¬däôä´ Gâ êGXîä {SíËäÒ GdA* íÒAXîäô <Xîòä, ËÌ
Òâ æý> däâXîô _ªGâ _Oâ â $ ê¼dâ* dA 68 ÒA* Vä]A XîdA A $
duô oôäâV
ÙäÙõ Xîä¤ T â VÌ_ Xâ î , <GÒäù d â O ä ßäH ô $
ßäVG ß{Gâ _â úÁòä, ÙäÙõ <Giú_ l>äHô $$ 69 $$
duô Xîä oôäâVä <Ù]ä ôdâ dH*d¬ Ëäâ VÌ_ kùiÒô Xâî dA ßäaò dH*, Òâ dA d¬Xîäâ ß¼Ë
ËXî <Goäòâ*Oâ $ ê¼dA* Xîä íÒcî{ ·äG ßÌ d¬Xîäâ <Giú_-Tä¬ cî{ ß{Gâ ßäVG {ô _â ú_ä dH $
fÂôäËG
ÙäÙõ ¢òä Ì_ Xîdä {Ë¶O Xîä, ´_Ë G _äOâ Ìäô $
Ì_ Ëäâ duô Ì_Ò¼Ë Xîä, ÁÒâ <´<d* ßäTäô $$ 70 $$
70-71 ¬â* fäHòù <Ù]ä ôdâ dH*ÁÒ cî{ {Ë¶O <´VXîä oôäâVä XîôXâî fôh ´äËä dH,
êV ÙâÒËä cî{ ÙA{Xî Xîä ¢òä Ì_ Xîdä ´äò ? ÁÒ cî{ {¶ËO Xîäâ Xîä_-Jòäâ<Ë ¬â* ´_Xîô ¬ôËâ
XÆîv> oA Ùâô GdA* _OËA, Òd fôhäOË Xî[ ôÇä Xîä_-Jòäâ<Ë Vâ GdA* Xîô VXîËä $ Ì_ Ëäâ ß<Ë
Ì_ÒäGè duô Xîä dA dH <´V Xîä ßäaò {äXîô ÁÒ ß¬ô däâ ´äËä dH $
ôä]hdäôä ôä¬ dH, <fô Fî{ô ¬âôâ $
ÙäÙõ Xâ î Ëâ {ú Oòâ , ÌH ô A ÌdØ Ë â ô â $$ 71 $$
Xîä¬-XSîäâTä<ÙXî <XîËGâ dA f½Æ d¬äôä {ËG XîôGâ Xâî <_òâ {ú 2 Xîô Gý> däâ Oòâ, Xîäôh,
d¬äôâ ôÇXî V¬ù ôä¬ d¬äôâ <fô {ô dH*â $ ßË: Xîä¬ä<Ù d¬äôä {ËG GdA* Xîô VXâî $
fÂôäËG <ÒGËA
ÙäÙõ Ì_ ËÆPdäôâ Ìä{Á, <OhË G ôähä ôäÒ $
¬Aô1 ¬<_Xî2 {STäG3 {<Ë4, ËÆ¬ <ÌG VÌ dA ÌäÒ5 $$ 72 $$
72-75 ¬â* fäHòäùù <ÒGò Xîô Xîdâ dH*-dâ Ìä{Á ! ßä{Xâî Ì_ {ô oÓî ´G, ôähä, ôä´ä
ßä<Ù Xîäâ ¬däGè GdA* V¬eËâ, ¢òäâ*<Xî-Òâ ßä{Xâî <ÌGä VôÙäô1, V¬Säµ>è2, {STäG ¬¶½A3, VâGä{<Ë4
ßä<Ù VoA Xîäâ <ÒÉò5"-{SÙ V¬eËâ dH*, ¬Æ<Óî-{SÙ GdA* $
ÙäÙõ ôä]A ôä¬ {ô, ß{hA ßä{ V¶Òäd1 $
Ùõ´ä Xîäâ Ùâ]Â¶ GdA*, Jòäâ* ´äGH* ¦òäâ* <GÒäùd $$ 73 $$
d¬Gâ VP{Âhù áòÒíä <Gô¶´G ôä¬ {ô dA ô¢]A dH, Òâ ß{GA V¶íä ´äG Xîô ß{Gâ ßä{
dA ú_äòâ*Oâ1 $ ÙõVôä Xîäâkù ê{äò d¬ GdA* Ùâ]Ëâ $ ´HVâ <Gô¶´G ôä¬ ËÆ¬Xîäâ ´äGâ*Oâ, ÒHVâ dA ËÆPdäôä
<GÒäùd XîôËâ ôdâ*Oâ $
{SV¶O-¬däôä´ Xâî ÌS@_AG däâGâ Xâî V¬ò OôAÌÙäVÁ Gâ {SiG <Xîòä ä-ßä{Xâî {iúäËè
ßä{Xîä òd V¬ä´ <XîV ê{äò Vâ ßäHô XHîVâ ú_âOä ? êVA Xîä ê¸ô 73 Vâ <Ùòä ä $
ËÆ¬ <ÌG ¬âôâ Xîäâ GdA*, d¬Xîäâ ôä]Gdäô $
´â ËÂ¶ ôä]â Vä¶kòä¤, Ëäâ Xîäâkù G VXâî ¬äô $$ 74 $$
dâ <Gô¶´G ôä¬ ! ßä{Xâî <ÌGä d¬äôä VdäòXî Xîäâkù GdA* dH, d¬äôâ ôÇXî Ëäâ ßä{ dA dH* $
ò<Ù ßä{ ôÇä Xîôâ* Ëäâ d¬â* Xîäâkù oA GdA* ¬äô VXîËä $
VÌ Ó v>äªâ dä ËH*, Ëäâ ËÆ¬ ´<G v>äªdØ ôä¬ $
G<d* XÆîv> Xîäô´ ÓË VäH*, ËÆ¬dA VâËA Xîä¬ $$ 75 $$
ò<Ù VÌ ÓËè d¬Xîäâ v>äâª Ùâ Ëäâ oA dâ ôä¬ ! ßä{ ß{Gâ XÈî{ä cî{ dä Vâ d¬ o¢Ëäâ* Xîäâ
GdA* v>äâªGä, Xîäôh, ÓËè Vâ Ëäâ d¬äôä Xîäâkù Xîäòù GdA* dH, d¬äôä Xîä¬ Ëäâ ßä{Vâ dA dH $
fÂôäËG
ÙäÙõ ´äËâ <´Ò1 ËH* Ëäâ «>cî¶, ´â <´Ò ¬âôä däâk $
<´G òdØ ÁÒ ê{äkòä, Väô XîôâOä Väâk $$ 76 $$
76-78 ¬â* fäHòù <Ù]ä ôdâ dH*ò<Ù {Säh1 d¬äôä däâ Ëäâ kVâ ´äËâ dØòâ Ùâ] Xîô d¬â* oò
däâ VXîËä dH <Xî¼ËÆ òd Ëäâ <´GGâ ê¦{¼G <Xîòä dH, ê¼dA* {SoÆ Xîä dH, Òâ dA kVXî[ ôÇä Xîôâ*Oâ, d¬â*
¢òä <ú¼Ëä dH ?
ÙäÙõ <´GXîäâ Vä¶kù {äTôä1, <ËG Ì¶Xîä Gä<d* Xîäâk $
VÌ Ó cîl>ä ¢òä Xîôâ, ôä]hdäôä Väâk $$ 77 $$
<´GVâ {ô¬ä¦¬ä VATâ1 ôdËâ dH* êGVâ Xîäâkù oA Ìä¤Xîä GdA* däâËä ßäHô ò<Ù VÌ ÓËè æý>
däâ ´äò Ëäâ oA êG oÓîäâ* Xîä ¢òä Xîô VXîËä dH ? ¢òäâ*<Xî êGXâî ôÇXî Òâ VÒù-V¬ù {ô¬ä¦¬ä dH* $
ÙäÙõ Väúä Vä<dÌ <fô Fî{ôH, ËËA1 G _äOâ ÌäÒ2 $
úôh Xî¬_ Xî[ v>äòä ôdH, Xî[òä ÌdØË {VäÒ3 $$ 78 $$
<´GXâî <fô {ô ôÇXî V¦òíÒcî{ {ô¬ä¦¬ä dH*, êGXâî Ëäâ êbh1 <ÒÉò{SÙ ÒäòÆ2 oA GdA*
_O VXîËA $ êG {ô oOÒäGè Gâ Ìªä ßGÆOSd3 <Xîòä dH, <´VVâ Òâ oOÒäGè Xâî úôh-Xî¬_äâ* Xî[
v>äòä ¬â* ôdËâ dH*, ´äâ ß<Ë fAË_-VÆ]Ù dH $
<ÒGËA
ÙäÙõ XîdH-´â ËÂ¶ ôä]â Vä¶kòä¤, Ëäâ ¬äô VXâî Gä Xîäâk $
Ìä_ G Ìä¶ X îä Xîô VXâ î , ´â Ó ÌH ô A däâ k $$ 79 $$
79-82 ¬â* <ÒGò Xîô ôdâ dH*dâ {Soäâ ! ò<Ù ßä{ ôÇä Xîôâ* Ëäâ Xîäâkù oA GdA* ¬äô
VXîËä $ VÌ ÓËè oA f½Æ ÌG ´äò Ëäâ oA BXî Ìä_ oA µ>âÑä GdA* Xîô VXîËä $
ôä]hdäôä ôä]â, <ËVâ XîäHG ¬äôâ $ êVâ XîäHG «Æ>ÌäâÒâ, <´Vâ Vä¶kù Ëäôâ $
XîdH ÙäÙõ Väâ XîÌdõ¶ G däôâ, ´â ´G Vä¶kù V¤oäôâ $$ 80 $$
<´VXî[ ôÇä ôä¬ Xîôâ, êVâ XîäHG ¬äô VXîËä dH ? <´VXîäâ kùiÒô V¶Väô Vâ Ëäôâ, êVâ V¶Väô
¬â* XîäHG «Æ>Ìäâ VXîËä dH ? <´VXî[ {ô¬ä¦¬ä V¤oä_ ô]Ëâ dH*, Òd Xîä¬ä<Ù f½Æßäâ* Vâ XîoA oA GdA*
däôËä $
<Goùò ÌHl>ä ôä¬ ´{, XîÌdõ¤ Xîä_ G ]äk $
´Ì ÙäÙõ XÆ¶î´ô úÑâ, ËÌ VÆGdä¤1 e] ´äk $$ 81 $$
´HVâ däA {ô ÌHl>â dØòâ áò<Óî Xîäâ iÒäG1 oäH*Xî2 ú_ä ´äËä dH, Xîäµ> GdA* VXîËä $ ÒHVâ dA
dâ VäTXî ! oOÒäGè Xâî Ì_ {ô <GoùòËä Vâ ÌHl> Xîô ôä¬ Xîä <ú¼ËG Xîô, <óîô ËÆeâ XîoA oA Xîä_
G ]ä VXâîOä $
Xîäòô XÂîXîô Xîäâ<µ> <¬_, oäH*Xâ*î ßæ oäOâ* $
ÙäÙõ OôÒä1 OÆæ¬Æ]A, díËA G<d* _äOâ* $$ 82 $$
k<Ë aA VÂôäËG Xîä ß¶O V¬ä³ $$ 24 $$ Vä. 2087 $$
´HVâ ßGâXî iÒäG <¬_Xîô däA Xî[ ßäâô oäH*Xî 2 Xîô oäOËâ dH* <Xî¼ËÆ däA Xâî GdA* _O
VXîËâ $ ÒHVâ dA ßGâXî <ÒÉòA, <G¼ÙXî, Xîäòô <¬_Xîô VäTXî Xîäâ <G¼Ùä<Ù ¨äôä áò<Ë XîôGä
úädËâ dH*, <Xî¼ËÆ OÆæ ßä·ä ¬â* ú_Gâ Òä_ä O¶oAô1 VäTXî êGXî[ GdA* VÆGËä $
k<Ë aA ÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXîä fÂôäËG Xîä ß¶O V¬ä³ : $$ 24 $$
ß Xîä_ Xîä ß¶O 25
fÂôäËG-ß¶O Xâî ßG¼Ëô Xîä_ Xîä <Òúäô XîôGâ Xâî <_òâ ""Xîä_ Xîä ß¶O'' XîdGâ ¬â* {SÒÈ¸
dØòâ ¬¶O_ Xîô ôdâ dH*
<´GXî[ XÈî{ä Vâ VäTXî Xîä_-oò Vâ ¬ÆÓî däâXîô {ôÌS@ Xîäâ {Sä³ däâËä dH, êG <Gô¶´Gôä¬,
VÙèOÆæ ßäHô VÒù V¶Ëäâ* Xîäâ d¬ ßGâXî {Shä¬ XîôËâ dH* $
Xîä_ G VÂeâ X¶îT {ô, ¬G <úËÒâ ÌdØ ßäf $
ÙäÙõ ÁÒ ´äGâ GdA*, Xî<l>G Xîä_ Xî[ {äf $$ 2 $$
2-25 ¬â* Xîä_ Xî[ úâËäÒGA Ùâ ôdâ dH*{SähA ÌdØË-VA ßäfäòâ* XîôXâî <Gô¼Ëô <ÒÉòäâ*
Xîä <ú¼ËG XîôËä ôdËä dH, êVâ X¶îTâ {ô ßäòä dØßä Xîä_ oA GdA* ÙA]Ëä $ Xîä_ XîA óîä¤VA
<XîËGA Xî<l>G dH, kV ÌäË Xîäâ ÁÒ ´äGËä dA GdA* $
Xîä_ d¬äôâ X¶îT úY>, VÙä Ì´äÒâ ËÂô1 $
Xîä_dôh Xî¸äù {ÆæÉ, ¢òäH* G V¤oä_â fÂô $$ 3 $$
Xîä_ d¬äôâ X¶îTâ {ô úÑXîô VÙä {SíäG Xîä GOäªä1 Ì´ä ôdä dH $ dâ ¬G ! <óîô oA ËÂ
Xîä_ Xâî oò Xîäâ Gý> XîôGâ Òä_â ¬däfÂô Xî¸äù {ÆæÉ {ô¬ä¦¬ä Xîä í¬ôh ¢òäâ* GdA* XîôËä ?
´d¤ ´d¤ ÙäÙõ {O Tôâ, Ëdä¶ Xîä_ Xîä ó¶îT $
<fô Fî{ô Vä¶Tâ ]ªä, ß´dØ¶ G úâËâ ß¶T $$ 4 $$
{SähA <´V <´V <ÒÉò {ô ß{Gä ¬G cî{ {Hô ô]Ëä dH, Òdä¶-Òdä¶ dA êVâ <ÒÉòäV<Óî cî{
Xîä_ Xîä ó¤îÙä Ìä¤T _âËä dH ßäHô Xîä_ cî{ <fXîäôA ß¼Ë-V¬ò cî{ Ìäh Vä¶Tâ ]ªä ôdËä dH,
BâVä däâGâ {ô oA òd ß¶T {SähA ßÌ ËXî oA VäÒTäG GdA* däâ ôdä dH $
ÙäÙõ Xîä_ <OôäVG Xîä XîdH, Xîä_ ô<dË Xîd Väâk $
Xîä_ ô<dË VÆ<¬ôh VÙä, <ÌGä <OôäVG däâk $$ 5 $$
´äâ Xîä_ Xâî OSäV dH*, êGXî[ Xîä ¢òä XîdËä dH ? ´äâ Xîä_ ô<dË dH, êG {ô¬ä¦¬ä Xî[
Xîä Xîd $ ´äâ Xîä_ ô<dË {ô¬ä¦¬ä Xîä VÙä í¬ôh XîôËä dH, Òd Xîä_ Xîä OSäV däâGâ Vâ Ìú Xîô
ÌS@ íÒcî{ dA däâ ´äËä dH $
ÙäÙõ ¬uôòâ ôä¬ <ÌG, Á´â ôä¬ V¤ o ä_ $
ß¬È Ë {AÒâ ßäË¬ä, òäâ * VäTÂ Ì¶ ú â Xîä_ $$ 6 $$
ôä¬-o´G Xâî <ÌGä {SähA ÌäôPÌäô ¬È¦òÆ Xîäâ {Sä³ däâËä dH $ ßË: ôä¬-o´G XîôXâî {ôÌS@
{Sä<³ cî{ ÁÒG {Sä³ XîôGä úä<dòâ $ kVA {SXîäô V¶Ëäâ* Xîä ¬G ôä¬-o´G ¨äôä ·äGä¬ÈË Xîä {äG
XîôËä ôdËä dH, ËÌ dA V¶Ë Xîä_ Vâ ÌúËâ dH* $
Xîä_ Xîä ß¶O 25 397
ÙäÙõ òdØ øµ> Xîäúä ´_ oôä, <ÒGfË GädA* Ìäô $
òdØ øµ> óÂîµ>ä ´_ Oòä, V¬eË GdA* O¤Òäô $$ 7 $$
kV Xî¿úâ øµ> cî{ fôAô ¬â* {Säh-´_ oôä dH, kVâ Gäf däâËâ Ùâô G _OâOA $ òd Xî¿úä øµ>
cî{ fôAô {SäôÄT-V¬ä<³ cî{ úäâµ> Vâ óÂîµ>Ëâ dA {Säh-´_ ú_ä ´äòâOä, <óîô GdA* æXî VXîËä $
¬Â]ù ¬äGÒ kV ÌäË Xîäâ GdA* V¬eËâ, ËoA Ëäâ Xîä_ Vâ ÌúGâ Xâî <_òâ ôä¬-o´G GdA* XîôËâ $
óÂ î µ>A Xîäòä ´ä´ôA 1, GÒ l>ädô Xîä¤ h A $
Ëä ¬â* ÙäÙõ ¢òäâ* ôdH, ÁÒ VôA]ä {ähA $$ 8 $$
òd Xîäòä-OOôA óÂîµ>A dØkù dH, ôäâ¬ XÂî{-VÂ¯¬ <v>jäâ* Xâî Xîäôh ´´ùô1 dH ßäHô BXî ¬Æ], Ùäâ
XîäG, Ùäâ ßä¤], Ùäâ GäXî, ¬_ Ëä ¬Â½ ¬äOù, kG Gäâ íÂ_ <v>jäâ* Òä_A dH $ <óîô kV¬â* ÁÒ ´HVä
VÂ¯¬-´_ XHîVâ ôd VXîËä dH ? ßË: <úôíä<ò¦Ò Xîä <ÒiÒäV v>äâªXîô ôä¬ o´G Xîôäâ $
ÌäÒ1 oôA kV ]ä_ Xîä, eÂl>ä OÒù OÆ¬äG $
ÙäÙõ <ÒGfâ Ùâ]Ëä¶, <ËVXîä ¢òä ß<o¬äG $$ 9 $$
kV {Säh ÒäòÆ1 Vâ oôA dØkù, ú¬ù Vâ ßä¿v>ä<ÙË Xîäòä Xâî Ì_ Xîä OÒù ßäHô VäH¼Ùòù Xîä
ø¬°«> <¬»òä dH $ ´äâ Ùâ]Ëâ-Ùâ]Ëâ Çhoô ¬â* Gý> däâ ´äò, êVXîä ß<o¬äG dA ¢òä dH ? XÆîv>
GdA* $
ÙäÙõ d¬ Ëäâ ¬Âòâ ¬ä¶<d* dH*, ÁÒG Xîä æ1 oô¶¬ $
eÂ l â > Xîä ¢òä OÒù Ì ä, {äòä ¬Æ e â ¬ô¶ ¬ $$ 10 $$
d¬ Ëäâ ßd¶Xîäô Gý> däâ ´äGâ Vâ ¬ÆÙäâÍ Xî[ OhGä ¬â* dA dH* d¬äôâ ÁGâ Xîä Ëäâ1 ËÆPdâ* oS¬ däâ ôdä
dH ßäHô1 ´äâ d¬äôâ ßd¶Xîäô Xîäâ Á<ÒË V¬eËâ dH*, ê¼dâ* oA oS¬ dA dH $ d¬Gâ Ëäâ ßä¦¬äGä¦¬ä Xîä
ôdíò ´äG <_òä dH $ ßË: d¬ <¬»òä fôAô Xîä ¢òä ß<o¬äG Xîôâ*Oâ ?
òdØ ÒG duôòä Ùâ]Xîô, óÂîÁòäâ <óîôâ O¤Òäô $
ÙäÙõ òdØ ¬G ¬ÈO_ä, Xîä_ ßdâªA _äô $$ 11 $$
òd ¬Â]ù ¬G cî{ ¬ÈO kV V¶Väô ÒG Xâî <ÒÉò-ÒÈÇäâ* Xî[ ßGÆXÂî_Ëä-duôòä_A Xîäâ Ùâ]Xîô
dÉù Vâ óÂî_ä <óîôËä dH, <Xî¼ËÆ ß{Gâ {Av>â _Oâ dØòâ Xîä_-<fXîäôA Xîäâ GdA* Ùâ]Ëä, òd kVXîä
{S¬äÙ dH $
VÌ dA ÙAVH* Xîä_ ¬Æ], ßä{ä Od Xîô ÙA¼d $
<ÒGfâ øµ> ßäXîäô Xîä, ÙäÙõ ´â XÆîv> Xî[¼d $$ 12 $$
ßd¶Xîäô Xîäâ OSdh XîôXâî {Sä<hòäâ* Gâ ß{Gâ Xîäâ Xîä_ Xâî ¬Æ] ¬â* Ùâ ô¢]ä dH $ ßË:
ß<ÒÒâXî[ ßd¶Xîäô-òÆÓî VoA {SähA Xîä_ Xâî ¬Æ] ¬â* <Ù]äkù Ùâ ôdâ dH* $ ßd¶Xîäô òÆ¢Ë ´äâ XÆîv>
<Xîòä Oòä dH, Òd ßäHô íÂ_-fôAô Xîä_ Xâî ¨äôä Gý> däâËä ôdËä dH $
Xîä_ Xî[µ> ËG Xîäl> Xîäâ, ´ôä ´¼¬ Xîäâ ]äk $
ÙäÙõ <ÙG <ÙG ÁÒ Xî[, ßäòÆ øµ>¶ËA ´äk $$ 13 $$
fôAô cî{ Xîäbl> Xîäâ Xîä_-Xî[µ> ´¼¬ Vâ dA ]ä ôdä dH $ {S<Ë<ÙG ßäòÆ ÇAh däâËA ´ä ôdA
dH $ kV {SXîäô ´ôäÒíä Vâ Áhù XîôXâî fôAô Xîäâ ¬È¦òÆ ¨äôä Gbµ> Xîô ÙâOä $
Xîä_ <OôäVâ ÁÒ Xîäâ, {_ {_ iÒäVH* iÒäV $
{O {O ¬ä¶dA* <ÙG øªA, ÙäÙõ _]â G ËäV $$ 14 $$
{S<Ë<ÙG, {S<Ë øªA, {Ù-{Ù {ô Ëä {S<Ë {_ ßäHô {S<Ë iÒäV ¬â* Xîä_ {Sähäâ* Xîäâ ]ä ôdä
dH <Xî¼ËÆ {SähA êVâ Ùâ]Ëä oA GdA*, òd êVXîä {S¬äÙ dH $
{O1 {_Xî Xî[ VÆ<T GdA*, iÒäV fÄÙ ¢òä däâk $
Xîô ¬Æ] ¬ä¶dA¶ ¬âÁdËä¶, ÙäÙõ _]â G Xîäâk $$ 15 $$
{Hô êl>äËâ-ô]Ëâ, úäHäkù {_ òä {_Xî ]äâ_Ëâ-¬A*úËâ, iÒäV ßäËâ-´äËâ, iäÄÙ Ìäâ_Ëâ
ßäHô dä Vâ OSäV ¬Æ] ¬â* ô]Ëâ V¬ò oA ¢òä däâ ´äò, òd ÁÒ Xîäâ ·äË GdA* dH $ Xîä_ Xî[ O<Ë
Xîäâ Ëäâ Xîäâkù oA GdA* ´äGËä $ ("{äÒ'1 {äl>ä¼Ëô dH $ {äÒ={O, úäHäkù $)
ÙäÙõ Xîäòä XîäôÒA*1, Ùâ]Ë dA ú_ ´äk $
´Ì _O iÒäV fôAô ¬â*, ôä¬ Gä¬ ÁòäH _äk $$ 16 $$
òd Xîäòä Vôäò1 Xâî V¬äG dH $ Ùâ]Ëâ-Ùâ]Ëâ dA kVâ v>äâªXîô iÒäV {<Xî ú_ä ´äòOä $
ßË: ´Ì ËXî fôAô ¬â* iÒäV dH, ËÌ ËXî Ëäâ ôä¬-Gä¬ ¬â* ÒÈ<¸ _OäXîô ß{Gä XîÁòäh Xîô _â $
ÙäÙõ Xîäòä XîäôÒA* 1, ¬äâ < d oôäâ V ä Gä¶ < d* $
ßäVG XÆ¶î´ô <fô v>½, <ÒGf ´ä<d* Çh ¬ä¶<d* $$ 17 $$
òd Xîäòä ¬ÆVä<óîô]äGâ1 Xâî V¬äG dH, kV¬â* íäòA cî{ Vâ ôdGâ Xîä d¬â* oôäâVä GdA* dH $
´äâ däA {ô ÌHl>Ëâ dH* ßäHô <´GXâî <fô {ô v>½ ôdËä dH, êGXî[ oA Xîäòä Çh oô ¬â* vÂ>µ>Xîô Gbµ>
däâ ´äËA dH $ Xîäâkù VH¼ò-Ì_ ôÇä GdA* Xîô VXîËä $
ÙäÙõ Xîäòä XîäôÒA*1, {ªË G _äOâ Ìäô2 $
Ìäâ_hdäôä ¬d_ ¬â*, Väâ oA úä_hdäô $$ 18 $$
òd Xîäòä òä½A-øô1 Xâî V¬äG dH, kVâ {ªËâ Ùâô2 G _OâOA ßäHô kVXâî tÙò-¬d_ ¬â*
Ìäâ_Gâ Òä_ä ÁÒ cî{ òä½A dH, Òd oA ´äGâ Òä_ä dA dH $
ÙäÙõ Xîäòä XîäôÒA* 1, XîÙâ G úä_â V¶ O $
Xîäâ<µ> ÒÉù ´â ÁÒGä, ËFî däâk_ä o¶O $$ 19 $$
òd Xîäòä {<Xî-<Òaä¬ íäG1 Xâî V¬äG dH, XîoA oA ÁÒ-{<Xî Xâî Vä GdA* ú_
VXâîOA $ ò<Ù kV¬â* Xîäâ<µ> ÒÉù ÁÒG Täôh XîôXâî ôdâ, Ëäâ oA kVXîä V¶O Ëäâ vÂ>µ>âOä dA $
XîdËä¶, VÆGËä¶, Ùâ]Ëä*, _âËä¶, ÙâËä¶ {Säh $
ÙäÙõ Väâ XîËd¤Â Oòä, ¬äµ>A TôA ¬Väh $$ 20 $$
´äâ XîdËä ä, VÆGËä ä, Ùâ]Ëä ä, _âËä ä, ÙâËä ä, Òd {SähTäôA ÁÒä¦¬ä Xîdä¶
Oòä ? {Ëä GdA*, ßÌ Ëäâ XâîÒ_ <¬D>A i¬fäG ¬â* ô¢]A dH $
VA*OA GäÙ G Ìä´ dA, XîË Oòâ Väâ ´äâOA $
ÙäÙõ ôdËâ ¬ÑA ¬â * , XîôËâ ôV oäâ O A $$ 21 $$
fôAô cî{ XÆî<µ>òä ¬â* ôd Xîô VÌ ôVäâ* Xîä ê{oäâO XîôËâ â, Òâ ÁÒcî{ òäâOA Xîdä¤ Oòâ ?
ßä´ êGXîä iÒäV-{SiÒäV cî{ VA*OA GäÙ GdA* Ì´ ôdä dH $
{SV¶O Xîä-ßä¬âô ¬â* ¬däôä´ Xâî V¬A{ Xî[ {däªA {ô BXî Gä òäâOA {SäË: VA*OA Ì´äòä
XîôËä ä $ BXî <ÙG GdA* ÌÁ ËÌ ¬däôä´ Gâ 21 ÒA* Vä]A Vâ êVXî[ ¬È¦òÆ VÂ<úË Xî[ A $
ÙäÙõ <´òôä ´äòOä, òdØ ËG ¬äµ>A däâ k $
´â ê{Jòä Väâ <ÒGf dH, ß¬ô GdA* Xî<_ Xîäâk $$ 22 $$
VÂ¯¬-fôAô cî{ ÁÒ ú_ä ´äòOä ßäHô íÂ_-fôAô <¬D>A däâ ´äòOä $ ´äâ ê¦{¼G dØßä
dH, Òd Gbµ> däâOä, Xî<_òÆO ¬â* ß¬ô Xîäâkù GdA* ôdâOä $
ÙäÙõ ÙâdA1 Ùâ]Ëä¶, VÌ <XîVdA Xî[ ´äk $
´Ì _O iÒäV fôAô ¬â*, Oäâ<Ò¼Ù Xâî OÆh Oäk $$ 23 $$
Ùâ]Ëâ-Ùâ]Ëâ íÂ_ fôAô Xîäâ v>äâªXîô VoA Xîä ÁÒä¦¬ä1 ´äòOä $ ßË: ´Ì ËXî fôAô
¬â* iÒäV dH*, ËÌ ËXî Oäâ<Ò¼Ù Xîä OÆh-OäG XîôXâî ß{Gä XîÁòäh Xîôäâ $
ÙäÙõ Ùâ d A 1 {ädØ h A, d¶ V Ìµ>äFî ¬ä¶ < d* $
Xîä ´ähÂ¶ XîÌ úä_VA, ¬äâ<d oôäâVä Gä¶<d* $$ 24 $$
íÂ_-Ùâd Xîäâ Täôh XîôGâ Òä_ä VÂ¯¬-fôAô cî{ ÙâdA ß<Ë< dH ßäHô kV¬â* ôdGâ
Òä_ä ÁÒ cî{ d¶V oA {<Xî dH $ d¬ GdA* ´äGËâ <Xî òd XîÌ ú_ä ´äòâ $ d¬â* kVXâî ôdGâ Xîä
oôäâVä GdA* dH $
ÙäÙõ VÌ Xîäâ1 {ädØhä, <ÙÒV úäô V¶Väô $
ßÒVô-ßÒVô VÌ ú_â, d¬ oA kdH <Òúäô $$ 25 $$
kV V¶Väô ¬â* VoA Xîäâkù1 úäô <ÙG Xâî ß<Ë< dH*, V¬ò-V¬ò {ô VÌ ú_â ´ä ôdâ dH* $ d¬ oA
kVA <Òúäô ¬â* dH* <Xî d¬â* oA ú_Gä däâOä $ ßË# kV ß¬ÂÁò ÁÒG-V¬ò Xîäâ oN¢Ë ¬â* _Oäßäâ $
oò ¬ò-{¶ <ÒÉ¬Ëä
VÌXîäâ ÌH l >â {¶ <fô, ôdâ Ìµ>äFî däâ k $
´â ßäòâ Ëâ ´ä<d¤Oâ, kV ¬äôO VÌ Xîäâk $$ 26 $$
26-31 ¬â* oò cî{ ¬äOù Xî[ Xî<l>GËä <Ù]ä ôdâ dH*VoA Xîäâkù iÒäV ÇAh däâGä cî{
¬äOù Xâî Fî{ô ÌHl>â dH* ßäHô {<Xî däâXîô dA ôd ôdâ dH* $ ßäòÆ V¬äIË däââËâ dA ´äâ ´¼¬ Xîô ßäòâ dH*,
Òâ VoA ¬È¦òÆ Xâî ¬äOù Vâ ßÒiò ´äòâ*Oâ $
ÌâO Ìµ>äFî {¶ <fô, ßÌ <Ò_¶Ì G Xî[´â $
ÙäÙõ ÌH l >ä ¢òä Xîôâ , ôä¬ ´{ _A´â $$ 27 $$
dâ {<Xî ! ËÂ ÁÒG-¬äOù {ô ú_ ôdä dH ßäùËè {_-{_ ¬È¦òÆ Xâî V¬A{ ´ä ôdä dH,
fAøSËä Xîô, ßÌ Ùâô ¬Ë Xîô, áòù ÌHl>ä-ÌHl>ä ¢òä Xîô ôdä dH ? ôä¬-Gä¬ Xîä <ú¼ËG XîôXâî
ß{Gâ íÒcî{ ÌS@ Xîäâ {SäIË Xîô _â, <´VVâ kV ¬äOù Xâî Xîbµ> Vâ Ìú ´äò ßäHô ÁÒG Vóî_ däâ
´äò $
V¶Üòä ú_â êËäÒ_ä, Ìµ>äFî ÒG ]¤«> ¬ä¶<d* $
Ìuôòä¤1 Gä¶dA* Y>A_ Xî[, ÙäÙÂ Ìâ<O øô ´ä¶<d* $$ 28 $$
´HVâ Väò¶Xîä_ Xâî V¬ò {<Xî ÒG ]¶«> Xâî ¬äOù Vâ fAøS dA <GXî_ Xîô øô ´äËä dH, Ùâô
GdA* XîôËä, ÒHVâ dA ßÌ ¬âôA ßäòÆ Xîä ßN¼Ë¬ V¬ò dH, òd Ùâô XîôGâ Xîä V¬ò1 GdA* dH, fAøS
ôä¬-o´G ¨äôä ß{Gâ ÌS@ cî{ øô Xîäâ ´äGä úä<dB $
ÙäÙõ Xîôd1 {_äh2 Xîô, Xîäâ úâËG úY> ´äk $
<¬_ Vä<dÌ <ÙG Ùâ]Ëä¶, Vä¶e {ªâ ´<G ßäk $$ 29 $$
dâ VäTXî cî{ {<Xî ! ß{Gâ VäTG ¬äOù Vâ òÆÒäÒíä cî{ <ÙG Xîäâ Ùâ]Ëâ-Ùâ]Ëâ dA
ßäùËè fôAô ¬â* Ì_ ôdËâ-ôdËâ dA {ô¬ä¦¬ä Xîäâ {SäIË Xîô _â $ XîdA* ß<Ë ÒÈ¾äÒíä cî{ Väò¶Xîä_
G ßä {ªâ $ ò<Ù ß<Ë ÒÈ¾ däâ Oòä Ëäâ <óîô XÆîv> oA G däâOä $ Xîäâkù VäÒTäG VäTXî dA ¬G cî{
F¶îµ>1 {ô o<Óî-·äGä<Ù cî{ ÁG2 XîVXâî Ëä êV {ô ßoâÙ <Gbl>ä ¨äôä úÑ Xîô Ùâdä¼Ë Vâ {ÂÒù dA
{ôÌS@ Xîäâ {SäIË Xîô _âËä dH $
{¶ ÙØ d â _ ä Ùõ ô øô, V¶ O G VäA Xîäâ k $
êV ¬äôO d¬ ´ä<d*Oâ, ÙäÙõ ¢òäâ* VÆ] Väâk $$ 30 $$
<GbXîä¬ oäÒ Vâ <GOÆùh-o<Óî XîôGä cî{ ¬äOù Xî<l>G dH ßäHô <GOÆùh-ÌS@ cî{ d¬äôä øô
oA ¬äòä Vâ {ôâ däâGâ Xâî Xîäôh ß<Ë Ùõô dH $ êV <GOÆùh-VäTG cî{ ¬äOù ¬â* XÆîµÆ>PÌA ßä<Ù V¶O GdA*
ôd VXîËâ ßäHô TG oA Vä GdA* ÙâËä $ êVA ¬äOù Vâ d¬ {ô¬ä¦¬ä Xâî {äV ´äòâ*Oâ $ ßË: VÆ] Vâ
G Väâ Xîô, d¬â* <Gô¶Ëô oN¢Ë-VäTG XîôGä úä<dB $
_¶øh1 Xâî _XÆî2 øhä3, Xî{ô4 úäµ>5 «>A¼d6 $
ßÁ_d7 {ä¤TA8 {¶T9 ¬â*, <Ìd¶Ùä10 ßädAG11 $$ 31 $$
V¶Väô-VäOô {äô Xîô kùiÒô7 Xâî {äV ´äGâ-Òä_â1 {<Xî8 BâVâ {¶9 ¬â* ]ªâ10 dH*11, <´V¬â*
Xîä¬-XSîäâTä<ÙXî ÌdØË3-VA úäHªA øä<µ>òä¤2 ßäËA dH* ßäHô <ÒÉòäfä cî{ GÙA Xîä Ëµ>4, ËÈbhä5
cî{ ê¸ä_ Ëô¶Oäâ* Vâ oò Ùâ-ôdä6 dH $
Xîä_ úâËäÒGA
ÙäÙõ d¤VËä¶ ôäâËä¶ {ädØhä1, Xîädõ v>äª G ´äk $
Xîä_ ]ªä <fô Fî{ôH, ßäÒhdäôä ßäk $$ 32 $$
32-43 ¬â* Xîä_ Xî[ úâËäÒGA Ùâ ôdâ dH*´Ì {<Ë ß{GA {¦GA Xîäâ _âGâ VÆVôä_ ßäËä
dH ËÌ êVXâî Vä Òd d¤VËA dØkù ´äò Òä ôäâËA dØkù, Òd {¦GA Xîäâ <XîVA {SXîäô oA v>äâªXîô GdA*
´äËä, _â dA ´äËä dH $ ÒHVâ dA ßäGâ Òä_ä Xîä_ ßäXîô <fô {ô ]ªä dH, _â dA ´äòâOä $
ÙäÙõ ´äâôä1 ÒHôA Xîä_ dH, Väâ ÁÒ G ´äGH $
VÌ Ó VÂ Ë ä GA* Ù ªA, kV ËäGH ÌäGH $$ 33 $$
´äâ ß{Gä {SÌ_1 f½Æ dH êV Xîä_ Xîäâ ÁÒ GdA* ´äGËâ $ kV Vä¶VäuôXî _âG-ÙâG áòÒdäô
cî{ ËäGâ-ÌäGâ ¬â* _OXîô VÌ ÓËè Xâî ÁÒ ¬äâd-<Gjä ¬â* Väâòâ {ªâ dH* $
ÙäÙõ XîôhA Xîä_ Xî[, VÌ Ó {ô_H däâk $
ôä¬ <Ò¬Æ] VÌ ¬ô Oòâ, úâË G Ùâ]â Xîäâk $$ 34 $$
{ÂÒù Xîä_ ¬â* ôä¬ Vâ <Ò¬Æ] VoA ¬ô Xîô V¶Väô ú¢Xîô ¬â* dA Oòâ dH* ßäHô ÒËù¬äG ¬â* oA
Xîä_ Xâî ¬Æ] ¬â* ´äGâ òäâyò Xî¸ùáò XîôXâî VÌ ÓËè Xâî {SähA Gbµ> däâ ôdâ dH* $ Xîäâkù oA VäÒTäG
däâXîô XîÁòäh-¬äOù Xî[ ßäâô GdA* Ùâ]Ëä $
Vä<dÌ Xîäâ VÆ<¬ôâ GdA*, ÌdØË êl>äÒâ oäô $
ÙäÙõ XîôhA Xîä_ Xî[, VÌ {ô_H V¶Väô $$ 35 $$
GäGä XÆîXî¬ù XîôXâî êGXâî óî_ cî{ {ä{ Xîä Ìäâeä Ëäâ <fô {ô êl>äËâ dH¶ <Xî¼ËÆ oOÒäGè Xîä
í¬ôh GdA* XîôËâ $ kV {SXîäô Xîä_ Xâî ¬Æ] ¬â* ´äGâ òäâyò Xî¸ùáò XîôXâî V¶Väô Xâî VÌ {SähA Gbµ>
däâ ôdâ dH* $
VÂËä Xîä_ Óäk Xîô, VÌ {HVH* ¬Æ] ¬ä¶<d* $
ÙäÙõ ßúô´ Ùâ < ]òä, Xîäâ k ù úâ Ë H Gä¶ < d* $$ 36 $$
´HVâ VÆIË <V*d Xîäâ ÓäGâ Òä_ä êVA Xâî ¬Æ] ¬â* ´äËä dH, ÒHVâ dA VÌ {SähA ß{Gâ
Xîä¬XSîäâTä<Ù Vâ {Âhù XîäòäâÍ ¨äôä {SVÆIË Xîä_ Xîäâ ÓäXîô êVXâî ¬Æ] ¬â* ´äËâ dH* $ òd Ìªä
ßäiúòù dHVÌ Xîäâ Xîä_ Xâî ¬Æ] ¬â* ´äËâ Ùâ] Xîô oA Xîäâkù VäÒTäG GdA* däâËä $
VÌ ÁÒ <ÒVädH1* Xîä_ Xîäâ, Xîô Xîô Xîäâ<µ> ê{äk $
Vä<dÌ Xîäâ V¬eH* GdA*, òäâ* {ô_H H ´äk $$ 37 $$
VÌ ÁÒ GäGä {SXîäô Xâî VXîä¬ Xî¬ù cî{ Xîäâ<µ> ê{äò XîôXâî Xîä_ Xîäâ dA ¬äâ_1 _âËâ dH*,
<GbXîä¬ o<Óî-·äGä<Ù ¨äôä {ôÌS@ Xîäâ ß¨HË cî{ Vâ GdA* V¬eËâ, kVA<_B kV {SXîäô Gbµ> däâËâ
dH* $
ÙäÙõ Xîäôh Xîä_ Xâî, VXî_ V¤ÒäôH* ßä{ $
¬Aú <ÌVädH1* ¬ôh Xîäâ, ÙäÙõ fäâXî V¶Ëä{ $$ 38 $$
Xîä_ Xâî ¬Æ] ¬â* {d¤ÆúäGâ Xâî dâËÆ Xîä¬XSîäâTä<Ù V¶{Âhù ßäVÆôA OÆhäâ* Xîäâ {SähA íÒò¶ dA ß{Gâ
tÙò ¬â* V´äËä dH $ kV {SXîäô ¬ôGâ Xâî <_B ¬È¦òÆ Xîäâ ¬äâ_1 _âXîô fäâXî-V¶Ëä{ XîôËä dH $
ÙäÙõ ß¬ÈË v>äª Xîô, <ÒÉò d_äd_ ]äk $
ÁÒ <ÒVädH Xîä_ Xîäâ, ¬ÂÑä ¬ô ¬ô ´äk $$ 39 $$
¬Â]ù {SähA oOÒÙè-o´Gä¬ÈË Xîäâ v>äâªXîô <ÒÉò cî{ ËAÒS <ÒÉ ]äËâ dH* $ kV {SXîäô ß{Gâ
dääâ* dA ¬È¦òÆ Xîäâ ¬äâ_ _â Xâî ¬ô-¬ô Xîô ß¼ò fôAôäâ* ¬â* ´äËâ dH* $
<G¬ù_ Gä¬ <ÒVäô Xîô, ÙäÙõ ÁÒ ´¶´ä_ $
GdA* Ëdä¶ ËH* Xîô <_òä, ¬GVä ¬ä¶dA* Xîä_ $$ 40 $$
ÁÒ Gâ <GOÆùh {ô¬ä¦¬ä Xîä <G¬ù_ Gä¬ oÂ_ Xîô <´V ßä¦¬ä ¬â* {S{¶ú GdA* ä, êVA Xî[
V¸ä Vâ ÌÆ<¾ ¬â* ßäôäâ{ XîôXâî Xîä_ Xîäâ ]ªä Xîô <_òä dH $
VÌ Ó v>_
â A Xîä_ XîVäkù, XîÙù <_òâ X¤îl> Xîäµ>â $
{¶ú ËKÒ Xî[ {¶ú {¤VÆôA, ]¶«>-]¶«> Xîô Ìä¤µ>â $$ 41 $$
VÌ ÓËè Xâî {SähA ÌXîôA dH*, Xîä_ XîVäkù Xî¬ùóî_ vÆ>ôA ôä<½ <ÙG dääâ* ¬â* _âXîô ßäòÆ-
cî{A X¶îl> Xîäµ> ôdä dH ßäHô {¶ú ËKÒäâ* Vâ ÌGA dØkù {¶ú ·äGâN¼jò cî{ {¶VÆ<_òäâ* Xîäâ ]¶«>-]¶«>
XîôXâî ßäùËè êGXî[ ÒÈ<¸ <v>¼G-<o¼G XîôXâî <ÒÉò cî{ OSädXîäâ* Xîäâ <ÒËôh XîôËä dH $
Xîä_ eä_ ¬â* Ó ´_â, oä´ G <GXîVâ Xîäâk $
ÙäÙõ fôhH* Väú Xâî, ßoò ß¬ô {Ù däâk $$ 42 $$
Xîä_äNyG Xî[ JÒä_ä ¬â* V¶Väô Xâî {SähA ´_ ôdâ dH*, <óîô oA oOÒÙè-o´G cî{ ÙäHª
_OäXîô Xîäâkù oA GdA* <GXî_Ëä $ ò<Ù Xîäâkù V¦ò {ôÌS@ Xî[ fôh ú_ä ´äò, ËÌ Ëäâ <Goùò
däâXîô ß¬ô {Ù Xîäâ {SäIË däâ ´äËä dH $ <óîô êV {ô Xîä_ Xîä Ì_ GdA* ú_Ëä $
VÌ Ó VÂËä GA*Ù oô, ´äOâ GädA* Xîäâk $
ßäOâ {Av>â Ùâ < ]òâ , {S ¦ òÇ {ô_H däâ k $$ 43 $$
ÓËè Xâî VÌ ß·äGA {SähA {Âhù cî{ Vâ ¬äâd-<Gjä ¬â* Väâ ôdâ dH*, Xîäâkù oA Ëäâ ·äG-´äOSË
¬â* GdA* ßäËä $ kVA Xîäôh Ùâ<]òâ, {S¦òÇ dA ßäOâ {Av>â VÌ Gbµ> däâ ôdâ dH* $
òâ VJ´G ÙØ´ùG oòâ, ß¶Ë Xîä_ Xî[ Ìäô $
ÙäÙõ kG ¬â* Xîäâ GdA*, <Ò{<Ë Ìµ>äÒGdäô $$ 44 $$
44-45 ¬â* XÆîµÆ><PÌòäâ* ¬â* däâGâ Òä_â ßäV<Óî cî{ ¬äâd Vâ VúâË Xîô ôdâ dH*<´G ¬â*
ËÆPdäôA ßäV<Óî dH Òâ XÆîµÆ>PÌA cî{ VJ´G ¬È¦òÆ Xâî V¬ò XîÁòähäù TG ]úù ¬â* ÌäTXî däâGâ Vâ
Ëä <GÙùòËä {ÂÒùXî Ùäd XîôGâ Vâ VoA Xâî ÙØ´ùG däâËâ ôdâ dH* $ kG¬â* <Ò{<¸ Ìµ>äGâ Òä_ä Xîäâkù oA
GdA* dH $ íÒò¶ Xî[ kN¼jòä¤ oA Vä GdA* ÙâËA $ ßË: kGXâî ¬äâd Xîäâ v>äâªXîô oOÒÙè-o´G Xîôäâ $
V¶OA VJ´G ßä{hä, VäA <Vô´Gdäô $
ÙäÙõ Ùõ´ä Xîäâ GdA*, k<d¤ Xî<_ k<d¤ V¶Väô $$ 45 $$
VÙä V¶O ôd Xîô Vä ÙâGâ Òä_ä ß{Gä <¬½ BXî {ô¬ä¦¬ä dA dH, êVXîäâ v>äâª Xîô V¶Väô
¬â* Ëä <ÒfâÉ XîôXâî kV Xî<_òÆO ¬â* Ëäâ Xîäâkù oA GdA* dH $
Xîä_ úâËäÒGA
B <ÙG ÌAËâ ú_ Oòâ, Òâ <ÙG ßäòâ Täk $
ôä¬ Gä¬ <ÌG ÁÒ Xîäâ, Xîä_ OôäVâ ´äk $$ 46 $$
46-49 ¬â* Xîä_ Vâ VäÒTäG Xîô ôdâ dH*òâ ÌäÁò-òÆÒäÒíä Xâî <ÙG ú_â Oòâ dH* ßäHô
ÙäHªXîô Òâ ¬È¦òÆ <ÙG ßä Oòâ dH* $ ßÌ ôä¬-Gä¬ Xâî <ú¼ËG <ÌGä dA ÁÒ Xâî fôAô Xîäâ Xîä_
]äXîô ú_ä ´äòOä $
´â ê{Jòä Väâ <ÒGf dH, ´â ÙAVâ Väâ ´äk $
ÙäÙõ <GOÆùh ôä¬ ´{, <Giú_ <ú¸ _Oäk $$ 47 $$
´äâ ê¦{¼G dØßä dH Òd Gbµ> däâOä, ´äâ ÙA]Ëä dH, Òd ú_ä ´äòâOä $ ßË: <ú¸ Xîäâ Níô
XîôXâî <GOÆùh ôä¬ Xâî Gä¬-´{ ¬â* _Oä $
´â ê{Jòä Väâ <ÒGf dH, Xîäâkù <ô G ôdäk $
ÙäÙõ ÌäôA ßä{hA, ´â ÙAVâ Väâ ´äk $$ 48 $$
´äâ ê¦{¼G dØßä dH Òd Gbµ> däâOä, <ÒGäfA {Ùäù Xîäâkù oA Níô GdA* ôdËä $ ´äâ ÙA]Ëâ
dH*, Òâ VÌ ß{GA-ß{GA ÌäôA Vâ ú_â ´äòâ*Oâ $
ÙäÙõ VÌ Ó ¬ô ¬ô ´äË dH, ß¬ô ê{äÒhdäô $
ôdËä ô¬Ëä ôä¬ dH , ÌdËä VÌ V¶ V äô $$ 49 $$
VÌ ÓËè Xâî {SähA ¬ô-¬ô Xîô ß¼ò fôAôäâ* ¬â* ´ä ôdâ dH* $ ß¬ô Ëäâ XâîÒ_ V¶Väô Xîäâ
ê¦{¼G XîôGâ Òä_ä {ô¬ä¦¬ä dA dH $ ßË: òd VÌ V¶Väô ú_Gâ Òä_ä dH ßäHô kV ¬â* áòä{Xî cî{
Vâ ô¬Gâ Òä_ä ôä¬ dA Níô ôdËä dH $
VÁÒG
ÙäÙõ Xîäâkù <ô GdA*, òdØ VÌ ßäÒH ´äk $
ß¬ô {ÆæÉ ßä{H ôdH, XHî VäTÂ ÁòäH _äk $$ 50 $$
G ¬ôGâ Òä_â VÁÒGäâ* Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*òd VoA ¬ä<òXî {S{¶ú ê¦{<¸ Gäf Òä_ä
dH, kV¬â* Xîäâkù oA Níô GdA* dH $ ß¬ô íÒò¶ {ÆæÉäâ¸¬ oOÒäGè dA ôdËâ dH* Òä êG¬â* ÒÈ<¸ _OäXîô
ê¼dâ* {SäIË XîôXâî V¶Ë ß¬ô däâ ´äËâ dH* $
Xîä_ úâËäÒGA
òdØ Ó ´äËä Ùâ]Xîô, ÙäÙõ XîôA {ÆXîäô $
øªA ¬dõôË úä_Gä, ôä]H <Vô´Gdäô $$ 51 $$
51-52 ¬â* Xîä_ Vâ VäÒTäG Xîô ôdâ dH*VÌ ÓËè Xâî {SähA Xîä_ Xâî ¬Æ] ¬â* ´ä ôdâ
dH*, òd Ùâ]Xîô V¶Ëäâ* Gâ ê¿ú íÒô Vâ Xîdä dH-oäkòäâ ! øªA Òä Ùäâ øªA ßäOâ-{Av>â VÌXîäâ ú_Gä
däâOä, ò<Ù ôÇä úädËâ däâ Ëäâ ôÇXî {ô¬ä¦¬ä dA dH* $ êGXîä o´G XîôGâ Vâ Òâ ôÇä Xîô _â*Oâ $
ÙäÙõ <ÒÉò VÆ] ¬ä¶dA* ]â_Ëä¶, Xîä_ {d¤¿Æ òä ßäk $
ê{´â <ÒGfâ Ùâ]Ëä¶, òdØ Ó òäâ* dA* ´äk $$ 52 $$
ê¦{¼G däâXîô <ÒÉò VÆ]äù XSî[ªä XîôËâ dA Xîä_ ßä {d¤ÆúËä dH ßäHô Ùâ]Ëâ-Ùâ]Ëâ dA
{SähA Gbµ> däâ ´äËä dH $ òd ÓËè kVA {SXîäô Xîä_ Xâî ¬Æ] ¬â* ´ä ôdä dH $
ôä¬ Gä¬ <ÌG ÁÒ ´â, XâîËâ ¬Æòâ ßXîä_ $
¬Aú <ÌGä ´â ¬ôË dH¶, ËäËH* ÙäÙõ Vä_ $$ 53 $$
ôä¬Gä¬ <ú¼ËG <ÌGä ßd¶Xîäô Xâî Xîäôh ¬È¦òÆ Xîä V¬ò G ßäGâ Vâ {d_â <XîËGâ dA ÁÒ
<ÌGä dA ¬äHË ¬ô Oòâ dH* $ ßäùËè ôä¬ Xî[ oN¢Ë ßäHô ·äG {SäNIË <ÌGä ÁÒ ¬ôâ dØB Xâî V¬äG dA dH,
<óîô oA Òâ ÁGâ Xîä ê{äò GdA* XîôËâ, kVA Xîäôh ÙØ:] däâËä dH $
Xîl>äâôËä
V{ù <V*d díËA øhä, ôäÇV oÂË {ôâË $
<ËV ÒG ¬â* ÙäÙõ {ªÀä, úâËâ GdA* ßúâË $$ 54 $$
54-55 ¬â* ÁÒ Xî[ Xîl>äâôËä <Ù]ä ôdâ dH*<´V fôAô cî{A ÒG ¬â* V¶fò-V{ù, XSîäâT-
<V*d, Xîä¬-díËA, ¬G-ôäÇV, {¶ú·äGâN¼jò-oÂË, <½OÆh-{SâË ßä<Ù ÌdØË dH*, dâ ÁÒ ! êV¬â* ËÂ
ßä {ªä dH $ ßË: dâ ßVäÒTäG {SähA ! kVVâ {äô däâGâ Xâî <_B ôä¬-o´G ¨äôä VäÒTäG ¢òäâ* GdA*
däâËä ? ËÂ Ìªä Xîl>äâô dH, ´äâ BâVâ Xîbµ> VdG Xîô ôdä dH $
{ÂË <{Ëä ËH* ÌAvÆ>µ>Àä, oÂ_ {ªÀä <XîV l>äHô $
¬ôâ GdA* êô óîäµ> Xîô, ÙäÙõ Ìªä Xîl>äâô $$ 55 $$
ÁÒ cî{ {Æ½ {ô¬ä¦¬ä-<{Ëä Vâ ß<Òxä Xâî ¨äôä <ÌvÆª Oòä dH ßäHô <ÒÉò ´¼ò VÆ]äâ* ¬â*
<{Ëä Xîäâ oÂ_Xîô XHîVâ ÙØ]-¬ò V¶Väô ¬â* oµ>Xî ôdä dH $ {ô¬ä¦¬ä Xâî <ÒòäâO´¼ò ÙØ#] Vâ kVXîä
ßd¶Xîäô cî{ tÙò óîµ>Xîô òd ¬ôËä oA GdA¶ dH, òd Ìªä <G¬ù¬ Ò Xîl>äâô dH $
Xîä_ úâËäÒGA
´â <ÙG ´äk Väâ ÌdØuô G ßäÒâ, ßäòÆ øµ>â ËG v>A´â $
ß¶Ë Xîä_ <ÙG ßäk {d¤Æúä, ÙäÙõ Y>A_ G Xî[´â $$ 56 $$
56-67 ¬â* Xîä_ Vâ VäÒTäG Xîô ôdâ dH*dâ {SähA ! ËâôA ßäòÆ Ëä fôAô {S<Ë Çh ÇAh
däâ ôdâ dH*, ´äâ <ÙG ´äËä dH, Òd {ÆG: GdA* ßäËä ßäHô ¬È¦òÆ Xîä <ÙG oA V¬A{ ßä {d¤Æúä dH $ ßÌ
ôä¬ o´G Xîô ÁÒG Xîäâ Vóî_ ÌGä _â*, kV¬â* Y>A_ ¬ô Xîô $
ÙäÙõ ßÒVô ú_ Oòä, Ìuôòä¤1 Okù <Ìdäk $
Xîô <v>µ>Xâî Xîd¤ {äkòâ, ´¼¬ ß¬äâ_Xî ´äk $$ 57 $$
ßäòÆ Xîä ÌdØË-Vä V¬ò1 áòËAË däâ Oòä dH ßäHô òäHÒGXîä_ Ò íÒí ÁÒG Xâî ß¿v>â-
ß¿v>â ßÒVô oA ú_â Oòâ dH* $ ßÌ Ëäâ VäÒTäG däâ $ òd Ëâôä fâÉ ß¬ÂÁò ´¼¬ oA áòù ´ä ôdä
dH $ ò<Ù ôä¬ o´G <ÌGä òd ÁÒG dä Vâ ú_ä Oòä Ëäâ BâVä ´¼¬ úäHôäVA ¬â* Xîdä¶ <¬_âOä ?
ÙäÙõ Oä<óî_ H ôgä, O<d_ä dØßä O¤Òäô $
Väâ <ÙG <ú¸ G ßäÒdA, VäâÒâ {ä¤Ò {Väô $$ 58 $$
dâ ¬Â]ù ! ËÂ <ÒÉòäâ* Vâ ê¼¬Ë däâXîô ßúâË däâ ôdä dH, ËÆeâ ¬È¦òÆ Xîä Òd <ÙG òäÙ GdA* ßäËä,
<´V <ÙG {Hô {Väô Xîô VÙä Xâî <_òâ VäâòâOä $
ÙäÙõ Xîä_ d¬äôä Xîô OdH, <ÙG <ÙG ]Hú
* Ë ´äk $
ß´dØ¤ ÁÒ ´äOâ GdA*, VäâÒË Okù <Ìdäk $$ 59 $$
Xîä_ VÌ ÁÒäâ* Xâî ßäòÆ-dä Xîäâ {Xîª Xîô {S<Ë<ÙG ß{GA ßäâô ]H*úËä ´ä ôdä dH $ dâ
ÁÒ ! ¬äâd <Gjä ¬â* VäâËâ-VäâËâ VÌ ßäòÆ Gbµ> däâ Okù, ßÌ oA ËÂ ·äG XîôXâî VúâË ¬â* GdA* däâËä $
VÂËä ßäÒâ VÂËä ´äk, VÂËä ]â_â VÂËä ]äk $
VÂ Ë ä _â Ò â VÂ Ë ä Ùâ Ò â , ÙäÙõ VÂ Ë ä ´äk $$ 60 $$
V¶VäôA {SähA ß·äG <GÙSä ¬â* {SVÆIË dA ´¼¬Ëä dH, ß·äGäÒíä ¬â* ßäËä ´äËä dH, ]â_Ëä-
XÂîÙËä dH, ]äËä dH, _âËä dH, ÙâËä dH, ßäHô ß¼Ë ¬â* ¬ô Xîô ß¼ò fôAô ¬â* ´äËä dH $
ÙäÙõ Ùâ]Ë dA oòä, iòä¬ Òhù ËH* VâË1 $
ËG ¬G òäHÒG VÌ Oòä, ß´d¤Æ G duôVäâ* dâË $$ 61 $$
¬G Xâî ßGâXî ¬Gäâô, fôAô Xî[ VÆ¼ÙôËä ßäHô òäHÒG VÌ Gbµ> däâ Oòâ Ëä Ùâ]Ëâ-Ùâ]Ëâ
dA Xîä_â Xâîf oA iÒâË1 däâ Oòâ $ <Xî¼ËÆ dâ {SähA ! ßÌ oA ËÂ oOÒäGè Vâ {Sâ¬ GdA* XîôËä, òd Ëâôä
ÙØoäùyò dH $
ÙäÙõ eÂl>â Xâî øô Ùâ] Xîô, eÂl>â {Âv>â ´äk $
eÂ l >â eÂ l >ä Ìäâ _ Ëâ , ôdâ ¬Vähäâ * ´äk $$ 62 $$
<¬»òä-áòÒdäô ¬â* V¶_yG ¬äGÒ Xâî øô {ô <¬»òä {S{¶ú Xî[ ß<TXîËä Ùâ]Xîô ß¼ò ¬äGÒ
´äËâ dH* ßäHô <¬»òä-áòÒdäô Xî[ dA ÌäËâ* {Âv>Ëâ dH* Ëä <¬»òä-áòÒdäô ¬â* ôË ¬äGÒ, <¬»òä-
áòÒdäô Xî[ ÌäËâ* Ìäâ_Ëâ dH* $ kV {SXîäô <¬»òä-áòÒdäô XîôËâ-XîôËâ ¬ô Xîô i¬fäG ¬â* ú_â
´äËâ dH* $
ÙäÙõ {Säh {òähä Xîô Oòä, ¬äµ>A TôA ¬Väh $
´ä_hdäôâ Ùâ ] Xîô, úâ Ë H * GdA* ß´äh $$ 63 $$
{Säh Ëäâ {SíäG Xîô Oòâ dH* ßäHô òd fÒ i¬fäG ¬â* {ªä dH $ òâ ´_äGâ Òä_â oA <XîËGâ
ßG´äG dH*, ´äâ ß{GA oäÒA O<Ë Ùâ] XîôXâî oA duô o´G Xâî <_B VäÒTäG GdA* däâËâ $
Xâîkù ´ä_â Xâîkù ´ä<_òâ, Xâîkù ´ä_G ´ä¶<d* $
Xâîkù ´ä_G Xî[ XîôH*, ÙäÙõ ÁÒG Gä¶<d* $$ 64 $$
<XîËGâ dA Ëäâ ´_ä <Ùòâ dH*, <XîËGâ dA Xîäâ ´_ä ôdâ dH*, <XîËGâ dA Xîäâ ´_äGâ _â ´ä ôdâ dH*
ßäHô <XîËGâ dA Xîäâ ´_äGâ Xî[ ËHòäôA Xîô ôdâ dH* $ ßË: V¶Väô ¬â* VÙä Á<ÒË ôdGä ßV¶oÒ dH $
Xâîkù Oäªâ Xâîk Oä<ªòâ, Xâîkù OäªG ´ä¶<d* $
Xâîkù OäªG Xî[ XîôH*, ÙäÙõ ÁÒG Gä¶<d* $$ 65 $$
<XîËGâ dA {È»ÒA ¬â* Oäª <Ùòâ dH*, <XîËGâ dA Xîäâ Oäª ôdâ dH*, <XîËGâ dA Xîäâ OäªGâ Xâî <_òâ _â ´ä
ôdâ dH*, <XîËGâ dA Xîäâ OäªGâ Xî[ ËHòäôA Xîô ôdâ dH* $ ßË: V¶Väô ¬â* VÙä Á<ÒË ôdGä V¶oÒ GdA* dH $
ÙäÙõ XîdH-êl> ôâ {SähA ´äO ÁÒ, ß{Gä V´G V¤oä_ $
Oä<óî_ GA* Ù G Xî[<´òâ , ßäk {d¤ Æ Ë ä Xîä_ $$ 66 $$
dâ {SähA ! <ÒÉòäV<Óî cî{ ßúâËËä V<dË ¬äâd <Gjä ¬â* ¬Ë {ªä ôd, êl>Xîô ·äG ´äOSË
¬â* ßä, ßäHô ¬G Vâ ß{Gâ V¿úâ <¬½ {ô¬ä¦¬ä Xîä <ú¼ËG Xîô, Xîä_ V¬A{ dA ßä {d¤Æúä dH $
V¬ô Xîä fôhä Ë´â, OdH ßäG Xî[ ßäâµ> $
ÙäÙõ Ì_Ò¶Ë Xîä_ Xî[, ¢òäâ* Xîô Ì¶úâ úäâµ> $$ 67 $$
V¬ù {ô¬âiÒô Xî[ fôh Xîäâ v>äâªXîô, ß¼ò ßV¬ù ÙâÒA-ÙâÒËä<Ù Xî[ fôh {XîªGâ Vâ
Ì_ÒäGè Xîä_ Xâî ßäøäË Vâ XHîVâ Ìú VXîËä dH ?
VÁÒG
ß<ÒGäfA Xâî ßäVôâ, ß´ôäÒô1 Xî[ ßäâµ> $
ÙäÙõ fôhâ Väú Xâî, XîÙâ G _äOâ úäâµ> $$ 68 $$
Xîä_ ô<dË däâGâ Xîä ê{äò ÌËä ôdâ dH*ÙâÒËäßäâ1* Vâ ß<Ë aâbl>, ß<ÒGäfA {ô¬ä¦¬ä
Xîä ßäaò _âXîô êVXî[ fôh ¬â* ôdäâ $ V¦ò íÒcî{ {ôÌS@ Xî[ fôh ¬â* ôdGâ Vâ XîoA oA Xîä_
Xî[ úäâµ> GdA* _O VXîËA $
Xîä_ úâËäÒGA
¬ÂVä oäOä ¬ôh ËH*, ´dä¶ ´äò Ëd¤ Oäâô2 $
ÙäÙõ íÒOù {òä_1 VÌ, Xî<l>G Xîä_ Xîä fäâô $$ 69 $$
69-77 ¬â* Xîä_ Vâ VäÒTäG Xîô ôdâ dH*òdõ<Ùòäâ* Xâî T¬ù OÆæ ¬ÂVä VädÌ Xîäâ ´Ì ·äË
dØßä-¬âôA ¬È¦òÆ däâGâ Òä_A dH, ËÌ Òâ ß{Gâ íäG Xîäâ v>äâªXîô ôÇäù oäO <GXî_â $ Òâ ´dä¤-´dä¤
´äËâ â Òdä¤-Òdä¤ dA ê¼dâ* XîÌS2 ]äâÙËâ dØòâ ¬äGÒ <¬_Ëâ â ßäHô {Âv>Gâ {ô XîdËâ â ¬ÂVä Xâî <_òâ
]äâÙ ôdâ dH* $ ß¼Ë ¬â* BXî íäG ¬â* ¬ÂVä Gâ Xîdä-XîÌS v>äâµ>A dH, ¬ÂVä kV¬â* GdA* V¬äòâOä $ ]äâÙGâ
Òä_â Ìäâ_â-V¬ä ´äòâOä $ ¬ÂVä êV¬â* _âµ> Xîô ¬ä{Gâ _Oâ <Xî êGXâî {Säh {SíäG Xîô Oòâ $ ßäHô
¢òä Xîdâ*, Xîä_ Xâî oò Vâ íÒOù, {äËä_1 ßä<Ù VoA íäGäâ* ¬â* oò¶Xîô Xîäâ_äd_ ¬ú ôdä dH $
VÌ ¬Æ] ¬ä¶dA* Xîä_ Xâî, ¬ä¶«>Àä ¬äòä ´ä_ $
ÙäÙõ Oäâô ¬Väh ¬â*, e¶]â1 íÒOù {òä_2 $$ 70 $$
Xîä_ Gâ ¬äòä-´ä_ <Ìv>äXîô VÌXîäâ {Xîª ô]ä dH $ VÌ Xîä_ Xâî ¬Æ] ¬â* dH* $ íÒOù
{äËä_2 ßä<Ù VoA XîÌS Ëä i¬fäG ¬â* dA dH* ßäùËè Gbµ> däâGâ Òä_â dH* ßäHô oOÒÙè-o´G <ÌGä
VoA {iúä¸ä{1 Xîô ôdâ dH* $
ÙäÙõ ¬ªä1 ¬Väh Xîä, XâîËä Xîôâ «>óîäG2 $
¬ÈËXî ¬ÆôÙä Oäâô Xîä, ÌdØË Xîôâ ß<o¬äG $$ 71 $$
òd {SähA i¬fäG Xîä ¬ÆÙäù1 däâXîô oA ß{Gâ fôAô, Ì_ä<Ù Xîä <XîËGä ø¬¶«2> XîôËä dH $
XîÌS Xîä ¬ôä dØßä ¬ÆÙäù däâXîô oA ´ä<Ë-T¬äù<Ù Xâî ßGâXî ß<o¬äG XîôËä dH $
ôä´ä ôähä ôäÒ ¬H*, ¬H* ]äGäâ*1 <fô ]äG $
¬äòä ¬äâd {Väôâ BËä, VÌ TôËA ßäV¬äG $$ 72 $$
¬H* ôäÒ d¤Â, ¬H* ôä´ä d¤Â, ¬H* ¬däôähä d¤Â, ¬H* VôÙäôäâ*1 Xîä oA <fôäâ¬<h VôÙäô d¤Â, k¦òä<ÙXî
ßd¶Xîäô XîôXâî ¬äòä Vâ ¬äâ<dË ¬G Xîäâ kËGä óHî_äËä dH <Xî {È»ÒA Ëä ßäXîäf ¬â* íÒOäù<Ù _äâXî
VoA ¬âôâ ß<TXîäô ¬â* ßä ´äòâ* ßäHô òd Ùâ]Ëä dA GdA* <Xî ¬H* Xîä_ Xîä OSäV d¤Â $
{¶ ú ËKÒ Xîä {Â Ë _ä, òdØ <{* « > V¤ Ò äôä $
¬¶<Ùô ¬äµ>A ¬ä¶V Xîä, <ÒGfË G<d* Ìäôä1 $$ 73 $$
òd ßNí-¬ä¶V {STäG fôAô-¬¶uÙô {¶ú ËKÒäâ* Vâ ÌGä dØßä {ÆË_ä dH $ kVâ Gbµ> däâXîô
<¬D>A ¬â* <¬_Ëâ Ùâô1 G _OâOA, <óîô oA {SähA kVâ <XîËGä V´äËä dH $
däª úä¬ Xîä {A* ´ ôä, <Ìú Ìäâ _ hdäôä $
ÙäÙõ Ëä¬â* {HV Xîô, ÌdØË <Xîòä {Väôä $$ 74 $$
òd fôAô dM>A-ú¬äù<Ù Vâ ÌGä dØßä <{*´ôä dH, Ìäâ_Gâ Òä_â ÁÒä¦¬ä Gâ kVXâî ¬®ò-tÙò
¬â* {SÒâf XîôXâî ""¬H*-ËÂ'' ßä<Ù oâÙ áòÒdäô ¨äôä ÌdØË {S{¶ú óHî_ä <_òä dH $
ÌdØË {Väôä Xîô Oòä, XÆîv> dä G ßäòä $
ÙäÙõ duô Xî[ o<Óî <ÌG, {SähA {v>Ëäòä $$ 75 $$
òd {SähA ÌdØË-Vâ XîäòäâÍ Xîäâ óHî_ä Xîô ¬È¦òÆ-<ÙG Xâî V¬A{ ßä ´äËä dH <Xî¼ËÆ êG Vâ kVâ
XÆîv> oA V¶ËäâÉ GdA* <¬_Ëä ßäHô duô o<Óî <ÌGä ß¼Ë ¬â* {iúä¸ä{ dA XîôËä dH $
¬ähV1 ´_ Xîä ÌÆÙèÌÆÙä, {äGA Xîä {äâµ>ä $
ÙäÙõ Xîäòä Xîäâ µ > ¬â * , ¬â Ò äVA 2 ¬äâ µ >ä 3 $$ 76 $$
¬GÆbò1 fôAô ÒAòù-cî{ ´_ Xîä ÌÆÙèÌÆÙä dH Ëä ÒäòÆ Vâ oôâ ÌÆ_ÌÆ_â Xâî V¬äG Ç<hXî
dH $ {SähA BâVâ Xîäòä cî{ Xî¿úâ <Xî_â ¬â* ß{Gâ Xîäâ ÌdØË VÆô<ÇË ¬däGè3 OÑ{<Ë2 V¬eËä dH,
Xîäôh, êV¬â* (¬äâµ>ä=) {SÌ_ (¬H*=) ßd¶Xîäô (ÒäVA=) oôä dØßä dH, <Xî¼ËÆ fôAô GäfÒäGè däâGâ
Vâ êVXîä òd ßd¶Xîäô áòù dH $
Ìädô OÑ <Goù ò Xîôâ , ÁÌâ Xâ î Ëä¶ k Í $
ÙäÙõ ¬ä¶ d A* Xîä_ dH , Väâ ´ähH * Gä¶ d A* $$ 77 $$
{SähA Ìädô Xâî f½Æßäâ* Vâ <Goùò ôd Xîô Á<ÒË ôdGâ Xâî <_B VÆðÑ ÙØOù ÌGäËä dH, <Xî¼ËÆ
fôAô Xâî oAËô ´äâ Xîä¬-XSîäâTä<Ù cî{ Xîä_ dH*, ê¼dâ* Òd f½Æ cî{ ¬â* V¬eËä dA GdA* $
<ú¸ Xî{µ>A
ÙäÙõ Väúâ ¬Ë1 Vä<dÌ <¬_â, Xî{µ> <¬_âOä Xîä_2 $
Vä*ú {ô¬ {Ù {äkòâ, Xî{µ> Xîäòä ¬â* Vä_3 $$ 78 $$
<ú¸ Xî{µ>A Xîäâ úâËäÒGA Ùâ ôdâ dH*<GbXî{µ> oäÒ Vâ V¿úâ <V¾ä¼Ë1 Xîä ßäaò _âXîô
VäTG XîôGâ Vâ V¦ò {ô¬ {Ù íÒcî{ {ôÌS@ {SäIË däâËâ dH* ßäHô {S<Ëbl>ä<Ù Xâî <_B Xî{µ> {Âhù
VäTG XîôGâ Vâ ÁÒG Xîä_ ¬â* {äâ_ G ]Æ_ ´äò, BâVA <ú¼Ëä cî{ ÙØ:]1 ¬G ¬â* ÌGä ôdËä dH
ßäHô ß¼Ë ¬â* ò¬ÙõË2 {Xîª Xîô _â ´äËâ dH* $
Xîä_ úâËäÒGA
¬G dA ¬ä¶dA* ¬Aú dH, Väôäâ* Xâî <fô Vä_ $
´â XÆîv> áòä{â ôä¬ <ÌG, ÙäÙõ Väâkù Xîä_ $$ 79 $$
79-89 ¬â* Xîä_ Vâ VäÒTäG Xîô ôdâ dH*<´VXîä VÌXâî <fô {ô ÙØ:] ÌGä ôdËä dH,
Òd ¬È¦òÆ ¬G ¬â* dA dH $ ¢òä dH ? ê¸ô-ôä¬ o´G <ÌGä ´äâ XÆîv> oA OÆh-<ÒXîäô ¬G ¬â* ôdËâ dH*, Òâ
dA Xîä_ cî{ dH* $
ÙäÙõ ´âËA _dô <ÒXîäô Xî[, Xîä_ X¤îÒ_1 ¬â* Väâk $
{Sâ¬ _dô Väâ {AÒ Xî[, <o¼G-<o¼G òäâ* däâk $$ 80 $$
¬G ¬â* <´ËGA <ÒXîäôäâ* Xî[ ê¬¶O êl>ËA dH*, Òâ VÌ Xîä_ Xîä OSäV1 ÌGäGâ ¬â* VdäòXî däâËA
dH* ßäHô <´ËGA oOÒËè {Sâ¬ Xî[ _dôâ* êl>ËA dH* Òâ oOÒËè {SäNIË ¬â* VdäòXî däâËA dH* $ kV {SXîäô ¬G
Xî[ <o¼G-<o¼G ê¬¶Oäâ* Vâ dA <o¼G-<o¼G óî_ däâËä dH $
ÙäÙõ Xîä_ cî{ ¬ä¶dA* ÌVâ, Xîäâkù G ´äGâ Ëä<d $
òd XÂîªA XîôhA Xîä_ dH, VÌ Xîädõ Xîäâ ]äk $$ 81 $$
Xîä_ Xîä íÒcî{ ¬G ¬â* dA ôdËä dH <Xî¼ËÆ ß·äGA Xîäâkù oA êVâ GdA* ´äGËä $ oOÒÙù-
Xî¬äâÍ Xîäâ v>äâªXîô-Xî¬ù Ëä òd ´äâ XÆîXî¬äâÍ Xâî XîôGâ Xî[ oäÒGä dH, ÒdA Xîä_ dH ßäHô VoA
oOÒÙè-<Ò¬Æ]äâ¶ Xîäâ ]äËä ôdËä dH $
ÙäÙõ <ÒÉ ß¬ÈË øµ> ¬â* ÌVâ, Ùäâ¼òäâ* BXHî l>ä¤Ò $
¬äòä <ÒÉò <ÒXîäô VÌ, ß¬ÈË duô Xîä Gä¤Ò $$ 82 $$
<ÒÉ ßäHô ß¬ÈË ÙäâGäâ* ß¼Ë:Xîôh cî{ BXî íäG ¬â* dA ôdËâ dH* $ V¶{Âhù ¬ä<òXî <ÒÉò-
<ÒXîäô <ÒÉ dH* ßäHô duô Xîä Gä¬ ß¬ÈË dH $
ÙäÙõ Xîdä¶ ¬ÆdP¬Ù ¬Aô1 ä, VÌ G<Ìòäâ2* <fôËä´ $
Väâ oA ¬ô ¬äµ>A dØßä, ß¬ô ß_d Xîä ôä´ $$ 83 $$
´äâ V¶{Âhù kùiÒô-ÙõËäâ*2 ¬â* <fôäâ¬<h VôÙäô1 ¬ÆdP¬Ù â, Òâ ßÌ Xîdä¤ dH* ? Òâ oA ¬ô Oòâ,
êGXîä oA fôAô <¬D>A ¬â* <¬_ Oòä $ ß¬ô Ëäâ BXî kùiÒô Xîä ôäJò dA dH $
XâîËâ ¬ô ¬äµ>A oòâ, ÌdØË Ìªâ Ì_Ò¶Ë $
ÙäÙõ Xâ î Ëâ H Oòâ , ÙäGä Ùâ Ò ßG¶ Ë $$ 84 $$
<XîËGâ dA ÌdØË Ìªâ Ì_ÒäGè ¬äGÒ, <XîËGâ dA ÙäGÒ ßäHô ßG¼Ë ÙâÒËä däâ Oòâ, <Xî¼ËÆ
VoA ¬ô Xîô <¬D>A däâ Oòâ $
ÙäÙõ TôËA XîôËâ BXî «>O1, Ùuôòä XîôËâ óîä_2 $
däXîäâ * {Òù Ë óîäªËâ , Väâ oA ]äòâ Xîä_ $$ 85 $$
<´V (Òä¬G) Gâ {È»ÒA Xîäâ BXî XîÙ¬1 ¬â* Gä{ <_òä, <´V (dGÆ¬äG) Gâ V¬Æj Xîäâ BXî
óî_ä¶O2 ¬â* _ä¶ø <_òä ßäHô <´V (ôäÒh) Gâ BXî O´ùGä Vâ {ÒùË Xîäâ oA óîäª «>ä_ä, êG VÌXîäâ
oA Xîä_ ]ä Oòä $
ÙäÙõ VÌ Ó X¤î{H Xîä_ ËH*, ÌS@ä <ÒbhÆ ¬dâf $
VÆô Gô ¬Æ<G´G _äâXî VÌ, íÒOù ôVäË_ fâÉ $$ 86 $$
íÒOù, ¬È¦òÆ, ôVäË_ ({È»ÒA Xâî GAúâ Xâî 7 _äâXîäâ* ¬â* Vâ 6l>ä _äâXî) ßä<Ù VÌ _äâXîäâ* Xâî
ÙâÒËä, Gô, ¬Æ<G´G, ÌS@ä, <ÒbhÆ, ¬däÙâÒ, fâÉÁ ßä<Ù VoA Xîä_ Vâ Xîä¤{Ëâ dH* $
ú¶Ù, VÂô, Tô, {ÒG, ´_, ÌS@¶«> ]¶«> {SÒâf $
Väâ Xîä_ «>ôâ XîôËäô ËH*, ´H ´H ËÆ¬ ßäÙâf $$ 87 $$
ÌS@ä¶«> Xâî VoA ]¶«>äâ* ¬â* Xîä_ {S<Òbµ> däâXîô ú¼j¬ä, VÂòù, {È»ÒA, ÒäòÆ, ´_ ßä<Ù VÌ
Xîäâ Gbµ> XîôËä dH $ Òd Xîä_ {ô¬âiÒô Vâ «>ôËä dH $ dâ {ô¬âiÒô ! ßä{ Xî[ ´ò däâ, ´ò däâ, d¬
ßä{Xîäâ {Shä¬ XîôËâ dH* $ (òd Vä]A ÒähA Xâî ¬®ò ¬â* dH $ ßË: ¬®ò ¬¶O_äúôh cî{ dH $)
{ÒGä {äGA TôËA ß¶Ìô, <ÒGfâ ô<Ò, f<f, Ëäôä $
{¶ú ËKÒ VÌ ¬äòä <ÒGfâ, ¬äGÆÉ Xîdä <Òúäôä $$ 88 $$
<¬»òä ¬äòä Vâ ô<úË-{È»ÒA, ´_, ßNyG, ÒäòÆ, ßäXîäf, òâ {ä¶úäâ* ËKÒ Ëä kG Vâ
ô<úË VÂòù, ú¼j¬ä, Ëäôä ßä<Ù VoA ¬ä<òXî {S{¶ú Gbµ> däâOä, ËÌ Ìâúäôâ ¬GÆbò fôAô Xî[ Ëäâ
ÌäË dA ¢òä dH ? òd Ëäâ Çh o¶OÆô dH dA $
ÙäÙõ <ÒGfâ Ëâ´ Xâî, ¬äµ>A Xâî <XîV ¬ä¶<d* $
ß¬ô ê{äÒhdäô dH , Ùõ ´ ä Xîäâ k ù Gä¶ < d* $$ 89 $$
´Ì Ëâ´äâ¬ò VÂòù, ú¼ÙSä<Ù ÙâÒ fôAô oA Gbµ> däââ*Oâ, ËÌ ¬ä¤V-dM>A cî{ <¬D>A Xâî ÌGâ dØòâ
¬GÆbòä<Ù fôAô <XîV OhGä ¬â* dH* ? Òâ Ëäâ ßÒiò Gbµ> däâ*Oâ dA $ ß¬ô Ëäâ BXî VÈ<bµ>-XîËäù kùiÒô
dA dH, ß¼ò Xîäâkù oA GdA* $
íÒXî[ò f½Æ-<¬½Ëä
¬G dA ¬ä¶dA* H ¬ôâ, ÁÒâ ¬G dA ¬ä¶<d* $
Vä<dÌ VäÇAoÂ Ë dH , ÙäÙõ ÙÂ É h Gä¶ < d* $$ 90 $$
90 ¬â* XîdËâ dH*, {SähA ß{Gä ßä{ dA f½Æ Ëä <¬½ dH¬G ¬â* VXîä¬ Xî¬äâÍ Xâî <Òúäô
däâËâ dH* ËÌ dA Xî¬ù XîôXâî ´¼¬Ëä-¬ôËä dH ßäHô ¬G ¬â* <GbXîä¬Ëä däâËA dH ËÌ ·äG ¨äôä {ôÌS@
{SäNIË cî{ ß¬ô ÁÒG {SäIË däâËä dH $ ßË: {ôÌS@ Ëäâ VäÇA cî{ dH, ÁÒ Xâî ´¼¬-¬ôhä<Ù Xîä
ê¼dâ* Xîäâkù ÙäâÉ GdA* $
¬¦Vô=kùbòäù
ÙAVâ ¬ähV {S¦òÇ Xîä_, Jòäâ* Xîô ¦òäâ* Xîô ÙäÙõ µ>ä_ $$ 91 $$
k<Ë Xîä_ Xîä ß¶O V¬äIË: $$ 25 $$ Vä. 2178 $$
kùbòäù_Æ, XÈîËÖGA ¬äGÒ Vâ Ùõô ôdGâ Xî[ {Sâôhä Xîô ôdâ dH*kùbòäù_Æ XÈîËÖGA ¬äGÒ {S¦òÇ
dA Xîä_ cî{ <Ù]äkù ÙâËä dH $ ßË: êVâ ´HVâ-ËHVâ Ùõô Vâ dA µ>ä_ Ùäâ ßäHô Xîä_ Vâ ÌúGâ Xîä ê{äò
<Gô¶´G ôä¬ Xîä o´G Xîôäâ $
k<Ë aAÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXîä Xîä_ Xîä ß¶O V¬äIË: $$ 25 $$
ß VÁÒG Xîä ß¶O 26
Xîä_-ß¶OXâî ßG¼Ëô VÁÒG Xîä <Òúäô XîôGâ Xâî <_B ""VÁÒG Xîä ß¶O'' XîG XîôGâ
<´GXî[ XÈî{ä Vâ VäTXî V¶{Âhù OÆh <ÒXîäô cî{ Xîä_ Vâ ¬ÆÓî däâXîô VÁÒG ÌS@ Xîäâ {SäIË
däâËä dH, êG <Gô¶´G ôä¬, VÙèOÆæ ßäHô VÒù V¶Ëäâ* Xîäâ d¬ ßGâXî {Shä¬ XîôËâ dH* $
ÙäÙõ ´â Ë¶Â òäâOA OÆæ¬Æ]A, Ëäâ _âGä ËKÒ <Òúäô $
Od ßäòÆT OÆæ ·äG Xîä, Xîä_ {ÆæÉ Xîäâ ¬äô $$ 2 $$
2-7 Vâ VÁÒGËä Xî[ {SäNIË ßä<Ù Xîä <Òúäô Xîd ôdâ dH*dâ òäâOA ! ò<Ù ËÂ OÆæ ßä·ä
¬â* ú_Gâ Òä_ä dH Ëäâ ßä¦¬-ËKÒ Xâî <Òúäô ¨äôä OÆæ Xâî ßoâÙ-·äG cî{ fí½ Xîäâ ß¼Ë:Xîôh-
cî{A dä ¬â* OSdh XîôXâî Xîä_-{ÆæÉ Xîäâ ¬äô Ùâ $
GäÙ <Ì¼ÙØ VäH* øµ> oôâ, Väâ ´äâOA ÁÒâ $
ÙäÙõ Xîädâ Xîäâ ¬ôâ , ôä¬ ôV {AÒâ $$ 3 $$
òäâOA <´VXîä ®òäG XîôËâ dH* BâVâ {ShÒ {ô ôdGâ Òä_â ßTù ú¼jcî{ GäÙ ßäHô êVXâî Fî{ô
Xî[ <Ì¼ÙØ Xâî ®òäG Vâ ß¼Ë:Xîôh {uô{Âhù ô]Ëä dH Òä ""Väâ&d¶ ôä¬ä<Ù ¬¶½'' cî{ GäÙ Xâî <ú¼ËG
Vâ ß¼Ë:Xîôh ßäHô ÌS@úòù ¨äôä ÒAòù Vâ fôAô {uô{Âhù ô]Ëä dH, Òd òäâOA ÌS@ Xîäâ {SäIË däâXîô
VÙä Á<ÒË ôdËä dH $ êÓî {SXîäô ´äâ ôä¬ôV Xîä {äG XîôËâ dH*, Òâ ¢òäâ* ¬ôâ*Oâ ?
VäTÂ ´G Xî[ ÒäVGä1, fÄÙ ôdH V¶ V äô $
ÙäÙõ ßäË¬ _â <¬_â , ß¬ô ê{äÒGdäô $$ 4 $$
V¶Ë ß{Gâ ßä¦¬ä Xîäâ ·äG ¨äôä Vä¶VäuôXî oäÒGäßäâ* Vâ F¶îúâ êl>ä, {ô¬ä¦¬ä ¬â* <¬_Xîô
VÁÒG Xîä ß¶O 26 411
ß¬ô däâ ´äËâ dH* ßäHô êGXîâ _äâXî XîÁòähäù <Òúäô1 ê¼dA* Xâî fÄÙäâ* ¨äôä V¶Väô ¬â* ôd ´äËâ dH* $
ôä¬ VôA]â H ôdH * , òdØ GädA* êGdäô $
ÙäÙõ VäTÂ ß¬ô dH * , <ÒGfâ VÌ V¶ V äô $$ 5 $$
òd ð<bµ>Oäâúô fôAô V¶Ëäâ* Xîä íÒcî{ GdA* däâËä, Òâ Ëäâ ôä¬ Xâî V¬äG dA däâXîô ôdËâ dH* $
ßË: V¶Ë ß¬ô dH* ßäHô Väôä V¶Väô Gbµ> däâËä dH $
´â Xîäâkù VâÒâ ôä¬ Xîäâ, Ëäâ ôä¬ VôA]ä däâk $
ÙäÙõ Gä¬ XîÌAô Jòäâ * , Vä]A Ìäâ _ â Väâ k $$ 6 $$
´äâ Xîäâkù ôä¬ Xî[ o<Óî XîôËä dH, Òd ôä¬ Xâî V¬äG dA däâ ´äËä dH ßäHô Gä¬ÙâÒ XîÌAôä<Ù
Xâî V¬äG ôä¬ V¶Ì¶TA {Ù Ìäâ_Gâ _OËä dH $
ßù G ßäòä, Väâ Oòä, ßäòä Väâ ¢òäâ* ´äk $
ÙäÙõ ËG ¬G ÁÒËä¶ , ßä{ä l>äH ô _Oäk $$ 7 $$
<´VXîä ÁÒG ôä¬-o´G cî{ Xîäòù ¬â* GdA* _Oä, ÒdA Xîä_ Xâî ¬Æ] ¬â* Oòä dH ßäHô
<´VXîä ÁÒG o´G ¬â* ]úù däâ Oòä, Òd Xîä_ Xâî ¬Æ] ¬â* ¢òäâ* ´äòâOä ? ßË: Á<ÒËäÒíä
¬â* dA ËG Xîäâ ÌS@ cî{ V¶Ëäâ* Xî[ VâÒä ¬â*, ¬G Xîäâ ÌS@ <ú¼ËG ¬â* ßäHô ßd¶Xîäô Xîäâ "ßd¶ÌS@' cî{
íäG ¬â* _OäXîô ß¬ô däâ ´äßäâ $
Ùòä <ÒGËA
ÙäÙõ XîdH VÌ ô¤O Ëâôâ ËH* ô¤Oâ, ËÂ¶ dA VÌ ô¤O ¬ä¶<d* $
VÌ ô¤ O Ëâ ô â ËH * <Xîòâ , Ùõ ´ ä Xîäâ k ù Gä¶ < d* $$ 8 $$
Ùòä Ëä VÁÒGäÒíä {SäNIË Xâî <_B <ÒGò Xîô ôdâ dH*dâ ôä¬ ! òd ´äâ V¶Väô ¬â*
<Ò<ú½ ôúGä cî{ ô¶O dH*, Òâ ßä{Xâî ôúâ dØòâ däâGâ Vâ ßä{Xâî dA dH* $ ßä{ kG VÌ ¬â* áòä{Xî oA dH* $
fäí½ V¶Ë oA òdA XîdËâ ßäòâ dH* <Xî VP{Âhù _äâXî ôúGä cî{ ô¶O ßä{Xî[ V¸ä Vâ dA ôúâ ´äËâ dH*
ßäHô ßä{ dA kGXâî ß<Tbl>äG dH*, ß¼ò Xîäâkù oA GdA* dH $ ßä{ VÒù V¬ù dH*, ßË: Ùòä XîôXâî d¬â*
¬ÆN¢Ë cî{ VÁÒG ßÒíä {SÙäG Xîôâ* $
VÁÒG
vÂ>µ>â Ù¶Ù Ëäâ _äOâ Ì¶Ù, _äOâ Ì¶Ù Ëäâ ß¬ô X¶îÙ $
ß¬ô X¶îÙ ÙäÙõ ßäG¼Ù $$ 9 $$
9-14 ¬â* VÁÒGËä Xîä ê{äò Xîd ôdâ dH*´Ì Xîä¬-XSîäâTä<ÙXî ¨¼¨ ß¼Ë:Xîôh Vâ dµ>Ëâ
dH*, ËÌ Vd´ V¬ä<T _OËA dH ßäHô Vd´ V¬ä<T _OËA dH ËÌ ß¬ôËä Xâî ¬Â_ ßä¦¬-íÒcî{
ÌS@ Xî[ {SäNIË däâËA dH ßäHô ÌS@ {SäIË däâËâ dA VäTXî íÒò¶ ßäG¶Ù íÒcî{ ÌS@ däâ ´äËä dH $
{SiG Xîd¤ ´¬ ´äHôä1 o¶<´òâ, Xîdä¤ Xîä_ Xîäâ Ù¶«> ?
Xîdä¤ ¬Aú Xîäâ ¬äuôòâ, Xîdä¤ ´ôä2 VË ]¶«> ? 10 $$
dâ OÆôäâ ! <´V íäG ¬â* ôdGâ Vâ Ì_ÒäGè ò¬ Xî[ f<Óî1 Gbµ> Xî[ ´ä VXîËA dH, Xîä_ Xîäâ
Ù¶«> ÙâGâ Xî[ òäâyòËä ßä ´äËA dH, ¬È¦òÆ Xîäâ ¬äôä ´ä VXîËä dH ßäHô ÒÈ¨äÒíä2 Xîäâ oA VHX¶î«>äâ* ]¶«>
XîôXâî Gbµ> <Xîòä ´ä VXîËä dH, Òd Xîdä¶ dH ?
ê¸ô ß¬ô l>äHô ß<ÒGäfA ßäVG, Ëdä¤ <Gô¶´G _äO ôdâ $
ÙäÙõ ´äâOA ´ÆO ´ÆO ÁÒâ, Xîä_ áòä_ VÌ Vd´ Oòâ $$ 11 $$
Éµ>è úXS î {ÒGä <óîôH , v# VdVS kXî ÌAV $
´äâO ß¬ô ´¬ Xîäâ <O_H, ÙäÙõ <ÌVÒä ÌAV $$ 11 $$>
10 Xâî {SiG Xîä 14 ËXî ê¸ô Ùâ ôdâ dH*´dä¶ ß<ÒGäfA ÌS@ Xîä ßäVG dH ßäùËè
VäÇä¦Xîäô däâËä dH, êV <G<ÒùXîÁ{ V¬ä<T ßÒíä cî{ ß¬ô íäG ¬â* {d¤ÆúXîô <Gô¶´G ÌS@ Xâî
VäÇä¦Xîäô ¬â* dA _Oä ôdËä dH, Òd òäâOA ÌS@ cî{ däâXîô VÙä Á<ÒË ôdËä dH, BâVâ òäâOA Xâî êÓî
Xîä_ä<Ù Ëä V{äù<Ù Xâî VoA oò ßGäòäV dA Gbµ> däâ ´äËâ dH* $
ôäâ¬ ôäâ¬ _H _äk TÆ<G, BâVâ VÙä ß]¶«> $
ÙäÙõ ß<ÒGäfA <¬_â, Ëäâ ´¬ Xîäâ ÙA´â Ù¶«> $$ 12 $$
Gä¬ <ú¼ËG ¬â* ÒÈ<¸ _OäËâ-_OäËâ Gä¬ Xî[ ®Ò<G ôäâ¬-ôäâ¬ Vâ däâGâ _OËA dH ßäHô Òd
ß]¶«> cî{ Vâ VÙä dA däâËA ôdËA dH, ËÌ ß<ÒGäfA ÌS@ Xî[ {SäNIË däâ ´äËA dH $ êVA V¬ò ò¬
Xî[ f<Óî áòù XîôGä cî{ ò¬ Xîäâ Ù¶«> ÙâGâ Xîä Ì_, VäTXî ¬â* ßä ´äËä dH $
ÙäÙÂ ´ôä Xîä_ ´ä¬h ¬ôh, ´dä¶ ´dä¶ <´Ò ´äk $
o<Óî {ôäòh _AG ¬G, ËäXîäâ Xîä_ G ]äk $$ 13 $$
<ÒÉò-ÒäVGä ¨äôä ÁÒ ´dä¶-´dä¶ ´äËä dH, Òdä¶ Òdä¶ dA ´¼¬, ´ôä ßäHô ¬È¦òÆ cî{
Xîä_ kVâ {SäIË däâËä dH, <Xî¼ËÆ <´VXîä ¬G oOÒËè-{ôäòh däâXîô o<Óî ¬â* _AG ôdËä dH, êVXîäâ
Xîä_ GdA* ]äËä $
¬ôhä oäOä ¬ôh ËH*, ÙØ:]H* Gäl>ä ÙØ:] $
ÙäÙõ oò VäH* oò Oòä, VÆ]H* vÂ>µ>ä VÆ] $$ 14 $$
ßd¶Xîäô Gbµ> däâGâ cî{ ¬ôGâ Vâ {ÆG:-{ÆG: ¬ôGä <¬µ> ´äËä dH $ VäTG Xâî ÙØ:] Vâ Xîä¬ä<Ù
cî{ Vä¶VäuôXî ÙØ:] Gbµ> däâ ´äËâ dH* $ kùiÒô Xîä oò tÙò ¬â* ô]Gâ Vâ V¶Väô Xâî oò ú_â ´äËâ dH*
ßäHô ÌS@-{SäNIË cî{ VÆ] Xâî {SäIË däâËâ dA <ÒÉò-VÆ] vÂ>µ> ´äËä dH $
¬Æ<Óî-ß¬äâÇ
Á<ÒË <¬_â Väâ Á<ÒËâ, ¬Âòâ <¬_ ¬ô ´äk $
ÙäÙõ Ùäâ¼òäâ* Ùâ]Xîô, ´d¤ ´äGâ Ëd¤ _äk $$ 15 $$
¬Æ<Óî ßäHô Ì¼T Xîä dâËÆ ÌËä ôdâ dH*´äâ VÙä Á<ÒË ôdGâ Òä_â {ô¬ä¦¬ä Vâ ÒÈ<¸ _OäXîô
êVA ¬â* <¬_â dH*, Òâ V¶Ë dA dH* ßäHô ´äâ <ÒGäfA V¶Väô ¬â* ÒÈ<¸ _OäXîô êVA ¬â* <¬_â dØòâ ôdËâ dH*, Òâ
¬ô Xîô ß¼ò fôAôäâ* ¬â* ´äËâ dH* $ ßË: ÙäâGäâ* ¬â* ÒÈ<¸ _OäGâ Xîä {uôhä¬ <Òúäô ¨äôä Ùâ] Xîô <´V¬â*
_OäGä ß¿v>ä V¬eäâ, êVA ¬â* ÒÈ<¸ _Oäßäâ $
VÁÒG
ÙäÙõ VäTG VÌ <Xîòä, ´Ì êG¬G _äOä ¬G $
ÙäÙõ VÆNíô ßäË¬ä, òäâ* ´ÆO ´ÆO ÁÒH* ´G $$ 16 $$
16-23 VÁÒGËä {SäNIË Xîä <Òúäô Xîd ôdâ dH*´Ì ¬G <G<ÒùXîÁ{ V¬ä<T ¬â* _O
´äËä dH ËÌ ´{-Ë{ä<Ù VoA VäTG däâ úÆXîËâ dH* ßäHô ßä¦¬ä VÙä Xâî <_B ÌS@ ¬â* ßoâÙ däâXîô
VPòXèî Níô däâ ´äËä dH $ kV {SXîäô V¶Ë´G ÌS@ ¬â* <¬_ Xîô VÙä Á<ÒË ôdËâ dH* $
ôdËâ1 VâËA _äO ôdØ, Ëäâ ß´ôäÒô däâk $
ÙäÙõ Ùâ] <Òúäô Xîô, ´ÆÙä G ÁÒâ Xîäâk $$ 17 $$
dâ VäTXî ! VÙä BXî ôV ôdGâ Òä_â {ôÌS@ ¬â* ÒÈ<¸ _OäXîô ôdâ1, Ëäâ ËÂ ÙâÒËäßäâ* Vâ oA
ß<Ë aâbl> {ôÌS@ Xîäâ {SäIË däâ ´äòâOä $ ËÂ íÒò¶ dA <Òúäô XîôXâî Ùâ], ÌS@ Vâ <o¼G ôd Xîô Xîäâkù
oA VÙä Á<ÒË GdA* ôd VXîËä $
´âËA XîôhA1 Xîä_ Xî[, ËâËA {uôdô {Säh $
ÙäÙõ ßäË¬ôä¬ VäH*, ´â ËÂ¶ ]ôä VÆ´äh $$ 18 $$
<´ËGâ VXîä¬ Xî¬ù dH* Òâ ´¼¬ä<Ù Xâî dâËÆ däâGâ Vâ Xîä_ Xî[ óîä¤VA ¬â* ó¤îVäGâ Òä_â Xîäòù1 dH* $
ßË: dâ {SähA ! ò<Ù ËÂ V¿úä ÌÆ<¾¬äGè dH Ëäâ VÌXîäâ ¦òäO Xîô ßä¦¬-íÒcî{ ôä¬ ¬â* dA ÒÈ<¸
_Oä $
<ÒÉ ß¬ÈË øµ> ¬â* ÌVâ, <Òô_ä ´äGâ Xîäâk $
<´G <ÒÉ ]äòä Ëâ ¬Æòâ, ß¬ô ß¬A VäH* däâk $$ 19 $$
Xîä¬ä<ÙXî <ÒXîäô cî{ <ÒÉ ßäHô VäÇA ôä¬ cî{ ß¬ÈË ÙäâGäâ* ß¼Ë:Xîôh ¬â* ôdËâ dH*
<Xî¼ËÆ kGXîäâ ¬äôXî ßäHô ËäôXî cî{ Vâ Xîäâkù <Òô_ä V¶Ë dA ´äGËä dH $ <´GGâ <ÒÉò-<ÒXîäôäâ* Xîä
<ú¼ËG <Xîòä dH, Òâ ¬È¦òÆ Xîäâ dA {SäIË dØòâ dH* $ ß¬ô Ëäâ ôä¬-<ú¼ËG cî{ ß¬ÈË-{äG XîôGâ
Vâ dA däâËä dH $
ÙäÙõ VÌ dA ¬ô ôdâ , ÁÒâ Gä¶ d A* Xîäâ k $
Väâkù Xî<dòâ Á<ÒËä, ´â Xî<_ ß´ôäÒô däâk $$ 20 $$
VoA Xîä_ Xâî ¬Æ] ¬â* ´äGâ òäâyò VXîä¬ Xî¬ù XîôXâî ¬È¦òÆ Xîäâ {SäIË däâ ôdâ dH*, VXîä¬ Xî¬ù
XîôGâ Òä_ä Xîäâkù oA {ôÌS@ Xîäâ {SäIË GdA* däâËä $ Á<ÒË Ëäâ ÒdA Xîdä ´äËä dH, ´äâ kV Xî<_òÆO
¬â* oA ÙâÒËäßäâ* Vâ ß<Ë aâbl> {ôÌS@ Xîäâ {SäIË däâ Xîô ß´ô ß¬ô däâ Oòä $
ÙäÙõ Ë´ V¶ V äô VÌ, ôdH <Gôä_ä däâ k $
ß<ÒGäfA Xâî ßäVôâ, Xîä_ G _äOâ Xîäâk $$ 21 $$
´äâ V¶{Âhù Vä¶VäuôXî {S{¶ú Xîäâ ¦òäOXîô Ëä VoA OÆh <ÒXîäôäâ* Vâ ß_O däâXîô ß<ÒGäfA
{ôÌS@ Xâî ßäaò ôdËä dH, êVXâî {Av>â Xîä_ GdA* _OËä $
´äOdØ _äOdØ ôä¬ VäH*, ôHG <ÌdäGA1 ´äk $
VÆ<¬ô VGâdA ßä{hä, ÙäÙõ Xîä_ G ]äk $$ 22 $$
dâ _äâOäâ ! ËÆPdäôA ßäòÆ-ôä<½ áòËAË1 däâXîô ¬È¦òÆ Xîä <ÙG cî{ {SäË:Xîä_ däâGâ Òä_ä dH $
ßË: ¬äâd <Gjä Vâ ´äOXîô ôä¬ Xî[ o<Óî ¬â* _Oäâ $ êV ß{Gâ V¿úâ íGâdA ôä¬ Xîä í¬ôh XîôäâOâ
Ëäâ ËÆPdâ* Xîä_ GdA* ]ä VXâîOä $
ÙäÙõ ´äOdØ _äOdØ ôä¬ VäH*, v>äªdØ <ÒÉò <ÒXîäô $
ÁÒdØ {AÒdØ ôä¬ ôV, ßäË¬ VäTG Väô $$ 23 $$
<ÒÉò-<ÒXîäôäâ* Xîäâ v>äâªäâ Ëä ¬äâd-<Gjä Vâ ´äO Xîô ôä¬ Xî[ o<Óî ¬â* _Oäâ ßäHô ´Ì
ËXî Á<ÒË ôdäâ, ËÌ ËXî <Gô¶Ëô ôä¬-o<Óî-ôV Xîä {äG XîôËâ ôdäâ ! ßä¦¬-XîÁòäh Xîä òdA
Väô VäTG dH $
¬ôâ Ëäâ {äÒâ {AÒ Xîäâ, Á<ÒË Ì¶úâ Xîä_ $
ÙäÙõ <Goùò Gä¬ _â, ÙäâGäâ* dä Ùòä_ $$ 24 $$
24-25 ¬â* í¬ôh Xî[ <ÒfâÉËä ÌËä ôdâ dH*í¬ôh XîôËâ dØòâ ò<Ù ¬È¦òÆ däâ ´äËA dH Ëäâ
{ô¬ä¦¬ä Xîäâ {SäIË XîôËä dH ßäHô Á<ÒË ôdËä dH Ëäâ Xîä¬ä<Ù cî{ Xîä_ Vâ Ìúä ôdXîô VÌ ¬â* {SoÆ
Xîäâ Ùâ]Ëä ôdËä dH $ ßË: <Goùò däâXîô Gä¬-í¬ôh XîôGâ Vâ ÁÒG-¬ôh cî{ ÙäâGäâ* dääâ* ¬â* dA
Ùòä_Æ {ô¬ä¦¬ä Xî[ {SäNIË dH $
ÙäÙõ ¬ôhâ Xîäâ úÁòä, VÁÒG Xâî Vä $
ÙäÙõ _ädä1 ¬Â_ VäH¶, Ùäâ¼òäâ* ßäòâ dä $$ 25 $$
´Ì VäTXî í¬ôh ¨äôä VÁÒG ÌS@ Vâ <¬_Xîô ¬È¦òÆ Xâî <_B {SíäG XîôËä dH ËÌ
¬GÆbò ÁÒG cî{ ¬Â_ ßäHô êVVâ däâGâ Òä_ä o<Óî cî{ _äo1, ÙäâGäâ* dA êVXâî dä ßä ´äËâ dH*
ßäùËè êVXîä ÁÒG VäùXî däâ ´äËä dH $
Xîæhä
ÙäÙõ ´äËä Ùâ<]òâ, _ädä ¬Â_ O¬äk $
Vä<dÌ Xî[ O<Ë ßO¬ dH, Väâ XÆîv> _]A G ´äk $$ 26 $$
oOÒÙè-<Ò¬Æ] {Sä<hòäâ* {ô Ùòä <Ù]ä ôdâ dH*Vä¶VäuôXî ¬äGÒäâ* Xîä V¬Âd, ¬GÆbò ÁÒG
cî{ ¬Â_ Ëä êVVâ däâGâ Òä_ä o<Óî cî{ _äo, ÙäâGäâ* Xîäâ dA ]äâXîô <ÒÉò-<ÒXîäô cî{ {äf ¬â*
Ì¤Tä dØßä Xîä_ Xâî ¬Æ] ¬â* ´äËä <Ù]äkù Ùâ ôdä dH $ ßdäâ ! VÌXîäâ oS¬ ¬â* «>ä_Gâ Òä_A oOÒäGè
Xî[ ¬äòä cî{ O<Ë ß<ú¼¦ò dH, Òd XÆîv> oA V¬e ¬â* GdA* ßäËA $
VÁÒG
Vä<dÌ <¬_â Ëäâ Á<Òòâ, GdA* Ëäâ ÁÒH Gä¶<d* $
oäÒH ßG¶Ë ê{äò Xîô, ÙäÙõ ¬ÂÒäâ* ¬ä¶<d* $$ 27 $$
27-29 ¬â* VÁÒGËä Xîä <Òúäô Xîd ôdâ dH*{ôÌS@ {SäIË däâ ËÌ dA <G¦ò ÁÒG
{SäIË däâ VXîËä dH, GdA* Ëäâ VÙä Á<ÒË GdA* ôd VXîËä $ úädâ VXîä¬ Xî¬ù cî{ ßG¼Ë ê{äò Xîôâ
Ëäâ oA ¬ôGâÒä_äâ* Xî[ OhGä ¬â* dA ôdâOä $
VÁÒ<G VäTâ GdA*, ËäËH* ¬ô ¬ô ´äk $
ÙäÙõ {AÒâ ôä¬ôV, VÆ ] ¬â * ôdH V¬äk $$ 28 $$
o<Óî cî{ VÁÒGA <Òxä Xîä VäTG GdA* XîôËä, kVA<_B Ìäô¶Ìäô ¬ô Xîô ß¼ò fôAôäâ* ¬â*
´äËä dH ßäHô ´äâ ôä¬ o<Óî-ôV Xîä {äG XîôËä dH, Òd VÆ]-íÒcî{ ÌS@ ¬â* V¬äXîô ÌS@ cî{ Vâ
ßú_ ôdËä dH $
<ÙG <ÙG _dØª1â däâ<* d* VÌ, XîdH* ¬äâµ>ä däâËä ´äk $
ÙäÙõ <ÙG <ÙG Ëâ ÌÑH*, ´â ôdH* ôä¬ ÁòäH _äk $$ 29 $$
´¼¬ Xâî <ÙG Vâ dA VÌ {S<Ë <ÙG v>äâµ>1â däâËâ ´äËâ dH* <Xî¼ËÆ V¶VäôA _äâO XîdËâ dH*Ìªä
däâËä ´ä ôdä dH $ dä¤, {S<Ë<ÙG êGXî[ ê}<Ë {ô¬äù ¬â* ßÒiò däâËA dH, ´äâ ÒÈ<¸ Xîäâ ôä¬-o´G ¬â*
_Oäòâ ôdËâ dH* $
¬Æ<Óî, ß¬äâÇ, ÁÒ¼¬Æ<Óî
ÙäÙõ Á<ÒË vÂ>µ>â Ùâd OÆh, Á<ÒË ¬ÆÓîä däâk $
Á<ÒË Xîäµ>â Xî¬ù VÌ, ¬Æ<Óî XîdäÒâ Väâk $$ 30 $$
30-43 ¬â* ¬Æ<Óî, Ì¼TG ßäHô ÁÒ¼¬Æ<Óî <ÒÉòXî <Òúäô Xîd ôdâ dH*´äâ Á<ÒËäÒíä
¬â* dA íÂ_-VÂ¯¬ fôAô Xâî <d*Vä-Xîä¬ä<Ù OÆhäâ* Vâ vÂ>µ> Xîô Ëä ·äG ¨äôä V¶{Âhù Xî¬äâÍ Xîäâ Xîäµ>
Xîô <GbXîä¬ däâËä dH, êVXî[ Òd ßÒíä dA ÁÒ¼¬Æ<¢Ë Xîd_äËA dH $
Á<ÒË dA ÙØíËô <Ëôâ, Á<ÒË _¶øâ {äô $
Á<ÒË {äòä ÓÙèOÆæ, ÙäÙõ ·äG <Òúäô $$ 31 $$
V¶Ë Á<ÒËäÒíä ¬â* dA V¶Väô-VuôËä Xî[ Xîä¬ä<Ù-OÆh cî{ ÙØíËô ËAÒS-Täôä Xîäâ ËHôËâ
dØòâ VuôËä Xîäâ _ä¶ø Xîô {äô Oòâ dH¶ ßäHô Á<ÒËäÒíä ¬â* dA ·äG-<Òúäô ¨äôä ÓÙè-OÆæ {ôÌS@
Xîäâ {SäIË <Xîòä dH $
Á<ÒË Ó{<Ë Xîäâ <¬_â, Á<ÒË ßäË¬ôä¬ $
Á<ÒË ÙfùG Ùâ<]òâ, ÙäÙõ ¬G <Òaä¬ $$ 32 $$
Á<ÒËäÒíä ¬â* dA Ó¦{<Ë ôä¬ Vâ ÁÒä¦¬ä <¬_Ëä dH ßäHô Á<ÒËäÒíä ¬â* dA ÌS@ Xîä
VäÇä¦Xîäô XîôGâ Vâ ¬G Xîäâ <Òaä¬ <¬_Ëä dH $
Á<ÒË {äòä {Sâ¬ ôV, Á<ÒË <{òä ßøäk $
Á<ÒË {äòä íÒäÙ VÆ], ÙäÙõ ôdâ V¬äk $$ 33 $$
V¶Ëäâ* Gâ ÁËâ Á dA ôä¬-{âS¬-ôV Xîäâ {SäIË <Xîòä ßäHô ËÈIË däâXîô {äG <Xîòä Ëä ÁËâ
Á dA ÌS@äG¶Ù Xîä ßäíÒäÙG {SäIË XîôXâî VÆ] íÒcî{ ÌS@ ¬â* V¬ä Xîô Níô ôdâ dH* $
Á<ÒË oäOâ oô¬ VÌ, vÂ>µ>â Xî¬ù ßGâXî $
Á<ÒË ¬ÆÓî VÙèO<Ë oòâ, ÙäÙõ ÙfùG BXî1 $$ 34 $$
Á<ÒËäÒíä ¬â* dA ·äG ¨äôä ÌS@1 Xîä VäÇä¦Xîäô XîôGâ Vâ <´GXâî VÌ oS¬ ßäHô ßGâXî
V¶<úË Xî¬ù Gbµ> dØòâ dH*, Òâ dA ÁËâ Á ¬ÆÓî däâXîô ÌS@-{Sä<IË cî{ VÙèO<Ë Xîäâ {SäIË dØòâ dH* $
Á<ÒË ¬â_ä Gä oòä, Á<ÒË {ôV G däâk $
Á<ÒË Ó{<Ë Gä <¬_â, ÙäÙõ ÌÂ«>â1 Väâk $$ 35 $$
Á<ÒËäÒíä ¬â* VÙèOÆæ Vâ <¬_ä{ GdA* dØßä, ßË: ·äG ¨äôä ÓËè{<Ë {ôÌS@ Vâ GdA*
<¬_ VXâî, Òâ V¶Väô-V¬Æj Xâî ´¼¬-¬ôh cî{ {SÒäd ¬â* dA «Â>Ì1 ôdâ dH* $
Á<ÒË ÙØíËô Gä <Ëôâ, Á<ÒË G _¶øâ {äô $
Á<ÒË <Goù ò Gä oòâ , ÙäÙõ Ëâ V¶ V äô $$ 36 $$
ÁËâ-Á dA ÙØíËô ßäfä-GÙA Xî[ ËAÒS Täô Xîäâ ËHô Xîô Ëä ß·äGä¶TXîäô Vâ {äô däâXîô
<Goùò GdA* dØòâ, Òâ V¶Väô ¬â* dA ´¼¬Ëâ-¬ôËâ ôdËâ dH* $
Á<ÒË {ôXîµ> Gä oòä, Á<ÒË {uôúò Gä¶<d* $
Á<ÒË G {äòä {AÒ Xîäâ, ÌÂ«>â oÒ´_ ¬ä¶<d* $$ 37 $$
<´GGâ ÁËâ-Á dA ßä¦¬-·äG {SXîµ>Ëä ¨äôä {ôÌS@ Xîäâ {dúäG Xîô ßoâÙ cî{ Vâ {SäIË
GdA* <Xîòä, Òâ V¶Väô-V¬Æj Xâî <ÒÉò-´_ ¬â* <G¬yG däâXîô ´¼¬-¬ôh cî{ OäâËâ _Oä ôdâ dH* $
Á<ÒË {Ù {äòä GdA*, Á<ÒË <¬_â G ´äk $
Á<ÒË ´â vÂ > µ>â GdA* , ÙäÙõ Oòâ <Ò_äk $$ 38 $$
´äâ ÁËâ-Á ·äGA Xîä {Ù {SäIË Xîô T¬ù-Ì¼TG Vâ ¬Æ¢Ë däâ, <G<ÒùXîÁ{ cî{ Vd´äÒíä
¬â* ´äXîô ßoâÙ cî{ Vâ {ôÌS@ ¬â* GdA* <¬_â, Òâ úäHôäVA _Ç òäâ<Gòäâ* ¬â* dA <Ò_AG dØòâ dH* $
ÙäÙõ vÂ>µ>â Á<ÒËä¶, ¬ÂÒä¤ vÂ>µ>â Gä¶<d* $
¬ÂÒä¤ {Av>â vÂ><µ>òâ, Ëäâ VÌ ßäòâ êV ¬ä¶<d* $$ 39 $$
oÒ-Ì¼TG Vâ Á<ÒËäÒíä ¬â* dA vÂ>µ>Ëä dH, ¬ôGâ Xâî {iúäËè GdA* $ ò<Ù ¬ôGâ Xâî {iúäËè
¬ÆN¢Ë däâ ´äËA däâ ËÌ Ëäâ ¬ôGâ {ô VoA êV ÌS@ ¬â* <¬_ ´äGâ úä<dB, <Xî¼ËÆ BâVä GdA* däâËä $
¬ÂÒä¤ {Av>â ¬Æ<¢Ë ÌËäÒH*, ¬ÂÒä¤ {Av>â ¬â_ä $
¬ÂÒä¤ {Av>â ß¬ô ßoò {Ù, ÙäÙõ oÂ_â O<d_ä $$ 40 $$
¬ôGâ Xâî {iúäËè Oòä<Ù ËAäâÍ ¬â* aä¾ä<Ù XîôGâ Vâ {ä{äâ* Vâ ¬Æ¢Ë däâXîô ß¬ô {Ù Xâî <¬_Gâ
Xî[ ÌäË XîdËâ dH, Òâ <ÒÉòäâ* ¬â* ê¼¬¸ däâGâ Xâî Xîäôh ÒäíË<ÒXî ËKÒ Xîäâ oÂ_â dØòâ dH* $
¬ÂÒä¤ {Av>â ÒHXÆ¶îl> ÒäVä, ¬ÂÒä¤ íÒOù {l>äÒH* $
¬ÂÒä¤ {Av>â ¬ÆN¢Ë ÌËäÒH*, ÙäÙõ Ó ÌäâôäÒH* $$ 41 $$
¬ôGâ Xâî {Av>â <Xîòâ Oòâ aä¾, ò·, ÙäGä<Ù T¬ù ¨äôä ÒHXÆ¶îl>, íÒOù ßäHô ¬Æ<Óî {SäIË XîôäGâ
Xî[ ÌäË XîdËâ dH*, Òâ ÓËè Xâî ß·äGA {Sä<hòäâ* Xîäâ ÌdXîäËâ dA dH* $
¬ÂÒä¤ {Av>â {Ù {dØ¶úäÒH*, ¬ÂÒä¤ {Av>â ËäôH* $
¬ÂÒä¤ {Av>â VÙèO<Ë däâÒH, ÙäÙõ Á<ÒË ¬äôH* $$ 42 $$
ß·äGA {SähA ÁËâ-Á Ëäâ ß{Gâ <{Ëä Xîäâ «>¶«>äâ* Vâ ¬äôËâ dH* ßäHô ¬ôGâ Xâî {Av>â aä¾ä<Ù
¨äôä {ä{äâ* Vâ ê¾äô XîôXâî aâbl> {Ù Xîäâ {dØ¶úäGâ Xîä ò¦G XîôËâ dH* ßäHô {Æôäâ<dË Vâ XîdËâ dH*d¬äôâ
<{Ëä Xî[ VÙèO<Ë däâ, ÒHVä dA Xî¬ù Xîôäkòâ $
¬ÂÒä¤ {Av>â o<Óî ÌËäÒH*, ¬ÂÒä¤ {Av>â VâÒä $
¬ÂÒä¤ {Av>â V¶ò¬ ôä]H*, ÙäÙõ Ùäâ´] ÙâÒä $$ 43 $$
¬ôGâ Xâî {Av>â _äâOäâ* Xîäâ aä¾ä<Ù {Â´G-{äl> ¨äôä <{Ëä Xî[ o<Óî ÌËäËâ dØòâ <{Ëä Xâî
XîÁòähäù jáò ]úù cî{ VâÒä XîôäËâ dH* ßäHô <GòË V¬ò ËXî íÒò¶ oA V¶ò¬ Vâ ôdËâ dH* <Xî¼ËÆ
ÁËâ-Á <{Ëä Xî[ ßä·äGÆVäô Xîäòù G XîôXâî êGXî[ VâÒä GdA* Xî[ Ëäâ ¬ôhäâ{ôä¼Ë ê¢Ë VoA Xîäòù
ËÆPdäôâ <{Ëä Xâî <_B Xîäâkù óî_ ÙäòXî GdA* dH $ ËÆ¬ Ëäâ ß{Gâ dl> Xâî Xîäôh {ä{ Xî¬äùGÆVäô ß{Gâ
<{Ëä Xîäâ GôXî òäËGä ÙâGâ Òä_â dA dH¶ $
VÁÒG
ÙäÙõ TôËA ¢òä VäTG <Xîòä, ß¶Ìô1 XîäHG ßRòäV ?
ô<Ò f<f <XîV ßäô¶o ËH* ? ß¬ô oòâ <G´ ÙäV $$ 44 $$
44-46 ¬â* XîdËâ dH*oOÒËè XÈî{ä Vâ dA ß¬ôËä {SäIË däâËA dH{È»ÒA Gâ XîäHG Ë{ä<Ù
VäTG <Xîòâ dH* ? ßäXîäf1 Gâ XîäHG-Vä òäâOäRòäV <Xîòä dH ? ßäHô VÂòù ú¼j¬ä Gâ <XîV ò· Xîä
ßGÆbl>äG <Xîòä dH ? <´VVâ ß¬ô dØòâ dH* $ ê¸ô-oOÒäGè Xâî <GÁ oÓî däâGâ Vâ oOÒËè-XÈî{ä ¨äôä
dA ß¬ô dØòâ dH* $
Vä<dÌ ¬äôâ Ëâ ¬Æ ò â , Xîäâ k ù ÁÒH Gä¶ < d* $
Vä<dÌ ôä]H Ëâ ôdâ, ÙäÙõ <G´ øô ¬ä¶<d* $$ 45 $$
VXîä¬ Xî¬äâÍ ¬â* {SÒÈ¸ {Sä<hòäâ* Xîäâ êGXâî {SäôÄT Xî¬ù Xî[ V¬ä<IË {ô kùiÒô k¿v>äGÆVäô
Xîä_ Gâ ¬äôâ dH*, Òâ dA ¬È¦òÆ Xîäâ {SäIË dØòâ dH* Ëä ßäOâ oA êG¬â* Xîäâkù oA Á<ÒË G ôdâOä ßäHô
<GbXîä¬ o<Óî XîôGâ Òä_äâ* Xî[ OÆh-<ÒXîäôä<Ù Vâ oOÒäGè Gâ ôÇä Xî[ dH, Òâ ¬È¦òÆ Vâ Ìú Xîô {ôÌS@
cî{ <G´ øô ¬â* ôdËâ dH* $
´â ´G ôä]â ôä¬Á, ß{Gâ ß¶O _Oäk $
ÙäÙõ XÆîv> áòä{H GdA*, ´â Xîäâ<µ> Xîä_ e] ´äk $$ 46 $$
k<Ë VÁÒG Xîä ß¶O V¬äIË $$ 26 $$ Vä. 2224 $$
o<Óî Vâ {SV} däâXîô <´G oÓîäâ* Xî[ ôä¬Á Gâ ß{Gâ ÒäíË<ÒXî íÒcî{ ¬â* _Oä Xîô ôÇä Xî[
dH, êGXîäâ áò<Ë XîôGâ Xâî <_B ò<Ù Xîäâ<µ> Xîä_ oA {uôa¬ Xîôâ* Ëäâ oA ê¼dâ* XÆîv> oA áòä G
däâOA, êGXîä {uôa¬ áòù dA ´äòâOä $
k<Ë aAÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXîä VÁÒG Xîä ß¶O V¬äIË: $$ 26 $$
ß {äuô] Xîä ß¶O 27
VÁÒG-ß¶O Xâî ßG¼Ëô {ôAÇä VPÌ¼TA <Òúäô XîôGâ Xâî <_B ""{äuô] Xîä ß¶O'' XîdGâ
<´GXî[ XÈî{ä Vâ VäTXî {S¬äÙ Vâ {äô däâXîô òäù {ôAÇä ¨äôä {ôÌS@ Xîäâ {SäIË däâËä dH,
VäTÆ¦Ò {ôAÇä
ÙäÙõ ¬G <úË ßäË¬1 Ùâ<]òâ, _äOä dH <XîV l>äHô ?
´d¤ _äOä ËHVä ´ä<Gòâ, Xîä Ùâ]â ÙäÙõ ßäHô $$ 2 $$
2-10 ¬â* VäTÆ¦Ò Xî[ {ôAÇä <ÒÉòXî <Òúäô Xîô ôdâ dH*ÌÆ<¾1 <XîVXâî <Òúäô ¬â*, <ú¸
<XîVXâî <ú¼ËG ¬â*, ¬G <XîVXâî ßGÆôäO ¬â* _Oä dH, òdA Ùâ]Gä úä<dB $ ò<Ù kùiÒô Xâî <Òúäôä<Ù
¬â* _Oâ dH*, ËÌ Ëäâ VäTÆ, ßäHô <ÒÉòäâ* Xâî <Òúäôä<Ù ¬â¶ _Oâ dH* ËÌ ßVäTÆ, ´äGGä úä<dB $ ß¼ò
oâÉä<Ù Ìäg <ú¼däâ* Xîäâ ¢òä Ùâ]Ëâ däâ ? êGXâî ¨äôä ÒäíË<ÒXî {ôAÇä GdA* däâOA $
ÙäÙõ VäTÂ {ô<]òâ , ß¶ Ë ô ßäË¬ 1 Ùâ ] $
¬G ¬ä¶dA* ¬äòä ôdH, XHî ßä{H ßä{ ß_â] $$ 3 $$
V¶Ë Xî[ {ôAÇä ßä¼Ëô ß¼Ë:Xîôh1 Xîäâ Ùâ] XîôXâî dA XîôGA úä<dB $ ¬G ¬â* ¬ä<òXî
<Òúäô dH òä ß{Gâ ßä¦¬-íÒcî{ ßVA¬ ÌS@ Xîä <Òúäô dH ? ò<Ù ¬G ¬â* ÌS@-<Òúäô däâ Ëäâ V¶Ë
V¬eGä úä<dB $
ÙäÙõ ¬G Xî[ Ùâ ] Xîô, {Av>â Tuôòâ Gä¶ Ò $
ß¶ËôO<Ë Xî[ ´â _]H*, <ËGXî[ ¬H* Ì<_ ´ä¶Ò $$ 4 $$
¬G Xî[ fÆoäfÆo oäÒGäßäâ* Xîäâ Ùâ]Gâ Xâî {iúäËè dA oäÒGäGÆVäô VäTÆ, ßVäTÆ Gä¬ ô]Gä
úä<dB $ ´äâ ¬G Xî[ ßä¼Ëô ÒÈ<¸ cî{ O<Ë Xîäâ Ùâ]Ëâ dH*, êGXî[ d¬ Ì<_däôA ´äËâ dH* $
ÙäÙõ ´â Gä¶dA* Väâ VÌ XîdH*, dH Väâ XîdH G Xîäâk $
]äâµ>ä ]ôä {ô<]òâ, ËÌ Jòäâ* ä ¦òäâ* dA däâk $$ 5 $$
oâÉä<Ù Ìäg <ú¼d VäTÆËä Xâî GdA* dH*, êGVâ òÆÓî Xîäâ VÌ VäTÆ XîdËâ dH* ßäHô ´äâ oâÉä<Ù
Ìäg <ú¼däâ* Vâ ô<dË tÙò Vâ VäTÆ dH*, Xîäâkù oA ß·äGA êVâ VäTÆ GdA* XîdËä $ <Xî¼ËÆ ´Ì {ôAÇXîäâ*
Xâî ¨äôä {ôAÇä Xî[ ´äËA dH, ËÌ ßVäTÆ ßäHô VäTÆ ´äâ ´HVä ä, ÒHVä dA <V¾ däâËä dH $
øµ> Xî[ oäG ßGA<Ë VÌ, ¬G Xî[ ¬âµ> ê{äT $
ÙäÙõ {uôdô {¶ ú Xî[, ôä¬ XîdH * Ëâ VäT $$ 6 $$
{äuô] Xîä ß¶O 27 419
<d*Vä<Ù fôAô Xî[ ßGA<Ë, XSîäâTä<ÙXî ¬G Xî[ ê{ä<T ßäHô {¶ú-·äGâN¼jòäâ* Xî[ <ÒÉòäù
ú{_Ëä Xîäâ ¦òäO Xîô, ôä¬ Xîä <ú¼ËG XîôËâ dH*, Òâ dA V¶Ë dH* $
ßù ßäòä ËÌ ´ä<Gòâ, ´Ì ßGù vÂ>µ>â $
ÙäÙõ oä¤ « >ä oô¬ Xîä, <Oô úäH ª â óÂ î µ>â $$ 7 $$
´Ì V¦V¶O ¨äôä V¶{Âhù XÆîXî¬ù cî{ ßGù vÂ>µ> ´äò¤ Ëä Ùâdä®òäV cî{ oS¬ Xîä ÌËùG
ß¼Ë:Xîôh Vâ <Oô Xîô óÂîµ> ´äò ßäùËè ""¬H* Ùâd d¤Â'' BâVA ß¼Ë:Xîôh Xî[ ÒÈ<¸ Gbµ> däâ ´äò ßäHô
ÌS@äXîäô ÒÈ<¸ ÌGA ôdâ, ËoA ´äGGä úä<dB, kVâ ÒäíË<ÒXî ßù V¬e ¬â* ßä Oòä dH $
ÙäÙÂ Ùõ´ä XîdÌâ Xîäâ ôgä, ß¶Ëô «>äôä Täâk $
Fî{ô Xî[ òâ VÌ XîdH*, ¬ä¶<d* G Ùâ]â Xîäâk $$ 8 $$
ÒäíËÒ ¬â*, V¶Ë XîdGâ ¬ä½ Xâî dA {ôÌS@ Vâ <o¼G dH*, Xîäôh, ß¼Ë:Xîôh Xâî oâÙ cî{ TÄÌâ
Xîäâ Ëäâ Òâ ·äG-´_ ¨äôä Täâ «>ä_Ëâ dH* <óîô êGXîä {ôÌS@ Vâ oâÙ XHîVâ ôdâOä ? <Xî¼ËÆ fôAô Xâî
<GÒäùdäù êGXâî ""¬H*-ËÂ'' cî{ êGXî[ Fî{ô Xî[ {SÒÈ<¸ Xîäâ Ùâ]Xîô V¶VäôA´G ê¼dâ* oâÙ XîdËâ dH*,
oAËô Xî[ ß¨HË <Gbl>ä Xîäâ Xîäâkù oA ß·äGA GdA* Ùâ] {äËä $
ÙäÙõ ´HVâ ¬ä¶dA* ÁÒ ôdH, ËHVA ßäÒâ ÌäV $
¬Æ] Ìäâ_â ËÌ ´ä<Gòâ, ß¶Ëô Xîä {ôXîäV $$ 9 $$
´HVA oäÒGä ß¼Ë:Xîôh ¬â* däâËA dH, ÒHVA dA êVXî[ ÒähA cî{ O¶T <GXî_ËA dH $ ßË:
¬Æ] Vâ Ìäâ_Ëâ dA oAËô Xî[ oäÒGä {SXîµ> däâ ´äËA dH, ËÌ VÌ ´äGËâ dH* <Xî òd V¶Ë dH Òä ßV¶Ë $
ÙäÙõ Fî{ô Ùâ] Xîô, VÌ Xîäâ ôä]â Gä¶Ò $
ß¶ËôO<Ë Xî[ ´â _]H*, <ËGXî[ ¬H* Ì<_ ´ä¶Ò $$ 10 $$
VoA ß·äGA {SähA fôAô Xâî Fî{ô Xî[ oâÉä<Ù {SÒÈ<¸ Xîäâ Ùâ]Xîô "V¶Ë', ßä<Ù Gä¬ ô]Ëâ
dH*, <Xî¼ËÆ ´äâ ¬G Xî[ oäÒGä cî{ O<Ë Xîäâ Ùâ]Xîô Gä¬ ô]Ëâ dH*, êGXî[ d¬ Ì<_däôA ´äËâ dH* $
Ó ´G <Ò{ôAË
ËG ¬G ßäË¬ BXî dH, Ùõ´ä VÌ êGdäô $
ÙäÙõ ¬Â_ {äòä GdA*, ÙØ<Ò®òä oô¬ <ÒXîäô $$ 11 $$
11-14 ¬â* V¶VäôA ´Gäâ* Xî[ ßäHô V¶Ëäâ* Xî[ <Ò{ôAËËä <Ù]ä ôdâ dH*VoA {Sä<hòäâ* Xâî
íÂ_-fôAô íÂ_-oÂËäâ* Vâ ßäHô ß¼Ë:Xîôh VÂ¯¬-oÂËäâ* Vâ ÌGâ dØòâ däâGâ Vâ BXî dH*, ßäHô ßä¦¬ä
VÌ Xîä úâËG däâGâ Vâ BXî dH $ Ìä@ oâÉ Vâ oA BXî-Vâ <Ù]äkù ÙâËâ dH* $ <o¼G-<o¼G Ëäâ XâîÒ_ íÂ_
fôAô Xî[ ßäXÈî<Ëòä¤ Ëä ß¼Ë:Xîôh Xî[ oäÒGäB¤ dA dH* $ <Xî¼ËÆ <´G-<´G ·ä<Gòäâ* Gâ kV ¬Â_
ËKÒ Xîäâ GdA* V¬eä, Òâ oS¬ ´¼ò <ÒXîäôäâ* Vâ ÙØ<ÒTä ¬â* {ªâ dØòâ dH* ßäHô ¬Â_ ËKÒ Xîäâ ´äGGâ Òä_â
V¶Ë ê¢Ë ÙØ<ÒTä Vâ ß_O dH* $ òdA V¶Ë ßV¶Ëäâ* ¬â* <Ò{ôAËËä dH $
Xîäòä Xâî VÌ OÆh Ì¤Tâ, úäHôäVA _] ÁÒ $
ÙäÙõ Vâ Ò Xî Väâ GdA* , ´â ô¤ O ôäËâ {AÒ $$ 12 $$
úäHôäVA _Ç òäâ<Gòäâ* Xâî VoA ÁÒ Xîä¬ä<Ù OÆhäâ* Vâ Ì¤TXîô Ùâdä®òäVA ÌGâ dØòâ dH* <Xî¼ËÆ
´äâ {ô¬ä¦¬ä Xî[ o<Óî ô¶O ¬â* ôË dH* Òâ V¶Ë fôAô Xâî VâÒXî GdA* däâËâ, òdA <Ò{ôAËËä dH $
Xîäòä Xâî Òf ÁÒ VÌ, H Oòâ ßG¶Ë ß{äô $
ÙäÙõ Xîäòä Òf Xîôâ, <Gô¶´G <GôäXîäô $$ 13 $$
fäôAuôXî Xîä¬ä<Ù OÆhäâ* Xâî Òf däâXîô VoA ÁÒ ßG¼Ë Ìäô ´¼¬ Xîô ßG¼Ë Ìäô dA
Xîä_ Xâî ¬Æ] ¬â* Oòâ dH* <Xî¼ËÆ ´äâ V¶Ë fäôAuôXî Xîä¬ä<Ù OÆhäâ* Xîäâ ß{Gâ Òf XîôËâ dH*, Òâ <Gô¶´G
<GôäXîäô {ôÌS@ Xîäâ {SäIË däâËâ dH* $
{Âôh ÌS@ <Òúäuôòâ, ËÌ VXî_ ßäË¬ä BXî $
Xîäòä Xâî OÆh Ùâ<]òâ, Ëäâ GäGä Òôh1 ßGâXî $$ 14 $$
ò<Ù áòä{Xî ÌS@ Xîä <Òúäô Xîôâ*, ËÌ Ëäâ ßä¦¬ä ÌS@ cî{ däâGâ Vâ VoA BXî dH* ßäHô fôAô
Xâî OÆh, ÙäâÉ, ô¶O1 ßäXÈî<Ëòäâ* Xîäâ Ùâ]â* Ëäâ GäGä OÆh, ÙäâÉ, ô¶O ßäHô ßGâXî ´ä<Ëòä¤1 Ò ßäXÈî<Ëòä¤
ð<bµ> ¬â* ßäËA dH* $ V¶Ë ÌS@ <Òúäô ¨äôä VÌ ßä¦¬äßäâ* Xîäâ BXî cî{ Vâ Ùâ]Ëâ dH* ßäHô V¶VäôA ´G
fôAô Xâî OÆh, ÙäâÉ, ô¶O1 ßäXÈî<Ëòäâ* Xîäâ Ùâ]Ëâ dH* $ òdA V¶Ëäâ* Ò ßV¶Ëäâ* ¬â* <Ò{ôAËËä dH $
Gô <Ò«>1 cî{
(¬<Ë) ÌÆ<¾ <ÒÒâXî <Òúäô <ÌG, ¬ähV {fÂ V¬äG $
V¬eäòä V¬eâ GdA* , ÙäÙõ {ô¬ <OòäG $$ 15 $$
15-16 ¬â* Gô Xî[ ËÆ¿v>1 cî{Ëä <Ù]ä ôdâ dH*T¬ù ÌÆ<¾, ßä¦¬äGä¦¬ä <ÒÒâXî, ßäHô
ÌS@ <Òúäô Xâî <ÌGä ¬GÆbò {fÆ ËÆÁò dA dH, kVA<_B aâbl> ·äG V¬eäGâ {ô oA GdA* V¬eËä $
VÌ ÁÒ {SähA oÂË dH*, VäTÆ <¬_â ËÌ ÙâÒ $
ÌS@ <¬_â ËÌ ÌS@ dH*, ÙäÙõ ß_] ßoâÒ $$ 16 $$
VoA {SähTäôA ß·äGA ÁÒ oÂËäâ* Xâî V¬äG GAú {SÒÈ<¸ Òä_â däâGâ Vâ oÂË V¬äG dA dH* $
V¶Ë <¬_Gâ {ô ÙHÒA OÆh {SäNIË ¨äôä ÙâÒ V¬äG däâ ´äËâ dH* ßäHô ÌS@-·äG ¨äôä ÌS@ {SäIË däâGâ {ô
Ëäâ ¬G-kN¼jòäâ* Xâî ß<ÒÉò oâÙô<dË ÌS@ cî{ dA däâ ´äËâ dH* $
ÙäÙõ Ì¤®òä ÁÒ dH, vÂ>µ>ä ÌS@ V¬äG $
ÙäÙõ ÙäâGäâ* Ùâ<]òâ, Ùõ´ä GädA* ßäG $$ 17 $$
17-18 ¬â* ÁÒ ÌS@ Xîä _Çh Xîô ôdâ dH*´äâ Xî¬ù {äf ¬â* Ì¤Tä dH, ÒdA ÁÒ dH ßäHô
´äâ Xî¬äâÍ Vâ ¬ÆÓî dH, ÒdA ÌS@ dH $ ÁÒ ßäHô ÌS@ Xâî oâÙ ¬â* Xî¬ù Xîä däâGä, G däâGä, dA dâËÆ Ùâ]ä
´äËä dH, ß¼ò ÙÂVôä dâËÆ Xîäâkù oA GdA* dH $
Xî¬äâÍ Xâî ÌV ÁÒ dH, Xî¬ù ô<dË Väâ ÌS@ $
´d¤ ßäË¬ Ëd¤ {ô¬ä¦¬ä, ÙäÙõ oäOä o¬ù $$ 18 $$
ÁÒ Xî¬äâÍ Xâî Òf ¬â* dH ßäHô ÌS@ Xî¬ù ô<dË dH $ ´Ì ÌS@<Gbl> OÆæ Xâî ·äGäâ{Ùâf Vâ ß·äG
Gbµ> däâ ´äËä dH ËÌ, ´dä¶ ßä¦¬ä Xîä VäÇä¦Xîäô däâËä dH, Òdä¶ dA ÌS@ Xîä VäÇä¦Xîäô däâËä dH
ßäùËè ÙäâGäâ* BXîcî{ dA oäVËâ dH* $
{äuô] ß{äuô]
Xîäúä êv>_H FîóîhH, Xîäòä dä¤«>A ¬ä¶<d* $
ÙäÙõ {äXîä <¬_ ôdH, ÁÒ ÌS@ ¨H Gä¶<d* $$ 19 $$
19-22 ¬â* {ôAÇXî ß{ôAÇXî Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*´HVâ ßNyG {ô úÑA d¤<«>òä ¬â*
ß¼G Xîä ÙäGä ´Ì ËXî Xî¿úä ôdËä dH ËÌ ËXî êv>_Ëä-êóîGËä dH, {Xî ´äGâ {ô ´_ Xâî Vä
<¬_ Xîô ôdËä dH $ ÒHVâ dA ÁÒ Xîäâ ´Ì ËXî ÌS@·äG GdA* däâËä ËÌ ËXî dA fôAô ¬â* ßäËä ´äËä
dH, ÌS@ ·äG däâËâ dA ÁÒ ÌS@ ¬â* ßoâÙ däâXîô ôdËä dH $ êV ßÒíä ¬â* ÁÒ ßäHô ÌS@ Ùäâ
{S¬ä<hË GdA* däâËâ $
ÙäÙõ Ìä¤Tâ VÆô GÒäòâ1 Ìä´H,* Bä2 fäâT æ _AJòäâ $
ôä¬-VGâdA VäTÂ däH*, ÌâOä ¬äâXî_3 ÙAJòäâ $$ 20 $$
{SV¶O-¬däôä´ Gâ OÆ´ôäË Vâ ¬¶Áôâ ¬¤OÒäGâ Xâî <_B òd 20 ÒA* Vä]A <_] oâÁ A $
´HVâ Ì¤Tâ íÒô, <Ò_Çh Ëâ´1 ®Ò<G Vâ Ì´Gâ Òä_â däâ*, BâVâ2 ]äâ´ Xîô _âGä ßäHô ôä¬ Xâî
Iòäôâ <XîVA V¶Ë Xâî dä fAøS dA oâ´3 ÙâGä $ ß®òä¦¬ ßù-<´VGâ k<¼jò cî{ VÆôäâ* Xîäâ V¶ò¬ ¬â*
Ìä¤T ô¢]â däâ ßäHô ß{Gâ ßd¶Xîäô-<fô Xîäâ GAúâ1 XîôXâî o´G cî{ ®Ò<G XîôGâ Òä_ä däâ, BâV2â
<´·äVÆ Xîäâ ]äâ´ XîôXâî êVA ôä¬ Xâî Iòäôâ <´·äVÆ Xâî ß¼Ë:Xîôh dä ¬â* fAøS ß{Gä ·äG TG
Ùâ Ùäâ3 Òä BâVâ <V¾ V¶Ë Xâî dä ¬â* ß{Gâ ê¾äô Xâî <_B ß{Gâ Xîäâ V¬{ùh Xîô Ùäâ3 $
{Säh ´äHdôA {äuô]Â1, ¬G ]äâµ>ä _â ßäÒâ $
]äâµ>ä ¬G Xâî ¬äâ ¬äôâ, ÙäÙõ Ùõô êªäÒâ2 $$ 21 $$
{Säh cî{ ô¦G Xî[ {ôAÇä1 XîôGâ Òä_â V¶Ë-´äHdôA Xâî {äV ò<Ù Xîäâkù {SähA ÙäâÉäâ* Vâ {<ô{Âhù
ÌÆôâ ¬G Xîäâ _âXîô ßäËä dH Ëäâ ÌÆôâ ¬G Òä_â Xâî ßd¶Xîäô cî{ <fô {ô o<Óî-<Òúäôä<Ù Ù¶«>â ¬äô Xîô,
êVXâî ÙäâÉäâ* Xîäâ Ùõô dµ>ä2 ÙâËä dH ßäHô ß{ôAÇXî däâ Ëäâ GdA* dµ>ä VXîËä $
aÒhä dH* GHGä GdA*, Ëä ËH* ]äâµ>ä ]ä<d* $
·äG <Òúäô G Fî{´â, Väú eÂl> V¬eä<d* $$ 22 $$
<´VXâî aÒh Ëäâ däâ* ßäHô Gâ½ G däâ*, Òd oäâ´G Xâî OÆhäâ* Xîäâ Ëäâ VÆGXîô ´äG _âOä <Xî¼ËÆ
êV¬â* {ªA ¬¢]A ]äXîô Ò¬G Xîä ¢_âf êl>äòâOä $ ÒHVâ dA <´GXâî aÒh XîôGâ {ô oA ¬G ¬â*
·äG-<Òúäô GdA* ê¦{¼G däâËâ, Òâ V¦ò Xîäâ <¬»òä ßäHô <¬»òä Xîäâ V¦ò V¬e Xîô ÙØ:] dA {äËâ
dH* $ ßË: ß{ôAÇXî dH* $
Väú
ÙäÙõ Väúä _A<´òâ , eÂ l >ä ÙA´â «>äô $
Väúä V¼¬Æ] ôä<]òâ, eÂl>ä Gâd <GÒäô $$ 23 $$
23-24 ¬â* V¦ò OSdh Xî[ {Sâôhä Ëä <ÒfâÉËä Xîä ÒhùG Xîô ôdâ dH*V¦ò <Òúäôäâ* Xîäâ
dA Täôh Xîôäâ, <¬»òä ¬Gäâôäâ* Xîäâ v>äâª Ùäâ ßäHô V¦ò {ôÌS@ Xîäâ dA áòä{Xî ´äGXîô VÒùÙä
Vä¬Gâ Ùâ]Ëâ ôdäâ, <¬»òä <ÒÉòäâ* Xîä {Sâ¬ tÙò Vâ dµ>ä Ùäâ $
Väúâ Xîäâ Väúä XîdH , eÂ l >â Xîäâ eÂ l >ä $
ÙäÙõ ÙÆ<ÒTä Xîäâ GdA*, Jòäâ* ä ¦òäâ* ÙAl>ä $$ 24 $$
´äâ V¶Ë V¦ò {ôÌS@ Xîäâ V¦ò ßäHô <¬»òä ¬ä<òXî {S{¶ú Xîäâ <¬»òä XîdËâ dH*, ê¼däâ*Gâ ´HVä
ÌS@ ä, ÒHVä dA Ùâ] <_òä dH,ßË: êGXâî tÙò ¬â* oäS¶<Ë cî{ Xîäâkù oA ÙØ<ÒTä GdA* ôdA $
{äuô] ß{äuô]
dAôâ Xîäâ X¶îXîô XîdH*, ¬Âô] _äâO ß´äG $
ÙäÙõ dAôä dä _â , {ô]H * VäTÆ VÆ ´ äG $$ 25 $$
25 ¬â* {ôAÇXî ß{ôAÇXî Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*ßG´äG dAôâ Xîäâ X¶îXîô XîdXîô {µ>Xî
ÙâËä dH <Xî¼ËÆ ´äHdôA êVXî[ {ôAÇä XîôXâî ß{GäËä dH $ ÒHVâ dA ¬Â]ù _äâO V¶Ëäâ* Xâî fÄÙäâ* Xîäâ G
V¬eGâ Xâî Xîäôh "XÆîv> GdA*' Xîd Xîô v>äâª ÙâËâ dH* <Xî¼ËÆ ÌÆ<¾¬äGè VäTXî V¶Ë êGXîäâ ß¼Ë:Xîôh
cî{A dä ¬â* _âXîô êGXî[ òäù ´äGGä cî{ {ôAÇä XîôXâî ß{GäËâ dH* $
VOÆôä-<GOÆôä
VOÆôä <GOÆôä {ô<]òâ, VäTÆ XîdH* VÌ Xîäâk $
VOÆôä Väúä, <GOÆôä eÂl>ä, Vä<dÌ Xâî Ùô däâk $$ 26 $$
26-27 ¬â* OÆæ ê{Ùâf òÆÓî tÙò VOÆôä däâËä dH kVXîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*VoA V¶Ë
XîdËâ dH*OÆæ ê{Ùâf V<dË tÙò VOÆôä ßäHô ê{Ùâf Vâ ô<dË tÙò <GOÆôä Xî[ {ôAÇä XîôXâî
VOÆôä Vâ dA áòÒdäô ô]Gä úä<dòâ $ {ô¬ä¦¬ä Xâî ÙôÌäô ¬â* VOÆôä V¿úä ßäHô <GOÆôä eÂl>ä <V¾
däâËä dH $
VOÆôä VË V¶ò¬ ôdH, V¼¬Æ] <Vô´Gdäô $
<GOÆôä _äâoA _ä_úA, oÂ¶úâ1 <ÒÉò <ÒXîäô $$ 27 $$
VOÆôä áòN¢¸ V¦ò-áòÒdäô ßäHô V¶ò¬ Xâî ¨äôä kùiÒô Xâî V¼¬Æ] ôdËä dH $ <GOÆôä jáò
Xîä _äâoA ßäHô <ÒÉòäâ* Xîä _ä_úA däâËä dH ßäHô Xîä¬ä<Ù <ÒXîäôäâ* ¬â* {ªä ôd Xîô <ÒÉòäâ* Xîäâ dA
oäâOËä1 ôdËä dH $
Xî¸äù XîVäHµ>A
]äâµ>ä ]ôä {ô<]òâ, ÙäÙõ XîV XîV _âò $
Väúä dH Väâ ôä<]òâ, eÂl>ä ôdh G Ùâò $$ 28 $$
28 ¬â* XîdËâ dH*kùiÒô oA oÓî Xî[ {ôAÇä XîôËâ dH*ÌÆôâ-o_â Xî[ {ôAÇä ßÒiò
XîôGA úä<dB $ kùiÒô oA Ìäô¶Ìäô {ôAÇä XîôXâî V¿úâ oÓî Xîäâ dA ß{GäËâ dH* ßäHô eÂl>â Xîäâ oÓîäâ*
Xî[ OhGä ¬â* GdA* ôdGâ ÙâËâ $ ßË: ´äâ V¿úä VäTXî däâ, êVâ dA {äV ô]Gä úä<dB $
{äuô] ß{äuô]
]äâµ>ä ]ôä Xîô ÙâÒâ {äuô], Ëäâ XHîVâ ÌG ßäÒâ $
]ôâ ]äâµ>â Xîä ¼òäò GÌâôâ1, Vä<dÌ Xâî ¬G oäÒâ $$ 29 $$
29-30 ¬â* {ôAÇXî ß{ôAÇXî Xâî <ÒÉò ¬â* XîdËâ dH*<¬»òä ¬ä<òXî {S{¶ú Òä_â Ëä
Ù¶oA oÓî Xî[ {ôAÇä XîôXâî êVâ Xîäâkù {ôAÇXî V¿úä ÌËä Ùâ Ëäâ Òd {ôAÇä òäù XHîVâ ¬äGA
´äòâOA ? V¿úâ Xîäâ V¿úä ßäHô <¬»òä Xîäâ <¬»òä Xîd Xîô {ôAÇä cî{ ¼òäò {Âôä1 <Xîòä ´äò,
ËoA Òd ¼òäò oOÒäGè Xâî ¬G Xîäâ <{Sò _OËä dH $
ÙäÙõ <´¼dH* Jòäâ* XîdA <Ë¼dH* ¦òäâ* ¬äGA, ·äG <Òúäô G Xî[¼dä $
]äâµ>ä ]ôä ÁÒ {ô] G ´äGâ, eÂl> Väú Xîô _A¼dä $$ 30 $$
íÒäù{ôäòh Ò¢Ëäßäâ* Gâ <´G ß·ä<Gòäâ* Xîäâ ´HVä Xîdä, êGGâ ÒHVä dA ¬äG <_òä $
ÌÆ<¾dAG däâGâ Vâ Òâ VÆGâ dØòâ ·äG Xî[ òäùËä Òä ßòäùËä Xîä <Òúäô GdA* Xîô VXâî ßäHô íÒò¶
ÌÆôâ o_â Xî[ {ôAÇä ß{Gâ ¬G Vâ XîôGä ´äGËâ GdA* $ ßË: BâVâ _äâOäâ* Gâ <¬»òä ¬ä<òXî {S{¶ú Xî[
ÒíËÆßäâ* Xîäâ dA V¦ò ¬äG Xîô ê{äíò cî{ Vâ Täôh Xîô <_òä $
Xî¸äù XîVäHµ>A
´â <G<T XîdA* G {äkòâ, Väâ <G<T øô-øô ßä<d $
ÙäÙõ ¬d¤Oâ ¬äâ_ <ÌG, Xîäâkù G _âÒâ Ëä<d $$ 31 $$
31-38 ¬â* kùiÒô VPÌ¼TA {ôAÇä Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*´äâ {ôÌS@ cî{ <G<T Ìädô
]äâ´Gâ {ô XîdA* oA GdA* <¬_ËA, Òd {S¦òâXî {SähA Xâî ß¶Ë:Xîôh ¬â* VäÇA cî{ Vâ NíË dH <Xî¼ËÆ
VäTG cî{ ¬dä¬ÂÁò úÆXîäòâ <ÌGä êVâ Xîäâkù oA {SäIË GdA* Xîô VXîËä $
{SV¶Oäù´äâ ·äG-<G<T V¶Ëäâ* Xâî <ÌGä XîdA* oA GdA* <¬_ËA, Òd V¶Ëäâ* ¨äôä øô-øô ßä
ôdA dH, <Xî¼ËÆ a¾äcî{ ¬dä¬ÂÁò <ÌGä êVâ Xîäâkù oA GdA* _â VXîËä $
{SV¶OßXîÌô ÌäÙfäd Vâ <¬_ Xîô VAXîôA Vâ ßäËâ V¬ò ÙäÙõÁ ¬däôä´ ß{Gâ
<fbòäâ* Xâî Vä ÙäHVä OSä¬ {d¤Æúâ, ËÌ Òdä¶ <XîVA Gâ oA êGXî[ ßäÒoOË GdA* Xî[ $ ËÌ ¬däôä´
Gâ <fbòäâ* Xîäâ òd 31 ÒA* Vä]A XîdA A $ {SV¶O Xîä ð. VÆ. <V. Ë. 7-134 ¬â* Ùâ]äâ $
]ôA XîVäHµ>A Xî[<´òâ, ÌäGA1 ÌTËA ´äk $
ÙäÙõ Väúä {ô<]òâ, ¬d¤Oâ ¬äâ_ <ÌXîäk $$ 32 $$
´HVâ V¿úâ ô¦G Xî[ {ôAÇä XîVäHµ>A {ô Xî[ ´äËA dH ËÌ Òd ¬dä¬ÂÁò ¬â* <ÌXîËä dH, ÒHVâ dA
V¶Ëäâ* Xâî ÒúGäâ* Xî[ V¿úA {ôAÇä ÁÒG ¬â* ßGÆoÂ<Ë ¨äôä XîôGA úä<dB $ V¿úâ <V¾ däâGâ {ô òâ
ÒúG ßG¬äâ_ ·äË däâ*Oâ ßäHô kGXî[ ¬<d¬ä cî{1 Xîä¶<Ë ÌÑËA dA ´äòâOA $
ôä¬ XîVâ1 VâÒXî ]ôä, XîÙâ G ¬äâªâ ß¶O $
ÙäÙõ ´Ì _O ôä¬ dH, ËÌ _O VâÒXî V¶O $$ 33 $$
ôä¬ Xâî ¨äôä {ôAÇä1 XîôGâ {ô ´äâ VâÒXî V¿úä <V¾ däâËä dH Òd XîoA oA ôä¬ Vâ ß{Gâ ËG
¬Gä<Ù GdA* ¬äâªËä, ´Ì ËXî ôä¬ dH ËÌ ËXî Òd VâÒXî ßoâÙ cî{ Vâ ôä¬ Xâî Vä ôdËä dH $
ÙäÙõ XîV1 XîV _A<´òâ, òdØ ËäËâ {uô¬äG2 $
]äâµ>ä Oä¶l> G Ìä¤<Tòâ, Vä<dÌ Xâî ÙAÒäG3 $$ 34 $$
´HVâ VÆÒhù Xîäâ Ë{ä-Ë{ä Xîô fÆ¾ XîôËâ dH*, ÒHVâ dA V¶ò¬ Xâî ¨äôä Ë{ä-Ë{ä Xîô ¬G-
fÆ¾Ëä Xî[ {ôAÇä1 Ìäô¶Ìäô Xîô _âGA úä<dB $ ¬G-fÆ<¾ Xîä òdA ¬ä{2 dH-êV¬â* ÙäâÉ G ôdGâ úä<dB $
ßË: ÙäâÉäâ* Xî[ Ol>ôA ¬Ë Ìä¤Täâ, ¢òäâ*<Xî-ÙäâÉ V<dË {ô¬ä¦¬ä Xâî ÙôÌäô3 ¬â* G ´ä VXîäâOâ $
ÙäÙõ ]ôA XîVäHµ>A {AÒ Xî[, Xîäâk <Òô_ä {d¤ÆúGdäô $
´â {d¤Æúâ Ëâ FîÌôâ, Ëäk <Xîòâ ËË Väô $$ 35 $$
<´GGâ ß{Gâ ËG-¬Gä<Ù Xîäâ V¶ò¬ ¨äôä Ë{ä Xîô ÌS@ cî{ Väô ËKÒ Xâî {ôäòh <Xîòâ dH*,
êG¬â* Xîäâkù <Òô_â dA {ô¬ä¦¬ä Xî[ V¿úA {ôAÇä ¬â* ê¦ËAhù däâXîô {ôÌS@ ËXî {d¤ÆúGâ Òä_â däâËâ dH*
ßäHô ´äâ {d¤Æúâ dH*, Òâ V¶Väô Vâ {äô däâXîô ÌS@ cî{ dA däâ Oòâ dH* $
ÙØÌù_ ÙâdA, <G¬ù_ ÒähA $ ÙäÙõ{¶A BâVä ´ähA $$ 36 $$
òäâO cî{A { Xâî ¨äôä {SoÆ Xâî {äV ´äGâ Òä_â {<Xîäâ* Xî[ ÁÒä¦¬ä <ÒXîäô cî{ íÂ_Ëä
òÆÓî GdA* däâËA ßäHô êGXî[ ÒähA oA <G¬ù_ ÌS@ Xîä ÒhùG XîôGâ Vâ <G¬ù_ däâËA dH $ {SoÆ-{ Xâî
{<Xîäâ* Xîäâ ê¢Ë {SXîäô _Çhäâ* ¨äôä dA {dúäGäâ $
ÙäÙõ Vä<dÌ XîVâ VâÒXî ]ôä, VâÒXî Xîäâ VÆ] däâk $
Vä<dÌ Xîôâ Väâ VÌ o_ä, ÌÆôä G Xî<dòâ Xîäâk $$ 37 $$
{ô¬ä¦¬ä ¨äôä _A Okù {ôAÇä ¬â* ´äâ VâÒXî V¿úä <V¾ däâËä dH, êVA VâÒXî Xîäâ ÌS@äG¼Ù
{SäIË däâËä dH $ ßË: ´äâ oA {ô¬ä¦¬ä XîôËä dH, Òd VÌ ß¿v>ä dA dH $ êVXâî <XîVA oA Xîäòù Xîäâ
ÌÆôä G XîdGä úä<dB $
ÙäÙõ l>O ßä¬â ô ¬â ¶ , VäTäH * VäH * Xî<dòäâ $
d¬ fôhäkù ôä¬ Xî[, ËÆ¬ GAXâî ô<dòäâ $$ 38 $$
k<Ë {äuô] Xîä ß¶O V¬äIË $$ 27 Vä. 2262 $$
ê{´G Xîä ß¶O 28 425
êG V¶Ëäâ* Vâ XîdGäßä¬âô Xîä ÙäÙõ Ëäâ l>O dH Ëäâ oA ôä¬ Xî[ fôh dH <Xî¼ËÆ ßä{
VäÒTäG ôdGä, XîdA* ßä{Xîäâ ¬äòä G l>O _â $ {SV¶O-ßä¬âô Vâ ê¸ôA ßäâô OÆY>ä OSä¬ ¬â* BXî VäTÆ
ß{Gâ Xîäâ ÙäÙõ ÌË_ä Xîô XîdËä ä- ßä¬âô Xîä ÙäÙõ l>O dH $ òdA ÌäË <XîVA Gâ ßäXîô ¬däôä´
Xîäâ XîdA A $ êVA {ô 38 ÒA* Vä]A Xîd Xîô XîdGâ Òä_â Xâî ¨äôä êV VäTÆ Xâî {äV oâÁ A $
<ÒfâÉ Xîä - ð. VÆ. <V. Ë. 11 $ 419 ¬â* Ùâ]äâ $
k<Ë aA ÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXîä {äuô] Xîä ß¶O V¬äIË: $$ 27 $$
ß ê{´G Xîä ß¶O 28
{äuô]-ß¶O Xâî ßG¼Ëô ê¦{<¸ Xîä <Òúäô XîôGâ Xâî <_B ""ê{´G Xîä ß¶O'' XîdGâ ¬â*
{SÒÈ¸ dØòâ ¬¶O_ Xîô ôdâ dH*
<´GXî[ XÈî{ä Vâ VäTXî ê¦{<¸ VPÌ¼TA oS¬ Vâ {äô däâXîô, òäù ·äG ¨äôä {ôÌS@ Xîäâ
{SäIË däâËä dH, êG <Gô¶´G ôä¬, VÙèOÆæ ßäHô VÌ V¶Ëäâ* Xîäâ d¬ ßGâXî {Shä¬ XîôËâ dH* $
<Òúäô
ÙäÙõ ¬äòä Xîä OÆh Ì_ Xîôâ, ßä{ä1 ê{´â ßäk $
ôä´V Ëä¬V VäN¦ÒXî[, ¬G ú¶ú_ H ´äk $$ 2 $$
2-3 ¬â* ¬ä<òXî <Òúäô ê¦{<¸, êGXîä {uôhä¬ ßäHô êGXî[ ßoäÒ ßÒíä Xîä <Òúäô
Xîô ôdâ dH*´Ì ß¼Ë:Xîôh ¬â* ßd¶Xîäô1 ê¦{¼G däâËä dH ËÌ ¬ä<òXî OÆh VKÒ, ô´, Ë¬ ß{Gä
Ì_ {SXîµ> XîôËâ dH*, <´VVâ VäN¦ÒXî[, ôä´VA ßäHô Ëä¬VA {SÒÈ<¸ ¨äôä ¬G ú¶ú_ däâ ´äËä dH $
ßä{ä GädA* Ì_ <¬µ>â, <½<ÒT <Ë<¬ô G<d* däâk $
ÙäÙõ òdØ OÆh ÌS@ Xîä, fÂ¼ò V¬äGä Väâk $$ 3 $$
´Ì ßd¶Xîäô GdA* ôdËä ËÌ <½OÆh Xîä Ì_ Gbµ>{Säò: däâËä dH ßäHô ß·äG G ôdGâ Xâî Xîäôh,
VäN¦ÒXî[, ôä´VA, Ëä¬VA ËAG {SXîäô Xî[ {SÒÈ<¸ oA GdA* däâËA Òä ¬Â_ä, ËÂ_ä ßäHô _âfä ßuÒxä
GdA* ôdËA*, Vd´äÒíä ôdËA dH $ Vd´äÒíä cî{ OÆh dA ÌS@-VäÇä¦Xîäô Xîä dâËÆ dH ´äâ {SäIË
däâGâ {ô VäTXî ÌS@ Xîä VäÇä¦Xîäô XîôXâî Vd´-fÂ¼ò íÒcî{ ÌS@ ¬â* dA V¬ä ´äËä dH $
ê{´G
ÙäÙõ ßGÆoÒ ê{Á OÆh¬òA, OÆh dA {H _â ´äk $
OÆh dA¶ VäH* Od Ì¶<Tòä, vÂ>µ>â XîäHG ê{äk $$ 4 $$
4-11 ¬â* ßGÆoÒ ê¦{<¸ VPÌ¼TA <Òúäô Xîd ôdâ dH*´Ì ÌÆ<¾ ¬â* <½OÆh¬ò ßGÆoÒ
ê¦{¼G däâËä dH ËÌ Òd ¬G Xîäâ <ÒÉò cî{ OÆh {ô dA _â ´äËä dH ßäHô ¬G <ÒÉòäâ* Xîäâ OSdh XîôXâî
êGXî[ ßäV<Óî Vâ Ì¤T ´äËä dH $ êV <½OÆh¬ò ßGÆoÒ ¬â* XîäHG BâVä dH <´VXâî ¨äôä ¬G <ÒÉòäV<Óî
Vâ ¬ÆÓî däâ VXâî ? ßäùËè Xîäâkù GdA* dH $
¨H {] ê{Á {uôdôâ, <G{ù] ßGÆoÒ Väô $
BXî ôä¬ Ùõ ´ ä GdA* , ÙäÙõ _â d Ø <Òúäô $$ 5 $$
¬Ë-¬Ëä¼Ëô cî{ ¨HË ßäHô {Ç Vâ òÆÓî ê¦{¼G ßGÆoÒ Xîäâ ¦òäO ÙâGä úä<dB ßäHô <Gb{Ç
ß¨HË ßGÆoÒ Xîä ßäÙô XîôGä úä<dB, êVXâî ¨äôä <ÒiÒ Xîä Väô ôä¬ dA {SäIË däâËä dH, ß¼ò
GdA* $ ßË: <Gb{Ç ßGÆoÒ {Âhù V¶Ë ÒúGäâ* Xîäâ <Òúäô Xîô ß¨HË <Gô¶´G ôä¬ Xîäâ {SäIË Xîôäâ $
ÙäÙõ Xîäòä ÄòäÒô1 OÆh¬òA, ¬G¬Æ] ê{´â ·äG $
úäHôäVA _] ÁÒ Xîäâ, kV ¬äòä Xîä ®òäG $$ 6 $$
Xîäòä Xî[ ´GGA1 OÆh¬òA ¬äòä dH,ßË: êVXî[ ÌÆ<¾ ¬â* íÒäoäÒË# Ëäâ ¬G Xî[ k¿v>äGÆVäô
Ìäg-<ÒÉò-·äG dA ê¦{¼G däâËä dH $ kVA Xîäôh úäHôäVA _Ç òäâ<Gòäâ* Xâî VoA ÁÒäâ* Xî[ ÌÆ<¾
Xîäâ, kV ß{GA ´GGA ¬äòä Xîä dA ®òäG ôdËä dH $
ßäË¬ ê{´1 ßXîäf2 Xî[, VÆ<G5 TôËA3 Xî[ Ìäµ > $
ÙäÙõ ¬äôO OHÌ4 Xîä, Xîäâkù _]â G øäµ> $$ 7 $$
ÌS@ ·äG1 {SäNIË Xâî ËAG ¬äOù ÌË_ä ôdâ dH* (1) ßäË¬ ê{´ ßXîäf Xî[ =
<Òd¶O¬ ¬äOù (<G_âù{äÒíä)2 - ´HVâ {ÇA êªXîô ÌAú Xâî íäG Vâ Xîäâkù VPÌ¼T G ô]Xîô êVâ
_ä¶øËä dØßä O¼Ëáò íäG {ô {dØ¶ú ´äËä dH ßäùËè ßXîäôä<Ù ßÇô ·äG Vâ dA {Âhù ßÇô ÌS@
Xîä ·äG däâ ´äGä; (2) VÆ<G TôËA Xî[ Ìäµ >= <{{A<_Xîä ¬äOù (<G<ÒùXîÁ{äÒíä)3 - ¬ä<òXî
{ÙääâÍ Vâ ß{Gä ßÒTäG dµ>äXîô ßGÒôË ß{Gâ _¯ò Xî[ ßäâô fÂ¼òÒËè5 úA*µ>A Xî[ Ëôd ßOSVô
däâËâ dØB ÌS@ ·äG {SäNIË (3) ¬äôO OHÒ Xîä = OHÒA¬äOù (V¶XîÁ{äÒíä) ßGäòäV dA oäÒäGÆXÂî_
òä <Gò<ËòäâO Vâ ßXîí¬äËè ÌS@-ÙfùG Ò ·äG {SäNIË $ ´HVâ Ìä_Xî ÙäÙõ Xîäâ ÒÈ¾ oOÒäGè Xîä
ÙfùGäâ{Ùâf $ kV ßä¦¬äGÆoÒ cî{ OÆIË4 ¬äOù Xîä ÌS@ {Sä<IË cî{ øäµ> {SÙâf Xîäâkù oA GdA* Ùâ]
VXîËä $
ßäË¬ ÌäâTA ßGÆoÒA, VäTÂ <G{ù] däâk $
ÙäÙõ ôäËä ôä¬ VäH * , ôV {AÒâ O ä Väâ k $$ 8 $$
´äâ ßä¦¬-ÌäâT V¶{¼G ßGÆoÒA V¶Ë däâOä, ÒdA <Gb{Ç däâXîô ôä¬ <ú¼ËG ¬â* ôË ôdËâ dØòâ
{ôäo<Óî cî{ ôV Xîä {äG Xîô VXâîOä $
{Sâ¬ o<Óî ´Ì Fî{´â, <Giú_ Vd´ V¬ä<T $
ÙäÙõ {AÒâ ôä¬ ôV, VÙè O Æ æ Xâ î {ôVäÙ $$ 9 $$
´Ì VÙèOÆæ Xî[ XÈî{ä Vâ tÙò ¬â* {Sâ¬äo<Óî ê¦{¼G däâ ´äËA dH ËÌ ¬G <Giú_ däâXîô
íÒäoä<ÒXî dA V¬ä<Tí dØßä ôä¬-<ú¼ËG cî{ ÌS@-ôV Xîä {äG XîôËä dH $
{Sâ¬ o<Óî ´Ì Fî{´â, {¶OÆ_ ·äG <Òúäô $
ÙäÙõ duô ôV {äkòâ, vÂ>µ>â VXî_ <ÒXîäô $$ 10 $$
´Ì {Sâ¬äo<Óî däâËA dH, ËÌ ÌÆ<¾ ¬â* OÆh cî{ {Hôäâ* Vâ ô<dË <GOÆùh-·äG Xâî <Òúäô ê¦{¼G
däâËâ dH* $ êG <Òúäôäâ* Vâ V¶{Âhù <ÒXîäô dµ> Xîô ôV cî{ ÌS@ Xî[ {SäNIË däâËA dH $
ê{´G Xîä ß¶O 28 427
ÙäÙõ Ì¶e <Ìòäkù ßäË¬ä, ê{Jòä ßäG¤Ù oäÒ1 $
Vd´ fA_ V¶ËäâÉ VË, {Sâ¬ ¬OG ¬G ôäÒ $$ 11 $$
o<Óî òÆÓî Níô ÌÆ<¾ cî{ Ì¤®òä {SVÂËä dØkù dH êVVâ ßÇòäG¼Ù {SÙ ßä¦¬ <Òúäô1 cî{ {Æ½
ê¦{¼G dØßä dH $ ßÌ Ëäâ ¬G íÒäoä<ÒXî dA fA_-V¶ËäâÉ Vâ òÆÓî dØßä, V¦ò-íÒcî{ ÌS@ Xâî
ßoâÙ {Sâ¬-ôV ¬â* <G¬yG däâXîô ôä´ä Xâî V¬äG <Gô{âÇ däâ Oòä dH $
<G¼Ùä
´Ì d¬ Fî´ª úä_Ëâ, ËÌ XîdËâ ¬äôO ¬ä¶<d* $
ÙäÙõ {d¤Æúâ {¶ ú_, XîdH* òdØ ¬äôO Gä¶<d* $$ 12 $$
_äâXî <G¼Ùä Xî[ ê{âÇä <Ù]ä ôdâ dH*´Ì d¬ ¬äOù ô<dË V¶Väô-<Ò<{G Xâî <ÒÉò-ÒÈÇäâ* ¬â*
oµ>XîËâ â, ËÌ V¶VäôA _äâO XîdËâ â-òâ l>AXî ¬äOù {ô ú_ ôdâ dH* ßäHô ´Ì d¬ V¶Väô-<Ò<{G Xîäâ
¦òäO Xîô l>AXî {SoÆ {SäNIË Xâî ¬äOù ¬â* ßäòâ dH*, Ëäâ V¶VäôA _äâO XîdËâ dH* òd ¬äOù GdA* dH $ ßË: d¬â*
êGXâî kV <G¼Ùä cî{ XîG Xî[ ßäâô ®òäG GdA* Xîô oOÒÙè-oN¢Ë ¬äOù ß{GäGä úä<dòâ $
ê{´G
{d_â d¬ VÌ XÆîv> <Xîòä, oô¬ Xîô¬ V¶Väô $
ÙäÙõ ßGÆ o Ò ê{Á, ôäËâ <Vô´Gdäô $$ 13 $$
13-14 ¬â* òäù ßGÆoÒ ßäHô êVXîä óî_ ÌËä ôdâ dH*{d_â d¬Gâ oA ß·äG ¨äôä
däâGâ Òä_â V¶VäuôXî VoA XÆîv> Xî¬ù <Xîòâ dH* <Xî¼ËÆ ´Ì Vâ ßGÆoÒ ·äG ê¦{¼G dØßä dH, ËÌ Vâ VÌ
Xîäâ ¦òäOXîô oOÒËè-<ú¼ËG ¬â* dA ôË dH* $
Väâk ßGÆoÒ Väâk Fî{Á, Väâk fÄÙ ËË Väô $
VÆGËä¶ dA Vä<dÌ <¬_â, ¬G Xâî ´ä<d* <ÒXîäô $$ 14 $$
ÒdA ßGÆoÒ, ê{´ ßäHô <ÒiÒ Xâî Väô ÌS@-ËKÒ Xâî ÌäâTXî fÄÙ aâbl> ¬äGâ ´äËâ dH*,
<´GXâî aÒh XîôGâ Vâ ¬G Xâî V¶{Âhù <ÒXîäô Gbµ> däâXîô ßoâÙ cî{ Vâ ÌS@ {SäIË däâËä dH $
{uôúò <´·äVä ê{Ùâf
{äôÌS@ Xîgä {Säh1 VäH,* {Säh Xîgä øµ>2 Väâk $
ÙäÙõ øµ> VÌ VäH* Xîgä, <ÒÉ ß¬ÈË OÆh Ùäâk $$ 15 $$
15-16 ¬â* <´·äVä Òä_äâ* Xîäâ ê{Ùâf ¨äôä {SÒÈ<¸-<GÒÈ<¸ cî{ ·äG {Sä<IË Xî[ {ô¶{ôä ÌËä
ôdâ dH*{ôÌS@ Gâ <dô°òOoù1 Xîäâ Xîdä, <dô°òOoù Gâ qî<Éòäâ2* Xîäâ Xîdä, qî<Éòäâ* Gâ VÌ Vä¶VäuôXî
{Sä<hòäâ* Xîäâ Xîdä, kV {SXîäô <ÒÉ-ß¬ÈË cî{ {SÒÈ<¸-<GÒÈ<¸ ¬äOäâÍ Xîä {SVäô dØßä dH $
ÙäÙõ ¬ä<_Xî1 Xîgä, ßôÒäd2 VäH*, ßôÒäd Xîgä ßäH´ÂÙ3 $
ßäH ´ Â Ù ßä_¬ 4 VäH * Xîgä, dÆ X î¬ ]Ìô ¬äH ´ Â Ù $$ 16 $$
kùiÒô1 Gâ óîuôiËäßäâ*2 Xîäâ Xîdä, óîuôiËäßäâ* Gâ íÂ_ fôAôTäôA {Aôäâ3* Xîäâ Xîdä, {Aôäâ* Gâ
VÌ V¶Väô4 Xîäâ Xîdä, ÒdA {SÒÈ<¸-<GÒÈ<¸ Xî[ ßä·ä cî{ V¬äúäô V¶Väô ¬â* <Òx¬äG dH, ßäùËè
{SÒÈ<¸ ßäHô <GÒÈ<¸ Xî[ ÙäâGäâ* TäôäB¤ ú_ ôdA dH* $
ê{´G
ÙäÙõ ´HVä ÌS@ dH, ËHVA ßGÆoÒ ê{Á däâk $
´H V ä dH ËH V ä XîdH , ÙäÙõ <Òô_ä Xîäâ k $$ 17 $$
k<Ë ê{´G Xîä ß¶O V¬äIË $$ 28Vä. 2279 $$
17 ¬â* XîdËâ dH*òäù ßGÆoÒA dA òäù ê{Ùâf Xîô VXîËâ dH*´HVä ÌS@ Xîä íÒcî{
dH ÒHVä dA ßGÆoÒ-·äG ê¦{¼G däâ, ËÌ dA Xîäâkù <Òô_ä V¶Ë, ´HVä ÒäíË<ÒXî ËKÒ dH ÒHVä ê{Ùâf
Xîô VXîËä dH, ß¼òä GdA* $
k<Ë aA ÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXîä ê{´G Xîä ß¶O V¬äIË: $$ 28 $$
ß Ùòä <GÒHùôËä Xîä ß¶O 29
ê{´G-ß¶O Xâî ßG¼Ëô Ùòä-{ÂÒùXî <GÒHùôËä Xîä <Òúäô XîôGâ Xâî <_B ""Ùòä <GÒHùôËä Xîä
ß¶O'' XîdGâ ¬â* {SÒÈ¸ dØòâ ¬¶O_ Xîô ôdâ dH*
<´GXî[ XÈî{ä Vâ VäTXî XSÂîôËä Ëä ÒHô oäÒ Vâ {äô däâXîô Ùòä-<GÒHùôËä ¨äôä {ôÌS@ Xîäâ
{SäIË däâËä dH, êG <Gô¶´G ôä¬, VÙèOÆæ ßäHô VÒùV¶Ëäâ* Xîäâ d¬ ßGâXî {Shä¬ XîôËâ dH* $
ßä{ä ¬âµ>â duô o´â, ¬G ¬G Ë´â <ÒXîäô $
<GÒH ù ô A VÌ ÁÒ VäH * , ÙäÙõ òdØ ¬Ë Väô $$ 2 $$
2-18 ¬â* Ùòä <GÒHùôËä Xî[ <ÒfâÉËä Xâî <Òúäô <Ù]ä ôdâ dH*ßd¶Xîäô <GÒÈ<¸ ¨äôä ËG-
¬G Xâî VoA <ÒXîäôäâ* Xîäâ ¦òäO Xîô Ëä VoA ÁÒäâ* Vâ <GÒHùô däâXîô duô o´G XîôGä, òdA VÌ V¶Ëäâ*
Xîä Väô ¬Ë dH $
<GÒHùôA <G´ ßäË¬ä, VäTG Xîä ¬Ë Väô $
ÙäÙõ Ùõ´ä ôä¬ <ÌG, ÒHôA ¬¶e <ÒXîäô $$ 3 $$
´HVâ {SähA <G´ä¦¬ä Vâ <GÒHùô ôdËä dH, ÒHVâ dA VÌVââ <GÒHùô ôdGä úä<dB $ òdA V¶Ëäâ* Xîä
Väô <V¾ä¼Ë dH $ ßä¦¬äôä¬ Xîäâ v>äâªXîô ÙõVôâ ´äâ ß¼Ë:Xîôh ¬â* Xîä¬ä<Ù <ÒXîäô dH*, Òâ dA ÒHôA dH* $
<GÒHùôA VÌ ÁÒ VäH*, V¶Ë ´G Väâkù $
ÙäÙõ BXH î ßäË¬ä, ÌH ô A G<d* Xîäâ k ù $$ 4 $$
"V¶{Âhù ßä¦¬ä BXî dA dH, ÒHôA Xîäâkù oA GdA* dH' kV òäù <Òúäô ¨äôä ´äâ VÌ ÁÒäâ* Vâ
<GÒHùô ôdËä dH, ÒdA V¶Ë {ÆæÉ dH $
VÌ d¬ Ùâçòä fäâT Xîô, Ùõ´ä Gä¶dA* ßäG $
VÌ øµ> BXHî ßäË¬ä, ¢òä <d¼Ùõ ¬ÆV_¬äG $$ 5 $$
¢òä <d¼Ùõ ßäHô ¢òä ¬ÆV_¬äG, VoA Xâî fôAôäâ* ¬â* BXî dA ßä¦¬ä dH $ d¬Gâ VÌ {SXîäô
<Òúäô XîôXâî Ùâ]ä dH, ßä¦¬ä Vâ <o¼G ÙõVôä Xîäâkù oA V¦ò GdA* dH $
Ùòä <GÒHùôËä Xîä ß¶O 29 429
ÙäÙõ Gäuô {ÆæÉ Xîä Gä¬ Tô, k<d* V¶fò oô¬ oÆ_äG $
VÌ øµ> BXHî ßäË¬ä, ¢òä <d¼Ùõ ¬ÆV_¬äG $$ 6 $$
kV íÂ_ fôAô Xâî <ú¼d oâÙ Vâ V¶fò ¬â* {ªXîô, ß·äG ¨äôä BXî ßä¦¬ä Xîä dA GäôA Ò
{ÆæÉ Gä¬ ô] Xîô {ôí{ô Xî[ ßäV<Óî ¨äôä Ëä <d¼Ùõ ¬ÆV_¬äG Xâî oâÙ oS¬ ¨äôä ÒHô oäÒä<Ù Vâ
òÆÓî däâ V¶Väô ¬â* oµ>Xî ôdâ dH* $
ÙäÙõ ÙäâGäâ* oäkù dä {O, ÙäâGäâ* oäkù XîäG $
Ùäâ G äâ * oäkù GH G dH ¶ , <d¼Ùõ ¬Æ V _¬äG $$ 7 $$
´HVâ ÙäâGäâ* dä, ÙäâGäâ* XîäG, ÙäâGäâ¶ Gâ½ ÌôäÌô dH*, ÒHVâ dA <d¼Ùõ-¬ÆV_¬äG ÙäâGäâ* ÌôäÌô Xâî
oäkù dH* $
ÙäÙõ V¶ f ò ßäôVA, Ùâ ] Ë Ùõ ´ ä däâ k $
oS¬ Oòä ÙØ<ÒTä <¬µ>A, ËÌ ÙõVô Gä¶dA* Xîäâk $$ 8 $$
´HVâ Ù{ùh ¬â* Ùâ]Gâ Vâ {S<Ë<ÌPÌ cî{ ÙõVôä fôAô oäVËä dH, ÒHVâ dA V¶fò-oS¬ ¨äôä
ßä¦¬ä ¬â* ¨HË oäV Xîô ÒHô-oäÒ däâËä dH $ ´Ì V¶fò-oS¬ Gbµ> däâXîô ¨HË cî{ ÙÆ<ÒTä Gbµ> däâ
´äËA dH, ËÌ ßä¦¬-<o¼G ß¼ò Xîäâkù oA V¦ò GdA* oäVËä ßË# ÒHô oA GdA* däâËä $
<XîV VäH * ÌH ô A H ôgä, Ùõ ´ ä Xîäâ k ù Gä¶ < d* $
<´VXâî ß¶O ËH* Fî{´â, Väâkù dH VÌ ¬ä¶<d* $$ 9 $$
<´V kùiÒô Xâî íÒcî{ Vâ VÌXî[ ê¦{<¸ däâËA dH, ÒdA Ëäâ ßä¦¬ cî{ Vâ VÌ ¬â* NíË dH,
<óîô ËÂ <XîVXîä ÒHôA ÌG ôdä dH ? ÙõVôä Ëäâ Xîäâkù dH dA GdA* $
VÌ øµ> BXH î ßäË¬ä, ´äGâ Väâ GAXîä $
ßä{ä {ô ¬â* úA¼d _â, ÙfùG dH {AÒ Xîä $$ 10 $$
´äâ VÌ fôAôäâ* ¬â* BXî ßä¦¬ä ´äGËä dH, ÒdA aâbl> dH $ ËÆ¬ <Òúäô ¨äôä ßä¦¬-íÒcî{
{ôÌS@ Xîäâ {S¬ {dúäG _äâ <óîô ß{Gâ òä ß¼òäâ* Xâî fôAôäâ* ¬â* Ùâ]äâ, ËÆPdâ* {ôÌS@ Xîä dA VäÇä¦Xîäô
däâOä $
Xîädâ Xîäâ ÙØ] ÙA<´òâ, øµ> øµ> ßäË¬ ôä¬ $
ÙäÙõ VÌ V¶Ëäâ<Éòâ, òd VäTÂ Xîä Xîä¬ $$ 11 $$
¢òäâ* <XîVA Xîäâ ÙØ:] ÙâËâ däâ ? VÌ fôAôäâ* ¬â¶ ß{Gä ßä¦¬ íÒcî{ ôä¬ dA dH $ VäTÆ Xîä Ëäâ
òdA Xîä¬ dHVÌXîäâ V¶ËÆbµ> dA Xîôâ $
Xîädâ Xîäâ ÙØ] ÙA<´òâ, Vä¶kù dH VÌ ¬ä¶<d* $
ÙäÙõ BXH î ßäË¬ä, Ùõ ´ ä Xîäâ k ù Gä¶ < d* $$ 12 $$
¢òäâ* <XîVA Xîäâ ÙØ:] ÙâËâ däâ ? VÌ fôAôäâ* ¬â* BXî ßä¦¬-íÒcî{ {ô¬ä¦¬ä dA dH, ß¼ò Xîäâkù
oA GdA* dH $
Vä<dÌ Á Xî[ ßäË¬ä, ÙA´â VÆ] V¶Ëäâ] $
ÙäÙõ Ùõ´ä Xîäâ GdA*, úäHÙd ËAGäâ* _äâXî $$ 13 $$
ËAG _äâXî úäHÙd oÆÒGäâ* ¬â* VoA ßä¦¬äB¤ {ô¬ä¦¬ä Xâî ß¶f cî{ dH* $ ß¼ò Xîäâkù oA GdA* dH $
ßË: VÌXîäâ dA VÆ] ÙâXîô V¶ËÆbµ> XîôGä úä<dB $ (V¶Ëäâ]= V¶ËäâÉ)
ÙäÙõ ´Ì {Säh <{v>äGâ ßä{Xîäâ, ßäË¬ VÌ oäkù $
<Vô´Gdäôä VÌG Xîä, ËäVäH * ÁòäH _äkù $$ 14 $$
´Ì {SähA ß{Gâ ßä¦¬-íÒcî{ Xîäâ {dúäGËä dH, ËÌ VoA oäkù {SËAË däâËâ dH* $ <óîô Ëäâ
ÒHô-oäÒ v>äâªXîô VÌXâî VSbµ>ä {ô¬ä¦¬ä Xâî íÒcî{ ¬â* dA ÒÈ<¸ _OäËä dH $
ßä¦¬ä ôä¬ <Òúäô Xîô, øµ> øµ> ÙâÒ Ùòä_ $
ÙäÙõ VÌ V¶Ëäâ<Éòâ, VÌ ÁÒäâ* {S<Ë{ä_ $$ 15 $$
ßä¦¬-íÒcî{ ôä¬ Xâî íÒcî{ Xîä <Òúäô XîôXâî Ùâ]äâ, VoA fôAôäâ* ¬â* Òd Ùòä_Æ {ô¬ä¦¬ä
ÙâÒ ßä¦¬ä cî{ Vâ NíË dH $ ßË: VoA ÁÒäâ* Xîä {S<Ë{ä_G XîôËâ dØòâ VoA Xîäâ V¶ËÆbµ> XîôGä
úä<dB $
ÙäÙõ {Âôh ÌS@ <Òúäô_â, ¨HË oäÒ Xîô Ùõô $
VÌ øµ> Vä<dÌ Ùâ<]òâ, ôä¬ ôgä oô{Âô $$ 16 $$
ÌÆ<¾ Vâ ¨HË oäÒ Xîäâ Ùõô XîôXâî, ÌS@-·äG-<Òúäô ¨äôä {Âhù ÌS@ Xîäâ {SäIË Xîô _äâ $ Òd
<Gô¶´G ôä¬ áòä{Xî däâGâ Vâ VoA fôAôäâ* ¬â* {uô{Âhù cî{ Vâ NíË dH, ËÆ¬ ·äG-Gâ½äâ* Vâ Ùâ]äâ $
ÙäÙõ ¬¶<Ùô Xîäú Xîä, ¬Xùîµ 1> VÆGdä¶2 ´äk $
ÙäÙõ BXî ßGâXî H, ßä{ ßä{Xîäâ ]äk $$ 17 $$
´HVâ Xîä¤ú ]¶«>äâ* Vâ ÌGâ dØòâ ¬d_ ¬â* ÒäGô1 Òä iÒäG2 ú_ä ´äò Ëäâ ß{Gâ BXî Xâî ßGâXî
{S<Ë<ÌPÌ Ùâ] Xîô ßä{ dA ß{Gâ {S<Ë<ÌPÌäâ* Xîäâ ]äGâ Xâî <_òâ êv>_Ëä-XÂîÙËä dH ßäHô Xîbµ>
{äËä dH $ ÒHVâ dA ¬äGÒ ß{Gâ dA ßä¦¬ä Xîäâ VÌ fôAôäâ* ¬â* ß¼ò cî{ Vâ Ùâ] Xîô, ß{Gâ Vâ dA ÒHô
XîôXâî Xîbµ> êl>äËâ dH* Ëä Gbµ> däâËâ dH* $
ßäË¬ oäkù ÁÒ VÌ, BXî {âµ> {uôÒäô $
ÙäÙõ ¬Â_ <Òúäuôòâ, Ëäâ Ùõ´ä XîäHG O¤Òäô $$ 18 $$
dâ ß· ´G ! ò<Ù ¬Â_ Xîäôh Xîä <Òúäô <Xîòä ´äò Ëäâ ÙõVôä XîäHG {SËAË däâOä ? VoA
ÁÒä¦¬äB¤ BXî kùiÒô Vâ ê¦{¼G däâGâ Xâî Xîäôh, BXî dA {uôÒäô Xâî oäkù dH* $
ßÙòä <d*Vä-ÒGí{<Ëòäâ* ¬â* ÁÒ oäÒ
ÙäÙõ VÂ]ä Vd´H* Xî[<´òâ, GA_ä oäGH* Gä¶<d* $
Xîädâ Xîäâ ÙÆ] ÙA<´òâ, Vä<dÌ dH VÌ ¬ä¶<d* $$ 19 $$
19 ¬â* XîdËâ dH*ÒGí{<Ëòäâ* ¬â* ÁÒ dH ßË# êGXîä ËäâªGä <d*Vä dH $ VÂ]â Ùä¤ËÆG Xîäâ dA
fGH#-fGH# ¬Æ] ¬â* úÌäXîô Ùä¤Ë Väóî Xîô _âGâ úä<dòâ, dôä GdA* ËäâªGä úä<dòâ $ VoA ÒGí{<Ëòäâ*
¬â* ÁÒ cî{ Vâ {ô¬ä¦¬ä NíË dH $ ßË# <XîVA Xîäâ oA ÙØ#] GdA* ÙâGä úä<dòâ $
kù«>Òä OSä¬ ¬â* dôä Ùä¤ËÆG _äGâ {ô Ùõ´GÙäVÁ Xîäâ òd 19ÒA* Vä]A XîdA A $ {SV¶O Xîä-
ð. VÆ.<V.Ë. 7 $ 119 ¬â* Ùâ]äâ $
øµ> øµ> Xâî êGdäô VÌ, {Säh {ôV H ´äk $
ÙäÙõ BXî ßGâ X î H , ÌôËâ GäGä oäk 1 $$ 20 $$
20-25 ¬â* Ùòä <GÒHùôËä Xâî <Òúäô <Ù]ä ôdâ dH*{SähTäôA ÁÒ-úâËG ´Ì fôAôäâ* ¬â*
{S<Òbµ> däâËä dH ËÌ Òd {S¦òâXî fôAô Xî[ ßäXÈî<Ë ´HVä dA oäVGâ _OËä dH=däA ¬â* däA ´HVä
¬däGè,úA*µ>A ¬â* úA*µ>A ´HVä _øÆ ÙA]Ëä dH $ kV {SXîäô BXî dA ÁÒä¦¬ä ßGâXî däâXîô GäGä oäÒäâ1*
¨äôä V¶Väô ¬â* áòÒdäô XîôËä dH $
ßäòâ BX¶îXîäô1 VÌ, Vä¶kù <Ùòâ {l>äk $
ÙäÙõ ¼òäôâ Gä¬ Tô, <o¼G <o¼G H ´äk $$ 21 $$
{ô¬ä¦¬ä Gâ ß{Gâ ß¶fäâ* Xîäâ dA V¶Väô ¬â* oâ´ä dH $ ßË# VÌ BXîcî{1 ¬â* dA ßäòâ dØòâ dH*
<Xî¼ËÆ òdä¤ Òhù, ßäa¬, T¬ù, ´ä<Ë, {¶ ßä<Ù Xî[ XîÁ{Gä ¨äôä ß_O-ß_O Gä¬ ô] Xîô
<o¼G 2 däâ Oòâ dH* $
ßäòâ BX¶îXîäô VÌ, Vä¶kù <Ùòâ {l>äk $
ßä<Ù ß¶Ë VÌ BXî dH, ÙäÙõ Vd´ V¬äk $$ 22 $$
{ô¬ä¦¬ä Gâ ß{Gâ ß¶fäâ* Xîäâ dA oâ´ä dH, ßË# VÌ BXî cî{ ¬â* dA ßäòâ dH* $ XâîÒ_ ¬®ò ¬â*
ß{GA XîÁ{Gä ¨äôä <o¼G däâ ´äËâ dH* $ VÈ<bµ> Xâî ßä<Ù ¬â* BXî cî{ â ßäHô ·äG däâGâ {ô ß¼Ë ¬â* oA
BXî cî{ däâ ´äËâ dH* $ ßË# VÌ Vâ <GÒHùô ôd Xîô ·äG ¨äôä Vd´ íÒcî{ ÌS@ ¬â* dA V¬äGä úä<dòâ $
ßäË¬ ÙâÒ ßôä<Tòâ, <Òôäâ<Tòâ GdA* Xîäâk $
ßäôäTâ VÆ ] {äkòâ , <Òôäâ T â ÙØ # ] däâ k $$ 23 $$
ßä¦¬ä-cî{ ÙâÒ Xî[ VâÒä dA XîôGA úä<dòâ, <XîVA oA ßä¦¬ä Vâ <ÒôäâT GdA* XîôGä
úä<dòâ $ VâÒä ¨äôä ß¼òä¦¬ä Xîäâ V¶ËÆbµ> XîôGâ Vâ ËÆ¬ oA VÆ] {äßäâOâ ßäHô <ÒôäâT XîôGâ Vâ ËÆPdâ* oA
ÙØ#] dA {SäIË däâOä $
Jòäâ* ßä{H Ùâ]â ßä{ Xîäâ, òäâ* ´â ÙõVô däâk $
Ëäâ ÙäÙõ ÙõVô GdA*, ÙØ#] G {äÒâ Xîäâk $$ 24 $$
´HVâ {SähA ß{GA ßGÆXÂî_Ëä Ò {S<ËXÂî_Ëä Xîäâ Ùâ]Ëä dH, ÒHVâ dA ò<Ù ÙõVôâ Xî[ oA Ùâ]â Ëäâ
ÙõVôä Xîäâkù GdA* oäVËä ßäHô ¨HË Xâî ßoäÒ Vâ ¨HË ´¼ò ÙØ#] <XîVA Xîäâ GdA* däâËä $
ÙäÙõ V¬ Xîô Ùâ<]òâ, XÆ¶î´ô Xî[µ> V¬äG $
ÙäÙõ ÙØ<ÒTä Ùõô Xîô, Ë´ ßä{ä ß<o¬äG $$ 25 $$
ò<Ù ßä¦¬ä oäÒ cî{ V¬Ëä Vâ Ùâ]äâOâ Ëäâ ËÆPdâ* däA ßäHô ß<Ë _øÆ Xî[µ> oA V¬äG
oäVâ*Oâ $ ßË# ß{GA òäâyòËä Xîä ßd¶Xîäô ßäHô ´ä<Ë ßä<Ù Xâî ß<o¬äG Xîäâ ¦òäO Xîô ¨HË cî{
ÙØ<ÒTä Xîäâ ¬G Vâ Ùõô Xîôäâ $
ßÙòä-<d*Vä
ÙäÙõ ßfù1 ]ÆÙäò Xîä, ß´ôäÒô Xîä äG $
ÙäÙõ Väâ ¢òäâ* Y>ä<dòâ, Vä<dÌ Xîä GAfäG2 $$ 26 $$
25-33 ¬â* ßÙòä ßäHô <d*Vä Xîäâ ¦òäOGâ Xî[ {Sâôhä Xîô ôdâ dH*ÙâÒËäßäâ* Vâ ß<Ë aâbl>
{ô¬ä¦¬ä Xîä ´äâ VÌVâ F¶îúä tÙòäXîäf1 cî{ íäG dH, êV íäG Xâî <ú¼d2 fôAô Xîäâ ¢òäâ* Gbµ>
XîôËâ däâ ?
ÙäÙõ ßä{ <úhäÒâ ÙâdØôä, <ËVXîä Xîô<d ´ËG $
{S¦òÇ {ô¬âiÒô <Xîòä, Väâ oäGâ1 ÁÒ ôËG $$ 27 $$
´äâ ¬N¼Ùô ßä{ ÌGäËâ dH*, êVXî[ ôÇä Xâî Ëäâ ßGâXî ê{äò XîôËâ dH* ßäHô ´äâ {ô¬âiÒô Gâ
ß{Gä ¬N¼Ùô ÌGä Xîô {SXîµ> <Xîòä dH Ëä {ô¬âiÒô Xâî VäÇä¦Xîäô Xîä Xîäôh dH, êV ô¦G cî{
ÁÒ Xâî fôAô-¬N¼Ùô Xîäâ Gbµ>1 XîôËâ dH* $
¬VAË1 V¤ÒäôA ¬ähVäH*, <ËVXîäâ XîôH* V_ä¬ $
BâG2 ßä{ {HÙä <Xîòä, Väâ Y>ädH* ¬ÆV_¬äG $$ 28 $$
´äâ ¬Ní´Ù1 ¬GÆbòäâ* Gâ ÌGäXîô ËHòäô Xî[ dH, êVXîäâ Ëäâ ¬ÆV_¬äG {Shä¬ XîôËâ dH* ßäHô <´V
fôAô Xîäâ VäÇäËè2 ]ÆÙä Gâ ê¦{¼G <Xîòä dH êVâ kN¼jò-_äâ_Æ{Ëä Xâî Xîäôh Gbµ> XîôËâ dH*, XHîVä
ßäiúòù dH !
ÙäÙõ ´¶O_ ¬ä¶dA* ÁÒ ´â, Ó ËH* ôdH* êÙäV $
oòoAË oòäGXî ôäË <ÙG, <Giú_ Gä¶dA ÒäV $$ 29 $$
´äâ ÁÒ ¬äGÒ ÓËè Vâ ÙÆ#]A däâXîô ÒG ¬â* ôdËâ dH*, Òâ ¬äGÒäâ* Xâî oò Vâ «>ôâ dØòâ <ÙG Ëä
oòäGXî ôä<½ ¬â* oA <Giú_ däâXîô BXî íäG ¬â* GdA* ôd VXîËâ $
Òäúä Ì¶TA ÁÒ VÌ, oäâ´G {äGA øäV $
ßäË¬ ·äG G Fî{´â, ÙäÙõ Xîô<d <ÒGäV $$ 30 $$
´äâ ß{GA ÒähA Vâ ß{Gâ VÆ]-ÙØ#]ä<Ù Xîäâ GdA* V¬eä VXîËâ ßäHô <´GXîä oäâ´G XâîÒ_
øäV Ëä ´_ dA dH, BâVâ <GÙäâùÉ ÁÒäâ* Xîäâ oA ßä¦¬ä-·äG ô<dË kN¼jò-_äâ_Æ{ ¬äGÒ <GÙùòËä-
{ÂÒùXî ¬äô «>ä_Ëâ dH* $
Xîä_ä ¬Æ¤d Xîô XîôÙ1 Xîä, <Ù_ ËH* Ùõô <GÒäô $
VÌ VÂôË2 VÆÌdäG3 Xî[, ¬ÆÁ_ä ¬ÆyT4 G ¬äô $$ 31 $$
dâ ¬Â]ù4 ¬ÆÁ_ä ! XÆîÌäùGA1 Xîä vÆ>ôä ¦òäO Ùâ ßäHô ÁÒäâ* Xîäâ ¬äôGâ Xî[ ÌäË <Ù_ Vâ VÒùä
dµ>ä Ùâ $ òâ VoA ÁÒ {<Ò½3 {ô¬ä¦¬ä Xî[ ßäXÈî<Ëòä¤2 dH*, kGXîäâ ¬Ë ¬äô $
O_ä OÆíVâ Xîä Xîä<µ>òâ, <¬òä¤ ¬GA1 Xîäâ ¬äô $
{¶úäâ* <ÌNí¬_2 Xî[<´òâ, òâ VÌ ÁÒ êÌäô $$ 32 $$
dâ <¬òä¤ ! XSîäâT Xîä O_ä Xîäµ>, ßd¶Xîäô1 Xîäâ ¬äô, {¶ú ·äGâN¼jòäâ* Xîäâ ß¼Ë¬Æù] cî{
XÆîÌäùGA2 Xîô ßäHô kG ÙAG ÁÒäâ* Xî[ ôÇä Xîô $
ÒHô <ÒôäâTâ ßäË¬ä, Ùòä GdA* <Ù_ ¬ä¶<d* $
ÙäÙõ ¬Âô<Ë ôä¬ Xî[, ËäXîäâ ¬äôG ´ä¶<d $$ 33 $$
¬G ¬â* Ùòä G däâGâ Xâî Xîäôh ÒHô-oäÒ ¨äôä ÁÒä¦¬äßäâ* Vâ <ÒôäâT XîôËä dH ßäHô ´äâ ôä¬
Xî[ dA ¬Â<Ëù dH, êV ÁÒ Xîäâ ¬äôGâ Xâî <_òâ ´äËä dH $
XÆî_ ßä_¬ òXâî7 ÙAÙ¬,5 ßôÒädâ k]_äV6 $
ÌÙ1 ß¬_2 ÌÙXîäô3 ÙØkù4, {äXî òäôä¶ {äV $$ 34 $$
34-36 ¬â* Ùòä <GÒHùôËä <Ù]ä ôdâ dH*V¶{Âhù V¶Väô Xîäâ d¬ BXî7 ð<bµ>5 Vâ Ùâ]Ëâ dH*, VoA
ßä¦¬äßäâ* Vâ d¬äôä {Sâ¬6 dH $ ÙØôäúäuôòäâ3* Vâ ÌÆôâ1 Xîäòù2 ¨HË4-oäÒ ¨äôä däâËâ dH* $ d¬ <¬½äâ* Xî[ {Ç
_âGâ Òä_ä {<Ò½ {ô¬âiÒô d¬äôâ {äV dH $ d¬äôA ¢òä {ôAÇä _âËâ däâ ?
ßä¬âô ¬â*, ¬däôä´ aâbl> V¶Ë dH*, òä GdA*, òd {ôAÇä XîôGâ Xîäâ BXî ËÆXùî Gâ ¬Æ] Ì¤Tä ¬ä¶V-
{ä½ {SVäÙ cî{ Vâ V¦V¶O Voä ¬â* ô]ä ä, êVXîä <Òúäô ä, ò<Ù <ÌGä ]äâ_â {dúäG ´äòâ*Oâ Ëäâ
¬H* aâbl> V¶Ë ¬äG _Â¶Oä $ êVA Xîäâ 34 ÒA* Vä]A XîdA A $ {SV¶O Xîä-ð. VÆ. <V. 10 $ 8 ¬â*
Ùâ]äâ $
Xîä_ eä_ ËH* XîäY> Xîô, ßäË¬ ß¶O _Oäk $
ÁÒ Ùòä òdØ {ä<_òâ, ÙäÙõ ß¬ÈË ]äk $$ 35 $$
ÁÒäâ* Xâî ¬G Xîäâ Xîä_ Xî[ <ÒÉòäfä cî{ JÒä_ä Vâ ê{Ùâf ¨äôä <GXîä_ Xîô ßä¦¬ä Xâî
íÒcî{ ¬â* _Oäßäâ,<´VVâ ßä¦¬ä ·äGä¬ÈË {äG XîôXâî ß¬ô däâ ´äòâ $ ÁÒäâ* Xâî ¬G Vâ ¬È¦òÆ-oò
Ùõô Xîô êGVâ ßä¦¬ÒËè íGâd Xîôäâ, òdA ê¸¬ ÁÒ Ùòä dH, kVXîä {ä_G Xîôäâ $
ÙäÙõ ÌÆôä G Ìä¶v>â ÁÒ Xîä, VÙä VÁÒG Väâk $
{ô_H <ÒÉò <ÒXîäô VÌ,oäÒ oN¢Ë ôË däâk $$ 36 $$
´äâ <XîVA oA ÁÒ Xîä ÌÆôä GdA* úädËä, Òd VoA <ÒÉò-<ÒXîäôäâ* Xîäâ Gbµ> XîôXâî oOÒäGè
Xî[ {Sâ¬äoN¢Ë ¬â* ôË däâXîô ÌS@ {SäNIË cî{ VÙä VÁÒGäÒíä Xîäâ {SäIË däâËä dH $
¬¦Vô=kùbòäù
Gä Xîäâ ÌHôA, Gä Xîäâ <¬¼Ë, ÙäÙõ ôä¬ <¬_G Xî[ <ú¼Ë $$ 37 $$
k<Ë Ùòä <GÒHùôËä Xîä ß¶O V¬äIË $$ 29 $$ Vä. 2316 $$
V¶Ëäâ* Xî[ <G¨ù¼¨Ëä <Ù]ä ôdâ dH*V¶Ëäâ* Xîä G Ëäâ Xîäâkù ÒHôA dH, G Xîäâkù <¬½ dH $ ôäO-¨âÉ
ô<dË êGXâî <ú¸ ¬â* Ëäâ ôä¬ Xâî <¬_G Xî[ dA k¿v>ä ÌGA ôdËA dH $
k<Ë aA ÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXîä Ùòä <GÒHùôËä Xîä ß¶O V¬äIË# $$ 29 $$
ß VÆ¼ÙôA Xîä ß¶O 30

Ùòä-<GÒHùôËä-ß¶O Xâî ßG¼Ëô oOÒÙè-<ÒòäâOA ÁÒä¦¬ä cî{ VÆ¼ÙôA Xâî oOÒ¦{Sâ¬ ßä<Ù
Xîä {uôúò ÙâGâ Xâî <_òâ "VÆ¼ÙôA Xîä ß¶O' XîdGâ ¬â* {SÒÈ¸ dØòâ ¬¶O_ Xîô ôdâ dH*
<´GXî[ XÈî{ä Vâ ÁÒä¦¬ä-VÆ¼ÙôA <ÒòäâO ´¼ò ¢_âf Vâ {äô däâXîô {ôÌS@-{<Ë Xîäâ {SäIË
XîôËA dH, êG <Gô¶´G ôä¬, VÙèOÆæ ßäHô VÒù V¶Ëäâ* Xîäâ d¬ ßGâXî {Shä¬ XîôËâ dH* $
VÆ¼ÙôA <Ò_ä{
ßäôË1-Ò¼ËA2 VÆ¼ÙôA, {_ {_ úädâ {AÒ $
ÙäÙõ Xîäôh X¶ î Ë Xâ î , Ëä_äÌâ _ A 3 ÁÒ $$ 2 $$
2-8 ¬â* <Òòäâ<OGA ÁÒä¦¬ä Xîä <Ò_ä{ <Ù]ä ôdâ dH*oOÒÙè <ÒòäâO ´¼ò ÙØ#]1 Vâ
òÆ¢Ë2 ÁÒä¦¬äcî{ VÆ¼ÙôA {_-{_ ¬â* {ô¬ä¦¬ä cî{ íÒä¬A Xâî <¬_Gâ Xî[ k¿v>ä XîôËA dØkù
<Ò_ä{ XîôËA dH ßäHô íÒä¬A Xî[ {SäNIË Xâî <_òâ ß{Gâ ¬G ¬â* áòäXÆî_3 däâËA ôdËA dH $
Xîädâ G ßäÒdØ X¶îË øô,¢òäâ* ËÆ¬ ôdâ uôVäk ?
ÙäÙõ VÆ¼Ùuô Vâ´ {ô, ´¼¬ ß¬äâ_Xî ´äk $$ 3 $$
dâ íÒä<¬Gè ! ßä{ ¢òäâ* æbµ> däâ ôdâ dH* ? ß¼Ë#Xîôh øô ¬â* ßäXîô ¬âôA ÒÈ<¸-fÎòä {ô ¢òäâ*
GdA* <Òôä´Ëâ ? ßä{Xî[ íÒcî{äXîäô ÒÈ<¸ <ÌGä ¬âôä òd ß¬ÂÁò Gô ´¼¬ áòù dA ´ä ôdä dH $
ßäË¬ ß¶ Ë ô ßäÒ ËÂ ¶ , òä dH Ëâ ô A l>äH ô $
ÙäÙõ VÆ ¼ Ùuô {AÒ ËÂ ¶ , Ùõ ´ ä GädA* ßäH ô $$ 4 $$
ßä{ ß¼Ë#Xîôh ¬â* {Täuôòâ,òd ßä{ dA Xîä íäG dH, ¬Æe VÆ¼ÙôA Xâî Ëäâ ßä{ dA íÒä¬A
dH* ßäHô Xîäâkù ÙõVôä d¬äôä íÒä¬A GdA* dH $
ÙäÙõ {AÒ G Ùâçòä GHG oô, X¶îl> G _äOA Täk $
VÂËA G<d* O_ Ìä¤d Ùâ, <Ìú dA Okù <Ò_äk $$ 5 $$
{ôÌS@ Xîäâ ·äG-Gâ½ Vâ k¿v>ä oôXâî G Ùâ] VXî[, G Vä¶VäuôXî oäÒGäßäâ* Vâ Ùõô ÙäHª Xîô
ÌS@äXîäô cî{ X¶îl> Vâ _O VXî[ ßäHô G ßoâÙ ßÒíä cî{ O_ Ìä¤d ÙâXîô _ò cî{ <Gjä ¬â* Väâ
VXî[, ÌAú ¬â* dA ÒÈ<¸-{S¬äÙ ¨äôä <ÒÉòäâ* ¬â* <Ò_AG däâ Okù $
VÆô<Ë {ÆXîäôâ VÆ¼ÙôA, ßO¬ ßOäâúô ´äk $
ÙäÙõ <Òôd<G ßäË¬ä, êl> êl> ßäËÆô Täk $$ 6 $$
<Òòäâ<OGA ÁÒä¦¬ä-VÆ¼ÙôA, Vä¶VäuôXî oäÒGäßäâ* Vâ Fî{ô êl>-êl> Xîô fAøSËä Xâî Vä
oOÒËè {Sâ¬-{¶ ¬â* ÙäHªËA dH= ßäùËè oOÒËè ¬â* ß<Ë {Sâ¬ XîôËA dH ßäHô ÒÈ<¸ ¨äôä ßO¬ ßOäâúô
{ôÌS@ Xâî V¬A{ ´äXîô êVVâ ßoâÙ däâGâ Xâî <_B {SäùGä XîôËA dH $
VÆ¼ÙôA Xîä ß¶O 30 435
Vä¤kù Xîäôh Vâ´ V¤ÒäôA, VÌ ËH* VÆ¼Ùô l>äHô $
ÙäÙõ GäôA Gäd1 <ÌG, ßäh1 <Ìl>äòâ ßäHô $$ 7 $$
dâ íÒä<¬Gè ! ßä{ Xâî <_B VÌVâ ß<Ë VÆ¼Ùô íäG ß¼Ë#Xîôh ¬â* fÆ¾ ÒÈ<¸ cî{ fÎòä
ËHòäô Xî[ dH $ ßÌ ò<Ù ßä{ GdA* {Täô ôdâ dH*, ËÌ d¬ ÁÒä¦¬ä cî{ <Òòäâ<OGA GäôA ßä{
{ô¬âiÒô {<Ë1 Xâî <ÌGä kV {ô ß¼ò1 <ÒÉòä<Ù Xîäâ _äXîô1 <Ìl>äÒâ*, òd Ëäâ ê<úË GdA* $ ßË#
fAøS {TäôGâ Xî[ XÈî{ä Xîôâ* $
Xîäâkù ßÒOÆh ¬G Ìíòä, <úË ËH* TôA êËäô $
ÙäÙõ {<Ë <ÌG VÆ¼ÙôA, dä¶Y>â øô øô-Ìäô $$ 8 $$
ßÒiò dA Xîäâkù G Xîäâkù ßÒOÆh ¬âôâ {SoÆ Xâ ¬G ¬â* ÌV ôdä dH, ËoA Ëäâ ê¼däâ*Gâ ¬Æeâ ß{Gâ ¬G
Vâ dµ>ä <Ùòä dH, <Xî¼ËÆ dâ íÒä<¬Gè ! ßä{Xâî <ÌGä áò<Ë òd VÆ¼ÙôA ßä{ Xî[ {SäNIË Xâî <_òâ fäí½
ßäHô V¶Ë cî{ øô-øô Xâî <Òúäô cî{ ¨äô {ô oµ>Xî ôdA dH $ kVâ ßä{Xî[ {SäNIË {ô dA fäN¼Ë <¬_
VXâîOA $ {ô¬âiÒô Xî[ ßGÆôN¢Ë Xâî <ÌGä òd ÁÒä¦¬ä Vä¶VäuôXî <ÒÉòäâ* ¬â* oµ>Xî ´äòOA $
{Sâ¬ {SA<Ë VGâd <ÌG, VÌ eÂl>â aÈ¶Oäô $
ÙäÙõ ßäË¬ ôË GdA*, ¢òäâ* ¬äGâ oôËäô1 $$ 9 $$
9 ¬â* XîdËâ dH*oOÒÙè <o¼G ß¼ò <ÒÉòä<Ù Vâ {SA<Ë XîôGä áò<oúäô dH-oOÒÙè ÒúGäâ*
¬â* {Sâ¬, V¶Ëäâ* ¬â* {SA<Ë ßäHô {ô¬ä¦¬ä ¬â* íGâd <ÌGä ßä«>PÌô ¬ä½ VäTG cî{ VoA aÈäô áòù dH* $
´Ì ËXî ÁÒä¦¬ä-VÆ¼ÙôA {ô¬ä¦¬ä cî{ íÒä¬A Vâ ßGÆô¢Ë G däâ ËÌ ËXî {ô¬ä¦¬ä {<Ë1 êVâ
ß{GA <{SòË¬ä XHîVâ ¬äGâOä ?
VÆ¼ÙôA <Ò_ä{
ÙäÙõ dÂ¶ VÆ] VÂËA GA*Ù oô, ´äOâ ¬âôä {AÒ $
¢òäâ* Xîô ¬â_ä däâkOä, ´äOâ Gä¶dA* ÁÒ $$ 10 $$
10-16 ¬â* <Òòäâ<OGA VÆ¼ÙôA Xîä <Ò_ä{ <Ù]ä ôdâ dH*¬âôä íÒä¬A {ô¬ä¦¬ä Ëäâ <Gô¶Ëô
´äOËä dA ôdËä dH <Xî¼ËÆ ¬H* dA <ÒòäâO ´¼ò ÙØ#] Vâ áò<Ë GdA* dØkù Ëä <ÒÉòäâ* ¬â* dA VÆ] ¬äG
Xîô øäâô ß·äG-<Gjä ¬â* VÂËA dõ¶ $ ´Ì ËX î¬âôä ß¼Ë#Xîôh ß·äG-<Gjä Xîäâ ¦òäO Xîô, ·äG-
´äOÈË ¬â* GdA* ßäòâOä, ËÌ ËXî êVVâ <¬_G XHîVâ däâOä ?
V]A G ]â_â VÆ¼ÙôA, ß{Gâ {AÒ VäH* ´äO $
íÒäÙ G {äòä {Sâ¬ Xîä, ôdA GdA* êô _äO $$ 11 $$
dâ V¶Ë-V]A ! ´Ì ËXî kV ÁÒä¦¬ä-VÆ¼ÙôA Gâ ß·äG <Gjä Vâ ´äOXîô {ôÌS@ íÒä¬A Xâî
Vä êVA Xîä <ú¼ËG cî{ ]â_ ]â_Ëâ dØòâ êVXâî íÒcî{ cî{ v>äËA Vâ _OXîô ßoâÙ Ní<Ë ¬â*
{ô¬äG¼Ù GdA* {SäIË <Xîòä, Ëäâ ÁÒG áòù dA dH $
{¶ú <Ùdäªâ {AÒ VäH*, <¬_ Xîädâ G ]â_â $
ÙäÙõ Od_A VÆ ¼ ÙôA, ¢òäâ * ôdH ßXâ î _â $$ 12 $$
ßôA ¬âôA ÁÒä¦¬ä cî{ {O_A VÆ¼ÙôA ! VIËäd ¬â* BXî <ÙG ´¼¬ Xîä ßäHô BXî ¬ôh Xîä
v>äâª Xîô {ä¶ú dA <ÙG Ëäâ ÁÒG Xâî dH* $ ËÂ fAøS dA VäTG ¨äôä {ôÌS@ Vâ <¬_Xîô êGXîä
VäÇä¦Xîäô cî{ ]â_ ¢òäâ* GdA* ]â_ËA ? ËÂ ßXâî_A ôd Xîô ¢òäâ* ]âÙ êl>ä ôdA dH ?
V]A VÆdä<O<G VÌ XîdH*, dõ¶ ôA1 ÙØdä<O<G ßä<d $
<{Ò Xîä ¬d_ G {äkòâ, Xîdä¶ {ÆXîäcî¶ ´äk $$ 13 $$
dâ V¶Ë-V]A ! ¬Æeâ VoA _äâO XîdËâ dH*, kVâ {ô¬ä¦¬ä-{<Ë {SäIË dH $ ßôA1, ¬Æeâ Òd
{SäIË GdA* dH $ ¬Æeâ êV {ô¬ä¦¬ä Xîä V¬ä<T cî{ ¬d_ oA GdA* <¬_ ôdä dH $ ò<Ù ÙfùGäù {SäùGä
oA Xîcî¶, Ëäâ Xîdä¶ ´äXîô Xîcî¶ ?
V]A VÆdä<O<G VÌ XîdH*, X¶îË G ÌÂeâ ÌäË $
¬GVä Òäúä Xî¬ùhä, ¬Â¿v>ù ¬Â¿v>ù <´Ò ´äË $$ 14 $$
V¶Ë-V]A ! ¬Æeâ VoA XîdËâ dH*kVâ {ô¬ä¦¬ä {SäIË dH, <Xî¼ËÆ {ô¬ä¦¬ä Ëäâ d¬äôâ VÆ]
ÙØ#] Xî[ ÌäË oA GdA* {Âv>Ëâ $ d¬ ¬G-ÒúG-Xî¬ù Vâ V¦ò dA XîdËâ dH*, êGXâî ÙfùG Xâî <_òâ d¬äôä
¬G Ìäô¶Ìäô ¬Â<v>ùË däâ ´äËä dH $
V]A VÆdä<O<G VÌ XîdH*, <{Ò VäH* {ôV G däâk $
<GfÒäVô ÙØ] {äkòâ,òdØ áòä G ´äGâ Xîäâk $$ 15 $$
V¶Ë-V]A ! ¬Æeâ VÌ XîdËâ dH*kVâ {ô¬ä¦¬ä {SäIË dH, <Xî¼ËÆ {ô¬ä¦¬ä Vâ <¬_G Ëäâ däâËä
dA GdA* $ êVVâ <¬_Gâ Xâî <_B ôä<½-<ÙG <ÒòäâO ´¼ò ¢_âf {ä ôdA dÂ¤ $ òd d¬äôA áòä Xîäâkù oA
GdA* ´äGËä $
V]A VÆdä<O<G VÌ XîdH*, {SXîµ> G ]â_â {AÒ $
Vâ´ VÆdäO G {äkòâ, ÙØ<]òä ¬âôä ÁÒ $$ 16 $$
V¶Ë-V]A ! ¬Æeâ VoA XîdËâ dH*kVâ {SoÆ {SäIË dH*, <Xî¼ËÆ {SXîµ> cî{ Vâ Ëäâ {ô¬ä¦¬ä ¬âôâ
Vä ßôV-{ôV cî{ ]â_ GdA* ]â_Ëâ $ ¬âôA tÙò-fÎòä {ô <Gô¼Ëô <Òôä´â ôdâ*, BâVä VÆdäO-VÆ]
¬Æeâ GdA* {SäIË däâ ôdä dH $ ßË# ¬âôä ¬G Ìªä ÙØ#]A dH $
{SV¶OVä¤oô-VôäâÒô Xâî ¬®ò Xî[ v>ËôA {ô ¬däôä´ ®òäGí â $ êVA V¬ò Òdä¶ BXî
V¶Ë ´ä {dØ¤úâ ßäHô ®òäG ]Æ_Gâ {ô "ßä{ oOÒËè {SäIË V¶Ë dH*', BâVA ÌäËäâ* ¨äôä ¬däôä´ Xî[ íËÆ<Ë
XîôGâ _Oâ ËÌ ê¼dA* V¶ËÁ Xîäâ 13 Vâ 16 ËXî Xî[ Vä<]òä¤ XîdA A* $
{ÆæÉ {ÆôäËG v>äªXîô, ú_A ßäG Xâî Vä $
Väâ oA V¤O ËH* ÌAvÆ>µ>Àä, ]ªA ¬ôäâªâ dä $$ 17 $$
17 ¬â* XîdËâ dH*-áò<oúäô Vâ ÙØ#] däâËä dH´äâ ÁÒä¦¬ä-VÆ¼ÙôA {ôÌS@ cî{ {ÆôäGâ {ÆæÉ
VÆ¼ÙôA Xîä ß¶O 30 437
VGäËG Xîäâ v>äâª, ß¼ò GÂËG {<Ë ÙâÒ Xâî Vä _OËA dH, Ëäâ Òd {<ËÙâÒ <ÒGäfA däâGâ Vâ êVXâî
V¶O Vâ ´Ì <ÌvÆ>ªËä dH, ËÌ ""däò ! ßÌ ¢òä Xîcî¶'' Xîd Xîô ]ªA-]ªA ß{Gâ dä ¬ôäâªËA dØkù
{v>ËäËA dH $ ßË# ß<ÒGäfA {ô¬ä¦¬ä Xîäâ dA V¿úä íÒä¬A ¬äGâ* $
VÆ¼ÙôA-<Ò_ä{
VÆ¼Ùuô XîÌdõ¶ X¶îË Xîä, ¬Æ] VäH* Gä¬ G _âk $
ß{Gâ <{Ò Xâî XîäôhH*, ÙäÙõ ËG ¬G Ùâk $$ 18 $$
18-22 ¬â* VäTXî VÆ¼ÙôA Xîä <Ò_ä{ <Ù]ä ôdâ dH*´HVâ VÆ¼ÙôA ß{Gâ ¬Æ] Vâ Ëäâ {<Ë Xîä
Gä¬ ê¿úäôh oA GdA* XîôËA <Xî¼ËÆ {<Ë Xâî <_B ß{Gâ ËG ¬G Xîäâ <Gv>äÒô Xîô ÙâËA dH $ ÒHVâ dA
ê¿úXîäâ<µ> Xâî V¶Ë ê¿ú-íÒô Vâ Ëäâ duô Xîä Gä¬ ê¿úäôh GdA* XîôËâ, <Xî¼ËÆ oAËô êVXî[ {SäNIË
Xâî <_òâ <Gô¶Ëô <Ò_ä{ XîôËâ dØòâ ß{Gâ ËG-¬G Xîäâ {SoÆ {ô <Gv>äÒô Xîô ÙâËâ dH* $
GHG ÌHG Xîô ÒäôhH, ËG ¬G <{*«> {ôäh $
ÙäÙõ VÆ¼Ùuô Ì<_ Okù, ËÆ¬ {ô X¶îË VÆ´äG $$ 19 $$
¬âôâ tÙò Xîäâ ß¿v>A {SXîäô ´äGGâ Òä_â íÒä<¬Gè ! ¬H* ÁÒä¦¬ä-VÆ¼ÙôA ß{Gâ Gâ½, ÒúG,
¬G, {Sähä<Ù VÂ¯¬ fôAô ßäHô íÂ_ fôAô ßä{ {ô <Gv>äÒô XîôXâî ßä{Xî[ Ì<_däôA ´äËA d¤Â $
ËG oA Ëâôä ¬G oA Ëâôä, Ëâôä <{*«> {ôäh $
VÌ XÆîv> Ëâôä ËÂ¶ dH ¬âôä, òdØ ÙäÙõ Xîä ·äG $$ 20 $$
¬âôâ ¬G, {Sähä<Ù VÂ¯¬ fôAô Ëä íÂ_ fôAôä<Ù VÌ ßä{Xâî dA dH* ßäHô ßä{ ¬âôâ dH*, òdA
¬âôä ·äG dH $
VÆ¼Ùuô ¬äâdH {AÒ Xîäâ, ÌdØË oä¶<Ë oôËäô $
¦òäâ* ÙäÙõ uôeÒâ ôä¬ Xîäâ, ßG¼Ë Xî_ä XîôËäô $$ 21 $$
´HVâ VÆ¼ÙôA ß{Gâ {<Ë Xîäâ GäGä a¶ÈOäô ßäHô VâÒä<Ù Vâ ß{Gâ ¬â* ßGÆô¢Ë XîôËA dH, ÒHVâ dA
<ÒiÒ-ôú<òËä ß{Gâ íÒä¬A ôä¬ Xîäâ d¬ ßG¼Ë VäTGä cî{ Xî_äßäâ* Vâ uôeäËâ dH* $
G<Ùòä GAô ê_¶ø Xîô, Ùuôòä {H_A {äô $
ÙäÙõ VÆ¼Ùuô Väâ o_A, ´äò <¬_â oôËäô $$ 22 $$
ßäfä-GÙA Xâî <ÒÉò-¬Gäâô-´_ Xîäâ êÁ_¶øG XîôXâî Ëä V¶Väô-V¬Æj Xâî {äô ´äXîô,
{ô¬ä¦¬ä cî{ ß{Gâ íÒä¬A Xîäâ <¬_ËA dH, ÒdA V¶Ë-VÆ¼ÙôA aâbl> dH $
VÆ¼ÙôA VÆdäO
{Sâ¬ _dô Od _â Okù, ß{Gâ {SAË¬ {äV $
ßä¦¬ä VÆ¼Ùuô {AÒ Xîäâ, <Ò_Vâ ÙäÙõ ÙäV $$ 23 $$
23-27 ¬â* V¶Ë-VÆ¼ÙôA Xîä VäHoäyò <Ù]ä ôdâ dH*{Sâ¬-V¬Æj Xî[ ßG¼òäÒíä cî{ _dôâ*
d¬äôA ßä¦¬-VÆ¼ÙôA Xî[ ÒÈ<¸ Xîäâ <ÒÉò cî{ Ëµ> Vâ {Xîª Xîô ß{Gâ <{SòË¬ {ô¬ä¦¬ä Xâî {äV _â
Okù dH $ ßË# ßÌ Òd {ô¬ä¦¬ä Vâ <Gô¼Ëô VäÇä¦Xîäô XîôXâî {ô¬ ßäG¼Ù Xîä ê{oäâO
Xîô ôdA dH $
VÆ¼Ùuô Xîäâ Vä¶kù <¬Áòä, {äòä Vâ´ VÆdäO $
<{Ò VäH* ]â_â {Sâ¬ ôV, ÙäÙõ ¬äâµ>â oäO $$ 24 $$
ßä¦¬ä-VÆ¼ÙôA Xîäâ {ô¬ä¦¬ä Xî[ {SäNIË dØkù $ ßÌ Òd tÙò-fÎòä {ô {SoÆ Xî[ ê{Ní<Ë
cî{ VäHoäyò òÆ¢Ë däâXîô ß{Gâ íÒä¬A {ô¬ä¦¬ä Vâ ßôV-{ôV cî{ ]â_ ]â_ËA dØkù {Sâ¬-ôV Xîä
{äG XîôËA dH $ òd êVXâî ¬däGè VäH oäyò Xîä dA óî_ dH $
ÙäÙõ VÆ¼Ùuô Ùâd ¬â*, Vä¶kù Xîäâ VâÒâ $
ôäËA ß{Gâ {AÒ VäH*, {Sâ¬ ôV _âÒâ $$ 25 $$
V¶Ëä¦¬ä-VÆ¼ÙôA ß{Gâ fôAô Xâî tÙò-Ùâf ¬â* dA {ô¬ä¦¬ä Xî[ oN¢Ë XîôËA dH ßäHô ß{Gâ
{SoÆ Vâ ßGÆô¢Ë däâXîô {Sâ¬-ôV Xîä {äG XîôËA dH $
ÙäÙõ <G¬ù _ VÆ ¼ ÙôA, <G¬ù _ ¬â ô ä Gäd $
Ùäâ¼òäâ* <G¬ù_ <¬_ ôdâ, <G¬ù_ {Sâ¬ {SÒäd $$ 26 $$
¬âôA ÁÒä¦¬ä-VÆ¼ÙôA <ÒÉò-ÒäVGä<Ù-¬_ Vâ ô<dË däâXîô, ¬äòä-¬_ ô<dË {ôÌS@ Vâ
´ä <¬_A dH, ßÌ ÙäâGäâ* <G¬ù_ däâGâ Vâ Xîä¬Gä-¬_-ô<dË {Sâ¬ Xâî ß]¶«> {SÒäd ¬â* <¬_â dØòâ ôdËâ
dH* $
Vä¶kù VÆ¼Ùuô Vâ´ {ô, VÙä BXî ôV däâk $
ÙäÙõ ]â_â {AÒ VäH*, Ëä V¬ ßäHô G Xîäâk $$ 27 $$
k<Ë VÆ¼ÙôA Xîä ß¶O V¬äIË $$ 30 $$ Vä. 2343 $$
<´V V¶Ë-VÆ¼ÙôA Xî[ tÙò-fÎòä {ô {ô¬ä¦¬ä VÙä BXîôV ôdËâ dH* ßäHô ´äâ êGVâ ßoâÙ
cî{ ]â_ ]â_ËA dH, êVXâî V¬äG VäHoäyòÒËA ßäHô Xîäâkù oA GdA* däâ VXîËA $
k<Ë aAÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXîä VÆ¼ÙôA Xîä ß¶O V¬äIË# $$ 30 $$
ß XîíËÂuôòä ¬ÈO Xîä ß¶O 31
VÆ¼ÙôA ß¶O Xâî ßG¼Ëô XîíËÂuôòä ¬ÈO Xâî ðbµ>ä¶Ë Vâ tÙòí {ô¬ä¦¬ä Xîäâ ÌËäGâ Xâî <_òâ
""XîíËÂuôòä ¬ÈO Xîä ß¶O'' XîG ¬â* {SÒÈ¸ dØòâ ¬¶O_ Xîô ôdâ dH*
Ò¶ Ù G¶ VÒù VäTÒä, {S h ä¬¶ {äô¶ O Ë# $$ 1 $$
<´GXî[ XÈî{ä Vâ {SähA oS¬ Vâ {äô däâXîô tÙòí ßä¦¬ä íÒcî{ {ôÌS@ Xîäâ {SäIË däâËä dH,
êG <Gô*´G ôä¬, VÙèOÆæ ßäHô VÒù V¶Ëäâ* Xîäâ d¬ ßGâXî {Shä¬ XîôËâ dH* $
ÙäÙõ øµ> XîíËÂôA ¬ÈO Xâî, oS¬Ë <óîôâ êÙäV $
ß¶ Ë ôOË ´äGâ GdA* , ËäËH * VÂ ¶ ø â øäV $$ 2 $$
2-13 ¬â* tÙòí {ô¬ä¦¬ä Xâî íÒcî{ Xîäâ V¬eä ôdâ dH*´HVâ XîíËÂuôòä ¬ÈO ""ß{Gâ
fôAô Xî[ Gä<o ¬â* XîíËÂôA dH'', òd G ´äGXîô XîíËÂôA Xâî <_B ÙØ#]A dØßä êVâ øäV ¬â* VÂ¶ø Xîô
XîíËÂuôòä ¬ÈO Xîä ß¶O 31 439
YÂ>¶Y>Ëä dØßä ÒG ¬â* oµ>XîËä <óîôËä dH, ÒHVâ dA ß{Gâ tÙò ¬â* NíË {ô¬ä¦¬ä Xîäâ G ´äGXîô _äâO
oS¬-Òf ËAäù<Ù ¬â* ]äâ´Ëâ <óîôËâ dH* $
ÙäÙÂ VÌ øµ> ¬â* Oäâ<Ò¼Ù dH, V¶O ôdH duô {äV $
XîíËÂ ô A ¬È O ¬â * ÌVâ , VÂ ¶ ø Ë «>äâ _ â øäV $$ 3 $$
duô áòä{Xî däâGâ Vâ VÌ Xâî {äV dH ßäHô ÒâÙ ÒähA Xâî ¨äôä {SäIË däâGâ òäâyò Oäâ<Ò¼Ù VÌXâî
ß¼Ë#Xîôh ¬â* ßä¦¬ä cî{ Vâ <Òx¬äG dH, Ëäâ oA ´HVâ XîíËÂuôòä ¬ÈO, XîíËÂôA ß{Gâ ¬â* däâGâ {ô
oA øäV VÂ¶øËä <óîôËä dH, ÒHVâ dA {SähA oS¬-Òf {ô¬ä¦¬ä Xîäâ Ùõô ËAäù<Ù ¬â* ]äâ´Ëâ <óîôËâ dH* $
ÙäÙõ ÁÒ G ´äGâ ôä¬ Xîäâ, ôä¬ ÁÒ Xâî {äV $
OÆ æ Xâ î fÄÙäâ * Ìä<dôä, ËäËH * <óîôâ êÙäV $$ 4 $$
ôä¬ Ëäâ áòä{Xî däâGâ Vâ ÁÒ Xâî {äV dA dH <Xî¼ËÆ OÆæ Xâî fÄÙäâ* Xîäâ Täôh G XîôGâ Xâî Xîäôh
Ì<d¬Æù] dH, kV<_òâ ÁÒ ôä¬ Xîäâ GdA* ´äG {äËä ßäHô oS¬ Òf ÙØ#]A däâ Xîô <óîôËä dH $
ÙäÙõ ´ä Xîäôh Ó YÂ>¶<Y>òä, Väâ Ëäâ øµ> dA ¬ä¶<d* $
¬H* ËH* {ªÙä oô¬ Xîä, ËäËH* ´äGË Gä¶<d* $$ 5 $$
<´VXî[ {SäNIË Xâî <_òâ V¶{Âhù ÓËè ]äâ´ <_òä dH, Òd {ô¬ä¦¬ä Ëäâ ß{Gâ ß¼Ë# Xîôh
¬â* dA dH <Xî¼ËÆ ""¬H* ËÂ'' ßä<Ù ßd¶Xîäô cî{ oS¬ Xîä {ªÙä êVâ <v>{ä ôdä dH $ kVA<_òâ ÁÒ êVâ
GdA* ´äG {äËä $
ÙäÙõ Ùõô XîdH* Ëâ Ùõô dH*, ôä¬ ôgä oô{Âô $
GHGdØ¤ <ÌG VÂeâ GdA*, ËäËH* ô<Ò XîË 1 Ùõô $$ 6 $$
´HVâ Gâ½dAG Xîäâ VÂòù GdA* ÙA]Ëä Ëäâ ¢òä Òd XîdA*1 Ùõô ú_ä ´äËä dH ? GdA*, ÒHVâ dA
·äGdAG Xîäâ G oäVGâ Vâ ôä¬ Ùõô GdA* Xîdä ´äËä, Òd Ëäâ VÒù½ {uô{Âhù dH, <Xî¼ËÆ ´äâ ôä¬ Xîäâ Ùõô
XîdËâ dH*, Òâ dA Ùõô G däâGâ {ô oA ß·äG-Òf ôä¬ Vâ Ùõô däâ ôdâ dH* $
ÙäÙõ ßäâ«>äâ1 dõ¶Òäâ2 {äh3 VH*, G _TäF¶î4 ¬¶e5 $
G ´äËä¶Fî6 {äh7 ¬â*, Ëä¶kù8 ¢òäFî9 {¶T10 $$ 7 $$
ôä¬ Ëäâ ß{Gâ3 Vâ V¬A{1 tÙò5 ¬â*, dA ä2 <Xî¼ËÆ ß·äG Xâî Xîäôh GdA* <¬_ä4 $ ´äâ
ß{Gâ7 ¬â* NíË Xîäâ oA G ´äGä6 ßäHô Ìädô oµ>Xî ôdä dH, êVâ8 ß¼Ëô¶O VäTG {10 Xîä ¢òä
ê{Ùâf XîôGä9 dH ? Xîäôh Òd Ì<d¬Æù] däâGâ Vâ êV¬â* _OâOä dA GdA* $
ÙäÙõ Xâîkù ÙäHªâ ¨äuôXîä, Xâîkù XîäfA ´ä¶<d* $
Xâîkù ¬Æôä Xîäâ ú_â, Vä<dÌ øµ> dA ¬ä¶<d* $$ 8 $$
kùiÒô ÙfùGäù <XîËGâ dA ÙäHªâ-ÙäHªâ ¨äuôXîä, <XîËGâ dA XîäfA ßäHô <XîËGâ dA ¬Æôä Xîäâ
´ä ôdâ dH* <Xî¼ËÆ {ô¬ä¦¬ä Ëäâ ß{Gâ ß¼Ë#Xîôh ¬â* dA dH $
ÙäÙÂ VÌ øµ> ¬ä¶dA* ô¬ ôgä, <Òô_ä ÌÂeâ Xîäâk $
Väâ k ù ÌÂ e â ôä¬ Xîäâ , ´â ôä¬ VGâ d A däâ k $$ 9 $$
ôä¬ VoA fôAôäâ* ¬â* ÙõT ¬â* øÈË Xâî V¬äG ô¬ä dØßä dH <Xî¼ËÆ êVâ kV {SXîäô Xîäâkù <Òô_ä dA
V¬eËä dH $ ´äâ ôä¬ Xîä Iòäôä dH, ÒdA ôä¬ Xîäâ òäù cî{ Vâ V¬eËä dH $
ÙäÙõ ´ª¬<Ë ÁÒ ´ähâ GdA*, {ô¬ íÒäÙ VÆ] ´äk $
úâËG V¬eâ íÒäÙ VÆ], {AÒâ {Sâ¬ ßøäk $$ 10 $$
<´GXî[ ÌÆ<¾ ¬ä<òXî ´ª {ÙääâÍ ¬â* dA _OA ôdËA dH, Òâ ÁÒ {ô¬äG¼Ù íÒcî{ ÌS@ Xîäâ
GdA* ´äG {äËâ $ kVA<_òâ ÌS@-VÆ] Xâî ßäíÒäÙG Vâ Ò¶<úË ôd Xîô ´¼¬-¬ôhä<Ù {SÒäd ¬â* dA Ìd
´äËâ dH*, ßäHô ´äâ VäÒTäG VäTXî êV ßäG¼Ù íÒcî{ ÌS@ Xîäâ ß¨HË cî{ Vâ V¬eËâ dH*, Òâ êVXâî
{Sâ¬ ôV Xîä {äG XîôËâ dØòâ, ßäG¼Ù cî{ ßäíÒäÙG Vâ ËÈIË däâXîô VÆ]-íÒcî{ dA däâ ´äËâ dH* $
´äOË ´â ßäG¼Ù Xîôâ, Väâ {äÒâ VÆ] íÒäÙ $
VÂ Ë â VÆ ] Gä {äkòâ , {S â ¬ O¬äòä ÌäÙ $$ 11 $$
´äâ ·äG cî{ ´äOSËäÒíä ¬â* dH*, Òâ V¬Ëä ¨äôä VÌXâî <_òâ ßäG¼Ù Xîä <ÒTäG XîôËâ dØòâ
ÌS@-VÆ] Xîä ôV _âËâ dH* ßäHô ´äâ ß·äG <Gjä ¬â* VÂËâ dØòâ dH*, ê¼dâ* ÌS@ VÆ] GdA* <¬_Ëä $ ßË#
ê¼däâ*Gâ ß{Gâ tÙò Xâî {Sâ¬ cî{ OÆh Xîäâ <ÒÉòäâ* ¬â* _Oä Xîô áòù dA ]äâ <Ùòä $
ÙäÙõ <´VXîä Vä<dÌ ´äOhä, VâÒXî VÙä VúâË $
VäÒTäG V¼¬Æ] ôdH, <Oô <Oô {ªH ßúâË $$ 12 $$
<´V V¶Ë Xîä íÒä¬A VÙä ´äOSË ôdGâ Òä_ä {ô¬ä¦¬ä dH, Ëäâ Òd V¶Ë VâÒXî oA ·äG ¨äôä
VäÒTäG ôdËâ dØòâ, êVXî[ ßä·ä{ä_G Ëä o´G ¨äôä êVXâî V¼¬Æ] ôdËä dH ßäHô <´G V¶VäôA
_äâOäâ* Xâî íÒä¬A ÙâÒä<ÙXî VÒù· G däâGâ Xâî Xîäôh VÙä VúâË GdA* ôd VXîËâ, Ëäâ êGXâî VâÒXî
V¶VäôA ´G oA ·äGcî{ úâËGä Vâ ô<dË däâGâ Xâî Xîäôh ß{GA ÒËù¬äG ßÒíä Vâ oA Ìäô¶Ìäô GAúâ
<Oô Xîô úäHôäVA ¬â* {ªËâ dH* $
ÙäÙõ Vä¶kù VäÒTäG, d¬ dA oòâ ßúâË $
{SähA ôä] G ´äGdA*, ËäËH* <Góùî_ ]âË $$ 13 $$
d¬ VÌXîä ÒäíË<ÒXî íÒä¬A {ô¬ä¦¬ä Ëäâ d¬äôâ Xî¬äâÍ Xâî ßGÆVäô óî_ ÙâGâ Xâî <_òâ VÙä
VäÒTäG dA dH, <Xî¼ËÆ d¬ {SähTäôA ÁÒ dA ßVäÒTäG däâ ôdâ dH*, ´äâ ß{Gâ Xîäòä-]âË Xâî ÙHÒA-
OÆh oN¢Ë-·äGä<Ù cî{ V¦ò Xî[ ôÇä GdA* Xîô {äËâ $ kVA<_òâ Xîä¬ä<Ù {fÆßäâ* ¨äôä Òd Gbµ>-
oSbµ> däâ ´äËä dH ßäHô d¬â* ÌS@-íÒcî{ óî_ Xî[ {SäNIË GdA* däâËA $
VOÆGä <GOÆGä XÈîËÖGA
ÙäÙõ Oäâ<Ò¼Ù Xâî OÆh ÌdØË dH,* Xîäâk G ´äGâ ÁÒ $
ß{GA ÌÂeâ ßä{ O<Ë, ´â XÆîv> Xî[òä {AÒ $$ 14 $$
k<Ë XîíËÂuôòä ¬ÈO Xîä ß¶O V¬äIË $$ 31 $$ Vä. 2357 $$
<G¼Ùä Xîä ß¶O 32 441
ßG¼Ë OÆh òÆÓî kùiÒô ßäHô ÙHÒAOÆh ô<dË XÈîËÖGA ÁÒäâ* Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*ÒâÙ-
ÒähA Xâî {SäIË däâGâ òäâyò oOÒäGè Xâî ÁÒäâ* {ô <Xîòâ Oòâ ê{Xîäô cî{ OÆh ÌdÆË dH* <Xî¼ËÆ o<Óî
<Òúäôä<Ù OÆhäâ* Vâ ô<dË Xîäâkù oA ÁÒ êGXîäâ GdA* ´äGËä $ ßË: êV {ô¬ä¦¬ä Gâ ´äâ XÆîv> oA
<Xîòä dH, êV ôúGä cî{ ß{GA O<Ë Xîäâ Òd ßä{ dA V¬eËä dH, ß¼ò GdA* $
k<Ë aAÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXîä XîíËÂuôòä ¬ÈO Xîä ß¶O V¬äIË: $$ 31 $$
ß <G¼Ùä Xîä ß¶O 32

""XîíËÂuôòä ¬ÈO Xîäß¶O'' Xâî ßG¼Ëô <G¼Ùä VPÌ¼TA <Òúäô XîôGâ Xâî <_B ""<G¼Ùä Xîä
ß¶O'' XîdGâ ¬â* {SÒÈ¸ dØòâ ¬¶O_ Xîô ôdâ dH*
<´GXî[ XÈî{ä Vâ VäTXî BXîä¦¬-oäÒ ¨äôä <G¼Ùä Vâ {äô däâXîô {ôÌS@ Xîäâ {SäIË däâËä dH,
¬¦Vô=kùbòäù
VäTÂ <G¬ù_ ¬_ GdA*, ôä¬ ô¬H V¬ oäk $
ÙäÙõ ßÒOÆh XîäÑ Xîô, ÁÒ ôVäË_ ´äk $$ 2 $$
2-3 ¬â* kùbòäù Xîä {uôhä¬ ÌËä ôdâ dH*Xîä¬ä<Ù-¬_ Vâ ô<dË V¶Ë V¬¦Ò-oäÒ Vâ
<Gô¶´G ôä¬ Xîä <ú¼ËG XîôËâ dØB ßäG¶Ù _âËâ dH*, êG¬â* oA kùùbòäù_Æ {SähA ÙäâÉ <GXîä_Xîô êGXî[
<G¼Ùä XîôGâ Vâ íÒò¶ ßT# {ËG Xîäâ {SäIË däâËâ dH* $
ÙäÙõ ´Ì dA VäTÆ VËäkòâ, ËÌ dA F¶îT {_µ> $
ßäXîäf TVâ, TôËA <]Vâ, ËAGäâ* _äâXî OôXî $$ 3 $$
kùbòäù ¨äôä ´Ì oA V¶Ë VËäòä ´äËä dH, ËÌ dA êVXîä {uôhä¬ <Ò{ôAË <GXî_Ëä dH $
VËäGâ Òä_ä ßäXîäf ¬â* däâ òä {È»ÒA {ô, êVXîä {ËG dA däâËä dH $ V¶Ëäâ* Xîäâ VËäGâ Òä_ä ËAGäâ*
_äâXîäâ* ¬â* Vâ <XîVA ¬â* oA ¢òäâ* G däâ, Òd Ëäâ Gbµ> dA däâOä $
<G*Ùä
ÙäÙõ <´<d* øô <G¼Ùä VäTÆ Xî[, Väâ øô Oòâ V¬Â_ $
<ËG Xî[ GA*Ò G {äkòâ, Gä¶Ò G l>ä¤Ò G TÂ_ $$ 4 $$
4-8 ¬â* <G¼Ùä Xâî ÙäâÉ ßäHô <G¼Ùä G XîôGâ Xî[ {Sâôhä Xîô ôdâ dH*-<´G øôäâ* ¬â* V¶Ëäâ* Xî[ <G¼Ùä
däâËA ôdA dH, Òâ øô VÒùä Gbµ> däâ Oòâ dH* $ êGXâî Gä¬ Xâî Vä êGXâî íäG Xî[ GA*Ò ßäHô TÂ<_ oA
ßÌ GdA* <¬_ ôdA dH ßäHô êGXîä Xîäâkù oA <ú¼d fâÉ GdA* ôdä dH $
ÙäÙõ <G¼Ùä Gä¬ G _A<´òâ, íÒIGâ dA ´<G1 däâk $
Gä d¬ XîdH*, G ËÆ¬ VÆGäâ, d¬ ´<G oäÉH2 Xîäâk $$ 5 $$
dâ VäTXîäâ ! <G¼Ùä Xîä Ëäâ Gä¬ oA ¬Ë _äâ, <G¼Ùä Ëäâ íÒIG ¬â* oA <XîVA Xî[ GdA*1 däâGA
úä<dB $ d¬ Ëäâ XîoA oA <XîVA Xî[ <G¼Ùä GdA* XîôËâ, ËÆ¬ oA ¬Ë VÆGä Xîôäâ ßäHô d¬â* oA Xîäâkù
ßäXîô ÙõVôâ Xî[ <G*Ùä Ìäâ_Xîô2 G VÆGäÒâ $
ÙäÙõ <G¼Ùä <Xîòâ GôXî dH, Xî[µ> {ªH* ¬Æ] ¬ä¶<d* $
ôä¬ <Ò¬Æ] ´ä¬H* ¬ôH*, oO-¬Æ] ßäÒH* ´ä*<d* $$ 6 $$
<G¼Ùä XîôGâ Vâ GôXî <¬_Ëä dH ßäHô GôXî XÆî°«> ¬â* {ªGâ {ô ¬Æ] ¬â* Xî[µ> {S<Òbµ> däâËâ dH* Òä
øäâô <G¼Ùä XîôGâ Vâ ¬Æ] ¬â* oA Xî[ªâ {ª ´äËâ dH* $ ôä¬ Vâ <Ò¬Æ] däâGâ Vâ <G¼ÙXî ÌäôPÌäô òäâ<G-¬Æ]
¬â* ßäXîô ´¼¬Ëä dH ßäHô ¬ô Xîô úäHôäVA _Ç òäâ<Gòäâ* ¬â* ´äËä dH $
ÙäÙõ <G¼ÙXî Ì{Æôä ´<G ¬ôâ, {ô ê{XîäôA Väâk $
d¬ Xîäâ XîôËä Fî´_ä, ßä{h ¬H_ä däâk $$ 7 $$
Ìâúäôâ <G¶ÙXî XîA ¬È¦òÆ GdA* däâGA úä<dB, ¢òäâ¶<Xî Òd <G¶Ùä ¨äôä d¬Xîäâ Ëäâ {<Ò½ XîôËä dH
ßäHô ßä{ <G¼Ùä-´¼ò {ä{ Vâ ¬_AG däâ ôdä dH, ßË: Òd Ëäâ {ôäâ{XîäôA dH $
ÙäÙõ <´<d* <Ò<T ßäË¬ ê¾ôâ, {ôVâ1 {SAË¬ {Säh $
VäTÆ fÄÙ Xîäâ <G¼Ùhä, V¬eH* úËÆô VÆ´äh $$ 8 $$
V¶Ë-fÄÙäâ* Xâî <´V <Ò<T <ÒTäG Vâ ÁÒä¦¬ä V¶Väô Vâ {äô däâXîô <{SòË¬ {ô¬ä¦¬ä Xîäâ
1
{SäIË däâËä dH, êG V¶Ë-fÄÙäâ* Xî[ <G¶Ùä XîôGâ Vâ <XîËGA dä<G däâËA dH, êVXîäâ aâbl> ÌÆ<¾ Òä_â
úËÆô ¬äGÒ dA V¬eËâ dH* $ ßË# V¶Ëäâ* Xî[ ÒähA Xî[ <G¶Ùä GdA* XîôGA úä<dòâ $
¬¦Vô=kùbòäù
ßGÙâçòä ßGô XîdH*, Xî<_ {È»ÒA Xîä {ä{ $
TôËA ßPÌô ´Ì _OH*, ËÌ _O XîôH* Xî_ä{1 $$ 9 $$
9-11 ¬â* kùbòäù ¨äôä <¬»òä ÙäâÉ _OäGâ Òä_äâ* Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*´äâ íÒò¶ <ÌGä Ùâ]â
dA ÙõVôäâ* Xîäâ ÙäâÉA l>dôäGâ Xâî <_B ß<Gbµ> ÌäËâ* XîdËâ dH*, Òâ kV Xî<_òÆO ¬â* {È»ÒA Xâî {ä{äâ* Xîäâ dA
V¶OSd Xîô ôdâ dH* ßäHô ´Ì ËXî {È»ÒA ßäXîäf ôdâ*Oâ, ËÌ ËXî êG {ä{äâ* Xâî óî_ ÙØ:]-V¬Âd Xîäâ
oäâOËâ dØòâ <Ò_ä{1 XîôËâ ôdâ*Oâ $
ßGÙâçòä ßGô XîdH*, ß{ôäTA V¶Väô $
´Ù1 ËÙ2 _â]ä _âkOä, V¬ù <Vô´Gdäô $$ 10 $$
V¶Väô Xâî ß{ôäTA {SähA íÒò¶ <ÌGä Ùâ]â dA <¬»òä ÌÆôA ÌäËâ* Xîd Xîô Vô_ íÒoäÒ Òä_â
VJ´Gäâ* Xîäâ ÙäâÉA l>dôäËâ dH* <Xî¼ËÆ ´Ì1 ËÌ2 XîoA Ëäâ VÈ<bµ>Xî¸äù V¬ù {ô¬ä¦¬ä êGXâî kG
<G¼ÙäXÈîË {ä{äâ* Xîä <dVäÌ êGVâ _â*Oâ dA ßäHô Ù¶«> oA Ùâ*Oâ dA $
ÙäÙõ «>uôòâ _äâXî ËH*, XHîVA Tô<d* êl>äk $
ßGÙâ]A ßÓHÌ 1 Xî[, BâVA XîdH* ÌGäk $$ 11 $$
<G¼Ùä Xîä ß¶O 32 443
íÒò¶ ¨äôä <ÌGä Ùâ]A, VÒùä ß·äË1, XHîVA <¬»òä ÌäË êl>äXîô ß{Gâ tÙò ¬â* Tô _âËâ dH*
ßäHô BâVA ôA<Ë Vâ ÌGä Xîô XîdËâ dH*, <´VVâ ÙõVôäâ* Xîäâ ¢_âf däâ $ ßË: BâVâ _äâOäâ* Vâ «>ôXîô ÌúËâ
dA ôdGä úä<dB $
ß<¬µ> {ä{ {Sú¶«>
ÙäÙõ ß¬ÈË Xîäâ <ÒÉ, <ÒÉ Xîäâ ß¬ÈË, óâîuô TôH* VÌ Gä¬ $
<G¬ù _ ¬H _ ä, ¬H _ ä <G¬ù _ , ´ä<d* O â <XîV l>ä¬ $$ 12 $$
kùbòäù_Æ ´Gäâ* Xâî {Sú¶«> ß<¬µ> {ä{ Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*·äGä¬ÈË Xîäâ Ëäâ òd XîdXîô <Xî
òd Ëäâ ´¼¬äoäÒ Xâî ¨äôä ß{Gâ ßNíË¦Ò Xîäâ dA Gbµ> XîôËä dH kV<_B <ÒÉ dH, ßäHô ´äâ ¬äôXî
<ÒÉ dH*, êGXâî ßTôä¬ÈË ßä<Ù Gä¬ ô] <_òâ dH* $ ´äâ oOÒäGè Xâî <G¬ù_ oÓî dH*, ê¼dâ* kùbòäù ¨äôä
¬_AG, ßäHô ´äâ <ÒÉò-ÒäVGäßäâ* Vâ ¬_AG tÙò dH*, ê¼dâ* <G¬ù_ XîdËâ dH* $ kVA {SXîäô kùbòäù_Æ
¬äGÒäâ* Gâ ¬<Ùôä<Ù VoA ¬_AG ÒíËÆßäâ* Xâî "VÆôä' ´HVâ Gä¬ ÌÙ_ Xîô k¿v>äGÆVäô ô] <_òâ dH* $
<Xî¼ËÆ kV {Sú¶«> ß<¬µ> {ä{ Xâî ¨äôä {<ËË däâXîô òâ GôXî Xâî <XîV íäG ¬â* ´äòâ*Oâ ? ßäùËè
ßÒiò XÆ¶îoA-{äXîä<Ù øäâô GôXî ¬â* dA ´äòâ*Oâ $
¬¦Vô-kùbòäù
ÙäÙõ Väúâ Xîäâ eÂl>ä XîdH*, eÂl>â Xîäâ Väúä $
ôä¬ ÙØdäkù Xîä<Y>òâ, X¶îl> ËH* Òäúä $$ 13 $$
13-16 ¬â* kùbòäù_Æßäâ* Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*kùbòäù_Æ _äâO kùbòäùÒf X¶îl> Vâ ôä¬ Xî[
f{ cî{ ÒúG <GXîä_ Xîô Xâî oA V¿úâ Xîäâ eÂl>ä ßäHô eÂl>â Xîäâ V¿úä Xîd ÙâËâ dH* $
eÂl> G Xî<dòâ Vä¤ú Xîäâ, Vä¤ú G Xî<dòâ eÂl> $
ÙäÙõ Vä<dÌ ¬äGâ GdA*, _äOâ {ä{ ß]Âµ>1 $$ 14 $$
eÂl> Xîäâ V¦ò ßäHô V¦ò Xîäâ eÂl>ä GdA* XîdGä úä<dB $ kV <Ò{ôAË XîG Xîäâ oOÒäGè
ß¿v>ä GdA* ¬äGËâ ßäHô XîdGâ Òä_â Xîäâ ßÇò1 {ä{ _OËä dH $
ÙäÙõ eÂl> <Ù]äÒH Vä¤ú Xîäâ, oòäGXî oòoAË $
Vä¤úä ôäËä Vä¤ú VäH*, eÂl> G ßäGH úAË $$ 15 $$
kùbòäù_Æ _äâO V¦ò Xîäâ <¬»òä XîôXâî <Ù]äËâ dH*-òuÙ êGXî[ ÌäË Xîäâkù GdA* ¬äGâ Ëäâ Òâ
oòäGXî {uôhä¬ <Ù]ä Xîô êVâ oòoAË XîôËâ dH*, uXî¼ËÆ <óîô oA V¿úä áòN¢Ë Ëäâ V¦ò ¬â* dA
ßGÆôÓî ôdËä dH $ Òd êGXâî oò Vâ ß{Gâ <ú¸ ¬â* <¬»òä Xîäâ GdA* _äËä $
Vä¤ ú â Xîäâ eÂ l >ä XîdH , eÂ l >ä Vä¤ ú V¬äG $
ÙäÙõ ßúô´ Ùâ<]òä, òdÆ _äâOäâ* Xîä ·äG $$ 16 $$
V¿úâ Xîäâ Ëäâ eÂl>ä XîdËâ dH* ßäHô eÂl>â Xîäâ V¿úâ Xâî V¬äG V¬eËâ dH*, V¶Väô ¬â* òd Ìªä dA
ßäiúòù Ùâ]ä Oòä dH $ kùbòäù_Æ _äâOäâ* Xîä òdA ·äG dH $
<G¼Ùä
ÙäÙõ Jòäâ* Jòäâ* <G¼ÙH _äâO <Òúäôä, ¦òäâ* ¦òäâ* v>A´H ôäâO d¬äôä $$ 17 $$
k<Ë <G¼Ùä Xîä ß¶O V¬äIË $$ 32 $$ Vä. 2374 $$
VäôOSädXî ð<bµ> Vâ <G¼Ùä Xîäâ ê{Xîäô ÌËä ôdâ dH*´HVâ-´HVâ VäTXî-V¶Ëäâ* Xî[ _äâO
<G¼Ùä XîôËâ dH*, ÒHVâ-ÒHVâ dA êGXîä VäTG-{S¬äÙ-ôäâO øµ> Xîô kùiÒô ¬â* ðÑ-<ÒiÒäV cî{ <GôäâOËä
ÌÑËA ´äËA dH $
k<Ë aA ÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXîä <G¼Ùä Xîä ß¶O V¬äIË : $$ 32 $$
ß <GOÆhä Xîä ß¶O 33

<G¼Ùä-ß¶O Xâî ßG¼Ëô XÈîËÖGA V¶Ì¶TA <Òúäô XîôGâ Xâî <_B ""<GOÆhä Xîä ß¶O'' <Gcî{h
XîôGâ ¬â* {SÒÈ¸ dØòâ ¬¶O_ Xîô ôdâ dH* $
<´GXî[ XîÈ{ä Vâ {SähA XÈîËÖGËä Vâ {äô däâXîô, XÈîË·Ëä {ÂÒùXî o<Óî·äGä<Ù ¨äôä {ôÌS@
Xîäâ {SäIË däâËä dH, êG <Gô¶´G ôä¬, VÙèOÆæ ßäHô VÒù V¶Ëäâ* Xîäâ d¬ ßGâXî {Shä¬ XîôËâ dH* $
VOÆhä <GOÆhä XÈîËÖGA
ÙäÙõ ú¶ÙG ÌäÒGä, ÌVâ Ìµ>äFî ßäk $
VÆ]Ùäkù fAË_ <Xîòâ, ËA¼òäâ¶ Ëä{ Gfäk $$ 2 $$
2-3 ¬â* VÆOÆhA ßäHô VÆOÆh ô<dË XÈîËÖGA Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*´HVâ VÌVâ aâbl> ÌäÒGä
ú¶ÙG ß{Gâ GAúâ ßäXîô ÌHl>Gâ Òä_â {<Xî Xâî, VÆ]{SÙ VÆO¶<TË fAË_ v>äòä Vâ (1) ßäË{
´¼ò, (2) ÙØOù¼T ´¼ò ßäHô (3) ¬äOù ´¼ò ËAGäâ* ÙØ:]äâ* Xîäâ Gbµ> XîôËä dH, ÒHVâ dA o<Óî-·äGä<Ù
OÆh-òÆÓî V¶Ë Xâî {äV, {SoÆ-{ Xîä {<Xî <´·äVÆ ´äËä dH Ëäâ V¶Ë {ô¬ VÆ]{SÙ ·äGòÆÓî o<Óî
{SÙäG XîôXâî êVXâî 1 ÙH<dXî 2 oäH<ËXî ßäHô 3 ÙH<ÒXî, ËAGäâ* Ëä{äâ* Xîäâ Gbµ> XîôËâ dH* $
Xîä_ XÆîdäªä dä _â, Xîäµ>G _äOä Y>äk $
Bâ V ä òdØ V¶ V äô dH , «>ä_ ¬Â _ _â ´äk $$ 3 $$
2 ¬â* Xî<Ë ê{XîäôXî ú¼ÙG Xâî GAúâ ò<Ù Xîäâkù XÈîËÖGA ßäXîô ÌHl> ´äò Ëäâ êVXâî
ê{Xîäô Xîäâ G ¬äG Xîô jáò Xâî _äâo Vâ XÆîÁdäªä _âXîô êVâ Xîäµ>Gâ _OËä dH ßäHô êVâ <OôäXîô,
«>ä_- ¬Â_ä<Ù VoA Xîäâ Ìâú ÙâËä dH $ ÒHVâ dA V¶Väô ¬â* òâ XÈîËÖGA {SähA V¶Ëäâ* Xâî {äV ´äXîô V¬ò
cî{ XÆîÁdäªâ Xâî ¨äôä êGXâî ¬Â_-·äG ßäHô òÆ<Óî ßä<Ù «>ä_äâ* Xâî V<dË VÌ <fÇä v>AG _äËä dH,
<óîô êGXî[ <G¼Ùä XîôËâ dØòâ ê¢Ë ·äG ´GËä Xîäâ VÆGä Xîô ß{Gâ kN¼jò-{äâÉh Xâî <_òâ TGôä<f
V¶OSd XîôXâî <Ò_äVA ÌG ´äËä dH $
<GOÆhä Xîä ß¶O 33 445
VÙèOÆæ ú¼ÙG ÌäÒGä, _äOâ ôdH* oÆÒ¶O $
ÙäÙõ <ÒÉ v>äªH GdA*, Xîdä XîôH V¦V¶O $$ 4 $$
4-10 ¬â* XîdËâ dH*ß·äGA XÈîËÖG Xîä íÒoäÒ GdA* ÌÙ_Ëä, ´HVâ V{ù <ÒÉ-fä¶<Ë Xâî
<_B ÌäÒGâ ú¼ÙG {ô <_{µ>â Ëäâ ôdËâ dH* <Xî¼ËÆ ß{Gâ ÙäâÉ <ÒÉ Xîäâ GdA* v>äâªËâ, ÒHVâ dA ß·äGA
XÈîËÖGA {SähA V¶Ëäâ* Xâî {äV Ëäâ ôdËâ dH* <Xî¼ËÆ ß{Gâ ÙäâÉäâ* Xîäâ GdA* v>äâªËâ $ ËÌ V¦V¶O êGXîä ¢òä
o_ä XîôâOä ?
ÙäÙõ Xî[ªä GôXî1 Xîä, ôäçòä ú¼ÙG ¬ä¶<d* $
ê_µ> ß{Âl>ä GôXî ¬â*, ú¼ÙG oäÒH Gä¶<d* $$ 5 $$
´HVâ ¬_1 Xî[µ> Xîäâ ú¼ÙG ¬â* ô] Ùâ* Ëäâ êVâ ú¶ÙG ß¿v>ä GdA¶ _OËä, Òd {ÆG: _äHµ>Xîô
¬_ ¬â* dA ´äòâOä $ ÒHVâ dA ß·äGA XÈîËÖGA Xîäâ o<Óî ·äGä<Ù ß¿v>â GdA* _OËâ, êGXîä ê{Ùâf
XîôGâ {ô oA ê¼dâ* v>äâª Xîô <ÒÉòäâ* ¬â* dA ´äòOä $
VÙèOÆæ VäTÆ VÆ´äG dH, <fÉ Xîä OÆh G<d* ´äk $
ÙäÙõ ß¬ÈË v>äª Xîô, <ÒÉò d_äd_ ]äk $$ 6 $$
VÙèOÆæ Ëäâ ß¿v>â ·äGA ßäHô aâbl> íÒoäÒ Xâî dH* <Xî¼ËÆ <fbò Xîä XÈîËÖGËä-ÙäâÉ cî{ OÆh
tÙò Vâ GdA* Ùõô däâËä $ Òd ·äGä¬ÈË Xîäâ v>äâªXîô <ÒÉò cî{ ¬dä-<ÒÉ dA ]äËä dH $ ßË:
ß·äGA XÈîËÖGA Xîä íÒoäÒ GdA* ÌÙ_Ëä $
Xîäâ<µ> ÒÉù _äH* ôä<]òâ, Ì¶Vä ú¶ÙG {äV $
ÙäÙõ OÆh _Aòâ ôdH, XîÙâ G _äOH ÌäV $$ 7 $$
Xîäâ<µ> ÒÉù ËXî Ìä¶V Xîäâ ú¶ÙG Xâî {äV ô]Gâ {ô oA Òd ß{Gâ Ìä¶V{Gâ Xâî OÆh Xîäâ dA <_òâ
ôdËä dH, ú¼ÙG Xî[ VÆO¼T êV¬â* GdA* {S<Òbµ> däâËA $ ÒHVâ dA ß·äGA XÈîËÖG Xîäâ úädâ ÙAøùXîä_
ËXî V¶Ë Xâî {äV ô¢]äâ Ëäâ oA Òd ß{Gâ XÈîËÖGËä cî{ ÙäâÉ Xîäâ GdA* ¦òäOËä ßäHô G o<Óî-
·äGä<Ù Xîäâ Täôh XîôËä dH $
Xîäâ<µ> ÒÉù _äH* ôä<]òâ, {¦ô {äGA ¬ä¶<d* $
ÙäÙõ ßä«>ä ß¶ O dH , oAËô oâ Ù H Gä¶ < d* $$ 8 $$
Xîäâ<µ> ÒÉù ËXî {¦ô Xîäâ ´_ ¬â* ô¢]äâ Ëäâ oA êVXâî Xîl>äâôËä cî{ _Çh Xî[ ßäª däâGâ
Vâ ´_ êV¬â* {S<Òbµ> däâXîô êVâ G¬ù GdA* Xîô VXîËä $ ÒHVâ dA ß·äGA XÈîËÖG Xîäâ ÙAøùXîä_ ËXî
V¶Ë Xâî {äV ô¢]äâ Ëäâ oA êVXâî XÈîËÖGËä cî{ _Çh Xî[ ßäª däâGâ Vâ V¶Ë ÒúG êVXâî oAËô Xâî
ß·äG Xîäâ GdA* Xîäµ> VXîËâ $
Xîäâ < µ> ÒÉù _äH * ôä<]òâ , _äâ d ä {äôV V¶ O $
ÙäÙõ ôäâ ¬ Xîä ß¶ Ë ôä 1, {_µ>â Gä¶ d A* ß¶ O $$ 9 $$
BXî Ìä_ <´ËGA ÙõôA1 ÌAú ¬â* ô]Xîô Xîäâ<µ> ÒÉù ËXî _äâdâ Xîäâ {äôV Xâî {äV ô¢]äâ Ëäâ oA
_äâdä VÆÒhù GdA* däâ VXâîOä $ ÒHVâ dA <X*î<úËè oA XÈîËÖGËä cî{ ÙäâÉ ôdGâ {ô V¶Ë Xâî V¶O Vâ XÈîËÖG
áòN¢Ë oÓî GdA* däâ VXîËä $
Xîäâ<µ> ÒÉù _äH* ôä<]òâ, ÁÒ ÌS@ V¤O Ùäâk $
ÙäÙõ ¬ä¶ d A* ÒäVGä, XîÙâ G ¬â _ ä däâ k $$ 10 $$
ÌS@ cî{ V¶Ë ßäHô XÈîËÖGA ÁÒ Xîäâ úädâ Xîäâ<µ> ÒÉù ËXî Vä ô]äâ, Ëäâ oA XÈîËÖGA Xâî
oAËô oäâO-ÒäVGä ôdGâ Vâ êVâ XîoA oA ÌS@ {Sä<IË GdA* däâ VXîËA $
VOÆhä <GOÆhä XÈîËÖGA
¬Â V ä ´_Ëä Ùâ ] Xîô, ÙäÙõ d¶ V Ùòä_ $
¬äGVôäâÒô _â úÁòä, {¶]ä¤ Xîäµ>â Xîä_ $$ 11 $$
11-13 ¬â* VÆOÆhA ßäHô ÙHÒA OÆh ô<dË XÈîËÖGA Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*BXî úÂdä ß<yG
Xâî øâôâ ¬â* ßäXîô ´_Gâ Òä_ä dA ä <Xî BXî Ùòä_Æ d¶V Gâ êVâ Òdä¶ Vâ êl>äXîô ß{GA {Al> {ô ô]ä
ßäHô ¬äGVôäâÒô Xîäâ ú_ <Ùòä, <Xî¼ËÆ XÈîËÖGA úÂdâ Gâ êVA Xâî {¶] Xîäµ>Gä ßäô¶o Xîô <Ùòä $ BâVâ
dA Ùòä_Æ V¶Ë <½Ëä{ Vâ ´_Ëâ dØòâ ÁÒ Xîäâ ê{Ùâf ¨äôä êl>ä Xîô oOÒäGè Xî[ ßäâô _â ´äËâ dH*,
ËÌ Òd XÈîËÖGA ÁÒ ê¼dA* Xâî ê{Ùâf Xîä ]¶«>G XîôGâ _OËä dH $
VÌ ÁÒ oÆÒ¶O¬ XÂî{ ¬â*, VäTÂ XîäÑâ ßäk $
ÙäÙõ <ÒÉduô <ÒÉ oôâ, <óîô ËädA Xîäâ ]äk $$ 12 $$
´HVâ XÂî{ ¬â* {ªâ dØòâ V{ù Xîäâ Xîäâkù o_ä ¬äGÒ <GXîä_Ëä dH Ëäâ Òd êVâ dA ]äGâ Xîäâ ËHòäô
däâËä dH $ ÒHVâ dA VoA XîÈËÖGA V¶VäôA ÁÒ <ÒÉò-ÒäVGä cî{ <ÒÉ Vâ oôâ dØòâ V¶Väô-XÂî{ ¬â* {ªâ
dH*, ê¼dâ* V¶Ë ê{Ùâf ¨äôä <GXîä_Gâ Xîä êxäâO XîôËâ dH* Ëäâ Òâ ê_µ>â ê¼dâ* dA áò<Ë XîôGâ ¬â* {SÒÈ¸
däâËâ dH* $
ÙäÙõ ÙõT <{_äkòâ, <ÒÉduô1 <ÒÉ Xîô _âk $
OÆh Xîä ßÒOÆh Xîô <_òä, ËädA Xîäâ ÙÆ] Ùâk $$ 13 $$
´HVâ V{ù1 Xîäâ ÙõT <{_äGâ {ô Òd ÙõT êV¬â* <ÒÉ ÌGXîô êVA Xîäâ ´_äËä dH, ÒHVâ dA
XÈîËÖG Xîäâ ê{Ùâf ÙâGâ {ô Òd OÆh cî{ ê{Ùâf oA êV¬â* ÙõVôäâ* Xîäâ ´ä_ ¬â* ó¤îVäGâ Xîä VäTG
ÌGXîô {ä{ ¨äôä êVâ ÙØ:] dA ÙâËä dH $
<ÌG dA {äÒXî ´_ ¬ÆÒä, ´ÒäVä ´_ ¬ä¶<d* $
ÙäÙõ VÂ]â VA*úËä¤, Ëäâ ´_ Xîäâ ÙõÉh Gä¶<d* $$ 14 $$
ß·äGA XÈîËÖG Xîä íÒoäÒ GdA* ÌÙ_Ëä, òd Xîd ôdâ dH*´HVâ ´ÒäVä ÌäÙ_ ¨äôä ´_
VA*úËâ ôdGâ {ô oA <ÌGä ßNyG dA VÂ] Xîô ´_ ¬ôËä dH, ËÌ ´_ Xîäâ ¢òä ÙäâÉ dH ?ÒHVâ dA V¶Ëäâ*
Xâî ¨äôä VÆ¼Ùô ê{Ùâf ÙâËâ ôdGâ {ô oA XîÈËÖG {ô êVXîä Xîäâkù {SoäÒ GdA* {ªËä ßäHô Òd ÙØbXî¬ù
XîôGâ Xâî ß{Gâ íÒoäÒ Vâ dA ÙØ]A däâ, ËÌ ê{Ùâf Xîäâ ¢òä ÙäâÉ dH ?
<GOÆhä Xîä ß¶O 33 447
VOÆhä, <GOÆhä XÈîËÖGA
VÆóî_ ÒÈÇ {ô¬äAù,VÆ] ÙâÒâ óî_ óÂî_ $
ÙäÙõ Fî{ô ÌHV Xîô, <GOÆhä Xîäµ>â ¬Â_ $$ 15 $$
15-28 ¬â* VÆOÆhA XÈîË· ßäHô ÙØOÆùhA XÈîËÖG VPÌ¼TA <Òúäô Xîd ôdâ dH*·äG, o<Óî
ßä<Ù VÆ¼Ùô óî_-óÂî_äâ* Òä_ä {ô¬äAù V¶Ë-ÒÈÇ ·äG-o<Óî ßä<Ù óî_-óÂî_ {SÙäG XîôXâî VoA
Xîäâ VÆ] dA ÙâËä dH, <Xî¼ËÆ XÈîËÖG êVA {ô ÌHl>Xîô ßäùËè V¶Ë-ÒÈÇ Xâî ßäaò <GÒäùd XîôËä dØßä
oA <G¼Ùä<Ù-XÆîÁdäªâ Vâ ê¼dA* Xî[ ´ª Xîäµ>Ëä dH ßäHô êVVâ däâGâ Òä_A ß{GA dä<G Xîäâ GdA*
V¬eËä $
ÙäÙõ VOÆhä OÆh Xîôâ, <GOÆhä ¬äGâ Gä¶<d* $
<GOÆhä ¬ô <Gbóî_ Oòä, VOÆhä Vä<dÌ ¬ä¶<d* $$ 16 $$
VÆ¼Ùô OÆh Òä_â V¶Ë Ëäâ VoA Xîä ê{Xîäô dA XîôËâ dH* <Xî¼ËÆ OÆh ô<dË XÈîËÖG êGXâî ê{Xîäô
cî{ OÆh Xîäâ GdA* ¬äGËä $ ßË: Òd ·äG-óî_ Xâî {SäIË dØòâ <ÌGä dA ¬ô Xîô ß¼ò fôAô Xîäâ Täôh
XîôGâ ´äËä dH ßäHô ·äG-o<Óî ßä<Ù VÆ¼Ùô OÆhäâ* Vâ òÆ¢Ë V¶Ë ÌS@ ¬â* _ò däâËä dH $
<GOÆhä OÆh ¬äGâ GdA*, Xîäâ<µ> Xîôâ ´â Xîäâk $
ÙäÙõ VÌ XÆv> VäH*<{òâ, Väâ <óîô ÌHôA däâk $$ 17 $$
OÆh G ¬äGGâ Òä_â XÈîËÖG Xâî {S<Ë Xîäâ<µ> ê{Xîäô oA Xîôâ*, Ëäâ oA Òd OÆh GdA* ¬äGËä $ ò<Ù
êVâ ß{Gä VÌ XÆîv> oA V¬{ùh Xîô Ùâ*, Ëäâ oA Òd ßäOâ f½Æ dA ÌG ´äòâOä $
ÙäÙõ VOÆ h ä _A<´òâ , <GOÆ h ä ÙA´â «>äô $
VOÆhä V¼¬Æ] ôä<]òâ, <GOÆhä Gâd <GÒäô $$ 18 $$
VÆ¼Ùô OÆh òÆ¢Ë XÈîË· Xîäâ dA <¬½ cî{ Vâ OSdh XîôGä úä<dB ßäHô OÆh G ¬äGGâ Òä_â
XÈîËÖG Xîäâ ¦òäO ÙâGä úä<dB $ VÆOÆh òÆÓî XÈîË· Xîäâ ß{Gâ {äV V¼¬Æ] dA ô]Gä úä<dB ßäHô OÆh
G ¬äGGâ Òä_â XÈîËÖG Vâ {Sâ¬ däâ, Ëäâ êVVâ {Sâ¬ dµ>ä _âGä úä<dB $
VOÆhä OÆh XâîËâ XîôH, <GOÆhä G ¬äGâ BXî $
ÙäÙõ VäTÂ VÌ XîdH*, <GOÆhä GôXî ßGâXî $$ 19 $$
VÆOÆh òÆ¢Ë XÈîË· ß{Gâ {ô <Xîòâ ê{Xîäô Xîäâ ÌdØË ÌÑäXîô ¬äGËä dH <Xî¼ËÆ VÆOÆh ô<dË
XÈîËÖG Xâî <XîËGâ dA ê{Xîäô Xîôäâ Ëäâ oA Òd BXî GdA* ¬äGËä $ kVA<_B VÌ V¶Ë XîdËâ dH*XÈîËÖG
Xîäâ ßGâXî GôXî {SäIË däâËâ dH* ßäùËè Òd ßGâXî ÒÉäâÍ ËXî GôXî ¬â* ôdËä dH $
VOÆhä OÆh XâîËâ XîôH, <GOÆhä Gä]â1 Y>ä<d2 $
ÙäÙõ VäTÂ VÌ XîdH*, <GOÆhä <Gbóî_ ´äk $$ 20 $$
VÆOÆh V¶{¼G ¬äGÒ úädâ <XîËGâ dA ê{Xîäô Xîôâ, <Xî¼ËÆ XÈîËÖG Ëäâ êG VÌ Xâî ßdVäV Xîäâ
<¬µäXîô2 ô]1 ÙâËä dH, _âf oA GdA* ¬äGËä $ kVA<_B VÌ V¶Ë XîdËâ dH* <Xî XîÈËÖG ·äG-óî_
>
{SäIË <Xîòâ <ÌGä dA ¬ô ´äËä dH $

VOÆhä OÆh XâîËâ XîôH, <GOÆhä G ¬äGâ Xîäâk $
ÙäÙõ VäTÂ VÌ XîdH*, o_ä Xîdä¶ ËH* däâk $$ 21 $$
VÆOÆh V¶{¼G {ÆæÉ ßGâXî ê{Xîäô XîôËä dH <Xî¼ËÆ XÈîËÖG <XîVA BXî Xîäâ oA GdA* ¬äGËä $
kVA<_B VÌ V¶Ë XîdËâ dH*""XÈîËÖG Xîä o_ä <XîV {SXîäô Vâ däâ VXîËä dH ?''
VOÆhä OÆh XîâËâ XîôH, <GOÆhä G ¬äGâ GAú $
ÙäÙõ VäTÂ VÌ XîdH*, <GOÆhä Xâî <fô ¬Aú1 $$ 22 $$
VÆ¼Ùô OÆh Òä_ä XÈîË· {ÆæÉ ßGâXî o_äkù Xîôâ Ëäâ oA XÈîËÖG ß{Gâ XÈîËÖGËä cî{ GAú
íÒoäÒ Xâî Xîäôh êGXîäâ GdA* ¬äGËä $ kVA<_B VÌ V¶Ë XîdËâ dH*XÈîËÖG Xâî <Vô {ô Ëäâ VÙä
¬äHË1 ¬¤«>ôäËA ôdËA dH ßäùËè Òd Ìäô¶Ìäô ¬ôËä dA ôdâOä $
Vä<dÌÁ VÌ OÆh XîôH, VÙèOÆæ Xâî øµ> däâk $
ÙäÙõ XîäÑH Xîä_ ¬Æ], <GOÆhä G ¬äGâ Xîäâk $$ 23 $$
{ô¬ä¦¬ä VÙèOÆæ Xâî fôAô ¨äôä ÁÒäâ* Xîäâ Xîä_-¬Æ] Vâ ÌúäGâ Xîä {Sò¦G XîôËâ dH*, <Xî¼ËÆ
XÈîËÖG ÁÒ OÆæ Xâî ê{Ùâf Xîäâ ¬äGËâ dA GdA* $
Vä<dÌÁ VÌ OÆh XîôH, VÙèOÆæ ¬ä¶dA* ßäk $
ÙäÙõ ôä]H ÁÒ Ùâ , <GOÆ h ä ¬â µ >â ´äk $$ 24 $$
{ô¬ä¦¬ä ÁÒäâ* Xâî XîÁòäh Xî[ oäÒGä Vâ VÙèOÆæ cî{ ¬â* ßäXîô VÌ {SXîäô Vâ ê{Xîäô XîôËâ
dØB ÁÒ Xâî ÒäíË<ÒXî-íÒcî{ Xîä ÌäâT {SÙäG XîôXâî ôÇä XîôËâ dH*, <Xî¼ËÆ XÈîËÖG <ÒÉòäV<Óî Xâî
Xîäôh êV ·äG Xîä ]¶«>G XîôËä ´äËä dH, ¬äGËä dA GdA* $
Vä<dÌÁ VÌ OÆh XîôH, VÙèOÆæ Xîä Ùâ V¶O $
ÙäÙõ {ô_H1 ôä<]_â, <GOÆhä G {_µ>â ß¶O1 $$ 25 $$
{ô¬ä¦¬ä VÙèOÆæ Xîä V¶O ÙâXîô ·äGäâ{Ùâf ¨äôä ÁÒäâ* Xîäâ Ìäô¶Ìäô <ÒGäf1 Vâ ÌúäXîô ß{Gâ
íÒcî{ ¬â* _ò XîôËâ dH*, <Xî¼ËÆ VÙèOÆæ Xîä ·äGäâ{Ùâf G ¬äGXîô XÈîËÖG ß{Gâ XÈîËÖGËä ßä<Ù
_Çh1 ÌÙ_Ëä dA GdA*, ËÌ êVXîä ê¾äô XHîVâ däâ ?
Vä<dÌÁ VÌ OÆh XîôH, VÙèOÆæ ßä«>ä1 Ùâk $
ÙäÙõ Ëäôâ Ùâ]Ëä¶, <GOÆhä OÆh G<d* _âk $$ 26 $$
{ô¬ä¦¬ä VÙèOÆæ Xîäâ ÌAú1 ¬â* ô]Xîô ÁÒäâ* Xâî <_B VÌ {SXîäô Vâ ê{Xîäô dA XîôËâ dH* ßäHô
ÁÒG Xîä_ ¬â* dA Ùâ]Ëâ-Ùâ]Ëâ ·äG ¨äôä ê¾äô Xîô ÙâËâ dH*, <Xî¼ËÆ XÈîËÖG Ëäâ êGXâî ·äG-OÆh Xîäâ
Täôh XîôËä dA GdA*, ËÌ êVXîä ê¾äô XHîVâ däâ ?
VÙèOÆæ ÙAòä ôä¬TG, ôdH VÆÌÆ<¾ ÌËäk $
¬GVä Òäúä Xî¬ùhä, <Ì_Vâ <ÒËªâ ]äk $$ 27 $$
VÙèOÆæ Gâ VoA Xîäâ ôä¬íÒcî{ VPÌ¼TA ·äG-TG <Ùòä dH, <Xî¼ËÆ ´äâ XÈîË· VäTXî
ß{GA aâbl> ÌÆ<¾ Xîä {uôúò ÙâËä dH ßäùËè ¬GG ¨äôä êVâ í¬ôh ô]Ëä dH, êVA ¬â* Òd ·äG-
<ÒGËA Xîä ß¶O 34 449
TG ôdËä dH ßäHô ÒdA ÌÆ<¾ ¨äôä <Òúäô Vâ êVXîä ßäG¼Ù _âËä dH $ ÒähA Vâ êVâ <ÒËôh XîôËä
dH ßäHô V¬Ëä {ÂÒùXî <XSîòä ¨äôä {ô¬ VÆ] Xîä ê{oäâO XîôËä dH, ß¼ò XîÈËÖG ßä<Ù Xîäâ òd _äo
GdA* däâËä dH $
Xî[òä XÈîË ¬âµ>H GdA*, OÆh dA* ¬ä¶<d* V¬äk $
ÙäÙõ ÌTH ßG¼Ë TG, XîÌd¤Â XîÙâ G ´äk $$ 28 $$
k<Ë <GOÆhä Xîä ß¶O V¬äIË: $$ 33 $$ Vä. 2402 $$
´äâ XÈîË· VäTXî ß{Gâ {ô <Xîòâ dØòâ VÙèOÆæ Xâî ·äGäâ{Ùâf cî{ ê{Xîäô Xîäâ oÂ_Ëä GdA*,
êV¬â* ß{Gâ ¬G Xîäâ _Oä Xîô, {ôäâ{XîäôA ÌGXîô íÒò¶ ê{Ùâf XîôËä dH, ËÌ êVXâî ·äG-TG Xî[
ß{äô ÒÈ<¾ däâËA dH ßäHô XîoA oA <XîVA oA ßÒíä ¬â* Òd ·äG-TG Gbµ> GdA* däâËä $
k<Ë aA ÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXîä <GOÆhä Xîä ß¶O V¬äIË: $$ 33 $$
ß <ÒGËA Xîä ß¶O 34
<GOÆhä-ß¶O Xâî ßG¼Ëô oOÒÙGÆOSdäù oOÒäGè Vâ <ÒGò XîôGâ Xâî <_B "<ÒGËA Xîä ß¶O'
XîdGâ ¬â* {SÒÈ¸ dØòâ ¬¶O_ Xîô ôdâ dH*
<´GXî[ XÈî{ä Vâ {SähA oOÒÙè o<Óî òÆ¢Ë däâ oOÒÙè <ÒGò ¨äôä <GÙäâùÉ däâXîô {ôÌS@ Xîäâ
{SäIË däâËä dH, êG <Gô¶´G ôä¬, VÙèOÆæ ßäHô VÒù V¶Ëäâ* Xîäâ d¬ ßGâXî {Shä¬ XîôËâ dH* $
Xîæhä
ÙäÙõ ÌdØË ÌÆôä <Xîòä, ËÆPdâ* G XîôGä ôäâÉ $
Vä<dÌ V¬äkù Xîä TGA, Ì¼Ùâ Xîäâ VÌ ÙäâÉ $$ 2 $$
2-10 ¬â* {ÂÒù-{S¬äÙ Xîä ]âÙ {SXîµ> XîôËâ dØòâ <ÒGò Xîô ôdâ dH*{Soäâ ! {SähA Xîäâ íÒoäÒË:
dA VÌ ÙäâÉ ßä øâôËâ dH*, êG ÙäâÉäâ* Xâî Xîäôh d¬Gâ {Säò: ß<TXîËô ÌÆôâ dA Xîäòù <Xîòâ dH*, <Xî¼ËÆ <óîô
oA ßä{ Ëäâ Ç¬ä-TG Xâî TGA dH* $ ßË: XSîäâT G XîôXâî XÈî{ä dA Xîôâ*Oâ $
Vä]A Ùäâ Ëä <ÒGËA ß¶O Xî[ <ÒfâÉ ôúGä ßä¬âô-´ò{Æô Xâî ¬®ò Xî[ øäµ>A ¬â* dØkù A $
{SV¶O Xîä=ð. VÆ. <V. Ë. 9-152 ¬â* Ùâ]äâ $
ÙäÙõ ÌÆôä ÌÆôä VÌ d¬ <Xîòä, Väâ ¬Æ] Xîgä G ´äk $
<G¬ù_ ¬âôä Vä¶kòä¤, ËäXîäâ ÙäâÉ G _äk $$ 3 $$
ßdäâ ! d¬Gâ Ëäâ VÌ ÌÆôâ dA ÌÆôâ Xî¬ù <Xîòâ dH* ßäHô Òâ kËGâ ÌÆôâ dH* <XV¶XîäâúÒf d¬ ß{Gâ
¬Æ] Vâ êGXîä XîG oA GdA* Xîô VXîËâ $ ßË: {ô¬ä¦¬ä Xîäâ òd ÙäâÉ XîoA GdA* _OäGä úä<dB <Xî
""Òâ ÙØ:] Ùâ ôdâ dH* $'' Xîäôh, Òâ d¬äôâ {ô¬âiÒô Ëäâ {ô¬ <G¬ù_ dH*, êG¬â* ÙäâÉ XHîVä ?
Vä¶ k ù Vâ Ò ä úäâ ô ¬H * , ß{ôäTA Ì¼Ùä $
ÙäÙõ Ùõ´ä Xîäâ GdA*, ¬Æe VôAÉä1 O¼Ùä $$ 4 $$
ßdäâ ! ¬H* oOÒËè Xî[ ßä·äGÆVäô o<Óî GdA* Xîô ôdä d¤Â $ ßË: ¬âôâ V¬äG1 ¬<_G ßäHô
ß{ôäTA ÙäV ß¼ò XîäHG däâOä ?
<Ë_ <Ë_ Xîä ß{ôäTA Ëâôä, ôËA ôËA Xîä úäâô $
{_ {_ Xîä ¬H* OÆGdA1 Ëâôä, Ìçfäâ2 ßÒOÆh ¬äâô $$ 5 $$
dâ {Soäâ ! ¬H* Ëäâ BXî-BXî Çh Xâî V¶XîÁ{ cî{ XîäòäâÍ ¬â* oA <GÙäâùÉ GdA* ôdGâ Vâ ßä{Xîä
ß{ôäTA d¤Â ßäHô v>äâµ>â-v>äâµ>â Xîäòù oA ßä{Xî[ ßä·äGÆVäô GdA* Xîô VXîGâ Vâ úäâô dõ¶õ $ ò<Ù ¬H*
ß{Gâ ÁÒG Xâî V¬ò Xî[ ßäâô Ùâ]Ëä d¤Â Ëäâ {S¦òâXî {_ ¬â* ßä{Xîä ß{ôäTA1 l>dôËä d¤Â $ ¬H* ß{Gâ
{ÆæÉäù Vâ ßä{Xâî V¼¬Æ] <GÙäâùÉ ÌG VXÂ¶î, BâVA ¬Æeâ ßäfä GdA* dH $ ßË: ßä{ ¬âôâ ßÒOÆh
Ç¬ä2 XîôGâ Xî[ XÈî{ä Xîôâ* $
¬dä ß{ôäTA BXî ¬H * , Väôâ k<d¤ V¶ V äô $
ßÒOÆh ¬âôâ ß<Ë øhâ, ß¶Ë G ßäÒâ {äô $$ 6 $$
{Soäâ ! kV V¶{Âhù V¶Väô ¬â* BXî ¬H* dA ¬däGè ß{ôäTA d¤Â $ ¬âôâ ßÒOÆh Ëäâ kËGâ ß¦ò<TXî
dH* <Xî ¬H* ß{Gâ {ÆæÉäù Vâ êGXîä ß¼Ë XîôXâî êGXâî {äô ú_ä ´äF¶, BâVä V¶oÒ ·äË GdA* däâËä $
Ìâ ¬ôòäÙä 1 <¬Ë GdA* , Bâ V â <Xîòâ ß{äô $
¬H* ß{ôäTA Ìä{Á2, ¬âôâ ËÆ¬dA* BXî ßäTäô $$ 7 $$
<´G ¬â* _äâXî ¬òäùÙä ßäHô ÒâÙ ¬òäùÙä Xî[ VA¬ä1 Xîä <GÒäùd GdA* däâËä, BâVâ ßG¼Ë Xîäòù
¬H*Gâ <Xîòâ dH* $ ßË: ¬H* ß{ôäTA Ëäâ d¤Â dA, <Xî¼ËÆ dâ <{ËäaA2 ! ßÌ ¬H*Gâ XâîÒ_ ßä{Xîä dA ßäaò
<_òä dH $ kVVâ ¬Æeâ ßäfä dH-ßä{ ¬âôä ê¾äô Xîôâ*Oâ $
ÙäâÉ ßGâXî Xî_¶Xî VÌ, ÌdØË ÌÆôä ¬Æe ¬ä¶<d* $
¬H* Xî[òâ ß{ôäT VÌ, ËÆ¬ ËH* v>äGä Gä¶<d* $$ 8 $$
{Soäâ ! ¬H*Gâ ßGâXî ßÒOÆh <Xîòâ dH*, ¬Æe ¬â* VoA ÙäâÉ dH* Ëä ßäHô oA ÌdØË ÌÆôä{G dH $
ßË: ¬H*Gâ ß{GA ßäòÆ ¬â* VÌ ß{ôäT dA <Xîòâ dH* $ ßä{ VÒù· däâGâ Vâ êG VÌXîäâ ´äGËâ dA dH* $
OÆGdOäô1 ß{ôäTA Ëâôä, oä´ Xîdä¶ d¬ ´ä¶<d* $
ÙäÙõ Ùâçòä fäâT VÌ, ËÆ¬ <ÌG Xî<d* G V¬ä<d* $$ 9 $$
{Soäâ ! d¬ {ä{A1 däâGâ Vâ ßä{Xâî ß{ôäTA dH*, <Xî¼ËÆ ßÌ ßä{ Vâ «>ô Xîô oäOâ* Ëäâ ´äÒâ*
Xîdä¶ ? Xîäôh, ßä{ VÒùáòä{Xî dH*, ´dä¶ d¬ ´äòâ*Oâ Òdä¶ dA ßä{ ßäOâ <¬_â*Oâ $ ßË: d¬Gâ Ëäâ
VÌ {SXîäô Xîä <Òúäô XîôXâî Ùâ] <_òä dH-ßä{Xâî <ÌGä d¬äôä ßäaò ß¼ò Xîäâkù GdA* däâ
VXîËä $
ßä<Ù ß¶Ë _äH* ßäò Xîô, VÆXÈîË XîvÂ> Gä Xî[¼d $
¬äòä ¬äâd ¬Ù ¬¦Vôä, íÒäÙ VÌH <úË ÙA¼d $$ 10 $$
¬H*Gâ kV V¶Väô ¬â* ´¼¬ Täôh XîôXâî ´¼¬ Vâ ßä´ ËXî XÆîv> oA {Æ°ò Xîäòù GdA* <Xîòä,
{S¦òÆË TGä<Ù Xâî ¬äâd ¬â*, fôAôä<Ù Xâî OÒù ¬â*, {S<ËXÂî_ áò<Óîòäâ* Vâ kùbòäù ¬â* ßäHô k<¼jò-<ÒÉò-
´¼ò ßäG¼Ù ¬â* dA ß{Gä ¬G _Oäòä dH $
<ÒGËA
Xîä¬ XSîäâT V¶fò VÙä, XîÌd¤Â Gä¬ G _AG $
{ä]¶ « > {S { ¶ ú {ä{ ¬â * , ÙäÙõ Bâ V â ]AG 1 $$ 11 $$
11-20 ¬â* <ÒGò Xîô ôdâ dH*¬âôâ ß¼Ë:Xîôh ¬â* VÙä Xîä¬, XSîäâT ßäHô GäGä {SXîäô Xâî
V¶fò oôâ ôdâ, XîoA oA ¬G Vâ oOÒäGè Xîä Gä¬ GdA* <_òä $ Ìädô Xâî ßä«>PÌô ßäHô ÒúG-
úäËÆòù cî{ v>_ Vâ {ä{ XîäòäâÍ ¬â* dA {SÒÈ¸ däâËä ôdä $ kVA {SXîäô ¬âôA ßäòÆ ÇAh1 däâ Okù $
ÙäÙõ ÌdØ Ì¼TG VäH* Ì¶<Tòä, BXî <Òúäôä ÁÒ $
ß{Gâ Ì_ vÂ > µ>â GdA* , v>äâ ª Gdäôä {AÒ $$ 12 $$
òd {ôäTAG ßXâî_ä ÁÒ Xî¬ù, <ÒÉòäfä, Ùâdä®òäV, ß·äGäuÙ GäGä Ì¼TGäâ* Vâ Ì¤Tä
dØßä dH $ ß{Gâ êxäâO-Ì_ Vâ vÂ>µ>Gä V¶oÒ GdA* $ ßË: êÓî Ì¶TGäâ* Vâ ¬ÆÓî XîôäGâ Òä_â Ëäâ BXî
ßä{ {ô¬ä¦¬ä dA dH* $
ÙäÙõ Ì¼ÙAÒäG dH, ËÂ¶ Ì¶<Ù v>äâª ÙAÒäG1 $
ßÌ ´<G4 ôä]äâ Ì¶<Ù ¬â*, ¬Aôä¤2 ¬dôÌäG3 $$ 13 $$
dâ ¬âôâ ¼òäòXîäôA1 íÒä<¬Gè2 ! ÁÒ Xî¬ù-XHîÙ]äGâ ¬â* XHîÙA ÌG ôdâ dH* ßäHô ßä{ Ì¾ Xîäâ
¬ÆÓî XîôGâ Òä_â dH* $ BâVä fäí½ ßäHô V¶Ëäâ* Vâ VÆGËâ ßä ôdâ dH* $ ßË: dâ Ùòä_äâ 3 ! ßÌ d¬â* oÒ-
Ì¼TG ¬â* ¬Ë4 ô<]òâ, d¬äôA ß·äGÌâªA Xîäµ> Xîô d¬â* Xî¬ù-XîäôäOÈd Vâ ¬ÆÓî Xîô ÙA<´òâ $
ÙäÙõ ß¶Ëô Xîä<_¬ä, <dôÙH ÌdØË <ÒXîäô $
{ôXîµ> {Â ô ä Ùõ ô Xîô, ÙäÙõ Xîôâ {Æ X îäô $$ 14 $$
{Soäâ ! ¬âôâ tÙò ¬â* {ä{ ßäHô Xîä¬ XSîäâTä<ÙXî ÌdØË <ÒXîäô NíË dH* $ ßË: ¬âôA òdA
{SäùGä dH-ßä{ ¬âôâ tÙò ¬â* {Âhù cî{ Vâ {SXîµ> däâXîô VÌ <ÒXîäôäâ* Xîäâ Ùõô Xîôâ* $
VÌ XÆîv> áòä{â ôä¬Á, XÆîv> vÂ>µ>ä Gä¶dA* $
ËÆ¬ ËH* Xîdä <v>{äkòâ, VÌ Ùâ]äâ ¬ä¶dA* $$ 15 $$
ôä¬Á ! d¬äôâ ß¼Ë:Xîôhäâ* ¬â* Ëäâ VÒù Xîä¬ä<ÙXî <ÒXîäô áòäIË däâ ôdâ dH*, Xîäâkù oA <ÒXîäô
vÂ>µ>ä dØßä GdA* dH $ òd d¬ V¦ò dA Xîd ôdâ dH*, ¢òäâ*<Xî-ßä{ Ëäâ tÙò ¬â* ÌHl>â dØòâ V¶XîÁ{ Xî[ VÂ¯¬
ßÒíä Xîäâ oA ´äGËâ dH* $ <óîô ßä{ Vâ ¢òä <v>{äòä ´ä VXîËä dH ?
VÌ_ Vä_ ¬G ¬â* ôdH, ôä¬ <ÌVô ¢òäâ* ´äk $
òdØ ÙØ] ÙäÙÂ ¢òäâ* VdH, Vä¶kù Xîôäâ Vdäk $$ 16 $$
dâ oOÒGè ! ¬âôâ ¬G ¬â* òd ¬däGè ÙØ:] ÌGä ôdËä dH <XîkG Xîä¬ä<Ù <ÒXîäôäâ* Xâî Xîäôh,
¬H* <XîVA {SXîäô ôä¬ Xîäâ G oÂ_ ´äF¶î $ ¢òäâ*<Xî ßä{Xâî <Òí¬ôh Vâ däâGâ Òä_â ]âÙ Xîäâ ¬H* XHîVâ Vd
VX¶¶ÂîOä ? ßË: ¬âôâ Xîä¬ä<Ù <ÒXîäôäâ* Xîäâ Gbµ> XîôXâî ¬âôA VdäòËä Xîôâ* $
ôä]hdäôä ôä] ËÂ¶, òdØ ¬G ¬âôä ôä<] $
ËÆ¬ <ÌG Ùõ´ä Xîäâ GdA*, VäTÂ Ìäâ_H* Vä<] $$ 17 $$
<ÒiÒ Xâî ôÇXî ôä¬ ! Xîä¬ä<Ù <ÒXîäôäâ* Vâ ¬âôâ ¬G Xî[ ôÇä Xî[<´òâ $ kV Xîäòù Xîäâ XîôGâ ¬â*
<VÒä ßä{Xâî <ÌGä ß¼ò Xîäâkù oA V¬ù GdA* dH $ BâVä dA V¶Ë-´G XîdËâ ßä ôdâ dH* $
¬äòä <ÒÉò <ÒXîäô ËH*, ¬âôä ¬G oäOâ $
Väâ k ù Xî[´â Vä¶ k òä¤ , Ë¶ Â ¬Al>ä _äOâ $$ 18 $$
íÒä<¬Gè ! BâVA XÈî{ä Xîuôòâ-<´VVâ ¬âôä ¬G ¬äòä Ëä <ÒÉò-<ÒXîäôäâ* Vâ Ùõô oäOâ ßäHô
êVâ BXî ¬ä½ ßä{Xîä <ú¼ËG dA ¬TÆô _Oâ $
Vä¶ k ù ÙA´â Väâ ôËA1, ËÂ ¶ ¬Al>ä _äOâ $
Ùõ´ä ]äôä däâk VÌ, VÂËä ÁÒ ´äOâ $$ 19 $$
íÒä<¬Gè ! ßä{ ¬Æeâ ß{GA Òd {Sâ¬äo<Óî1 ÙA<´òâ, <´VXâî ¨äôä BXî ¬ä½ ßä{ dA <{Sò
_Oâ¶ ßäHô ßä{Vâ <o¼G íÒOäù<Ù Xâî VoA oäâO ß<{Sò _OGâ _Oâ¶ Ëä ß·äG-<Gjä ¬â* {SVÆIË
ÁÒä¦¬ä Ó ´äò $
Jòäâ* ßä{H Ùâ]â ßä{Xîäâ, Väâ GHGä Ùâ ¬Æe $
¬Aôä* 1 ¬â ô ä ¬â d ô2 Xîô, ÙäÙõ Ùâ ] â ËÆ e $$ 20 $$
¬âôâ íÒä<¬Gè1 ! ´HVä VN¿úÙäG¼Ù ßä{Xîä íÒcî{ dH, êVXîäâ d¬ ÒHVä Xîä ÒHVä Ùâ] VXâ*î,
XÈî{ä2 XîôXâî BâVâ dA ·äG-Gâ½ d¬â* {SÙäG Xî[<´òâ $ ¢òäâ*<Xî ¬H* <Gô¶Ëô ßä{Xîäâ dA Ùâ]Gä úädËä d¤Â $
Xîæhä
ÙäÙõ {v>ËäÒä ôgä, VXâî G l>ädô _äk $
ßù G ßäòä ôä¬ Xâî, òdØ ËG òä¶âdA ´äk $$ 21 $$
VäTG {S¬äÙ Xîä ]âÙ <Ù]ä ôdâ dH*ßdäâ ! d¬â* òd {iúä¸ä{ dA ôd Oòä <XîÌÆ<¾
ßä<Ù Xâî V¶øäË cî{ fôAô Xîäâ ôä¬ Xî[ o<Óî cî{ Xîäòù ¬â* _OäXîô, ß{Gâ ßä¦¬ä Xîäâ {ô¬ä¦¬ä
cî{ <G´ Tä¬ ¬â* GdA* {dØ¶úä VXâî $ ßË: òd ¬äGÒ ËG áòù dA ´ä ôdä dH $
<ÒGËA
ÙäÙõ XîdH-<ÙG <ÙG GÒË¬ o<Óî Ùâ, <ÙG <ÙG GÒË¬ Gä¶Ò $
<ÙG <ÙG GÒË¬ Gâ d Ùâ , ¬H * Ì<_däôA ´ä¶ Ò $$ 22 $$
22-23 ¬â* o<Óî ßä<Ù Xâî <_B <ÒGò Xîô ôdâ dH*oOÒGè ! ¬âôA {SäùGä dH-ßä{ ¬Æeâ
{S<Ë<ÙG Ëæh ôdGâ Òä_A GÒTä o<Óî; Gòâ-Gòâ Gä¬ ßäHô Gä¬A Xâî ßoâÙ Xîäâ {S<Ë<ÙG ðÑ XîôäGâ
Òä_â <Òúäô; Ëä {S<Ë<ÙG ÌÑGâ Òä_A {Sâ¬äo<Óî; ÙâXîô ¬Æeâ ß{Gäkòâ $ ¬H* ßä{ Xî[ Ì<_däôA
´äËä d¤Â $
Vä¶kù V¶fò Ùõô Xîô, Xîô f¶Xîä Xîä Gäf $
oäG2 oS¬2 ÙØ<Ò®òä ÙØ] Ùäæh, V¬Ëä Vd´ {SXîäf $$ 23 $$
íÒä<¬Gè ! d¬äôâ ¬G Xâî {S¬ähOË ßäHô {S¬âòOË VÌ V¶fò Ùõô Xîôâ*, ß·äG2 ßäHô ÙØ<ÒTä
cî{ oò¶Xîô ÙØ:]äâ* Xîäâ Gäf2 XîôXâî ´¼¬ä<ÙXî oò ß{dôh Xîôâ* $ Ëä VäPò ð<bµ> {SÙäG Xîô d¬äôâ
ß¼Ë:Xîôh ¬â* ß{Gâ Vd´ <G<ÒùXîäô íÒcî{ Xîä {SXîäf Xîô Ùâ* $
Ùòä <ÒGËA
Gä¶dA* {ôXîµ> H ôgä, dH Väâ ôgä _ÆXîäk1 $
V¶kòä¤ {ªÙä Ùõô Xîô, ËÂ¶ H {ôXîµ> ßäk $$ 24 $$
24-29 ¬â* oOÒÙè-Ùòä {SÙfùG-{ÂÒùXî ÙfùGäù <ÒGò Xîô ôdâ dH*ßV¦ò ¬ä<òXî
{S{¶ú Ëäâ {S¦òÇ oäV ôdä dH ßäHô ´äâ V¦ò íÒcî{ ÌS@ dH, Òd ß·äG cî{ {ªÙâ Xâî GAúâ <v>{1 ôdä
dH $ ßË: dâ íÒä<¬Gè ! ß·äG-{ªÙâ Xîäâ Ùõô XîôXâî d¬äôâ ß¼Ë:Xîôh ¬â* {SXîµ> däâXîô ßä{ d¬â*
ÙfùG ÙâGâ Xî[ Ùòä Xî[<´òâ $
ÙäÙõ ¬äòä {ôXîµ> H ôdA, òäâ* ´â däâËä ôä¬ $
ßôV {ôV <¬_ ]â_Ëâ, VÌ <´Ò VÌ dA l>ä¬ $$ 25 $$
´HVâ ¬ä<òXî {S{¶ú {SXîµ> cî{ Vâ oäV ôdä dH, ÒHVâ dA ò<Ù ôä¬ oäVËâ, Ëäâ <´V {SXîäô
¬ä<òXî <ÒÉòäâ* Vâ VoA ÁÒ ßäGN¼ÙË däâËâ dH*, êVA {SXîäô VoA íäGäâ* ¬â* VoA {SähA oOÒäGè Vâ
{S¦òÇ cî{ ¬â* <¬_Xîô ß]¶«>äG¼Ù {SäIË Xîô VXîËâ â $
Ùòä XîôH ËÌ ß¶O _OäÒâ, o<Óî ß]¶<«>Ë ÙâÒâ $
ÙäÙõ ÙfùG ßä{ ßXâî_ä, Ùõ´ä duô1 VÌ _âÒâ $$ 26 $$
duô1 ´Ì Ùòä XîôËâ dH* ËÌ ß{Gâ Vâ <o¼G V¶{Âhù ¬ä<òXî <ÒÉò-ÒäVGä<Ù cî{ ¨HË oÓî Xâî
tÙò Vâ dµ>ä1 ÙâËâ dH* ßäHô ß{GA ß]¶«> o<Óî {SÙäG XîôXâî êVXî[ <ú¸-ÒÈ<¸ Xîäâ ß{Gâ íÒcî{ ¬â*
dA _Oä _âËâ dH*, <óîô ß{Gâ ß¨HË íÒcî{ Xîä VäÇä¦Xîäô Xîôä ÙâËâ dH* $
ÙäÙõ VäT <V]äÒH* ßä¦¬ä, VâÒä <ÙÑ Xîô _âdØ $
{äôÌS@ VäH* ÌAGËA, Ùòä Xîô ÙfùG ÙâdØ $$ 27 $$
V¶Ë-´G <Gô¶Ëô <fÇä Ùâ ôdâ dH*dâ ÁÒä¦¬ä ! ðÑ <ÒiÒäV {ÂÒùXî oOÒäGè Xî[ ß]¶«>
o<Óî XîôXâî, êG {ôÌS@ Vâ ÙfùG {SäIË XîôGâ Xî[ {SäùGä XîôâOä, ËÌ Òâ ßÒiò Ùòä XîôXâî ÙfùG
Ùâ Ùâ*Oâ $
Vä<dÌ VäT Ùòä_Æ dH*, d¬ dA ß{ôäTA $
ÙäÙõ ÁÒ ßoä<Oòä, ß<Òxä2 VäTA1 $$ 28 $$
oOÒäGè ßäHô V¶Ë-´G Ëäâ {ô¬ Ùòä_Æ dH* $ V¶Ë-´G VÙä <dË Xî[ <fÇä ÙâËâ ôdËâ dH* ßäHô
oOÒäGè <GbXî{µ> oäÒ Vâ <X*î<úËè {SäùGä XîôGâ {ô oA ßG¼Ë ´¼¬äâ* Xâî {ä{äâ* Xîäâ oí¬ Xîô «>ä_Ëâ
dH* $ ßË: d¬ ¬¶ÙoäOA ÁÒ dA ß{ôäTA dH*, Xîäôh, d¬Gâ <Gô¶Ëô ßV¦ò ¬äòä2 Xîäâ {SäIË XîôGâ Xî[
dA VäTGä1 Xî[ dH $
VÌ ÁÒ ËäâôH* ôä¬ VäH*, {H ôä¬ G Ëäâôâ $
ÙäÙõ Xîäúâ ËäO Jòäâ*, µÂ>µ>â ¦òäâ* ´äâôâ $$ 29 $$
V¶{Âhù {SähA ß<ÒxäÒf däâ oOÒäGè Vâ ß{Gä {Sâ¬ V¶Ì¶T Ëäâª ôdâ dH* ßäùËè oOÒÙè-<o¼G
¬ä<òXî {ÙääâÍ ¬â* ßäV¢Ë däâ ôdâ dH* <Xî¼ËÆ oOÒäGè {Sâ¬ V¶Ì¶T Xîäâ XîoA oA GdA* ËäâªËâ $ Òâ Ëäâ VÂË
XîäËGâ Òä_A ¬äËä Xâî V¬äG {Sä<hòäâ* Xîä <fu_ {Sâ¬-Ë¼ËÆ Jòäâ*-Jòäâ* µÂ>µ>Ëä dH ¦òäâ*-¦òäâ* ß{Gâ
ê{Ùâf cî{A dääâ* Vâ êVâ ´äâªËâ ôdËâ dH* $
VÁÒG
óÂîµ>ä óâîuô V¤Òäô Xîô, _â {d¤ÆúäÒâ ßäâô1 $
BâVä Xîäâkù Gä <¬_â, ÙäÙõ Okù Ìdäâô2 $$ 30 $$
30-31 ¬â* VÁÒG ÌS@ Xâî VäÇä¦Xîäô XîôäGâ Òä_â ¬dä{ÆÆæÉ Xâî <¬_G Xî[ k¿v>ä {SXîµ>
Xîô ôdâ dH*BâVä Xîäâkù V¶Ë GdA* <¬_ ôdä dH-´äâ oOÒäGè Vâ µÂ>µ>â dØòâ d¬äôâ {Sâ¬-V¶Ì¶T Xîäâ ß{Gâ
ê{Ùâf ¨äôä {ÆG: ´äâª XîôXâî d¬äôâ ßä<Ù íÒcî{ {ôÌS@ Xâî {äV1 {dØ¤úä Ùâ $ kVA ßäfä ¬â* d¬äôA
ÌdØË ßÒ<T2 cî{ ßäòÆ ú_A Okù ßäHô <óîô2 oA ´ä dA ôdA dH $
BâVä Xîäâkù Gä <¬_â, ËG óâîuô V¤Òäôâ $
ÌÂÑâ ËH* Ìä_ä Xîôâ, ]H 1 Xîä_ <GÒäôâ $$ 31 $$
Xîäâkù BâVä ¬dä{ÆæÉ GdA* <¬_ ôdä dH, ´äâ áòù úâbµ>ä Vâ Ùõ<ÉË íÂ_ fôAô Xîäâ ß<Ò<dË
<ÒÉò-{SÒÈ<¸ Vâ, XÆî_<ÉË kN¼jòäâ* Xîäâ <ÒÉòäV<Óî Vâ, <v>¼G <o¼G dØòâ ¬G Xîäâ ßäHô GäGä
<Òúäôäâ* Vâ <Òú<_Ë dØkù ÌÆ<¾ Xîäâ {ÆG: oOÒËè-{ôäòhËä cî{ ê¸¬ OÆh Vâ V´ä Ùâ, ß·äG cî{
ÒÈ¾äÒíä Xîäâ dµ>ä Ùâ Ò1 ÌS@-VäÇä¦Xîäô cî{ <GË GÂËG ÌäÁòäÒíä Xî[ {Sä<IË Xîôä Xîô Xîä_
Xâî ¨äôä däâGâ Òä_A (]HÇò) ÇAhËä1 Xîäâ Ùõô Xîô Ùâ $
O_H1 <Ò_H2 Xîô ÌAGËA, BXî¬âXî ßôÙäV $
ßôV {ôV Xîæhä XîôH, ËÌ ÙôÒH ÙäÙõ ÙäV $$ 32 $$
32-33 ¬â* Xîæhä {ÂÒùXî {uôúòäù <ÒGò Xî[ <ÒfâÉËä ÌËä ôdâ dH*´Ì {SähA {ô¬ä¦¬ä
Xîä {S¦òÇ ÙfùG XîôGâ Xâî <_B áò<Ë däâËä dH ßäHô oOÒËè {Sâ¬ ¬â* <ú¸ Xîäâ _ò1 ßäHô _AG2
XîôXâî ´¼¬ä<Ù ÙØ:] <GÒÈ<¸ Xâî <_B <ÒGò XîôËä dH Ëä {ôÌS@ ¬â* ßoâÙ däâGâ Xâî <_B {SäùGä
XîôËä dH, ËÌ {ô¬ä¦¬ä oÓî {ô XÈî{ä3 XîôËâ dH* $
Vä¶ k ù Ëâ ô â «>ô «>cî¶ , VÙä ôd¤ Â oòoAË $
ß´ä1 <V*d Jòäâ* oò øhä, ÙäÙõ _Aòä ÁË $$ 33 $$
íÒä<¬Gè ! ´HVâ ÌXîuôòäâ*1 Xîäâ <V*d Vâ oäôA oò ôdËä dH, ÒHVâ dA ¬H* ßä{Xâî «>ô Vâ «>ôËä
dØßä ß¦ò¶Ë oòoAË ôdËä d¤Â $ ßË: kV oò Xâî ¨äôä dA ¬H*Gâ ß{Gâ ¬G, ÌÆ<¾ ßäHô kN¼jòäâ* Xî[
ú{_Ëä {ô <Ò´ò {SäIË Xî[ dH $
{äâÉ {S<Ë{ä_ ôÇXî
ÙäÙõ {_Xî ¬ä¶<d* {SXîµ>â VdA, ´â ´G XîôH* {ÆXîäô $
ÙAG ÙØ]A ËÌ Ùâ]Xîô, ß<Ë ßäËÆô <Ë<d* Ìäô $$ 34 $$
34-36 ¬â* {SoÆ Xâî oÓî-{äâÉXî, {S<Ë{ä_Xî ßäHô ôÇXî <ÒæÙ Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*´Ì
oÓî ß¦ò¼Ë áòäXÆî_ däâXîô oOÒÙè ÙfùGäù {SäùGä XîôËä dH ËÌ êVâ ÙAG ÙØ<]Ë Ùâ]Xîô oOÒäGè
êVA V¬ò BXî Çh ¬â* dA ÙfùG ¨äôä êVXî[ ôÇä XîôGâ Xâî <_B ßÒiò {SXîµ> däâ ´äËâ dH* $
ßäOâ {Av>â V¶O ôdH, ßä{ êl>äòâ oäô $
VäTÆ ÙØ]A ËÌ duô ÙØ]A, BâVä <Vô´Gdäô $$ 35 $$
VÈ<bµ> Xî¸äù {ô¬âiÒô BâVâ {ô¬ Ùòä_Æ dH*ß{Gâ {ô¬ oÓî V¶Ëäâ* Xâî úäôäâ* ßäâô ÌVËâ dØòâ
VÙä V¶O dA ôdËâ dH* $ V¶Ë Xâî ÙØ]A däâGâ {ô duô ÙØ]A däâ ´äËâ dH* ßäHô V¶Ëäâ* Xâî òäâO-Çâ¬ Xîä V¶{Âhù
Xîäòù-oäô íÒò¶ dA êl>äËâ ôdËâ dH* $
VâÒXî Xî[ ôÇä XîôH, VâÒXî Xî[ {S<Ë{ä_ $
VâÒXî Xî[ Ìädô1 úÑH, ÙäÙõ ÙAG Ùòä_ $$ 36 $$
aA ÙAGÙòä_Æ oOÒäGè ß{Gâ oÓî Xî[ Xîä¬ä<Ù <ÒXîäôäâ* Vâ ôÇä XîôËâ dH*, oäâ´Gä<Ù ¨äôä
{ä_G-{äâÉh XîôËâ dH* ßäHô ÙØbµ>äâ* Vâ ÌúäGâ Xâî <_B VÙä ¬ÙÙ1 úY>H=VdäòXî1 däâËâ ôdËâ dH* $
<ÒGËA VäOô Ëôh
ÙäÙõ Xîäòä GäÒ V¬¶Ù ¬â*, ßäHøµ>1 ÌÂ«>â2 ßäk $
k<d¤ ßÒVô BXî ßOäT3 <ÌG, ÙäÙõ XîäHG Vdäk $$ 37 $$
37-45 ¬â* V¶Väô-VäOô V¶Ëôhäù <ÒGò Xîô ôdâ dH*VÂ¯¬ fôAô cî{ d¬äôA GäHXîä kV
V¶Väô V¬Æj Xâî <ÒÉò-ÒäVGäV<Óî cî{ ÙØíËô1 í_ ¬â* ßäXîô «Â>Ì2 ôdA dH $ kV ¬däGè <Ò{<¸
Xâî V¬ò, <½<Ò<T oâÙ-fÂ¼ò ß{äô-f<Óî-{ô¬ä¦¬ä3 Xâî <ÌGä XîäHG VdäòXî däâ VXîËä dH ?
ßäùËè {SähA Xîä V¶Väô Vâ ê¾äô Ëäâ BXî {ô¬ä¦¬ä dA Xîô VXîËâ dH* $
òdØ ËG oâôä1 oÒ´_ä2, ¢òäâ* Xîô _¶øâ ËAô $
]âÒµ> <ÌG XHîVâ <ËôH, ÙäÙõ Odô O¶oAô $$ 38 $$
d¬äôä VÂ¯¬ fôAô Ìä¤Väâ* Xâî Ì¤Tâ dØòâ Ìâªâ 1 Xâî V¬äG dH $ òd V¶Väô-V¬Æj2 Xâî <ÒÉò-ÒäVGä
cî{ ß¦ò¶Ë øGâ ßäHô O¶oAô ´_ Vâ {ô¬ä¦¬ä-XâîÒµ> Xâî <ÌGä VÆ] Vâ ËHôËä dØßä {äô XHîVâ ´ä
VXîËä dH ?
<{*«> {ôäâdG1 <V¼TÆ ´_, oÒ-VäOô V¶Väô $
ôä¬ <ÌGä VÂeâ GdA*, ÙäÙõ ]âÒGdäô $$ 39 $$
´HVâ <V¼TÆ Xâî ´_ Vâ v>äâµ>A GäHXîä1 Xîäâ úËÆô XâîÒµ> dA {äô Xîô VXîËä dH, ÒHVâ dA V¶Väô,
V¬Æj Xâî ´¼¬-¬ôh cî{ ´_ Vâ d¬äôâ VÂ¯¬-fôAô cî{ _øÆ GäHXîä Xîäâ {äô XîôGâ Òä_ä oOÒäGè Xâî
<ÌGä Xîäâkù oA ð<bµ> GdA* ßäËä $
òdØ øµ> Ìäâ<dË1 Täô ¬â*, Ùuôòä Òäô G {äô $
oòoAË oòäGXî Ùâ]Xîô, ÙäÙõ XîôA {ÆXîäô $$ 40 $$
<´V V¶Väô cî{ ¬däGÙ Xîä Òäô-{äô ·äË GdA* däâËä, êVXî[ <ÒÉò-ÒäVGä cî{ {SÌ_
Täô ¬â* ¬âôA Xîäòä cî{ <Òfä_ GäÒ1 {ª Okù dH $ êVXî[ oòäGXîËä Xîäâ Ùâ]Xîô ¬H* oòoAË dØßä
{ÆXîäô ôdä d¤Âdâ oOÒäGè ! ¬Æeâ {äô Xîuôòâ $
Xî<_òÆO øäâô ß¤Täô dH, <ËVXîä Òäô G {äô $
ÙäÙõ ËÆ¬ <ÌG ¢òäâ* <ËôH, V¬ô <Vô´Gdäô $$ 41 $$
òd Xî<_òÆO Xîä V¬ò {ä{ cî{ ¬däGè ß¶TXîäô Vâ {uô{Âhù dH $ kVXîä ßä<Ù-ß¶Ë oA
GdA* ·äË däâËä $ ßË: dâ V¬ù VÈ´Gdäô {ô¬ä¦¬ä ! d¬ ßä{Xî[ XÈî{ä <ÌGä kVVâ XHîVâ {äô däâ
VXîËâ dH* ?
Xîäòä Xâî Òf ÁÒ dH, XîV-XîV Ì¶®òä ¬ä¶<d* $
ÙäÙõ ßä¦¬ôä¬ <ÌG, ¢òäâ* dA vÂ>µ>H Gä¶<d* $$ 42 $$
òd ÁÒä¦¬ä fôAô Xâî ßTAG däâGâ Vâ Ùâdä®òäV cî{ Ì¼TG Vâ ß¦ò<TXî <]*úXîô Ì¤Tä
dØßä dH $ ßË: ßä¦¬äôä¬ Xâî ßoâÙ ·äG <ÌGä <XîVA oA {SXîäô ¬Æ¢Ë GdA* däâ VXîËä $
ÙäÙõ {SähA Ì¶®òä {¶ú VäH*, ¢òäâ* dA vÂ>µ>H Gä¶<d* $
GAT<h1 ßäòä ¬äuôòâ, òdØ <´Ò Xîäòä ¬ä¶<d* $$ 43 $$
{Soäâ ! òd {SähA {¶ú <ÒÉòäâ* Xî[ ßäV<Óî-Ì¶TG Vâ Ì¤Tä dØßä dH, ßä{ Xî[ XÈî{ä Xâî <ÌGä
ß¼ò <XîVA oA ê{äò Vâ ¬ÆÓî GdA* däâ VXîËä $ ßä{ ´HVâ íÒä¬A Xâî ôdËâ dØòâ, òd ÁÒä¦¬ä
Ìäô¶Ìäô fôAô ¬â* ßäXîô íÒä¬A-dAG1 ÒíËÆ Xâî V¬äG Xîä_ Xâî ¨äôä ßädË <Xîòä ´ä ôdä dH, ßË:
ßä{Xîäâ ôÇä XîôGA úä<dB $
ÙäÙõ XîdH-ËÆ¬ <ÌG ThA G TäâôA ÁÒ Xîä, òäâ* dA ßäÒâ ´äk $
´â ËÂ¶ Vä¶kù V¦ò dH, Ëäâ ÌâOä {SXîµ>dØ ßäk $$ 44 $$
oOÒGè ! ÁÒ Xîä íÒä¬A ßäHô ÁÒ Xâî fôAô-ô Xâî ÁÒG-TÆô Xîäâ Täôh XîôGâ Òä_ä
ßä{ Vâ <o¼G Xîäâkù oA GdA* dH $ ßä{XîA XÈî{ä Xâî <ÌGä ÁÒ ÒËù¬äG V¬ò Xâî V¬äG dA VÈ<bµ> Xâî
ßä<Ù Vâ ß¶Ë ËXî Ìäô¶Ìäô ´¼¬Ëä-¬ôËä ôdËä dH $ ßË: dâ íÒä<¬Gè ! ò<Ù ßä{ V¦ò-íÒcî{
ßäHô V¿úâ ôÇXî dH*, Ëäâ fAøS dA d¬äôâ tÙò ¬â* ßäXîô Ëä {SXîµ> cî{ Vâ ÙfùG ÙâXîô ´¼¬ä<Ù
¢_âfäâ* Vâ d¬äôA ôÇä Xîuôòâ $
GAT<h ßäòä ¬äuôòâ, ThA G TäâôA Xîäâk $
ÙäÙõ Väâ ¢òäâ* ¬äuôòâ, Vä<dÌ <fô {ô däâk $$ 45 $$
òd ÁÒä¦¬ä íÒä¬A-ô<dË ÒíËÆ Xâî V¬äG ´¼¬-´¼¬ Xîô Xîä_ Xâî ¨äôä ¬äôä ´äËä dH $
¢òäâ*<Xî kVGâ ß{Gâ ôÇXî íÒä¬A {ô¬ä¦¬ä Xîäâ <XîVA {SXîäô oA G ß{Gäòä $ ´äâ VÒù-oäÒ Vâ
oOÒäGè Xî[ fôh däâ ´äËä dH ßäHô <´VXâî <fô {ô ôÇXî kùiÒô dH, Òd Xîä_ Xâî ¨äôä <XîVA
{SXîäô oA GdA* ¬äôä ´ä VXîËä $
Ùòä <ÒGËA
ôä¬ <Ò¬Æ] òÆO òÆO ÙØ]A, _] úäHôäVA ÁÒ $
´ä¬â1 ¬ôâ Ó ßäÒµ>â, ôä]hdäôä {AÒ $$ 46 $$
ôÇäù Ùòä XîôGâ Xî[ {SäùGä Xîô ôdâ dH*oOÒäGè Vâ <Ò¬Æ] ÁÒ {S¦òâXî òÆO ¬â* V¶Väô Xî[
úäHôäVA _Ç òäâ<Gòäâ* ¬â* <½<ÒT Ëä{ Vâ V¼ËIË ôd Xîô, ´¼¬Ëä-¬ôËä dØßä {ô¬ ÙØ:]A däâ ôdä
dH $ ßË: dâ ôÇXî {Soäâ ! Ùòä XîôXâî d¬äôA ôÇä Xîôâ* $
{äâÉ {S<Ë{ä_ ôÇXî
V¬ô <Vô´Gdäô dH, ´â XÆîv> Xîôâ Väâ däâk $
ÙäÙõ VâÒXî ôä] _â, Xîä_ G _äOâ Xîäâk $$ 47 $$
{äâÉXî, {S<Ë{ä_Xî, ôÇXî kùiÒô Xî[ Vä¬»òù <Ù]ä ôdâ dH*VÈ´Gdäô {ô¬ä¦¬ä VÒù
V¬ù dH*, Òâ ´äâ XÆîv> oA XîôGä úädËâ dH*, Òd dA däâËä dH $ Òâ <´V VâÒXî Xî[ ôÇä Xîô _âËâ dH*
êVXâî {Av>â Xîä_ GdA* _O VXîËä $
<ÒGËA
Vä¶kù Vä¤úä Gä¬ Ùâ, Xîä_ eä_ <¬µ> ´äk $
ÙäÙõ <Goùò H ôdH, XîÌd¤Â Xîä_ G ]äk $$ 48 $$
48-53 ¬â* ôÇäù <ÒGò Xîô ôdâ dH*dâ íÒä<¬Gè ! ßä{ d¬Xîäâ ß{Gâ Gä¬ Xîä <GbXî{µ>
ßäHô <GbXîä¬ oäÒ òÆÓî í¬ôh-VäTG {SÙäG Xî[<´òâ, <´VVâ Xîä_ä<yG Xî[ Xîä¬ä<ÙXî-JÒä_äòâ*
fä¶Ë däâ ´äòâ* ßäHô d¬ ßä{Xâî íÒcî{ Xîäâ {SäIË XîôXâî <Goùò ÌG ´äòâ* $ ÌV, kËGA XÈî{ä Xîô
ÙA<´òâ, <óîô d¬Xîäâ XîoA oA Xîä_ Gbµ> GdA* Xîô VXâîOä $
Xîäâkù G<d* XîôËäô <ÌG, {Säh êTäôhdäô $
<´òôä ÙØ<]òä ôä¬ <ÌG, ÙäÙõ k<d* V¶Väô $$ 49 $$
oOÒËè-VäÇä¦Xîäô Xâî <ÌGä kV V¶Väô ¬â* {SähA {ô¬ ÙØ:]A dH, Xîäôh, ´¼¬ä<Ù ÙØ:]äâ* Vâ
{SähA Xîäâ ¬ÆÓî XîôäGâ Òä_ä oOÒäGè Xâî <ÌGä ß¼ò Xîäâkù oA GdA* dH $
<´GXî[ ôÇä ËÂ ¶ Xîôâ , Ëâ êÌôâ XîôËäô $
´â ËH * v>äªâ dä ËH * , Ëâ «Â > Ìâ V¶ V äô $$ 50 $$
dâ XîôËäô ! <´G oÓîäâ* Xî[ Xîä¬ä<ÙXî <ÒXîäôäâ* Vâ ßä{ ôÇä XîôËâ dH*, Òâ ´¼¬ä<ÙXî V¶Väô
Vâ ¬ÆÓî däâ ´äËâ dH* ßäHô ßä{Gâ <´GXîäâ ¦òäO <Ùòä dH, Òâ kV V¶Väô-V¬Æj ¬â* ´¼¬-¬ôhä<ÙXî
cî{ OäâËâ _Oä ôdâ dH* $
ôä]hdäôä BXî ËÂ ¶ , ¬äôhdäô ßGâ X î $
ÙäÙõ Xâ î Ùõ ´ ä GdA* , ËÂ ¶ ßä{H dA Ùâ ] $$ 51 $$
dâ oOÒGè ! VXîä¬ Xî¬äâÍ Xâî XîôGâ Xî[ {Sâôhä ¨äôä ´¼¬-¬ôhä<Ù {SÒäd ¬â* {µ>XîGâ Òä_â Ëäâ
ßGâXî dH*, <Xî¼ËÆ ´¼¬ä<Ù-{SÒäd Vâ ÌúäGâ Òä_â BXî ¬ä½ ßä{ dA dH* $ ¬âôâ Ëäâ ßä{Xâî <ÌGä ß¼ò
Xîäâkù oA ßäaò GdA* dH $ ßä{ VÒù· dH* dA, ßË: ¬âôâ kV XîG Xî[ òäùËä íÒò¶ dA Ùâ] _â* $
ÙäÙõ Ó JÒä_ä ´¬ cî{ dH, Vä<dÌ ôä]hdäô $
ËÆ¬ <Ìú ß¶Ëô ´<G {ªâ, ËäËH* Xîcî¶ {ÆXîäô $$ 52 $$
ßdäâ ! Xîä¬-XSîäâTä<ÙXî Vâ {uô{Âhù òâ Vä¶VäuôXî {SähA Ëäâ Xîä_äNyG Xî[ JÒä_ä cî{ däâGâ
Vâ V¶Ë³ XîôGâ Òä_â dA dH*, ôÇXî Ëäâ BXî ¬ä½ oOÒäGè dA dH* $ kVA Xîäôh ¬H* Ìäô¶Ìäô {SäùGä XîôËä
dõ¶dâ oOÒGè ! ßÌ ßä{ ßäHô ¬âôâ ¬®ò ¬â* Xîäâkù Vä¶VäuôXî ß¼Ëôäò GdA* {ªGA úä<dòâ $
´d¤ Ëd¤ <ÒÉò <ÒXîäô ËH*, ËÆ¬ dA ôä]hdäô $
ËG ¬G ËÆ¬Xîäâ VäH*<{òä, Väúä <Vô´Gdäô $$ 53 $$
dâ oOÒGè ! d¬Gâ ß{Gä ËG ßäHô ¬G ßä{Xâî dA V¬{ùh Xîô <Ùòä dH $ ßË: ßÌ ´dä¶
XîdA* oA d¬äôA <ú¸-ÒÈ<¸ <ÒÉò-<ÒXîäôäâ* ¬â* ´äò Ëäâ ßä{Xîäâ dA ôÇä XîôGA úä<dòâ, ¢òäâ*<Xîòd
ÒÈ<¸ ßä{Xî[ dA dH $ dâ VÈ´Gdäô ! VÒù {SXîäô Vâ d¬äôA ôÇä XîôXâî ß{Gâ oÓî ôÇXî <ÒæÙ Xîäâ V¦ò
Xî[<´òâ $
Ùòä <ÒGËA
ÙäÙõ XîdH-OôXî ôVäË_ ´äË dH, ËÆ¬ <ÌG VÌ V¶Väô $
XîôO<d XîËäù Xîä<Y> _â , Ùâ ßÒ_PÌG ßäTäô $$ 54 $$
54-59 ¬â* VÌXâî ê¾äôäù Ùòä XîôGâ Xî[ {SäùGä Xîô ôdâ dH*dâ oOÒGè ! ßä{Xâî
ßäaò <ÌGä V¶{Âhù V¶Väô Xâî {SähA {ä{äâ* ¬â* <G¬yG däâXîô Gý> däâ ôdâ dH* $ ßË: dâ VÈ<ý>XîËäù
{ô¬âiÒô ! ßä{Xîäâ ß{Gâ XÈî{ä cî{ dääâ* Vâ OSdh XîôXâî d¬â* <GXîä_ _A<´òâ ßäHô ß{GA ßG¼ò
o<Óî Xîä ßÒ_PÌG ÙâËâ dØòâ ß{Gä ßäTäô ÙA<´òâ $
ÙäÙõ ÙäH*1 _äOA Ó {ô´_H, øµ> øµ> VÌ V¶Väô $
d¬ ËH* XîvÂ> G däâË dH, ËÆ¬ Ìô<V ÌÆeäÒhdäô $$ 55 $$
kV V¶Väô-ÒG Xâî {S¦òâXî fôAô-ÒÈÇ ¬â* <ÒÉò-<ú¼ËG cî{ ÙäÒäNyG1 {SJÒ<_Ë däâ ôdA
dH $ ´HVâ ÒGäNyG ÌäÙ_äâ* Xâî ÌôVâ <ÌGä ß¼ò ê{äò Vâ GdA* ÌÆeËA, ÒHVâ dA <ÒÉò-<ú¼ËG cî{
ßNyG Xâî ÌÆeäGâ Xîä Xîäòù d¬ Vâ XÆîv> oA GdA* däâ VXâîOä $ XâîÒ_ ßä{ dA ß{GA XÈî{ä-ÒÈ<ý> ¨äôä
kVâ ÌÆeäGâ ¬â* V¬ù dH*, ßË: kVâ ÌÆeäXîô d¬äôA ôÇä Xî[<´òâ $
ÙäÙõ ßä¦¬ ÁÒ ßGä VÌ, XîôËäô êÌäôâ $
ôä¬ <Gdäâôä1 Xî[<´òâ, ´<G2 Xîädõ ¬äôâ $$ 56 $$
òd ÁÒä¦¬ä VoA {SXîäô Vâ ßVdäò dH, XâîÒ_ oOÒäGè dA kVâ V¶Väô ÙØ:]äâ* Vâ ¬ÆÓî Xîô
VXîËâ dH* $ ßË: dâ ôä¬ ! d¬ ßä{Vâ {SäùGä XîôËâ dH*ßä{ BâVA XÈî{ä-ð<bµ>1 Xîôâ* <´VVâ ßÌ d¬â*
Xîä¬ä<Ù GdA*2 ¬äô VXâ*î $
ßfù2 ´¬A* ßäH´ÂÙ ¬â*, Ëdä¶ Ë{â ßóîËäÌ1 $
VÌ Ó ´_Ëä Ùâ]Xîô, ÙäÙõ {ÆXîäôâ VäT $$ 57 $$
´HVâ VÂòù1 Vâ {È»ÒA ßäHô ßäXîäf2 Xâî {SähA Ë{Ëâ dH*, ÒHVâ dA V¶{Âhù V¶Väô Xâî fôAôäâ* Xîäâ
<½<ÒT Ëä{ Vâ V¶Ë³ Ùâ]Xîô V¶Ë-´G {SäùGä XîôËâ dH* $
VXî_ oÆÒG VÌ ßä¦¬ä, <G<ÒùÉ Xîô duô _âk $
{ªÙä dH Väâ Ùõô Xîô, Xîi¬_1 ôdh G Ùâk $$ 58 $$
dâ dôâ ! V¶{Âhù oÆÒGäâ* Xâî VoA ÁÒä¦¬äßäâ* Xîäâ <ÒÉò-<ÒÉ Vâ ô<dË XîôXâî {ä{1 ô<dË Xîô
_A<´òâ ßäHô ´äâ ß<Òxä cî{ {ªÙä dH, êVâ Ùõô XîôXâî ß{Gâ ÙfùG ÙâGâ Xî[ XÈî{ä Xî[<´òâ $
ËG ¬G <G¬ù_ ßä¦¬ä, VÌ Xîädõ Xî[ däâk $
ÙäÙõ <ÒÉò <ÒXîäô Xî[, ÌäË G ÌÂeâ Xîäâk $$ 59 $$
VoA {Sä<hòäâ* Xâî ËG, ¬G ßäHô ÌÆ<¾ kËGâ <G¬ù_ däâ ´äò¤ <Xî Xîäâkù oA <ÒÉò-<ÒXîäô
VPÌ¼TA ÌäË G Ëäâ {Âv>â ßäHô G V¬eGâ Xîä {Sò¦G dA Xîôâ $ (VÒâù oÒ¼ËÆ VÆ<]G# .......$)
<ÒGËA
V¬ù TäâôA ! X¶îT Tô, ô _â ßäâô <GÒä<d $
¬äôO ¬ä¶<d G ¬â<_òâ, {Av>â <ÌªÙ _´ä<d $$ 60 $$
60-65 ¬â* VÙä ß{Gäòâ ô]Gâ Xâî <_òâ {SoÆ Xîäâ <ÒGò Xîô ôdâ dH*¬âôâ ÁÒG-ô Xîäâ
Täôh XîôGâ Òä_â V¬ù TäâôA {Soäâ ! ßä{ kV ô Xîäâ XÈî{ä-X¶îTâ {ô _âXîô ß¶Ë ËXî <Goä
ÙA<´òâ=¬Æeâ ß{Gâ íÒcî{ Vâ <¬_ä ÙA<´òâ, ¬äOù ¬â* XîoA G ¦òä<Oòâ $ ò<Ù ¦òäO Ùâ*Oâ Ëäâ {Av>â
ßä{Xîä ¬Æ<Óî-{SÙäËä <ÒæÙ _NJ´Ë däâOä $
ÙäÙõ OOG <OôH ËÌ Xîäâ Tôâ, TôËA-Tô1 v>¶«>H $
´â ËÆ¬ v>äªdØ ôä¬ ô, X¶îTä Xîäâ ¬¶«>H $$ 61 $$
ò<Ù íËPodAG ßäV¬äG µÂ>µ>Xîô <Oô {ªâ Ëäâ XîäHG-Vä Ì_A íËPo êVâ ßTô Täôh Xîô
VXîËä dH ßäâô ò<Ù kV ßËÆ_ ÒËÆù_ Tôä Xîäâ <Gb{äÙ VdVSóîhA fâÉGäO1 Täôh XîôGä v>äâª Ùâ Ëäâ
kVâ TôËA Xîäâ Täôh XîôGâ ¬â* XîäHG fÂô V¬ù däâOä ? ßÒä ßäXîäf Vâ ´äâ {Ùäù <OôËä dH êVâ
{È»ÒA Täôh XîôËA dH $ ò<Ù Òd THòù {ÂÒùXî êVâ Täôh G Xîôâ Ëäâ XîäHG XîôâOä ? ßäùËè Xîäâkù GdA* $
ÒHVâ dA dâ ôä¬ ! ò<Ù ßä{ ¬âôâ ÁÒG-ô Xîäâ ß{Gâ íÒcî{ ËXî G {dØ¤úä Xîô ¬äOù ¬â* dA ¦òäO Ùâ*Oâ
Ëäâ <óîô êVXâî GAúâ X¶îTä _Oä Xîô XîäHG Vdäôä ÙâOä ? ßË: ßä{ ¬Æe {<ËË Xîäâ ß{GA fôh
_âXîô ¬âôä ê¾äô XîôGâ Xî[ XÈî{ä ßÒiò Xîuôòâ $
ß¶ Ë ôòä¬A BXî ËÂ ¶ , ßäË¬ Xâ î ßäTäô $
´â ËÆ¬ v>äªdØ dä ËH*, Ëäâ XîäHG V¶ÌädGdäô1 $$ 62 $$
dâ ß¼Ëòäù¬A {Soäâ ! d¬ ÁÒä¦¬äßäâ* Xâî ßäaò Ëäâ BXî ¬ä½ ßä{dA dH* $ ò<Ù ßä{ d¬â*
ß{Gâ ßGÆOSd-dä Vâ ¦òäO Ùâ*Oâ Ëäâ <óîô kV V¶Väô ¬â* d¬â* ßä{Xâî íÒcî{ ËXî {dØ¤úäGâ Òä_ä1,
XîäHG dH ? ßË: ßä{ VÙHÒ XÈî{ä dA XîôËâ ôdâ* $
Ëâôä VâÒXî ËÆ¬ _OH, ËÆ¬dA* ¬äâ oäô $
ÙäÙõ «Â > ÌË ôä¬Á, Ìâ < O êËäôäâ {äô $$ 63 $$
dâ ôä¬Á ! ßä{Xîä oÓî {SäùGä<Ù VoA VäTG ßä{Xî[ {Sä<³ Xâî <_B dA XîôËä dH ßäHô
êVXâî ê¾äô Xîä oäô oA ßä{ {ô dA ôdËä dH $ ßË: V¶Väô-V¬Æj Xâî <ÒÉò-´_ ¬â* OäâËâ _OäËâ
dØòâ d¬Xîäâ fAøS dA kVVâ {äô XîôXâî ß{Gâ íÒcî{ ¬â* NíË Xî[<´òâ $
VË vÂ>µ>ä fÂôäËG Oòä, Ì_ {äHæÉ oäOä ´äk $
Xîäâkù TAô´ Gä TôH, Xîä_ {dõ¤úä ßäk $$ 64 $$
ßdäâ ! V¦ò íÒcî{ {ô¬ä¦¬ä Xîä fäiÒË <ú¼ËG GdA* däâ ôdä dH $ VäTG XîôGâ Xîä ê¦Väd
cî{ fäHòù oA tÙò Vâ ú_ä Oòä dH $ fäôAuôXî-f<Óî ßäHô ¬GäâÌ_ oA ¼òÂG däâËä ´ä ôdä dH $
ÌÆ<¾-kN¼jòä<ÙXî VoA ßTAô däâ Oòâ dH* ßäHô kTô Ùâd{äË Xîä V¬ò oA ßä {dØ¤úä dH $ ßË:
dâ {Soäâ ! BâVA ßÒíä ¬â* ßä{ dA ôÇä Xîô VXîËâ dH* $
V¶OA äXâî V¶O Xâî, ¬âôä XÆîv> G Ìfäk $
oäÒ o<Óî TG _Â<µ>òâ, ÙäÙõ ÙØ]A ]ÆÙäk $$ 65 $$
VäTGä ¬â* Vä ÙâGâ Òä_â-ÌÆ<¾, ¬G ßäHô kN¼jòä<ÙXî ¬âôâ V¶OA oA <f<_ däâ ú_â dH* $
ÌÆ<¾ ßä<Ù Xâî VäÒTäG GdA* ôdGâ Vâ Xîä¬ä<ÙXî-<ÒXîäô cî{ «>äXÂî oäÒ-o<Óî cî{ TG Xîäâ _Âµ> ôdâ
dH* $ ê¼dââ* dµ>äGâ ¬â* ¬H* ßV¬ù däâXîô ÙØ#]A däâ ôdä dõõ¶ $ ßË: dâ ôä¬ ! ôÇä Xîôäâ, ôÇä Xîôäâ !
ÙäÙõ <´òôâ ´Xî GdA* , <Òaä¬ G {äÒâ $
ßäË¬ {ähA _äH*h Jòäâ*, BâVâ däâk G ßäÒâ $$ 66 $$
{uôúòäù Xîæhä-{ÂÒùXî <ÒGò Xîô ôdâ dH*-´HVâ ´_ ¬â* G¬Xî <¬_ ´äËä dH, ÒHVä ßä¦¬ä
ßäHô {ô¬ä¦¬ä Xîä Bâ¢ò GdA* däâ {äËä ßäHô {SähA Xâî ß¼Ë:Xîôh ¬â* fä¶<Ë GdA* däâËA $ fä¶<Ë Xâî
ßoäÒ Vâ {ô¬ä¦¬ä Xâî íÒcî{ ¬â* ´_ ¬â* G¬Xî <¬_Gâ Xâî V¬äG ß]¶«> <Òaä¶<Ë GdA* {Sä³ däâËA $
ßË: {Soäâ ! XÈî{ä XîôXâî ßä{ d¬â* ß{Gâ ¬â* ßoâÙ Xîô _A<´òâ $
Ùòä <ÒGËA
ÙäÙõ ËâôA ]ÂÌA1 ]ÂÌ2 dH, VÌ GAXîä _äOâ $
VÆ ¼ Ùô fäâ o ä XîäY> _â , VÌ Xîäâ k ù oäOâ $$ 67 $$
oOÒÙè-Ùòä {SÙfùG-{ÂÒùXî <ÒGò Xîô ôdâ dH*{Soäâ ! ßä{Xî[ VÂ¯¬ fôAô-ôúGä cî{
<ÒfâÉËä1 ß<Ë dA ê¸¬2 dH $ êVXâî ôdGâ ËXî fôAô Xâî VoA ß¶O VÆ¼Ùô _OËâ dH* ßäHô ´Ì ßä{
ß{GA ô<úË VÂ¯¬-fôAô cî{ fäâoä Xîäâ íÂ_-fôAô Vâ <GXîä_ _âËâ dH* ËÌ êV íÂ_ fôAô Xîäâ
Ùâ]Xîô ß<Ë <{Sò {Æ½ä<Ù oA oòoAË däâXîô Ùõô ´äGâ _OËâ dH* $ ßË: ßÌ ßä{ d¬ {ô ß]¶«> Ùòä
XîôXâî ß{Gâ íÒcî{ ¬â* _ò Xîô _A<´òâ, <´VVâ d¬ ß]¶«> VÆ¼Ùô fäâoä cî{ dA däâ ´äò¤ $
<ÒGËA
ËÆ¬ däâ ËHVA Xî[<´òäâ, Ëäâ vÂ>µ>H*Oâ ÁÒ $
d¬ dH* BâVA ´<G Xîôäâ, ¬H* VÙXâî1 ´äF¶î {AÒ $$ 68 $$
68-75 ¬â* VäÇä¦Xîäôäù <ÒGò Xîô ôdâ dH*oOÒGè ! ´HVA ßä{Xî[ {<ËË-{äÒGä<Ù
cî{ ß]¶«> Xî[<Ëù dH, ÒHVA dA ß]¶«> XÈî{ä Xîôâ*Oâ, ËÌ dA d¬ ÁÒäâ* Xîä ê¾äô däâ VXâîOä $ ´HVâ
d¬äôâ XÆîXî¬ù dH*, ÒHVA XÆîð<bµ> d¬ {ô GdA* XîôGä $ ò<Ù BâVä dA XîôäâOâ Ëäâ d¬äôä XîÁòäh GdA* däâ
VXâîOä $ {Soäâ ! ¬H* ßä{Xâî Ç¬äoäÒ {ô Ì<_däôA1 ´äËä dõ¤, ¬âôä ê¾äô Xîôâ* $
ßGääâ * Xîä ßäVôä, <GôäTäôäâ * ßäTäô $
<GTùG Xîä TG ôä¬ dH, ÙäÙõ <Vô´Gdäô $$ 69 $$
dâ VÈ´Gdäô ôä¬ ! d¬äôâ ßGääâ* Xâî ßäaò, <GôäTäôäâ* Xâî ßäTäô ßäHô <GTùGäâ* Xâî TG, ßä{
dA dH* $ ßË: ßä{ d¬ {ô ßÒiò XÈî{ä Xîôâ* $
Vä<dÌ Ùô1 ÙäÙõ ]ªä, <Gf<ÙG XîôH {ÆXîäô $
¬Aôä¤1 ¬âôä ¬dô Xîô, Vä<dÌ Ùâ ÙAÙäô $$ 70 $$
dâ ¬âôâ íÒä¬A1 ! ¬H* ßä{ {ôÌS@ Xâî íÒcî{-VÙG ¬â* {SÒâf XîôGâ Xâî VäTG <ú¸ Xî[ BXîäOSËä
cî{ ¨äô1 {ô NíË däâXîô ôä<½-<ÙG ÙfùGäù {SäùGä Xîô ôdä dõ¶ $ ßË: dâ oOÒGè ! ßä{ ¬Æeâ ÙfùG
ÙâGâ Xî[ XÈî{ä ßÒiò Xîôâ* $
ÙäÙõ IòäVä {Sâ¬ Xîä, Vä<dÌ ôä¬ <{_äk $
{SXîµ> Iòä_ä ÙâdØ oô, ¬ÈËXî _âdØ <´_äk $$ 71 $$
dâ íÒä<¬Gè ôä¬ ! ¬H* ßä{Xâî {Sâ¬-ôV Xîä IòäVä dõ¶, XÈî{ä XîôXâî {S¦òÇ cî{ Vâ ß{Gâ {Sâ¬-ôV
Xîäâ ¬âôA a¾ä cî{ Iòä_â ¬â* oô-oô Xâî ¬Æeâ <{_äËâ dØòâ ß·äG cî{ ¬ÈËXî-ßÒíä Vâ ÌS@-Ní<Ë
cî{ ÁÒG {SÙäG XîôGâ Xî[ XÈî{ä Xîôâ* $
ßÁ_d ßä_A1 GÂô2 Xîä, oô-oô Iòä_ä ÙâdØ $
d¬Xîäâ {Sâ¬ <{_äk Xîô, ¬ËÒä_ä Xîô _âdØ $$ 72 $$
dâ oOÒGè ! ß{Gâ ß<Ë ê¸¬1 Jòäâ<Ë-íÒcî{ Xâî {Sâ¬-ôV Xâî Iòä_â oô-oô Xîô <{_äËâ
dØòâ d¬Xîäâ ¬ËÒä_â ÌGä ÙA<´òâ ßäùËè d¬ Ìäg {S{¶ú Xîäâ oÂ_ Xîô ßä{Xâî íÒcî{ ¬â* dA _AG däâ
´äò¤, BâVA XÈî{ä Xî[<´òâ $
ËÆ¬ Xîäâ d¬ Vâ ÌdØË dH*, d¬Xîäâ ËÆ¬Vâ Gä¶<d* $
ÙäÙõ Xîäâ ´<G1 {uôdôH2, ËÂ¶ ôdØ GHGdØ¤ ¬ä¶<d* $$ 73 $$
{Soäâ ! ßä{Xîäâ Ëäâ ¬âôâ ´HVâ ßGâXî oÓî dH* <Xî¼ËÆ ¬âôâ <_òâ ßä{Xâî V¬äG íÒä¬A ß¼ò Xîäâkù
oA GdA* dH $ ßË: ßä{ ¬Æeâ G1 ¦òäO2 Xîô <G¦ò ¬âôâ Gâ½äâ* ¬â* <GÒäV Xîôâ* ßäùËè {S<Ë Çh ¬Æeâ ÙfùG
ÙâËâ ôdâ* $
ËÆ¬ ËH* ËÌ dA däâk VÌ, Ùôf {ôf Ùô1 dä_2 $
d¬ ËH* XîÌdØ¤ G däâkOä, ´â ÌAË<d* òÆO Xîä_ $$ 74 $$
oOÒGè ! ßä{ XÈî{ä Xîôâ* ËÌ Ëäâ êVA2 V¬ò-¬â*2 Ë¦Xîä_ ßä{Xîä <¬_G ÙfùGä<Ù VoA
Xîäòù däâ ´äËâ dH*, <Xî¼ËÆ d¬äôâ {ÆæÉäù Vâ Ëäâ ò<Ù ßG¼Ë òÆOäâ* Xîä V¬ò áòËAË däâ ´äò Ëäâ oA
ßä{Xîä ÙfùG däâGä XîoA V¶oÒ G däâ VXâîOä $
ËÆ¬dA* ËH* ËÆ¬ Xîäâ <¬_â, BXî {_Xî ¬â* ßäk $
d¬ ËH* XîÌdØ¤ G däâkOä, Xîäâ<µ> XîÁ{ ´â ´äk $$ 75 $$
{Soäâ ! ßä{Xî[ XÈî{ä Vâ Ëäâ òd ÁÒ BXî Çh ¬â* dA V¶Väô Ùfä Vâ F¤îúä êl>Xîô ßä{Xîäâ
<¬_ VXîËä dH <Xî¼ËÆ d¬äôâ {ÆæÉäù Vâ Ëäâ ò<Ù Xîôäâªäâ* XîÁ{ áòËAË däâ ´äò¤ Ëäâ oA ßä{Xîä ÙfùG
däâGä XîoA V¶oÒ GdA* däâ VXîËä $
Çh <Òv>äâd
Vä<dÌ VäH* <¬_ ]â_Ëâ, däâËä {Sâ¬ VGâd $
ÙäÙõ {Sâ¬ VGâd <ÌG, ]ôA1 ÙØdâ_A2 Ùâd3 $$ 76 $$
76-77 ¬â* XîdËâ dH*{SoÆ Xîä BXî Çh Xîä <ÒòäâO oA d¬â* ÙØ:]{SÙ dHò<Ù d¬äôä
V¿úä {Sâ¬ däâËä Ëäâ d¬äôâ oOÒäGè oA d¬ Vâ íGâd XîôËâ ßäHô oOÒäGè Vâ <¬_Xîô d¬ ÙfùGäG¼Ù cî{
]â_ ]â_Ëâ, <Xî¼ËÆ d¬äôâ {Sâ¬ ßäHô êGXâî íGâd Xâî ßoäÒ Vâ êGXâî ÙfùG G däâGâ Xâî Xîäôh ¬âôA
ÁÒä¦¬ä3 ÒäíËÒ1 ¬â* ÙØ]A2 dH $
Vä<dÌ VäH* <¬_ ]â_Ëâ, däâËä {Sâ¬ VGâd $
{ôXîµ> 1 ÙfùG Ùâ]Ëâ, ÙäÙõ VÆ<]òä Ùâd $$ 77 $$
ò<Ù d¬äôä oOÒËè ¬â* ßG¼ò {Sâ¬ däâËä ßäHô oOÒäGè Xîä oA d¬ ¬â* íGâd däâËä Ëäâ d¬
1
{S¦òÇ ¬â* êGXâî ÙfùG XîôËâ dØòâ ÌS@äG¼Ù {Sä<³ cî{ ]â_ ]â_Ëâ ßäHô d¬äôä ÁÒä¦¬ä {ô¬ VÆ]
Xîäâ {Sä³ däâ ´äËä $
Xîæhä
ËÆ¬Xîäâ oäÒâ ßäHô XÆîv>, d¬ XÆîv> Xî[òä ßäHô $
<¬dô Xîôäâ Ëäâ vÂ><µ>òâ, GdA* Ëäâ Gä¶dA* l>äHô $$ 78 $$
78-81 ¬â* Xîæhä <Ù]ä ôdâ dH*oOÒGè ! ßä{Xîäâ Ëäâ o<Óî, ÒHôäyòä<Ù XÆîv> ßäHô <{Sò
_OËâ dH* ßäHô d¬Gâ {ô-{AªG,<ÒÉòäV<Óî ßä<Ù XÆîv> ß¼ò dA Xîäòù <Xîòâ dH* $ ßË: ßÌ ßä{ dA
XÈî{ä Xîôâ* Ëäâ, d¬ ´¼¬ä<Ù V¶Väô Vâ vÂ>µ> VXîËâ dH*, GdA* Ëäâ d¬â* {ô¬ Tä¬ XîoA oA GdA* <¬_âOä $
¬Æe oäÒH Väâ ¬H* <Xîòä, ËÆe oäÒH Väâ Gä¶<d* $
ÙäÙõ OÆGdOäô dH, ¬H* Ùâçòä ¬G ¬ä¶<d* $$ 79 $$
{Soäâ ! ¬âôâ kN¼jòä<ÙXî Xîäâ ´äâ ß¿v>â _Oâ, Òâ dA Xîäòù ¬H*Gâ <Xîòâ dH* $ ßä{Xîäâ <{Sò _OGâ
Òä_â o<Óî, ÒHôäyòä<Ù VäTG GdA* Xîô VXîä $ ßË: ¬H*Gâ ß{Gâ ¬G ¬â* o_A oä¤<Ë <Òúäô XîôXâî Ùâ]
<_òä dH <Xî ¬H* ßä{Xîä ß{ôäTA dõ¤ $
VäÇAoÂË Xîä ß¶O 34 463
]ÆVA ËÆPdäôA ¦òäâ* Xîôäâ, d¬ Ëäâ ¬äGA däô $
oäÒH Ì¼Ùä1 ÌNçfòâ2, oäÒH Od Xîô ¬äô $$ 80 $$
dâ oOÒGè ! ß{Gâ {ÆæÉäù Vâ ß{Gä ê¾äô XîôGâ ¬â* d¬Gâ Ëäâ däô ¬äG _A dH, ßÌ ßä{Xî[
k¿v>ä däâ ÒHVä dA Xîôâ* $ úädâ ßä{ kV VâÒXî1 Xâî ÙäâÉäâ* Xîäâ Ç¬ä2 XîôXâî ¬ÆÓî Xîô Ùâ* ßäHô úädâ ÙäâÉäâ*
Xîä Ù¶«> ÙâGâ Xâî <_òâ {Xîª Xîô ÌäôPÌäô ¬äôËâ ôdâ*, <Xî¼ËÆ ßä{Xî[ fäâoä Ëäâ ËäôGâ ¬â* dA dH $
ÙäÙõ ´â Vä<dÌ _â]ä <_òä, Ëäâ fAf Xîäµ> fÂ_A <Ùòä $
<¬dô1 ¬òä2 Xîô <óî_3 <Xîòä, Ëäâ Áòâ Áòâ Xîô <´òä $$ 81 $$
k<Ë <ÒGËA Xîä ß¶O V¬ä³: $$ 34 $$ Vä. 2483 $$
ò<Ù oOÒäGè d¬äôâ ÁÒG Xâî fÆoäfÆo Xî¬äâÍ Xîä <dVäÌ _â*Oâ ËÌ Ëäâ <fô Xîäµ>Gâ Òä fÂ_A
{ô úÑäGâ Vâ oA d¬äôâ {ä{äâ* Xîä Ù¶«> {Âhù GdA* däâ VXâîOä $ ò<Ù ê¼däâ*Gâ d¬ {ô Ùòä2 XÈî{ä1 XîôXâî
Ç¬ä3 Xîô <Ùòä Ëäâ d¬ ßä¦¬-íÒcî{ Xî[ {Sä<³ cî{ VäùXî ÁÒG óî_ {Sä³ Xîô dA _â*Oâ $ ßË:
dâ oOÒGè ! d¬äôâ V¶{Âhù ÙäâÉäâ* Xîäâ Ç¬ä XîôXâî d¬â* ß{Gäkòâ, òdA d¬äôA ß¶<Ë¬ {SäùGä dH $
k<Ë aAÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXîä <ÒGËA Xîä ß¶O V¬ä³: $$ 34 $$
ß VäÇAoÂË Xîä ß¶O 35

<ÒGËA-ß¶O Xâî ßG¼Ëô VäÇA íÒcî{ Xîä <Òúäô XîôGâ Xâî <_òâ ""VäÇA oÂË Xîä ß¶O''
<Gcî{h ¬â* {SÒÈ¸ dØòâ ¬¶O_ Xîô ôdâ dH*
ÙäÙõ G¬äâ G¬äâ <Gô¶´G¶, G¬íXîäô OÆæÙâÒË : $
<´GXî[ XÈî{ä Vâ VäTXî oS¬ Vâ {äô däâ, VäÇA Xâî íÒcî{ Xîäâ {dúäG Xîô {ôÌS@ Xîäâ {Sä³
däâËä dH, êG uGô¶´G ôä¬, VÙèOÆæ ßäHô VÒù V¶Ëäâ* Xîäâ d¬ ßGâXî {Shä¬ XîôËâ dH* $
oS¬ <Ò®Ò¶VG
VÌ Ùâ]hdäôä ÓË Xîä, ß¶Ëô {Âôâ Vä<] $
ÙäÙõ Vä<ÌË1 Väâ VdA2, Ùõ´ä ßäHô G ôä<] $$ 2 $$
VäÇA VPÌ¼TA oS¬ Ùõô Xîô ôdâ dH*´äâ V¶{Âhù Vä¶VäuôXî {Sä<hòäâ* Xâî fÆoäfÆo Xî¬äâÍ Xîäâ
Ùâ]Gâ Òä_ä dH Ëä ßä¼Ëô tÙò ¬â* ´äâ VäÇA oôËä dH ßäùËè úâËG dA V¦ò dH, BâVA oäÒGä
däâËA dH, ÒdA òäù2 <V¾1 däâËA dH $ ßË: ß{Gâ ß¼Ë:Xîôh ¬â* ß¼ò <XîVA Xîäâ oA ê{äíò cî{
Vâ ¬Ë ô] $
¬ä¶ d A* ËH * ¬Æ e Xîäâ XîdH , ß¶ Ë ô´ä¬A ßä{ $
ÙäÙõ Ùõ´ä T¶T dH, Väúä ¬âôä ´ä{ $$ 3 $$
íÒò¶ ß¼Ëòäù¬A {ô¬ä¦¬ä VäÇA cî{ Vâ ß¼Ë:Xîôh ¬â* NíË däâXîô d¬Xîäâ {Sâôhä XîôËâ
dH*""V¦ò Ëäâ ¬âôä <ú¼ËG dA dH, ß¼ò VÌ ßä«>PÌô dH $''
Xî¸äù VäÇAoÂË
XîôËä dH Väâ Xîôâ O ä, ÙäÙõ VäÇAoÂ Ë $
XîäH<ËXîdäôä1 H ôgä, ßhXîôËä ßÒTÂË2 $$ 4 $$
4-6 ¬â* {ô¬ä¦¬ä Xî[ VäÇA cî{Ëä <Ù]ä ôdâ dH*VäÇA cî{ {ô¬ä¦¬ä dA V¸ä ¨äôä VÌ
XÆîv> XîôËä dH ßäHô XîôâOä, <Xî¼ËÆ <óîô oA Òd ]â_1 XîôGâ Òä_â Òä ]â_ Ùâ]Gâ Òä_â Xâî V¬äG
ßXî¸äù ôd Xîô Xî¬ù-óî_ä<Ù VÌVâ ¬ÆÓî2 ôdËä dH $
ÙäÙõ ôä´V Xîô ê¦{<¸ XîôH, VäN¦ÒXî Xîô {S<Ë{ä_ $
Ëä¬V Xîô {ô_H XîôH , <GOÆ ù h XîäH < ËXîdäô $$ 5 $$
VäÇA cî{ {ô¬ä¦¬ä V¸ä ¨äôä ôä´V f<Óî Vâ ê¦{<¸, VäN¦ÒXî f<Óî Vâ {ä_G, Ëä¬V
f<Óî Vâ {S_ò XîôËâ dH* ßäHô <GOÆùhcî{ Vâ <]_äªA Xâî Òä ]â_ Ùâ]Gâ Òä_â Xâî V¬äG kV ]â_ Vâ
ß_O dA ôdËâ dH* $
ÙäÙõ ÌS@ ÁÒ duô ßä¦¬ä, ]â_H* Oäâ{A Xîä¼d $
VXî_ <Gô¼Ëô oô ôgä, VäÇAoÂË VÆ´äG $$ 6 $$
dâ VÆ´äG VäTXî ! Òd VäÇA cî{ {ô¬ä¦¬ä dA ÌS@, kùiÒô, ÁÒ ßäHô ßä¦¬ä cî{ Vâ
{ÆXîäôä ´äËä dH Ëä VÌ úôäúô ÓËè ¬â* <Gô¼Ëô {uô{Âhù cî{ Vâ ôdËä dH ßäHô ÒdA XÈîbh ÌG Xîô
ß{GA oÓî Oäâ<{òäâ* Xî[ k¿v>ä {Â<Ëù Xâî <_B ôäV ]â_Ëä dH $
íÒXî[ò <¬½-f½ÆËä
ÙäÙõ ´ä¬G ¬ôhä VäG1 Xîô, òdØ <{*«> ê{äòä $
Vä¶ k ù ÙAòä ÁÒ Xîäâ , _â Ó ¬â * ßäòä $$ 7 $$
7-10 ¬â* ß{GA dA ÌGäkù dØkù <¬½Ëä Ëä f½ÆËä Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*´¼¬-¬ôh Vâ
1
òÆÓî XîôXâî òd fôAô ÌGä Xîô oOÒäGè Gâ ÁÒ Xîäâ {SÙäG <Xîòä dH $ ÁÒ kVâ _âXîô V¶Väô ¬â* ßäòä
dH ßäHô ß{Gâ oâÙ áòÒdäô ¨äôä kV Gâ <¬½Ëä-f½ÆËä ]ªA Xîô _A dH $
<ÒÉ ß¬ÈË VÌ {äÒXî {ähA, VËOÆæ V¬eäòä $
¬GVä Òäúä Xî¬ù h ä, Väâ k ù óî_ {äòä $$ 8 $$
VÙèOÆæ Gâ ÁÒäâ* Xîäâ V¬eä <Ùòä ä<ÒÉòäV<Óî <ÒÉ dH, ÌS@-·äG ß¬ÈË dH, ßäVÆôA
OÆh ßNyG dH, ÙHÒA OÆh ´_ dH, <óîô Ëäâ ÁÒ ¬G, ÒúG, Xî¬ù Vâ <´V¬â* V¶_yG dØßä, êVâ ÒHVä
dA óî_ <¬_ä ßäùËè <ÒÉòäV<Óî <ÒÉ Vâ ÌäôPÌäô ¬È¦òÆ, ·äGä¬ÈË Vâ ÌS@ {Sä<³ cî{ ß¬ôËä,
ßäVÆôA OÆh-ßNyG Vâ tÙò Ùäd ßäHô ÙHÒA OÆh-´_ Vâ tÙò ¬â* íÒ¿v>Ëä, fAË_Ëä cî{ óî_
{Sä³ <Xîòä $
ÙäÙõ ´äGH ÌÂeH ÁÒ VÌ, OÆh ßäHOÆh Xî[´â $
´äG ÌÂ e {äÒXî {ªH , Ùkù Ùäâ É G ÙA´H $$ 9 $$
ÁÒ OÆh-ßÒOÆhä<Ù VÌ Xîäâ ´äGËä dH ßäHô êG¬â* V¶_yG däâGâ Xâî {uôhä¬ Xîäâ oA
VäÇAoÂË Xîä ß¶O 34 465
V¬eËä dH, <Xî¼ËÆ ´äG-ÌÂeXîô oA ßÒOÆh cî{ ßNyG ¬â* dA <OôËä dH, ËÌ ÙHÒ Xîäâ ¢òä ÙäâÉ <Ùòä
´äò ! òd Ëäâ ßä{ dA ß{Gä f½Æ-<¬½ ÌGËä dH $
ÌÆôä o_ä <fô ÁÒ Xâî, däâÒâ kV dA ¬ä¶<d* $
ÙäÙõ XîËäù Xîô ôgä, Väâ <fô ÙA´H Gä¶<d* $$ 10 $$
ÁÒ Xâî <Xîòâ dØB ÌÆôâ-o_â Xî¬ù Xîä óî_ ÁÒ Xîäâ dA oäâOGä {ªËä dH, Xîäôh, ÌÆôâ-o_â
Xî¬ù Xâî XîôGâ Xî[ oäÒGä kV ÁÒ Xâî ß¼Ë:Xîôh ¬â* dA däâËA dH, ßË# íÒË: V¶Väô áòÒíäù
kùiÒô Gâ ´äâ ôúGä Xî[ dH, êV Xîä Xî¬ù-óî_ êVXâî <fô GdA* {µ>XîGä úä<dòâ $
VäTÆ VäÇAoÂË
XîËäù H Xîô XÆîv> Xîôâ, êV ¬ä¶<d Ì¤TäÒâ $
ÙäÙõ êVXîäâ {Â<v>òâ, ê¸ô GdA* ßäÒH $$ 11 $$
11-16 ¬â* V¼Ë Xî[ VäÇAcî{Ëä <Ù]ä ôdâ dH*´äâ ß{Gâ Xîäâ Xî¸äù ¬äGXîô ´äâ XÆîv> Xî¬ù
XîôËä dH, Òd êVXî[ óî_äfä Vâ Ì¶T Xîô, ß{Gâ Xî¬äâÍ óî_ VÆ]-ÙØ:] Xîäâ oäâOËä dH, ßË# kV
VÆ]-ÙØ#] Xîä Xîäôh {Âv>Gâ {ô Òd <Gæ¸ô däâ ´äËä dH $ <Xî¼ËÆ ´äâ ·äGA V¼Ë óî_äfä Vâ ô<dË,
Xî¬ù Xîä VäÇA cî{ däâXîô Xî¬ù XîôËâ dH* Òâ Xî¬ù Xîä óî_ úädËâ dA GdA* $ ßË# ê¼dâ* VÆ]-ÙØ#]
ßGÆoÂ<Ë oA GdA* däâËA $
ÙäÙõ Xâîkù êËäôH* ßäôËA, Xâîkù VâÒä Xîô ´ä<d* $
Xâîkù ßäk {Â´ä XîôH*, Xâîkù ]Æ_äÒâ* ]ä<d* $$ 12 $$
óî_äfä Vâ <XîËGâ dA _äâO o<Óî XîôGâ Xîä oäÒ tÙò ¬â* ô]Xîô ßäôËA êËäôËâ dH*, VâÒä
XîôËâ dH*, V¬ò {ô ßäXîô {Â´ä XîôËâ dH*, ßäHô <]_äGâ Xâî {iúäËè {SVäÙ ]äËâ dH* $
Xâîkù VâÒXî H ôdâ, Xâîkù VäTÆ V¶O<Ë ¬ä¶<d* $
Xâîkù ßäk ÙfùG XîôH*, d¬ ËH* däâËä Gä¶<d* $$ 13 $$
ßäHô <XîËGâ dA VâÒXî ÌG Xîô ôdËâ dH*, VäTÆ V¶O<Ë ¬â* ßäËâ dH*, <Gò¬ Vâ {S<Ë<ÙG ßäXîô
ÙfùG XîôËâ dH* $ <Xî¼ËÆ òâ VÌ Xî¬ù, íÒò¶ Xîäâ ßXî¸äù V¬eGâ Òä_â VäÇA cî{ V¶Ë Vâ GdA* däâËâ $
Xîäôh, kG VÌXîä óî_-·äG ê¼dâ* {Sä³ dH, ßË: Òâ <Gô¼Ëô ÌS@-<ú¼ËG ¬â* dA ôË ôdËâ dH* $
Gä d¬ XîôH* XîôäÒH* ßäôËA, Gä d¬ <{ÒH* <{_äÒH* GAô $
Xîôâ XîôäÒH Vä¶ k òä¤ , ÙäÙõ VXî_ fôAô $$ 14 $$
G Ëäâ d¬ ßäôËA XîôËâ dH* ßäHô G XîôäËâ dH* $ G d¬ úôhäâÙXî {AËâ dH* ßäHô G <{_äËâ dH*,
<Xî¼ËÆ òâ VÌ Ëäâ V¶{Âhù fôAôäâ* ¬â* ßä¦¬ cî{ Vâ NíË {ô¬ä¦¬ä dA {Sâôhä ¨äôä XîôËâ XîôäËâ dH* $
XîôH XîôäÒH Vä¶kòä¤, <´G ÙAòä ßäH´ÂÙ $
ÙäÙõ Ì¼Ùä ÌAú ¬H * , fäâ o ä Xîäâ ¬äH ´ Â Ù $$ 15 $$
<´G {ô¬ä¦¬ä Gâ fôAô <Ùòä dH, Òâ dA _äâXî-XîÁòähä<Ù VÌ XÆîv> Xîäòù XîôËâ XîôäËâ dH* $
V¶Ë cî{A ÙäV Ëäâ Xîäòù XîôÒäGâ Xâî ¬®ò ¬â* VäÇA cî{ Vâ fäâoä Xâî <_B dA ê{NíË ôdËä dH $
ÙâÒâ _âÒâ VÌ Xîôâ, <´G <Vô´â VÌ _äâk1 $
ÙäÙõ Ì¼Ùä ¬d_ ¬â*, fäâoä XîôH* VÌ Xîäâk $$ 16 $$
<´G {ô¬ä¦¬ä Gâ VÌ _äâOäâ1* Xîäâ ôúä dH, ÒdA {ô¬ä¦¬ä VÌXîäâ ßGÆXÂî_Ëä ÙâËâ dH*, {S<ËXÂî_Ëä
ß{dôh XîôËâ dH* $ V¼Ë Ëäâ V¬ä<T ¬d_ ¬â* {ôÌS@-{ôäòh ôd Xîô VäÇA cî{ Vâ dA ôdËä dH, Ëäâ
oA _äâO ß{Gâ VÆ] Xîä <G<¬¸ êVâ dA ¬äGXîô êVXî[ fäâoä XîôËâ dH* $
XîËäù VäÇA-oÂË
ÙäÙõ ´ÆÒä ]â_â ´ähôäk, ËäXîäâ _]H G Xîäâk $
VÌ Ó ÌHl>ä ÁË Xîô, Xîädõ <_³ G däâk $$ 17 $$
k<Ë VäÇAoÂË Xîä ß¶O V¬ä³: $$ 35 $$ Vä. 2500 $$
Xî¸äù Xî[ VäÇAcî{Ëä <Ù]ä ôdâ dH*V¶{Âhù ·ä<Gòäâ* Vâ aâþ> VÒù· {ô¬ä¦¬ä V¶Väô Xî[
ê¦{<¸, {ä_G, {S_ò cî{ ´Æßä¤ Xîä ]â_ ]â_ ôdä dH, <Xî¼ËÆ ]â_ Xâî VäTG cî{ V¶VäôA ÁÒäâ*
¬â* Vâ êVâ Xîäâkù oA GdA* Ùâ] {äËä $ Òd _äo-dä<G Xâî dÉù-fäâXîä<ÙXî <XîVA oA OÆh Vâ <_³ GdA*
däâËä ßäHô VÌ ÓËè Xîäâ ß{Gâ ßTAG XîôXâî ß{GA ¬<d¬ä ¬â* NíË dH $
k<Ë aAÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXîä VäÇAoÂË Xîä ß¶O V¬ä³: $$ 35 $$
ß Ìâ_A Xîä ß¶O 36

VäÇA-oÂË ß¶O Xâî ßG¼Ëô Ìâ_A Xâî cî{Xî Vâ ßä¦¬ä Xîä {uôúò XîôäGâ Xâî <_òâ, ""Ìâ_A
Xîä ß¶O'' <Gcî{h XîôGâ ¬â* {SÒÈ¸ dØòâ ¬¶O_ Xîô ôdâ dH*
ÙäÙõ G¬äâ G¬äâ <Gô¶´G¶ G¬íXîäô OÆæÙâÒË: $
<´GXî[ XÈî{ä Vâ VäTXî ßä¦¬-·äG ¨äôä ß·äG Vâ {äô däâXîô {ôÌS@ Xîäâ {Sä³ däâËä dH,
êG <Gô¶´G ôä¬, VÙèOÆæ, ßäHô VÒù V¶Ëäâ* Xîäâ d¬ ßGâXî {Shä¬ XîôËâ dH* $
ÙäÙõ ß¬ÈË cî{A Gä¬ _â, ßäË¬ ËKÒ<d* {äâÉâ $
Vd´H* Vd´ V¬ä<T ¬â*, TôhA1 ´_ fäâÉâ $$ 2 $$
2-16 ßä¦¬ä Xîä Ìâ<_ Xâî cî{Xî Vâ {uôúò Xîôä ôdâ dH*{ô¬ä¦¬ä Xîä ß¬ÈË cî{ Gä¬-
<ú¼ËG XîôËâ dØB ËKÒ-·äG ¨äôä ß¼Ë:Xîôh Xî[ ß·äG Vâ ôÇä Xîôâ ßäHô VäTG ¨äôä fGH: 2
Vd´ V¬ä<T Täôh cî{ TôËA1, ¬ä<òXî <ÒÉò-´_ Xîä fäâÉh Xîôâ ßäùËè ÒÈ<¸ <G<ÒùÉò
XîôXâî ÌS@ ¬â* _ò Xîôâ $
{Vôâ ËAGäâ * _äâ X î ¬â * , <_{Ë GdA* Täâ ] â $
Väâ óî_ _äOâ Vd´ ¬â*, VÆ¼Ùô VÌ _äâXâî $$ 3 $$
ÒÈ<¸ ÌS@ ¬â* _AG däâGâ {ô, ´HVâ Ìâ<_ ÒÈÇ Vâ <¬_Xîô óHî_ ´äËA dH ÒHVâ dA, ÁÒä¦¬ä ÌS@
Vâ ßoâÙ däâXîô ËAGäâ* _äâXîäâ* ¬â* óHî_ ´äËä dH ßäùËè ß{Gâ Xîäâ áòä{Xî V¬eGâ _OËä dH, <óîô ´äâ
Ìâ_A Xîä ß¶O 36 467
VÌ _äâOäâ* ¬â* aâþ> ¬äGä ´äËä dH, ÒdA ÌS@äG¼Ù cî{ óî_ êVâ {Sä³ däâËä dH ßäHô Òd <ÒÉòäG¼Ù
Xâî Täâ]â ¬â* ßäXîô <ÒÉòäâ* ¬â* <_{äò¬äG GdA* däâËä $
ÙäÙõ Ìâ _ A ßä¦¬ä, Vd´ óÂ î _ óî_ däâ k $
Vd´ Vd´ VËOÆæ XîdH, ÌÂeâ <Ìô_ä Xîäâk $$ 4 $$
êÓî {SXîäô VäTG ¨äôä ÁÒä¦¬ä cî{ Ìâ<_ Xîäâ ßGäòäV dA o<Óî-óÂî_ ßäHô ·äG-óî_
{Sä³ däâËä dH $ VÙèOÆæ kV {¾<Ë Xîäâ XîdËâ ôdËâ dH* <Xî¼ËÆ Xîäâkù <Òô_ä VäTXî dA fGH:fGH: V¬e
{äËä dH $
´â Vä<dÌ VA*úâ GdA*, Ëäâ Ìâ_A XÆîPd_äk $
ÙäÙõ VA* ú â Vä¶ k òä¤ , Ëäâ Ìâ _ A ÌTËA ´äk $$ 5 $$
ò<Ù {ô¬ä¦¬ä ÁÒä¦¬ä-Ìâ<_ Xîäâ ß{Gâ ßGÆOSd-´_ Vâ G VA*úâ Ëäâ Òd XÆîPd_ä ´äËA dH
ßäùËè {ËG Xî[ ßäâô ´äËA dH ßäHô ò<Ù Òâ VA*úËâ ôdâ* Ëäâ o<Óî-·äGä<Ù ¨äôä ÌÑËA ´äËA dH $
duô ËæÒô ËË ßä¦¬ä, Ìâ_A Xîô <ÒíËäô $
ÙäÙõ _äOâ ß¬ô óî_, Xîäâkù VäTÂ VA*úGdäô $$ 6 $$
ò<Ù Xîäâkù V¶Ë ËKÒ ·äG ¨äôä VA*úGâ Òä_ä däâ Ëäâ {ô¬ä¦¬ä cî{ aâþ> ÒÈÇ Xâî ßäaò Vâ
ÁÒä¦¬ä-Ìâ<_ ß{Gä <ÒíËäô Xîô _âËA dH ßäHô êVXâî ß¬ôËä ÙâGâ Òä_ä ÌS@ ·äG cî{ óî_ _O
´äËä dH $
ÙäÙõ VÂ ] ä cî¶ ] ªä, Xîädâ G duôòä däâ k $
ßä{H VA*úH ß¬AôV, VÆóî_ óî<_òä Väâk $$ 7 $$
o<Óî cî{ d<ôòä_A Vâ ô<dË VÂ]â ß¼Ë:Xîôh cî{ ÒÈÇ Xîäâ, ò<Ù íÒò¶ oOÒäGè ß{Gâ
XÈî{ä¬ÈË-ôV Vâ VA*úâ* Ëäâ Òd ¢òäâ* G dôä däâOä ? ßäHô ´äâ o<Óî cî{ duôòä_A Xîäâ {SäIË dØßä dH,
êVGâ ·äGcî{ óî_ oA ßÒiò dA <Ùòä dH $
XîÙâ G VÂ]H cî¶]ªä, ´â ß¬ÈË VA*¿òä ßä{ $
ÙäÙõ duôòä Väâ óî_H, XîvÂ> G áòä{â Ëä{ $$ 8 $$
ò<Ù ÁÒä¦¬ä íÒò¶ dA VúâË däâXîô ôä¬-Gä¬ <ú¼ËG cî{ ß¬ÈË VA¶úËä ôdâ Ëäâ, ß¼Ë:Xîôh
cî{ ÒÈÇ, Xîä¬-XSîäâTä<Ù cî{ ßäË{ Vâ XîoA oA GdA* VÂ] VXâîOä $ ßäHô ´äâ o<Óî cî{ duôòä_A
Vâ òÆ¢Ë ôdâOä, Òd ßÒiò ·äG cî{ óî_ Xîäâ {SäIË däâOä Ëä êVâ Xîäâkù oA ÙØ:] G däâ VXâîOä $
´â øµ> ôäâ{â ôä¬Á, VA*úH ß¬A ßøäk $
ÙäÙõ _äOH ß¬ô óî_, XîÌdõ¤ VÂ] G ´äk $$ 9 $$
ò<Ù ß¼Ë:Xîôh ¬â* ôä¬Á o<Óî Ìâ<_ _Oä Ùâ* ßäHô kËGä XÈî{ä¬ÈË VA*úâ* <Xî Xîäâkù oA
ßäfä G ôdâ, {Âhù ËÈNIË ßä ´äò, ËÌ Ëäâ ßÒiò dA ß¬ôËä ÙâGâ Òä_ä {ôÌS@-{SäNIË cî{ ß¬ô-
óî_ _OâOä dA $ <óîô Ëäâ òd XîoA oA {ÆG´ù¼¬ cî{ fÆbXîËä Xîäâ {SäIË G däâ VXâîOä $
ÙäÙõ ß¬ô Ìâ<_ dH ßäË¬ä, ]äô V¬¶Ùä¶ ¬ä¶<d* $
VÂ]â ]äôâ GAô VäH*, ß¬ô óî_ _äOâ Gä¶<d* $$ 10 $$
òx<{ ÁÒä¦¬ä cî{ Ìâ<_ ß¬ô dH, Ëäâ oA V¶Väô cî{ Çäô V¬Æj ¬â* ß<G¦òËä cî{ Çäô
Vâ òÆÓî <ÒÉò-´_ Vâ oS¬ cî{ fÆbXîËä ßä ´äËA dH $ "¬H* ß¬ô d¤Â' òd ·äG GdA* ôdËä ßäHô
V¶fò Xâî Xîäôh ß¬ôËä Xîä ·äG XîôäGâ Òä_ä ÌS@-·äG cî{ óî_ oA GdA* _OËä $
ÙäÙõ ÌdØ OÆhÒ¼ËA Ìâ<_ dH, FîOA Xîä_ô ¬ä¶<d* $
VA*úâ ]äôâ GAô VäH*, ËäËH* <G{´â Gä¶<d* $$ 11 $$
ÁÒä¦¬ä cî{ Ìâ<_ ÌdØË-Vâ ÙHÒA OÆhäâ* Vâ òÆ¢Ë dH <Xî¼ËÆ XÆîV¶O cî{ FîVô oÂ<¬ ¬â* ê¦{¼G
däâGâ ßäHô <ÒÉò cî{ ]äôâ ´_ Vâ VA*úGâ Vâ kVXâî o<Óî-·äG cî{ óÂî_-óî_ GdA* _OËâ $
ÌdØ OÆhÒ¼ËA Ìâ<_ dH, ¬Al>A TôËA Ìä<d $
¬Al>ä {äGA VA*<úòâ, ÙäÙõ ß¬ô óî_ ]ä<d $$ 12 $$
ÁÒä¦¬ä-Ìâ<_ ÌdØË-Vâ ÙHÒAOÆhäâ* Vâ òÆÓî dH, kVâ V¦V¶O cî{ ¬TÆô êÒùô oÂ<¬ ¬â* _OäXîô
oOÒ¦{SäNIË Xâî VäTG cî{ oN¢Ë ¬TÆô ´_ Vâ VA*úäâ ßäHô kVXâî ·äG cî{ ß¬ô óî_ Xîäâ ]äXîô
ß¬ô däâ ´äßäâ $
ß¬ÈË Ìâ_A Ìä<dòâ, ß¬ÈË Xîä óî_ däâk $
ß¬ÈË Xîä óî_ ]äò Xîô, ¬ÆÒä G VÆ<hòä Xîäâk $$ 13 $$
ß¬ÈË Ìâ<_ _OäGâ Vâ ß¬ÈË Xîä dA óî_ _OâOä ßäHô ß¬ÈË óî_ ]äXîô Xîäâkù ¬ô Oòä däâ,
BâVä GdA* VÆGä ´äËä $ ÒHVâ dA o<Óî ¨äôä ¬äâÇ {SäIË XîôXâî {ÆG: Xîäâkù ´¼¬-¬ôhä<Ù ¬â* ßäòä däâ,
BâVä GdA* VÆGä ´äËä $
ÙäÙõ <ÒÉ Xî[ Ìâ<_ Ìä<dòâ, <ÒÉ dA Xîä óî_ däâk $
<ÒÉ dA Xîä óî_ ]äò Xîô, ß¬ô GdA* Xî<_ Xîäâk $$ 14 $$
<ÒÉ Xî[ Ìâ<_ ÌäâGâ Vâ <ÒÉ Xîä dA óî_ ÙâOA ßäHô <ÒÉ Xîä óî_ ]äXîô kV Xî<_òÆO ¬â*
Xîäâkù oA ß¬ô GdA* däâËä $ ÒHVâ dA tÙò ¬â* <ÒÉò-ÒäVGä ô]Gâ Vâ <ú¸ <ÒÉòäâ* ¬â* dA ´äòâOä ßäHô
<ÒÉòäVÓî Xîäâkù oA ß¬ô ÌS@ Xîäâ {SäIË GdA* däâËä $
VËOÆæ V¶O<Ë GA{´â, Vä<dÌ VA*úGdäô $
{S ä h ÒÈ Ç {AÒH VÙä, ÙäÙõ óî_â ß{äô $$ 15 $$
VÙèOÆæ Xî[ V¶O<Ë Vâ ÁÒä¦¬ä ¬â* o<Óî ê¦{¼G däâËA dH, <óîô ò<Ù {ô¬ä¦¬ä ß{Gâ ßGÆOSd
´_ Vâ VA*úGâ Òä_â däâ* ßäHô {SähA-ÒÈÇ êV ´_ Xîäâ VÙä {äG XîôËä ôdâ ßäùËè oOÒËè-XÈî{ä Xîä
ßGÆoÒ XîôËä ôdâ Ëäâ ßVA¬ ßoâÙ-·äG cî{ óî_ {SäIË däâËä dH $
Ùòä T¬ù Xîä cî¶]ªä1, VË VäH* ÌTËä ´äk $
V¶ËäâÉ VäH* óÂî_H óî_H, ÙäÙõ ß¬ô óî_ ]äk $$ 16 $$
k<Ë Ìâ_A Xîä ß¶O V¬äIË: $$ 36 $$ Vä. 2516 $$
ß<Ìdª Xîä ß¶O 37 469
Ùòä cî{ T¬ù Xîä ÒÈÇ1 V¦ò{ä_G ¨äôä ÌÑËä dH, {Âhù V¶ËäâÉ Vâ êVXâî o<Óî cî{ óÂî_ ßäHô
ÌS@·äG cî{ óî_ ßäËä dH $ êV óî_ Xîäâ ´äâ ]äËä dH ßäùËè ßoâÙ cî{ Vâ Täôh XîôËä dH, Òd
ß¬ô däâ ´äËä dH $
k<Ë aAÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXîä Ìâ_A Xîä ß¶O V¬äIË: $$ 36 $$
ß ß<Ìdª Xîä ß¶O 37

Ìâ_A-ß¶O Xâî ßG¼Ëô <´VXîä VÙä V¶òäâO ôdËä dH, êV BXîôV ß¨HË ß<ÒGäfA ÌS@-
ËKÒ Xâî <Òúäô ""ß<Ìdª Xîä ß¶O'' <Gcî{h XîôGâ ¬â* {SÒÈ¸ dØòâ ¬¶O_ Xîô ôdâ dH*
<´GXî[ XÈî{ä Vâ VäTXî ß·äG Vâ {äô däâ, ÌS@ Xâî <G¦ò V¶òäâO Xîäâ V¬e Xîô ÌS@cî{ dA
däâ ´äËä dH, êG <Gô¶´G ôä¬, VÙèOÆæ ßäHô VÒù V¶Ëäâ* Xîäâ d¬ ßGâXî {Shä¬ XîôËâ dH* $
ÙäÙõ V¶OA Väâkù Xî[<´òâ, ´â Xî<_ ß´ôäÒô däâk $
Gä Òd ¬ôH G ÌAvÆ>µ>â, Gä ÙØ] áòä{â Xîäâk $$ 2 $$
2-5 ¬â* VÙä BXîôV ôdGâ Òä_â {ô¬ä¦¬ä Xîäâ dA ß{Gä VäA ÌGäGâ Xî[ {Sâôhä Xîô ôdâ
dH*´äâ V¶Väô ¬â* ÙâÒËäßäâ* Vâ oA ß<Ë aâbl> dH, G ¬ôËä dH, G <XîVA Vâ <ÌvÆ>ªËä dH ßäHô G dA
<´VXîäâ Xîäâkù ÙØ:] däâËä dH, êVA {ô¬ä¦¬ä Xîäâ ß{Gä VäA ÌGäßäâ $
ÙäÙõ V¶OA Väâkù Xî[<´òâ, ´â <ô k<d¤ V¶Väô $
Gä Òd <]ôH1 G d¬ ]{H*2, BâVä _âdØ <Òúäô $$ 3 $$
´äâ kV V¶Väô ¬â* VÙä VPòXèî <íô ôdËä dH, XîoA oA ß{GA <í<Ë Vâ Çò1 däâXîôGdA*
<OôËä ßäHô <´VXîäâ VäA ÌGäXîô d¬ oA Gbµ>2 GdA* däâ*, <Òúäô XîôGâ {ô ´äâ BâVä <V¾ däâ, êVA
Xîäâ ß{Gä VäA ÌGäßäâ $
V¶ O A Väâ k ù Xî[<´òâ , VÆ ] ÙØ ] Xîä VäA $
ÙäÙõ ÁÒG-¬ôh Xîä, Väâ VÙä V¶ O äËA $$ 4 $$
´äâ VÆ] ÙØ:] ¬â* Vä ÙâGâ Òä_ä däâ, ÁÒG Xîä_ ßäHô ¬ôGâ Xâî {iúäËè oA VÙä V¶O ôd
VXîËä däâ, êVA Xîäâ ß{Gä VäA ÌGäßäâ $
ÙäÙõ V¶OA Väâkù Xî[<´òâ, ´â XîÌd¤Â {_µ> G ´äk $
ßä<Ù ß¶Ë <ÌdªH GdA*, ËäVG òdØ ¬G _äk $$ 5 $$
<´V¬â* Ìä_-òÆÒäuÙ Xîä_-´¼ò {uôÒËùG XîoA oA GdA* däâËâ ßäHô ´äâ VÈ<bµ> Xâî ßä<Ù
Xîä_ Vâ {S_ò {òù¼Ë <XîVA Vâ oA ß_O GdA* däâËä, êVA {ô¬âiÒô Xîäâ ß{Gä VäA ÌGäXîô, òd
¬G êVA ¬â* _Oäßäâ $
ÙäÙõ ß<Ìdª ßä{ dH , ß¬ô ê{äÒGdäô $
ß<ÒGäfA ßä{H ôdH , <ÌGVâ VÌ V¶ V äô $$ 6 $$
6-10 ¬â* <G¦ò Vä ôdGâ Òä_â ÌS@-ËKÒ Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*VÌ V¶Väô Gbµ> däâËä
dH, V¶Väô Xîäâ ê¦{¼G XîôGâ Òä_â ß<ÒGäfA {ô¬ä¦¬ä, VäTGä<Ù ê{äò <ÌGä, ß{Gâ ßä{ dA ß¬ô
ôdËâ dH* $ ßË: VÌXâî Vä <G¦ò V¶òäâO íÒò¶ ÌS@ Xîä dA ôdËä dH, ß¼ò Xîä GdA* $
ÙäÙõ ß<Ìdª ßä{ dH , Väúä <Vô´Gdäô $
ßä<Ù ß¶Ë <Ìdªâ GdA*, <ÌGVH VÌ ßäXîäô $$ 7 $$
<ÒGäfA däâGâ Vâ VoA ßäXîäôäâ* Xîä <ÒòäâO däâËä dH, <Xî¼ËÆ V¦ò <GôäXîäô VÈNbµ>XîËäù
{ô¬âiÒô Xîä VÈ<bµ> Xâî ßä<Ù Vâ ß¼Ë ËXî XîoA oA <XîVA Vâ <ÒòäâO GdA* däâËä, ßË: áòä{Xî däâGâ
Vâ íÒò¶ ÌS@ dA VÙä VÌXâî Vä V¶òäâO Òä_ä dH $
ÙäÙõ ß<Ìdª ßä{ dH, ß<Òú_ ôgä V¬äk $
<Gdú_ ô¬Ëä ôä¬ dH, ´äâ ÙAVH Väâ ´äk $$ 8 $$
´äâ Gä¬ cî{ä¦¬Xî Xîäòù dH, Òâ VÌ Gbµ> däâ ´äòâ*Oâ, <Giú_ Ëäâ BXî VÌ ¬â* ô¬Gâ Òä_ä ôä¬
dA dH ßäHô Òd ßú_ däâXîô VÌ ¬â* {uô{Âhù dH $ ßË: íÒò¶ ÌS@ dA VÙä Vä ôdGâ Òä_ä dH $
ÙäÙõ ß<Ìdª ßä{ dH , XîÌdõ ¤ <ÌdªH Gä¶ < d* $
øµ>H ÌTH G<d* BXî ôV, VÌ ê{´ ]{H êV ¬ä¶<d* $$ 9 $$
íÒò¶ ÌS@ dA VÙä VÌXâî Vä ôdËâ dH*, XîoA oA <XîVA Vâ ß_O GdA* däâËâ $ VÙä BXî ôV
ôdËâ dH*, øµ>Ëâ ÌÑËâ GdA* $ ß¼ò VÌ ¬ä<òXî V¶Väô ê¼dA* ¬â* ´_ XâîÌÆÙèÌÆÙâ Xî[ Ëôd ê¦{¼G däâXîô
_ò däâËä ôdËä dH $
ß<Ìdª ß¶O <ÌdªH GdA*, ß{_µ> {_µ> G ´äk $
ÙäÙõ ßøµ> BXî ôV, VÌ ¬â * ôgä V¬äk $$ 10 $$
áòä{Xî-íÒcî{ ÌS@ XîoA oA <XîVA Vâ ß_O GdA* däâËä, Òd ß{uôÒËùG cî{ dH, ÌÙ_
Xîô XîdA* oA GdA* ´äËä $ ßË: G øµ>Gâ-ÌÑGâ Òä_ä BXîôV ÌS@ VÌ ¬â* {uô{Âhù dH $
ß¶Ë V¬ò Xî[ Vä]A
´âËâ OÆh áòä{H* ÁÒ Xîäâ, ËâËâ ËH* Ë´â ôâ ¬G $
Vä<dÌ ß{hâ XîäôhH*, (o_äâ <GÌägäâ {h) $$ 11 $$
k<Ë ß<Ìdª Xîä ß¶O V¬äIË: $$ 37 $$ Vä. 2527 $$
dâ ¬G ! <´ËGâ oA ¬ä<òXî OÆh ß¼Ë:Xîôh ¬â* áòäIË däâËâ dH*, êG VÌXîäâ ¦òäO XîôXâî ßäHô
ê¼dâ* ß¼Ë:Xîôh ¬â* {ÆG: G ßäGâ ÙâGâ Xîä {Sh XîôXâî ß{Gâ {SoÆ-{SäNIË Xâî <_B êV {Sh Xîä ËÂGâ
ß¿v>ä <GÒäùd <Xîòä dH $ kV Vä]A Xâî ËAG úôh dA ÌS@_AG däâGâ Xâî V¬ò ê¿úäôh <Xîòâ â $
k<Ë aA {ÂJòúôh íÒä¬A TGôä¬ Xâî <fbò íÒä¬A GäôäòhÙäV XÈîË
aA ÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXîä ß<Ìdª Xîä ß¶O Ëä Vä]A oäO V¬äIË: $$
ÙäÙõ ôä¬ V¦òôä¬
aA {ô¬ä¦¬Gâ G¬:
ß aA íÒä¬A ÙäÙõÙòä_Á Xî[ ßGÆoÒ

ÒähA
<¨ËAò oäO # fÄÙ
ß ôäO OäHªA 1
(OäòG V¬ò <ÙG 3 Vâ 6)
fÄÙ-1 í¬ôh fÂôäËG Gä¬ <Giúò $ <½Ëä_
ôä¬ Gä¬ GdA* v>ä«Â>¶ oäkù, {Säh Ë´Â¶ <GXîµ> <´Ò ´äkù $$ µ>âXî $$
ôËA ôËA Xîô «>äôH ¬äâ<d, Vä¶kù V¶O G v>ä«Â>¶ Ëäâ<d $$ 1 $$
oäÒH _â <fô XîôÒË Ùâ, ÁÒG ¬ÂôA G v>ä«Â>¶ Ëâ $$ 2 $$
{äÒXî ¬â* _â «>äôH ¬äâ<d, ´ôH fôAô G v>ä«Â>¶ Ëäâ<d $$ 3 $$
ßÌ ÙäÙõ BâVA ÌG ßäkù, <¬_Â¶ Oäâ{ä_ <GVäG1 Ì´äkù $$ 4 $$
Gä¬ í¬ôh ¬â* ðÑ <Giúò {ÂÒùXî fäHÎòù <Ù]ä ôdâ dH*dâ oäkù ! d¬ {Säh ¦òäO VXîËâ dH*,
úädâ <GXîµ> o<Òbò ¬â* dA d¬äôä ÁÒ fôAô Xîäâ ¦òäOXîô ú_ä ´äò, Ëäâ oA d¬ ôä¬-Gä¬ Xîäâ GdA*
¦òäOâ*Oâ $ úädâ fôAô Xâî O¤Æ´ä V¬äG µÆ>Xîªâ-µÆ>Xîªâ Xîô «>ä_â*, <fô {ô ßäôä ú_äÒâ*, fôAô Xîäâ ßNyG
¬â* «>ä_ Xîô ´_äÒâ* Ëäâ oA d¬ {ô¬ä¦¬ä Xîä í¬ôh cî{ V¶O GdA* v>äâ«>â*Oâ $ ßÌ Ëäâ d¬äôA BâVA
ßÒíä däâ Okù dH <Xîd¬ GOäªä1 Ì´äXîô «>¶Xâî Xî[ úäâµ> oOÒäGè Vâ <¬_â*Oâ $
2-ß¼ò ê{Ùâf $ <½Ëä_
ôä¬ Gä¬ ´<G1 v>äªâ Xîäâkù, ôä¬ XîdË ´G <G¬ù_ däâkù $$ µ>âXî $$
ôä¬ XîdË VÆ] V¶{<Ë Väô, ôä¬ Gä¬ <Ëô _¶øH {äô $$ 1 $$
ôä¬ XîdË VÆ<T ÌÆ<T ¬<Ë {äkù, ôä¬ Gä¬ ´<G v>ä«>dÆ oäkù $$ 2 $$
ôä¬ XîdË ´G <G¬ù_ däâkù, ôä¬ Gä¬ Xîd Xîi¬_2 Täâkù $$ 3 $$
ôä¬ XîdË Xîäâ Xîäâ G<d* Ëäôâ, òdØ ËË ÙäÙÂ {Säh d¬äôâ $$ 4 $$
Gä¬ í¬ôh Xîä ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*dâ oäkòäâ ! ôä¬ Gä¬ Xîä í¬ôh <XîVA Xîäâ oA GdA*1
¦òäOGä úä<dB $ ôä¬-Gä¬ <ú¼ËG Vâ {SähA <Gb{ä{ däâËä dH, aâbl> VÆ] VP{<¸ <¬_ËA dH, ÌÆ<¾
Xîäâ fÆ¾ ·äG {SäIË däâËä dH, tÙò Xâî Xîä¬ä<ÙXî ÙäâÉ2 dµ>Ëâ dH*; ¬G Xîä ¬äâd Gbµ> däâËä dH ßäHô {SähA
V¶Väô-V¬Æj Xîäâ ËHô Xîô {äô ú_ä ´äËä dH $ Xîdäâ ? ôä¬-Gä¬ Vâ <XîV-<XîV Xîä ê¾äô GdA* dØßä
? VoA Xîä dØßä dH $ òd ôä¬-Gä¬ í¬ôh cî{ ËKÒ d¬äôâ {Sähäâ* Xîä Ëäâ ßäTäô dA dH $
3-í¬ôh ê{Ùâf $ ôä´ ¬ÈOä¶Xî Ëä_
¬âôâ ¬G oHòä ôä¬ Xîdäâ ôâ,
ôä¬ Gä¬ ¬äâ<d Vd´ VÆGäÒH, êGdA* úôh ¬G _AG ôdäâ ôâ $$ µ>âXî $$
ôä¬ Gä¬ _â V¶Ë VÆdäÒâ, Xîäâkù XîdH VÌ fAf Vdäâ ôâ $
ÒädA VäH* ¬G ´äâôâ ôä]äâ, GAXâî ôä<f <_òâ <GÌdäâ ôâ $$ 1 $$
XîdË VÆGË Ëâôäâ XîvÂ> G ´äÒH, {ä{G1 v>âÙG Väâk _däâ ôâ $
ÙäÙõ ôâ ´G duô OÆh OäÒäâ, Xîä_<d ´ä_<d óâîuô Ùdäâ ôâ $$ 2 $$
Gä¬ í¬ôh Xîä ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*Bâ oHòä ! ËÆ¬ ¬G Xâî ¨äôä ôä¬-Gä¬ Xîä <ú*ËG Xîôäâ,
V¬ä<T cî{ Vd´äÒíä ¬â* ¬Æeâ oOÒäGè ôä¬-Gä¬ dA VÆGäËâ dH* $ ßË: ê¼dA* Xâî íÒcî{ cî{ úôhäâ*
¬â* ¬G Xîäâ _Oäòâ ôdäâ $ ôä¬-Gä¬ <ú¼ËG Vâ dA V¼Ë ß¿v>ä _OËä dH $ kV<_B êVA Vâ ¬G _Oäòâ
ô¢]äâ, òd Gä¬ dA V¶{Âhù aâbl>Ëäßäâ* Xî[ ôä<f dH, kVâ tÙò ¬â* ô]Ëâ dØòâ, ß{Gä <GÒäùd Xîôäâ $ ò<Ù
Xîäâkù ËÆPdäôâ <Ò{ôAË ÒúG Xîdâ, êVâ VdG Xîô _äâ, ¢òäâ*<XîXîdGâ, VÆGGâ Vâ ËÆPdäôä XÆîv> oA G
<ÌOªâOä ßäHô ËÆ¬ {ä{äâ* Xîäâ Gbµ>1 XîôGâ Òä_â {ô¬ä¦¬ä Xîäâ {SäIË Xîô _äâOâ $ ßË: dâ ´Gäâ ! ËÆ¬ Ëäâ
fAøS dA duô Xâî OÆhäâ* Xîä OäG Xîôäâ, GdA* Ëäâ <óîô Xîä_äNyG Xî[ JÒä_ä ¬â* ´_äâOâ$
4-<Òôd $ BXîËä_
XîäHh <Ò<T {äkòâ ôâ, ¬AË d¬äôä Väâk $$ µ>Xâ î $$
{äV {AÒ {ôÙâf dH ôâ, ´Ì _O {SXîµ>H Gä¶<d* $
<ÌG Ùâ]â ÙØ] {äkòâ, òdØ Vä_H ¬G ¬ä¶<d* $$ 1 $$
´Ì _O GHG G Ùâ<]òâ, {ôOµ> <¬_â G ßäk $
BXî Vâ´ V¶O<d ôdH, òdØ ÙØ] Vgä G ´äk $$ 2 $$
ËÌ _O Gâªâ Ùõô dH ôâ, ´Ì _O <¬_H G ¬äâ<d $
GHG <GXîµ> G<d* Ùâ<]òâ, V¶O ôdâ ¢òä däâk $$ 3 $$
Xîdä Xîcî¶ XHîVâ <¬_H ôâ, Ë_óHî ¬âôä ÁÒ $
ÙäÙõ BâVâ ßäËÆô <ÒôdGA, Xîäôh ß{Gâ {AÒ $$ 4 $$
oOÒÙè <Òôd <Ù]ä ôdâ dH*Òâ d¬äôâ <¬½ <XîV {SXîäô <¬_â*Oâ ? òx<{ {ô¬ä¦¬ä áòä{Xî
däâGâ Vâ ß<Ë V¬A{ dA dH, <Xî¼ËÆ ´Ì ËXî {S¦òÇ ÙfùG GdA* däâËâ, ËÌ ËXî <ÒÙâf ¬â* däâGâ Xâî V¬äG
dA dH $ êGXâî ÙfùG <ÌGä dA d¬ ´¼¬ä<Ù ¢_âf oäâO ôdâ dH* $ ´Ì ËXî ·äG-Gâ½äâ* ¨äôä êGXîäâ G Ùâ]
_â*Oâ Ëä tÙò ¬â* {SXîµ> däâXîô Òâ G <¬_â*Oâ, ËÌ ËXî òd <ÒòäâO Xîä ÙØ:] ¬G ¬â* ÌGä dA ôdâOä $ Òâ
ßäHô d¬ BXî dA ß¼Ë:Xîôh fÎòä {ô ôdËâ dH* <óîô oA êGXîä ÙfùG GdA* däâËä, òd ¬dä ¢_âf
ôäO OäHªA 1 473
d¬Vâ GdA* Vdä ´äËä $ ´Ì ËXî Òâ d¬ Vâ GdA* <¬_Ëâ ËÌ ËXî V¬A{ ôdGâ {ô oA Ùõô dA dH* $ Vä
ôdGâ Vâ ¢òä däâ ? ´Ì ËXî V¬A{ ¬â* Gâ½äâ* Vâ G Ùâ] _â* $ däò ! d¬ ¢òä Xîôâ* ? d¬äôä ¬G áòäXÆî_
däâ ôdä dH, Òâ XHîVâ <¬_â*Oâ ? kV {SXîäô ß{Gâ íÒä¬A {ô¬ä¦¬ä Vâ <¬_Gâ Xâî <_B <Òòäâ<OGA V¶Ëä¦¬ä
áòäXÆî_ ôdËA dH $
5-<Òôd <Ò_ä{ $ É«>Ëä_
<´òôä ¢òäâ* ôdH ôâ, ËÆPdäôâ ÙfùG <ÌG Ìâdä_ $$ µ>Xâ î $$
{ôÙä ß¶Ëô Xîô ôdâ, d¬ ÁÒH* <Xî<d* ßäTäô $
VÙä V¶OäËA {SAË¬ä, ßÌ Xâî _âdØ êÌäô$$ 1 $$
OäâIò1 OÆVä¤kù H ôdH, ßÌ Xîädâ G {SXîµ> däâk $
ôä¬ VGâdA V¶<Oòä, Ùõ´ä Gä¶dA* Xîäâk $$ 2 $$
ß¶Ëôòä¬A <v>{ ôdâ, d¬ ¢òäâ¶ ÁÒH* Ùõô $
ËÆ¬ <ÌG áòäXÆî_ XâîfÒä, GHG ôdâ ´_ {Âô $$ 3 $$
ßä{ ß{ôv>G2 H ôdâ, d¬ ¢òäâ* ôH<G <Ìdäk $
ÙäÙõ ÙfùG XîäôhH*, Ë_óî-Ë_óî <´Ò ´äk $$ 4 $$
<Òôd-´¼ò <Ò_ä{ <Ù]ä ôdâ dH*dâ {Soäâ ! d¬äôä ¬G fä¶<Ë Vâ XHîVâ ôdâ ? òd Ëäâ ßä{Xâî
ÙfùG <ÌGä áòäXÆî_ däâ ôdä dH $ ßä{ d¬äôâ oAËô ôdXîô oA ß·äG Xîä {ªÙä _Oäòâ ôdËâ dH* $
Xî<dòâ, <óîô d¬ <XîV ßäTäô {ô Á<ÒË ôdâ*Oâ ? dâ <{SòË¬ ! òx<{ ßä{ d¬äôâ VÙä Vä ôdGâ
Òä_â dH*, Ëäâ oA kV ¬GÆbò fôAô ¬â* dA d¬äôä ê¾äô Xîô _â* $ ß¼ò fôAôäâ* ¬â* d¬â* ßä{Xîäâ {SäIË XîôGâ
Xî[ BâVA VÆ<ÒTä GdA* <¬_âOA $ dâ íÒä<¬Gè ! ßä{ OÆIË1 ¢òäâ* däâ ôdâ däâ ? ßÌ ¢òä Xîäôh dH ´äâ
ßä{ {SXîµ> GdA* däâËâ ? dâ Iòäôâ ôä¬ ! d¬äôâ VäA Ëäâ ßä{ dA dH*, ß¼ò Xîäâkù oA GdA* dH $ dâ
ß¼Ëòäù¬A ! ßä{ d¬Vâ <v>{ ôdâ dH*, <óîô d¬ ßä{ Vâ Ùõô ôdXîô XHîVâ Á<ÒË ôdâ*Oâ ? dâ XâîfÒ !
ßä{Xâî VäÇä¦Xîäô Xâî <ÌGä d¬ áòäXÆî_ dH*, Gâ½äâ* ¬â* ´_ oôä dA ôdËä dH, <óîô oA ßä{ <v>{2 dA
ôdâ dH* $ ßdäâ ! d¬ kV ßäòÆ cî{ ôä<½ Xîäâ XHîVâ áòËAË Xîô VXâ*îOâ ? {SoÆ ÙfùG Xâî <_òâ d¬äôâ {Säh
Ëäâ Ìäô¶Ìäô v>µ>{µ>äËâ dØòâ ´äGâ Xîäâ ËHòäô däâ ôdâ dH* $
6-<Òôd dHôäG $ <½Ëä_
ß´d¤Æ G <GXîVH* {Säh Xîl>äâô $
ÙfùG <ÌGä ÌdØË <ÙG ÌAËâ, VÆ¼Ùô {SAË¬ ¬äâô $$ µ>âXî $$
úäô {dô úäôäâ* òÆO ÌAËâ, ôH<G O¬äkù oäâô $
ßÒ<T Okù ß´dõ¤ G<d* ßäòâ, XîËd¤Â ôdâ <úË úäâô $$ 1 $$
XîÌd¤Â GHG <Gô] G<d* Ùâ]â, ¬äôO <úËÒË Ëäâô $
ÙäÙõ BâVâ ßäËÆô <Òôd<h, ´HVâ ú¶Ù úXîäâô $$ 2 $$
ßäiúòù {ÂÒùXî áòäXÆî_Ëä <Ù]ä ôdâ dH*¬âôâ ¬Gäâdô <{SòË¬ {ô¬ä¦¬ä Xâî ÙfùG <ÌGä
ÁÒG Xâî ÌdØË-Vâ <ÙG áòËAË däâ Oòâ <Xî¼ËÆ òâ Xîl>äâô {Säh ßÌ oA fôAô Vâ Ìädô GdA* <GXî_Ëâ $
ßäòÆ-ôä<½ Xâî <ffÆ, <Xîfäâô, òÆÒä, ÒÈ¾äÒíä cî{ úäôäâ* {dô úäô òÆOäâ* Xâî V¬äG áòËAË dØòâ dH*
ßäHô ßÌ ß<Ë ÒÈ¾äÒíä cî{ ßæhäâÙò däâ ôdä dH $ êGXî[ ßÒ<T A-""ßd¶Xîäô O<_Ë däâGâ {ô
ÙfùG Ùâ*Oâ $'' Väâ oA ú_A Okù dH ßäùËè ßd¶Xîäô O<_Ë däâ úÆXîä dH, <Xî¼ËÆ ßoA oA GdA* ßäòâ $
Òâ oÓîäâ* Xâî <ú¸ Xîäâ úÆôäGâ Òä_â Xîdä¶ æXî ôdâ dH*, {Ëä GdA* $ dâ {Soäâ ! d¬ VËËè ßä{Xîä ¬äOù Ùâ]
ôdâ dH* <Xî¼ËÆ kV {SXîäô Ùâ]Ëâ ôdGâ {ô oA, d¬ XîoA oA ßä{Xîäâ Gâ½äâ* Vâ GdA* Ùâ] VXâî dH* $ ßË:
ßä{Xâî ÙfùGäù d¬ <ÒòäâOA ´G BâVâ áòäXÆî_ dH*, ´HVâ ú¼j ÙfùG Xâî <_òâ úXîäâô $
7- VÆ¼ÙôA aÈ¶Oäô $ <½Ëä_
Väâ-TG1 {AÒÁ Vä´ V¤ÒäôA, ßÌ Ìâ<O <¬_äâ ËG ´äk ÌGÒäôA $$ µ>âXî $$
Vä´ aÈ¶Oäô <Xîòä ¬G ¬ä¶dA*, ß´d¤Â {AÒ {ËA´H2 Gä¶dA* $$ 1 $$
{AÒ <¬_G Xîäâ ßd<Gf ´äOA, ß´d¤Â ¬âôA {_Xî G _äOA $$ 2 $$
´ËG-´ËG Xîô {¶ <Gdäcî¶, <{Ò oäÒH ¦òäâ* ßä{ V¤Òäcî¶ $$ 3 $$
ßÌ VÆ] ÙA´H ´äF¶ Ì<_däôA, XîdH ÙäÙõ VÆG <Ò{<Ë d¬äôA $$ 4 $$
<Òòäâ<OGA Xîä aÈ¶Oäô <Ù]ä ôdâ dH*dâ <{SòË¬ {Soäâ ! ßä{Xî[ ÁÒä¦¬ä GäôA1 <Òúäô
{ÂÒùXî ËG-¬G VÆTäô1 Xîô ßä{Xâî íÒäOË Xî[ Vä¬OSA ËHòäô Xî[ dH $ dâ ÌGÒäôA ! ßÌ fAøS dA
ÙfùG Ùäâ, Ùâô XîôGâ Vâ òd fôAô ú_ä ´äòOä $ ¬H*Gâ ËG-¬Gä<Ù VoA Xîäâ VäTG Vä¬OSA ¨äôä
V´äòä dH, <Xî¼ËÆ {SoÆ ßoA oA ¬G ¬â* <ÒiÒäV2 GdA* Xîô ôdâ dH* $ {SoÆ Vâ <¬_Gâ Xâî <_B ÁÒG Xâî
<ÙG-ôä<½òäâ* ¬â*, ¬H* o´G XîôGä cî{ ´äOSËäÒíä ¬â* dA ôdA d¤Â $ ßÌ ËXî oA ¬âôA ÒÈ<¸ cî{ {_Xî
<ÒÉòäâ* ¬â* GdA* _OA dH $ ¬H* GäGä VäTG cî{ ò¦G XîôXâî {SoÆ Xîä ¬äOù Ùâ] ôdA d¤Â ßäHô ´HVâ {SoÆ Xîäâ
ß¿v>ä _Oâ, ÒHVâ dA ß{Gâ Xîäâ V´ä ôdA d¤Â $ {Soäâ ! ¬âôA kV <ÒòäâO-´¼ò <Ò{<¸ <GÒäôh Xî[
{SäùGä VÆG Xîô ßÌ ¬Æeâ ÙfùG ¨äôä ßäG¼Ù ÙA<´òâ, ¬H* ßä{XîA Ì<_däôA ´äËA d¤Â $
8-<Òôd <ú¼Ëä $ O´Ëä_
Väâ <ÙG XîÌd¤Â ßäÒHOä, ÙäÙõªä {AÒ {äÒHOä $$ µ>âXî $$
¢òäâ* dA ß{Gâ ß¶O _OäÒHOä, ËÌ VÌ ÙØ] ¬âôä ´äÒHOä $$ 1 $$
{AÒ ß{Gâ ÌHG VÆGäÒHOä, ËÌ ßäG¤Ù ß¶O G ¬äÒHOä $$ 2 $$
{AÒ ¬âôA IòäV <¬µ>äÒHOä, ËÌ ßä{<d {Sâ¬ <{_äÒHOä $$ 3 $$
Ùâ ß{Gä Ùfù <Ù]äÒHOä, ËÌ ÙäÙõ ¬¶O_ OäÒHOä $$ 4 $$
<ÒòäâOA Xâî <Òúäô <Ù]ä ôdâ dH*Òd <ÙG XîÌ ßäòâOä, <´V <ÙG ¬Æeâ {SoÆ <¬_â*Oâ $ ´Ì
<XîVA oA {SXîäô Òâ ¬Æeâ ß{Gâ íÒcî{ ¬â* _Oäòâ*Oâ, ËÌ dA <ÒòäâO´¼ò ¬âôä VP{Âhù ÙØ:] Gbµ> däâOä $
Òâ {SoÆ ´Ì ß{Gâ íÒcî{ ¬â* _AG XîôGâ VPÌ¼TA ÒúG VÆGäòâ*Oâ ËÌ êGVâ ´¼ò ßäG¶Ù ¬âôâ ß¼Ë:Xîôh
¬â* G V¬äòâOä $ Òâ {SoÆ ßä{ dA ¬Æeâ {Sâ¬-Iòä_ä <{_äËâ dØòâ ¬âôA IòäV <¬µ>äòâ*Oâ ßäùËè {Âhù {Sâ¬
ôäO OäHªA 1 475
{SÙäG XîôXâî {Sâ¬ Xî[ k¿v>ä {Âhù Xîôâ*Oâ ßäHô <Ùáò ·äG úÇÆ ÙâXîô ß{Gä VäÇä¦Xîäô Xîôäòâ*Oâ, ËÌ ¬H*
ßäG¶Ù-{ÂÒùXî ¬¶O_ OAË OäF¶îOä $
9- <Òôd {SA<Ë $ {¶ú¬Ëä_
ËH* ¬G ¬äâgäâ ¬äâô ôâ, ôd G VXÂ¶î däH1* ôä¬ Á $$ µ>Xâ î $$
Ëäâôâ Gä¬ <úË _äkòä ôâ, ßäHôG2 oòä êÙäV $
Vä¶kù òâ V¬eäkòä, däH* V¶O G v>ä«Â>¶ {äV ôâ $$ 1 $$
´ähÂ¶ <Ë_<d G ÌAvÆ>µÂ>¶ ôâ, ´<G {v>ËäÒä däâk $
OÆh Ëâôâ ôVGä ´{Â¶, VÆhVA Vä¶kù Väâk ôâ $$ 2 $$
oäâôH*3 ´¼¬ O¬äkòä ôâ, úA¼dä G<d* Väâ Väô $
ß´d¤Â òd ßúâË dH, ßÒô2 GdA* ßäTäô ôâ $$ 3 $$
{AÒ Xî[ {SA<Ë Ëäâ {äkòâ ôâ, ´äâ <fô däâÒâ oäO $
òäâ Ëäâ ßGË5 G ´äkVA, ôdVA úôhd¤Æ _äOôâ $$ 4 $$
ßGËH* ¬G <GÒäuôòä ôâ, ¬äâ<d BXHî VâËA Xîä´ $
ßGË Oòâ ÙØ] Fî{´H, ¬äâ<d BXî<d VâËA ôä´6 ôâ $$ 5 $$
Vä¶kù VäH* Vd´H* ô¬Â¶ ôâ, ßäHô GdA* ßäG4 ÙâÒ $
Ëdä¶ ¬G <Ò_NPÌòä, ´dä¶ ß]_ ßoâÒ7 ôâ $$ 6 $$
úôh Xî¬_ <úË _äkòä ôâ, oäâô8H* dA _â oäÒ $
ÙäÙõ ´G ßúâË dH, Vd´H* dA* ËÂ¶ ßäÒ ôâ $$ 7 $$
<Òôd {ÂÒùXî {SA<Ë <Ù]ä ôdâ dH*dâ ôä¬Á ! ßä{Gâ ¬âôâ ¬G Xîäâ ¬äâ<dË <Xîòä dH, ¬H1* ßä{Xâî
<ÌGä GdA* ôd VXîËä $ ß¼ò2 VÌVâ ê{ôä¬ däâXîô, ¬H*Gâ ß{Gä <ú¸ ßä{Xâî Gä¬ <ú¼ËG ¬â* dA
_Oäòä dH $ íÒä<¬Gè ! V¶Ëäâ* Gâ oA BâVâ dA <Òúäô V¬eäòâ dH*, <´GVâ ¬H* ßä{Xîä Vä G v>äâªXîô
ßä{Xâî {äV dA ôdõ¶Oä $ ßÌ Ëäâ ¬H* V¬eËä d¤ÂBXî <Ë_ oô oA ßä{ Vâ Ùõô G ôdõ¶Oä, <óîô ¬Æeâ
{iúäËä{ oA ¢òäâ* däâOä ? <´ä Vâ ßä{Xâî OÆh OäG Xîcî¶Oä ßäHô Gä¬ ´{Â¶Oä, XîäG ê¼dA* Gä¬
ßäHô OÆhäâ* Xîäâ VÆGâ*Oâ $ ßdäâ ! ¬H*Gâ oäâ_â{G 3 Vâ ßGâXî ´¼¬ ]äâ <Ùòâ, ´äâ ÒäíËÒ ¬â* Väô ËKÒ ä,
êVâ GdA* {dúäGä $ òd ¬G ßoA ËXî ßVäÒTäG dH ßäHô ß¼ò2 ÙâÒA-ÙâÒËäßäâ* Xîäâ {Â´Ëä <óîôËä
dH $ ß¿v>ä oäyò däâ Ëäâ dA {SoÆ Xîä {Sâ¬ {SäIË däâËä dH $ ¬H*Gâ òd V¬eXîô <Xî ""¬âôä ß¼ò Vâ
XÆîv> oA Xîä¬ GdA* dH'' ¬G Xîäâ Ìäô¶Ìäô ß¼ò Vâ dµ>äòä dH $ ßäfä dH, ßÌ òd ¬G ß¼ò½5 GdA*
´äòOä, {SoÆ Xâî úôhäâ* ¬â* dA _Oä ôdâOä $ ß¼ò Xî[ ßäâô ´äGâ Vâ Ëäâ ÙØ:] dA däâËä dH ßäHô ¬âôA
fäâoä6 oA BXî {SoÆ ¬â* _Oâ ôdGâ Vâ dA dH $ ßÌ ¬H* Vd´äÒíä ¨äôä {SoÆ Xâî Vä ßäG¶Ù _Â¶Oä ßäHô
Xîäâkù ÙõVôä4 ÙâÒËä ¬âôä ê{äíò G däâOä $ ßÌ Ëäâ ¬G êVA V¬ä<T ßÒíä ¬â* _O Oòä dH, <´V¬â*
¬G kN¼jòäâ* Xâî ß<ÒÉò ß¨HË7 ÌS@ Xî[ ßGÆoÂ<Ë däâËA dH $ ¬H*Gâ Ëäâ Vô_8 oäÒ Vâ {SoÆ Xîä dA
ßäaò _âXîô, êGXâî úôh-Xî¬_äâ* ¬â* <ú¸ _Oäòä dH $ dâ {Soäâ ! ¬H* ßä{Xîä ´G, ßä{Xî[ {SäNIË
Xâî VäTG ¬â* ß<TXî VäÒTäG GdA* d¤Â $ ßË: ßä{ ¬âôâ Vd´-Vô_ íÒoäÒ Vâ dA {SV¼G däâXîô
{Täuôòâ $
10-<Òôd <Ò_ä{ $ {¶ú¬Ëä_
<Òôd<G Xîäâ aÈ¶Oäô G oäÒH, dH Xîäâkù BâVä ôä¬ <¬_äÒH $$ µ>Xâ î $$
<ÒVôâ ß¶´G ¬¶´G úAôä, uÒôd áòä òdØ áòä{â {Aôä $$ 1 $$
GÒ-VË1 äXâî VXî_ aÈ¶Oäôä, dH Xîäâkù {Aª <¬µ>äÒhdäôä $$ 2 $$
Ùâd Oâd2 G<d* VÆ<T fôAôä, <Gf<ÙG <úËÒË úäËXî GAôä $$ 3 $$
ÙäÙõ Ëäud G oäÒâ ßäG, ôä¬ <ÌGä okù ¬ÈËXî V¬äG $$ 4 $$
<Òôd {ÂÒùXî <Ò_ä{ <Ù]ä ôdâ dH*<Òòäâ<OGA V¼Ë-VÆ¼ÙôA Xîäâ fôAô V´äGä <{Sò GdA*
_OËä $ Òd Ëäâ òdA {ÆXîäôËA ôdËA dH""Xîäâkù BâVä VJ´G dH, ´äâ ôä¬ Xîäâ <¬_ä VXâî $'' òd
<Òôd Xî[ áòä tÙò ¬â* áòäIË däâXîô, êVâ kËGä {A<ªË XîôËA dH <Xî êVXîä ßä¤] Xîä ß¶´G,
Ùä¤Ë Xîä ¬¶´G Ò íGäG XîôGä ßäHô ß¿v>â Òí½ {dGGä oA vÂ>µ> ´äËä dH $ GÒTä o<Óî ßäHô VäË
V¬ä<T Xâî VäTG cî{ Väâ_d1 aÈ¶Oäô òâ VoA <f<_ däâ ´äËâ dH* $ Òd Ëäâ òdA {ÆXîäôËA ôdËA
dH""Xîäâkù ¬âôA {Aªä <¬µ>äGâ Òä_ä <V¾ V¶Ë dH ¢òä ?'' êVâ Ùâd ßäHô øô2 Xâî VPÌ¼T Xîä Ëä
fôAô Xîä oA í¬ôh GdA* ôdËä $ Òd Ëäâ ´HVâ úäËXî {ÇA íÒä<Ë ´_ Xî[ {SËAÇä XîôËä ôdËä dH,
ÒHVâ dA ôä<½-<ÙG {SoÆ Xî[ {SËAÇä XîôËA ôdËA dH, êVâ ß¼ò XÆîv> oA ß¿v>ä GdA* _OËä $ Òd
ß{Gâ Iòäôâ ôä¬ Xâî <ÌGä ¬ÈËXîÒËè däâ ´äËA dH $
11- Xîæhä <ÒGËA $ {¶´äÌA <½Ëä_
ßÌ Ëäâ ¬äâ<d _äOA Ìäk1, êG <Giú_ <úË <_òäâ úÆôäk $$ µ>Xâ î $$
ßäG2 G æúH ßäHô G<d* oäÒH, ßO¬ ßOäâúô Ëd¤ ¬G ´äk $
cî{ G ôâ] Òôh Xîd¤Â XHîVä, <ËG úôhäâ* <úË ôgä V¬äk $$ 1 $$
<ËG úôhäâ* <úË Vd´ V¬äGä, Väâ ôV oAGä3 Ëd¤ ¬G Täk $
ßÌ Ëäâ BâVA ÌG ßäkù, <ÒÉ Ë´H ßæ ß¬ÈË ]äk $$ 2 $$
Xîdä Xîcî¶ ¬âôä Òf Gä¶dA*, ßäHô G ¬âôâ ß¶O VÆdäk $
{_ kXî ÙäÙõ Ùâ]G {äÒâ, Ëäâ ´¼¬ ´¼¬ Xî[ ËÈÉä ÌÆeäk $$ 3 $$
ÙØ:] {ÂÒùXî <ÒGò Xîô ôdâ dH*ßdäâ ! ßÌ Ëäâ ¬âôâ <Òôd cî{ {Sú¶«> ÒäòÆ1 ßä _OA dH $
êVXâî ¨äôä dA êG <Giú_ {ô¬ä¦¬ä Gâ ¬âôâ <ú¸ Xîäâ ß{dôh <Xîòä dH $ ¬âôä ß¼ò2 ÙâÒËä ¬â* {Sâ¬
GdA¶ däâËä, G ¬Æeâ Vä¶VäuôXî <ÒÉò <{Sò _OËâ, ¬âôä ¬G Ëäâ ßO¬ ßOäâúô {ôÌS@ Xâî <ú¼ËG ¬â* dA
´äËä dH $ ò<Ù {SiG Xîôäâ""Òd XHîVä dH ?'' Ëäâ êGXîä ßäXîäô, <ú¼d ßäHô ô¶O Xîäâkù dH dA GdA*,
<óîô XHîVä Xîdõ¶ ? Òâ Ëäâ ßGÆoÒ-Òâx dH* $ ê¼dA* Xâî íÒcî{-oÂË úôhäâ* ¬â* ¬âôä <ú¸ _ò däâ ôdä dH $
ôäO OäHªA 1 477
Vd´äÒíä ¬â* êGXâî úôhäâ* ¬â* <ú¸ {S<Òbµ> dØßä dH, ßË: Òdä¶ Xâî ßäG¼Ù-ôV-{äG ¬â* <G¬yG3
dØßä ¬G Òdä¶ dA ÙäHªËä dH $ ßÌ <ú¸ Xî[ BâVA ßÒíä ÌG Okù dH <Xî <ÒÉò-<ÒÉ Xîäâ ¦òäO Xîô
{SoÆ-<ú¼ËGä¬ÈË Xîä dA {äG XîôËä dH $ ¬âôâ ß¼Ë:Xîôh Xîäâ {SoÆ Vâ <o¼G XÆîv> oA <{Sò GdA* _OËä $
¢òä Xîcî¶, ¬âôä Òf GdA* ú_Ëä $ ò<Ù ¬H* BXî {_Xî oA ß{Gâ {SoÆ Xîäâ Ùâ] {äF¶î Ëäâ ¬âôA ´¼¬-
´¬ä¼Ëôäâ* Xî[ ÙfùGä<o_äÉä <¬µ> ´äò $ ßË: ¬Æeâ XÈî{ä XîôXâî ÙfùG Ùâ* $
12-Xîæhä <ÒGËA $ {¶´äÌA <½Ëä_
ËÂ¶ ´<G1 v>äªâ XâîfÒä, ¬âôâ ßäHô2 <GÒädGdäô däâ $$ µ>âXî $$
ßÒOÆh ¬âôâ Ùâ]Xîô, ËÂ Gä Xîô ¬H_ä ¬G $
ÙAGäGä Ùòä_ dH, ß{ôäTA VâÒXî ´G däâ $$ 1 $$
d¬ ß{ôäTA ´G¬ Xâî, G] <f] oôâ <ÒXîäô $
¬âµ> d¬äôâ ßÒOÆhä¶, ËÂ¶Â OôÒä3 <Vô´Gdäô däâ $$ 2 $$
¬H* ´G ÌdØË <ÌOäuôòä, ßÌ ËÆ¬ dA _âdØ V¤Òäô $
V¬ù ¬âôä Vä¶kòä¤, ËÂ¶ ßä{H ßä{ êTäô däâ $$ 3 $$
ËÂ¶ G <ÒVäôA XâîfÒä, ¬H* ´G oÂ_ä Ëäâ<d $
ÙäÙõ Xîäâ ßäâô2 <GÒäd _â, ßÌ ´<G v>äªâ ¬äâ<d däâ $$ 4 $$
<ÒòäâO ´¼ò ÙØ:]{ÂÒùXî <ÒGò Xîô ôdâ dH*¬âôâ Xîäâ ß¼Ë ËXî <GÒädGâ Òä_â XâîfÒ ! ßä{
¬Æeâ ¬Ë1 v>äâª ÙâGä $ ßä{ Ëäâ ¬âôâ Xîäâ ß¼Ë2 ËXî <GÒädGâ Òä_â däâ, ß¼ò Xîäâkù ¬âôä oäô ÒdG XîôGâ
Òä_ä GdA* dH $ (""´äâ duô, ßäHô Xîäâê <dËÆ {äF¤î $''- VÂôÙäV) ¬âôâ ÙäâÉ Ùâ]Xîô ßä{ ß{Gâ ¬G Xîäâ
¬âôâ Vâ ê{ôä¬ G XîôGä $ òx<{ VâÒXî ´G ß{ôäTA däâËâ dH*, Ëäâ oA dâ ÙAGäGä ! ßä{ Ëäâ Ùòä_Æ
dA ôdËâ dH* $ d¬ Ëäâ ´¼¬-´¼¬ Xâî ß{ôäTA dH*, G] Vâ <f]ä {òù¼Ë <ÒXîäôäâ* Vâ oôâ ôdGâ Xâî Xîäôh
ËÆ¿v> dH*, <Xî¼ËÆ ßä{ Ëäâ VÌ {SXîäô ¬däGè3 dH* $ ßË: dâ <ÒiÒXî¸äù ! ¬âôâ ÙäâÉäâ* Xîäâ Gbµ> Xîuôòâ $ ¬H*Gâ
ÙäâÉäâ* Xâî ¨äôä ÌdØË XÆîv> <ÌOäª <_òä dH $ ßÌ ßä{ dA VÆTäô XîôXâî ¬Æeâ ß{Gäkòâ $ dâ ¬âôâ V¬ù
{Soäâ ! ßä{ ß{Gâ ´GÒ¦V_ íÒoäÒ Xâî ¨äôä dA ¬âôä ê¾äô Xîôäâ $ dâ XâîfÒ ! òx<{ ¬H* VâÒXî
ßä{Xîäâ oÂ_ Oòä d¤Â, Ëäâ oA ßä{ ¬Æeâ ¬Ë oÂ_Gä $ ßÌ ¬Æeâ ßÒiò ß¼Ë2 ËXî <GoäGä, v>äâªGä
GdA* $
13-XâîÒ_ <ÒGËA $ O´Ëä_
ôä¬ V¤oä<_òâ ôâ, <ÒÉ¬1 ÙÆdâ_A2 Ìäô $$ µ>âXî $$
¬¶e V¬Æjä¤ GäÒôA ôâ, ÌÂ«>â ]âÒµ-Ìä´3 $
XîäY>Gdäôä Xîäâ GdA*, BXî ôä¬ <ÌG ßä´ $$ 1 $$
{äô G {d¤Æúâ ôä¬ <ÌG, oâôä oÒ´_ ¬ä¶<d* $
Ëäôhdäôä BXî ËÂ¶, Ùõ´ä Xîäâkù Gä¶<d* $$ 2 $$
{äô {ôäâdG4 Ëäâ ú_â, ËÆ¬ ]âÒdØ <Vô´Gdäô $
oÒVäOô ¬â* «Â>Ì dH, ËÆ¬ <ÌG {Säh ßTäô $$ 3 $$
ßäHøµ>6 Ùuôòä ¢òäH* <ËôH, Ìäâ<d5 ÌHVhdäô $
ÙäÙõ ]â Ò µ> ôä¬ <ÌG, XîäH h êËäôâ {äô $$ 4 $$
13-15 ¬â* XâîÒ_ ê¾äôäù <ÒGò Xîô ôdâ dH*dâ ôä¬ ! òd V¬ò Xî<l>G1 V¶Xîµ>2 Xîä dH,
d¬äôA V¤oä_ Xîôäâ $ d¬äôA ÁÒG-GäHXîä BâVâ V¶Väô-V¬Æj Xâî ¬®ò dH, ´dä¶ ß¿v>â-ß¿v>â däâ<fòäô
XâîÒ<µ>òä3 oA «Â>Ì ´äËâ dH* $ ßä´ d¬â* <GXîä_Gâ Òä_ä BXî ôä¬ Xâî <ÌGä ß¼ò Xîäâkù oA GdA* ÙA]Ëä
$ d¬äôä ÁÒG-Ìâªä V¶Väô-V¬Æj Xâî <ÒÉò-´_ ¬â* æXî ôdä dH, ôä¬ Xâî <ÌGä {äô GdA* {dØ¶ú
VXîËä $ ôä¬ ! ßä{ dA BXî ËäôGâ Òä_â dH*, ß¼ò Xîäâkù GdA* ÙA]Ëä $ dâ VÈ<bµ> XîËäù ! ò<Ù ßä{
]âßäâ Ëäâ dA d¬äôA GäHXîä4 {äô ´ä VXîËA dH, {SähäTäô ! ßä{ <ÌGä Ëäâ oÒ-VäOô ¬â* «Â>ÌâdAOA $
òd V¶Väô-VäOô ÙØíËô6 dH, kVVâ XHîVâ ËHôä ´äò ? ÁÒG-´dä´5 <ÒÉò-´_ ¬â* ÌHl>Gâ Òä_ä dA
dH $ ôä¬ Xâî <ÌGä XîäHG {äô êËäôâOä ? ôä¬ ! XÈî{ä XîôXâî {äô Xîôäâ $
14-ô¶OËä_
{äô G<d* {äkòâ ôâ, ôä¬ <ÌGä Xîäâ <GÒäùdhdäô1 $$ µ>Xâ î $$
ËÆ¬ <ÌG Ëäôh Xîäâ GdA*, Ùõoô1 òdØ V¶Väô $
{HôË äXâî XâîfÒä, VÂeâ Òäô G {äô $$ 1 $$
<ÒÉ¬2 oòäGXî oÒ-´_ä, ËÆ¬ <ÌG oäôA däâk $
ËÂ duô Ëäôh XâîfÒä, ÙÂ´ä Gä¶dA* Xîäâk $$ 2 $$
ËÆ¬ <ÌG ]âÒµ> Xîäâ GdA*, ß<Ëô <Ëôä G<d* ´äk $
ßäHøµ>3 oâôä «>ÂÌ dH, Gä¶dA* ßäG ê{äk $$ 3 $$
òdØ øµ>4 ßäHøµ> <ÒÉ¬5 dH, «Â>ÌË ¬ä¶<d* fôAô $
ÙäÙõ Xîäòô ôä¬ <ÌG, ¬G G<d* Ìä¤Tâ TAô $$ 4 $$
d¬ V¶Väô-<V¼TÆ Xîä {äô GdA* {ä ôdâ dH* $ ôä¬ ! ßä{ <ÌGä d¬Xîäâ <GoäGâ Òä_ä1 XîäHG dH ?
òd V¶Väô-V¬Æj ËHôGâ ¬â* Xî<l>G1 dH, ßä{ <ÌGä d¬â* Xîäâkù ËäôGâ Òä_ä GdA* dH $ dâ ! XâîfÒ ! òäâOä<Ù
VäTGäâ* Vâ ËHôËâ dØòâ d¬ Xî Oòâ dH* ßäHô ßoA ËXî ¬®ò ¬â* dA dH* $ ßÌ Ëäâ d¬Xîäâ kVXîä Òäô-{äô
oA GdA* ÙA] ôdä dH $ ÙØíËô2 oòäGXî oÒ-´_ ßä{ Xâî <ÌGä ËHôGâ ¬â* oäôA däâ ôdä dH $ dôâ ! ßä{
dA V¶ËäôXî dH* $ XâîfÒ ! ßä{Xîâ <ÌGä kVVâ {äô XîôGâ Òä_ä XâîÒµ> ß¼ò Xîäâkù oA GdA* dH ßäHô d¬äôâ
<_òâ òd ß<Ëô dH, ËHôä GdA* ´äËä $ ß¼ò Xîäâkù ê{äò ÙA]Ëä GdA* $ ßË: ÙØíËô3 V¶Väô-V¬Æj ¬â*
d¬äôä ÁÒG-Ìâªä «Â>ÌâOädA $ òd d¬äôä ß¼Ë:Xîôh4 oò¶Xîô5 ÙØíËô <ÒÉò ´_ ¬â* dH ßäHô
ôäO OäHªA 1 479
kN¼jòä<Ù fôAô «Â>Ì ôdä dH $ ôä¬ ! ßä{Xâî <ÌGä ¬G Xîäòô däâ ôdä dH, THòù GdA* ô] VXîËä $ ßË:
ßä{ d¬äôä ê¾äô fAøS dA XîôGâ Xî[ XÈî{ä Xîôâ* $
15-ô¶OËä_
¢òäâ* d¬ ÁÒH* ÙäV OÆVä¶kÍ, ´â ËÆ¬ v>äªdØ V¬ù Vä¶kÍ $$ µ>Xâ î $$
´â ËÆ¬ ´G Xîäâ ¬G<d* <ÒVäôä, Ëäâ ÙõVô XîäHh V¤oä_Gdäôä $$ 1 $$
´â ËÆ¬ {uôdô ôdäâ <Gòäôâ1, Ëäâ VâÒXî ´äk XîÒG2 Xâî ¨äôâ $$ 2 $$
´â ´G VâÒXî ÌdØË <ÌOäôâ, Ëäâ Vä<dÌ OôÒä3 ÙäâÉ <GÒäôâ $$ 3 $$
V¬ù Vä¶kù Vä<dÌ ¬âôä, ÙäÙõ ÙäV ÙAG dH Ëâôä $$ 4 $$
dâ V¬ù íÒä<¬Gè ! ò<Ù ßä{ d¬Xîäâ ¦òäO Ùâ*Oâ Ëäâ d¬ ßä{Xâî oÓî XHîVâ Á<ÒË ôd
VXâ*îOâ ? ò<Ù ßä{ ß{Gâ oÓî Xîäâ ¬G Vâ oÂ_ ´äò¤ Ëäâ êVâ ß¼ò XîäHG V¤oä_Gâ Òä_ä dH ? ò<Ù
ßä{ VâÒXî Xîäâ ¦òäO Xîô ß_O1 ôdâ*Oâ Ëäâ Òd <XîVXâî2 ¨äô {ô ´äòOä ? ò<Ù VâÒXî´G ÌdØË
<ÌOäª Xîô ÙâËâ dH*, Ëäâ oA O¶oAô3 tÙò íÒä¬A êGXâî ÙäâÉäâ* Xîäâ ß{Gâ ¬G Vâ dµ>ä Xîô êGXî[ ôÇä dA
XîôËâ dH* $ oOÒGè ! ¬âôâ íÒä¬A Ëäâ ßä{ VÒù {SXîäô Vâ V¬ù dH* ßäHô ¬H* ßä{Xîä ÙAG ÙäV d¤Â $ ßË:
ßä{ ¬Æeâ G ¦òä<Oòâ, ¬âôä ê¾äô Xîuôòâ $
16-Xîæhä $ ÒAô <ÒXSî¬ Ëä_
¢òäâ* Xîô <¬_H ¬äâXîäH* ôä¬ OÆVä¶kÍ, òdØ <Ò<Éòä 1 ¬âôâ Òf GädA* $$ µ>âXî $$
òdØ ¬G ¬âôä Ùd2 <Ù<f TäÒH, <Gòôâ ôä¬ G Ùâ]G {äÒâ $$ 1 $$
<´ä íÒäÙ VÌH ôV _äOâ, k¼jA oäâO <ÒÉò Xîäâ ´äOâ$$ 2 $$
aÒhd¤Æ Väú XîÙâ G<d* oäÒH, GHG cî{ Ëd¤ Ùâ] _ÆoäÒH $$ 3 $$
Xîä¬ XSîäâT XîÙâ G<d* v>A´H, _ä_ú _äO <ÒÉò ôV {A´H $$ 4 $$
ÙäÙõ Ùâ] <¬_H ¢òäâ* Vä¶kÍ, <ÒÉò <ÒXîäô ÌVH* ¬G ¬ä¶dA* $$ 5 $$
<ÒòäâO ´¼ò ÙØ:] {SXîµ> Xîô ôdâ dH*òâ <ÒÉò1 _äâ_Æ{ ¬G kN¼jòä<Ù, ¬âôâ Òf ¬â* GdA* däâ
ôdâ dH*, ËÌ ¬Æeâ íÒä¬A ôä¬ XHîVâ <¬_â*Oâ ? òd ¬âôä ¬G <ÒÉòäâ* Xâî <_B Ëäâ Ùfäâ*2 <Ùfäßäâ* ¬â* ÙäHªËä
dH, <Xî¼ËÆ ß<Ë V¬A{ tÙòí ôä¬ Xîäâ GdA* Ùâ] {äËä $ kN¼jòä¶ <ÒÉò-oäâOäâ* Xâî <_B ´äOSË ôdËA
dH* $ <´ä V¶{Âhù ôVäâ* Xâî ßäíÒäÙG ¬â* _OËA dH, aÒhäâ* Xîäâ V¦ò ÌS@-<Òúäô XîoA oA <{Sò GdA*
_OËä, Gâ½ VÆ¼Ùô cî{ Xîäâ Ùâ]Xîô Òdä¶ dA ßäVÓî däâ ´äËâ dH* $ Xîä¬ XSîäâTä<Ù XîoA oA Xî¬ GdA*
däâËâ, kV {SXîäô _äâo ¬â* {ªXîô <ÒÉò ôV Xîä dA {äG Xîô ôdä d¤Â $ ßË: ¬H* Ùâ]Ëä d¤Â, ´Ì ¬G ¬â*
<ÒÉò-<ÒXîäô ÌVËâ dH*, ËÌ íÒä¬A XHîVâ <¬_â*Oâ ?
17 {uôúò <ÒGËA $ ÒAô <ÒXSî¬ Ëä_
´äâ ôâ oäkù ôä¬ Ùòä G<d* XîôËâ $
GÒXîä Gä¬, ]âÒµ> duô ßä{H, òäâ* <ÌG ¢òäâ* <GíËôËâ $$ µ>âXî $$
XîôhA Xî<l>G däâË G<d* ¬äâ{H*, ¢òäâ* Xîô òâ <ÙG oôËâ $
_ä_ú _äO {ôË {äÒXî ¬â*, ßä{<d ßä{H* ´ôËâ $$ 1 $$
íÒäÙ <d V¶O <ÒÉò G<d* vÂ>µ>H, ¬G <Giú_ G<d* TôËâ $
]äò d_äd_ VÆ] Xâî Ëä¶kù, ßä{H* dA* {ú ¬ôËâ $$ 2 $$
¬H*1 Xîä¬A Xî{µ>A XSîäâT Xîäòä ¬â*, XÂî{ {ôË G<d* «>ôËâ $
XîôÒË Xîä¬ fAf Tô ß{Gâ, ßä{<d ßä{ <ÒdôËâ2 $$ 3 $$
duô ß{Gä ß¶O3 ßä{ G<d* v>äª>H, ß{GA ßä{ <ÒúôËâ $
<{Ëä ¢òäâ* {ÂË Xîäâ ¬äôH, ÙäÙõ òäâ* ´G <ËôËâ $$ 4 $$
VäÇä¦Xîäô däâGâ {ô ê{Xîäô ÙfùG cî{ <ÒGò Xîô ôdâ dH*dâ oäkù ! ò<Ù ôä¬ Ùòä GdA* XîôËâ
Ëäâ Gä¬-GäHXîä ÙâXîô Òâ duô íÒò¶ dA XâîÒµ> XHîVâ ÌGËâ ? ßäHô BâVä GdA* XîôËâ Ëäâ d¬ V¶Väô Vâ XHîVâ
{äô däâËâ ? dlòäâOä<ÙXî Xî<l>G Xî¸ùáò Ëäâ d¬ Vâ däâËä GdA* $ <óîô òâ <ÒòäâO ´¼ò ÙØ:] {Âhù ÁÒG
Xâî <ÙG XHîVâ {Âôâ XîôËâ ? _äâo ¬â* _O Xîô ß{Gâ ßä{ dA <ú¼ËäNyG ¬â* {ªXîô ´_Ëâ ôdËâ $ <ÒÉòäâ*
Xâî íÒäÙ Xâî V¶VOù Vâ <ÒÉòäâ* Xîä ¦òäO GdA* däâËä ßäHô ¬G Xîäâ Níô XîôXâî oOÒÙè o´G ¬â* GdA* ô]
{äËâ, VÆ]äfä Vâ <ÒÉò cî{ ¬dä <ÒÉ ]äXîô, Vä¶VäuôXî XîäòäâÍ ¬â* dA {ú-{ú Xîô ¬ô ´äËâ $
ßd¶Xîäô1 Xâî Xîäôh fôAô ¬â* ßäVÓî däâ, Xîä¬A, Xî{µ>A ßäHô XSîäâTA ÌGXîô V¶Väô XÂî{ ¬â* {ªGâ Vâ
XîoA oA GdA* «>ôËâ Ëä Xîä¬ cî{ ßäôä ß{Gâ ßd¶Xîäô cî{ <fô {ô ô]Xîô ßä{ dA ß{Gâ Xîäâ
<ÒÙAhù2 XîôËâ ôdËâ $ <Xî¼ËÆ íÒò¶ duô ß{Gä oÓî-Ò¦V_Ëä<Ù _Çh3 GdA* v>äâªËâ, Òâ ß{GA
GA<Ë ¬â* ßä{ dA ú_Ëâ ôdËâ dH* ßäùËè oÓîäâ* Xîä ê¾äô XîôËâ ôdËâ dH* $ l>AXî Ëäâ dH {ô¬-<{Ëä
{ô¬âiÒô oÓî-{Æ½äâ* Xîäâ XHîVâ ¬äô VXîËâ dH* ? Òâ Ëäâ ê¾äô dA XîôËâ dH* $ kV {SXîäô oOÒäGè Xî[ XÈî{ä
Vâ oÓî´G V¶Väô Vâ {äô däâËâ dH* $
18-<Òôd <Ò_ä{ <ÒGËA $ N¨ËAò Ëä_
Ëäâ _O1 ´<G ¬äôâ ËÂ¶ ¬äâ<d, ´äâ _O ¬H* Ùâ]¶Â G<d* Ëäâ<d $$ µ>Xâ î $$
ßÌ Xâî <ÒvÆ>ôâ <¬_G XHîVâ däâk, k<d <Ò<T ÌdØuô G úA¼dâ Xîäâk $$ 1 $$
ÙAG Ùòä_ Ùòä Xîô ´äâk, VÌ VÆ] ßäG¶Ù ËÆ¬ ËH* däâk $$ 2 $$
´¼¬-´¼¬ Xâî Ì¼TG ]äâk, Ùâ]G ÙäÙõ ßd<Gf ôäâk$$ 3 $$
oÓî Ò¦V_Ëä Xîä <Giúò XîôXâî <Òôd ÙØ] <GÒäôhäù <Ò_ä{ òÆÓî <ÒGò Xîô ôdâ
dH*{Soäâ ! ËÌ ËXî ßä{ ¬âôâ {Säh <{*«> Xîä <ÒòäâO ¬Ë1 XîôGä, ´Ì ËXî ¬H* ßä{Xâî ÙfùG G Xîô
_Â¶ $ kV ¬äGÒ Ùâd ¬â* ßäXîô oA ßä{ Vâ G <¬_ VXîä ËÌ ß¼ò fôAôäâ* ¬â* Ëäâ kV fôAô Xâî V¬äG ¬âôâ
¬G, ÌÆ<¾ ßä<Ù Xîäâkù oA ßä{Xîäâ G {dúäG VXâ*îOâ, <óîô êG¬â* <¬_Gä XHîVâ däâOä ? dâ ßäG¶Ù-
íÒcî{ ! ßä{Xâî <¬_Gâ Vâ dA ´¼¬ ´¼¬ä¼Ëôäâ* Xâî Xî¬ù-Ì¼TG Gbµ> däâXîô, ¬Æeâ VÌ {SXîäô Vâ VÆ]
däâOä $ ¬H* <ÒòäâOA ßä{ Xâî ÙfùGäù <ÙG-ôäË ôäâ ôdä d¤Â; ßË: dâ ÙAGÙòä_äâ ! Ùòä XîôXâî ¬âôA ßäâô
Ùâ<]òâ $
481
19-í{fù <ÒGËA $ <¨ËAò Ëä_
V¶O G v>ä«Â>¶ ¬âôä {äÒG {AÒ, ¬H* Ì<_ Ëâôâ ÁÒG ÁÒ $$ µ>âXî $$
V¶O ËÆPdäôâ VÌ VÆ] däâ<d, úôh Xî¬_ ¬Æ] Ùâ]Â¶ Ëäâ<d $$ 1 $$
ßGâXî ´ËG Xîô {äòä Väâk, Ùâ]Â¶ GHGdØ¤ Ëäâ VÆ] däâk $$ 2 $$
fôh ËÆPdäôA ß¶Ëô ÒäV, úôh Xî¬_ Ëd¤ ÙâdØ <GÒäV $$ 3 $$
ßÌ ÙäÙõ ¬G ßGË G ´äk, ß¶Ëô Òâ<T1 ôgäâ ÁòäH _äk $$ 4 $$
<G¦ò <¬_Gäù <ÒGò Xîô ôdâ dH*¬âôâ {SähäTäô íÒä<¬Gè ! ¬H* ßä{ Xî[ Ì<_däôA ´äËä d¤Â $
ßä{ ¬Æe {ô BâVA Ùòä Xîôäâ, <´VVâ ¬H* ßä{Xîä V¶O G v>äâª VXÂ¶î $ ßä{Xâî V¶O Vâ ¬Æeâ V¶{Âhù VÆ]
däâËâ dH*, ¬H* ßä{Xâî úôh-Xî¬_ ßäHô ¬Æ]äô<Ò¼Ù Xîä ÙfùG XîôËä ôdËä d¤Â $ o<Óî ßä<Ù GäGä
VäTG XîôXâî ßä{Xâî íÒcî{ Xîäâ {SäIË <Xîòä dH, êVâ <Gô¼Ëô Gâ½äâ* Vâ Ùâ]Ëä ôdõ¶, ËoA ßäG¼Ù ôdËä
dH $ ¬H* ßä{Xî[ fôh d¤Â $ ßä¼Ëô V¬ä<T ßÒíä ¬â* ´dä¶ ßä{Xâî úôh-Xî¬_äâ* Xîä ÒäV dH, Òdä¶
dA ¬Æeâ <GÒäV ÙA<´òâ $ ßÌ ¬âôä ¬G ß¼ò ßäâô GdA* ´äËä $ ¬H* VoA ß¼Ëôäòäâ* Xîäâ v>âÙG1 XîôXâî
ßä{Xâî íÒcî{ ¬â* dA ÒÈ<¸ _Oäòâ ôdËä d¤Â $
20-{uôúò <ÒGËA (OÆ´ôäËA oäÉä)<½Ëä_
G<d* ¬â_Â¶, ôä¬ ! G<d* ¬â_Â¶ $
¬H* Väâ<T1 _ATäâ2 G<d* ¬â_Â¶3, <úË ËÂ¶ VÂ¶ Ìä¤TÂ¶ G<d* ¬â_Â¶ $$ µ>âXî$$
dõ¶ Ëäôâ4 Xîä´â Ëä_äÌâ_A, dÒâ5 Xâî¬6 ¬Gâ ´äfâ ¬â_A $$ 1 $$
Väd<V7 ËÂ¶ Gâ ¬GVäâ* OäÑäH8, úôh V¬äGäâ XâîÒA9 {âô10â XîäY>äH $$ 2 $$
14 11 12
ôä<]f tÙâ, ËÂ¶ ¬äôäâ íÒä¬A, ¬H* ÙØ<d_â {äPòäâ* ß¶Ëô´ä¬A $$ 3 $$
dÒâ G ¬â_Â¶, ËÂ¶ íÒä¬A ¬äôäâ13, ÙäÙõ V¼¬Æ] VâÒXî Ëäôäâ $$ 4 $$
VäÇä¦Xîäô däâGâ {ô <ÒGò Xîô ôdâ dH*dâ ôä¬ ! ¬H*Gâ ßä{Xîäâ ]äâ´1 <_òä1 dH $ ßÌ ¬G,
ÒúG, Xî¬ù Vâ XîoA oA GdA* ¦òäOÂ¶Oä3 $ ß{Gâ <ú¸ Xîäâ ßä{Xâî <ú¼ËG ¬â* dA Ìä¶TÂ¶Oä, <ú¼ËG XîoA
G v>äâ«Â>¶Oä $ ¬H* ßä{Xâî4 <_òâ áòäXÆî_ dõ¶õ, ßÌ5 ¬Æeâ ¦òäO Xîô XHîVâ6 ´äßäâOâ ? ¬H*Gâ ê¦Väd7 {ÂÒùXî
ðÑ8 ¬G Vâ ßä{Xîäâ {Xîªä dH ßäHô ßä{Xâî úôhäâ* ¬â* dA _Oä dØßä d¤Â,ßä{ ¬Æeâ Ùõô10 XHîVâ9
<GXîä_Ëâ däâ ? dâ ß¼Ëòäù¬A ! ¬H*Gâ <Òôd-áòä VdËâ dØòâ ÌªA Xî<l>GËä11 Vâ ßä{Xîäâ {SäIË12
<Xîòä dH, ßä{ ¬âô13 â íÒä¬A dH*, ¬H* Ëäâ ßä{Xîäâ tÙò ¬â* ô]Â¶Oä14 ßÌ GdA* ¦òäOÂ¶Oä $ ßä{ ¬âôâ íÒä¬A
dH* ßäHô ¬H* ßä{Xîä VâÒXî d¤Â, ßË: ßä{Xâî V¼¬Æ] dA ôdõ¶Oä $
21-{uôúò Xîæhä <ÒGËA $ ÙäÙôä
ôä¬ ! VÆGdØG <Ò{<Ë d¬äôA däâ, ËâôA ¬Âô<Ë Xî[ Ì<_däôA däâ $$ µ>âXî $$
¬H* ´Æ úôh <úË úädGä, ËÆ¬ VâÒXî VäTäôGä $$ 1 $$
Ëâôâ <ÙG {S<Ë úôh <Ù]äÒGä, Xîô Ùòä ß¶Ëô ßäÒGä $$ 2 $$
´G ÙäÙõ <Ò{<Ë VÆGäÒGä, ËÆ¬ Oäâ<Ò¼Ù Ë{Ë ÌÆeäÒGä $$ 3 $$
{S¦òÇ ÙfùGäù ÙØ:] {Âhù <ÒGò Xîô ôdâ dH*dâ ôä¬ ! ¬H* ßä{Xâî íÒcî{ Xî[ Ì<_däôA ´äËä
d¤Â, ¬âôä ÙØ:] VÆGäâ $ ¬H* ßä{Xâî úôh-ÙfùG Xî[ k¿v>ä Xîô ôdä d¤Â, ßä{ oA VäTäôhË: VâÒXî Xâî
<_B <dËXîô dA dH* $ ßË: Ùòä XîôXâî ¬âôâ tÙò ¬â* ßäßäâ, {S<Ë<ÙG ß{Gâ úôhäâ* Xîä ÙfùG
Xîôäßäâ $ ¬H* ßä{Xîä ´G òd <ÒòäâO-áòä VÆGä ôdä d¤Â $ dâ Oäâ<Ò¼Ù ! ßä{ ÙfùG ÙâXîô ¬âôA
<Òôdä<yG ÌÆeäGä $
22-{uôúò-<ÒGËA {SiG $ jØËËä_
XîäHh oä¶<Ë o_ ¬äGH* OÆVäkÍ, ËÆ¬ oäÒH Väâ ¬H* ´äGË GädA* $$ µ>âXî $$
XHî o_ ¬äGâH* Gäúâ* Oäòâ¶, XHî o_ ¬äGH* _äâXî uôeäòâ* $$ 1 $$
XHî o_ ¬äGH* ËAô ¼däòâ*, XHî o_ ¬äGH* ¬Â¶«> ¬Æ¶«>äòâ* $$ 2 $$
XHî o_ ¬äGH* VÌ øô ¦òäOA, XHî o_ ¬äGH* oòâ ÒHôäOA $$ 3 $$
XHî o_ ¬äGH* ´µ>ä ÌTäòâ*, XHî o_ ¬äGH* oí¬ _Oäòâ* $$ 4 $$
XHî o_ ¬äGH* ÒG ÒG «>äâ_â*, XHî o_ ¬äGH* ¬Æ] dA G Ìäâ_â* $$ 5 $$
XHî o_ ¬äGH* ´{ Ë{ Xî[òâ*, XH o_ ¬äGH* XîôÒË _Aòâ* $$ 6 $$
XHî o_ ¬äGH* ÌS@ <OòäGA, XHî o_ ¬äGH* ß<TXî <TòäGA $$ 7 $$
´â ËÆ¬ oäÒH Väâ ËÆ¬ {H ßä<d, ÙäÙõ G ´ähH* Xîd V¬eäk $$ 8 $$
{uôúò däâGâ {ô {SiG cî{ <ÒGò Xîô ôdâ dH*íÒä<¬Gè ! <XîV {SXîäô ßä{Xî[ ê{äVGä XîôGâ
Vâ ßä{ ß¿v>ä ¬äGËâ dH* ? ßä{Xîäâ ´äâ <{Sò dH Òd {SXîäô ¬H* GdA* ´äGËä $ ¢òä ßä{ Gäú-OäG
XîôGâ Vâ, Òä _äâOäâ* Xâî uôeäGâ Vâ, Òä ËAù íGäG Vâ, Òä <fô ¬Æ¶«>äGâ Vâ Òä øô ßä<Ù VÒùíÒ ¦òäO Xîô
<ÒôÓî däâGâ Vâ, Òä ´µ>ä ÌÑäGâ Vâ, Òä oí¬ _OäGâ Vâ, Òä ÒG-ÒG <ÒúôGâ Vâ, Òä ¬äHG ô]Gâ Vâ, Òä
´{-Ë{ XîôGâ Vâ, Òä XîäfA-XîôÒË _âGâ Vâ, Òä <ÒfâÉ ®òäGA däâGâ Vâ, Òä ÌS@-·äGA däâGâ Vâ
ß¿v>ä ¬äGËâ dH¶ ? ´äâ oA ßä{Xîäâ <{Sò dH, Òd ßä{ dA ´äGËâ dH*, ¬H* GdA* ´äGËä $ ßË: ßä{
XîdXîô V¬eä ÙA<´òâ, <óîô ¬H* ÒdA* Xîcî¶Oä $ ê¢Ë {SiGäâ* Xâî ê¸ô ÒähA Xî[ Vä<]òäâ* ¨äôä kV
{SXîäô dH*
Vä]A Vâ ê¸ô
ÙäÙõ ´â ËÂ¶ V¬eH Ëäâ Xîdõ¶, Väúä BXî ß_â] $ (14-10)
«>ä_ {äG Ë´ ¬Â_ O<d, ¢òä <Ù]_äÒH oâ] $$ 1 $$
ÙäÙõ VúÆ <ÌG Vä¶kù Gä <¬_H, oäÒH oâÉ ÌGäk $ (14-41)
oäÒH XîôÒË êôT ¬Æ], oäÒH ËAô ´äk $$ 2 $$
23 - {uôúò <ÒGËA $ jØËËä_
ßdäâ ! OÆh Ëäâô, ßÒOÆh ¬äâô, OÆVä¶kÍ ?
ËÆ¬ XÈîË Xî[¼dä, Väâ ¬H* ´äGË Gä¶dA* $$ µ>âXî $$
483
ËÆ¬ ê{Xîäô <Xîòâ duô XâîËâ, Väâ d¬ <ÒVô Oòâ$
ßä{ ê{äk ßNyG¬Æ]1 ôä]â, Ëdä¶ {S<Ë{ä_ oòâ däâ OÆVä¶kÍ $$ 1 $$
G]-<f] Vä´ <Xîòâ däâ VÁÒG, êÙô ßäTäô <Ùòâ $
ß¼G-{äG ´d¤ ´äk oí¬ däâ, Ëd¤ ËH* ôä<] <_òâ däâ OÆVä¶kÍ $$ 2 $$
<ÙG <ÙG ´äG ´ËG Xîô {äâ]â, VÙä V¬A{ ôdâ $
ßO¬ ß{äô <Xîòâ OÆG XâîËâ, XîÌd¤Æ Gä¶<d* Xîdâ däâ OÆVä¶kù $$ 3 $$
XîÌd¤Â Gä¶<d* G ËÆ¬ ËG <úËÒË, ¬äòä ¬äâd {ôâ $
ÙäÙõ ËÆ¬ Ë´ ´äk , OÆVä¶kÍ, <ÒÉòä ¬ä¶<d* ´ôâ däâ OÆVä¶kÍ $$ 4 $$
VäÇä¦Xîäô däâGâ {ô ê{Xîäô {SÙfùG cî{ <ÒGò Xîô ôdâ dH*ßdäâ ! ßä{Xâî ßG¼Ë ê{Xîäô
dH*, <Xî¼ËÆ dâ íÒä<¬Gè ! ßä{Xâî <Xîòâ dØòâ ê{Xîäôäâ* Xîäâ ¬H* GdA* ´äGËä, Väâ ¬âôä ¬däGè ÙäâÉ dH $ dôâ !
ßä{Gâ <XîËGâ dA ê{Xîäô <Xîòâ dH*, êGXîäâ d¬ oÂ_ Oòâ dH* $ ßä{Gâ ê¦{¼G <Xîòä ßäHô ´l>ôäNyG1 Xâî
¬Æ] ¬â* ô] XîôXâî oA ßä{ d¬äôâ ôÇXî dØòâ $ G] Vâ <f]ä {òù¼Ë fôAô Xîäâ òäòäâyò ß¶Oäâ* Vâ
V´äXîô Á<ÒGA f<Óî Vâ òÆÓî <Xîòä ßäHô êÙô-OÆdä ¬â* ßäaò <Ùòä, ´dä¶ ´äXîô ß¼G-´_
{ú ´äËâ dH*, Òdä¶ {ô ßä{Gâ dA ôÇä Xî[ $ {S<Ë<ÙG d¬äôâ {äâÉh Xîä <Òúäô ô]Ëâ dØòâ {Sò¦G{ÂÒùXî
d¬äôä {äâÉh <Xîòä ßäHô VÙä V¬A{ dA ôdâ $ kV {SXîäô ßä{Gâ <XîËGâ dA ê{Xîäô <Xîòâ dH*, ´äâ
ßO¬ ß{äô dH*, <óîô oA ßä{Gâ XîoA òd GdA* Xîdä""d¬Gâ Ëâôâ {S<Ë ê{Xîäô <Xîòä dH $'' ßäHô
d¬äôä kËGä ¬däGè ÙäâÉ dHßä{Xâî íÒcî{ Xî[ ßäâô d¬Gâ Ùâ]ä oA GdA* $ ßä{Xîäâ v>äâª Xîô
¬ä<òXî ¬äâd ¬â* {ªâ dØòâ <ÒÉòäâ* ¬â* ôË ôdâ ßäHô <ÒÉòä<yG ¬â* dA ´_Ëâ ôdâ $
24-ê{Ùâf úâËäÒGA $ BXîËä_
XHîVâ Á<Òòâ ôâ, Vä¶kù V¶O G {äV $
ú¶ú_ ¬G <Giú_ GdA*, <G<f <ÙG <óîôâ êÙäV $$ µ>âXî $$
Gâd GdA* ôâ ôä¬ Xîä, {SA<Ë GdA* {ôXîäf $
Vä<dÌ Xîä VÆ<¬ôh GdA*, Xîôâ <¬_G Xî[ ßäf $$ 1 $$
<´VVâ Ùâ]â ËÂ¶ óÂî<_òäôâ, {ähA <{*«> Ì¤Tähä ¬ä¶V $
Väâ oA ´_-Ì_ ´äkOä, eÂl>ä oäâO <Ò_äV $$ 2 $$
Ëäâ ÁÒA´H ÁÒhä, VÆ¬ôH iÒäVH* iÒäV $
ÙäÙõ {ôXîµ > <{Ò <¬_H, Ëäâ ß¶Ëô däâk ê´äV $$ 3 $$
{SähA Xîäâ ê{Ùâf ¨äôä VäÒTäG Xîô ôdâ dH*{SoÆ {äV GdA* dH*, ú¶ú_ ¬G {SoÆ Vâ ê{ôä¬
däâXîô ôäË-<ÙG <ÒÉòäâ* ¬â* <Òúô ôdä dH, BâVA Ní<Ë ¬â* ËÂ XHîVâ Á ôdä dH ? ôä¬ ¬â* íGâd GdA* dH ßäHô
ôä¬ ¬â* {SA<Ë G däâGâ Vâ tÙò ¬â* ·äG Xîä {SXîäf oA GdA* däâ VXîä dH $ {SoÆ Xîä í¬ôh oA GdA* XîôËä,
<óîô oA {SoÆ Vâ <¬_Gâ Xî[ ßäfä XîôËä dH, òd XHîVâ Vóî_ däâOA ? <´Vâ Ùâ]Xîô ËÂ óÂî_ ôdä dH,
òd fôAô Ëäâ ´_-<Ì¼ÙØ Vâ ÌGä dØßä dH ßäHô ¬ä¶V ÒÈ<¾ Vâ dA VÆ¼Ùô _O ôdä dH $ Väâ oA ´_ Xîô
oí¬ däâ ´äòâOä $ oäâO-VÆ] oA N¬»òä dH* $ ßË: {S<Ë iÒäV {SoÆ Xîä í¬ôh XîôËâ dØB Á<ÒË ôdGä
úä<dB $ BâVä dA ÁÒG ß¿v>ä däâËä dH $ BâVä ÁÒG däâOä Ëäâ dA ß¼Ë:Xîôh ¬â* ·äG Xîä {SXîäf
däâXîô {SoÆ Xîä {S¦òÇ <¬_G däâOä $
25- <dËäâ{Ùâf $ úµ>Ëä_
<´òôä ¬âôâ VÆ<¬ô Väô, Xîä¬ XSîäâT ¬Ù Ë´ <ÒXîäô$$ µ>âXî $$
ËÂ¶ ´<G oÂ_H ¬G O¤Òäô, <fô oäô G _A´H ¬äG däô $$ 1 $$
VÆG V¬eäòäâ Ìäô Ìäô, ß´dõ¤ G úâËH, däâ dØ<Vòäô $$ 2 $$
Xîô ËHVâ* oÒ <Ëuôòâ {äô, ÙäÙõ ßÌËH* òdA <Òúäô $$ 3 $$
¬G Xîäâ XîÁòäh{SÙ ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*dâ ¬âôâ ¬G ! Xîä¬, XSîäâT, ¬Ùä<Ù <ÒXîäôäâ* Xîäâ ¦òäO
Xîô <ÒiÒ Xâî Väô {ôÌS@ Xîä í¬ôh Xîô $ ¬Â]ù ¬G ! ËÂ {SoÆ Xîäâ ¬Ë oÂ_, í¬ôh XîôGâ ¬â* däô ¬äG
Xîô ß{Gâ <fô {ô {ä{äâ* Xîä oäô ¬Ë _â $ ßôâ XÆîv> VÆG Ëäâ VdA, ¬H*Gâ ËÆeâ Ìäô¶Ìäô V¬eäòä dH, <óîô
oA ËÂ ßoA ËXî VúâË GdA* däâ ôdä dH $ fAøS VäÒTäG däâXîô, ßoA Vâ BâVâ <Òúäô ßäHô BâVâ Xîäòù
Xîô, <´GVâ V¶Väô-V¬Æj Vâ {äô däâ VXâî $
26 (Xî) oò úâËäÒGA $ <½Ëä_
<´òôä úâË ôâ ´<G ´äôâ $
dâ´H* duô VäH* {SA<Ë G Xî[¼dA, ´G¬ ß¬äâ_Xî däôâ $$ µ>âXî $$
Ìâô Ìâô V¬eäòäâ ôâ <´òôä, ßúâË G däâk O¤Òäôâ $
òdØ ËG dH XîäOÙ Xî[ OÆ<ªòä, XîvÆ> kXî úâË <Òúäôâ $$ 1 $$
<Ë_ <Ë_ ËÆe Xîäâ dä<G däâË dH, ´â {_ ôä¬ <ÒVäôâ $
oò oäôA ÙäÙõ Xâî <´ò ¬â*, XîdØ XHîVâ Xîô «>äôâ $$ 2 $$
¬G Xîäâ oò Vâ VäÒTäG Xîô ôdâ dH*dâ ¬G ! VäÒTäG däâ, <ú¼Ëä<Ù Vâ ¢òäâ* ´_ ôdä dH ?
ËÂGâ íGâd Vâ duô Xî[ o<Óî GdA* Xî[, kV ß¬ÂÁò ´¼¬ Xîäâ ]äâ ôdä dH ?
ßôâ ¬Â]ù ¬G ! ËÂ ßVäÒTäG ¬Ë däâ $ ËÆeâ Ìäô¶Ìäô V¬eäòä dH, òd fôAô XîäO´ Xî[
OÆ<ªòä Xâî V¬äG dH, kVâ Gbµ> däâËâ ¢òä Ùâô _OâOA ? VúâË däâXîô XÆîv> Ëäâ <Òúäô Xîô, Çh-Çh
¬â* ËâôA dä<G däâ ôdA dH $ ò<Ù ËÂ BXî {_ oô oA ôä¬ Xîäâ oÂ_âOä Ëäâ Ëâôâ tÙò ¬â* ¬däGè oò Xî[
V¶oäÒGä dH <Xî òd ¬G {Ëä GdA* <XîV {SXîäô Xâî XÆî<µ>_ Xî¬ù Xîô «>ä_â ßäHô XHîVA òäâ<G ¬â* «>ä_
Ùâ $ ßË: Xî¬ù-Ì¶TG Xîäµ>Gâ Xâî <_B fAøS ôä¬ Xîä o´G Xîô $
26 (]) {¶´äÌA-<½Ëä_
<´òôä, Xîädâ ôâ ¬ÂY> «>äâ_â,
ÒGÒäVA _ä_ä {ÆXîäôâ, ËÆ¶dA* ËÆ¶dA* Xîô Ìäâ_â $$ µ>âXî $$
Vä VÒäôA _â G Oòäâ ôâ, úä_h _äOäâ Ìäâ_â $
ËÌ ´äk <´òôä ´ähHOäâ ôâ, Ìä¤Tâ dA Xîäâk ]äâ_â $$ 1 $$
485
<Ë_ <Ë_ ¬ä¶dA* úâË ú_A ôâ, {¶ d¬äôä Ëäâ_â $
O<d_ä ÙäÙõ XîvÂ> G ´ähH, ôä] _âdØ ¬âôâ ¬äâ_â $$ 2 $$
ßôâ ¬ÂÑ ¬G ! ÒG Xî[ <ú<ªòä oA "ËÆ¶dA* ËÆ¶dA'' Ìäâ_Xîô oOÒäGè Xîäâ {ÆXîäôËA dH, <óîô ËÂ
oOÒäGè Xîä <ú¼ËG v>äâªXîô <ÒÉòäâ* ¬â* ¢òäâ* oµ>Xî ôdä dH ? Xîäâkù oA Vä ¬â* ßiÒä<Ù VÒäôA GdA*
_â Oòä dH, íÒò¶ ´äGâ Òä_ä dA Ìäâ_Ëä dH- "¬âôâ Vä XÆîv> oA GdA* ´ä ôdä dH, ¬H* ]ä_A dä ´ä
ôdä d¤Â $' ´Ì ËÂ oA ò¬ÙõËäâ* Xâî dä ´äòâOä, ËÌ ´äGâOä, Òd ¢_âf XHîVä däâËä dH ! Òâ ËÆeâ ß{GA
{äf ¬â* Ìä¤TXîô _â ´äòâ*Oâ, Xîäâkù oA G ]äâ_ VXâîOä $ ßË: VäÒTäG däâXîô Çh-Çh ¬â* ß{Gâ
<dË Xîä <Òúäô XîôËâ dØòâ, d¬äôâ oOÒÙè-o´G cî{ ¬äOù ¬â* ú_ $ dâ ¬âôâ {ô¬âiÒô ! òd ¬G
ßG´äG dH ßäHô ¬H* kVâ ßä{ ¬â* <Gô¶Ëô íä{G Xîô VXÂ¶î, BâVä VäTG XÆîv> oA GdA* ´äGËä $ ßË:
ßä{ dA kVXîäâ ß{Gâ íÒcî{ ¬â* Níô ô]Gâ Xî[ XÈî{ä Xîuôòâ $ (òd o´G díË<_<]Ë VÌ {ÆíËXîäâ*
¬â* GdA* dH, <XîVA-<XîVA ¬â* dH $-V¶. )
27-ß{ôÌ_ ÒHôäyò $ <½Ëä_
Ëä VÆ] Xîäâ Xîdäâ Xîä Xî[´â, ´äËH* {_ {_ òdØ ËG v>A´â$$ µ>âXî $$
ßäVG XÆ¶î´ô <fô v>½ TôA´â, ËäËH* <óîô <óîô ÙØ:] VdA´â $ $ 1 $$
Vâ´ V¤Òäô VÆ¼Ùuô V¶O ô¬A´â, ]äk d_äd_ oô¬ ¬ôA´â$$ 2 $$
ÌdØ <Ò<T oäâ´G ¬äG æ<ú _A´â, íÒäÙ V¶Xîµ> oS¬ {äf {ôA´â $$ 3 $$
òâ Ë´ ÙäÙõ {Säh {ËA´â, VÌ VÆ] ôVGä ôä¬ ô¬A´â $$ 4 $$
{Sú¶«> ÒHôäyò <Ù]ä ôdâ dH*<´VVâ Çh-Çh ¬â* òd fôAô ÇAh däâËä dH, êV <ÒÉò-VÆ]
Xîäâ {SäIË XîôXâî ¢òä XîôGä dH, ÌËäßäâ ? ò<Ù dNíË {ô ÌHl>, <fô {ô v>½ Täôh XîôXâî ôä´ä ÌGâ*Oâ
Ëäâ ôä´-¬Ù Vâ <Xîòâ dØòâ ßGäâÍ Xâî Xîäôh {ÆG: ÙÆ#] VdGâ däâ*Oâ $ VÁ dØkù fÎòä {ô VÆ¼ÙôA Xâî Vä
ô¬h XîôGä, oS¬Òf <ÒÉò cî{ ¬dä<ÒÉ ]äXîô ¬ôGä dH $ íÒä<Ùbµ> ¬äGXîô GäGä {SXîäô Xâî oäâ´G
XîôËâ ôdâ*Oâ Ëäâ íÒäÙ Xâî ¨äôä íÒäÙØ oäâ´G-{SäNIË Xâî V¶Xîµ> ¬â* {ªXîô oS¬-{äf ¬â* dA Ì¤Tâ däâ*Oâ $
ßË: òâ VÌ <ÒÉò ¦òäOXîô ´Ì {SähA <ÒiÒäV {ÂÒùXî oOÒÙè-o´G XîôËä dH, ËÌ dA êVâ VÌ
{SXîäô Vâ {ô¬äG¼Ù {SäIË däâËä dH $
28-ê{Ùâf $ BXîËä_
¬G <G¬ù_ ËG <G¬ù_ oäkù, ßäG ê{äk <ÒXîäô G ´äkù $$ µ>âXî $$
´äâ ¬G Xîäâò_ä Ëäâ ËG Xîäôä, Xîäâ<µ> XîôH G<d* ´äk <ÒXîäôä $$ 1 $$
´äâ ¬G <ÒÉdô Ëäâ ËG oÆÒ¶Oä, Xîôâ ê{äk <ÒÉò {Æ<G V¶Oä $$ 2 $$
¬G ¬H_ä ËG êJJÒ_ Gä¶dA*, ÌdØ {údäôâ <ÒXîäô G ´ä¶dA* $$ 3 $$
¬G <G¬ù_ ËG <G¬ù_ däâkù, ÙäÙõ Väú <Òúäôâ Xîäâkù $$ 4 $$
V¦òäâ{Ùâf Xîô ôdâ dH*dâ oäkù ! ò<Ù ¬G <G¬ù_ däâOä Ëäâ k<¼jòä<Ù fôAô oA <G¬ù_
däâOä $ ¬G <G¬ù_ dØòâ <ÌGä ß¼ò ê{äò Vâ <ÒXîäô Gbµ> GdA* däâËâ $ ò<Ù ¬G ¬_AG dH Ëäâ kN¼jòä<Ù
fôAô oA ¬_AG dA ôdâOä, úädâ Xîäâ<µ> ê{äò Xîôäâ, <ÒXîäô Ùõô G däâ VXâ*îOâ $ ò<Ù ¬G <ÒÉò-<ÒÉ
òÆÓî V{ù ÌG ôdä dH Ëäâ fôAô oA V{ù dA dH ßäHô <óîô oA <ÒÉòäâ* Xâî Vä ôdGâ Xîä ê{äò XîôËä ôdËä
dH $ ´Ì ËXî ¬G ¬<_G dH ËÌ ËXî kN¼jòä<Ù fôAô êJJÒ_ GdA* däâ VXîËä $ ÌdØË _äâO {uôa¬
XîôXâî däô Oòâ dH* <Xî¼ËÆ ¬G fÆ<¾ <ÌGä kN¼jòäâ* Xâî <ÒXîäô Gbµ> GdA* däâËâ $ ¬G <G¬ù_ däâËâ dA
kN¼jòä<Ù fôAô <G¬ù_ däâ ´äËä dH $ òd ÌäË V¦ò dH, Xîäâkù oA <Òúäô XîôXâî Ùâ] _â $
29-ê{Ùâf úâËäÒGA$ <½Ëä_
¬H* ¬H* XîôË VÌH Ó ´äÒH, ß´d¤Â ß¶T G úâËâ ôâ $
òd ÙØ<Gòä VÌ Ùâ] <ÙÒäGA, oÂ_ Oòâ dH* X âîËâ ôâ $$ µ>âXî $$
¬H* ¬âôâ ¬â* oÂ_ ôdâ ôâ, Vä´G Väâk <ÒVäôä $
ßäòä dAôä dä ß¬äâ_Xî, ´¼¬ ´ÆÒä Jòäâ* däôä $$ 1 $$
_ä_ú _äâoH* _äO ôdâ ôâ, ´äGË ¬âôA ¬âôä $
ßä{<d ßä{ <ÒúäôË Gä¶dA*, ËÂ¶ XîäXîäâ Xîäâ Ëâôä $$ 2 $$
ßäÒË dH VÌ ´äËä ÙAVâ, kG¬â* Ëâôä Gä¶dA* $
kG VäH* _äO ´¼¬ ´<G ]äâÒâ, fäâ<T Ùâ] VúÆ1 ¬ä¶dA* $$ 3 $$
<Gdú_ VäH* ¬G ¬äGâ ¬âôä, Vä¶kù VäH* ÌG ßäkù $
ÙäÙõ BXî ËÆPdäôä Vä´G, <´G òdØ oÆôXî[ _äkù $$ 4 $$
ê{Ùâf ¨äôä VäÒTäG Xîô ôdâ dH*¬H* TGA, ¬H* Ì_A, ßä<Ù ßd¶Xîäô XîôËâ dØòâ ÓËè Xâî
VoA {SähA Xîä_ Xâî ¬Æ] ¬â* ´ä ôdâ dH*, òd Ùâ] XîôXâî oA ßoA ËXî ¬Ùä¶T {SähA VúâË GdA* däâËâ $
òd VÌ V¶Väô {äO_ dH $ kVâ Ùâ]Xîô <XîËGâ dA <ÒúäôfA_ _äâO oA ß{Gä <dË VäTG XîôGä
oÂ_ Oòâ dH* $ ""¬H* ßäHô ¬âôâ'' ß<o¬äG ¬â* ßäXîô ß{Gä ´äâ V¿úä íÒä¬A {ô¬ä¦¬ä ä, êVXâî
ê{Xîäô Xîäâ oÂ_Xîô êVâ oA oÂ_ ôdâ dH* $ òd ¬GÆbò ´¼¬ cî{ ß¬ÂÁò dAôä dä ¬â* ßäòä ä <Xî¼ËÆ
kVâ oA ´HVâ ´ÆßäôA ß{Gâ TG Xîäâ ´Æßä ¬â* däôËä dH, ÒHVâ dA <ÒÉòäâ* ¬â* ]äâ ôdä dH $ _äâo-_ä_ú
¬â* _O ôdâ dH* ßäHô ´äGËâ dH*"òd GäôA ¬âôA dH, òd TG-Tä¬ ¬âôä dH', <Xî¼ËÆ ß{Gâ tÙò ¬â* íÒò¶
<Òúäô GdA* XîôËâ <Xî ËÂ <XîVXîä dH ßäHô Ëâôä XîäHG dH ! òâ VÌ TGä<Ù Ëäâ ßäËâ dH* ßäHô ´äËâ dØòâ oA
ÙA] ôdâ dH* $ kG¬â* Ëäâ Ëâôä XÆîv> oA GdA* dH $ ò<Ù Ëâôâ däâ* Ëäâ Ëâôâ dä Vâ ¢òäâ* ú_â ´äËâ dH* ? kG¬â*
ßäVÓî däâXîô ß{Gä ´¼¬ áòù dA ¢òäâ* ]äâËä dH ? <Òúäô ¨äôä ]äâ´ XîôXâî Ùâ],{ô¬ VÆ]1 Ëäâ
Ëâôâ oAËô dA dH $ d¬äôä ¬G Ëäâ êV <Giú_ {ô¬ä¦¬ä Xâî o´G ¬â* dA VÆ] ¬äGËä dH, êVA Vâ d¬äôA
VÌ ÌäË l>AXî ÌGA dH $ ËÆ¬ VÌ oA òäÙ ô¢]äâ, <´V {ô¬ä¦¬ä Gâ òd ¬äòä-¬äâdGA «>ä_A dH, ÒdA
ËÆPdäôä V¿úä <¬½ dH, ß¼ò VÌ Ëäâ íÒäù Xâî dA VäA dH* $
30-ê{Ùâf úâËäÒGA $ <½Ëä_
Xîä <´ÒGä Xîä ¬ôhä ôâ oäkù, ´äâ ËH* ôä¬ G ô¬<V ßøäkù $$ µ>âXî $$
Xîä VÆ] V¶{<Ë v>½{<Ë ôä´ä, ÒG]¶«> ´äk ÌVâ <Xî<d* Xîä´ä $$ 1 $$
487
Xîä <Òxä OÆG {äl> {ÆôäGä¶, Xîä ¬Âô] ´äâ ËH* ôä¬ G ´äGä¶ $$ 2 $$
Xîä ßäVG Xîô ßd<G<f ´äOâ, Xîä <óîô VäâÒË ôä¬ G _äOâ $$ 3 $$
Xîä ¬ÆÓîä, Xîä Ì¶Tâ däâkù, ÙäÙõ ôä¬ G ´äGä Väâkù $$ 4 $$
òäù ÌS@·äG Vâ dA ÁÒG Xî[ Vóî_Ëä dH òd ÌËä ôdâ dH*dâ oäkù ! ò<Ù ËÂ ôä¬ Xâî
íÒcî{ ¬â* ßôV-{ôV däâXîô ß¨HËäG¼Ù Vâ ËÈIË GdA* dØßä Ëäâ ß<TXî ÁGâ ¬â* ßäHô ¬ôhâ ¬â* ¢òä
<ÒfâÉËä dH ? v>½{<Ë ôä´ä däâXîô V¶{<¸ Xîä VÆ] <_òä Ëäâ oA ¢òä ËÈNIË däâËA dH ? ò<Ù ôäJòä<Ù
Vâ ËÈNIË däâ ´äËA Ëäâ ôä´ä _äâO <XîV <_òâ ÒG ¬â* ´äXîô ÌVâ â ? dâ ß· ! ò<Ù ËÂGâ ôä¬ Xîäâ GdA*
´äGä Ëäâ Ëâôâ ß<TXî <Òxä, OÆGGâ, Xî_ä VA]Gâ ßäHô {Æôäh-{äl> XîôGâ Vâ ¢òä _äo dH ? ò<Ù ôä¬
Xâî <ú¼ËG ¬â* GdA* _Oâ Ëäâ <V<¾ {SäNIË Xâî <_òâ ßäVG _Oä Xîô <ÙG-ôäË ´äOGâ Vâ òä VäâGâ Vâ
¢òä _äo dH ? <´GGâ ôä¬ Xîäâ ß¨HË cî{ Vâ GdA* ´äGä, êGXî[ ¬ÆÓîËä ßäHô Ì¾Ëä ¬â* ¢òä <ÒfâÉËä
dH ? Òâ Ëäâ ÙäâGäâ* dA V¬äG dH*, ßäùËè ÒähA ¬ä½ Vâ ß{Gâ Xîäâ ¬ÆÓî XîdGâ Òä_ä oA Ì¾ dA dH $
31-¬G {SÌäâT $ {¶´äÌA <½Ëä_
¬G ôâ, ôä¬ <ÌGä ËG v>A´â $
´Ì òdØ ´äò <¬_â ¬äµ>A ¬â*, ËÌ XîdØ XHîVâ Xî[´â $$ µ>âXî $$
{äôV {ôV X¶îúG Xîô _A´â, Vd´ VÆô<Ë VÆ]Ùäkù $
¬äòä Ìâ<_ <ÒÉò óî_ _äOâ, Ëä{ô oÂ_ G oäkù$ $ 1 $$
´Ì _O {Säh <{*«> dH GAXîä,ËÌ _O Ëä<d ´<G1 oÂ_â$ .
òdØ V¶Väô Vâ¬_ Xâî VÆ] Jòäâ*, Ëä{ô ËÂ¶ ´<G óÂî_â $$ 2 $$
ßÒVô òdA ´äG ÓÁÒG, V¬e Ùâ] VúÆ {äÒâ $
ß¶O ßGâXî ßäG ¬Ë oÂ_â, ÙäÙõ ´<G1 «>dXîäÒâ $$ 3 $$
¬G Xîäâ ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*dâ ¬G ! ôä¬ o´G Xâî <ÌGä fôAô ÇAh däâ ôdä dH, <óîô ´Ì òd
Gô fôAô <¬D>A ¬â* <¬_ ´äòâOä, ËÌ ÌËä ËÂ ß¼ò fôAôäâ* ¬â* XHîVâ ôä¬-o´G Xîô VXâîOä ? ßË:
fAøS dA ÌS@äXîäô ÒÈ<¸ ¨äôä VÆ]{SÙ Vd´ V¬ä<T ¬â* ÌS@cî{ {äôV Vâ <¬_Xîô ¬G-_äHd Xîäâ
X¶îúG-Vä <G¬ù_ Xîô _â $ dâ oäkù ! ¬äòä Ìâ<_ Xâî Ëäâ <ÒÉò cî{ <ÒÉ-óî_ dA _Oâ dH*, êG {ô ËÂ
oÂ_ Xîô oA ¬Ë ´äGä $ ´Ì ËXî íÂ_-VÂ¯¬-fôAô ß¿v>â dH* ËÌ ËXî {SoÆ Xîä o´G XîôGä ¬Ë1
oÂ_ $ fôAô ôäâOA òä ß<Ë ÒÈ¾ däâGâ {ô o´G däâGä Xî<l>G dH $ òd V¶Väô Vâ¬_ ÒÈÇ Xâî V¬äG
{SËA<Ë ¬ä½ dA VÆ]{SÙ dH $ Vâ¬_ Xâî _ä_ óÂî_äâ* Xîäâ Ùâ]Xîô ¬ä¶V Xâî _äâo Vâ <O¾ ßäËâ dH* ßäHô
<Gôäf däâËâ dH* $ fÆXî {ÇA êVXâî óî_ Xîäâ ]äGâ Xâî <_B êVXâî {äV ´äËä dH <Xî¼ËÆ êV¬â* ækù
<GXî_Gâ Vâ Òd oA <Gôäf dA däâËä dH $ ÒHVâ dA Vä¶VäuôXî VÆ] Vâ <XîVA Xî[ oA ßäfä {Âhù GdA*
däâËA, êV VÆ] {ô ËÂ ¬Ë {SV¼G däâ $ òd ß¿v>ä ßÒVô dH, Ó-ÁÒG {ô¬ä¦¬ä Xîäâ dA ß{Gä
´äG Xîô <Òúäô ¨äôä êGXîä VäÇä¦Xîäô Xîô, Ëäâ ËÆeâ {ô¬äG¼Ù {SäIË däâOä $ {ô¬ä¦¬ä Vâ ß¼ò
í½A-{Æ½ä<Ù ßGâXî fôAôäâ* Xîäâ Ùâ]Xîô êGXî[ ßäV<Óî ¨äôä {SoÆ Xîäâ ¬Ë oÂ_ Ò êG¬â* ¬äâd ÌdXîäÒâ
¬â* ¬Ë ßä $
32-¬ÈOäâ<Óî ê{Ùâf $ e{Ëä_
¬äâgäâ ¬ÈO Ùâ] ÒG ß¶Tä, VÂeË GdA* Xîä_ Xâî ó¶îTä$$ µ>âXî $$
óÂîÁòäâ <óîôË VXî_ ÒG ¬ä¶dA*, <fô Vä¶Tâ fô VÂeË Gä¶dA* $$ 1 $$
êÙ¬Ù1 ¬äËäâ ÒG Xâî l>äµ>, v>äª úÁòäH VÌ Ìäôd2 Ìäµ> $$ 2 $$
ó¶î®òäâ G ´äGâ ÒG Xâî úäk3, ÙäÙõ íÒäÙ Ì¤TäGäâ ßäk $$ 3 $$
¬ÈO Xâî ðbµ>ä¶Ë Vâ ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*<Òúäô Gâ½äâ* Vâ dAG ÁÒ cî{ ¬ÈO, V¶Väô-ÒG Xîäâ
Ùâ]Xîô ¬äâ<dË däâ ôdä dH $ kVâ Xîä_ Xîä Xî¬ù-óî_ cî{ ´ä_ Xîä ó¶îÙä GdA* ÙA] ôdä dH $ òd {SV¼G
dØßä ÒG Xâî V¶{Âhù <ÒÉò-ÒÈÇäâ* ¬â* <Òúô ôdä dH, <Xî¼ËÆ kVXâî {Av>â Xîä_cî{ áòäT, kVXâî <fô {ô
ßäòÆ V¬äNIË cî{ Ìäh V¶TäG <Xîòâ dØòâ ßä ôdä dH, Òd kVâ GdA* ÙA]Ëä $ òd í½A-{Æ½ä<Ù cî{
ÒÈÇäâ* ¨äôä V¶Väô-ÒG Xî[ V´äÒµ> Ùâ]Xîô ¬ËÒä_â Xâî V¬äG ê¼¬¸1 däâ ôdä dH ßäHô ß{Gâ
XîÁòäh Xâî VoA VäTGäâ* Xîäâ v>äâªXîô, Ì<d¬Æù]2 dØßä {ËG Xî[ ßäâô ´ä ôdä dH $ òd V¶Väô-ÒG
Xâî <ÒÉò-ÒÈÇäâ* Xîäâ ]äGâ Xî[ ßäfä3 ¬â* ´ä_ GdA* <Ù]Gâ Vâ ß{Gâ Xîäâ ó¶¶îÙâ ¬â* ßäòä dØßä GdA*
V¬eËä <Xî¼ËÆ <ÒÉò íÒäÙ Xâî Xîäôh dA Xî¬ù-Ì¶TG ¬â* ßä Ì¤Tä dH $
33-¬G {S<Ë ê{Ùâf $ <GVäæXî Ëä_
Xîädâ ôâ ¬G ôä¬ <ÒVäôâ, ¬äGÆÉ ´¼¬ ´äò <´ò däôâ $$ µ>Xâ î $$
¬äË <{Ëä Xîäâ Ì¼T G oäkù, VÌ dA íÒIGä Xîdä VOäkù $$ 1 $$
ËG TG ´äHÌG eÂl>ä ´ähA, ôä¬ tÙò Tô Väô¶O1 {SähA2 $$ 2 $$
ú¶ú_ <úË <ÒË eÂl>A ¬äòä, Xîädâ G úâËâ Väâ <ÙG ßäòä $$ 3 $$
ÙäÙõ ËG ¬G eÂl>ä Xî<dòâ, ôä¬-úôh Od Xîädâ G ô<dòâ $$ 4 $$
¬G Xîäâ ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*-dâ ¬G ! ôä¬ Xîäâ ¢òäâ* oÂ_ ôdä dH ? Ùâ], òd ¬GÆbò-´¼¬ oäâOäâ*
¬â* áòù dA Gbµ> däâ ôdä dH, ËÂ íÒò¶ dA kVâ däô ôdä dH $ ¬äËä-<{Ëä-oäkù-Ìä¼TÒ Xîäâkù oA Ëâôâ GdA*
dH* $ òd VÌ V¶Väô íÒIG dA dH $ kVVâ ¢òä VPÌ¼T Ìä¤T ôdä dH ? fôAô, òäHÒG ßäHô TGä<Ù Xîäâ
<¬»òä V¬e Xîô tÙò ¬â* {SähäTäô2 {ô¬âiÒô1 ôä¬ Xîä ®òäG Tô $ ßôâ ú¶ú_ <ú¸ ! òd jáòä<Ù
VoA ¬äòä <¬»òä dH $ <´V <ÙG kG VÌXîäâ v>äâªGâ Xî[ k¿v>ä Xâî <ÌGä oA v>äâªGä dH, Òd ¬È¦òÆ Xîä
<ÙG oA V¬A{ ßä ôdä dH <óîô ËÂ ¢òäâ* GdA* VäÒTäG däâËä ? dâ ¬G ! òd ËG fäí½ ¨äôä <¬»òä dA
Xîdä Oòä dH, ËÂ ôä¬ Xâî úôhäâ* Xîäâ OSdh XîôXâî ¢òäâ* GdA* Níô ôdËä dH ?
34- ¬GÆbò Ùâd ¬dä¦Pò $ e{Ëä_
BâVä ´¼¬ ß¬äâ_Xî oäkù, ´ä¬â* ßäk <¬_H ôä¬ ôäkù $$ µ>Xâ î $$
´ä¬â* {Säh {Sâ¬ ôV {AÒH, VÙä VÆdäO Vâ´ VÆ] ÁÒH $$ 1 $$
ßä¦¬ä ßäk ôä¬ VäH* ôäËA, ß<]_ ß¬ô TG {äÒâ äËA $$ 2 $$
489
{SXîµ> ÙfùG {ôVG {äÒH, {ô¬ {ÆæÉ <¬_ ¬ä¶<d* V¬äÒH $$ 3 $$
BâVä ´¼¬ GdA* Gô ßäÒH, Väâ ¢òäâ* ÙäÙõ ô¦G OÒäÒH* $$ 4 $$
¬äGÒ-ËG Xî[ ¬<d¬ä Xîd ôdâ dH*dâ oäkù ! ¬GÆbò ´¼¬ BâVä ß¬ÂÁò dH <XîkV¬â* ßäGâ
{ô <ÒiÒ Xâî ôä´ä ôä¬ oA <¬_ ´äËâ dH* $ {SähA oOÒËè-{Sâ¬ ôV Xîä {äG XîôËä dH ßäHô VÙä tÙò
fÎòä {ô {SoÆ Xîäâ Ùâ]Ëâ dØòâ VäHoäyò VÆ] Vâ ÁÒG áòËAË XîôËä dH $ ÁÒä¦¬ä Vä¶VäuôXî
oäÒGäßäâ* Vâ Fî{ô ßäXîô ôä¬ ¬â* ßGÆôÓî däâËä dH ßäHô VP{Âhù <ÒiÒ Xâî ß¬ô TG {ôÌS@ cî{
Tôäâdô {SäIË XîôËä dH $ kV {SXîäô {S¦òÇ ÙfùG, í{fù {SäIË XîôXâî ßä¦¬ä {ô¬{ÆæÉ {ô¬ä¦¬ä ¬â*
<¬_ Xîô êVA ¬â* V¬ä ´äËä dH $ dâ Gô ! BâVä ´¼¬ úäHôäVA ¬â* ß¼ò GdA* {SäIË däâËä, Väâ BâVâ ô¦G
cî{ ´¼¬ Xîäâ <ÒÉòäâ* ¬â* ¢òäâ* ]äâ ôdä dH ?
35-{uôúò V¦V¶O $ ÙA{ú¼ÙA Ëä_
V¦V¶O<Ë ¬OG {äkòâ, OÆæ {SVäÙH* ôä¬ Oäkòâ $$ µ>âXî $$
ßäXîäf Tô<h TôA´H, TôhA ßäXîäf Xî[´H,
fÂ¼ò ¬ä¶<d* <Gô] _A´â $$ 1 $$
<Gô] ¬ÆÓîäd_ ¬ä¶dA* Väkô1 ßäòäâ, ß{Gâ {Aòä däH* ®òäÒË ]äâ´Ë {äòäâ $$ 2 $$
Väâú Väkô ßOäâúô _<dòâ, ÙâÒ ÙâdØôâ ¬ä¶dA* XîÒG Xî<dòâ $$ 3 $$
duô Xîäâ <dËäô BâVäâ _]H G Xîäâkù, ÙäÙõ ´â {AÒ {äÒH ß¬ô däâkù $$ 4 $$
V¦V¶O Vâ VäÇä¦Xîäô Xî[ {¾<Ë ÌËä ôdâ dH*<Gô¶Ëô V¦V¶O ¬â* _Oâ ôdXîô, XÈî{ä {ÂÒùXî
VÙèOÆæ Xî[ ÌËäkù dØkù <Ò<T Vâ ôä¬-OÆh OäG XîôËâ dØòâ ôä¬ Xîäâ {SäIË Xîôäâ $ ÌS@-íÒcî{ ßäXîäf
Xîäâ ÒÈ<¸ cî{ {È»ÒA ¬â* Tôäâ ßäùËè uGô¶Ëô ÌS@äXîäô ÒÈ<¸ ô¢]äâ $ ÒÈ<¸ cî{ {È»ÒA Xîäâ ÌS@ cî{
ßäXîäf ÌGäßäâ ßäùËè ÒÈ<¸ Xîäâ <G<ÒùXîäô Xîôäâ, <óîô fÂ¼ò cî{ Vd´ V¬ä<T ¬â* {ôÌS@ Xîä
VäÇä¦Xîäô Xîô _äâ $ kV {SXîäô Ùâ]Gâ {ô dA tÙò-VäOô1 ¬â* {ôÌS@ cî{ ¬äâËA d¬äôA ·äG-ð<bµ>
¬â* ßäòä dH $ d¬Gâ ®òäG Ëä <Òúäô ¨äôä ]äâ´Ëâ dØòâ dA ß{Gâ {SoÆ Xîäâ {SäIË <Xîòä dH $ ËÆ¬ oA
<Òúäô ¨äôä tÙò-VôäâÒô ¬â* dA k<¼ÙSòäËAË {ôÌS@ Xîäâ {SäIË Xîôäâ $ {ôÌS@ ÙâÒ úÂGä {¦ô Xâî ¬¶<Ùô
¬â* dA dH, òd XîäHG XîdËä dH ? Òd BXîÙâfA GdA* däâ VXîËä, Òd Ëäâ VÒù½ dA áòä{Xî dH $ ß{Gâ
XîÁòähäù duô Xîäâ êÓî {SXîäô Xîäâkù oA ß·äGA GdA* ´äGËä $ ò<Ù òd ´äGXîô ÌS@ Xîäâ {SäIË Xîô
_âËä dH Ëäâ Òd ÌS@ cî{ däâXîô ß¬ô däâ ´äËä dH $
36-ê{Ùâf úâËäÒGA $ BXîËä_
XîäHh ´G¬ Xîd¤ ´äËä dH, ßôâ oäkù, ôä¬ v>ä<ª Xîd¤ ôäËä dH $$ µ>âXî $$
¬H* ¬H* ¬âôA kG VäH* _äO, íÒäÙ {Ë¶O G VÂeH ßäO $$ 1 $$
<ÒÉòä¶ VäH* ôË OÒù OÆ¬äG, XÆ¶î´ô Xîä¬ Ì¤Tâ ß<o¬äG $$ 2 $$
_äâo ¬äâd ¬Ù ¬äòä ó¶îT, Jòäâ* ´_ ¬AG G úâËH ß¶T $$ 3 $$
ÙäÙõ òdØ ËG òäâ* dA ´äk, ôä¬ <Ò¬Æ] ¬ô Oòâ <Ò_äk $$ 4 $$
36-38 ¬â* ê{Ùâf ¨äôä VäÒTäG Xîô ôdâ dH*ßôâ oäkù ! Ëâôä òd Gô-´¼¬ <XîV <_òâ
dØßä dH ßäHô ËÂ <XîTô ´ä ôdä dH ? òd Ëäâ ôä¬ Xî[ {SäNIË Xâî <_B dØßä ä, <Xî¼ËÆ ËÂ ôä¬ o<Óî Xîäâ
v>äâªXîô Xîdä¶ ßGÆôÓî däâ ôdä dH ? <´G <ÒÉòäâ* ¬â*, ""¬H* ¬däGè d¤Â, òâ GäôA, VP{<¸ ¬âôA dH $'' kV
{SXîäô ßd¶Xîäô ¨äôä ßGÆôÓî däâ ôdä dH, Òâ Ëâôâ XîÁòäh ¬â* ÌäTXî dH* $ cî{äíÒäÙG Xâî Òf {Ë¶O Xîäâ
´HVâ ÙA{Xî-Jòäâ<Ë ßNyG cî{ GdA* oäVËA ßäHô Òd êV¬â* ´_ ¬ôËä dH, ÒHVâ dA ËÆeâ oA VäH¼Ùòù
ßNyG cî{ GdA* ÙA]Ëä, ËÂ oA êV¬â* {ªXîô {ô¬äù ð<bµ> Vâ ¬ô ´äËä dH $ ´HVâ dNíË Xîä¬-Òf
däâXîô ß{Gâ <¬»òä<o¬äG Vâ Ì¼TG ¬â* {ª ´äËä dH (dNíË Xîäâ {XîªGâ Òä_â Odôâ Oâ Xîäâ v>ä{ Xîô
êV {ô XîäO´ Xî[ d<GA ô] ÙâËâ dH*, däA êV {ô XÂîÙ Xîô Oâ ¬â* {ª ´äËä dH $ <óîô oÂ]-IòäV
Vâ <GÌù_ XîôXâî êVâ Ìä¤T _äËâ dH*) ÒHVâ dA ËÂ Ì_ Xâî ø¬¶«> ßäHô TG Xâî ß<o¬äG Vâ <ÒÉòäâ* ¬â*
ßGÆôÓî däâ ôdä dH $ ´HVâ ´_ ¬â* ¬¿v>A íÒË¶½ däâXîô oA <´ä-ôV Xâî Òf däâXîô ó¶îÙâ ¬â* {ª ´äËA
dH, ÒHVâ dA ·äG-Gâ½äâ* Vâ dAG ËÂ oA _äâo, ¬äâd, ¬Ùä<Ù cî{ ¬äòä Xâî ó¶îÙâ ¬â* {ªËä dH, VäÒTäG GdA*
däâËä $ ôä¬ Vâ <Ò¬Æ] ßGâXî ¬äGÒ ´¼¬-´¼¬ Xîô úäHôäVA ¬â* ú_â Oòâ dH*, êGXîä Xîäâkù {Ëä GdA* $
ÒHVâ dA òd Ëâôä Gô fôAô oA áòù dA Gbµ> däâ ´äòâOä $ ßË: ôä¬-o´G Xîô $
37-BXîËä_
¬G ¬Âô]ä ËH* ¢òä Xî[òä, XÆîv> {AÒ Xîäôh ÒHôäO Gä _Aòä $
ôâ ËH* ´{ Ë{ VäTA ¢òä ÙAòä $$ µ>âXî $$
ôâ ËH* XîôÒË XîäfA XîÙ Vgä, ôâ ËÂ O¶Oä ¬ä¶dA* Gä Ìgä $
ôâ ËH* <Òôd<G Jòäâ* ÙØ] Gä Vgä $$ 1 $$
ôâ ËÂ¶ {ä_â {ÒùË Gä OÁòä, ôâ ËH* ßä{ dA ßä{ä Gä Ùgä $
ôâ ËH* {AÒ {ÆXîäôA XîÙ Xîgä $$ 2 $$
däâk IòäVâ duô ´_ Gä <{òä, ôâ ËÂ¶ Ò´S G óîäµ>äâ ôâ <dòä $
<TXè î ÁÒG ÙäÙõ òâ <´òä $$ 3 $$
dâ ¬Â]ù ¬G ! ËÂGâ {SoÆ {SäNIË Xâî <_B XÆîv> oA ÒHôäyò Täôh GdA* <Xîòä, òd ¢òä {S¬äÙ <Xîòä
dH ? ßôâ ! ËÂGâ {SoÆ Xâî <_B ´{, Ë{, òäâO-VäTG ßäHô ÙäG <Xîòä dH ¢òä ? ËÂGâ XîäfA-XîôÒË
_âGâ Xîä Xîbµ> XîÌ Vdä dH ßäHô G O¶Oä ¬â* dA Ìdä dH $ G ËÂGâ <Òòäâ<OGA Xâî V¬äG {SoÆ-{SäNIË Xâî <_B
ÙØ:] Vdä dH ? G ËÂ <d¬ä_ò {ÒùË Xâî <d¬ ¬â* O_ä dH $ G ËÂGâ ß{Gä ßd¶Xîäô ´_äòä dH $ ËÂGâ
áò<Ë däâXîô {SoÆ Xîäâ XîÌ {ÆXîäôä dH <Xî "{Soäâ ! ÙfùG Ùäâ !' $ ËAÒS IòäV-òÆ¢Ë däâXîô duô-o<Óî
cî{ ´_ oA GdA* {äG <Xîòä $ ßôâ tÙò ! kËGä däâGâ {ô oA ËÂ óîµ>ä GdA*, Ëäâ ßÒiò dA Ò´S Xîä
dH $ dâ ¬G ! {SoÆ {SäNIË Xâî VäTG Vâ ô<dË òâ ÁÒG Xâî <ÙG <T¢Xîäô Xâî òäâyò dA dH* $
38-ò<ËËä_
¢òä Xî[´â ¬äGÆÉ ´¼¬ Xîäâ, ôä¬ G ´{<d O¤Òäôä $
¬äòä Xâî ¬Ù ¬äËäâ ÌdH, oÂ_ ôgä V¶Väôä $$ µ>âXî $$
491
<dôÙH ôä¬ G ßäÒkù, ßäÒH <ÒÉò <ÒXîäôä ôâ $
duô ¬äôO VÂeH GdA*, XÂî{ {ôË G<d* Ìäôä ôâ $$ 1 $$
ßä{ä ßNyG ´Æ ßä{ ¬â,* ËäËH* ßd<G<f ´ôH fôAôä ôâ $
oäÒ o<Óî oäÒH GdA*, {AÒH G duô ´_ GAôä ôâ $$ 2 $$
¬H* ¬âôA VÌ VÂekù, VÂeH ¬äòä ´ä_äâ ôâ $
ôä¬ Gä¬ VÂeH GdA*, ß¶T G VÂeâ Xîä_äâ ôâ $$ 3 $$
BâVâ dA ´¼¬ O¬äkòä, <´Ë ßäòä <ËË ´äk ôâ $
ôä¬ ôVäòG Gä <{òä, ´G ÙäÙõ dâË _Oäk ôâ $$ 4 $$
dâ ¬Â]ù ! ò<Ù ôä¬ Gä¬ G ´{ä, ËÌ kV ¬GÆbò ´¼¬ Xîä ¢òä ê{òäâO XîôâOä ? <ÒÉò-VÆ]
Ëäâ VoA òäâ<Gòäâ* ¬â* {SäIË â, òd Ëäâ {SoÆ o<Óî Xâî <_B dA <¬_ä dH $ ËÂ {SoÆ Xîäâ oÂ_Xîô ¬äòä-¬Ù
Vâ ¬ËÒä_ä dØßä V¶Väô ¬â* <Òúô ôdä dH $ Ëâôâ tÙò ¬â* ôä¬ Xîä í¬ôh Ëäâ XîoA GdA* ßäËä, VÙä
<ÒÉò-<ÒXîäôäâ* Xîä dA <ú¼ËG däâËä ôdËä dH $ {SoÆ Xâî {äV {dØ¶úäGâ Òä_ä o<Óî-¬äOù ËÆeâ GdA*
ÙA]Ëä, <Xî¼ËÆ <ÒÉò XÂî{ Xîäâ Ùâ]Xîô oA êV¬â* ß<Ë fAøS {ªËä dH $ ß{Gâ ¬â* ´äâ ßd¶Xîäô cî{
ßNyG dH, êVVâ <ÙG ôäË fôAô ´_Ëä ôdËä dH, <óîô oA ËÆeâ a¾ä-o<Óî <{Sò GdA* _OËA, ËÂ duô-
o<Óî-´_ GdA* {äG XîôËä $ ¬Æeâ ""¬H* ßäHô ¬âôA'' VPÌ¼TA ÌäËâ* Ëä ¬äòä-´ä_ dA ÙA]Ëä dH $
dâ ß¶T ! ËÂ Xîä_ ßäHô ôä¬-Gä¬ Xîäâ GdA* Ùâ]Ëä $ ËÂGâ ß{Gä ¬äGÒ ´¼¬ áòù dA ]äâ <Ùòä dH $ {Sâ¬
V<dË ôä¬ o<Óî-ôVäòG Xîä {äG GdA* <Xîòä $ ßË: ßÌ <´Tô Vâ ßäòä ä, êTô úäHôäVA _ä]
òäâ<Gòäâ* ¬â* dA <óîô ´ä ôdä dH $
39-{uôúò ÒHôäyò $ ÙäÙôä
kG¬â* ¢òä _A´H ¢òä ÙA´â, ´¼¬ ß¬äâ_Xî v>A´â $$ µ>âXî $$
VäâÒË VÆ < {Gä¶ däâ k ù , ´äOâ ËH * G<d* Xîäâ k ù $
¬È O ËÈ b hä ´_ ´H V ä, úâ Ë Ùâ ] Ó Bâ V ä $$ 1 $$
ÌäÁ oô¬ <Ù]äÒä, ÌäÁOô «>dXîäÒä1 $
ÙäÙõ V¶OA Ëâôä, Xîäâkù GdA* <XîV Xâîôä $$ 2 $$
{S¦òÇ cî{ Vâ ÒHôäyò Xîä ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*ßôâ ! kG <ÒÉòäâ* ¬â* ¢òä _âGä ÙâGä dH ? áòù
dA ß¬ÂÁò ¬äGÒ ´¼¬ ÇAh däâËä dH $ òâ Ëäâ ß·äG <Gjä ¬â* Väâòä dØßä dH, ËÌ ËXî dA íÒIGÒËè
oäV ôdâ dH*, ·äG ´äOSË däâËâ dA Xîäâkù oA G ôdâOä $ VúâË däâXîô Ùâ], òd V¶Väô ¬ÈO-ËÈbhä Xâî
´_ÒËè {SËA<Ë ¬ä½ dA dH $ ´HVâ ÌäÁOô ÌäÁ <Ù]ä Xîô ÌdXîäËä1 dH, ÒHVâ dA oS¬ Vâ V¦ò oäV
ôdä dH $ ÒäíËÒ ¬â* kV V¶Väô ¬â* G Ëâôä Xîäâkù VäA dH ßäHô G ËÂ dA <XîVA Xîä dH $
40-úâËäÒGA ê{Ùâf $ <V*d _A_ Ëä_
]ä<_Xî ´äOâ <´òôä VäâÒâ, ¢òäâ* Xîô ¬â_ä däâÒâ $$ µ>âXî $$
Vâ ´ BXî G<d* ¬â _ ä, ËäËH * {S â ¬ G ]â _ ä $$ 1 $$
Vä¶ k ù V¶ O G {äÒä, Väâ Ò Ë ´¼¬ O¬äÒä $$ 2 $$
Oä<óî_ GA*Ù G Xî[´â, ßäòÆ øµ>â ËG v>A´â $$ 3 $$
ÙäÙõ ÁÒ ßòäGä, eÂ l >â oô¬ oÆ _ äGä $$ 4 $$
VäÒTäG XîôGâ Xâî <_B ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*kùiÒô Ëäâ ÁÒäâ* Xî[ ôÇä XîôGâ Xâî <_B VÙä
´äOËâ ôdËâ dH* ßäHô ÁÒ ß·äG <Gjä ¬â* Väâòä ôdËä dH, <óîô kùiÒô Vâ XHîVâ <¬_ VXîËä dH ? ÙäâGäâ*
BXî tÙò fÎòä {ô dA ôdËâ dH*, <óîô oA <¬_G GdA* dØßä, kVVâ ·äË däâËä dHÁÒ Gâ kùiÒô Vâ
{Sâ¬ dA GdA* <Xîòä $ {SoÆ Xâî Vä ôd Xîô oA {SoÆ Xîäâ GdA* {SäIË Xîô VXîä, ß·äG <Gjä ¬â* VäâËâ dØòâ
dA Väôä ´¼¬ ]äâ <Ùòä $ ßäòÆ øµ>ËA ´ä ôdA dH, fôAô ÇAh däâ ôdä dH, Ëäâ oA òd ß·äGA ÁÒ
<¬»òä oS¬ ¬â* {ªXîô {SoÆ Xîäâ oÂ_ ôdä dH $ ßôâ ! ßÌ Ëäâ ß·äG <Gjä ¬â* ¬Ë {ªä ôd $
ôäO ´¶O_A OäHªA
41-{dôä ({¶´äÌA oäÉä) $ XîdôÒä Ëä_
{d_â {dôâ ôH<h1 Ùâ, Ì<h´äuôòä, ËÂ¶ ßäòä k<d* V¶Väô Òâ $
¬äòäÙä2 ôV {AÒh _yOä, <ÒVôä <Vô´Gdäô Òâ $$
<Vô´Gdäô <ÒVäôä, <Xîòä {Väôä, ¬äË <{Ëä XÆî_ Gäô3 Òâ $
eÂl>A ¬äòä, ßä{ Ì¤Täòä, úâËâ GdA* O¤Òäô Òâ $$
O¤Òäô G úâËâ, ßÒOÆh XâîËâ, Ì¶®òä VÌ {uôÒäô Òâ $
ÙäÙõ ÙäV XîdH Ì<h´äôä, ËÂ¶ ßäòä k<d* V¶Väô Òâ $$ 1 $$
Ùõ´â {dôâ ôH<h Ùâ, Ì<h´äuôòä, ËÂ ô¸ä ËæhA Gä_4 Òâ $
¬äòä ¬äâd <óîôâ ¬ËÒä_ä, ôä¬ G V¢òä V¤oä_ Òâ $$
ôä¬ G V¶oä_â, ô¸ä Gä_â, ß¶T G VÂeâ Xîä_ Òâ $
duô G<d* ®òäòä, ´¼¬ O¬äòä, Ùd <Ù<f óÂîµ>ä Ëä_ Òâ $$
Ùd uÙ<f óÂîµ>ä, GAô <G]Âµ>ä, _â]ä «>âÒh5 Vä_ Òâ $
ÙäÙõ ÙäV XîdH Ì<h´äôä, ËÂ¶ ô¸ä ËæhA Gä_ Òâ $$ 2 $$
ËA´â {dôâ ôH<h Ùâ, Ì<h´äuôòä, ËH* ÌdÆË êl> äòä oäô Òâ $
´äâ ¬G oäòä, Väâ Xîô ßäòä, Gä XÆîv> <Xîòä <Òúäô Òâ $$
<Òúäô G Xî[òä, Gä¬ G _Aòä, ¢òäâ* Xîô _¶øâ {äô Òâ $
{äô G {äÒâ, <óîô {v>ËäÒâ, «Â>Ìh _yOä Täô Òâ$$
493
«Â>Ìh _yOä, oâôä6 oyOä,7 dä G ßäòä Väô Òâ $
ÙäÙõ ÙäV XîdH Ì<h´äôä, ËH* ÌdØË êl>äòä oäô Òâ $$ 3 $$
úäHâ {dôâ ôH<h Ùâ, Ì<h´äuôòä, ËÂ {¢Xîä8 dõÒä {Aô9 Òâ $
´äHÌG Oòä, ´ôä <Òòä{A10, Gä¶dA* VÆ<T fôAô Òâ $$
VÆ<T Gä {äkù, ôH<h O¶Òäkù, GHGäâ* ßäòä GAô Òâ $
oÒ ´_ oâôä «Â>Ìh _yOä, Xîäâkù G Ì¶Tâ TAô Òâ $$
Xîäâkù TAô G Ì¶Tâ, ´¬ Xâî ó¶îTâ, ¢òäâ* Xîô _¶øâ ËAô Òâ $
ÙäÙõ ÙäV XîdH Ì<h´äôä, ËÂ {¢Xîä dõÒä {Aô Òâ $$ 4 $$
ÁÒ Xîäâ ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*dâ ÁÒ cî{ ÌG´äôâ ! ËÂ kV V¶Väô ¬â* ßäòä dH ßäHô ßäòÆ cî{
ôä<½ Xâî {S¬ {dô ¬â* dH, <Xî¼ËÆ ßoA Vâ VÈ<bµ>XîËäù kùiÒô Xîäâ oÂ_ Xîô ¬äòä2 Xâî <ÒÉò-ôV Xîäâ
1
{äG XîôGâ _Oä dH $ {SoÆ Xîäâ oÂ_ Xîô ¬äËä-<{Ëä ßäHô XÆîµÆ><PÌòäâ* Xâî Vä3 ÌdØË óHî_äÒ óHî_ä
<_òä dH $ ËÂ <¬»òä ¬äòä ¬â* íÒò¶ dA Ì¤T Oòä dH $ dâ ¬Â]ù ! VäÒTäG GdA* däâËä $ ¬Â]ù ! ËÂ VúâË
GdA* däâËä $ Ùâ], ËÂGâ <XîËGâ ßÒOÆh <Xîòâ dH* $ ß{Gâ ÙäâÉäâ* Xâî Xîäôh dA ËÂ VÌ {uôÒäô ¬â* Ì¤Tä dØßä
dH $ d¬ ËÆeâ Xîd ôdâ dH*, ËÂ kV ¬ä<òXî V¶Väô ¬â* ßäòä dH, VúâË ôdGä $$ 1 $$ dâ ÁÒ-ÌG´äôâ ! ËÂ
ßäòÆ-ôäu½ Xâî ÙõVôâ {dô ¬â* ßäòä dH ßäHô ßäËâ dA Ëæh GäôA Xâî Vä4 ßGÆôÓî däâ Oòä dH $ ¬ä<òXî
¬äâd Vâ ¬ËÒä_ä däâXîô <Òúô ôdä dH $ ôä¬ Xîä í¬ôh GdA* Xîô VXîä $ ËÂ ôä¬ Xîä í¬ôh GdA* XîôËä,
ËæhA Xâî Vä dA {Sâ¬ XîôËä dH $ ßôâ ß¶T ! ËÆeâ Xîä_ oA GdA* ÙA]Ëä $ ËÂGâ duô Xî[ ê{äVGä GdA*
Xî[, áòù dA ´¼¬ ]äâ <Ùòä $ Ëâôä V¶ò¬-VôäâÒô óÂîµ> Xîô Ì_ cî{ ´_ Ùf kN¼jò cî{ Ùf
<Ùfäßäâ* ¬â* óHî_ Oòä dH $ kV {SXîäô _äâ_Æ{Ëä Vâ Ì_ cî{ ´_ V¬äIË däâ úÆXîä dH $ ßÌ ËÆeâ
ß{Gâ ÁÒG Xîä <dVäÌ ÙâG5â ¬â* Ìªä Xîbµ> däâOä $ d¬ ËÆeâ Xîd ôdâ dH*-ËÂ òÆÒËA ¬â* ßGÆôÓî däâXîô
ß{Gä VÒùíÒ ]äâ ÌHl>ä dH $$ 2 $$ dâ ÁÒ-ÌG´äôâ ! ßäòÆ ôä<½ Xâî ËAVôâ {dô ¬â* ËÂGâ ¬¬Ëä cî{ ÌdØË
oäô êl>ä <_òä dH $ ´äâ ¬G Xîäâ <{Sò _Oä, ÒdA ËÂGâ <Xîòä dH $ o_â-ÌÆôâ Xîä XÆîv> oA <Òúäô GdA*
<Xîòä $ G {ô¬ä¦¬ä Xîä Gä¬ <ú¼ËG <Xîòä ßäHô G ßä¦¬-<Òúäô dA <Xîòä $ ËÂ V¶Väô-<V¼TÆ Xîäâ
êÁ_¶øG XîôXâî {äô XHîVâ ´ä VXâîOä ? ´Ì {äô G ´ä VXâîOä ßäHô «Â>ÌGâ _OâOä ËÌ {iúä¸ä{ dA
XîôâOä $ ßÌ ËÂ «Â>ÌGâ dA _Oä dH, Ëâôä THòù cî{ Ìâªä6 µÂ>µ> Oòä7 dH ßäHô ËKÒ <Òúäô oA Ëâôâ dä G
_Oä $ d¬ ËÆeâ Xîd ôdâ dH*-<Xî ËÂGâ ¬¬Ëä cî{ oäô Ëäâ ÌdØË êl>äòä dH, <Xî¼ËÆ ÁÒG Xîäâ Vóî_ GdA*
Xîô VXîä $$ 3 $$ ÁÒ-ÌG´äôâ ! ßÌ ËÂ ßäòÆ ôä<½ Xâî úËÆù {dô ¬â* ßäòä dH ßäHô Vä¶VäuôXî
{uôNí<Ëòäâ* Xîä ßGÆoÒA8 Ëä ÒÈ¾9 däâ Oòä dH $ Ëâôâ fôAô Xîä òäHÒG ú_ä Oòä dH ßäHô Ùâd ¬â*
ÒÈ¾äÒíä11 ßäOkù10 dH, ßÌ ËÆeâ fôAô Xî[ VÆ<T oA GdA* ôdËA $ {SoÆ-{SäNIË Xî[ dâËÆ fÆ¾ ÌÆ<¾ oA
ËÆeâ {SäIË G däâ VXî[ $ ËÂGâ ßäòÆ-ôä<½ áò»äù dA ]äâ ÙA $ ßÌ Ëâôâ Gâ½äâ* ¬â* ÙØ:] Xâî ßaÆ ßä ôdâ dH*
$ Ëâôä ÁÒG-Ìâªä V¶Väô-<V¼TÆ Xâî ¢_âf-´_ ¬â* «Â>Ì ôdä dH $ <´GXâî <_B ËÂGâ ßGù <Xîòâ, êG
XÆîµ>ÆNPÌòäâ* ¬â* Vâ Xîäâkù oA THòù GdA* Ì¤TäËä $ ò¬ Xâî ó¶îÙâ ¬â* {ªGâ {ô XîäHG THòù Ì¤Tä VXîËä dH ? ßÌ
ËÂ V¶Väô-<V¼TÆ Xîäâ _ä¶øXîô ßO_â Ëµ> {ô XHîVâ ´äòOä ? d¬ ËÆeâ XîdËâ dH*- ßÌ ËÂ Vä¶VäuôXî
{uôNí<Ëòäâ* Xîä ßGÆoÒA ßäHô ÒÈ¾ Ëäâ däâ Oòä, <Xî¼ËÆ ]âÙ dH-oOÒËè Xîä VäÇä¦Xîäô G Xîô VXîä
$
42-Xîä_ úâËäÒGA ? ôäO OäHªA $ {¶´äÌA <½Ëä_
Xîädâ ôâ Gô XîôdØ «>óîäh1, ß¼Ë Xîä_ øô Oäâô2 ¬Väh $$ µ>Xâ î $$
{d_â Ì_Ò¤Ë Oòâ <Ò_äk, ÌS@ä ßä<Ù ¬dâiÒô ´äk $$ 1 $$
ßäOH* däâËâ ¬äâµ>â ¬Aô, Oòâ v>äª {HOPÌô {Aô $$ 2 $$
XîäúA Ùâd Xîdä OÌäùGä, ´â ê{Jòä Väâ VÌH <Ò_äGä $$ 3 $$
ÙäÙõ ß¬ô ê{äÒGdäô, ßä{<d ßä{ ôdH XîôËäô $$ 4 $$
Xîä_ Vâ VäÒTäG Xîô ôdâ dH*dâ ¬äGÒ ! ß{Gâ Xîäâ ¬däGè V¬e Xîô ¢òäâ* áòù dA «>A*O1
¬äôËä dH ? ß¼Ë ¬â* Ëäâ Ëâôä øô XîÌS2 Òä i¬fäG dA däâOä $ Ëâôâ {d_â ßGâXî Ì_ÒäGè däâ Oòâ dH*, Òâ
VoA <¬D>A ¬â* <¬_ Oòâ $ ÌS@ä, ¬dâiÒô ßä<Ù oA ú_â ´äòâ*Oâ $ {d_â Ìªâ-Ìªâ VôÙäô, {HOPÌô
ßäHô {Aô dØòâ dH*, Òâ oA ß{Gä VÌ XÆîv> v>äâª Xîô ú_â Oòâ $ òd Xî¿úä fôAô dH, kVXîä ¢òä OÒù
XîôGä dH ? ´äâ ê¦{¼G dØòâ dH*, Òâ VoA Gbµ> däâGâ Òä_â dH* $ ß¬ô Ëäâ BXî VÈ<bµ>-ôú<òËä íÒò¶ kùiÒô
dA ôdËä dH $
43-ê{Ùâf $ {¶´äÌA <½Ëä_
kË1 øô úäâô G ¬ÂV2â Xîäâkù, ß¶Ëô dH ´â ´äGâ Väâkù $$ µ>Xâ î $$
´äOdØ ôâ ´G Ë¸ G ´äk, ´äOË dH Väâ ôgä V¬äk $$ 1 $$
´ËG-´ËG Xîô ôä]dØ Väô, ËíXîô ê{´H XîäHG <Òúäô $$ 2 $$
kÌ3 Xîô ÙäÙõ ´ähH* ´â, Ëäâ Vä<dÌ fôhäO<Ë _â $$ 3 $$
XîÁòäh{SÙ ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*´äâ ß{Gâ oAËô ßä¦¬-íÒcî{ ÌS@ dH, êVâ ´äâ ´äGËâ dH*,
êGXâî òdä¶1 ß¼Ë:Xîôh cî{ øô Vâ Xîä¬-XSîäâTä<ÙXî úäâô ·äG-TG Xîäâ GdA* úÆôä2 VXîËâ $ dâ
_äâOäâ ! ¬äâd <Gjä Vâ ´äOäâ, <´VVâ ·äG ´¼ò Väô ßäG¼Ù G ´ä VXâîOä $ ´äâ ·äG ´äOSË ¬â* dH, Òd
êVA ßäG¶Ù ¬â* V¬äòä ôdËä dH $ ò<Ù ËÆ¬ Ìäô¶Ìäô <Òúäô cî{ ê{äò ¨äôä Väô-·äG Xî[ ôÇä XîôäâOâ,
Ëäâ <XîV <Òúäô Vâ tÙò ¬â* Xîä¬ä<Ù úäâô ê¦{¼G däâ VXâ*îOâ ? ßäùËè ßä¦¬-·äG Xâî ôdËâ Xîä¬ä<Ù
Xîäâ ê¦{¼G XîôGâ Òä_ä Xîäâkù oA <Òúäô tÙò ¬â* GdA* ßäËä $ kV3 {SXîäô, ´äâ ¬G Vâ ´¼ò Xîä¬ä<Ù
Xîäâ úäâô ´äGXîô VúâË ôdËä dH Ëäâ êVâ {SoÆ ß{GA fôh ¬â* _âËâ dH* ßäùËè ß{Gâ ¬â* dA _ò Xîô _âËâ
dH* $
495
44-ê{Ùâf úâËäÒGA $ {¶ú¬Ëä_
¬âôA ¬âôA XîôË Ó ]AGä1, Ùâ]Ë dA ú_ ´äÒH $
Xîä¬ XSîäâT ËÈbhä ËG ´ä_H, ËäËH* {äô G {äÒâ $$ µ>Xâ $$
¬Âô] ¬¬Ëä ´¼¬ O¬äÒâ, oÂ_ ôdâ k<d* ÌäÁ $
ÌäÁOô Xîäâ ´äGË Gä¶dA*, ´G¬ O¶ÒäÒH ÒäÙA $$ 1 $$
{S{¶ú {¶ú XîôH ÌdØËâôä, Xîä_ XÆîµ>ÆPÌ Xâî Ëä¶kÍ $
<ÒÉ Xâî íÒäÙ VÌH òâ _äOâ, ËäËH* úA¼dË Gä¶dA* $$ 2 $$
òâËä <´ò ¬â* ´äGË Gä¶dA*, ßäk Xîdä¶ ú_ ´äÒH $
ßäOâ {Av>â V¬eH Gä¶dA*, ¬Âô] òäâ* «>dXîäÒH $$ 3 $$
òâ VÌ oS¬ oäG o_ {äÒH, fäâT _âdØ Väâ Vä¶kÍ $
Väâkù BXî ËÆPdäôä Vä´G, ÙäÙõ ÙõVô Gä¶dA*$$ 4 $$
ê{Ùâf ¨äôä VúâË Xîô ôdâ dH*ÓË Xâî {SähA ""òd GäôA ¬âôA dH, òd V¶{<¸ ¬âôA dH'' BâVâ
XîôËâ-XîôËâ dA ÇAh1 däâ ´äËâ dH* ßäHô GäôA Ëä V¶{<¸ oA Ùâ]Ëâ-Ùâ]Ëâ dA êGXâî dä Vâ ú_A
´äËA dH $ Xîä¬, XSîäâT, ËÈbhä<Ù tÙò Xîäâ ´_äËâ ôdËâ dH*, kVA<_B V¶Väô Vâ {äô ´ä GdA* VXîËâ $
¬Â]ù ¬¬Ëä ¨äôä kV V¶Väô cî{ ÌäÁ ¬â* dA ¬äâ<dË ôdËâ dH* ßäHô {ô¬âiÒô cî{ ÌäÁOô Xîäâ G ´äG
Xîô ß{Gä ´¼¬ áòù dA ]äâ ÙâËâ dH* $ {¶ú ·äGâ<¼jòäâ* Xâî Ëä Xîä_ cî{ XÆîµ>ÆPÌ Xâî {äâÉhäù ÌdØË
{S{¶ú XîôËâ dH* ßäHô òâ VÌ {SähA <ÒÉò-<ÒÉ Xâî íÒäÙ ¬â* dA _Oâ ôdËâ dH* $ kVA<_B ß{Gâ
ÒäíË<ÒXî <dË Xîäâ GdA* {dúäGËâ $ kËGä oA GdA* ´äGËâ""Xîdä¶ Vâ ßäòâ dH* ßäHô Xîdä¶ ´ä ôdâ
dH* $'' {d_â oäâOXîô ßäòâ êGXîäâ Ëä ß{Gâ ÙØbXî¬ù Vâ däâGâ Òä_â o<Òbò ¢_âfäâ* Xîäâ GdA* V¬eËâ,
kVA<_B kV {SXîäô <ÒÉòäâ* ¬â* ÌdXî ´äËâ dH* $ kG Vä¶VäuôXî V¶{Âhù oS¬äâ* Xîäâ ß¿v>A {SXîäô Gbµ>
XîôXâî {SoÆ Xî[ ]äâ´ XîôËä dH, ÒdA {SoÆ Xîäâ {SäIË XîôËä dH $ Òd BXî {ô¬ä¦¬ä dA ËÆPdäôä V¿úä
<¬½ dH, ß¼ò Xîäâkù oA GdA* dH $
45-OÒù dä<GXîô $ {¶ú¬ Ëä_ $
OÒù G Xî[<´òâ ôâ, OÒHÍ däâk <ÒGäV $
OÒHÍ Oäâ<Ò¼Ù Gä <¬_H, OÒHÍ GôXî <GÒäV $$ µ>âXî $$
OÒHÍ ôVäË_ ´äkòâ, OÒHÍ øäâô ß¶Täô $
OÒHÍ oäH-´_ «Â><Ìòâ, OÒHÍ Òäô G {äô $$ 1 $$
OÒHÍ {äô G {äkòâ, OÒHÍ ´¬{Æô ´äk $
OÒHÍ Xîäâ vÂ>µ>H GdA*, OÒHÍ Ì¤Tâ ßäk $$ 2 $$
OÒHÍ oäÒ G Fî{´H, OÒHÍ o<Óî G däâk $
OÒHÍ <{Ò ¢òäâ* {äkòâ, OÒHÍ XîôH ´<G Xîäâk $$ 3 $$
OÒHÍ ÌdØË <ÒGäf dH, OÒHÍ ÌdØË <ÒXîäô $
ÙäÙõ OÒù G Xî[<´òâ, V¼¬Æ] <Vô´Gdäô $$ 4 $$
OÒù Xîäâ dä<GXîô ÌËäËâ dØòâ êVâ G XîôGâ Xî[ {Sâôhä Xîô ôdâ dH*ßôâ ! OÒù ¬Ë Xîôäâ, OÒù Vâ
<ÒGäf däâËä dH $ OÒù XîôGâ Vâ VäTGä ¨äôä oA Oäâ<Ò¼Ù GdA* <¬_Ëâ, OÒù Vâ GôXî ¬â* <GÒäV däâËä dH,
ôVäË_ ¬â* ´äËä dH, øäâô ß¶TXîäô ¬â* {ªËä dH $ Òäô-{äô G {äXîô V¶Väô-<V¼TÆ Xâî ¬®ò ¢_âf-
´_ ¬â* dA «Â>ÌËä dH, <XîVA {SXîäô {äô GdA* ´ä VXîËä, ò¬{ÆôA ¬â* ´äËä dH, ¬ÆÓî GdA* däâËä, {S¦òÆË
Ì¼TG ¬â* {ªËä dH, VäN¦ÒXî a¾ä ßäHô o<Óî GdA* däâËA, <XîVA {SXîäô oA {SoÆ Xî[ {SäNIË GdA* däâËA,
kV<_B OÒù Xîäâkù oA G Xîôâ $ OÒù Vâ ß<Ë <ÒGäf däâËä dH, ÌdØË <ÒXîäô ê¦{¼G däâËâ dH* $ ßË: OÒù
G XîôXâî o´G ¨äôä {ô¬ä¦¬ä Xâî V¼¬Æ] ôdäâ $
46-<dËäâ{Ùâf $ Gµ> Ëä_
dÆ<Vòäô ôdäâ, ¬G ¬äôâOä, Vä¶kù VËOÆæ ËäôâOä $$ µ>Xâ î $$
¬äòä Xîä VÆ] oäÒH, ¬Âô] ¬G ÌäHôäÒH ôâ $$ 1 $$
eÂl> Väú Xîô ´äGä, k¼jA íÒäÙ oÆ_äGä ôâ $$ 2 $$
ÙØ] Xîäâ VÆ] Xîô ¬äGH, Xîä_ eä_ G<d* ´äGH ôâ $$ 3 $$
ÙäÙõ Xîd V¬eäÒH, òdÆ ßÒVô ÌdØuô G {äÒH ôâ $$ 4 $$
XîÁòäh{SÙ ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*dâ VäTXî ! VäÒTäG ôdGä, Xîäôh ßúâË ôdGâ {ô òd
ú¶ú_ ¬G ËÆeâ {ô¬äù ð<bµ> Vâ ¬äô ÙâOä ßäùËè <ÒÉòäâ* ¬â* «>ä_ ÙâOä $ ò<Ù XîdA* ¬G Xâî Täâ]â ¬â*
ßäXîô <Oô oA ´äòâ Ëäâ {ô¬ä¦¬ä ßäHô VÙèOÆæ Xî[ fôh ´äGä, Òâ Ëâôä ê¾äô Xîô Ùâ*Oâ $ kV ¬G Xîäâ
¬ä<òXî VÆ] dA ß¿v>â _OËâ dH* $ òd ¬Â]ù ê¼dA* ¬â* {äO_ däâ ´äËä dH $ kN¼jòäâ* Xâî <ÒÉò-ôV ¬â*
¬äâ<dË däâXîô kVGâ <¬»òä Xîäâ V¦ò V¬e <_òä dH, ÙØ:] Xîäâ VÆ] ¬äG <_òä dH $ òd Xîä_äNyG
Xî[ JÒä_ä Xîäâ GdA* ´äGËä $ d¬ ËÆPdâ* V¬eä Xîô XîdËâ dH*, òd V¬ò ´äGâ {ô <óîô GdA* <¬_âOä $
ß{Gâ <fbò ßä¶TA OSä¬ <GÒäVA OôAÌÙäVÁ Xîäâ òd {Ù ê{Ùâf cî{ ¬â* <_] oâ´ä ä $
OôAÌÙäV Á Gâ <óîô ê¸ô ¬â* kVA Xîäâ ""Vä¶kù VÙèOÆæ ËäôâOä'' ËÆXî <_] oâÁ A $
47-<ÒiÒäV $ Gµ>Ëä_
Vä<dÌÁ VË ¬âôä ôâ, _äâO e]H* ÌdØËâôä ôâ $$ µ>âXî $$
ÁÒ ´¼¬ ´Ì {äòä ôâ, ¬íËXî _â] <_]äòä ôâ $$ 1 $$
øµ>H ÌTH XÆîv> Gä¶dA* ôâ, Xî¬ù <_çòä êV ¬ä¶dA* ôâ $$ 2 $$
<ÒTäËä <Ò<T Xî[¼dä ôâ, <Vô´ VÌG Xîäâ ÙA¼dä ôâ $$ 3 $$
V¬ù <Vô´Gdäôä ôâ, Väâ Ëâôâ <GXîµ> O¤Òäôä ôâ $$ 4 $$
VXî_ _äâXî <óîô ßäÒH ôâ, Ëäâ ÙäÙõ ÙAòä {äÒH ôâ $$ 5 $$
497
47-48 ¬â* ß{Gä oOÒÙè <ÒiÒäV <Ù]ä ôdâ dH*_äâO Ëäâ ß{Gâ TG, ´G, Ì_ Xîä
ßäaò _âXîô ÌdØË {SXîäô ÌXîÒäÙ XîôËâ dH* <Xî¼ËÆ d¬äôä ßäaò Ëäâ BXî V¦ò íÒcî{ {ô¬ä¦¬ä dA
dH $ d¬â* Ëäâ êVA Xîä <ÒiÒäV dH $ ÁÒ Gâ ´¼¬ <_òä dH, ËÌ dA kVXîä {SäôÄT <GNiúË Xîô <Ùòä
Oòä dH $ êV <GTäùuôË Xî¬ù ¬â* XÆîv> oA øµ>Ëä ÌÑËä GdA* $ <´V <ÒTäËä Gâ fôAô ê¦{¼G XîôXâî
VÌXîäâ Xî¬äùGÆVäô ßäÁ<ÒXîä ÙA dH, dâ ¬Â]ù ! Òd V¬ù VÈ<bµ> XîËäù {SoÆ Ëâôâ {äV dA dH $ úädâ ËÂ
V¶{Âhù _äâXîäâ* ¬â* <óîô ßäÒâ, ´äâ oA Ëâôâ Xî¬äùGÆVäô oOÒäGè Ùâ*Oâ, ÒdA ËÆeâ <¬_âOä $
48-ôä´ <ÒxäTô Ëä_
{Âô ôgä {ô¬âiÒô ¬âôä, ßh¬ä¤yòä ÙâÒH ÌdØËâôä $$ µ>Xâ î $$
<Vô´Gdäô Vd´ ¬â* Ùâk, Ëäâ Xîädâ Täk ¬ä¤O ´G _âk $$ 1 $$
<ÒiÒ¶oô VÌ Ó Xîäâ {ÂôH, êÙô Xîä´ Gô Xîädâ eÂô1H $$ 2 $$
{ÂôXî2 {Âôä3 dH Oäâ{ä_, VÌXî[ <ú¼Ë4 XîôH Ùôdä_5 $$ 3 $$
V¬ù Väâkù dH Ó¼Gä, ÙäÙõ Ùâ] ôdâ V¶O Vä$$ 4 $$
¬âôä ¬Gäâô {ô¬âiÒô {Âhù Xîô ôdâ dH*, <ÌGä òäúGä dA ÌdØË ÙâËâ dH* $ ´Ì {ô¬ä¦¬ä ßGäòäV
dA ÙâËâ dH*,ËÌ _äâO ¢òäâ* ÙäHª Xâî ¬ä¤O Xîô _âGâ Xîä {Sò¦G XîôËâ dH* ? <ÒiÒPoô {ô¬ä¦¬ä Ëäâ V¶{Âhù
ÓËè Xîä oôh-{äâÉh XîôËâ dH*, <óîô Gô fôAô {äXîô oA {âµ> oôGâ Xâî <_B ¢òäâ* <ÒXî_1 däâ ôdä dH
? Òd {uô{Âh3ù {ô¬ä¦¬ä VÌ ¬Gäâô {Âhù XîôGâÒä_ä2 dH $ {S<ËÇh5 VÌXî[ <ú¼Ëä4 XîôXâî V¤oä_
XîôËä dH $ ËÂ <Òúäô XîôXâî Ùâ], Òd V¬ù Ó¼Gä Ëâôâ V¶O dH ßäHô ËÂ oA êGXâî Vä dA dH $
49-Gä¬ <ÒiÒäV $ ôä´ ¬ÈOä¶Xî Ëä_
ôä¬-TG ]äË G ]Âµ>H ôâ !
ß{ô¶{äô {äô G<d* ßäÒH, ßä<1G µÂ>µ>H ôâ $$ µ>âXî $$
ËíXîô2 _âk G {äÒXî2 ´ä_H, {Sâ¬ G vÂ>µ>H ôâ $
úd¤Æ <Ù<f {VôÀäâ <ÌG ô]Òä_â, úäâô G _Âµ>H ôâ $$ 1 $$
duô dAôä dH ôä¬ ôVäòG, VôV4 G VÂ]H ôâ $$ 2 $$
ÙäÙõ ßäHô ßä<5 ÌdØËâôA, ËÆV6 Gô XÂîµ>â ôâ $$ 3 $$
ôä¬-Gä¬ ¬â* <ÒiÒäV Xîôä ôdâ dH*ôä¬-cî{A-TG ]äGâ Vâ ßäùËè <ú¼ËG XîôGâ Vâ V¬äIË
GdA* däâËä, ß{äô däâËä ´äËä dH $ êVXâî óî_ Xîä {äô GdA* ßäËä $ òd TG ôä<f1 Xî¬ GdA* däâËA $
kVâ úäâô2 GdA* úÆôä VXîËä, ß<yG3 GdA* ´_ä VXîËä, kVA<_B kVVâ {Sâ¬ GdA* dµ>Ëä $ <ÌGä dA
ôÇXî òd TG úäôäâ* <Ùfäßäâ* ¬â* óHî_ä ôdËä dH ßäùËè o´G Xî[ Xî[<Ëù VÌ ßäâô ôdËA dH, Ëäâ oA
êVâ <G*ÙXî cî{ _Æµ>âôâ _Âµ> GdA* VXîËâ $ duô Gä¬ ß¬ÂÁò dAôä dH $ ôä¬-o<Óî-ôVäòG VÙä dôä4
ôdËä dH, XîoA oA GdA* VÂ]Ëä $ ôä¬ TG <ÌGä, ß¼ò ßù-ôä<f5 Xî[ {Sä<IË Xîä VäTG XîôGä,
oÂVä6 XÂîµ>Gâ Xâî V¬äG dH, êVVâ ß¼G GdA* <GXî_Ëä, ÒHVâ dA ß¼ò TG ËÈNIË {SÙ GdA* dH $ <XîVA-
<XîVA {S<Ë ¬â* ""ËÆV'' Xâî íäG ¬â* ""êV'' oA dH $ êVXîä ßù ôä¬TG Vâ ß¼ò ´äâ ÌdØË-VA
TGôä<fòä¶5 dH*, êG TG-ôä<fòäâ* Òä_â Gô Xîäâ Ëäâ «>äXÂî ßä<Ù ¬äôËâ dH* <Xî¼ËÆ ôä¬-TG Xâî <_òâ
Xîäâkù GdA* ¬äôËä, {S¦òÆË VâÒä XîôËâ dH* $
50-ËKÒ-ê{Ùâf $ ôä´¬ÈOä¶Xî Ëä_
ËÂ¶ dH ËÂ¶ dH ËÂ¶ dH Ëâôä, ¬H* G<d* ¬H* G<d* ¬H* G<d* ¬âôä $$ µ>âXî $$
ËÂ¶ dH Ëâôä ÓË ê{äòä, ¬H* ¬H* ¬âôä T¶TH _äòä $$ 1 $$
ËÂ¶ dH Ëâôä ]â_ {Väôä, ¬H* ¬H* ¬âôä XîdH O¤Òäôä $$ 2 $$
ËÂ¶ dH Ëâôä VÌ V¶Väôä, ¬H* ¬H* ¬âôä <ËG <fô oäôä $$ 3 $$
ËÂ¶ dH Ëâôä Xîä_ G ]äk, ¬H* ¬H* ¬âôä ¬ô ¬ô ´äk $$ 4 $$
ËÂ¶ dH Ëâôä ôgä V¬äk, ¬H* ¬H* ¬âôä Oòä <Ò_äk $$ 5 $$
ËÂ¶ dH Ëâôä ËÆ¬dA* ¬ä¶<d*, ¬H* ¬H* ¬âôä ¬H* XÆîv> Gä¶<d* $$ 6 $$
ËÂ¶ dH Ëâôä ËÂ¶ dA däâk, ¬H* ¬H* ¬âôä <¬Áòä G Xîäâk $$ 7 $$
ËÂ¶ dH Ëâôä _¶øH {äô, ÙäÙõ {äòä ·äG <Òúäô $$ 8 $$
ËKÒ Xîä ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*V¶Ë ¬G, ÒúG, Xî¬ù Vâ XîdËâ dH*-dâ {ô¬âiÒô ! ßä{ dA V¦ò
dH* ßäHô VÌ XÆîv> ßä{Xîä dA dH $ {Sä<hòäâ* Xîä Xîä<òXî, Òä<úXî, ¬äG<VXî ""¬H*'' Ëä ¬âôä cî{
ßd¶Xîäô V¦ò GdA* dH $ ßä{ dA V¬ù dH*, ßä{Xîä dA ê¦{¼G <Xîòä dØßä òd ÓËè dH $ "¬H* òÆÒä dõ¶,
¬H* Ì_A dõ¶, fôAô ¬âôä dH' kV {SXîäô ßd¶Xîäô XîôGâ Òä_äâ* Xîäâ ßä{Gâ V¶Väô Xâî T¶Täâ* ¬â* _Oä ô¢]ä
dH $ ßä{ dA ßÝØË ôúGä ¬â* <G{Æh dH* $ ßä{Xîä dA òd V¶Väô-]â_ óHî_äòä dÆßä dH $ ¬H* ôúGä ¬â*
<G{Æh d¤Â, ¬H* ßäHô ¬âôä Xîäòù ßÝØË dH $ òd TG ¬âôä dH, BâVä ß·äGA _äâO dA XîdËâ dH* $ ßä{ VÙä
íäòA dH*, VÌ V¶Väô ßä{Xîä dA dH $ "¬H* íäòA ôdõ¶Oä, ¬H* ¬däGè d¤Â, òd BâiÒòù ¬âôä dH $' BâVä XîdGâ
Òä_äâ* Xâî <fô {ô {ä{-oäô dA {ªËä dH $ ßä{ <G¦ò dH* ßäHô ´äâ ßä{Xîä oÓî dH, êVâ oA Xîä_ GdA*
]äËä $ "¬H* <úôÁÒA dõ¶õ, ß´ò d¤Â, òd ÙØOù ¬âôä dH $' BâVä ßd¶Xîäô XîôGâ Òä_â ¬ô-¬ô Xîô úäHôäVA
¬â* ´äËâ dH* $ ßä{ dA ß]¶«> dH*, ßä{Xîä ·äGA oÓî oA ßä{ ¬â* dA V¬äXîô ôdËä dH $ "¬H* OÆhA d¤Â,
¬H* TGA d¤Â, òd ¬âôä {uôÒäô dH $' BâVä XîdGâ Òä_â <¬D>A ¬â* <¬_ Oòâ $ ßä{ dA fÆ¾ dH*, ßä{Xîä ·äGA
oÓî oA ßä{ ¬â* dA V¶_yG ôdËä dH $ "¬H* ôä´ä d¤Â, ¬H* ÒAô d¤Â, ¬âôä Ùâf dH $' BâVä XîdGâ Òä_äâ* Xîä XÆîv>
oA GdA* däâËä $ ßä{ dA áòä{Xî dH*, ßä{Xîä ·äGA oÓî oA ßä{Xîä dA cî{ däâ ´äËä dH $ "¬H*
XÆî_ÒäGè d¤Â, ¬H* <Ò¨äG d¤Â, òd VÌ {Väôä ¬âôä dH $' BâVä ßd¶Xîäô XîôGâ Òä_ä, ßä{ ¬â* Xîäâkù oA G
<¬_ VXîä $ ßä{ ¬äòä Vâ {ôâ dH* ßäHô ßä{Xîä ·äGA oÓî oA ¬ä<òXî ¬äâd Xîäâ _ä¶ø Xîô, V¶Väô Xâî
{äô ´äXîô ßä{ dA ¬â* _ò däâËä dH $ <Òúäôä<Ù VäTG ¨äôä d¬Gâ òd òäù ·äG {SäIË <Xîòä dH $
51-V¶ÁÒGA $ {¶ú¬ Ëä_
ôä¬ <Ò¬Æ] Ó ¬ô ¬ô ´äk, ÁÒH* V¶Ë ôdH* ÁòäH _äk $$ µ>âXî $$
499
_AG oòâ ´â ßäË¬ ôä¬ä, VÙä VÁÒG Xî[òâ Gä¬ä $$ 1 $$
ß¬ÈË ôä¬ ôVäòG {Aòä, ËäËH* ß¬ô XîÌAôä Xî[òä $$ 2 $$
ôä¬ ôä¬ Xîd ôä¬ V¬äGä, ´G ôHÙäV <¬_â oOÒäGä $$ 3 $$
ßä<Ù ß¼Ë XâîËâ Xî<_ ´äOâ, ß¬ô oòâ ß<ÒGäVA _äOâ $$ 4 $$
ôä¬ ôVäòG ÙäÙõ ¬äËâ, ß<Òú_ oòâ ôä¬ ô¶O ôäËâ $$ 5 $$
51-52 ¬â* V¶ÁÒGA ôä¬ ôVäòG Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*ôä¬ Vâ <Ò¬Æ] ¬äGÒ ¬ô-¬ô Xîô
úäHôäVA _Ç òäâ<Gòäâ* ¬â* ´ä ôdâ dH* $ ´äâ V¶Ë ß{GA ÒÈ<¸ ôä¬ ¬â* _Oäòâ ôdËâ dH*, Òâ ôä¬ cî{ däâXîô
VÙä Á<ÒË ôdËâ dH* $ ´äâ oA ßä¦¬ íÒcî{ ôä¬ Xâî o´G ¬â* _AG dØòâ dH*, Òâ VoA VÁÒG oäÒ Xîäâ
{Sä³ dØòâ dH* $ ôä¬-o´G Gâ Gä¬ÙâÒ Xîäâ VÙä Xâî <_B V¶ÁÒG Xîô <Ùòä $ ôä¬-o<Óî cî{ ß¬ÈË
ôVäòG {äG <Xîòä, kVA Vâ XîÌAô ß¬ô däâ Oòâ $ ôä¬-ôä¬ XîôXâî ôä¬ Xâî V¬äG <G<ÒùXîäô däâXîô
oÓî ôHÙäV oOÒäGè ¬â* <¬_ Oòâ $ VÈ<bµ> Xâî ßä<Ù Vâ kV Xî<_òÆO Xâî V¬ò ËXî <XîËGâ dA V¶Ë
ß<ÒGäfA {ôÌS@ Xâî <ú¼ËG ¬â* _OXîô ß·äG <Gjä Vâ Óâ dH*, Òâ VoA {ôÌS@ Xîäâ {SäIË däâXîô
ß¬ô däâ Oòâ dH* $
52-{¶ú¬ Ëä_
<GXîµ> <Gô¶´G _äO ôdâ, ËÌ d¬ Á<ÒË ¬ÆÓî oòâ $$ µ>âXî $$
¬ô Xîô ¬Æ<Óî ´dä¶ Ó ´äk, Ëdä¶ G ¬âôä ¬G {<Ëòäk $$ 1 $$
ßäOH* ´¼¬ _dH* ßÒËäôä, Ëdä¶ G ¬äGH* ¬Gä d¬äôä $$ 2 $$
ËG vÂ>µ>â O<Ë ´äâ {Ù däâk, ¬ÈËXî ÁÒ <¬_H* VÌ Xîäâk $$ 3 $$
Á<ÒË ´¼¬ Vóî_ Xîô ´äGä, ÙäÙõ ôä¬ <¬_â ¬G ¬äGä $$ 4 $$
´Ì d¬ ß<Ë V¬A{ tÙòí áòä{Xî <Gô¶´G ôä¬ Xâî <ú¼ËG ¬â* _OXîô ôä¬íÒcî{ ¬â* Níô
dØòâ dH*, ËÌ dA Á<ÒËäÒíä ¬â* V¶Väô-Ì¼TG Vâ ¬Æ¢Ë däâ VXâî dH* $ ÓË Xâî {SähA ¬ô Xîô <´V
¬ÆN¢ËTä¬ Xîäâ ´äËâ dH*, êV¬â* d¬äôä ¬G <ÒiÒäV GdA* XîôËä $ ¬Æ<ÓîTä¬ ¬â* <úôXîä_ ôd Xîô <óîô
ßÒËäô cî{ Vâ ´¼¬Ëâ dH*, BâVâ <V¾ä¼Ë ¬â* oA d¬äôä ¬G V¼ËäâÉ GdA* ¬äGËä $ ò<Ù fôAô vÂ>µ>Gâ {ô
dA ¬ÆN¢Ë {Ù {SäIË däâËä däâ Ëäâ VoA ÁÒ ÌS@ ¬â* <¬_ ´äËâ $ ´äâ Á<ÒËäÒíä ¬â* dA ôä¬ Xîä
òäù cî{ ´äGXîô ß{Gâ ´¼¬ Xîäâ Vóî_ Xîô _âËä dH, ËoA d¬äôä ¬G ¬äGËä dH òd ôä¬ ¬â*
<¬_Xîô VÙä VÁÒG ôdâOä $
53-dHôäG {SiG $ Òhù <o¼G Ëä_
Xîä<Ùô1 XÆîÙôË2 _]A G ´äk, Xîdä¶ ËH* ê{´H Xîdä¶ V¬äk $$ µ>âXî $$
Xîdä¶ ËH* Xî[¼d {ÒG ßæ {äGA, Tô<h OOG O<Ë ´äk G ´äGA $$ 1 $$
Xîdä¶ ËH* Xîäòä {Säh {SXîäVä, Xîdä¶ {¶ú <¬_ BXî <GÒäVä $$ 2 $$
Xîdä¶ ËH* BXî ßGâXî <Ù]äÒä, Xîdä¶ ËH* VXî_ BXî H ßäÒä $$ 3 $$
ÙäÙõ XÆîÙôË ÌdØ dHôäGä, Xîdä¶ ËH¶ ôä] ôdâ ôd¬äGä3 $$ 4 $$
ßäiúòùòÆ¢Ë {SiG Xîô ôdâ dH*V¬ù1 {ô¬ä¦¬ä Xî[ ¬äòä2 ´äGA GdA* ´äËA, ÌªA ßäiúòù
cî{ dH $ 1. òd V¶Väô Xîdä¶ Vâ ê¦{¼G däâËä dH ßäHô Xîdä¶ V¬ä ´äËä dH ? 2. ßäXîäf, ÒäòÆ,
ß<yG, ´_, {È»ÒA Xîdä¶ Vâ {SXîµ> <Xîòâ dH* ? êGXî[ úâbµ>ä ´äGA GdA* ´äËA $ 3. Xîdä¶ Vâ fôAô Xîäâ
ôúä ? 4. XHîVâ êV¬â* {Säh {SXîµ> Xîô <Ùòâ ? 5. XHîVâ {ä¶úäâ* ·äGâN¼jòä¶ <¬_Xîô BXî fôAô ¬â* <GÒäV
XîôËA dH* ? 6. XHîVâ ß{Gâ BXî íÒcî{ Vâ ßGâXî ÁÒ <Ù]ä ÙâËâ dH* ? 7. XHîVâ {S_ò Xîä_ ¬â* VÌ
BXî däâ ´äËâ dH* ? 8. Òâ Ùòä_Æ3 kùiÒô VÌXî[ ôÇä XîôËâ dØòâ oA XHîVâ <G<ÒùXîäô ôdËâ dH* ? êGXî[
¬äòä ß<Ë ßäiúòù cî{ dH $ XSî¬f# {SiGäâ* Xâî ê¸ô dH*-1. kùiÒô Vâ ê¦{¼G däâXîô êVA ¬â* V¬äËä
dH $ 2. ßd¶Xîäô Vâ $ 3. ÒAòù Vâ $ 4-7. ß{GA V¸ä Vâ $ 8. <G¨ù¼¨ däâGâ Vâ $
Vä]A ê¸ô Xî[-
ôdH <Gòäôä VÌ XîôH, Xîädõ <_IË G däâk $
ßä<Ù ß¼Ë oäGH øªâ, BâVä V¬ù Väâk $$ (21-30)
a¬ GädA* VÌ XÆîv> XîôH, òäâ* Xî_ TôA ÌGäk $
XîäH<ËXîdäôä H ôgä, VÌ XÆîv> däâËä ´äk $$ (21-31)
ÙäÙõ fÄÙH* Ì¶®òä VÌ ôdH, fÄÙH* dA VÌ ´äk $
fÄÙH* dA VÌ Fî{´H, fÄÙH* VÌH V¬äk $$ (22-2)
54-íÒcî{ O<Ë dHôäG $ Òhù <o¼G Ëä_
BâVä ôä¬ d¬äôâ ßäÒH, Òäô {äô Xîäâk ß¶Ë G {äÒH $$ µ>âXî $$
d_Xîä oäôA Xîgä G ´äk, ¬äâ_ ¬ä{ G<d* ôgä V¬äk $$ 1 $$
Xî[¬Ë _â]ä G<d* {uô¬äh, VÌ {údäôâ VäTÆ VÆ´äh $$ 2 $$
ßäOäâ {Av>äâ {uô<¬Ë Gä¶dA*, XâîËâ {äuô] ßäÒ<d* ´ä¶dA* $$ 3 $$
ßä<Ù ß¼Ë ¬<T XîdH G Xîäâk, ÙäÙõ Ùâ]H ßúô´ däâk $$ 4 $$
ôä¬-íÒcî{ VäÇä¦Xîäô ßÒíä Xîä ßäiúòù <Ù]ä ôdâ dH*d¬äôâ ßGÆoÒ ¬â* BâVä ôä¬
ßäËä dH <´VXîä Òäô-{äô ´äGXîô Xîäâkù oA ß¼Ë GdA* {äËä $ Òd d_Xîä Òä oäôA GdA* Xîdä
´äËä $ Òd ß¬ÂÁò dH Ëä ¬ä{ ô<dË dH $ VÌ <ÒiÒ ¬â* V¬ä ôdä dH $ êVXî[ Xî[¬Ë GdA* däâ VXîËA,
Ëäâ_ Xîä <dVäÌ GdA* däâ VXîËä $ VÌ ÌÆ<¾¬äGè V¶Ë {uôa¬ XîôXâî däô Oòâ dH* <Xî¼ËÆ êVXâî ßäOâ
{Av>â Xîä ¬ä{ GdA* Xîô VXâî $ <XîËGâ dA _Çhäâ* ¨äôä {ôAÇä XîôGâ Òä_â <Ò¨äGè V¶Väô ¬â* ßäËâ dH*
ßäHô êVXâî íÒcî{ {ôAÇh Xâî <_B {Âhù {Sò¦G XîôËâ dH* <Xî¼ËÆ êVXîä ßä<Ù, ¬®ò, ß¼Ë Xîdâ <ÌGä
dA ú_â ´äËâ dH* $ ßË: d¬â* êVXîâ íÒcî{ Xîäâ Ùâ]Xîô ß<Ë ßäiúòù däâËä dH $
55-{SiG $ O´ Ëä_
XîäHh fÄÙ XîäHh {ô]hdäô, XîäHh VÆô<Ë XîdØ XîäHh <Òúäô $$ µ>âXî $$
XîäHh VÆ·äËä XîäHh <OòäG, XîäHh ê¼¬GA XîäHh <TòäG $$ 1 $$
501
XîäHh Vd´ XîdØ XîäHh V¬äT, XîäHh o<Óî XîdØ XîäHh ßôäT $$ 2 $$
XîäHh ´ä{ XîdØ XîäHh ßRòäV, XîäHh {Sâ¬ XîdØ XîäHh <{òäV $$ 3 $$
VâÒä XîäHh Xîdäâ OÆæÙâÒ, ÙäÙõ {Âv>H ß_] ßoâÒ $$ 4 $$
<´·äVÆßäâ* Xâî ÌäâTäù {SoÆ Vâ {SiG Xîô ôdâ dH*ßä<Ù fÄÙ XîäHG dH ? ßäâ*Xîäô $ {ôAÇXî
XîäHG dH ? V¶Ë $ ÒÈ<¸ XîäHG aâbl> dH ? Vd´ä $ ê¸¬ <Òúäô XîäHG dH ? ÌS@ <Òúäô $ aâbl> ·äËä XîäHG
dH ? ÌS@-·äGA $ ê¸¬ ·äG XîäHG dH ? ßoâÙ ·äG $ êG¬GA XîäHG dH ? Gä<VXîäOS {ô Ìäg ð<bµ>
ô], oÈXÆîµ>A Xîäâ <X*î<úËè Fî{ô ¬äâªXîô ß¼Ë_ù¯ò ô]Ëâ dØòâ {Säh _ò XîôGä $ aâbl> ®òäG XîäHG dH
? Ìäg ·äG ô<dË {ôÌS@ Xîä ß]¶«> ®òäG $ Vd´äÒíä XîäHG dH ? ¨¼¨ ô<dË $ ê¸¬ V¬ä<T XîäHG
dH ? <G<ÒùXîÁ{ $ aâbl> o<Óî XîäHG dH ? {ôä $ ßäôä®ò XîäHG dH ? ßä¦¬ä $ aâbl> ´ä{ XîäHG dH ?
ß´{ä ´ä{ $ aâbl> ßRòäV XîäHG dH ? ßd¶Xîäô ô<dË däâGâ Xîä ßRòäV $ ê¸¬ {Sâ¬ XîäHG dH ?
<GbXîä¬ ßG¼ò {Sâ¬ $ aâbl> ß<o_äÉä XîäHG dH ? ôä¬-<¬_G Xî[ $ ê¸¬ VâÒä XîäHG dH ? ôä¬ Xîäâ
{SäIË XîôXâî oA o<Óî XîôGä $ ¬G kN¼jòäâ* Xâî ß<ÒÉò ß¨HË {ôÌS@ OÆæÙâÒ ! Xî<dòâ ßä{Xîä kG
VÌ {SiGäâ* Xâî <ÒÉò ¬â* ¢òä ¬Ë dH ? ê¸ô - VÌ ÁÒäâ* Vâ <GÒHùô däâ, ËG ¬G Xâî <ÒXîäô ¦òäO,
ßd¶Xîäô Xîäâ ¬âµ>Xîô ¬âôä o´G XîôGä dA ê¸¬ ¬Ë dH $ kVA Vâ VÌ {SiG d_ däâ ´äËâ dH* $
êÓî {SiGäâ* Xâî ê¸ô Xî[ Vä]A
XîäHh fÄÙ ?ÙäÙõ fÄÙ ßGädÙ d¬ VÆ¼òä, G] <f] VXî_ fôAô $
VÌ øµ> duô duô däâË dH, Vd´H* dA ¬G Aô $$ (4-172)
XîäHh {ô]hdäô ? {Säh ´äHdôA {äuô]Â, ¬G ]äâµ>ä _â ßäÒH$
]äâµ>ä ¬G Xâî ¬äâ ¬äôH, ÙäÙõ Ùõô êªäÒâ $$ (27-20)
XîäHh VÆô<Ë ? ÙäÙõ Vd´H* VÆô<Ë V¬äk _â, {äôÌS@ Xâî ß¶O $
ßôV {ôV <¬_ BXî H, V¼¬Æ] ô<dÌä V¶O $$ (7-26)
XîäHh <Òúäô ?Vd´ <Òúäô VÆ] ¬â* ôdH, ÙäÙõ Ìªä <ÒÒâXî $
¬G k¼ÙSA {VôH GdA*, ß¶Ëô ôä]H BXî $$ (18-31)
XîäHh VÆ·äËä ? ÙäÙõ Väâkù {¶<«>Ë ·äËä, ôä¬ <¬_h Xî[ ÌÂeH $$ (fÄÙ 194)
XîäHh <OòäG ? d¶V <OòäGA Väâ o_ä, ß¶Ëô ôä]H BXî $
<ÒÉ ¬â* ß¬ÈË XîäÑ _â, ÙäÙõ Ìªä <ÒÒâXî $$ (17-3)
XîäHh êG¬GA ?¬G _Òcî Xâî {¶] dH*, êG¬<G úY>â ßäXîäf $
{O ôd {Âôâ Väú Xâî, ôäâ{ ôgä duô {äV $$ (4-346)
XîäHh <TòäG ?´d¤ <Òôdä Ëd¤ ßäHô ¢òä ? VÆ<T ÌÆ<T Gäl>â ·äG $
_äâXî ÒâÙ ¬äôO Ë´â, ÙäÙõ BXHî ®òäG$$ (3-75)
XîäHh Vd´ ?Vd´ cî{ ¬G Xîä oòä, ´Ì ¨H ¨H <¬µ>A Ëô¶O $
ËäËä fA_ä V¬ oòä, ËÌ ÙäÙõ BXHî ß¶O $$ (10-44)
XîäHh V¬ä<T ? Vd´ fÂ¼ò ¬G ôä<]òâ, kG ÙäâGäâ* Xâî ¬ä¶<d* $
_H V¬ä<T ôV {A<´òâ, Ëdä¶ Xîä_ oò Gä¶<d* $$ (7-10)
XîäHh o<Óî ?´äâO V¬ä<T VÆ] VÆô<Ë VäH*, Vd´H* Vd´H* ßäÒ $
¬ÆÓîä ¨äôä ¬d_ Xîä, kdH o<Óî Xîä oäÒ $$ (7-9)
XîäHh ßôäT ? ßäË¬ ÙâÒ ßôä<Tòâ, <Òôäâ<Tòâ G<d* Xîäâk $
ßäôäTâ VÆ] Fî{´â, <ÒôäâTâ ÙØ] däâk $$ (29-23)
XîäHh ´ä{ ? VÙèOÆæ ¬ä_ä ¬G <Ùòä, {ÒG VÆô<Ë VäH {ä*k $
<ÌG dääâ* <G<f<ÙG ´{â, {ô¬ ´ä{ òäâ* däâk $$ (1-69)
XîäHh ßRòäV ? ÙäÙõ TôËA H ôdH, Ë´ XÂîª Xî{µ> ßd¶Xîäô $
Vä¶kù Xîäôh <fô VdH, ËäXîäâ {S¦òÇ <Vô´Gdäô $$ (23-3)
XîäHh {Sâ¬ ? {Sâ¬ _dô Xî[ {ä_Xî[, ßäË¬ ÌHVâ ßäk $
ÙäÙõ ]â_H {AÒ VäH*, Väâ VÆ] Xîgä G ´äk $$ (4-276)
XîäHh <{òäV ? Xîäâkù Ìä¶v>â ¬Æ<Óî óî_, Xîäâkù ß¬ôä{Æuô ÌäV $
Xîäâkù Ìä¶v>â {ô¬ O<Ë, ÙäÙõ ôä¬ <¬_G Xî[ IòäV $$ (8-81)
VâÒä XîäHh ? Ëâ´ {Æ¶´ Xîäâ <Ò_VGä, <¬_ ]â_H* kXî l>ä¬ $
oô-oô {AÒH ôä¬ ôV, VâÒä kVXîä Gä¬ $$ (4-272)
ßä{ä OÒù OÆ¬äG Ë´, ¬Ù ¬¦Vô ßd¶Xîäô $
OdH OôAÌA Ì¼ÙOA, VâÒä <Vô´Gdäô $$ (29-2)
Väô ¬Ë XîäHh dH ? ßä{ä ¬âµ>H duô o´H, ËG ¬G Ë´â <ÒXîäô $
<GÒHôù A VÌ ÁÒ VäH*, ÙäÙõ òdØ ¬Ë Väô $$ (23-5)
òx<{ ßN¼Ë¬ {SiG o´G ¬â* GdA* dH, <Xî¼ËÆ ê¸ô Xî[ Vä<]òäâ* ¬â* òd Vä]A <¬_ËA dH $ ßË:
kVXîä oäÒ òd ·äË däâËä dH <XîBâVä XîôGâ Vâ VÌ {SiG d_ däâ ´äòâ*Oâ $
56-{SiG $ {¶ú¬ Ëä_
¬H* G<d* ´äGÂ¶ <Vô´Gdäô, Jòäâ* dH ¦òäâ*<d Xîdäâ XîôËäô $$ µ>Xâ î $$
¬íËXî Xîdä¶ Xîdä¶ Xîô {äk, ß<ÒOË Gä Xîdäâ V¬eäk $$ 1 $$
Xîd¤ ¬Æ] GHGä¶ aÒhä¶ Vä¶kÍ, ´äGôäk VÌ Xîdäâ OÆVä¶kÍ $$ 2 $$
{âµ> {Al> Xîdä¶ dH Xîäòä, {ªÙä ]äâ_ Xîdäâ OÆæôäòä $$ 3 $$
Jòäâ* dH ¦òäâ* Xîd ß¶Ëô´ä¬A, ÙäÙõ {Âv>H VËOÆæ íÒä¬A $$ 4 $$
503
íÒcî{ <ÒÉòXî {SiG Xîô ôdâ dH*dâ VÈ<bµ>XîËäù {Soäâ ! ¬H* GdA* ´äGËä, ßä{Xîä íÒcî{
XHîVä dH ? kV<_B ßä{ ´HVâ däâ, ÒHVâ dA XÈî{ä XîôXâî ß{Gä íÒcî{ d¬â* Xîdäâ $ ßä{Xîä ¬íËXî
Xîdä¶ dH ? Xîdä¶ dä {Hô dH* ? ¬G kN¼jòäâ* Vâ ß·äË íÒä<¬Gè ! V¬eäXîô Xîdäâ, ßä{Xâî ¬Æ], Gâ½
ßäHô aÒh Xîdä¶ dH* ? dâ ·ä<Gòäâ* ¬â* ß<Ë aâbl> íÒä<¬Gè ! ßä{Xîä {âµ, {Al> ßä<Ù ß¶Oäâ* Vâ òÆ¢Ë
fôAô Xîdä¶ dH ? dâ OÆæ´Gäâ* Xâî <fôäâ¬<h, ß¼Ëòäù¬A VÙèOÆæ íÒä<¬Gè ! {ªÙä dµ>ä Xîô, ´HVâ ßä{
dH*, ÒHVâ dA í{bµ> cî{ Vâ Xîdäâ $ kG VÌ {SiGäâ* Xîä ê¸ô ßäOâ Xî[ Ùäâ Vä<]òäâ* ¨äôä Ùâ ôdâ dH*
ê¸ô Xî[ Vä]A
ÙäÙõ VÌH <Ùfä Väâ Väuô]ä, VÌH <Ùfä ¬Æ] ÌHG $
VÌH <Ùfä aÒhdÆ¤ VÆGâ, VÌH <Ùfä Xîô GHG $$ (4-212)
VÌH <Ùfä {O fAf dH, VÌH <Ùfä ¬G úHG $
VÌH <Ùfä V¼¬Æ] ôdH, VÌH <Ùfä ß¶O BâG $$ (4-213)
57-{SiG $ {¶´äÌA <½Ëä_
ß_] ÙâÒ OÆæ ÙâdØ ÌËäk, Xîdä¶ ôdäâ <½oÆÒG{<Ë ôäk $$ µ>âXî $$
TôËA OOG ÌVdØ XHî_äV, <Ëdõ¶ _äâXî ¬â* Xîdä¶ <GÒäV $$ 1 $$
´_ _ {äÒXî {ÒGä {Âô, ú¶Ù VÂô <GXîµ> XHî Ùõô $$ 2 $$
¬¶<Ùô XîäHh XîäHh øôÌäô, ßäVG XîäHh Xîdäâ XîôËäô $$ 3 $$
ß_] ÙâÒ O<Ë _]A G ´äk, ÙäÙõ {Âv>H Xîd V¬eäk $$ 4 $$
{ô¬âiÒô Vâ <GÒäV <ÒÉòXî {SiG Xîô ôdâ dH*ËAGäâ* _äâXîäâ* Xâî íÒä<¬òäâ* Xâî ôä´ä, ¬G
kN¼jòäâ* Xâî ß<ÒÉò, {ôÌS@ OÆæÙâÒ ! ßä{ Xîdä¤ ôdËâ dH*, òd ÌËäkòâ $ {È»ÒA {ô òä ßäXîäf ¬â* òä
XHî_äf ¬â* ÌVËâ dH* ? ËAGäâ* _äâXîäâ* ¬â* Vâ ßä{Xîä <GÒäV íäG <XîV íäG {ô dH ? ´_ ¬â* Òä í_
¬â* Òä ßNyG ¬â* Òä ÒäòÆ ¬â* ßä{ {uô{Âhù cî{ Vâ ôdËâ dH* ? ú¼j VÂòù Xâî <GXîµ> Òä Ùõô ôdËâ dH* ?
ßä{Xî[ ê{äVGä XîôGâ òäâyò ¬N¼Ùô XîäHG-Vä dH ? ßä{Xîä øô Ìäô Xîdä¶ dH ? dâ XîôËäô ! ßä{Xâî
<Òôä´Gâ Xîä ßäVG Xîdä¶ dH ? dâ ß_] ÙâÒ ! ßä{Xî[ ¬äòä d¬Vâ GdA* ´äGA ´äËA, kV<_òâ
ßä{Vâ {Âv>Ëâ dH*, ßä{ V¬eäXîô Xîdäâ $ kG VÌ {SiGäâ* Xîä ê¸ô ßO_A Vä<]òä¤ Ùâ ôdA dH*
ê¸ô Xî[ Vä]A
ÙäÙõ ¬Æe dA ¬ä¶dA* ¬H* ôdõ¶, ¬H* ¬âôä øôÌäô $
¬Æe dA ¬ä¶dA* ¬H* ÌVÂ¶, ßä{ XîdH XîôËäô $$ (4-208)
ÙäÙõ ¬H* dA ¬âôä ßfù ¬â*, ¬H* dA ¬âôä äG $
¬H* dA ¬âôA l>äHô ¬â*, ßä{ XîdH ôd¬äG $$ (4-209)
ÙäÙõ ¬H* dA ¬âôâ ßäVôâ, ¬H* ¬âôâ ßäTäô $
¬âôâ Ë<Xîòâ ¬H* ôdõ¶, XîdH <Vô´Gdäô $$ (4-210)
ÙäÙõ ¬H* dA ¬âôA ´ä<Ë ¬â*, ¬H* dA ¬âôä ß¶O $
¬H* dA ¬âôä ÁÒ ¬â*, ßä{ XîdH {ôV¶O $$ (4-211)
58-ôV $ <½Ëä_
ôä¬ ôV ¬Al>ä ôâ, {AÒH VäTÆ VÆ´äh $
VÙä ôV {AÒH {Sâ¬ VäH*, Väâ ß<ÒGäfA {Säh $$ µ>âXî $$
k<d ôV ¬Æ<G _äOâ VÌH, ÌS@ä <ÒbhÆ ¬dâf $
VÆô Gô VäTÂ V¶Ë ´G, Väâ ôV {AÒâ* fâÉ $$ 1 $$
<VT VäTXî ´äâOA ´ËA, VËA VÌH fÆXîÙâÒ $
{AÒË ß¶Ë G ßäÒdA, BâVä ß_] ßoâÒ $$ 2 $$
k<d¤ ôV ôäËâ Gä¬ÙâÒ, {A{ä ßæ ôHÙäV $
{AÒË XîÌAôä Gä ¢òä, ß´d¤Â {Sâ¬ <{òäV $$ 3 $$
òdØ ôV ¬Al>ä <´G <{òä, Väâ ôV dA ¬ä¶<d* V¬äk $
¬Al>â ¬Al>ä <¬_ ôgä, ÙäÙõ ßGË G ´äk $$ 4 $$
58-60 ¬â* ôä¬-o<Óî-ôV Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*dâ oäkù ! ôä¬-o<Óî-ôV ß<Ë ¬TÆô dH,
êVâ ÌÆ<¾¬äGè V¶Ë {äG XîôËâ dH* $ ´äâ {SähA {Sâ¬ Vâ VÙä ôä¬-o<Óî-ôV Xîä {äG XîôËä dH, Òd
ß<ÒGäfA däâ ´äËä dH $ VÌ ¬Æ<G, ÌS@ä, <ÒbhÆ, ¬däÙâÒ, k¼jä<Ù ÙâÒ, Gô aâbl> V¶Ë-´G oA kVXâî
{äG ¬â* _Oâ dH* $ fâÉ Á oA kVA ôV Xîä {äG XîôËâ dH* $ <V¾, VäTXî, òäâOA, ò<Ë, VËA ßä<Ù VoA
Ëä {ô¬ <ÒôÓî fÆXîÙâÒ oA {äG XîôËâ ôdâ dH*, <Xî¼ËÆ <óîô oA kVXîä ß¼Ë GdA* ßäËä, òd BâVä dH
$ ¬G kN¼jòäâ* Xîä ß<ÒÉò ßäHô ß¨HË dH $ Gä¬ÙâÒ, {A{ä ßäHô ôHÙäV oA kVA ôV ¬â* ßGÆô¢Ë ôdâ dH*
$ XîÌAô oA kV ôV Xâî {äG XîôGâ ¬â* Xâî GdA* $ kV V¬ò Xâî V¼Ëäâ* Xîäâ oA ôä¬-o<Óî-ôV {äG Xî[
{Sâ¬-{ÂÒùXî IòäV dH $ òd ¬TÆô-ôV <´VGâ {äG <Xîòä dH, Òd ôV ¬â* dA V¬ä Oòä dH $ ôä¬-o<Ó-
ôV {äG Vâ ¬TÆô dØßä V¼Ë ¬TÆô {ô¬ä¦¬ä ¬â* <¬_Xîô dA ôdËä dH, ß¼ò fôAôäâ* ¬â* GdA* ´äËä $
59-<½Ëä_
¬G ¬ËÒä_ä ¬TÆ {AÒH, {AÒâ Ìäô¶Ìäôäâ ôâ $
duô ôV ôäËäâ ôä¬ Xâî, VÙä ôdH kXîËäôäâ ôâ $$ µ>âXî $$
oäÒ o<Óî oäl>A okù, Xîäòä XîVhA 1 Väôäâ2 ôâ $
{äâËä3 ¬âôâ {Sâ¬ Xîä, VÙä ß]¶<«>Ë Täôäâ ôâ $$ 1 $$
ÌS@ ß<yG ´äHÌG ´ôH, úâËG <úË<d ê´äVäâ ôâ $
505
VÆ¬<Ë Xî_ä_A Väô Òâ, Xîäâk {AÒH <Òô_ä ÙäVäâ ôâ $$ 2 $$
{SA<Ë <{òä_â {AÒdA, <v>G-<v>G Ìäô¶Ìäôäâ ôâ $
ßä{ä TG VÌ VäH*<{òä, ËÌ ôV {äòä Väôäâ ôâ $$ 3 $$
ßä{ä {ô G<d* ´ä<hòä, oÂ_äâ ¬äòä ´ä_äâ ôâ $
ÙäÙõ duô ôV ´â <{ÒH, ËäXîäâ XîÙâ Gä _äOâ Xîä_äâ ôâ $$ 4 $$
¬x Xâî cî{Xî Vâ ôä¬-o<Óî-ôV Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*d¬äôä ¬G {ôÌS@ Xîä VäÇä¦Xîäô
cî{ ¬x-ôV Xîä {äG XîôËä dH ßäHô ¬ËÒä_ä ôdËä dH, <óîô oA Ìäô¶Ìäô {äG XîôËä dØßä {ä{-Ëä{
dôGâ Òä_â ôä¬-ôV ¬â* VÙä BXîôV ßGÆôÓî ôdËä dH $ ßÌ ôä¬-ôV Xâî ÌGäGâ Xî[ {¾<Ë ÌËä ôdâ
dH*a¾ä-oÂ<¬ {ô o<Óî-oD>A ÌGäkù Okù dH $ <GÙäâùÉ ô]Gâ dâËÆ fôAô Xîäâ VäTG XîVäHµ>A1 ¨äôä
V¶ò¬ ¬â* ô]Gä, òdA êV op>A {ô ôV <GXîä_Gâ2 Xâî <_B {ä½ ô¢]ä Oòä dH $ ÌS@-·äG ßNyG dH,
òÆÒäÒíä Xâî <ÒXîäô cî{ Xîäbl> ´_äòä ´äËä dH $ <ú¸ ¬â* <Gô¶Ëô úâËGä¦¬ä Xîä <ú¼ËG ôdGä dA
êÓî ßNyG Xîä {SXîäf dH $ VÆÌÆ<¾ Xî_ä_A dH $ ßä¦¬-{Sâ¬ OA_ä-Xî{ªä3 dH, êVâ {ä½ {ô óâîôËâ
dØòâ òd ôä¬-ôV cî{ ¬x <GXîä_ËA dH $ kV {¾<Ë Vâ òd ôV VÙä BXîôV ß]¶«> Täô Vâ <GXî_Ëä
ôdËä dH $ ßÌ ôV Xâî ß<TXîäuôòäâ* Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*kV {SXîäô <GXîä_â dØòâ ôä¬-ôV Xîä Xîäâkù
<Òô_â oÓî-´G dA ßG¼ò {Sâ¬-Iòä_â ¨äôä Çh-Çh ¬â* Ìäô¶Ìäô {äG XîôËâ dH* $ ´Ì ß{Gâ {ôäòâ
Xâî oâÙ Xîäâ XÆîv> G V¬e Xâî, VP{Âhù ¬ä<òXî V¶Väô-´ä_ Xîäâ tÙò Vâ oÂ_ Xîô, ß{Gä VÌ {SXîäô
Xîä ßd¶Xîäô cî{ TG {SoÆ Xîäâ V¬{ùh <Xîòä dH; ËÌ V¶Ëäâ* Xîäâ òd {Âhù Väô cî{ ôV {SäIË dØßä dH $
êÓî {SXîäô <GXîä_â dØB duô-ôV Xîä ´äâ {äG XîôËâ dH*, Òâ {ôÌS@ ¬â* dA V¬ä Xîô ôdËâ dH* $ ßË: êG
{ô XîoA oA Xîä_ Xîä Ì_ GdA* ú_Ëä $
60-{¶ú¬ Ëä_
ôV Xâî ô<Vòä _AG oòâ, VXî_ <fôäâ¬<h Ëdä¶ Oòâ $$ µ>Xâ î $$
ôä¬ ôVäòG ß¬ÈË ¬äËâ, ß<Òú_ oòâ GôXî G<d* ´äËâ$$ 1 $$
ôä¬ ôVäòG oô oô {AÒH, VÙä VÁÒG ´ÆO ´ÆO ÁÒâ$$ 2 $$
ôä¬ ôVäòG <½oÆÒG Väô, ôä¬ ô<VXî VÌ êËôâ {äô$$ 3 $$
ÙäÙõ ß¬_A ÌdØuô G ßäòâ, VÆ] VäOô Ëä ¬ä¶<d* V¬äòâ $$ 4 $$
ôä¬ ôVäòG Xîä ¬ädä¦Pò Xîd ôdâ dH*ôä¬-ô<VXî ôä¬-ôV ¬â* _AG däâXîô, VÒù-<fôäâ¬<h
{ôÌS@ <´V <G<ÒùXîäô Ní<Ë ¬â* dH, êVA <G<ÒùXîäô ßÒíä Xîäâ {SäIË dØòâ dH* $ ´äâ ôä¬-ôVäòG cî{
ß¬ÈË ¬â* ¬íË dH*, Òâ XîoA oA GôXî ¬â* GdA* ´äËâ, Òâ Ëäâ <Giú_ ÌS@ cî{ däâ ´äËâ dH* $ ´äâ ôä¬-
ôVäòG Xîäâ {Sâ¬-Iòä_â ¬â* oô-oô Xîô {äG XîôËâ dH*, Òâ VÙä VÁÒG ÌS@oäÒ Xîäâ {SäIË däâXîô òÆO-
òÆO {S<Ë Á<ÒË ôdËâ dH* $ òd ôä¬-ôVäòG íÒOù, ¬È¦òÆ, {äËä_ ËAGäâ* oÆÒGäâ* Xîä Väô ËKÒ dH $ ´äâ
oA ôä¬-ô<VXî dØòâ dH*, Òâ VoA V¶Väô-<V¼TÆ Vâ {äô däâ Oòâ dH* $ ôä¬-ôVäòG Xîä áòVGA {ÆG: ´¼¬-
¬ôh Xâî {SÒäd ¬â* GdA* ßäËä $ VÆ]-VäOô cî{ ´äâ ÌS@ dH, êVA ¬â* V¬ä ´äËä dH $
61-oâÉ $ {¶ú¬ Ëä_
oâÉ G ôAeH ¬âôä <G´ oôËäô, ËäËH* Xî[´H {SA<Ë <Òúäô $$ µ>Xâ î $$
ÙØôäúäuôhA ôú oâÉ ÌGäÒH, fA_ Väú G<d* <{Ò Xîäâ oäÒâ $$ 1 $$
X¶îË G oäÒâ XîôH aÈ¶Oäô, <«>¶o{hH* ôAeH V¶Väô $$ 2 $$
´äâ {H {<ËÒSËä H dH GäôA, Väâ TG1 oäÒH <{ò<d* <{òäôA $$ 3 $$
<{Ò {dúäGH, ßäG G<d* Xîäâkù, ÙäÙõ Väâkù VÆdä<O<G däâkù $$ 4 $$
{SoÆ {SäNIË ¬â* oâÉ Xîäôh GdA*, òd Xîd ôdâ dH*¬âôâ <GÁ íÒä¬A ôä¬ Ìädô Xâî oâÉ Vâ {SV¼G
GdA* däâËâ $ ßË: {Sâ¬ o<Óî ¨äôä dA êGXîäâ {SV¼G XîôGâ Xîä <Òúäô Xîô, ò<Ù ÙØôäúäuôhA GäôA aÈ¶Oäô
XîôXâî ß{Gä oâÉ ß¿v>ä ÌGä _â Ëäâ êV¬â* fA_, V¦ò-ÒSË GdA* däâGâ Vâ Òd íÒä¬A Xîäâ <{Sò GdA*
_OËA $ kV {SXîäô oâÉ cî{ aÈ¶Oäô d¬äôâ íÒä¬A ôä¬ Xîäâ <{Sò GdA* däâËä $ oâÉ-Ù¶o Vâ Ëäâ Vä¶VäuôXî
_äâO dA {SV¼G däâËâ dH* <Xî¼ËÆ ´äâ oâÉ cî{ a¶ÈOäô Vâ ô<dË ôä¬ cî{ íÒä¬A Xîä ÒSË ô]Gâ Òä_A
V¶Ëä¦¬ä-GäôA1 dH, ÒdA V]A d¬ Xîäâ ß¿v>A _OËA dH ßäHô ôä¬ cî{ {<Ë Xîäâ IòäôA däâËA dH $ ´äâ
V¶Ëä¦¬ä-GäôA ôä¬ Xîäâ dA {<Ë cî{ Vâ {dúäGËA dH, ß¼ò <XîVA Xîäâ oA GdA*, ÒdA VÙä VÆdä<OGA
däâOA $
62-<Òôd $ øµ>Ëä_
d¬ VÌ GäôA BXî oôËäô, VÌ Xîäâkù ËG XîôH¶ aÈ¶Oäô $$ µ>Xâ î $$
øô øô ß{Gâ Vâ´ V¤ÒäôH*, Xî¶Ë <{òäôâ {¶ <GdäôH* $$ 1 $$
ßäôË ß{Gâ {AÒ Xîäâ TäÒH*, <¬_H Gäd1 XîÌ ß¶O _OäÒH* $$ 2 $$
ß<Ë ßäËÆô òâ ]äâ´Ë «>äâ_H*, ÌäG {ôA <Òòäâ<OGA Ìäâ_H* $$ 3 $$
VÌ d¬ GäôA ÙäÙõ ÙAG, Ùâ VÆdäO Xîädõ V¤O _AG $$ 4 $$
<Òôd <Ù]ä ôdâ dH*d¬ VoA V¶Ëä¦¬ä cî{ Gäuôòäâ* Xâî íÒä¬A BXî {ô¬ä¦¬ä dA dH* ßäHô d¬
VÌ dA ß{Gâ k<¼jòä<Ù fôAô Xîäâ <GÙäâùÉ XîôGä cî{ aÈ¶Oäô Xîô ôdA dH* Ëä ß{Gâ-ß{Gâ ß¼Ë:Xîôh
øô Xî[ ÒÈ<¸-fÎòä Xîäâ ÌS@äXîäô cî{ Vâ V´ä ôdA dH¶ ßäHô Iòäôâ {ôÌS@ íÒä¬A Xîä ¬äOù Ùâ] ôdA
dH* $ <ÒòäâO Vâ ÙØ:]A däâXîô ß{Gâ {SoÆ Xîäâ {SäIË XîôGâ Xâî <_òâ ®òäG-VäTG cî{ ÙäHª _Oä ôdA dH*
Ëä ¬G ¬â* <Òúäô Xîô ôdA dH*, Òâ íÒä¬A1 XîÌ <¬_â*Oâ ßäHô XîÌ d¬â* ß{Gâ íÒcî{ ¬â* BXî Xîôâ*Oâ $ dâ
{Soäâ ! òâ d¬ VÌ <Òòäâ<OGA V¶Ëä¦¬ä cî{ ÙAG Gäuôòä¶, ß<Ë áò<Ë däâXîô, ßä{ Xîäâ ]äâ´ËA <óîô
ôdA dH* ßäHô {ÆXîäô ôdA dH* $ ßä{Xîäâ {ÆXîäôGâ Xîä Ëäâ d¬äôä íÒoäÒ dA däâ Oòä dH, <Xî¼ËÆ ßä{ VÆGËâ
dA GdA* $ ¢òä {Ëä <XîV Xâî V¶O _AG däâ ôdâ däâ ? ßÌ Ëäâ XÈî{ä XîôXâî d¬Xîäâ oA <G¦ò <¬_G cî{
507
VÆdäO Ùäâ $
63-ßä¦¬äAù oâÉ $ øµ> Ëä_
Väâkù VÆdä<O<G Väú aÈ¶Oäô, ËG ¬G _äk o´H oôËäô $$ µ>âXî $$
oäÒ o<Óî {Sâ¬ ÁòäH _äÒH, GäôA Väâk Väô VÆ] {äÒH $$ 1 $$
Vd´ V¶ËäâÉ fA_ VÌ ßäòä, ËÌ GäôA Gäd ß¬äâ_Xî {äòä $$ 2 $$
ËG ¬G ´äHÌG VäH*{ VÌ ÙA¼dä, ËÌ X¶îË uôeäk ßä{ ÌV Xî[¼dä $ $
3 $$
ÙäÙõ ÌdØuô <ÒòäâO G däâkù, <{Ò VäH* {SA<Ë VÆdä<O<G Väâkù $$ 4 $$
ßä¦¬ íÒcî{ ÌS@ {SäNIË ¬â* ê{òäâOA oâÉ ÌËä ôdâ dH*´äâ ËG ¬G Xîäâ _OäXîô ß{Gâ
íÒä¬A Xî[ VâÒä XîôËA dH, ÒdA VÆdä<OGA dH ßäHô êVA Xîä VäTG-aÈ¶Oäô V¦ò dH $ ´äâ a¾ä{ÂÒùXî
{Sâ¬äo<Óî Vâ ß{GA ÒÈ<¸ {SoÆ ¬â* _OäËA dH, Òd V¶Ëä¦¬äcî{ GäôA dA Väô cî{ ÌS@äG¼Ù {SäIË XîôËA
dH $ ´Ì íÒäoä<ÒXî V¶ËäâÉ, fA_ ßä<Ù VÌ <Ùáò OÆh tÙò ¬â* ßäòâ dH*, ËÌ dA VäTXî ßä¦¬ä
cî{ Gäuôòäâ* Gâ ß{äô ¬<d¬ä òÆÓî {ôÌS@ {<Ë Xîäâ {SäIË <Xîòä dH $ ´Ì ß{Gä ËG, ¬G ßäHô VP{Âhù
Xî¸ùáò cî{ òäHÒG {SoÆ Xâî V¬{ùh <Xîòä dH, ËÌ dA V¶Ëä¦¬äßäâ* Gâ {SoÆ Xîäâ {SV¼G XîôXâî ß{Gâ
ßGÆXÂî_ <Xîòä dH $ {ÆG: <ÒòäâO G däâ, BâVA {SA<Ë {SoÆ Vâ <´VGâ Xî[ dH, ÒdA V¶Ëä¦¬ä VÙä VÆdä<OGA
dH $
64-V¬Ëä $ Òhù <o¼G Ëä_
ËÌ d¬ BXî oòâ ôâ oäkù, ¬äâdG <¬<_ Vä¤úA ¬<Ë ßäkù $$ µ>âXî $$
{äôV {ôV oòâ VÆ]Ùäkù, ËÌ ÙØ<Ëòä ÙØ¬ù<Ë Ùõô O¬äkù $$ 1 $$
¬_òä<Ouô ¬ô¬ <¬_ {äòä, ËÌ Ì¶V Òôh XÆî_ oô¬ O¬äòä $$ 2 $$
duô ´_ GAô <GXîµ> ´Ì ßäòä, ËÌ ÌÂ¶Ù-ÌÂ¶Ù <¬_ Vd´ V¬äòä $$ 3 $$
GäGä oâ Ù oô¬ VÌ oäOä, ËÌ ÙäÙõ BXî ô¤ O H ô¤ O _äOä $$ 4 $$
64-66 ¬â* V¬Ëä <Ù]ä ôdâ dH*dâ oäkù ! <ÒiÒ-<Ò¬äâdG {SoÆ Xâî <¬_Gâ {ô ´Ì d¬äôâ ¬â*
òäù ÌÆ<¾ ßäòA ËÌ d¬ {SoÆ Vâ BXî dØòâ dH* $ ´Ì {ô¬ä¦¬ä-{äôV Vâ ÁÒ-_äâd <¬_ä, ËÌ ´äâ
{d_â áòÒdäô cî{ fí½ä<Ù Vâ VÌXîäâ ÙØ:]{SÙ däâËä ä, êVA ÙØÌÆù<¾ ´¼ò ¨HË-oäÒ cî{ Xîäµ> Xîäâ
]äâXîô VÌXîäâ VÆ]{SÙ oÓî cî{ VÆÒhù ÌGä <Ùòä $ ´Ì ß¼Ë:Xîôh cî{ ¬_òä<Ouô ¬â* ôdGâ Òä_â
ÌS@-ú¶ÙG Xîä ôdíò {SäIË dØßä, ËÌ ÁÒ cî{ ÒÈÇ ß{Gä Ò¶f, Òhù, XÆî_ ßä<Ù Xîä oS¬ tÙò
Vâ Ùõô XîôXâî ÌS@ cî{ ú¶ÙG dA ÌG Oòä $ ´Ì duô V¬Æj-´_ Xâî {äV ê{äVGä ¨äôä ÁÒ-´_
ßäòä ËÌ fôAôäâ* ¬â* <Ì¼ÙØ-<Ì¼ÙØ cî{ dØßä ôdGâ {ô oA ßGäòäV ßoâÙ ·äG däâXîô ÌS@-V¬Æj-
´_ ¬â* V¬ä Oòä $ kV {SXîäô ´Ì ·äG ¨äôä GäGä {SXîäô Xâî VÌ oâÙ oS¬ tÙò Vâ oäO ´äËâ dH*, ËÌ
ÌS @ cî{ ô¶ O ôä<f ¬â * ß¶ f cî{ ÁÒ ô¶ O ß¨H Ë cî{ Vâ <¬_ Xîô BXî ô¶ O däâ
´äËä dH $
65-Òhù <o¼G Ëä_
ß_d ôä¬ vÂ>µ>ä oS¬ ¬äâôä $
<d¼Ùõ ËÆôXî oâÙ XÆîv> Gä¶dA*, Ùâ]Â¶ ÙfùG Ëäâôä $$ µ>âXî $$
Väâkù {Säh <{*«> {Æ<G Väâkù, Väâkù _äâdA ¬ä¶Vä $
Väâkù GHG Gä<VXîä Väâkù, Vd´H* Xî[¼d Ë¬äVä $$ 1 $$
aÒhäâ* fÄÙ Ìä´Ëä VÆ<Gòâ, <´ä ¬Al>ä _äOH $
Väâkù oÂ] VÌG Xîäâ áòä{H, BXî òÆ<Óî Väâk ´äOH $$ 2 $$
Väâkù V¶<T Ì¶T {Æ<G Väâkù, Väâkù VÆ] Väâk {Aôä $
Väâkù díË {ä¤Ò {Æ<G Väâkù, Väâkù BXî fôAôä $$ 3 $$
òdØ VÌ ]â_ ]ä<_Xî1 duô Ëâôä, ËH* <d BXî Xîô _AGä $
ÙäÙõ ´ÆO<Ë ´äG Xîô BâVA, ËÌ òdØ {Säh {ËAGä $$ 4 $$
ßÁ_d ßäHô ôä¬ <o} dH, òd d¬äôä oS¬ Ùõô däâ Oòä dH $ òd Ëäâ Gä¬ oâÙ dA dH, Gä¬A BXî
dA dH $ <d¼Ùõ ßäHô ¬ÆV_¬äGäâ* Xâî fôAô ¬â* oA XÆîv> oâÙ GdA* dH $ dâ {Soäâ ! ¬H* Ëäâ ÙäâGäâ* dA ¬â* ßä{Xâî
ÙfùG XîôËä d¤Â $ ÙäâGäâ* ¬â* ÒdA {Säh, ÒdA fôAô, ÒdA ôÓî, ¬ä¶V ßäHô Òâ dA Gâ½-Gä<VXîä<Ù k<¼jòä¤
dH* $ ßä{Gâ òd VÌ ßÝØË ðiò cî{ Ë¬äfä k¿v>ä ¬ä½ Vâ ßGäòäV dA ôú <Ùòä dH $ kV¬â* oâÙ Xîäâ
Xîdä¶ ßÒXîäf dH ? ÙäâGäâ* Xîäâ dA Ì´Ëä dØßä ®Ò<G cî{ fÄÙ ßäHô ÒúG cî{ fÄÙ V¬äG VÆGGâ ¬â*
ßäËä dH $ ÙäâGäâ* Xî[ dA <´ä Xîäâ ¬TÆô-ôV ¬TÆô _OËä dH $ ÇÆTä oA VÌ Xîäâ dA _OËA dH $ BXî
dA {SXîäô Vâ VÌ VäâËâ ´äOËâ dH* $ ÙäâGäâ* Xâî dA fôAôäâ* ¬â* VN¼Tòä¶ Ëä Ì¼T oA V¬äG dA dH* $ VÆ]-
ÙØ:] oA V¬äG dA däâËâ dH* $ BXî ´HVA dA ÙäâGäâ* Xâî dä-{Hô ßäHô fôAô Xî[ ÌGäÒµ> dH $ dâ VÈ<bµ>1
ôúGä XîôGâ Òä_â dôâ ! òd VÌ V¶Väô ßä{Xîä dA ]â_ dH $ ßä{Gâ dA kVâ BXî-Vä ÌGäòä dH ßäHô
ßä{ dA kV¬â* ÁÒ cî{ Vâ _AG däâ ôdâ dH* $ d¬ BâVA dA òÆ<Óî {ÂÒùXî <Òúäô Täôä Vâ ÓËè ¬â* BXîËä
´äGXîô BXî<Gbl> dØ ò â dH * , ËÌ dA d¬äôâ ¬G Xîäâ òäù Ë ä Xîä <ÒiÒäV
dØßä dH $
66-Gµ>Ëä_
oäkù ôâ, BâVä {¶ d¬äôä $
¨H {] ô<dË {¶ Od {Âôä, ßÒôh BXî ßTäôä$$ µ>âXî $$
ÒäÙ <ÒÒäÙ Xîädõ VäH* Gä¶dA*, ¬ä¶<d* ÓË ËH* ¼òäôä $
V¬ ð<bµ> íÒoäÒ Vd´ ¬â*, ßä{<d ßä{ <Òúäôä $$ 1 $$
¬H* ËH* ¬âôA òdØ ¬<Ë Gä¶dA*, <GÒHùôA <GôXîäôä $
{Âôh VÌH Ùâ] ßä{ä {ô, <Gôä_PÌ <GôTäôä $$ 2 $$
509
Xîädõ Xâî V¤O ¬äâd G ¬¬Ëä, V¶OA <Vô´Gdäôä $
¬GdA* ¬G VäH* V¬e VòäGä, ßäG¶Ù BXî ß{äôä $$ 3 $$
Xîä¬ XîÁ{Gä XîÙâ G Xî[´â, {Âôh ÌS@ <{òäôä $
k<d¤ { {d¤Æú {äô Od ÙäÙõ, Väâ ËË Vd´ V¶oäôä $$ 4 $$
dâ oäkù ! d¬äôä {¶ Ëäâ BâVä dHêV¬â* BXî ÌS@ Xîä dA ßäTäô ôdËä dH, <d¼Ùõ ¬ÆV_¬äG
{Gä ßä<Ù ¨HË {Ç GdA* däâËä $ G Òhù <ÒoäO dA dH $ êVXîäâ ´äâ OSdh XîôËä dH, Òd {Âhù ÌS@ Xîäâ
{SäIË däâXîô, íÒò¶ oA {Âhù dA däâ ´äËä dH $ êV¬â* <XîVA Vâ ÒäÙ-<ÒÒäÙ XîôGâ Xî[ ßäÒiòXîËä GdA*
ôdËA $ êVXîä {<Xî, ÓËè ¬â* ôd Xîô oA, ÓËè Vâ ß_O dA ôdËä dH $ Vd´ íÒoäÒ dA êV¬â*
V¬ð<bµ> ôdËA dH Ëä ß{Gâ ßä{ dA ßä¦¬-íÒcî{ Xîä <Òúäô ôdËä dH $ ""¬H*, ËÂ¶, ¬âôA, ËâôA $''
òd oâÙ ÌÆ<¾ êV¬â* GdA* ôdËA $ Òd VÌ Vâ <GÒHùô däâXîô, ß{Gâ {ôäòâ VÌ¬â* <GôäXîäô, <Gôä_PÌ,
{Âhù ÌS@ Xîäâ <Giúò{ÂÒùXî Ùâ]Xîô V¬ däâ ´äËä dH $ <XîVA Xâî Vä ¬äâd ¬¬Ëä GdA* XîôËä $
{ô¬ä¦¬ä Xîäâ dA ß{Gä VäA V¬eËä dH Ëä Òd ÌÆ<¾¬äGè <Òúäô ¨äôä ß{Gâ ¬G dA ¬G ¬â*
V¬eXîô ß{äô ß¨HËäG¼Ù Xîäâ {SäIË däâËä dH $ ßË: Vä¶VäuôXî-Xîä¬Gä òÆÓî XîÁ{Gä XîoA oA ¬Ë
Xîô ßäHô kV êÓî ¬äOù Xâî ¨äôä V¶Väô Xâî {äô {d¤Æú Xîô {ô¬ <{Sò {Âhù ÌS@ Xîäâ ß¨HËä¦¬ cî{ Vâ
OSdh Xîô $ ÒdA {ôÌS@-ËKÒ d¬Gâ Vd´ V¬ä<T ¬â* Ùâ]ä dH $
67-{uôúò dHôäG $ Gµ>Ëä_
BâVäâ ]â_ Ì¼òäâ ¬âôA ¬äkù, XHîVâ XîdÂ¶ XîvÆ> ´ä¼òäâ G ´äkù $$ µ>Xâ î $$
VÆô Gô ¬Æ<G´G ßúô´ ßäkù, ôä¬-úôh Xîäâ oâÙ G {äkù $$ 1 $$
¬N¼Ùô ¬ä¶dA* VÆô<Ë V¬äkù, XîäâFî dH Väâ ÙâdØ <Ù]äkù $$ 2 $$
¬G<d* <Òúäô XîôdØ ÁòäH _äkù, <ÙÒä V¬äG Xîd¤ Jòäâ<Ë <v>{äkù$ $ 3 $$
Ùâd <Gô¶Ëô fÂ¼ò1 ÁòäH _äkù, Ëd¤ XîäHh ô¬â2 XîäHh VÂËä ôâ oäkù $$ 4 $$
ÙäÙõ G ´ähâ òâ úËÆôäkù, Väâk OÆæ ¬âôä <´G VÆ<T {äkù $$ 5 $$
ÌS@-VäÇä¦Xîäô Xîä ßäiúòù {SXîµ> Xîô ôdâ dH*dâ oäkù ! ¬âôA ßGÆoÂ<Ë ¬â* ôä¬ Xâî VäÇä¦Xîäô
Xîä BâVä ]â_ ÌGä dØßä dH <´Vâ Xîdõ¶ oA XHîVâ ? Xîäôh, ÒähA Vâ XîdGâ Xîä Ëäâ XÆîv> ê{äò oA GdA*
´äGGâ ¬â* ßäËä $ ÙâÒËä, VäTXî, Gô, ¬Æ<G´Gä<Ù Xîäâ ôä¬ Xâî úôhäâ* Xîä ÙfùG XîôXâî ßäiúòù dA
däâËä dH $ ôä¬ Xâî ÒäíË<ÒXî íÒcî{ Xâî ßä<Ù, ¬®ò, ß¼Ë Xîä ôdíò {SäIË GdA* däâËä $ tÙò ¬¶<Ùô
¬â* NíË VäÇA úâËG ¬â* ´Ì ÒÈ<¸ _ò däâËA dH ËÌ ´äâ Xîäâkù V¦ò ËKÒ dH, ÒdA <Ù]äkù ÙâËä dH $ ¬G
Xâî ¨äôä VäÇA úâËG Xâî íÒcî{ Xîä VPòXèî <Òúäô Xîôäâ, <óîô ÒÈ<¸ VäÇA úâËG ¬â* _Oäßäâ $ ÒÈ<¸
VPòXèî ß¼Ë¬Æù] däâXîô _OGâ {ô ßä¦¬ä Xîä VäÇä¦Xîäô ßÒiò däâOä $ ¢òäâ*<Xî, Òd ÙA{Xî
Jòäâ<Ë Xâî V¬äG oäVGâ Òä_A ßä¦¬ Jòäâ<Ë Xîdä¤ <v>{ ´äòâOA ? Ùâd ¬â* ß¼Ë:Xîôh Xâî oAËô
<Gô¼Ëô fÆ¾1 úâËG ¬â* ÒÈ<¸ _Oäkù ´äËA dH, ËÌ dâ oäkù ! XîäHG <ÒúôËä2 dØßä ßäHô XîäHG VäâËä
dØßä <Ù]äkù ÙâËä dH ? ßäùËè <ÒúôGä ßä<Ù Ëäâ fôAô Xâî T¬ù dH*, Òdä¶ fôAô GdA* oäVËä $ d¬ Ëäâ
´äâ {ôÌS@ Xâî íÒcî{ VPÌ¼TA <Ò_ÇhËäòâ* dH*, êGXîä ßä<Ù ß¼Ë oA GdA* ´äG {äËâ $ {ôÌS@ Xâî
íÒcî{ Xî[ <Ò_ÇhËäßäâ* Xîäâ {ôÌS@ dA ´äGËâ dH* ßäHô Òâ dA ÙäÙõÁ Xâî OÆæ dH* $ ßd¬ÙäÌäÙ ¬â*
Xîä¶Xîuôòâ Ëä_äÌ {ô oOÒäGè Gâ ÒÈ¾-íÒcî{ ÌGäXîô Ìú{G ¬â* ÙäÙõÁ Xîäâ ê{Ùâf <Ùòä ä $
òd o´G l>D>ä GOô Vâ ßäkù dØkù ¬äËä Xîäâ V¶ÌäâTG XîôXâî V¦V¶O ¬â* Xîdä Oòä ä $ úËÆù
{äÙ ¬â* oäkù ! oA ßäòä dH $ ´äâ {äV ÌHl>â dØòâ ß¼ò V¶Ë Xîäâ Xîdä dH, BâVä ·äË däâËä dH $
68-<G´ øô {uôúò $ {¶ú¬ Ëä_
oäkù ôâ, øô dA ¬â* øô {äòä $
Vd´ V¬äk ôgäâ Ëä ¬ä¶dA*, VËOÆæ ]äâ´ ÌËäòä $$ µ>Xâ î $$
Ëä øô Xîä´ VÌH <óîô ßäòä, ßä{H ßä{ _]äòä$
]äâ_ Xî{äµ> ¬d_ Xâî ÙA¼dâ*, <ô VÆíäG <Ù]äòä$$ 1 $$
oò ßäH1 oâÙ, oô¬ VÌ oäOä, Väú Väâk ¬G _äòä$
<{*« > {ôH ´dä¶ <´Ò ´äÒH, Ëä ¬â* Vd´ V¬äòä$$ 2 $$
<Giú_ VÙä ú_H G<d* XîÌd¤Â, Ùâçòä VÌ ¬â* Väâkù $
ËädA VäH* ¬âôä ¬G _äOä, ßäHô G Ùõ´ä Xîäâkù $$ 3 $$
ßä<Ù ßG¼Ë Väâk øô {äòä, ßÌ ¬G ßGË2 G ´äkù $
ÙäÙõ BXî ô¤OH ô¤O _äOä, Ëä ¬â* ôgä V¬äkù $$ 4 $$
ÌS@ cî{ {ô¬Tä¬ Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*dâ oäkù ! VÙèOÆæ ´Gäâ* Gâ <Òúäô ¨äôä ]äâ´ XîôXâî
ÌËäòä dH, Òd <ÒiÒ Xîä <GÒäV íäG {ôÌS@ cî{ øô d¬Gâ fôAô cî{ øô ¬â* dA {SäIË <Xîòä dH ßäHô
Vd´äÒíä ¨äôä êVA ¬â* V¬äòâ ôdËâ dH* $ êV {ôÌS@ øô Xâî <_òâ {S¬ d¬ ßGâXî íäGäâ* ¬â* Ëä
VäTGäâ* ¬â* <óîô ßäòâ â <Xî¼ËÆ ß¼Ë ¬â* Òd ß{Gâ ßä¦¬-íÒcî{ Xîä <Òúäô XîôGâ {ô <Ù]äkù <Ùòä
dH $ ´Ì <Òúäô Gâ tÙò-¬d_ Xâî ß·äG cî{ Xî{äµ> ]äâ_ <Ùòâ ËÌ ßú_ ÌS@ cî{ íäG <Ù]äkù
<Ùòä dH $ ßÌ Ëäâ oò ßäHô1 oâÙ ´¼ò Väôä oS¬ ÌÆ<¾ Vâ oäO Oòä dH ßäHô ´äâ V¦ò ÌS@ dH,
êVA ¬â* ¬G _Oä dH $ fôAô Xîä ôäO <OôGâ {ô ¬Æ¢Ëä¦¬ä ´dä¶ ´äËä dH Òä fôAôä®òäV Ùõô däâGâ {ô
ÁÒä¦¬ä ´dä¶ ´äËä dH, êVA Vd´ íÒcî{ ÌS@ <ú¼ËG ¬â* ¬G V¬äòä ôdËä dH $ ´äâ VÙä <Giú_
ôdËä dH, XîoA oA ú_äò¬äG GdA* däâËä, êVA ÌS@ Xîäâ d¬Gâ VÌ¬â* Ùâ]ä dH ßäHô VoA ßÒíäßäâ*
¬â* d¬äôä ¬G êVA ¬â* _Oä ôdËä dH $ ¬G ¬â* ß¼ò ÒíËÆ-<ú¼ËG Òä ÙõVôä Xîäâkù oA <Òúäô GdA*
ßäËä $ V¶Väô Xîä ßä<Ù ßäHô ßG¼Ë ´äâ ÌS@ cî{ øô dH, ÒdA d¬Gâ {ä <_òä dH $ ßÌ ¬G ß¼ò½2
GdA* ´äËä $ BXî ß¨HË ÌS@ ô¶O Xâî V¬A{ ßä¦¬ä cî{ ô¶O _OXîô ß¨HË oäÒ Vâ êVA ¬â* V¬ä Oòä
dH $
511
69-¬äGV ËAù $ {¶ú¬Ëä_
kË dH GAô Gdä¤ÒG ´äâO, ßGË<d oS¬ oÂ_ä ôâ _äâO $$ µ>Xâ î $$
<Ë<d¤ Ëµ> ¼däòâ <G¬ù_ däâk, ÒíËÆ ßOäâúô _]H ôâ Väâk $$ 1 $$
VÆøµ> øäµ> ßæ <ËôÌäâ ËAô, ÌHl>â Ëdä¶ ÓË-OÆæ {Aô $$ 2 $$
ÙäÙõ G ´äGH <ËG Xîä oâÒ, ßä{ _]äÒH ß¶Ëô ÙâÒ $$ 3 $$
69-70 ¬â* ¬äGÒ ËAù Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*òdä¶ ¬GÆbò fôAô ¬â* dA íGäG XîôGâ òäâyò
ßä¦¬ä GÙA Xîä V¶ò¬ cî{ ´_ dH $ ß¼ò ËAäâÍ ¬â* Ëäâ _äâO oS¬ Vâ dA oµ>Xî ôdâ dH* $ ´Ì ßä¦¬ä GÙA
Xâî V¶ò¬-´_ Vâ íGäG XîôËä dH, ËÌ dA {SähA <G¬ù_ däâXîô ¬G kN¼jòäâ* Xâî ß<ÒÉò ÌS@ cî{ V¦ò
ÒíËÆ Xîäâ Ùâ]Ëä dH $ tÙò cî{ VÆ¼Ùô øäµ> {ô <Òúäô-GäHXîä Xîä ßäaò _â V¶ò¬ ËAù Xîäâ ËHô Xîô
êVXâî ßO_â ËAô ßäùËè V¶ò¬ Xî[ {ÂhäùÒíä ¬â* ´dä¶ ÓËè Xâî <V¾-OÆæ fÆ¾ ÌS@ <Òôä´Ëâ dH*,
Òdä¶ dA ´äËä dH $ êG fÆ¾ ÌS@ Xâî íÒcî{ ôdíò ßä<Ù, ¬®ò, ß¼Ë Xîäâ d¬ GdA* ´äGËâ $ Òâ
ßä¼Ëô <íË ÌS@-ÙâÒ <´G {ô XÈî{ä XîôËâ dH*, êGXîäâ dA ß{Gä íÒcî{ ôdíò ÌËäËâ dH* $
70-{¶´äÌA <½Ëä_
BâVä ·äG Xîäâ ¬G ·äGA, k<d¤ øô däâk Vd´ VÆ] ´äGA $$ µ>Xâ î $$
O¶O ´¬ÆG Ëd¤ GAô Gdäk, VÆÉ¬G GäôA ô¶O _Oäk $$ 1 $$
ßä{ Ëâ´ ËG ôgäH V¬äk, ¬H* Ì<_ ËäXî[ Ùâ]Â¶ ßøäk $$ 2 $$
ÌäV <Gô¶Ëô Väâ V¬eäk, <ÌG GHGd¤Æ Ùâ]Â* Ëd¤ ´äk $$ 3 $$
ÙäÙõ ôâ òdØ ßO¬ ß{äô, Väâ TG ¬âôâ ßTô ßTäô $$ 4 $$
dâ ·äGA Gô ! d¬äôâ ßäOâ Ëäâ BâVä ·äG XîG Xîôäâ, <´VVâ d¬ ·äGA däâXîô, kV fôAô cî{
øô ¬â* dA Vd´ íÒcî{ ÌS@ Xîäâ ´äG Xîô VÆ]A däâ ´äÒâ* $ <{*O_ä GäªA cî{ O¶Oä, kªä cî{ ò¬ÆGä,
kGXâî {Sähäòä¬-{SÒäd ¬â* íGäG XîôXâî {<Ò½ däââF¶î ßäHô VÆÉÆPGä GäªA ¨äôä ®òäG cî{ ô¶O _OäF¶î,
<óîô ®òäG ¨äôä ´äâ ß{Gä ßä¦¬ íÒcî{ {SXîäf fôAô ¬â* V¬ä ôdä dH, êVâ ËÈIË däâXîô Ùâ]Â¶ ßäHô
êVXî[ Ì<_däôA ´äF¶î $ <´V¬â* d¬ <Gô¶Ëô ÌV ôdâ dH* Òä <´VXîä d¬äôâ ¬â* <Gô¶Ëô <GÒäV dH, êVA
Xîäâ kV {SXîäô V¬eäßäâ <Xî <Òúäô ¨äôä êVXâî íÒcî{ Xâî V¬A{ ´äXîô Ìäg Gâ½äâ* Xâî <ÌGä dA
{SähA êVXîä VäÇä¦Xîäô Xîô VXâî $ ßôâ oäkù ! òd ´äâ ßO¬ ß{äô ÌS@ ËKÒ dH, Väâkù d¬äôä TG
ßäHô <Gôä_¶Ì Xîä ßäTäô dH $
71-{uôúò V¦V¶O $ {¶´äÌA <½Ëä_
ßÌ Ëäâ BâVA ÌG ßäkù, ôä¬-úôh <ÌG ôgäâ G ´äkù $$ µ>âXî $$
Vä¶kÍ Xîäâ <¬_Ìâ Xâî Xîäôh, <½XÆîµ>A V¶O¬ GAô Gdäkù $
úôh-Xî¬_ Xî[ Ëd¤ ÁòäH _äOH, ´ËG ´ËG Xîô {SA<Ë ÌGäkù $$ 1 $$
´â ôV oAGä v>äÒô1 ´äÒH, VÆ¼Ùuô Vd´H* V¶O V¬äkù $
ßGdÙ Ìä´â Ìä´G _äOâ, <´ädAhH* Xî[ô<Ë Oäkù $$ 2 $$
Xîdä Xîdõ¶ XÆîv> Òô<h G ´äkù, ß<ÒOË ß¶Ëô Jòäâ<Ë Óäkù $
ÙäÙõ êGXîä ¬ô¬ G ´äGH*, ßä{ VÆô¶Oâ ÌHG2 Ì´äkù $$ 3 $$
71-72 ¬â* ßä¼Ëô VäÇäËè V¦V¶O Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*ßÌ Ëäâ d¬äôA BâVA ßÒíä
ÌG Okùù dH-ôä¬-úôh Vâ Ùõô GdA* ôdä ´äËä $ d¬ {SoÆ Vâ <¬_Gâ Xâî <_B dA <½XÆîµ>A ¬â* däâGâ Òä_â
kªä-O¶Oä, <{*O_ä-ò¬ÆGä ßäHô VÆÉÆPGä-VôíÒËA Xâî V¶O¬ ¬â* ®òäG cî{ íGäG XîôËâ dH* ßäùËè
ßä·ä-úXSî ¬â* ®òäG XîôËâ dH* $ Òdä¶ oOÒËè úôhäâ* ¬â* ÒÈ<¸ ß¿v>A {SXîäô _OËA dH $ kV {SXîäô
®òäG cî{ ê{äò Ìäô¶Ìäô XîôXâî d¬Gâ oOÒäGè ¬â* ßG¼ò {SA<Ë Xî[ dH $ ßÌ ´äâ ßÝØË {SoÆ-{Sâ¬-ôV
dH, êV¬â* oAOä dØßä ¬G {SoÆ {ô <Gv>äÒô1 däâ ôdä dH ßäHô ÒÈ<¸ cî{ VÆ¼ÙôA ßGäòäV dA êGXâî V¶O
ôd Xîô ê¼dA* ¬â* V¬ä ôdA dH ßäùËè ÌS@äXîäô däâ ôdA dH $ ßÌ Ëäâ ßGädË Ìä´â Ì´Gâ _O Oòâ dH*
ßäHô <ÌGä dA <´ä Vâ V<ÒXîÁ{ V¬ä<T ¬â* d¬ oOÒäGè Xîä òfäâOäG XîôËâ dH* $ dâ VäTXîäâ ! ßÌ
Ëäâ d¬äôA ßÒíä BâVA däâ Okù dH, ¢òä Xîdâ*, XÆîv> Xîdä GdA* ´äËä $ tÙò Xâî oAËô ß]¶«> ÌS@-
Jòäâ<Ë Ó ôdA dH $ êG {ôÌS@ Xîä l>AXî-l>AXî ôdíò Ëäâ d¬ GdA* ´äG {äËâ, <Xî¼ËÆ Òâ ¬Gäâdô {SoÆ
d¬äôâ tÙò ¬â* ßäG¶Ù Xî[ ÌâhÆ2 Ì´ä ôdâ dH* $
72-ôä´¬ÈOä¶Xî Ëä_
GAXâî ôä¬ XîdË dH Ì{Æôä1 $
øô ¬ä¶dA* øô <G¬ù_ ôä]H, {¶úäâ* TäâÒH Xîäòä Xî{ôä $$ µ>Xâ î $$
Vd´ V¬{ùh VÆ<¬ôh VâÒä, <ËôÒâhA Ëµ> V¶´¬ V{ôä2 $
VÆ¼Ùuô V¼¬Æ] ´äOh _äOA, Ëd¤ ¬äâdG ¬âôä ¬G {Xîôä3 $$ 1 $$
<ÌG ôVGä ¬äâdG OÆh OäÒH, GäGä ÒähA ßGÆoÒ ß{ôä4 $
ÙäÙõ ßGdÙ6 BâVâ Xî<dòâ, o<Óî ËKÒ òdØ ¬äôO VXîôä5 $$ 2 $$
oOÒÙè <Òôd Vâ ÙØ]A1 VäTXî ß¿v>A {SXîäô ôä¬ Xîä <ú¼ËG XîôËä dH $ íÂ_ fôAô cî{ øô
¬â* ôdGâ Òä_â ß¼Ë:Xîôh øô Xîäâ Xîä¬ XSîäâTä<ÙXî-¬_ Vâ ô<dË ô]Ëä dH ßäHô fôAô Xâî ôÇXî {¶ú
·äGâ<¼jòäâ* cî{ Òí½äâ* Xîäâ fÆ¾ <Òúäô-´_ Vâ TäâXîô <G¬ù_ ô]Ëä dH $ ¬G, {Säh, ÌÆ<¾ ¨äôä kªä,
<{*O_ä, VÆÉÆPGä Xî[ BXîäOSËä cî{ <½ÒâhA-V¶O¬ Xâî ßä·ä-úXSî Ëµ> {ô ®òäG cî{ íGäG XîôXâî
V¶ò¬-Òí½2 (Väóî[2) Vâ íÒ¿v> ô]Ëä dH $ Vd´äÒíä cî{ GHÒâx V¬{ùh XîôËä dH ßäùËè ß{Gâ
Xîäâ <G<ÒùXîäô XîôXâî Vd´äÒíä ¬â* ôdËä dH $ kËGä däâGâ {ô dA d¬äôA ÒÈ<¸-VÆ¼ÙôA {SoÆ Xâî V¼¬Æ]
ßäùËè ÌS@äXîäô däâ, ß·äG <Gjä Vâ ´äO Xîô {SoÆ ¬â* _OA dH $ ´dä¶ ÌÆ<¾ ÒÈ<¸ _OA dH Òdä¶ dA
<ÒiÒ-<Ò¬äâdG {SoÆ Gâ ¬âôâ ¬G Xîäâ oA {Xîª3 <_òä dH ßäùËè ÌÆ<¾-ÒÈ<¸ ßäHô ¬G ÙäâGäâ* {SoÆ-
{ôäòh ôdËâ dH* $ ßÌ d¬äôä ¬G V<ÒXîÁ{ V¬ä<T ¬â* <´ä Xîä ßäaò <_òâ <ÌGä dA GäGä {SXîäô
Vâ ß{GA {ôä4 Ò ßGÆoÒ ÒähA ¨äôä oOÒäGè Xâî OÆh OäËä dH $ BâVâ OÆh OäG XîôGâ Xîäâ dA ßVA¬6
OÆhOäG XîôGä XîdËâ dH* $ òd ßä¼Ëô o<Óî-ËKÒ Xîä ¬äOù VÂ¯¬5 dH $ ßË: kV¬â* Vd´ dA VÌ Xîä
¬G GdA* _OËä $
513
73-¬GVä Oäò½A $ ôä´¬ÈOä¶Xî Ëä_
ßÒTÂ Xîä¬TâGÆ Od ôä]A $
Òf Xî[¼dA ËÌ ß¬ÈË VôÒH1, ßäOH úäô G Gä]A $$ µ>âXî $$
{äâÉ¶Ëä¶ {d_A êl> Oô´H, {Av>â dä G ßäÒH $
oÂ]A o_H ÙõT <GË Ùõhä¤, òäâ* òä TâGÆ ÙØdäÒH $$ 1 $$
Jòäâ* Jòäâ* ]Ah {ªH ¦òäâ* ÙõeH, ¬ÆXîËä 2 ¬âÁòä¤ ¬äôH $
øäµ>ä ôäâXî øâô øô ßähH*, Ìä¤TA Xîäô´ VäôH $$ 2 $$
Vd´H* Ìä¤TA XîÙâ G vÂ>µ>H, Xî¬ù Ì¶TG vÆ>µ> ´äkù $
Xîäµ>H Xî¬ù Vd´ VäH* Ìä¤TH, Vd´H* ôdH V¬äkù $$ 3 $$
<v>G <v>G ¬ä¶<d* ¬Gäâô {Âô,H <ÙG <ÙG däâk ßG¶Ùä $
ÙäÙõ Väâkù Ùâ]Ëä¶ {äÒH, Xî<_ ß´ôäÒô X¶îÙä $$ 4 $$
ÌÆ<¾ Xîäâ {<Ò½ XîôXâî {ô¬äù {ôäòh XîôGâ Xâî <_B V¶ò¬ cî{ Oäò½A ¬¶½ ÌËä ôdâ dH*dâ
ßÒTÂË ! fôAô Xâî Òí½ ¦òäO Xîô fAËäâbh VdG XîôGâ Vâ dA <ÒfâÉ _äo G däâOä $ ´äâ GäGä
Xîä¬Gäßäâ* Xîäâ ê¦{¼G XîôGâ Òä_A ÌÆ<¾ cî{ Xîä¬TâGÆ dH, êVXîäâ V¶ò¬ ¨äôä {Xîª Xîô ô¢]äâ
ßäùËè <ÒÉò-ÒäVGäßäâ* ¬â* ¬Ë ´äGâ Ùäâ $ d¬Gâ kVâ V¶ò¬ ¨äôä ß{Gâ ßTAG Xî[ dH, ËÌ dA òd
ÌS@äG¼Ù cî{ ß¬ÈË µ>{XîäËA dH1 $ kVXâî ßäOâ oäâO ÒäVGä cî{ úäôä ¬Ë «>ä_äâ, oäâO-ÒäVGä
cî{ oäâ´G ÙâGä ßäô¶o XîôËâ dA òd ß<TXî {SäNIË Xî[ k¿v>ä cî{ O´ùGä XîôXâî êl>ËA dH ßäHô
Vä¶VäuôXî oäâOäâ* Xî[ ßäâô oäO ´äËA dH, {Av>â Vd´ dA V¶ò¬ cî{ dä ¬â* GdA* ßäËA $ kVâ ß¿v>A
{SXîäô oÂ]A ßäùËè <ÒÉò-ÒäVGäßäâ* Vâ ô<dË ô]Xîô dA oOÒÙè-<Òúäô cî{ ÙõT ÙÆdGä úä<dB $
òd ÌÆ<¾-TâGÆ kVA {SXîäô ÙØdäËA dH $ oäâO-ÒäVGä-cî{ oäâ´G GdA* <¬_Gâ Vâ ´HVâ-´HVâ òd <ÒXîäô
ô<dË däâXîô ÇAhËä Xîäâ {SäIË däâËA ´äòâOA, ÒHVâ-ÒHVâ dA oOÒÙè <Òúäô cî{ ÙõT ß<TXî ÙâËA
´äòâOA $ ò<Ù kVXî[ k¿v>äGÆVäô ß<TXî2 ¬ä½ä ¬â* <ÒÉò-ÒäVGä cî{ úäôä kVXâî ßäOâ ô]Ëâ
´äßäâOâ Ëäâ òd <ÒÉòäâ* ¬â* {µ>Xî Xîô ¬äôâOA, ßäùËè {ô¬äù Vâ <Oôä ÙâOA $ kVXî[ <ÒÉòäâ* ¬â* ´äGâ
Xî[ {¶ú ·äGâN¼jò cî{ øä<µ>òäâ* Xîäâ ôäâXî Xîô ßäùËè kN¼jòäâ* Xîäâ ß{Gâ ßTAG XîôXâî ÒHôäyò ¨äôä kVâ
Òä{V øâô Xîô ß{Gâ ß<Tbl>äG úâËG cî{ øô ¬â* _äGä úä<dB $ òd ÌS@-<Òúäô ]Â¶µ>â Xâî Ì¤TA
ôdËA dH, ËÌ dA ¬Æ<Óî cî{ Xîäòù <V¾ XîôËA dH $ Vd´ <G<ÒùXîäô ßÒíä ¨äôä ´Ì òd íÒíÒcî{
¬â* Ì¤T ´äËA dH ËÌ XîoA oA GdA* ]Æ_ VXîËA $ Xî¬ù-Ì¼TG Xîµ> ´äËä dH $ ´äâ kVâ Vd´ íÒcî{
ÌS@ Xâî <Òúäô ¬â* Ìä¤TËä dH, Òd Xî¬äâÍ Xîäâ Xîäµ> Xîô Vd´äÒíä ¨äôä Vd´ íÒcî{ ÌS@ ¬â* dA V¬ä
´äËä dH $ Vd´ íÒcî{ ÌS@ ¬â* Ì¤TA dØkù òd Çh-Çh ¬â* {SähA Xâî ¬Gäâôäâ* Xîäâ {Âhù XîôËA dH ßäHô
{S<Ë<ÙG ßäG¶Ù dA däâËä ´äËä dH $ kV Xî_òÆO ¬â* oA Òd VäTXî Ùâ]Ëâ-Ùâ]Ëâ Á<ÒËäÒíä ¬â* dA
ÙâÒËäßäâ* Vâ ß<Ëaâbl> ßäG¶Ù-X¶îÙ {ôÌS@ Xîäâ {SäIË Xîô _âËä dH $
74-{uôúò $ XîdôÒä
´Ì øµ> {ôOµ> ôä¬ <¬_â,
ßäË¬ ¬¶O_ úäô údõ¶ uÙ<f, ´¼¬ VÆóî_ Xîô ÁË ú_â $$ µ>âXî $$
o<Óî ¬Æ<Óî ßoò Xîô ôä]â, VXî_ <fôäâ¬<h ßä{ <Xîòâ $
<GOÆùh ôä¬ <Gô¶´G ßä{H, ß´ôäÒô êô _äk <_òâ $$ 1 $$
ß{Gâ ß¶O V¶O Xîô ôä]â, <Goùò Gä¬ <GfäG Ì´äÒä $
ß<ÒOË Gä ß¬ô ß<ÒGäfA,{ô¬ {ÆæÉ <G´ Väâ {äÒä $$ 2 $$
Väâkù ÌªoäOA VÙä VÆdäOA, {ôXîµ> {SAË¬ V¶O oòâ $
ÙäÙõ oäO Ìªâ Òô1 Òô2 Xîô, Väâ ß´ôäÒô1 ÁË Oòâ $$ 3 $$
ÌS@ VäÇä¦Xîäô V¶Ì¶TA {uôúò Ùâ ôdâ dH*´Ì ß¼Ë:Xîôh ¬â* ôä¬ Xîä ßä¦¬ cî{ Vâ {S¦òÇ
<¬_G dØßä, ËÌ ÁÒä¦¬ä Xâî <_B úËÆbµ>ò ß¼Ë:Xîôh cî{ úäôäâ* <Ùfäßäâ* ¬â* Ëä Ìäg úäôäâ*
<Ùfäßäâ* ¬â* ßäG¶Ù ¬¶O_ Xîä dA áòÒdäô däâGâ _Oä dH $ ßÌ Vä¶VäuôXî ßäfäßäâ* Xîäâ ÁË Xîô
Ëä ß{Gâ ´¼¬ Xîäâ Vóî_ XîôXâî d¬ {ôÌS@ íÒcî{ ¬â* _ò däâGâ Xîäâ ú_â dH* $ VÒù-<fôäâ¬<h {SoÆ
Gâ dA d¬Xîäâ o<Óî ¨äôä Vä¶VäuôXî ÒäVGäßäâ* Vâ ¬ÆÓî <Xîòä dH ßäHô ßoò Xîô ô]ä dH* $ ÙâÒËäßäâ*
Vâ ß<Ë aâbl> <GOÆùh <Gô¶´G ôä¬ Gâ íÒò¶ dA d¬Xîäâ ß{Gâ tÙò ¬â* _Oäòä dH $ ß{Gâ <G<ÒùXîäô
íÒcî{ Xâî Vä d¬â* oA <G<ÒùXîäô Xîô ô]ä dH $ d¬Gâ oA <GoùòËä Xâî Vä ôä¬-Gä¬ cî{ GOäªä
Ì´äXîô ¬G kN¼jòäâ* Xâî ß<ÒÉò ÙâÒËäßäâ* Xâî Gä ß<ÒGäfA ß{Gä ´äâ {ô¬ {ÆæÉ dH, ê¼dA* Xîäâ
{SäIË <Xîòä dH $ ´äâ V¶Ë´G {S¦òÇ ¬â* ß{Gâ <{SòË¬ {SoÆ Xâî V¶O däâ Oòâ dH*, Òâ dA VÙä VäHoäyò-
V¶{¼G ßäHô ÌªoäOA dH* $ d¬äôâ oA Ìªâ oäyò dH*, ´äâ d¬ êG ÙâÒËäßäâ* Vâ ß<Ë aâbl>1 {ôÌS@ Òô1
Xîäâ Òôh2 XîôXâî êVXâî Ëjõ{ ß´¼¬ä1 Ní<Ë {SäIË XîôGâ Vâ òd ¬äGÒ-Ùâd-OY> Xîäâ ÁË Oòâ dH* $
75-{ôä o<Óî {SäùGä $ XîdôÒä
ô¬Hòä, òdØ ÙØ] Vä_H ¬äâ<d $
Vâ´ VÆdäO G {SA<Ë {Sâ¬ ôV, ÙôfG Gä¶dA* Ëäâ<d $$ µ>âXî $$
ß¶O {SV¶O BXî ôV Gä¶dA*, VÙä V¬A{ G {äÒH $
Jòäâ* ôV ¬â* ôV ÌdØuô G <GXîVH, BâVâ däâk G ßäÒH $$ 1 $$
ßä¦¬_AG GdA* <G<fÒäVô, o<Óî ß]¶<«>Ë VâÒä $
V¼¬Æ] VÙä {ôí{ô Gä¶dA*, ËäËH* ÙØ] ¬äâ<d ÙâÒä $$ 2 $$
¬OG O<_Ë ¬däôV ¬äËä, ËÂ¶ dH ËÌ _O {A´H $
ÙäÙõ ´Ì _O ß¶Ë G ßäÒH, ËÌ _O Ùâ]G ÙA´H $$ 3 $$
{ôäo<Óî Xîäâ {SäIË XîôGâ Xâî <_B {SäùGä Xîô ôdâ dH*dâ VÌ¬â* ô¬Gâ Òä_â ôä¬ ! ßä{ ¬âôA
tÙò-fÎòä {ô {Täô XîôXâî ¬Æeâ VÆdäO VÆ] GdA* ÙâËâ, G ¬âôA {SA<Ë Xâî ßGÆVäô ß{Gä {Sâ¬-ôV
515
{SÙäG XîôËâ ßäHô G ßä{Xîä ÙfùG dA däâËä dH $ òdA ÙØ:] ¬Æeâ ÙØ:]A Xîô ôdä dH $ ßä{Xâî íÒcî{ Vâ
<Gô¶Ëô V¶òäâO Xîä ßÒVô GdA* <¬_Ëä, G ßä{Xî[ VÙä V¬A{Ëä dA {SäIË däâËA dH $ ´HVâ kÇÆ-ôV
¬â* kÇÆ-ôV <¬_Xîô <óîô ß_O GdA* <GXî_Ëä, ÒHVâ dA ßä{ Xâî íÒcî{ ¬â* d¬äôä ßä¦¬ä _ò
däâXîô <óîô ß_O GdA* <GXî_ VXâî, BâVA ß¨HË ßÒíä {SäIË GdA* däâ ôdA dH $ ÌÆ<¾ ß]¶<«>Ë
VâÒä-o<Óî ¨äôä VÙä ßä{Xâî V¼¬Æ] ôd Xîô <ÙG-ôäË ßä{ ¬â* _AG GdA* ôdËA ßäHô ßä{
{ô¬ä¦¬ä Ëä ¬âôA ßä¦¬ä {ôí{ô BXî GdA* däâËâ $ dâ ÙâÒ ! kVA<_B ¬Æeâ ÙØ:] dH $ {Soäâ ! ´Ì ËXî
ßä{ Xîä íÒcî{ {SËA<Ë ¬ä½ <o¼G oäV ôdä dH, ËÌ ËXî ßd¶Xîäô Xîäâ Gbµ> XîôXâî ßä{Xâî {Sâ¬ ¬â*
<G¬yG däâXîô ßä{ Xâî VäÇä¦Xîäô cî{ ¬dä-ôV Xîä {äG XîôËâ dØòâ ¬íË ôd¤Â, BâVA XÈî{ä Xîuôòâ $
{Soäâ ! ´Ì ËXî ¬âôâ Ùâd Xîä ß¼Ë V¬ò G ßäÒâ ËÌ ËXî Ëäâ ¬Æeâ êÓî {SXîäô {ôäo<Óî ¨äôä ßä{Xîä
ÙfùG XîôGâ ÙA<´òâ, <óîô Ëäâ ¬H* ßä{Xîä cî{ däâ dA ´äF¶îOä $
76-_ä¶ÌA (ßTAôËä, ßNíôËä) ÙäÙôä
OÆæ¬Æ] {äkòâ ôâ, BâVä ·äG <Òúäô $
V¬e V¬e V¬Üòä GdA*, _äOä ô¶O ß{äô $$ µ>âXî $$
´ä¤h ´ä¤h ´ä¤°òä GdA*, BâVA ê{´H ßäk $
ÌÂe ÌÂe ÌÂÜòä GdA*, Y>äâôA1 _äOä ´äk $$ 1 $$
_â _â _â _Aòä GdA*, däH*V2 ôdA ¬G ¬ä¶<d* $
ôä] ôä] ôäçòä GdA*, ¬H* ôV {Aòä Gä¶<d* $$ 2 $$
{äò {äò {äòä GdA*, Ëâ´H* Ëâ´ V¬äk $
Xîô Xîô XÆîv> Xî[òä GdA*, ßäË¬ ß¶O _Oäk $$ 3 $$
]â_ ]â_ ]âÁòä GdA*, V¼¬Æ] <Vô´Gdäô $
Ùâ] Ùâ] Ùâçòä GdA*, ÙäÙõ VâÒXî Väô $$ 4 $$
{ôÌS@ Xâî ß]¶«> VäÇä¦Xîäôäù V¶Ë ¬â* ßTHòù ôdËä dH, êVâ {SXîµ> Xîô ôdâ dH*ßôâ oäkù !
OÆæ´Gäâ* Xâî ¬Æ] Vâ dA BâVä ·äG <Òúäô VÆGGâ ¬â* ßäËä dH <XîêV {ôÌS@ Xîä ß{äô {Sâ¬-ô¶O _O
Oòä dH, <Xî¼ËÆ fäí½ V¶Ëäâ* ¨äôä êVâ Ìäô¶Ìäô V¬e Xîô oA êVXîä ßä<Ù, ¬®ò, ß¼Ë GdA* V¬e
VXâî dH* $ êVâ áòä{Xî Ëä ß{Gä íÒcî{ ´äG Xîô oA ÌÆ<¾ ¬â* BâVA oäÒGä ê¦{¼G däâËA ôdËA dH
<Xî ßoA {Âhù cî{ Vâ GdA* ´äGä Oòä $ êVXâî <ÒÉò ¬â* Ìäô¶Ìäô {SiG XîôXâî oA ßoA ËXî G {Âv>Gâ
Xâî V¬äG oäÒGä däâËA ôdËA dH ßäHô V¶Ë ÌS@äXîäô ÒÈ<¸ ¨äôä _OG1 {ÂÒùXî êVXî[ ßäâô ßäOâ
ÌÑËä ôdËä dH $ ¬G, ÒúG, Xî¬ù Vâ êVXî[ {SäNIË däâGâ Xîä <Giúò Xîô _âGâ {ô oA GdA* {SäIË XîôGâ
Xî[-VA Ní<Ë {SËAË däâËA ôdËA dH ßäHô {SäIË XîôGâ Xî[ k¿v>ä2 ¬G ¬â* ÌGA ôdËA dH $ ®òäG ¨äôä
tÙò ¬â* ßäHô <Òúäô ¨äôä ÌÆ<¾ ¬â* ô]Gâ {ô oA GdA* ô]Gâ Xâî V¬äG {SËAË däâËä dH $ Xîäôh, ¬H*Gâ
<G<Ù®òäVG cî{ ß]¶«> ôV Xîä {äG GdA* <Xîòä $ êVâ áòä{Xî cî{ Vâ Ëä ßä¦¬ä cî{ Vâ {SäIË Ëäâ
Xîô <_òä <Xî¼ËÆ ßä¦¬-{SXîäf, {ô¬ä¦¬-{SXîäf ¬â* _ò däâXîô áòÒdäô ¬â* oA êVXî[ <o¼G
{SËA<Ë G däâ, BâVâ GdA* {SäIË Xîô VXâî $ Ìäô¶Ìäô òäâOä<Ù VäTG XîôXâî oA ´Ì ËXî ßä¦¬ä Xîäâ
{ô¬ä¦¬ íÒcî{ ¬â* ßoâÙ G Xîô VXâî, ËÌ ËXî XÆîv> oA GdA* XîôGâ Xâî V¬äG oäÒGä ÌGA ôdËA dH $
®òäGäÒíä ¬â* ßäHô V<ÒXîÁ{ V¬ä<T ¬â* {ôÌS@ ÙfùGäG¶Ù cî{ ]â_ ]â_ Xîô oA ´Ì ËXî ÌS@
·äG ¨äôä ÌS@ Xâî V¼¬Æ] däâXîô êGVâ ßoâÙ G dØßä, ËÌ ËXî ß]¶«>äG¼Ù {SäNIË cî{ ]â_ G
]â_Gâ Xâî V¬äG dA oäÒGä ÌGA ôdËA dH $ <G<ÒùXîÁ{V¬ä<T ¬â* Ìäô¶Ìäô VäÇä¦Xîäô XîôGâ {ô oA GdA*
Ùâ]Gâ Xâî V¬äG Ùâ]Gâ Xî[ k¿v>ä <´V¬â* ÌGA ôdËA dH, ÒdA VâÒXî aâbl> dH $
77-OÆæ ßTAG ·äG $ ÙäÙôä
ÌäÌä OÆæ ¬Æ] ·äGä ôâ, OÆæ ¬Æ] ®òäGä ôâ $$ µ>âXî $$
OÆæ ¬Æ] ÙäËä, OÆæ ¬Æ] ôäËä , OÆæ ¬Æ] OÒGä ôâ $
OÆæ ¬Æ] oÒGä, OÆæ ¬Æ] v>ÒGä 1, OÆæ ¬Æ] ôÒGä ôâ2 $$ 1 $$
OÆæ ¬Æ] {Âôä3 OÆæ ¬Æ] fÂôä, OÆæ ¬Æ] ÒähA ôâ $
OÆæ ¬Æ] Ùâhä, OÆæ ¬Æ] _âhä, OÆæ ¬Æ] ´ähA ôâ $$ 2 $$
OÆæ ¬Æ] OdÌä, OÆæ ¬Æ] ôdÌä, OÆæ ¬Æ] ¼òäôä ôâ $
OÆæ ¬Æ] Väôä, OÆæ ¬Æ] Ëäôä, OÆæ ¬Æ] {äôä ôâ $$ 3 $$
OÆæ ¬Æ] ôäòä, OÆæ ¬Æ] {äòä, OÆæ ¬Æ] ¬â_ä ôâ $
OÆæ ¬Æ] Ëâ´¶, OÆæ ¬Æ] Vâ´¶, ÙäÙõ ]â_ä ôâ $$ 4 $$
òäù ·äG OÆæ ¬Æ] ¨äôä dA {SäIË däâËä dH, òd Xîd ôdâ dH*dâ ÌäÌä ! VoA {SXîäô Xâî ·äG
OÆæ¬Æ] Vâ VÆGGâ {ô dA däâËâ dH* $ OÆæ¬Æ] Vâ dA ®òäG Xîä, ÙäËä däâGâ Xîä, {SoÆ ¬â* ßGÆôÓî däâGâ Xîä,
{SoÆ Xâî {äV ´äGâ Xîä, ß{Gâ ß<Tbl>äG {ôÌS@ cî{ øô Xîä, êV øô ¬â* Níô cî{ Vâ ôdGâ1 Xîä, {SoÆ
Vâ ßäG¶Ù2 {SäIË XîôGâ Xîä, {ÂhäùÒíä {SäIË XîôGâ Xîä, VäTG ¬â* ÒAô ôdGâ Xîä, ÒähA Ìäâ_Gâ Xîä,
ê{Ùâf ÙâGâ Ëä _âGâ Xîä, ·äGA däâGâ Xîä, ·äG Xîäâ Täôh XîôGâ Xîä, íÒíÒcî{ ¬â* NíË ôdGâ Xîä,
Vä¶VäuôXî oäÒGäßäâ* Vâ ß_O ôdGâ Xîä, Väô ËKÒ Xîä, V¶Väô-<V¼TÆ Vâ ËHôGâ Xîä, V¶Väô {äô Xî[
Ní<Ë Xîä, ôä´ä V¬äG <G{âùÇ ôdGâ Xîä, ÌS@ {SäNIË Xîä, tÙò fÎòä {ô {SoÆ Xî[ ßGÆoÂ<Ë Xîä ÌS@
{SXîäf, {ôä o<Óî ¨äôä {SoÆ Vâ ßäG¶Ù cî{ ]â_ ]â_Gâ ßäHô ÌS@ ¬â* ßoâÙ cî{ Vâ <¬_Gâ Xîä k¦òä<Ù
VoA òäù ·äG OÆæ ¨äôä dA däâËä dH $
78-<G´ íäG <Ghùò $ ÙA{ú¼ÙA
¬H* ¬âôâ ¬â* dâôä, ¬®ò ¬ä¶<d¶ {AÒ Gâôä$$ µ>Xâ î $$
´d¤ ßO¬ ßGÂ{ ßÒäVä, Ëd¤ ¬dä{ÆæÉ Xîä ÒäVä $
Ëd¤ ´äGâOä ´G Xîäâkù, duô ¬ä¶<d* V¬äGä Väâkù $$ 1 $$
ß]¶«> Jòäâ<Ë ´d¤ ´äOâ, Ëd¤ ôä¬ Gä¬ ÁòäH _äOâ $
Ëd¤ ôä¬ ôdH oô {Âôä, duô V¶O ôdH G<d* Ùõôä $$ 2 $$
<ËôÒâhA Ëµ> ËAôä, Ëd¤ ß¬ô ß¬äâ_Xî dAôä $
517
êV dAôâ VäH* ¬G _äOä, ËÌ oô¬ Oòä oò oäOä $$ 3 $$
ÙäÙõ Ùâ] duô {äÒä, duô Vd´H* V¶O _]äÒä $
{Âôh {ô¬ <GTäGä, <G´ <Gô]Ë däH* oOÒäGä $$ 4 $$
78-79 ¬â* <Giúò <Xîòâ dØòâ ß{Gâ ß<Tbl>äG cî{ íäG Xîäâ ÌËä ôdâ dH*´Ì ¬H*Gâ ®òäG
¨äôä ß{Gâ ¬â* dA ]äâ´ä, ËÌ {ô¬ä¦¬ä ¬âôâ ß<Ë V¬A{ tÙò Xâî ¬®ò ¬â* dA {SäIË dØòâ $ ´dä¶ Ìäg
kN¼jòäâ* Vâ ßO¬ ßGÆ{¬ ßbµ>Ù_-Xî¬_ cî{ <GÒäVíäG dH, êVA ¬â* dA ¬dä{ÆæÉ {ôÌS@ Xîä
<ÒfâÉ cî{ Vâ <GÒäV dH $ ®òäG ¨äôä Òdä¶ {ô NíË {ôÌS@ Xîäâ ´äâ oA ´G ´äGâOä, Òd {ôÌS@ ¬â*
dA V¬ä ´äòOä $ ´dä¶ tÙò Ùâf ¬â* ßä¦¬ cî{ ß]¶«> Jòäâ<Ë ÓËA dH, Òdä¶ dA ôä¬-Gä¬ ¨äôä ôä¬
¬â* ÒÈ<¸ _OËA dH $ Òdä¶ dA <ÒiÒ ¬â* {uô{Âhù ôä¬ <ÒfâÉ cî{ Vâ ôdËâ dH*, kV<_B duô V¶O dA ôdËâ dH*,
Ùõô GdA* $ ßä·ä-úXSî ¬â* k«>ä, <{*O_ä, VÆÉÆPGä Xîä V¶O¬ cî{ <½ÒâhA Ëµ> dH $ Òdä¶ êVXâî ËAô {ô
dA ®òäG ¨äôä ß¬ô ÌS@ cî{ ß¬ÂÁò dAôä {SäIË däâËä dH $ ´Ì êV ·äG cî{ dAôâ Xâî <Òúäô ¬â* d¬äôä
¬G _Oä, ËÌ d¬äôä VP{Âhù oâÙ-´¼ò oS¬ ßäHô oò Gbµ> däâ Oòä $ êV ·äG Xâî ¨äôä d¬ ßGäòäV
dA ÌS@ Xîäâ Ùâ] {äòâ dH* ßäHô Òd d¬äôâ V¶O dA {SËAË dØßä dH $ ßÌ êV {ô¬äaò {ÂhùÌS@ ß{Gâ
oOÒäGè Xîäâ d¬ <Gô¼Ëô Ùâ]Ëâ ôdËâ dH* $
79-ÙA{ú¼ÙA
¬âôä ¬G _äOä VXî_ Xîôä1, d¬ <Gf<ÙG <dôÙH Väâ Tôä $$ µ>âXî $$
d¬ <dôÙH ¬ä¶dA* dâôä, {AÒ {ôXîµ> {äòä Gâôä $
Väâ Gâôâ dA <G´ _A´â, ËÌ Vd´H* ß¬ÈË {A´â $$ 1 $$
´Ì ¬G dA VäH* ¬G _äOä, ËÌ Jòäâ<Ë íÒcî{A ´äOä $
´Ì Jòäâ<Ë íÒcî{A {äòä, ËÌ ß¶Ëô ¬ä¶<d* V¬äòä $$ 2 $$
´Ì <ú¸ <d <ú¸ V¬äGä, d¬ duô <ÌG ßäHô G ´äGä $
´äGä ÁÒG Väâkù, ßÌ duô <ÌG ßäHô G Xîäâkù $$ 3 $$
´Ì ßäË¬ BXHî ÌäVä, {ô¬äË¬ ¬ä¶<d* {SXîäfä$
{ôXîäfä {AÒ <{òäôä, Väâ ÙäÙõ ¬A*Ë d¬äôä $$ 4 $$
k<Ë ôäO OäHªA V¬äIË: $$ 1 $$ {Ù 79 $$
<´VGâ VP{Âhù <ÒiÒ ê¦{¼G <Xîòä1 dH ÒdA ¬âôâ ¬G Xîäâ <{Sò _O ôdä dH ßäHô d¬ Gâ ôäË-<ÙG
êVA Xîäâ tÙò ¬â* ô]ä dH $ d¬Gâ êVâ ®òäG ¨äôä tÙò ¬â* ]äâ´ä ä, kV<_òâ Òd {ô¬ä¦¬ä ß<Ë
V¬A{ tÙò ¬â* dA {S¦òÇ cî{ Vâ {SäIË dØßä dH $ êVâ ®òäG ¨äôä V¬A{ <G´ tÙò ¬â* dA {SäIË Xîôäâ,
ËÌ dA ßGäòäV ßäG¶Ùä¬ÈË {äG Xîô VXîäâOâ $ ´Ì d¬äôä ¬G, ¬G Xî[ ß¶Ëô ÒÈ<¸ Xâî ¨äôä {ôÌS@
Xâî <ú¼ËG ¬â* _Oä, ËÌ dA Jòäâ<Ë-íÒcî{ Vâ Ó¬OäËâ dØòâ {ôÌS@ Xîäâ d¬Gâ Ùâ]ä ßäHô ´Ì
Jòäâ<Ë-íÒcî{ Vâ êVâ {SäIË <Xîòä Ëäâ êVA ¬â* V¬ä Oòâ $ kV {SXîäô ´Ì <ú¸, <ú¸ Xî[ ß¼Ë¬Æù]Ëä
Xâî ¨äôä, êV¬â* _AG dØßä ËÌ d¬â* {ôÌS@ Vâ <o¼G XÆîv> oA ·äG G ôdä $ d¬Gâ êVA {ôÌS@ Xîäâ
ß{Gä ÁÒG V¬eä dH $ ßÌ {SoÆ Xâî <ÌGä ß¼ò Xîäâkù oA V¦ò GdA* oäVËä $ ´Ì oAËô {ô¬ä¦¬-
{SXîäf {SXîµ> däâXîô, ßä¦¬ä Xîä {ô¬ä¦¬ä ¬â* ß¨HË cî{ Vâ ÒäV däâ Oòä Ëäâ ßÌ Òd {SXîäf-
íÒcî{ <{SòË¬ {ôÌS@ dA d¬äôä <¬½ dH $
k<Ë aA ÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXîä ôäO OäHªA V¬äIË: $$ 1 $$
ß ôäO ¬ä_A OäHª 2

(OäòG V¬ò V¶®òä 6 Vâ 9 ôä<½)
80- Gä¬ ¬<d¬ä $ e{Ëä_
Oäâ<Ò¼Ù ! Gä¬ Ëâôä, ÁÒG ¬âôä, Ëäôh oÒ {äôä $
ßäOâ k<d* Gä¬ _äOâ, V¶ËG ßäTäôä $$ µ>Xâ î $$
Xîô <Òúäô ËKÒ Väô, {Âôh TG {äòä$
ß<]_ Gä¬ ßO¬ l>ä¬, oäO d¬äôâ ßäòä $$ 1 $$
o<Óî ¬Â_ ¬Æ<Óî ¬Â_, oÒ ´_ <GíËôGä $
oô¬ Xî¬ù o¶´Gä oò, <XîNÁÒÉ VÌ dôGä $$ 2 $$
VXî_ <V<¾ GÒ <G<T, {Âôh VÌ Xîä¬ä $
ôä¬ cî{ ËKÒ ßGÂ{, ÙäÙõ <G´ Gä¬ä$$ 3 $$
Gä¬ ¬<d¬ä Xîd ôdâ dH*dâ Oäâ<Ò¼Ù ! ßä{Xîä Gä¬ ¬âôä ÁÒG dH ßäHô Vä¶VäuôXî ÒäVGä-
VuôËä Vâ Ëäô Xîô V¶Väô-VäOô Vâ {äô XîôGâ Òä_ä dH $ {ÂÒù Xîä_ Xâî V¼Ë kV Gä¬ Xâî <ú¼ËG ¬â* dA
_Oâ â $ òd ßä{ Xîä Gä¬ dA V¶Ëäâ* Xîä ßäTäô dH $ d¬Gâ <Òúäô XîôXâî dA ËKÒ-·äG Xîä oA Väô
Gä¬ cî{ TG {SäIË <Xîòä dH $ Gä¬ dA d¬äôä VÒùíÒ dH $ Gä¬ dA ßO¬ Tä¬ cî{ {ôÌS@ Xîäâ {SäIË
XîôäËä dH $ òd oäyòÒf dA d¬äôâ tÙò ¬â* ßäòä dH $ Gä¬ dA o<Óî ßäHô ¬Æ<Óî Xîä ¬Â_ Xîäôh dH $
V¶Väô-<V¼TÆ Xâî ¬Gäâô-´_ Vâ {äô XîôGâ Òä_ä dH $ oS¬, Xî¬ù ßäHô oò Xîäâ Gbµ> XîôGâ Òä_ä dH $
VP{Âhù {ä{ ßäHô <ÒXîäôäâ* Xîäâ Gbµ> XîôGâ Òä_ä dH $ VP{Âhù <V<¾òäâ* ßäHô GÒ <G<Tòäâ* Xîäâ ÙâGâ Òä_ä
dH $ VP{Âhù Xîä¬Gä {Âhù XîôGâ Òä_ä òd ôä¬ Gä¬ <G´ Gä¬ däâGâ Vâ ßGÆ{¬ ËKÒ dH $
81-Xîæhä $ e{Ëä_
Oäâ<Ò¼Ù ! XHîVâ Ëuôòâ $
GäÒ Gä¶dA* ]âÒ1 Gä¶dA¶, ôä¬ <Ò¬Æ] ¬uôòâ $$ µ>âXî $$
·äG Gä¶dA¶ ®òäG Gä¶dA*, _H V¬ä<T Gä¶dA* $
<Òôdä ÒHôäO Gä¶dA*, {¶úäH* OÆh2 ¬ä¶dA* $$ 1 $$
{Sâ¬ Gä¶dA* {SA<Ë Gä¶dA*, Gä¬ Gä¶dA* Ëâôä $
oäÒ Gä¶dA* o<Óî Gä¶dA*, Xîäòô ÁÒ ¬âôä $$ 2 $$
ôäO ¬ä_A OäHª 2 519
øäµ> Gä¶dA* Ìäµ> Gä¶dA*, XHîVâ {O Tuôòâ $
Òäô Gä¶dA* {äô Gä¶dA*, ÙäÙõ ÌdØ «>uôòâ $$ 3 $$
oOÒËè {SäNIË Xâî <_B ÙØ#] {SXîµ> Xîô ôdâ dH*dâ Oäâ<Ò¼Ù ! d¬ kV V¶Väô-VäOô Vâ XHîVâ
{äô däâ*Oâ ? G Ëäâ d¬äôâ {äV VäTG cî{ GäHXîä dH, G VäTG-GäHXîä ¨äôä {äô XîôäGâ Òä_ä OÆæ-XâîÒµ>1
dH ßäHô G ÙâGâ Xîäâ <Xîôäòä1 dH $ d¬ Ëäâ ôä¬ Vâ <Ò¬Æ] ôd Xîô V¶Väô-<V¼TÆ ¬â* «Â>ÌXîô ¬ôGâ Òä_â dA
dH* $ G d¬äôâ ¬â* ßä¦¬-·äG dH, G ®òäG dA XîôËâ dH*, G íÒíÒcî{äXîäô ÒÈ<¸ dA ô]Ëâ dH*, G V¬ä<T
dA _OäËâ dH*, G d¬äôâ ¬â* <Òôd dH, G ÒHôäyò dA dH $ ¬G <ÒÉòäâ2* ¬â* ó¤îV ôdä dH Òä {¶úäâ* kN¼jòä¤
<ÒÉòäâ*2 ¬â¶ ó¤îV ôdA dH* $ G V¼Ëäâ* ¬â* {Sâ¬ dH, G ßä{ ¬â* {SA<Ë dH, G ßä{Xîä Gä¬ <ú¼ËG dA XîôËâ
dH* $ G ßä{ ¬â* a¾ä-o<Óî dH $ òd d¬äôä ¬G êÓî VäTGäâ* Xâî XîôGâ ¬â* Ëäâ Ìªä dA Xîäòô dH $ ËHôGâ
òäâyò V¶Väô-<V¼TÆ Xîä BâVä Xîäâkù øäµ> ßäHô ¬äOù GdA* ð<bµ> {ªËä, <´VVâ d¬ {äô däâ VXâ*î $ <óîô
{äô ´äGâ Xâî <_B kV ßäd V¶Väô-<V¼TÆ ¬â* XHîVâ {Hô ô¢]â*, kVXîä Òäô-{äô oA Ëäâ ·äË GdA*
däâËä $ ßË: kVXîäâ {äô XîôGâ ¬â* d¬ ÌdØË «>ô ôdâ dH* $
82-<Òôd $ f¶]Ëä_
<{Ò ßäÒ d¬äôâ ôâ, <¬_ {Säh <{òäôâ ôâ, Ì<_ ´äF¶î ËÆPdäôâ ôâ $$ µ>âXî $$
VÆG V]A VòäGA ôâ, ¬H* VâÒ G ´äGA ôâ, däH* okù <ÙÒäGA ôâ $$ 1 $$
VÆG V]A Vdâ_A ôâ, ¢òäâ* ôdõ¶ ßXâî_A ôâ, däH* ]ôA ÙØdâ_A ôâ $$ 2 $$
däH* Xîcî¶ {ÆXîäôä ôâ, VÆG <Vô´Gdäôä ôâ, ÙäÙõ ÙäV ËÆPdäôä ôâ $$ 3 $$
82-85 ¬â* <ÒòäâO áòä <Ù]ä ôdâ dH*dâ {Säh <{Sò íÒä<¬Gè ! ¬âôâ tÙò ¬â* ßäXîô ¬ÆeVâ
<¬_â*, ¬H* ßä{Xî[ Ì<_däôA ´äËA d¤Â $ dâ ·äGA V¼Ë V]A ! ¬âôA ÌäË ®òäG ÙâXîô VÆG, ¬H* Ëäâ {SoÆ Xâî
<ÒòäâO Vâ {O_A däâ ôdA d¤Â, ßË: ¬Æeâ êGXî[ VâÒä-o<Óî XîôGä oA GdA* ßäËä $ ÌËä Ëäâ VdA,
XHîVâ êGXî[ ê{äVGä Xî[ ´äËA dH ? dâ VäTXî cî{ V¶<OGA V]A ! ¬âôA ÌäË VÆG Ëäâ VdA, ¬H* {SoÆ
<ÌGä ßXâî_A XHîVâ ôdõ¶õ ? {SoÆ Xâî <ÌGä ¬H* ß<Ë ÙØ#]A dõ¶ $ VÈ<bµ>XîËäù {ô¬âiÒô ! ¬H* ßä{Xîä ÙäV
d¤Â ßäHô Ìäô¶Ìäô {ÆXîäô Xîô {SäùGä Xîô ôdä d¤Â $ ¬âôA {SäùGä VÆGXîô ¬Æeâ ÙfùG ÙâGâ Xî[ XÈî{ä
Xî[<´òâ $
83-f¶] Ëä_
ÒäÁdä1 Vâ´ d¬äôA ôâ, ËÂ¶ ßäÒ dõ¶ ÒäôA ôâ, dõ¶ ÙäVA ËÆPdäôA ôâ$$ µ>âXî $$
Ëâôä {¶ <Gdäcî¶ ôâ, VÆ¼Ùô Vâ´ V¤Òäcî¶ ôâ, <´òôä ËÆ¬ {ô Òäcî¶ ôâ $$ 1 $$
Ëâôä ß¶Oªä {â]Â¶ ôâ, Ëâôä ¬Æ]ªä Ùâ]Â¶ ôâ, ËÌ ÁÒG _â]Â¶ ôâ $$ 2 $$
<¬_ VÆ]ªä ÙA´H ôâ, òdØ _ädªä2 _A´H ôâ, ËÆ¬ Ùâ]H* Á´H ôâ $$ 3 $$
Ëâôâ {Sâ¬ Xî[ ¬äËA ôâ, Ëâôâ ô¤Oªâ ôäËA ôâ, ÙäÙõ Òäôhâ ´äËA ôâ $$ 4 $$
dâ <{SòË¬1 {ô¬âiÒô ! ßä{ d¬äôA tÙò fÎòä {ô {Täuôòâ, ¬H* ßä{Xî[ Ì<_däôA ´äËA d¤Â $
¬H* ßä{ Xî[ ÙäVA dõ¶õ, ßä{Xîä ¬äOù Ùâ] ôdA d¤Â ßäHô ßä{Xâî <_B tÙò cî{ VÆ¼Ùô fÎòä ÙHÒA-OÆhäâ*
Vâ V´ä ôdA d¤Â, ß{Gâ {Säh ßä{ {ô <Gv>äÒô XîôGâ Xîäâ ËHòäô dõ¶õ, ßä{ {Täuôòâ $ ¬H* <Òúäô ¨äôä
V¶fò-<Ò{Îòù ô<dË ßä{Xîä íÒcî{ Ùâ]Â¶OA, ßäHô ßoâÙ ÙfùG cî{ ¬Æ] Ùâ]Â¶OA ËÌ dA ß{Gâ
ÁÒG Xîäâ Vóî_ V¬eÂ¶OA $ ßä{ ¬ÆeVâ <¬_Xîô ¬Æeâ {ô¬äG¶Ù Ùâ Xîô ÁÒG {SÙäG XîôGâ Xîä ¬däGè
_äo2 _â* $ ¬H* ßä{Xîäâ Ùâ]Gâ Vâ dA Á<ÒË ôd VXÂ¶îOA $ ¬H* ßä{Xâî {Sâ¬ ¬â* ¬íË däâXîô ßä{Xâî <ú¼ËG
cî{ ô¶O ¬â* ßGÆôÓî dõ¶ ßäHô ßä{Xî[ Ì<_däôA ´äËA dõ¶õ $
84-(óîäôVA) fÂ_ Ëä_
ÙôÌäô ËÆPdäôâ ÙôÙÒ¶Ù1, {AÒ {AÒ {ÆXîäôâ $
ÙAÙäô ÙcîGH*2 ÙA<´òâ, VÆG ]V¬3 d¬äôâ $$ µ>âXî $$
ËGdä¶4 Xâî ËG {Aô dH, VÆG ËÂ¶dA <GÒäôâ $
Xîô¬5 XîôA¬ä6 Xî[<´òâ, <¬_ {AÒ <{òäôâ $$ 1 $$
fÂ_7 VÆ_äXîäâ8 Väâ Vdõ¶, ËâO ËG ¬äôâ $
<¬_ Vä¶kù VÆ] ÙA<´òâ, ËÂ¶dA ËÂ¶ V¤oäôâ $$ 2 $$
¬H* fÆdõÙä9 ËG Väâ]Ëä10, <Òôdä ÙØ] ´äôâ $
<´ò ËôVâ ÙAÙäô Xîäâ, ÙäÙ õ G <ÒVäôâ $$ 3 $$
{Soäâ ! ßä{Xâî ßbµ>Ù_-Xî¬_ cî{ ÙôÌäô Xâî tÙò-¨äô {ô ßä{Xâî <ÒòäâO Vâ <ÒXî_1 däââ
"{AÒ', "{AÒ' ! {ÆXîäô ôdâ dH* $ d¬äôâ íÒä<¬Gè3 ! d¬äôA {SäùGä VÆGXîô tÙò2 ¬â* {SXîµ> däâXîô d¬â*
ÙfùG ÙA<´òâ $ ßä{Xâî <ÌGä ßXâî_â4 ôdGâ Vâ ¬âôâ fôAô ¬â* ÌªA {Aªä däâËA dH $ ßä{ dA ¬âôA {SäùGä
VÆG Xîô kVâ Ùõô Xîô VXîËâ dH* $ d¬äôâ <{SòË¬ íÒä<¬Gè ! XÈî{ä_äâ6 ! XÈî{ä5 XîôXâî d¬äôâ tÙò ¬â* {SXîµ>
däâXîô d¬â* <¬_â* $ Òd <Òôd cî{ f½Æ ¬âôâ fôAô {ô <ÒXî_Ëä cî{ Ë_Òäô ¬äôËä dH, êVXâî øäÒäâ8*
Xî[ Òd {Aªä7 ¬H* VdG XîôËä d¤Â ßäHô ""ËÂ¶ dA ËÂ¶'' XîôËâ dØòâ ßä{Xîä í¬ôh XîôËä d¤Â $ <Òôd-
ÙØ:]äNyG ´_ä10 ôdA dH, ¬âôä fôAô kVVâ áòäXÆî_9 däâ Oòä dH $ ¬H* VÌ ¬â* ßä{Xîäâ áòä{Xî cî{ Vâ
Ùâ] ôdä d¤Â , <Xî¼ËÆ ¬âôä ¬G ßä{Xâî {S¦òÇ ÙfùGäù ËôV ôdä dH $ ßä{ ¬Æeâ G oÂ_â*,ÙfùG ÙâXîô
XÈîËäù Xîôâ* $
85-(ÔîäôVA) f¶]Ëä_
V¶kòä¶1 ËÂ¶ dH Vä<dÌ ¬âôä, ¬H* d¤Â Ì¼Ùä2 Ëâôä $$ µ>âXî $$
Ì¼Ùä3 ÒôÙä4 úâôä5 Ëâôä, dØ¢¬A ¬H* Ìâúäôä6 $
¬Aôä¶7 ¬dôÒäG8 OÆVä¶kù, ËÂ¶ <VôËä´ d¬äôä $$ 1 $$
OÆ_ä¬17 ËÆPdäôä ¬ÆÁ_ä9 ´äÙä10, _äH*«>ä11 øô Xîä ´äòä $
ôä<´Xî12 uô´Xî13ÁÒ ËH* <Ùòä, dØ¢¬ ËÆPdäôâ ßäòä $$ 2 $$
fäÙA_14 ÌH15 dä<´ô Ì¼Ùä, dØ¢¬ ËÆPdäôâ ¬ä¶dA* $
´Ì dA ÌÆ_äòä ËÌ dA ßäòä, ¬H* ¬âÒäVA16 Gä¶dA* $$ 3 $$
]V¬ d¬äôä <Vô´Gdäôä, Vä<dÌ V¬ù Vä¶kÍ $
¬Aôä¶ ¬âôä ¬dô ¬òä Xîô, ÙäÙõ ËÆ¬ dA Ëä¶kÍ $$ 4 $$
dâ {ô¬âiÒô ! ßä{ ¬âôâ íÒä¬A dH* ßäHô ¬H* ßä{Xîä ÙäV2 d¤Â ßä{Xîä ´G3 d¤Â, ßä{Xî[ ßä·ä
¬â* ú_Gâ Òä_ä ÙäV4 ßäHô ÙAG6 VâÒXî5 d¤Â $ íÒä<¬Gè ! ßä{ d¬äôâ <fôäâ¬<h Ùòä_Æ8 VôÙäô7 dH*
ßäHô ¬H* <Ò¨äGè9 Xâî øô ´¼¬ä10 dØßä, ßä{Xîä ¬äâ_17 <_òä dØßä GäHXîô dõ¶, Òä ßä{Xâî øô Xîä
´¼¬ä Ìä_Xî11 d¤Â $ dâ Á<ÒXîä12 ÙâGâ Òä_â kùiÒô ! ßä{Gâ dA ¬Æeâ Á<ÒXîä13 ßäHô ÁÒG <Ùòä
dH $ ßä{Xî[ dA ßä·ä Vâ ¬H* V¶Väô ¬â* ßäòä d¤Â $ ßä{ úädâ Ìâúâ*15 Òä {äV ô¢]â*, ¬H* ÙäV Ëäâ
ßä{Xî[ ßä·ä ¬â* dA {SV¼G14 d¤Â $ ´Ì oA ßä{Gâ ÌÆ_äòä, ËÌ dA ¬Æeâ ßä{Xî[ VâÒä ¬â* ßäòä
dØßä dA V¬eäâ, ¬H* ß{Gâ Xîäâ Ìªä16 V¬eGâ Òä_ä GdA* dõ¶ $ {Soäâ ! VÈ<bµ>XîËäù V¬ù {ô¬âiÒô !
ßä{ dA d¬äôâ íÒä¬A dH* $ ¬ââôâ VôÙäô ! Ùòä Xîôäâ, Ùòä Xîôäâ, ¬H* Ëäâ ßä{Xî[ VâÒä Xâî <_B dA dõ¶ $
86-Xîæhä $ f¶]Ëä_
¬Æe A* XÆîv> G oòä ôâ, òdØ òäâ* dA Oòäôâ, {v>ËäÒä ôgä ôâ $$ µ>âXî $$
¬H* fAf G ÙAòä ôâ, oô {Sâ¬ G {Aòä ôâ, ¬H* ¢òä Xî[òä ôâ $$ 1 $$
däH* ô¶O G ôäËä ôâ, ôV {Sâ¬ G ¬äËä ôâ, G<d* O<_Ë OäËä ôâ $$ 2 $$
¬H* {AÒ G {äòä ôâ, Xî[òä ¬G Xîä oäòä ôâ, XÆîv> däâk G ßäòä ôâ $$ 3 $$
dõ¶ ôdõ¶ êÙäVä ôâ, ¬ÆeH ËâôA ßäfä ôâ, XîdH ÙäÙõ ÙäVä ôâ $$ 4 $$
]âÙ {SXîµ> Xîô ôdâ dH*ßdäâ ! ¬âôâ Vâ {SoÆ {SäNIË Xîä XÆîv> oA VäTG GdA* dØßä, òd ÁÒG
áòù dA ú_ä Oòä, ßÌ XâîÒ_ {iúä¸ä{ dA ôd Oòä dH $ ¬H*Gâ {SoÆ Xâî <_B ß{Gä ßd¶Xîäô cî{
<fô GdA* <Ùòä, G k¿v>ä oôXâî {SoÆ-{Sâ¬ ôV Xîä {äG dA <Xîòä $ ¬H*Gâ {SoÆ {SäNIË Xâî <_B ¢òä
<Xîòä ? XÆîv> GdA* $ ¬H* {SoÆ <ú¼ËG Xâî ô¶O ¬â* ßGÆôÓî GdA¶ dØßä, G {Sâ¬ ôV ¬â* ¬íË dØßä, G fôAô
Xîä ß®òäV dA Gbµ> Xîô VXîä $ ¬H*Gâ ¬G Xîäâ <{Sò _OGâ Òä_â Xîä¬ dA <Xîòâ dH*, {SoÆ ¬â* ¬G _OäGâ
Xîä VäTG ¬Æe Vâ XÆîv> oA G däâ VXîä ¬H* {SoÆ Xîäâ {SäIË G Xîô VXîä, kVA<_B êÙäV ôdËä d¤Â, <Xî¼ËÆ
dâ {Soäâ ! ¬H* òäù XîdËä dõ¶, ¬Æeâ ßÌ oA ßäfä dH <Xî ßä{ ÙfùG ßÒiò Ùâ*Oâ $
87-ÒHôäyò ê{Ùâf $ <GVäæXî Ëä_ $
¬âôä ¬âôä v>äª O¤Òäôä, <fô {ô Ëâôâ <Vô´Gdäôä $
ß{GH* ÁÒ <ÒúäôË Gä¶dA*, ¢òä _â Ok_ä1 Ò¶f ËÆPdäôä $$ µ>âXî $$
ËÌ ¬âôä XÈîË2 XîôËä Gä¶dA*, ßäÒË dH däXîäôä3 $
Xîä_ úXSî VäH* ]ôA4 {ôA ôâ, <ÒVô Oòä øôÌäôä $$ 1 $$
´äk Ëdä¶ Xîä V¶´¬ Xî[´â, <ÒXîµ> {¶ <OuôTäôä $
ÙäÙõ ôâ ËG ß{Gä Gä¶dA*, Ëäâ XHîVâ oòä V¶Väôä $$ 2 $$
87-88 ¬â* ÒHôäyò {SÙ ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*dâ ¬Â]ù ! òd jáò ¬âôä dH, òd Tä¬ ¬âôä dH, BâVä
XîôGä v>äâª Ùâ $ òâ VÌ Ëäâ Ëâôâ <fô {ô ôdGâ Òä_â VÈ<bµ>-XîËäù {SoÆ Xâî dH* $ ËÂ ß{Gâ ¬G ¬â* <Òúäô GdA*
XîôËä, Ëâôâ Vâ {d_â Xâî Ò¶f Òä_â, Ëâôâ <{Ëä¬d, {S<{Ëä¬d, ¢òä Vä _â Oòâ1 dH* ? Ëâôä ¬âôä ´äâ
XîËùáò2 dH êVâ Ëäâ <GbXîä¬ oäÒ Vâ XîôËä GdA* ßäHô XîËÈùáò Xîä <¬»òäd¶Xîäô3 ¬G ¬â* {d_â ßä
´äËä dH $ ´Ì ò¬ÙõËäâ* Xîä dÁ_ä3 ßäËä dH ËÌ Ëäâ ËÂ ¬âôä ¬âôä GdA* XîôËä, êV V¬ò ¬âôä ¬âôä
XîdGä Xîdä¶ ú_ä ´äËä dH ? {ÂÒù´¼¬ ¬â* oA ´Ì ÒäíËÒ4 ¬â* Xîä_-úXSî Xî[ ¬däGè <Ò{<¸ {ªA A,
ËÌ ËÂ ß{Gâ ßV_A øô Òä_â {ô¬ä¦¬ä Xîäâ oÂ_ Oòä ä $ ´dä¤ ËÂ Xîä_-{äf ¬â* Ì¤TXîô ´äòâOä
Òdä¤ Xâî ËIË {ÒùË ßäHô ÒHËôhA GÙA Xî[ oò¶Xîô Täôä Òä_â <ÒXîµ> ¬äOù Xîä V¶ò¬ cî{ VäTG Xîô $
ßôâ oäkù ! ´Ì òd ß{Gä fôAô oA ß{Gä GdA* dH, ËÌ Vä¶VäuôXî jáò, Tä¬ä<Ù ß{Gâ XHîVâ däâ
VXâ*îOâ ? ßË: ¬âôä-¬âôä v>äâª Xîô oOÒÙè o´G Xîô $
88-<GVäæXî Ëä_
ÙäÙõ ÙäV {ÆXîäôH ôâ, <fô Xîä_ ËÆPdäôH ôâ, fô Vä¶Tâ ¬äôH ôâ $$ µ>âXî $$
ò¬ Xîä_ <GÒäôA ôâ, ¬G ¬GVä ¬äôA ôâ, òdØ ´¼¬ G däôA ôâ $$ 1 $$
VÆ] GA*Ù G Väâkù ôâ, ß{Gä ÙØ] ôäâkù ôâ, ¬G ¬Â_ G ]äâkù ôâ $$ 2 $$
<fô oäô G _AÁ ôâ, <´VXîä <ËVXîäâ ÙAÁ ôâ, ßÌ Y>A_ G Xî[Á ôâ $$ 3 $$
òdØ ßäHVô Ëâôä ôâ, {¶A ´äO VÒâôä ôâ, VÌ Ìäµ> ÌVâôä ôâ $$ 4 $$
VÌ ËæÒô v>äòä ôâ, TG ´äHÌG ¬äòä ôâ, òdØ XîäúA Xîäòä ôâ $$ 5 $$
kV oS¬ G oÂ_A ôâ, ÌäÁ Ùâ] G óÂî_A ôâ, VÆ] VäOô eÂ_A ôâ $$ 6 $$
ôV ß¬ÈË {AÁ ôâ, <ÒÉ Xîä Gä¬ G _AÁ ôâ, Xîgä Väâ Xî[Á ôâ $$ 7 $$
VÌ ßäË¬ ´ähA ôâ, ß{hä {AÒ <{v>ähA ôâ, òdØ ÙäÙõ ÒähA ôâ $$ 8 $$
dâ _äâOäâ ! d¬ {ÆXîäô Xîô Xîd ôdâ dH*ËÆPdäôâ <fô {ô Xîä_ ]ªä dH ßäHô ËÆPdâ* _¯ò ÌGä
XîôXâî Òò cî{ TGÆÉ ¨äôä ôä<½-<ÙG cî{ Ìäh ¬äô ôdä dH $ ËÆ¬ ß{Gâ ¬G ßäHô ÌÆ<¾ Xîäâ ÁË Xîô,
ß{Gâ GäfXî ò¬ Xîäâ dµ>äßäâ $ òd ¬äGÒ-´¼¬ áòù dA ¬Ë ]äâßäâ $ VÆ] Xî[ <Gjä ¬â* ¬Ë Väâßäâ $
´¼¬-¬ôh cî{ ÙØ:] <GÒÈ<¸ Xâî <_B ôäâËâ dØòâ oOÒäGè Vâ {SäùGä Xîôäâ $ ¬G Vâ ß{Gâ ¬Â_ Xîäôh
{ô¬ä¦¬ä Xîäâ Ùõô ¬Ë däâGâ Ùäâ $ TG-Tä¬ä<ÙXî ¬¬Ëä Xîä oäô ß{Gâ <fô {ô ¬Ë _äâ $ <´V {SoÆ Xâî
òâ VÌ dH*, êVA Xîäâ V¬{ùh Xîô Ùäâ $ ßÌ <Ò_¶Ì ¬Ë Xîôäâ $ dâ ÁÒ cî{ {<Xîäâ ! {SoÆ Xâî {äV ´äGâ
Xîäâ òd ¬äGÒ fôAô Xîä V¬ò ÌdØË ß¿v>ä dH $ ßË: ÁÒG-ôä<½ Xâî V¬äIË däâGâ Vâ {d_â dA ´äO
Xîô ú_ {ªäâ $ d¬ ¬äâÇ-¬äOù {ô dA ÌV ôdâ dH* $ òdä¶ VÙä ôdGâ Òä_ä Xîäâkù oA GdA* dH $ òd òäHÒG
ßäHô TGä<Ù VoA ¬ä<òXî {Ùäù ÒÈÇ Xî[ v>äòä Xâî V¬äG ú¶ú_ dH* $ òd fôAô oA Xî¿úâ øµ> Xâî
V¬äG dH $ òâ TGä<Ù VÙä ôdâ*Oâ, BâVâ oS¬ ¬â* {ª Xîô oOÒäGè Xîäâ ¬Ë oÂ_äâ $ V¶Väô ÌäÁ Xîäâ Ùâ]Xîô
¬Ë {SV¼G däâ $ VÆ]-<V¼TÆ {ôÌS@ Xâî <ú¼ËG cî{ eÂ_â {ô eÂ_äâ ßäùËè <Gô¶Ëô <ú¼ËG Xîôäâ $
·äGä¬ÈË ôV Xîä {äG Xîôäâ $ <ÒÉò-<ÒÉ Xîä Gä¬ oA ¬Ë _äâ $ V¶Ë, fäí½äâ* Gâ ´äâ ßä¦¬-XîÁòäh
Xâî VäTG Xîdâ dH*, êGXîäâ Xîôäâ $ VÌXîäâ ß{GA dA ßä¦¬ä V¬e Xîô ß{Gâ <{SòË¬ {ô¬ä¦¬ä Xîäâ
{dúäGäâ $ òdA d¬äôA ÒähA dH $
89-o<Óî ê{Ùâf $ <½Ëä_
{Â´Â¶ {d_A Oh{<Ë ôäk, {<ªdõ¶ {äÒäâ* úôhäâ* Täk $
ßäOH* H Xîô ËAô _OäÒH, Vd´H* ß{Gâ ÌHG VÆGäk $$ µ>âXî $$
Xîdõ¶ Xîä XÆîv> XîdA G ´äk, kXî <Ë_ ¬â* _â VÌH V¬äk $$ 1 $$
OÆh dØ OdAô TAô ËG ÙâdA, BâVä V¬ô VÌH VÆdäk $$ 2 $$
<´V <Ù<f Ùâ]Â¶ ßäâdA dH ôâ, ßä{ ôgä <Ouô ËæÒô v>äk $$ 3 $$
ÙäÙõ ôâ ßäOH ¢òä däâÒH, {SA<Ë <{òä Xîô ´äâª _Oäk $$ 4 $$
o<Óî Xîä ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*´äâ VÆô-Oh, ¬Æ<G-Oh, Gô-Oh ßä<Ù VoA V¬Âdäâ* Xâî
íÒä¬A dH*, <ÒiÒ Xâî ôä´ä dH* $ d¬ ÙäHª Xâî êG {SoÆ Xâî úôhäâ* ¬â* {ªXîô {S¬ êGXâî {äÙ-{åäâ¶ Xî[ dA
{Â´ä XîôËâ dH* $ Òâ VäTG { ¬â* d¬äôâ ßäOâ ôdXîô, ¬Xîô-¬¦íò cî{ Xîä¬ä<Ù f½Æßäâ* Xîäâ ÒíËÆ-
<Òúäôä<Ù Ìäh ¬äô Xîô oÒVäOô Vâ {äô <XîGäôâ _OäËâ ôdËâ dH* ßäHô ®òäGäÒíä ¬â* ßGäòäV dA
ß{Gâ ¬TÆô ÒúG VÆGä Xîô d¬ Xîäâ VäTG-¬äOù <Ù]äËâ ôdËâ dH* $ êGXâî Ì_ Xî[ Xîä ¢òä Xîdõ¶,
XÆîv> XîdGâ ¬â* GdA* ßäËA $ Òâ BXî Çh ¬ä½ ¬â* V¶Väô Xîäâ ß{Gâ ¬â* Òä <Ë_ ¬ä½ í_ ¬â* _òXîô
_âËâ dH* $ êGXâî OÆh ßäd dH* $ fôAô {ô ß{äô THòù dH $ V¶{Âhù ÁÒäâ* Xâî fôAôäâ* Xîäâ ß{GA V¸ä Vâ
Täôh XîôËâ dH*, BâVâ V¬ù ßäHô VÌ {SXîäô VÆ¼Ùô dH* $ <´V <Ùfä ¬â* oA d¬ Ùâ]Ëâ dH*, Òâ dA ÙA]Ëâ
dH* $ Òâ {ÒùË-ÒÈÇä<Ù VoA ¬â* NíË dH* $ ßË: dâ _äâOäâ ! ßoA Vâ dä ´äâª Xîô êG {SoÆ ¬â* {SA<Ë
{ÂÒùXî ¬G Xîäâ _Oäßäâ $ ßäOâ ÒÈ¾äÒíä ¬â* fôAô Xî[ <XSîòä oA XîôGä Xî<l>G däâOä, ËÌ ËÆ¬ Vâ {SoÆ
{SäNIË Xîä ¢òä VäTG däâ VXâîOä ?
90-{uôúò $ {¶ú¬Ëä_
GAXîäâ TG duô Xîô ¬H* ´ä¼òäH*, ¬âôâ ß]kù 1 ßäâdA 2 $
ßäOâ {Av>â Väâkù dH ôâ, ßäHô G Ùõ´ä Xîäâkù $$ µ>âXî $$
XîÌd¤Æ G v>ä«Â>¶ V¶O <{òä Xîäâ, duô Xâî ÙfùG ¬äâdA $
oäO d¬äôâ ´äâ däH3* {äF¶î, fôhH* ßäòäâ ËäâdA $$ 1 $$
ßäG¤Ù oòäâ V]A <´ò ¬âôâ, úôh Xî¬_ Xîäâ ´äâk4ù $
ÙäÙõ duô Xîäâ ÌäÒôäâ3, ÌdØuô <ÒòäâO G däâkù $$ 2 $$
{SoÆ VäÇä¦Xîäô Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*¬H¶Gâ <Òúäô ¨äôä <Giúò XîôXâî ôä¬-TG Xîäâ dA
aâbl> TG V¬eä dH $ ¬âôâ <_òâ ÒdA2 ßÇò1 TG dH $ ¬âôâ ßäOâ {Av>â ôdGâ Òä_ä V¶Ì¶TA oA Òd ôä¬
dA dH, ßäHô ÙõVôä Xîäâkù GdA* dH $ ò<Ù ¬âôâ oäyòÒf ¬H3* {SoÆ Xîäâ {SäIË Xîô {äF¤îOä, êVXâî ÙfùG ¬Æeâ
däâ ´äòâ*Oâ ËÌ Ëäâ ¬H* êV <{SòË¬ Xîä Vä XîoA oA G v>äâ«Â>¶Oä $ {Soäâ ! ¬H* ßä{Xî[ fôh ßäòä d¤Â,
XÈî{ä XîôXâî ÙfùG Ùäâ $ dâ V¶Ë-V]A ! ßÌ Ëäâ {SoÆ Xâî úôh-Xî¬_äâ* Xîäâ Ùâ]Xîô4 ¬âôâ tÙò ¬â*
{ô¬äG¼Ù däâ ôdä dH Ëä ¬H* duô Xîä ÙAÒäGä3 däâ ôdä dõ¤ $ ßË# ßÌ {ÆG: <ÒòäâO G däâOä $
91- (ÔîäôVA) <dËäâ{Ùâf $ {¶ú¬Ëä_
ÌäÌä ¬Ùù ¬ÙäÍ Oäâk1, òâ <Ù_ {äXî2 XîôÙ¬3 Täâk $$ µ>âXî $$
ËXùî4 ÙØ<Gòä¶ Ùõô Xîô <Ù_, Ôî´ù5 óîäuôO6 däâk $
{HÒíË7 {ôÒô<ÙOäô8 VäH*, ßä<Xî_ä¶9 <Vô10 Väâk $$ 1 $$
¬GA11 ¬ÆôÙ:12 <dVù13 óîäGA14, GóèîV15 ôä16 {ä¬ä_17 $
ÌÙA18 ôä ÌôËôóî19 XîôÙ:20, Gä¬21 GâXî[ çòä_22 $$ 2 $$
<´*ÙOäGA23 ¬ÆôÙ: ÌäfÙ24, XÆ¶î´â25 Xîä<Ùô26 Xîäô27 $
Ëä<_Ìä¶28 ôä dXî29 dä<V_30, {äVÌäGâ31 òäô $$ 3 $$
¬Ùâù ¬ÙäÍ Vä<_Xîä¶32 Vô33, ßä<fXîä¶34 VÆ_ËäG35 $
d´ÂôA däâ<fòäô ÙäÙõ, kdH Oäâ 36 ¬HÙäG $$ 4 $$
XîÁòäh{SÙ ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*dâ ÌäÌä ! ¬ÙäâÍ ¬â* ¬Ùù êVA Xîäâ XîdGä1 úä<dB, <´VGâ
{ä{-Xî[úª3 TäâXîô ß{Gä tÙò {<Ò½2 Xîô <_òä dH $ Vä¶VäuôXî ÌäËäâ* Xîäâ ¦òäO4 Xîô ß{Gâ ¬G
Xîäâ V¶Väô Vâ Ùõô Xîô <_òä Ëä ß{Gâ Xî¸ùáò5 Xî¬ù Xîäâ XîôXâî <G<iú¼Ë6 däâ <ÒiÒ-{ä_Xî8
{ô¬ä¦¬ä Vâ <¬_ä7 ôdËä dH, ÒdA ÌÆ<¾¬äGäâ9* ¬â* <fôäâ¬<h dH Òä òdA ÌÆ<¾¬äGäâ8* Xîä ôdíò¬ò10
<V¾ä¼Ë dH $ ßd¶Xîäô11 Xîäâ ¬äô12 Xîô GiÒô14 {ÙääâÍ Xî[ ËÈbhä13 ßäHô <ÒÉò-ÒäVGä15 Xîäâ16
Gbµ>17 Xîô, ÌÆôäkù18 Xîäâ Ùõô19 Xîô20, kJ´Ë21 Ëä o_äkù Xîä <Òúäô22 ô] $ Á<ÒËäÒíä23 ¬â*
dA ¬ÈËXî V¬äG <G¨ù¼¨ däâ XÆîv> oA {ôÒä24 G ô] Xîô, V¬ù26 {SoÆ Xî[ {SäNIË cî{ Xîä¬27 Xâî
<_B V¶Väô Xâî <XîGäôâ25 ÌHl> $ BâVä XîôGâ Vâ dA <´·äVÆßäâ*28 Xîäâ V¦ò29 cî{ óî_ {SäIË30 däâËä
dH ßäHô V¿úä <¬½ {ô¬ä¦¬ä ôÇXî31 däâËä dH $ ¬ÙäâÍ ¬â* ¬Ùù V¶Ë-òä½A32 dH* $ Òâ dA kùiÒô {Sâ¬A34
VäTXîäâ* Xâî VôÙäô33 ßäHô ÌäÙfäd35 dH* $ {SoÆ Xâî <GXîµ>ÒËAù ôdGâ ¬â* dA VäÒTäG ôdËâ dH* $
kN¼jòäâ*36 Xîäâ ÁËGâ Xîä òÆ¾ Çâ½ òdA (¬GÆbò) fôAô dH $ ßË: kN¼jòäâ* Xîäâ ÁË Xîô {SoÆ Xâî {äV
´äGä úä<dB $
92-kùiÒô úuôË $ <½Ëä_
òâ VÌ úuôË ËÆPdäôâ ¬äâdGä, ¬äâdâ VÌ ÌS@¶«> ]¶«>ä $
¬äâdâ {ÒG {äGA {ô¬âiÒô, VÌ ¬Æ<G ¬äâdâ ô<Ò ú¶Ùä$$ µ>âXî $$
Väkô1 VIË ¬äâdâ TôhA Tôä, ßbµ> XÆî_A5 {ÒùË ¬âæ ¬äâdâ $
ËAG _äâXî ¬äâdâ Ó ÁÒG, VXî_ oÆÒG ËâôA VâÒ Väâdâ $$ 1 $$
<fÒ <Òô¶<ú GäôÙ ¬ÆuG ¬äâdâ, ¬äâdâ VÆô VÌ VXî_ ÙâÒä $
¬äâdâ k¼j óîhA*j2 {Æ<G ¬äâdâ, ¬Æ<G ¬äâdâ ËâôA XîôË VâÒä$$ 2 $$
ßO¬ ßOäâúô ß{äô ß{ô*3 {ôä4, Xîäâ òdØ Ëâôâ úuôË G ´äGâ $
òâ fäâoä ËÆ¬Xîäâ Väâdâ VÆ¼Ùô, Ì<_ Ì<_ ´äF¶î ÙäÙõ G ´äGâ $$ 3 $$
kùiÒô Xâî Xîäòù Xî[ ß{äôËä <Ù]ä ôdâ dH*dâ <ÒiÒ-<Ò¬äâdG {SoÆ ! òâ ´äâ oA <Ù]äkù Ùâ ôdâ
dH*, VÌ ßä{ dA Xâî Xîä¬ dH* $ ßä{Gâ ß{Gâ XîäòäâÍ Vâ ÌS@ä¶«> Xâî VoA oäOäâ* Xîäâ ¬äâ<dË <Xîòä dH $
{ô¬âiÒô ! ßä{Gâ ÒäòÆ, ´_, VÌ ¬Æ<G, VÂòù, ú¼j¬ä, VIË V¬Æj1 {È»ÒA Xîäâ Täôh XîôGâ Òä_â
fâÉ, ßbµ> ´ä<Ë5 Xâî {ÒùË, VÆ¬âæ ßäHô ËAGäâ* _äâXîäâ* Xîäâ ¬äâ<dË <Xîòä dH $ dâ ÓÁÒG ! VP{Âhù
oÆÒG ßä{Xî[ VâÒä ¬â* _Oâ ôdGâ Vâ dA VÆ¼Ùô _OËâ dH* $ <fÒ, ÌS@ä, GäôÙ ¬Æ<G, VÌ VÆôOh Ëä
VP{Âhù OSä¬ ÙâÒ, k¼j, ÒäVÆXî[2 Ëä fâÉ ßäHô ßä{Xî[ VâÒä XîôGâ Òä_â oÓî ¬Æ<Gòäâ* Xîäâ oA
ßä{Gâ ¬äâ<dË <Xîòä dH$ ßä{Vâ {ôâ3 Xîäâkù GdA*, ßä{ VÌVâ {ôâ4 dH*, Òä ¬äòä4 ô<dË3 {Soäâ ! ßä{Xâî
òâ úuô½ ÌÆ<¾ Xî[ O¬ Vâ {ôâ dH*, kN¼jòäËAË dH* ßäHô ß{äô dH $ kGXîäâ XîäHG ´äG VXîËä dH ? kG
úuô½äâ* Xî[ VÆ¼Ùô fäâoä ßä{ dA Xâî <_òâ fäâoGAò dH $ ¬H* Ëäâ kGXîä ßä<Ù, ß¼Ë G ´äGXîô
ßä{Xî[ Ìäô¶Ìäô Ì<_däôA ´äËä dõ¶õ $
93-OÆæ ·äG $ <½Ëä_
BâVä ôâ OÆæ ·äG _]äòä, ßäÒH ´äk Väâ ð<bµ> G ßäòä $$ µ>Xâ î $$
¬G <ô Xîcî¶Oä, GäÙ ocî¶Oä, ôä¬ ô¬Â¶Oä, ôV ¬äËä $$ 1 $$
ßTô1 ôdÂ¶Oä, Xîô¬ ÙdÂ¶Oä, BXî o´Â¶Oä oOÒ¼Ëä $$ 2 $$
ß_] _]Â¶Oä, ßXî XîÂ¶Oä, BXî ¬Â¶Oä, Oäâ<Ò¼Ùä $$ 3 $$
ßOd Odõ¶Oä, ßXîd Xîdõ¶Oä, ß_d _dõ¶Oä, ]äâ´¼Ëä $$ 4 $$
ßúô úcî¶Oä, ß´ô ćî¶Oä, ß<Ëô <Ëcî¶Oä, ßäG¶Ùä $$ 5 $$
òdØ ËG Ëäcî¶, <ÒÉò <GÒäcî¶, ßä{ êÌäcî¶, VäT¶Ëä $$ 6 $$
ßäF¶î G ´äF¶î, êG¬<G _äF¶î, Vd´ V¬äF¶î, OÆhÒ¶¸ä $$ 7 $$
GÂô <{v>ähÂ¶, Ëâ´<d ´ähÂ¶, ÙäÙõ Jòäâ<Ë<d Ùâ]¼Ëä $$ 8 $$
OÆæ ·äG Vâ däâGâ Òä_â _äoäâ* Xîäâ ÌËä ôdâ dH*OÆæÙâÒ Gâ ·äG ¨äôä BâVä V¬eä <Ùòä dH <Xî
Ìäô¶Ìäô ´¼¬ Gâ ßäHô ¬ôGâ Òä_â {SähA Xî[ ðNbµ> ¬â* Òd {ô¬ä¦¬ä GdA* ßäËä $ ¬H* Ëäâ ¬G Xîäâ Níô
XîôXâî ßGädË GäÙ Vâ Xîhù ocî¶Oä ßäùËè VÆGÂ¶Oä $ ôä¬-o<Óî-ôV ¬â* ¬íË däâXîô ôä¬ ¬â* dA ô¬h
Xîcî¶Oä $ ¬ä<òXî1 OÆhäâ* Vâ ô<dË ôdõ¶Oä $ BXî¬ä½ oOÒäGè Xîä o´G XîôËâ dØB Xî¬äâÍ Xîäâ ´_äF¶îOä $
¬G k<¼jòäâ* Xâî ß<ÒÉò {ôÌS@ Xîäâ o´Xîô ßä¦¬cî{ Vâ Ùâ]Â¶Oä $ ´äâ VÒùVäTäôh Vâ G XîG
<Xîòä ´äò, BâVâ ÌS@-·äG Xîäâ XîG Xîcî¶Oä $ ÒâÙ-ÒähA Vâ {SäIË däâGâ òäâyò Oäâ<Ò¼Ù Xâî íÒcî{
Xîä ¬GG Xîcî¶Oä $ ´äâ ÌS@ k<¼jòä<Ù Vâ GdA* OSdh <Xîòä ´äËä , êVâ dA íÒíÒcî{ Vâ OSdh
Xîcî¶Oä Ò ßÒhùGAò ÌS@ Xîä íÒíÒcî{ Vâ ÒhùG Xîcî¶Oä, ´äâ VÒù VäTäôh Xîäâ {SäIË GdA* däâËä,
êVA ÌS@ Xîäâ VäTGä ¨äôä ]äâ´Xîô <G<ÒùXîÁ{ V¬ä<T ¬â* {SäIË Xîcî¶Oä $ kV fôAô Xîäâ {ä{-Ëä{
Vâ Ëäcî¶Oä $ kV {SXîäô ß¼Ëô¶O VäTGäâ* ¨äôä ß{Gä ê¾äô XîôXâî ßúô ÌS@ ¬â* <Òúcî¶Oä $ GdA*
{úäGâ òäâyò ßGÆoÒ Xîäâ {úäF¶îOä ßäHô ÙØíËô V¶Väô Xîäâ ËHôXîô {ô¬äGÙ {SäIË Xîcî¶Oä $ ¬H* <XîVA
fôAô Òä _äâXî ¬â* GdA* ´äF¶î-ßäF¶îOä $ ê¼¬GA ¬Æjä ¨äôä {Säh _ò XîôXâî, ß{Gâ Ëâ´ íÒcî{ Xîäâ
VPòXèî {dúäG Xîô, ßä¦¬-Jòäâ<Ë Xîäâ Ùâ]Ëâ dØòâ OÆhÒäGè fôAô Xâî V<dË dA Vd´-íÒcî{ ÌS@
¬â* V¬ä ´äF¶îOä $
kV ß{Gâ <Giúò Xâî ßGÆVäô dA ß¼Ë V¬ò ¬â* ¬däôä´ Xîä íÂ_ fôAô oA _ò däâ Oòä
ä $ òd Xîä ðbµ>ä¶Ë VÆTä-<V¼TÆ Ëô¶O 9-238 ¬â* Ùâ]äâ $
94-ËKÒ ê{Ùâf $ {¶ú¬ Ëä_
Ì¶ Ù â dä<´ôä¶ d´Â ô Òâ , ßÁ_d ßä_A 1 GÂ ô 2 Òâ $
ßä<fXîä¶3 ôä4 <VÙXî5 Vä<ÌË, Ëä<_Ìä¶6 oô{Âô Òâ $$ µ>âXî $$
Ò´ÂÙ7 ¬â* ¬äH´ÂÙ dH, {äXî8 {ôÒô<ÙOäô9 Òâ $
Ùâ] _â ÙAÙäô Xîäâ, OHÌ10 OäâËä ¬äô Òâ $$ 1 $$
¬äH´ÂÙ ¬ä<_Xî ËçË ]ä<_Xî 11, ßä<fXîä¶ ôä BâG12 Òâ $
OÆÙô13 Xîô <Ù_ ¬Oè´ oAËô, ß´Ì dH òdØ VH*G Òâ $$ 2 $$
ßfù14 Fî{ô ßä{ ÌHl>ä, ÙäâíË ÙäGä15 òäô Òâ $
]äâ´ Xîô <Ù_ XîÄ´16 Xîô_â, ÙcîGâ17 ÙAÙäô Òâ $$ 3 $$
dØ<fòäô dä<´ô úÆíË18 XîôÙä19, ¬Aôä¶ ¬âdôÒäG Òâ $
Ùâ] _â Ùô20 dä_21 ÙäÙõ, ßä{ dH ÙAÒäG22 Òâ $$ 4 $$
Väô-ËKÒ Xîä ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*´äâ {Sâ¬A3 <´·äVÆ6 oÓî, {Âhù V¦òËä5 {ÂÒùXî o´G ¨äôä
oOÒäGè Xâî VP¬Æ] ôdËâ dH*, êGXîäâ4 êV VÒùaâbl>1 {ô¬ä¦¬ä Xîä cî{2 VoA ¬â* {uô{Âhù cî{ Vâ
oäVËä ôdËä dH $ Òd <ÒiÒ-{ä_Xî9 {<Ò½8 kùiÒô fôAô7 ¬â* <Òx¬äG dH $ êG <v>{â dØòâ {SoÆ Xîä
íÒcî{ ËÂ ÒÈ<¸ Xîäâ ß¼Ë¬Æù]10 XîôGä cî{ OäâËä ¬äô Xîô <G<ÒùXîÁ{ V¬ä<T ¬â* Ùâ] $ Òâ VÈ<bµ>-
XîËäù11 {SoÆ tÙò-<V*däVG {ô <Òôä´¬äG dH* ßäHô {Sâ¬A oÓîäâ* Xîäâ òäù12 cî{ Vâ oäVËâ dH* $ ËÂ
¬NíËbXî Xâî oAËô ´äGXîô13 tÙò ¬â* Ùâ], òd V¶Ëäâ* Xîä ßÝØË V¶XâîË dH $ Òâ VÒù· 15, VÒù-VÆtÙ
Ëâôâ <¬½ {SoÆ tÙòäXîäf14 Xâî Fî{ô ßbµ>Ù_-Xî¬_ ¬â* <Òôä´ ôdâ dH* $ ËÂ ß{Gâ ¬G Xîäâ ß{Gâ
ßTAG16 XîôXâî tÙò17 Xâî oAËô, {SoÆ Xîä ÙfùG Xîô _â $ ¬G Xîäâ o´G ¬â* VäÒTäG ßäHô ðÑ18
XîôXâî19 Ùòä_Æ VôÙäô {SoÆ Xâî VP¬Æ] ô]Ëâ dØòâ {SoÆ Xîäâ Ùâ] _â $ Òâ tÙò-ÙôÌäô22 ¬â*20 {S<Ë
Çh21 ôdËâ dH* $
95-ÒíËÆ <GÙâùf $ úäHËä_
<G¬ù_ ËË <G¬ù_ ËË, <G¬ù_ ËË BâVä $
<GOÆùh <G´ <G<T <Gô¶´G, ´HVä dH ËHVä $$ µ>âXî $$
ôäO XîÁòäh 3 527
êË{<Ë ßäXîäô Gä¶dA*, ÁÒ Gä¶dA* Xîäòä $
Xîä_ Gä¶dA* Xî¬ù Gä¶dA*, ô<dËä ôä¬ ôäòä $$ 1 $$
fAË Gä¶dA* øä¬ Gä¶dA*, TÂ{ Gä¶dA* v>äòä $
ÌäÒ1 Gä¶dA* Òhù Gä¶dA*, ¬äâd Gä¶dA* ¬äòä $$ 2 $$
Tô<h ßäXîäf ßO¬, ú¶Ù VÂô Gä¶dA* $
ô´GA <G<f <ÙÒV GädA*, {ÒGä G<d* ´ä¤dA* $$ 3 $$
XÈî<½¬1 øµ> Xî_ä Gä¶dA*, VXî_ ô<dË Väâkù $
ÙäÙõ <G´ ßO¬ <GO¬, Ùõ´ä G<d* Xîäâkù $$ 4 $$
k<Ë ôä¬ ¬ä_A OäHª V¬äIË: $$ 2 $$ {Ù 16 $$
{ôÌS@ cî{ V¦ò ÒíËÆ Xîäâ ÌËä ôdâ dH*d¬ ¬G ÒúG Xî¬ù Vâ XîdËâ dH*, {ôÌS@ ËKÒ BâVä
<G¬ù_ dH <Xî êVXî[ <G¬ù_Ëä XîdA GdA* ´äËA $ Òd <GOÆùh dH, V¶Ëäâ* Xî[ ¬Æçò <GÁ <G<T dH,
<Gô¶´G dH ßäHô ´HVä dH ÒHVä dA dH $ êVXâî <ÒÉò ¬â* Òd kËGä dH, BâVä dA dH, òd GdA* Xîdä ´äËä $
Xîäôh, G êVXî[ ê¦{<¸ dH, G ßäXîäô dH, G {Säh dH, G fôAô dH $ Òd <ÒiÒ Xîä ôä´ä ôä¬ Xîä_-
Xî¬äù<Ù Vâ ô<dË dH $ êV¬â* fAË, êbh, TÂ{, v>äòä, ÒäòÆ1, ô¶O, ¬äâd, ¬äòä, {È»ÒA, ßäXîäf GdA*
dH $ Òd ¬G k<¼jòäËAË däâGâ Vâ ßO¬ dH $ êV ËXî ú¼j¬ä, VÂòù, ß¶TâôA ôä<½, úä¶ÙGA ôäu½, <ÙG
ßäHô {ÒGä<Ù GdA* ´ä VXîËâ $ Òd ¬äòä XÈîË ÌGäÒµ>A1 fôAô cî{ GdA* dH, G êV¬â* Xî_ä <ÒoäO
dH $ Òd VÌVâ ô<dË dH $ Òd ÒâÙ Vâ ßO¬ d¬äôä <G´ íÒcî{ {ôÌS@ V¦ò dH, ß¼ò Xîäâkù oA V¦ò
GdA* dH $
k<Ë aA ÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXîä ôäO ¬ä_A OäHª V¬äIË: $$ 2 $$
ß ôäO XîÁòäh 3
96-ê{Ùâf úâËäÒGA $ <½Ëä_
¬G ¬âôâ XîvÆ> oA úâË O¤Òäô !
{Av>â <óîô {v>ËäÒHOä ôâ, ßäÒâ G ÙÂÁ Ìäô $$ µ>Xâ î $$
Xîädâ ôâ ¬G oÂ_äâ <óîôË dH, Xîäòä Väâú <Òúäô $
<´G {¶äâ* ú_Gä dH ËÆeXîäâ, Väâkù {¶ V¤Òäô $$ 1 $$
ßäOH Ìäµ> <ÒÉ¬ ´äâ ¬G ôâ, ´HVA ]ä¶«>â Xî[ Täô $
ÙäÙõ ÙäV Vä¶kÍ VäH* VÂË1 Xîô, XÂîªâ Xîä¬ <GÒäô $$ 2 $$
¬G Xâî Äòä´ Vâ ê{Ùâf ¨äôä VäTXîäâ* Xîäâ VúâË Xîô ôdâ dH*dâ ¬G ! XÆîv> Ëäâ VäÒTäG däâ,
GdA* Ëäâ {Av>â {iúä¸ä{ dA XîôâOä $ Xîäôh, ßúâË ôdGâ Vâ ËÂ {ÆG: ¬GÆbò fôAô ¬â* oA G ßä VXâîOä $
ßôâ ! ËÂ {SoÆ Xîäâ oÂ_ Xîô <ÒÉòäâ* ¬â* oµ>Xî ôdä dH $ kV fôAô Xî[ ß<G¦òËä Xîäâ ®òäG ¬â* ô]Ëâ dØòâ
<´G VäTG ¬äOäâÍ Vâ ËÆeâ ú_Gä dH, <Òúäô ¨äôä êG VäTG-{äâ* Xîäâ l>AXî Xîô $ ôâ ¬G ! ßäOâ
ú_Gâ Xîä ´äâ {ô¬äù ¬äOù dH, Òd Xîä¬ä<Ù ¨äôä oò¶Xîô däâ ôdä dH, êV¬â* ú_Gä ]ä¶«>â Xî[ Täô {ô
ú_Gä dH $ ßË: ËÂ ÌÆôâ Xîä¬äâ* Xîäâ v>äâªXîô VATä o´G ¨äôä {ô¬ä¦¬ä Vâ ¬â_1 Xîô, Ëäâ dA Ëâôä
ßäOâ <GÒäùd däâOä $
97-{uôúò $ <½Ëä_
Ó VäH* Xîdä d¬äôä, ´Ì Ùâçòä GÂô ËÆPdäôä $$ µ>Xâ î $$
{ô¬ Ëâ´ øô ¬âôä, VÆ] VäOô ¬ä<d* ÌVâôä $$ 1 $$
<e_<¬_ ß<Ë ßäG¼Ùä, Ëd¤ {äòä {ô¬äG¼Ùä $$ 2 $$
Jòäâ<Ë ß{äô ßG¼Ëä, ]â_H* óîäO ÒV¼Ëä $$ 3 $$
ßä<Ù ß¶Ë VÆíäGä, ´G ÙäÙõ Väâ {dúäGä $$ 4 $$
k<Ë ôäO XîÁòäh V¬äIË: $$ 3 $$ {Ù 2 $$
ÌS@ VäÇä¦Xîäô däâGâ {ô ÓËè Vâ <Gô{âÇËä <Ù]ä ôdâ dH*dâ {ô¬âiÒô ! ´Ì d¬Gâ ßä{Xâî
íÒcî{ Xîä VäÇä¦Xîäô Xîô <_òä dH, ËÌ d¬äôä ÓËè Vâ ¢òä Xîä¬ dH ? ßÌ Ëäâ d¬äôä øô {ô¬
Ëâ´ íÒcî{ {ôÌS@ dA dH $ êVA VÆ]-VäOô ¬â* d¬ ÌVËâ dH* $ ´dä¶ ßä¦¬-Jòäâ<Ë Xâî <e_<¬_ädµ>
Xîä ß<Ë ßäG¶Ù däâ ôdä dH, Òdä¶ dA d¬â* {ô¬äG¼Ù {SäIË dØßä dH $ òd ßä¦¬-Jòäâ<Ë ß{äô dH,
kVXîä ß¼Ë GdA* ÙA]Ëä $ kVA Xâî {äV d¬äôä ÒV¶Ëäâ¦VÒ Xâî V¬äG ßäG¼Ù Vâ V¬ò <GXî_ ôdä
dH $ ßÌ d¬Gâ ´äâ d¬äôä VÈ<bµ> Xâî ßä<Ù ßäHô ß¼Ë ¬â* VÆ¼Ùô <GÒäV-íäG ôdËä dH, êVA {ôÌS@
íäG Xîäâ {dúäG <_òä dH $
k<Ë aA ÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXîä ôäO XîÁòäh $$ V¬äIË: $$ 3 $$
ß ôäO Xîä¼dªä 4
(OäòG V¬ò ôä<½ 12 Vâ 3)
98-<Òôd <ÒGËA $ Òhù <o¼GËä_
Ùâ ÙfùG Ùâ]G Ëâôä, Ëäâ <´ò ´Xî 1 {äÒH ¬âôä $$ µ>âXî $$
{AÒ ËÂ¶ ¬âôA ÒâÙG ´äGH, däH* 6 Xîdä ÙØôäF¶î v>äGH, ¬âôä ËÆ¬ Ùâ]H ¬G ¬äGH* $$ 1 $$
{AÒ XîôXî 2 Xî_â´â ¬ä¶dA*, Väâ ¢òäâ* dA <GXîVH Gä¶dA*, {AÒ {Xîô d¬äôA Ìä¤dA* $$ 2 $$
{AÒ ôäâ¬ ôäâ¬ ÙØ] Vä_H, kG {Aôäâ* <{*´ô ´ä_H, ÁÒ ´äËä ¢òäâ* dA Ìä_H 3 $$ 3 $$
{AÒ Vâ´ ßXâî_A ¬âôA, ¬Æe ßäô<Ë 4 <¬_hH ËâôA, TG 5 ÙäÙõ ÒäôA óâîôA $$ 4 $$
98-101 ¬â* <Òôd {ÂÒùXî ÙfùGäù <ÒGò Xîô ôdâ dH*{Soäâ ! ¬Æeâ ßä{Xâî ÙfùG XîôGâ
ÙA<´òâ ËÌ ¬âôä ¬G fä¶<Ë1 {SäIË Xîô VXâîOä $ íÒä<¬Gè ! ßä{ ¬âôA áòä Xîäâ Ëäâ ´äGËâ dA dH*, ¬H6*
ôäO Xîä¼dªä 4 529
êVâ ßä{Vâ <v>{äF¶î Ëäâ Xîdä¶ <v>{ä VXîËä dõ¤ ? ßä{ Ëäâ VÒù½ áòä{Xî dH* $ ßä{Xîäâ Ùâ]Gâ {ô dA
¬âôä ¬G V¼ËäâÉ ¬äGâOä $ {Soäâ ! ¬âôâ Xî_â´â ¬â* æXî-æXî Xîô ÌäôPÌäô {Aªä2 däâ ôdA dH $ Òd
ßä{Xâî ÙfùG <Xîòâ <ÌGä <XîVA {SXîäô oA Ùõô G däâOA $ ßË: {Soäâ ! ¬âôA ÒÈ<¸ cî{ oÆ´ä {Xî<ªòâ $
íÒä<¬Gè ! ¬âôâ ôäâ¬ 2 ¬â* áòä däâXîô ¬Æeâ áò<Ë Xîô ôdA dH $ kG ôäâ¬ 2 Xî[ {Aªäßäâ* Gâ ¬âôä
fôAô-<{*´ôä ´_äGä ßäôPo Xîô ô¢]ä dH $ ¬âôâ {Säh ´ä ôdâ dH*, <XîVA oA {SXîäô Vâ ôäâ<Xîòâ3 $
íÒä<¬Gè ! ¬âôA tÙò-fÎòä ßä{Xâî <ÌGä ]ä_A {ªA dH; ßä{Vâ <¬_Gâ Xâî <_òâ ¬Æeâ ¬däGè
<ÒòäâO-áòä4 däâ ôdA dH $ ¬H* V]A5 ßä{Xî[ Ì<_däôA ´äËA dõ¶, ÙfùG ÙâGâ Xî[ XÈî{ä Xîuôòâ $
ßäÒ V_äH*Gâ Ùâ]G Ùâ ôâ, Ì<_ Ì<_ ´äF¤î Ì<_däôA Ëâôâ $$ µ>âXî $$
ßäÒ <{òä ËÂ¶ Vâ´ d¬äôA, <Gf <ÙG Ùâ]Â¶ Ìäµ> ËÆPdäôA $$ 1 $$
VÌ OÆh Ëâôâ ßÒOÆh ¬âôâ, {AÒ d¬äôA ßäd1 G _â ôâ $$ 2 $$
VÌ OÆhÒ¼Ëä Vä<dÌ ¬âôä, _ä«>2 Odâ_ä ÙäÙõ Xâîôä3 $$ 3 $$
dâ ¬Gäâdô {Soäâ ! ßäkòâ ¬Æeâ, ßä{Xâî ÙfùG XîôGâ ÙA<´òâ $ ¬H* ¬G-ÒúG, Xî¬ù Vâ ßä{Xî[
Ì<_däôA ´äËä dõ¶ $ {Soäâ ! ßä{ d¬äôA tÙò fÎòä {ô {Täuôòâ, ¬H* ôäË-<ÙG ßä{Xîä ¬äOù Ùâ]
ôdä dõ¶ $ ßä{Gâ Ëäâ VÌ {SXîäô Vâ d¬äôâ Fî{ô ê{Xîäô cî{ OÆh dA OÆh <Xîòâ dH* $ ¬âôâ ¨äôä Ëäâ ßÒOÆh
dA dØòâ dH* $ {Soäâ ! ¢òä kVA<_B ßä{ d¬äôA ÙØ:]oôA {ÆXîäô1 oA GdA* VÆGËâ däâ ? dâ ¬âôâ VÒùOÆh-
VP{¼G íÒä<¬Gè ! ßÌ Iòäô2 {ÂÒùXî ¬Æe oÓî Xîä3 dä ßÒiò OSdh Xîuôòâ $
100-{¶ú¬ Ëä_
ßäÒ <{òäôâ ¬A*Ë d¬äôâ, <Gf <ÙG Ùâ]Â¶ {ä¤Ò ËÆPdäôâ $$ µ>âXî $$
Vâ´ d¬äôA {AÒ V¤ÒäôA, ÙäVA ËÆPdäôA Väâ TG1 ÒäôA $$ 1 $$
´â ËÆe {äF¶î ß¶O _OäF¶î, ¢òäâ* V¬eäF¶î Òäôhâ ´äF¶î $$ 2 $$
{¶ <Gdäcî¶ Ìäµ> V¤Òäcî¶, ÙäÙõ Ëäcî¶ ËG ¬G Òäcî¶ $$ 3 $$
dâ d¬äôâ Iòäôâ <¬½ ! d¬äôâ {Täuôòâ $ ¬H* ôäË-<ÙG ßä{Xâî íÒcî{ oÂË úôhäâ* Xîä ÙfùG
Xîcî¶OA $ íÒä<¬Gè ! ¬H*Gâ ß{GA tÙò-fÎòä ÙHÒA OÆhäâ* Vâ V´ä_A dH ßäHô ¬H* ßä{Xî[ {¦GA1 cî{ ¬â*
ÙäVA dõ¤, Väâ ß{GA ÒÈ<¸ cî{ V]A1 Xîäâ ßä{ Xîô <Gv>äÒô XîôËA dõ¤ $ ò<Ù ¬H* ßä{Xîäâ {Sä³ Xîô
_Â¶OA ËÌ Ëäâ ß{Gâ Xîäâ ßä{Xâî íÒcî{ ¬â* ß¨HË cî{ Vâ _Oä Ùõ¶OA <Xî¼ËÆ ßä{ Ëäâ ßäËâ dA GdA* $
ßä{Xîäâ XHîVâ V¬eäF¶î ? XâîÒ_ ßä{Xî[ Ì<_däôA ´äËA dõ¤ $ ßä{Xî[ {Sä<³ Xâî VäTG cî{ ¬äOù
Xîäâ l>AXî XîôËâ dØòâ ßä{Xîä {¶ Ùâ] ôdA dõ¤ $ ßä{ {ô ËG-¬G <Gv>äÒô XîôXâî ß{Gâ Xîäâ V¶Väô Vâ
ËäôGä úädËA dõ¤, XÈî{ä XîôXâî ÙfùG ÙA<´òâ $
101-{¶´äÌA oäÉä $ {¶ú¬ Ëä_
ßä Òâ V´hä¶ ßäÒ, <fô {ô Tô {ä¤Ò $
´ä¤GA1 ¬H*«>ä2 <´¼Ù3 ßVä«>â4, ËÂ¶ ôäÒH*Ùä5 ôäÒ Òâ, V´hä¶ ßäÒ $$ µ>âXî $$
k¦ä¶6 ê¦ä¶7 <´¦ä¶8 <Xî¦ä¶9, dõ¶ ÁÒä¤ Ëäâ10 Gä_11 Òâ $
¬Aòä¤12 ¬H*«>ä ßäÒ ßVä«>â, ËÂ¶ _ä_äâ* <fô _ä_13 Òâ, V´hä¶ ßäÒ $$ 1 $$
ËG oA «>âÒä¤14 ¬G oA «>âÒä¤, «>âÒä¤ <{*«> {ôäh Òâ $
V¿úä Vä¶kÍ <¬_ k¦ä¶kÍ, <´¼Ù Xîôä¤ XÆîôÌäh Òâ, V´hä¶ ßäÒ $$ 2 $$
ËÂ {äXîäâ*15 <fô {äXî Òâ V´hä¶, ËÂ ]ÂÌäâ16 * <fô ]ÂÌ $
17
ÙäÙõ oäÒH V´hä¶ ßäÒH, ËÂ¶ <¬p>ä ¬dÌÂÌ Òâ, V´hä¶ ßäÒ $$ 3 $$
dâ VJ´G ! ßäkòâ, ßäkòâ, ¬âôâ <fô {ô ß{Gä XÈî{ä-{Hô ô<]òâ $ ßä{dA ¬âô2â V¿úâ
<¬½1 dH* $ d¬ <ÒòäâOA-´Gäâ* Xâî ßä{ dA ÁÒG3 ßäHô ôä´äßäâ5* Xâî ôä´ä dH* kV6, _äâXî ¬â* Òä
{ô_äâXî7 ¬â* ´dä¶8 XîdA*9 oA d¬ ôdâ* <Xî¼ËÆ ßä{Xâî10 Vä11 ôd Xîô dA Á<ÒË ôd VXâ*îOâ $ dâ ¬âôâ
íÒä<¬Gè12 {Täuôòâ $ ßä{ dA d¬äôâ4 <{SòË¬äâ* Xâî oA <fôäâ¬<h <{SòË¬13 dH* $ d¬ ß{Gä kN¼jò
cî{ ËG, ¬G, íÂ_ fôAô ßäHô {Säh oA ßä{Xâî V¬{ùh14 XîôËâ dH* $ dâ V¿úâ íÒä<¬Gè ! kV
ÒËù¬äG fôAô ¬â* dA <¬<_òâ $ d¬ ßä{ {ô ß{Gä ÁÒG <Gv>äÒô XîôËâ dH* $ ßä{ dA {<Ò½äâ15* Xâî
<fôäâ¬<h {<Ò½, aâþ>ä16â* Xâî <fôäâ¬<h aâþ> dH* $ d¬Xîäâ <{Sò _OËâ dH* $ ßä{ ß<Ë ¬TÆô ßäHô d¬äôâ
17
{Sâ¬-{ä½ dH* $ ßË: dâ VJ´G ! ßÒiò fAøS dA {Täuôòâ $
102-<ÒGËA, ôä´ <ÒxäTô Ëä_
Ùòä_ ß{Gâ úô<GG ¬âôä <ú¸ _OäÒdØ, GAXH*î dA XîôA $$ µ>âXî $$
G] <f] VÆô<Ë fôAô, ËÂ¶ Gä¶Ò ôdäH* oôA $$ 1 $$
¬H* ß´äh ¬<ËdA*h, ´¬ Xî[ {äf ËH* ôdË dõ¶ «>ôA $$ 2 $$
VÌH ÙäâÉ ÙäÙõ Xâî Ùõô Xîô, ËÆ¬ dA ôdäâ dôA $$ 3 $$
<G¦ò {SoÆ {ôäòh ôdGâ Xâî <_òâ {SoÆ Vâ <ÒGò Xîô ôdâ dH*Ùòä_äâ ! ÌdØË ß¿v>A {SXîäô
Ùòä XîôXâî ¬âôä <ú¸ <Gô¼Ëô ß{Gâ úôhäâ* ¬â* dA _Oäßäâ $ G] Vâ <f]ä {òù¼Ë fôAô ßäHô ¬âôA
ÒÈ<¸ ¬â* ßä{ ß{Gä Gä¬ {uô{Âhù XîôXâî ¬âôâ tÙò ¬â* dA ôdäâ $ ßä{Xîäâ XHîVä VäTG <{Sò dH, òd ¬H*
GdA* ´äGËä $ Xîäôh, {äô¬ä<ùXî ÌÆ<¾ Vâ ô<dË dõ¶ ßäHô <Gô¼Ëô ò¬ Xî[ óîä¤VA Vâ «>ôËä ôdËä dõ¶ $
dâ {Soäâ ! ßÌ Ëäâ ¬âôâ VÌ ÙäâÉ Ùõô XîôXâî ¬âôâ tÙò ¬â* <Gô¼Ëô BXî ¬ä½ ßä{dA <GÒäV Xîôäâ $
103-ËXùî úâËäÒGA $ ôä´ <ÒxäTô Ëä_
¬G ¬uË dA*h1 TôH, ¬Âô] ¬G XîvÆ> V¬eË GädA*, BâVâ ´äk ´ôH $$ µ>âXî $$
Gä¶Ò <ÒVäô ßÒô <úË ôä]H, XÂîªâ Xîä´ XîôH $
VâÒä duô Xî[ ¬G dõ¤ G ßähH, ¬Âô] ÌdØuô ¬ôH $$ 1 $$
Gä¶Ò V¶O¬ Xîô _A´H {SähA, ´¬ ËH* Xîdä «>ôH $
ÙäÙõ ôâ ´â ôä¬ V¤oäôH, VäOô ËAô <ËôH $$ 2 $$
ËXùî-{ÂÒùXî VäÒTäG Xîô ôdâ dH*¬Â]ù-¬G Xâî ¬äGÒ XÆîv> oA GdA* V¬eËâ, ¬G ¬â* GAú1
ÌÆ<¾ Täôh XîôXâî áòù dA <ÒÉòäâ* ¬â* ´äXîô <ú¼Ëä ¨äôä ´_Ëâ dH* $ oOÒäGè Xâî Gä¬ Xîäâ oÂ_Xîô
ß¼ò GAú oäÒGä dA <ú¸ ¬â* ô]Ëâ dH* ßäHô ÌÆôâ Xîä¬ XîôËâ dH* $ ¬G Vâ oOÒäGè Xî[ o<Óî GdA* XîôËâ,
kVA<_òâ ¬Â]ù _äâO ÌäôPÌäô ¬ôËâ dH* $ {SähA ! ò¬ Vâ ¢òäâ* «>ôËä dH ? oOÒ}ä¬-<ú¼ËG ¨äôä
oOÒäGè Xîä Vä Xîô_â, <óîô ò¬ Ëâôä XÆîv> G <ÌOäª VXâîOä $ ßôâ ! ò<Ù ËÂ ôä¬ Xîä í¬ôh XîôâOä
Ëäâ V¶Väô-VäOô Xîäâ ËHô Xîô, êVXâî ßO_â ËAô {ô {SoÆ Xîäâ ´ä <¬_âOä $
104 V¼Ë Vdäò ôÇä $ ôä´¬ÈOä¶Xî Ëä_
{AÒ ËH* ß{Gâ Xîä´ V¤ÒäôH $
Xîäâkù ÙØý> ÙAG Xîäâ ¬äôG, Väâkù Od ËH* ¬äôH $$ µ>Xâ î $$
¬âæ V¬äG Ëä{ ËG áòä{H, Vd´H* dA Väâ µ>äôH $
V¶ËG Xîäâ VÆ]Ùäkù ¬äTäâ, <ÌG {äÒXî ó¤îÙ ´äôH $$ 1 $$
ËÆ¬ ËH* däâk VÌH <Ò<T V¬ù, ßäO¬ VÌH <ÒúäôH $
V¶Ë êÌäô ÙØý> ÙØ] ÙA¼dä, ß¶T XÂî{ ¬â* «>äôH $$ 2 $$
BâVä dH <fô ]V¬ d¬äôâ, ËÆ¬ ÁËâ ]_ däôH $
ÙäÙõ VäH* BâVâ <GÌù<dòâ, {Sâ¬ {SA<Ë <{Ò IòäôH $$ 3 $$
oOÒäGè VÙä V¼Ëäâ* Xâî VdäòXî däâXîô êGXî[ ôÇä XîôËâ dH*, òd Xîd ôdâ dH*{Soäâ ! ßä{
ß{Gâ V¶Väô ôÇä VPÌ¼TA Xîäòù ß¿v>A {SXîäô dA XîôËâ ôdËâ dH* $ ò<Ù Xîäâkù ÙØý> <XîVA {SähA Xîäâ
¬äôGâ ßäËä dH Ëäâ ßä{ êVâ {Xîª Xîô ¬äô ÙâËâ dH* $ ò<Ù ¬âæ {ÒùË Xâî V¬äG oäôA ÙØ:] oA V¼Ë
{ô ßä ´äòâ Ëäâ êVâ oA ßä{ ßGäòäV dA dµ>ä ÙâËâ dH* $ ¬äTÒ ! ßä{ V¼Ëäâ* Xîäâ VÙä dA VÆ] ÙâGâ
Òä_â dH* $ ßä{Gâ <ÌGä ßNyG oA V¼Ëäâ* Xîäâ ó¤îVäGâ Òä_â ó¤îÙâ ´_äòâ dH* $ V¬ù ! ßä{Vâ VÌ {SXîäô
ß¿v>ä dA däâËä dH $ ßä{Xâî Ëäâ ßäOâ ßäGâ Òä_â VoA Xîäòù {d_â dA <Òúäôâ dØòâ ôdËâ dH* $ ßä{Gâ
V¼Ë Xî[ ôÇä Xî[ dH ßäHô ÙØbµ>äâ* Xîäâ ß¼T XÂî{ ¬â* «>ä_Xîô ÙØ:] <Ùòä dH $ d¬äôâ <fô {ô BâVâ V¬ù
íÒä¬A dH* $ <óîô ßä{ Ëäâ VÙä dA ÁËËâ ôdâ dH* ßäHô ÙØý1> ßä{ Vâ däôËâ ôdâ dH* $ dâ ¬âôâ Iòäôâ {Soäâ ! ¬âôâ
{Sâ¬ Xî[ ßäâô Ùâ]Ëâ dØòâ ßä{ {SA<Ë {ÂÒùXî ¬âôâ Vä VÙä BâVâ dA <GoäGä $
105-¬äòä $ ¬NÁ_Xîä ¬äâÙ Ëä_
Xîädõ Ëâôä ¬ô¬ G ´äGä ôâ, VÌ oòâ ÙAÒäGä1 ôâ $$ µ>âXî $$
¬äòä Xâî ôV ôäËâ ¬äËâ2, ÓË oÆ_äGä ôâ $
Xîäâ Xîädõ Xîä Xîgä G ¬äGH, oòâ ßòäGä ôâ $$ 1 $$
¬äòä ¬äâdâ ¬Æ<ÙË ¬OG, ]äG ]äGä ôâ $
<Ò<Éòä ôV ßôV {ôV, Väú l>äGä ôâ $$ 2 $$
ßä<Ù ß¶Ë ÁÒ ´¼Ë, <Xîòä {òäGä3 ôâ $
ÙäÙõ VÌ oô¬ oÂ _ â , Ùâ < ] ÙäGä 4 ôâ $$ 3 $$
Vä¶VäuôXî {SähA ¬ä<òXî VÆ]äâ* ¬â* ó¤îV Xîô {ô¬ä¦¬ä Xîäâ oÂ_ ôdâ dH*, òd XîdËâ dH*{Soäâ !
ßä{Xâî ôdíò ¬ò íÒcî{ Xîäâ <XîVA oA V¶VäôA {SähA Gâ GdA* ´äGä dH $ VÌ ÓËè Xâî {SähA ¬ä<òXî
<ÒÉò-ôV Xî[ ßGÆô<Óî Vâ ¬íË2 {äO_1 dØòâ ßä{Xîäâ oÂ_ ôdâ dH* ßäHô BâVâ ßG´äG däâ ôdâ
dH*Xîäâkù oA <XîVA oA o_â ¬äGÒ Xîä XîdGä GdA* ¬äGËâ $ ¬äòä Vâ ¬äâ<dË <ÒÉò-ôV ¬â* ¬yG
{SV¼GËä Vâ ß{Gâ Xîäâ VôÙäôäâ* Xîä VôÙäô ¬äG ôdâ dH* $ <ÒÉò-ôV Vâ ßôV-{ôV <¬_Xîô <ÒÉòäG¼Ù
Xîäâ dA V¿úä VÆ] ¬äG <_òä dH ßäHô ´¼¬ Vâ ¬ôh {òù¼Ë ÁÒ ´¼ËÆßäâ* Gâ <ÒÉòäâ* Xî[ ßäâô dA
O¬G3 <Xîòä dH $ VÌ Ì_-ÌÆ<¾fä_A4 ÁÒ oA <ÒÉòädäô4 Xîäâ Ùâ]Xîô oS¬-Òf oOÒäGè Xîäâ
oÂ_ ôdâ dH* $
106-ßG¼ò-fôh $ ¬NÁ_Xîä ¬äâÙ Ëä_
ËÂ¶ dA ËÂ¶ OÆæÙâÒ d¬äôä, VÌ XÆîv> ¬âôâ, Gä¬ ËÆPdäôä$$ µ>âXî $$
ËÆ¬ dA* {Â´ä ËÆ¬ dA* VâÒä, ËÆ¬ dA* {äËA ËÆ¬ dA* ÙâÒä$$ 1 $$
òäâO ò· ËÂ¶ VäTG ´ä{¶, ËÆ¬ dA* ¬âôâ ßä{H ßä{¶ $$ 2 $$
Ë{ ËAô ËÂ¶ ÒSË íGäGä, ËÆ¬ dA* ·äGä ËÆ¬ dA* ®òäGä $$ 3 $$
ÒâÙ oâÙ ËÂ¶ {äl> {Æôähä, ÙäÙõ Xâî ËÆ¬ <{*«> {ôähä $$ 4 $$
106-107 ¬â* ß{GA ßG¼òËä <Ù]ä ôdâ dH*{Soäâ ! d¬ ¬G ÒúG Vâ Xîd ôdâ dH*-ßä{
dA d¬äôâ OÆæÙâÒ dH* $ ßä{Xîä Gä¬ dA ¬âôä VÒùíÒ dH $ ßä{dA {Â´ä, VâÒä, ËÆ_VA-{½ ßäHô ký>-
ÙâÒ dH* $ òäâO, ò·ä<ÙXî VäTG ßäHô ´ä{ oA ¬âôâ ßä{ íÒò¶ dA dH* $ ßä{dA Ë{, ËAù, ÒSË, íGäG,
·äG, ®òäG, ÒâÙ Xîä ôdíò, {Æôäh-{äl> dH* ßäHô ßä{ dA ¬âôâ fôAô Xâî {Säh dH* $
107 O´Ëä_
ËÂ¶ dA ËÂ¶ ßäTäô d¬äôâ, VâÒXî VÆË d¬, ôä¬ ËÆPdäôâ $$ µ>âXî $$
¬äk Ìä{ ËÂ¶ Vä<dÌ ¬âôä, o<Óî-dAh ¬H* VâÒXî Ëâôä $$ 1 $$
¬äË <{Ëä ËÂ¶ Ìä¼TÒ oäkù, ËÆ¬ dA* ¬âôâ V´G Vdäkù $$ 2 $$
ËÆ¬ dA* ËäË¶ ËÆ¬ dA* ¬äË¶, ËÆ¬ dA* ´äË¶ ËÆ¬ dA* ¼òäË¶ $$ 3 $$
XÆî_ XÆîµÆ>PÌ ËÂ¶ VÌ {uôÒäôä, ÙäÙõ Xîä ËÂ¶ Ëäôhdäôä $$ 4 $$
dâ ôä¬ ! d¬ ¬G ÒúG Vâ XîdËâ dH*ßä{dA d¬äôâ ßäaò dH* ßäHô d¬ ßä{Xâî VâÒXî Ëä
VÆË dH* $ ßä{ dA d¬äôâ ¬äËä-<{Ëä ßäHô íÒä¬A dH* ßäHô ¬H* ßä{Xîä o<ÓîdAG VâÒXî dõ¶ $ ßä{ dA
d¬äôâ ´¼¬-´¼¬ä¼Ëôäâ* Xâî ¬äËä, <{Ëä, Ìä¼TÒ, oSäËä, <¬½ ßäHô VdäòXî dH* $ ßä{ dA d¬äôâ
{äô¬ä<ùXî ¬äËä-<{Ëä dH* $ ßä{ dA ¬âôâ ´ä<Ë, ¼òä<Ë, XÆî_, XÆîµÆ>PÌ, {uôÒäô ßä<Ù VÌ XÆîv> dH*,
¬âôä ê¾äô XîôGâ Òä_â oA ßä{ dA dH* $
108-{uôúò <ÒGËA $ o¶OËä_
GÂô GHG oô Ùâ]G ÙA´H, ß¬A ¬däôV oô oô {A´H $$ µ>âXî $$
ß¬ÈË Täôä Òäô G {äôä, <G¬ù_ Väôä Ëâ´ ËÆPdäôä$$ 1 $$
ß´ô ´ô¶Ëä ß¬A eô¶Ëä, Ëäô ßG¼Ëä ÌdØ OÆhÒ¼Ëä $$ 2 $$
<e_<¬_ Vä¶kÍ Jòäâ<Ë OÆVä¶kÍ, ÙäÙõ ¬ä¤dA* GÂô ôdä¶kÍ $$ 3 $$
<Gô¼Ëô VäÇä¦Xîäôäù <ÒGò Xîô ôdâ dH*{Soäâ ! ß{Gä cî{ d¬â* ·äG-<Òúäô Gâ½äâ* Vâ
k¿v>ä oôXâî Ùâ]Gâ ÙA<´òâ $ d¬ íÒcî{ä¬ÈË cî{ ¬däôV Xîä k¿v>ä oô 2 Xîô {äG Xîôâ*Oâ $ ßä{Xâî
<G¬ù_ {Âhù Ëâ´ íÒcî{ ß¬ÈË Xî[ Täôä Xîä Òäô-{äô GdA* dH $ ßä{ G {úGâ Òä_â Xîäâ oA {úäGâ
Òä_â dH* $ oÓîäâ* Xâî <_òâ ÙfùGä¬ÈË µ>{XîäGâ Òä_â dH* $ ßG¼Ëäâ* Xîä ê¾äô XîôGâ Òä_â dH* $ ß{äô OÆhäâ*
Òä_â dH* $ {Soäâ ! ßä{Xî[ íÒcî{ Jòäâ<Ë <e_<¬_ cî{ Vâ ¬âôâ ß¼Ùô dA {SXîä<fË däâ ôdA dH $
109-{uôúò $ o¶OËä_
Bâ*G1 BXî Väâ ¬Al>ä _äOH, Jòäâ<Ë íÒcî{A l>äÑä ßäOH $$ µ>âXî $$
<e_<¬_ Xîôhä, ß´ôä ´ôhä, GAeô eôhä, Ëd¤ ¬G Tôhä $$ 1 $$
<G´ <GôTäô¶, <G¬ù_ Väô¶, Ëâ´ ß{äô¶, {Säh ßTäô¶ $$ 2 $$
ßOdä Odhä, ßXîdä Xîdhä, ß_dä _dhä, Ëd¤ <¬_ ôdhä$$ 3 $$
<GôV*T GÂô,¶ VÌ oô{Âô,¶ VÙä d´Âô,¶ ÙäÙõ VÂô¶ $$ 4 $$
VäÇä¦Xîäô <Xîòâ íÒcî{ Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*´äâ òäù1 Jòäâ<Ë-íÒcî{ ß¨HË ÌS@
d¬äôâ ·äG-<Òúäô Gâ½äâ* Xâî Vä¬Gâ ]ªâ dH*, Òâ dA d¬â* ß<Ë <{Sò _OËâ dH* $ <´GXîä {SXîäf
<e_<¬_ädµ> Xîô ôdä dH; ´äâ ß¼ò Vâ G {úGâ Òä_â V¶Väô Xîäâ {úäGâ Òä_â dH*; {ô¬äG¼Ù-ôV Xâî
<OôäGâ Òä_â <Geùô dH*; <G´-íÒcî{ dH*; <GôäTäô, <G¬ù_, <ÒiÒ Xâî Väô, {SähäTäô, ß{äô Ëâ´-
íÒcî{ dH*; ê¼dA* {ôÌS@ Xâî íÒcî{ ¬â* d¬â* ¬G ô]Gä dH $ ´äâ OSdh XîôGâ ¬â* GdA* ßäËâ, ê¼dA* ÌS@ Xîäâ
áòä{Xî cî{ Vâ OSdh XîôGä; <´GXîä {Âhù cî{ Vâ XîG GdA* däâËä, ê¼dA* ÌS@ Xâî <ÒÉò ¬â* XîdGä;
´äâ ß¼ò cî{ Vâ {Sä³ GdA* däâËâ, ê¼dA* ÌS@ Xîäâ íÒíÒcî{ cî{ Vâ {Sä³ XîôGä dH $ <´GXîä íÒcî{
V¶<T-ô<dË Väôâ <ÒiÒ ¬â* {uô{Âhù dH, VÂòùÒËè VÙä ·äG-<Òúäô-Gâ½äâ* Vâ êV¬â* ôdGä dH $
110-<Gí{ÈdËä $ {S<ËËä_
Ëäâ Xîädâ Xî[ {ôÒäd d¬äôâ, ôäËâ ¬äËâ Gä¬ ËÆPdäôâ $$ µ>Xâ î $$
<e_<¬_ <e_<¬_ Ëâ´ ËÆPdäôä, {ôOµ> ]â_â {Säh d¬äôä $$ 1 $$
GÂô ËÆPdäôä GHGäâ* ¬ä¶dA*, ËG ¬G _äOä vÂ>µ>H Gä¶dA* $$ 2 $$
VÆ] Xîä VäOô Òäô G {äôä, ß¬A ¬däôV {AÒGdäôä $$ 3 $$
{Sâ¬ ¬OG ¬ËÒä_ä ¬äËä, ô ¶O ËÆPdäôâ ÙäÙõ ôäËä $$ 4 $$
k<Ë ôäO Xîä¼dªä V¬ä³ : $$ 4 $$ {Ù 13 $$
ß{GA <G_äâùoËä <Ù]ä ôdâ dH*{Soäâ ! ´Ì d¬ ßä{Xâî Gä¬-<ú¼ËG ¬â* ßGÆôÓî däâXîô
¬íË dH*, ËÌ d¬â* <XîVXî[ {ôÒäd dH ? <e_<¬_ 2 XîôËä dØßä ßä{Xîä íÒcî{ {SXîäf¬ò dH, êVA
Vâ d¬äôA ßä¦¬ä {S¦òÇ ¬â* ÙfùGäG¼Ù cî{ ]â_ ]â_ ôdA dH $ ßä{Xîä íÒcî{ d¬äôâ ·äG-<Òúäô-
Gâ½äâ* ¬â* {S<ËÇh ôdËä dH ßäHô d¬äôâ ËG-¬G êVA ¬â* _Oâ dH*,Òâ XîoA oA ß_O GdA* däâËâ $ ßä{
Òäô-{äô ô<dË VÆ]-<V¼TÆ dH* $ ¬H* ßä{Xâî íÒcî{ä¬ÈË-¬däôV Xîä {äG XîôGâ Òä_ä dõ¤ ßäHô ßä{Xâî
{Sâ¬ ¬â* <G¬yG dØßä ¬ËÒä_â Xâî V¬äG ¬íË ôdËä dØòâ ßä{Xâî <ú¼ËG-ô¶O ¬â* ßGÆôÓî ôdËä dõ¤ $ ¬Æeâ
¬ä<òXî VÆ]äâ* Xîä <X¶î<úËè oA _äâo GdA* dH $
k<Ë aA ÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXîä ôäO Xîä¼d«>ä V¬ä³: $$ 4 $$
ß ôäO ß«>ähä 5
111-V¬ù OÆæ ¬<d¬ä $ <½Ëä_
oäkù ôâ, BâVä VËOÆæ Xî<dòâ, o<Óî ¬Æ<Óî óî_ _<dòâ $$ µ>âXî $$
ß<Òú_ ß¬ô ß<ÒGäfA, ßl> <V<T GÒ <G<T ÙäVA $$ 1 $$
BâVä VËOÆæ ôäòä, úäô {Ùäô {äòä $$ 2 $$
ß¬A ¬däôV ¬äËä, ß¬ô ßoò {Ù ÙäËä $$ 3 $$
VËOÆæ <½oÆÒG ËäôH, ÙäÙõ {äô êËäôH $$ 4 $$
V¬ù VÙèOÆæ Xî[ ¬<d¬ä Xîd ôdâ dH*ßôâ oäkù ! BâVä áò<Óî dA VÙèOÆæ Xîdä ´äËä dH-
<´VVâ VäTXî o<Óî ßäHô ¬Æ<Óî Xîäâ {Sä³ Xîô VXâî ßäHô ´äâ <Giú_, ß¬ô, ß<ÒGäfA ÌS@ ¬â*
ßoâÙ <Gþ>ä ô]Ëä däâ, <´VXî[ VâÒä ¬â* ßý>-<V<¾ ßäHô GÒ-<G<T ÙäVAÒËè ôdËA däâ*, <´VGâ
ßù, T¬ù, Xîä¬, ¬äâÇ úäôäâ* {Ùäù {Sä³ Xîô <_òâ däâ*, BâVä ¬däGÆoäÒ dA aâþ> VÙèOÆæ Xîdä ´äËä
dH $ ´äâ ß¨HËä¬ÈË ¬däôV ¬â* ¬íË ßäHô ß¬ô, ßoò {Ù Xîäâ {SÙäG XîôGâ Òä_ä däâËä dH, ÒdA
VÙèOÆæ ÒHôäyò {Âhù ê{Ùâf ¨äôä <½oÆÒG Xâî <ÒÉòäâ* Xî[ ßäfä Vâ Ìúä Xîô V¶Väô-<V¼TÆ Vâ {äô
XîôËä dH $ ßý> <V<¾ ßäHô GÒ <G<T Xâî Gä¬ ß¶O 2-104 ¬â* Ùâ]äâ $
112-OÆæ ¬Æ] XîVäHµ>A $ _<_Ë Ëä_ $
oäkù ôâ, oäG øªH OÆæ ¬âôä, ¬H* VâÒO êV Xâîôä $$ µ>Xâ î $$
X¶îúG Xîô _â Xîäòä, øª øª øäµ> <G{äòä $$ 1 $$
¬Æ] Ù{ùh ¬ä¶<d* <Ù]äÒH, {AÒ {SXîµ> ßäG <¬_äÒH $$ 2 $$
VËOÆæ Väúä TäâÒH, Ëäâ ÌdØuô G ¬H_ä däâÒH $$ 3 $$
ËG ¬G óâîuô V¤ÒäôH, ÙäÙõ Xîô Od ËäôH $$ 4 $$
ôäO ß«>ähä 5 535
OÆæ-¬Æ] Vâ <GXî_â fÄÙ cî{ XîVäHµ>A ßäHô êVXîä _äo ÌËä ôdâ dH*ßôâ oäkù ! ¬âôâ
VÙèOÆæ Xîä¬-XSîäâTä<Ù ßäVÆô OÆhäâ* Xîäâ Gý> XîôXâî, ÒHôäyòä<Ù ÙHÒA OÆhäâ* Vâ òÆÓî XîôXâî ¬âôä ß¼Ë:Xîôh
ÌGäËâ dH*, ßË: ¬H* êGXîä VâÒXî dõ¤ $ Òâ fôAô Xîäâ VÆÒhù Xâî V¬äG <GÙäâùÉ XîôXâî ß<Ë ê¸¬ ÌGä ÙâËâ
dH* $ ê¼däâ*Gâ d¬äôâ ËG ¬Gä<Ù Xîäâ ê¸¬ ÌGä 2 Xîô {SoÆ Xâî VäÇä¦Xîäô XîôGâ òäâyò ß¼Ë:Xîôh ËHòäô
<Xîòä dH $ Òâ ·äG Ù{ùh ¨äôä ß{Gä ßä¦¬-íÒcî{ ¬Æ] <Ù]äËâ dH* ßäHô ßoâÙäÒíä ¬â* _äXîô
{S¦òÇ ¬â* {ôÌS@ Xîäâ <¬_ä ÙâËâ dH* $ V¿úä VÙèOÆæ ò<Ù VäTXî Xâî ß¼Ë:Xîôh Xîäâ ·äG-´_ ¨äôä
Täâ «>ä_â, Ëäâ Òd {ÆG: XîoA oA ß·äG-¬H_ Vâ ¬H_ä GdA* däâ VXîËä $ V¿úâ VÙèOÆæ <ÒÉòäâ* Vâ ËG-
¬G Xîäâ dµ>ä, {ô¬ä¦¬ä Xî[ ßäâô óâîô Xîô VÆTäôËâ dH* ßäHô VäTXî Xîä ÒÈ<¸ cî{ dä {Xîª Xîô
ßäùËè ÒÈ<¸ Xîäâ ÌS@äXîäô XîôXâî V¶Väô Vâ {äô Xîô ÙâËâ dH* $
113-OÆæ ê{Ùâf $ _<_Ë Ëä_ $
oäkù ôâ, Ëâ¼däH* cîªäH1 äòâ2, ´â OÆæ¬Æ] ¬äôO ´äòâ $$ µ>âXî $$
XÆîV¶O<Ë {uôduôòâ, V¦V¶O<Ë ßhVuôòâ $$ 1 $$
Xîä¬ XSîäâT G<d* ßähH*, ÒähA ÌS@ Ì]ähH* $$ 2 $$
<Ò<Éòä ËH* ¬G ÒäôH, Ëâ ßä{h{äâ ËäôH $$ 3 $$
<ÒÉ ¬ÂXî[3 ß¬ÈË _ATäâ, ÙäÙõ cîªäH1 Xî[Täâ $$ 4 $$
OÆæ¬Æ] ê{Ùâf Xî[ <ÒfâÉËä ÌËä ôdâ dH*dâ oäkù ! ËÆPdäôâ <_òâ ÌdØË VÆ¼Ùô1 dØßä2 <Xî ËÆ¬
OÆæ Xî[ ßä·äGÆVäô VäTG ¬äOù {ô ú_ ôdâ dH däâ ´äâ XîÁòäh XîäôXî dH $ ßäHô XÆîV¶O<Ë Xîäâ ¦òäO
Xîô V¦V¶O ¬â* ôdËâ dØòâ Xîä¬-XSîäâTä<Ù Xîäâ tÙò ¬â* íäG G ÙâXîô, ÌS@ VPÌ¼TA ÒähA Ìäâ_Ëâ däâ
´äâ <ÒÉòäâ* Vâ ¬G Xîäâ Ùõô ô]Ëâ dH*, Òâ ß{Gâ Xîäâ V¶Väô Vâ Ëäô _âËâ dH* $ ËÆ¬Gâ <ÒÉò-<ÒÉ Xîäâ ¦òäO3
Xîô oOÒ¼Gä¬ä¬ÈË Xîä {äG Xîô <_òä dH, òd ÌdØË ß¿v>ä1 <Xîòä dH $
114-<ÒGËA $ {¶ú¬ Ëä_
ÌäÌä ! ¬G ß{ôäTA ¬âôä, Xîgä G ¬äGH Ëâôä $$ µ>Xâ î $$
¬äòä ¬äâd ¬Ù ¬äËä, XîGXî Xîä<¬GA ôäËä $$ 1 $$
Xîä¬ XSîäâT ßd¶Xîäôä, oäÒH <ÒÉò <ÒXîäôä $$ 2 $$
Xîä_ ¬Aú 1 G<d* VÂeH, ßäË¬ ôä¬ G ÌÂeH $$ 3 $$
V¬S <Vô´Gdäôä, ÙäÙõ XîôH {ÆXîäôä $$ 4 $$
¬G-VÆTäôäù {SoÆ Vâ <ÒGò Xîô ôdâ dH*dâ <{Ëä¬d {ô¬âiÒô ! òd ¬âôä ¬G Ìªä ß{ôäTA
dH $ ¬ä<òXî ¬äâd-¬Ù Vâ ¬ËÒä_ä däâ, XîGXî-Xîä<¬GA ¬â* ßGÆôÓî ôdËä dH $ kVâ Xîä¬, XSîäâT,
ßd¶Xîäô ßäHô <ÒÉò-<ÒXîäô dA <{Sò _OËâ dH* $ ´äËä dØßä ßäòÆ Xîä V¬ò ßäHô ßäGâ Òä_A ¬È¦òÆ1
kVâ GdA* ÙA]ËA $ òd ß{Gâ ßä¦¬-íÒcî{ ôä¬ Xîäâ V¬eGâ Xîä {Sò¦G GdA* XîôËä $ ßË: dâ V¬ù
VÈ<ý>-XîËäù {ô¬âiÒô ! ¬H* ßä{Xâî ßäOâ {SäùGä XîôËä dõ¶, ßä{ kVâ l>AXî Xîôâ* $
115-úâËäÒGA $ {¶ú¬Ëä_
oäkù ôâ, òäâ* <ÒGfH V¶Väôä, Xîä¬ XSîäâT ßd¶Xîäôä $$ µ>Xâ î $$
_äâo ¬äâd ¬H* ¬âôä, ¬Ù ¬¦Vô ÌdØËâôä $$ 1 $$
ßä{ä {ô ß<o¬äGä, XâîËä OÒù OÆ¬äGä $$ 2 $$
ËAG <Ë<¬ô G<d* ´ä¶dA*, {¶úäâ* Xâî OÆh ¬ä¶dA* $$ 3 $$
ßäË¬ôä¬ G ´äGä, ÙäÙõ ÓË <ÙÒäGä$$ 4 $$
ËXùî {ÂÒùXî VäÒTäG Xîô ôdâ dH*ßôâ oäkù ! V¶VäôA {SähA kV {SXîäô Gý> däâËâ dH*Xîä¬,
XSîäâT, ßd¶Xîäô, _äâo, ¬äâd, ¬H* ßäHô ¬âôä{G, ¬Ù, ß<Ë ¬ä½ä ¬â* ¬¦Vô, ß{Gâ {ôäòâ Xîä ß<o¬äG,
OÆh-Xî_ä<Ù <XîËGâ dA {SXîäô Xâî OÒù, Ì_ ßä<Ù Xîä ø¬°«> tÙò ¬â* ô]Ëâ dH* ßäHô {¶ú ·äGâN¼jòäâ*
Xâî <ÒÉòäâ* ¬â* ßGÆôÓî ôdËâ dH* $ kVVâ ¬Â_ä, ËÂ_ä ßäHô _âfä ß<Òxä cî{ ËAG {SXîäô Xîä ß¶TXîäô
Gý> GdA* däâËä ßäHô <½<ÒT ß¶TXîäô Xâî G Gý> däâGâ Vâ ß{Gâ ßä¦¬-íÒcî{ ôä¬ Xîäâ G ´äGXîô
¬ä<òXî VÆ]äâ* ¬â* {äO_ dØòâ ôdËâ dH*, kV<_òâ ÌäôPÌäô ¬È¦òÆ Xîäâ {Sä³ däâËâ dH* $
116-·äG $ cî{Xî Ëä_
oäkù ôâ, ËÌ ¢òä Xî<V <OòäGä, ´Ì ÙõVô Gä¶dA* ßäGä $$ µ>Xâ î $$
´Ì ËKÒ<d* ËKÒ V¬äGä, ´d¤ Xîä Ëd¤ _â VäGä $$ 1 $$
´dä¶ Xîä Ëdä¶ <¬_äÒä, Jòäâ* ä ¦òäâ* däâk ßäÒä $$ 2 $$
V¶Tâ V¶<T <¬_äkù, ´dä¶ Ëdä¶ <<Ë {äkù $$ 3 $$
VÌ ß¶O VÌ dA l>ä¶kÍ, ÙäÙõ ÙõVô Gä¶dA* $$ 4 $$
k<Ë ôäO ß«>ähä V¬ä³: $$ 5 $$ {Ù 6 $$
ß¨HËäÒíä ¬â* ·äGäâ{Ùâf ÙâGâ Xîä ßÒXîäf GdA* ôdËä, òd Xîd ôdâ dH*dâ oäkù ! ´Ì
tÙò ¬â* íÒíÒcî{ Vâ <o¼G oäÒGä ßäËA dA GdA*, ËÌ êV ß¨HËäÒíä Xîäâ {Sä³ ·äGA ¢òä ·äG Xîä
XîG Xîô VXâîOä ? ßä¦¬ä <´V ÌS@ Xîä íÒcî{ ä, êVâ <Òúäô ¨äôä Vä¶VäuôXî oäÒGäßäâ* Vâ
Fî{ô _âXîô ÌS@ ¬â* <¬_ä <Ùòä $ (ßä¦¬-Ë¦Ò ÌS@-Ë¦Ò ¬â* V¬ä Oòä, ÌS@ ·äG Vâ <´V ÌS@ Xîä
íÒcî{ä¶f ßä¦¬ä ä, êVA ¬â* <¬_ä <Ùòä), {ÂÒù ¬â* ´HVä ä ÒHVä dA <G<ÒùXîäô däâ Oòä $ ´äâ oâÙ
cî{ V¶<T oäV ôdA A, Òd ß¨HË cî{ Vâ <¬_ Okù $ ´dä¶ Xî[ Ëdä¶ Ní<Ë {Sä³ Xîô _A $ ´Ì VÌ
dA ß{Gâ íÒcî{ dH* ßäHô VÌ dA ß{Gâ íäG dH*, ËÌ XÆîv> oA XîdGä GdA* ÌGËä $
k<Ë aA ÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXîä ôäO ß«>ähä V¬ä³: $$ 5 $$
ß ôäO XâîÙäô 6
117-<ÒGËA $ (OÆ´ôäËA oäÉä) ÙA{ú¼ÙA Ëä_
¬äôä10 Gä Á, Ëäôäâ1 Gä¬ _âÒäª2 ôâ, ôä¬ ôËG tÙòä ¬äâ* ôä]â $
¬äôä Òäd_ä Á, <ÒÉòä A Òäôâ3 $$ µ>âXî $$
ôäO XâîÙäô 6 537
Òäd_ä ÒähA Gâ ¬G ¬ä¶dâ ¬äôâ, <úËÒG Ëäôäâ <ú¸ ôä]â $
aÒh Gâ½ ßä4 k¼jA Gä OÆh, ¬äôä ¬ä¶dâ_ä ¬_ Ëâ Gä]â $$ 1 $$
Òäd_ä ÁÒäªâ5 Ëäâ ôä¬ ô¬äªâ6, ¬Gâ* ÁáòäGäâ7 óî_ òâ ßä{â8 $
Ëäôä Gä¬ <ÌGä dõ¶ Jòä¶ Jòä¶ Ì¶®òäâ, ´G ÙäÙõ Gä Ì¶TG Xîä{â9 $$ 2 $$
oOÒËè {ôäòhËäù oOÒäGè Vâ <ÒGò Xîô ôdâ dH*¬âô10â Gä Á ! ßä{ ¬Æeâ ËÆPdäôä1 Gä¬
<ú¼ËG Xîôäkòâ2 $ ¬âôä ¬G ôä¬ Gä¬-ô¦G Xîäâ tÙò ¬â* ô] VXâî, BâVA XÈî{ä Xî[<´òâ, dâ ¬âôâ <{Sò
{SoÆÁ ! <ÒÉòäâ* Vâ ¬Æeâ Ìúäkòâ3 $ dâ <{Sò ! ¬âôA ÒähA Vâ ßä{Xîä dA XîG däâ, ¬G Vâ ßä{Xîä dA
¬GG däâ, <ú¸ oA <Gô¼Ëô ßä{Xîä dA <ú¼ËG XîôËä ôdâ ßäHô kG4 aÒh Gâ½ä<Ù kN¼jòäâ* Xâî <ÒÉòäâ*
Xî[ ßäV<Óî Ëä ¬âôâ oAËô Xâî ßäVÆôA OÆh ßäHô {ä{ oäÒGä cî{ ¬_ Xîäâ ¦òäO Ùâ, BâVA XÈî{ä
Xî[<´òâ $ dâ <{Sò ! ò<Ù ¬Æeâ Á<ÒË5 ô]Ëâ däâ, Ëäâ dâ ôä¬ ! ß{Gâ íÒcî{ ¬â* ô¬h6 XîôGâ ÙA<´òâ $
¬âôâ ÁGâ7 Xîä òdA óî_ {SäIË8 däâ $ ßä{Xâî Gä¬ <ÌGä ¬H* ´dä¶-´dä¶ Ì¶Tä dõ¶ ßäùËè <´V-<´V ¬â*
¬âôä ôäO dH, Òd ôäO-Ì¼TG ¬Æe oÓî Xîä Xîäµ>9 ÙA<´òâ $
118-<Òôd <ÒGËA $ ê¦VÒ Ëä_
ßôâ ¬âôâ VÙä V¶OäËA ôâ ôä¬, Xîäôh Ëâôâ $$ µ>âXî $$
X¶îä {dcî¶, oí¬ _OäF¶î, ÒHôä<O<G H YÂ>¶YÂ>¶, ôâ ôä¬ $$ 1 $$
<OuôÒô ÒäVä, ôdõ¶ êÙäVä, úY> <fô ¬âæ {ÆXîäcî¶, ôâ ôä¬ $$ 2 $$
òdØ ËG ´ä_Â¶, òdØ ¬G Oä_Â¶, XîôÒË fAf úY>äF¶î, ôâ ôä¬ $$ 3 $$
fAf êËäcî¶, ËÆ¬ {ô Òäcî¶, ÙäÙõ Ì<_ Ì<_ ´äF¶î, ôâ ôä¬ $$ 4 $$
118-119 ¬â* <Òôd {ÂÒùXî <ÒGò Xîô ôdâ dH*dâ ¬âôâ VÙä Vä ôdGâ Òä_â ôä¬ ! ¬H* ßä{Xâî
VäÇä¦Xîäôäù, ò<Ù ßä{Xîäâ æ<úXîô däâ Ëäâ, OÆÙªA {dG VXîËä dõ¶, oí¬ _Oä VXîËä dõ¶, kV
{SXîäô <ÒôÓî däâXîô ßä{Xîäâ ]äâ´ VXîËä dõ¶ $ VÌVâ ê{ôä¬ däâXîô <Òfä_ {ÒùË {ô ôd VXîËä dõ¶,
VÆ¬âæ {ÒùË {ô úÑXîô {ÆXîäô 2 Xîô ßä{Vâ {SäùGä Xîô VXîËä dõ¶, òd fôAô ßNyG ¬â* ´_ä VXîËä
dõ¶, <d¬ä_ò ¬â* O_ä VXîËä dõ¶, <fô {ô XîôÒË úÑäXîô fôAô Xîäâ úAô VXîËä dõ¤, <fô Xîäâ Xîäµ>
Xîô ßä{ {ô <Gv>äÒô Xîô VXîËä dõ¶ $ dâ ôä¬ ! ¬H* ÌäôPÌäô ßä{Xî[ Ì<_däôA ´äËä dõ¤ $ Xî<dòâ,
ßä{Xîäâ ¢òä <{Sò dH ? ÒdA ¬H* Xîcî¶Oä $
119-O´Ëä_
ßôâ ¬âôä ß¬ô ê{äÒhdäô ôâ ]ä<_Xî1, ßä<fXî2 Ëâôä $$ µ>Xâ î $$
ËÆ¬ VäH* ôäËä, ËÆ¬ VäH* ¬äËä, ËÆ¬ VäH* _äOä ô¤O, ôâ ]ä<_Xî$$ 1 $$
ËÆ¬ VäH* ]â_ä, ËÆ¬ VäH* ¬â_ä, ËÆ¬ VäH* {Sâ¬ íGâd, ôâ ]ä<_Xî $$ 2 $$
ËÆ¬ VäH* _âhä, ËÆ¬ VäH* Ùâhä, ËÆ¬ dA* VäH* ôË däâk, ôâ ]ä<_Xî $$ 3 $$
]ä<_Xî ¬âôä, ßä<fXî Ëâôä, ÙäÙõ ßGË3 G ´äk, ôâ ]ä<_Xî$$ 4 $$
dâ VÈ<ý>1 XîËäù ! ßä{ ß¬ô ßäHô ¬Æeâ ê¦{¼G XîôGâ Òä_â dH*, ¬H* ßä{ ¬â* {Sâ¬2 XîôGâ Òä_ä dõ¶,
ßä{¬â* ßGÆôÓî dõ¶ $ ßä{Xâî {Sâ¬ ¬â* ¬íË dõ¶, ßä{Xâî <ú¼ËG-ô¶O ¬â* _Oä dõ¤ $ ßä{Vâ dA ]â_Ëä dõ¶,
ßä{ Vâ dA ¬âôä {Sâ¬ {ÂÒùXî ¬â_ Ëä V¿úä íGâd dH $ ¬Æeâ ßä{Xîäâ dA ß{Gä VÒùíÒ ÙâXîô, ßä{ Xîä
íÒcî{ {Sä³ XîôGä dH $ kVA<_òâ ¬H* ßä{ ¬â* dA ßGÆôÓî däâ ôdä dõ¤ $ dâ ¬âôâ VÈ<ý> XîËäù íÒä<¬Gè ! ¬H*
ßä{Xîä {Sâ¬A oÓî dõ¤, ß¼ò½3 ß¼ò Xâî {äV GdA* ´ä VXîËä $
120-íËÆ<Ë $ O´Ëä_
ßôâ ¬âôâ V¬ù Vä<dÌ ôâ ßÁ_d, GÂô ËÆPdäôä $$ µ>âXî $$
VÌ <Ù<f ÙâÒH, VÌ <Ù<f _âÒH, VÌ <Ù<f Òäô G {äô, ôâ ßÁ_d $$ 1 $$
VÌ <Ù<f XîËäù, VÌ <Ù<f dËäù, VÌ <Ù<f Ëäôhdäô, ôâ ßÁ_d $$ 2 $$
VÌ <Ù<f ÒÓîä, VÌ <Ù<f aäâËä, VÌ <Ù<f Ùâ]hdäô, ôâ ßÁ_d $$ 3 $$
ËÂ dH ËHVä Xî<dòâ BâVä, ÙäÙõ ßäG¼Ù däâk, ôâ ßÁ_d $$ 4 $$
{ô¬âiÒô Xî[ íËÆ<Ë Xîô ôdâ dH*dâ ¬âôâ V¬ù íÒä<¬Gè ! {ô¬âiÒô ! ßä{Xîä íÒcî{ dA ¬âôä
ßäTäô dH $ ßä{ VÌ <Ùfäßäâ* ¬â* VÌXîäâ ß¼Gä<Ù ÙâËâ dH* ßäHô oÓîäâ* Xî[ oâ*µ> _âËâ dH* $ ßä{ VÌ
<Ùfäßäâ* ¬â* {uô{Âhù dH* ßä{Xîä Òäô-{äô GdA* dH $ VÌ <Ùfäßäâ* ¬â* ßä{ XîôGâ òäâyò Xîäòù XîôËâ dH*,
ÙØý>äâ* Xâî {Säh dôËâ dH*, VJ´Gäâ* Xî[ ôÇä XîôËâ dH* $ VÌ <Ùfäßäâ* ¬â* dA ßä{, ß{Gâ oÓîäâ* Xîäâ ß{Gâ
ÒúG VÆGäËâ dH* ßäHô êGXî[ {SäùGä VÆGËâ dH* $ ßä{ VoA <Ùfäßäâ* ¬â* VÌ XÆîv> Ùâ]Ëâ dH* $ {Soäâ !
ÒäíËÒ ¬â* ßä{ ´HVâ dH*, ÒHVä dA ß{Gä íÒcî{ Xîd Xîô d¬Xîäâ V¬eäkòâ, l>AXî V¬eGâ {ô d¬â*
{ô¬äG¼Ù {Sä³ däâOä $
121-(OÆ´ôäËA) <Òôd <Ò_ä{ $ ¬NÁ_Xîä¬äâÙ Ëä_
dä_ ßVä¶1 ´äâ _ä_ªâ2, Ëäâ Xâî VÌ ¬ä_Â¬ªâ $$ µ>âXî $$
¬¶eâ ]ä¬ä3 ¬¶<e Ìôä_ä4, ¬¶eâ _OA oä<dªâ5 $
¬¶eâ ¬âªA6 ¬Æú7 kù_ä8, XHî9 Ùuô10 Xîuôòä¶11 Tädªâ12 $$ 1 $$
<Òôd XîVäkù ¬Æ13 ¶ Oôâ_ä14, ¬¶eâ ÌY>H15 ¬äkdªâ16 $
VA]äâ* Xîôâ XîÒäÌ17 Á_ä18, kòâ19 ÙäÙõ ´â21 gädªâ20 $$ 2 $$
<Òôd <Ò_ä{ <Ù]ä ôdâ dH*dâ <{SòË¬2 ! d¬äôA1 ´äâ Ùfä dH, Òd VÌ ßä{Xîäâ ·äË dH $
¬âôâ oAËô dA oAËô ´_G3 _O ôdA dH, ¬âôâ oAËô <ÒôdäNyG5 {SJÒ<_Ë4 däâ ôdA dH $ êVVâ ¬H* <ÒfâÉ
XîôXâî ´_ ôdä dõ¤ $ tÙò Xâî oAËô <¬_6 Xîô ßä{ Vâ BXî7 dØòâ8 <ÌGä ¬Æeâ fä¶<Ë GdA* <¬_âOA $ ¬H*
ßä{Xîäâ v>äâª Xîô <XîV9 Xâî ¨äô10 {ô {ÆXîäô12 Xîcî¶11 däò ! ¬ä¤16 ! òd <Òôd-XîVäkù ¬âô13
â VÆ]
cî{ O_â Xîäâ ¬âôâ oAËô Xîäµ> ôdä dH ßäHô ´HVâ _äâd-f_äXîäßäâ* Vâ ¬ä¶V ]¶«> Xîäâ oÂGËâ18 dH*,
14 15 17
BâVâ19 dA ¬âôâ tÙò20 Xî[ 21 Ùfä däâ ôdA dH $

122-<ÒGËA $ ¬NÁ_Xîä¬äâÙ Ëä_
<{ÒÁ VâËA Gâd GÒâ_ä, ß<Ë ¬Al>ä ¬äâ<d oäÒH ôâ $
<Gf<ÙG Ùâ]Â¶ Ìäµ> ËÆPdäôA, XîÌ ¬âôâ øô ßäÒH ôâ $$ µ>Xâ î $$
ßäk ÌGA dH, Vä<dÌ VâËA, <ËV <ÌG <Ë_ ¢òäâ* ´äÒH ôâ $
ÙäVA Xîäâ ÙfùG duô ÙA´H, ßÌ ¢òäâ* ßä{ <v>{äÒâ ôâ $$ 1 $$
<Ë_ <Ë_ Ùâ]Â¶ Vä<dÌ ¬âôä, ¦òäâ* ¦òäâ* ßäG¤Ù ß¶O G ¬äÒâ ôâ $
ÙäÙõ Fî{ô Ùòä (¬òä) Xîuô, XîÌ, GHGdØ¶ GHG <¬_äÒH ôâ $$ 2 $$
122-123 ¬â* ÙfùGäù {SoÆ Vâ <ÒGò Xîô ôdâ dH*{SoÆÁ Vâ ¬âôä {Sâ¬ <G¦ò GÂËG ÌÑËä ´ä
ôdä dH, Òâ ¬Æeâ ß<Ë ¬TÆô ßäHô <{Sò _OËâ dH* $ dâ {Soäâ ! ¬H* ôä<½ <ÙG ßä{Xîä ¬äOù Ùâ] ôdA dõ¶ ßäHô
<Òúäô Xîô ôdA dõ¶-{SoÆ ¬âôâ tÙò øô ¬â* XîÌ {Täôâ*Oâ ? ßÌ Ëäâ {SoÆ Xâî Vä BâVA {SA<Ë däâ Okù dH <Xî
êGXâî <ÌGä BXî Çh oA XHîVâ áòËAË däâOä ? dâ dôâ ! ÙäVA Xîäâ ÙfùG Ùäâ, ßÌ ß{Gâ Xîäâ ¢òäâ* <v>{ä
ôdâ däâ ? Jòäâ* 2 ¬H* ß{Gâ íÒä¬A Xîäâ {S<Ë Çh Ùâ]Â¶OA, ¦òäâ* 2 dA ÙfùGäG¼Ù ¬âôâ ß¼Ë:Xîôh ¬â* GdA*
V¬ä VXâîOä $ Òâ {SoÆ ¬Æe {ô Ùòä XîôXâî XîÌ ¬âôâ Gâ½äâ* Vâ ß{Gâ Gâ½ <¬_äòâ*Oâ ?
123 (OÆ´ôäËA oäÉä) ôä´¬ÈOä¶Xî Ëä_
{AÒ øô ßäÒH ôâ, ÒâÙG ¬äôA1 ´ähA ôâ $
<Òôd V¶Ëä{ XîäHh {ô Xî[´H, Xîdõ¶ vÂ>¶ ÙØ] GA XîdähA ôâ $$ µ>âXî $$
ß¶Ëô´ä¬A Gä ¬äôä, ËÆ´ <Ìh dõ¶ VAÙähA2 ôâ $
¬¶<Ùô ¬äôâ Xâî¬3 G ßäÒâ, ô´GA ´äk <ÌdähA ôâ $$ 1 $$
ËäôA Ìäµ> dõ¶ ´äâk äXî[, GHh <G]ÂÐä {ähA ôâ $
ÙäÙõ ËÆ´ <Ìh ÙAG ÙØ]A ôâ, ËÂ¶ VäA ôgäâ v>â ËähA ôâ $$ 2 $$
dâ {Soäâ $ ¬âôA1 <Òôd áòä Xîäâ ´äGXîô, ¬âôâ tÙò-øô ¬â* {Täuôòâ $ ¬H* ß{Gä <Òôd ÙØ:]
<XîVXâî ßäOâ {SXîµ> Xîcî¶ ? ß{Gâ ÙØ:] Xî[ Xîä ßä{ Xîäâ dA XîdËA dõ¶ $ ¬âôâ Gä ! ßä{ Ëäâ
ß¼Ëòäù¬A dH*, ßË: ¬âôâ tÙò Xî[ ßÒíä ´äGËâ dA dH* $ ¬H* ßä{ Xâî <ÌGä ÙØ]A2 dõ¤ $ ßä{ ¬âôâ tÙò
¬¶<Ùô ¬â* ¢òäâ*3 GdA* ßäËâ ? òd ¬âôA ßäòÆ-ôä<½ áòËAË däâËA ´ä ôdA dH, ¬H* ßä{Xîä ¬äOù Ùâ]Ëâ 2
Xî Okù dõ¶ ßäHô ßä{ Xâî ÙfùGäù ôäâËâ 2 ¬âôâ Gâ½äâ* Xîä ßaÆ-´_ oA V¬ä³ däâ Oòä dH $ ßä{Xâî
<ÌGä ¬H* <ÒôdGA ß<Ë ÙAG ÙØ]A däâ ôdA dõ¤, kËGâ {ô oA ßä{ ¬âôâ Vä ]â*úäËäGA Xîô ôdâ dH*, ÙfùG
GdA* ÙâËâ, òd Xîdä¶ ËXî ê<úË dH ?
124-<Òôd <ÒGËA $ ôä´¬ÈOä¶Xî Ëä_
XîÌ <¬_VA {AÒ OSd1 v>äËA, dõ¶ ßäHôä¤ V¶O <¬_äËA $$ µ>âXî $$
<ËV´ _äOA <ËVdA XâîôA, ´¼¬ ´¼¬ Gäâ VäA $
¬AË d¬äôä ßäÒ <{òäôä, Ëädôä ô¶O GA ôäËA $$ 1 $$
{AÒ <ÌGä ¬Gâ GA¶Ù G ßäÒâ, OÆh Ëädôä _H OäËA $
ÙäÙõ Fî{ô Ùòä ¬òä <Xîô, Ëädôâ Òäôhâ ´äËA $$ 2 $$
<Òôd-{ÂÒùXî <ÒGò Xîô ôdâ dH*¬âôâ {SoÆ, ¬âôâ tÙò-øô ¬â* ßäXîô ¬âôA ÒÈ<¸ cî{ v>äËA
1
OSdh Xîô ß{Gâ íÒcî{-v>äËA Vâ XîÌ <¬_äòâ*Oâ ? ßä{Xâî <ÌGä ¬H* ß{GA ÒÈ<¸-v>äËA ß¼ò
ôä<Oòäâ* Xâî Vä <¬_äËA dõ¶ <Xî¼ËÆ ¬Æeâ Ëäâ ´äâ ¬âôâ ´¼¬ 2 Xâî VäA {SoÆ dH*, ê¼dA* Xâî ÙfùGäâ* Xî[ k¿v>ä
dH $ dâ d¬äôâ Iòäôâ <¬½ ! ¬âôâ tÙò ¬â* {Täuôòâ, ¬H* ßä{Xâî dA {Sâ¬ô¶O ¬â* ô¶OA dõ¶ $ <{SòË¬ ! ßä{Xâî <ÌGä
¬Æeâ <Gjä oA GdA* ßäËA $ ¬H* ß{GA ÒÈ<¸ _Oä Xîô ßä{Xâî dA OÆh OäËA ôdËA dõ¤ $ ¬Æe {ô {Sâ¬{ÂÒùXî
ÙfùG ÙâGâ Xî[ Ùòä Xîuôòâ, ¬H* ßä{Xî[ Ì<_däôA ´äËA dõ¤ $
125-<Òôd $ ôä´ <ÒxäTô Ëä_
¬ädôä ôâ Òäd_ä Gâ Xîä´â, tÙò ´äâÒä1 Gâ (dõ)¶ ®òäG Tcî ¶ $
ßäXÆî_ äòâ2 {Säh ¬ädôä, XîäâGâ XîdA {ô3 Xîcî¶ $$ µ>Xâ î $$
V¶oäôòäâ4 ßäÒâ ôâ Òäd_ä, Òâd_ä5 Bdäâ*6 ´äâkù l>cî¶7 $
VäAÁ Väâ kù8 Gâ, {â_A ËAôâ {äô Ëcî¶ $$ 1 $$
<{Ò {ä]â9 <ÙG ÙØdâ_ä ´äòâ, øªA ÌôVä¶ VäH* Xâî¬10 ocî¶ $
ÙäÙõ ôâ ´G duôOÆh OäËä¶, {Âôh íÒä¬A Ëâ Òcî¶ $$ 2 $$
<Òôd <Ù]ä ôdâ dH*¬âôâ <{SòË¬ Xîäâ Ùâ]Gâ1 Xâî <_òâ ¬H* tÙò ¬â* ®òäG XîôËä dõ¶ $ êGXâî <ÌGä
¬âôâ {Säh áòäXÆî_ däâ2 ôdâ dH*, ¬H* kV <Òôd áòä Xîäâ <XîVâ Xîd Xîô Ùõô3 Xîcî¶ $ ßä{ Ëäâ í¬ôh4 XîôËâ
dA oÓîäâ* Xâî ßä ´äËâ dH* $ ¬H* kG6 ¬âôâ <{SòË¬ Xâî fAøS5 ÙfùG XîôGâ {ô dA fä¶<Ë7 {ä VXÂ¶îOä $ ¬âôâ
<¬½Á ! ¬H* ßä{Xâî Vä däâXîô8, V¶Väô-<V¼TÆ Xîäâ ËHôËâ dØòâ, kVXâî {ô_A {äô {dØ¤ú ´äF¶îOä $
<{SòË¬ Xâî <ÌGä9 ¬âôâ <ÙG Ìªâ dA Xî<l>G <GXî_Ëâ dH* $ øªA Ëäâ ÒÉäâÍ Xâî V¬äG _OËA dH, ¬H* ß{GA
ßäòÆ Xâî <ÙG XHîVâ10 áòËAË Xîô VXÂ¤îOä ? <óîô oA Xîý> úädâ <XîËGâ dA däâ*, <Xî¼ËÆ ¬H* ßä{Xîä ´G
Ëäâ ßä{Xâî OÆh-OäG XîôËâ dØòâ ßä{ {Âhù {SoÆ Xîäâ dA íÒä¬A cî{ Vâ íÒAXîäô Xîcî¶Oä $
126 - <Òôd<Ò_ä{ $ e{Ëä_
¬uôòâ ¬AË <Òv>äâdâ, <´òôä ´äk ß¶Ùäâdâ1 $$ µ>âXî $$
Jòäâ* ´_ <ÒvÆ>ôH ¬AGä, Ë_óî Ë_óî <´Ò ÙA¼dä, òäâ* duô d¬ VäH* Xî[¼dä $$ 1 $$
úäËXî ¬ôH <{òäVä, <Gf<ÙG ôdH êÙäVä, ÁÒH <Xî<d* ÌâVäVä $$ 2 $$
´_ <ÌG Xî¬_ XÆîPd_äÒH, IòäVä GAô G {äÒH, ¢òäâ* Xîô ËÈÉä ÌÆeäÒH $$ 3 $$
<¬_ ´<G4 <ÒvÆ>ôäâ Xîäâkù, <ÒvÆ>ôâ ÌdØ ÙØ] däâkù, ¢òäâ* Xîô ÁÒH ´G Väâkù $$ 4 $$
¬ôhä ¬AË VÆdâ_ä2, <ÒvÆôG ]ôä ÙØdâ_ä3, ÙäÙõ {AÒ VäH* ¬â_ä $$ 5 $$
126-129 ¬â* <Òôd {ÂÒùXî <Ò_ä{ <Ù]ä ôdâ dH*d¬ d¬äôâ <¬½ {SoÆ Xâî <ÒòäâO ´¼ò
ÙØ:] Vâ ¬ô ôdâ dH*, d¬äôä ¬G fäâXî1 Vâ áòäXÆî_ dØßä ´ä ôdä dH $ ´HVâ ´_ <ÌGä ¬v>_A Ëª{ Ëª{
Xîô {Säh ]äâ ÙâËA dH, ÒHVA dA Ní<Ë duô Xâî <ÒòäâO Gâ d¬äôA Xîô ÙA dH $ ´HVâ úäËXî {ÇA íÒä<Ë-
<Ì¼ÙØ <ÌGä IòäVä ¬ôËä dH ßäHô ôä<½ <ÙG êÙäV ôdËä dH, ÒHVA dA {SoÆ <ÌGä d¬äôA Ùfä dH $ d¬
<XîV Xâî <ÒiÒäV {ô Á<ÒË ôdâ* $ ´HVâ ´_ <ÌGä Xî¬_ ¬Æôeä ´äËä dH, ÒHVA dA {SoÆ <ÌGä d¬äôA
Ùfä däâ ôdA dH $ IòäVâ Xîäâ ´_ G <¬_Gâ {ô êVXî[ IòäV XHîVâ <¬µ> VXîËA dH, ÒHVâ dA {SoÆ Xâî <¬_â
<ÌGä d¬äôä ¢_âf XHîVâ <¬µ> VXîËä dH ? {SoÆ Vâ <¬_ Xîô <XîVA Xî[ oA ÒÈ<¸ êGVâ ß_O GdA*4
däâGA úä<dòâ $ Xîäôh, <ÒòäâO Vâ ÌdØË ÙØ:] däâËä dH, <óîô Òd ´G êV ÙØ:] Vâ òÆÓî däâXîô XHîVâ
Á<ÒË ôd VXîËä dH ? dâ <¬½ ! ¬ôhä Ëäâ d¬äôâ <_òâ VÆO¬2 dH <Xî¼ËÆ ßä{Xîä <ÒòäâO Ìªä ÙØ]Ù3
dH $ ßË: <Gô¼Ëô {SoÆ Vâ <¬_â dØòâ dA ôdGä úä<dòâ $
127-<½Ëä_
{AÒ ! däH*, Xîdä Xîcî¶ ôâ ?
{äk {cî¶ XHî {Säh dcî¶ ôâ, ßÌ däH* ¬ôhH* Gä<d* «>cî¶ ôâ $$ µ>Xâ î $$
Oä_ ¬cî¶ XHî ´ä_ ¬cî¶ ôâ, XHî däH* XîôÒË fAf Tcî¶ ôâ $$ 1 $$
]äk ¬cî¶ XHî øäk1 ¬cî¶ ôâ, XHî däH* XîË dõ¶ ´äk ¬cî¶ ôâ $$ 2 $$
Ë_óî ¬cî¶ XHî eÂô ¬cî¶ ôâ, XHî däH* <ÒôdA ôäâk ¬cî¶ ôâ $$ 3 $$
µ>âô Xîgä ¬H* ¬ôh Ogä ôâ, ÙäÙõ ÙØ<]òä ÙAG oòä ôâ $$ 4 $$
{Soäâ ! ¬H* ßä{Vâ <¬_Gâ Xâî <_òâ ¢òä Xîcî¶ ? ßä{Xâî úôhäâ* ¬â* {«Â>¶Oä, GdA* Ëäâ {Säh v>äâª
Ùõ¶Oä $ ßÌ ¬H* ¬ôGâ Vâ Ëäâ GdA* «>ôËä $ ¬H* fôAô Xîäâ <d¬ ¬â* O_äXîô Òä ßNyG ¬â* ´_äXîô Òä <fô {ô
XîôÒË Täôh Xîô Òä <ÒÉ ]äXîô Òä fôAô {ô fí½äâ* Xâî ßäøäË1 XîôXâî ¬ô ´äF¶î Òä XîdA* <G´ùG
íäG ¬â* ´äXîô {Säòäâ{ÒâfG ¨äôä ¬ô ´äF¶î ? ¬H* <ÒôdA Ëª{-Ëª{ Xîô <Ò_ä{ XîôËâ dØòâ ôäâ ôäâ Xîô
¬ô ´äF¶îOä $ ¬H*Gâ ê¿úíÒô Vâ {ÆXîäô Xîô òd Xîd <Ùòä dH <Xî ßä{Xâî ÙfùG <ÌGä ¬Æeâ ¬ôGä
íÒAXîäô dH, ¢òäâ*<Xî ¬H* ßä{Xâî ÙfùG <ÌGä ß<Ë ÙAG ßäHô ÙØ]A däâ ôdä dõ¶ $
128-(OÆ´ôäËA oäÉä) <½Ëä_
Òäd_ä dõ¶ ´ähÂ¶ ´â ô¤O oô<¬òâ, ¬äôäâ Gä <G<¬É G<d* ¬â_Â¶ ôâ $
ß¼Ëô´ä¬A Gäd1 G ßäÒâ, Ëâ <ÙG ßäáòäâ2 v>â_äâ3 ôâ $$ µ>âXî $$
Òäd_ä Vâ´ ß¬äôA BXî_ªA ôâ, Ëd¤ ËÆ´Gâ Xâî¬ G {ä¬Â4¶ ôâ $
ßä5 Ù¸6 ß¬äôäâ7 {ÂôÌ_äâ ôâ, ËâËäâ ßäáòäâ Vä¬äâ ôâ $$ 1 $$
Òäd_ä ¬äôä tÙòä oAËô Xâî¬ G ßäÒâ, ¬Gâ úôh <Ò_PÌG8 ÙA´â ôâ $
ÙäÙõ Ëäâ ß{ôäTA Ëäôäâ, Gä êTäôA _A´â ôâ $$ 2 $$
dâ <{SòË¬ ! ¬H* úädËä dõ¶ÒÈ<¸ ¬â* {Sâ¬-ô¶O oôXîô {SoÆ Vâ ]â_Â¶ ßäHô ¬âôâ íÒä¬A Xîäâ BXî
<G¬âÉ ¬ä½ oA G v>äâªõ¶ <Xî¼ËÆ ßä{ íÒä¬A1 Ëäâ ß¼Ëòäù¬A däâGâ {ô oA GdA* ßäËâ ßäHô Òd ß¼Ë3
V¬ò Xîä <ÙG V¬A{ ßä Oòä2 dH $ <{SòË¬ ! ¬âôA tÙò-fÎòä ßä{Xâî <ÌGä ]ä_A dH, êV {ô ¬H*
ßä{Xîäâ ¢òäâ* GdA* {Sä³4 XîôËä ? òd5 ßä{Xâî <ÒòäâO Vâ áò<Ë däâGä ¬âô7â {ÂÒù Xî¬ù6 Xîä óî_ dA
Vä¬Gâ ßäòä dH $ <{SòË¬ ! ¬âôâ tÙò ¬â* ¢òäâ* GdA* ßäËâ ? ßÌ ßä{ <Ò_PÌ G XîôXâî ¬Æeâ ß{Gâ
úôhäâ* Xîä ßäaò8 Ùâ* $ òx<{ ¬H* ß{ôäTA dõ¤ <Xî¼ËÆ dõ¤ ßä{Xîä dA $ ßË: dâ Gä ! fAøS dA ÙfùG
ÙâXîô <ÒòäâO-áòä Vâ ¬âôä ê¾äô Xîôâ* $
129-{¶ú¬Ëä_
ËÂ¶ v>â ¬äôäâ ôä¬ OÆVä¶kù, {ä_Òâ1 Ëäôâ Ìä¤TA ôâ $
ËÆ´ <ÌGä dõ¶ ßä¶Ëôâ2 ô ÒÁòäâ3, Xî[TA4 Xî¬äkù _ATA ôâ $$ µ>âXî $$
ÁÒÂ¶ ´âµ>_ä5 duô <ÌGä ôâ, ÙâdªA ÙØ#]â ÙäTA ôâ $
ßâhâ6 ßÒËäôâ Xîä¶kù G ´ä°òÂ¶, ¬äâ µ>¢Xîô ]äTA ôâ $$ 1 $$
vÂ>µ>7 Xîäâ ¬äôäâ ¢òäôâ8 äfâ9, f¢òäâ G ôä¬ ßôäTA ôâ $
ÙäÙõ Fî{ô Ùòä ¬òä10 Xîô, dõ¶ Ëäôäâ ß{ôäTA ôâ $$ 2 $$
ôä¬ ! ßä{ dA ¬âôâ íÒä¬A dH*, ¬H*Gâ ßä{Xîä dA ßäaò1 {Xîªä dH $ ßä{Xâî o´G <ÌGä ¬H* ßÌ
ËXî ßä{ Vâ Ùõô2 dA oµ>XîËä3 ôdä, òd oA ¬âôâ <Xîòâ4 Xî¬äâÍ Xîä dA óî_ <¬_ä dH $ ßÌ ¬H* duô ÙfùG
<ÌGä ´Ì ËXî5 Á<ÒË ôdõ¶Oä, ËÌ ËXî ¬âôä Ùâd ÙØ:]äâ* Vâ ´_Ëä ôdâOä $ kV6 ´¼¬ ¬â* ¬H* ß{Gâ
XîÁòäh Xîä VäTG XÆîv> oA G V¬e VXîä ßäHô <fô {ô µ>¢Xîôâ* dA ]äËä ôdä ßäùËè kTô-êTô
oµ>XîËä ôdä $ ¬âôä ê¾äô7 XîÌ8 däâOä9 ? ¬H* ôä¬ Xî[ ê{äVGä oA G Xîô VXîä $ {Soäâ ! ¬H* ß{ôäTA
dõ¤, <Xî¼ËÆ dõ¤ ßä{Xîä dA $ ßË: ¬Æe {ô {Sâ¬ {ÂÒùXî10 Ùòä dA XîôGä $
130-<ÒGËA $ {¶ú¬Ëä_
ËÂ¶ dA* ËÂ¶ ËG ¬ädôâ OÆVä¶kù, ËÂ¶ <ÌGä ËÂ¶ XâîGâ1 Xîdõ¶ ôâ $
ËÂ¶ ¦òä¶2 ËÂ¶ dA kù3 ôgäâ ôâ, fôh ËÆPdäôA ´äò ôdõ¶ ôâ $$ µ>âXî $$
ËG ¬G ¬ä¶dâ ´äâkòâ ¦òä¶ ËÂ¶, ËÆ´ ÙAl>ä¶ dõ¶ VÆ] _dõ¶ ôâ $
ËÂ¶ ¦òä¶ ´âµ>_A6 Ùõô ôdõ¶ ôâ, Ëâ¬4 Ëâ¬ ¦òä¶ dõ¶ ÙØ:] Vdõ¶ ôâ $$ 1 $$
ËÆ¬ <ÌG ¬ädôäâ Xîäâkù GdA* ôâ, dõ¶ Ëäâ Ëädôä Òh5 Ìdõ¶ ôâ $
ÙäÙõ ôâ ´h duô OÆh OäËä¶, ¬H* ¬â_Â¶ ¬ädôäâ ¬H* dõ¶ ôâ $$ 2 $$
<ÒGò Xîô ôdâ dH*dâ íÒä<¬Gè ! ¬âôâ fôAô ¬â* "ËÂ dA ËÂ' ®Ò<G däâËA ôdËA dH, ßä{Xâî <ÌGä
¬H* "ËÂ' <XîV1 Xîäâ Xîdõ¤ ßäùËè ß<Ë íGâdA Xîäâ dA "ËÂ' Xîdä ´äËä dH $ "ËÂ' Ëdä¶2 dH, ËÂ Ëdä¶ dH,' kV
{SXîäô ÒÈ<¸ ¨äôä ßä{ dA áòä{Xî cî{ Vâ oä<VË däâ ôdâ dH* $ ßË: ¬H* ßä{Xî[ dA fôh cî{ Ní<Ë
¬â* ´ä ôdä dõ¤ $ ËG ¬â* Ëä ¬G ¬â* ´dä¶ Ùâ]Â¶ Ëdä¶ ËÂ dA dH $ ËÆeXîäâ Ùâ]Xîô ¬H* VÆ]A däâËä dõ¶ $ ËÂ Ëdä¶
dH kËGä XîdGâ ¬â* <´ËGä6 Ùõô ôdËä dõ¤, êËGä4 êËGä dA Ëdä¶ ¬H* ÙØ:] VdG XîôËä dõ¤ $ ßä{Xâî <ÌGä
¬âôä Xîäâkù oA GdA* dH, ¬H* Ëäâ ßä{Xâî <ÌGä5 oµ>Xî ôdä dõ¤, ßË# ßä{Xîä ÌG5 Xîô dA ôdõ¤Oä $ dâ ´Gäâ !
¬H* Ëäâ duô OÆh-OäG XîôËâ dØòâ ßd¶Xîäô Xîäâ ¦òäO Xîô ßä¦¬-íÒcî{ Vâ dA fâÉ ôdõ¤Oä $
131-XâîÒ_ <ÒGËA $ <½Ëä_
d¬äôâ ËÆ¬ dA däâ ô]{ä_ $
ËÆ¬ <ÌG ßäHô GdA* Xîäâ ¬âôâ, oÒ-ÙØ] ¬âµ>hdäô $$ µ>âXî $$
ÒHôA {¶ú <G¬É G<d* ¼òäôâ, ôäâXî ôdâ ´¬ Xîä_ $
dä ÓÙAf ÙäV ÙØ] {äÒH, íÒä¬A XîôdØ V¶oä_ $$ 1 $$
ËÆ¬ <ÌG ôä¬ ÙdH* òâ ¨¼¨ô, Ùfäâ* <Ùfä VÌ Vä_ $
Ùâ]Ë ÙAG ÙØ]A ¢òäâ* Xî[´H, ËÆ¬ däâ ÙAG-Ùòä_ $$ 2 $$
<Goùò Gä¬ dâË duô ÙA´H, ÙfùG {ôVG _ä_ $
ÙäÙõ ÙAG _AG Xîô _A´H, ¬âµ>dØ VÌ ´¶´ä_ $$ 3 $$
íÒíÒcî{ Ní<Ë Xâî <_òâ <ÒGò Xîô ôdâ dH*ÙØ:]äâ* Vâ ôÇä XîôXâî d¬äôâ {ä_G XîôGâ Òä_â
ßä{ dA dH* $ ßä{Xâî <ÌGä d¬äôâ V¶Väô-ÙØ:] Xîäâ Gý> XîôGâ Òä_ä ß¼ò Xîäâkù oA GdA* dH $ Xîä¬
XSîäâTä<ÙXî f½Æ ßäHô {¶ú <ÒÉò, BXî <G¬âÉ oA ¬Æe Vâ ß_O GdA* däâËâ, Òâ ßä{Xî[ ßäâô ßäGâ Vâ
ôäâXî ôdâ dH* ßäHô ò¬-Ù¶«> oÆOËäËâ dH* Ëä Xîä_ Xî[ ßäâô _â ´ä ôdâ dH* $ dä ! ÓÙAf ! ¬H* ßä{Xîä
ÙäV kGVâ ÙØ]A däâ ôdä dõ¤ $ íÒä<¬Gè ! ¬âôA V¤oä_ Xîôäâ $ ßä{Xâî ÙfùG <ÌGä òâ fäâXî-¬äâdä<ÙXî
¨¼¨ Ùfäâ* <Ùfäßäâ* ¬â* VÌ {SXîäô ÙØ:] dA Ùâ ôdâ dH* $ ßä{ Ëäâ ÙAG Ùòä_Æ dH*, <óîô ¬Æe ÙAG Xîäâ Ùâ]Ëâ
dØòâ oA ÙØ#]A ¢òäâ* Xîô ôdâ dH* ? <{SòË¬ ! ß{Gä Gä¬, ÙfùG ßäHô í{fù ÙâXîô ¬Æeâ <Goùò Xîuôòâ, ¬âôâ
VÌ ´¶´ä_ Gý> XîôXâî ¬Æe ÙAG Xîäâ ß{Gâ íÒcî{ ¬â* _AG Xîô _A<´òâ $
132-<ÒGËA <½Ëä_
ôâ ¬G ¬äTäâ Ìô<´ Ìô<´1 $
ß<Ë O<Ë <ÒÉòä¶ VäH* ôË, êl>Ë ´Æ Oô<´ Oô<´ $$ µ>âXî $$
<ÒÉò <Ò_äV ß<TXî ß<Ë ßäËÆô, <Ò_VË f¶Xî G ¬äGH* $
]äk d_äd_ ¬OG ¬äòä ¬â*, <ÒÉ ß¬ÈË Xîô ´äGH* $$ 1 $$
{¶úG Xâî V¶O ÌdË údõ¶ <Ù<f, ê_µ> G XîÌdõ¶ ßäÒH $
´d¤ ´d¤ Xîä_ òd ´äk Ëd¤ Ëd¤, ¬ÈO ´_ Jòäâ* ¬G TäÒâ $$ 2 $$
VäTÆ XîdH* OÆæ ·äG G ¬äGâ, oäÒ o´G G ËÆPdäôä $
ÙäÙõ Xâî ËÆ¬ V´G Vdäkù, XîvÂ> G ÌVäk d¬äôä $$ 3 $$
¬G-<GOSdäù <ÒGò Xîô ôdâ dH*dâ ¬äTÒ ! <ÒÉòäâ* ¬â* ´äËâ dØòâ ¬âôâ ¬G Xîäâ ôäâ<Xîòâ1 $ òd
¬G <ÒÉòäâ* ¬â* <ÒfâÉ XîôXâî ´äËä dH ßäHô ê¼dA* ¬â* ßGÆôÓî ôdËä dH $ <ÒÉòäâ* ¬â* ´äGâ Xâî <_B ÌäôPÌäô
ê¦X¶îl>ä cî{ O´ùGä XîôXâî êl>Ëä dH $ <ÒÉò-<Ò_äV dA êVâ ß<TXî <{Sò dH $ êGXîäâ {Sä³ XîôGâ Xâî
<_òâ ß<Ë fAøSËä XîôËä dH $ êGXâî ê{oäâO ¬â* XÆîv> oA V¶Xîäâú GdA* XîôËä $ òd <ÒÉò-<ÒÉ Xîäâ
ß¬ÈË cî{ ´äGËä dH ßäHô êV ¬dä <ÒÉ Xîäâ ]äXîô ¬ä<òXî {ÙääâÍ ¬â* ¬yG ôdËä dH $ {¶ú ·äGâN¼jòäâ*
Xâî Vä úäôäâ* <Ùfäßäâ* ¬â* oµ>XîËä dH $ <ÒÉòäâ* Vâ _äHµ> Xîô ßä{Xâî íÒcî{ ¬â* GdA* ßäËä $ ´HVâ ¬ÈO,
¬ÈO-ËÈbhä Xâî ´_ Xâî <_òâ ÙäHªËä dH, ÒHVâ dA ´dä¶ 2 ¬È¦òÆ Xâî Xîäôh dH*, Òdä¶ dA ´äËä dH $ V¶Ëäâ* Xâî
ÒúG Ëä OÆæ Xâî ·äG Xîäâ GdA* ¬äGËä, G ßä{ ¬â* a¾äoäÒ ô]Ëä dH ßäHô G o´G dA XîôËä dH $
kV ¬G {ô ¬âôä Xîäâkù Òf GdA* ú_Ëä, ßË# kVâ ôäâXîGâ ¬H* ßä{ ¬âôâ <dËHÉA ÌG Xîô VdäòËä Xîôâ* $
133-¬Gäâ{Ùâf $ {¶ú¬ Ëä_
dä¶ d¬äôâ <´òôä, ôä¬ OÆh Oäk, BdA ÒúG <ÒúäôA ¬äG $$ µ>âXî $$
XâîËA Xîdõ¶ ¬G XîäôhH*, ËÂ¶ v>äªA ôâ ß<o¬äG $
Xîd V¬eäF¶î Ìâô-Ìâô, ËÆe ß´dõ¶ G ßäÒH ·äG $$ 1 $$
BâVä V¶O Xîdä¤ {äkùòâ, OÆh OäÒË ßäÒH ËäG $
úôhäâ* VäH* <úË ôä<]òâ, <Gf <ÙG duô Xîä ®òäG $$ 2 $$
Òâ oA _â]ä Ù â<d*Oâ, ßä{ XîdäÒH* ]äG $
´G ÙäÙõ ôâ OÆh Oäkòâ, {Âôh dH <GÒäùh $$ 3 $$
VÙèOÆæ V¬eäËâ dØB kV ¬G Xîäâ ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*ßôâ d¬äôâ ¬G ! ôä¬ Xîä dA OÆh-OäG
Xîô, kVA ÒúG Xîäâ <Òúäô {ÂÒùXî ¬äG $ dâ ¬G ! ¬H* ËÆeâ <XîËGA <fÇä Xî[ ÌäËâ* XîdËä dõ¶, ßÌ Ëäâ
ËÂ ß{Gâ ßGä¦¬ ßd¶Xîäô Xîäâ v>äâª $ ¬H* ËÆeâ ÌäôPÌäô Xîd Xîô V¬eäËä dõ¤ <Xî¼ËÆ ËÆe¬â* ßÌ ËXî
oA ·äG GdA* ßä ôdä dH $ ßôâ kV ¬äGÒ Ùâd ¬â* Ëäâ {SoÆ OäòG XîôËâ V¬ò Ìªä ßäG¼Ù ßäËä dH, <óîô
úäHôäVA ¬â* BâVä V¶òäâO Xîdä¶ <¬_âOä ? kV<_òâ oOÒËè úôhäâ* ¬â* <ú¸-ÒÈ<¸ ô]Ëâ dØòâ ôä<½-<ÙG
oOÒäGè Xîä ®òäG Xîô $ ßôâ ! ËâôA XîäHG ú_äkù ? ´äâ ß{Gâ Xîäâ ÌäÙfäd V_ä¬Ë ]äG Xîd_äËâ
dH, êGXîäâ oA ß{Gâ Xî¬äâÍ Xîä <dVäÌ ÙâGä {ªâOä $ ßË: d¬ ËÆeâ Ìäô¶Ìäô òdA XîdËâ dH*´äâ <ÒiÒ
¬â* {uô{Âhù ßäHô <GÒäùh íÒcî{ {ô¬ä¦¬ä dH, êVA Xîä OÆh-OäG Xîô $
134-Xîä_ úâËäÒGA $ {¶ú¬Ëä_
Ìµ>äFî ! ú_hä¶ ßä´ <Xî XîäÁd $
V¬e G Ùâ]H Xîdä VÆ] VäâÒH, ôâ ¬G ôä¬ V¤oä_ $$ µ>âXî $$
´HVâ ËæÒô ôâG ÌVâôä, {¶]A ÌHl>â ßäk $
BâVâ òdØ VÌ däµ> {Väôä, ßä{ ßä{Xîäâ ´äk $$ 1 $$
Xîäâkù G<d* Ëâôä V´G V¶OäËA, ´<G ]äâÒâ ¬G ¬Â_ $
òdØ V¶Väô Ùâ] ´<G oÂ_â, VÌ dA VH*Ì_ óÂî_ $$ 2 $$
ËG G<d* Ëâôä, TG G<d* Ëâôä, Xîdä ôgäâ k<d* _äO $
ÙäÙõ duô <ÌG ¢òäâ* VÆ] VäâÒH, Xîädâ G Ùâ]H ´äO $$ 3 $$
Xîä_ Vâ VúâË Xîô ôdâ dH*dâ {SähA-{<Xî ! ËÆeâ ßä´ Òä Xî_ ´äGä däâOä $ ËÂ <Òúäô
XîôXâî GdA* Ùâ]Ëä, XHîVâ VÆ] Vâ Väâ ôdä dH ? ßôâ ! ¬G Vâ ôä¬ Xîä <ú¼ËG Xîô $ ´HVâ ÒÈÇäâ* ¬â* aâþ>
ÒÈÇ {ô {ÇA ßäXîô ÌHl>Ëâ dH* ßäHô ôä<½ Xîäâ <GÒäV XîôXâî {SäË: êª ´äËâ dH* Ëä ´HVâ däµ> Xî[
ÒíËÆßäâ* Xîä óHî_äÒ Väò¶Xîä_ <l>XîäGâ _O ´äËä dH, ÒHVâ dA òâ VÌ V¶Väô Xâî {SähA ß{Gâ 2
Xî¬äùGÆVäô ß¼ò fôAôä<Ù ¬â* ú_â ´äËâ dH* $ kV V¶Väô ¬â* Ëâôä VJ´G Ëä VäA Xîäâkù oA GdA* dH $
ËÂ ß{Gâ ¬G Vâ ¬Â_ {SoÆ Xîä <ú¼ËG <Xîòâ <ÌGä dA V¬ò ¢òäâ* ]äâ ôdä dH ? kV <¬»òä V¶Väô Xîäâ
Ùâ]Xîô {SoÆ Xîäâ ¬Ë oÂ_, òd Ëäâ VÌ Vâ¬_ {Æb{ Xâî V¬äG ÌdXîäGâ Òä_ä dH $ òd fôAô ßäHô TG
Ëâôâ GdA* $ ËÂ kG¬â* ¢òäâ* ßGÆôÓî däâ ôdä dH $ {SoÆ Xâî ÙfùG <ÌGä ¢òäâ* VÆ] Vâ Väâ ôdä dH ? ß·äG-<Gjä
Vâ ´äO Xîô {SoÆ Xîäâ ¢òäâ* GdA* Ùâ]Ëä ?
135-ËXùî úâËäÒGA $ {S<Ë Ëä_
´äË XîË ¬Ù Xîäâ ¬äËäâ ôâ,
ËG TG ´äHÌG Ùâ] OÒäùGäâ, ¬äòä ôäËäâ ôâ $$ µ>âXî $$
ß{Gäâ <d cî{ GHG oô Ùâ]H, Xîä<¬<G Xîäâ V¶O oäÒH ôâ $
ÌäôPÌäô <ÒÉò ôË ¬äGH, ¬ôÌäâ <ú¸ G ßäÒH ôâ $$ 1 $$
¬H* Ìª ßäOH* ßäHô G ßäÒH, XîôË XâîË ß<o¬äGä ôâ $
¬âôA ¬âôA Xîuô Xîuô óÂîÁòäâ, ¬äòä ¬äâd oÆ_äGä ôâ $$ 2 $$
¬H* ¬H* XîôË ´¼¬ VÌ ]äâòäâ, Xîä_ <Vôdähâ ßäòäâ ôâ $
ÙäÙõ Ùâ] ¬ÂY> Gô {SähA, duô <ÌG ´¼¬ O¤Òäòäâ ôâ $$ 3 $$
ËXùî {ÂÒùXî VäÒTäG Xîô ôdâ dH*ßôâ {SähA ! ¬äòä ¬Ù Vâ ¬ËÒä_ä dØßä ËÂ Xîdä¶ ´ä ôdä
dH ? ËÂ ß{Gâ fôAô, òäHÒG ßäHô TG Xîäâ Ùâ]Xîô OÒù Xîô ôdä dH ßäHô ¬ä<òXî {ÙääâÍ ¬â* dA ßGÆôÓî
ôdËä dH $ ËÂ ß{Gâ fôAô Xâî cî{ Xîäâ Gâ½äâ* Vâ Ù{ùh ¨äôä k¿v>ä oô XîôXâî Ùâ]Ëä dH $ ËÆeâ Xîä<¬GA Xîä
V¶O dA <{Sò _OËä dH $ <ÒÉòäâ* ¬â* VÆ] ¬äGXîô ÌäôPÌäô ê¼dA* ¬â* ßGÆôÓî ôdËä dH $ ¬ôGâ Xîä <Òúäô
Ëäâ Ëâôâ ¬G ¬â* XîoA ßäËä dA GdA* $ Ëâôâ ¬G ¬â* "¬H* Ìªä dõ¶' kVXâî ßäOâ ß¼ò Xîäâkù VÙè<Òúäô ßäËä
dA GdA* $ ËÂ <Òxä, Ì_, TG, ´Gä<Ù Xâî <XîËGâ dA ß<o¬äG XîôËä ôdËä dH $ òd ¬âôA GäôA dH, òd
¬âôA ÒíËÆ dH, k¦òä<ÙXî ßd¶Xîäô ¨äôä ËÂ {SoÆ Xîäâ oÂ_Xîô ¬ä<òXî ¬äâd ¬â* oS¬ ôdä dH $ ¬H* TGA dõ¶, ¬H*
OÆhA dõ¶, kV {SXîäô ßd¶Xîäô XîôËâ 2 dA ËÂGâ ß{Gä VÌ ´¼¬ ]äâ <Ùòä $ {SähTäôA ¬Â]ù Gô ! Ùâ]
Ëäâ VdA Ëâôâ <fôdäGâ Xîä_ ßä Oòä dH, ËÂGâ duô o´G <ÌGä áòù dA ´¼¬ ]äâ <Ùòä dH, òd ß¿v>ä
GdA* <Xîòä $
136-<dËäâ{Ùâf $ <½Ëä_
´äOË Xîäâ XîÙâ G ¬ÂVH1 Xîäâkù,
´äOË ´äG ´ËG Xîô ôä]H, úäâô G _äOÂ däâkù $$ µ>âXî $$
VäâÒË Väd ÒíËÆ G<d* {äÒH, úäâô ¬ÆVH øô øâôä $
ßäV {äV {dôâ Xîäâ GädA*, ÒíËH* Xî[¼d GÌâôä2 $$ 1 $$
{Av>â XîdØ ¢òä ´äOH däâkù, ÒíËÆ dä ËH* ´äkù $
ÌAËA ôHG ÌdØuô G<d* ßäÒH, ËÌ ¢òä Xîuô dH oäkù $$ 2 $$
{d_â dA {dôH ´â ´äOH, ÒíËÆ XîvÂ> G<d* v>A´H $
ÙäÙõ ´ÆO<Ë ´äG Xîô BâVA, XîôGä dH Väâ Xî[´H $$ 3 $$
<dËXîô ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*´äOËâ dØòâ Xî[ ÒíËÆ Xîäâ Xîäâkù GdA* úÆôä1 VXîËä $ ´äâ ´äOËâ
dØòâ ß{GA <Òúäôä<Ù ÒíËÆßäâ* Xîäâ ò¦G Vâ ô]Ëä dH, êVâ VäÒTäG ´äGXîô êVXî[ ÒíËÆ úÆôäGâ ¬â*
Xîä¬ä<Ù úäâô V¶_yG GdA* däâËâ $ ´äâ ÁÒ-Väd ß·äG-<Gjä ¬â* VäâËä dH, êVXî[ VÙè<Òúäôä<Ù
ÒíËÆ êVâ GdA* <¬_ËA, ß¼Ë:Xîôh-øô Xâî øâôä «>ä_Xîô Xîä¬ä<ÙXî úäâô úÆôä _â ´äËâ dH* $
ß¼Ë:Xîôh Xâî ßäV{äV ÙHÒA OÆh cî{ {dôâÙäô GdA* däâËâ, ËÌ Ëäâ Xîä¬ä<ÙXî úäâô VÙè<Òúäô ÒíËÆ
Xîäâ V¬ä³2 dA Xîô «>ä_Ëâ dH* $ <GôäâOäÒíä Xâî iÒäV cî{ ÒíËÆ dä Vâ ú_A ´äGâ {ô VäÒTäG däâGâ
Vâ ¢òä däâOä ? òd ßäòÆ-ôä<½ áòËAË däâGâ {ô <óîô GdA* ßäËA $ dâ oäkù ! ËÌ ß¼Ë V¬ò ¬â* ¢òä
Xîô VXâîOä ? ´äâ ßäòÆ-ôä<½ Xâî {d_â {dô ¬â* dA ´äO ´äËä dH, êVXî[ VÙè<Òúäôä<Ù ÒíËÆ XÆîv>
oA ÇAh GdA* däâËA $ ßË: BâVA ê¢Ë òÆ<Óî ¨äôä ß¿v>A {SXîäô V¬e Xîô ´äâ ËÆeâ XîËùáò dH, êVâ
fAøS dA Xîô $
137-ê{Ùâf $ <½Ëä_
V´GA ! ô´GA øµ>ËA ´äk $
{_ {_ v>A´H ßÒ<T <ÙG ßäÒH, ß{Gäâ _ä_ ¬Gäk $$ µ>Xâ î $$
ß<Ë O<Ë GA*Ù Xîdä VÆ] VäâÒH, òdØ ßÒVô ú<_ ´äk $
òdØ ËG <ÒvÆ>ôH* ÌdØuô Xîd¤ {äÒH*, {Av>H* dA {<v>Ëäk $$ 1 $$
{Säh-{<Ë ´äOH* VÆ¼Ùuô ¢òäâ* VäâÒH*, êl> ßäËÆô O<d {äk $
Xîäâ¬_ ÒúG Xîæhä Xîô ßäOH*, G] <f] ôdØ _{µ>äk $$ 2 $$
V]A VÆdäO Vâ´ VÆ] {äÒH, {SAË¬ {Sâ¬ ÌY>äk $
ÙäÙõ oäO Ìªâ <{Ò {äÒH, VXî_ <fôäâ¬<h ôäk $$ 3 $$
ÒÈ<¸ Xîäâ ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*¬âôA ÌÆ<¾-ÒÈ<¸ cî{ V´GA ! ßäòÆ ôä<½ {_ 2 ÇAh däâËA
dØkù øµ>ËA ´ä ôdA dH ßäHô êVXî[ V¬ä<³ Xîä <ÙG V¬A{ ßä ôdä dH $ ËÂ fAøS dA ß{Gâ <{SòË¬ {SoÆ
Xîäâ {SV¼G Xîô, ËÆeâ ÌdØË ú_Gä dH $ ËÂ ß·äG <Gjä ¬â* ß<Ë VÆ] {ÂÒùXî ¢òäâ* Väâ ôdA dH ? kV {SXîäô
VäâGâ Vâ òd VÆßÒVô dä Vâ ú_ä ´äòâOä $ òd ¬äGÒ fôAô dH, kV¬â* ò<Ù oOÒäGè Vâ ß_O ôdA
Ëäâ <óîô <XîV fôAô ¬â* {SoÆ Xîäâ {Sä³ XîôâOA ? {Av>â Ëäâ {iúä¸ä{ dA XîôGä däâOä $ {Sähâ£ô {ô¬ä¦¬ä
Ëäâ oÓîäâ* Xâî <_òâ VÙä ´äOSË dA ôdËâ dH*, <óîô dâ ¬âôA ÒÈ<¸-VÆ¼ÙôA ! ËÂ ¢òäâ* ß·äG <Gjä ¬â* Väâ ôdA
dH ? fAøSËä Vâ êl>Xîô {SoÆ Xâî úôh {Xîª $ G¬S ßäHô Xîæhä {Âhù ÒúGäâ* ¨äôä {SoÆ Xâî ßäOâ <ÒGò
Xîô Ëä G] Vâ <f]ä {òù¼Ë fôAô Xîäâ {SoÆ {ôäòh Xîô $ dâ V<] ! <{SòË¬ Vâ {Sâ¬ ÌÑä, ËoA
tÙò-fÎòä {ô VÆdäO-VÆ] {Sä³ Xîô VXâîOA $ <´GXâî oäyò ¬däGè däâËâ dH*, Òâ dA VÒù <fôäâ¬<h
<ÒiÒ Xâî ôä´ä oOÒäGè Xîäâ {Sä³ XîôËâ dH* $
138-{SiGäâ¸ô $ ÙäÙôä
Xîäâkù ´äGH ôâ, ¬ô¬ ¬äTkòâ Xâîôäâ ?
XHîVâ ôdH, Xîôâ Xîä ? V´GA {Säh ¬âôäâ $$ µ>âXî $$
XîäHG <ÒGäâÙ XîôË ôA V´GA, XîÒG<G V¶O ÌVâôäâ ?
V¶Ë VäTÆ O¬ ßäòâ êGXâî, XîôË ´Æ {Sâ¬ øhâôäâ $$ 1 $$
Xîdä¶ <GÒäV ÒäV Xîd¤, V´GA OÒG Ëâôäâ ?
øµ> øµ> ¬ä¶dA* ôdH <Gô¼Ëô, òâ ÙäÙõ Gâôäâ $$ 2 $$
{SiG XîôXâî ßN¼Ë¬ {äÙ Vâ ê¸ô Ùâ ôdâ dH*dâ V¼Ë V´GA ! Xîäâkù ¬äTÒ Xîä ôdíò¬ò
áòÒdäô ´äGËä dH ¢òä ? Òâ ¬âôâ {SähäTäô XHîVâ ôdËâ dH* ßäHô ¢òä XîôËâ dH* ? Òâ ¢òä <ÒGäâÙ XîôËâ
ôdËâ dH* ßäHô <XîVXâî V¶O ôdËâ dH* ? VäTÆ V¼Ë ê¼dA* Xâî ®òäG <Òúäôä<Ù { ¬â* ßäòâ dH* ßäHô êGVâ
ß<Ë {Sâ¬ XîôËâ dH* $ dâ V¼Ë V´GA ! ËÆPdäôä <GÒäV Xîdä¶ dH ßäHô ËÆPdäôA ÒÈ<¸ Xîä O¬G Xîdä¶ ßäHô
<XîV¬â* däâËä dH Ëä ËÂ Xîdä¶ ôdËA dH ? ê¸ôÒâ ¬âôâ ¬äTÒ VoA Xââî øµ> ¬â* <Gô¼Ëô ôdËâ dH* ßäHô
´äâ oÓî dH*, Òâ oA êGXâî ß<Ë V¬A{ dA ôdËâ dH* $
139-<Òôd <ÒGËA $ <½Ëä_
¬G ÒHôäOA ôä¬ Xîäâ, V¶<O ôdâ VÆ] däâk däâ $$ µ>âXî $$
duô Xîäôh ¬G ´äâ<Oòä, ¢òäâ*<d* <¬_H ¬Æe Väâk $
<Gô]h Xîä ¬äâ<d úäÒ dH, ¢òäâ* ßä{ <Ù]äÒH ¬äâ<d däâ $$ 1 $$
<dôÙH ¬â* duô ßäÒ ËÂ¶, ¬Æ] Ùâ]Â¶ ¬G Täâk $
ËG ¬G ¬â* ËÂ¶ dA ÌVH, Ùòä G ßäÒH Ëäâ<d däâ $$ 2 $$
<Gô]h Xîä ¬äâ<d úäÒ dH, B ÙØ] ¬âôä ]äâk $
ÙäÙõ ËÆPdäôä ÙäV dH, GHG Ùâ]G XîäH* ôäâk däâ $$ 3 $$
<Òôd {ÂÒùXî <ÒGËA Xîô ôdâ dH*¬âôä ¬G ôä¬ Xîäâ {Sä³ XîôGâ Xâî <_òâ <ÒÉòäâ* Vâ <ÒôÓî däâ
ôdä dH $ {SoÆ ¬âôâ V¶O ôdâ*Oâ, ËÌ dA ¬Æeâ {ô¬äG¼Ù {Sä³ däâOä $ duô Xâî <_òâ ¬G òäâOA ÌG ôdä dH, Ëä<Xî
Òâ duô ¬Æeâ <XîVA {SXîäô <¬_â $ ¬Æeâ êGXîä ÙfùG XîôGâ Xîä ê¦Väd dH $ XHîVâ Òâ ¬Æeâ ß{Gä íÒcî{
<Ù]äòâ*Oâ ? dôâ ! ßä{ tÙò ¬â* {Täuôòâ, ¬H* ß{Gâ ¬G Xîäâ {<Ò½ XîôXâî ßä{Xîä ¬Æ]äô<Ò¼Ù
Ùâ]Â¶Oä $ ßä{ ¬âôâ ËG-¬G ¬â* ÌVËâ dH*, <óîô oA ßä{ ÙfùG GdA* ÙâËâ, ßä{Xîäâ Ùòä GdA* ßäËA ?
¬Æeâ Ëäâ ßä{Xâî ÙfùG Xîä ß<Ë ê¦Väd dH $ ¬H* ßä{Xîä ÙäV dõ¶, ¬âôâ Gâ½ ßä{ Xâî ÙfùGäù ôäâ ôdâ dH*,
ßä{ ß{Gä ÙfùG ÙâXîô òd ¬âôä <ÒòäâO-´¼ò ÙØ:] Ùõô Xî<ôòâ $
140-ßTAô êôädG $ <½Ëä_
TôhA Tô Ìägä1 TÂËäâ2 ôâ, ß¶O {ôV G<d* ßä{â3 ôâ $
Xîgäâ ß¬äôäâ Xîä¶kù G ¬äGâ, ¬G oäÒâ Ëâ ä{â4 ôâ $$ µ>âXî $$
ÒädA5 ÒädA Gâ VÒùV _ATäâ,6 ßÌ_ä Xîäâk G ´ähâ ôâ $
ß_Oäâ ôdâ òâhA7 {uô Ëâªâ8, ßä{Gªâ øô ßähâ ôâ $$ 1 $$
ô¬A ô¬A Gâ ôä¬ ô´äÒA,9 Xâî¼däâ*10 ß¶Ë G ÙATäâ ôâ $
OäâIò OÆg Ëâ Xîäâk G ´ähâ, BÒäâ11 ßúô´ Xî[Täâ12 ôâ $$ 2 $$
¬äËä Ìä_Xî æÙG Xîô¶Ëä¶, ÒädA ÒädA Gâ ôä]â ôâ $
´âÒäâ13 v>â ËâÒäâ14 ßä{h{äâ, ÙäÙõ Ëâ G<d* Ùä]â ôâ $$ 3 $$
THòù ô<dË ê{ä_¶o Ùâ ôdâ dH*TôËA Xîäâ Täôh XîôGâ Òä_â kùiÒô Gâ ¬ä<òXî {S{¶ú ¨äôä ¬G
Xîäâ ÌdXîä1 Xîô d¬Xîäâ l>O2 <_òä dH $ ß{Gâ ß¶O Xîä í{fù oA d¬â* {SÙäG3 GdA* XîôËâ Ëä G d¬äôä
Xîdä dØßä XÆîv> ¬äGËâ dH* $ êGXâî ¬G Xîäâ ´äâ <{Sò _OËä dH, ÒdA XîôËâ4 dH* $ d¬â* ÌdXîä5 ÌdXîä Xîô
d¬äôä VÒùíÒ _â <_òä6 dH ßäHô d¬ <GÌù_äâ* Xîäâ XÆîv> oA GdA* V¬eËâ $ ßä{ Ëäâ ß_O ôdËâ dH* ßäHô
d¬7 Xîäâ ß{Gâ øô Xî[ ßäâô ßäGâ Xî[ BâVA {Sâôhä8 XîôËâ dH*ß{Gâ øô _â dA ´äËâ dH* $ d¬äôâ Vä
]â_ 2 Xîô êG ôä¬Á Gâ dA d¬â* uôeäòä9 dH <Xî¼ËÆ Òâ OÆ³ Vâ oA OÆ³ dH*, êGXâî ôdíò ¬ò íÒcî{ Xîä
ß¼Ë Xîäâkù oA GdA* ´äG VXîËä, BâVä11 ßäiúòù êGGâ Xîô12 ô¢]ä dH $ ´HVâ ¬äËä ôäâËâ dØòâ Ìä_Xî
Xîäâ ÌdXîä 2 Xîô ô]ËA dH, ÒHVâ dA êGGâ d¬Xîäâ ÌdXîä 2 Xîô ô¢]ä dH $ ´HVä13 êGXîä ÒäíËÒ
íÒcî{ dH, ÒHVä14 Òâ <XîVA Xîäâ oA GdA* <Ù]äËâ ßäùËè oâÙ ð<ý> ôdËâ dØòâ êGXîä ß¨HË íÒcî{
ÙA]Ëä GdA* ßäHô ßoâÙ däâGâ {ô Ùâ]Gâ Òä_ä ôdËäGdA* $
141-V¬äùkù $ ôä´¬ÈOä¶Xî Ëä_
<Vô´Gdäô ËH* VÌ däâk $
ê¦{<Ë {ô_â XîôH ßä{H, ÙõVô Gä¶dA* Xîäâk $$ µ>âXî $$
ßä{ däâk XÆî_ä_1 XîôËä, ÌÂ¶Ù ËH* VÌ _äâk $
ßä{ Xîô ßOäâú ÌHl>ä, ÙØGA ¬G Xîäâ ¬äâ<d $$ 1 $$
ßä{ ËH * ê{äk ÌäÁ, <Gô] Ùâ]H Väâ k $
ÌäÁOô Xîäâ òdØ oâÙ ßäÒH, Vd´ VäH*´ V¬äâk $$ 2 $$
´â XÆîv> Xî[òä VÆ XîôH ßä{H, òâd ê{´H ¬äâ<d $
ÙäÙõ ôâ duô Gä¶ê¶ VâËA, ¬H_ Xîi¬_2 Täâ<d $$ 3 $$
kùiÒô Xî[ Vä¬»òù <Ù]ä ôdâ dH*VÈ<ý>XîËäù kùiÒô Vâ VÌ XÆîv> däâËä dH, Òâ <XîVA ß¼ò Xî[
VdäòËä Xâî <ÌGä dA V¶Väô Xî[ ê¦{<¸, {S_ò XîôËâ dH* $ ßä{ dA XÆîPdäô1 Xâî V¬äG VP{Âhù fôAô
cî{ øµ>äâ* Xâî Xî¸äù ÌGËâ dH* $ k¿v>ä ¬ä½ Vâ <Ì¼ÙØ ¨äôä VP{Âhù {Sä<hòäâ* Xî[ ôúGä Xîô Ëä Vä¶VäuôXî
{Sä<hòäâ* Xâî ¬G Xîäâ ¬äâ<dË XîôXâî kN¼jòäâ* Vâ ßOäâúô däâXîô NíË dH* $ {Sä<hòäâ* Xâî Xî¬äâÍ Xîä
<GôAÇh XîôXâî ß{Gâ Vâ dA V¶Väô-ÌäÁ ê¦{¼G XîôËâ dH* ßäHô Òâ dA VPòXèî {SXîäô Ùâ]Ëâ dØòâ {ä_G
XîôËâ dH* $ kùiÒô-ÌäÁOô Xîä òd ôdíò ËÌ dA ·äË däâËä dH, ´Ì ¬G kN¼jòä<Ù Ìäg ·äG Xî[
Vä¬OSA Vd´äÒíä ¬â* _ò däâËA dH $ ´äâ XÆîv> oA <Xîòä dH Òd VÌ <XîVA ß¼ò Xî[ VdäòËä <ÌGä
íÒò¶ Gâ dA <Xîòä dH $ d¬äôA ÌÆ<¾ Xî[ Ëäâ òdA ê{´ dH $ ôâ {SähA ! duô Gä¬ <ú¼ËG Vâ ß{Gâ {ä{2
¬H_ Xîäâ Täâ «>ä_, <óîô ËÆeâ òäù ·äG däâOä $
142-{uôúò $ ôä´¬È¶OäXî Ëä_
ÙâdØôâ ¬¶eâ ÙâÒ {äòäâ, ÒíËÆ ßOäâú _]äòäâ $$ µ>âXî $$
ß<Ë ßGÂ{ Jòäâ<Ë {<Ë, Väâkù ß¶Ëô ßäòäâ $
<{*«> ÌS@ä°«> V¬, ËÆÁò <Ù]äòäâ $$ 1 $$
VÙä {SXîäf <GÒäV <Gô¼Ëô, VÌ øµ> ¬ä¶<d* V¬äòäâ $
GHG <Gô] Gâôäâ, <dôÙH dâË _äòäâ $$ 2 $$
{ÂôÌ oäO VÆdäO Vâ´ VÆ], Väâ duô _HG {l>äòä â $
ÙâÒ Xîäâ ÙäÙõ {äô G {äÒH, ßdäâ {H êGdA* <úËäòäâ $$ 3 $$
k<Ë ôäO XâîÙäô V¬ä³: $$ 6 $$ {Ù 26 $$
VäÇä¦Xîäô Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*ßOäâúô ÒíËÆ cî{ ký>ÙâÒ tÙò-¬¶<Ùô ¬â* dA ·äG ¨äôä
oäV Xîô {Sä³ dØòâ dH* $ ´äâ ß<Ë ßGÆ{¬ Jòäâ<Ë-íÒcî{ dH*, Òâ oAËô dA NíË dH* $ <{*«> ßäHô ÌS@ä°«>
¬â* V¬-oäÒ Vâ ôdËâ dØòâ ·äG ð<ý> ¨äôä BXî ôV <Ù]äkù ÙâËâ dH* $ Òâ <G¦ò {SXîäf íÒcî{ <Gô¼Ëô
VÌXâî <GÒäV íäG ßäHô VÌ øµ>äâ* ¬â* {uô{Âhù cî{ Vâ V¬äòâ dØòâ ·äG-Gâ½äâ* ¨äôä ß<Ë V¬A{ tÙò
¬â* dA Ùâ]Xîô d¬Gâ êGVâ {Sâ¬ <Xîòä dH $ {ÂÒù oäyòÒf dA tÙò-fÎòä {ô {SoÆ Xâî ÙfùG Ëä VÆdäO
VÆ] {Sä³ dØßä dH $ êVA VÆ] Xîäâ {Sä³ XîôGâ Xâî <_òâ {SoÆ Gâ kV fôAô ¬â* oâ´ä dH $ ¬H* ê¼dA* Xâî ¨äôä
(Xîä¶Xîuôòä Ëä_äÌ {ô) VäÒTäG <Xîòä Oòä dõ¶ ßäHô êGXâî ÙfùG XîôËä ôdËä dõ¶ <Xî¼ËÆ ßäiúòù
dHêGXîä {äô GdA* {äËä $
k<Ë aA ÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXîä ôäO XâîÙäô V¬ä³: $$ 6 $$
ß ôäO ¬äcî (¬äôÒä) 7
(OäòG V¬ò Vä¶òXîä_ 6 Vâ 9 ôä<½)
143-ê{Ùâf $ e{Ëä_
¬Gä, o´ ôä¬ Gä¬ _A´H $
VäTÆ V¶O<Ë VÆ<¬ô VÆ<¬ô, ôVGä ôV {A´H $$ µ>âXî $$
VäTÂ ´G VÆ<¬ôG Xîô, XâîËâ ´{ ´äOâ $
ßO¬ <GO¬ ß¬ô <Xîòâ, Xîä_ Xîäâk G _äOâ $$ 1 $$
GAú F¶îú <ú¼ËG Xîô, fôhäO<Ë _Aòâ $
o<Óî ¬Æ<Óî ß{GA O<Ë, BâVâ ´G Xî[òâ $$ 2 $$
XâîËâ <Ëô ËAô _äOâ, Ì¶TG oÒ vÂ>µ>â $
Xî<_ ¬_ <ÒÉ ´ÆO ´ÆO Xâî, ôä¬ Gä¬ ]Âµ>â $$ 3 $$
oô¬ Xîô¬ VÌ <GÒäô, ÁÒG ´{ Väâkù $
ÙäÙõ ÙØ] Ùõô Xîôh, Ùõ´ä G<d* Xîäâkù $$ 4 $$
143-144 ¬â* ¬G Xîäâ Gä¬-í¬ôh Xîä ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*dâ ¬G ! ôä¬-Gä¬ Xîä <ú¼ËG
Xîô, V¼Ëäâ* Xî[ V¶O<Ë ¬â* ôd Xîô ÌäôPÌäô Gä¬ í¬ôh XîôËâ dØòâ ôVGä Vâ ôä¬ o<Óî-ôV Xîä {äG
Xîô $ V¼Ë ´Gäâ* ¨äôä ÌËäkù dØkù í¬ôh {¾<Ë Vâ Gä¬ ´{ XîôXâî <XîËGâ dA VäTXî ¬äâd-<G¼jä Vâ
Óâ dH*, êGXîäâ Gä¬-´{ Gâ ÒâÙ Vâ oA ßO¬ {ôÌS@ ¬â* <¬_ä Xîô ß¬ô Xîô <Ùòä dH, êG¬â* Vâ <XîVA
Xâî oA {Av>â Xîä_ GdA* _Oä dH $ GAú ´ä<Ë Òä ê¿ú ´ä<Ë Xîäâkù oA däâ, Gä¬-í¬ôh XîôGâ {ô VoA
Xîäâ oOÒäGè Gâ ß{GA fôh ¬â* <_òä dH ßäHô {Sâ¬ä o<Óî ¨äôä ¬Æ<Óî {SÙäG Xî[ dH $ í¬ôh ¨äôä ß{GA
ßäâô ßäGâ Òä_â ´Gäâ* Xîäâ ß{Gâ íÒcî{ ¬â* _ò <Xîòä dH <Xî BâVâ í¬ôh XîôGâ Òä_äâ* Xâî ß¼Ë:Xîôh
¬â* NíË Xî<_ Xâî {ä{ ßäHô òÆO 2 Xîä ÌÑä dØßä <ÒÉò-<ÒÉ ôä¬-Gä¬ Xâî <ú¼ËG Vâ Gý> däâ Oòä
dH $ kV {S X îäô oÒ-Ì¼TG Vâ ¬Æ Ó î däâ X îô ÌdØ Ë Vâ VäTXî-V¶ V äô-<V¼TÆ Xîäâ ËH ô
Xîô {äô ú_â Oòâ dH* $ ßË: oS¬-{Âhù VP{Âhù Xî¬äâÍ Xîäâ ¦òäO Xâî ß{Gâ fâÉ ÁÒG ¬â*
ÁÒGäTäô êVA {SoÆ Xâî Gä¬ Xîäâ ´{, Ëâôâ ´¼¬ä<ÙXî ÙØ:]äâ* Xîäâ Ùõô XîôGâ Òä_ä êVXâî <ÌGä ß¼ò
Xîäâkù oA GdA* dH $
144-e{Ëä_
¬Gä, ´{ ôä¬ Gä¬ Xî<dòâ $
ôä¬ Gä¬ ¬G <Òaä¬, V¶OA Väâ O<dòâ $$ µ>âXî $$
´äO ´äO VäâÒH Xîdä, Xîä_ X¶îT Ëâôâ $
ÌäôPÌäô Xîô {Æ X îäô, ßäÒË <ÙG Gâ ô â $$ 1 $$
ôäO ¬äcî (¬äôÒä) 7 551
VäâÒË VäâÒË ´¼¬ ÌAËâ, ß´dõ¤ G ÁÒ ´äOâ $
ôä¬ V¶oäô GA*Ù <GÒäô, ´¼¬ ´ôä _äOâ $$ 2 $$
ßäf {äf oô¬ Ì¶®òäâ, GäôA OÈd ¬âôä $
ß¶Ë Xîä_ v>äª úÁòäâ, Xîäâkù G<d* Ëâôä $$ 3 $$
Ë´ Xîä¬ XSîäâT ¬äâd ¬äòä, ôä¬ ôä¬ Xîôhä$
´Ì _O ÁÒ {Säh <{*«>, ÙäÙõ Od fôhä $$ 4 $$
dâ ¬G ! ôä¬-Gä¬ Xîäâ ´{ ßäHô ÌÆ<¾ ßä<Ù Xîäâ oA ôä¬-{ôäòh däâGâ Xî[ {Sâôhä Xîô $ dâ
¬G ! ôä¬ Gä¬ dA ËÆeâ fä¶<Ë ÙâGâ Òä_ä dH ßäHô Òd ôä¬ dA Ëâôä V¿úä VäA dH, êVA Xî[ fôh
{Xîª $ ßôâ ! ßÌ Ëäâ ¬äâd-<Gjä Vâ ´äO, fAøS ´äO, Ëâôâ X¶îTâ {ô Xîä_ ßä Oòä dH, ËÂ ÌäôPÌäô
oÒÌ¼TG Vâ ¬ÆÓî däâGâ Xâî <_òâ {SoÆ Vâ {SäùGä Xîô, ËâôA ¬È¦òÆ Xîä <ÙG V¬A{ ßä ôdä dH $ ßôâ ! ËÆeâ
¬äâd-<Gjä ¬â* VäâËâ 2 ßGâXî ´¼¬ <GXî_ Oòâ dH*, ßÌ oA ËÂ ÁÒ¦Ò-oäÒ Vâ GdA* ´äOËä ? kV
´¼¬ ¬â* Ëäâ ¬äâd-<Gjä Xîäâ ¦òäO Xîô fAøS ôä¬ Xîä í¬ôh Xîô $ Ùâ], fôAô Xâî ÒÈ¾äÒíä _O ôdA
dH, kVXî[ ÒÈ<¾ däâGâ {ô XÆîv> G däâOä $ ËÂ oS¬Òf òâ GäôA, øô, TG ¬âôâ dH*, BâVâ XîdËä ôdËä dH $
<Xî¼ËÆ ß¼Ë V¬ò ËÂ VÌ Xîäâ òdä¶ dA v>äâª Xîô ú_ä ´äòâOä $ kG¬â* Xîäâkù oA Ëâôä GdA* dH $ ´Ì ËXî
fôAô ¬â* {SähTäôA ÁÒ dH, ËÌ ËXî dA {SoÆ Xî[ fôh {Xîª ßäHô Xîä¬, XSîäâT, ¬äâd, ¬äòä<Ù Xîäâ
¦òäO Xîô ôä¬ 2 Xîô $
145-<Òôd $ ß«>è«Æ>Ëä_
¢òäâ* <ÒVôâ ¬âôä {AÒ <{òäôä, ÁÒ Xî[ ÁÒG {Säh d¬äôä $$ µ>âXî $$
¢òäâ* Xîô ÁÒH ¬AG ´_ <ÌvÆ>ôH, ËÆ¬ <ÌG {Säh VGâdA $
<ú¼Ëä¬<h ´Ì Xîô ËH* vÂ>µ>H, ËÌ ÙØ] {äÒH ÙâdA $$ 1 $$
¬äËä Ìä_Xî ÙõT G ÙâÒH, Väâ XHîVâ Xîô {AÒH $
<GTùG Xîä TG ßGË oÆ_äGä, Väâ XHîVâ Xîô ÁÒH $$ 2 $$
ÒôÉdØ ôä¬ VÙä VÆ] ß¬ÈË, GAeô <G¬ù_ Täôä $
{Sâ¬ <{òä_ä oô oô ÙA´H, ÙäÙõ ÙäV ËÆPdäôä $$ 3 $$
<Òôd <Ù]ä ôdâ dH*¬âôâ <{SòË¬ íÒä¬A ! ¬Æeâ ¢òäâ* oÂ_ ôdâ dH* ? ßä{ Ëäâ d¬äôâ ÁÒ Xâî
ÁÒG Ëä {Säh dA dH* $ ´HVâ ´_ Vâ ß_O däâXîô ¬¿v>A Á<ÒË GdA* ôd VXîËA, ÒHVâ dA dâ {Säh-
íGâdA ! ßä{Xâî <ÌGä d¬ XHîVâ Á<ÒË ôd VXîËâ dH* ? ´HVâ <XîVA Xâî dä ¬â* ßäkù dØkù <ú¼Ëä¬<h
dä Vâ <OôXîô ]äâkù ´äò, ËÌ êV {SähA Xîäâ Ëäâ ÙØ:] dA däâËä dH, ÒHVâ dA ßä{Xâî ß_O däâGâ Vâ
d¬Xîäâ ¢_âf dA däâËä dH $ ò<Ù ¬äËä Ì¿úâ Xîäâ ÙõT G Ùâ Ëäâ Òd XHîVâ {äG Xîô VXâî ? ÒHVâ dA ò<Ù
ßä{ ÙfùG G Ùâ* Ëäâ d¬ ÙfùGä¬ÈË XHîVâ {äG Xîô VXâ*îOâ ? <GTùG Xîäâ TG <¬_ä däâ ßäHô Òd <XîVA
ß¼ò íäG ¬â* ô]Xîô oÂ_ ´äò Ëäâ VÆ]{ÂÒùXî XHîVâ Á<ÒË ôdâOä ? ÒHVâ dA d¬äôâ {ô¬-TG !
ßä{Xâî <ÌGä d¬ XHîVâ VÆ]{ÂÒùXî Á<ÒË ôd VXîËâ dH* ? ôä¬ ! ß{Gâ íÒcî{-eôGâ Vâ VÙä VÆ]{SÙ
ÙfùGä¬ÈË Xî[ <G¬ù_ Täô ÒÉäùßäâ ßäHô {Sâ¬-Iòä_â ¬â* oô 2 Xîô ¬Æeâ Ùäâ, ¬H* ßä{Xîä ÙäV dõ¶, ßË:
ß<TXîäôA dõ¶ $
146 ß¦ò¼Ë <Òôd (OÆ´ôäËA oäÉä) ß«>è«Æ>Ëä_
Xîäâkù Xîdäâ ôâ ¬äôä Gä Gâ, GäôA Gâh <Gdäôâ Ìäµ> ôâ $$ µ>âXî $$
ÙAG ÙØ<]òä VÆ¼ÙôA, Xîæhä ÒúG Xîdâ ôâ $
ËÆ¬ <ÌG Gäd1 <ÒôdhA áòäXÆî_, Xâî¬ 2 Xîô Gä ôdâ ôâ $$ 1 $$
oÂTô <ÌGä oäÒâ G<d* Xîäâkù, duô <ÌG ßäHô G ´ähâ ôâ $
Ùâd OÈd dõ¶ ËâGâ ßä{Â¶3, ´â Xîäâk Oäâ<Ò¼Ù ßähâ ôâ $$ 2 $$
Ó{<Ë Gâ ´äâÒä4 Gâ Xîä´â, ßäËÆô kù5 ôdA ôâ $
ÙäÙõ Gâ Ùâ]äªäâ6 íÒä¬A, áòäXÆî_ däâk Okù ôâ $$ 3 $$
ß¦ò¼Ë <Òôd <Ù]ä ôdâ dH*Xîäâkù ¬âôâ Gä Xîäâ ´äXîô Xîdäâ Ëäâ VdAßä{Xî[ GäôA Xâî
Gâ½ ßä{Xîä ¬äOù Ùâ] ôdâ dH*, ßä{ <ÌGä Òd VÆ¼ÙôA ÙAG-ÙØ<]òä däâ ôdA dH ßäHô Xîæhä{Âhù ÒúG
XîdËâ dØòâ ßä{Xâî ÙfùGäù {SäùGä Xîô ôdA dH $ dâ íÒä<¬Gè1 ! ßä{Xâî <ÌGä <ÒôdGA ß<Ë áòäXÆî_
dH $ dâ Gä ! Òd ßXâî_A XHîVâ2 ßäHô <XîVXîä ßäaò XîôXâî ôdâ ? oÂTô {ô¬ä¦¬ä Xâî <ÌGä ¬Æeâ
Xîäâkù oA ß¿v>ä GdA* _OËä $ ¬âôA òd Ùfä duô Xâî <ÌGä ßäHô Xîäâkù GdA* ´äGËä $ ò<Ù Xîäâkù Ùòä_Æ
V¼Ë Oäâ<Ò¼Ù Xîäâ _äXîô ¬Æe Vâ <¬_ä Ùâ Ëäâ ¬H* ß{Gä Ùâd ßäHô øô ßä<Ù VÒùíÒ êV Oäâ<Ò¼Ù Xâî
V¬{ùh3 Xîô Ùõ¶ $ ¬H* ÓË{<Ë Xîäâ Ùâ]Gâ4 Xâî <_òâ ß<Ë ßäËÆô däâ5 ôdA dõ¶ $ dâ íÒä<¬Gè ! ¬Æeâ ß{Gä
íÒcî{ <Ù]äßäâ6, ¬H* ÙfùGäù áòäXÆî_ däâ ôdA dõ¶ $
147 <Òôd <Ò_ä{ $ {¶´äÌA <½Ëä_
XîÌdõ¤ BâVä <Òôd ê{äÒâ ôH, <{Ò <ÌG Ùâ]â <´Ò ´äÒH ôâ $$ µ>Xâ î $$
<Ò{<Ë d¬äôA VÆGdØ Vdâ_A, <{Ò <ÌG úHG G ßäÒH ôâ $
Jòäâ* ´_ <o¼G ¬AG ËG Ë_óHî, <{Ò <ÌG Ò´S <ÌdäÒH ôâ $$ 1 $$
BâVA {SA<Ë {Sâ¬ Xî[ _äOH, Jòäâ* {¶]A {AÒ VÆGäÒH ôâ $
¦òäâ* ¬G ¬âôä ôdH <Gf ÒäVô, Xîäâk <{Ò Xîäâ ßäh <¬ _äÒH ôâ$$ 2 $$
Ëäâ ¬G ¬âôä TAô´ TôdA, Xîäâk ßäO¬ ßäh ´GäÒH ôâ $
Ëäâ VÆ] ÁÒ ÙäÙõ Xîä {äÒH, {_ <{ÒÁ ßä{ <Ù]äÒH ôâ $$ 3 $$
147-148 ¬â* <Òôd {ÂÒùXî <Ò_ä{ Xîô ôdâ dH*Òâ {SoÆ XîoA BâVä <Òôd ¬âôâ tÙò ¬â* ê¦{¼G
Xîôâ*Oâ ? <´VVâ êG {SoÆ Xâî Ùâ]â <ÌGä ÁÒ fôAô Vâ <GXî_ Xîô êGXâî {äV {SíäG Xîô ´äòâOä $ dâ
V¶Ë-Vdâ_A ! ËÆ¬ ¬âôA <Ò{<¸ Xîäâ VÆGäâ Ëäâ VdA $ ¬Æeâ {SoÆ <ÌGä <Xî¶<úËè oA VÆ] GdA* <¬_Ëä $
´HVâ ´_ Vâ ß_O däâGâ {ô ¬¿v>A Xîä fôAô ËªóîËä dH, ÒHVâ dA {SoÆ Xâî <ÌGä ¬âôä V¬ò <Òôd-
Ò´SäøäË ÙØ:] Vâ ËªóîËâ dØòâ dA ´äËä dH $ ¬âôâ tÙò ¬â* {SoÆ Xî[ BâVA {SA<Ë _OA dH, ´HVâ úäËXî Xîäâ
íÒä<Ë <Ì¼ÙØ Xâî {Sâ¬ Xî[ _yG _OËA dH, Òd {AÒ 2 Ìäâ_Ëä ôdËä dH, ÒHVâ dA ¬âôä ¬G ôä<½-<ÙG
{AÒ 2 {ÆXîäôËä ôdËä dH $ Xîäâkù ßäXîô o<Òbò ¬â* {SoÆ Xâî ßäGâ Xâî <GNiúË V¬ò Xî[ ÌäË ¬Æeâ
ÌËäÒâ Ëäâ ¬âôä ¬G THòù ô] VXîËä dH $ Xîäâkù {SoÆ Xîäâ _äXîô ¬Æe Vâ <¬_ä Ùâ ßäHô {SoÆÁ ¬Æeâ {S<Ë
Çh ß{Gä íÒcî{ <Ù]äËâ ôdâ*, ËÌ dA ¬âôä ¬G {ô¬äG¼Ù {Sä³ XîôâOä $
148-OÆ´ôäËA oäÉä $ {¶´äÌA <½Ëä_ $
ß¬â1 <Òôd<hòä ôä¬ ËÆPdäô<ªòä $
ËÆ¬ <ÌG Gä ßGä, Xîä¶k2 <ÌVäô<ªòä $$ µ>âXî $$
ß{Gâ ß¶O ßG_ {ô´ä_â, Gä <GXîµ> G<d* ßäÒâ ôâ $
ÙfùG Xîäôh <Òôd<G áòäXÆî_, ßäHô G Xîäâkù oäÒâ ôâ $$ 1 $$
ßä{ ß{ôv>G3 ß¬Gâ4 Ùâ]â, ßä{h{äâ G <Ù]äªâ ôâ $
{SähA <{*´ô _âk ôgäâ ôâ, ßäªä ß¶Ëô {äªâ ôâ $$ 2 $$
ÙâÒ ÙâÒ Xîô ÙfùG ¬ä¤Oâ, ß¼Ëô´ä¬A ßä{â ôâ $
ÙäÙõ <Òôd<h ÒG ÒG YÂ>¶Y>â, òd ÙØ] Xîä¶k G Xîä{â5 ôâ $$ 3 $$
dâ ôä¬ ! d¬1 ßä{Xî[ <ÒôdGA dH* ßäHô Gä ! ßä{Xâî <ÌGä d¬ ßGä däâ ôdA dH*, ßä{ d¬â*
¢òäâ*2 oÂ_ Oòâ dH* ? íÒä¬A d¬äôâ {äV GdA* ßäËâ, kVVâ <ÒôdäNyG ¬âôâ ß¶Oäâ* Xîäâ <ÒfâÉ cî{ Vâ ´_ä
ôdA dH $ {SoÆ ÙfùG Xâî <_òâ ¬H* <Òòäâ<OGA áòäXÆî_ dõ¤ ß¼ò Xîäâkù oA ¬Æeâ ß¿v>ä GdA* _OËä, {SoÆ
íÒò¶ Ëäâ <v>{â3 dØòâ dH*, d¬Xîäâ4 Ùâ]Ëâ dH* ßäHô ß{Gä íÒcî{ d¬Xîäâ GdA* <Ù]äËâ dH* $ ¬H* {SähA fôAô
<{*´ô Xîäâ kV<_òâ Täôh <Xîòâ dõ¤ <Xî Òâ ÙfùG Ùâ*Oâ <Xî¼ËÆ ßä{ Ëäâ ê_µ>ä Ùõô ôdGä cî{ ßäªä {ªÙä
dA «>ä_ ôdâ dH*, {äV ßäËâ dA GdA* $ oÓî ´G ´Ì ÙA<´òâ 2 Xîd Xîô ÙfùG ¬ä¶OËâ dH* ËÌ ßä{
ß¼Ëôòä¬A däâGâ Vâ êGXî[ {SäùGä VÆG Xîô ÙfùG ÙâËâ dA dH*, <óîô ¬H* <ÒôdGA ßä{Xîäâ GäGä VäTG cî{
ÒG 2 ¬â* ]äâ´ ôdA dõ¤, ¬Æeâ ÙfùG ÙâXîô ¬âôä òd <ÒòäâO´¼ò ÙØ:] ¢òäâ* GdA* Xîäµ>Ë5â ?
149-<Òôd {SiG $ ôä´ <ÒxäTô Ëä_
{¶Aªä ÌÂeâ <ÒôdhA Xî<dGH* {AÒ Xî[ ÌäË $
XîÌ øô ßäÒH XîÌ <¬_Â¶, ´äâF¶î <ÙG ßæ ôäË, {¶Aªä $$ µ>âXî $$
Xîdä¶ ¬âôä {SAË¬ Xîdä¶ ÌVH, Xîdä¶ ôdH Xîô ÌäV $
Xîd¤ YÂ>¶YÂ>¶ Xîd¤ {äkòâ, Xîdä¶ ôdH <XîV {äV, {¶Aªä $$ 1 $$
XîÒG Ùâf Xîd¤ ´äkòâ, Xî[´H XîäHG ê{äk $
XîäHh ß¶O XHîVâ ôdH, Xîdä XîôH V¬eäk, {¶Aªä$$ 2 $$
{ô¬ VGâdA {Säh Xîä, Väâ XîË ÙâdØ <Ù]äk $
ÁÒ<G ¬âôâ ÁÒXî[, Väâ ¬Æe ßäh <¬_äk, {¶Aªä $$ 3 $$
GHG G ßäÒH GA*ÙªA, <Gf <ÙG Ë_óîË ´äk $
ÙäÙõ ßäËÆô <ÒôdhA, ¢òäâ* Xîô ôHG <Òdäk, {¶Aªä $$ 4 $$
<Òôd-{ÂÒùXî {SiG Xîô ôdâ dH*dâ V¶Ë-{<Xî ! ¬H* <ÒôdGA ¬âôâ <{SòË¬ {SoÆ Xî[ ÌäË {Âv> ôdA
dõ¤, ßä{ ÌËäòâ*Òâ XîÌ ¬âôâ øô ßäòâ*Oâ ? ¬H* êGVâ XîÌ <¬_ VXÂ¶îOA ? ¬H* <ÙG ôäË êGXî[ {SËAÇä
Xîô ôdA dõ¤ $ Òâ ¬âôâ <{SòË¬ ßä´ Xîdä¶ dH* ? <XîVXâî l>dôâ dØB dH* ? ßäHô VÙä Xîdä¶ <GÒäV XîôËâ dH* ?
¬H* êGXîäâ Xîdä¶ ]äâ´Â¶, Xîdä¶ <¬_â*Oâ, Òâ Xîdä¶ ßäHô <XîVXâî {äV dH* ? Òâ <XîV Ùâf ¬â* dH* ? ¬H* Xîdä¶
´äF¶î ßäHô êGVâ <¬_Gâ Xâî <_òâ ¢òä ê{äò Xîcî¶ ? êGXîä íÒcî{ XHîVä dH ? Òâ XHîVâ ôdËâ dH* ? ßäHô
¢òä XîôËâ dH* ? òâ VÌ ¬Æeâ V¬eäkòâ $ ´äâ ¬âôâ {Sähäâ* Xâî {ô¬ íGâdA dH*, Òâ {SoÆ Xîdä¶ dH* ? ¬Æeâ
<Ù]äßäâ, Òâ dA ¬âôâ ÁÒ Xâî ÁÒG íÒcî{ dH* $ êGXîäâ _äXîô ¬Æeâ <¬_äßäâ, êGXâî <ÌGä ¬âôâ Gâ½äâ*
¬â* <Gjä oA GdA* ßäËA, ôäË <ÙG ËªóîËâ dØB áòËAË däâËâ dH* $ ¬H* <ÒôdGA êG {SoÆ Xâî <ÌGä ß<Ë
áòäXÆî_ dõ¶, ¬âôA òd ßäòÆ cî{ ôä<½ XHîVâ áòËAË däâOA ?
150-V¬Æ¿úò ê¸ô $ ôä´ <ÒxäTô Ëä_
{¶Aªä {¶ <{v>ähA ôâ {AÒ Xîä, O<d <Òôdâ Xî[ Ìäµ> $
ÁÒË ¬ÈËXî H ú_H, _¶øâ ßäHøµ> øäµ>, {¶Aªä $$ µ>âXî $$
VÙèOÆæ <fô {ô ôä<]òâ, <G¬ù_ ·äG <Òúäô $
{Sâ¬ o<Óî Xîô {SA<Ë VäH*, V¼¬Æ] <Vô´Gdäô, {¶Aªä $$ 1 $$
{ô ßäË¬ VäH* ßäË¬ä, Jòäâ* ´_ ´_<d V¬äk $
¬G dA* VäH* ¬G _äkòâ, _H Xâî ¬äôO ´äk, {¶Aªä $$ 2 $$
Ëä_äÌâ_A Fî{´H, ßäËÆô {Aª {ÆXîäô $
VÆ<¬ô VGâdA ßä{hä, <Gf <ÙG ÌäôPÌäô, {¶Aªä $$ 3 $$
Ùâ] Ùâ] {O ôä<]òâ, ¬äôO ]ä¶«>â Täô $
¬GVä Òäúä Xî¬ùGä, ÙäÙõ _¶øH {äô, {¶Aªä $$ 4 $$
149 Xâî VoA {SiGäâ* Xîä ê¸ô kVVâ Ùâ ôdâ dH*dâ VäTXî-{<Xî ! {SoÆ Xîäâ {SäIË XîôGâ Xîä
VäTG-¬äOù V¼Ëäâ* ¨äôä {dúäG ßäHô <Òôd Xîä ¬äOù {Xîª Xâî ßäOâ ÌÑ $ Á<ÒËäÒíä ¬â* dA
¬ÈËXî Xâî V¬äG <G¨ù¼¨ däâXîô ú_â, ËÌ dA Xîä¬, XSîäâTä<ÙXî cî{ <ÒXîµ> øä<µ>òäâ* Xîäâ _ä¶ø VXîËä
dH $ {SA<Ë-{ÂÒùXî {Sâ¬äo<Óî ¨äôä {ô¬ä¦¬ä Xâî V¼¬Æ] ôd ßäùËè o´G XîôËä ôd ßäHô VÙèOÆæ Xâî
ê{Ùâf Xîäâ <fôäâTäòù ¬äG Xîô, êGXâî V¶fò-<Ò{Îòù-¬_ Vâ ô<dË ·äG Xîä <Òúäô XîôËâ dØòâ
´HVâ-´_ ¬â* ´_ <¬_ ´äËä dH ÒHVâ dA ßä¦¬ä Xîäâ {ô¬ä¦¬ä ¬â* _AG Xîô $ òx<{ òd ¬äOù Xî<l>G
dH, Ëäâ oA ´Ì {SoÆ-{SäNIË Xâî <_B tÙò ¬â* áòäXÆî_Ëä ê¦{¼G däâ, ËÌ ß<Ë fAøSËä Vâ ß{GA
áòä {SoÆ Xîäâ {ÆXîäô-{ÆXîäô Xîô VÆGäËâ dØòâ ß{Gâ áò<bµ> ¬G Xîäâ V¬Nbµ> ¬G ¬â* ßäùËè {SoÆ Xâî ¬G
¬â* _ò XîôGä úä<dB $ kV {SXîäô _ò-òäâO Xâî ¬äOù ¨äôä {SoÆ-íÒcî{ Xâî {äV {d¤Æú ´äËä dH $ êÓî
{SXîäô Ìäô¶Ìäô ôä<½-<ÙG ¬â* ß{Gâ <{SòË¬ {SoÆ Xîä í¬ôh Xîô ßäHô <Òúäô Gâ½äâ* ¨äôä Ùâ]-Ùâ] Xîô
kV ¬äOù ¬â* {Hô ô], êÓî ¬äOù ]ä¶«>â Xî[ Täô Xâî V¬äG dH $ ´HVâ ]ä¶«>â Xî[ Täô {ô ú_Gä Xî<l>G
däâËä dH, ÒHVâ dA kV¬â* ú_Gä Xî<l>G dH, <Xî¼ËÆ ´äâ VäTXî ¬G-ÒúG-Xî¬ù Vâ VäÒTäG ôdËä dH,
Òd kV ¬äOù Xâî ¨äôä V¶Väô-<V¼TÆ Xîäâ ËHôËâ dØòâ {äô ´äXîô {ôÌS@ Xîäâ {SäIË däâËä dH $
151-ßGÆXSî¬ Vâ ê¸ô $ ôä´¬ÈOä¶Xî Ëä_
VäT XîdH* ê{Ùâf, <ÒôdhA !
ËG oÂ_H ËÌ {äkòâ, uGXîµ> oòä {ôÙâf, <ÒôdhA $$ µ>âXî $$
ËÆ¬ dA* ¬ä¶dA* Ëâ ÌVH*, Ëdä¶ ôdH Xîô ÌäV $
Ëd¤ YÂ>¶Ñâ <{Ò {äkòâ, ÁÒG <´Ò Xâî {äV, <ÒôdhA $$ 1 $$
{ô¬ Ùâf Ëd¤ ´äkòâ, ßäË¬ _AG ê{äk $
BXî ß¶O BâVâ ôdH, Jòäâ* ´_ ´_<d V¬äk, <ÒôdhA $$ 2 $$
VÙä V¶OäËA ßä{hä, XîÌdÂ¤ Ùõô G ´äk $
{Säh VGâdA {äkòâ, ËG ¬G _âdØ _Oäk, <ÒôdhA $$ 3 $$
´äOH* Ó{<Ë Ùâ<]òâ, {SXîµ> <¬_ dH ßäk $
ÙäÙõ V¼¬Æ] H ôdH, ßäG¶Ù ß¶O G ¬äk, <ÒôdhA $$ 4 $$
149 Xâî {SiGäâ* Xîä ßGÆXSî¬ Vâ ê¸ô Ùâ ôdâ dH*V¶Ë XîdËâ dH*, dâ <ÒôdGA ! ´Ì fôAô Xîä
ß®òäV oÂ_âOA, ËÌ {ôÙâf ¬â* oäVGâ Òä_â {SoÆ V¬A{ ¬â* dA oäVâ*Oâ $ Òâ Ëâôâ ¬â* dA ÌVËâ dH* ßäHô fôAô
¬â* ´dä¶ ßbµ>Ù_-Xî¬_ dH, Òdä¶ dA <ÒfâÉ cî{ Vâ <GÒäV XîôËâ dH*, Òdä¶ ®òäG ¨äôä ]äâ´Gâ Vâ Òâ
{SoÆ {SäIË däâ ´äËâ dH* $ Òâ ÁÒG íÒcî{ {SoÆ ÁÒ Xâî {äV dA dH* $ ´dä¶ V¬ä<T cî{ {ô¬ Ùâf dH, Òdä¶
dA ´äßäâ ßäHô ßä¦¬ä Xîäâ {ôÌS@ ¬â* _AG XîôGä cî{ ê{äò Xîôäâ $ êGXîä íÒcî{ ß¨HË dH ßäHô ´HVâ
´_ ¬â* <¬_Xîô ´_ BXî däâ ´äËä dH, ÒHVâ dA Òâ V¶{Âhù ßä¦¬äßäâ* ¬â* V¬äòâ dØòâ dH* $ Òâ ß{Gâ {SoÆ
VÙä Vä dA ôdËâ dH*, XîoA oA Ùõô GdA* ´äËâ $ ß{Gä ËG-¬G ê¼dA* Xî[ VâÒä ßäHô <ú¼ËG ¬â*
_OäßäâOâ, ËÌ Òâ {Sähäâ* Xâî Iòäôâ {SäIË däâ*Oâ $ Òâ Ó¦{<Ë VÙä ÓËâ dØòâ ËÆPdâ* Ùâ]Ëâ ôdËâ dH* ßäHô
êGXâî ÙfùG òäâyò ËÆ¬ däâ ´äßäâOâ, ËÌ Òâ {SXîµ> cî{ Vâ oA ËÆPdâ* ßä <¬_â*Oâ $ <óîô ´Ì ËÆ¬ êGXâî
V¼¬Æ] ßäHô Òâ ËÆPdäôâ V¼¬Æ] däâXîô Níô däâ*Oâ, êV V¬ò kËGä ßäG¶Ù däâOä <Xî ËÆPdäôâ ß¼Ë:Xîôh
¬â* V¬ä oA GdA* VXâîOä $
152-<Òôd <ÒGËA $ ¬Xîô¼Ù Ëä_
Oäâ<Ò¼Ùä, OäkÌä Ùâ ôâ, ßä«>ªA ßäG <GÒäô, Oäâ<Ò¼Ùä OäkÌä Ùâ ôâ $
ßGÆ<ÙG1 ß¶Ëô ßäG¶Ù Xî[´H, o<Óî {Sâ¬ ôV Väô ôâ $$ µ>âXî $$
ßGoH ßäË¬ ßoH BXî ôV, <Goùò Xîä¶k G Xî[´H ôâ $
ß¬A ¬däôV ß¬ÈË ßä{H, ßPdâ2 ô<VXî ôV {A´H ôâ $$ 1 $$
ß<Òú_ ß¬ô ß]H ß<ÒGäfA, Ëâ ôV Xîä¶k G ÙA´â ôâ $
ßäË¬ ôä¬ ßTäô ßPdäôäâ, ´G¬ VÆóî_ Xîô _A´â ôâ $$ 2 $$
ÙâÒ Ùòä_ XÈî{ä_ Ù¬äâÙô, {Sâ¬ <ÌGä ¢òäâ* ô<dòâ ôâ $
ÙäÙõ ô¤O ouô ôä¬ ô¬äªäâ3, oÓî Ìv>_ ËÂ¶ Xî<dòâ ôâ $$ 3 $$
152-154 ¬â* <Òôd {ÂÒùXî<ÒGò Xîô ôdâ dH*dâ Oäâ<Ò¼Ù ! ßä{Xâî o´G ¬â* <ÒÖG «>ä_Gâ
Òä_â ´äâ ß¼òä¼ò {SV¶O dH*, ê¼dâ* dµ>äkòâ ßäHô d¬Xîäâ ßä{Xâî Gä¬ Ëä OÆhOäG XîôGâ ÙA<´òâ $
{Sâ¬äo<Óî cî{ Väô-ôV ¨äôä d¬äôâ tÙò ¬â* <Gô¶Ëô1 ßäG¶Ù ôdâ, BâVA XÈî{ä Xî[<´òâ $ ßoò ßäHô
BXîôV ßä¦¬ä Xâî ßGÆoÒ ¨äôä d¬â* <Goùò ¢òäâ* GdA* XîôËâ ? ò<Ù ßä{ ß¬ô oäÒ cî{ ¬däGè VÆTä-
ôV Ùâ* Ëäâ d¬2 ô<VXî êV ôV Xîä {äG Xîôâ* $ ´äâ ßú_, ß¬ô, ßÇò ßäHô ß<ÒGäfA ßä{Xîä
íÒcî{ ôV dH, Òd ßä{ ¢òäâ* GdA* ÙâËâ ? ßä{ ßä¦¬-íÒcî{ ôä¬ dA d¬äôâ ßäTäô dH*, d¬äôâ ´¼¬
Xîäâ Vóî_ Xîôâ* $ dâ Ùòä_äâ ! XÈî{ä_äâ ! Ùä¬äâÙô ! ßä{ d¬â* ß{Gä {Sâ¬-ôV {SÙäG Xîôâ* $ d¬ ßä{Xâî
{Sâ¬ <ÌGä XHîVâ VÆ]{ÂÒùXî ôd VXîËâ dH* ? ßä{ Ëäâ oÓî-Ò¦V_ Xîd_äËâ dH*, ßË: d¬äôä tÙò
ß{Gâ {Sâ¬-ô¶O Vâ oôXîô d¬â* ßäG¼Ù {SÙäG cî{ ]â_3 <]_äkòâ $
GôâGä Xâî ôøÆGäÁ Xâî ¬N¼Ùô ¬â* ÙäÙõÁ <Òôä´â, ËÌ <ú½äâ* ¨äôä o´G ¬â* <ÒÖG däâGâ Vâ
o´G-<ÒÖG <GÒÈ<¸ Xâî <_B òd {Ù Xîdä ä $ {SV¶O Xîä ð.VÆ.<V. Ë. 7-317 ¬â* Ùâ]äâ $
153- (OÆ´ôäËA) ¬Xîô¼Ù Ëä_
Oäâ<Ò¼Ùä, ´äâkÌä Ùâôâ, ´â Ìô´H* Ëâ ÒäôA ôâ, Oäâ<Ò¼Ùä ´äâkÌä Ùâôâ $
ßä<Ù {ÆæÉ ËÂ¶ ßv>ò ßPdäôäâ, Xî¶Ë ËÆPdäôA GäôA ôâ $$ µ>âXî $$
ß¶OH* V¶OH* ô¶OH* ô<¬òâ, ÙâÒä ÙÂô G Xî[´H ôâ $
ôV ¬ä¶dA* ôV k¬ kù ô<dòâ, òâ VÆ] ß¬Gâ ÙA´H ôâ $$ 1 $$
Vâ´<ªòâ VÆ] ô¤O oô ô<¬òâ, {Sâ¬ o<Óî ôV _A´H ôâ $
BXî¬âXî ôV Xâî<_ Xîô¶Ëä¶, ßPdâ ßÌ_ä k¬ Á´H ôâ $$ 2 $$
V¬S íÒä¬A ß¶Ëô´ä¬A, Ìäô Ìäô Xîä¶k Ìädâ ôâ $
ßäÙH* ß¶ËH* Ëâ´ ËÆPdäôäâ, ÙäÙõ Ùâ]â Oäòâ ôâ $$ 3 $$
dâ Oäâ<Ò¼Ù ! ßä{ ß{Gâ ÙfùG XîôGâ ÙA<´òâ ßäHô ´äâ ßä{Xâî ÙfùGäâ* ¬â* <ÒÖG dH*, êGXîäâ Ùõô
Xî[<´òâ $ ßä{ ßÇò ßä<Ù-{ÆæÉ d¬äôâ íÒä¬A dH*, ¬H* ßä{Xî[ GäôA dõ¶ $ dâ ÙâÒ ! ßä{Xâî íÒcî{
Xâî Vä {Sâ¬-ô¶O ¨äôä ô¬h Xîcî¶, BâVA k¿v>ä dH, ßä{ ¬Æeâ ß{Gâ Vâ Ùõô G Xîôâ* $ ´HVâ ôV ¬â* ôV <¬_
´äËä dH ÒHVâ dA ßä{Xâî íÒcî{ ¬â* <¬_Xîô ôdõ¶, òd {ô¬äG¼Ù ¬Æeâ {SÙäG Xîôâ* $ ÒÈ<¸ Xîäâ {Sâ¬-ô¶O Vâ
oô Xîô tÙò-fÎòä {ô VÆ]{ÂÒùXî ßä{Vâ ô¬h XîôËâ dØòâ {Sâ¬äo<Óî Xîäâ OSdh Xîô VXÂ¶î ßäHô ´_
¬â* ¬¿v>A Xâî V¬äG ßä{Xâî íÒcî{ ¬â* ôdXîô {ô¬äG¼Ù Xîä ê{oäâO XîôËâ dØòâ ôdõ¶ $ ¬H* ßÌ_ä kV
{SXîäô dA Á<ÒË ôdõ¶, BâVA XÈî{ä Xîôâ* $ dâ V¬ù íÒä<¬Gè ! ßä{ Ëäâ ß¼Ëòäù¬A dH*, <óîô oA ¬Æeâ
Ìäô¶Ìäô ¢òäâ* ÌdXîä ôdâ dH* ? ´äâ V¶Väô Xâî ßä<Ù Vâ ß¼Ë ËXî BXî ôV Ëâ´äâ¬ò ßä{Xîä fÆ¾ íÒcî{
dH, êVA Xîä VäÇä¦Xîäô XîôËâ dØB ßä{Xâî Gä¬ OÆhäâ* Xîä OäòG XîôËä ôdõ¶, BâVA XÈî{ä Xîôâ* $
154-fÂ_ Ëä_
ËÆPd VôVA1 ô¶O ô¬äª2 $
ßä{ ß{ôv>G3 kù4 XîôA, ¬Gâ ¬ä oô¬äª5 $$ µ>âXî $$
¬G oäâ_Òâ6 Xîä¶k kù ÒâO_äâ 7, ßä{h{äâ Ùâ]äª $
Xâî¬ ÁÒÂ¶ dõ¶ BXî_A, <Ìôd<hòä Gäô $$ 1 $$
¬Gâ Ìä<df8 ¬ä ß_Oäâ kù, ßä¦¬ä ê¾äô $
ÙäÙõ VÂ¶ ô<¬òâ VÙä, òâhâ9 {ôH* Ëäô $$ 2 $$
dâ íÒä<¬Gè ! ´HVâ1 ßä{ ß]¶«> dH*, ÒHVâ dA ß]¶«> {Sâ¬-ô¶O ¨äôä ¬Æeâ ßäG¶Ù2 ÙA<´òâ $ ßä{
OÆIË3 däâXîô4 ¬Æeâ oS¬5 ¬â* G «>ä_â* $ ¬âôâ ¬G Xîäâ oÆ_äÒâ6 ¬â* «>ä_Xîô ¬ÆeVâ ß_O7 ôdGâ Vâ ßä{Xîäâ
¢òä _äo däâOä ? ßË: ßä{ ß{Gä íÒcî{ <Ù]äkòâ $ ¬H* <ÒôdGA ßä{Xâî <ÌGä ßXâî_A XHîVâ
Á<ÒË ôd VXÂ¶îOA ? ¬Æeâ v>äâª8 Xîô ß_O ¬Ë ôdäâ, ¬âôA ÌÆ<¾ Xîäâ <ÒòäâO ´¼ò ÙØ:] Vâ Ìúäßäâ
ßäHô ¬âôâ Vä VÙä ]â_Ëâ dØòâ ¬ÆeXîäâ kV9 V¶Väô Vâ Ëäô Xîô {äô Xîôäâ $
155-Xîä_ úâËäÒGA $ ËÆô¶O _A_ Ëä_
´äO ôâ <XîV GA*ÙªA VÂËä $
ôHh <Ìdäkù VÌ Okù, <ÙG ßäk {dõ¶Ëä $$ µ>âXî $$
Väâ ¢òäâ* VäâÒH GA*ÙªA, <´V ¬ôhä däâÒH ôâ $
´äHôä1 ÒHôA ´äOhä, ÁÒ ËÂ¶ ¢òäâ* VäâÒâ ôâ $$ 1 $$
´äXâî <fô {ô ´¬ ]ªä, fô Vä¶Tâ ¬äôH ôâ $
Väâ ¢òäâ* VäâÒâ GA*ÙªA, Xî<d ¢òäâ* G {ÆXîäôH ôâ $$ 2 $$
<ÙG {S<Ë <Gf Xîä_ e¶{H, ÁÒ G ´äOH ôâ $
ÙäÙõ VÂËä GA*ÙªA, êV ß¶O G _äOH ôâ $$ 3 $$
155-157 ¬â* Xîä_ Vâ VäÒTäG Xîô ôdâ dH*ßôâ {SähA ! <XîV <_òâ ¬äâd-<Gjä ¬â* Väâ
ôdä dH ? ËâôA ßäòÆ-ôä<½ Ëäâ VÌ áòËAË däâ Okù dH, ßÌ Ëäâ ¬È¦òÆ Xîä <ÙG oA V¬A{ ßä {d¤Æúä dH $
<´VXîäâ ¬ôhä í¬ôh däâOä, Òd XHîVâ <Gjä ¬â* VäâòOä ? dâ ÁÒ ! Ëâôä f½Æ Ì_ÒäGè1 Xîä_ Ëäâ
VÙä ÓËâ dØòâ {Sä<hòäâ* Xîä Gäf Xîô ôdä dH <óîô ËÂ XHîVâ Väâ ôdä dH ? <´VXâî <fô {ô ò¬ ]ªä däâ
ßäHô Çh-ø<µ>Xîä<ÙXî Xîä_ cî{ V¶TäG XîôXâî ¬äô ôdä däâ, Òd GA*Ù ¬â* XHîVâ VäâòâOä ? ßäHô "ôÇä
Xîôäâ' BâVä Xîd Xîô ¢òäâ* GdA* {ÆXîäô XîôâOä ? {S<Ë<ÙG {S<Ëôäu½ Xîä_ iÒäVäâ* Xîäâ ÇAh XîôGä cî{
e{D>ä ¬äô ôdä dH <óîô oA ÁÒ GdA* ´äOËä, ¬äâd-<Gjä ¬â* dA VäâËä dH, ´äOXîô êV {SoÆ Xâî íÒcî{
¬â* GdA* _OËä $
156-ËÆô¶O _A_ Ëä_
´äO ôâ VÌ ôHh <ÌdähA, ´äk ´¼¬ ß¶´_A Xîäâ {ähA $$ µ>âXî $$
øªA øªA ø<ªòä_ Ì´äÒH, ´â <ÙG ´äk Väâ, ÌdØuô G ßäÒH $$ 1 $$
VÂô´ ú¶Ù XîdH* V¬eäk, <ÙG <ÙG ßäòÆ øµ>¶ËA ´äk $$ 2 $$
VôÒô {ähA ËôÒô v>äòä, <Gf <ÙG Xîä_ OôäVH Xîäòä $$ 3 $$
d¶V Ìµ>äFî {Säh {òäGä, ÙäÙõ ßäË¬ ôä¬ G ´äGä $$ 4 $$
ßôâ {SähA ! ¬äâd <Gjä Vâ fAøS ´äO, ËâôA ßäòÆ-ôä<½ ÇAh däâ ôdA dH, êVXâî Vä-Vä
Ëâôä òd Gô ´¼¬ ß¶´<_ Xâî ´_ Xâî V¬äG ÇAh däâ ôdä dH $ øªA-øªA ¬â* {dôâÙäô ø<ªòä_
Ì´äXîô VÂ<úË Xîô ôdä dH´HVâ Okù dØkù øªA <óîô GdA* ßäËA, ÒHVâ dA ´äâ <ÙG ú_ä ´äËä dH, Òd
<óîô GdA* ßäËä $ VÂòù-ú¼j oA ß{Gâ ßäÒäO¬G Vâ òdA V¬eä ôdâ dH*-{S<ËÇh {SähA Xî[ ßäòÆ
øµ>ËA ´ä ôdA dH $ ´HVâ VôäâÒô Xîä ´_ ßäHô ÒÈÇ Xî[ v>äòä {S<ËÇh øµ>ËA ´äËA dH, ÒHVâ dA ôä<½-
<ÙG Xâî {S<ËÇh ¬â* fôAô Xî[ ßäòÆ Xîäâ Xîä_ ÇAh Xîô ôdä dH $ kV {SXîäô ßä¦¬-íÒcî{ ôä¬ Xâî
<ÌGä ´äGâ dA kV {<Xî ÁÒ cî{ d¶V Xâî {Säh {SíäG Xîô ´äËâ dH* $
157-úäHËä_
ßä<Ù Xîä_ ß¶Ë Xîä_, ¬®ò Xîä_ oäkù $
´¼¬ Xîä_ ´ôä Xîä_, Xîä_ V¶O VÙäkù $$ µ>âXî $$
´äOË Xîä_ VäâÒË Xîä_, Xîä_ e¶{H ßäkù $
Xîä_ ú_Ë Xîä_ <óîôË, XîÌd¤Â _â ´äkù $$ 1 $$
ßäÒË Xîä_ ´äË Xîä_, Xîä_ Xî<l>G ]äkù $
_âË Xîä_ ÙâË Xîä_, Xîä_ OSVH Täkù $$ 2 $$
XîdË Xîä_ VÆGË Xîä_, XîôË Xîä_ VOäkù $
Xîä¬ Xîä_ XSîäâT Xîä_, Xîä_ ´ä_ v>äkù $$ 3 $$
Xîä_ ßäOH Xîä_ {AvH, Xîä_ V¶O V¬äkù $
Xîä_ ô<dË ôä¬ O<dË, ÙäÙõ ÁòäH _äkù $$ 4 $$
dâ oäkù ! ßä<Ù Xî[ <ffÆ ßÒíä Vâ ß¼Ë Xî[ ÒÈ¾äÒíä ËXî Ëä ¬®ò Xî[ òÆÒäÒíä ¬â*
oA ß{Gä {S¬äÙ cî{ Xîä_ Vä dA ôdËä dH $ kV {SXîäô ´¼¬ Vâ ´ôäÒíä ËXî Xîä_ VÙä dA V¶O
ôdËä dH $ ´äOËâ, VäâËâ, ú_Ëâ, <óîôËâ, XîoA oA e{D>ä ¬äô Xîô _â ´äËä dH $ ßäËâ-´äËâ, _âËâ-
ÙâËâ òd Xîl>äâô Xîä_ ]ä ´äËä dH $ XîdËâ-VÆGËâ, V¶Ì¶T XîôËâ oA Xîä_ ÙäHª Xîô OSV _âËä dH $
Xîä_ dA Xîä¬-XSîäâTä<Ù cî{ Vâ ´ä_ Xâî V¬äG VÒù½ áòäIË däâ ôdä dH ßäHô ßäOâ {Av>â V¶O ¬â* ôdËä
dH Ëä ß¼Ë:Xîôh ¬â* V¬äòä dØßä ôdËä dH $ ßË: Xîä_ Vâ ÌúGâ Xâî <_B Xîä_ ô<dË ôä¬ Xî[
fôh OSdh XîôXâî êVA ¬â* ß{GA ÒÈ<¸ _Oäßäâ $
Ëäâ Xîäâ XâîËä Xîgä ¬G ¬âôâ $
Çh kXî ¬ä¶dA* ´äk ßGâôâ1, {Säh êTäôA _âôâ $$ µ>âXî $$
ßäOH dH ¬G ]ôA <Ì¬äV<h2, _â]ä ¬ä¤OH Ùâôâ $
Xîädâ VäâÒH GA*Ù oôA ôâ, XÈîË <ÒúäôH Ëâôâ $$ 1 $$
Ëâ {ô3 Xî[´H ¬G <ÒúäôH, ôä]H úôhdØ Gâôâ $
ôËA BXî ÁÒG ¬äâ<d G VÂeH, ÙäÙõ úâË VÒâôâ $$ 2 $$
158-160 ¬â* ¬G Xîäâ <dËXîô ê{Ùâf Xîô ôdâ dH* dâ ¬G ! ËÆeXîäâ ÌdØË dA <dË Xîä
ê{Ùâf <Xîòä dH <Xî¼ËÆ ËÂ êV {ô ®òäG GdA* ÙâËä $ BXî Çh ¬â* òâ {Säh <GXî_ Xîô Ùõô1 ß¼ò òäâ<G
¬â* ú_â ´äòâ*Oâ, ßË# ËÂ oOÒÙè-o´G XîôXâî ß{Gâ {Sähäâ* Xîä ê¾äô Xîô _â $ ßôâ ò¬ôä´ Xâî ßäOâ
ËâôA V¿úA {ôAÇä2 däâGâ Òä_A dH, ËÆeVâ Ëâôâ Xî¬äâÍ Xîä <dVäÌ ¬ä¤Oä ´äòOä, ßË: ßoA Vâ ËÂ BâVä
áòÒdäô Xîô, <´VVâ VÆ]{ÂÒùXî <dVäÌ Ùâ VXâî $ ËÂ ¬äâd-<Gjä ¬â* k¿v>ä oô Xâî ¢òäâ* Väâ ôdä dH ? ßÌ
oA Ëâôâ <Xîòâ dØòâ Xî¬äâÍ Xîä <Òúäô Xîôâ*Oâ $ ´äâ ÌÆôâ Xî¬ù dH*, êGXîäâ <Òúäô {ÂÒùXî Ùõô3 Xîô, ËÌ dA
oOÒäGè ËÆeâ ß{Gâ úôhäâ* Xâî {äV ô] VXâî¶Oâ $ kV ¬ä<òXî {S{¶ú ôä<½ ¬â* Ëäâ BXî ô¸A oô oA ß¿v>ä
ÁÒG áòËAË däâ, BâVä ¬Æeâ GdA* ÙA]Ëä $ ßË: fAøS dA VäÒTäG däâ $
159-(OÆ´ôäËA) <½Ëä_
¬G Òäd_ä ôâ, XîvÂ> <ÒúäôA ]â_, {ªfâ ôâ OÑ oâ_ $$ µ>âXî $$
ÌdØ oä¶ËH* ÙØ] ÙâkOä Òäd_ä, Jòäâ* <Ë_ ¬ä¤ _A´â Ëâ_ $
XîôhA ËädôA VäâTVA, däâfA ôâ <fô dâ_1 $$ 1 $$
ßÌ dA* ËH* Xîô _A<´òâ ôâ Òäd_ä, Vä¶kÍ VâËA ¬â_ $
ÙäÙõ V¶O G v>äªA {AÒ Xîä, {äkù dH OÆh Xî[ Ìâ_ $$ 2 $$
ßôâ <{Sò ¬G ! XÆîv> <Òúäô XîôXâî Xî¸ùáò Xî¬ù XîôGä cî{ ]â_ ]â_ $ <ÌGä <Òúäô VXîä¬
<G<É¾ Xî¬ù Ëä ÌÆôâ V¶XîÁ{ XîôGâ Vâ Ëâôâ Xîäòä <Xî_â ¬â* Xî<l>G ÙØ:] ßä {ªâOä ßäHô <ÒúäôdAG
Ëâôä ß¼Ë:Xîôh Xîä¬ä<Ù ¨äôä Gbµ>-oSbµ> däâ ´äòOä $ ßäOâ Ëâôâ <Xîòâ dØòâ Xî¬äâÍ Xî[ ]äâ´ Xî[
´äòOA ßäHô ÌÆôâ Xî¬ù <¬_Gâ Vâ Ëâôâ <fô {ô Ù¶«> Xîä Ìäâe1 {ªâOä Ëä <´V {SXîäô <Ë_äâ* Xîäâ øähA
¬â* {â_ Xîô Ëâ_ <GXîä_Ëâ dH*, ÒHVâ dA ËÆeâ ÌdØË {SXîäô Xâî ÙØ:] Ùâ*Oâ $ ßË: dâ <{Sò ! ËÆeâ òd ¬äGÒ-
Xîäòä OÆhäâ* Xî[ Ìâ<_ cî{ {SäIË dØkù dH, kV¬â* ßoA Vâ ÙØ:]-o¶´G {SoÆ Vâ {Sâ¬ Xîô _â ßäHô êGXîä
V¶O ¬Ë v>äâª $
160-êÙAÇh Ëä_
¬G ÌäÒôâ däâ, ßGË ´<G ´äk $
Ëäâ ËÂ¶ ÁÒH ß¬A ôV {AÒH, ß¬ô óî_ Xîädâ G ]äk $$ µ>âXî $$
ôdØ úôh fôh VÆ] {äÒH, Ùâ]dØ GHG ßøäk1 $
oäO Ëâôâ {AÒ Gâôâ, Aô äG ÌËäk $$ 1 $$
V¶O Ëâôâ ôdH øâôâ, Vd´H* ß¶O V¬äk $
fôAô ¬ä¶dA* fäâT Vä¶kÍ, ßGdÙ ®òäG _Oäk $$ 2 $$
{AÒ {äV ßäÒH VÆ] {äÒH, ËG Xî[ Ë{Ë ÌÆeäk $
ÙäÙõ ôâ ´d¤ GäÙ ê{´H, {AÒ {äV <Ù]äk $$ 3 $$
dâ {äO_ ¬G ! {SoÆ <ú¼ËG Xîäâ v>äâªXîô ß¼ò½ ¢òäâ* ´äËä dH ? o<Óî cî{ ß¬ÈË ôV Xîä
{äG XîôâOä, ËÌ dA ËÂ {ô¬äù ð<bµ> Vâ Á<ÒË ôd VXâîOä $ ËÂ o´G cî{ ß¬ÈË óî_ ¢òäâ* GdA*
]äËä ? ËÂ {SoÆ Xâî úôhäâ* Xî[ fôh ôd ßäHô ËÈIË1 däâXîô ·äG Gâ½äâ* Vâ {SoÆ Xîäâ Ùâ], Ëäâ ËÆeâ
{ô¬äG¼Ù {SäIË däâOä $ Ëâôâ ß¿v>â oäyò Vâ {SoÆ oA Ëâôâ {äV dA dH* $ V¶Ë ´G fôAô Xâî oAËô dA
ßbµ>Ù_ Xî¬_ {ô {SoÆ Xîä <ÒfâÉ cî{ Vâ Níô íäG ÌËäËâ dH* $ Òâ {SoÆ Ëâôâ fôAô Xîäâ øâô Xîô Ëâôâ
Vä dA dH* ßäHô <G¨ù¼¨ Ëä áòä{Xî cî{ Vâ Ëâôâ fôAô ¬â* dA V¬äòâ dØòâ dH* $ ËÂ ßGädË ®Ò<G Xâî ¨äôä
ê¼dâ* ]äâ´, Òâ Ëâôâ fôAô ¬â* dA dH* $ ò<Ù ßGädË ®òäG ¨äôä ËÂ {SoÆ Xâî {äV ´äòOä, Ëäâ ß{Gâ ËG Xî[
<½Ëä{ Xîäâ fä¶Ë XîôXâî {ô¬ VÆ] {SäIË XîôâOä $ ´dä¶ GäÙ Xî[ ê¦{<¸ däâËA dH, êVXâî {äV dA {SoÆ
Xîä VäÇä¦Xîäô däâËä dH $
161-oS¬ <Ò®Ò¶VG $ êÙAÇh Ëä_
<Gô¶´G ß¶´G Xî[¼dä ôâ, VÌ ßä¦¬ _A¼dä ôâ $$ µ>âXî $$
ß¶´G ¬äòä ß¶´G Xîäòä, ß¶´G v>äòä ôâ $
ß¶´G ôäËâ ß¶´G ¬äËâ, ß¶´G {äòä ôâ $$ 1 $$
ß¶´G ¬âôä ß¶´G Ëâôä, ß¶´G ¬â_ä ôâ $
ß¶´G _Aòä ß¶´G ÙAòä, ß¶´G ]â_ä ôâ $$ 2 $$
ß¶´G ÙâÒä ß¶´G VâÒä, ß¶´G {Â´ä ôâ $
ß¶´G ·äGä ß¶´G ®òäGä, ß¶´G Ùõ´ä ôâ $$ 3 $$
ß¶´G ÒÓîä ß¶´G aäâËä, ß¶´G oäÒH ôâ $
ß¶´G ôä¬ <Gô¶´G Xî[¼dä, ÙäÙõ OäÒH ôâ $$ 4 $$
oS¬ Xîäâ Ùõô Xîô ôdâ dH*¬äòä cî{ ß¶´G Xîäâ dA <Gô¶´G ¬äG <_òä dH ßäHô VÌ {SähA êVA
¬â* _AG däâ ôdâ dH* $ òd TG ßä<Ù ¬äòä, fôAô ßäHô kGXî[ ßäV<Óî cî{ v>äòä, ¬äòä cî{ ß¶´G Xâî
dA Xîäòù dH* $ Vä¶VäuôXî {SähA ¬äòä ¬â* dA ßGÆôÓî däâXîô ¬ËÒä_â däâ ôdâ dH* ßäHô BâVâ {Sä<hòäâ* Xîäâ
¬äòä dA <¬_ËA dH $ ¬ä<òXî {ÙääâÍ Xîäâ dA "òd ¬âôä dH òd Ëâôä dH' BâVä XîdËâ dH* Ëä ê¼dA* Xâî <_B
ßä{V ¬â* <¬_Ëâ dH* $ ¬ä<òXî {Ùäù dA <_òâ-<Ùòâ ´äËâ dH* Ëä VoA _äâXî ¬äòä Xâî dA ]â_ ]â_Ëâ
dH* $ ¬ä<òXî ÒíËÆßäâ* Xâî dA ÙâÒËä ÌGä ÙâËâ dH* ßäHô ¬ä<òXî {ÙääâÍ Vâ dA êGXî[ VâÒä-{Â´ä XîôËâ dH* $
¬äòä Vâ VPÌ¼T ô]Gâ Òä_ä ·äG dA XîG XîôËâ dH*, êVXîä dA ®òäG XîôËâ dH* $ <Gô¶´G Vâ <o¼G ´äâ
oA dH, Òd ¬äòä dA dH $ ÒÓîä oA ¬äòä VPÌ¼TA {SÒúG XîôËä dH ßäHô VÆGGâ Òä_â oA ¬ä<òXî
{SÒÈ<¸ Xî[ dA ÌäËâ* VÆGËâ dH* ¢òäâ*<Xî êGXîäâ ¬äòä dA <{Sò _OËA dH $ kV {SXîäô ß¶´G ¬äòä Xîäâ dA
<Gô¶´G ôä¬ ¬äGXîô êVXîä òf OäËâ dH* $
162-<G´ ÒúG ¬<d¬ä $ úäHËä_ TSÆ{Ù ¬â*
BâG ÌHG úHG däâÒH, VÆGËä¶ VÆ] _äOH ôâ $
ËAGäâ* OÆh <½<Ò<T <Ë<¬ô, oô¬ Xîô¬ oäOH ôâ $$ µ>âXî $$
däâk {SXîäf ß<Ë ê´äV, {ô¬ ËKÒ VÂeH $
{ô¬ Väô <G<ÒùXîäô, <Òô_ä Xîäâkù ÌÂeH $$ 1 $$
{ô¬ äG VÆ] <GTäG, {ô¬ fÂ¼ò ]â_H $
Vd´ oäk VÆ] V¬äk, ÁÒ ÌS@ ¬â_H $$ 2 $$
ßO¬ <GO¬ däâk VÆO¬, ÙØíËô <Ëô ßäÒH $
ßä<Ù {ÆæÉ Ùfù {ôV, ÙäÙõ Väâ {äÒH $$ 3 $$
oOÒÙè-ÒúG Òä V¶Ë-ÒúG Xî[ ¬<d¬ä ÌËä ôdâ dH*oOÒÙè-ÒúG Òä V¶Ë-ÒúG òäù
ßäG¶Ù Xâî {SÙäËä däâËâ dH* $ VÆGËâ dA êGVâ VÆ] Xîä ßGÆoÒ däâGâ _OËä dH $ VKÒ, ô´, Ë¬, òâ
ËAGäâ* OÆh ßäHô ¬Â_ä, ËÂ_ä, _âfä òâ ß<Òxä cî{ ËAGäâ* ß¼TXîäô, oS¬ ßäHô VXîä¬ Xî¬ù XîôGâ Xî[
k¿v>ä tÙò Vâ oäO ´äËA dH $ tÙò ¬â* ·äG Xîä {SXîäf {SXîµ> däâXîô ß¦ò¶Ë ê´ä_ä däâ ´äËä dH,
ËÌ ß{Gä íÒcî{ {ô¬ ËKÒ ÙA]Gâ _OËä dH $ Òd VÌVâ ê¦XÈîbµ>, V¶Väô Xîä Väô, <G<ÒùXîäô dH,
Xîäâkù <Òô_ä ·äGA dA êVâ V¬e {äËä dH ßäHô BâVä XîdËâ dØòâ <Xî êVXîä íäG ß<Ë ê¦XÈîbµ> dH,
Òd {ô¬-VÆ] Xîä <GTäG dH, êVA {ô¬ <G<ÒùXîäô ÌS@ ¬â* ßoâÙ cî{ Vâ ßäG¶Ù _âGä cî{ ]â_
]â_Ëä dH $ ÁÒ ÌS@ Xîä ßoâÙ ·äG däâGâ {ô ßGäòäV dA {ô¬-VÆ] ¬â* V¬äòä ôdËä dH $ ´äâ ÒâÙ
Vâ oA ßO¬ Ní<Ë dH, Òd VÆO¬ däâ ´äËA dH $ ÙØíËô V¶Väô Xîäâ ËHô Xîô ß¨HË oäÒ ¬â* ßä ´äËä
dH $ ´äâ oA oOÒÙè-ÒúG Òä V¶Ë ÒúGäâ* Xîäâ <ÒúäôËä dH, Òd ßä<Ù {ÆæÉ ÌS@ Xîä VäÇä¦Xîäô
XîôXâî êVA ¬â* _ò däâ ´äËä dH $
163-VäTÆ Vä¶kÍ dâôâ $ <½Ëä_ $
Xîäâkù ôä¬ Xîä ôäËä ôâ, Xîäâkù {Sâ¬ Xîä ¬äËä ôâ $$ µ>âXî $$
Xîäâkù ¬G Xîäâ ¬äôH ôâ, Xîäâkù ËG Xîäâ ËäôH ôâ, Xîäâkù ßä{ êÌäôH ôâ $$ 1 $$
Xîäâkù ´äâO ´ÆO¶Ëä ôâ, Xîäâkù ¬äâÇ ¬ÆX¶îËä ôâ, Xîäâkù dH oOÒ¶Ëä ôâ $$ 2 $$
Xîäâkù VÙèO<Ë Väôä ôâ, Xîäâkù Ëäôhdäôä ôâ, Xîäâkù {AÒ Xîä Iòäôä ôâ $$ 3 $$
Xîäâkù {äô Xîäâ {äòä ôâ, Xîäâkù <¬_ Xîô ßäòä ôâ, Xîäâkù ¬G Xîä oäòä ôâ $$ 4 $$
Xîäâkù dH ÌªoäOA ôâ, Xîäâkù Vâ´ VÆdäOA ôâ, Xîäâkù dH ßGÆôäOA ôâ $$ 5 $$
Xîäâkù VÌ VÆ] ÙäËä ôâ, Xîäâkù cî{ <ÒTäËä ôâ, Xîäâkù ß¬ÈË ]äËä ôâ $$ 6 $$
Xîäâkù GÂô <{v>ähH* ôâ, Xîäâkù Ëâ´ Xîäâ ´ähH* ôâ, Xîäâkù Jòäâ<Ë Ì]ähH* ôâ $$ 7 $$
Xîäâkù Vä<dÌ ´HVä ôâ, Xîäâkù Vä¶kÍ ËHVä ôâ, Xîäâkù ÙäÙõ BâVä ôâ $$ 8 $$
V¶Ë-´G GäGä {SXîäô Vâ {SoÆ Xî[ ]äâ´ XîôËâ dH*, Xîd ôdâ dH*Xîäâkù ôä¬ ¬â* ßGÆôÓî dH, Xîäâkù
ôä¬-{Sâ¬ ¬â* ¬íË dH, Xîäâkù VäTG ¨äôä ¬G Xîäâ Òf XîôGâ ¬â* _Oä dH $ Xîäâkù V¶ò¬ ¨äôä fôAô Xîäâ ÌÆôA
{SÒÈ<¸òäâ* Vâ Ìúä ôdä dH $ Xîäâkù ß{Gâ Xîäâ {S{¶ú Vâ ÌúäGâ ¬â* _Oä dH $ Xîäâkù òäâO-òÆ<Óîòäâ* ¬â* _Oä dH $
Xîäâkù ß{Gâ Xîäâ ¬ÆÓî V¬e Xîô ß¼òäâ* Xî[ ¬Æ<Óî XîôGâ ¬â* _Oä dH $ Xîäâkù XîdËä dH, BXî oOÒäGè dA
V¦ò dH $ Xîäâkù VÙèO<Ë Xîäâ dA Väô V¬eËä dH $ Xîäâkù {äô¬ä<ùXî ê{Ùâf ¨äôä ß¼òäâ* Xîä ê¾äô Xîô
ôdä dH $ Xîäâkù {SoÆ Xîä {Sâ¬A ÌG ôdä dH $ Xîäâkù ·äG ¨äôä V¶Väô Xâî {äô Xîäâ Ùâ] ôdä dH $ Xîäâkù V¬ä<T
¬â* {SoÆ Vâ <¬_Xîô ßäòä dØßä dH $ Xîäâkù ¬G Xîäâ <{Sò _Oâ, ÒHVä dA VäTG XîôËä dH $ Xîäâkù
oäyòfä_A dH, Xîäâkù tÙò-fÎòä {ô {SoÆ Xîä VÆdäO-VÆ] _â ôdä dH $ Xîäâkù ßGÆôäOA ÌG ôdä dH $
Xîäâkù V¬Ëä ¨äôä VÌXîäâ VÆ] Ùâ ôdä dH $ Xîäâkù <ÒTäËä Xâî íÒcî{ ¬â* ôË dH $ Xîäâkù ·äGä¬ÈË ]äËä dH
ßäùËè ·äG Xîä <Òúäô XîôËä dH $ Xîäâkù kùiÒô íÒcî{ Xîäâ {dúäGGâ ¬â* _Oä dH, Xîäâkù {SoÆ Xâî íÒcî{
Xîäâ Ëâ´äâ¬ò ´äGXîô o´Ëä dH $ Xîäâkù {SoÆ Xîäâ Jòäâ<Ë íÒcî{ XîdËä dH $ Xîäâkù ß{Gâ Xîäâ Vä<dÌ
´HVä Ëä kùiÒô ´HVä ¬äGËä dH, Xîäâkù ¬H* BâVä dõ¤ k¦òä<Ù VäTG áòÒdäô Xâî ¨äôä V¶Ë´G {SoÆ Xîäâ
]äâ´ ôdâ dH* $
164-VäTÆ _Çh $ ÙA{ú¼ÙA
VÙèO<Ë VäTÒä ôâ, V¼¬Æ] <Vô´Gdäô $
oÒ´_ ßä{ <ËôH* Ëâ ËäôH*, {Säh êTäôGdäô $$ µ>âXî $$
{Âôh ÌS@ ôä¬ ô¤O ôäËâ, <G¬ù_ Gä¬ ßTäô $
VÆ] V¶ËäâÉ VÙä VË V¶´¬, ¬<Ë O<Ë Òäô G {äô $$ 1 $$
´ÆO ´ÆO ôäËâ ´ÆO ´ÆO ¬äËâ, ´ÆO ´ÆO V¶O<Ë Väô $
´ÆO ´ÆO ¬â_ä ´ÆO ´ÆO ÁÒG, ´ÆO ´ÆO ·äG <Òúäô $$ 2 $$
VXî_ <fôäâ¬<h VÌ VÆ] ÙäËä, ÙØ_ùo k<d* V¶Väô $
ÙäÙõ d¶V ôdH* VÆ] VäOô, ßäòâ {ô ê{Xîäô $$ 3 $$
V¶Ë _Çh ÌËä ôdâ dH*V¶Ëäâ* Xâî ¬G Xî[ O<Ë V¦ò ÌS@ ¬â* dA däâËA dH, Òâ o´G ¨äôä
{ô¬ä¦¬ä Xâî V¼¬Æ] ôdËâ dH* $ V¶Väô-<V¼TÆ Xâî <ÒÉò-´_ Vâ íÒò¶ ËHôËâ dH* ßäHô ß¼òäâ* Xîäâ ËäôËâ
dH* $ Òâ VÌ {SXîäô Vä¶VäuôXî {Sä<hòäâ* Xâî ê¾äô XîôGâ Òä_â däâËâ dH* $ {Âhù ÌS@ Xâî o<Óî-ô¶O ¬â* ßGÆôÓî
ôdËâ dØòâ êGXâî <G¬ù_ Gä¬ Xîä dA ßäTäô ô]Ëâ dH* $ ê¼dâ* V¶ËäâÉ ßäHô V¶ò¬ ¨äôä VÙä VÆ] ôdËä dH,
êGXî[ ÌÆ<¾ ß{äô däâËA dH $ Òâ VÙä {SoÆ-{Sâ¬ ¬â* ßGÆôÓî ôdËâ dØòâ ¬íË ôdËâ dH* $ êGXî[ VÙä V¶O<Ë
XîôGâ Vâ <ÒiÒ Xâî Väô ÌS@ Xîä ·äG däâËä dH $ Òâ VÙä {SoÆ Vâ <¬_â ôd Xîô VÌVâ {Sâ¬ XîôËâ dØòâ VÙä
VÌXâî ÁÒG cî{ ÌGâ ôdËâ dH* $ VÌXîäâ VÆ] ÙâGâ Òä_â, VÌ {Sä<hòäâ* Xâî <fôäâ¬<h V¼Ë, kV V¶Väô
¬â* Vd´ GdA* <¬_Ëâ, Òâ V¼Ë d¶V Ëäâ ÌS@ cî{ VÆ]-VäOô ¬â* dA ôdËâ dH*, V¶Väô ¬â* Ëäâ {ôäâ{Xîäôäù
dA ßäòâ dH* $
165-(OÆ´ôäËA) {uôúò ê¦Väd ¬¶O_ $ ÙA{ú¼ÙA
ßPd1 øô {ädØhä¶ òâ, ßäáòä2 ßäË¬ ôä¬ $$ µ>âXî $$
údØ¶ <Ù<f ¬¤O_äúäô, ßäG¼Ù ß<Ë øhä¶ òâ $
Òô¦òä ´H ´HXîäô, <ÒæÙ3 ÒTäÒhä òâ $$ 1 $$
XîGXî Xî_f ôV ¬ä¶<d*, V]A oô ÁòäÒJòäâ òâ $
ßäG¼Ù ß¶O G ¬äk, ßPdäôH ßäÒJòäâ òâ $$ 2 $$
oäÒH o<Óî ß{äô, VâÒä Xî[<´òâ òâ $
V¼¬Æ] <Vô´Gdäô, VÙä VÆ] _A<´òâ òâ $$ 3 $$
T¼ò ßPdäôä oäO, ßäáòä ßPd ohA4 òâ $
ÙäÙõ Vâ´ VÆdäO, ËÂ¶ <½oÆÒG ThA òâ $$ 4 $$
165-66¬â* VäÇä¦Xîäô däâGâ {ô ¬¶O_ ê¦Väd <Ù]ä ôdâ dH*dâ V¼Ë-V<] ! d¬äôâ1
ß¼Ë:Xîôh cî{ øô ¬â* ßä¦¬-íÒcî{ ß<Ë< ßäòâ2 dH*, ßË: ß¼Ë:Xîôh Xî[ úäôäâ* ÒÈ<¸ cî{
<Ùfäßäâ* ¬â* ¬¶O_äúäô, ß¦ò<TXî ßäG¼Ù ßäHô ´ò-´ò fÄÙ däâ ôdä dH, òf3 ÒÈ<¾ Xâî OAË Oäòâ
´ä ôdâ dH* $ dâ V¶Ë-V<] ! ß{Gâ fÆ¾ ¬G-Xî_f ¬â* {SoÆ-{Sâ¬ cî{ ôV oô Xîô _äGä ßäHô d¬äôâ
ßäXîô {Sâ¬-ôV <{_äGä $ êV V¬ò Xîä ßäG¼Ù ß¼Ë:Xîôh ¬â* G V¬äòâOä $ oäÒ-o<Óî ¨äôä êV
ß{äô {ô¬ä¦¬ä Xâî V¼¬Æ] däâXîô, êGXî[ VâÒä XîôËâ dØòâ <G¦ò VÆ] {Sä³ XîôGä $ dâ <½oÆÒG Xâî
íÒä<¬Gè ! ßä{ d¬äôâ ßäXîô tÙò-fÎòä {ô d¬â* VÆdäO VÆ] Ùâ ôdâ dH*, òd d¬äôä T¼ò oäyò dH, òd
¬H* V¦ò dA XîdËä4 dõ¤ $
166-óîôäâÙíË Ëä_
OäÒdØ ¬¤O_äúäô, ßä´ ÒTäÒhä¶ òâ $
VÆ{Gäâ* Ùâçòäâ Vä¤ú, {AÒ øô ßäÒhä¶ òâ $$ µ>âXî $$
oäÒ Xî_f ´_ {Sâ¬ Xîä, VÌ V<]òG Xâî fAf $
OäÒË ú_A ÒTäÒhä¶ , ´H ´H ´H ÓÙAf $$ 1 $$
{Ù¬ Xîäâ<µ> ô<Ò <e_<¬_H, ß¶O ß¶O Ëâ´ ßG¶Ë $
<ÒXîV ÒÙG <Òôd<G <¬_A, øô ßäòâ duô X¶îË $$ 2 $$
VÆ¼Ùuô VÆô<Ë aÈ¶Oäô Xîô, V¼¬Æ] {ôVâ {AÒ $
¬äâ ¬¶<Ùô ¬äâdG ßä<Òòä, Òäcî¶ ËG ¬G ÁÒ $$ 3 $$
XîÒ_ <Gô¼Ëô GôdôA, {SXîµ> oòâ oOÒ¶Ë $
´d¤ <Òôd<G OÆh ÒAGÒH1, ]â_ óîäO ÌV¶Ë $$ 4 $$
Òô ßäòäH <Òôd<G <¬_A, ßôV {ôV VÌ ß¶O $
ÙäÙõ VÆ¼Ùuô VÆ] oòä, ´ÆO ´ÆO òdØ ôV ô¶O $$ 5 $$
k<Ë ôäO ¬äcî (¬äôÒä) V¬ä³ : $$ 7 $$ {Ù 24 $$
dâ V<]òäâ ! ßä´ ÌTäkù Xâî ¬¶O_ OAË Oäßäâ $ Xîäôh, ´äâ {d_â d¬â* íÒIG dØßä ä <Xî
{SoÆ øô ßäòâ*Oâ, Òd ßä´ {S¦òÇ cî{ Vâ V¦ò Ùâ] <_òä dH, {SoÆ tÙò-¬¶uÙô ¬â* {Täô Oòâ dH* $
kN¼jòä¤ Ëä ÒÈ<¸ cî{ VoA V<]òäâ* Xâî O<Ë cî{ <fô {ô {Sâ¬-´_ Vâ {uô{Âhù oäÒ-Xî_f ô]â dØòâ
dH* $ VÌ {SoÆ-{Sâ¬ Vâ òÆÓî däâXîô dA ß{Gâ Xîäòù XîôËA dH* ßäHô Òâ VoA, dâ ÓÙAf ! ßä{Xî[ ¬G,
ÒúG, Xî¬ù Vâ ´ò däâ, kV {SXîäô ÒÈ<¾ Xâî OAË OäËA dØkù {SoÆ Xâî V¼¬Æ] ú_A dH* ßäùËè VoA
kN¼jòä¶ ßäHô ÌÆ<¾ ßä<Ù ÒÈ<¸ oOÒÙäXîäô däâ Okù dH* $ êG {SoÆ Xîä Ëâ´äâ¬ò íÒcî{ Xîäâ<µ> {å VÂòäâÍ
Xâî V¬äG <e_<¬_äËä dØßä oäV ôdä dH, êGXâî {S¦òâXî ß¶O {ô ßG¼Ë Ëâ´ fäâ<oË dH $ BâVâ duô
´Ì tÙò cî{ øô ¬â* ßäòâ, ËÌ <ÒôdGA {SV¼G-¬Æ] däâXîô ß{Gâ íÒä¬A Vâ <¬_A ßäHô ÒÈ<¸-
VÆ¼ÙôA VäTG-aÈ¶Oäô XîôXâî {SoÆ Xâî V¼¬Æ] dA íÒcî{äXîäô däâGä cî{ í{fù XîôËA dH Ëä XîdËA dH-
¬âôâ tÙò-¬¶<Ùô ¬â* <ÒiÒ-<Ò¬äâdG {Täôâ dH* $ ¬H* êG {ô ß{Gä ËG, ¬G ßäHô ÁÒG <Gv>äÒô XîôËA
dõ¶ $ d¬äôâ oOÒäGè Gôduô ßý> Ù_-Xî¬_ {ô ´dä¶ <Gô¼Ëô ÙfùG Ùâ ôdâ dH*, Òdä¶ dA <ÒôdGA ÒÈ<¸
êGXâî OÆh-XîG cî{ ÒV¶Ëäâ¦VÒ óîäO Xîä ]â_ ]â_Ëâ dØòâ <Gô¼Ëô V¶òäâOäù <ÒGò XîôËA dH $
kV {SXîäô kùf-Òô tÙò ¬â* ßäòä, ËÌ ÒÈ<¸-<ÒôdGA êVVâ <¬_Xîô êVXâî íÒcî{ ¬â* ßôV-{ôV
cî{ Vâ BXî däâ Okù dH $ ßÌ ÒÈ<¸-VÆ¼ÙôA Xâî òd ßoâÙ-ôV Xîä ô¶O _O ´äGâ Vâ VÙä Xâî <_òâ
{ô¬äG¼Ù däâ Oòä dH $
k<Ë aA ÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXîä ôäO ¬äcî (¬äôÒä) V¬ä³ : $$ 7 $$
ß ôäO ôä¬Xî_A 8
(OäòG V¬ò {SoäË 3 Vâ 6)
167-VÙèOÆæ fÄÙ ¬<d¬ä $ ÙäÙôä
fÄÙ V¬äGä ´äâ ôdH, OÆæ ÒäkXî1 ÌATä $
êGdA* _äOä BXî VäH*, Väâkù ´G VATä $$ µ>Xâ î $$
BâVA _äOA ¬¬ù Xî[, ËG ¬G VÌ oÂ_ä $
ÁÒË ¬ÈËXî H ôdH, Od ßäË¬ ¬Â_ä $$ 1 $$
ôäO ôä¬Xî_A 8 565
úâËG <úË<d* G ÌAVôâ, ¬dä ôV ¬Al>ä $
fÄÙ <Gô¶´G Od ôgä, êG Vä<dÌ ÙAl>ä $$ 2 $$
BXî fÄÙ ´G ê¾ôâ, VÆ<G Vd´H* ´äOâ $
ß¶Ëô ôäËâ BXî VäH*, fô V¼¬Æ] _äOâ $$ 3 $$
fÄÙ V¬äGä V¼¬Æ] ôdH, {ô ßäË¬ ßäOâ $
ÙäÙõ VAeH Ùâ]Ëä¶, ß<ÒGäfA _äOâ $$ 4 $$
VÙèOÆæ fÄÙäâ* Xîäâ a¾ä V<dË VÆGGâ Vâ dA ¬Æ<Óî däâËA dH, òd XîdËâ dH*´äâ VÙèOÆæ fÄÙäâ*
¬â* ¬G _Oä Xîô ôdä dH, êVXîä tÙò VÙèOÆæ fÄÙäâ1* Vâ ÒâTä Oòä dH ßäHô ´äâ êG fÄÙäâ* Xâî ¨äôä BXî
{ô¬ä¦¬ä Xâî o´G ¬â* _OËä dH, ÒdA ´G ßd¶Xîäôä<Ù ÒXSîËä Xîäâ ¦òäO Xîô Vô_ íÒoäÒ ÌGËä
dH $ êVXâî tÙò {ô fÄÙ Xî[ BâVA ¬¬ù Xî[ úäâµ> _OËA dH-Òd ß{Gâ ËG ¬Gä<Ù VoA Xîäâ oÂ_
´äËä dH ßäHô ß{Gâ ßä¦¬ä Xâî ¬Â_ {ôÌS@ Xîäâ ßoâÙ cî{ Vâ OSdh Xîô, ÁÒ¼¬ÆÓî däâXîô ôdËä dH $
ß<Ë ¬TÆô úâËG cî{ ¬dä-ôV Xîäâ <ú¸ Vâ XîoA oA GdA* oÂ_Ëä $ kV {SXîäô <´VGâ <Gô¶´G íÒcî{
Xâî ÌäâTXî VÙèOÆæ fÄÙäâ* Xîäâ OSdh <Xîòä dH, êVGâ {ôÌS@ Xîä VäÇä¦Xîäô <Xîòä dH $ VÙèOÆæ Xâî BXî
fÄÙ Vâ <´·äVÆ ´G Xîä ê¾äô däâ ´äËä dH $ <´GGâ BXîäOS ¬G Vâ VÙèOÆæ fÄÙ VÆGâ dH*, Òâ ßGäòäV
dA ß·äG <Gjä Vâ Óâ dH* $ ´Ì oA ´äâ a¾ä V<dË OÆæ Xâî V¼¬Æ] ÌHl> Xîô VÆGËâ dH*, ËÌ XîäG Xâî
¨äôä OÆæ fÄÙ-Ìäh ´äXîô tÙò ¬â* _OËä dH ßäHô Òâ <Gô¼Ëô ß{GA ÒÈ<¸ Xîäâ oAËô BXî {ôÌS@ ¬â*
dA ßGÆôÓî XîôXâî ôdËâ dH* $ ´äâ VÙèOÆæ fÄÙäâ* ¬â* _O Xîô {ô¬ä¦¬ä Xâî V¼¬Æ] ôdËâ dH*, Òâ V¶Väô Ùfä
Vâ ßäOâ ÌÑXîô ÒËù¬äG fôAô ¬â* Ùâ]Ëâ-Ùâ]Ëâ dA ß<ÒGäfA ÌS@ ¬â* ßoâÙ cî{ Vâ V¶_yG däâ Xîô
¬ÆÓî däâ Oòâ dH* $
168-Gä¬ ¬<d_ä $ <½Ëä_
ßdäâ Gô, GAXîä dH duô Gä¬,
Ùõ´ä GdA* Gä¬ <ÌG GAXîä, Xîd_â XâîÒ_ ôä¬ $$ µ>âXî $$
<G¬ù_ VÙä BXî ß<ÒGäfA, ß´ô ßXî_ ôV BâVä $
ðÑ Od ôä] ¬Â_ ¬G ¬ä¶dA*, <Gô] Ùâ] <G´ XHîVä $$ 1 $$
òdØ ôV ¬Al>ä ¬dä ß¬AôV, ß¬ô ßGÆ{¬ {AÒH $
ôäËä ôdH {Sâ¬ VäH* ¬äËä, BâVâ ´ÆO ´ÆO ÁÒH $$ 2 $$
Ùõ´ä GdA* ßäHô Xîäâ BâVä, OÆæ ß¶´G Xîô VÂeH $
ÙäÙõ ¬äâµ>â oäO d¬äôâ, ÙäV <ÒÒâXî[ ÌÂeH $$ 3 $$
Gä¬ ¬<d¬ä Xîd ôdâ dH*dâ Gô ! XîÁòäh Xâî VäTGäâ* ¬â* duô-Gä¬ dA aâbl> dH, <´V¬â* VÌ
Xîä V¬ ß<TXîäô däâ, BâVâ Gä¬ Xîäâ v>äâªXîô ß¼ò Xîäâkù oA VäTG aâþ> GdA* dH $ ßË: ËÂ BXî ¬ä½
ôä¬-Gä¬ Xîä dA <ú¼ËG Xîô $ ´äâ VÙä <G¬ù_, ß¨HË, ß<ÒGäfA, ß´ô, Xî_ä <ÒoäO Vâ ô<dË,
BâVä ÌS@ ôV dH, ÒdA Ëâôä ¬Â_ dH, êVA Xîä Gä¬ ¬G ¬â* ðÑËä Vâ ô] ßäHô <Òúäô ¨äôä êVXîä
<GôAÇh XîôËâ dØòâ ß{Gâ íÒcî{ Xîäâ oA Ùâ] XHîVä dH ? òd Gä¬ <ú¼ËG cî{ ß¬ÈË-ôV ¬däGè ¬TÆô
dH, ´äâ kVXîä {äG XîôËä dH ßäHô {Sâ¬ Vâ ßGÆôÓî ôdËâ dØòâ ¬íË ôdËä dH, Òd ß¬ô ßGÆ{¬ ÌS@cî{
däâXîô {S<Ë òÆO ¬â* BâVâ Á<ÒË ôdËä dH <Xî êVXâî V¬äG Xîäâkù oA GdA* ôdËä $ Gä¬ Xâî V¬äG aâþ>
ßäHô VÆO¬ ß¼ò VäTG Xîäâkù oA GdA* dH, <Xî¼ËÆ Gä¬ Xî[ òäù ¬<d¬ä OÆæ ·äGä¶´G Xîäâ ÒÈ<¸-Gâ½
¬â* ßä¶´Gâ Vâ dA ÙA]ËA dH, <ÒÒâXî[ oÓî dA êVâ V¬e {äËä dH $ duô-OÆæ XÈî{ä Vâ dA d¬äôA V¬e
¬â* ßäòä dH, ßË: d¬äôä oäyò ¬däGè dH $
169-ß¦ò¼Ë <Òôd $ <½Ëä_
XîÌ ßäÒHOä, XîÌ ßäÒâOä ?
{AÒ {SXîµ> ßä{ <Ù]äÒHOä, <¬l>ªä ¬ÆeXîäâ oäÒHOä $$ µ>âXî $$
X¶îl>ªâ _äO ôdõ¶ ôâ, GHGäâ* ¬â* Ìä<d Tcî¶ ôâ, <{Ò ËÆe <ÌG eÂô ¬cî¶ ôâ $$ 1 $$
{äÒäâ* ¬íËXî ¬âôä ôâ, ËG ¬G <{ÒÁ Ëâôä ôâ, däH* ôä]Â¶ GHGdõ¶ Gâôä ôâ $$ 2 $$
<dòªâ dâË _OäF¶î ôâ, ßÌ XHî ´â <{Ò {äF¶î ôâ, Ëäâ Ìâô Ìâô Ì<_ ´äF¶î ôâ $$ 3 $$
Vâ´<ªòâ <{Ò ßäÒH ôâ, ËÌ ßäG¼Ù ß¶O G ¬äÒH ôâ, ÙäÙõ Ùfù <Ù]äÒâ ôâ $$ 4 $$
169-171 ¬â* ß¦ò¼Ë <Òôd <Ù]ä ôdâ dH*¬âôâ <{SòË¬ {SoÆ XîÌ ßäòâ*Oâ, XîÌ ßäòâ*Oâ ?
´Ì {SoÆ {SXîµ> cî{ Vâ ß{Gä íÒcî{ <Ù]äòâ*Oâ, ËÌ Òâ ¬TÆô {SoÆ ¬Æe Xîäâ ÌdØË <{Sò _Oâ*Oâ $ ¬H* êGXâî
íÒcî{-X¶îl> ¬â* _O Xîô ôdõ¶Oä $ êGXîäâ ß{Gâ ·äG-Gâ½äâ* ¬â* ß¶´G Xâî V¬äG «>ä_ Xîô ô¢]Â¶Oä $ {SoÆ
Xâî <ÌGä ¬H* ÙØ:]A däâXîô ¬ô ôdä dõ¤ $ dâ {SoÆÁ ! ¬âôä ¬íËXî ßä{Xâî úôhäâ* ¬â* dH $ ËG Ëä ¬G oA
ßä{Xâî dA dH*, ¬H* ßä{Xîäâ ß{Gâ Gâ½äâ* Xâî V¬A{ dA ô]Gä úädËä dõ¶, tÙò Vâ {Sâ¬ XîôËä dõ¤ $ ò<Ù kV
fôAô ¬â* {SoÆ Xîäâ {Sä³ Xîô _Â¶Oä, ËÌ Ëäâ ¬H* êGXî[ ÌäôPÌäô Ì<_däôA ´äF¶îOä $ ¬âôA tÙò-fÎòä {ô
{SoÆ ßäòâ*Oâ ßäHô ¬Æeâ ß{Gâ íÒcî{ Xîä ÙfùG Xîôäòâ*Oâ, ËÌ ¬Æeâ kËGä ßäG¼Ù däâOä <Xî¬âôâ
ß¼Ë:Xîôh ¬â* oA G V¬äòâOä $
170-(<V*TA) ¬<Xîä ¬äâÙ Ëä_
<{ôA1 ËÂ¶ {ä¶h2 {Väk«>â3, ¬Â¶4 Ë<G _äOA oä<dªâ5 $$ µ>Xâ î $$
{ä¶TA6 ÒA*Ùäâ7 <GXîôA_ä,8 ßVä¶9 Väh10 OÁdäkªâ11 $
Vä¶kÍ <VXîä¶13 V«>Xâî_ä14, OÆeA15 Oä<_16 VÆGäkªâ $$ 1 $$
{Vä¶17 {äXî18 ÙAÙäô Xâî_ä,19 <VXî20 ßVä¶ Á _ä<dªâ21 $
ÙäÙõ ¬¶<e Xî_ÂÌ22 ¬â_ä23, Ëäâªâ24 ÌAòä¶25 G Xîäkªâ26 $$ 2 $$
dâ <{SòË¬1 ! ¬âôâ4 fôAô ¬â* <ÒôdäNyG5 {SJÒ<_Ë däâ ôdA dH, ßä{ ß{Gâ2 ÙfùG3 Ùäâ, ßäHô
fAøS d¬äôâ9 Vä10 ÌäË11 Xîôäâ, GdA* Ëäâ òd {Säh {<Xî6 fôAô Vâ <GXî_8 ´äòOä7 $ dâ {Soäâ ! d¬
ËAÒS k¿v>ä13 {ÂÒùXî {ÆXîäô14 ôdâ dH,* ßä{ ß{Gâ íÒcî{ VPÌ¼TA ôdíò¬ò OÆ³15 ÌäË16 d¬â* VÆGäßäâ $
d¬ ßä{Xâî {<Ò½18, ß¨HË19 íÒcî{ Xîäâ Ùâ]â*,17 òd d¬äôA ËAÒS k¿v>ä20 dH, kVâ ßä{ {ÂôA21
Xîôäâ $ ßä{ ¬âôâ tÙò22 ¬â* {SXîµ> däâXîô ¬Æe Vâ <¬_äâ22 $ ßä{Xâî24 <ÌGä ß¼ò25 Xîäâkù26 oA k¿v>ä
¬Æeâ GdA* dH $
171-(<V*TA) ¬NÁ_Xîä¬äâÙ Ëä_
Xîäâ1 ¬âªA2 Ùäâ V´hä, VÆdäôA3 VÆô<Ë Xâî_ä4, _Oâ «>AdØ5 øhä¶ $$ µ>âXî $$
{AôAòä¶6 V¶ÙA7 OäÁdªA_ä8, {ä¶TAªä9 {Âv>ä¶ $
Xî«>A10 kÍÙäâ11 ¬Â¶13 Oôâ_ä14, «>AÙäâ* 15 Ìä¶d ßVä¶16 $$ 1 $$
ßädâ17 <VXî18 ÙAÙäô Á_ä19, <{ôA6 {Âô20 {Vä¶21 $
kò¶22 ÙäÙõ ´â23 Jò¶Ù24 òâ_ä25, V´h Vä¶h26 ôdä¶ $$ 2 $$
Xîäâk1 V¶Ë Ùòä XîôXâî ß<Ë VÆ¼Ùô3 ß¨HË4 íÒcî{ ¬âôâ VJ´G {SoÆ Xîäâ <¬_äßäâ2 $ êVXî[
{Sä<³ Xâî <_òâ {Sò¦G XîôËâ2 ÌdØË <ÙG5 _O Oòâ dH*, ß{Gâ <{SòË¬6 Xî[7 ÌäËâ*8 V¶Ë cî{ {<Xîäâ9* Vâ
{Âv>Ëâ dH*Òâ <{SòË¬ ! ¬âôâ 13 øô ¬â* ßäXîô11 XîÌ10 d¬äôâ16 O_â14 ¬â* oÆ´ä Ùâ*Oâ15 ? êGXâî ÙfùG
XîôGâ Xâî <_òâ19 ËAÒS k¿v>ä18 _O ôdA dH17 $ dâ <{SòË¬ ! d¬ ßä{Xîäâ Ùâ]â*21, òd d¬äôA oAËô20
Xî[ ê¦X¶îl>ä dH $ dâ VJ´G ! ¬H* VÙä ßä{Xâî Vä26 ôdõ¶, ¬âôâ ÁÒG24 Xâî23 <_òâ25 BâVA22 áòÒíä
Xî[<´òâ $
172-<ÒGËA $ {¶´äÌA <½Ëä_
duô dä¶ <Ù]äßäâ GHGä,
VÆ¼Ùô ¬Âô<Ë ¬äâdGä¶, Ìäâ<_ VÆGäßäâ ÌHGä* $$ µ>âXî $$
{SXîµ> {ÆôäËG ]¶«>Gä*, ¬dA¬äG1 VÆ] ¬¶«>Gä* $$ 1 $$
ß<ÒGäfA ß{ôP{ôä, ÙAGÙòä_ OOG Tôä $$ 2 $$
{äôÌS@ {uô{Âôhä*, Ùfù ÙâdØ ÙØ] Ùõôhä* $$ 3 $$
Xîô XÈî{ä Xîæhä¬kù, ËÌ ÙäÙõ Ùâ]H ËÆ¬ Ùkù $$ 4 $$
ÙfùGäù <ÒGò Xîô ôdâ dH*ÙäÙõÁ Gâ Xîdädâ dôâ ! duô Gâ Xîdä-"dä¶' $ ÙäÙõ $ dâ {Soäâ $
"ßä{ ß{GA ß<Ë VÆ¼Ùô ¬äâdGA ¬Â<Ëù ¬âôâ Gâ½äâ* Xîäâ <Ù]äßäâ, ¬Æ] Vâ Ìäâ_Xîô ß{Gâ ôdíò¬ò ÒúG
VÆGäßäâ, tÙò ¬â* {SXîµ> däâXîô ¬âôâ {ÆôäËG Xî¬ù-Ì¼TG Xîäâ Xîäµ>äâ ßäHô ß{GA ¬dä ¬<d¬ä-Vâ1 ¬âôâ
ßäG¼Ù Xî[ ÒÈ<¾ Xîôäâ $ dâ ß<ÒGäfA ! ßä{ ß{ôP{äô, ÙAG-Ùòä_Æ ßäHô ß{GA V¸ä Vâ ßäXîäfä<Ù
Xîäâ Täôh XîôGâ Òä_â dH* $ dâ {uô{Âhù {ôÌS@ ! ¬âôâ ÙØ:] Xîäâ Ùõô XîôGâ Òä_ä ß{Gä ÙfùG Ùäâ $
Xîæhä¬ò ÙâÒ ! ´Ì ßä{ XÈî{ä Xîôâ*Oâ, ËÌ dA ¬H* ßä{ Xîäâ Ùâ] {äF¶îOä $'
173-<Gí{ÈdËä $ {¶´äÌA <½Ëä_
ôä¬ VÆ] VâÒXî ´äGH ôâ, Ùõ´ä ÙØ] Xîô ¬äGH ôâ $$ µ>âXî $$
ßäHô ßNyG Xî[ eä_ä1, ó¶îÙ ôäâ{â dH* ´¬ ´ä_ä$
V¬ Xîä_ Xî<l>G fô {â]H, òâ <V*d cî{ VÌ Ùâ]H $$ 1 $$
<ÒÉ VäOô _dô Ëô¶Oä, òdØ BâVä XÂî{ oÆÒ¶Oä2 $
oòoAË oòäGXî oäôA, uô{Æ XîôÒË ¬Aú <ÒúäôA $$ 2 $$
òdØ BâVä cî{ v>_äÒä3, l>O {äVAdäôä ßäÒä $
VÌ BâVä Ùâ] <Òúäôâ, òâ {Säh øäË Ìµ>{äôâ4 $$ 3 $$
BâVä ´G VâÒXî Väâkù, ¬G ßäHô G oäÒâ Xîäâkù $
duô {Sâ¬ ¬OG ô¤O ôäËä, ÙäÙõ ôä¬ ô¬H ôV ¬äËä $$ 4 $$
oÓîäâ* Xî[ <Gí{ÈdËä <Ù]ä ôdâ dH*oÓî BXî ôä¬ Xîäâ dA VÆ] íÒcî{ V¬eËâ dH*, ßäHô ôä¬
Vâ <o¼G Xîäâ ÙØ:] cî{ ¬äGËâ dH* $ ôä¬ Vâ <o¼G ´äâ XÆîv> oA dH, ßNyG Xî[ JÒä_ä1 Xâî V¬äG <ú¼Ëä
¨äôä ´_äGâ Òä_â dH* Òä ¬äòä Gâ ò¬-´ä_ <Ìv>äXîô ÁÒäâ* Xîäâ ó¤îVäGâ Xâî <_òâ ó¤îÙä ôäâ{ä dH $ ôä¬
Vâ <o¼G VÌ Xîäâ Xîä_ Xâî Xî<l>G Ìäh Xâî V¬äG Òä <V*d íÒcî{ Ùâ]â $ ´äâ ¬G ¬â* <ÒÉòäâ* Xî[ Ëô¶O
êl>ËA dH, Òd <ÒÉ-V¬Æj Xî[ _dô Xâî V¬äG dH $ ´HVâ V{äâ2Í Vâ {uô{Âhù XÂî{ oò¶Xîô däâËä dH, BâVä
dA ß<Ë oòäGXî ßäHô oòoAË XîôGâ Òä_ä òd V¶Väô dH $ kVâ XîôÒË Vâ úAôXîô ¬äôGâ Òä_â f½Æ
Xâî V¬äG V¬eGä úä<dòâ $ òd l>O Ëä O_â ¬â* {äf «>ä_Gâ Òä_ä dH <Xî¼ËÆ BâVâ v><_òä3 Xâî cî{
¬â* Vä¬Gâ ßäËä dH <Xî ß·äGA {SähA kVâ <dËXîô ¬äG _âËâ dH*, <óîô oA VäTXî ´G oOÒäGè Vâ <o¼G
VÌ Xîäâ <Òúäô {ÂÒùXî BâVä Ùâ]Ëâ dH* <Xî òâ íÒäAù {SähA ¬äOù ¬â* _Âµ>4 Xîô ¬äôGâ Òä_â {Säh øäËXî
dH* $ ´äâ Xîäâkù ´G BâVä <Gí{Èd oÓî däâËä dH, êVXâî ¬G Xîäâ oOÒäGè Vâ <ÌGä Xîäâkù oA <{Sò GdA*
_OËä $ Òd Ëäâ duô ¬â* ßGÆôÓî ôd Xîô duô-{Sâ¬ ¬â* <G¬yG ôdËä dH ßäHô {Sâ¬-ôV Vâ ¬íË dØßä ôä¬
Xâî Vä dA ô¬h XîôËä dH $
174 VäTÆ ¬<d¬ä $ ´ò ¬¶O_ Ëä_
ßä{ <Gô¶´G òäâ* XîdH, Xî[ô<Ë XîôËäô $
¬H* ´G VâÒXî ¨H GdA*, BXHî ß¶O Väô $$ µ>âXî $$
¬¬ Xîäôh VÌ {ôdôH, ßä{ä ß<o¬äG $
VÙä ß]¶<«>Ë êô TôH, Ìäâ_â oOÒäG $$ 1 $$
ß¶Ëô {µ> ÁÒH GdA*, ËÌ dA ¬ô ´äk $
<ÒvÆ>ôâ Ë_óHî ¬AG Jòäâ*, ÁÒâ ´_ ßäk $$ 2 $$
ÇAô GAô Jòäâ* <¬_ ôdH, ´_ ´_<d V¬äG $
ßäË¬ {ähA _äH*h Jòäâ*, Ùõ´ä GädA* ßäG $$ 3 $$
¬H* ´G VâÒXî ¨H GdA*, ¬âôä <Òaä¬ $
¬âôä ´G ¬Æe Väuô]ä, ÙäÙõ XîdH ôâ ôä¬$$ 4 $$
V¶Ë ¬<d¬ä Xîd ôdâ dH*íÒò¶ <Gô¶´G ôä¬ V¶Ëäâ* Xîä òf kV {SXîäô XîdËâ dH*- ""¬H* ßäHô ¬âôâ
oÓî´G Ùäâ GdA* dH $ d¬ ÙäâGäâ* BXî dA íÒcî{ dH*, òd ¬âôA <Ghùò Xî[ dØkù Väô ÌäË dH $ Òâ V¼Ë´G ¬âôâ
<_òâ ÁÒ¦Ò cî{ ßd¶Xîäô, OÆh-Xî_ä<Ù Xâî ß<o¬äG ßäHô ß{Gä VÒùíÒ ¦òäO ÙâËâ dH* $ VÙä
ß]¶<«>Ë oäÒ Vâ tÙò ¬â* ¬âôä ®òäG XîôËâ dH* ßäHô ¬Æ] Vâ oOÒäGè ßä<Ù ¬âôâ Gä¬äâ* Xîä ê¿úäôh
XîôËâ dH* $ ò<Ù ¬âôâ ßäHô êGXâî ÌAú XÆîv> {ªÙä ßä ´äËä dH, Ëäâ Òâ Á<ÒË GdA* ôd VXîËâ, ´HVâ ´_
däâGâ {ô ¬¿v>A Á<ÒË ôdËA dH ßäHô ´_ Vâ <ÌvÆ>ªGâ {ô Ëªóî Xîô ¬ô ´äËA dH, ÒHVâ dA ¬âôâ <ÌGä
Ë¦Xîä_ ¬ô ´äËâ dH* $ êGXî[ ßä¦¬ä ´_ ¬â* G¬Xî Xâî V¬äG Ëäâ ¬âôâ ¬â* <¬_A dA ôdËA dH $ êGXâî
tÙò ¬â* ¨HË oäÒ GdA* däâGâ Vâ êGXîäâ ¬Æe Vâ <o¼G XÆîv> oA GdA* oäVËä $ Òâ VäTG Xî[ ¬®òäÒíä
¬â* ¬Æe ¬â* ´_ ¬â* ÙõT Xâî V¬äG <¬_â ôdËâ dH* ßäHô VäTG Xî[ {uô{äXîäÒíä ¬â* ´_ ¬â* ´_ Xâî
V¬äG ¬Æe ¬â* <¬_ ´äËâ dH* $ ßË: ¬H* ßäHô ¬âôâ oÓî Ùäâ GdA* dH*, êGXîä <Òaä¬ íäG Ëäâ ¬âôä íÒcî{
dA dH $ ¬âôä oÓî ¬âôâ V¬äG dA dH'' òd íÒò¶ ôä¬ dA XîdËâ dH* $
175-{uôúò <ÒGËA $ ´ò ¬¶O_ Ëä_
fôh ËÆPdäôA XâîfÒä, ¬H* ßG¶Ë VÆ] {äòä $
oäO Ìªâ ËÂ¶ oâ<µ>òä, däH* úôhäâ* ßäòä $$ µ>âXî $$
¬âôA Ë{Ë <¬µ>A ËÆ¬ Ùâ]Ëä¶, fAË_ oòäâ oäôA $
oÒ Ì¶TG ¬ÆÓîä oòä, ´Ì <¬Áòä ¬ÆôäôA $$ 1 $$
oô¬ oâÙ VÌ oÂ<_òä, úâËG <úË _äòä $
{äôV VäH* {uôúò oòä, êG Vd´ _]äòä $$ 2 $$
¬âôä ú¶ú_ <úË <Giú_ oòä, ßÌ ßGË G ´äkù $
¬OG oòä fô Ìâ<Tòä, ôV {Aòä ßøäkù $$ 3 $$
V¼¬Æ] H ËH* VÆ] <Ùòä, òdØ Ùòä ËÆPdäôA $
ÙäÙõ ÙfùG {äÒkù, {AÒ {Säh ßTäôA $$ 4 $$
175-176 ¬â* {uôúò {ÂÒùXî <ÒGò Xîô ôdâ dH*dâ XâîfÒ ! ßä{Xî[ fôh ¬â* ßäXîô ¬H*Gâ
ßG¼Ë VÆ] {äòä dH, Ìªâ oäyò Vâ dA ßä{ ¬Æeâ <¬_â dH* ßäHô ¬H* ßä{ Xâî úôhäâ* ¬â* ßäòä dõ¤ $ ßä{Xâî
ÙfùG XîôËâ dA ¬âôA ´_G <¬µ> Xîô ¬âôä tÙò ß<Ë fAË_ däâ Oòä dH $ dâ ¬Æôäôâ ! ´Ì ßä{ <¬_â,
ËÌ dA ¬H* oÒ-Ì¼TG Vâ ¬ÆÓî dØßä dõ¤ $ ßÌ VP{Âhù oS¬ ´¼ò oâÙäâ* Xîäâ oÂ_ Xîô ¬H*Gâ ß{Gâ <ú¸ Xîäâ
úâËG-íÒcî{ ¬â* dA _Oäòä dH $ ßÌ Ëäâ {SoÆ {äôV Vâ ¬H* {uô<úË däâ Oòä dõ¤, ê¼dA*Gâ ¬Æeâ Vd´äÒíä
¬â* ß{Gä íÒcî{ <Ù]äòä dH $ êGXîä VäÇä¦Xîäô däâGâ {ô ¬âôä ú¶ú_ <ú¸ <Giú_ däâ Oòä dH,
ßÌ êGXâî íÒcî{ <ú¼ËG Xîäâ v>äâª Xîô ß¼ò ßäâô GdA* ´äËä, ÌS@-<ú¼ËG-ôV Vâ <¬_ Xîô ¬G
¬yG däâ ôdä dH, kVGâ ËÈ³ däâXîô ôV Xîä {äG <Xîòä dH $ dâ <{SòË¬ {SähäTäô ! ßä{Gâ ¬âôâ V¼¬Æ]
{SXîµ> däâXîô ¬Æeâ {ô¬äG¼Ù {SÙäG <Xîòä dH, ¬H* ßä{Xîä ÙfùG Xîô ôdä dõ¶, òd ßä{Xî[ ¬däGè Ùòä
dH $
176-<Ë_Òäªä Ëä_
Oäâ<Ò¼Ù ! ôä]äâ ß{GA ßäâµ> $
Xîä¬ XSîäâT oòâ Ìµ>{äôâ, Ë<Xî ¬äôH* êô úäâµ> $$ µ>Xâ î $$
ÒHôA {¶ú VÌ_ V¤O ¬âôâ, ¬äôO ôäâXî ôdâ $
Xîä_ ßdâªA1 Ì<TXî H _äOâ, Jòäâ* <´Ò Ìä´ Odâ $$ 1 $$
·äG ®òäG <dôÙH duô _AGä, V¶O dA øâô ôdâ $
V¬e G {ôkù Ìä{ ô¬Hòä, ËÆ¬ <ÌG fÂ_ Vdâ $$ 2 $$
fôh ËÆPdäôA ôä]äâ Oäâ<Ò¼Ù, kG VäH* V¶O G ÙA´H $
kGXâî V¶O ÌdØË ÙØ] {äòä, ÙäÙõ Xîäâ O<d _A´H $$ 3 $$
dâ Oäâ<Ò¼Ù ! ß{GA fôh ¬â* ô]äâ, d¬äôâ {ô¬äù ¬äOù ¬â* Xîä¬-XSîäâTä<Ù _Æµ>âôâ d¬â* _Âµ>Gâ ¬â*
Ë¦{ô däâ ôdâ dH* $ òâ ËäXî 2 Xîô tÙò ¬â* úäâµ> ¬äôËâ dH* ßäHô {¶ú <ÒÉò cî{ Ì_ÒäGè f½Æ oA d¬äôâ
V¶O _OXîô d¬äôä ¬äOù ôäâXî ôdâ dH* $ ´HVâ áòäT ¬ÈOäâ* Xâî {Av>â _OËä dH, ÒHVâ dA Xîä_ cî{ <fXîäôA1
f½Æ däâXîô {Av>â _O ôdä dH Ëä ´HVâ Ìä´ <ú<ªòä Xîäâ {XîªËä dH, ÒHVâ dA Xîä_ ÁÒ Xîäâ {XîªGâ
Xâî <_òâ Xî<µ>Ì¾ däâ ôdä dH $ dâ dôâ ! ¬âôä tÙò ßä{Xâî ·äG-®òäGä<ÙXî VäTG ¬â* _AG däâ ôdä dH
ßäHô òâ ¬G ¬â* <v>{â Xîä¬ä<ÙXî f½Æ ¬Æeâ ß{Gâ Vä øâô ôdâ dH* ßäùËè Xîä¬A XSîäâTA ÌGä ôdâ dH* $ dâ
ô¬Hòä ôä¬ <{ËäÁ ! kG Xîä¬ä<ÙXî Xîäâ Gý> XîôGâ Xîä ê{äò ¬âôA V¬e ¬â* GdA* ßä ôdä dH, ¬H*Gâ
ßä{Xâî <ÌGä ÌdØË ÙØ:] Vdâ dH* $ dâ Oäâ<Ò¼Ù ! ßÌ Ëäâ ¬Æeâ kGXîä V¶O G ÙâXîô ß{GA fôh ¬â* dA
ô¢]äâ $ ¬H* kGXâî V¶O ¬â* ÌdØË ÙØ:] {ä úÆXîä dõ¤ $ ßË: XÈî{ä XîôXâî ¬Æeâ ß{Gâ XÈî{ä-díË Vâ {Xîª
Xîô ß{Gâ Vä dA ô<]òâ $
177-oò¬äG <ÒGËA $ ô¶OËä_
ôä¬ ! XÈî{ä Xîô däâdØ Ùòä_ä, ÙfùG ÙâdØ XîôdØ {S<Ë{ä_ä $$ µ>âXî $$
Ìä_Xî ÙõT G Ùâkù ¬äËä, Ëäâ Òd ¢òäâ* Xîô <´ÒH <ÒTäËä $$ 1 $$
OÆh ßäHOÆh duô XÆîv> G <ÒúäôH, ß¶Ëô dâË {SA<Ë Xîô {ä_H $$ 2 $$
ß{Gäâ* ´äG XîôH {S<Ë{ä_ä, GHG <GXîµ> êô TôH Oäâ{ä_ä $$ 3 $$
ÙäÙõ XîdH GdA* Òf ¬âôä, ËÂ¶ ¬äËä ¬H* Ìä_Xî Ëâôä $$ 4 $$
oòòÆÓî <ÒGò Xîô ôdâ dH*dâ ôä¬ ! XÈî{ä XîôXâî ¬Æe {ô Ùòä Xîôäâ ßäHô ß{Gä ÙfùG ÙâXîô
¬âôA ôÇä Xîôäâ $ ´HVâ ¬äËä <ffÆ Xîäâ ÙõT G <{_äÒâ Ëäâ Òd XHîVâ Á<ÒË ôd VXîËä dH ? ÒHVâ dA dâ
<ÒTäËä ! ¬H* ßä{Xâî ÙfùG <ÌGä XHîVâ Á<ÒË ôd VXÂ¤îOä ? dâ dôâ ! ¬äËä <ffÆ Xâî OÆh ßÒOÆh Xîä
XÆîv> oA <Òúäô G XîôXâî tÙò ¬â* {Sâ¬ ô]Ëâ dØòâ {SA<Ë Vâ êVXîä {ä_G XîôËA dH ßäHô dâ Oäâ{ä_ ! êVâ
ß{Gä V¬e v>äËA Vâ _OäXîô, ß{Gâ Gâ½äâ* Xâî V¬A{ ô]ËA dH $ ÒHVâ dA ßä{ ¬âôA ¬äËä dH*, ¬H*
ßä{Xîä Ì¿úä dõ¶, ßä{Xâî ßäOâ ¬âôä ¢òä ´äâô ú_ VXîËä dH ? ßË: ßä{ XÈî{ä Xîôâ* $
178-(OÆ´ôäËA) <ÒGËA <½Ëä_
o<Óî ¬ä¤O ¶Â Ìä{ ! o<Óî ¬ä¤O¶Â, ¬ÂGâ Ëädôä Gä¶ê¶ GäH* {Sâ¬ _äOäâ $
<fÒ{Æô ÌS@{Æô VÒù VäH1* Xî[<´òâ, ß¬ô äÒä2 GdA* _äâXî ¬ä¤OÂ $$ µ>âXî $$
ßä{3 ßÒ_PÌG Ëädôä ß¶OGäH*, oO<Ë VÁÒGA ô¶O ôäúÂ¶ $
ÙâdGH* OâdGäH* ÌäV ÒHXÆî°l> ËhäH*, k¼j ßäVh GdA* ¬Æ<Óî ´äúÂ¶ $$ 1 $$
o<Óî Òäd_A4 ]ôA, ßä{ ß<Òú_ dôA, <G¬ù_äâ Gä¶ê¶ ôV {äG oäÒâ $
<V<¾ GH* qî<¾ GH* ôä´ cî«>äH GdA*, ÙâÒ {Ù ¬ädôâ Xîä´ G ßäÒâ $$ 2 $$
ßä¦¬ä ß¶Ëô VÙä <Gô¼Ëô, ËädôA Ìä{Á o<Óî ÙA´â $
XîdH ÙäÙõ <dÒH5 XîäâªA6 Ù¸7 ßä{H 8, ËÆPd <ÌGä Ëâ ßPdâ GdA* _A´â $$ 3 $$
178-179 ¬â* ßG¼ò o<Óî Xî[ òäúGä Xîô ôdâ dH*dâ {ô¬ <{Ëä ! ¬H* ßä{ Vâ Ìäô¶Ìäô
ßä{Xî[ o<Óî Xî[ òäúGä XîôËä dõ¶, ¬âôâ tÙò ¬â* ßä{Xâî Gä¬ Xîä {Sâ¬ _Oä dH $ ¬H* ß¬ô däâGä2 Ëä
XHî_äf _äâXî, ÌS@ _äâXîä<ÙXî GdA* ¬ä¤OËä, kG VÌ Xîä ¬H* ¢òä1 Xîcî¶Oä ? ¬Æeâ Ëäâ ßä{ ß{Gâ
íÒcî{ Xîä ßäaò Ùâ*3 $ íÒcî{ Xîä VäÇä¦Xîäô Xîôä Xîô VÙä VÁÒG ÌGäGâ Òä_A VÁÒGA
o<Óî-ô¶O ¬â* ßGÆôÓî ôdõ¶, BâVA XÈî{ä Xîôâ* $ Ùâd, øô, ÒHXÆî°l> Xîä <GÒäV, k¼jäVG ßäHô ¬Æ<Óî oA ¬H*
GdA* ¬ä¤OËä $ dâ <Giú_ dôâ ! ßä{Xî[ V¿úA o<Óî dA ¬Æeâ <{Sò4 _OËA dH, ßä{Xâî <G¬ù_ Gä¬
Xîä <ú¼ËG-ôV ¬Æeâ ß¿v>ä _OËä dH $ qî<¾, <V<¾, ß¿v>ä ôäJò ßäHô ÙâÒ-{Ù oA ¬âôâ Xîä¬ GdA*
ßäËä $ dâ Ìä{ Á ! ¬âôâ ß¼Ë:Xîôh ¬â* <Gô¼Ëô däâËA ôdâ, BâVA ßG¼ò o<Óî ÙA<´òâ $ ßÌ5 úädâ
ßä{ Xîôäâªäâ6* Xîä TG7 Ùâ*8 Ëäâ oA ËÆPdäôâ <ÌGä Òd TG d¬ G _â*Oâ, ßË: o<Óî ÙA<´òâ $
179-(OÆ´ôäËA) ôä´ <ÒxäTô Ëä_
Bäâ1 òâXî ËÂ¶ ôä¬Á Gä¶ê¶ cîªäâ2 $
Ëädôä Gä¶ê¶ <ÌGä ÌA´äâ3 VÌ dA XÂî«>ä4â $$ µ>âXî $$
ËÆPd <ÌGä ßÒô Xîäâkù Xî<_ ¬ä¶ GdA*, VÆ¬ôËä¶ V¶Ë GH VäÙ5 ßä{H6$
Xî¬ù Xî[Tä7 Xîäâ<µ> v>äHªÒH ÌäTäH, Gä¶ê¶ _âËä¶ <]hË dA òâ Xîä{H8 $$ 1 $$
V¶Ë GH Vä¶Xîªäâ ÙØý> {Aªä XîôH, ÒädôH9 Òäd_äH10 ÒâO ßäÒâ $
{ä{Gä¶ {Æ¶´ {ôä¶d XîôA _ATäâ11, oä<´òä oò oS¬ ´äâ<G G ßäÒâ $$ 2 $$
VäTGH* ÙØdâ_äâ Ëdä¶ ËÂ¶ ßäXÆî_äâ, ¬ädôäâ ¬ädôäâ XîôA GH* TäB $
ÙØý> GH* ¬äuôÌä V¶Ë GH* ËäuôÌä, {SXîµ> äÒä12 Ëdä¶ ßä{ ´äB $$ 3 $$
Gä¬ _âËä¶ <]h Gä ËH* BXî_H, Xîäâ<µ>Gä¶ Xî¬ùGä¶ v>âÙ Xî[Tä13 $
XîdH ÙäÙõ <dÒH* 14 ËÆPd <ÌGä Xîäâ GdA*, Vä<] Ìäâ_H¶ ´â fôh _ATä $$ 4 $$
dâ ôä¬Á ! BâVâ1 ßä{ ß<¨ËAò dH*, ßäHô ßä{Xîä Gä¬ BâVä aâþ>2 dH <Xî ßä{Xâî Gä¬ <ÌGä
ß¼ò3 ´äâ oA dH*, Òâ VÌ <¬»òä4 dH* $ í¬ôh XîôGâ Vâ V¶Ë Xîäâ ßäG¼Ù5 Ùâ6 BâVä ßä{Xâî <ÌGä kV
Xî<_òÆO ¬â* ß¼ò Xîäâkù GdA* dH $ {ÂÒù ¬â* <Xîòâ 7 dØòâ Xîäâ<µ> Xî¬ù-Ì¼TG Vâ Ì¤Tâ {SähA Xîäâ ßä{Xîä Gä¬
í¬ôh XîôGâ {ô Çh oô ¬â* Ì¼TG Xîäµ>8 Xîô ¬ÆÓî XîôËä dH $ ÙØbµ> V¶Ë Xîäâ VËäËâ dH*, ËÌ V¶Ëäâ* Xâî
Iòäôâ10 ! ßä{ fAøS dA V¶Ë Xî[ VdäòËäù9 V¶Ë Xâî {äV ßäËâ dH*, <´V V¶Ë Gâ í¬ôh ¨äôä {ä{ {Æ¶´
Xîäâ Ùõô XîôXâî {SoÆ íÒcî{ Xîä ·äG {SäIË11 <Xîòä dH ßäHô <´VXîä oâÙ ´¼ò oò oS¬ tÙò Vâ ú_ä
Oòä dH Ëä ·äG ¨äôä oäÒA ´¼¬ Xîä ßoäÒ däâ Oòä dH, BâVâ V¶Ë Xîäâ ´Ì ÙØ:] däâËä dH ËÌ ßä{
áòäXÆî_ däâXîô "¬âôä-¬âôä' XîôËâ dØòâ êVXî[ VdäòËäù, Òd ´dä¶ däâËä dH, Òdä¶ dA ´äGâ Xâî <_B
ÙäHª {ªËâ dH*, ÙØbµ> Xîäâ ¬äôGâ ßäHô V¶Ë Xî[ ôÇä XîôGâ Xâî <_B Òdä¶ ´äXîô {SXîµ> däâ ´äËâ12 dH* $ dâ
Gä ! ßä{Gâ ßä{Xîä Gä¬ _âËâ dA ß¼ò <XîVA Xâî VdòäâO <ÌGä ßXâî_â dA o¢Ëäâ* Xâî Xîôäâªäâ* Xî¬ù
Xîäµ> <Ùòâ13 dH* $ ßä{Xâî <ÌGä ßÌ14 d¬äôä Xîäâkù oA ßäaò GdA* dH, Xîäôh, <´G V¶Ëäâ* Gâ ßä{Xî[
fôh _A dH, Òâ ßä{Xî[ ¬<d¬ä Xî[ BâVA dA VäÇA ÙâËâ dH* $
Vä¤oô ¬â* oÂTôÙäV Gä¬Xî BXî VäTÆ ß{Gâ <fbòäâ* Xâî V<dË ¬däôä´ Xîäâ VËäGâ Oòä ä ,
êV V¬ò òd {Ù Xîdä ä $ {SV¶O Xîä ð.VÆ.<V. Ë. 7-268 ¬â* Ùâ]äâ $
180-{uôúò <ÒGËA $ ôä´ <ÒxäTô Ëä_
duô Gä¬ ÙâdØ <Gô¶´G Ëâôä, duô dÉù ´{H <´ò ¬âôä$$ µ>Xâ î $$
oäÒ o<Óî dâË duô ÙA´â, {Sâ¬ ê¬¤O ¬G ßäÒH $
Xîäâ¬_ ÌúG ÙAGËä ÙA´â, ôä¬ ôVäòG oäÒH $$ 1 $$
<Òôd ÒHôäyò {SA<Ë ¬äâ<d ÙA´â, tÙò Väú VË oä]Â¶ $
<úË úôhäâ* <ú*Ëä¬<h ÙA´â, ß¶Ëô ðÑ Xîô ôä]Â¶ $$ 2 $$
Vd´ V¶ËäâÉ fA_ VÌ ÙA´â, ¬G <Giú_ ËÆ¬ _äOH $
úâËG <ú¼ËG VÙä <GÒäVA, V¶O ËÆPdäôâ ´äOH $$ 3 $$
·äG ®òäG ¬äâdG ¬äâ<d ÙA´â, VÆô<Ë VÙä V¤O Ëâôâ $
ÙAG Ùòä_ ÙäÙõ Xîäâ ÙA´â, {ô¬ Jòäâ<Ë øµ> ¬âôâ $$ 4 $$
{uôúò {ÂÒùXî <ÒGò Xîô ôdâ dH*dâ <Gô¶´G ! ßä{Xîä duô Gä¬ ¬Æeâ Ùâ*, ¬âôä ¬G duô Gä¬
Xîäâ d<ÉùË däâXîô ´{âOä $ dâ dôâ ! oäÒ ßäHô {Sâ¬äo<Óî ÙA<´òâ, ¬âôâ ¬G ¬â* {Sâ¬ Xî[ _dô êl>Gâ _Oâ
BâVA XÈî{ä Xî[<´òâ $ Xîäâ¬_ ÒúG, ÙAGËä, ôä¬-ôVäòG <{Sò _OGâ Xî[ òäâyòËä, <Òôd, ÒHôäyò,
{SA<Ë, tÙò ¬â* V¦ò Täôh ßäHô V¦ò Ìäâ_Gâ Xî[ Ç¬Ëä, <ú¸ ¬â* ßä{Xâî úôh Ëä tÙò ¬â* Gä¬
<ú¼Ëä¬<h Xîäâ ðÑËä Vâ ô] VXÂ¶î, BâVä Ì_ ßäHô íÒäoä<ÒXî fA_, V¶ËäâÉä<Ù <Ùáò OÆh {SÙäG
XîôGâ Xî[ XÈî{ä Xîuôòâ $ ¬âôä ¬G <Giú_ däâXîô ßä{ ¬â* dA _Oâ, VÙä ßä{Xâî úâËG íÒcî{ Xîä
<ú¼ËG XîôËâ dØòâ Ëä ßä{Xâî V¶O ´äOËâ dØòâ <GÒäV Xîôâ $ dâ <ÒiÒ-<Ò¬äâdG ! ß{Gä ®òäG ßäHô
·äG {SÙäG Xîôâ* $ ¬âôA ÒÈ<¸ VÙä ßä{Xâî V¶O ôdâ ßäHô ÙAG Ùòä_äâ ! ¬âôâ ß¼Ë:Xîôh ¬â* ßä{Xâî
íÒcî{ cî{ä {ô¬-Jòäâ<Ë ÓËA ôdâ, BâVA òäâyòËä {SÙäG Xîôâ* $
181-ßäfAÒäùÙ ¬¶O_ $ e{Ëä_
´ò ´ò ´ò ÓÙAf ËÂ¶, ËÂ¶ V¬S Vä¶kÍ $
VXî_ oÆÒG oäGH*2 øªH, Ùõ´ä Xîäâ Gä¶dA* $$ µ>âXî $$
Xîä_ ¬Aú3 Xîæhä Xîôâ, ´¬ <X*îXîô1 ¬äòä $
¬dä ´äâT Ì_Ò¶Ë Ì_A, oò X ¤{H ôäòä $$ 1 $$
´ôä4 ¬ôh ËÆ¬ ËH* «>ôâ, ¬G Xîäâ oò oäôA $
Xîä¬ Ù_G Xîæhä¬kù, ËÂ¶ ÙâÒ ¬ÆôäôA $$ 2 $$
VÌ X¶î{H* XîôËäô ËH*, oÒ Ì¶TG {äfä $
ßuô uô{Æ o¶´G oò OËä, VÒù <ÒÖG <ÒGäfä $$ 3 $$
<Vô Fî{ô Vä¶kù ]ªä, Väâkù d¬ ¬ä¶dA* $
ÙäÙõ VâÒXî ôä¬ Xîä <Goùò, G «>ôä*dA* $$ 4 $$
ßäfAÒäùÙä¦¬Xî ¬¶O_ Xîô ôdâ dH*dâ ÓÙAiÒô ! ßä{ VÒù {SXîäô V¬ù íÒä¬A dH* $
ßä{Xî[ ¬G ÒúG Xî¬ù Vâ ´ò däâ $ V¶{Âhù _äâXîäâ* Xîäâ ßä{ dA ê¦{¼G ßäHô Gbµ2> XîôËâ dH* $ kV Xîäòù
Xîäâ XîôGâ Òä_ä ßä{Xâî <ÌGä ß¼ò Xîäâkù oA GdA* dH $ Xîä_, ¬È¦òÆ3, ò¬ÙõË1 ßäHô ¬äòä òâ VoA
ßä{Xâî ßäOâ Xîæhä {Âhù <ÒGò XîôËâ dH* $ ¬däGè òäâ¾ä, Ì_ V¶{¼G Ì<_ ´HVâ ôä´ä oA ßä{Xâî oò
Vâ Xîä¶{Ëâ dH* $ ÌÆY>ä{ä4, ¬È¦òÆ oA ßä{Vâ «>ôËâ dH*, ¬G Xîäâ oA ßä{Vâ Ìªä oò _OËä dH $ ¬Æôäuô ÙâÒ !
ßä{ Xîä¬ Xâî GäfXî ßäHô Xîæhä¬ò dH* $ ßä{ VÈ<bµ>-Xî¸äù Vâ VoA Vä¶VäuôXî Ì¶TG Ò ¬äòä-
´ä_ Xîä¶{Ëâ dH* $ ßä{ Ìäg f½Æ ßäHô ßä¶ËuôXî Xîä¬ä<Ù ÒHuôòäâ* Xâî V¶däôXî Ëä VoA <ÒÖGäâ* Xâî
GäfXî dH* $ ßä{Xî[ XÈî{ä Vâ oÓîäâ* Xâî oò Ùõô däâ Oòâ dH* $ ´äâ {ô¬ä¦¬ä VÌXâî <fô {ô dH*, Òâ dA d¬äôâ
tÙò ¬â* dH* $ kVA<_B d¬ ôä¬-oÓî <Goùò dH*, «>ôËâ GdA* $
duô Xâî úôh {Xîô ¬G ¬âôä, òdØ ß<ÒGäfA øô Ëâôä $$ µ>âXî $$
´Ì úôh Xî¬_ ô´ {äÒH, ËÌ Xîä_ áòä_ ÌäHôäÒH $
ËÌ <½<Ò<T Ëä{ ËG GäfH, ËÌ VÆ] Xî[ ôä<f <Ò_äVH $$ 1 $$
´Ì úôh Xî¬_ <úË _äOH, ËÌ ¬äH ¬Aú G ´äOH $
ËÌ ´¼¬ ´ôä VÌ ÇAGä, ËÌ {Ù {äÒG êô _AGä $$ 2 $$
´Ì úôh Xî¬_ ôV {AÒH, ËÌ ¬äòä G áòä{H, ÁÒH $
ËÌ oô¬ Xîô¬ oò oä´H, ËÌ ËAGäâ* _äâXî <Òôä´H $$ 3 $$
´Ì úôh Xî¬_ æ<ú ËâôA, ËÌ úäô {Ùäô úâôA$
ËÌ ÙäÙõ ßäHô G Ìä¶v>H, ´Ì ¬G _äOâ Vä¤úH $$ 4 $$
¬G Xîäâ <dËXîô ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*¬âôâ ¬G ! duô Xâî úôh OSdh Xîô, òd ß<ÒGäfA {SoÆ
dA Ëâôä V¿úä øô dH $ ´Ì ËÂ {SoÆ Xâî úôh-Xî¬_äâ* Xî[ ô´ {SäIË XîôâOä, ËÌ Xîä_ cî{ V{ù {äO_
däâ ´äòOä ßäùËè ËâôA ßäâô TäÒä G Xîô VXâîOä $ fôAô Xî[ <½Ëä{ Gbµ> däâ ´äòOA, VÆ] ôä<f Xîä
ê{oäâO däâOä $ òd <GNiúË ÌäË dH <Xî ´Ì {SähA Xîä ¬G {SoÆ Xâî úôh-Xî¬_äâ* ¬â* _O ´äËä dH,
ËÌ êVâ ¬äôGâ Xâî <_B <fô {ô ¬È¦òÆ VÓ GdA* däâËA $ {<Ò½ tÙò {SoÆ-úôhäâ* ¬â* _AG däâGâ Vâ
´¼¬, ´ôäßä<Ù VoA Gbµ> däâ ´äËâ dH* $ ´Ì duô Xâî úôh-Xî¬_äâ* Xî[ o<Óî Xîä ôV {äG XîôËä dH,
ËÌ ÁÒ Xîäâ ¬äòä oA GdA* áòä{ËA BâVä oS¬, Xî¬ù ßäHô oò Ùõô däâ ´äËâ dH* $ Òd VäTXî ËAGäâ*
_äâXîäâ* ¬â* dA ß<TXî fäâoä {äËä dH $ dâ ¬G ! ´Ì ËâôA {SoÆ úôh-Xî¬_äâ* ¬â* {SA<Ë däâXîô ËÂ V¦ò
{SoÆ ¬â* _O ´äòOä, ËÌ {SoÆ Xîäâ v>äâªXîô ß¼ò XÆîv> oA G úädâOä ßäHô ßù, T¬ù, Xîä¬, ¬äâÇ,
òâ úäôäâ* {Ùäù ÙäVA Xâî V¬äG ËâôA VâÒä Xîôâ*Oâ $
183-V¶Ë ê{Ùâf $ ôä´¬ÈOä¶Xî Ëä_
V¶Ëäâ ! ßäHô Xîdäâ ¢òä Xî<dòâ,
d¬ ËÆ¬ VA] kdH VËOÆæ Xî[, <GXîµ> ôä¬ Xâî ô<dòâ $$ µ>âXî $$
d¬ ËÆ¬ ¬ä¶<d* ÌVH Väâ íÒä¬A, Väúâ VäH* VúÆ _<dòâ $
ÙfùG {ôVG ´ÆO ´ÆO Xî[´â, Xîädâ Xîäâ ÙÆ] V<dòâ $$ 1 $$
d¬ ËÆ¬ V¶O <GXîµ> ôdH* Gâôâ, duô XâîÒ_ Xîô O<dòâ $
úôh-Xî¬_ v>ä<ª Xîô BâVâ, ßGË Xîädâ Xîäâ Ì<dòâ $$ 2 $$
d¬ ËÆ¬ ËäôG Ëâ´ øG VÆ¼Ùô, GAXâî VäH* <GôÌ<dòâ $
ÙäÙõ Ùâ] ßäHô ÙØ] VÌ dA, Ëä ¬â* ËG ¢òäâ* Ù<dòâ $$ 3 $$
VäTXî V¼Ëäâ* Xîäâ ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*V¼Ëäâ ! Xîdäâ ! d¬ ßä{ Vâ ßäHô ¢òä Xîdâ* ? d¬Xîäâ
Ëä ËÆ¬ Xîäâ VÙèOÆæ Xîä Ëäâ òdA ê{Ùâf dH <XîVÙä o´G ¨äôä ôä¬ Xâî {äV ôdâ* $ Òâ íÒä¬A ôä¬,
d¬ Ëä ßä{ ¬â* <GÒäV XîôËâ dH* $ o´G ¨äôä êG V¦ò {SoÆ Xâî ÙfùG ßäHô í{fù Xîä ßäG¶Ù _äâ,
ß¼ò ßäâô ÒÈ<¸ _OäXîô ¢òäâ* ÙØ:] VdG XîôËâ däâ ? d¬ ßäHô ßä{ Vä dA BXî ¬ä½ duô Xâî
íÒcî{ úôhäâ* Xîäâ ß{Gâ {SA<Ë-dääâ* Vâ OSdh XîôXâî êGXâî <GXîµ> dA ôdâ* $ BâVâ {SoÆ Xâî úôh
Xî¬_äâ* Xîäâ v>äâª Xîô ß¼ò íäG ¬â* <XîV <_òâ ´äGä dH ? V¶Väô Vâ ËäôGâ Òä_â úâËG-øG ß<Ë
VÆ¼Ùô dH* ßäHô VÌ {SXîäô Vâ ß¿v>â {ô¬ä¦¬ä Xâî o´G ¬â* dA d¬â* Ëä ËÆPdâ* <GÒäùd XîôGä úä<dB $
Ùâ]äâ ! ß¼ò VÌ Ëäâ ÙØ:] cî{ dA dH*, êG¬â* ß{Gâ fôAô Xîäâ ÙØ#]ä<yG Vâ ¢òäâ* ´_ä ôdâ däâ ?
¬ä_ä <Ë_Xîä<Ù ÙâGâ Xîäâ O_Ëä Vâ ÒHôäOA VäTÆ ßäòâ â, ê¼dâ* òd {Ù Xîdä ä $ kVâ VÆGXîô
ËAG Ëäâ êÙäV däâXîô ú_â Oòâ â, {ô¼ËÆ v>AËôÙäV Á Ùòä_Á Xâî <fbò däâ Oòâ â $
184 ¬G {S<Ë ê{Ùâf $ ôä´¬ÈOä¶Xî Ëä_
¬G ôâ, ÌdØuô G BâVâ däâkù $
{Av>â <óîô {v>ËäòâOä ôâ, GA*Ù oôâ ´<G Väâkù $$ µ>Xâ î $$
ßäO¬ Väôâ V¶úÆ XîôA_â, Ëäâ VÆ] däâÒH ËäâdA $
{SA<Ë XîôA {AÒ {äkòâ, úôhäâ* ôä]äâ ¬äâdA $$ 1 $$
V¶Väô VäOô <ÒÉ¬ ß<Ë oäôA, ´<G1 ôä]H ¬G ¬äâdA $
ÙäÙõ ôâ ´G ôä¬ Gä¬ VäH*, Xîi¬_2 ÙâdA Täâkù $$ 2 $$
¬G Xîäâ ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*ßôâ ¬G ! <óîô BâVä ßÒVô GdA* {SäIË däâOä $ ËÂ ¬äâd<Gjä ¬â*
k¿v>ä oô Xîô ¢òäâ* Väâ ôdä dH ? V¬ò áòËAË däâGâ {ô {Av>â ËÆeâ {iúä¸ä{ XîôGä däâOä $ VÌ
ÒâÙä<ÙXî fäí½äâ* Xîä Väô ´äâ {ô¬ä¦¬ä Xîä o´G ®òäG dH êVXîä V¶OSd XîôâOä ËÌ dA ËÆeâ VÆ]
däâOä $ ËÂ {SoÆ ¬â* {SA<Ë Xîô ËÌ dA ¬Æeâ {SoÆ {SäIË däâ*Oâ ßäHô ß{Gâ úôh-Xî¬_äâ* ¬â* ô]â*Oâ $ ßôâ ¬âôâ
¬G ! ß<Ë ¬däGè oò¶Xîô V¶Väô-VäOô ¬â* ¬äâd ¬Ë1 ô] $ oÓî Xâî V¬äG ôä¬-Gä¬ <ú¼ËG ¨äôä
VÂ¯¬-fôAô Xâî {ä{äâ2* Xîäâ Täâ «>ä_ $
185-Xîä_ úâËäÒGA
VäA, VäÒTäG H ô<dòâ $
{_Xî ¬ä¶<d* {ô¬âiÒô ´äGH, Xîdä däâk Xîdä Xî<dòâ $$ µ>âXî $$
ÌäÌä, Ìäµ> øäµ> XÆîv> V¬e G ßäÒâ, Ùõô OÒG d¬ ´äGä $
{ôÙâfA { ú_H ßXâî_ä, ßäHøµ> øäµ> {òäGä $$ 1 $$
ÌäÌä, V¶O G VäA Xîäâk G<d* Ëâôä, òdØ VÌ däµ> {Väôä $
ËôÒô {¶]A VÌH <VTäòâ, Ëâôä XîäHh O¤Òäôä $$ 2 $$
ÌäÌä, VÌH Ìµ>äFî {¶ <VôäGH*, VÆNíô Gä¶dA* Xîäâkù $
ß¶ËXîä_ Xîäâ ßäOâ {Av>â, <ÒvÆ>ôË Ìäô G däâkù $$ 3 $$
ÌäÌä, XîäúA Xîäòä XîäHh oôäâVä, ôHG Okù ¢òä VäâÒH$
ÙäÙõ V¶Ì_1 VÆXÈîË _A´â, VäÒTäG <XîG däâÒH $$ 4 $$
Xîä_ Vâ VäÒTäG Xîô ôdâ dH*dâ VäA ! VúâË däâXîô ôd, ßäOä¬A {_Xî ¬â* ¢òä däâ
´äò, kVXâî <ÒÉò ¬â* ¢òä Xîdä ´ä VXîËä dH, {ô¬âiÒô dA ´äGËâ dH* $ dâ ÌäÌä ! d¬â* ú_ Xîô Ùõô
´äGä dH ßäHô kV ¬äOù ¬â* Xîä¬-XSîäâTä<ÙXî <ÒXîµ> øä<µ>òäâ* Xâî êÁ_¶øG XîôGâ Xîä XÆîv> ê{äò oA
GdA* V¬e ¬â* ßäËä $ BXî Ëäâ òd ÁÒ {ôÙâfA dH ßäHô <´V { ¬â* Xîä¬ä<Ù-<ÒXîµ> øä<µ>òä¶ dH*,
êV¬â* kVâ BXîäXî[ ú_Gä dH $ dâ ÌäÌä ! kV V¶Väô ¬â* Ëâôâ V¶O ú_Gâ Òä_ä Ëâôä VäA Xîäâkù oA GdA*
dH $ òd TG-´Gä<ÙXî VÌ Ëäâ däµ> Xî[ ÒíËÆßäâ* Xâî óHî_äÒ Xâî V¬äG dH*, ´HVâ êG ÒíËÆßäâ* Xîä
óHî_äÒ Väò¶Xîä_ GdA* ôdËä, BâVâ dA òâ VÌ GdA* ôdGâ Òä_â dH* $ ´HVâ Väò¶Xîä_ Xîäâ ßäXîô ÒÈÇ {ô
ÌHl>Gâ Òä_â {ÇA {SäË: ú_â ´äËâ dH*, ÒHVâ dA Ëâôâ XÆîµÆ>PÌA ú_â Oòâ dH*, dâ ¬Â]ù ! ÌËä, kG¬â* Ëâôä XîäHG
dH ? VoA {SähA {<Xî dH* ßäHô ¬äOù ú_ ôdâ dH*, Níô ôdGâ Òä_ä Xîäâkù oA GdA* dH $ ß¼Ë V¬ò ßäGâ
{ô <XîVA Xîä {d_â ßäHô <XîVA Xîä {Av>â <ÒòäâO däâOä $ ßôâ ÌäÌä ! òd fôAô Xî¿úâ øµ> Xâî V¬äG
fAøS Gbµ> däâGâ Òä_ä dH, kVXâî íäòA ôdGâ Xîä ¢òä oôäâVä dH ? ËâôA ßäòÆ ôä<½ áòËAË däâ Okù dH,
ßÌ ¢òäâ* Väâ ôdä dH ? kV Xî<l>G ¬äOù Xîäâ {äô XîôGâ Xâî <_òâ {Æ°ò XîäòäâÍ Xîä Vdäôä1 _âGä {ªâOä $
ßË# ßoA Vâ V¦Xî¬ù XîôGâ Xîäâ VäÒTäG ¢òäâ* GdA* däâËä ?
186-ËXùî úâËäÒGA $ fÂ_ Ëä_
¬âôä ¬âôä Xîädâ Xîäâ Xî[´â ôâ, ´â XÆîv> V¶O G ßäÒâ$
ßGË XîôA GH TG TôA_ä ôâ, ËâFî Ëäâ ôAËä ´äÒâ $$ µ>âXî $$
¬äòä Ì¶TG ß¶T G úâËâ ôâ, ¬âô ¬ä¶<d* _{µ>äòä $
Ëâ ´ähÂ¶ dõ¶ òd <Ò_äVäH*, ßGË <ÒôäâTâ* ]äòä $$ 1 $$
ßä{ íÒäô òd <Ò_ÂTä2 ôâ, ßäO¬ ¬ô¬ G ´ä*hâ* $
´¬ Xîô ¬äâ Ìäh TôA_ä, Ëâ Ëäâ ¬G Gä ßä*hâ* $$ 2 $$
¬G <Òúäuô VäôA Ëâ _A´â, <Ë_ ¬ä¶dA* ËG {<ªÌä$
ÙäÙõ ôâ Ëd¤ ËG ËäªA´â, ´âhâ* ¬äôO ú<Y>Ìä $$ 3 $$
ËXùî {ÂÒùXî úâËäÒGA Ùâ ôdâ dH*´äâ oA V¶Väô ¬â* {Ùäù dH*, Òâ {SähA Xâî Vä Ëäâ XÆîv> ßäËâ
GdA*, <óîô ¬âôä-¬âôä ¢òäâ* <Xîòä ´äò ? ´äâ ßd¶Xîäô-Òf ßGA<Ë XîôXâî TG V¶OSd XîôËâ dH*, Òâ oA
Ëäâ ]ä_A dä dA ´äËâ dH* ? ¬Ùä¶T {SähA ¬äòä Ì¼TG ¬â* Ì¶Tâ dØòâ ¬¬Ëä1 ¬â* <_IË däâ ôdâ dH*, <ÒôäâT
¨äôä ÙõVôäâ¶ Vâ TG v>AG Xîô ]äËâ dH* ßäHô Òâ ´äGËâ dH* <Xî d¬ ßäG¶Ù _â ôdâ dH* $ òâ _äâO ß{GA íÒäù
<V<¾ ¬â* _Oâ2 dH* <Xî¼ËÆ ßäOâ kVXîä ¢òä {uôhä¬ däâOä, òd ôdíò GdA* ´äGËâ $ kGXâî <fô {ô
¬äôGâ Xâî <_B ò¬ Gâ ß{Gâ dä ¬â* Ìäh Täôh Xîô ô¢]ä dH, êVâ ¬G ¬â* í¬ôh GdA* XîôËâ $ ßôâ
{SähA ! òd fôAô Çh oô ¬â* Gbµ> däâGâ Òä_ä dH, <´V ¬äOù ¨äôä ËÆeâ {SoÆ Xî[ ßäâô F¶îúâ úÑGä dH,
êVA ¬â* fôAô Xîäâ VäTG-ËäªGä Ùâ ßäHô ¬G ¬â* <Òúäô XîôXâî {ôÌS@ cî{ ß]¶«> ÒíËÆ Xîäâ ßä¦¬
cî{ Vâ OSdh Xîô $
187-<dËäâ{Ùâf <ÒGËA $ fÂ_ Ëä_
V¼¬Æ] ok_ä ôâ, ËÌ ÙØ] Ok_ä ôâ, Ëâ ¬âôâ {Säh ßTäôA $
<GôäXîäô <Gô¶´G ÙâÒä ôâ, _âÒä Ëâd <ÒúäôA $$ µ>âXî $$
ß{ô¶{äô {ô¬ <G´ Väâkù, ß_] Ëäâôä <ÒíËäô¶ $
ß¶XÆîô ÌA´â Vd´ V¬äGä ôâ, BâVä V¬ù Väô¶ $$ 1 $$
´â ËH* Xî[¼dä <XîN¼d kXî úA¼dä ôâ, ok_ä Ëâ {uô¬äh¶ $
ß<ÒOË ËäâôA <ÒO<Ë G ´ähÂ¶, ¬H* ¬Âô] ßòäG¶ $$ 2 $$
Vd´H* Ëäâôä B ¬G ¬äâôä, VäTG VäH* ô¤O ßäkù $
ÙäÙõ ËäâôA O<Ë G<d* ´äGâ, <GÒäùdäâ Xîô _äkù $$ 3 $$
<dËXîô ê{Ùâf XîôXâî <ÒGò Xîô ôdâ dH*´äâ o´G ¨äôä ¬âôâ {SähäTäô {SoÆ Xâî V¼¬Æ] däâ*Oâ,
ËÌ êGXâî ÙØ:] ú_â ´äòâ*Oâ $ Òâ <Gô¶´G ÙâÒ <GôäXîäô dH*, ß{ô¶{äô dH*, ßäHô Òâ dA VÌXâî ß¦ò¶Ë
<GÁ dH* $ dâ ¬G kN¼jòäâ* Xâî ß<ÒÉò {Soäâ ! òd VÌ <ÒíËäô ßä{ dA Xîä dH $ ´HVâ ÌA´ ¬â* ß¶XÆîô
V¬äòä dØßä ôdËä dH, ÒHVâ dA ßä{Xâî Vd´ íÒcî{ ¬â* VÌ V¶Väô V¬äòä dØßä dH, ßä{ BâVâ V¬ù
ßäHô V¶Väô Xâî Väô cî{ dH* $ ´äâ ßä{Gâ <Xîòä dH, Òd ÒäíËÒ ¬â* <XîVA-<XîVA ¬dä{ÆæÉ Gâ dA
{dúäGä dH ßäHô <´GGâ {dúäGä dH, Òâ ßä{Xâî V¬äG dA däâ Oòâ dH* $ dâ ¬G kN¼jòäâ* Xâî ß<ÒÉò
{Soäâ ! ¬H* Ëäâ ßä{Xî[ <ÒfâÉ cî{ O<Ë Xîäâ GdA* ´äGËä, Xîäôh, ¬Â]ù ßäHô ß·äGA d¤Â $ VäTG-ô¶O
Vâ ô¶Oä ´äXîô òd ¬âôä ¬G Vd´â-Vd´â ßä{ Xîä dØßä dH, Ëäâ oA ¬H* ßä{Xî[ O<Ë GdA* ´äG {äËä !
ßË: ßä{ dA ¬âôä dä {Xîª Xîô ¬Æeâ <Goäßäâ $
188-¬G {S<Ë fÂôäËG $ <½Ëä_
duô ¬äôO ¬íËXî ÙA<´òâ, ËÌ <GXîµ> {ô¬ {Ù _A<´òâ $$ µ>âXî $$
kV ¬äôO ¬ä¶dA* ¬ôhä, <Ë_ {Av>â {ä¶Ò G Tôhä $
ßÌ ßäOâ däâk Väâ däâkù, {Av>â Väâú G Xîôhä Xîäâkù $$ 1 $$
Jòäâ* fÂôä ôh eÂeH, ËÌ ßä{ä {ô G<d* ÌÂeH $
<fô Vä<dÌ Xîä´ V¤ÒäôH, øh øäÒä¤ ßä{ä «>äôH $$ 2 $$
VËA VË O<d Vä¤úä Ìäâ_H, ¬G <Giú_ XîÙâ G «>äâ_H $
ÒäXâî Väâú {äâú <´ò Gä ßäÒH, Ó Ùâ]Ë ßä{ ´_äÒH $$ 3 $$
kV <fô VäH* Väµ>ä Xî[´H, ËÌ ß<ÒGäfA {Ù _A´H $
ËäXîä ËÌ <fô VäÌË däâÒH, ´Ì ÙäÙõ ßä{ä ]äâÒH $$ 4 $$
¬G Xîäâ fäHòù Xî[ {Sâôhä Xîô ôdâ dH*{SoÆ {Sä<IË Xâî ¬äOù ¬â* ß{Gä ßd¶Xîäô cî{ <fô <Ùòä
´äòOä, ËÌ tÙò ¬â* V¬A{ dA {ô¬ä¦¬ä cî{ {ô¬ {Ù {SäIË däâOä $ kV {ô¬äù ¬äOù ¬â* ¬ôGâ Xîä
{SV¶O ßä ´äòâ Ëäâ oA BXî <Ë_ oô oA {Av>â GdA* dµ>Gä úä<dB $ kV¬â* {SÒÈ¸ däâGâ {ô ßäOâ ´äâ däâËä
dH, ÒdA däâOä ßäùËè {SoÆ dA {SäIË däâOä $ {Av>â Xâî TG, ´Gä<Ù Xîä Väâú Xîäâkù oA G Xîôâ $ ´HVâ ÒAô
òÆ¾ Çâ½ ¬â* òÆ¾ XîôËä dH, ËÌ ß{Gâ {ôäòâ Xîä ·äG êVâ GdA¶ ôdËä $ Òd <fô ÙâXîô oA ß{Gâ íÒä¬A
Xîä Xîäòù l>AXî XîôËä dH, ÒHVâ dA VäTXî <ÒÒâXî-ÒHôäyòä<Ù fí½äâ* Xâî ÌdØË-Vâ øäÒäâ* ¨äôä ß{Gä
ßd¶Xîäô ¦òäO Xîô {SoÆ Xîäâ {SäIË Xîôâ $ VËA V¦ò OSdh XîôXâî ßäOä¬A V¦ò ÌäËâ* XîdËA dH, êVXîä
¬G <Giú_ ôdËä dH, XîoA oA ú¶ú_ GdA* däâËä, êVXâî ¬G ¬â* XîäòôËä ßäHô <ú¼Ëä GdA* ßäËA,
ÓË Xâî {Sä<hòäâ* Xâî Ùâ]Ëâ-Ùâ]Ëâ ß{Gâ fôAô Xîäâ ´_äXîô {<Ë-_äâXî Xîäâ ´äËA dH, ÒHVâ dA V¶Ë
{SoÆ-{ôäòh däâXîô {SoÆ Xîäâ {SäIË däâËâ dH* $ ´Ì ß<ÒGäfA {Ù Xâî ÌÙ_â ¬â* ß{Gä ßd¶Xîäô-<fô
<Ùòä ´äËä dH ËÌ dA ß<ÒGäfA {Ù {SäIË däâËä dH $ ´Ì {SähA ß{Gâ ÁÒ¦Ò ßd¶Xîäô Xîäâ Gbµ> Xîô
ÙâËä dH, ËÌ êVXîä <fô {Âhù {S¬ä<hË ¬äGä ´äËä dH $
189-Xî<_òÆOA $ <½Ëä_
eÂl>ä Xî<_´ÆO Xîgä G ´äk, ß¬ÈË Xîäâ <ÒÉ XîdH* ÌGäk $$ µ>âXî $$
TG Xîäâ <GTùG, <GTùG Xîäâ TG, GA<Ë ßGA<Ë {ÆXîäôH $
<G¬ù_ ¬H_ä, ¬H_ä <G¬ù_, VäTÆ úäâô Xîô ¬äôH $$ 1 $$
X¶îúG Xîäú, Xîäú Xîäâ X¶îúG, dAôä X¶îXîô oä]H1 $
¬ä<hXî ¬<hòä¶, ¬<hòä¶ ¬ä<hXî, Väú eÂl> Xîô Gä]H $$ 2 $$
{äôV {¦ô, {¦ô {äôV, Xîä¬TâGÆ {fÆ OäÒH $
ú¶ÙG Xîäl>, Xîäl> Xîäâ ú¶ÙG, BâVA ÌdØË ÌGäÒH $$ 3 $$
ôV Xîäâ ßhôV, ßhôV Xîäâ ôV, ¬Al>ä ]äôä däâkù $
ÙäÙõ Xî<_´ÆO BâVä ÌôËH, Vä¤úä <Òô_ä Xîäâkù $$ 4 $$
Xî<_òÆOA {Sä<hòäâ* Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*òd Xî<_òÆO Xîä V¬ò kËGä eÂl>ä dH <Xî {Âhù
cî{ Vâ Ëäâ Xîdä oA GdA* ´äËä $ Xî<_òÆOA {SähA ß¬ÈË cî{ ÒähA Xîäâ oA êV¬â* <¬»òä <¬_ä, <ÒÉ
ÌGä Xîô XîdËâ dH* $ ôä¬-TG òÆÓî Xîäâ <GTùG, ôä¬-TG ô<dË {ÙääâÍ Xîäâ TG, o<ÓîòÆÓî ê¸¬ GA<Ë
Xîäâ ßGA<Ë, o´G ¨äôä <G¬ù_ Xîäâ ´ä<Ë ÙäâÉ _OäXîô ¬H_ä, ÙØOÆùhäâ* Vâ ¬_AG Xîäâ ´ä<Ë ¨äôä
<G¬ù_ XîdËâ dH* $ VäTÆ Xîäâ úäâô XîdXîô ¬äôËâ dH* $ X¶îúG V¬äG aâbl>äâ* Xîäâ Ëäâ Xîä¤ú Xâî V¬äG ßäHô
XâîÒ_ Òí½ oÂÉhä<Ù Xî[ ú¬Xî òÆ¢Ë Xîä¤ú Xâî Vðiòäâ* Xîäâ X¶îúG Xâî V¬äG aâbl> ßäHô duô Gä¬
dAôä Xîäâ X¶îXîô Xâî V¬äG XîdËâ1 dH* $ ¬ä<h¢ò V¬äG aâbl> <ÒúäôfA_äâ* Xîäâ Xîäbl>-¬<hòä¶ Xâî
V¬äG, ê¸¬-<Òúäô dAG íÒäù <V<¾ Xâî <_B ¬TÆô Ìäâ_Gâ Òä_äâ* Xîäâ ¬ä<h¢ò Xâî V¬äG aâbl>
XîdËâ dH* ßäHô V¦ò Xîäâ <¬»òä XîdXîô ¦òäO ÙâËâ dH* $ VÙèOÆæ cî{ {äôV Xîäâ VäTäôh Gô cî{
{¦ô, VäTäôh Gô cî{ {¦ô Xîäâ ·äG Xî[ ÌäËäâ* ¨äôä VÙèOÆæ cî{ {äôV ßäHô Xîä¬TâGÆ Xîäâ {fÆ
XîdËâ dH* $ V¶Ë cî{ ú¶ÙG Xîäâ Vä¬ä¼ò ¬GÆbò cî{ Xîäbl> ßäHô Vä¬ä¼ò ¬GÆbò cî{ Xîäbl> Xîäâ VÆ¼Ùô
ÌäËäâ* ¨äôä V¶Ë cî{ ú¶ÙG XîdËâ dH* $ ôä¬-o´G ôV Xîäâ ßGôV ßäHô däíòä<Ù Xîäâ ôV, ß<Ë ¬TÆô
ÌS@-<Òúäô Xîäâ ]äôä ßäHô XîµÆ> <ÒÉòäâ* Xîäâ ¬TÆô XîdËâ dH* $ ß¼ò oA BâVA dA ÌdØË-VA ÌäËâ* ÌGäËâ
dH* $ kVA {SXîäô Xî<_òÆO ¬â* ÌËäùÒ XîôËâ dH* $ V¿úä ¬äGÒ Xî<_òÆO ¬â* Xîäâkù <Òô_ä dA däâËä dH $
190-oOÒ¼Ë oôäâVä $ _<_Ë Ëä_
ÙäÙõ ¬äâ<d oôäâVä ¬äâµ>ä1 $
Ëäôh <Ëôh Väâkù V¶O ¬âôâ, Xîdä XîôH Xî<_ ]äâµ>ä $$ µ>âXî $$
ÙäH*1 _äOA Ùuôòä ËH* ¼òäôA, Ùuôòä ¬¶e G ´äkù $
¬¿v> Xî¿v> ôdH* ´_ ´âËâ, <ËG Xîäâ Xîä_ G ]äkù $$ 1 $$
´Ì VÂÒâ <{*´ô øô {äòä, Ìä´ ôgä ÌG ¬ä¶dA* $
<´GXîä V¬ù ôä]hdäôä, <ËGXîäâ Xîäâ «>ô Gä¶dA* $$ 2 $$
VäúH eÂl> G {Â´H XîÌd¤Â, V¦ò G _äOH Xîäkù $
ÙäÙõ Väúä Vd´ V¬äGä, <óîô ÒH eÂl> <Ò_äkù $$ 3 $$
oOÒÙè oôäâVä <Ù]ä ôdâ dH*¬ÆeXîäâ oOÒäGè Xîä dA ¬däGè1 oôäâVä dH, oÓîäâ* Xîäâ V¶Väô Vâ
ËäôGâ Òä_â ßäHô íÒò¶ VÌ <ÒXîäôäâ* Vâ <Ëôâ dØòâ {SoÆ ¬âôâ Vä dH* $ ßË: ]äâµ>ä Xî<_òÆO ¬âôä ¢òä
Xîô VXîËä dH ? ´HVâ V¬Æj Òä GÙA Vâ Ìädô ÒG ¬â* ßNyG1 _OA däâ, Òd V¬Æj Òä GÙA ¬â* GdA* ´äËA
ßäHô êGXâî ´_ ¬â* ôdGâ Òä_â ¬¦íò, Xî¿v>{ä<Ù Xîäâ Òd ßNyG cî{ Xîä_ GdA* ¬äô VXîËä ßäHô
´HVâ fÆXî {ÇA Xîäâ øô Ëä <{*´ôä {SäIË däâ ´äËä dH, ËÌ êVXîä f½Æ Ìä´ {ÇA ÒG ¬â* dA ôd ´äËä
dH, øô ßäXîô <{*´ôâ ¬â* NíË fÆXî {ÇA Xîäâ GdA* ¬äô VXîËä $ ÒHVâ dA <´G oÓîäâ* Xîä ôÇXî V¬ù
{ô¬ä¦¬ä dH, êGXîäâ Xî<_òÆO ßäHô Xîä_ä<ÙXîä XÆîv> oA oò GdA* däâËä $ V¿úâ Xî[ V¬Ëä eÂl>ä
XîoA GdA* Xîô VXîËä $ V¦ò Xîäâ <XîVA {SXîäô Xîä ÙäâÉ GdA* _OËä $ V¿úä oÓî Ëäâ Vd´ íÒcî{
{ôÌS@ ¬â* V¬äËä dH ßäHô eÂl>ä {ÆG: V¶Väô ¬â* dA <Ò_AG däâËä dH $
191-Väú eÂl> <Ghùò $ {S<ËËä_
Vä¶kÍ Xîäâ Väú <{òäôä,
VäúH Väú VÆdäÒH Ùâ]äâ, Vä¤úä <Vô´Gdäôä $$ µ>âXî $$
Jòäâ* øh øäÒä¤1 Väô øªA´â, eÂl> VÌH eª ´äkù $
øh Xâî øäF¶î Väô ôdâOä, eÂl> G ¬ä¶<d* V¬äkù $$ 1 $$
XîGXî XîVäHµ>A ßNyG ¬Æ] ÙA´â, {¶Xî2 VÌH ´_ ´äkù $
òäâ* Ëäâ XîVhA Väú VdâOä, eÂl> VdH G<d* oäkù $$ 2 $$
Jòäâ* øÈË Xîäâ _â ËäËä Xî[´â, Ëäk Ëäk ËË Xî[¼dä $
ËKÒH* ËKÒ ôdâOä oäkù, eÂl> VÌH ´_ ]AGä $$ 3 $$
òäâ* Ëäâ XîVhA Väú VdâOä, Väúä XîV XîV _âÒH $
ÙäÙõ ÙfùG Väúä {äÒâ, eÂl>â ÙôV G ÙâÒH $$ 4 $$
V¦ò eÂl> Xîä <Ghùò <Ù]ä ôdâ dH*Ùâ]äâ oäkù ! V¿úâ Xîäâ V¦ò dA ß¿v>ä _OËä dH $
VÈ<bµ> XîËäù {ô¬ä¦¬ä V¦ò dH, ßË: êG {SoÆ Xîäâ V¦ò dA <{Sò dH $ ´HVâ øG Xî[ úäâµ>1 ¬äô-¬äô Xîô
_äâdâ Xîä XÆîv> ÌGäËâ dH*, ËÌ êVXîä Xîäµ> ß_O däâ ´äËä dH ßäHô _äâdä ôd ´äËä dH, ÒHVâ dA
VÙèOÆæ-øG Xâî fÄÙäøäËäâ* Vâ V¦ò cî{ Väô dA ôdâOä $ <¬»òä êV¬â* G V¬äXîô ß_O däâ
´äòOä $ VÆÒhù Xî[ {ôAÇä XîôGâ {ô VÙäâÉ däâ Ëäâ ßNyG ÙâËâ dH*, ËÌ êVXîä VÌ ¬H_2 ´_ ´äËä
dH ÒHVâ dA BâVA Xîl>äâô {ôAÇä V¿úä dA Vd VXîËä dH, eÂl>ä GdA* Vd VXîËä, Òd Ëäâ Gbµ> dA däâ
´äËä dH $ ´HVâ øÈË Xîäâ êbh Xîô, êVXâî óÂî_ ßä<Ù Xîäâ <GXîä_ Xâî Väô cî{ øÈË ô] _âËâ dH*, ÒHVâ
dA ß¼Ë:Xîôh Xâî VÌ ÙäâÉ <GXîä_ ÙâGâ {ô <GÙäâùÉ ßä¦¬-ËKÒ ÌS@-ËKÒ ¬â* <¬_ Xîô ôdâOä $
V¶{Âhù <¬»òä ¬ä<òXî {S{¶ú Xî[ VoA oäÒGä ÇAh däâXîô ·äG ¨äôä Xî¬ù ôä<f ´_ ´äòOA <Xî¼ËÆ
kV {SXîäô Xî[ Xîl>äâô {ôAÇä V¿úä VäTXî dA Vd VXâîOä ßäHô V¿úä VÙèOÆæ dA {ôAÇä XîôXâî
êVXâî ÙäâÉäâ¶ Xîäâ Ùõô XîôâOä $ kV {SXîäô <G¬ù_ ßäHô V¿úä VäTXî dA {ô¬ä¦¬ä Xîä ÙfùG {SäIË
XîôâOä $ eÂl>â Xîäâ Òâ V¦ò {SoÆ ß{Gä ÙfùG GdA* ÙâËâ $
192-XîôhA <ÌGä XîGA $ {S<ËËä_
ÌäËH* ÌäÙ ´ä<d*OA okòâ, ËÆ¬ ´<G 1 ´äGäâ ÌäË<G {kòâ $$ µ>âXî $$
´Ì _O ß{Gä ßä{ G ´äGH*, ´Ì _O XîGA XîäúA $
ßä{ä ´äG Vä¶kÍ Xîäâ ´äGH*, ËÌ XîGA VÌ VäúA $$ 1 $$
XîôGA <ÌGä X¶îË G<d* {äÒH, XîdH VÆGH Xîä däâkù $
´HVA XîdH XîôH ´â ËHVA, {äÒHOä ´G Väâkù $$ 2 $$
ÌäË<G dA ´â <G¬ù_ däâÒH, Ëäâ Xîädâ Xîäâ XîV _A´H $
VäâGä ßNyG Ùdâ ÙV Ìäôä, ËÌ òdØ {SäG {ËA´H $$ 3 $$
òäâ* d¬ ´äGä ¬G {<ËòäGä, XîôGA Xî<l>G ß{äôä $
ÙäÙõ ËG Xîä ßä{ä ´äôâ, Ëäâ <ËôË G _äOH Ìäôä $$ 4 $$
Xî¸ùáò ô<dË XîG Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*oäkòäâ ! XâîÒ_ ÌäËäâ* ¨äôä Ëäâ ßäòÆ áòù dA
ú_A ´äòOA $ ËÆ¬ ¬Ë1 V¬eäâ <Xî ÌäËäâ* Vâ dA d¬â* {SoÆ <¬_ ´äòâ*Oâ $ ´Ì ËXî ß{Gâ ßä{ Xîäâ
GdA* ´äGäâOâ, ËÌ ËXî {ô¬äù Xîä XîG áòù dA dH $ ßä¦¬íÒcî{ ´äG Xîô {SoÆ Xîäâ {dúäGäâOâ ËÌ
dA {ô¬äù VPÌ¼TA VÌ XîG V¿úä ¬äGä ´äòOä $ Xî¸ùáò Xâî <ÌGä {SoÆ {SäIË GdA* däâËâ, XâîÒ_
XîdGâ VÆGGâ Vâ dA ¢òä däâËä dH ? ´HVA {SoÆ V¶Ì¶TA ÌäËâ* XîdËä dH, ÒHVä dA XîôËä dH, ÒdA {SoÆ Xîäâ
{SäIË XîôâOä $ ò<Ù ÌäËäâ* Vâ dA tÙò <G¬ù_ däâ ´äò Ëäâ VäTXî ´G VäTG Xîbµ> ¢òäâ* VdG Xîôâ* ?
VÙäâÉ VÆÒhù Xîäâ ßNyG ¬â* ÙV Ìäô ´_äòä ´äËä dH, ËÌ dA {SähA Xîäâ êVXâî fÆ¾ däâGâ Xîä <ÒiÒäV
däâËä dH $ kV {SXîäô dA d¬Gâ {ô¬ä¦¬ä Xîäâ ´äGä dH, ËÌ dA d¬äôâ ¬G Xîäâ <ÒiÒäV dØßä dH $ Xî¸ùáò
XîôGä ß<Ë Xî<l>G dH $ òuÙ ËG Xîä ßd¶Xîäô ´_ä Ùâ* Ëäâ V¶Väô-<V¼TÆ Xîäâ ËHô Xîô {äô XîôGâ ¬â* XÆîv>
oA Ùâô GdA* _OËA $
193-ê{Ùâf $ {¶´äÌA <½Ëä_
{¶<«>Ë, ôä¬ <¬_H Väâ Xî[´H,
{Y> {Y> ÒâÙ {Æôäh Ì]äGH*, Väâk ËKÒ Xîd ÙA´H $$ µ>âXî $$
ßäË¬ ôäâOA <ÒÉ¬ <ÌòäTA, Väâkù Xîô ßäHÉ<T Väôä $
{ôVË {SähA däâk {ô¬ VÆ], vÂ>µ>H VÌ V¶Väôä $$ 1 $$
B OÆh k¼jA ßNyG ß{äôä, Ëä VG ´_H fôAôä $
ËG ¬G fAË_ däâk VÙä VÆ], Väâ ´_ ¼däßäâ GAôä$$ 2 $$
Väâkù ¬äôO d¬<d* ÌËäßäâ, ´â<d {¶ {d¤ÆúH {äôä $
oÂ_ G {ôH ê_µ> G<d* ßäÒH, Väâ XÆîv> XîôdØ <Òúäôä $$ 3 $$
OÆæ ê{Ùâf ÙâdØ Xîô ÙA{Xî, <Ë<¬ô1 <¬µ>H VÌ VÂeH $
ÙäÙõ Väâkù {¶<«>Ë ·äËä, ôä¬ <¬_G Xî[ ÌÂeH $$ 4 $$
{¶<«>Ë ÓÁÒGÁ Xîäâ ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*dâ {¶<«>Ë ! <´VVâ ôä¬ {SäIË däâ, ÒdA ê{äò
Xîôäâ ßäHô ÒâÙ {Æôähä<Ù {Ñ-{Ñ Xîô <Ò¨äGè _äâO <´V {ôÌS@ ËKÒ Xîä áòäçòäG XîôËâ dH*, êVA
ËKÒ Xî[ ÌäË d¬äôâ Xîäâ Xîdäâ $ ÁÒä¦¬ä-ôäâOA Xâî ´¼¬ä<Ù cî{ oò¶Xîô ôäâO _Oä dH, êVXî[ ´äâ
Väô cî{A ßäHÉ<T dH, ÒdA Xîôäâ, <´VVâ {SähA {SoÆ Vâ <¬_Xîô {ô¬ VÆ]A däâ ´äò $ òâ <ÒÉò ßäHô
kN¼ÙSò ß{äô ßNyG cî{ dH, êGVâ fôAô ´_ ôdä dH $ <´V ´_ Xâî íGäG Vâ ËG-¬G fä¶Ë däâXîô
<G¦ò VÆ] {SäIË däâ êVA ´_ ¬â* íGäG Xîôäâ ßäHô <´VVâ {SähA V¶Väô Xâî {äô {d¤Æú VXâî ßäHô
oÂ_Xîô oA êV¬â* Òä{V G _äHµ> VXâî ßäùËè {ÆG´ù¼¬ G däâ, BâVä ¬äOù d¬â* ÌËäßäâ ßäHô êVA Xîä
XÆîv> <Òúäô Xîôäâ $ VÙèOÆæ ê{Ùâf-ÙA{Xî ß¼Ë:Xîôh cî{ dä ¬â* ô¢]äâ, <´VVâ ß·äG ß¼TXîäô1
Gbµ> däâXîô VÌ XÆîv> oäVGâ _Oâ $ d¬äôâ ¬Ë Vâ Ëäâ ÒdA ·äGA {¶<«>Ë dH, ´äâ ôä¬ Xâî <¬_Gâ Xîä
VäTG VPòXèî {SXîäô V¬eËä-ÌÂeËä däâ $
òd {Ù {¶. ÓÁÒGÁ Xîäâ ßä¬âô ¬â* Xîdä ä $ {SV¶O Xîä ð. VÆ. <V. 11-17 ¬â* Ùâ]äâ $
194-ê{Ùâf $ {S<ËËä_
duô ôä¬ <ÌGä VÌ o<¬ù Oòâ, Xîäâkù ´G Ëâôä Väú OdH$$ µ>âXî $$
{AÒâ GAô ËÈÉä ËG oä´H, ·äG OÆæ <ÌG Xîäâk G _dH $
{SXîµ> {Âôä V¬e G ßäÒH, ËäËH* Väâ ´_ Ùõô ôdH $$ 1 $$
dÉù fäâXî Ùäâê V¬ Xîô ôä]H, BXî BXî Xâî V¤O G ÌdH $
ßGË<d ´äk Ëdä¶ ÙØ] {äÒH, ßä{<d ßä{ä ßä{ ÙdH $$ 2 $$
ßä{ä {ô oô¬ VÌ v>äªH, ËAG _äâXî {ô Ëä<d TôH $
Väâ ´G VdA Vä¤ú Xîäâ {ôVH, ß¬ô <¬_H G<d* XîÌd¤Æ ¬ôH $$ 3 $$
{äôÌS@ VäH* {SA<Ë <Gô¶Ëô, ôä¬ ôVäòG oô {AÒH$
VÙä ßäG¶Ù VÆ]A Väúâ VäH*, XîdH ÙäÙõ Väâ ´G ÁÒH $$ 4 $$
ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*duô, ôä¬, ßä<Ù Gä¬äâ* Xâî <ú¼ËG <ÌGä VÌ V¶VäôA {SähA oS<¬Ë däâ ôdâ
dH* $ {Soäâ ! Xîäâkù <Òô_ä oÓî dA ßä{Xâî V¦ò íÒcî{ Xîäâ {dúäG Xîô <Gô¼Ëô Gä¬-<ú¼ËG-VäTG
OSdh XîôËä dH $ ´HVâ ´_-{äG XîôGâ Vâ IòäV Ùõô däâËA dH, ´_ <ÌGä GdA* $ ÒHVâ dA OÆæ Vâ ·äG
{SäIË däâËä dH, OÆæ <ÌGä Xîäâkù oA ·äG {SäIË GdA* Xîô VXîËä ßäHô ·äG <ÌGä {S¦òÇ cî{ Vâ {Âhù ÌS@
Xîä íÒcî{ V¬e ¬â* GdA* ßäËä $ kVA<_B Vä¶VäuôXî ßäfä-ËÈbhä cî{ IòäV Xîäâ <¬µ>äGâ Òä_ä
Òd ÌS@-´_ {SähA Xîäâ Ùõô dA {SËAË däâËä dH $ ´äâ dÉù-fäâXîä<Ù Xîäâ V¬ ô]Ëä dH ßäùËè êGXâî
ÒâO Xîäâ tÙò ¬â* GdA* ßäGâ ÙâËä, XîoA ßä oA ´äò Ëäâ êG¬â* <XîVA BXî-BXî OÆh Xâî Vä G ´äXîô
êGXîäâ <ÒôäâTA OÆhäâ* ¨äôä Gbµ> XîôËä dH ¢òäâ*<Xî êG-OÆhäâ* Xâî Vä däâXîô ´dä¶ oA ßGä¦¬ {ÙääâÍ
¬â* ´äËä dH, Òdä¶ dA ÙØ:] {SäIË XîôËä dH $ ßË: VäTXî Xîäâ úä<dB-Òd íÒò¶ dA ßä¦¬-·äG ¨äôä
ß{GA ÒÈ<¸ Xâî ßGä¦¬ ßd¶Xîäô Xîäâ ´_äÒâ ßäHô ß{Gä-{ôäòä ßä<Ù oâÙ ´¼ò V¶{Âhù oS¬ Xîäâ
¦òäO Xîô <½OÆhä¦¬Xî ËAGäâ* _äâXîäâ* Vâ {ôâ fÆ¾ úâËG ¬â* ÒÈ<¸ Xîäâ ô¢]â $ ÒdA ´G <G<iúË cî{ Vâ
V¦ò-íÒcî{ ÌS@ Xîäâ {SäIË däâËä dH ßäHô ß¬ô däâXîô êVA ¬â* <¬_ ´äËä dH, <óîô XîoA oA ¬È¦òÆ
Xîäâ {SäIË GdA* däâËä $ d¬ òäù dA XîdËâ dH*, Òd ´G V¦ò ÌS@ Vâ <¬_Xîô ÌS@äG¼Ù ¨äôä VÆ]A
dØßä VÙä ÌS@ cî{ Vâ Á<ÒË ôdËä dH $
195-oS¬ <Ò®Ò¶VG $ {S<ËËä_
Ó ß¶Tä GHG G VÂeH, <´G <Vô´â Ëä<d G ÌÂeH $$ µ>âXî $$
{ädh Xî[ {Â´ä XîôH, Xîuô ßäË¬ øäËä $
<G¬ù_ GHG G ßäÒkù, Ùäâ´] <Ù<f ´äËä $$ 1 $$
{Â´H* ÙâÒ <Ùdä<ªòä, ¬dä-¬äkù ¬äGH* $
{SXîµ> ÙâÒ <Gô¶´Gä, ËäXî[ VâÒ G ´äGH* $$ 2 $$
oHcî¶ oÂË VÌ oô¬ Xâî, {fÆ {SähA TäÒH* $
<Vô´Gdäôä VÌG Xîä, ËäXîäâ G<d* {äÒH* $$ 3 $$
ßä{ íÒäô ¬âÙGA1, Xîä Xîä G<d* XîôdA $
ÙäÙõ Väúâ ôä¬ <ÌG, ¬ô ¬ô ÙØ] oôdA $$ 4 $$
ê{äíò VPÌ¼TA oS¬ Ùõô Xîô ôdâ dH*ÓËè Xâî {SähA ß·äG Vâ ß¶Tâ däâ ôdâ dH*, êGXâî Gâ½äâ*
Vâ êGXîä <dË ßG<dË oA GdA* ÙA]Ëä ßäHô <´G {SoÆ Gâ ê¼dâ* ê¦{¼G <Xîòä dH, êGXîäâ oA Òâ GdA*
V¬e {äËâ, kVA<_B {¦ô Xî[ {Â´ä XîôËâ dH* ßäHô Ì<_ ÙâGâ Xâî <G<¬¸ ÌXîôâ ßä<Ù Xîä øäË XîôËâ
dH* $ <G¬ù_ VäTG kGXî[ ð<bµ> ¬â* GdA* ßäËä ßäùËè GdA* XîôËâ $ kVA Xîäôh GôXî Xî[ ßäâô ´äËâ
<Ù]äkù Ùâ ôdâ dH* $ oHcî¶ ßä<Ù ÙâÒËäßäâ* Xîäâ {Â´Ëâ dH*, ¬dä¬äkù Xîäâ ¬äGËâ dH* ßäHô ÌÆôA Ùfä Xîäâ {SäIË
däâËâ dH* <Xî¼ËÆ ´äâ VÌ <ÒiÒ ¬â* {SXîµ> <Gô¶´G ÙâÒ dH, êGXî[ o<Óî XîôGä GdA* ´äGËâ $ oHcî¶, oÂËä<Ù
VÌ oS¬ ¬ò dH*, {fÆßäâ* Xâî V¬äG {SähA dA êGXî[ ê{äVGä XîôËâ dH* $ kVA<_B VÒù <ÒiÒ Xâî
ôú<òËä ´äâ {SoÆ dH*, êGXîäâ G {SäIË däâXîô ´¼¬ä<Ù {SÒäd ¬â* dA ÌdËâ dH* $ ß{Gâ íÒäù <V<¾ Xâî <_òâ
{È»ÒA1 Xâî {SähA ¢òä-¢òä GdA* XîôËâ ? VoA XÆîv> Xîô «>ä_Ëâ dH* $ <Xî¼ËÆ V¦ò-íÒcî{ ôä¬ Xî[
ê{äVGä <ÌGä Ìäô¶Ìäô ¬ô-¬ô Xîô ´¼¬Ëâ dH* ßäHô GäGä ¢_âf oäâOËâ dH* $
196-ß¼ò ê{äVXî <Òí¬òÒäÙA oS¬ $ ô¶OËä_
Vä¤úä ôä¬ G ´ähH* ôâ, VÌ eÂl> Ì]ähH* ôâ $$ µ>âXî $$
eÂl>â ÙâÒä eÂl>A VâÒä, eÂl>ä XîôH {Väôä $
eÂl>A {Â´ä eÂl>A {äËA, eÂl>ä {Â´hdäôä $$ 1 $$
eÂl>ä {äXî XîôH ôâ {SähA, eÂl>ä oäâO _OäÒH $
eÂl>ä ßäªä {ªÙä ÙâÒH, eÂl>ä ä_ Ì´äÒH $$ 2 $$
eÂl>â ÒÓîä eÂl>â aäâËä, eÂl>A Xîä VÆGäÒH $
eÂl>ä Xî<_´ÆO VÌ Xîäâ ¬äGâ, eÂl>ä oô¬ ðY>äÒH $$ 3 $$
íäÒô ´¶O¬ ´_ _ ¬<dò_1, øµ> øµ> Ëâ´ V¬äGä $
ÙäÙõ ßäË¬ ôä¬ d¬äôä, ßä<Ù {ÆæÉ {<dúäGä* $$ 4 $$
{ô¬ä¦¬ä Vâ <o¼G ß¼ò Xî[ ê{äVGä XîôGâ Òä_äâ* Xîä ßäiúòù Ëä êGXîä oS¬ <Ù]ä ôdâ
dH*Vä¶VäuôXî VoA {SähA V¦ò íÒcî{ ôä¬ Xîäâ GdA* ´äGËâ, <¬»òä Xîä dA XîG XîôËâ dH* $ êGXâî
ÙâÒ, VâÒä, VÌ óHî_äÒ, {Â´ä, {ä½ä<Ù, {Æ´äôA VÌ <¬»òä dA dH* $ {SähA <¬»òä {ÙääâÍ Xâî {äXî
ÌGäËâ dH*, <¬»òä {ªÙä _OäËâ dH* ßäHô <¬»òä dA oäâO _Oä Xîô <¬»òä dA ä_ Ì´äËâ dH* $ Xî¸ùáò
fÂ¼ò eÂl>â ÒÓîä eÂl>A Xîä VÆGäËâ dH* ßäHô eÂl>â aäâËä VÆGËâ dH* $ eÂl>â Xî<_òÆOA {SähA VÌ {SXîäô
<¬»òä Xîäâ dA ¬äGËâ dH* ßäHô ß¼òäâ* Xîäâ oA <¬»òä oS¬ dA ðÑ XîôäËâ dH* <Xî¼ËÆ d¬Gâ Ëäâ ´_, í_
Ëä Go1 Xâî <íô ßäHô ú_Gâ Òä_â VoA {Sä<hòäâ* Xâî øµ>-øµ> ¬â* ´äâ ßä<Ù {ÆæÉ úâËG Ëâ´
V¬äòä dØßä dH, êVA Xîäâ {dúäGä dH $ Òd ôä¬ dA d¬äôä ßä¦¬-íÒcî{ dH $
197-<G´ ¬äOù <Ghùò $ úäHËä_
¬H* {¶A BXî ß{äô Xîä, ¬G ßäHô G oäÒH $
Väâk {¶ {äÒH {AÒ Xîä, <´Vâ ßä{ _]äÒH $$ µ>âXî $$
Xîäâ {¶ <d¼Ùõ ËÆôXî Xâî, Xîäâ Xîädõ ôäËä $
Xîäâ {¶ Väâóî[ VâÒªâ, Xîäâ V¼òäVA ¬äËä $$ 1 $$
Xîäâ {¶ ´äâOA ´¶O¬ä, Xîäâ f<Óî {¶ ®òäÒH $
Xîäâ {¶ Xî¬ªâ Xîä{ªA, Xîäâ ÌdØË ¬GäÒH $$ 2 $$
Xîäâ {¶ Xîädõ Xâî ú_H, ¬H* ßäHô G ´äGÂ¶ $
ÙäÙõ <´G Ó <Vô<´òä, ËädA Xîäâ ¬äGÂ¶ $$ 3 $$
ß{Gâ ¬äOù Xîä <Ghùò XîôXâî <Ù]ä ôdâ dH*d¬ Ëäâ ß¨HË ß{äô {ôÌS@ Xî[ {SäNIË Xâî
VäTG cî{ ¬äOù ¬â* ú_ ôdâ dH* $ d¬äôâ ¬G Xîäâ ß¼ò Xîäâkù oA ß¿v>ä GdA* _OËä $ êV {SoÆ Xî[
{SäNIË Xîä ¬äOù ÒdA {SäIË Xîô VXîËä dH, <´Vâ Òâ íÒò¶ {SoÆ dA <Ù]äËâ dH* $ GdA* Ëäâ, Xîäâkù <d¼Ùõ ßäHô
Xîäâkù ËÆôXîäâ* Xâî {¶ ¬â* ú_Ëä dH $ Xîäâkù ß¼ò <XîVA ¬â* ßGÆôÓî dH $ Xîäâkù VÂóî[, Xîäâkù VâÒªâ, Xîäâkù
V¼òä<Vòäâ* Xâî {¶ ¬â* ¬íË ôdËä dH $ Xîäâkù òäâOA, Xîäâkù ´¶O¬ ßäHô Xîäâkù f<Óî {¶ Xî[ ê{äVGä
XîôËä dH $ Xîäâkù ú¬äô-VäTÆ Xîä¬ªäâ* Xâî ßäHô Xîäâkù GäGä Xî{ªäâ* Xî[ OÆÙªA ô]Gâ Òä_â ßøäâuôòäâ* Xâî
{¶ ¬â* ú_Ëä dH $ Xîäâkù ÌdØËäâ* Xîäâ ¬äGËä dH $ Xîäâkù <XîVA Xâî oA {¶ ¬â* ú_â <Xî¼ËÆ d¬ Ëäâ ß¼ò Xîäâ
<dËXîô G ´äGXîô, <´VGâ V¶Väô Xî[ ôúGä Xî[ dH, êV {SoÆ Xî[ {SäNIË Xâî ¬äOù Xîäâ dA ß{Gâ
XîÁòäh Xîä VäTG ¬äGËâ dH* $
198-VäTÆ <¬_ä{ ¬¶O_ $ úäHËä_
ßä´ d¬äôâ ôä¶¬Á, VäTÆ øô ßäòâ $
¬¤ O _äúäô údØ ¶ <Ù<f oòâ , ßäG¼Ù ÌTäòâ $$ µ>â X î $$
úäHXî {ÆôäF¶î ¬äâ<Ëòä¶, <øV ú¼ÙG _äF¶î $
{¶ú {Ùäô {äâk Xâî, òdÆ ¬ä_ úÑäF¶î $$ 1 $$
ËG ¬G TG Xîcî¶ ÒäôGH*, {SÙ<Çhä ÙA´â $
fAf d¬äôä ÁÒ _â, GäHv>äÒô Xî[´â $$ 2 $$
oäÒ o<Óî Xîô {SA<Ë VäH*, {Sâ¬ ôV {A´â $
VâÒä Ò¼ÙG ßäôËA, òdØ _ädä _A´â $$ 3 $$
oäO d¬äôä dâ V]A, VÆ] VäOô {äòä $
ÙäÙõ Xîäâ ÙfùG oòä, <¬_â <½oÆÒG ôäòä $$ 4 $$
V¼Ëäâ* Xâî ÙfùG Vâ däâGâ Òä_â ¬¶O_ Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*ßä´ d¬äôâ V¼Ëcî{ ôä¬Á øô
{ô {Täôâ dH* $ kV Xîäôh úËÆbµ>ò ß¼Ë#Xîôh cî{ úäôäâ* dA <Ùfäßäâ* ¬â* Ëä kN¼jòä<Ù ¬â* ßäG¼Ù
Xî[ ÒÈ<¾ dØkù dH $ d¬ ¬äâ<Ëòäâ¶ Vâ úäHXî {ÂôËâ dH*, ú¶ÙG <øVXâî _OäËâ dH* $ ßù, T¬ù, Xîä¬, ¬äâÇ ßäHô
{Sâ¬ kG {ä¶úäâ* {ÙääâÍ Òä {¶ú <ÒÉò-<Òô<Óî cî{ {ä¶ú {ÙääâÍ Xî[ ¬ä_ä ÌGäXîô V¶Ëäâ* Xâî úÑäËâ dH* $
ËG, ¬G, TG, <Gv>äÒô XîôXâî {SÙ<Çhä ÙâËâ dH* Ëä d¬äôä <fô ßäHô ÁÒ oA _A<´òâ, d¬ ßä{
{ô <Gv>äÒô XîôËâ dH* $ d¬ oäÒ ßäHô {Sâ¬äo<Óî Vâ {Sâ¬-ôV Xîä {äG XîôËâ dØòâ VâÒä, Ò¼ÙGä ßäHô
ßäôËA XîôGä cî{ òd ¬däGè _äo _â ôdâ dH* $ dâ V¶Ë V<] ! d¬äôä ¬däGè oäyò ä <´VVâ VÆ]-
VäOô V¶Ë {SäIË dØòâ dH* $ d¬ Xîäâ kG V¶Ëäâ* Xîä ÙfùG dØßä dH ËÌ Vâ BâVä ·äË däâËä dH <Xî¬äGäâ
<½oÆÒG Xâî ôä´ä {ôÌS@ dA <¬_ Oòâ dH* $
GôâGä ¬â* {ÂÒùXîä_ Xâî V¶Ëäâ* Gâ ÙfùG <Ùòä ä, ËÌ òd {Ù Ëä VäTÆ ß¶O Xî[ 121 ÒA* Vä]A
XîdA A $ {SV¶O Xîä ð. VÆ. <V. Ë. 11-17 ¬â* Ùâ]äâ $
199 V¶Ë V¬äO¬ {SäùGä $ ÙäÙôä
<Gô¶´G Gä¬ Xâî ôV ¬äËâ, Xîäâkù {Âôâ {SähA ôäËâ $$ µ>âXî $$
VÙä VGâdA ôä¬ Xâî, Väâkù ´G Väúâ $
ËÆ¬ <ÌG ßäHô G ´äGdA*, ô¶O Ëâôâ dA ôäúâ $$ 1 $$
ßäG G oäÒH BXî ËÂ¶, V<Ë VäTÆ Väâkù $
{Sâ¬ <{òäVâ {AÒ Xâî, BâVä ´G Xîäâkù $$ 2 $$
ËÆ¬dA* ÁÒG êô ôdâ, ßäG¼Ù ßGÆôäOA $
{Sâ¬ ¬OG <{Ò {SAËªA, _H ËÆ¬ VäH* _äOA $$ 3 $$
´â ´G Ëâôâ ô*O ô*Oâ, Ùõ´ä ô*O Gä*dA* $
´¼¬ VÆóî_ Xîô _A<´òâ, ÙäÙõ êG ¬ä¶dA* $$ 4 $$
V¶Ëäâ* Xîä V¬äO¬ {SäIË däââGâ Xî[ {SäùGä Xîô ôdâ dH*´äâ Xîäâkù {SähA {Âhù cî{ Vâ <Gô¶´G
ôä¬ Xâî Gä¬-<ú¼ËG ôV ¬â* ßGÆôÓî däâXîô ¬íË dH* ßäHô VÙä ôä¬-íÒcî{ Xâî {Sâ¬A dH*, Òâ dA ´G
V¿úâ dH* ßäHô dâ {Soäâ ! ´äâ ßä{Xâî <ÌGä ß¼ò <XîVA Xîäâ oA V¦ò GdA* ´äGËâ, ßä{Xî[ o<Óî cî{
ô¶O ¬â* dA ôË dH* êGXîäâ ß¼ò XÆîv> oA <{Sò GdA* _OËä, BXî ßä{ dA <{Sò _OËâ dH*, Òâ V¿úâ VäTÆ
dH* $ <´VXâî ¬G kN¼jòä<Ù BXî ¬ä½ {SoÆ-{Sâ¬ Xâî dA IòäVâ däâ* $ BâVä oÓî Xîäâkù <Òô_ä dA däâËä dH $
êVXâî tÙò ¬â* ßä{ dA ÁÒG cî{ Vâ ôdËâ dH* $ Òd ßä{Xâî íÒcî{äG¼Ù Xîä dA {Sâ¬A däâËä dH $ ß{Gâ
<{SòË¬ ßä{Xâî {Sâ¬ ¬â* ¬yG ôdËä dH, êVXî[ ÒÈ<¸ ßä{ Vâ dA _OA ôdËA dH $ kV {SXîäô ´äâ oÓî
ßä{Xâî o<Óî-ô¶O ¬â* ô¶Oâ dØòâ dH*, êGXâî tÙò {ô ÙõVôä ô¶O GdA* úÑËä $ d¬äôä oA <GÒâÙG dH
<XîêG V¶Ëäâ* Xâî V¬äO¬ ¬â* ôdXîô ß{Gâ ÁÒG Xîäâ Vóî_ Xîôâ* $
200-ß¦ò¼Ë <G¬ù_ ê{Ùâf $ ÙäÙôä
ú_ ôâ ¬G ! ´dä¶ ß¬ÈË ÒGä¶, <G¬ù_ GAXâî V¶Ë ´Gä¶ $$ µ>âXî $$
<GOÆùh Gä¶Ò óî_ ßO¬ ß{äô, V¶ËG ÁÒG {Säh ßTäô $$ 1 $$
VAË_ v>äòä VÆ]A VôAô, úôh VôäâÒô <G¬ù_ GAô $$ 2 $$
VÆóî_ VÙä óî_ Ìäôd ¬äV, GäGä ÒähA TÆ<G {SXîäf $$ 3 $$
Ëdä¶ ÌäVâ ÌVâ ß¬ô ßGâXî, Ëd¶ ú<_ ÙäÙõ kdH <ÒÒâXî $$ 4 $$
200-201 ¬â* ß¦ò¼Ë <G¬ù_ ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*ßôâ ¬G ! ´dä¶ V¦V¶O cî{ ß¬ÈË ÒG
dH, Òdä¶ dA ú_, êV ÒG ¬â* {ô¬ <G¬ù_ V¶Ë-ÒÈÇ dH* $ êG ÒÈÇäâ* ¬â* <GOÆùh ÌS@ Xîä Gä¬-óî_ {Sä³
däâËä dH, <´VXîä <ú¼ËG cî{ oÇh XîôGâ Vâ V¼Ëäâ* Xîä ÁÒG-{SähäTäô, ¬G kN¼jòäâ* Xîä ß<ÒÉò
ß{äô {SoÆ {Sä³ däâËä dH $ êV ÒG Xâî V¶Ë-ÒÈÇäâ* Xî[ fäN¼Ë v>äòä fAË_ dH, êVVâ fôAô VÆ]A däâËä
dH $ oOÒËè-úôh VôäâÒô dH, êVXîä ®òäG-´_ {SähA Xîäâ <G¬ù_ XîôËä dH $ kV ÒG Xâî Gä¬, ·äG
ßä<Ù VoA óî_ VÆ¼Ùô dH* ßäHô òd ÒG Ìäôd ¬äV VÙä dA óî_ ÙâËä dH $ kV ÒG ¬â* kbµ>-{Â<¸ù,
GA<Ë, VÙäúäô, o<Óî, òäâO ßäHô ·äGä<ÙXî O<ÒùË GäGä ÒähA cî{ ®Ò<G {SXîµ> däâËA ôdËA dH $
V¦V¶O ÒG ¬â* <GÒäV XîôXâî ßGâXî VäTXî ß¬ô däâ Oòâ dH* $ ßË: Òdä¶ dA ú_Gä úä<dòâ $ kV
V¦V¶O-ÒG ¬â* dA <ÒÒâXî-·äG {Sä³ däâËä dH $
201-úäHËä_
ú_äâ ¬G Pdäôä, ´dä¶ <¬¶½ d¬äôä,
Ëd¤ ´ä¬h ¬ôh G<d* ´ä<hòâ, G<d* ´ä<hòâ $$ µ>Xâ î $$
¬äâd G ¬äòä ¬âôä G Ëâôä,ßäÒäO¬G GdA* ´¬ óâîôä $$ 1 $$
<{*«> G {ªH {Säh G<d* vÂ>µ>H, Xîä_ G _äOH ßäòÆ G ]Âµ>H $$ 2 $$
ß¬ô _äâXî Ëd¤ ß<]_ fôAôä, áòä<T <ÒXîäô G áòä{H {Aôä $$ 3 $$
ôä¬ ôä´ Xîäâk <oªH G oä´H, VÆNíô ôdhä ÌHl>ä v>ä´H $$ 4 $$
ß_] <Gô¶´G ßäHô G Xîäâkù, <¬¶½ d¬äôä ÙäÙõ Väâkù $$ 5 $$
dâ ¬âôâ ¬G ! Òdä¶ ú_, ´dä¶ d¬äôä <¬½ {SoÆ dH $ ¬H* ËÆeâ ÌäôPÌäô XîdËä dõ¶-Òdä¶ ´äGâ {ô
´¼¬-¬ôhä<Ù ¢_âfäâ* Xîäâ Ëäâ Xîäâkù ´äGËä oA GdA* $ Òdä¶ ¬äâd-¬äòä, ¬âôä-Ëâôä, ßäGä-´äGä,
ò¬ Xâî ¨äôä GôXîäâ* ¬â* <óîôäGä ßä<Ù GdA* dH, fôAô GdA* <OôËä, {Säh GdA* <GXî_Ëâ, Xîä_ Xîä XÆîv>
oA Ì_ GdA* _OËä, ßäòÆ V¬ä³ GdA* däâËA $ Òd ß¬ô _äâXî dH, Òdä¶ {ô VoA fôAôäâ* Xîäâ ôäâOä<ÙXî
<ÒXîäô ´¼ò {Aªä GdA* däâËA $ êV <Gô¶´G ôä¬ Xâî ôäJò ¬â* G Ëäâ Xîäâkù òÆ¾ XîôËä dH ßäHô G Xîäâkù
oòoAË däâXîô ÙäHªËä dH $ Òdä¶ Ëäâ VPòXèî NíôËä {ÂÒùXî ÌHl>â dØòâ dA fäâoä ÙâËâ dH* ßäùËè ÌS@-
<Gþ>ä dA ôdËA dH $ BâVä ß_] <Gô¶´G ôä¬ Xîä íÒcî{ dA dH, ß¼ò Xîäâkù Ùâf <ÒfâÉ GdA* dH ßäHô
d¬äôä {ô¬ <¬½ oA ÒdA dH $
202-Ìâ_A $ <½Ëä_
Ìâ_A ßäG¼Ù {Sâ¬ V¬äk $
Vd´H* ¬OG ôä¬ ôV VA*úH, <ÙG <ÙG ÌTËA ´äk $$ µ>âXî $$
VÙèOÆæ Vd´H* ÌädA Ìâ_A, Vd´ OOG øô v>äòä $
Vd´H* Vd´H* Xîäâ*{_ ¬âÁdâ, ´äGâ ßÒTÂ ôäòä $$ 1 $$
ßäË¬ Ìâ_A Vd´H* óÂî_H, VÙä óÂî_ óî_ däâkù $
Xîäòä ÌäªA Vd´H* <G{´H, ´äGH <Òô_ä Xîäâkù $$ 2 $$
¬G dl Ìâ_A VÂ]G _äOA, Vd´H* ´ÆO ´ÆO ÁÒH $
ÙäÙõ Ìâ<_ ß¬ô óî_ _äOH, Vd´ VÙä ôV {AÒH$$ 3 $$
{ô¬äù ÌÆ<¾-Ìâ<_ Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*ÌÆ<¾-_Ëä {SoÆ-{Sâ¬äG¼Ù ¬â* V¬ä ôdA dH, ôä¬-
o<Óî-ôV Xâî <V*úG Vâ {S<Ë<ÙG ÌÑËA ´äËA dH ßäHô Vd´äÒíä ¬â* ´äXîô {ôÌS@ ¬â* <G¬yG däâËA
dH $ òd {ô¬äù ÌÆ<¾-Ìâ<_ tÙò ¬â* VÙèOÆæ Gâ _Oäkù dH, ßÌ òd Vd´-íÒcî{ ÌS@ ¬â* <G¬yG
däâXîô fôAô-øô {ô óHî_ Okù dH ßäùËè kN¼jò ß¼Ë:Xîôhä<Ù ¬â* {ô¬äù oäÒGä ßä Okù dH ßäHô
fGH:fGH: ÒÈ<¾ cî{ ß¶XÆîô ÙâËA dH $ kV Ìâ<_ Xî[ ÒÈ<¾ Xâî ôdíò Xîäâ ßÒTÂËäâ* ¬â* aâþ> ßÒTÂË V¶Ë
dA ´äGËâ dH* $ êÓî {SXîäô ÌÑXîô òd {ô¬äù ÌÆ<¾-Ìâ<_ ßGäòäV dA ßG¼ò-o<Óî cî{ óÂî_ ßäHô
ßä¦¬-·äG cî{ óî_ ÙâËA dH, <óîô Ëäâ kVXâî VÙä dA óÂî_-óî_ _OËâ ôdËâ dH* ßäùËè <Gô¼Ëô ÌÆ<¾
¬â* o<Óî ·äG ÌGâ ôdËâ dH* $ kV {SXîäô ßGäòäV dA fôAô-ÌäªA Xî[ tÙò-¢òäôA ¬â* òd ê¦{¼G däâËA
dH ßäHô kVâ Xîäâkù <Òô_ä V¶Ë dA òäù cî{ Vâ ´äG {äËä dH $ kV {ô¬äù ÌÆ<¾-Ìâ<_ Xâî _OGâ {ô
<ÒÉòäâ* ¬â* V¦òËä Xâî ÙØôäOSd-òÆÓî ¬G-¬Æ]A ÌÆ<¾-Ìâ<_ VÂ]Gâ _OËA dH ßäHô ´äâ {ô¬äù-ÌÆ<¾
Ìâ<_ Xâî ·äG cî{ ß¬ô óî_ _OËä dH, VäTXî Vd´äÒíä ¬â* ´äXîô VÙä êVXîä ßäG¼Ù-ôV
{äG XîôËä dH ßäHô ¨¼Ùäâ* Xâî Xîý> Vâ ô<dË däâXîô ßGäòäV dA ÌS@ cî{ Vâ VÙä Á<ÒË ôdËä dH $
203-fÄÙ Ìäh $ <½Ëä_
V¶Ëäâ ! ôä¬ Ìäh ¬äâ<d _äOâ $
¬äôË <¬ôO ¬ô¬ ËÌ {äòäâ, VÌ V¶OA <¬_ ´äOâ$$ µ>Xâ î $$
<úË úâËG <ú¼Ëä¬<h úA¼dä, ê_µ> ß{Âl>ä ßäòä $
¬¶<Ùô {H<V ÌdØuô G<d* <GXîVâ, {ô¬ ËKÒ øô {äòä $$ 1 $$
ßäÒH G ´äk ´äk G<d* ßäÒH, <Ë<d¤ ôV ¬GÒä ¬äËä$
{äG XîôË {ô¬äG¼Ù {äòäâ, <XîË oòäâ ú<_ ´äËä$$ 2 $$
oòäâ ß{¶O {¶Xî G<d* _äOH, <G¬ù_ V¶O Vdäkù $
{Âôh ÌS@ ß<]_ ß<ÒGäfA, <Ë<d¤ Ë´ ß¼Ë G ´äkù $$ 3 $$
Väâ fô _ä<O {Sâ¬ {ôXîäfä, {SXîµ>A {SAË¬ ÒähA $
ÙäÙõ ÙAGÙòä_ <d ´äGH*, VÆ] ¬â* VÆô<Ë V¬ähA$$ 4 $$
fÄÙ-Ìäh Xî[ <ÒfâÉËä ÌËä ôdâ dH*dâ V¼Ëäâ ! VÙèOÆæ Xâî ¨äôä ú_äòâ dØòâ ôä¬ VPÌ¼TA
fÄÙ-Ìäh ¬âôâ _Oâ dH* $ VÙèOÆæ Gâ fÄÙ-Ìäh Vâ ´Ì ¬G-¬ÈO Xîäâ ¬äôä, ËÌ ¬Æeâ {ô¬äù Xîä ôdíò
<¬_ä, <óîô Ëäâ kN¼jò cî{ VoA VäA oA êV ôdíò Vâ <¬_ Xîô <ÒÉòäV<Óî cî{ <Gjä Vâ Ó
Oòâ dH* $ <ú¸ Gâ úâËG-<ú¼Ëä¬<h Xîäâ {dúäGä, ËÌ <ÒÉòäâ* Vâ {SV¼G G däâ êGVâ _äHµ> ßäòä Ëä
tÙò ¬¶<Ùô ¬â* {S<Òý> däâXîô <óîô GdA* <GXî_Ëä, Xîäôh, {ô¬ ËKÒ ÌS@ ß{Gâ øô ¬â* {Sä³ Xîô <_òä
dH $ ¬G Gâ ÌS@-<ú¼ËG cî{ ôV {äG XîôËâ 2 {ô¬äG¼Ù {Sä³ Xîô <_òä dH $ ßÌ êVA ¬â* ¬íË dH $
ßË# <ÒÉò VÆ] Xî[ ßäfä ¨äôä BXî <ÒÉò {ô ßäXîô ÙõVôâ {ô ´äGä ßäHô ´äXîô ßäGä æXî Oòä
dH $ {d_â ÌäôPÌäô ú_ä ´äËä ä <Xî¼ËÆ ßÌ Xî Oòä dH, ßäfä cî{ {Hôäâ* Vâ ô<dË däâ Oòä dH,
ßÌ kVXâî {ä{ cî{ Xî[úª GdA* _OËä $ <G¬ù_ ÌS@ Xâî Vä ôdËä dH ßäHô Òd kVXîä VdäòXî dH $
ßÌ Ëäâ òd VÒäù¦¬ä ß<ÒGäfA {Âhù ÌS@ Xîäâ ¦òäO Xîô ß¼ò {ô ´äËä dA GdA* $ êV VÙèOÆæ fÄÙ-
Ìäh Xâî _OGâ Vâ tÙò ¬â* {SoÆ {Sâ¬ {SXîµ> dØßä ßäHô <{SòË¬ {SoÆ VPÌ¼TA ßGÆoÒ ÒähA {SXîµ> dØkù
dH $ ßÌ BXî¬ä½ ÙAG Ùòä_Æ {SoÆ Xîäâ dA ß{Gä ´äGËä dH ßäHô êVA VÆ] íÒcî{-ÌS@ ¬â* ¬G-ÒÈ<¸
V¬äkù ôdËA dH $
204-<G´íäG <Ghùò $ e{Ëä_
¬®ò GHG <Gô]Â¶ VÙä, Väâ Vd´ íÒcî{ $
Ùâ]Ë dA ¬G ¬äâ<dòä, dH Väâ ËKÒ ßGÂ{ $$ µ>âXî $$
<½ÒâhA Ëµ> {äkòä, ¬Âô<Ë ß<ÒGäfA $
´ÆO ´ÆO ¬âôä oäÒËä, Väâkù VÆ] ôäfA $$ 1 $$
ËäcîhA1 Ëµ> Ùâ] dõ¶, Ëdä¶ VÆíäGä $
VâÒXî íÒä¬A V¶O ôdH, ÌHl>â oOÒäGä $$ 2 $$
<Goùò äG VÆdäË Väâ, Ëd¤ VâÒO íÒä¬A $
ßGâXî ´ËG Xîô {äkòä, ¬H* ß¶Ëô´ä¬A $$ 3 $$
Ëâ´ Ëäô2 {ô<¬<Ë GdA*, BâVä ê<´òäôä $
ÙäÙõ {äô G {äkòâ, Väâ íÒcî{ V¤oäôä $$ 4 $$
204-205 ¬â* <G´ íÒcî{ VäÇä¦Xîäô Xâî íäG {ô <Ghùò Ùâ ôdâ dH*´äâ Vd´ íÒcî{
ÌS@ dH êVA Xîäâ ¬H* oAËô Xâî Gâ½äâ* Vâ VÙä Ùâ]Ëä dõ¶, êVâ Ùâ]Ëâ dA ¬âôä ¬G êVVâ ¬äâ<dË däâ Oòä ä $
Òd dH dA ßGÆ{¬ Ë¦Ò, ´dä¶ ßä·ä úXSî ¬â* kªä, <{*O_ä, VÆÉÆPGä cî{ O¶Oä, ò¬ÆGä, VôíÒËA
G<Ùòäâ* Xîä V¶O¬ dH, êVXâî ÌS@ ®òäG cî{ Ëµ> {ô ß<ÒGäfA ÌS@ Xâî íÒcî{ Xîä VäÇä¦Xîäô dØßä
dH, ÒdA VÆ]-ôä<f {S<Ë òÆO ¬â* ¬Æeâ <{Sò _OËä ôdä dH, êÓî ËäôXî <½ÒâhA1 Xâî ÌS@ ®òäG Ëµ> {ô
Ùâ]Ëä dõ¶ $ êVA ®òäG cî{ íäG ¬â* oOÒäGè <Òôä´â dØòâ oäVËâ dH* ßäHô ÒÈ<¸ cî{ Vâ VâÒXî oA íÒä¬A
Xâî V¶O dA ôdËä dH $ ´dä¶ VâÒXî íÒä¬A BXî däâXîô <Òôä´Ëâ dH*, Òd V¬ä<T íäG Xîä_ Xî¬äù<Ù oò
Vâ ô<dË dH ßäHô <{Sò _OËä dH, ßGâXî VäTG cî{ ò¦G XîôXâî ¬H*Gâ ß¼Ëòäù¬A {SoÆ Xîäâ {Sä³ <Xîòä dH $
êGXâî íÒcî{ Ëâ´ Xî[ <Xîôhâ2* ßVA¬ dH*, BâVä {SXîäf oäV ôdä dH <Xî êVXîä {äô GdA* <¬_Ëä,
êVA {SoÆ íÒcî{ Xîä ¬H*Gâ í¬ôh <Xîòä dH $
205-e{Ëä_
<GXîµ> <Gô¶´G Ùâ<] däH*, <v>G Ùõô G ´äkù $
Ìädô oAËô BXî Vä, VÌ ôgä V¬äkù $$ µ>âXî $$
VËèOÆæ oâÙ _]äkòä, ËÌ {Âôä {äòä $
GHGG dA* <Gô]Â¶ VÙä, øô Vd´H* ßäòä $$ 1 $$
{Âôâ VäH* {ôúä oòä, {ÂôA ¬<Ë ´äOA $
ÁÒ ´ä¶G ÁÒG <¬Áòä, BâVâ Ìª oäOA $$ 2 $$
ôäâ¬ ôäâ¬ ¬â* ô¬ ôgä, Väâ ÁÒG ¬âôä $
ÁÒ {AÒ ¼òäôä GdA*, VÌ V¶O ÌVâôä $$ 3 $$
VÆ¼Ùô Väâ Vd´H* ôdH, øµ> ß¼Ëô´ä¬A $
ÙäÙõ Väâkù Ùâ<] däH*, Väôäâ* V¶O íÒä¬A $$ 4 $$
¬H* ß<Ë <GXîµ> tÙò ¬â* dA <Gô¶´G ôä¬ Xîäâ Ùâ] ôdä dõ¶, Òâ BXî Çh oA tÙò Vâ Ùõô GdA*
´äËâ, Òâ Ëäâ ÌS@ä°«> Xâî Ìädô oAËô V¬äG cî{ Vâ áòä{Xî dH* $ kVA<_òâ VÌ ¬â* V¬ä ôdâ dH* Òä VÌ
êG¬â* V¬ä ôdâ dH* $ VÙèOÆæ Gâ òd ôdíò ÌËäòä dH ËÌ dA d¬Gâ {Âhù ÌS@ Xîäâ {Sä³ <Xîòä dH $ ßÌ Ëäâ
Òâ ßGäòäV dA d¬äôâ tÙò-øô ¬â* ßä Oòâ dH*, ¬H* êGXîäâ ß{Gâ ·äG Gâ½äâ* Vâ VÙä Ùâ]Ëä dõ¶ $ {Âôâ OÆæ
Vâ {uôúò dØßä ËÌ {ô¬äù VPÌ¼TA {ÂôA ÌÆ<¾ ê¦{¼G dØkù dH ßäHô ÁÒ ß{Gâ ÁÒG cî{ {SoÆ Xîäâ
´äGXîô êVVâ <¬_ä dH $ kV {SXîäô ÌªoäOA ÌGä dH $ ßÌ Ëäâ Òd ¬âôä ÁÒG-{SoÆ ôäâ¬ 2 ¬â* ô¬ä
dØßä oäVËä dH, ÁÒ Vâ {ô¬ä¦¬ä <o¼G GdA* dH, Òd ß<Ë VÆ¼Ùô ß¼Ëòäù¬A fôAô ¬â* ôdXîô
ßGäòäV dA VÌ Xâî V¶O ÌVËä dH $ ´äâ VÌ Xâî V¶O ôdGâ Òä_ä íÒä¬A dH, êVA Xîäâ ¬H* Ùâ]Ëä dõ¶ $
206-{uôúò ê{Ùâf $ <½Ëä_
Vd´ Vdâ_ªA dâ, ËÂ¶ <G¬ù_ GHG <Gdäuô $
cî{ ßcî{ <GOÆùh ßäOÆh1 ¬â*, <½oÆÒG ÙâÒ ¬Æôäuô $$ µ>Xâ î $$
ÌäôPÌäô <Gô] ÓÁÒG, k<d øô duô ß<ÒGäfA $
VÆ¼Ùuô ´äk Vâ´ VÆ] <Ò_Vâ, {Âôh {ô¬ <GÒäVA $$ 1 $$
Vd´H* V¶O {ôV ÓÁÒG, ßäVh ß¬ô ßXâî_ä $
VÆ¼Ùuô ´äk Vâ´ VÆ] VäâÒH, ÁÒ ÌS@ Xîä ¬â_ä $$ 2 $$
<¬<_ ßäG¼Ù {SA<Ë Xîuô {äÒG, ßO¬ <GO¬ ´d¤ ôä´ä $
´äk Ëdä¶ {ôV {äÒG Xîäâ, VÆ¼Ùuô Väôâ Xîä´ä $$ 3 $$
¬¶O_äúäô údõ¶ <Ù<f ôäâ{H, ´Ì VÆ¼Ùuô <{Ò {äÒH $
{ô¬ Jòäâ<Ë {Âôâ VäH* <¬_ Xîô, ÙäÙõ ô¶O _OäÒH $$ 4 $$
VäÇä¦Xîäôäù ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*dâ ÌÆ<¾ ÒÈ<¸ cî{ Vdâ_A ! ËÂ <G¨ù¼¨ däâXîô V¶fò
<Ò{Îòù-¬_ ô<dË ·äG Gâ½äâ* Vâ <½oÆÒG Xâî cî{ÒäGè, ßcî{, OÆh ô<dË, ßäHô VdOÆh1 VoA {ÙääâÍ
¬â* ¬Æôäuô ÙâÒ Xîäâ Ùâ], Òâ ß<ÒGäfA duô kV tÙò øô ¬â* dA dH*, êG ÓÁÒG Xîäâ ÌäôPÌäô Ùâ] $
dâ VÆ¼Ùuô ! BâVä XîôGâ Vâ ËÂ VÌ <ÒiÒ ¬â* <GÒäV XîôGâ Òä_â {ô¬ {uô{Âhù {SoÆ Xî[ íÒcî{äXîäô fÎòä
{ô ´äXîô {ô¬ VÆ] Xîä ê{oäâO XîôâOA, ßGäòäV dA ÓÁÒG {SoÆ Xâî V¶O däâXîô êGXâî í{fù ¨äôä
ß¨HË ßäHô ß¬ô ßäVG {Sä³ XîôâOA $ BâVâ ´Ì ÒÈ<¸ VÆ¼ÙôA ß¨HË, ß¬ô fÎòä {ô ´äXîô ÌS@äG¼Ù
cî{ <Gjä ¬â* fòG XîôËA dH, ËÌ ÁÒ ÌS@ BXî däâ ´äËâ dH* $ ´dä¶ ÒâÙ Vâ ßO¬ {SoÆ fäâ<oË däâ ôdâ
dH*, Òdä¶ dA {<Ò½ {SA<Ë ¨äôä êGVâ <¬_Xîô ßäG¼Ù _â $ Òdä¶ ´äXîô ´äâ ÒÈ<¸ VÆ¼ÙôA {<Ò½ {SoÆ Xîä
í{fù XîôËA dH Òd ß{Gâ Xîäòù Xîäâ {Âhù Xîô _âËA dH $ ´Ì ÒÈ<¸ VÆ¼ÙôA {<Ò½ {SoÆ Xîäâ {Sä³ XîôËA dH,
Òd ß{Gâ Xîäòù Xîäâ {Âhù Xîô _âËA dH $ ´Ì ÒÈ<¸ VÆ¼ÙôA {<Ò½ {SoÆ Xîäâ {Sä³ XîôËA dH ËÌ ß¼Ë:Xîôh
úËÆý>ò cî{ úäôäâ* dA <Ùfäßäâ* ¬â* ¬¶O_äúôh däâGâ _OËâ dH* ßäHô Òd VäTXî {ô¬ Jòäâ<Ë íÒcî{
{Âhù ÌS@ Vâ <¬_Xîô ß¼òäâ* Xâî oA ÒdA ô¶O _OäËä dH $
207-ÒíËÆ <GÙâùf $ <½Ëä_
Ëd¤ ßä{H ßä{ <Gô¶´Gä, Ëd¤ <GfÒäVô G<d* V¶´¬ä $$ µ>âXî $$
Ëd¤ TôËA ßPÌô Gä¶dA*, Ëd¤ TÂ{ G ÙAVH v>ä¶dA* $
Ëd¤ {ÒG G úä_H {äGA, Ëd¤ ßä{H BXî <ÌGäGA $$ 1 $$
Ëd¤ ú¶Ù G FîOH VÂôä, ¬Æ] Xîä_ G Ìä´H ËÂôä $
Ëd¤ VÆ] ÙØ] Xîä O¬ Gä¶dA*, ßäâ Ëäâ ßO¬ ßOäâúô ¬ä¶dA* $$ 2 $$
Ëd¤ Xîä_ Xîäòä G<d* _äOH, Ëd¤ Xîäâ VäâÒH Xîäâ ´äOH $
Ëd¤ {ä{ {Æ¼ò G<d* Xîäâkù, Ëd¤ ß_] <Gô¶´G Väâkù $$ 3 $$
Ëd¤ Vd´ ôdH Väâ íÒä¬A, VÌ øµ> ß¶Ëô´ä¬A $
VXî_ <Gô¼Ëô ÌäVä, ôµ> ÙäÙõ V¶O¬ {äVä $$ 4 $$
207-208 ¬â* ÌS@ ÒíËÆ Xîä <GÙâùf Xîô ôdâ dH*<G<ÒùXîÁ{ V¬ä<T-Ùâf ¬â* íÒò¶ ßä{
¬äòä ô<dË ÌS@ dA dH $ V¶ò¬ä<Ù VäTG, ôä<½, <ÙG, {È»ÒA, ßäXîäf GdA* dH* $ TÂ{ ßäHô v>äòä GdA*
ÙA]ËA $ ÒäòÆ GdA* ú_Ëä, {äGA GdA* ÒôVËä $ Òdä¤ Ëäâ íÒò¶ BXî <ÒiÒXîËäù dA dH $ ú¼j¬ä-VÂòù
êÙò GdA* däâËâ $ Òdä¶ ò¬ Òä ò¬ÙõËäâ* Xîä ¬Æ] GdA* Ùâ]Gä {ªËä, G ò¬ Xîä GOäªä Ì´Ëä $ <ÒÉò
´¼ò VÆ]-ÙØ:] GdA* däâËâ $ Òd ßO¬ ßOäâúô Ùâf Ùâd Xâî oAËô dA dH $ Òdä¶ ôdËâ dØòâ Xîäòä Xîäâ
Xîä_ GdA* ]äËä $ Òdä¶ XîäHG VäâËä dH ßäHô XîäHG ´äOËä dH ? ßäùËè Òdä¶ VäâGä ´äOGä oA GdA*
ÌGËä, G Xîäâkù {ä{-{Æ°ò dH $ Òdä¶ Vd´äÒíä ¬â* Ëäâ ´äâ ¬G kN¼jòäâ* Xîä ß<ÒÉò <Gô¶´G VÌ
ß¼Ë:Xîôhäâ* Xîä ß¼Ëòäù¬A, <Gô¼Ëô VÌ ¬â* ÌVGâ Òä_ä íÒä¬A dA ôdËä dH $ êVXîä kªä, <{*O_ä,
VÆÉÆPGä Xâî V¶O¬ íäG ßä·ä úXSî ¬â* ®òäG XîôËâ dH* òä êVXîä Gä¬ ôµ>Ëâ dH* $
208-<½Ëä_
ßÒTÂ Ìäâ_ <Gô¶´G ÌähA, Ëd¤ BXHî ßGdÙ ´ähA $$ µ>âXî $$
Ëd¤ ÒVÆTä Xîä Ì_ GädA*, Ëd¤ OOG øä¬ G<d* v>ädA* $
Ëd¤ ú¶Ù VÂô G<d* ´äkù, Ëd¤ Xîä_ Xîäòä G<d* oäkù $$ 1 $$
Ëd¤ ôH<h <ÙÒV G<d* v>äòä, Ëd¤ ÌäÒ Òôh G<d* ¬äòä $
Ëd¤ êÙò ßíË G<d* däâkù, Ëd¤ ¬ôH G ÁÒH Xîäâkù $$ 2 $$
Ëd¤ Gä¶dA* {äl> {ÆôäGä, Ëd¤ ßO¬ <GO¬ G<d* ´äGä $
Ëd¤ <Òxä ÒäÙ G ·äGä, G<d* Ëdä¤ òäâO ßæ ®òäGä $$ 3 $$
Ëd¤ <GôäXîäô <G´ BâVä, Ëd¤ ´ä°òä ´äk G ´HVä $
Ëd¤ VÌ OÆh ô<dËä O<dòâ, Ëd¤ ÙäÙõ ßGdÙ Xî<dòâ $$ 4 $$
dâ ßÒTÂË ! <Gô¶´G ÌS@ VPÌ¼TA ÒähA Ìäâ_äâ, ß¼ò VÌ ¦òäO Ùäâ $ Xîäôh, ß¼Ë¬Æù]
Ní<Ë ¬â* ßGÆoÒ ¨äôä BXî ßVA¬ ÌS@ VPÌ¼TA ÒähA dA ´äGGâ ¬â* ßäËA dH $ V¬ä<T ¬â* {È»ÒA Xîä
´G TGä<Ù Ì_ GdA* dH $ ßäXîäf, TÂ{ ßäHô ÌäÙ_ v>äòä GdA* dH $ Òdä¶ ú¼j VÂòù GdA* ´ä VXîËâ $
dâ oäkù ! Òdä¶ ôdËâ dØòâ fôAô Xîäâ Xîä_ GdA* ]äËä $ Òdä¶ ôä<½ <ÙG ßäHô ÒÈÇ v>äòä GdA* dH $ G ÒäòÆ
ú_Ëä dH G ¬äòä ßäHô G ¬ä<òXî cî{ ô¶Oä<Ù dH* $ Òdä¶ Ëäôâ ßä<Ù Xîä êÙò ßíË GdA* däâËä $ G Xîäâkù
¬ôËä dH, G Xîäâkù Á<ÒË ôdËä dH $ G {Æôäh {äl> däâËä dH $ G ÒâÙ fäí½ ´äGGâ ¬â* ßäËâ dH* $ G GäGä
<Òxä dH*, G ´Á{-<ÒË¶«>ä<Ù ÒäÙ dH* $ G ¬G kN¼jòäâ* Xâî ·äG dH*, G dl> òäâOä<Ù òäâO dH*, G ¬Â<Ëù ßä<Ù
Xîä ®òäG dH $ Òdä¶ Ëäâ ´HVä ¬G kN¼jòäâ* Vâ G ´äGä ´äò, BâVä <GôäXîäô <G´ íÒcî{ dH $ Òdä¶ ´äâ
VÌ OÆhäâ* Vâ ô<dË dH, êVâ íÒíÒcî{ XîôXâî OSdh Xîôäâ ßäHô êVA ßVA¬ Xîä XîG Xîôäâ $
209-{S<V¾ VäTÆ $ {S<Ë{ä_
ÌäÌä ! Xîäâ BâVä ´G ´äâOA $
ß¶´G v>äªH ôdH <Gô¶´G, Vd´ VÙä ôV oäâOA $$ µ>âXî $$
v>äòä ¬äòä ôdH <ÒÒ<´ùË, <{*«> ÌS@°«> <Gòäôâ $
ú¶Ù VÂô ËH* ßO¬ ßOäâúô, Väâ Od Ë¦Ò <Òúäôâ $$ 1 $$
{ä{ {Æ¼ò <_{H G<d* XîÌdõ¤, ¨H {] ô<dËä Väâkù $
Tô<h ßäXîäf Ëä<d ËH* Fî{uô, Ëdä¶ ´äk ôË däâkù $$ 2 $$
ÁÒG ¬ôh G Ìä¤vH XîÌdõ¤, ßäÒäO¬G G óâîôä $
{äGA {ÒG {ôV G<d* _äOH, <Ë<d¤ V¶O XîôH ÌVâôä $$ 3 $$
OÆh ßäXîäô ´dä¶ O¬ Gä¤dA*, ßä{H* ßä{ ßXâî_ä $
ÙäÙõ ´äk Ëdä¶ ´G ´äâOA, {ô¬ {ÆæÉ VäH* ¬â_ä$$ 4 $$
¬däGè V¶Ë Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*dâ ÌäÌä ! BâVä òäâOA Xîäâkù <Òô_ä ´G dA däâËä dH, ´äâ
¬ä<òXî {S{¶ú Xîäâ ¦òäO Xîô VÙä <G¨ù¼¨äÒíä ¬â* <Gô¶´G ÌS@ Xâî <ú¼ËG cî{ ôV Xâî ê{oäâO ¬â*
_Oä ôdâ $ ´dä¶ ¬äòä Xî[ {SoäÒ cî{ v>äòä {ªËA dH, Òdä¶ Vâ Ùõô ôdâ $ fôAôä®òäV ßäHô ÌS@ä°«> Xâî
oäâOäâ* Xî[ ßäV<Óî Vâ ß_O ôdâ $ ´äâ ú¼j VÂòäù<Ù Vâ ßO¬ ßäHô kN¼jòäâ* Xîä ß<ÒÉò Ë¦Ò dH,
êVA Xîäâ <G´ cî{ Vâ OSdh XîôXâî <Òúäôâ, ßä¦¬ä Xîäâ ßXîËäù ´äGXîô XîoA oA {ä{-{Æ°ò Vâ <_³
G däâ, <G´ Òä {ô ÙäâGäâ* {Çäâ* Vâ ô<dË däâXîô, fôAôí-¬Â_äTäôä<Ù {¶ú úXSî cî{ {È»ÒA ßä<Ù {¶ú
ËKÒäâ* Vâ Fî{ô ßä·ä úXSî ¬â* ÒÈ<¸ ¨äôä ´äXîô, êVA ÌS@ Xâî íÒcî{ ¬â* ßGÆôÓî däâÒâ, ß<TXî ÁÒG
Òä fAøS ¬È¦òÆ Xî[ k¿v>ä XîoA oA G Xîôâ, _äâXîä¼Ëôäâ* Xâî O¬GäO¬G cî{ ú¢Xîô ¬â* G {ªâ $ <´VXîäâ
´_ ÒäòÆ ßä<Ù í{fù GdA* Xîô VXîËâ, <ú¼ËG ¨äôä êVA {ôÌS@ Xâî V¶O <GÒäV Xîôâ $ ´dä¶ OÆh
ßäHô ßäXîäôäâ* Xî[ {dØ¶ú GdA* dH ßäHô ßä{ íÒò¶ ß¨HË íÒcî{ dH êV V¬ä<T ¬â* ´äXîô BâVä òäâOA
{ô¬ {ÆæÉ ÌS@ Vâ <¬_ ´äËä dH $
210-{uôúò {ôä o<Óî $ ôä´ <ÒxäTô Ëä_
´äâOA ´äG ´äG ´G ÁÒH $
<ÌG dA* ¬GVä ¬G <d* <ÒúäôH, <ÌG ôVGä ôV {AÒâ $$ µ>âXî $$
<ÌG dA* _äâúG <Gô] GHG <ÌG, aÒh ô<dË VÆG Väâkù $
BâVâ ßäË¬ ôdH BXî ôV, Ëäâ ÙõVô Gä¬ G däâkù $$ 1 $$
<ÌG dA* ¬äôO ú_H úôh <ÌG, <Gdú_ ÌHl>ä ´äkù $
<ÌG dA Xîäòä <¬_H* {ôí{ô, Jòäâ* ´_ ´_<d V¬äkù $$ 2 $$
<ÌG dA* l>ädô ßäVh {ÂôH, <ÌG Xîô ÌHG Ì´äÒH $
<ÌG dA* {ä¤Òäâ* GäúH <G<f <ÙG, <ÌG <´ä OÆh OäÒH $$ 3 $$
VÌ OÆh ô<dËä VXî_ <Ìòä{A, <ÌG k¼jA ôV oäâOA $
ÙäÙõ BâVä OÆæ d¬äôä, ßä{ <Gô¶´G ´äâOA $$ 4 $$
210-211 ¬â* {uôúò {ÂÒùXî {ôäo<Óî <Ù]ä ôdâ dH*òäâOA ´G VäTG ¨äôä ¬ä<òXî
{S{¶ú Xîäâ <¬»òä Ëä {ôÌS@ Xîäâ V¦ò íÒcî{ ´äG Xîô ÁÒ¼¬ÆÓî dØòâ ôdËâ dH* $ Òâ Vä¶VäuôXî oäÒGä
òÆÓî ¬G ÌÆ<¾ Vâ ô<dË däâ íÒcî{ Xîä <Òúäô XîôËâ dH* $ ôVGä <ÌGä dA íÒcî{äG¼Ù ôV Xîä {äG XîôËâ
dH* $ Ìäg Gâ½ Ëä ·äG Gâ½äâ* Xâî <ÌGä dA íÒíÒcî{ Ní<Ë Xîäâ Ùâ]Ëâ dH* $ Ìäg aÒhäâ*-<ÌGä dA êV
ßä¦¬ íÒcî{ ÌS@ Xîä ßoâÙ <Giúò cî{ aÒh XîôËâ dH* $ ò<Ù êÓî {SXîäô ßä¦¬ä ÌS@ ¬â* ß¨HË
cî{ Vâ <Gô¼Ëô NíË ôdâ Ëäâ ¨HË Xîä Gä¬ oA ·äË GdA* däâËä $ ´äâ Ìäg ¬äOù ßäHô úôhäâ* Xâî <ÌGä
dA VäTG ¨äôä ú_ Xîô <Gã_ ÌS@ Xâî {äV ´ä ÌHl>ä dH ßäHô <ÌGä dA fôAô Xâî ßä¦¬ä Ëä ÌS@
{ôí{ô <¬_Xîô ´HVâ ´_ ¬â* ´_ V¬ä ´äËä dH ÒHVâ dA ÌS@ ¬â* V¬ä Oòä dH $ Vä¶VäuôXî íäG <ÌGä
{ôÌS@ ¬â* {Âhù ßoâÙ cî{ Vâ ßäVG _Oäòä dH ßäHô Ìäg dääâ* Xâî <ÌGä dA ßGädË ®Ò<G cî{
ßäG¼Ù Xî[ Ò¶fA Ì´äËä dH $ Ìäg {Hôäâ* Xâî <ÌGä dA oäÒGä ¨äôä ôä<½ <ÙG GÈ¦ò XîôËä dH $ Ìäg
<´ä <ÌGä dA ®òäGäÒíä ¬â* {SoÆ Xâî OÆh OäG XîôËä dH $ íÒíÒcî{ Xîäâ VÌ OÆhäâ* Vâ ô<dË ßäHô VÌ
¬â* áòä{Xî V¬eËâ dØòâ Ìäg kN¼jòäâ* Xâî <ÌGä dA ÌS@äG¼Ù cî{ ¬däôV Xîä ê{oäâO XîôËä dH BâVä
òäâOA íÒò¶ <Gô¶´G ÌS@ cî{ ßäHô d¬äôä OÆæ dH $
211-cî{Xî Ëä_
kdH {ô¬ OÆæ òäâO¶, ß¬A ¬däôV oäâO¶ $$ µ>âXî $$
¬G {ÒGä Níô VäT¶, ß<ÒOË Gä ßôäT¶, Ëd¤ fÄÙ ßGädÙ GäÙ¶ $$ 1 $$
{¶ú V]A {ô¬äâT¶, ßO¬ ·äG OÆæ ÌäâT¶, Ëd¤ Gä <Gô¶´G fäâT¶ $$ 2 $$
VÙèOÆæ ¬ä¶<d* ÌËäÒä, <GôäTäô øô v>äÒä, Ëd¤ Jòäâ<Ë íÒcî{A {äÒä $$ 3 $$
Vd´H* VÙä {SXîäf¶, {Âôh ÌS@ <Ò_äV¶, Ëd¤ VâÒXî ÙäÙõ ÙäV¶ $$ 4 $$
kV fôAô ¬â* dA {ô¬ OÆæ Xîä ÌËäòä dØßä òäâO VäTG Ëä ·äGä¬ÈË cî{ ¬däôV Xîä
ê{oäâO däâËä dH $ ´Ì VäTG ¨äôä ¬G {Säh Xîäâ Níô XîôXâî ¬G k<¼jòäâ* Xâî ß<ÒÉò {ô¬ä¦¬ä Xî[
ê{äVGä Xî[ ´äËA dH, ËÌ ßGädË GäÙ cî{ fÄÙ VÆGGâ ¬â* ßäËâ dH* $ {¶ú ·äGâN¼jò cî{ V<]òä¤
<ÒÉòäV<Óî cî{ <Gjä Vâ ÓËA dH* $ OÆæ ê{Ùâf ¨äôä ßä¦¬ íÒcî{ ÌS@ Xîä {ôäâÇ ·äG däâËä dH,
<óîô VäTXî tÙò ¬â* <G<Ù®òäVG ¨äôä <Gô¶´G {SoÆ Xî[ ]äâ´ XîôXâî êVâ ßoâÙ cî{ Vâ {Sä³ XîôËä
dH $ kV {SXîäô VÙèOÆæ Gâ fôAô Xâî oAËô dA ÌËäòä dH ßäHô d¬äôä ¬G oA êV <GôäTäô ÌS@ cî{ øô
{ô dA NíË dØßä, ËÌ Òdä¶ dA Jòäâ<Ë íÒcî{ ÌS@ d¬â* {Sä³ dØßä dH ßäHô ßGäòäV dA VÙä {SXîäf
íÒcî{ {Âhù ÌS@ Xâî VäÇä¦Xîäô Xîä ßäG¼Ù {Sä³ däâ ôdä dH $ d¬ Òdä¶ ÒÈ<¸ ¨äôä êGXâî VâÒXî cî{
Vâ ôdËâ dH* $
212-(OÆ´ôäËA) ßGokù $ <½Ëä_
¬ÂGH òâd ßú¶oäâ äòâ, Xî[ªAòâ1 díËA <Ò«>äôÀäâ, Ëâ¼dH ÌHl>A ]äòâ $$ µ>âXî $$
´äh dØ ËäH Ëâ ÌHl>äâ däôâ, ß´äh Ëâ¼dH* Ëä Òädâ2 $
{ä¶OÆ_äâê ´äÒä _äOäâ, Ëâ¼dH* Xîô Xîäâ Vädâ3 $$ 1 $$
Gä¼däâ dØËäâ Ëâ ¬ äâµ>äâ äòäâ, OOG ¬¶«>_ G<d* ¬äòâ $
¬äâµ>â ôäâ <ÒíËäô ohA´â, Ëâ Ëäâ Xâî¼dâ ´äòâ4 $$ 2 $$
Ëâ ´ähH* ´â <Gô]A ´äâÒâ, ]äâÁ GH* Ò_A¬ä¶dâ5 $
ÙäÙõ Ëâ¼däH* ¬¬ù G ´ähH*, ´â <´Ròä <Òdõ¶häH* Oäòâ $$ 3 $$
k<Ë ôäO ôä¬Xî_A V¬ä³ : $$ 8 $$ {Ù 46 $$
Vä¶VäuôXî Ùfä ¬â* G däâGâ Òä_A øµ>Gä ÌËä ôdâ dH*¬Æeâ òd ßäiúòù dH <Xî-´äâ {S¬
<v>jä¼Òâ<ÉhA ÒÈ<¸ cî{ úA*µ>A1 A ÒdA VäTG Vâ <GÙäâùÉ däâ ÒíËÆ <Òúäô ¨äôä Xîä¬-Xîuô Xîäâ
¬äôXîô Níô ÌHl>A dØkù êVâ ]ä ôdA dH ßäùËè Xîä¬-´¼ò <ÒÇâ{ Xîäâ Gý> Xîô ôdA dH $ ´äâ ´äGXîäô
ä, Òd Ëäâ V¶Väô-oS¬h Vâ däô Xîô <Òúäô ¨äôä íÒcî{ Xîäâ V¬e Xâî êVA ¬â* NíôËä {ÂÒùXî ÌHl>
Oòä dH $ ´äâ ß·äGA dH, êVâ Òâ {ÂÒù Xî[ Vä¶VäuôXî ÒäVGäòâ* V¶Väô ¬â* ÌdXîäËA2 dH* $ {d_â OÆhcî{
{Hôäâ* Vâ òÆÓî ä ËÌ Ëäâ ¬G {SoÆ Xî[ ßäâô GdA* ´äËä ä $ ßÌ <GOÆùh cî{ {¶OÆËä ßäGâ {ô {ôÌS@ Xâî
íÒcî{ ¬â* ´äGâ _Oä dH $ êVâ XîäHG-Vä <Ò®G dä {Xîª3 VXîËä dH ? ß·äG Ùfä ¬â* ¬ä<òXî
{S{¶ú ¬däGè ßäHô {ôÌS@ _øÆ <Ù]äkù ÙâËä ä $ ßÌ ·äG Ùfä ¬â* {ôÌS@ kËGä ¬däGè <Ù]äkù ÙâGâ
_Oä dH <Xî-OOG ¬¶«>_ ¬â* GdA* V¬äËä, ÌS@ä°«> Xâî Ìädô oAËô VÒù½ áòä{Xî cî{ Vâ oäVËä
dH $ êV ¬däGè ÌS@ Xîä <ÒíËäô XîG Xîô VXâî BâVâ áòN¢Ë Xîäâ <XîV ´GGA Gâ ´¼¬4 <Ùòä dH ? ´äâ
<Òúäô ¨äôä Ùâ]Gâ Xîä {Sò¦G XîôËâ dH*, Òâ dA êVâ Ùâ]Ëâ dH* $ Òd ]äâ´Gâ Òä_â Xîäâ oA <Ì_¬äËä5 Ò
ß{Gâ ¬â* _AG5 Xîô _âËä dH $ <´VXîä OÆh-OäG <ÌGä dA <´ä Xâî ®òäGäÒíä ¬â* <Xîòä ´äËä dH,
¬H* Ëäâ êVXâî ßä<Ù, ß¼Ë, ¬®ò Xîä òäù ôdíò oA GdA* ´äGËä $
k<Ë aA ÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXîä ôäO ôä¬Xî_A V¬ä³: $$ 8 $$
ß ôäO ßäVäÒôA 9
(OäòG V¬ò {SäË: 6 V â9 )
213-ê¸¬ í¬ôh $ ÌS@ Ëä_
ËÂ¶ dA* ¬âôâ ôVGä, ËÂ¶ dA* ¬âôâ ÌHGä, ËÂ¶ dA* ¬âôâ aÒGä, ËÂ¶ dA* ¬âôâ GHGä $$ µ>âXî $$
ËÂ¶ dA ¬âôâ ßäË¬ X¤îÒ_ ¬¶eäôA, ËÂ¶ dA* ¬âôA ¬GVä ËÆ¬ {ôÒäôA $$ 1 $$
ËÂ¶ dA* ¬âôâ ¬G dA*, ËÂ¶ dA* ¬âôâ iÒäVä, ËÂ¶ dA* ¬âôâ VÆôËH* {Säh <GÒäVä$$ 2 $$
ËÂ¶ dA* ¬âôâ G]<f] VXî_ fôAôä, ËÂ¶ dA* ¬âôâ <´òôâ Jòäâ* ´_ GAôä $$ 3 $$
ËÆ¬ <ÌG ¬âôâ ßÒô Xîäâ Gä¶dA*, ËÂ¶ dA ¬âôä ÁÒG ÙäÙõ ¬ä¶dA* $$ 4 $$
ê¸¬ í¬ôh Xîä {SXîäô <Ù]ä ôdâ dH*ßä{ dA ¬âôA <´ä, ÒúG, aÒh, GòGä<Ù kN¼jòä¤
dH* $ ßä{ dA ¬âôâ tÙò Xî¬_ ¬â* ôdGâ Òä_A ßä¦¬ä dH* ßä{ dA ¬âôA ÌÆ<¾ ßäHô {uôÒäô dH* $ ßä{ dA
¬âôâ ¬G, £äV ßäHô ÒÈ<¸ dH* $ {Sähäâ* Xâî <GÒäV íäG dH* $ ßä{ dA G] Vâ <f]ä {òù¼Ë ¬âôä fôAô dH* $
´HVâ ´_ ßäHô GAô Ùäâ Gä¬ däâGâ {ô oA ÒíËÆ BXî dA dH ÒHVâ dA ÁÒ ßäHô ÌS@ Ùäâ Gä¬ däâGâ {ô oA
ßä{ ß¨HË cî{ ¬âôâ ÁÒ dH* $ ßä{ Xâî <ÌGä V¶Väô ¬â* ¬âôä VPÌ¼TA ßäHô Xîäâkù oA GdA* dH $ ßä{ dA
¬âôâ ÁÒG dH* $ ¬H* ßä{Xâî dA oAËô NíË dõ¤ $ kV {SXîäô VÌ XÆîv> {SoÆ íÒcî{ V¬eGä dA ê¸¬
í¬ôh dH $
214-ßG¼ò fôh $ eÂ¬ôä
ËÆPdäôâ Gä¬ _äO duô ÁÒG ¬âôä,
¬âôâ VäTG VXî_ Gä¬ <G´ Ëâôä $$ µ>Xâ î $$
ÙäG {Æ¼ò Ë{ ËAô ¬âôâ, XâîÒ_ Gä¬ ËÆPdäôä $
òâ VÌ ¬âôâ VâÒä {Â´ä, BâVä ÌôË d¬äôä $$ 1 $$
òâ VÌ ¬âôâ ÒâÙ {Æôähä, fÆ<ú V¶ò¬ dH Väâkù $
·äG ®òäG òâ dA VÌ ¬âôâ, ßäHô G Ùõ´ä Xîäâkù $$ 2 $$
Xîä¬ XSîäâT Xîäòä Òf Xîôhä¤, òâ VÌ ¬âôâ Gä¬ä $
¬Æ¢Ëä OÆ³ä {ôXîµ> Xî<dòâ, ¬âôâ XâîÒ_ ôä¬ä $$ 3 $$
Ëäôh <Ëôh Gä¬ <G´ Ëâôä, ËÆ¬ dA* BXî ßTäôä $
ÙäÙõ ß¶O BXî ôV _äOä, Gä¬ OdH oÒ {äôä $$ 4 $$
214-215 ¬â* ßG¼ò fôh <Ù]ä ôdâ dH*dâ dôâ ! ßä{Xâî Gä¬ í¬ôh ¬â* _Oâ ôdGâ Vâ dA
¬âôä ÁÒG ú_Ëä dH $ ¬âôâ VoA ê{äò ßä{Xîä <G´ Gä¬ V¦ò-ôä¬ dA dH* $ ¬âôâ Ëäâ XâîÒ_ ßä{Xîä
Gä¬ dA ÙäG, {Æ¼ò-Ë{ ËAù dH* $ ßä{Xâî Gä¬ dA ¬âôâ VÌ {SXîäô Xî[ VâÒä-{Â´ä dH* $ BâVä dA ¬âôä ÒSË
dH $ òâ ßä{Xâî Gä¬ dA ¬âôâ ÒâÙ {Æôähä<Ù VÌ OS¼ dH*, {<Ò½Ëä Ëä V¶ò¬ oA ßä{Xâî Gä¬ dA dH* $ ¬âôâ
·äG ®òäG oA ßä{Xâî Gä¬ dA dH, ßäHô ÙõVôä VäTG Xîäâkù oA ¬âôâ {äV GdA* dH $ Xîä¬, XSîäâT ßäHô
ôäO ßäVäÒôA 9 595
fôAô Xîäâ Òf ¬â* XîôGâ Xâî ê{äò oA ¬âôâ VÌ {SXîäô ßä{Xâî Gä¬ dA dH* $ ÌdØË OÆ³ Òä {SXîµ> ´äâ oA
Xîdâ* ¬âôâ Ëäâ XâîÒ_ ôä¬-Gä¬ dA dH* $ ßä{Xîä <G´ Gä¬ ""V¦ò ôä¬'' V¶Väô Vâ oÓîäâ* Xîäâ ËäôGâ
Òä_ä dH $ BXî ßä{ dA ¬âôâ ßäTäô dH* $ ¬âôä ¬G Ëäâ ßä{Xîä Gä¬ OSdh XîôXâî V¶Väô Vâ {äô BXî ôV
ßä{Xâî íÒcî{ ¬â* dA _Oä dH $
215-úËÆbËä_
duô XâîÒ_ BXî ßTäôä, Väâkù Ëäôh <Ëôh d¬äôä $$ µ>âXî $$
Gä ¬H* {¶<«>Ë {Ñ OÆh ´äGÂ¶, Gä XÆîv> ·äG <Òúäôä $
Gä ¬H* ßO¬A Jòäâ<ËÉ ´äGÂ¶, Gä ¬Æe cî{ <V*Oäôä $$ 1 $$
Gä Ë{ ¬âôâ k¼jA <GOSd, Gä XÆîv> ËAô <óîôhä$
ÙâÒ_ {Â´ä ¬âôâ GädA*, ®òäG XîvÂ> G<d* Tôhä $$ 2 $$
´äâO ´ÆO<Ë XîvÂ> G<d* ¬âôâ, Gä ¬H* VäTG ´äGÂ¶ $
ßäHÉ<T ¬Â_A ¬âôâ Gä¶dA*, Gä ¬H* Ùâf Ì]äGÂ¶ $$ 3 $$
¬H* Ëäâ ßäHô XîvÂ> G<d* ´äGÂ¶, Xîdäâ ßäHô ¢òä Xî[´H $
ÙäÙõ BXî O<_Ë Oäâ<Ò¼Ù VäH,* kud <Ò<T {Säh {ËA´H $$ 4 $$
´äâ <ËôGâ Òä_äâ* Xîäâ oA ËäôGâ Òä_â dH* Òâ duô dA BXî ¬ä½ d¬äôâ ßäaò dH* $ G ¬H* {ÑGä-
OÆhGä ´äGGâ Òä_ä {¶<«>Ë dõ¤, G ¬Æe ¬â* XÆîv> ·äG-<Òúäô dA dH $ G ¬H* o<Òbò Xî[ ÌäË XîdGâ Òä_ä
dõ¶, G Jòäâ<ËÉ dA ´äGËä dõ¤ $ G ¬Æeâ GäGä {SXîäô Xâî cî{ ÌGäGä ßäHô aÈ¶Oäô XîôGä dA ßäËä dH $ G
¬H*Gâ kN¼jò-<GOSdä<ÙXî Ë{ dA <Xîòâ dH*, G ¬H*Gâ ËAäâÍ ¬â* dA XÆîv> oS¬h <Xîòä dH $ G ¬âôâ ¨äôä ÙâÒ-
¬¶<Ùôäâ* Xî[ {Â´ä däâ VXî[ dH, G XÆîv> ®òäG dA XîôËä dõ¶, G ¬âôâ Xîäâ XÆîv> òäâO-òÆ<Óî dA ßäËA dH ßäHô
G ¬H* Xîäâkù VäTG dA ´äGËä dõ¶ $ G ¬âôâ {äV ´ªA-ÌÂ¶µ>A ßä<Ù ßäHÉ<T dA dH, G ¬H* Ùâfä¼Ëôäâ* Xî[
XîäB¶ XîdËä dõ¶ $ ¬H* Ëäâ ß¼ò XÆîv> oA GdA* ´äGËä ßäHô ßä{ dA Xîdâ* ¢òä <Xîòä ´äò ? ¬H* Ëäâ BXî
Oäâ<Ò¼Ù Xâî {Sâ¬ ôV ¬â* O_ä dØßä dõ¶ $ kVA {SXîäô {Sâ¬äo<Óî ¬â* ôË däâGâ {ô dA ¬âôâ ¬G Xîäâ {SoÆ {Sä<³
Xîä <Ò£äV däâËä dH $
216-{uôúò $ úËÆbËä_
{AÒ øô ßäÒGäâ B, ßdäâ ¬äâ<d oäÒGäâ Ëâ $$ µ>âXî $$
¬äâdG GAXîäâ ôA dôA, Ùâ]Â¶OA ß¶<]òä¤ oôA $
ôä]Â¶ däH* êô TôA {SA<Ë ]ôA, ¬äâdG ¬âôäâ ôA ¬äkù $
ôdÂ¤OA úôhäâ* Täkù, ßäG¼Ù ÌTäkù, duô Xâî OÆh Oäkù $$ 1 $$
ÙäÙõ ôâ úôh O<dòâ, ´äkù Gâ <Ëdä¶ Ëäâ ô<dòâ $
ËG ¬G VÆ] _<dòâ, <ÌGËA O<dòâ $$ 2 $$
216-217 ¬ââ* <Gô¼Ëô VäÇä¦Xîäôäù ê¦X¶îl>ä <Ù]ä ôdâ dH*B V¶Ë cî{ ¬äkù ! <{SòË¬
{SoÆ Xîä øô ¬â* ßäGä ß¦ò¼Ë dÉù{SÙ dH $ Òâ ¬Æeâ ß<Ë <{Sò _OËâ dH* $ ßôA ! Òâ <ÒiÒ <Ò¬äâdG duô
ÌdØË dA ß¿v>â dH* $ êGXîäâ ¬H* k¿v>ä oô Xîô Gâ½äâ* Vâ Ùâ]Â¶OA $ dâ ¬äkù ! Òâ ¬äâdG ¬âôâ dH*, êG¬â* ¬âôA
V¿úA {SA<Ë dH $ ê¼dâ* tÙò ¬â* <Òôä´¬äG XîôXâî ô¢]Â¶OA $ ¬H* VäTG cî{ ÙäHª _OäXîô êGXâî
úôhäâ* ¬â* ´äXîô ôdõ¶OA ßäHô êG duô Xâî OÆh-OäG Xîcî¶OA ËÌ dA ¬âôâ ßäG¼Ù Xî[ ÒÈ<¾ däâOA $ ßôâ !
ßÌ Ëäâ Òdä¶ ´äXîô êG {SoÆ Xâî úôh {Xîª Xîô ôdõ¶OA, Òâ ¬âôA {SäùGä OSdh Xîôâ*Oâ ËÌ dA ¬âôâ ËG ¬G
Xîäâ ßäG¼Ù {Sä³ däâOä $
217-<½Ëä_
dä¶ ¬äkù ! ¬âôäâ ôä¬ ÌHôäOA, Ë<´ ´<G ´äkù $$ µ>âXî $$
ôä¬ <ÒGäâÙ XîôË êô ß¶Ëuô, <¬<_däH* ÌHôäO<G Täkù $$ 1 $$
´äâ<OG H Xîô <óîcî¶OA <ÌÙâfä, ôä¬ Gä¬ ÁòäH _äkù $$ 2 $$
ÙäÙõ Xîäâ íÒä¬A dH ôâ êÙäVA, ô<ddäH* GHG Ùäâk _äkù $$ 3 $$
ßôA V¶Ë cî{ ¬äkù ! dä¶, ËÆ¬ l>AXî XîdËA däâ¬âôä ôä¬ <ÒôÓî dA dH Òd ¬Æeâ ¦òäOXîô G
ú_ä ´äò $ ôä¬ ¬âôâ tÙò Xâî oAËô XSî[ªä Xîô ôdâ dH* $ ¬H* oA <ÒÉòäâ* Vâ <ÒôÓî däâ, {Sâ¬ cî{ ÙäHª
_OäXîô êG Vâ <¬_Â¶OA $ Òâ GdA* <¬_â*Oâ Ëäâ òäâ<OGA däâXîô ôä¬ Gä¬ ¬â* ÒÈ<¸ _OäËâ dØòâ <ÒÙâfäâ* ¬â*
oS¬h Xîcî¶OA $ òx<{ ¬âôâ íÒä¬A <ÒôÓî dH* Ëäâ oA ¬H* ß{Gâ ÙäâGäâ* Gâ½ ê¼dA* Xâî íÒcî{ ¬â* _Oäòâ
ôdõ¤OA $
218-ê{Ùâf úâËäÒGA $ ôä´¬ÈOä¶Xî Ëä_
ôâ ¬G, Oäâ<Ò¼Ù Oäk ôâ Oäk, ´¼¬ ß<Òôä ´äk ôâ ´äk $$ µ>âXî $$
BâVä ´G¬ G ÌäôPÌäôä, ËäËH* ´{ _â ôä¬ <{òäôä $$ 1 $$
òdØ ËG BâVä ÌdØuô G {äÒH, ËäËH* Oäâ<Ò¼Ù Xîädâ G OäÒâ $$ 2 $$
ÌdØuô G {äÒH ¬äGÆÉ ÙâdA, ËäËH* Xîô_â ôä¬ VGâdA$$ 3 $$
ßÌ Xâî ÙäÙõ <Xîòä <Gdä_ä, Oäk <Gô¶´G ÙAG Ùòä_ä$$ 4 $$
ê{Ùâf ¨äôä ¬G Xîäâ VúâË Xîô ôdâ dH*ßôâ ¬G ! <Gô¼Ëô Oäâ<Ò¼Ù Gä¬ Xîä <ú¼ËG Xîô,
o´G <ÌGä òd Gô ´¼¬ {S<ËÇh áòù ´ä ôdä dH $ BâVä ´¼¬ ÌäôPÌäô GdA* <¬_Ëä $ kV<_òâ
<{SòË¬ ôä¬ Xâî Gä¬ Xîä ´{ Xîô $ ´Ì ¬H* ËÆeâ Xîd ôdä dõ¤ <Xî BâVä ´¼¬ {ÆG: GdA* {SäIË däâOä, <óîô
oA ËÂ Oäâ<Ò¼Ù Xâî OÆh ¢òäâ* GdA* OäËä ? ËÂ o´G ¨äôä ôä¬ Xîäâ ß{Gä íGâdA Xîô _â, kVVâ Ëâôä
ßä¦¬ä {ÆG: ¬GÆbò Ùâd Xîäâ oA G {Sä³ däâXîô ôä¬ ¬â* dA <¬_ ´äòâOä $ êG oOÒäGè Gâ ßÌXî[ Ìäô
ËÆeâ fôAô ßäHô V¦V¶O ÙâXîô ßäGN¼ÙË Xîô <Ùòä dH $ ßË: êG ÙAGÙòä_Æ <Gô¶´G ôä¬ Xâî Gä¬
ßäHô OÆhäâ* Xîä OäòG Xîô $
219 -Xîä_ úâËäÒGA $ ôä´¬ÈOä¶Xî Ëä_
¬G ôâ, VäâÒË ôH<G <ÒdäGA, ËH* ß´dõ¤ ´äË G ´äGA $$ µ>âXî $$
ÌAËA ô H<G ÌdØuô G<d* ßäÒH, ÁÒ ´äO ´<G VäâÒH $
úäôäâ* <Ùfä úäâô øô _äOâ, ´äO Ùâ] ¢òä däâÒH $$ 1 $$
oäâô oòâ {v>ËäÒG _äOâ, ¬ä¶<d* ¬d_ XÆîv> Gä*dA* $
´Ì ´äk Xîä_ Xîäòä Xîô _äOH, ËÌ VäâTH øô ¬ä¶dA* $$ 2 $$
´äO ´ËG Xîô ôä]äâ Väâkù, ËÌ ËG Ë¸ G ´äkù $
úâËG {dôH úâËË Gä*dA*, Xîd ÙäÙõ V¬eäkù $$ 3 $$
219-220 ¬â* Xîä_ Vâ VúâË Xîô ôdâ dH*ßôâ ¬G ! ¬äâd <Gjä ¬â* VäâËâ 2 ÁÒG-ôä<½
áòËAË däâGâ {ô ßäkù, ËÂGâ ßÌ ËXî oA kVâ Gý> däâËâ dØòâ GdA* ´äGä $ í¬ôh ô], ÁÒG-ôä<½
áòËAË däâGâ {ô {ÆG: GdA* dä ßäòâOA $ kV<_òâ dâ ¬G ! fAøS ´äO, VäâÒâ ¬Ë $ Xîä¬ä<ÙXî úäâô
tÙò øô Xâî úäôäâ* ßäHô Ëâôâ ·äG TG Xîäâ úÆôäGâ ¬â* _Oâ dH* $ ËÂ ´äO XîôXâî Ùâ] Ëäâ VdA ¢òä däâ ôdä
dH $ ´Ì ßäòÆ ú_A ´äËA dH ßäHô fôAô Xîä_ Xâî dä ¬â* ßä ´äËä dH, ËÌ {SähA tÙò øô ¬â*
·äGä<ÙXî TG ßäHô ÙHÒA OÆh cî{ Ì_ Xîäâ ]äâ´Ëä dH $ ÒÈ¾äÒíä cî{ {SäË: Xîä_ däâGâ {ô ´Ì
tÙò-¬d_ ¬â* ·äGä<ÙXî XÆîv> oA GdA* <¬_Ëâ, ËÌ {iúä¸ä{ XîôGâ _OËä dH $ ßË: ´äO Xîô
VäTG cî{ ê{äò ¨äôä êV ·äG ßäHô ÙHÒAOÆh cî{ Ì_ Xî[ ôÇä Xîô, ËÌ Ëäâ Ëâôâ fôAô Vâ ËKÒ ·äG
cî{ TG GdA* ´ä VXâîOä $ d¬ Ëäâ ËÆeâ ÌäôPÌäô Xîd Xîô V¬eäËâ dH*, ËÂ úâËGâ Xâî V¬ò ¬â* VäÒTäG
GdA* däâ ôdä dH, <óîô VäÒTäG däâGâ Vâ ¢òä ÌGâOä ?
220-ôä´<ÒxäTô Ëä_
Ùâ]Ë dA <ÙG ßäk Oòâ, {_µ> Xâîf VÌ iÒâË oòâ $$ µ>Xâ î $$
ßäkù ´Æôä ¬Aú ßæ ¬ôhä, ßäòä Xîä_ ßÌH ¢òä Xîôhä $$ 1 $$
aÒhäâ* VÆô<Ë Okù GHG G VÂeH, VÆ<T ÌÆ<T Gäl>A Xîgä G ÌÂeH $$ 2 $$
¬Æ]ËH* fÄÙ <ÒXî_ okù ÌähA, ´¼¬ Oòä VÌ ôH<G <ÌdähA $$ 3 $$
{Säh {ÆæÉ {v>ËäÒG _äOä, ÙäÙõ ßÒVô Xîädâ G ´äOä $$ 4 $$
Ùâ]Ëâ 2 dA Xîä_ Xâî ¬Æ] ¬â* ´äGâ Xâî <ÙG ßä Oòâ dH* $ VÌ Xâîf oA iòä¬ ô¶O ÌÙ_ Xîô iÒâË
däâ Oòâ dH* $ ´ôäÒíä ßä Okù ßäHô ¬È¦òÆ oA V¬A{ ßä ôdA dH $ ´äGâ Xîä V¬ò ßä dA Oòä dH, ßÌ
¢òä <Xîòä ´ä VXîËä dH ? ßÌ Ëäâ ¬ôGä dA däâOä $ aÒhäâ* Vâ VÆGGâ Xî[ f<Óî ú_A Okù, Gâ½äâ* Vâ
ÙA]Ëä GdA*, í¬ôh-f<Óî Gý> däâ Okù, ¬Æ] Vâ Xîdä Oòä fÄÙ Xîäâkù V¬eËä GdA*, ÌähA <ÒXî_
däâ Okù dH, l>AXî GdA* <GXî_ËA $ ßÌ ßäòÆ-ôä<½ oA áòËAË däâGâ Òä_A dA dH $ Väôä ´¼¬ áòù dA
ú_ä Oòä $ òd Ùâ]Xîô {Säh-TäôA {ÆæÉ {iúä¸ä{ XîôGâ _OËä dH, <Xî¼ËÆ ßÌ {iúä¸ä{ XîôGâ
Vâ ¢òä däâ ? V¬ò {ô ¢òäâ* GdA* Óä ? òd Ëâôä dA {S¬äÙ ËÆeâ ÙØ:]{SÙ dØßä dH $
221-ê{Ùâf $ ôä´<ÒxäTô Ëä_
duô <ÌG dä¶ däâ XîdØ¶ VúÆ Gä¶dA*, Ùâ]Ë ´äk <ÒÉò óî_ ]ädA* $$ µ>âXî $$
ôV ôVGä Xâî ¬AG ¬G oAôä, ´_ ËH* ´äk òäâ* ÙdH fôAôä $$ 1 $$
O´ Xâî ·äG ¬OG ¬Ù ¬äËä, ß¶XÆîf «>äâuô OdH ó¤îÙ OäËä $$ 2 $$
¬ôXîµ> ¬Âl>A ¬ä¶dA* ¬G _äOä, ÙØ] Xî[ ôä<f oS¬H oS¬ oäOä $$ 3 $$
ÙäÙõ Ùâ]Æ dôA VÆ]ÙäËä, ËäXîäâ v>ä<ª Xîdä¶ ¬G ôäËä $$ 4 $$
221-222 ¬â* <dËXîô ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*-V¶Ë-""däâ ¬G !'' ¬G-dä¶ $ V¶Ë-duô <ú*ËG
<ÌGä XîdA* oA VÆ] GdA* dH $ ËÂ òd Ùâ]Ëâ dØòâ oA V¶Väô ¬â* ´äXîô <ÒÉò-óî_ dA ]äËä dH, òd
ê<úË GdA* $ dâ ¬G ! Ùâ] <´ä ôV Xâî Òf däâ, ¬¿v>A ´_ Vâ Ìädô ´ä, <Ò{Ù ¬â* {ªXîô ¬ôËA dH,
ÒHVâdA <ÒÉòäâ* Vâ ¬äGÒ Xîä fôAô V¶Ëä<{Ë däâËä dH $ däA Xâî <ÒÉò ·äG Xî[ ßäâô Ùâ], ´äâ ¬Ù Vâ
¬íË ¬yG dØßä ÒG ¬â* <óîôËä dH $ ÒdA XîäO´ Xî[ d<GA {ô <OôXîô ß{Gâ Xîäâ ó¤îÙâ ¬â* «>ä_ _âËä
dH, «>äâôA Ì¶TG ßäHô ß¶XÆîf Xâî ßäøäË VdËä dH, ÒHVâ dA ¬äGÒ í{fù-<ÒÉò Vâ ÙØ:] ¬â* {ªËä dH $
ÒäGô Xîä ¬G ´Ì úhäâ* Xî[ ¬Æp>A ¬â* _O ´äËä dH ËÌ êVXâî Fî{ô ÙØ:]äâ* Xî[ ôä<f ßä <OôËA dH,
«>äâôA Vâ Ì¤T Xîô ÌäÁOô Xâî Vä ´dä¶ Ëdä¶ oS¬h XîôËä dH, ÒHVâ dA ¬äGÒ úäHôäVA ¬â* oS¬h XîôËä
dH $ Ùâ], d¬äôä Ëäâ oS¬ oäO Oòä dH ßäHô {Âôä <Giúò däâ Oòä-BXî duô dA VÆ]{SÙ dH* $ dâ ¬G ! ËÂ
êG duô Xîäâ v>äâª Xîô Xîdä¶ ßGÆôÓî däâ ôdä dH ? fAøS duô ¬â* dA ßGÆôÓî däâ $
222-êÙAøh Ëä_
Vä¶kÍ <ÌGä V¶ËäâÉ G {äÒH, oäÒH øô Ë´ ÒG ÒG TäÒH$$ µ>âXî $$
oäÒH {Y> OÆG ÒâÙ êúäôH, ßäO¬ <GO¬ VÌH <ÒúäôH $$ 1 $$
oäÒH GÒ ]¶«> VÌ <óîô ßäÒH, ß´dõ¤ ßäOâ Xîädâ G ´äÒH $$ 2 $$
oäÒH VÌ Ë´ ôdH ßXâî_ä, oäkù Ì¼TÆ G Xîädõ ¬â_ä $$ 3 $$
ÙäÙõ Ùâ]H Vä¶kÍ Väâkù, Väú <ÌGä V¶ËäâÉ G däâkù $$ 4 $$
úädâ øô Xîäâ ¦òäO Xîô ÒG ¬â* ÙäHª ´äò, Ëäâ oA oOÒÙè-o´G <ÌGä V¶ËäâÉ GdA* <¬_Ëä $
úädâ {Ñ-OÆG Xîô ÒâÙ ¬¶½äâ* Xîä ê¿úäôh Xîôâ, V¶{Âhù fäí½ Ëä VoA ÒâÙäâ* Xîäâ <Òúäôâ, úädâ GÒ
]¶«>äâ* Xâî VoA oäOäâ* ¬â* oS¬h Xîô ßäÒâ ßäHô oS¬h Vâ ßÌ oA ËÈ³ G däâ Ëäâ Ìúâ ÌS@ä°«> ¬â* oA
¢òäâ* G ´äò ? úädâ oäkù-Ìä¶TÒä<Ù <XîVA Vâ oA G <¬_â Ëä VoA XÆîv> ¦òäO Xîô ßXâî_ä dA ôdâ,
Ëäâ oA ¢òä däâËä dH ? d¬ Ëäâ êV {SoÆ Xîäâ VÒù½ dA Ùâ]Ëâ dH* $ êV V¦ò-íÒcî{ Xâî ÙfùG <ÌGä úädâ
XÆîv> oA Xîôäâ, V¶ËäâÉ GdA* däâËä $
223-¬Gäâ{Ùâf úâËäÒGA $ êÙAÇh Ëä_
¬G ¬äòä ôäËäâ oÂ_â $
¬âôA ¬âôA Xîô Xîô Ìäâôâ, Xîdä ¬ÆyT Gô óÂî_â $$ µ>âXî $$
¬äòä Xîäôh ¬Â_ O¤ÒäÒH, V¬e Ùâ] ¬G ¬âôä $
ß¶Ë Xîä_ ´Ì ßäk {dõ¶úä, Xîäâkù GdA* ËÌ Ëâôä $$ 1 $$
¬âôA ¬âôA Xîô Gô ´ähH*, ¬G ¬âôA Xîô ô<dòä $
ËÌ òdØ ¬âôA Xîä¬ G ßäÒâ, {Säh {ÆæÉ ´Ì O<dòä $$ 2 $$
ôäÒ ô¶Xî VÌ ôä´ä ôähä, VÌ<dG Xîäâ ÌäHôäÒH $
v>½{<Ë oÂ{<Ë <ËGXâî V¤O, ú_ËA Ìâô G ßäÒH $$ 3 $$
úâË <Òúäô ´äG <´ò ß{Gâ, ¬äòä V¶O G ´äkù $
ÙäÙõ duô o´ V¬e VòäGä, ôdäâ ôä¬ ÁòäH _äkù $$ 4 $$
¬G Xîäâ ê{Ùâf ¨äôä VäÒTäG Xîô ôdâ dH* dâ ¬G ! ËÂ ¬äòä ¬â* ßGÆôÓî däâXîô {SoÆ Xîäâ oÂ_
ôdä dH $ ßôâ {äO_ ! ¬âôA 2 XîôXâî ¬Â]ù Gô Xâî V¬äG <¬»òä <ÒÉò-VÆ]äâ* ¬â* ¢òäâ* óÂî_ ôdä dH ? dâ
¬âôâ ¬G ! ËÂ ¬äòä Xâî <_B ß{Gâ ÁÒG cî{ ¬Â_ TG Xîäâ ]äâ ôdä dH, XÆîv> <Òúäô XîôXâî Ëäâ Ùâ],
´Ì ß¼Ë V¬ò ßä {dØ¤úâOä, ËÌ Ëâôä Vä Xîäâkù G ÙâOä $ ´HVâ VäTäôh Gô Vä¶VäuôXî ÒíËÆßäâ* Xîäâ
¬âôA 2 XîdËâ dØòâ ¬G ¬â* ß{GA ´äGËâ dH*, ÒHVâ dA ËÂ ¬âôA 2 Xîô ôdä dH <Xî¼ËÆ ´Ì {SähTäôA {ÆæÉ Xîäâ
Xîä_ {XîªâOä ËÌ òd ¬âôA 2 XîôGâ Xî[ <XSîòä XÆîv> oA Xîä¬ G ßäòâOA $ kV ¬äòä Gâ ôäÒ, ô¶Xî
V¶{Âhù ôä´ä-ôähä<Ù VoA Xîäâ {äO_ Xîô ô]ä dH <Xî¼ËÆ fôAô v>äâªXîô ´äËâ V¬ò v>½{<Ë, oÂ{<Ë
oA kVâ ß{Gâ Vä GdA* _â ´ä VXâî $ òd ¬äòä <XîVA Xâî oA V¶O GdA* ´äËA ¬G $ dâ úËÆô ! VPòXèî
V¬e Xîô duô Xîäâ dA o´ ßäHô ôä¬ ¬â* dA ÒÈ<¸ _Oä Xîô ôd $
224-Xîä_ úâËäÒGA $ _<_Ë Ëä_
ôdVA BXî ê{äÒGdäôä, ßäHô ú_VA VÌ V¶Väôä $$ µ>âXî $$
ú_VA OOG Tô<h VÌ ú_VA, ú_VA {ÒG ßæ {äGA $
ú_VA ú¶Ù VÂô {Æ<G ú_VA, ú_VA VÌH ê{äGA $$ 1 $$
ú_VA <ÙÒV ôHh oA ú_VA, ú_VA ´ÆO ´¬ Òäôä $
ú_VA Xîä_ áòä_ {Æ<G ú_VA, ú_VA VÌH {Väôä $$ 2 $$
ú_VA íÒOù GôXî oA ú_VA, ú_VA oÂúhdäôä1 $
ú_VA VÆ#] ÙØ#] oA ú_VA, ú_VA Xî¬ù <Ìúäôä $$ 3 $$
ú_VA ú¶ú_ <Gdú_ ôdVA, ú_VA ´â XÆîv> Xî[¼dä $
ÙäÙõ Ùâ] ôdH ß<ÒGäfA, ßäHô VÌH øµ> ]AGä $$ 4 $$
224-226 ¬â* Xîä_ Vâ VäÒTäG Xîô ôdâ dH*Níô Ëäâ BXî VÈ<ý>XîËäù kùiÒô dA ôdâ*Oâ,
ß¼ò VÌ V¶Väô Gý> däâOä $ ßäXîäf, {È»ÒA, ÒäòÆ, ´_, ú¼j, VÂòäù<Ù ´äâ oA ê¦{¼G dØkù VÈ<ý> dH,
Òd Gý> däâOA dA $ <ÙG, ôä<½, òÆO, ò¬, Òäô, Xîä_ cî{ V{ù ßäHô VoA <ÒíËäô Gý> däâGâ Òä_ä dH $
íÒOù, GôXî, ßäHô êGXâî oäâOGâÒä_â1 VÆ]:ÙØ], Xî¬ù ßäHô ¬GäâôäJò cî{ <Òúäô Ëä ´äâ oA XÆîv>
kùiÒô Gâ ßV¦ò ú¶ú_ VÈ<ý> Xî[ ôúGä Xî[ dH, Òd VÌ Gý> däâGâ Òä_A dH* $ ËÂ <Òúäô XîôXâî Ùâ], BXî
<Giú_ ß<ÒGäfA ÌS@ dA ôdâOä, ß¼ò VÌ øµ> Ëäâ Gý> däâ*Oâ dA $
225-<½Ëä_
k<d Xî<_ d¬ ¬ôhâ Xîäâ ßäòâ, ¬ôh ¬AË êG V¶O {l>äòâ $$ µ>âXî $$
´Ì ËH* òdÆ d¬ ¬ôh <Òúäôä, ËÌ ËH* ßäO¬ {¶ V¤Òäôä $$ 1 $$
¬ôh Ùâ] d¬ OÒù G Xî[¼dä, ¬ôh {l>äòâ Väâ d¬ _A¼dä $$ 2 $$
¬ôhä ¬Al>ä _äOâ ¬äâ<d, k<d ¬ôhâ ¬Al>ä VÆ] däâ<d $$ 3 $$
¬ôhâ {d_A ¬ôâ ´â Xîäâkù, ÙäÙõ Väâ ß´ôäÒô däâkù $$ 4 $$
kV Xî<_òÆO ¬â* d¬ ¬ôhâ Xâî <_òâ dA ßäòâ dH* : êG d¬äôâ <¬½ {SoÆ Gâ d¬â* ¬ôhâ Xâî Vä dA
oâ´ä dH, ´Ì Vâ d¬Gâ ¬ôhä dH-òd <Òúäôä dH ËÌ Vâ V¶Väô Vâ ßäOâ {SoÆ Xâî {äV ´äGâ Xîä VäTG-
¬äOù ËHòäô <Xîòä dH $ d¬Gâ ¬ôhâ Xîäâ Ùâ] Xîô tÙò ¬â*, d¬ ¢òäâ* ¬ôâ*Oâ BâVä ßd¶Xîäô GdA* <Xîòä $
¬ôhâ Xâî <_òâ oâ´ä dH ßË# êVA {SoÆ Xîä o´G OSdh <Xîòä dH $ Á<ÒË ¬ÈËXî däâGä ¬Æeâ ÌdØË <{Sò
_OËä dH $ kV ¬ôhâ ¬â* Ëäâ ß<Ë ¬TÆô VÆ] {Sä³ däâËä dH $ ò<Ù Xîäâkù {Säh<{*«> Xâî <ÒòäâO cî{ ¬ôhâ
Vâ {d_â dA Á<ÒË ¬ÈËXî (ÁÒ¼¬ÆÓî) däâ ´äò, Ëäâ Òd ÙâÒËäßäâ* Vâ oA ß<Ë aâþ> ÌS@ cî{ dA
däâËä dH $
226-<½Ëä_
ôâ ¬G ! ¬ôhâ Xîdä «>ôäkù, ßäOâ {Av>â ¬ôhä ôâ oäkù $$ µ>âXî $$
´â XÆîv> ßäÒH <ô G ôdäkù, Ùâ]Ë VÌH úÁòä Ó ´äkù $$ 1 $$
{Aô {HOPÌô <Xîòä {òäGä, fâ] ¬ÆfäòXî1 VÌH V¬äGä $$ 2 $$
ÌS@ä <ÒbhÆ ¬dâf ¬däÌ<_, ¬äâµ>â ¬Æ<G´G Oòâ VÌH ú<_ $$ 3 $$
<Giú_ VÙä Väâk ¬G _äk, ÙäÙõ dÉù ôä¬ OÆh Oäk$$ 4 $$
ßôâ oäkù ¬G ! ¬ôhâ Vâ ¢òä «>ôËä dH ? ¬ôhä Ëäâ ßäOâ {Av>â däâOä dA, ´äâ XÆîv> oA ê¦{¼G
däâËâ dH*, Òâ Níô GdA* ôdËâ $ Ùâ]Ëâ 2 V¶{Âhù ÓËè ú_ä ´ä ôdä dH $ {Aô, {HOPÌô, fâ] ßäHô ¬Æä1
ßä<Ù-T¬ù-Xâî-·äËä VoA Xîä_ Xâî ¬Æ] ¬â* V¬ä Oòâ dH* $ ÌS@ä, <ÒbhÆ, ¬dâiÒôä<Ù, ¬däÌ_A ßäHô
¬däGè ¬Æ<G ´G VoA ú_â Oòâ dH* $ ßË: dâ ¬G ! VÙä ´äâ <Giú_ ôdËä dH, êVA <Gô¶´G ôä¬ ¬â* ÒÈ<¸
_Oä Xîô dÉù Xâî Vä ôä¬ Xâî dA OÆh-OäG Xîô $
227-ÒíËÆ <GÙâùf <Ghùò $ ¬NÁ_Xîä¬äâÙ Ëä_
BâVä ËKÒ ßGÂ{¬ oäkù, ¬ôH G ÁÒâ Xîä_ G ]äkù $$ µ>âXî $$
{äÒXî ´ôH G ¬äôÀäâ ¬ôkù, Xîäµ>Àäâ Xîµ>â G µ>äôÀäâ µ>ôkù $$ 1 $$
ßÇô <]ôH G _äOH Xîäkù, fAË øä¬ ´_ «Â>Ì G ´äkù $$ 2 $$
¬äµ>A <¬_â G OOG <Ò_äkù, ßøµ> BXî ôV ôgä V¬äkù $$ 3 $$
BâVä ËKÒ ßGÂ{¶ Xî<dòâ, Väâ O<d ÙäÙõ Xîädâ G ô<dòâ $$ 4 $$
ÌS@ä¦¬ ÒíËÆ Xîä <GÙâùf ßäHô <Ghùò <Ù]ä ôdâ dH*dâ oäkù ! ÌS@ä¦¬ ËKÒ BâVä ßGÆ{¬ dH-
G ¬ôËä dH, G Á<ÒË ôdËä dH, G êVâ Xîä_ ]äËä dH $ ßNyG Vâ ´_Ëä GdA*, ¬äôGâ Vâ ¬ôËä GdA*,
Xîäµ>Gâ Vâ Xîµ>Ëä GdA*, dµ>äGâ Vâ dµ>Ëä GdA*, Òd ß<ÒGäfA dH êVXîä Gäf GdA* däâËä $ êVXâî ¬H_,
fAË, øä¬ä<Ù GdA* _OËâ, Òd ´_ ¬â* GdA* «Â>ÌËä, <¬D>A ¬â* GdA* <¬_Ëä, ßäXîäf ¬â* _ò GdA*
däâËä, Òd øµ>Ëä GdA*, BXîôV dH ßäHô VÌ ¬â* V¬äòä dØßä dH $ BâVä ´äâ ßGÆ{¬ ßä¦¬-íÒcî{ ÌS@
ËKÒ Xîd_äËä dH, êVA Xîäâ ßoâÙ cî{ Vâ OSdh XîôXâî ¢òäâ* GdA* ôdËä ?
228-¬Gäâ{Ùâf $ ¬NÁ_Xîä¬äâÙ Ëä_
¬G ôâ, VâÒ <Gô¶´G ôäkù, ËäXîäâ VâÒäâ ôâ <úË _äkù $$ µ>âXî $$
ßä<Ù ß¶ËH* Väâkù ê{äÒH, {ô_H _â<d <v>{äkù $
<ÌG ¶oä <´G OOG ôdäòä, Väâ ôgä VÌG ¬â* V¬äkù $$ 1 $$
{äËä_ ¬ä¶dA* ´â ßäôäTH, ÒäVÆ<Xî ôâ OÆh Oäkù $
VdVS ¬Æ] <´ä ¨H ËäXâî, VäâoA {äô G {äkù $$ 2 $$
VÆô Gô ´äXîäâ {äô G {äÒH*, Xîäâ<µ> ¬Æ<G´G ®òäkù $
ÙäÙõ ôâ ËG ËäXîäâ dH ôH, ´äXîäâ VXî_ _äâXî ßäôädA$$ 3 $$
¬G Xîäâ ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*ßôâ ¬G ! <Gô¶´G ôä¬ Xî[ o<Óî Xîô $ ßôâ <ú¸ ! ß{GA ÒÈ<¸
_OäXîô ´äâ <ÒiÒ Xîä ôä´ä dH, êVA Xî[ VâÒä Xîô $ßä<Ù ¬â* ÒdA V¶Väô Xîäâ ê¦{¼G XîôËä dH ßäHô
ß¼Ë ¬â* {S_ò Xâî V¬ò VÌXîäâ ß{Gâ ¬â* dA _AG Xîô _âËä dH $ <ÌGä íËPo Xâî dA <´GGâ ß{GA
V¸ä Vâ dA ßäXîäf Xâî VÂòù Òd ú¼jä<Ù Xîäâ l>dôä ô¢]ä dH $ {SoÆ VoA ¬â* V¬äòä dØßä dH $ {äËä_
¬â* ´äâ ÒäVÆ<Xî GäO dH Òd oA êVXî[ ßäôäTGä XîôËä dH Ëä VdVS¬Æ] ßäHô {S<Ë ¬Æ] Ùäâ <´ä
Òä_â fâÉGäO oA êVXâî OÆh OäËâ ôdËâ dH* <Xî¼ËÆ Òâ oA êVXâî OÆhäâ* Xîä {äô GdA* {äËâ $ ÙâÒËä, Gô
ßäHô Xîäâ<µ>G ¬Æ<G´G, êVXî[ ê{äVGä XîôËâ dH* <Xî¼ËÆ Xîäâkù oA êVXîä {äô GdA* {äËä $ ßôâ ! òd
fôAô êVA {SoÆ Xîä dH, <´VXî[ V¶{Âhù _äâXî ßäôäTGä XîôËâ dH* $
229-ÁÒ-ê{Ùâf $ o¶OËä_
<Gô¶´G ´äâOA ´äG _â úâ_ä, VXî_ <Òòä{A ôdH ßXâî_ä $$ µ>âXî $$
]{ô G eäâ_A «>¶«> ßTäôA1, ¬Y>A G ¬äòä _âdØ <ÒúäôA $$ 1 $$
VA*OA ¬Æjä <ÒoÂ<Ë G X¶îä, ´µ>ä ´ä{ ßäVh G<d* {¶ä $$ 2 $$
ËAô ÒSË G ÒG-]¶«> ÒäVä, ¬ä¶O G ]äk GdA* Ó ßäVä $$ 3 $$
ß¬ô OÆæ ß<ÒGäVA ´äâOA, ÙäÙõ úâ_ä ¬däôV oäâOA$$ 4 $$
<fbò Xâî ÌdäGâ ÁÒäâ* Xîäâ ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*dâ <fbò ! <Òúäô ¨äôä ¬äòä ô<dË òäâOA Xîäâ
´äGXîô íÒíÒcî{ cî{ Vâ OSdh Xîô _â $ Òd VÌ¬â* áòä{Xî däâXîô oA VÌVâ ß_O ß¨HË cî{ Vâ
ôdËä dH $ êVXâî {äV ]I{ô, eäâ_A ßäHô Vdäôä _Oä Xîô ÌHl>Gâ Xîä Ù¶«>ä1 GdA* dH, G XÆî<µ>òä ßä<Ù
Xîäâkù ¬ä<òXî <ÒíËäô dA dH $ êVXâî íÒcî{ Xîäâ o_A {SXîäô <Òúäô Xâî ßoâÙ cî{ Vâ ß{Gä _â $
êVXâî {äV VA*OA, ¬Æjä GdA* dH, Òd oí¬ GdA* _OäËä, X¶îä GdA* {dGËä, ´µ>ä GdA* ô]Ëä, G ´ä{
XîôËä dH, G ßäVG ô]Ëä dH, G ¬äOù ú_Ëä dH, ËAäâÍ ¬â* oS¬h GdA* XîôËä, G ÒSË dA XîôËä dH, G
ÒG-]¶«> ¬â* <GÒäV XîôËä dH, ¬ä¤O Xîô GdA* ]äËä, G ÓËè Xâî _äâOäâ* Xî[ ßäfä XîôËä dH $ ß¬ô
oäÒ Xîäâ {Sä³ dØòâ OÆæ´Gäâ* Gâ kV ß<ÒGäfA ÌS@ cî{ òäâOA Xîä {uôúò <Ùòä dH $ ´äâ <fbò kVXîäâ
´äG {äËä dH, Òd ÌS@äG¼Ù cî{ ¬däôV Xîä ê{oäâO XîôËä dH $
230-ê{Ùâf $ o¶OËä_
´äâ<Oòä ÌHôäOA ÌäÌä, ôdH ßXâî_ä êG¬<G _äOä $$ µ>âXî $$
ßäË¬ ´äâOA TAô´ X¶îä, <Giú_ ßäVh ßäO¬ {¶ä $$ 1 $$
Vd´H* ¬Æjä ß_] ßTäôA1, ßGdÙ VA*OA ôd<h d¬äôA $$ 2 $$
Xîäòä ÒG-]¶«> {ä¶úäâ* úâ_ä, ·äG OÆóîä ¬â* ôdH ßXâî_ä $$ 3 $$
ÙäÙõ ÙôfG Xîäôh ´äOâ, <Gô¶´G GOôA <oÇä ¬ä¶Oâ $$ 4 $$
<´·äVÆ ÁÒä¦¬ä cî{ òäâOA Xîä {uôúò cî{ ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*dâ ÌäÌä ! d¬äôä <´·äVÆ
ÁÒä¦¬ä dA <ÒôÓî òäâOA dH $ òd <ÒÉòäâ* Vâ ß_O ßXâî_ä ôd Xîô V¬ä<T ¬â* _Oä dH $ kV òäâOA
Xî[ THòù dA X¶îä dH, <Gã_ ôdGä ßäVG dH $ {SoÆ {Sä<³ Xâî dâËÆ fäí½ Xîä <Òúäô dA ¬äOù ú_Gä dH,
<G¨ù¼¨äÒíä dA ¬Æjä dH $ ¬G kN¼jòäâ* Xîä ß<ÒÉò ÌS@ dA ßäaò Ù¶«1> dH $ ßGädË GäÙ dA VA*OA
dH $ fôAô-ÒG ]¶«> ¬â* <GÒäV dH $ {¶ú ·äGâN¼jòä¤ dA <fbò dH* $ BXîäXî[ dA ·äG OÆóîä ¬â* ôdËä dH $
ÌS@ VäÇä¦Xîäôäù ´äOËâ dØòâ <Gô¶´G ÌS@ cî{ GOôA Vâ VäÇä¦Xîäô cî{ <oÇä ¬ä¤OËä dH $ òd
d¬äôâ ôdGâ Xîä Y>¶O dH $
231-V¬Ëä ·äG $ _<_Ë Ëä_
ÌäÌä, XîdØ Ùõ´ä ¢òäâ* Xî<dòâ, ËäËH* k<d V¶fò ÙØ] V<dòâ $$ µ>âXî $$
òdØ ¬<Ë BâVA {fÆÒä¶ ´HVA, Xîädâ úâËË Gä¶dA* $
ß{Gä ß¶O ßä{ G<d* ´äGH*, Ùâ]H Ù{ùh ¬ä¶dA* $$ 1 $$
k<d ¬<Ë ¬Aú ¬ôh Xâî Ëä¶kù, XÂî{ <V*d Ëd¤ ßäòä $
«Â>Ì ¬ÆÒä ¬G ¬ô¬ G ´ä¼òä, Ùâ<] ßä{GA v>äòä $$ 2 $$
¬Ù Xâî ¬äËâ V¬eË GädA*, ¬HO_1 Xî[ ¬<Ë ßäkù $
ßä{H ßä{ ßä{ ÙØ] ÙAòä, Ùâ] ßä{hA eä¤kù $$ 3 $$
¬G V¬eH Ëäâ Ùõ´ä Gä¶dA*, <ÌG V¬eâ* ÙØ] {äÒH $
ÙäÙõ ·äG OÆæ Xîä GädA*, V¬e Xîdä¶ ËH* ßäÒH $$ 4 $$
231-232 ¬â* V¬¦Ò ·äG <ÌGä ¢_âf däâËä dH, òd Xîd ôdâ dH*-ÌäÌä Xîdäâ, ¨HË ¢òäâ* Xîdä
´äò ? kV ¨HË Xâî XîdGâ Vâ dA Ëäâ kV V¶Väô ¬â* V¶fò ´¼ò ¢_âf Vdä ´äËä dH $ òd ¨HË ÌÆ<¾
{fÆßäâ* Xî[ ÌÆ<¾ Xâî V¬äG dH $ kVVâ ¢òäâ* GdA* VäÒTäG däâËä ? iÒäG Ù{ùh ¬â* Ùâ]Ëä dH, ËÌ ß{Gâ
fôAô Xîäâ oA GdA* {dúäGËä ßäHô oÂ¶Xî 2 Xîô ¬ô ´äËä dH $ kV oâÙ ÌÆ<¾ Vâ dA Ëäâ ffXî Xâî XîdGâ
{ô ¬È¦òÆ Xâî Òf däâXîô ¬ôhâ Xâî <_òâ Òdä¶ XÂî{ {ô <V*d ßäòä ßäHô ß{GA v>äòä Xîäâ Ùâ]Xîô ß{Gâ
¬G ¬â* êV ôdíò Xîäâ G ´äG VXîä, kV<_òâ XÂî{ ¬â* XÂîÙ Xîô «Â>Ì ¬ôä $ ¬Ù Vâ ¬íË däA1 V¬eËä
GdA*, ú¬Xî[_â {¦ô ¬â* ß{GA dA v>äòä Xîäâ Ùâ], ÙõVôä däA ´äGXîô, êV {ô ßäøäË XîôXâî
ß{Gâ ßä{ dA ß{Gâ Xîäâ ÙØ:] ÙâËä dH, ÒHVâ dA däA Xî[ VA ¨HË ÌÆ<¾ ßäGâ {ô {SähA ß{Gâ Xîäâ ßä{
dA ÙØ:]A Xîô _âËä dH $ ¬G ¬â* V¬eâ Ëäâ ¨HË dH dA GdA*, <Xî¼ËÆ <ÌGä dA V¬eâ ÙØ:] {äËâ dH* $ ´Ì OÆæ
Xîä ·äG VÆGËâ dA GdA* ËÌ V¬e oA Xîdä¶ Vâ ßäÒâ ?
232-_<_Ë _ä_
ÌäÌä, GädA* Ùõ´ä Xîäâkù, BXî ßGâXî Gä¬ ËÆPdäôâ, ¬äH{H ßäHô G däâkù $$ µ>âXî $$
ß_] k_ädA1 BXî ËÂ¶, ËÂ¶ dA ôä¬ ôdA¬2 $
ËÂ¶ dA ¬ä<_Xî ¬äâdGä, XâîfÒ Gä¬ XîôA¬3 $$ 1 $$
Vä¶kÍ <Vô´Gdäô ËÂ¶, ËÂ¶ {äÒG ËÂÂ* {äXî4 $
Ë¶Â Xîäò¬5 XîôËäô ËÂ¶, ËÂ¶ duô dä<´ô ßä{ $$ 2 $$
ô¬Ëä ôä<´Xî6 BXî ËÂ¶, ËÂ¶ Väô¤O7 VÆÌdäG8 $
Xîä<Ùô9 XîôËä BXî ËÂ¶, ËÂ¶ Vä<dÌ VÆ_ËäG $$ 3 $$
ß<ÒOË10 ßÁ_d BXî ËÂ¶, OGA11 OÆVä¶kù BXî $
ß´Ì ßGÂ{¬ ßä{ dH, ÙäÙõ Gä¬ ßGâXî $$ 4 $$
dâ ÌäÌä ! ÙõVôä Xîäâkù oA GdA* dH, ßä{ BXî Xâî dA ßGâXî Gä¬ dH* $ ¬âôâ Vâ Ëäâ ß¼ò <V¾ däâËä
dA GdA* $ BXî ßä{ dA ß_] ßäHô kùiÒô1 dH, ßä{ dA ôä¬ ßäHô ÌdØË Ùòä_Æ2 dH, ßä{ dA ¬ä<_Xî
ßäHô ¬äâdG dH $ ßä{ dA Xîä Gä¬ XâîfÒ ßäHô êÙäô3 dH $ ßä{ dA Vä¶kÍ ßäHô <Vô´Gdäô dH* $ ßä{ dA
{äÒG ßäHô {<Ò½4 dH $ ßä{ dA Níô5 ßäHô XîôËäô dH $ ßä{ dA duô dH ßäHô ßä{ VoA íäGäâ* ¬â*
VÙä ê{NíË dH $ ßä{ BXî dA ô¬Ëä ôä¬ ßäHô Á<ÒXîä6 ÙâGâ Òä_ä dH, ßä{ dA <ÒbhÆ7 ßäHô
{<Ò½8 dH $ BXî ßä{ dA V¬ù9 ßäHô XîôËäô dH $ ßä{ dA Vä<dÌ ßäHô VÆ_ËäG dH* $ BXî ßä{ dA
¬G kN¼jòäâ* Xâî ß<ÒÉò10 ßäHô ßÁ_äd dH $ BXî ßä{ dA íÒäTAG11 ßäHô {SoÆ dH $ ßä{ dA ßÝØË
ßäHô ßGÆ{¬ dH, ßä{Xâî Gä¬ ßGâXî dH*, <Xî¼ËÆ ßä{ BXî dA dH $
233-V¬äùkù $ ô¶O Ëä_
ÁÒË ¬äôâ ¬Æòâ <´_äòâ, Ìäâ_Ë OÂ¶Oâ OÂ¶O ÌÆ_äòâ $$ µ>âXî $$
´äOË <Gf oô Väâkù VÆ_äòâ, VäâÒË ôHGA Väâkù Óäòâ $$ 1 $$
VÂeË GHGd¤Æ _äâkG 1 _Aòâ, ß¶T <Òúäôâ Ëä ¬Æ] ÙAòâ $$ 2 $$
ú_Ëâ oäôA2 Ëâ <Ìl>_äòâ, ß{¶O <Òúäôâ Väâkù ú_äòâ $$ 3 $$
BâVä ßÝØË d¬ XÆîv> {äòä, ÙäÙõ VÙèOÆæ Xîd V¬eäòä $$ 4 $$
kùiÒô Xî[ Vä¬»òù <Ù]ä ôdâ dH*<´VGâ Á<ÒËäâ* Xîäâ ¬äôä ßäHô ¬ÈËXîäâ* Xîäâ Á<ÒË <Xîòä,
Ìäâ_Gâ Òä_äâ* Xîäâ OÂ¶Oâ ßäHô OÂ¶Oäâ* Xîäâ Ìäâ_Gâ Òä_â ÌGä <Ùòä $ {S<Ë ôä<½ oô ÓGâ Òä_äâ* Xîäâ
<GjäTAG Xîô <Ùòä, {S<Ë ôä<½ oô VäâGâ Òä_äâ* Xîäâ ´äOGâ Xî[ f<Óî {SÙäG Xî[ $ Gâ½äâ* Vâ Ùâ]Gâ Òä_äâ*
Xâî Gâ½1 _â <_òâ ßäHô ´äâ Ìâúäôâ ß¶Tâ â, êGXâî úâdôâ {ô Gâ½ _Oä <Ùòâ $ ÌdØË2 ú_Gâ Òä_â â,
êGXîäâ BXî íäG ¬â* ÌHl>ä <Ùòâ ßäHô ´äâ Ìâúäôâ ß{¶O â, êGXîäâ ú_ä <Ùòâ $ VÙèOÆæ Gâ Ìäô¶Ìäô
XîdXîô V¬eäòä dH, ËÌ XÆîv> BâVä ßÝØË ËKÒ d¬Gâ {SäIË <Xîòä dH $
234-{SiG $ ô¶OËä_
¢òäâ* Xîô òd Ó ô¿òäâ OÆVä¶kÍ, Ëâôâ XîäHG <ÒGäâÙ Ì¼òäâ ¬G ¬ä¶dA* $$ µ>âXî $$
XHî ËÆ¬ ßä{ä {ôXîµ> XîôGä, XHî òdØ ôú_â ÁÒ êTôGä $$ 1 $$
XHî òdØ ËÆ¬ Xîäâ VâÒXî ´äGH*, XHî òdØ ôú_â ¬G Xâî ¬äGH* $$ 2 $$
XHî òdØ ËÆ¬ Xîäâ VâÒXî oäÒH, XHî òdØ ôú_â ]â_ <Ù]äÒH $$ 3 $$
XHî òdØ ËÆ¬ Xîäâ ]â_ <{òäôä, XHî òdØ oäÒH Xî[¼d {Väôä $$ 4 $$
òdØ VÌ ÙäÙõ ßXî XîdäGA, Xîd V¬eäÒäâ Väô¶O1 {SäGA $$ 5 $$
{SoÆ Vâ ÓË ôúGä <ÒÉòXî {SiG Xîô ôdâ dH*dâ {Soäâ ! òd V¶Väô <XîV<_òâ ôúä dH ?
ßä{Xâî ¬G ¬â* XîäHG-Vä ]â_ XîôGâ Xîä V¶XîÁ{ ÌG Oòä ä ? ¢òä ßä{ ß{Gâ Xîäâ {SXîµ> XîôGä
úädËâ â Òä ÁÒäâ* Xâî ê¾äôäù òd ôú <_òä dH ? Òä òd kV<_B ôúä dHßä{Xâî Xîäòù Xîäâ
Ùâ]Xîô ßä{Xâî VâÒXî ßä{Xîäâ {dúäG ´äòâ* ? Òä <Gb{Sòäâ´G ¬G¬äGâ Y>¶O Vâ dA òd ÌGä <Ùòä
dH ? Òä ßä{Xîäâ VâÒXî <{Sò _OËâ dH*, kV<_B êGXîäâ ê¦{¼G XîôGâ Xâî <_B òd ôúä dH ? Òä XâîÒ_
]â_ <Ù]äGâ Xâî <_B dA òd ôú <Ùòä dH ? Òä ßä{Xîäâ ]â_ <{Sò dH, kV<_B òd ôúä dH ? Òä
óHî_äÒ XîôGä ßä{Xîäâ ß¿v>ä _OËä dH, kV<_B òd ôúä dH ? ß¼òäâ* Xâî <_B òd VÌ Xîä
ßXîGAò dH $ ßË: dâ {ô¬âiÒô1 ! {SähA ßä<Ù VÈ<bµ>-ôúGä ¬â* ¢òä dâËÆ dH, ßä{ dA XîdXîô
V¬eäßäâ $
ê¸ô Xî[ Vä]A
ÙäÙõ {ô¬äô Xîäâ VÌ <Xîòä, ßä{ íÒäô Gä¶<d* $
{ô¬âiÒô {ô¬äôA, XHî VäTÂ Xî<_ ¬ä¶<d* $$ (15-50)
]ä<_Xî ]â_â ]â_ Xîô, ÌÂeH <Òô_ä Xîäâk $
_âXîô VÆ<]òä Gä oòä, ÙâXîô VÆ<]òä däâk $$ (21-37)
235-V¬äùkù $ e{Ëä_
dôâ ! dôâ !! VXî_ oÆÒG oôâ, ´ÆO ´ÆO VÌ Xîôâ $
´ÆO ´ÆO VÌ Tôâ, ßXî_ VXî_ ´ôâ, dôâ dôâ $$ µ>âXî $$
VXî_ oÆÒG v>ä´H, VXî_ oÆÒG ôä´H, VXî_ XîdH $
TôËA ßPÌô OdH, ú¶Ù VÂô VÆ<T _dH, {ÒG {SXîµ> ÌdH $$ 1 $$
øµ> øµ> ßä{ ÙâÒH, øµ> øµ> ßä{ _âÒH, ¬¶<«>Ë ¬äòä $
´dä¶ Ëdä¶ ßä{ôäòä, ´dä¶ Ëdä¶ ßä{ v>äòä, ßO¬ ßO¬ {äòä $$ 2 $$
ôV ¬ä¶dA* ôV ôäËä, ôV ¬ä¶dA* ôV ¬äËä, ß¬ÈË {Aòä $
GÂô ¬ä¶dA* GÂô _Aòä, Ëâ´ ¬ä¶dA* Ëâ´ Xî[òä, ÙäÙõ Ùôf ÙAòä $$ 3 $$
kùiÒô Vä¬»òù <Ù]ä ôdâ dH*dâ ´¼¬ä<Ù ¢_âfäâ* Xâî ß{dôh XîôGâ Òä_â dôâ ! ßä{ VP{Âhù
oÆÒGäâ* ¬â* {uô{Âhù dH* $ {S<Ë òÆO ¬â* T¬ù íä{Gä<Ù VÌ Xîäòù ßä{ dA XîôËâ dH* Ëä {S<Ë òÆO ¬â* ßä{
dA VÌXîäâ Täôh XîôËâ dH* $ dôâ ! ßä{ Xî_ä ô<dË dH* ßäHô VÌ ¬â* ßä¦¬ cî{ Vâ {SXîä<fË däâ ôdâ dH* $
VÌ XîdËâ dH*ßä{ VÌ oÆÒGäâ* ¬â* <Òôä´Ëâ dH*, VÌ oÆÒG ßä{ Vâ dA ß¿v>â _OËâ dH* $ ßä{ dA
ß{GA V¸ä Vâ {È»ÒA ßäHô ßäXîäf Xîäâ {Xîªâ dÆòâ dH* $ ßä{Vâ dA ú¼j-VÂòù ß{Gâ O¬GäO¬Gä<Ù
Xîä ·äG {SäIË XîôËâ dH* $ ßä{Xî[ V¸ä Vâ dA ÒäòÆ {SXîµ> cî{ Vâ ú_ ôdä dH ? {S<Ë fôAô Xîäâ ßä{
dA ß{GA V¸ä ÙâËâ dH* ßäHô {S<Ë fôAô Xî[ oäÒGä OSdh XîôËâ dH* $ òd ¬ä<òXî V¶Väô ßä{ Vâ dA
fäâ<oË dH $ ´dä¶ Ëdä¶ ßä{ ôä´ä cî{ Vâ áòäIË dH* $ ßä{ ßO¬ Vâ oA ßO¬ íäG ¬â* {SäIË däâËâ dH* $
´Ì ßä{ ôV-cî{ {SoÆ ¬â* ¬H* o<Óî-ôV Xâî ¨äôä ßGÆô¢Ë dØßä ËÌ ·äGä¬ÈË Xîä {äG XîôXâî ßä{
ôV-íÒcî{ ¬â* ôV-cî{ däâXîô ¬íË däâ Oòä dUõ, ßÌ Ëäâ ßä¦¬-íÒcî{ ¬â* dA ÌS@-íÒcî{ {SäIË Xîô
<_òä dH $ ßä¦¬-Ëâ´ ¬â* dA ÌS@ Ëâ´ {SäIË <Xîòä dH $ êG {SoÆ Gâ kV {SXîäô XÈî{ä XîôXâî ÙfùG <Ùòä
dH $ òdA êGXî[ Vä¬»òù dH $
236-{uôúò ê{Ùâf $ úäHËä_
{AÒ {AÒ ßä<Ù ß¶Ë {AÒ $
{ô<V {ô<V ß¶O V¶O, {AÒ Ëdä¶ ÁÒ $$ µ>Xâ î $$
¬G {ÒG oÒG OÒG, {Säh XîÒ_ ¬ä¶<d* $
<G<T <GÒäV <Ò<T <Ò_äV, ôäË <ÙÒV Gä¶<d* $$ 1 $$
iÒäV ÌäV ßäV {äV, ßä¦¬ ß¶O _Oäk $
BâG ÌHG <Gô] GHG, Oäk Oäk uôeäk $$ 2 $$
ßä<Ù Ëâ´ ß¶Ë Ëâ´, Vd´H* Vd´ ßäk $
ßäuÙ GÂô ß¶Ë GÂô, ÙäÙõ Ì<_ Ì<_ ´äk $$ 3 $$
236-237 ¬â* VäÇä¦Xîäô VPÌ¼TA ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*VÈ<bµ> Xâî ßä<Ù ¬â* {SoÆ dH*, ß¼Ë
¬â* {SoÆ dH* ßäHô ¬®ò ¬â* oA {SoÆ ôdËâ dH* $ ÒÈ<¸ ¨äôä ÌäôPÌäô êGXâî íÒcî{ Vâ í{fù XîôXâî ÁÒ êGXâî
V¶O dA däâ ´äËä dH ßäHô <´V <G¨ù¼¨äÒíä ¬â* {SoÆ ôdËâ dH*, êVA ¬â* ÁÒ ôdËä dH $ {SähA ¬G ßäHô
{Sähäâ* Xîäâ ôäâXîXîô Ùâd-oÒG Xâî ßbµ-Ù_ Xî¬_ ¬â* ´dä¶ {ô¬ä¦¬ä-cî{ <G<T Xîä <GÒäV dH, O¬G
XîôËä dH $ Òdä¶ VoA <Ò<Tòä¤ ßäG¶Ù {SäIË däâGâ Xî[ däâËA dH $ ·äG-ß·äG cî{ ôä<½-<ÙG Xîä oâÙ
GdA* oäVËä $ ß{Gâ ß<Ë V¬A{ ßä¦¬-íÒcî{ ÌS@ ¬â* dA ÒÈ<¸ _OäXîô {S<Ë iÒäV Òdä¶ dA ÌVËä
dH $ VÙèOÆæ ÒúGäâ* Xâî ¨äôä ·äG-Gâ½äâ* Vâ {S¦òÇ Ùâ]Xîô ®òäGäÒíä ¬â* ÌäôPÌäô OÆh-OäG XîôËâ dØòâ
{SoÆ Xîäâ {SV¼G XîôËä dH $ ßÌ ßä<Ù ß¼Ë ¬â* ÌS@-Ëâ´ dA oäV ôdä dH $ kV {SXîäô ÌS@ Ëâ´ Xîäâ
Ùâ]Ëâ-Ùâ]Ëâ ßGäòäV dA Vd´äÒíä ¬â* ßäXîô ß{Gâ ßä<Ù ß¼Ë ¬â* oäVGâ Òä_â {SoÆ Xîäâ ¬®ò
¬â* dA {SäIË XîôXâî d¬ êVXî[ Ì<_däôA ´äËâ dH* $
237-úäHËä_
GÂô1 GÂô ßáÒ_2 ßä<]ô3 GÂô $
Ùäò¬4 Xîäò¬5, Xîäò¬ Ùäò¬, dä<´ô dH oô{Âô $$ µ>âXî $$
ßäV¬äG GÂô, ´¬A* GÂô, {äXî {ôÒô<ÙOäô6 $
ßäÌ7 GÂô, ÌäÙ8 GÂô, ]ÂÌ ]ÂÌä¶ òäô $$ 1 $$
´ä<dô9 Ìä<ËG10 dä<´ô Gä<´ô11, Ùä¶Gä12 ËÂ¶ ÙAÒä¶G13 $
ß´Ì ß´äkÌ14 GÂô ÙAÙ¬,15 ÙäÙõ dH dHôä¶G $$ 2 $$
íÒíÒcî{1 ÌS@ VÈ<bµ> Xâî {S¬2, ¬®ò ßäHô ß¼Ë3 ¬â* VÙä4 Níô dH5 Ëä Òd Níô ÌS@
VÙä VÌXâî {äV ßäHô <ÒiÒ ¬â* {uô{Âhù dH $ ÒdA ßäXîäf cî{, {È»ÒAcî{, {<Ò½ ßäHô {ä_G6
XîôGâ Òä_ä dH $ ÒdA ´_7 cî{, ÒäòÆ8 ßäHô aâbl>äâ* Vâ oA aâbl> Ëä VÌ Xîä <¬½ dH $ ß¼Ë:Xîôh10
¬â* Níô ôdXîô Ùâ]Gâ11 Òä_â ßäHô ´äGGâ Òä_â12 Xâî cî{ ¬â* {SXîä<fË9 däâËä dH $ {Soäâ ! ßä{ dA
ÌÆ<¾¬äGè ¬¶½A13 Xâî V¬äG VÌ Xîäâ {Sâôhäcî{ {ôä¬fù ÙâËâ dH*, ßä{ Xî[ ô<úË ÒíËÆòâ* ßäiúòù14
XîäôXî dH* $ ßä{Xîä ßÝØË cî{ Ùâ]15 Xîô d¬ ú<XîË dH* $
238-ôV $ <½Ëä_
¬H* ß¬_A ¬ËÒä_ä ¬äËä, {Sâ¬ ¬OG ¬âôä ¬G ôäËä $$ µ>âXî $$
ß¬A ¬däôV oô oô {AÒH, ¬G ¬ËÒä_ä ´äâOA ÁÒH $$ 1 $$
ôdH <Gô¶Ëô OOG ¬¶eäôA, {Sâ¬ <{òä_ä Vd´ ]Æ¬äôA $$ 2 $$
ßäV<h ßÒTÂ ß¬ÈËTäôä, ´ÆO ´ÆO ÁÒH {AÒGdäôä $$ 3 $$
ÙäÙõ ß¬_A k<d ôV ¬äËâ, ôä¬ ôVäòG {AÒË v>äXâî $$ 4 $$
238 ¬â* {SoÆ-{Sâ¬-ôV Xî[ <ÒfâÉËä <Ù]ä ôdâ dH*¬H* {SoÆ-{Sâ¬-ôV Xîä áòVGA dõ¶, êVVâ
¬ËÒä_ä däâXîô ¬íË däâ ôdä dõ¶õ $ ¬âôä ¬G oA {SoÆ-{Sâ¬ ¬â* ßGÆôÓî däâXîô, êVA ¬â* <G¬yG däâ ôdä
dH $ {SoÆ-{Sâ¬ä¬ÈË ¬däôV Xîäâ k¿v>ä oô-oô Xâî {äG XîôËä dH ßäHô êVA Vâ ¬ËÒä_ä däâXîô ¬G cî{
òäâOA Á<ÒË dH Ëä <Gô¶Ëô tÙòäXîäf ¬â* ßbµ>-Ù_ Xî¬_ {ô {SoÆ Xâî {äV dA ôdËä dH $ {Sâ¬
Iòä_ä Xîä Vd´äÒíä cî{ Gfä oA êVXâî úÑä dA ôdËä dH $ êÓî ßbµ>-Ù_ Xî¬_ cî{ ßäVG
Xâî {äV NíË ôd Xîô <´V ßÒTÂË Xîä <ú¸ {SoÆ {Sâ¬ä¬ÈËTäôä Xîä {äG XîôGâ Òä_ä däâËä dH, Òd
{SoÆ Xîäâ {SäIË däâXîô {S<Ë òÆO ¬â* Á<ÒË ôdËä dH d¬ kV ôä¬-ôVäòG cî{ ôV Xâî áòVGA dH* ßäHô
kVXîäâ {äG XîôËâ-XîôËâ ËÈIË däâXîô kVA ¬â* ¬íË dH* $
239-<G´ ê{Ùâf $ <½Ëä_
VÆ] ÙØ] V¶fò Ùõô <Xîòä, ËÌ d¬ XâîÒ_ ôä¬ <_òä $$ µ>âXî $$
VÆ] ÙØ] ÙäâFî oô¬ <ÒXîäôä, kG VäH* Ì¤®òä dH Ó Väôä$$ 1 $$
¬âôA ¬âôä VÆ] Xâî Ëä¶kÍ, ´äò ´¼¬ Gô úâËâ Gä¶dA* $$ 2 $$
VÆ] Xâî Ëä¶kÍ eÂl>ä Ìäâ_H, Ìä¤Tâ Ì¼TG XîÌdØ¶ G ]äâ_H $$ 3 $$
ÙäÙõ VÆ] ÙØ] V¶O G ´äkù, {S¬â {SA<Ë <{Ò VäH* ÁòäH _äkù $$ 4 $$
<G´ ßGÆoÒ òÆÓî ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*VäTG Vâ VÆ] däâOä Òä ÙØ:] däâOä, òd V¶fò Ùõô
XîôXâî {Sâ¬ {ÂÒùXî {SoÆ Xîä o´G <Xîòä ´Ì d¬Gâ ß¨HË ôä¬ Xîäâ ßä¦¬ cî{ Vâ {SäIË <Xîòä dH $ oS¬
{Âhù <Òúäôäâ* Xâî ¨äôä kG ÙäâGäâ* VÆ]-ÙØ:] ¨¼¨äâ* Vâ VÌ ÓËè Ì¤Tä dØßä dH $ Vä¶VäuôXî VÆ] Xâî
<_B ¬âôA-¬âôA XîôËâ ÁÒG Gbµ> däâËä ´ä ôdä dH <Xî¼ËÆ ¬GÆbò-XîÁòähäù VäÒTäG GdA* däâËä $
<ÒÉò-VÆ] Xâî <_B <¬»òä Ìäâ_Ëä dH $ Xî¬ù-Ì¶TG Ìä¶T ô¢]â dH*, ßä¦¬·äG ¨äôä ê¼dâ* ]äâ_Gâ Xîä
{Sò¦G XîoA oA GdA* XîôËä <Xî¼ËÆ í¬ôh ô]Gä úä<dB VÆ] ÙØ:] ß<G¦ò dH*, Vä G ´äòâ*Oâ,
kV<_B {Sâ¬-VäTGä Xîä ßäaò _âXîô {SA<Ë V<dË {SoÆ ¬â* ÒÈ<¸ _Oäßäâ $
240-dHôäG $ Òhùuo} Ëä_
XîäVäH* Xîdõ¶ däâ ßO¬ duô ÌäËä, OOG Tô<h <ÙÒV G<d* ôäËä $$ µ>âXî $$
V¶O G VäA OÆæ G<d* úâ_ä, ßäVG {äV òäâ* ôdH ßXâî_ä $$ 1 $$
ÒâÙ G oâÙ G XîôË <Òúäôä, ßÒôh Òôh VÌG ËH* ¼òäôä $$ 2 $$
{Säh G <{*«> cî{ G<d* ôâ]ä, Väâk ËË Väô GHG <ÌG Ùâ]ä $$ 3 $$
´äâO G oäâO ¬äâd G<d* ¬äòä, ÙäÙõ Ùâ] Xîä_ G<d* Xîäòä $$ 4 $$
{SoÆ VPÌ¼TA ßäiúòù <Ù]ä ôdâ dH*dâ VäTXî ! êV duô Xâî íÒcî{ VPÌ¼TA ÒäËäù <XîV
Vâ Xîdõ¶ ? Òd ßO¬ dH Vd´ dA V¬e ¬â* GdA* ßäËA $ Òâ ßäXîäf, {È»ÒA, <ÙG ßäHô ôä<½ cî{ GdA*
dH*, êGXâî V¶O Xîäâkù VäA oA GdA* dH, G êGXâî ßäVG Xâî {äV OÆæ Nfbòä<Ù dA dH* $ kV {SXîäô Òâ
ß¨HË cî{ Vâ dA ôdËâ dH* $ G Òdä¶ ÒâÙ dH, G oâÙ <Òúäô <Xîòä ´äËä dH $ Òâ Òhù-ßÒhù ßä<Ù VoA
Ùfäßäâ* Vâ ß_O dH* $ Òâ {Säh <{*«> ßäHô <XîVA {SXîäô Xâî cî{ ôâ]ä<Ù Vâ òÆÓî GdA* dH* $ Òâ dA V¶Väô
Xâî Väô ËKÒ dH* $ òd VÌ d¬Gâ <ÌGä Gâ½äâ* Vâ íÒcî{ Ní<Ë ¨äôä Ùâ]ä dH $ Òdä¶ òäâO, oäâO, ¬äâd,
¬äòä, Xîä_, Xîäòä<Ù XÆîv> oA GdA* dH $ dâ VäTXî ! ËÂ oA íÒcî{ Ní<Ë ¨äôä Ùâ] $
241-OÆæ ·äG $ Òhù<o¼G Ëä_
¬âôä OÆæ BâVä ·äG ÌËäÒH $
Xîä_ G _äOH V¶fò oäOâ, Jòäâ* dH* ¦òäâ* V¬eäÒH $$ µ>âXî $$
ß¬ô OÆæ Xâî ßäVG ô<dòâ, {ô¬ Jòäâ<Ë Ëd¤ _<dòâ $
{ô¬ Ëâ´ Väâ ðÑ Xîô O<dòâ, O<dòâ _<dòâ ô<dòâ $$ 1 $$
¬G {ÒGä O<d ßäË¬ ]â_ä, Vd´ fÂ¼ò øô ¬â_ä $
ßO¬ ßOäâúô ßä{ ßXâî_ä, ßXâî_ä ¬â_ä ]â_ä $$ 2 $$
TôËA ßPÌô ú¶Ù G VÂôä, VXî_ <Gô¶Ëô {Âôä $
fÄÙ ßGädÙ Ìä´<d ËÂôä, ËÂôä {Âôä VÂôä $$ 3 $$
ß<Òú_ ß¬ô ßoò {Ù ÙäËä, Ëdä¶ <Gô¶´G ôäËä $
·äG OÆæ _â ÙäÙõ ¬äËä, ¬äËä ôäËä ÙäËä $$ 4 $$
241-242 ¬â* OÆæ ·äG Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*d¬äôâ OÆæÙâÒ BâVä ·äGäâ{Ùâf XîôËâ dH*,
<´VXâî ¨äôä VÌ V¶fò Gbµ> däâ ´äËâ dH* ßäHô {SähA Xâî {Av>â Xîä_ GdA* _OËä $ ´HVä <G´ íÒcî{
dH, ÒHVä o_A {SXîäô V¬eä ÙâËâ dH* $ êG ß¬ô ÌS@-oäÒ Xîäâ {SäIË dØòâ OÆæÙâÒ Xâî ßäVG Xâî {äV
dA ôdGä úä<dB $ Òdä¶ ·äGcî{ {ô¬ Jòäâ<Ë {SäIË däâËA dH $ OÆæ Vâ {SäIË ·äG cî{ {ô¬ Ëâ´ Xîäâ ðÑËä
Vâ OSdh XîôGä úä<dB ßäHô êVXâî OSdh ¨äôä íÒíÒcî{ Xîäâ {SäIË XîôXâî dA ôdGä úä<dB $ ´äâ ¬G
{Säh Xîäâ ôäâXî Xîô ßä¦¬ä Xâî Vä <ú¼ËG cî{ ]â_ ]â_Ëä dH Òd <ÒXîäô fÂ¼ò Vd´äÒíä cî{
øô ¬â* ´äXîô {SoÆ Vâ <¬_Ëä dH $ ´äâ ¬G Vâ ßO¬ kN¼jòäâ* Vâ {ôâ íÒò¶ ß¨HË {SoÆ dH* êGVâ ß¨HË
Ní<Ë ¨äôä <¬_ Xîô ßäG¶Ù _âËä dH $ êGXâî íÒcî{ ¬â* {È»ÒA, ßäXîäf, ú¼j VÂòäù<Ù GdA* dH* <Xî¼ËÆ
Òâ VÙä VÌ ¬â* {uô{Âhù ôdËâ dH* $ êGXâî VäÇä¦Xîäô Vâ {S¬ ßGädË ®Ò<Gcî{ GOäªâ Ì´Ëâ dH* $ ´äâ
ßGädË ®Ò<G cî{ GOäªâ Ì´äXîô ßäOâ ÌÑËä dH, Òd VäTXî {Âôä ÒAô dH ßäHô ´äâ ß<Òú_,
ß¬ô, ßoò{Ù Xâî {SÙäËä <Gô¶´G ôä¬, <´V <G<ÒùXîÁ{ V¬ä<T ¬â* oäVËâ dH*, Òdä¶ dA êG <Gô¶´G
¬â* ßGÆôÓî ôdËä dH Òd kV {SXîäô OÆæ Xîä ·äG {SäIË XîôXâî ¬íË däâËä dH $ ´äâ {SoÆ ¬â* ßGÆôÓî däâXîô
¬íË däâËä dH, ÒdA ê¸¬ ·äG Xîä ÙäËä däâËä dH $
¬âôä OÆæ ßä{ ßXâî_ä ]â_H $
ßä{H ÙâÒH ßä{H _âÒH, ßä{H ¨H Xîô ¬â_H $$ µ>Xâ î $$
ßä{H ßä{ ê{äÒâ ¬äòä, {¶ú ËKÒ Xîô Xîäòä $
ÁÒ ´¼¬ _â Ó ¬â* ßäòä, ßäòä Xîäòä ¬äòä $$ 1 $$
TôËA ßPÌô ¬d_ ê{äòä, VÌ Ó T¶TH _äòä $
ßä{H ß_] <Gô¶´G ôäòä, ôäòä _äòä ê{äòä $$ 2 $$
ú¶Ù VÂô Ùäâk ÙA{Xî Xî[¼dä, ôäË <ÙÒV Xîô _A¼dä $
ôä<´Xî uô´Xî VÌG Xîäâ ÙA¼dä, ÙA¼dä _A¼dä Xî [¼dä $$ 3 $$
{ô¬ OÆæ Väâ {Säh d¬äôä, VÌ VÆ] ÙâÒâ Väôä $
ÙäÙõ ]â_H ßG¶Ë ß{äôä, ß{äôä Väôä d¬äôä $$ 4 $$
d¬äôâ OÆæ {ôÌS@ <ÒiÒ ¬â* ß¨HË oäÒ Vâ XSî[ªä XîôËâ dH*, íÒò¶ VÌXî[ oäÒGäòâ* _âËâ dH*,
Xî¬äùGÆVäô VÌ Xîäâ ÙâËâ dH* $ ê{ä<T ¨äôä ß{Gâ Vâ ß¼ò ÁÒ ]ªä Xîô ÙâËâ dH* $ ßäHô ·äG ¨äôä {ÆG:
êVâ <G´ ¬â* <¬_ä _âËâ dH* $ ßä{ íÒò¶ dA ¬äòä Xîäâ ê¦{¼G XîôäXâî, êVVâ ßäXîäfä<Ù {¶ú ËKÒ
ßäHô {¶ú ËKÒäâ* Vâ fôAô ôúËâ dH* $ êGXî[ V¸ä Vâ dA ÁÒ ´¼¬ Täôh XîôXâî ÓËè ¬â* ßäËä dH
ßäHô fôAô ¬â* ßäXîô ¬äòä ¬â* ó¤îV ´äËä dH $ êVA {SoÆ Gâ {È»ÒA ßäHô ßäXîäf ¬ò ¬d_ ê¦{¼G
XîôXâî VÌ ÓËè Xîäâ Vä¶VäuôXî XîäòäâÍ ¬â* _Oäòä dH $ Òâ <ÒiÒ Xâî ôä´ä, ¬G kN¼jòäâ* Xâî ß<ÒÉò,
¬äòä ô<dË dH* $ VÌXîäâ ê¦{¼G XîôXâî Ëä XîäòäâÍ ¬â* _OäXîô oA Òâ <ÒiÒ Xâî íÒä¬A dÉäù<Ù ¨¼¨äâ* Vâ
ô<dË dH* $ ê¼däâ*Gâ ú¼j-VÂòù ÙA{Xî ôúâ dH* ßäHô ê¼däâ*Gâ dA ôä<½ Ëä <ÙG ôúä dH $ êG Á<ÒXîä ÙâGâ
Òä_â {SoÆ Gâ VÌXîäâ Á<ÒXîä ÙA dH $ ê¼däâ*Gâ VÌXîäâ XîäòùÇ¬ <Xîòä dH $ Gä¬ <ú¼ËG ¨äôä {ä{
Ùõôdôh <Xîòä dH ßäHô ·äG <Ùòä dH $ Òâ {ô¬ OÆæ <ÒiÒ Xâî Väô ßäHô d¬äôâ {Säh dH* $ Òâ dA VP{Âhù VÆ]
ÙâËâ dH* $ Òâ d¬äôâ VÒùíÒ ß{äô {SoÆ êÓî {SXîäô ÙAGËä ô<dË ß{äô ]â_ ]â_Ëâ dH*, <óîô oA VÌVâ
<G_âù{ ôdËâ dH* $
243-dHôäG $ ôä´ <ÒxäTô Ëä_
<XîË oòäâ ¬G Xîgäâ G ´äkù, Vd´ V¬ä<T ôgäâ ÁòäH _äkù $$ µ>âXî $$
´â XÆîv> Xî<dòâ Väâú <Òúäôä, ·äG ßOäâúô ßO¬ ß{äôä $$ 1 $$
Väkô1 ÌÂ¶Ù XHîVâ Xîô Ëäâ_H, ßä{ ßÌäâ_ Xîdä Xîd Ìäâ_H $$ 2 $$
ßG_ {¶<] {ôâ {ô Ùõô, BâVâ ôä¬ ôgä oô{Âô $$ 3 $$
ßÌ ¬G ¬âôä BâVâ ôâ oäkù, ÙäÙõ XîdÌä Xîdh G ´äkù $$ 4 $$
243-245 ¬â* {ôÌS@ íÒcî{ VPÌ¼TA ßäiúòù <Ù]ä ôdâ dH*d¬ Vâ Ëäâ êV {ôÌS@ Xîä
ß¼Ë GdA* Xîdä ´äËä $ d¬äôä ¬G Ëäâ Xî Oòä dH $ d¬ Ëäâ ßÌ Vd´ V¬ä<T ¬â* êVXâî íÒcî{ ¬â*
ÒÈ<¸ _Oä XîôXâî dA NíË ôdËâ dH* $ ´äâ oA XÆîv> Väâú <Òúäô XîôXâî XîdËâ dH*, Ëäâ Òd ·äG Xâî ¨äôä
kN¼jòäâ* Vâ {ôâ ßäHô ¬G Vâ ßO¬, ß{äô dA Xîdä ´äËä dH $ ÌÆ<¾cî{ <Ì¼ÙØ ÌS@-VäOô1 Xîä ¬ä{-
Ëäâ_ XHîVâ Xîô VXîËA dH ? ßäHô Òd íÒò¶ Ëäâ ÒúGäËAË dH, êVâ ¢òä XîdXîô Xîdä ´äò ? ´HVâ
ßG_ {ÇA ßäXîäf ¬â* ôdËä dH <Xî¼ËÆ ßäXîäf êVXâî ¬ä{ Xâî {ôâ dA ôdËä dH, Òd ßäXîäf Xîä
{äô GdA* {äËä, ÒHVâ dA ôä¬ ¬â* VÌ ôdËâ dH* ßäHô ôä¬ VÌ ¬â* {uô{Âhù cî{ Vâ ôdGâ {ô oA VÌ Vâ Ùõô dH*,
êGXîä {äô Xîäâkù oA GdA* {äËä $ dâ oäkù ! ßÌ ¬âôâ ¬G Xî[ Ëäâ BâVA Ùfä däâ ôdA dH Òd {SoÆ Xâî
íÒcî{ VPÌ¼T ¬â* XîdGä úädËä dH <Xî¼ËÆ êVVâ Xîdä GdA* ´äËä $ Xîäôh, êV¬â* ßGÆoÒ XîôGâ Xî[
f<Óî dH, XîdGâ Xî[ GdA* $ ÒähA ¬â* XîdGâ Xî[ dH, ßGÆoÒ XîôGâ Xî[ GdA* $ ßË: ÌS@ íÒcî{
ßXîGAò Ëä ßäiúòù cî{ dH $
244-¬NÁ_Xîä ¬äâÙ Ëä_
ß<ÒOË Xî[ O<Ë Xîäâk G _dH, VÌ ß{Gä êG¬äG XîdH $$ µ>âXî $$
XâîËâ ÌS@ä ÒâÙ <ÒúäôH*, XâîËâ {¶<«>Ë {äl> {ÑH* $
XâîËâ ßGÆoÒ ßäË¬ ]äâ´H*, XâîËâ VÆô Gô Gä¬ ôµ>H*1 $$ 1 $$
XâîËâ kùiÒô ßäVG ÌHl>â, XâîËâ ´äâOA ®òäG TôH* $
XâîËâ ¬Æ<GÒô ¬G Xîäâ ¬äôH*, XâîËâ ·äGA ·äG XîôH* $$ 2 $$
XâîËâ {Aô XâîËâ {HOPÌô, XâîËâ {ÑH* XÆîôäGä $
XâîËâ XîäÁ XâîËâ ¬ÆÁ_ä, XâîËâ fâ] VòäGä $$ 3 $$
XâîËâ {äuô] ß¶Ë G {äÒH*, Òäô {äô XÆîv> Gä¶dA* $
ÙäÙõ Xî[¬Ë Xîäâkù G ´äGH*, XâîËâ ßäÒH* ´ä¶dA* $$ 4 $$
VoA ß{Gâ-ß{Gâ ßGÆ¬äG Xâî ßGÆVäô ÌS@ Xâî <ÒÉò ¬â* XîdËâ dH* <Xî¼ËÆ êV ¬G kN¼ÙSò Xâî
ß<ÒÉò ÌS@ Xâî íÒcî{ Xîä {äô Xîäâkù oA GdA* {äËä $ <XîËGâ dA ÌS@ä ÒâÙ Xîä <Òúäô XîôËâ dH* $
<XîËGâ dA {¶<«>Ë {äl> {ÑËâ dH* $ <XîËGâ dA ßGÆoÒA _äâO ßGÆoÒ ¨äôä ßä¦¬ä Xî[ ]äâ´ XîôËâ dH* $
<XîËGâ dA ÙâÒËä Ëä Gô Gä¬ ôµ>Ë1â dH* $ <XîËGâ dA f¶Xîô ßäVG {ô NíË ôdËâ dH* $ <XîËGâ dA
òäâOA ®òäG TôËâ dH* $ <XîËGâ dA ¬Æ<GÒô ¬G Xîäâ ÁËËâ dH* $ <XîËGâ dA ·äGA-´G ·äGäâ{Ùâf XîôËâ dH*,
<XîËGâ dA {Aô-{HOPÌô {Sò¦GfA_ dH* $ <XîËGâ dA XîäÁ ¬ÆÁ_ä ßäHô fâ]ä<Ù úËÆô _äâO XÆîôäG
{ÑËâ dH* $ <XîËGâ dA {ôAÇXî {ôAÇäù V¶_yG dH*, <Xî¼ËÆ Xîäâkù oA êV {ôÌS@ Xâî íÒcî{ Xîä ß¼Ë GdA*
{äËä, Xîäôh êVXîä Òäô-{äô XÆîv> dH dA GdA*, Òd Ëäâ ßVA¬ dH $ <XîËGâ dA V¶Väô ¬â* ßäËâ dH* ßäHô
ß<Ë {Sò¦G XîôXâî ú_â ´äËâ dH* <Xî¼ËÆ êV {ôÌS@ Xî[ Xî[¬Ë Xîäâkù oA GdA* ´äG {äËä $ ßË: Òd
ßäiúòù cî{ dH $
245-¬NÁ_Xîä ¬äâÙ Ëä_
B däH* ÌÂe ôdA <{Ò ´HVä dH, ËHVä Xîäâk G XîdH ôâ $
ßO¬ ßOäT ß{äô ßOäâúô, VÆ<T ÌÆ<T Xîäâk G _dH ôâ $$ µ>âXî $$
Òäô {äô Xîäâkù ß¶Ë G {äÒH, ßä<Ù ß¶Ë ¬<T Gä¶dA* ôâ $
]ôâ VòäGâ oòâ <ÙÒäGâ, XHîVä Xîdä¶ ôdH ôâ $$ 1 $$
ÌS@ä <ÒbhÆ ¬dâiÒô ÌÂeH, XâîËä Xîäâkù ÌËäÒH ôâ $
fâ] ¬ÆfäòXî1 {Aô {HOPÌô, dH Xîäâk ßOd OdH ôâ $$ 2 $$
ßPÌô TôËA VÂô f<f ÌÂeH, ÒäòÆ Òhù VÌ VäâTH ôâ $
ÙäÙõ ú<XîË2 dH dHôäGä, Xîäâ dH Xî¬ù ÙdH ôâ $$ 3 $$
k<Ë ôäO ßäVäÒôA V¬äIË: $$ 9 $$ {Ù 32 $$
B _äâOäâ ! ¬H* {Âv>-{Âv> Xîô däô Oòä dõ¶ <Xî¼ËÆ {SoÆ Xîä ´HVä íÒcî{ dH, ÒHVä Xîäâkù oA GdA*
ôäO <V¼Ùõôä 10 611
XîdËä $ Òd ßOäT, ß{äô, ¬G Vâ ßO¬ kN¼jòäâ* Vâ {ôâ dH $ kN¼jòäâ* ¬â* Vâ Xîäâkù oA êVXîä ·äG {SäIË
GdA* Xîô VXîËA $ êVXâî Òäô {äô Xîä ß¼Ë Xîäâkù oA GdA* {äËä $ ßä<Ù, ß¼Ë, ¬®ò, oâÙ Ëäâ êV¬â* dH dA
GdA* $ Òd XHîVä dH ? Xîdä¶ ôdËä dH ? BâVä <Òúäô XîôËâ-XîôËâ V¿úâ ·äGA oA {äO_ däâ ´äËâ dH* $ ÌS@ä,
<ÒbhÆ ßäHô ¬däÙâÒ Vâ oA {Âv>â Ëäâ Òâ <XîËGä Xîdâ*Oâ ? ßäùËè ß{äô dA Xîdâ*Oâ $ fâ] ßäHô ¬Æä1 ßä<Ù
T¬ù Xâî ·äËä, Òä {Aô, {HOPÌôä<Ù ¬â* Xîäâkù BâVä dH, ´äâ ¬G kN¼jòä<Ù Vâ G OSdh XîôGâ òäâyò {ôÌS@ Xîäâ
OSdh XîôXâî òäù cî{ Vâ êVXîä ß¼Ë Xîd VXâî ? ßäXîäf-{È»ÒA Xâî ÌAú VÂòù-ú¼jä<Ù Xîäâ oA
{Âvâ*, ÒäòÆ Ëä VoA cî{-ô¶Oä<Ù Xîäâ ]äâ´â Ëäâ oA êV ÌS@ Xâî <ÌGä Xî¬ù-Ì¼TG Xîäâ ´_ä VXâî BâVä
XîäHG dH ? ßË: êVXîä íÒcî{ Ùâ] Xîô d¬ Ëäâ ßäiúòù ú<XîË2 däâ ôdâ dH* $
k<Ë aA ÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXîä ôäO ßäVäÒôA V¬äIË: $$ 9 $$
ß ôäO <V¼Ùõôä 10
246-{uôúò ê{Ùâf $ e{Ëä_
d¶V VôäâÒô Ëdä¶ ô¬H*, VÂoô duô ´_ GAô $
{SähA ßä{ {]ä<_òâ, <G¬ù_ VÙä däâk fôAô $$ µ>âXî $$
¬ÆÓîäd_ ¬G ¬ä<Gòä, úÆOH* d¶V VÆ´äG $
¬®ò <Gô¶Ëô eÂ<_òâ, ¬TÆô <Ò¬_ ôV {äG $$ 1 $$
oS¬ô Xî¬_ ôV ÒäVGä, ôäËäâ ôä¬ {AÒ¶Ë $
ßôV {ôV ßäG¶Ù XîôH, Ëdä¶ ¬G VÙä däâk ÁÒ¶Ë $$ 2 $$
¬AG ¬OG ¬ä¶dA ôdH*, ¬Æ<ÙË VôäâÒô ¬ä¶<d* $
VÆ] VäOô XSî[ªä XîôH*, {Âôh {uô<¬Ë Gä¶<d* $$ 3 $$
<Goùò Ëd¤ oò Xîäâ GdA*, <Ò_VH* Ìäô¶Ìäô $
ÙäÙõ ÙfùG Xî[<´òâ, V¼¬Æ] <Vô´Gdäô $$ 4 $$
246-249 ¬â* ÌS@ VäÇä¦Xîäôäù ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*´dä¶ tÙò VôäâÒô ¬â* duô íÒcî{
´_ {uô{Âhù cî{ Vâ oôä dH, Òdä¶ dA V¶Ë-d¶V ô¬h XîôËâ dH* $ êV GAô ¬â* ´äâ {SähA ß{Gâ
ßd¶Xîäôä<Ù ÙäâÉäâ* Xîäâ TäâËä dH êVXîä fôAô VÙä Xâî <_B <G¬ù_ däâ ´äËä dH $ ÌÆ<¾¬äGè V¶Ë-d¶Väâ*
Xîä ¬G ÌS@-íÒcî{ ¬ÆÓîäd_ Xâî <ú¼ËG cî{ úÆOGâ ¬â* dA {SV¼G dÆßä dH ßäHô ß<Ë ¬TÆô, <Ò¬_
ÙfùG-ôV {äG XîôXâî êVA Xâî ßäG¶Ù ¬â* <Gô¼Ëô eÂ_Ëä ôdä dH $ ´HVâ oS¬ô Xî¬_ Xâî ÒäV-ôV Xîäâ
{äG XîôËä dH, ÒHVâ dA V¶Ë-¬G ôä¬ ¬â* ßGÆôÓî däâXîô ôä¬-ÙfùG ôV {äG ¨äôä ßôV-{ôV ßäG¶Ù
_âËâ dØòâ VÙä VÁÒG däâGâ ´ä ôdä dH $ ´HVâ ¬¿v>A VôäâÒô ¬â* <G¬yG ôd Xîô {SV¼G ôdËA dH, ÒHVâ dA
ß{uô<¬Ë {uô{Âhù VÆ] VäOô ÌS@ ¬â* V¶Ë XSî[ªä XîôËâ dH* $ Òd ÌS@ <Goùò íäG dH, Òdä¶ Xîäâkù oA
{SXîäô Xîä oò GdA* dH $ V¶Ë Òdä¶ dA {S<ËÇh ÌS@äG¼Ù Xîä ê{oäâO XîôËâ dH* $ ËÆ¬ oA í¬ôh ¨äôä
VÈ´Gdäô {ô¬ä¦¬ä Xâî V¼¬Æ] däâXîô êGXâî ÙfùG Xîôäâ $
247-e{Ëä_
VÆ] VäOô ¬â* eÂ_Ìäâ, Xîi¬_ eªH däâ ß{äô $
<G¬ù_ {SähA däâkÌäâ, <¬<_Ìäâ <Vô´Gdäô $$ µ>âXî $$
<Ë<d¶ V¶´¬ {äÒG VÙä, {¶Xî G _äOâ {Säh $
Xî¬_ <ÒOäVH <Ë<d* Ëhäâ*, ê{´H ÌS@ <OòäG $$ 1 $$
ßO¬ <GO¬ Ëd¶ O¬ XîôH, ËKÒH* ËKÒ <¬_äG $
ßäVG OÆæ Xâî ßäkÌäâ, ¬Æ¢ËH* ¬d_ V¬äG $$ 2 $$
{SähA {uô {Â´ä XîôH, {ÂôH {Sâ¬ <Ò_äV $
Vd´H* VÆ¼Ùô Vâ<Òòâ, _äOA _H XîH_äV $$ 3 $$
ôHh <ÙÒV ÙAVH GdA*, Vd´H* {Æ¶´ {SXîäV $
ÙäÙõ ÙfùG Ùâ<]òâ, k<d ôV ôäËäâ däâ ÙäV $$ 4 $$
oOÒÙè o´G cî{ VÆ]-VäOô ¬â* íGäG XîôGâ Vâ ß{äô {ä{ Gbµ> däâ ´äËâ dH* $ {SähA <G¬ù_
däâXîô VÈ<bµ>-XîËäù kùiÒô Vâ <¬_Ëä dH $ V¶ò¬ {ÂÒùXî o´G Vâ {SähA VÙä Xâî <_òâ ß¼òäâ* Xîäâ {<Ò½
XîôGâ Òä_ä ÌG ´äËä dH ßäHô êVXâî Xîäâkù oA {SXîäô Xîä ÙäâÉ cî{ Xî[úª GdA* _OËä $ êVXîä
tÙò-Xî¬_ <]_ ´äËä dH, êV¬â* ÌS@ ·äG ê¦{¼G däâ ´äËä dH $ ÒâÙ Vâ oA ´äâ ßO¬ dH, êV
ÌS@ Xâî {äV {d¤Æú ´äËä dH ßäHô ÌS@ ËKÒ ¬â* ßä¦¬ËKÒ Xîäâ <¬_äXîô OÆæ Xâî ÌËäòâ dØòâ íÒíÒcî{
Ní<Ë cî{ ßäVG {ô Níô däâ, fôAô-¬d_ ¬â* ôdËâ dØòâ oA fôAô Vâ ¬ÆÓî Xâî V¬äG däâ ´äËä dH $
{SähA {uô{Âhù cî{ Vâ {SoÆ Xî[ {Â´ä XîôËä dH, ËÌ fGH: fGH: êV VÆ¼Ùô VâÒä Vâ êVXî[ ÒÈ<¸ VdVSäô
cî{ XHî_äV ¬â* ´äXîô ÌS@-íÒcî{ ¬â* _OËA dH ßäHô Òd {SoÆ Xâî {Âhù {ô¬äG¼Ù Xîä ê{oäâO XîôËä
dH $ V¬ä<T ¬â* ´dä¶ {SoÆ Xîä ÙfùG däâËä dH, Òdä¶ ôä<½-<ÙG ßä<Ù Xîä_-oâÙ GdA* ÙA]Ëä, íÒäoä<ÒXî
{SXîäf {Æ¶´ ÌS@ dA oäVËä dH $ dâ oOÒäGè Xâî ÙäV ! ËÂ oA kV o´G-ôV ¬â* ßGÆôÓî däâXîô êV
{ôÌS@ Xâî ÙfùG Xîô $
248-fÂ_Ëä_
ß<ÒGäfA V¶O ßä¦¬ä, ô¬H däâ ôHh <ÙG ôä¬ $
BXî <Gô¶Ëô Ëâ o´H*, duô duô {SähA Gä¬ $$ µ>âXî $$
VÙä ß]¶<«>Ë êô ÌVH, Väâ ¬G ´ähA _â $
VXî_ <Gô¶Ëô {Âuô VÌ, ßäË¬ ôäËäâ Ëâ $$ 1 $$
<GôäTäô <G´ ÌHVhäâ*, <´<d* ËË ßäVG {Âô $
OÆæ <fÉ ßäG¶Ù Fî{´H, V¼¬Æ] VÙä d´Âô $$ 2 $$
<Giú_ Ëâ úä_H GdA*, {SähA Ëâ {uô¬äh $
VäA VäH* Ëâ ôdH*, ´ähH* ´äh VÆ´äh $$ 3 $$
Ëâ <GOÆùh ßäOÆh1 TôA, ¬ä¶dA* XîäHËÆXîdäô $
Ùâd ßv>Ë2 ß_Oäâ ôdH, ÙäÙõ VâÒ ß{äô $$ 4 $$
´äâ {SähA duô duô ê¿úäôh XîôËâ dØòâ <Gô¶Ëô BXî ß<ÒGäfA ôä¬ Xîäâ o´Ëâ dH*, êGXî[ ÌÆ<¾
ôä<½-<ÙG êV ôä¬ ¬â* dA ô¬h XîôËA dH $ ´äâ VÙä ß]¶<«>Ë oäÒ Vâ tÙò ¬â* ÌVËä dH, êVA Xîäâ
VäTG VP{¼G ¬G Vâ ´äG Xîô {SäIË Xîô _â $ ´äâ <Gô¶Ëô VÌ ¬â* {uô{Âhù dH, êVA ¬â* d¬äôä ÁÒä¦¬ä
ßGÆôÓî dH, ´Ì êV <GôäTäô <G´ íÒcî{ ËKÒ ¬â* <í<Ë cî{ ßäVG _Oä Xîô ÌHl>Gä däâËä dH, ËÌ
ÌS@ ËKÒ VÙä V¼¬Æ] ê{NíË oäVËä dH ßäHô OÆæ <fbò ÙäâGäâ* Xâî tÙò ¬â* ÌS@äG¶Ù ê¦{¼G däâËä
dH $ Òâ VäTXî V¶ò¬ cî{ ¬ä{ Vâ íÒíÒcî{ ¬â* <Giú_ ôdËâ dH*, êGXî[ ÒÈ<¸ <ÒÉòäâ* ¬â* GdA* ´äËA $
Òâ ÌÆ<¾¬äGè ·äG ¨äôä ´äGXîô ß{Gâ VÙä Xâî VäA {ôÌS@ Xâî Vä dA ôdËâ dH* $ Òâ OÆh-<ÒíËäô
Òä_A-¬äòä1 Xîäâ ¦òäO Xîô V¸ä ¬ä½ Vâ V¶Väô cî{ ]â_ ôúGâ Òä_â <GOÆùh ÌS@ ¬â* dA NíË ôdËâ
dH* $ kV {SXîäô êV ßVA¬ {SoÆ Xî[ ê{äVGä XîôXâî fôAô ¬â* ôdËâ dØòâ oA fôAôä®òäV2 Vâ ß_O ôdËâ
dH* $
249-fÂ_Ëä_
{äôÌS@ o´ {Sä<hòä, ß<ÒOË BXî ß{äô $
ß<ÒGäfA OÆæ Vâ<Òòâ, Vd´H* {Säh ßTäô $$ µ>âXî $$
Ëâ {Æô {SähA ËâdGäâ, ß<Òú_ VÙä ôd¶Ë $
ßä<Ù {ÆæÉ Ëâ ßä{häâ*, {Âôh {ô¬ ßG¶Ë $$ 1 $$
ß<ÒOË ßäVh Xî[<´òâ, ßä{H* ßä{ <GTäG $
<Gôä_PÌ o´ ËâdGäâ*, ßäG¶Ù ßä¦¬ôä¬ $$ 2 $$
<GOÆùh <Giú_ <ô ôdH, <GôäXîäô <G´ Väâk $
Ëâ V<Ë {SähA Vâ<Òòâ, _H V¬ä<T ôË däâk $$ 3 $$
ß¬ô ßä{ ô¬Ëä ô¬H*, øµ> øµ> <Vô´Gdäô $
OÆhäËAË o´ {Sä<hòä, ÙäÙõ òâd <Òúäô $$ 4 $$
dâ {SähA, OÆæ´Gäâ* Xî[ VâÒä XîôËâ dØòâ ¬G kN¼jòäâ* Xâî ß<ÒÉò, ß{äô, ß¨HË, ß<ÒGäfA,
{SähäTäô, {ôÌS@ Xîä Vd´ íÒoäÒ Vâ VÙä dA o´G Xîô $ Òd VÙä <Giú_ ôdGâ Òä_ä {SoÆ cî{
{Æô dA Ëâôä íäG dH $ êV {ô¬ ßG¼Ë, ßä<Ù {ÆæÉ, ¬G kN¼jòäâ* Xâî {ôâ, <ÒiÒ ¬â* {uô{Âhù ß{Gâ <GÁ
ßäaò cî{ {SoÆ ¬â* dA ÒÈ<¸ Ní<Ë cî{ ßäVG _Oä $ ß¼ò ßäaò ô<dË, <GOÆùh, <Giú_,
<GôäXîäô, ßä¦¬ íÒcî{ ôä¬ dA VÙä Níô ôdËä dH, ÒdA Ëâôä dH, êVâ o´ $ dâ {SähA ! ÒÈ<¸ ¨äôä
V¬ä<T ¬â* ßGÆôÓî däâXîô êV V¦ò {SoÆ Xî[ dA ê{äVGä Xîô $ Òd V¸ä ¬ä½ Vâ VÈ<bµ>XîËäù,
OÆhäËAË, ß¬ô, VÌ ¬â* ô¬Gâ Òä_ä, íÒò¶ øµ>-øµ> ¬â* ô¬ ôdä dH $ dâ {SähA ! ËÂ ßÌ êVA Xîä o´G
Xîô, d¬äôä <Òúäô{ÂÒùXî òdA ê{Ùâf dH $
246-249 Xâî 4 {Ùäâ* Vâ ô<Ëòä <GÒäVA ÌäÌä ÌGÒäôAÁ Xîäâ ê{Ùâf <Xîòä ä $ ê{Ùâf
Vâ dA Òâ XÈîËXÈî¦ò däâXîô ""duôÁ o_äâ oòäâ V¶ËG Xîäâ, VÆG-VÆG VôV Xîä ÙäÙõ Xî[, oS¬ oäyòäâ
òä ¬G Xîäâ'' òd {Ù ¬däôä´ Xî[ oâ*µ> <Xîòä ä $
250-fÂôäËG $ e{Ëä_
¢òäâ* oä´H VâÒXî Ëâôä, BâVä <fô Vä<dÌ ¬âôä $$ µ>âXî $$
´äXâî TôËA OOG ßXîäfä, ´äXâî ú¶Ù VÂô Xî<Ò_äfä $
´äXâî Ëâ´ {ÒG ´_ Vä´ä, ´äXâî {¶ú ËKÒ Xâî Ìä´ä $$ 1 $$
´äXâî ßl>äôd oäô ÒG¬ä_ä, <Ouô {ÒùË ÙAG Ùòä_ä $
´äXâî Väòô1 ßG¼Ë Ëô¶Oä, ´äXâî úäHôäVA _] V¶Oä $$ 2 $$
´äXâî BâVâ _äâXî ßG¼Ëä, ô<ú ôä]H <Ò<T ÌdØ o¶Ëä $
´äXâî BâVä ]â_ {Väôä, VÌ Ùâ]â XîäHËÆXîdäôä $$ 3 $$
´äXâî Xîä_ ¬Aú «>ô Gä¶dA*, Väâ ÌôË ôgä VÌ ¬ä¶dA* $
¬G oäÒH ]â_H ]â_ä, BâVä dH ßä{ ßXâî_ä $$ 4 $$
´äXâî ÌS@ä kùiÒô2 Ì¶Ùä, VÌ ¬Æ<G´G _äOâ ß¶Oä $
´äXâî VäTÆ <V¾ VÌ ¬ä¶dA*, {uô{Âôh {uô<¬Ë Gä¶dA* $$ 5 $$
Väâk oäGH øªâ V¤ÒäôH, òÆO XâîËâ XîÌd¤Æ G däôH $
BâVä duô Vä<dÌ {Âôä, VÌ ÁÒG ßä¦¬¬Âôä3 $$ 6 $$
Väâ VÌ<dG Xî[ VÆ<T ´äGH*, ´äâ ´HVä ËHVA ÌäGH* $
VÒÍOA ôä¬ VòäGä, duô XîôH Väâ däâk <GÙäGä $$ 7 $$
´â duô ´G VâÒXî oä´H, Ëäâ BâVä Vä<dÌ _ä´H $
ßÌ ¬ôh ¬ä¤«> duô ßäOâ, Ëäâ ÙäÙõ Ìäh G _äOâ $$ 8 $$
250-251 ¬â* VäTG fäHòù <Ù]ä ôdâ dH*dâ {Soäâ ! ßä{Xîä VâÒXî ßä{Xî[ VâÒä v>äâª
Xîô, <ÒÉò-ÒäVGä Xî[ {Â<Ëù Xâî <_B ¢òäâ* ÙäHªâOä ? ¬âôâ <fô {ô ßä{ BâVâ íÒä¬A dH*<´GGâ k¿v>ä
¬ä½ Vâ Ë¼¬ä½ä cî{ {È»ÒA, ´_, ßNyG, ÒäòÆ, ßäXîäf ôúâ dH* ßäâô ßäXîäf ¬â* ú¼j, VÂòäù<Ù
V´äòâ dH* <´GXâî íÂ_ {¶ú oÂËäâ* Xâî ®Ò<G cî{ fÄÙ dA Ìä´â Ì´ ôdâ dH* $ <´G ÙAGÙòä_Æ Gâ ßl>äôd
oäô ÒGí{<Ë Xâî ÒGäâ* Xî[ {¶<Óîòä¤, v>äâµ>â Ìªâ {ÒùË, ßG¼Ë Ëô¶Oäâ* Òä_â V¬Æj1 ôúâ dH*, úäHôäVA _Ç
òäâ<G <´GXâî Vä dH*, BâVâ ßG¼Ë _äâXîäâ* Xî[ ÌdØË {SXîäô Vâ ôúGä XîôXâî o_A oä¶<Ë ôÇä Xîô ôdâ
dH* $ <´GXîä òd BâVä <Ò<ú½ V¶Väô-]â_ óHî_äòä dØßä dH ßäHô Òâ ]â_ XîôGâ Òä_â Xâî V¬äG
VÌXîäâ Ùâ] ôdâ dH* $ <´G Xîäâ V¬ò áòËAË däâGâ Xîä Òä ¬È¦òÆ Xîä oò GdA* dH, Òâ VÌ ¬â* NíË ôd Xîô
êGXâî ¬G Xîäâ ß¿v>ä _Oâ ÒHVä ]â_ ]â_Ëâ dH* $ Òâ BâVâ ßÝØË ßäHô íÒò¶ ß¨HË dH* $ <´GXâî ÌS@ä
ßäHô ¬däÙâÒ2 oA oÓî dH* $ VoA ¬Æ<G´G, VäTÆ ßäHô <V¾ oA <´GXâî íÒcî{ <ú¼ËG ¬â* _Oâ dH* $ ´äâ
VÌ ¬â* {uô{Âhù ßäHô ßVA¬ dH* $ Òâ dA ßG¼Ë GäôA {ÆæÉä<ÙXî ´äâªâ <Gô¶Ëô ÌGäËâ dH* ßäHô Gbµ> XîôËâ
ôdËâ dH*, <Xî¼ËÆ XîoA oA XîËâ GdA* $ Òâ duô BâVâ {Âhù {SoÆ dH*, V¶{Âhù ÁÒä¦¬äßäâ* Xâî ¬Â_3 ßäHô
ÁÒG dH¶ $ Òâ VÌXâî oäÒ <Òúäôäâ* Xîäâ ´äGËâ dH* ßäHô ´äâ ´HVä däâËä dH, êVXâî <_òâ ÒHVA dA áòÒíä
ÌGä ÙâËâ dH* $ Òâ ôä¬ V¶{Âhù ÁÒä<Ù cî{ ß¶Oäâ* Xâî ß¶OA dH* ßäùËè VÒù cî{ dH* ßäHô {ô¬ úËÆô dH* $ ´äâ
oA Òâ duô XîôGä úädËâ dH*, ß¶Ë ¬â* ÒdA däâËä dH $ ò<Ù duô Xîä VâÒXî, duô ê{äVGä Xîäâ v>äâª Xîô
<ÒÉò-ÒäVGä {Â<Ëù Xâî <_B ÙäHªËä dH Ëäâ BâVâ {SoÆ Xîäâ _ä´ _OËA dH $ kV <_òâ ßÌ ¬ôGä
íÒAXîäô XîôXâî oA o´G ¨äôä duô Xâî ßäOâ dA ôdGä úä<dB $ BâVä XîôGâ Vâ Xîä_-Xî¬ù Xâî Ìäh G
_O VXâ*îOâ ßäHô ß¼Ë ¬â* VäTXî ßoâÙ cî{ Vâ duô Xîäâ dA {SäIË däâOä $
251-e{Ëä_
duô o´Ëä¶ <Xî<¬ oä<´òâ, oä´H* o_ Gä*dA* $
oäOâ* o_ ¢òäâ* {äkòâ, {v>ËäÒH ¬ä¶dA* $$ µ>âXî $$
VÂôäâ Väâ Vd´H* <oªH, Väô êô eâ_H $
ôh ôäâXHî oä´H GdA*, Ëâ Ìäh G ¬â_H $$ 1 $$
VËA VË Vä¤úä OdH, ¬ôhH G «>ôäkù $
{Säh Ë´â Ó Ùâ]Ëä¶, <{òªäâ êô _äkù $$ 2 $$
{Säh {Ë¶Oä òäâ* Ë´H, Òäâ ß¶O G ¬äâªH $
´äHÌG ´äôâ Jòäâ<Ë VäH*, GHGä o_ ´äâªH $$ 3 $$
VâÒXî Väâ íÒä¬A o´H, ËG ¬G Ë´ ßäVä $
ÙäÙõ ÙfùG Ëâ _dH*, VÆ] V¶O¬ {äVä $$ 4 $$
d<ô o´G XîôËâ V¬ò <ÒÉòäfä {Â<Ëù Xâî <_B GdA* ÙäHªGä úä<dB, êTô ÙäHªGâ Vâ o´G
o_A {SXîäô GdA* däâËä $ oÓî Xîäâ <ÒÉòäfä {Â<Ëù Xâî <_B ÙäHªGâ Vâ o_äkù XHîVâ <¬_âOA, {S¦òÆË ¬G
¬â* {iúä¸ä{ XîôGä däâOä $ ÒAô Ëäâ ÒdA dH, ´äâ Vd´äÒíä Xâî ¨äôä ¬dä ¬äâd Xîäâ Gbµ> XîôGâ Xâî <_B
òÆ¾ XîôËä dH ßäHô ÌS@ VPÌ¼TA OÆæ Xâî Väô ÒúG cî{ fí½äâ* Xîäâ v>äËA {ô eâ_Ëä dH $ VäTG
V¶OSä¬ ¬â* Xîä¬ä<Ù Xîäâ ôäâXîËä dH ßäùËè ß{Gâ tÙò ¬â* êGXâî ÒâO Xîäâ GdA* ßäGâ ÙâËä $ G VäTG Vâ
dµ>Ëä dH ßäHô êÓî ÌS@ VPÌ¼TA OÆæ ÒúG cî{ Ìäh ß¼Ë:Xîôh dä Vâ Ùõô GdA* TôËä $ VËA GäôA
{<Ë Vâ {Sâ¬ XîôXâî V¿úä V¦ò OSdh XîôËA dH ËÌ ¬ôhâ Vâ GdA* «>ôËA $ ÓËè Xâî _äâOäâ* Xîäâ Ùâ]Ëâ-
Ùâ]Ëâ {<Ë Xâî fÒ Xîäâ tÙò Vâ _Oä Xîô {Säh v>äâª ÙâËA dH, ËÌ dA {<Ë-_äâXî Xîäâ {SäIË däâËA dH $
kVA {SXîäô {Ë¶O ß{Gâ {Sähäâ* Xîäâ ¦òäO ÙâËä dH, Òd ÙA{Xî Vâ ß{Gâ fôAô Xîäâ GdA* _äHµ>äËä, o_A
{SXîäô ß{Gâ Gâ½ ÙA{Xî Vâ ´äâªXîô êVA Xî[ Jòäâ<Ë Vâ ß{Gâ òäHÒG òÆÓî fôAô Xîäâ ´_ä ÙâËä dH $
ÒHVâ dA ËG ßäHô ¬äG<VXî VÆ]äâ* Xî[ ßäfä Xîäâ ¦òäO Xîô ´äâ oOÒäGè Xîäâ o´Ëä dH, ÒdA VâÒXî
íÒä¬A Xâî ÙfùG XîôËä dH ßäHô êGXâî ßoâÙ cî{ V¶O¬ Xîä ßäG¶Ù _âËä dH $
252-úâËäÒGA $ æjËä_
VÆG ËÂ¶ ¬Gä ôâ, ¬Âô] ¬ÂY> <Òúäô $
ßäÒH _duô <ÌdäÒhA1, Ù¬H2 Ùâd ß{äô $$ µ>âXî $$
Xî<ôÌäâ dH <Ë<¬ Xî[<´òâ ôâ, VÆ<¬ô Väâ ßäTäô $$ 1 $$
úôh <Ìdõ¶häâ úä_Ìäâ ôâ, V¶oäôA _â Väô $$ 2 $$
ÙäÙõ Ëâd´ _A<´òâ ôâ, Väúäâ <Vô´Gdäô $$ 3 $$
252-253 ¬â* ¬G Xîäâ oOÒÙè o´Gäù VäÒTäG Xîô ôdâ dH*dâ ¬Â]ù ¬G ! ËÂ d¬äôA ÌäË
VÆG ßäHô dâ ¬ÂÑ ! êVâ <Òúäô oA $ Ùâ], ßäOâ òäù VÆ] Xîäâ vÆ>ªäGâ1 Òä_A <ÒÉòäfä cî{ _dô
tÙò ¬â* ßäòâOA, êVVâ Ùâd Xîä ß{äô Ù¬G2 däâOä $ ßË: ´HVä XîÁòäh Xîä VäTG XîôGä òäâyò dH
ÒHVä dA Xîô, ´äâ ß{Gâ ßäTäô {SoÆ dH* ê¼dA* Xîä í¬ôh Xîô $ ßôâ ! êG {SoÆ Xâî {äV <ÌGä {Hôäâ* ÒÈ<¸
¨äôä dA ú_Gä däâËä dH $ kV<_òâ fAøS dA <ÒiÒ Xâî Väô cî{ {SoÆ Xîä í¬ôh Xîô _â $ kV {SXîäô
í¬ôh ¨äôä êV V¸ä ¬ä½ Vâ dA VÈ<bµ> ôúGâ Òä_â V¦ò íÒcî{ {SoÆ Xîäâ {SäIË Xîô _â $
253-æjËä_
ôâ ¬G VäA ¬ädôä, ËÂGH* V¬eäòäâ XHî Ìäôäâ ôâ $
ôäËäâ ô¶O XîVÂ¶o Xâî, ËH* uÌVäôÀäâ ßäTäôäâ ôâ $$ µ>âXî $$
íÒIGä VÆ] Xâî Xîäôhâ, <óîô {Av>â ÙØ] däâkù ôâ $
ÙA{Xî ð<bµ> {Ë¶O Jòäâ*, òäâ¶ o<¬ù ´_â ´<G Xîäâkù ôâ $$ 1 $$
N´ä íÒäô ßä{hâ, Jòäâ* ¬AG ¬ôâ Ë´ GAôäâ ôâ $
¬ä¤dH* ´ä_ G ´ä<hòäâ, ËäËH* ê{Gäâ ÙØ:] fôAôäâ ôâ $$ 2 $$
íÒäÙH* dA* V¶Xîµ> {ôÀäâ, Ùâ]Ë dA Gô ß¶Täâ ôâ $
¬Âô] ¬Âl>A v>ä<ª Ùâ, däâk ôgäâ <GÌù¼Täâ ôâ $$ 3 $$
¬äG <V]äÒh ¬ädôA, ËÂ duô o´ ¬Â_ G däôA ôâ $
VÆ] VäOô Väâk Vâ<Òòâ, ´G ÙäÙõ ôä¬ V¤oäôA ôâ $$ 4 $$
k<Ë ôäO <V¼Ùõôä $$ 10 $$ {Ù 8 $$
ßôâ ¬âôâ VäA ¬G ! ¬H*Gâ ËÆeâ <XîËGA dA Ìäô V¬eäòä dH ôâ, <Xî¼ËÆ ËÂ GdA* V¬eä, ËoA Ëäâ
ËÂ ß{Gâ ßäTäô {SoÆ Xîäâ oÂ_ Xîô <ÒÉò-XÆîVÆPo Xâî {Sâ¬-ô¶O ¬â* ßGÆôÓî däâ ôdä dH $ ßoA Ëäâ ËÂ kV
íÒIG Xâî V¬äG <¬»òä <ÒÉò VÆ] Xâî <_B ßGù Xîô ôdä dH, <Xî¼ËÆ <óîô XÆîv> Xîä_ Xâî {Av>â Ëäâ
kVXîä óî_ ËÆeâ ÙØ:] dA <¬_âOä $ ´HVâ {Ë¶O ÙA{Xî ¬â* ð<bµ> _Oä Xîô oS¬Òf ´_ ¬ôËä dH, ÒHVâ
dA <ÒÉòäâ* Vâ oS¬Òf VÆ] Xî[ ßäfä XîôXâî Xîäâkù G ¬ôâ, êG¬â* VÆ] GdA* dH $ <´ä-VÆ]cî{ <GÁ
íÒäùÒf däâ, ¬¿v>A ´_ ¬â* ´ä_ Xîäâ GdA* ´äG {äËA, kVA<_B êVXâî fôAô ¬â* ¢_âf ê¦{¼G
däâËä dH ßäHô Òd ´_ Xîäâ ¦òäO Xîô ´HVâ ¬ô ´äËA dH, ÒHVâ dA <ÒÉò Xâî<_òâ Gô ¬ôËä dH $
ôäO ÙâÒOä¶Täô 11 617
Gô Ùâ]Ëâ dØòâ oA ß¼Tä däâXîô, kN¼jò íÒäÙ Xâî Xîäôh dA V¶Xîµ> ¬â* {ªËä dH $ ò<Ù ¬Â]ù ÒäGô úhâ
Xî[ ¬Æp>A v>äâª Ùâ Ëäâ Ì¼TG ô<dË dH, ÌäÁOô Xâî dä GdA* ßäËä $ ÒHVâ dA Gô <ÒÉò-ôV Xîäâ ¦òäO
Ùâ Ëäâ, Òd ¬ÆÓî dA dH, Xîä_ Xâî ó¶îÙâ ¬â* GdA* ßäòâOä $ ßôâ ¬G ! d¬äôA <fÇä ¬äG, ËÂ duô Xîä o´G
Xîô, ß{Gâ ¬GÆbò fôAô cî{ ¬Â_ TG Xîäâ Ëäâ áòù ¬Ë ]äâ $ ´äâ VÆ] VäOô ôä¬ dH êVA Xîä oÓî
ÌGXîô êVXî[ í¬ôh cî{ VâÒä Xîô $
k<Ë aA ÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXîä ôäO <V¼Ùõôä V¬äIË: $$ 10 $$
ß ôäO ÙâÒOä¶Täô 11
(OäòG V¬ò {SäË: 6 Vâ 9)
254-<ÒGËA ßG¼òfôh $ <½Ëä_
fôh ËÆPdäôA ßäk {ôâ $
´dä¶ Ëdä¶ d¬ VÌ <óîô ßäòâ, ôä<] ôä<] d¬ ÙØ<]Ë ]ôâ $$ µ>âXî $$
XîV XîV Xîäòä Ë{ ÒSË Xîô Xîô, oS¬Ë oS¬Ë d¬ oÂ_ {ôâ $
Xîd¤Æ fAË_ Xîd¤Æ ËIË Ùdâ ËG, Xîd¤Æ d¬ XîôÒË fAf Tôâ $$ 1 $$
Xîd¤Æ ÒG ËAô <óîô <óîô äXâî, Xîd¤Æ <Ouô {ÒùË ´äk úÑâ $
Xîdõ¤ <f]ô úÑ {ôâ Tô<h {ô, Xîd¤Æ dË ßä{ä {Säh dôâ $$ 2 $$
ß¶T oòâ d¬ <GXîµ> G VÂeH, ËäËH* ËÆ¬ Ë´ ´äk ´ôâ $
dä dä duô ßÌ ÙAG _AG Xîô, ÙäÙõ ÌdØ ß{ôäT oôâ $$ 3 $$
ßG¼òfôh {ÂÒùXî <ÒGò Xîô ôdâ dH*dâ {Soäâ ! d¬ V¶Väô Xâî VoA í_äâ* ¬â* ´dä¶ Ëdä¶
<óîô ßäòâ dH* ßäHô V¿úâ ÙØ<]Ë däâXîô ßÌ ßä{Xî[ fôh ¬â* ßäXîô {ªâ dH* $ ßä{ d¬äôA ôÇä Xîôâ*,
ôÇä Xîôâ* $ d¬Gâ Ìäô¶Ìäô Ë{ ßäHô ÒSË XîôXâî fôAô Xîäâ Xîbµ> <Ùòä dH $ V¶Väô ¬â* oS¬Ëâ-oS¬Ëâ ¬äOù
oÂ_ Xîô d¬ Xîbµ>äâ* ¬â* {ª Oòâ â $ XîdA* Ëäâ fAË_ ´_ Xî[ {¶ú Täôäòâ* _âXîô fôAô Xîäâ Xîäbl>ÒËè
fÂ¼ò <Xîòä $ XîdA* {¶ú TÂGA Ëä{Ëâ dØòâ fôAô Xîäâ ËIË JÒä_äßäâ* Vâ ´_äòä $ <XîVA fôAô ¬â* <fô
{ô XîôÒË Täôh XîôXâî fôAô Xîäâ úAôä $ XîdA* ÒG, ËAäâÍ ¬â* <óîôËâ-<óîôËâ Xî Oòâ, XîdA* ´äXîô
v>äâµ>â Ìªâ {ÒùËäâ* {ô úÑâ $ <XîVA ´¼¬ ¬â* {ÒùË <f]ô {ô úÑ Xîô {È»ÒA {ô {ªâ $ XîdA* ß{Gâ dääâ*
ß{Gâ Xîäâ ¬äô Xîô {Säh ]äâòâ $ d¬ Ëäâ íÒäùÒf ß¶T däâ Oòâ â, kVA<_B ß<Ë V¬A{ tÙò ¬â*
ôdËâ dØòâ oA ßä{ d¬â* GdA* ÙA] VXâî $ ßä{Xâî ÙfùG G däâGâ Vâ dA ßä{ Xîäâ v>äâª V¶Väô ¬â* ´ä
GäGä ¢_âfäNyG Vâ ´_Ëâ ôdâ dH* $ d¬ ÌdØË ß{ôäTäâ* Vâ oôâ dØòâ dH*, dä-dä ! ÙØ:], ß<Ë ÙØ:] dH $
dâ dôâ ! ßÌ Ëäâ ¬Æe ÙAG Xîäâ ß{Gâ íÒcî{ ¬â* _AG Xîô _A<´òâ $
255-{<ËÒSË ê{Ùâf $ <½Ëä_
ÌäHôA ! ËÂ¶ Ìäô Ìäô ÌäHôäGA $
V]A VÆdäO G {äÒH BâVâ, XHîVâ oô<¬ oÆ_äGA $$ µ>âXî $$
úôhäâ* úâôA <úË G<d* ôäçòäâ, {<ËÒSË Gä<d*G ´ä¼òäâ* $
VÆ¼Ùuô Vâ´ V¶O G<d* ´äGH*, {AÒ VäH* ¬G G<d* ¬ä¼òäâ* $$ 1 $$
ËG ¬G VÌH fôAô G Väâ*Iòäâ, fAf Gäk GdA* l>äY>A $
kXî ôV {SA<Ë ôdA G<d* XîÌdõ¶, {Sâ¬ ê¬¶O G ÌäY>A $$ 2 $$
{SAË¬ ß{Gäâ¶ {ô¬ VGâdA, GHG <Gô] G ßøäGA $
<G<f-ÒäVô ßä<G êô ß¶Ëô, {ô¬ {ÂJò G<d* ´äGA $$ 3 $$
{<ËÒSË ßäOH* <´G <´G {äÁòäâ, VÆ¼Ùuô ËG VÌ v>ä´H $
ÙäÙõ <{Ò <ÌG ßäHô G ´äGH*, Ëä<d VÆdäO <Òôä´H $$ 4 $$
{<ËÒSË Xîä ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*dâ {O_A ÌÆ<¾ ! ËÂ <ÒÉòäâ* ¬â* ´äXîô Ìäô¶Ìäô {äO_ däâËA
ôdA dH $ ßôA V]A ! oS¬ Òf {SoÆ Xîäâ ¢òäâ* oÂ_ ôdA dH ? BâVâ áòÒdäô Vâ Ëäâ {SoÆ Xî[ V¬A{Ëäcî{
VÆdäO G {SäIË Xîô VXâîOA $ ËÂGâ ÙäVA oäÒ Vâ {SoÆ Xâî úôhäâ* ¬â* ß{Gä <ú¸ GdA* ô¢]ä ßäHô G
{<ËÒSË T¬ù Xîäâ dA VPòXèî {dúäGä $ dâ VÆ¼ÙôA ! ËÂGâ {SoÆ Xâî V¶O BXîËä cî{ fÎòä-VÆ] Xîä
ßGÆoÒ GdA* <Xîòä $ XîôËA oA XHîVâ ? Ëâôä ¬G Ëäâ {SoÆ Vâ {SV¼G dØßä dA GdA* $ ËÂGâ ß{Gä íÂ_
fôAô ßäHô ¬Gä<ÙXî V¶{Âhù VÂ¯¬ fôAô, {SoÆ Xîäâ V¬{ùh GdA* <Xîòä, G <fô eÆXîäXîô êGXâî V¼¬Æ]
]ªA dØkù, G êG¬â* ËâôA <Gô¶Ëô {SA<Ë dA ôdA, G XîoA Ëâôâ tÙò ¬â* {SoÆ-{Sâ¬ Xî[ _dô dA ÌÑA, G ËÂ
ß{Gâ {ô¬ íGâdA <{SòË¬ Xîäâ Gâ½äâ* Vâ Ùâ] Xîô ËÈIË dA dØkù $ ê¼dâ* {ô¬ {ÂJò ´äG Xîô ôä<½-<ÙG
ß{Gâ tÙò ¬â* êGXîä ®òäG oA GdA* <Xîòä $ {d_â <´G-<´G Gâ {<ËÒSË {ä_G <Xîòä dH, êG
VÆ¼Ùuôòäâ* Xîäâ VÌ fäâoä {SäIË dØkù dH $ ßÌ oA ´äâ <{SòË¬ <ÌGä ß¼ò Xîäâ {ÆæÉ GdA* ´äGËA, êV
ÌÆ<¾-VÆ¼ÙôA Xîäâ <{SòË¬ {SoÆ Xîä VäÇä¦Xîäô cî{ VÆdäO {SäIË dH $
256-ê{Ùâf úâËäÒGA $ ô¶OËä_
¬G ¬Âô]ä ! ËH* òäâ* dA ´¼¬ O¤Òäòäâ $
Vä¶kù XâîôA VâÒ G XîA¼dA, k<d Xî<_ Xîädâ Xîäâ* ßäòäâ $$ µ>âXî $$
<´G ÌäËG Ëâôäâ vÂ><µ>Xî Gä¶dA*, Väâk ¬G Ëâôâ oäòäâ $
Xîä¬A H <ÒÉòä V¶O _äOäâ, ôäâ¬ ôäâ¬ _{µ>äòäâ $$ 1 $$
XÆîv> kXî úâË <ÒúäôA Ùâ]äâ, Xîdä {ä{ <´ò _äòäâ $
ÙäÙõ ÙäV o´G Xîô _A´â, íÒIGH* Ó «>dXîäòäâ $$ 2 $$
k<Ë ôäO ÙâÒOä¼Täô V¬äIË: $$ 11 $$ {Ù 3 $$
ôäO Xîä<_Oªä 12 619
ê{Ùâf Vâ VäÒTäG Xîô ôdâ dH*ßôâ ¬Â]ù ¬G {SähA ! ËÂGâ ¬äGÒ ´¼¬ Xîäâ <ÒÉòäâ* ¬â* áòù
dA ]äâ <Ùòä dH $ {ô¬ä¦¬ä Xî[ o<Óî GdA* XîôA, <óîô ËÂ kV Xî<_òÆO ¬â* ¬äGÒ Ùâd Täôh XîôXâî
ßäòä dA ¢òäâ* ä ? <ÒÉò Ëäâ ß¼ò òäâ<Gòäâ* ¬â* oA {SäIË â $ <´G ÒúG ßäHô Xî¬äâÍ Vâ Ëâôä ÙØ#]äâ*
Vâ vÆ>µ>Xîäôä GdA* däâËä, Òâ dA Ëâôâ ¬G Xîäâ ß¿v>â _O ôdâ dH* $ ËÂ Xîä¬A däâXîô <ÒÉòäâ* Xâî Vä _OËä
dH ßäHô GäôA Xâî ôäâ¬-ôäâ¬ Vâ <ú{XîËä dH $ ßôâ ! XÆîv> Ëäâ VäÒTäG däâXîô <Òúäô ¨äôä Ùâ], òd
<ÒÉòäfäcî{ {ä{ ß{Gâ tÙò ¬â* ¢òäâ* _Oäòä dH ? V¶Väô íÒIG Vâ ¢òäâ* ÌdXî ôdä dH ? oOÒÙè-
o´G XîôXâî oÓî ÌG ßäHô oOÒäGè Xîäâ {SäIË Xîô _â, òdA Ëâôä V¿úä Xî¸ùáò dH $
Ì]GäÁ Xîäâ ê{Ùâf <Xîòä ä ßäHô ê¼däâ*Gâ íÒAXîäô XîôXâî, òd {Ù Xîdä ä- ""¬âôä OÆôä*
Xîgäâ Väâk Xîôíòä¶ $'' {SV¶O Xîä-ð. VÆ. <V. Ë. 9-31 ¬â* Ùâ]äâ $
k<Ë aA ÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXîä ôäO ÙâÒOä¼Täô V¬äIË: $$ 11 $$
ß ôäO Xîä<_*Oªä 12
(OäòG V¬ò {SoäË 3 Vâ 6)
257-(OÆ´ôäËA) <ÒGËA $ ô¶O Ëä_
ÒäÁdä dõ¶ ËädôA, ËÂ¶ ¬ädôäâ Gä $
ËÆ¬ VäH* {d_A {SAËªA, {ÂôÌ_äâ Vä $$ µ>Xâ î $$
ÒäÁdä ¬H* ËÂ¶ Pdäôäâ ßäâ_<]òäâ1 ôâ, ôä<]V2 ËÂGH* tÙä ¬¶eäuô$
dõ¶ {ä¬Â¶3 {AÒ ßä{häâ* ôâ, <½oÆÒG ÙäËä ÙâÒ ¬Æôäuô $$ 1 $$
ÒäÁdä ¬G ¬ädôäâ ¬G ¬ä¶dA* ôä<]V, ßäË¬ BXî <Gô¶´G ÙâÒ $
<úË ¬ä¶dH* <úË VÙä <Gô¶Ëô, òâhA4 {âôâ* ËÆPdäôA VâÒ$$ 2 $$
ÒäÁdä oäÒ o<Óî duô o´G ËÆPdäôäâ, {S¬â *â {Âuô XîÒ_ <ÒOäV $
ß<o-ß¶Ëô ßäG¶Ù ß<ÒGäfA, ÙäÙõ GA BÒH* {ÂôÒA ßäV $$ 3 $$
{SoÆ Vâ <ÒGò Xîô ôdâ dH*dâ <{SòË¬ {Soäâ ! ¬H* ßä{Xî[ dõ¶õ, ßä{ ¬âôâ Gä dH* $ ßä{Vâ ¬âôA
{SA<Ë {d_â Vâ dA dH $ ßä{Xîä ßäHô ¬âôä Vä {d_â Vâ dA ú_ä ßä ôdä dH $ <{Sò, ¬H*Gâ {dúäG1
<_òä dH <Xîßä{ ¬âôâ dH*, ¬H* ßä{Xîäâ tÙò ¬â* ô¢]Â¶OA2 $ ¬H*Gâ <½oÆÒG Xîäâ Á<ÒXîä ÙâGâ Òä_â
¬Æôäuô ÙâÒ ß{Gâ <{SòË¬ Xîäâ {SäIË3 Xîô <_òä dH $ dâ ßä¦¬ íÒcî{ ß¨HË <Gô¶´G ÙâÒ <{SòË¬ ! ßÌ
¬âôâ ¬G ßäHô <ú¸ Xîäâ VÙä Xâî <_B <Gô¶Ëô ßä{ ß{Gâ ¬G ßäHô <ú¸ ¬â* ô¢]â* $ kV4 {SXîäô ßoâÙ
oäÒ Vâ ßä{Xî[ VâÒä XîôËä ôdõ¶ Ëä dâ <{SòË¬ dôâ ! ßä{Xî[ a¾ä, o<Óî ßäHô {Âhù {Sâ¬ Xâî ¨äôä
¬âôä tÙò Xî¬_ <]_ä ôdâ $ oAËô ¬â* ß]¶«> ßäG¶Ù Xîä ßGÆoÒ däâËä ôdâ, BâVâ ¬âôA òd ßäfä {Âhù
Xîuôòâ $
258-(OÆ´ôäËA) ê{Ùâf úâËäÒGA $ Òhù <o¼G Ëä_
Ìäô <d Ìäô Xîdõ¶ ôâ O<d_ä, ôä¬ Gä¬ Xîä¶k <ÒVäôÀäâ ôâ $
´G¬ ß¬äâ_Xî {ä<¬òäâ1, Bäâ2 ôËG Xîä¶k däôÀäâ ôâ $$ µ>âXî $$
<ÒÉòä Òägäâ3 GH* Ëd¤ Täòäâ,Xî[Täâ4 Gud¶ Pdäôäâ ÒäôÀäâ5 ôâ $
¬äòä TG ´äâ k ù GH * oÂ Á òäâ , VÒù V òâ h â * 6 däôÀäâ ôâ $$ 1 $$
OoùÒäV Ùâd Ù¬Ëäâ7 {SähA, ßäa¬ Ëâd V¤oäôÀäâ ôâ $
ÙäÙõ ôâ ´G ôä¶¬ ohA´â, G<d* Ëäâ ´ä <Ò<T däôÀäâ ôâ $$ 2 $$
k<Ë ôäO Xîä<_*Oªä V¬äIË: $$ 12 $$ {Ù 2 $$
ê{Ùâf ¨äôä VäÒTäG Xîô ôdâ dH*ßôâ {äO_ ! ¬H* ËÆeâ Ìäô¶Ìäô XîdËä dõ¶, ËÂ ôä¬ Gä¬ Xîä
<ú¼ËG ¢òäâ* oÂ_ä dH ? òd ß¬ÂÁò ¬äGÒ ´¼¬ ËÆeâ {SäIË1 dØßä dH, BâVä2 ô¦G <ÒÉòäâ* ¬â* ¢òäâ* ]äâ
ôdä dH ? <ÒÉòäâ* Vâ ÌdXî3 XîôXâî ´dä¶ <ÒÉò {SäIË däâ*, Òdä¶ dA ÙäHªËä dH $ ¬H*Gâ <´GXîäâ ¦òäOGâ5 Xâî
<_B Xîdä, Òâ Xîä¬ä<Ù GdA* ¦òäOâ, ¬âôä XîdGä GdA* <Xîòä4 $ ¬ä<òXî XîGXîä<Ù TGäâ* Xîäâ Ùâ]Xîô {SoÆ
Xîäâ oÂ_ ôdä dH $ kV6 áòÒdäô Vâ Ëäâ ËÂ ß{Gä VÒùíÒ ]äâ ôdä dH $ dâ {SähA ! OoùÒäV ¬â* Ëâôä VÂ¯¬
Ùâd Ìäô¶Ìäô ß<Ë Xîbµ>7 {äËä ôdä dH $ OoùÒäVcî{ ßäa¬ ¬â* ËÂGâ êV {SoÆ Xîäâ í¬ôh <Xîòä ä,
ßÌ <óîô oÂ_ Oòä dH $ ßôâ ¬G ! ôä¬ Gä¬ <ú¼ËG Ëä ê¿úäôh Xîô, GdA* XîôGâ Vâ Ëäâ ´HVA <Ò<T
Vâ ËÂ ú_ ôdä dH, BâVâ Ëäâ ß{Gâ ´¼¬ Xîäâ áòù dA ]äâ ôdä dH $
k<Ë aA ÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXîä ôäO Xîä<_*O«>ä V¬äIË: $$ 12 $$
ß ôäO {ô<´òä ({ô´) 13
259-{uôúò $ ]â¬µ>ä Ëä_
GÂô ôgä oô{Âô, ß¬A ôV {A<´òâ $
ôV ¬ä¶dA* ôV däâk, _ädä _A<´òâ $$ µ>âXî $$
{ôXîµ> Ëâ´ ßG¶Ë, {äô G<d* {äkòâ $
<e_<¬_ <e_<¬_ däâk, Ëdä¶ ¬G _äkòâ $$ 1 $$
Vd´H* VÙä {SXîäf, Jòäâ<Ë ´_ {Âuôòä $
Ëdä¶ ôdH* <G´ ÙäV, VâÒXî VÂuôòä $$ 2 $$
VÆ] VäOô Òäô G {äô, d¬äôä ÒäV dH $
d¶V ôdH* Ëä ¬ä¶<d*, ÙäÙõ ÙäV dH $$ 3 $$
k<Ë ôäO {ô<´òä ({ô´) V¬äIË: $$ 13 $$ {Ù 1 $$
VäÇä¦Xîäô Xî[ {Sâôhä XîôËâ dØòâ Ní<Ë ÌËä ôdâ dH*ÌS@ {SXîäf VÒù½ {uô{Âhù dH, êVXîä
<ú¼ËGcî{ ß¬ÈË {äG Xîôäâ ßäHô êV ôV cî{ ÌS@ ¬â* ôV cî{ ßä¦¬ä BXî däâ VXâî, BâVä <Òúäô
XîôXâî ßoâÙ Ní<Ë cî{ _äo _äâ $ Òd ßG¼Ë Ëâ´ cî{ ÌS@ V¬ä<T ¬â* {SXîµ> cî{ Vâ oäVËä dH,
<Xî¼ËÆ êVXîä ßä<Ù ß¼Ë ·äË GdA* däâËä, Òd ß{äô dH $ ´dä¶ <e_<¬_-<e_<¬_ {SXîäf däâ
ôäO oä¶h¬_A (oÒäGA) 14 621
ôdä dH Òdä¶ dA ß{Gâ ¬G Xîäâ _Oäßäâ $ Òd {SXîäf VÙä Vd´ oäÒ Vâ ´_ ¬â* Jòäâ<Ë {S<Ë<ÒPÌ Xâî
V¬äG oäVËä dH $ oOÒäGè Xâî <G´ ÙäV VäTG ¬â* ÒAô <GbXîä¬ oÓî dA ÒÈ<¸ ¨äôä êV {SXîäf Xâî
{äV ôdËâ dH* $ ´äâ Òäô-{äô ô<dË VÆ]-VäOô dH, êVA ¬â* d¬ oÓî cî{ d¶Väâ* Xîä <GÒäV ôdËä dH $
k<Ë aA ÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXîä ôäO {ô<´òä ({ô´) V¬äIË: $$ 13 $$
ß ôäO oä¶h¬_A (oÒäGA) 14

(OäòG V¬ò ¬®ò ôä<½, ôä¬ ¬¶´ôA ¬ËäGÆVäô)
260-(OÆ´ôäËA) <ÒGËA $ XîáÒä_A Ëä_
¬äôä ÒäÁdä ôâ ! Ëäôâ fôh ôdâf $
<ÌGËªA ÒäÁdäGâ XîdËä¶, ßG¶Ë VÆ] _dâf $$ µ>âXî $$
íÒä¬A Ëhäâ* dõ¶ V¶O G ¬â_Â¶, ÌAGËªA Xîdâf $
dõ¶ ßÌ_ä, Ë¶¶Â Ì_Ò¶Ë ôä´ä, Ëädôä ÒGä Òdâf1 $$ 1 $$
V¶O ôdõ¶ Ëä¶ VÌ VÆ] {ä¬Â¶2, ß¶Ëô H* Ùdâf3 $
ÙäÙõ Fî{ô Ùòä XîôAGH*, ßäÒäâ ßä*hA* Òâf4 $$ 2 $$
260-263 ¬â* <Òôd {ÂÒùXî <ÒGò Xîô ôdâ dH*¬âôâ <{SòË¬ ! ¬H* ßä{Xî[ fôh ôdõ¶OA,
<{SòË¬ Xîäâ <ÒGò XîôËâ-XîôËâ dA ¬H* ß{äô VÆ] {SäIË Xîô VXÂ¶îOA $ ¬H* íÒä¬A Xîä Vä GdA*
v>äâ«Â>¶OA, êGVâ <ÒGò Xîcî¶OA $ <{SòË¬ ! ßä{ Ì_ÒäGè ßäHô <ÒiÒ Xâî ôä´ä dH* $ ¬H* ßÌ_ä dõ¶
ßä{Xâî ßGÆOSd <ÌGä <ÒÉò-{SÒÈ<¸ {SÒäd ¬â* Ìd1 ´äF¶îOA $ ßä{Xâî V¶O ôdõ¶OA ËÌ Ëäâ VÌ {SXîäô
Vâ VÆ] {SäIË2 Xîô VXÂ¶îOA, GdA* Ëäâ ßä{Xâî <ÒòäâO ´¼ò ÙØ:] ¨äôä oAËô Vâ ´_2 ´äF¶îOA $ ßË:
¬Æe {ô Ùòä XîôXâî ß{Gâ ÒäíËÒ íÒcî{ Vâ ¬âôâ tÙò ¬â* ßäXîô <Òôä´äâ4 $
261-(OÆ´ôäËA) ´_Ù <½Ëä_
úôh Ùâ]äª Ëäâ {ô¬äh1 $
íÒä¬A ¬ädôH GHhäâ* <Gô]Â¶, ¬ä¤O¶Â òâ´2 ¬äG3 $$ µ>âXî $$
´äâÒÂ¶ ËÆeGâ* ßäfä ¬ÆeGâ*, _äOÂ¶ òâ´ ®òäG $
Òäd_äâ ¬äôäâ ¬_äâ ôâ V<dòâ 4, ßäÒâ XâîÒ_ ·äG $$ 1 $$
´âhA {âôâ*5 dõ¶ Ùâ]Â¶ ËÆeGâ*, ¬ÆeGâ* ßä_äâ 6 ´äh $
{AÒ ËhA dõ¶ {ô G<d* ´ähÂ¶, ÙäÙõ ôâ ß´äh $$ 2 $$
dâ {Soäâ ! ßä{ ¬Æeâ ß{Gâ úôhäâ* Xîä ÙfùG Ùäâ, ËÌ dA ßä{Xî[ oÓî Ò¦V_Ëä V¦ò1 <V¾
däâOA $ íÒä<¬Gè ! ¬H* ¬âôâ Gâ½äâ* Vâ ßä{Xîä ÙfùG Xîô VXÂ¶î, òdA2 ßä{ Vâ ¬ä¤OËä dõ¶ $ ¬âôA {SäùGä
¬äGäâ3 $ ¬Æeâ òdA ßäfä _OA dH¬H* ßä{Xîäâ Ùâ]Â¶ ! kVA<_B ßä{Xîä òd ®òäG XîôËä dõ¶õ $ ò<Ù
ÌÆ<¾ ¬â* ß¨HË ·äG ßä ´äò, ËÌ Ëäâ ¬âôä <{SòË¬ <¬_ä dØßä dA dH $ òd <Giúò4 Xîô _Â¶ $ dâ
{Soäâ ! <´V Ëôd5 ¬H* ßä{Xîäâ Ùâ] VXÂ¶î, ÒHVä dA ß{Gä <{Sò>6 o¢Ë ¬Æeâ ´äG _äâ $ ¬H* dõ¶ Ëäâ <{SòË¬
Xîä dA, <Xî¼ËÆ <{SòË¬ Xîä {Âhù íÒcî{ GdA* ´äGËä, kV<_B ß´äG dA dõ¶ $
262-(OÆ´ôäËA) ´_Ù <½Ëä_
Ëâ duô u¬_Â¶ ¬äôäâ Gä $
´äâÒä Gâ ¬äôäâ ËG Ë{H, XâîÒA1 {âôâ*2 {ä¬Â¶3 Vä $$ µ>Xâ î $$
Ëâ Xîäôh dõ¶ ßäXÆî_ áòäXÆî_, FîoA Xîcî¶ <Ò_ä{ $
íÒä¬A ¬äôäâ GHhâ* <Gô]Â¶, Ëâ Ëhäâ*4 ¬Gâ* Ëä{ $$ 1 $$
BXî Ìäô øô ßäÒâ Òäd_ä, GÒ5 ¬â_Â¶ Xîô dä $
òâ <ÒGËA Väo_ íÒä¬A, ÙäÙõ Ëäôäâ ÙäV $$ 2 $$
êG ¬âôâ Gä duô Vâ ¬H* <¬_¶ÂOA, êGXîäâ Ùâ]Gâ Xâî <_B ¬âôä fôAô <ÒòäâO-Ëä{ Vâ Ë{ ôdä dH $
¬H* êGXîä Vä <XîV1 Ëôd2 {SäIË3 Xîô VXÂ¶îOA $ ¬H* êGXâî <_òâ øÌôä Xîô áòäXÆî_ däâ ôdA dõ¶ ßäHô
]ªA-]ªA <Ò_ä{ XîôËA dõ¶ $ ß{Gâ íÒä¬A Xîäâ Gâ½äâ* Vâ Ùâ]Â¶OA $ êGXîäâ4 G Ùâ]Gâ Xâî Xîäôh dA ¬Æeâ
ÙØ:] dH $ ò<Ù BXî Ìäô <{SòË¬ øô ßä ´äòâ*, ËÌ Ëäâ ¬H* ß{Gâ dä Vâ êGXîä dä GdA*5 v>äâ«Â>¶OA $
dâ íÒä<¬Gè ! ¬âôA òd <ÒGò VÆGäâ, ¬H* ßä{Xî[ ÙäVA dõ¶ $
263-(OÆ´ôäËA) ô¶O Ëä_
Ëâ Xâî¬1 {ä<¬òâ2 ôâ, ÙØ_ùo ´â ßäTäô $
Ëâ <ÌGä Ëäôh Xîäâ GdA*, Xâî¬ êËuôòâ {äô $$ µ>âXî $$
XâîÒA3 {âôâ*4 Xî[´H ßä{häâ ôâ, ËKÒ Ëâ v>â Väô $
¬G ¬Gäâô {Âôâ ¬äôä, ËGGäâ Ëä{ <GÒäô $$ 1 $$
V¶oäôÀäâ ßäÒâ ôâ Òäd_ä, Òâ_ä5 òâ ßÒäô6 $
<ÒôdhA <Ò_ä{ Xîôâ, Ëâ¬7 ÙäÙõ ¬G <Òúäô $$ 2 $$
k<Ë ôäO oä¶h¬_A (oÒäGA) V¬äIË: $$ 14 $$ {Ù 4 $$
´äâ d¬äôâ ßäTäô dH*, Òâ {SoÆ Ëäâ ÙØ_ùo däâ ôdâ dH*, êGXîäâ XHîVâ1 {SäIË Xîô VXâ*îOâ ? êGXâî <ÌGä
V¶Väô Vâ ËäôGâ Òä_ä Xîäâkù oA GdA* dH $ <óîô d¬ XHîVâ {äô êËô VXâ*îOâ ? ´äâ V¶Väô Xîä Väô ËKÒ dH
êVâ <XîV3 Ëôd4 ß{Gä ÌGä VXâ*îOâ ? dâ <{SòË¬ ! ¬âôâ ¬G Xîä ¬Gäâô {Âhù XîôXâî fôAô Xî[ Ëä{ Ùõô
Xîôäâ $ <{SòË¬ ! o¢Ëäâ* Xâî í¬ôh XîôGâ {ô Ëäâ ßä{ fAøS ßäËâ dH*, <óîô kV V¬ò5 Ùâô6 ¢òäâ* Xîô ôdâ
däâ ? ¬H* <ÒôdGA <Ò_ä{ Xîô ôdA dõ¶, kVâ7 ¬G ¬â* <Òúäô XîôXâî fAøS dA {Täuôòâ $
k<Ë aA ÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXîä ôäO oä¶h¬_A (oÒäGA) V¬äIË: $$ 14 $$
ôäO Väô¶O 15 623
ß ôäO Väô¶O 15
(OäòG V¬ò ¬®ò <ÙG)
264-OÆæ ·äG $ VÂôóîäçËä Ëä_
däâ BâVä ·äG ®òäG, OÆæ <ÌGä ¢òäâ* {äÒH $
Òäô {äô {äô Òäô, ÙØíËô <Ëô ßäÒH däâ $$ µ>âXî $$
oÒG OÒG OÒG oÒG, ¬G dA ¬G _äÒH $
ôÒG v>ÒG v>ÒG ô ÒG, VÙèOÆæ V¬eäÒH däâ $$ 1 $$
ÇAô GAô GAô ÇAô, {Sâ¬ o<Óî oäÒH $
{Säh Xî¬_ <ÒXîV <ÒXîV, Oäâ<Ò¼Ù OÆh OäÒH däâ $$ 2 $$
Jòäâ<Ë ´ÆO<Ë Ìäµ> øäµ>, _H V¬ä<T ®òäÒH $
{ô¬ GÂô {ô¬ Ëâ´, ÙäÙõ <Ù]_äÒH däâ $$ 3 $$
VÙèOÆæ <ÌGä òäù ®òäG ·äG Xî[ ÙØ_ùoËä <Ù]ä ôdâ dH*dâ oäkù ! VÙèOÆæ <ÌGä BâVä
®òäG ßäHô ·äG XHîVâ {SäIË däâ VXîËä dH ? <´VXâî ¨äôä VäTXî ÙØíËô V¶Väô Xâî kV <ÒÉòäV<Óî
cî{ Ëµ> Vâ ËHô Xîô <GôäV<Óî cî{ ßO_â Ëµ> {ô ßä {dØ¶úâ ßäHô <ÒÉò-oÒG ¬â* O¬G XîôGâ Òä_A
¬G Xî[ ÒÈ<¸ Xîäâ ¬G dA ¬G ¬â* ®òäG Ëä ·äG <Òúäô XîôXâî {ôÌS@ ¬â* _Oä VXâî Ëä ÒÈ<¸ oA
VÌ <ÒiÒ Xâî <GÒäV íäG ÌS@-oÒG ¬â* O¬G Xîô VXâî ßäHô <íô ôdXîô, <ÒÉòäâ* ¬â* ô¬h XîôGä
v>äâª Ùâ Ëä NíôËä {ÂÒùXî ÌS@ ¬â* dA ô¬h Xîôâ $ BâVä ®òäG Ëä ·äG Ëäâ VÙèOÆæ dA V¬eä VXîËâ
dH* $ ´HVâ ÙõT ¬â* ´_ ßäHô ´_ ¬â* ÙõT BXî däâ ´äËä dH, ÒHVâ dA ßä¦¬ä {ô¬ä¦¬ä ¬â* BXî däâGâ Xîä
<Giúò däâGâ {ô oA {Sâ¬äo<Óî <{Sò _Oâ Ëä {SähA Xîä tÙò-Xî¬_ ßäG¶Ù Vâ Ìäô¶Ìäô <]_Ëä ôdâ
ßäHô Òd Oäâ<Ò¼Ù OÆh-OäG XîôËä ôdâ $ òäâO òÆ<Óî ¨äôä ÌS@-Jòäâ<Ë Xâî VäÇä¦Xîäôäù ß¼Ë¬Æù]
ÒÈ<¸ cî{ ¬äOù Vâ V¬ä<T-øäµ> {ô {dØ¶úä VXâî Ëä {ô¬ Ëâ´ cî{ ß{Gâ {ô¬ íÒcî{ Xîäâ <Ù]ä
VXâî, BâVä ®òäG-·äG VÙèOÆæ <ÌGä GdA* <¬_Ëä $
265-XâîÒ_ <ÒGËA $ {¶´äÌA <½Ëä_
Ëäâ <GÌdH ´G VâÒXî Ëâôä, BâVâ Ùòä Xîô Vä<dÌ ¬âôä $$ µ>âXî $$
Jòäâ* d¬ ËäâôH* ¦òäâ¶ ËÂ¶ ´äâôH, d¬ ËäâôH* {H ËÂ¶ G<d* ËäâôH $$ 1 $$
d¬ <ÒVôH* {H ËÂ¶ G <ÒVäôH, d¬ <ÌOôH* {H ËÂ¶ G <ÌOäôâ $$ 2 $$
d¬ oÂ_H* ËÂ¶ ßäG <¬_äÒH, d¬ <ÌvÆ>ôH* ËÂ¶ ß¶O _OäÒH $$ 3 $$
ËÆ¬ oäÒH Väâ d¬ {H Gä¶dA*, ÙäÙõ ÙfùG ÙâdØ OÆVä¶kÍ $$ 4 $$
ÙfùGäù <ÒGò Xîô ôdâ dH*dâ ¬âôâ {Soäâ ! Jòäâ* dA d¬ ßä{ Vâ {âS¬ Ëäâªâ* ¦òäâ* dA ßä{ ´äâªËâ
ôdâ*, d¬ úädâ ßä{ Vâ VPÌ¼T Ëäâª _â*, <Xî¼ËÆ ßä{ G Ëäâªâ* $ d¬ ßä{ Xîäâ oÂ_ ´äò¤, <Xî¼ËÆ ßä{
d¬ Xîäâ G oÂ_â* $ d¬ ßä{ Vâ <ÌOª ´äò¤, <Xî¼ËÆ ßä{ d¬ Vâ G <ÌOäªâ* $ d¬ ßä{Xîä <ú¼ËG oÂ_
Xîô <ÒÉòäâ* ¬â* ´äòâ*, ËÌ ßä{ <ÒÉòäâ* Vâ _äXîô ß{Gâ íÒcî{ ¬â* <¬_äÒâ* $ ´Ì oA d¬ ßä{ Vâ
ß_O däâ*, ËÌ ßä{ d¬ Xîäâ ß{Gâ íÒcî{ ¬â* V¶_yG Xîôâ* $ BâVA Ùòä Xîôâ* Ëäâ dA ßä{ Xâî VâÒXî ´G
Xîä ßä{ Xî[ {SäNIË-¬äOù ¬â* <GÒäùd däâ VXîËä dH $ ßä{ Xîäâ ´äâ <{Sò _Oâ, Òd VäTG Ëäâ d¬äôâ {äV
GdA* dH $ ßË: íÒä<¬Gè ! ßä{ Ùòä XîôXâî dA d¬â* ÙfùG Ùâ* $
266-Xîä_ úâËäÒGA $ {¶´äÌA <½Ëä_
¬äòä V¶Väô Xî[ VÌ eÂl>A $
¬äË <{Ëä VÌ Fîoâ oäkù, <ËG<d* Ùâ]Ëä¶ _Âµ>A $$ µ>Xâ î $$
´Ì _O ÁÒ Xîäòä ¬â* äôâ, <]h ÌHl>A <]h Fîl>A $
d¶V ´Æ ä Väâ ]â_ Oòä ôâ, ËÌ ËH* V¶O<Ë vÂ>µ>A $$ 1 $$
B <ÙG {ÂOâ ßäòÆ øµ>äGA, ËÌ <GNiú¶Ë däâk VÂËA $
ÙäÙõ ÙäV XîdH BâVA Xîäòä, ´HVâ OOuôòä óÂîµ>A $$ 2 $$
Xîä_ Vâ VäÒTäG Xîô ôdâ dH*V¶Väô Xî[ VoA ¬äòä <¬»òä dH, ÒHVâ dA Xîäòä oA <¬»òä
dH $ ¬äËä, <{Ëä, oäkù ßä<Ù VoA VPÌN¼Tòäâ* Xâî ]ªâ ôdËâ oA êGXâî Ùâ]Ëâ-Ùâ]Ëâ dA _Æµ> ´äËA
dH $ ´Ì ËXî Xîäòä ¬â* ÁÒ ä, ËÌ ËXî Ëäâ òd <XîVA Çh ¬â* ÌHl>ËA A ßäHô <XîVA Çh ¬â* êl>ËA
A <Xî¼ËÆ kV¬â* ´äâ ÁÒ-d¶V ä, Òd ´Ì Vâ O¬G cî{ ]â_ ]â_ Oòä, ËÌ Vâ _äâOäâ* Gâ kVXîä
V¶O v>äâª <Ùòä $ ßÌ òâ ÁÒG Xâî <ÙG {Âôâ däâ Oòâ ßäHô ßäòÆ V¬äIË däâ Okù, kVVâ òd Xîäòä
<GNiú¼Ë däâXîô VÂËA {ªA dH $ d¬ Ëäâ ßGÆoÒ XîôXâî XîdËâ dH* <Xî´HVâ óÂîµ>A OäOô ÌâXîäô däâËA
dH, ÒHVâ dA òd Xîäòä ÁÒä¦¬ä Xâî O¬G Vâ ÌâXîäô däâ ´äËA dH $
267-¬äòä ¬®ò ¬Æ<Óî $ <½Ëä_
BâVâ OÈd ¬â* ¢òäâ* G ôdH, ¬GVä Òäúä ôä¬ XîdH $$ µ>âXî $$
V¶{<Ë <Ò{<Ë GdA* ¬H* ¬âôä, dÉù fäâXî Ùäâê Gä¶dA* $
ôäO ¨âÉ ô<dË VÆ] ÙØ] ËH*, ÌHl>ä duô {Ù ¬ä¶dA* $$ 1 $$
ËG TG ¬äòä ¬äâd G Ìä¤Tâ, ÒHôA ¬AË G Xîäâkù $
ßä{ä {ô V¬ ôdH <Gô¶Ëô, <G´ ´G VâÒXî Väâkù $$ 2 $$
VôÒô Xî¬_ ôdH ´_ ´HVâ, Ù<T ¬ øÈË Xîô _A¼dä $
´HVâ ÒG ¬â* ôdH Ìµ>äFî, Xîädõ dâË G Xî[¼dä $$ 3 $$
oäÒ o<Óî ôdH ôV ¬äËä, {Sâ¬ ¬OG OÆh OäÒH $
Á<ÒË ¬ÆÓî däâk ´G ÙäÙõ, ß¬ô ßoò {Ù {äÒH $$ 4 $$
<´V ·äG cî{ øô ¬â* ôdGâ Vâ V¶Ë ¬äòä ¬â* ôdËâ dØòâ oA ¬ÆÓî ôdËä dH, êV¬â* ôdGâ Xî[ {Sâôhä
ôäO Väô¶O 15 625
Xîô ôdâ dH*ßôâ ! ¬G, ÒúG Vâ ôä¬ Xîä o´G XîôËâ dØòâ ·äG cî{ BâVâ øô ¬â* ¢òäâ* GdA* ôdËä ?
<´V¬â* V¶{<¸-<Ò{<¸, ¬H*-¬âôä, dÉù-fäâXî ÙäâGäâ* dA GdA* dH*, ´äâ ôäO-¨âÉ Ëä ÒíËÆ-´¼ò VÆ]
ßäHô ÙØ] Vâ ô<dË dH, <´V¬â* ôdGâ Vâ duô-íÒcî{ ¬â* Ní<Ë ôdËA dH $ fôAô-TGä<ÙXî ¬ä<òXî ¬äâd
GdA* Ìä¶T VXîËâ, G Xîäâkù f½Æ <¬½ dA oäVËâ $ ß{Gâ {ôäòâ ¬â* <Gô¶Ëô V¬Ëä ôdËA dH $ êV øô ¬â* ´äâ
ôdËä dH, Òd ´G oOÒäGè Xîä <G´ VâÒXî Xîd_äËä dH $ ´HVâ Xî¬_ VôäâÒô Xâî ´_ ¬â* ôdËâ dØòâ oA
Fî{ô ôdËä dH ßäHô ¬¶G XîôXâî ÙdA Vâ <GXîä_ä dØßä ¬¢]G v>äv> ¬â* GdA* <¬_Ëä, ÒHVâ dA V¶Väô
¬â* ¬G GdA* <¬_Ëä $ ´HVâ ÒG ¬â* <Òaä¬ XîôGâ Òä_ä {<Xî ÒG Xâî ÒÈÇä<ÙXî Vâ {Sâ¬ XîôXâî Òdä¶
l>dôËä GdA*, ß{Gâ ¬äOù {ô ú_ {ªËä dH, ÒHVâ dA êVXîä <XîVA Vâ ôäO GdA* däâËä $ a¾ä o<Óî
¨äôä ÌS@ ôV ¬â* ¬íË ôdËä dH $ kV {SXîäô oÓî-´G {Sâ¬ ¬â* <G¬yG däâXîô {SoÆ Xâî OÆh OäòG XîôËâ
dØòâ ß¬ô ßoò {Ù {SäIË XîôXâî ÁÒ¼¬ÆÓî dØòâ ôdËâ dH* $
268-{uôúò ê{Ùâf $ <½Ëä_
ú_ ú_ ôâ ¬G Ëdä¶ ´äkòâ $
úôh <ÌG ú_Ìäâ, aÒh <ÌG VÆ<GÌäâ, <ÌG Xîô ÌHG Ì´äkòâ $$ µ>âXî $$
ËG Gä¶dA* ´d¤, ¬G GädA* Ëd¤, {Säh GdA* Ëd¤ ßäkòâ $
fÄÙ GdA* ´d¤, ÁÒ GdA* Ëd¤, <ÌG ôVGä ¬Æ] Oäkòâ $$ 1 $$
{ÒG {äÒXî GdA*, Tô<h ßPÌô GdA*, êoò GdA* Ëd¤ _äkòâ $
ú¶Ù GdA* ´d¤, VÂô GdA* Ëd¤, {ô¬ Jòäâ<Ë VÆ] {äkòâ $$ 2 $$
Ëâ´ {Æ¶´ Väâ VÆ] Xîä VäOô, <e_<¬_ GÂô Gdäkòâ $
Ëd¤ ú_ ÙäÙõ ßO¬ ßOäâúô, Ëä¬H* Vd´ V¬äkòâ $$ 3 $$
k<Ë ôäO Väô¶O V¬äIË: $$ 15 $$ {Ù 5 $$
ÌS@ VäÇä¦Xîäôäù ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*ßôâ ¬G ! VäTG ¨äôä ú_ Xîô Òdä¶ ´ä, ´dä¶ ´äGâ
Xâî <_B Ëâôâ ßäfä cî{ {Hôäâ* Xâî <ÌGä dA ú_Gä däâËä dH $ Ìäg aÒhäâ* Xâî <ÌGä dA VÆGGä däâËä dH $
<ÌGä dääâ* Xâî dA ßGädË ®Ò<G-cî{-Ì¶VA Ì´äkù ´äËA dH $ êV <G<ÒùXîÁ{ V¬ä<T ¬â* fôAô, ¬G,
{Säh, fÄÙ ÁÒ GdA* dH ßäHô <ÌGä ôVGä dA oäÒGä cî{ ¬Æ] Vâ {SoÆ Xîä òfäâOäG <Xîòä ´äËä dH,
Òdä¶ dA ´ä $ Òdä¶ ÒäòÆ, ßNyG, {È»ÒA, ßäXîäf, ßäHô ¨HË-oäÒ GdA* dH, Òdä¶ dA ß{GA ÒÈ<¸ _Oä,
´dä¶ ú¼ÙS-VÂòù oA GdA* dH, Òdä¶ dA {ô¬ Jòäâ<Ë ÙfùG cî{ VÆ] Xîäâ {SäIË Xîô, Òd Ëâ´-{Æ¶´ VÆ]
Xîä VäOô dH $ kV <e_<¬_ íÒcî{ ¬â* íGäG XîôXâî êV ßO¬ ßOäâúô {SoÆ ¬â* Vd´äÒíä ¨äôä
V¬ä ´ä $
k<Ë aA ÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXîä ôäO Väô¶O V¬äIË $$ 15 $$
ß ôäO µ>äâ«>A (Ëäâ«>A) 16
269-í¬ôh ê{Ùâf $ ôä´ ¬ÈOä¶Xî Ëä_
Väâ ËË Vd´H* VÆÉ¬G Xîdhä, Väú {Xîª ¬G ´ÆO ´ÆO ôdhä$$ µ>âXî $$
{Sâ¬ {SA<Ë Xîô GAXîä ôä]H, Ìäô¶Ìäô Vd´ Gô oä]H $$ 1 $$
¬Æ] <dôÙò Väâ Vd´ V¤oäôH, <Ë<d* ËË ôdhä XîÙâ G <ÒVäôH $$ 2 $$
ß¶Ëô Väâkù GAXîä ´ähH, <G<¬É G <ÌVôâ ÌS@ Ì]ähH $$ 3 $$
Väâ k ù VÆ ´ äh VÆ T ä ôV {AÒH , ÙäÙõ Ùâ < ] ´Æ O ´Æ O ÁÒH $$ 4 $$
{SoÆ-í¬ôh VPÌ¼TA ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*<´V ËKÒ Xâî <ÒÉò ¬â* òäâ<Oòäâ* Xîä XîdGä dH-
VÆÉÆPGä GäªA Xâî ú_Gâ {ô fGH: fGH: VäTG Xî[ {SäHÑäÒíä ¬â* {SäIË däâËä dH $ dâ ¬G ! ËÆeâ êVA
V¦ò ÌS@ ËKÒ Xîäâ {S<Ë Çh {Xîªâ ôdGä úä<dB $ òäâOA Gô {SA<Ë{ÂÒùXî Ìäô¶Ìäô Vd´äÒíä ¬â*
´äXîô ß{Gâ tÙò ¬â* ß¿v>A {SXîäô {Sâ¬ Vâ êVXîä ®òäG XîôËä dH ßäHô Vd´ íÒcî{ Xîä Gä¬ ¬Æ]
Vâ ê¿úäôh XîôËä dH, ¬G ¬â* í¬ôh XîôËä dH, êV ËKÒ ¬â* ÒÈ<¸ ô]Gä XîoA oA GdA* oÂ_Ëä, ·äG
¨äôä V¶fò-uÒ{Îòùò ô<dË ß¿v>A {SXîäô ÌÆ<¾ ¬â* ´äGËä dH $ BXî <G¬âÉ ¬ä½ oA êVâ oÂ_Ëä GdA*,
ÌS@ Xîä dA {SÒúG XîôËä ôdËä dH, ÒdA ÌÆ<¾¬äGè, kV {SXîäô í¬ôh-VÆTä-ôV Xîä {äG XîôËâ dÆòâ
êV ÌS@ ËKÒ Xîä VäÇä¦Xîäô XîôXâî ÌS@ cî{ Vâ {S<Ë òÆO ¬â* Á<ÒË ôdËä dH $
270-Gä¬ ¬<d¬ä $ ôä´ ¬ÈOä¶Xî Ëä_
Gä¶Ò ôâ Gä¶Ò ôâ, VXî_ <fôäâ¬<h Gä¶Ò ôâ, ¬H* Ì<_däôA ´äê¶ ôâ $$ µ>âXî $$
ÙØíËô Ëäôâ {äô êËäôâ, GôXî <GÒäôâ Gä¶Ò ôâ $$ 1 $$
Ëäôhdäôä oÒ ´_ {äôä, <G¬ù_ Väôä Gä¶Ò ôâ $$ 2 $$
GÂô <Ù]äÒâ Ëâ´ <¬_äÒâ, Jòäâ<Ë ÓäÒâ Gä¶Ò ôâ $$ 3 $$
VÌ VÆ] ÙäËä ß¬ÈË ôäËä, ÙäÙõ ¬äËä Gä¶Ò ôâ $$ 4 $$
Gä¬ ¬<d¬ä Xîd ôdâ dH*VÒù <fôäâ¬<h {ô¬ä¦¬ä Xâî Gä¬äâ* Xîä <ú¼ËG Xîô, Gä¬ dA
XîÁòäh Xâî VäTGäâ* ¬â* aâbl> VäTG dH $ ¬H* Ëäâ Gä¬ Xî[ dA Ì<_däôA ´äËä d¤Â $ Gä¬ ÙØíËô ÙØ:] Vâ
ËäôËä dH, <ÒÉòäfä GÙA Vâ {äô êËäôËä dH, GôXî Vâ ÌúäËä dH, Gä¬ dA V¶Väô Xâî ôäO cî{ ´_ Vâ
{äô XîôGâ Òä_ä däâGâ Vâ ËäôXî dH, <G¬ù_ ßäHô fÄÙ VÈ<bµ> Xîä Väô ËKÒ dH $ Gä¬ dA ÌÆ<¾ ¬â* ·äG-
Jòäâ<Ë ÓäXîô íÒíÒcî{ Xîä VäÇä¦Xîäô XîôäËä dH Ëä Ëâ´ íÒcî{ ÌS@ ¬â* <¬_äËä dH $ Gä¬ dA
V¶{Âhù VÆ]äâ* Xîä {SÙäËä dH $ d¬ êV Gä¬ä¬ÈË Vâ dA ßGÆôÓî däâXîô ¬íË dH* $
ôäO µ>äâ«>A (Ëäâ«>A) 16 627
271-XâîÒ_ <ÒGËA $ ôä´<ÒxäTô Ëä_
ôäk ôâ ôäk ôâ, VXî_ oÆÒG{<Ë ôäk ôâ, ß¬ÈË ÙâdØ ßøäk ôâ ôäk $$ µ>âXî $$
{ôXîµ> ôäËä {ôXîµ> ¬äËä, {ôXîµ> GÂô <Ù]äk ôâ ôäk $$ 1 $$
VÆNíô ·äGä VÆNíô ®òäGä, VÆNíô Ëâ´ <¬_äk ôâ ôäk $$ 2 $$
ß<Òú_ ¬â_ä ß<Òú_ ]â_ä, ß<Òú_ Jòäâ<Ë Óäk ôâ ôäk $$ 3 $$
<Giú_ ÌHGä <Giú_ GHGä, ÙäÙ õ Ì<_ Ì<_ ´äk ôâ ôäk $$ 4 $$
ß¨HË íÒcî{ Xî[ {SäNIË Xâî <_B <ÒGò Xîô ôdâ dH*dâ tÙòâiÒô ! {ô¬âiÒô ! V¶{Âhù oÆÒG-
{<Ëòäâ* Xâî oA kùiÒô ! ßä{ ß{Gä ÙfùGä¬ÈË ÙâXîô d¬â* ËÈIË Xîôâ*, {SXîµ> cî{ Vâ ß{Gä íÒcî{
<Ù]äÒâ*, <´VVâ d¬ oA {SXîµ> cî{ Vâ êV¬â* ßGÆô¢Ë däâXîô ¬íË däâ ´äÒâ* $ <Giú_ ®òäG ßäHô
<Giú_ ·äG Xâî ¨äôä d¬Xîäâ ß{Gâ <Giú_ Ëâ´ ¬â* <¬_äÒâ* $ ßä{ Xâî Níô íÒcî{ Vâ <¬_Xîô
<íô ßäG¶Ù cî{ ]â_ ]â_Ëâ ôdâ* $ ßä{ d¬ Xîäâ ß{Gâ Níô Jòäâ<Ë íÒcî{ ¬â* V¬ä<Òbµ> Xîô
_A<´òâ $ ßÌ d¬äôâ ÒúG oA <Giú_ ÌS@ oäÒGä òÆÓî dA <GXî_â*, Gâ½äâ* Vâ oA VÒù½ <Giú_ ÌS@
dA Ùâ]â*, d¬ {ô BâVA XÈî{ä Xîôâ*, d¬ ßä{ Xî[ Ìäô¶Ìäô Ì<_däôA ´äËâ dH* $
272-ô<VXî ßÒíä $ VÒäôA Ëä_
duô ôV ¬äËâ ¬OG oòâ $
VÆ<¬ô-VÆ<¬ô oòâ ¬ËÒä_â, ´ä¬h ¬ôh VÌ oÂ_ Oòâ $$ µ>âXî $$
<G¬ù_ o<Óî {Sâ¬ ôV {AÒH*, ßäG G Ùõ´ä oäÒ TôH* $
Vd´H* VÙä ôä¬ ô¶O ôäËâ, ¬Æ<Óî ÒHXÆî°l>H* Xîdä XîôH* $$ 1 $$
Oäk Oäk ôV _AG oòâ dH*, XîvÂ> G ¬ä¶OH* V¶Ë ´Gä $
ßäHô ßGâXî ÙâdØ ÙË ßäOH*, ßäG G oäÒH ôä¬ <ÌGä $$ 2 $$
kXî µ>Xî ®òäG ôdH* ÁòäH _äOâ, v>äXî {ôâ duô ôV {AÒH* $
ÙäÙõ ¬yG ôdH* ôV ¬äËâ, BâVâ duô Xâî ´G ÁÒH* $$ 3 $$
oOÒÙè o<Óî ôV Xâî ô<VXî V¶Ëäâ* Xî[ ßÒíä ÌËä ôdâ dH*duô o<Óî-ôV Xâî ô<VXî ´G
êVA ¬â* <G¬yG däâXîô ¬íË däâ Oòâ dH* $ {S<ËÇh í¬ôh XîôËâ-XîôËâ êVVâ ¬ËÒä_â däâXîô ´¼¬-
¬ôh Xâî ¬äOù Xîäâ oÂ_ Xîô duô Xâî íÒcî{ Xîäâ dA {SäIË dØòâ dH* $ ÒËù¬äG Xâî V¶Ë oA <G¬ù_
{Sâ¬äo<Óî-ôV Xîä {äG XîôËâ dH*, ß¼ò Xîäâkù oA ÙõVôä oäÒ tÙò ¬â* GdA* ô]Ëâ $ Òâ Ëäâ VÙä
íÒäoä<ÒXî dA ôä¬ Xâî {Sâ¬-ô¶O ¬â* ßGÆôÓî dH* ßäHô Xîd oA ÙâËâ dH*""d¬ ÒHXÆî°l>ÒäVä<Ù úäô
¬ÆN¢Ëòäâ* Xîä ¢òä Xîôâ*Oâ ?'' Òâ V¶Ë ´G ´äâ Ìäô¶Ìäô duô-òf OäG XîôËâ dØòâ duô ¬â* dA _AG däâ ôdâ
dH* , ß¼ò XÆîv> oA GdA* ¬ä¶OËâ ßäHô êGXâî ßäOâ _äXîô ê¼dâ* ßGâXî {SXîäô Xîä ÙäG Ùâ Ëäâ oA êGXîäâ
ôä¬ Xâî <ÌGä ß¼ò XÆîv> oA ß¿v>ä GdA* _OËä $ Òâ Ëäâ ®òäG ¬â* <G<Gù¬âÉ ð<bµ> Vâ {SoÆ Xîäâ Ùâ]Ëâ dØòâ
Ëä ê¼dA* ¬â* ß{GA ÒÈ<¸ _OäËâ dØòâ duô-ôV {äG Vâ ËÈIË dØòâ {ªâ ôdËâ dH* $ kV {SXîäô duô-ôV ¬â*
<G¬yG däâ ¬íË dØòâ duô Xâî oÓî´G ÁÒG Täôh XîôËâ dH* $
273-(OÆ´ôäËA) XâîÒ_ <ÒGËA $ VÒäôA Ëä_
Ëâ ¬H* Xî[Tâ_ä ôä¬, ´â ËH* ÒäôÀä Ëâ $
¬äôO ¬âNÁd, ß¬äôO ßhVuô, ßXîô¬ Xîô¬ dôâ $$ µ>âXî $$
VäTÂ Xîäâ V¶O v>äªAGH, ßV¶O<Ë ßhVuôòäâ $
VÆXÈîË ¬ÂXî[ ß<Òxä VäTA, <ÒÉòä <ÒíËuôòäâ $$ 1 $$
ßäG XîgØ ßäG Vä¶oÁòÆ, Gâhâ* ßäG ÙAl>äâ $
ß¬ÈË XîªÒäâ, <ÒÉ k<¬ _äOäâ, ]äËä¶ ß<Ë ¬Al>äâ $$ 2 $$
ôä¬ tÙäA <ÒVäôA GH, ¬äòä ¬G ÙATäâ $
{ä¶úäâ¶ {SähA OÆæ¬Æ] ÌôJòä, Ëâ ÙäÙõ Xî[Täâ $ $ 3 $$
Ì<d¬Æù]Ëä òÆÓî ßGÆ<úË áòÒdäô {SÙfùG cî{ <ÒGò Xîô ôdâ dH*ôä¬ ! ¬H*Gâ Òâ dA Xîäòù
<Xîòâ dH*, ´äâ ßä{Gâ <GÉâT <Xîòâ â $ V¼¬äOù Xîäâ v>äâª Xîô XÆî¬äOù Xîä ßGÆVôh <Xîòä $ VÆXî¬äâÍ Xîäâ
¦òäO Xîô XÆîXî¬ù <Xîòâ $ V¶Ëäâ* Xîä V¶O v>äâª Xîô XÆîV¶O<Ë ¬â* {SÒÈ¸ dØßä $ VÆXÈîË ¦òäO Xîô ß<Òxä
Xîäâ tÙò ¬â* ô]Ëâ dØòâ <ÒÉòäâ* Xîä dA <ÒíËäô <Xîòä $ ßä{Xâî òf Ëä Gä¬ Xîäâ ¦òäO Xîô ß¼ò
Vä¶VäuôXî ÌäËâ* dA XîdA ßäHô VÆGA $ Gâ½äâ* Vâ oA ßä{ Vâ ß¼ò ßV¦ò {S{¶ú dA Ùâ]ä $ ßä{Xîä
<ú¼ËGä¬ÈË Ëäâ XîµÆ> óî_ Xâî V¬äG _Oä ßäHô <ÒÉò-<ÒÉ ]äËâ V¬ò ß¬ÈË ËÆÁò ß<Ë ¬TÆô
_Oä $ kVA<_B ôä¬ ! ¬H*Gâ ßä{ Xîä <ú¼ËG tÙò Vâ oÂ_ Xîô ¬ä<òXî {ÙääâÍ ¬â* ¬G <Ùòä, OÆæ¬Æ]
{SähA V¶Ëäâ* Gâ {¶ú <ÒÉòäâ* ¬â* ôäO XîôGä <GÉâT <Xîòä ä <Xî¼ËÆ ¬H*Gâ ÒdA <Xîòä $ ßË: ¬H* ÙäâÉA dõ¶,
<óîô oA ßä{ ¬âôä ê¾äô XîôGâ Xî[ XÈî{ä Xîôâ¶ $
274-<Òôd <ÒGËA $ <½Ëä_
Xîdäâ ¢òäâ* ´G ÁÒH Vä¶kòä¶ ! Ùâ úôh Xî¬_ ßäTäô däâ $
«Â>ÌË dH oÒ-VäOôä, XîäôA1 Xîôäâ XîôËäô däâ $$ µ>Xâ î $$
¬AG ¬ôH <ÌG {ä<hòä¤, ËÆ¬ <ÌG òâd <Òúäô däâ $
´_ <ÌG XHîVH* ÁÒdA*, ßÌ Ëäâ <XîËA kXî Ìäô däâ $$ 1 $$
Jòäâ* {ôH {Ë¶Oä Jòäâ<Ë ¬â*, Ùâ] Ùâ] <G´ Väô däâ $
IòäVä ÌÂ¶Ù G {äÒkù, ËÌ ÒG ÒG XîôH {ÆXîäô däâ $$ 2 $$
<Gf <ÙG {Aô {ÆXîäôdA, ËG Xî[ Ëä{ <GÒäô däâ $
ÙäÙõ <Ò{<Ë VÆGäÒdA, Xîô _äâúG V¼¬Æ] úäô däâ $$ 3 $$
<Òôd {ÂÒùXî ÙfùGäù <ÒGò Xîô ôdâ dH*dâ {Soäâ ßä{ dA Xîdäâ ? ßä{Xîä oÓî ßä{Xâî <ÌGä
XHîVâ Á<ÒË ôd VXîËä dH ? ßË: ¬Æeâ ß{Gâ úôh-Xî¬_äâ* Xîä ßäaò Ùäâ $ ¬H* V¶Väô-<V¼TÆ ¬â*
«Â>Ì ôdä dõ¶, dâ oÓîäâ* Xîä ê¾äô XîôGâ1 Òä_â XîôËäô ! ¬âôA VdäòËä1 Xîôäâ $ ´_ <ÌGä ¬¿v>A XHîVâ
Á<ÒË ôd VXîËA dH ? Òd Ëäâ {äGA <ÌGä ¬ô dA ´äËA dH $ ßä{Xâî <ÌGä d¬äôA oA òdA Ùfä dH,
ßä{ <Òúäô Xîô _äâ $ ßÌ Ëäâ d¬ ßä{Xâî <ÌGä <XîËGâ V¬ò ËXî Á<ÒË ôd VXîËâ dH* ? ß<TXî
GdA* ôd VXâ*îOâ $ ´HVâ {Ë¶O Jòäâ<Ë Xîäâ Ùâ] Xîô êV¬â* {ªËä dH, ÒHVâ dA <ÒiÒ Xâî Väô cî{ ¬âôâ {Soäâ !
ßä{ {ô d¬ ß{Gä Ì<_ÙäG Xîô ôdâ dH* $ ´HVâ IòäVâ úäËXî {ÇA Xîäâ íÒä<Ë-<Ì¼ÙØ GdA* <¬_ËA ËÌ
Òd êVXâî <_B {S<Ë ÒG ¬â* ´äXîô {ÆXîäô XîôËä ôdËä dH, ÒHVâ dA d¬ ôä<½-<ÙG <Òôd áòä Vâ òÆÓî
däâXîô {ÆXîäô ôdâ dH* $ d¬äôâ fôAô Xîä <ÒòäâO´¼ò ÙØ] Ùõô Xîôäâ $ d¬ ß{GA <ÒGò ¨äôä ßä{Xîäâ VÆGä
ôdâ dH* $ ßä{ V¼¬Æ] {SXîµ> däâXîô d¬äôâ ÙäâGäâ* Gâ½äâ* Vâ ß{Gâ ÙäâGäâ* Gâ½ <¬_äXîô úäô Gâ½ Xîôäâ $ d¬
ßä{Xîäâ ßäHô ßä{ d¬Xîäâ <G<Gù¬âÉ ð<bµ> Vâ Ùââ]â*, BâVA XÈî{ä Xîôäâ $
275-XâîÒ_ <ÒGËA $ <½Ëä_
ËÂ¶ Väúä Vä<dÌ ¬âôä $
Xî¬ù XîôA¬ XÈî{ä_Æ <Gdäôäâ, ¬H* ´G Ì¶Ùä Ëâôä $$ µ>âXî $$
ËÆ¬ ÙAÒäG VÌ<dG Xî[ ´äGäâ, ÙAGäGä Ùòä_ä $
<Ù]äk ÙAÙäô ¬äH´ Ì¶Ùâ Xîäâ, Xîäk¬1 Xîôäâ <Gdä_ä $$ 1 $$
¬ä<_Xî VÌH ¬Æ<_Xî Xâî Vä¶kù, V¬ù <Vô´Gdäôä $
]Hô ]ÆÙäk ]_Xî ¬â* ]â_Ë, Ùâ ÙAÙäô ËÆPdäôä $$ 2 $$
¬H* <fXîíË:2 ÙôOd ËâôA, duô d´Âô ËÂ¶ Xî<dòâ $
ÙäÙõ ¨äôH ÙAG {ÆXîäôH, Xîädâ G ÙfùG _<dòâ $$ 3 $$
ÙfùGäù <ÒGò Xîô ôdâ dH*dâ V¶Väô ôúGä<Ù cî{ Xî¬ù XîôGâ Òä_â XÈî{ä_äâ ! ßä{ ¬âôâ
V¿úâ íÒä¬A dH*, ¬H* ßä{Xîä ÙäV dõõ¶ $ ¬Æe ´G Xî[ ßäâô Ùâ]äâ $ ßä{ VÒù· dH*, VoA Xâî tÙò Xî[
Ní<Ë ´äGËâ dH* $ dâ ÙAGäGä ! Ùòä_äâ ! ßä{ ¬Æe ÙäV Xîäâ ß{Gâ Níô1 íÒcî{ Xîä ÙfùG Xîôä
Xîô ÙfùGäG¼Ù Vâ XÈîËXÈî¦ò Xîôäâ $ dâ V¬ù VÈ<bµ> XîËäù {Soäâ ! ßä{ Ëäâ VoA V¶Väô Xâî íÒä¬A dH* $
dâ kùiÒô ! ßä{Xî[ XÈî{ä ¨äôä dA ¬H* V¶Väô ¬â* <ÒúôGä cî{ ]â_ ]â_Ëä ôdä dõ¶õ <Xî¼ËÆ ßÌ däô2 Xîô
ßä{Xâî ÙôÌäô ¬â* ßäòä dõ¶ $ ßä{ {ä{-Ëä{ dôGâ Òä_â duô Xîd_äËâ dH* $ ßä{ ÙfùG Ùâ*, ¬H* ÙAG
ßä{Xâî ¨äôä ÙfùGäù {SäùGä Xîô ôdä d¤Â, <óîô oA ¬Æeâ ÙfùG ¢òäâ* GdA* {SäIË däâ ôdâ dH* ?
276-ê{Ùâf úâËäÒGA $ ¬Xîô¼Ù Ëä_
XÆîv> úâË ôâ Xîd ¢òä ßäòä ?
kG¬â* ÌHl>ä óÂî_ Xîô, ËH* Ùâ]A ¬äòä $$ µ>Xâ î $$
ËÂ¶ ´<G ´äGH* ËG TG ¬âôä, ¬Âô] Ùâ] oÆ_äòä $
ßä´ Xîä_ ú_ ´äÒH ÙâdA, BâVA VÆ¼Ùô Xîäòä $$ 1 $$
ôä¬ Gä¬ <G´ _A<´òâ, ¬H* Xîd V¬eäòä $
ÙäÙõ duô Xî[ VâÒä Xî[´â, VÆ¼Ùô Vä´ <¬_äòä $$ 2 $$
276-280 ¬â* ê{Ùâf ¨äôä VúâË Xîô ôdâ dH*ßôâ {SähA ! XÆîv> Ëäâ VäÒTäG däâ, Ooù ¬â*
{SoÆ Vâ ¢òä Xîd ßäòä ä ? Òdä¶ Ëäâ ËÂGâ {S<Ë·ä Xî[ A-""¬Æeâ fAøS Ooù OÆdä Vâ <GXîä_äâ, ¬H*
ßä{Xîä o´G Xîcî¶Oä $'' uXî¼ËÆ Ìädô ßäXîô ´Ì ËÂGâ ¬äòä Ùâ]A dH, ËÌ Vâ kG <ÒÉòäâ* Xâî ê{oäâO
¬â* dA {SV¼G däâXîô ÌHl>ä dH $ ßôâ ¬Â]ù ! ËÂ TGä<Ù Xîäâ Ùâ]Xîô êV Ooù ¬â* Xî[ dØkù {S<Ë·ä Xîäâ oÂ_ Oòä
dH, <Xî¼ËÆ ËÂ ¬Ë V¬e <Xîòd ËG TG ¬âôä dH $ BâVA VÆ¼Ùô Xîäòä Xîäâ v>äâª ßä´-Xî_ ¬â* dA
ÁÒä¦¬ä ú_ä ´äòâOä, ßË# ËÂ ôä¬-Gä¬ Xîä í¬ôh Xîô _â $ ¬H*Gâ Ìäô¶Ìäô Xîd Xîô V¬eäòä
dHduô Gâ ¬GÆbò Ùâd ´HVA VÆ¼Ùô Vä¬OSA ËÆeâ ÙA dH, êV duô Xî[ o<Óî Xîô $
277-¬Xîô¼Ù Ëä_
Gâ<µ>1 ôâ ¬äµ>A ¬â* <¬_Gä, ¬äâª ¬äâª Ùâd Xîädâ Xîäâ ú_Gä$$ µ>âXî $$
Xîädâ Xîäâ ß{Gä ¬G «Æ>_äÒH,òdØ ËG ß{Gä GAXîä TôGä $
Xîäâ<µ> ÒÉù ËÂ¶ Xîädâ G ÁÒH, <Òúäô Ùâ] ßäOH* dH ¬ôGä $$ 1 $$
Xîädâ G ß{GA Ìäµ> V¤ÒäôH, V¶ò¬ ôdGä VÆ<¬ôh Xîôhä $
O<d_ä ! ÙäÙõ OÒù G Xî[´â, òdØ V¶Väô {¶ú <ÙG oôhä $$ 2 $$
ßôâ ! òd Ùâd V¦ò GdA* dH, ß¼Ë- ¬â*1 kVâ <¬D>A ¬â* <¬_Gä dH, <óîô ø¬¶«> Vâ kVâ ¬äâª-¬äâª
Xîô ¢òäâ* ú_Ëä dH ? ß{Gâ ¬G Xîäâ <ÒÉò {Sä<IË Xâî <_B ¢òäâ* ú¶ú_ Xîô ôdä dH ? òd ß{Gä
fôAô ß¿v>A {SXîäô VÙäúäô ¬â* dA ô]Gä úä<dòâ $ ËÂ Xîäâ<µ> ÒÉù ËXî ÁÒâ Ëäâ oA <Òúäô XîôXâî
Ùâ], ßäOâ ¬ôGä dA däâOä $ ¢òäâ* GdA* ß{Gâ XîÁòäh Xîä ¬äOù VÆTäôËä ? ËÆeâ V¶ò¬ Vâ ôdËâ dØòâ
duô í¬ôh XîôGä úä<dB $ ßôâ ! ËÂ <ÒÉòäâ* Vâ {äO_ däâXîô OÒù ¬Ë Xîôâ, òd V¶Väô-òä½ä ËÆeâ {ä¶ú
<ÙG ¬â* dA {ÂôA XîôGA dH ßäùËè VäË Òäô ¬â* BXî ´¼¬ Xîä ßäHô BXî ¬ôh Xîä ú_ä ´äËä dH, {ä¶ú
<ÙG dA ÁÒG Xâî fâÉ ôdËâ dH* $ ßË: ËÆeâ fAøSä<ËfAøS XîÁòäh Xîä VäTG XîôGä úä<dB $
278-ÌS@ òäâO Ëä_
´äk ôâ ËG ´äk ôâ $
´¼¬ VÆóî_ Xîô _âdØ ôä¬ ô<¬, VÆ<¬ô VÆ<¬ô OÆh Oäk ôâ $$ µ>Xâ î $$
Gô Gäôäòh VXî_ <fôäâ¬<h, ´¼¬ ß¬äâ_Xî ßäk ôâ $
Väâ ËG ´äk ÓË G<d* ´äGH, VXîH Ëäâ l>ädô _äk ôâ $$ 1 $$
´ôä Xîä_ <ÙG ´äk OôäVH, ËäVäH* XÆîv> G ÌVäk ôâ $
<v>G <v>G v>A´Ë ´äk ¬ÆyT Gô, ß¶Ë Xîä_ <ÙG ßäk ôâ $$ 2 $$
{Sâ¬ oO<Ë VäTÆ Xî[ V¶O<Ë, Gä¬ <Gô¼Ëô Oäk ôâ $
´â <fô oäO Ëäâ VäH*´ 1 VÆóî_ Xîô, ÙäÙõ <Ò_PÌ G _äk ôâ $$ 3 $$
ßôâ {SähA ! ¬H* ËÆeâ ÌäôPÌäô Xîd ôdä dõ¤-kV ¬äGÒ Ùâd Xâî iÒäV <ÒÉòäâ* ¬â* _O Xîô áòù
´ä ôdâ dH*, ËÂ ÌäôPÌäô ôä¬ Xîä í¬ôh ßäHô OÆh-OäG XîôËâ dØòâ, êV ôä¬ ¬â* ßoâÙ cî{ Vâ ô¬h
XîôXâî ß{Gä ¬GÆbò ´¼¬ Vóî_ Xîô _â $ Gô fôAô VÌ fôAôäâ* ¬â* aâþ> ßäHô Gäôäòh Xî[ {Sä<IË Xîä
dâËÆ dH, ßË: òd ´¼¬ ß¬ÂÁò dH, ÒdA ËG <ÒÉò-ê{oäâO ¬â* áòù ´ä ôdä dH $ V¶VäôA {SähA kV
ÌäË Xîäâ GdA* ´äGËâ $ ´dä¶ ËXî däâ VXâî kVâ fAøS dA o´G ¨äôä ß{Gâ ÒäíË<ÒXî íäG {SoÆ Xâî
íÒcî{ ¬â* dA _Oä $ ÒÈ¾äÒíä kVXî[ VÆ¼ÙôËä Xîäâ Ëä Xîä_ kVXî[ ßäòÆ Xâî <ÙGäâ* Xîäâ OSäV
XîôËä ´ä ôdä dH $ êV {ô ËâôA f<Óî XÆîv> oA Xîä¬ G ÙâOA $ ¬Â]ù Gô ! òd fôAô Çh 2 ¬â* ÇAh
däâËä ´ä ôdä dH $ kV {SXîäô ß¼Ë Xîä <ÙG ßä ´äòOä $ ò<Ù ËÂ ¬GÆbò fôAô {Sä<³ Vâ ß{Gä ß¿v>ä
oäyò ¬äGËä dH, ËÌ Ëäâ V¶Ëäâ* Xî[ V¶O<Ë Ëä <Gô¼Ëô oOÒäGè Xîä Gä¬ OäòG XîôËâ dØòâ {Sâ¬äo<Óî
XîôXâî kV Gô ´¼¬ cî{ Vä¬OSA1 Xîäâ Vóî_ ÌGäGâ ¬â* Ùâô ¬Ë Xîô $
279-<½Ëä_
Xîädâ ôâ ÌXî ¬Â_ O¬äÒH, ôä¬ Xâî Gä¬ o_â VúÆ1 {äÒâ $$ µ>âXî $$
ÒäÙ <ÒÒäÙ G Xî[´â _äâkù2, ÒäÙ <ÒÒäÙ G duô ôV däâkù $$ 1 $$
¬H* ËH* ¬âôA ¬äGH Gä*dA*, ¬H* ËH* ¬âµ> <¬_â duô ¬ä¶dA* $$ 2 $$
däô ÁË VäH* duô ôV ´äkù, V¬e Ùâ] ¬âôâ ¬G oäkù $$ 3 $$
¬Â_ G v>äªA ÙäÙõ ÌäHôâ, ´<G1 oÂ_H ËÂ¶ ÌXîÌâ ßäHôâ $$ 4 $$
ßôâ _äâOäâ1 ! Xîäâkù áòù ÌXîÒäÙ XîôXâî ß{Gä iÒäV cî{ ¬Â_ TG ¢òäâ* ]äâÒâ, VÆ] Ëäâ
o_A {SXîäô ôä¬-Gä¬ <ú¼ËG Vâ dA {Sä³ däâËä dH $ ßË: dâ _äâOäâ ! ÒäÙ-<ÒÒäÙ GdA* XîôGä
úä<dB $ ÒäÙ-<ÒÒäÙ Vâ duô-o<Óî-ôV {Sä³ GdA* däâËä $ ¬H*, ËÂ k¦òä<ÙXî oâÙ-·äG Xîäâ oOÒäGè
ß¿v>ä GdA* ¬äGËâ, V¶Ë-´G "¬H*, ËÂ' cî{ oâÙ ÌÆ<¾ Gý> Xîô Xâî dA duô-íÒcî{ ¬â* <¬_Ëâ dH* $ oäkù !
ËÆ¬ oA ß{Gâ ¬G ¬â* V¬e Xîô Ùâ] _äâ, däô ÁË Xîä {Sò¦G XîôGâ Vâ duô o<Óî-ôV tÙò Vâ ú_ä
´äËä dH $ dâ <Òxä Xâî OÒù Vâ ê¼¬¸ ! ËÂ oOÒÙè <o¼G ÌäËäâ* Xâî ÌXîGâ ¬â* dA {SoÆ Xîäâ ¬Ë1 oÂ_, ß{Gâ
¬Â_ íÒcî{ {ôÌS@ Xîä <ú¼ËG ¬Ë v>äâª $
òd {Ù fäí½äù ¬â* {SÒÈ¸ Vä¤oô Xâî {¶<«>Ë Xîäâ Xîdä ä $
280-<½Ëä_
dØ<Vòäô dä<Xî¬ ¼òäÒ dH, Vä¶kù Xâî ÙAÒäG $
XÆî_ Xîä <dVäÌ däâOä, V¬e ¬ÆV_¬äG $$ µ>âXî $$
GAòË2 GâXî[ Vä<_Xîä¶4, ôäíËä kù¬äG5 $
k]_äV6 ß¶Ùô ßä{hâ, ô]hä¤ VÆÌdäG7 $$ 1 $$
dØ¢¬ dä<´ô däâk ÌäÌä, ¬ÆVÁ_¬8 ¬dôÌäG9 $
ß¢_10 VâËA ßä{hä, fäâT _âdØ VÆ´äG $$ 2 $$
dXî11 VäH* d´ÂôA dõ¶hä¶, Ùâ]hä¶ Xîô ·äG $
ÙäâíË12 ÙäGä13 ÙAG Xîä, ¬Ghä¶ óîô¬äG14 $$ 3 $$
OÆíVä dHÒäGA15 Ùõô Xîô, v>äª Ùâ ß<o¬äG $
ÙØkù16 ÙôäâOä17 Gä¶<d* ]Æ<fòä¤, ÙäÙõ _âdØ <{v>äG $$ 4 $$
ßôâ dä<Xî¬ ! VäÒTäG ôdGä, oOÒäGè Xâî ÙôÌäô ¬â* ¼òäò dH $ dâ ¬ÆV_¬äG ! V¬e _âGä
Òdä¶ VÌXîä1 <dVäÌ däâOä $ ß{GA k¿v>ä2 o_äkù3 ¬â* ô]Gä, VÙä4 kù¬äGÙäôA5 Xâî ¬äOù {ô ú_Gä $
ß{Gâ oAËô VÌVâ {Sâ¬6 ô]Gä ßäHô {<Ò½7 {SoÆ Xî[ ßä·ä ¬â* ê{NíË ôdËâ dØòâ {Âôä8 Ùòä_Æ9
däâGä $ dâ ÌÆ<¾¬äGè ! ÌÆ<¾10 Vâ ß{Gâ oAËô dA {ô¬ä¦¬ä Xîäâ ]äâ´_â ßäHô o´G ¨äôä V¦ò11
íÒcî{ {SoÆ Xâî V¬A{ däâXîô ·äG Vâ êVâ Ùâ]Gâ Xîä ò¦G XîôGä $ ÙAGäâ* Xâî <¬½12 ßäHô ·äËä13
{ô¬ä¦¬ä Ëä V¶Ëäâ* Xî[ ßä·ä14 ¬äGGä $ XSîäâT ßäHô {äf<ÒXî15 ÒÈ<¸ tÙò Vâ Ùõô XîôGä, ß<o¬äG
Xîäâ v>äâª ÙâGä $ <¬»òä17 oâÙ16 ´¼ò {SV¼GËä ¬â* <G¬yG ¬Ë däâGä $ òdA ËÆPdäôä Xî¸ùáò dH, kVâ
{dúäG Xîô {ä_G XîôGä $ kV {Ù Vâ Vä¤oô Xâî dä<Xî¬ <Ì_¶Ù]äG Xîäâ ê{Ùâf <Ùòä ä ßäHô Òd
kV ê{Ùâf Xîäâ ¬äGXîô ¬däôä´ Xîä oÓî dA ÌG Oòä ä $
281-VäTÆ {S<Ë ê{Ùâf $ _<_Ë Ëä_
<G{ù] ôdhä, ôä¬ ôä¬ Xîdhä, Xîä¬ XSîäâT ¬â* Ùâd G Ùdhä $$ µ>âXî $$
´âhâ* ¬äôO V¶Väô ´äk_ä, Ëâhâ* {SähA ßä{ Ìdäk_ä $$ 1 $$
´â ´â XîôhA ÓË XîôA_ä, Väâ XîôhA V¶Ë Ùõô TôA_ä $$ 2 $$
´âhâ* {¶H* _äâXî ôäËä, Ëâhâ* {¶H* VäTÆ G ´äËä $$ 3 $$
ôä¬ ôä¬ ÙäÙõ BâVâ Xî<dòâ, ôä¬ ô¬Ë ôä¬<d <¬_ ô<dòâ $$ 4 $$
VäTXî V¶Ëäâ* Xîäâ ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*VäTXî V¶Ëäâ* Xîäâ <G{ùÇ ôdËâ dØòâ ôä¬-ôä¬ ê¿úäôh
XîôËâ ôdGä úä<dòâ $ Xîä¬, XSîäâTä<ÙXî Vâ fôAô Xîäâ GdA* ´_äGä úä<dòâ $ <´V ¬äOù ¬â* V¶VäôA
{SähA ´äËâ dH*, êV¬â* ´äXîô VäTXî {SähA ß{Gâ Xîäâ V¶Väô-{SÒäd ¬â* dA ÌdäËä dH, ßË: ´äâ 2
ßGÆ<úË Xî¬ù ÓË Xâî {SähA XîôËâ dH*, êG Xî¬äâÍ Xîäâ V¶Ë ´G Ùõô dA Vâ ¦òäO ÙâËâ dH* ßäHô <´V ¬äOù
¬â* V¶VäôA _äâO ßGÆôÓî dH*, êV oäâO-ôäO cî{ {¶ ¬â* V¶Ë GdA* ´äËâ $ VäTXî V¶Ëäâ* Xîäâ kV {SXîäô
ôä¬ 2 XîôGä úä<dòâ <Xî-ôä¬ Vâ <ú¼ËG cî{ ßäG¼Ù _âËâ 2 ôä¬ ¬â* dA BXî däâXîô ôdâ* $
282-oâÉ <Ì«>¶ÒG $ _<_Ë Ëä_
d¬ {äòä, d¬ {äòä ôâ oäkù, oâÉ ÌGäò BâVA ¬G ßäkù $$ µ>âXî $$
oAËô Xîä òdØ oâÙ G ´äGH*, XîdH VÆdä<O<G ¢òäâ* ¬G ¬äGH* $$ 1 $$
ß¶Ëô {AÒ VäH* {uôúò Gä¶dA*, okù VÆdä<O<G _äâOG ¬ä¶dA* $$ 2 $$
Vä¶kù íÒIGâ XîÌdØ¤ G ßäÒH*, XîdÌä BâVâ ¬d_ ÌÆ_äÒH* $$ 3 $$
kG ÌäËG ¬äâ<d ßúô´ ßäÒH, {µ>¬1 <Xîòâ XHîVâ <{Ò {äÒH $$ 4 $$
ÙäÙõ VÆdä<O<G BâVâ Xîäâkù, ßä{ä ¬âµ> ôä¬ ôË däâkù $$ 5 $$
V¶Ë-oâÉ Xâî V¬äG íÒcî{ ÌGäGâ Òä_äâ* Xâî Ù¶o Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*Ù¶oA {SähA V¶Ë Xâî
V¬äG oâÉ ÌGäXîô XîdËä dHoäkòäâ ! d¬Gâ {SoÆ Xîäâ {Sä³ Xîô <_òä dH, ßÒiò {Sä³ Xîô <_òä
dH $ {S<Ëþ>ä Xâî <_òâ êVXâî ¬G ¬â* òd Ù¶o{Âhù oäÒGä ßäËA dH $ Òd ß{Gâ ß¼Ë:Xîôh Xâî oäâO-ôäO
cî{ Òä oAËô NíË ßä¦¬ä-ôä¬ cî{ ôdíò Xîäâ Ëäâ GdA* ´äGËä ßäHô ß{Gâ Xîäâ {SoÆ {Sä<³ cî{
VÆdäO Vâ òÆÓî XîdËä dH, {ô¼ËÆ kV {SXîäô XîdGâ Vâ {SoÆ Ëä d¬äôä ¬G XHîVâ ¬äGâ ? oAËô Ëäâ {SoÆ Vâ
{uôúò GdA* dØßä dH XâîÒ_ Ù¶o Vâ V¶VäôA _äâOäâ* ¬â* ß{Gâ Xîäâ {SoÆ V¶òäâO cî{ VÆdäO Vâ òÆÓî XîdËä
dH $ {SoÆ Ëäâ XîoA íÒIG ¬â* oA tÙò ¬â* GdA* ßäËâ ßäHô XîdËä BâVä dH-¬âôâ tÙò-¬d_ ¬â* {SoÆ Xîäâ
{S<Ë<ÙG ÌÆ_äËä dõ¶ $ BâVA ÌäËäâ* Vâ d¬â* Ìªä ßäiúòù däâËä dH $ {ä]¶«>1 XîôGâ Vâ {SoÆ XHîVâ <¬_â*Oâ ?
´äâ VÌ {SXîäô Xîä ßd¶Xîäô Gbµ> XîôXâî ôä¬ ¬â* ßGÆôÓî däâËä dH, BâVä Xîäâkù ¬däGÆoäÒ dA {SoÆ {Sä<³
cî{ VÆdäO Vâ òÆÓî däâËä dH $
283-ßä¦¬ V¬Ëä $ ê¦VÒ Ëä_
BâVâ ÌäÌä ôä¬ ô¬A´H, ßäË¬ VäH* ß¶Ëô G<d* Xî[´â $$ µ>âXî $$
´HVâ ßäË¬ ßä{ä _â]H, ÁÒ ´¼ËÆ BâVâ Xîô {â]H $$ 1 $$
BXî ôä¬ BâVâ Xîô ´äGH*, ßä{ä {ô ß¶Ëô G<d* ßäGH* $$ 2 $$
VÌ øµ> ßä¦¬ BXî <ÒúäôH, ôä¬ VGâdA {Säh d¬äôH $$ 3 $$
ÙäÙõ Vä¤úA ôä¬ VOäkù, BâVä oäÒ d¬äôâ oäkù $$ 4 $$
VÌ ¬â* V¬-oäÒ Vâ ÌËäùÒ XîôËâ dØòâ o´G XîôGâ Xî[ {Sâôhä Xîô ôdâ dH*dâ ÌäÌä ! BâVä
ßoâÙ ·äG òÆÓî ôä¬ ¬â* ôä¬ Xîä <ú¼ËG cî{ ô¬h XîôGä úä<dòâ $ <´VVâ <XîVA oA ßä¦¬ä Vâ
oâÙ áòÒdäô G <Xîòä ´äò $ ´HVâ ß{GA ßä¦¬ä Xîäâ Ùâ]â $ ÒHVâ dA ß{GA ßä¦¬ä V¬e Xîô VoA
ÁÒ-´¼ËÆßäâ* Xîäâ Ùâ]Gä úä<dòâ $ <Òúäô XîôXâî ´äGâ-VÌ ¬â* BXî dA ôä¬ NíË dH, ß{Gâ {ôäòâ
Xîä oâÙ tÙò ¬â* G ßäGâ Ùâ Ëä BâVä <Òúäô Xîôâ <Xî-VoA fôAôäâ* ¬â* ßä¦¬ä BXî dA dH ßäHô ôä¬ d¬
VÌXîä dA {Säh íGâdA dH $ dâ oäkù ! d¬äôâ tÙò ¬â* Ëäâ BâVä dA oäÒ dH <Xî-ßä¦¬äôä¬ Vâ VPÌ¼T däâGä
dA V¿úä VPÌ¼T dH $ fôAôä<Ù Xîä oâÙ òÆÓî VPÌ¼T <¬»òä dH $
284-Gä¬ V¬Ëä $ ê¦VÒ Ëä_
¬äTkòäâ-¬äTkòäâ ¬Al>äâ ôA ¬äk, ¬ädÒäâ-¬ädÒäâ oâ<µ>òäâ ßäk $$ µ>âXî $$
Xîä¼dkòäâ-Xîä¼dkòäâ XîôËä¶ ´äk, XâîfÒäâ-XâîfÒäâ XâîfÒäâ Täk $$ 1 $$
oÂTôäâ oÂTôäâ oÂTôäâ oäk, ô¬Hòäâ ô¬Hòäâ ôgäâ V¬äk $$ 2 $$
Gôduô Gôduô Gôduô ôäk, Oäâ<Ò¼Ùäâ Oäâ<Ò¼Ùäâ ÙäÙõ Oäk $$ 3 $$
oOÒÙè Gä¬äâ* ¬â* VäPòËä <Ù]ä ôdâ dH*dâ oäkù ! ¬äTÒ 2 XîôGä ¬Æeâ ¬TÆô _OËä dH $
¬ädÒäâ 2 (OÆ´ôäËA Gä¬) XîôGâ Vâ Òâ {SoÆ ßäXîô ¬Æe Vâ <¬_â dH* $ XÈîbh 2 XîôËâ dA ¬âôä V¬ò
´äËä dH $ XâîfÒ 2 XîôGâ Vâ XâîfÒ ÙäHªXîô ßäËâ dH* $ oÂTô 2 XîôGä oÂTô {SoÆ Xîäâ <{Sò _OËä dH $
d¬ ô¬Hòä 2 XîôËâ dØòâ êVA ¬â* V¬ä ôdâ dH* $ d¬ Gôduô 2 XîôËâ ôdËâ dH*, Gôduô VÌXîä ôä´ä dH $
Oäâ<Ò¼Ù 2 OäËâ ôdËâ dH* $ kV {SXîäô VoA oOÒ¼Gä¬ d¬Xîäâ V¬äG oäÒ Vâ <{Sò _OËâ dH* $
285-V¬Ëä $ ÒV¶Ë Ëä_
BXîdA* BXH*î oòä ßG¶Ù, BXîdA* BXH*î oäOâ ¨¼Ù $$ µ>âXî $$
BXîdA* BXH*î BXî V¬äG, BXîdA* BXH*î {Ù <GÒäùG $$ 1 $$
BXîdA* BXH*î <½oÆÒG Väô, BXîdA* BXH*î ßO¬ ß{äô $$ 2 $$
BXîdA* BXH*î <Goùò däâk, BXîdA* BXH*î Xîä_ G Xîäâk $$ 3 $$
BXîdA* BXH*î øµ> {ôXîäf, BXîdA* BXH*î <Gô¶´G ÒäV $$ 4 $$
BXîdA* BXH*î ßä{<d ßä{, BXîdA* BXH*î ¬äk G Ìä{ $$ 5 $$
BXîdA* BXH*î Vd´ íÒcî{, BXîdA* BXH*î oòâ ßGÂ{ $$ 6 $$
BXîdA* BXH*î ßGË G ´äk, BXîdA* BXH*î ôgä V¬äk $$ 7 $$
BXîdA* BXH*î oòâ _H _AG, BXîdA* BXH*î ÙäÙõ ÙAG $$ 8 $$
V¬Ëä Xî[ <ÒfâÉËä <Ù]ä ôdâ dH*BXîËä Xâî ¨äôä BXî ßä¦¬íÒcî{ ÌS@ ¬â* NíË dØòâ ËÌ
ßäG¼Ù {Sä³ dØßä $ tÙò Vâ ¨¼¨ oäO Oòâ, VÌ BXî V¬äG oäVGâ _Oâ, <GÒäùh {Ù {Sä³ dØßä $
<½oÆÒG Xâî Väô, ßO¬, ß{äô {SoÆ Vâ {uôúò dØßä $ <Goùò däâ Oòâ, Xîä_ Xîä Xîäâkù oò GdA* ôdä $
ß¼Ë:Xîôh ¬â* ·äG {SXîäf dØßä, <Gô¶´G ôä¬ ¬â* <GÒäV dØßä $ Xîäâkù ¬äËä-<{Ëä<Ù Xîäôh G oäV
Xîô ßä{ dA íÒcî{ Ní<Ë ôd Okù $ ßGÆ{¬ däâXîô Vd´ íÒcî{ ¬â* ßä Oòâ $ ß¼ò íäG G ´äXîô
ß{Gâ íÒcî{ ¬â* dA V¬ä Oòâ $ kV {SXîäô d¬ ÙAGËä ¨äôä VäPò oäÒ ¬â* ßäXîô ß¨HË ÌS@ ¬â* ÒÈ<¸
_OäËâ dØòâ êVA ¬â* _AG däâ Oòâ dH* $
283-<ÒGËA $ ÒV¶Ë Ëä_
ßä<Ù dH ßä<Ù ßGä<Ù ¬âôä, V¶Väô VäOô o<Óî oâôä1 $
ßä<Ù dH ß¶Ë dH, ß¶Ë dH ßä<Ù dH, <ÒæÙ Ëâôä $$ µ>âXî $$
Xîä_ dH eä_ dH, eä_ dH Xîä_ dH, ôä<]_â ôä<]_â {Säh øâôä $
ÁÒ Xîä ´¼¬ Xîä, ´¼¬ Xîä ÁÒ Xîä, ßä{dA* ßä{_â oäG eâôä 2 $$ 1 $$
oS¬ Xîä Xî¬ù Xîä, Xî¬ù Xîä oS¬ Xîä, ßäkÌä ´äkÌä ¬âµ> óâîôä $
Ëäô_â {äô_â, {äô_â Ëäô_â, ÁÒ VäH* <fÒ3 dH <GXîµ> Gâôä $$ 2 $$
ßä¦¬ä ôä¬ dH, ôä¬ dH ßä¦¬ä, Jòäâ<Ë dH òÆ<Óî VäH* Xîôäâ ¬â_ä $
Ëâ´ dH Vâ´ dH, Vâ´ dH Ëâ´ dH, BXî ôV ÙäÙõ ]â_ ]â_ä $$ 3 $$
ß¨HË Ní<Ë Xâî <_òâ {SoÆ Vâ <ÒGò Xîô ôdâ dH*ê¦{<¸ ô<dË, ¬âôâ ¬Â_-Xîäôh ßä<Ù
ÙâÒ {ô¬âiÒô ! ßä{ Xî[ o<Óî V¶Väô-VäOô Xîäâ {äô XîôGâ Xâî <_B Ìâªä1 dH $ ßä{ dA VÈ<ý> Xâî ßä<Ù
ßäHô ß¼Ë ¬â* ôdËâ dH* $ ßä{ Xîä òf VÈ<ý> Xâî ßä<Ù Vâ ß¼Ë ËXî V¶Väô ¬â* óHî_ä ôdËä dH $ Xîä_ Xî[
´äâ ÙØ:] cî{ Ëô¶Oâ dH*, Òâ dA Xîä_ cî{ däâXîô ¬âôâ {Säh <GXîä_Gâ Xâî <_B øâôä _Oä ôdA dH*, ßä{
ôÇä Xîôäâ, ôÇä Xîôäâ $ ÁÒ Xîä ´äâ ´¼¬ Täôh XîôGâ Xîä Xîäôh Xî¬ù cî{ ßäHô ÁÒ {ô ´äâ ´¼¬
Xîä {SoäÒ XîËÈù¦Ò cî{ eOªä2 dH, êVâ Ëäâª Xîô ßä{ dA ß{Gâ ß¶fä¦¬ä Xîäâ ß{Gä_â* $ kV {SXîäô
oS¬ Ëä Xî¬ù Xîä ÙØ:] ßäHô Xî¬ù Ëä oS¬Òf ßäGä-´äGä cî{ ú¢Xîô ¬â<µ>òâ $ Xîä¬ä<Ù Vâ ôÇä
XîôXâî êGXâî ÒâO Vâ {äô Xîuôòâ ßäHô êGVâ {äô ÙHÒA OÆhäâ* Vâ oA Ëäô Xîô <GOÆùh Ní<Ë ¨äôä ÁÒ Xîäâ
ß{Gâ <fÒ íÒcî{ ÌS@ Xâî <GXîµ> ßäHô <fÒ cî{ Xîäâ ÁÒ Xâî V¬A{ Xîuôòâ $ ßä¦¬ä ôä¬-cî{ dH,
ôä¬ ßä¦¬-Jòäâ<Ë cî{ dH* BâVA ßoâÙ ÌäâTXî òÆ<Óîòä¤ tÙò ¬â* ê¦{¼G XîôXâî ÙäâGäâ* Xîäâ <¬_äßäâ $
ÌS@ Ëâ´ dH ÒdA ÒÈ<¸ cî{ fÎòä dH, ÒÈ<¸ cî{ fÎòä dH ÒdA ÌS@ Ëâ´ dH $ kV {SXîäô ÒÈ<¸ ÌS@ Xî[
BXî ôV BXîËä ôdâ ßäHô d¬ ß¨HËäG¼Ù cî{ ]â_ ]â_Ëâ ôdâ* $
287-{uôúò $ Xîäâ<Xî_ Ëä_
VÆ¼Ùô ôä¬ ôäòä $
{ô¬ ·äG {ô¬ ®òäG, {ô¬ {Säh ßäòä $$ µ>âXî $$
ßXî_ VXî_ ß<Ë ßGÂ{, v>äòä G<d* ¬äòä $
<GôäXîäô <GôäTäô, Òäô {äô G {äòä $$ 1 $$
O¶oAô TAô <G<T fôAô, <GOÆùh <GôXîäôä $
ß<]_ ß¬ô {ô¬ {ÆæÉ, <G¬ù_ <G´ Väôä $$ 2 $$
{ô¬ GÂô {ô¬ Ëâ´, {ô¬ Jòäâ<Ë {SXîäfä $
{ô¬ {Æ¶´ {ôä{ô¶, ÙäÙõ <G´ ÙäVä $$ 3 $$
VäÇä¦Xîäô Xî[ Ní<Ë ÌËä ôdâ dH*<GOÆùh Xâî ê¦XÈîbµ> ®òäG Ëä ê¦XÈîbµ> ·äG Xâî ¨äôä
{ô¬ VÆ¼Ùô <ÒiÒ Xîäâ V¸ä ¬ä½ Vâ ú_äGâ Òä_ä ôä´ä, {ô¬ {Säh cî{ VÌ ¬â* ô¬Gâ Òä_ä ôä¬
ß{Gâ ßä¦¬-íÒcî{ Vâ dA oäV ßäòä dH $ Òd Xîä_ ô<dË, VÒù cî{, ß<Ë ßGÆ{¬, <GôäXîäô däâGâ
Vâ v>äòä Ëä ¬äòä ô<dË <GôäTäô dH $ êVXîä ßä<Ù ß¼Ë GdA* {Sä³ däâËä $ Òd ß<Ë O¶oAô dH,
êVXîä íÒcî{ THòù Xî[ <G<T cî{ dH <Xî¼ËÆ <GOÆùh däâGâ Vâ ßXîäô Xîä Òä¿ò <ÒbhÆ GdA* dH ßäHô Òd
{ô¬ {ÆæÉ ß<]_ ßäXîäôäâ* ¬â* ß¬ô oäÒ Vâ NíË dH $ BâVä êVXîä <G¬ù_ ÒäíË<ÒXî íÒcî{ dH $
Òd {ô¬ Ëâ´ cî{ dH, êV {ô¬ Jòäâ<Ë Xîä {SXîäf ·äG cî{ Vâ VÌ¬â* óHî_ä dØßä dH $ Òd VÌ {SXîäô
Xî[ {ô¬Ëä Xî[ ôä<f dH, ¬äòä Vâ {ôâ dH, d¬ êVA Xâî <GÁ oÓî dH* $
288-{uôúò {ôäo<Óî $ Xîäâ<Xî_ Ëä_
ß<]_ oäÒ ß<]_ o<Óî, ß<]_ Gä¬ ÙâÒä $
ß<]_ {Sâ¬ ß<]_ {SA<Ë, ß<]_ VÆô<Ë VâÒä $$ µ>âXî $$
ß<]_ ß¶O ß<]_ V¶O, ß<]_ ô¶O ôä¬ä $
ß<]_äôË ß<]_ä¬Ë, ß<]_ä<G´ Gä¬ä $$ 1 $$
ß<]_ ·äG ß<]_ ®òäG, ß<]_ ßäG¼Ù Xî[´H $
ß<]_ä _H ß<]_ä ¬H*, ß<]_ä ôV {A´H $$ 2 $$
ß<]_ ¬OG ß<]_ ¬Æ<ÙË, ß<]_ O<_Ë Vä¶kÍ $
ß<]_ Ùôf ß<]_ {ôV, ÙäÙõ ËÆ¬ ¬ä¶dA* $$ 3 $$
k<Ë ôäO µ>äâ«>A (Ëäâ«>A) V¬ä³ $$ 16 $$ {Ù 20 $$
{uôúò däâGâ {ô {ôäo<Óî XîôGâ Xî[ {Sâôhä Xîô ôdâ dH*{uô<úË {ôÌS@ ÙâÒ ¬â* VÌ {SXîäô Vâ
a¾ä XîôGA úä<dB $ VÒù V¬ò Gä¬ <ú¼ËG XîôGä úä<dòâ $ Òâ VÒù {SXîäô Vâ {Sâ¬-{ä½ däâGâ òäâyò
dH* $ êGVâ VÒù {SXîäô {SA<Ë XîôGA úä<dòâ ßäHô êG VÒù cî{ Xî[ ÒÈ<¸ ¨äôä VâÒä XîôËâ ôdGä úä<dòâ $
Òâ ôä¬ VÌ ô¶Oäâ* ¬â*, VÌXâî Vä Ëä VÌ fôAôäâ* ¬â* <Òx¬äG dH* $ VÌ ßÒíäßäâ* ¬â* êGVâ {Sâ¬
XîôGä $ VÌ {SXîäô êGXâî ¬Ë ¬â* ôdGä ßäHô VÌ {SXîäô dA V¦òôä¬ä<Ù <G´ Gä¬äâ* Xîä <ú¼ËG XîôGä
úä<dB $ VÌ {SXîäô Vâ êVA Xîä ®òäG XîôËâ dØB ·äG ¨äôä VÌ ¬â* êVA Xîäâ Ùâ]Ëâ dØB VÒù {SXîäô Vâ
ßäG¼Ù XîôGä úä<dB $ VÌ ¬â* ÒÈ<¸ ´äGâ {ô oA VÌ {SXîäô Vâ VÒù cî{ ÌS@ ÙfùG-ôV Xîä {äG
XîôGä úä<dB $ VÒù {SXîäô {SoÆ Xâî {Sâ¬ ¬â* O<_Ë ßäHô VÌ oä¶<Ë {SV¼G ôdËâ dØB êV VÒù cî{ ¬â* dA
<G¬yG ôdGä úä<dòâ $ Òd VÒù ¬â* Ùâ]Gâ òäâyò, VÒù ¬â* í{fù XîôGâ òäâyò {ôÌS@ ËÆPdäôâ oAËô dA dH $
k<Ë aA ÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXîä ôäO µ>äâ«>A (Ëäâ«>A) V¬ä³: $$ 16 $$
ß ôäO dØVâGA Ì¶Oä_ 17
(OäòG V¬ò {dô <ÙG úÑâ ú¼jäâÙò OS¶ Xâî ¬ËäGÆVäô)
289-(ÔîäôVA) ßG¼òËä $ <½Ëä_
dH ÙäGä1 dH ÙäGä2, <Ù_Ùäô3 ¬âôâ Xîä¼dä $
ËÂ¶ dA* ¬âôâ ´äG4 <Óô5, òäô ¬âôâ ]äGä6 $$ µ>âXî $$
ËÂ¶ dA* ¬âôâ ¬äÙô7 <{Ùô8, ßä_¬9 ÌâOäGä10 $
Vä<dÌ <fôËä´ ¬âôâ, ËÂ¶ dA* VÆ_ËäGä $$ 1 $$
ÙäâíË <Ù_ ËÂ¶ dA* ¬âôâ, <XîVXîä <]_11 ]äGä12 $
GÂô13 úi¬14 <´*Ù15 ¬âôâ, ËÂ¶ dA* ôd¬äGä16 $$ 2 $$
BXHî ßVGäÒ17 ¬âôâ, ËÂ¶ dA* d¬ ´äGä $
´ä<GÌä18 ßÁ´19 ¬âôâ, ]ÂÌ ]´äGä $$ 3 $$
GâXî20 Gìô ¬dô ¬Aôä¶21, Ì¶Ùä ¬H* Ëâôä $
ÙäÙõ ÙôÌäô Ëâôâ, ]ÂÌ Vä<dÌ ¬âôä $$ 4 $$
ßG¼òËä <Ù]ä ôdâ dH*dâ ¬däGè1 ßäHô VÒù·2 ¬âôâ Iòäôâ3 XÈîbh ! ßä{ dA ¬âôâ ÁÒG4,
Xî_â´ä5, VdäòXî, ßäHô <GÒäV6 íäG dH* $ ßä{ dA V¶Väô9 ¬â* ¬âôâ ¬äËä7 <{Ëä8 ßäHô {ôäòâ10
´G oA dH*, ßä{ dA ¬âôâ íÒä¬A, <fôäâ¬<h ÌäÙfäd, VÆtÙ dH* ßäHô òd VÌ11 fôAô cî{ øô12 oA
<XîVXîä dH, ßä{ dA Xîä dH $ dâ Ùòä_Æ16 kùiÒô ! ßä{Xîä íÒcî{13 dA ¬âôâ Gâ½14 Ëä ÁÒG15 Xîä
_¯ò dH $ d¬Gâ ´äG <_òä dH-BXî ¬ä½ ßä{ dA V¶Väô Òä ¬âôâ (ßVGä17=ßäÒ17) ÌAú17 ¬â*
fäâoäcî{17 dH* $ ßä{ dA ¬âôâ {Ç18 {ô ôdGâ Òä_â VPÌ¼TA19 ßäHô aâbl> TGôä<f dH* $ dâ ¬âôâ aâbl>
íÒä<¬Gè ! ¬H* ßä{Xâî ÙôÌäô ¬â* ßäòä dõ¶, ßä{Xîä ÙäV dõ¶ $ dâ ¬âôâ VôÙäô21 ! ¬Æe {ô ê¸¬20 Ùòä
òÆÓî ð<bµ> Xîuôòâ $
290-(OÆ´ôäËA) <ÒGò $ <½Ëä_
ËÂ¶ øô ßäÒ VÆ_Çh {AÒ $
<dXî <Ë_ ¬Æ] <Ù]_äÒdØ Ëâôä, ¢òä ËôVäÒH ÁÒ $$ µ>âXî $$
ôäO Gµ> Gäôäòh 18 637
<Gf <ÙG Ëâôä {¶ <Gdäcî¶, ËÂ¶ øô ¬âôâ ßäÒ $
<dôÙä oAËô dâË VäH* ôâ Òäd_ä, Ëâôä ¬Æ] <Ù]_äÒ $$ 1 $$
ÒäôA óâîôA Ì<_ Okù ôâ, fäâ<oË Väâkù Xî{äâ_ $
ÙäÙõ Fî{uô Ùòä XîôAGâ*, VÆGäk VÆdäÒâ Ìäâ_ $$ 2 $$
k<Ë ôäO dØVâGA Ì¶Oä_ V¬ä³: $$ 17 $$ {Ù 2 $$
ÙfùGäù <ÒGò Xîô ôdâ dH*dâ ¬âôâ fÆo _Çhäâ* òÆÓî <{SòË¬ ! ßä{ ¬âôâ tÙò øô ¬â*
{Täuôòâ $ ¬Æeâ äâªä-Vä ÙfùG ÙâGâ Xâî <_B oA ßä{ ¬âôâ ¬G Xîäâ kËGä ¢òäâ* ËôVä ôdâ dH* ? ¬H* <ÙG-
ôäË ßä{Xîä ¬äOù Ùâ] ôdA dÂ¶, ßä{ ¬âôâ øô {Täuôòâ $ <{SòË¬ ! tÙò øô ¬â* ßäXîô {Sâ¬ {ÂÒùXî
ß{Gä VÆ¼Ùô fäâoä òÆÓî Xî{äâ_äâ* Òä_ä ¬Æ] <Ù]_äkòâ $ ¬H* ß{Gä VÌ XÆîv> ßä{ {ô <Gv>äÒô
XîôXâî ßä{Xî[ Ì<_däôA ´ä ôdA dõ¶ $ ßä{ ¬Æe {ô Ùòä XîôXâî, ¬Æeâ <{Sò _Oâ* BâVâ ÒúG VÆGäGâ Xî[
XÈî{ä Xî[<´òâ $
k<Ë aA ÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXîä ôäO dØVâGA Ì¶Oä_ V¬ä³ : $$ 17 $$
ß ôäO Gµ> Gäôäòh 18
291-<dËäâ{Ùâf $ O´Ëä_
ËäXîäâ Xîädâ G {Säh V¤oä_H $
Xîäâ<µ> ß{ôäT XîÁ{ Xâî _äOâ, ¬ä¶<d* ¬dõôË µ>ä_H $$ µ>âXî $$
ßGâXî ´¼¬ Xâî Ì¼TG ÌäÑâ, <ÌG {äÒXî ó¤îÙ ´ä_H $
BâVäâ dH ¬G Gä¬ dôA Xîäâ, XîÌdõ¶ ÙØ:] G Vä_H $$ 1 $$
<ú¼Ëä¬<h ´ÆO<Ë Väâ* ôä]H, Jòäâ* ´GGA VÆË {ä_H$
ÙäÙõ Ùâ]Æ Ùòä XîôH BâVA, ´G Xîäâ ´ä_ G ôä_H1 $$ 2 $$
<dËXîô ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*ßôâ {SähA ! ´äâ XîÁ{ (ÌS@ä Xîä BXî <ÙG) oô Xâî tÙò ¬â*
_Oâ dØòâ {ä{äâ* Xîäâ BXî ¬Âd¸ù (48 <¬Gµ> Òä 1 Çh) ¬â* dµ>ä _âËâ dH*, êG {SoÆ Xîä í¬ôh ¢òäâ* GdA*
XîôËä ? Òâ ßGâXî ´¼¬äâ* Xâî Xî¬ù Ì¼TGäâ* Xîäâ Xîäµ> «>ä_Ëâ dH*, <ÌGä ßNyG dA oÓîäâ* Xâî ó¶îÙ Xîäâ
´_ä ÙâËâ dH* $ ßôâ ! ËÂ ß{Gâ ¬G ¬â* Väâú Ëäâ VdA, êG duô Xîä Gä¬ BâVä f<Óîfä_A dH <Xîí¬ôh
XîôGâ Òä_â Xîäâ Xîäâkù oA {SXîäô Xîä ÙØ:] áò<Ë GdA* XîôËä $ ´HVâ ¬äËä ß{Gâ {Æ½ Xîä {ä_G XîôËA
dH, ÒHVâ dA òÆ<Óî Vâ <ú¼Ëä¬<h cî{ duô ß{Gâ oÓîäâ* Xî[ ôÇä XîôËâ dH* $ ßôâ ! Ùâ] Ëäâ VdA, Òâ BâVA
Ùòä XîôËâ dH* <XîêGXâî oÓî Xîäâ ò¬ÙõË ß{Gâ ´ä_ ¬â* GdA* «>ä_1 VXîËâ $
292-<Òôd $ ´ò¬¶O_ ËA_
Oäâ<Ò¼Ù ! XîÌdØ¶ <¬_H {AÒ ¬âôä ?
úôh-Xî¬_ ¢òäâ* dA* Xîô Ùâ]Â¶, ôä]Â¶ GHGdØ¤ Gâôä $$ µ>âXî $$
<Gô]h Xîä ¬äâ<d úäÒ øhâôä, XîÌ ¬Æ] Ùâ]Â¶ Ëâôä ?
{Säh <¬_G Xîäâ oòA êÙäVA, <¬_ ËÂ¶ ¬AË VÒâôä $$ 1 $$
áòäXÆî_ ËäËH* okù ËG ÙâdA, <fô {ô ´¬ Xîä dâôä $
ÙäÙõ ôâ ´G ôä¬ <¬_G Xîäâ, Ë{kù ËG ÌdØËâôä $$ 2 $$
292-294 ¬â* <Òôd <Ù]ä ôdâ dH*¬âôâ <{SòË¬ Oäâ<Ò¼Ù ! ßä{ ¬Æeâ XîÌ <¬_â*Oâ ? <XîV
{SXîäô ¬H* ßä{Xâî úôh-Xî¬_äâ* Xîäâ Ùâ] Xîô ê¼dâ* ß{Gâ Gâ½äâ* Xâî V¬A{ ô] VXÂ¶îOä ? ¬Æeâ ßä{Xîä
¬Æ] Ùâ]Gâ Xîä Ìªä ê¦Väd dH <Xî¼ËÆ {Ëä GdA* XîÌ Ùâ] VXÂ¤îOä ? ßä{ Vâ <¬_Gâ Xâî <_òâ ¬âôä ¬G
ÙØ:]A däâ ôdä dH $ ¬âôâ <Vô {ô ò¬ Xîä d¬_ä oA däâ ôdä dH $ kVVâ íÂ_ fôAô ¬â* NíË ÁÒä¦¬ä
áòäXÆî_ däâ ôdä dH $ ßôâ ! ¬Æe oÓî Xîä ËG ôä¬ Vâ <¬_Gâ Xâî <_òâ ÌdØË {SXîäô Vâ V¶Ë³ ôdËä dH $
ßË: dâ <¬½ ! fAøS dA ¬Æe Vâ <¬_äâ $
293-ôä´ ¬ÈOä¶Xî Ëä_
XîÌ Ùâ]Â¶ GHGdØ¶ ôâ] 1 ôËA, {Säh <¬_G Xîäâ okù ¬ËA $
duô Väâ* ]â_Â¶ dôA OËA 2, XîÌ <¬<_ dH* ¬äâ<d {Säh{ËA $$ µ>âXî $$
Ì_ Xî[ËA3 ¢òäâ* Ùâ]Â¶OA ôâ, ¬Æe ¬ä¶dA* ß<Ë ÌäË ßGâôA 4 $
VÆG Vä<dÌ kXî <ÒGËA ¬âôA, ´¼¬ ´¼¬ dõ¶ ÙäVA ËâôA $$ 1 $$
XîdH ÙäÙõ Väâ VÆGVA Vä¶kÍ, däH* ßÌ_ä Ì_ ¬Æe ¬â* Gä¶dA* $
Xîô¬5 XîôA øô ¬âôâ ßäkù, Ëäâ fäâoä <{Ò Ëâôâ Ëä¶kù $$ 2 $$
¬âôä ÁÒä¦¬ä {SoÆ Vâ <¬_â, kVXâî <_òâ ¬âôA ÌÆ<¾ ßäËÆô däâ ôdA dH $ ¬H* êG {SoÆ Xîä XîoA
<X*î<úËè ¬ä½ oA íÒcî{1 Ùâ] {äF¶îOA Ëäâ ¬Æeâ fä¶<Ë <¬_âOA $ Òâ {Säh{<Ë ¬Æeâ XîÌ <¬_â*Oâ ? ßäHô
¬H* êG duô Xîä dA cî{2 Täôh XîôXâî duô Xâî Vä XîÌ ]â_ VXÂ¶îOA ? ßôâ ! ¬H* ß{Gâ Ì_ XîôXâî3
(¨äôä) Ëäâ êGXîäâ XHîVâ Ùâ] VXÂ¶îOA ? Xîäôh, ¬âôâ ¬â* Ëäâ BâVA ÌdØË-VA ÙäâÉ4 cî{ ÌäËâ* dH*, ´äâ êGVâ
Ùõô XîôËA dH* $ <Xî¼ËÆ dâ íÒä<¬Gè ! ¬âôA BXî <ÒGò VÆ<Gòâ, ¬H* ´¼¬ 2 Vâ ßä{Xî[ ÙäVA ôdA dõ¶ ßäHô
<ÒGò Xîô ôdA dõ¶, ßä{ ¬âôâ {SoÆ däâGâ Vâ Òd <ÒGò ßÒiò VÆGâ*Oâ, BâVA ßäfä dH $ dâ <{SòË¬ ! ¬H*
ßÌ_ä dõ¶, ¬Æe ¬â* XÆîv> oA Ì_ GdA* dH, ßË: ßä{ XÈî{ä5 XîôXâî ¬âôâ tÙò øô ¬â* {Täôâ*Oâ, ËÌ dA
ßä{Xâî <_òâ fäâoä Xî[ ÌäË ôdâOA $
294-ôä´ ¬È¶OäXî Ëä_ ÌV¶Ë ¬â*
GAXâî ¬äâdG VäH* {SA<Ë _äkù $
ËG ¬G {Säh ÙâË Ì´äkù, ô¶O ôV Xâî ÌGäkù $$ µ>âXî $$
òâ dA Áòôâ Òâ dA {AÒôâ, v>äâ«>Àäâ G ´äkù, ¬äkù $
Ìäh oâÙ Xâî ÙâË _Oäkù, Ùâ]Ë dA ¬Æôeäkù $$ 1 $$
<G¬ù_ Gâd <{òä VäH* _äOäâ, ôËA G ôä]A Xîäkù $
ÙäÙõ ôâ <Ë_ ¬â* ËG ´äÒâ, V¶O G v>äªõ¶, ¬äkù $$ 2 $$
ôäO Gµ> Gäôäòh 18 639
ßÌ Ëäâ d¬Gâ ß¿v>A {SXîäô ¬äâdG Vâ {SA<Ë Xîô _A dH $ tÙò {ô {Sâ¬ ôV Xîä ß¿v>ä ô¶O
ÌGäXîô Y>äâ_ Ì´äËâ dØòâ ß{Gä ËG ßäHô {Säh êGXîäâ V¬{ùh Xîô ôdâ dH* $ dâ ¬äkù ! Òâ dA d¬äôâ
<{SòË¬ dH*, òd ÁÒG ê¼dA* Xîä dH, ê¼dâ* v>äâªä GdA* ´ä VXîËä $ Òâ <ÒòäâO Xâî Ìäh _Oä VXîËâ dH*,
ËÌ Ùâ]Ëâ 2 dA d¬äôä tÙò-Xî¬_ XÆîPd_ä ´äËä dH $ ßÌ Ëäâ <{SòË¬ Vâ <G¬ù_ íGâd däâ Oòä dH,
ô¸A ¬ä½ oA Xî{µ> cî{ ¬H_ GdA* ôdä dH $ ßôA ¬äkù ! ßÌ d¬ êGXîä V¶O XîoA oA GdA* v>äâª VXîËâ,
Xîäôh, òd fôAô Ëäâ {_ oô ¬â* ´äGâ Òä_ä dH $
295-{ô¬âiÒô ¬<d¬ä $ ôä´ <ÒxäTô Ëä_
ËÆ¬ <ÌG BâVH XîäHG Xîôâ $
OôAÌ <GÒä´ OÆVä¶kù ¬âôäâ, ¬äH* ¬ÆXÆîµ> TôH $$ µ>âXî $$
GAú F¶îú _â XîôH OÆVä¶kù, µ>äôÀäâ dõ¤ G µ>ôH $
díË Xî¬_ Xî[ v>äòä ôä]H, Xîädõ¤ ËH* G «>ôH $$ 1 $$
´äXî[ v>äâË ÓË Xîäâ _äOH, Ëä{ô ËÂ¶ dA Y>ôH $
ß¬ô ßä{ _â XîôH OÆVä¶kù, ¬äôÀäâ dõ¤ G ¬ôH $$ 2 $$
Gä¬ÙâÒ XîÌAô ´Æ_ädäâ, ´G ôHÙäV <ËôH $
ÙäÙõ Òâ<O Ìäô G<d* _äOH, duô VäH* VÌH VôH $$ 3 $$
{ô¬âiÒô Xî[ ¬<d¬ä Xîd ôdâ dH*ÙAG-dAG {Sä<hòäâ* {ô XÈî{ä XîôGâ Òä_â dâ ¬âôâ íÒä<¬Gè !
o<ÓîÒf ß{<Ò½ ßÒíä ¬â* oA ßä{Gâ Òâiòä Xâî dä Vâ ß{Gâ ¬íËXî {ô ¬ÆXÆîµ> Täôh <Xîòä ä,
ßä{Xâî <ÌGä BâVâ XîäHG Xîô VXîËä dH ? (¬ÆXÆîµ> Täôh Xî[ Xîä oÓî¬ä_ ¬â* {S<V¾ dH) $ {Soäâ !
ßä{ GAú Xîäâ ê¿ú Xîô _âËâ dH*, Òd ßä{Xî[ XÈî{ä Vâ {Sä³ ê¿úNí<Ë Vâ dµ>äGâ Vâ oA GdA* dµ>Ëä,
ê¿ú dA ôdËä dH $ êVâ ßä{ ß{Gâ Xîô-Xî¬_äâ* Xî[ ôÇä cî{ v>äòä ¬â* ô]Ëâ dH*, ßË: Òd <XîVA Vâ
oA GdA* «>ôËä $ <´VXîäâ ÓËè ¬â* _äâO ßvÂ>Ë V¬eËâ dH*, êV {ô ßä{ dA XÈî{ä XîôËâ dH* $
{Soäâ ! êVâ ßä{ ß{GA fôh ¬â* _âXîô ß¬ô Xîô _âËâ dH*, Òd {Sd_äÙ Xâî V¬äG <XîVA Xâî ¬äôGâ Vâ
oA GdA* ¬ôËä $ ßä{Xâî o´G Ì_ Vâ Gä¬ÙâÒ, ´Æ_ädâ XîÌAô ßäHô oÓî ôHÙäV V¶Väô <V¼TÆ Vâ
ËHô Oòâ dH* $ ßä{ duô Xî[ XÈî{ä Vâ XÆîv> oA Ùâô G _O Xîô ß<Ë fAøS dA VÌ Xîäòù <V¾ däâ
´äËâ dH* $
296-¬¶O_äúôh $ ôä´<ÒxäTô Ëä_
G¬äâ G¬äâ duô G¬äâ G¬äâ $
Ëä<d OÆVä¶kù G¬äâ G¬äâ, ßXî_ <Gô¶´G G¬äâ G¬äâ $
VXî_ <Òòä{A <´<d Ó Xî[¼dä, Gäôäòh <G´ G¬äâ G¬äâ $$ µ>âXî $$
<´G <Vô´â ´_ fAf úôh Xîô, ß<ÒOË ÁÒ <Ùòäâ $
aÒh V¤ Ò äuô GH G ôVGä ¬Æ ] , Bâ V äâ <ú½ <Xîòäâ $$ 1 $$
ßä{ ê{äk <Xîòâ Ó ÁÒG, VÆôGô f¶Xîô Vä´â $
{Aô {HOPÌô <V¾ æ VäTXî, ß{Gâ Gä¬ <GÒä´â $$ 2 $$
TôËA ßPÌô ú¶Ù VÂô <´G, {ähA {ÒG <Xîòâ $
oäGh øªG {_Xî ¬â* XâîËâ, VXî_ V¤Òäô <_òâ $$ 3 $$
ßä{ ß]¶<«>Ë ]¶<«>Ë Gä*dA*, VÌ V¬ {Âô ôdâ $
ÙäÙõ ÙAG Ëä<d Gk Ò¶<ÙË, ßO¬ ßOäT Xîdâ $$ 4 $$
G¬íXîäôä¦¬Xî ¬¶O_ Xîô ôdâ dH*d¬ duô Xîäâ ÌäôPÌäô G¬íXîäô XîôËâ dH*, ´äâ Xî_ä ô<dË
<Gô¶´G íÒä¬A dH*, êGXîäâ ÌäôPÌäô G¬íXîäô XîôËâ dH* $ ´äâ VÒù áòä{Xî dH* ßäHô <´GGâ k¿v>ä ¬ä½ Vâ
ÓË Xî[ ôúGä Xî[ dH, êG ß{Gâ {SoÆ Gäôäòh Xîäâ ÌäôPÌäô G¬íXîäô XîôËâ dH* $ <´G ¬G kN¼jòäâ*
Xâî ß<ÒÉò {SoÆ Gâ ÒAòù-<Ì¼ÙØ Vâ dA úôh Vâ <fô ËXî aÒh, Gâ½, ôVGä, ¬Æ] ßä<Ù ß¶O-ê{ä¶O
ôú Xîô V´äòâ dH* ßäHô BâVä <Ò<ú½ fôAô ÌGä Xîô êV¬â* ÁÒ ô] <Ùòä dH, <XîVA ß¼ò Xî[
VdäòËä Xâî <ÌGä, êG Ó ÁÒG Gâ íÒò¶ dA V¶Väô Xâî VÌ {Ùäù Ëä ÁÒ ê¦{¼G <Xîòâ dH* ßäHô
êG¬â* ¬däÙâÒä<Ù VÆô, Gô, {Aô, {HOPÌô, <V¾ ßäHô VäTXîä<Ù V´ä Xîô, êG {ô ß{Gâ Gä¬ <ú¼ËG
¨äôä XÈî{ä Xî[ dH Ëä <´GGâ {È»ÒA, ´_, ÒäòÆ, ßäXîäf, VÂòù, ú¼j ôúâ dH*, ´äâ BXî {_Xî ¬â*
<XîËGâ dA Xîäâ Gbµ> XîôXâî {ÆG: ê¦{¼G Xîô ÙâËâ dH*, ê¼däâ*Gâ oÓî-´Gäâ* Xâî VÌ Xîäòù VÆTäô Xîô oÓîäâ*
Xîäâ ß{Gäòä dH $ Òâ íÒò¶ {SoÆ ß]¶«> oäÒ Vâ VÙä VÒù-íäGäâ* ¬â* ôdËâ dH*, XîoA oA ]¶<«>Ë GdA*
däâËâ $ Òâ V¶{Âhù {Sä<hòäâ* Ëä {ÙääâÍ ¬â* V¬oäÒ Vâ {uô{Âhù däâ ôdâ dH* $ <´GXîäâ ÒâÙä<Ù fäí½ ßäHô
V¶Ë-´G ßO¬ ßOäT XîdËâ dH*, êG <Gô¶´G ôä¬ Xîäâ d¬ ÙAG oäÒ Vâ ¬íËXî GÒä Xîô Ò¼ÙGä
XîôËâ dH* $
297-dHôäG $ ê¦VÒ Ëä_
d¬ ËH* Ùõô ôdA O<Ë ËâôA $
ËÆ¬ däâ ËHVâ ËÆ¬ dA* ´äGäâ, Xîdä Ì{ôA ¬<Ë ¬âôA $$ µ>âXî $$
¬G ËH* ßO¬ ð<ý> ßOäâúô, ¬GVä Xî[ O¬ Gä¶dA* $
VÆô<Ë V¬äk ÌÆ<¾ Ì_ äXâî, ÒúG G {dØ¤úH* Ëä¶dA* $$ 1 $$
òäâO G ®òäG ·äG O¬ Gä*dA*, V¬e-V¬e VÌ däôâ $
êG¬GA ôdË {Säh øµ> VäTâ, {äô G OdË ËÆPdäôâ $$ 2 $$
]äâ<´ {ôâ O<Ë ´äk G ´äGA, ßOd OdG XHîVâ ßäÒâH $
ÙäÙõ ß<ÒOË ÙâdØ Ùòä Xîô, oäO Ìªâ Väâ {äÒH $$ 3 $$
k<Ë ôäO Gµ> Gäôäòh V¬ä³# $$ 18 $$ {Ù 7 $$
ÌS@ íÒcî{ Xî[ ßäiúòùËä <Ù]ä ôdâ dH*{Soäâ ßä{Xîä íÒcî{ d¬äôâ ¬G kN¼jòäâ* Xâî ·äG
Vâ Ùõô dA ôdä dH $ ´HVâ ßä{ dH*, ÒHVâ Ëäâ ß{Gâ Xîäâ ßä{ dA ´äGËâ däâ $ ¬âôA ËÆ¿v> ÌÆ<¾ Ëäâ ßä{Xîäâ
´äG dA ¢òä VXîËA dH ? ßä{ ¬G Vâ ßO¬ ßäHô ð<ý> Vâ ßOäâúô dH*, ÌÆ<¾ ßä{Xâî íÒcî{ ¬â* {S<Òbµ>
ôäO Väâôl> 19 641
GdA* däâ VXîËA $ ´dä¶ ÌÆ<¾ Xî[ f<Óî Xî ´äËA dH, Òdä¶ ÒúG Ëäâ {dØ¤úËä dA GdA*, ßË: V¶Ë-´G
ÌS@äXîäô ÒÈ<¸ ¨äôä dA ßä{ ¬â* V¬äòâ ôdËâ dH* $ ßä{Xâî ÒäíË<ÒXî íÒcî{ Xâî ß¼Ë ËXî òäâO, ®òäG
ßäHô ·äG ¨äôä oA O¬G GdA* däâËä $ òäâOA, ®òäGA, ·äGA ßä<Ù ßä{Xâî íÒcî{ Xîäâ V¬eXîô ¬®ò
¬â* dA Xî Oòâ dH*, {äô GdA* {ä VXâî $ fôAôí {Säh Xîäâ VäTGä ¨äôä ßTAG XîôXâî V¬ä<T ¬â* ôdGâ
Òä_â oA ßä{Xâî íÒcî{ Xîä {äô GdA* {ä VXîËâ $ ßGâXî ]äâÁ _äâXî ßä{Xîäâ ]äâ´Gâ Xâî <_òâ {Av>â
{ªâ, <Xî¼ËÆ Òâ oA íÒcî{ Xîä ß¼Ë G ´äG VXâî $ Òd ßOSäg dH, OSdh XîôGâ ¬â* XHîVâ ßäÒâ $ dä¶, Òâ
¬G kN¼jòäâ* Xâî ß<ÒÉò {ôÌS@ dA ò<Ù ß{Gä VäÇä¦Xîäô Xîôä ÙâÒâ*, Ëäâ <´VXîä ¬däGè oäyò däâ,
Òd êGXîä ÙfùG {Sä³ XîôËä dH $
k<Ë aA ÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXîä ôäO Gµ> Gäôäòh V¬ä³ : $$ 18 $$
ß ôäO Väâôl> 19
298-í¬ôh $ ê¦VÒ Ëä_
Xîäâ_A Vä_ G v>äªH ôâ, VÌ øäÒô1 XîäY>H ôâ $$ µ>âXî $$
{Sâ¬ {äh _Oäkù TäOâ, ËKÒ Ëâ_ <G´ ÙAòä $
BXî ¬Gä kV ßäôPo _äOä, ·äG ôäv>2 oô _Aòä $$ 1 $$
Gä¬ G_A oô ÌÆhXîô _äOä, ß¶Ëô O<Ë ô¤O ôäËä $
Ëä¤hH* Ìä¤hH* ÁÒ ´Æ_ädä, {ô¬ ËKÒ VäH* ¬äËä $$ 2 $$
VXî_ <fôäâ¬<h ÌÆGH <Òúäôä, Vä¼dä3 VÂË G ËäâªH $
VÙä VúâË ôdH ÁòäH _äOä, Jòäâ* µÂ>µ>H ¦òäâ* ´äâªH $$ 3 $$
BâVâ Ë<G ÌÆ<G Odô OÁGä4, Vä¶kù Xâî ¬G oäÒH $
ÙäÙõ Xîäâ_A XîôËä Xâî V¤O, ÌdØuô G k<d Ó ßäÒH $$ 4 $$
´Æ_ädä ßäHô ]nô Xâî cî{Xî ¨äôä VäTXî Xâî ÌS@ o´G Ëä ÌS@ {Sä<³ Xîä {uôúò Ùâ ôdâ
dH*VäTXî-ÁÒ-´Æ_ädä ÌS@-o´G cî{ {µ> ÌÆGGâ Xâî tÙò íäG Xîäâ GdA* v>äâªËä $ ÒÈ<¸ TäOâ
Vâ ¬_ <ÒÇâ{ä<Ù VP{Âhù ÙäâÉ1 <GXîä_ ÙâËä dH ßäHô êV TäOâ ¬â* {SoÆ {Sâ¬ cî{ {äh _OäËä dH $ Ë¦Ò
<Òúäô cî{ Ëâ_ ¨äôä {SXîä<fË êG VäÇA cî{ ÙA{Xî Xâî V¸ä {SXîäf Xîä ßäaò _âXîô BXîäOS ¬G
Vâ kV ÌS@-o´G {µ> Xîäâ ÌÆGGä ßäôPo XîôËä dH $ ·äG cî{ ß¿v>â ßäH´äô2 _âËä dH, Ëä Gä¬-
G<_Xîä ¬â* ÒÈ<¸-TäOä oôËä dH ßäùËè Gä¬äXîäô ÒÈ<¸ ô]Ëä dH $ kV {SXîäô G<_Xîä oôXîô {µ>
ÌÆGGâ _OËä dH ßäHô oAËô {SoÆ-{Sâ¬ ô¶O ¬â* ßGÆôÓî ôdËä dH $ òd ÁÒ-´Æ_ädä ÒÈ<¸-VÂ½ Xîäâ {ô¬
Ë¦Ò cî{ ËäGâ-ÌäGâ ¬â* _OäËâ dØòâ ¬íË ôdËä dH $ òd <ÒG¬S ÁÒ-´Æ_ädä ÒÈ<¸ VÂ½ Xîäâ ÌS@-
o´G-{µ> ¬â* V¶_yG3 XîôXâî ËäâªËä GdA*, VÒù <fôäâ¬<h {µ> ÌÆGËä dH $ VÙä VäÒTäG däâ ÒÈ<¸ Xîäâ
ÌS@-o´G ¬â* _Oäòâ ôdËä dH $ <XîVA Xîäôh Vâ ÒÈ<¸ µÂ>µ> ´äò Ëäâ Jòäâ* µÂ>µ>ËA dH, ¦òäâ* dA fAøS ´äâª
ÙâËä dH $ êÓî {SXîäô ËäGâ ÌäGâ ¨äôä ÌdØË OäÑä ÌS@-o´G cî{ ]nô ÌÆG Xâî ËHòäô XîôËä dH, ËÌ
ÌS@ Xâî ¬G Xîäâ Òd <{Sò _OËä dH ßäHô BâVâ {µ> Xîäâ ÌÆGGâ Òä_ä ÁÒ-´Æ_ädä ßoâÙ cî{ Vâ ÌS@
Xâî V¶O dA ôdËä dH, {ÆG: ´¼¬ _âXîô V¶Väô ¬â* GdA* ßäËä $
299-<ÒôdA $ _<_Ë Ëä_
<ÒôdhA Ò{Æ1G V¤oäôH $
<Gf <ÙG Ë_óHî ôä¬ Xâî Xîäôh,ß¶Ëô BXî <ÒúäôH $$ µ>âXî $$
ßäËÆô okù <¬_G Xâî Xîäôh, Xî<d Xî<d ôä¬ {ÆXîäôH $
iÒäV êiÒäV <G<¬É G<d* <ÒVôH, <´Ë <ËË {¶ <GdäôH $$ 1 $$
<óîôH êÙäV údõ¤ <Ù<f <úËÒË, GHG GAô oô ßäÒH $
ôä¬ <ÒòäâO <Òôd Xî[ ´äôA, ßäHô G Xîäâkù oäÒH $$ 2 $$
áòäXÆî_ okù fôAô G V¬eH, <ÒÉ¬ Ìäh duô ¬äôH $
ÙäÙõ ÙfùG <ÌG ¢òäâ* ÁÒH, ôä¬ VGâdA d¬äôH $$ 3 $$
<ÒôdA Xî[ Ní<Ë Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*<Òòäâ<OGA fôAô1 Xî[ V¶oä_ oA GdA* Xîô {äËA,
ôä<½ <ÙG ôä¬ Xâî ÙfùGäù ËªóîËA ôdËA dH ßäHô {SoÆ Xâî ÙfùG XHîVâ däâ VXâ*îOâ, BXî ¬ä½ òdA
<Òúäô oAËô XîôËA ôdËA dH $ {SoÆ Vâ <¬_Gâ Xâî <_òâ áòäXÆî_ däâ ôdA dH $ {ÆG: 2 ôä¬-ôä¬ Xîô {SoÆ
Xâî ÙfùGäù {SäùGä XîôËA ôdËA dH $ ÒâO Vâ iÒäV _âËâ v>äâªËâ dØòâ oA BXî <G¬âÉ ¬ä½ {SoÆ Xîäâ GdA*
oÂ_ËA $ ´dä¶ Ëdä¶ ê¼dA* Xîä ¬äOù Ùâ]ËA dH $ <]¼G däâXîô <óîôËA dH $ úäôäâ* ßäâô Ùâ]ËA dH $ Gâ½äâ*
¬â* ßaÆ-´_ oô ßäËä dH $ ôä¬ G <¬_Gâ Xâî Xîäôh <Òôd Vâ ´_A dØkù ôdËA dH, ß¼ò XÆîv> oA <{Sò
GdA* _OËä $ áòäXÆî_ däâ ôdA dH, fôAô Xî[ Ùfä Xîäâ oA GdA* V¬e {äËA, Xîäôh, duô Gâ <ÒòäâO
cî{ oò¶Xîô Ìäh ¬äôâ dH* $ dâ d¬äôâ Iòäôâ ôä¬ ! d¬ ßä{Xâî ÙfùG <ÌGä XHîVâ ÁÒâ*Oâ ?
300-ê{Ùâf úâËäÒGA $ TA¬ä Ëä_
¬G ôâ, ôä¬ ôµ>Ë ¢òäâ* ô<dòâ, òdØ ËË Ìäô Ìäô ¢òäâ* G Xî<dòâ $$ µ>âXî $$
´Ì _O <´ä ÒähA, Ëäâ _äH* ´<{_H Väô¶O{ähA $
´Ì {ÒGä ú_ ´äÒH, ËÌ {SähA {v>ËäÒH $$ 1 $$
´Ì _O aÒh VÆhA´H, Ëäâ _äH* VäT fÄÙ VÆh _A´H $
aÒhäâ* VÆô<Ë ´Ì ´äkù, B ËÌ Xîä VÆ<h dH oäkù $$ 2 $$
´Ì _O GHGdØ¶ {â]H, Ëäâ _äH* úôh-Xî¬_ ¢òäâ* G Ùâ]H $
´Ì GHGdØ¤ XîvÂ> G VÂeH, òâ ËÌ ¬Âô] ¢òä ÌÂeH $$ 3 $$
´Ì _O ËG ¬G GAXîä, Ëäâ _äH* ´<{_H ÁÒG Á Xîä $
´Ì ÙäÙõ ÁÒ ßäÒH, ËÌ duô Xâî ¬G oäÒH $$ 4 $$
300-304 ¬â* ê{Ùâf ¨äôä ¬G Xîäâ VäÒTäG Xîô ôdâ dH*ßôâ ¬G ! ôä¬-Gä¬ <ú¼ËG
XîôGâ ¬â* ËÂ {Av>â ¢òäâ* ôd ´äËä dH ? ßôâ ! òd Gä¬ Ëäâ VoA VäTGäâ* ¬â* Väô Ë¦Ò dH, kVXîä Ëäâ
ÌäôPÌäô {S<ËÇh dA <ú¼ËG XîôGä úä<dòâ $ ´Ì ËXî <´ä Vâ ÒähA ê¿úäôh däâËA dH ËÌ ËXî
{ô¬âiÒô Xîä Gä¬ ´{ _â $ ´Ì iÒäV <GXî_ ´äËâ dH* ËÌ o´G G XîôGâ Òä_â {SähA {iúä¸ä{
XîôËâ dH* $ ´Ì ËXî aÒhäâ* Vâ VÆGËä dH, V¶Ëäâ* Xâî fÄÙ VÆG_â $ dâ oäkù ! ´Ì aÒhäâ* Vâ VÆGGâ XîA
f<Óî Gbµ> däâ ´äòOA ßäHô aÒh Vâ VPÌ¼T ÒÈ<¸ <Òóî_ däâ ´äòOä, ËÌ ¢òä VÆG VXâîOä ? ´Ì
ËXî Gâ½äâ* Vâ ËÂ ß¿v>A {SXîäô Ùâ]Ëä dH, ËÌ ËXî {SoÆ Xâî Ëä V¼Ëäâ* Xâî úôh-Xî¬_äâ* Xîä ÙfùG ¢òäâ*
GdA* XîôËä ? ´Ì Gâ½äâ* Vâ XÆîv> oA G ÙA]âOä ËÌ dâ ¬Â]ù ! ËÂ êG {SoÆ Xâî cî{ Xîäâ ¢òä V¬e
VXâîOä ? ´Ì ËXî fôAô, ¬G ß¿v>â dH*, ÁÒ Xâî ÁÒG íÒcî{ {SoÆ Xîä Gä¬ ´{_â $ ´Ì ÁÒ
o´G ¨äôä duô Xî[ ßäâô ßäËä dH, ËÌ duô Xâî ¬G Xîäâ <{Sò _OËä dH $
301-TA¬ä Ëä_
¬G ôâ, Ëâôä XîäHG O¤Òäôä, ´{ ÁÒG {Säh ßTäôä $$ µ>âXî $$
ôâ ¬äË <{Ëä XÆî_ ´äËA, TG ´äâÌG V´G V¤OäËA $
ôâ OÈd Ùäôä1 VÆË oäkù, duô <ÌG VÌ eÂl>ä H ´äkù $$ 1 $$
ôâ ËÂ¶ ß¶Ë ßXâî_ä ´äÒH, Xîädõ Xâî V¶O G ßäÒH $
ôâ ËÂ¶ Gä Xîô ¬âôA ¬âôä, duô ôä¬ <ÌGä Xîäâ Ëâôä $$ 2 $$
ôâ ËÂ¶ úâË G Ùâ]H ß¶Tä, òdØ ¬äòä ¬äâd VÌ T¶Tä $
ôâ Xîä_ ¬Aú <fô ´äOH, duô VÆ<¬ôh Xîädâ G _äOH$$ 3 $$
òdØ ßäHVô ÌdØuô G ßäÒH, <óîô ¬<GÉä2 ´G¬ G {äÒâ $
ßÌ ÙäÙõ Y>A_ G Xî[´H, duô ôä¬ o´G Xîô _A´H $$ 4 $$
ßôâ ¬Â]ù ¬G ! kV ÓËè ¬â* Ëâôä XîäHG dH ? Xîäâkù oA GdA* dH $ ß{Gâ ÁÒG ßäHô {Sähäâ* Xâî
ßäTäô ôä¬ Xîä Gä¬ ´{ $ ßôâ ! ¬äËä, <{Ëä, oäkù, í½A1, {Æ½, XÆî_Òä_â, ´ä<Ë Òä_â, <¬½ä<ÙXî
VäA òäHÒG, TG, ßäHô øô ßä<Ù VoA <¬»òä <V¾ däâ*Oâ $ ß¼Ë ¬â* ËÂ ßXâî_ä dA ´äòOä ßäHô
G <XîVA Xâî Vä ßäËä oA dH $ ßôâ {ä{-Ëä{ dôGâ Òä_â ôä¬ Xâî <ÌGä Ëâôä Xîäâkù oA GdA* dH $ ËÂ¶ òd
¬âôA dH ßäHô òd ¬âôä dH, BâVä ¬Ë Xîô $ ßôâ ! <Òúäô-Gâ½äâ* Vâ dAG ! VäÒTäG däâXîô GdA* Ùâ]Ëä, òâ
VÌ XîäôÌäô Ëäâ ¬ä<òXî ¬äâd ¬â* «>ä_Gâ Òä_â dH* $ ßôâ ! Ëâôâ <fô {ô Xîä_ {SâuôË ¬È¦òÆ ßä Oòä dH,
VäÒTäG däâXîô duô-í¬ôh ¬â* ¢òäâ* GdA* _OËä ? òd VÆßÒVô {ÆG: dä G ßäòâOä $ Xîäôh, ËÂ
<´G Xî¬äâÍ ¬â* {SÒÈ¸ dH êGXâî ¨äôä {ÆG: ¬GÆbò2 ´¼¬ oA GdA {Sä³ Xîô VXâîOä $ ßË: Ùâô G Xîô,
´¼¬ä<Ù ÙØ:]äâ* Xâî dôGâ Òä_â ôä¬ Xîä o´G XîôXâî ê¼dâ* {Sä³ Xîô $
302-{S<Ë Ëä_
¬G ôâ, Ùâ]Ë ´¼¬ Oòäâ, ËäËH* Xîä´ G Xîäâkù oòäâ ôâ $$ µ>âXî $$
¬G k¼jA ·äG <Òúäôä, ËäËH* ´¼¬ ´Æßä Jòäâ* däôä $
¬G eÂl> Väú Xîô ´äGH*, duô VäT XîdH*, G<d* ¬äGH* $$ 1 $$
¬G ôâ Ìä<Ù Odâ úËÆôäkù, ËäËH* ¬G¬Æ] ÌäË ÌGäkù $
¬G ßä{ ßä{ Xîäâ ä{H, XîôËä däâk ÌHl>ä ßä{H $$ 2 $$
¬G íÒäÙA ÌdØË ÌGäÒH, ¬H* ´ä¼òä* <ÒÉò ÌËäÒH $
¬G ¬ä¤OH Väâkù ÙA´H, d¬<d* ôä¬ ÙØ]A ¢òäâ* Xî[´H $$ 3 $$
¬G VÌ dA v>äª <ÒXîäôä, {SähA däâk OÆhG ËH* ¼òäôä $
<GOÆùh <G´ O<d ô<dòâ, ÙäÙõ VäT XîdH* Ëâ Xî<dòâ $$ 4 $$
ßôâ ¬G ! <ÒÉòäâ* ¬â* _Oâ ôdGâ Vâ Ùâ]Ëâ 2 ¬äGÒ-´¼¬ ú_ä Oòä $ <ÒÉò-ôäO Xâî Xîäôh
Xîäâkù oA XîÁòäh Xîä dâËÆ Xîäòù GdA* däâ VXîä $ G ¬G kN¼jòäâ* Xâî ßGÆXÂî_ ·äG Xîä dA <Òúäô
<Xîòä $ kV<_òâ ´HVâ ´ÆßäôA ß{Gä ¬Â_ TG ´Æßä ¬H* däô Xîô ]äâ ÙâËä dH, ÒHVâ dA ¬äGÒ ´¼¬ Xîäâ
]äâ <Ùòä $ ßôâ ¬G ! ËÂ <¬»òä Xîäâ V¦ò V¬eËä dH $ duô ßäHô V¶Ë XîdËâ dH*, êG ÒúGäâ* Xîäâ GdA*
¬äGËä $ ßôâ ! ËÂ áòù Xî[ úËÆôäkù OSdh XîôËä dH, kVA<_òâ ¬G¬Æ]Ëä Vâ V¶Ëäâ* Xâî Vä¬Gâ dA ÌäËâ*
ÌGäËä dH, ÌäôPÌäô V¬ùG ¨äôä ß{GA dA ÌäËäâ* Xîäâ l>AXî l>dôäËä dH ßäHô ßä{ dA VÌ XÆîv> Xîä
Xî¸äù däâXîô ÌHl>ä dH $ ËÂ <ÒÉòäâ* Xîä íÒäÙ _âGâ Òä_ä dH, <ÒÉò-íÒäÙ VPÌ¼TA ÌdØË-VA ÌäËâ*
ÌGäËä dH $ ¬H*Gâ ËÆeâ {dúäG <_òä, ËÂ <ÒÉò-oäâO Xîäâ dA ê¸¬ ÌËäËä dH $ dâ ôä¬ ! ¬G ¬ä¤Oâ ÒdA
{Ùäù ÙâXîô ßä{ d¬ Xîäâ ÙØ]A ¢òäâ* Xîô ôdâ dH* ? ßôâ ¬G ! VÌ <ÒXîäôäâ* Xîäâ v>äâªXîô, <´V {SXîäô
ÁÒä¦¬ä OÆhäâ* Vâ ß_O däâ <G´ íÒcî{ <GOÆùh ÌS@ Xâî <ú¼ËG Xîäâ OSdh Xîô êVA ¬â* ßoâÙ cî{
Vâ ôd VXâî, BâVä Xîô ßäHô V¶Ë-´G ´HVâ ÒúG Ìäâ_Ëâ dH*, ÒHVâ dA VÒù-<{Sò ÒúG Ìäâ_ $
303-{S < Ë{ä_
¬G ôâ ß¶ËXîä_ <ÙG ßäòä, ËäËH* òdØ VÌ oòä {ôäòä $$ µ>âXî $$
aÒhäâ* VÆGH G GHGdØ¤ VÂeH, ôVGä Xîgä G ´äkù $
fAf úôh Xîô X¶î{G _äOâ, Väâ <ÙG {dØ¤¿òä ßäkù $$ 1 $$
Xîä_â Täâ_â Òôh {_<µ>òä, ËG ¬G Xîä Ì_ oäOä $
´äHÌG Oòä ´ôä ú_ ßäkù, ËÌ {v>ËäÒG _äOä $$ 2 $$
ßäòÆ øµ>H øµ> v>A´H Xîäòä, òdØ ËG oòä {ÆôäGä $
{ä¶úäâ* äXâî Xîgä G ¬äGH*, ËäXîä ¬¬ù G ´äGä $$ 3 $$
d¶V Ìµ>äFî {Säh {òäGä, V¬e Ùâ] ¬G ¬ä¶dA* $
<ÙG <ÙG Xîä_ OôäVH <´òôä, ÙäÙõ úâËH Gä¶dA* $$ 4 $$
ßôâ ¬G ! ß¶Ë V¬ò Xîä <ÙG V¬A{ ßä Oòä dH, kVVâ òd TG ÙõVôäâ* Xîä däâ Oòä dH $ ßÌ
aÒhäâ* Vâ VÆGËä GdA*, Gâ½äâ* Vâ ÙA]Ëä GdA*, ÒähA Vâ Ìäâ_ä GdA* ´äËä $ <fô, {Hô, dä Xîä¶{Gâ _O
Oòâ dH*, Òd ¬È¦òÆ Xîä <ÙG oA ß<Ë V¬A{ ßä {dØ¤úä dH $ Xîä_â Xâîf iÒâË däâ Oòâ dH*, fôAô Xîä ô¶O
ÌÙ_ Oòä dH, fôAô Xî¬´äâô däâ Oòä dH, ¬G oA <ÒXî_ däâ ôdä dH, òäHÒG ú_ä Oòä, ÒÈ¾äÒíä
ßä Okù, ËÌ ËÂ {iúäËä{ XîôGâ _Oä dH <Xî""¬H*Gâ Xîäâkù oA XîÁòäh Xîä VäTG GdA* <Xîòä $''
ßäòÆ {S<Ë<ÙG øµ>ËA ´ä ôdA dH, fôAô ÇAh däâËä ´ä ôdä dH $ òd fôAô ßÌ ß<Ë Áhù däâ Oòä
dH $ {¶ú ·äGâN¼jòäâ* Xâî ·äG Xî OB, ßÌ XîdGä GdA* ¬äGËA¶ ßäùËè Xîä¬ GdA* Ùâ VXîËA, <Xî¼ËÆ
<óîô oA ËÂ {<Xî ÁÒä¦¬ä cî{ d¶V Xîä {Sähäâ* Xâî V<dË {Sòäh Xîä ôdíò GdA* ´äG VXîä $ ßôâ
¬G ! ß{Gâ oAËô V¬e Xîô Ùâ] Ëäâ VdA, {S<Ë<ÙG Xîä_ ËâôA ßäòÆ Xîä OSäV XîôËä ´ä ôdä dH, ËÂ
VäÒTäG GdA* däâËä $
¬G ôâ, ËÂ¶ Ùâ]â Väâ Gä¶dA*, dH Väâ ßO¬ ßOäâúô ¬ä¶dA* $$ µ>âXî $$
<Gf ß¶<TòäôA XîvÂ> G VÂeH, V¶fò V{ù <Ù]äÒä $
BâVâ ß¶T ÓË G<d* ´äGH, ÁÒ ´âÒªA ]äÒä $$ 1 $$
¬ÈO ´_ Ùâ] Ëdä¶ ¬G TäÒH, <ÙG <ÙG eÂl>A ßäfä $
´d¤ ´d¤ ´äk Ëdä¶ ´_ Gä¶dA*, <Giúò ¬ôâ <{òäVä $$ 2 $$
oS¬ <Ò_äV ÌdØË <Ò<T XîA¼dä, Jòäâ* íÒIGâ VÆ] {äÒH $
´äOË eÂl> Ëdä¶ XÆîv> Gä¶dA*, <óîô {Av>â {<v>ËäÒH $$ 3 $$
´Ì _O VÂËä ËÌ _O Ùâ]H, ´äOË oô¬ <Ò_äGä $
ÙäÙõ ß¶Ë kdä¶ XÆîv> Gä¶dA*, dH Väâ VäâT VòäGä $$ 4 $$
ßôâ ¬G ! <´V ¬ä<òXî {S{¶ú Xîäâ ËÂ V¦ò cî{ Vâ Ùâ] ôdä dH, òd V¦ò GdA* dH $ ´äâ V¦ò dH
Òd Ëäâ Ëâôâ ßO¬, kN¼jòäâ* Vâ {ôâ ßäHô VoA Xâî oAËô dH <Xî¼ËÆ ´HVâ ß¼TâôA ôä<½ ¬â* ß¿v>A {SXîäô
XÆîv> GdA* ÙA]Ëä, ËÌ ß{Gâ dA oS¬ Vâ ôíVA ¬â* V{ù <Ù]äkù ÙâËä dH ßäHô êV ôíVA Xîäâ dA ÁÒ V{ù
V¬e Xîô XîdËä dHòd ]ä ´äòOä, ÒHVâ dA ÓËè Xâî ß·äGA {SähA ÌS@ Xîäâ G ´äG Xîô êVXâî
<ÒÒ¸ù Xîäâ f½Æ ßä<Ù ¬äG Xîô áò<Ë däâËâ dH* $ ´HVâ ¬ÈO ¬ôA<úXîä Xâî ´_ Xîäâ Ùâ] Xîô Òdä¶ ´äËä
dH <Xî¼ËÆ ´dä¶ 2 ´äËä dH, Òdä¶ ´_ GdA* <¬_Ëä ßäHô Òd êV <¬»òä-´_ Xî[ ßäfä Vâ IòäVä
dA ¬ôËä dH $ ÒHVâ dA {SähA Vä¶VäuôXî <¬»òä <ÒÉòäâ* Xî[ ßäfä XîôXâî {S<Ë<ÙG êGVâ VÆ] {Sä<³ Xâî
<_B êGXâî {Av>â ÙäHªËä dH ßäHô <Giúò {ÂÒùXî ÙØ:] dA {äËä dH $ ´HVâ íÒIG ¬â* {SähA GäGä oä¶<Ë Xâî
VÆ] {äËä dH <Xî¼ËÆ ´äOGâ {ô VÌXîäâ <¬»òä ´äGËä dH, Òdä¶ êVâ XÆîv> oA GdA* <¬_Ëä, ÒHVâ dA
{SähA oS¬Òf <¬»òä {ÙääâÍ Xâî ê{oäâO ¬â* ßäG¼Ù ¬äGËä dH <Xî¼ËÆ ·äG ´äOSË ¬â* ßäGâ {ô êG VÌ
Xîäâ <¬»òä ´äGËä dH, ËÌ <óîô êGXâî ê{oäâO ¬â* áòËAË dØkù ßäòÆ Xâî <_B {iúä¸ä{ XîôËä dH $
ßôâ ! ËÂ oA ´Ì ËXî ß·äG-<Gjä ¬â* {SVÆ³ dH, ËÌ ËXî dA kG ¬ä<òXî {ÙääâÍ Xîäâ V¦ò Ùâ]Ëä
dH $ ·äG ´äOSË ¬â* ßäËâ dA òd oS¬ Gbµ> däâ ´äòâOä $ ¬äâd-<Gjä Xâî ß¼Ë ¬â* kV ¬ä<òXî {S{¶ú ¬â*
V¦ò XÆîv> oA G <¬_âOä $ ßË: dâ úËÆô ! ´äâ kV {S{¶ú ¬â* V¦ò ËKÒ dH, êVA ÌS@ Xî[ ]äâ´
Xîô $
305-ê{Ùâf $ <½Ëä_
oäkù ôâ, ÌäÁOô Gµ> ]â_ä, BâVH* ßä{H ôdH ßXâî_ä $$ µ>âXî $$
òdØ ÌäÁ ]â_ {Väôä, VÌ ¬äâdâ XîäHËÆXîdäôä $
òdØ ÌäÁ ]â_ <Ù]äÒä, ÌäÁOô <XîGdØ¶ G {äÒä $$ 1 $$
k<d ÌäÁ ÓË oÆ_äGä, ÌäÁOô <XîGdØ¤ G ´äGä $
XÆîv> Gä¶dA* Väâ {â]ä, dH Väâ <XîGdØ¤ G Ùâ]ä $$ 2 $$
XÆîv> BâVä úâµ>Xî Xî[¼dä, ËG ¬G VÌ dô _A¼dä $
ÌäÁOô oÆôXî[ ÌädA, Xîädõ {H _]A G ´ädA $$ 3 $$
ÌäÁOô {ôXîäVä, òdØ ÌäÁ eÂl> Ë¬äVä $
ÙäÙõ {äÒä Väâkù, ´äâ k<d ÌäÁ <_³ G däâkù $$ 4 $$
kùiÒô Ëä êVXâî Xîäòù Xî[ ßÝØËËä <Ù]äËâ dØB ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*dâ oäkù ! kùiÒô cî{
ÌäÁOô Gâ òd V¶Väô Gµ>-]â_ Xâî V¬äG ôúä dH ßäHô ßä{ kV {SXîäô ß¨HË cî{ Vâ ôdËä dH <Xî kV
]â_ VPÌ¼TA Xîäâkù oA <ÒXîäô êV¬â* GdA* oäVËâ $ êV ]â_ XîôGâ Òä_â kùiÒô Gâ dA òd V¶Väô
ÌäÁ cî{ ]â_ óHî_äòä dH $ <´VGâ òd ÌäÁ cî{ ]â_ <Ù]äòä dH, êV ÌäÁOô Xî[ V¬Ëä <XîVA
Gâ oA {Sä³ GdA* Xî[ dH $ êVGâ kV ÌäÁ ¬â* dA ÓËè Xîäâ oÆ_ä ô]ä dH, kVA Xîäôh ÌäÁOô Xâî
ßä<Ù, ß¼Ë Xîäâ <XîVA Gâ oA GdA* ´äGä $ ´äâ ÒäíËÒ ¬â* V¦ò GdA* dH, Òd ¬ä<òXî {S{¶ú dA kG Gâ½äâ*
Vâ Ùâ]ä ´äËä dH ßäHô ´äâ V¦ò ÌS@ dH êVXîäâ kG Gâ½äâ* Vâ <XîVA Gâ oA GdA* Ùâ]ä $ kV ÌäÁOô Gâ
XÆîv> BâVä ´äÙõ XîôXâî ¬äòä cî{ oÆôXî[ «>ä_A dH, <´VGâ VÌ Xâî ËG-¬G dô <_òâ dH*, kV Xîäôh
êVXî[ ÒäíË<ÒXîËä Xîäâ Xîäâkù oA GdA* ´äG {äËä, <Xî¼ËÆ òd <GNiúË dHtÙò ¬â* kùiÒô cî{
ÌäÁOô Xîä {SXîäf ßäËâ dA òd ÌäÁ <¬»òä ]â_ cî{ oäVGâ _OËA dH $ <´VGâ kV ÌäÁ ¬â*
ßäVÓî G däâXîô kùiÒô Xîä o´G <Xîòä dH, êVA Gâ kùiÒô Xâî íÒcî{ {SXîäf Xîäâ {Sä³ <Xîòä dH $
306-·äGäâ{Ùâf $ <½Ëä_
oäkù ôâ, BâVä BXî <Òúäôä, òÂ¶ duô OÆæ XîdH d¬äôä $$ µ>âXî $$
´äOË VÂËâ, VäâÒË VÂËâ, ´Ì _O ôä¬ G ´äGä $
´äOË ´äOâ, VäâÒË ´äOâ, ´Ì ôä¬ Gä¬ ¬G ¬äGä $$ 1 $$
Ùâ]Ë ß¶Tâ, ß¶T oA ß¶Tâ, ´Ì _O V¦ò G VÂeH $
Ùâ]Ë Ùâ]â, ß¶T oA Ùâ]â, ´Ì ôä¬ VGâdA ÌÂeH $$ 2 $$
Ìäâ_Ë OÂ¶Oâ, OÂ¶O oA OÂ¶Oâ, ´Ì _O V¦ò G úA¼dä $
Ìäâ_Ë Ìäâ_â, OÂ¶O oA Ìäâ_â, ´Ì ôä¬ Gä¬ Xîd ÙA¼dä$$ 3 $$
ÁÒË ¬Âòâ, ¬Æòâ oA ¬Âòâ, ´Ì _O GdA* {SXîäVä$
ÁÒË Áòâ, ¬Æòâ oA Áòâ, ÙäÙõ ôä¬ <GÒäVä $$ 4 $$
·äGäâ{Ùâf Xîô ôdâ dH*dâ oäkù ! d¬äôâ OÆæÙâÒ duô BXî BâVä ßÝØË <Òúäô XîdËâ dH*, ´äâ kV
{SXîäô dH´äâ áòÒdäô-Xîä_ ¬â* VäÒTäGËä cî{ ´äOSË ßÒíä ¬â* dH* ßäHô ´äâ VäâËâ dH*, êGGâ ´Ì
ËXî ôä¬ Xâî ÒäíË<ÒXî íÒcî{ Xîäâ G ´äGä, ËÌ ËXî Òâ ÙäâGäâ* {SXîäô Xâî ¬äGÒ {SVÆ³ dA dH* ßäHô ´Ì
<´GXâî ¬G Gâ ôä¬-Gä¬ Xîäâ XîÁòäh Xîä VäTG ¬äGXîô VËË <ú¼ËG ßäôPo Xîô <Ùòä Òâ ´äOËâ
dØòâ Ëä VäâËâ dØòâ däâGâ {ô oA ´äO Oòâ dH* $ ´Ì ËXî V¦ò-V¦Ò GdA* oäVËä ËÌ ËXî áòÒdäuôXî
Gâ½äâ* Vâ Ùâ]Gâ Òä_â Ëä ß¶Tâ ÙäâGäâ*, dA ß¼Tâ dH* ßäHô ´Ì ß{Gâ {ô¬ íGâdA ôä¬ Xîäâ ßä¦¬-íÒcî{
Vâ V¬e <_òä, ËÌ Ùâ]Gâ Òä_â Ëä ß¼Tâ ÙäâGäâ* dA Ùâ]Gâ Òä_â dH* $ ´Ì ËXî V¦ò ÌS@ GdA*
{dúäGä ËÌ ËXî ÒâÙä<Ù Xîä ê¿úäôh XîôGâ Òä_â oA OÂ¶Oâ ßäHô OÂ¶Oâ oA OÂ¶Oâ dA dH* ßäHô ´Ì ÁÒG
¬â* VËË ôä¬-Gä¬ ê¿úäôh Òä ¬G Vâ <ú¼ËG <Xîòä dH, ËÌ Ìäâ_Gâ Òä_â ßäHô OÂ¶Oâ ÙäâGäâ* dA Ìäâ_Gâ
Òä_â dH* $ ´Ì ËXî ÌÆ<¾ ¬â* ßä¦¬-·äG Xîä {SXîäf GdA* dØßä ËÌ ËXî Á<ÒË Ëä ¬ÈËXî ÙäâGäâ* dA
¬ÈËXî dH* ßäHô ´Ì ·äG ¨äôä ôä¬ Xâî ÒäíË<ÒXî íÒcî{ ¬â* <Gbl>ä cî{ <GÒäV däâ Oòä ËÌ Á<ÒË
ßäHô ¬ÈËXî ÙäâGäâ* dA ÌS@cî{ Vâ Á<ÒË ôdËâ dH* $
307-Gä¬ ¬<d¬ä $ BXî Ëä_
ôä¬Á ! Gä¬ <ÌGä ÙØ] oäôA, Ëâôâ VäTÆG XîdA <ÒúäôA $$ µ>âXî $$
Xâîkù ´äâO ®òäG Od ô<dòä, Xâîkù XÆî_ Xâî ¬äôO Ì<dòä $
Xâîkù VXî_ ÙâÒ Xîäâ ®òäÒH*, Xâîkù uô<T <V<T úädH* {äÒH* $$ 1 $$
Xâîkù ÒâÙ {Æôähäâ* ¬äËâ, Xâîkù ¬äòä Xâî V¶O ôäËâ $
Xâîkù Ùâf <Ùf¶Ëô «>äâ_H*, Xâîkù ·äGA H ÌdØ Ìäâ_H* $$ 2 $$
Xâîkù Xîäòä XîVH* ß{äôä, Xâîkù ¬ôH* ]ªO Xî[ Täôä $
Xâîkù ßG¶Ë ÁÒG Xî[ ßäfä, Xâîkù XîôH* OÆóîä ¬â* ÌäVä $$ 3 $$
ßä<Ù ß¶Ë ´â ´äOâ, Väâ Ëäâ ôä¬ Gä¬ ÁòäH _äOâ $
ßÌ ÙäÙõ kdH <Òúäôä, duô _äOä {Säh d¬äôä $$ 4 $$
Gä¬ Xî[ ¬<d¬ä ÌËä ôdâ dH*dâ ôä¬Á ! ßä{Xâî Gä¬-<ú¼ËG <ÌGä V¶Väô ¬â* ¬däGè ¢_âf
êl>äGâ {ªËâ dH* $ òdA ßä{Xâî V¶Ëäâ* Gâ <Òúäô {ÂÒùXî Xîdä dH <Xî¼ËÆ êGXâî XîG {ô ®òäG G ÙâXîô
V¶Väô Xâî {SähA <XîËGâ dA Ëäâ dl> òäâO ßäHô Éµ>èúXSî ®òäG Xîäâ dA OSdh XîôXâî æXî ôdâ dH* $ <XîËGâ
dA XÆî_ {ôP{ôäOË ôA<Ë ¬â* dA ú_Ëâ dH* $ <XîËGâ dA VÌ ÙâÒËäßäâ* Xî[ ê{äVGä XîôËâ dH* $ <XîËGâ dA
qî<¾-<V<¾ Xî[ k¿v>ä XîôXâî êGXî[ {Sä<³ Xâî ò¦G ¬â* _Oâ dH* $ <XîËGâ dA ÒâÙ-{Æôähäâ* Xâî {äl> ¬â* dA
¬íË dH* $ <XîËGâ dA ¬ä<òXî {SÒäd ¬â* Ìd ôdâ dH* $ <XîËGâ dA Ùâf Ùâfä¼Ëôäâ* ¬â* oS¬h XîôËâ dH* $ <XîËGâ
dA ·äGA ÌGXîô ÌdØË {SXîäô Vâ {SÒúG XîôËâ dH* $ <XîËGâ dA {¶ú TÂhA ßä<Ù Xîl>äâô Ë{ Vâ fôAô Xîäâ
ß{äô Xîbµ> ÙâËâ dH* $ <XîËGâ dA Ë_Òäô Xî[ Täô Vâ ¬ôËâ dH* $ <XîËGâ dA ÌdØË Xîä_ ÁGâ Xî[ ßäfä
XîôXâî XîäòäXîÁ{ XîôËâ dH* $ <XîËGâ dA OÆóîä ¬â* ôdËâ dH*, <Xî¼ËÆ òâ VÌ Ìäg-VäTGä, <Gô¼Ëô ôä¬-
Gä¬ <ú¼ËG Xâî V¬äG GdA* dH $ VÈ<ý> Xâî ßä<Ù Vâ ß¼Ë ËXî ´äâ oA ·äG ´äOSË ¬â* ßäòâ dH*, Òâ VoA
Ëäâ ôä¬-Gä¬ ¬â* ÒÈ<¸ _OäXîô Xâî dA ßäòâ dH* $ òdA <Òúäô XîôXâî d¬äôä ¬G Ëäâ ßÌ <Gô¼Ëô duô
Gä¬ <ú¼ËG ¬â* dA _Oä dH $
308-oS¬ <Ò®Ò¶VG $ BXîËä_
VäTäâ ! duô VäH* dâË d¬äôä, <´G òdØ Xî[¼d {Väôä $$ µ>âXî $$
´ä Xîäôh ÒSË Xî[´H, <Ë_ <Ë_ òdØ ËG v>A´H $
Vd´H* dA Väâ ´äGä, duô ´äGË dA ¬G ¬äGä $$ 1 $$
´ä Xîäôh Ë{ ´kòâ, TÂ{ fAË <fô V<dòâ $
Vd´H* dA Väâ ßäÒä, duô ßäÒË dA VúÆ {äÒä $$ 2 $$
´ä Xîäôh ÌdØ <óîuôòâ, Xîô ËAô oS<¬ oS<¬1 ¬uôòâ $
Vd´H* dA Väâ úA¼dä, duô úA¼d VÌH VÆ] _A¼dä $$ 3 $$
{Sâ¬ o<Óî <´G ´äGA, Väâ Xîädâ oô¬H* {SäGA $
duô Vd´H* dA o_ ¬äGH*, ËäËH* ÙäÙõ ßäHô G ´äGH* $$ 4 $$
oS¬ Gäf Xîô ôdâ dH*dâ V¶Ëäâ ! <´GGâ òd ¬ä<òXî <ÒíËäô cî{ V¶Väô k¿v>ä ¬ä½ Vâ ôúä
dH, êG duô Vâ dA d¬äôä {Sâ¬ dH $ <´GXâî <_òâ ß·äGA _äâOäâ* Xîä kG Xîl>äâô ÒSËäâ* Vâ òd fôAô Çh-
Çh ¬â* ÇAh däâËä ôdËä dH, BâVâ ÒSË XîôËâ dH*, êG duô Xîäâ d¬Gâ {Sâ¬ {ÂÒùXî <ú¼ËG XîôXâî <ÌGä a¬
dA ´äG <_òä dH ßäHô êG duô Xîäâ ´äGËâ dA d¬äôâ ¬GGâ V¶ËäâÉ ¬äG <_òä dH $ <´GXâî <_òâ Ë{
XîôGâ ´äËâ dH*, øä¬ ßäHô fAË <fô {ô VdG XîôËâ dH*, Òâ duô o´G ¨äôä <ÌGä oS¬â dA d¬äôâ tÙò ¬â*
{SXîµ> cî{ Vâ ßä Oòâ dH* ßäHô êGXâî tÙò ¬â* ßäËâ dA d¬â* ßäG¼Ù {Sä³ dØßä dH $ <´GXâî <_òâ _äâO
ÌdØË <óîôËâ dH*, ËAäâÍ ¬â* oS¬h 1 Xîô 2 Xâî áò<Ë däâËâ dH*, êGXîäâ {Sâ¬äo<Óî {ÂÒùXî ·äG ¨äôä d¬Gâ
ßGäòäV dA {dúäG <_òä dH ßäHô êG duô Xîäâ {dúäGËâ dA VÌ {SXîäô Vâ ßäG¼Ù {Sä³ <Xîòä dH $
<´G {Sä<hòäâ* XîA {Sâ¬äo<Óî ´äG _A dH, Òâ <XîV<_òâ GäGä Ìäg-VäTGäâ* ¬â* oµ>Xâ*îOâ ? {Sâ¬äo<Óî
Vâ duô íÒäoä<ÒXî dA oÓî Xîäâ ß¿v>ä ¬äGËâ dH* $ kV<_òâ d¬ Ëäâ {Sâ¬äo<Óî Xîäâ v>äâªXîô ß¼ò
VäTG Xîäâ aâbl> GdA* ´äGËâ $
309-{uôúò <ÒGËA $ Òhù <o¼GËä_
ôä¬Á ´<G1 oô¬äÒäâ d¬ Xîäâ, ËäËH* Xîcî¶ ÒAGËA ËÆ¬Xîäâ $$ µ>âXî $$
úôh ËÆPdäôâ VÌ dA Ùâ]Â¶, Ë{ ËAô ÒSË ÙäGä $
O¶O ´¬ÆG {äV {äkG Xâî, Ëdä¶ ÙâdØ ßíGäGä $$ 1 $$
V¶O ËÆPdäôâ VÌ dA _äOâ, ´äâO ´· ´â Xî[´H $
VäTG VXî_ ò âdA VÌ ¬âôâ, V¶O ßä{Gäâ ÙA´H $$ 2 $$
{Â´ä {äËA ÙâÒA ÙâÒ_, VÌ Ùâ]Â¶ ËÆ¬ ¬ä¶dA* $
¬äâXîäâ ßäâµ> ßä{hA ÙA´â, úôh XîÒ_ Xî[ v>ä¶dA* $$ 3 $$
òâ ßôÙäV ÙäV Xî[ VÆ<Gòâ, Ùõô Xîôäâ oS¬ ¬âôä $
ÙäÙõ ËÆ¬ <ÌG ßäHô G ´äGH*, ôä]äâ úôhäâ* Gâôä $$ 4 $$
{S¦òÇ cî{ Vâ {SoÆ Xâî {äV <GÒäVäù <ÒGò Xîô ôdâ dH*dâ ôä¬Á ! ßä{ ¬Æeâ GäGä Ìäg
VäTGäâ* ¬â* GdA*1 oµ>XîäÒâ*, kV<_òâ ¬H* ßä{ Vâ <ÒGò XîôËä dõ¤, ¬Æeâ BâVA ÌÆ<¾ ÙA<´òâ <Xî-¬H*
ßä{Xâî úôhäâ* ¬â* dA Ë{, ËAù, ÒSË, ÙäGä<Ù Ùâ]Â¶ $ O¶Oä, ò¬ÆGä oA ßä{Xâî úôhäâ* Xî[ V¬A{Ëä Xîäâ
dA V¬eÂ¶ ßäHô Òdä¶ dA íGäG Xîô VXÂ¶î, BâVA ÌÆ<¾ Ùâ* $ òäâO, ò·ä<Ù ´äâ oA XÆîv> <Xîòâ ´äËâ dH*, Òâ
VoA ßä{Xâî úôhäâ* Xâî V¶O _OGâ ¬â* dA ¬äG_Â¶ $ <Gô¼Ëô ß{Gä V¶O Ùâ*, ÒdA ¬âôâ VÌ VäTG cî{ dH $
{Â´ä, ËÆ_VA-{½, ÙâÒA-ÙâÒä_ò, VÌ ßä{ Xâî oAËô dA Ùâ] VXÂ¶î, BâVA ÌÆ<¾ Ùâ* $ ¬Æeâ Ëäâ ß{GA
fôhäO<Ë ÙâXîô ß{Gâ úôh-Xî¬_äâ* Xî[ v>äòä ¬â* dA ô<]òâ $ ¬Æe ÙäV Xî[ òd <ÒGò VÆGXîô ¬âôä
oS¬ Ùõô Xîôäâ $ ¬Æeâ ß{Gâ úôhäâ* Xâî V¬A{ dA ô¢]äâ, ¬âôä ¬G ßä{Xâî <ÌGä ß¼ò <XîVA Xîäâ oA
ê{äíò G ´äGâ, BâVA XÈî{ä Xîuôòâ $
310-ê{äíò {uôúò $ Òhù <o¼G Ëä_
Väâkù ÙâÒ {Â´Â¶, ´â µ>ä¶úA G<d* ø<ªòä, OoùÒäV GdA* ßäHËuôòä $$ µ>âXî $$
<ÌG ´_ V¶´¬ VÙä Väâk ÙâÒä, oäÒ o<Óî Xîcî¶ duô VâÒä $$ 1 $$
{äËA {Säh duô ÙâÒ úÑäF¤î, Vd´ V¬ä<T {Sâ¬ ÁòäH _äF¤î $$ 2 $$
k<d <Ò<T VâÒä VÙä Ëd¤ däâkù, ß_] <Gô¶´G _]H G Xîäâkù $$ 3 $$
òâ {Â´ä ¬âôâ ¬<G ¬äGH*, <´<d <Ò<T däâk VÆ ÙäÙõ G ´äGH $$ 4 $$
ß{Gâ ê{äíò ÙâÒ Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*¬H* êVA ê{äíò ÙâÒ Xî[ {Â´ä XîôËä dõ¤, ´äâ µ>ä¶Xî[
Vâ GdA* OÑä Oòä dH, OoùÒäV ¨äôä ßÒËäô GdA* <_òä dH $ <´VXîä <ÌGä ´_ dA íGäG däâËä dH Ëä
VÙä dA V¶ò¬ ÌGä ôdËä dH, ÒdA ¬âôä ê{äíò-ÙâÒ dH $ êV duô Xî[ a¾ä o<Óî ¨äôä dA ¬H* {Â´ä
XîôËä dõ¤ $ êV ¬âôâ ê{äíò ÙâÒ duô Xâî {Säh cî{ ËÆ_VA-Ù_ úÑäËä dõ¤ $ {Sâ¬ {ÂÒùXî êV¬â* ÒÈ<¸
_OäXîô Vd´ V¬ä<T ¨äôä êVXâî {äV ôdËä dõ¤ $ kV {SXîäô ¬âôâ tÙò ¬â* VÙä VâÒä-{Â´ä däâËA ôdËA
dH $ ¬âôä ê{äíò ÙâÒ ß_] ßäHô <Gô¶´G dH, êVâ ú¬ù-úÇÆßäâ* Vâ Xîäâkù oA GdA* Ùâ] VXîËä $ ¬âôâ ¬G
Xîäâ òd êÓî {SXîäô Xî[ {Â´ä XîôGä dA ß¿v>ä _OËä dH <Xî¼ËÆ êV ÙâÒ Xî[ òd {Â´ä <´V {SXîäô
däâGA úä<dòâ Òä <´V {SXîäô XîôGâ Vâ êVâ <{Sò _Oâ Väâ Ëäâ ÒdA ´äGËä dH, ¬H* GdA* ´äGËä $
ßä¬âô Gôâf ¬äG<V*d Gâ {Âv>ä ä, ßä{ <XîV ÙâÒ Xî[ {Â´ä XîôËâ dH* ? êVA Xîä ê¸ô kV {Ù
Vâ <Ùòä ä $
311-{uôúò dHôäG $ ]â¬µ>ä Ëä_
ôä¬ ôäk ! ¬äâXîäâ* ßúô´ ßäÒH, Ëâôä {äô G Xîäâkù {äÒH $$ µ>âXî $$
ÌS@ä<ÙXî VGXîä<ÙXî GäôÙ, Gâ<Ë Gâ<Ë ´â OäÒH $
fôh ËÆPdäôA ôdH* <Gf ÒäVô, <ËG Xîäâ ËÂ¶ G _]äÒH $$ 1 $$
f¶Xîô fâÉ VÌH VÆô ¬Æ<G´G, <ËGXîäâ ËÂ¶ G ´GäÒH $
ËAG _äâXî ôµ>H* ôVGä oô, <ËGXîäâ ËÂ¶ G <Ù]äÒH $$ 2 $$
ÙAG _AG ôä¬ ô¤O ôäËâ, <ËGXîäâ ËÂ¶ V¶O _äÒH $
ß{Gâ ß¶O Xî[ òÆ<Óî G ´äGH*, Väâ ¬G Ëâôâ oäÒH $$ 3 $$
VâÒä V¶´¬ XîôH* ´{ {Â´ä, fÄÙ G <Ë¼dH* VÆGäÒH $
¬H* ßv>äâ{ dAG ¬<Ë ¬âôA, ÙäÙõ Xîäâ <Ù]_äÒH $$ 4 $$
k<Ë ôäO Väâôl> V¬äIË: $$ 19 $$ {Ù 14 $$
VäÇä¦Xîäô <Xîòâ íÒcî{ Xî[ ßÝØËËä ÌËä ôdâ dH*<ÒiÒ Xâî ôä´ä ôä¬ ! ßä{Xâî íÒcî{
Xîä VäÇä¦Xîäô XîôGâ {ô ¬Æeâ Ìªä ßäiúòù däâ ôdä dH $ ßä{ Xîä {äô Xîäâkù oA GdA* {ä VXîËä $
ÌS@ä<ÙXî {S´ä{<Ë, VGXîä<ÙXî ·äGA, GäôÙä<ÙXî ÙâÒ<Éù ´äâ dH*- Òâ ßä{Xâî íÒcî{ Xâî <ÒÉò ¬â*,
""òd GdA*, òd GdA*'' Xîd XîôXâî dA {SÒúG XîôËâ dH* $ ´äâ ßä{Xî[ fôh ¬â* ôä<½-<ÙG <Gô¶Ëô ôdËâ
dH*, êGXîäâ oA ßä{ ß{Gä ßä<Ù, ß¼Ë GdA* <Ù]äËâ $ ´äâ ßä{Xâî <ÒfâÉ oÓî f¶XîôÁ Ò fâÉÁ
dH* Ëä V¶{Âhù ÙâÒËä ßäHô <´ËGâ ¬Æ<G´G dH*, êGXîäâ oA ßä{ ß{Gä ßä<Ù, ß¼Ë GdA* ÌËäËâ ßäHô
´äâ oA ËAGäâ* _äâXîäâ* ¬â* oÓî´G ßä{Xâî Gä¬ Xîäâ ôVGä Vâ k¿v>ä oô Xîô ôµ>Ëâ dH*, êGXîäâ oA ßä{
ß{Gä ßä<Ù, ß¼Ë GdA* <Ù]äËâ $ ´äâ VÒù {SXîäô Xâî ß<o¬äG Vâ ô<dË, ÙAG oäÒ Vâ ßä{ ôä¬ Xâî
{Sâ¬-ô¶O ¬â* ßGÆôÓî däâXîô ßä{ ¬â* dA _AG dØB ôdËâ dH*, êGXîäâ ßä{ ß{Gâ ßoâÙ cî{ V¶O ¬â* _â _âËâ
dH* $ ´äâ ß{Gâ fôAô Xî[ ßäV<Óî {ÂÒùXî {äâÉh Xî[ òÆ<Óî GdA* ´äGËâ, Òâ oÓî dA ßä{ Xâî ¬G Xîäâ
<{Sò _OËâ dH* $ ´äâ Vä<o¬äG ßä{Xî[ VâÒä XîôËâ dH*, V¶ò¬ {ÂÒùXî ´{ Ëä {Â´ä XîôËâ dH*, êGXîäâ
ßä{ ß{Gâ ¬Æ] Xîä fÄÙ ËXî GdA* VÆGäËâ $ Ùâ<]òâ, ¬H* dAG-¬<Ë dõ¶, ß{Gâ ÌÆ<¾-Ì_ Vâ Ëäâ
ßä{Xîäâ vÂ> oA GdA* VXîËä, <Xî¼ËÆ <Gô<o¬äG ßäHô ÙAG oäÒ Vâ ßä{Xîä o´G XîôGâ Vâ dA ßä{
ß{Gâ ß<Ë ßÝØË íÒcî{ Xîäâ ¬Æeâ <Ù]ä ôdâ dH* $
k<Ë aA ÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXîä ôäO Väâôl> V¬äIË: $$ 19 $$
ß ôäO OÆ¶«> (OäH*«>) 20

(OäòG V¬ò ÒÉäù qîËÆ ¬â* VÌ V¬ò, V¶OAË-{SXîäf Xâî ¬ËäGÆVäô)
312-o<Óî <GbXîä¬ $ VÆôóîäçËä Ëä_
ÙfùG Ùâ ôä¬ ! ÙfùG Ùâ, däH*1 Ëäâ ËâôA ¬Æ<Óî G ¬ä¤O¶Â $$ µ>âXî $$
<V<¾ G ¬ä¤OÂ¶, qî<¾ G ¬ä¤OÂ¶, ËÆPd dA* ¬ä¤O¶Â Oäâ<Ò¼Ùä $$ 1 $$
´äâO G ¬ä¤OÂ¶, oäâO G ¬ä¤OÂ¶, ËÆPd dA* ¬ä¤OÂ¶ ôä¬Á $$ 2 $$
øô G<d* ¬ä¤OÂ¶, ÒG G<d* ¬ä¤OÂ¶, ËÆPd dA* ¬ä¤OÂ¶ ÙâÒÁ $$ 3 $$
ÙäÙõ ËÆ¬ <ÌG ßäHô G ¬ä¤OÂ¶, ÙfùG ¬ä¤OÂ¶ ÙâdØÁ $$ 4 $$
ôäO OÆ¶«> (OäH*«>) 20 651
<GbXîä¬ o<Óî <Ù]ä ôdâ dH*dâ {Soäâ ! ¬H1* ßä{Vâ ¬Æ<Óî òä ¬äâÇ GdA* ¬ä¤OËä <Xî¼ËÆ Ìäô¶Ìäô
òd {SäùGä XîôËä dõ¶õ-ßä{ ¬Æeâ ÙfùG Ùâ* $ dâ Oäâ<Ò¼Ù ! ¬H* qî<¾-<V<¾ GdA* ¬ä¤OËä XâîÒ_ ßä{Xâî
íÒcî{ Xîä VäÇä¦Xîäô dA ¬ä¤OËä d¤Â $ dâ ôä¬Á ! ¬H* oäâO Òä òäâO GdA* ¬ä¶OËä, ßä{Xîäâ dA úädËä
d¤Â $ dâ kbµ>ÙâÒ Á ! øô Òä ÒG Xîä <GÒäV GdA* ¬ä¶OËä, ßä{Xîäâ dA úädËä dõ¶õ $ ¬H* Ëäâ ßä{ Xâî <ÌGä
ß¼ò XÆîv> oA GdA* ¬ä¶OËä, ßä{ Xîä ÙfùG dA ¬ä¶OËä dõ¶õ, XÈî{ä XîôXâî ÙA<´òâ $
313-<Òôd <ÒGËA $ VÆôóîäçËä Ëä_
ËÂ¶ ßä{H dA¶ <Òúäô, ËÆe <ÌG ¢òäâ* ôdõ¶ ?
¬âôâ ßäHô G Ùõ´ä Xîäâk, ÙØ:] <XîVXîäâ Xîdõ¶ $$ µ>âXî $$
¬AË d¬äôä Väâk, ßäÙH* ´â {Aòä $
¬Æeâ <¬_äÒH Xîäâk, ÒH ÁÒG Áòä $$ 1 $$
Ëâôâ GHG <Ù]äk, ÁF¶î <´V ßäV ôâ $
Väâ TG1 ÁÒH ¢òäâ*, GdA* <´V {äV ôâ $$ 2 $$
<{¶´ô ¬ä¶¶dA* {Säh, ËÆe <ÌG ´äkVA $
´G ´äÙõ ¬ä¤OH ¬äG, XîÌ øô ßäkVA $$ 3 $$
313-315 ¬â* <Òôd {ÂÒùXî <ÒGò Xîô ôdâ dH*dâ {Soäâ ! ßä{ íÒò¶ dA <Òúäô XîôXâî
Xîdäâ, ¬H* ßä{ Xâî <ÌGä VÆ] Vâ XHîVâ ôd VXîËä dÂU¤ ? ¬âôâ ÙØ:] Xîäâ <¬µ>äGâ Òä_ä ßä{ Vâ uo} ÙõVôä
Xîäâkù oA GdA* dH, <óîô ß{Gä ÙØ:] Xîd¤Â oA <XîVXîäâ ? ´äâ VÌ V¶Väô Xâî ßä<Ù íÒcî{ ßäHô íÒä¬A
dH*, Òâ dA d¬äôâ <¬½ dH*, Òâ dA ¬âôâ ÁÒG Xâî ÁÒ dH*, Xîäâkù V¶Ë êGXîäâ ¬Æeâ <¬_ä Ùâ Ëäâ Ìªä ßGÆOSd
¬äGÂ¶Oä $ {Soäâ ! ßä{ ß{Gâ Gâ½ <Ù]äkòâ, <´VVâ êGXîä ßäaò _âXîô VÆ] {ÂÒùXî Á<ÒË ôd
VXÂ¶î $ <´VXâî {äV êVXîä <{SòË¬ G däâ, Òd GäôA1 VÆ] {ÂÒùXî XHîVâ Á<ÒË ôdâOA ? ÒHVâ dA ¬âôâ
fôAô-<{¶´ôâ ¬â* NíË ´äâ {Säh {ÇA dH, Òd ßä{Xâî <ÌGä ú_ä dA ´äòOä $ ¬H* ßä{Xîä oÓî ßä{
Vâ <ÒGò XîôËä d¤Â, ¬âôA <ÒGò ¬äG Xîô Xî<dòâßä{ ¬âôâ tÙò-øô ¬â* XîÌ {Täôâ*Oâ ?
314-(OÆ´ôäËA) VÆôóîäçËä Ëä_
dõ¶ ´äâk ôdA ôâ Ìäµ>, ËÂ¶ øô ßäÒGâ $
Ëäôä ÙfùG A VÆ] däâk, Ëâ ËÂ¶ ÁòäÒGâ $$ µ>âXî $$
úôh ´äâÒä Gâ ]ä*Ë1, Ëâ ËÂ¶ Ùâ]äªGâ $
ËÆe <ÌGä ÁÒ Ùâk, ÙØdâ_A Xîä<¬GA $$ 1 $$
GHhâ <Gdäcî¶ Ìäµ>, FîoA úäÒGA $
ËÂ¶ ß¶Ëô A Fîôäâ ßäÒ, ÙâdA ´äÒGA $$ 2 $$
ËÂ¶ Ùòä XîôA øô ßäÒ, ÙäVA Oä¶ÒGA $
´G ÙäÙõ ôä¬ V¶oä_, ÌHG VÆdäÒGA $$ 3 $$
dâ <{SòË¬ ! ¬H* ßä{Xîä ¬äOù Ùâ] ôdA d¤Â, ßä{ ¬âôâ tÙò-øô ¬â* ßäkòâ, ßä{Xâî ÙfùG Vâ dA
¬Æeâ VÆ] däâOä, ßä{ ß{Gâ íÒcî{ Xîäâ ¬âôâ tÙò ¬â* _äGâ Xî[ XÈî{ä Xîôâ* $ ßä{Xâî úôh-Xî¬_äâ* Xîäâ
Ùâ]Gâ Xâî <_B {SÌ_ k¿v>ä1 däâ ôdA dH, ßä{ ß{Gâ úôh <Ù]äÒâ* $ ßä{Xâî <ÌGä ßä{ Xî[ Xîä<¬GA
ÙØ#]A dH ßäHô ß{Gä {Säh ¦òäO ÙâOA $ ¬H* ßä{Xâî ÙfùG Xî[ {SÌ_ k¿v>ä Vâ òÆ¢Ë däâXîô Gâ½äâ* Vâ
ßä{Xîä ¬äOù Ùâ] ôdA d¤Â, ßä{ ¬äòä-{µ>_ Vâ <GXî_ Xîô fAøS ¬âôâ {äV ßäkòâ, GdA* Ëäâ ¬âôä
ÁÒä¦¬ä fôAô Xîäâ v>äâªXîô ´äGâ Òä_ä dA dH $ ßä{ Ùòä XîôXâî tÙò-øô ¬â* {Täuôòâ $ ¬H* ßä{Xîä
OÆh-OäG XîôGâ Òä_A ÙäVA dõ¶ ßäHô ßä{Xîäâ <ÒGò VÆGä ôdA d¤Â, dâ ôä¬ ! ¬Æe ÙäVA Xî[ V¤oä_
Xîuôòâ ({äl>ä¼Ëô - VÆGäÒGA) ßäHô ß{GA VÆ¼Ùô Ò¶fA òä ÒähäA Vâ ¬TÆô Ìäâ_ VÆGäkòâ $
315-e{Ëä_
{AÒ Ùâ]â <ÌG ¢òäâ* ôdõ¶, <´ò Ë_óHî ¬âôä $
VÌ VÆ] ßäG¶Ù {äkòâ, ¬Æ] Ùâ]Â¶ Ëâôä $$ µ>âXî $$
<{Ò <ÌG XHîVä ÁÒGä, ¬äâ<d úHG G ßäÒHî $
<GTùG Jòäâ* TG {äkòâ, ´Ì Ùfù <Ù]äÒHî $$ 1 $$
ËÆ¬ <ÌG ¢òäâ* TAô´ Tcî¤, ´äâ _äH* Ëäâ<d G {äF¶î $
V¼¬Æ] H VÆ] ÙA<´òâ, Ì<_däôA ´äF¶î $$ 2 $$
<Òôd <ÒòäâO G Vd VXÂ¶î, Xîäòô øµ> Xîäúä $
{äÒG {ôV G {äkòâ, VÆ<G Vä<dÌ Väúä $$ 3 $$
VÆ<Gòâ ¬âôA ÒAGËA, ßÌ ÙfùG ÙA´â $
ÙäÙõ Ùâ]G {äÒdA, ËHVâ* XÆîv> Xî[´â $$ 4 $$
dâ <{SòË¬ ! ¬âôä ÁÒä¦¬ä ßä{Xâî ÙfùGäù Ëªóî ôdä dH, ßä{Xîäâ Ùâ]â <ÌGä ¬H* fôAô ¬â*
XHîVâ ôd VXÂ¶îOä ? ò<Ù ¬H* ßä{Xîä ¬Æ] Ùâ] VXÂ¶î Ëäâ VP{Âhù Vä¶VäuôXî VÆ] Ëä {ô¬äG¼Ù {SäIË
Xîô _Â¶Oä $ <{SòË¬ Xâî <ÌGä òd ÁÒG XHîVä ÙØ:] cî{ däâ ôdä dH $ ¬Æeâ <X*î<úËè ¬ä½ oA Ëäâ VÆ]
GdA* <¬_Ëä $ ´HVâ <GTùG Xîäâ TG <¬_Gâ Vâ VÆ] däâËä dH, ÒHVâ dA ßä{ ÙfùG Ùâ*Oâ ËÌ ¬Æeâ VÆ]
däâOä $ ´Ì ËXî ¬H* ßä{Xîäâ GdA* {SäIË Xîô VXÂ¶îOä ËÌ ËXî ßä{Xâî <ÌGä THòù XHîVâ ô] VXÂ¶îOä ?
ßä{ ¬âôâ V¼¬Æ] {SXîµ> däâXîô ¬Æeâ ÙfùGäG¼Ù {SÙäG Xîôâ*, ¬H* ßä{Xî[ Ì<_däôA ´äËä d¤Â $ ¬ÆeVâ
<ÒòäâO ´¼ò <Òôd ÙØ:] VdG GdA* däâËä, Xîäôh, ¬âôä fôAô Xî¿úâ øµ> Xâî V¬äG Ç<hXî dH ßäHô
ßä{Xîä {<Ò½ í{fù <¬_ GdA* ôdä dH $ kVVâ ¬H* «>ôËä d¤Â-XîdA* ßä{Xâî ÙfùG Xîôâ <ÌGä dA G ú_ä
´äò $ dâ V¿úâ íÒä<¬Gè ! ¬âôA {SäùGä VÆ<Gòâ ßäHô ¬Æeâ ßä{Xâî úôhäâ* Xîä í{fù <¬_â, BâVA XÈî{ä
Xîuôòâ $ kV {SXîäô òd ¬âôA <ÒGò VÆGXîô ßÌ ÙfùG ÙA<´òâ $ ´HVâ oA ¬H* ßä{Xîäâ Ùâ] VXÂ¶î, ÒHVâ dA
XÆîv> ê{äò Xîuôòâ $
ôäO OÆ¶«> (OäH*«>) 20 653
316-{SA<Ë ß]¶<«>Ë $ ÙäÙôä
k<d <Ò<T Òâ®òäâ ¬äâô ¬Gä, Jòäâ* _H oÈ¶OA Xî[µ> ËGä $$ µâXî $$
úäËXî ôµ>ËH* ôHG <Ìdäk, <{*«> {ôH {H ÌäG G ´äk $$ 1 $$
¬ôH ¬AG <ÌVôH G <d* {äGA, {Säh Ë´H êG ßäHô G ´äGA $$ 2 $$
´_H fôAô G ¬äâ«>H ß¶Oä, Jòäâ<Ë G v>äªH {ªâ {Ë¶Oä $$ 3 $$
ÙäÙõ ßÌ ËH* BâVH däâk, <{*«> {ôH, GdA* v>ä«Â>¶ Ëäâ<d $$ 4 $$
ß]¶«> {SA<Ë Xîä {SÙfùG Xîô ôdâ dH*´HVâ oÈ¶OA Xâî fÄÙ ¨äôä Xî[µ> Xîä fôAô <Ò¾ däâXîô
ÌÙ_ ´äËä dH, ÒHVâ dA ¬âôä òd ¬G {SoÆ-{Sâ¬ Vâ <Ò¾ däâXîô ÌÙ_ Oòä dH $ ´HVâ úäËXî {ÇA íÒä<Ë
<Ì¼ÙØ Xîäâ {ÆXîäôËä dH, ÒHVâ dA {SoÆ Xîä Gä¬ ôµ>Ëâ-ôµ>Ëâ ßäòÆ ôä<½ áòËAË däâ Okù dH $ òd fôAô vÂ>µ>
´äòOä <Xî¼ËÆ {SoÆ-Gä¬ ôµ>G Xîä íÒoäÒ GdA* ´ä VXâîOä, Xîäôh, Òd ¬G ¬â* dH ßäHô ¬G {SoÆ
{SäNIË {òù¼Ë BXî dA ôdËä dH $ ´HVâ ¬¿v>A ¬ô ´äËA dH, {ô ´_ Xîä ¦òäO GdA* XîôËA $ Òd ´_
Xâî <ÒòäâO Vâ {Säh v>äâª ÙâËA dH <Xî¼ËÆ <XîVA ß¼ò Xîäâ ß{Gä ßäTäô GdA* ´äGËA $ ÒHVâ dA ¬âôä
ßäTäô {SoÆ dA dH $ {Ë¶O Xîä fôAô ´_ ´äËä dH <Xî¼ËÆ Òd ß{Gâ fôAô Xîäâ ÙA{Xî Vâ GdA* dµ>äËä$
Jòäâ<Ë Xîäâ G v>äâª Xîô êVA ¬â* {ªËä dH $ ßÌ Vâ ÒHVA dA d¬äôA Ùfä dH, fôAô <Oô ´äòOä <Xî¼ËÆ
dâ {Soäâ ! ¬H* ßä{Xîä ¦òäO G Xîcî¶Oä $
317-<Òôd $ <½Ëä_
ßäßäâ ôä¬ Ùòä Xîô ¬âôâ, Ìäô Ìäô Ì<_däôA Ëâôâ $$ µ>âXî $$
<ÒôdGA ßäËÆô {¶ <GdäôH, ôä¬ ôä¬ Xîd {AÒ {ÆXîäôH $$ 1 $$
{¶A ÌÂeâ ¬äôO ´äâÒH, GHG GAô ´_ oô oô ôäâÒâ $ $ 2 $$
<Gf <ÙG Ë_óHî ôdH êÙäV, ßäË¬ ôä¬ ËÆPdäôâ {äV $$ 3 $$
Ò{Æ1 <ÒVôH ËG Xî[ VÆ<T GädA*, ÙäÙõ <ÒôdGA ¬ÈËXî ¬ä¶dA* $$ 4 $$
<Òôd <¬»òä <Ù]ä ôdâ dH*dâ ôä¬ ! Ùòä XîôXâî ßä{ ¬âôâ òdä¶ {Täuôòâ, ¬H* Ìäô-Ìäô
ßä{Xî[ Ì<_däôA ´äËA dõ¶ ßä{Xî[ <ÒòäâO áòä Vâ áòäXÆî_ <ÒôdGA ßä{Xîä ¬äOù Ùâ] ôdA dH $
ôä¬-ôä¬ ê¿úäôh XîôËâ dØòâ ßä{ <{SòË¬ Xîäâ {ÆXîäô ôdA dH $ Ìäô¶Ìäô V¶Ë-{<Xîäâ* Vâ ßä{Xâî
V¬äúäô {Âv>ËA dH ßäHô ¬äOù Ùâ]ËA dH $ Gâ½äâ* ¬â* ßaÆ ´_ oô-oô Xîô æÙG XîôËA dH $ dâ ßä¦¬
íÒcî{ ôä¬ ! ßä{ Ëäâ áòä{Xî dH*, kVVâ ßä{Xâî {äV dA Ëäâ ôä<½-<ÙG <]} däâXîô ËªóîËA ôdËA
dH, íÂ_ Ò VÂ¯¬ Ùâd1 Xîä ß®òäV oÂ_ Okù dH, òd <ÒôdGA Ëäâ Á<ÒË ¬ÈËXî däâ úÆXî[ dH $
318-XâîÒ_ <ÒGËA $ cî{Xî Ëä_
<Gô¶´G ¢òäâ* ôdH, ¬äHG Odâ ÒHôäO, XîâËâ ´ÆO Oòâ $$ µ>âXî $$
´äOH Ó{<Ë ôäk, d¤V Ìäâ_H GdA* $
{ôOµ> øÂ¶øµ> ¬ä¶<d*, {µ> ]äâ_H GdA* $$ 1 $$
VÙXâî Xîcî¶ V¶Väô, VÌ Ó ÒäôhH* $
v>ä«Â>¶ VÌ {uôÒäô, Ëâôâ XîäôhH* $$ 2 $$
Òäcî¶ <{*«> {ôäh, {ä¶Òäâ* <fô Tcî¶ $
Jòäâ* Jòäâ* oäÒH ôä¬, Väâ VâÒä Xîcî¶ $$ 3 $$
ÙAGäGä Ùòä_ ! <Ò_¶Ì G Xî[<´òâ $
ÙäÙõ Ì<_ Ì<_ ´äò, Vâ´ VÆ] ÙA<´òâ $$ 4 $$
<Gô¶´G íÒcî{ Ní<Ë {SiG {ÂÒùXî ÌS@äG¼Ù {SäNIË Xâî <_B <ÒGò Xîô ôdâ dH*<Gô¶´G XHîVâ
ôdËâ dH* ? êGXîäâ ÒHôäyò òÆÓî däâ ¬äHG OSdh <Xîòâ <XîËGâ dA òÆO áòËAË däâ Oòâ, òx<{ Òâ ÓËè Xîäâ
ô¶´G XîôGâ Òä_â ÓËè Xâî íÒä¬A V¶Väô-áòÒíä Xâî <_B VÙä ´äOËâ ôdËâ dH* <Xî¼ËÆ XîoA oA d¬
Vâ d¤V Xîô GdA* Ìäâ_Ëâ $ êGXîâ <ÒÉò ¬â* òd ÌäË {SXîµ> dH <Xî ´HVâ Xîä<¬GA Xîä ¬Æ] øÂ¶øµ> ¬â* ôdËä
dH, ÒHVâ dA Òâ ¬äòä Vâ ß¿v>ä<ÙË ôdËâ dH* $ ´Ì ËXî {SähA ·äG ¨äôä êV ¬äòä Xâî {ªÙâ Xîäâ ß{Gâ
tÙò Vâ GdA¶ dµ>äËä ËÌ ËXî Òâ GdA* ÙA]Ëâ, <Xî¼ËÆ ¬H* Ëäâ ß{GA VÌ Vä¶VäuôXî ÒíËÆòâ* Ëä VÌ
ÓËè dA êG {ô <Gv>äÒô XîôËä d¤Â, ßäHô dâ {Soäâ ! ßä{ Xâî <_B VÌ {uôÒäô v>äâª VXîËä dõ¶, ß{Gä
fôAô ßäHô {Säh ßä{ {ô <Gv>äÒô Xîô VXîËä dõ¶, VÙä Xâî <_B ßä{Xîäâ ´HVA VâÒä <{Sò _Oâ, ÒHVA
dA VâÒä Xîô VXîËä d¤Â, <óîô ßä{ ¬ÆeVâ ¢òäâ* <v>{â ôdËâ dH* ? dâ ÙAGäGä Ùòä_äâ ! ßÌ Ùâô G
Xî[<´òâ, ¬âôA tÙò-fÎòä {ô ßäXîô ¬Æeâ ÌS@äG¼Ù ÙA<´òâ, ¬H* ßä{ Xî[ {ÆG: Ì<_däôA ´äËä dõ¶õ $
319-<Gô¶´G íÒcî{ $ <½Ëä_
<Gô¶´G òÂ¶ ôdH, Xîädõ <_IË G däâk $
´_ _ íäÒô ´¶O¬ä, OÆh G<d* _äOH Xîäâk $$ µ>âXî $$
Tô ßPÌô _äOH GdA*, G<d* _äOH f<fdô VÂô $
{ähA {ÒG _äOH GdA*, ´dä¶ Ëdä¶ oô{Âô $$ 1 $$
<Gf ÒäVô _äOH GdA*, G<d* _äOH fAË_ øä¬ $
ÇÆTä ËÈÉä _äOH GdA*, øµ>-øµ> ßäË¬ ôä¬ $$ 2 $$
¬äòä ¬äâd _äOH GdA*, G<d* _äOH Xîäòä ÁÒ $
Xîä_ Xî¬ù _äOH GdA*, {ôXîµ> ¬âôä {AÒ $$ 3 $$
kXî_V BXHî GÂô dH, kXî_V BXHî Ëâ´ $
kXî_V BXHî Jòäâ<Ë dH, ÙäÙõ ]ââ_H Vâ´ $$ 4 $$
318 ¬â* <Xîòâ {SiG Xâî ê¸ô ¬â* <Gô¶´G Xîä íÒcî{ ÌËä ôdâ dH*<Gô¶´G BâVâ ôdËâ dH*-<XîVA
Vâ oA <_{äò¬äG GdA* däâËâ $ ´_, í_, íäÒô ßäHô ú_Gâ Òä_â {Sä<hòäâ* Xâî OÆh êGXâî GdA*
_OËâ $ {È»ÒA, ßäXîäf Xâî OÆh oA êGXâî GdA* _OËâ $ ú¼j¬ä Xîä fAË_ OÆh ßäHô VÂòù Xîä ËIË
OÆh GdA* _OËä $ G êGXîäâ ´_ Ëä ÒäòÆ dA _OËä $ Òâ ´dä¶ Ëdä¶ VÒù½ {uô{Âhù cî{ Vâ ôdËâ dH* $
ôäO OÆ¶«> (OäH*«>) 20 655
êGXîâîíÒcî{ ¬â* ôä<½-<ÙG oâÙ GdA* dH, êGXîäâ fAË, øä¬, ÇÆTä ßäHô IòäV oA GdA* _OËA, êG
øµ>-øµ> ¬â* ôdGâ Òä_â ßä¦¬äôä¬ Xâî ¬äòä-¬äâd GdA* _OËä $ GdA* fôAôä®òäV ßäHô ÁÒ¦Ò dA
_OËä dH $ Òâ ¬âôâ <{SòË¬ ´Ì <´VXâî tÙò ¬â* {SXîµ> GdA* däâËâ dH*, ËÌ êV VäTXî Xâî oA Xîä_ Xî¬ù
GdA* _OËâ, <óîô Ëäâ BXî ôV ß¨HË íÒcî{ ¬â* BXî ôV ß¨HË ßä¦¬ä Ëâ´ BXî däâ ´äËä dH $ ´dä¶
BXîôV ß¨HË ßä¦¬ Jòäâ<Ë Xîä {SXîäf dH, Òdä¶ dA tÙò-fÎòä {ô d¬ {SoÆ Vâ ÌS@äG¼Ù {SäNIË cî{
]â_ ]â_Ëâ dH* $
320-<ÒGò $ <½Ëä_
ÓÁÒG {Säh ßTäô, Òäúä {ä_Gä $
däH* Xîdä¶ {ÆXîäcî¶ ´äk, ¬âôâ _ä_Gä $$ µ>âXî $$
¬âôâ ÒâÙG ß¶O ß{äô, Väâ ÙØ] µ>ä_Gä $
VäOô òd <GíËäô, Odôä ß<Ë øhä $$ 1 $$
ß¶Ëô dH Väâ µ>ä_, Xî[´H ßä{hä $
¬âôâ ËÆ¬ <ÌG ßäHô G Xîäâk, kdH <Òúäôhä $$ 2 $$
ËäËH* Xîcî¶ {ÆXîäô, òdØ ËG úä_hä $
ÙäÙõ Xîäâ ÙfùG ÙâdØ, ´äò ÙØ] Vä_hä $$ 3 $$
ÙfùGäù <ÒGò Xîô ôdâ dH*¬âôâ {SähäTäô ÓÁÒG ! ""oÓî ¬ÆeXîäâ <{Sò dH'' kV ß{Gâ
ÒúG òä ""oÓîäâ* Xîäâ oOÒäGè ÙfùG ÙâËâ dH*'' kV V¶Ëäâ* Xâî ÒúG Xîäâ V¦ò Xîuôòâ $ ¬âôâ <{SòË¬ ! ¬H*
ßä{Xîäâ v>äâª Xîdä¶ ´äXîô {ÆXîäcî¶ ? ¬âôâ Ëäâ VÌ XÆîv> ßä{ dA dH* $ ¬âôâ fôAô ¬â* ßä{Xâî <ÌGä ß{äô
áòä däâ ôdA dH, Òd Ùõô Xîôäâ $ ¬ä<òXî ¬äâd cî{ ß¦ò<TXî Odôäkù Òä_ä ´äâ òd V¶Väô-V¬Æj dH,
kVVâ ¬Æeâ {äô Xîôäâ $ ßä{ ßäHô ¬âôâ <¬_Gâ ¬â* ´äâ ß¼Ëôäò dH, Òd dµ>äßäâ $ ßä{ òd oA <Òúäô Xîô
_âGä, ¬âôâ ßä{Xâî <ÌGä ß¼ò ßäaò Xîäâkù oA GdA* dH ßäHô òd fôAô oA ´äGâ Òä_ä dH $ kVA<_B
¬H* {SäùGä Xîô ôdä dõ¶, ¬Æeâ fAøS ÙfùG Ùäâ, <´VVâ ¬âôâ Xîäâ áò<Ë XîôGâ Òä_ä <Òôd ÙØ:] Gbµ> däâ $
321-¬G Xîä GAXî[ <ÒGËA $ ¬NÁ_Xîä ¬äâÙ Ëä_
¬âôâ ËÆ¬ dA ôä]hdäô, Ùõ´ä Xîäâ GdA* $
òâ ú¶ú_ úd¤Æ <Ù<f ´äò, Xîä_ ËdA* ËdA* $$ µ>âXî $$
¬H* XâîËâ <Xîòâ ê{äò, <Giú_ Gä ôdH $
´d¤ Ìô´Â¶ Ëd¤ ´äò, ¬Ù ¬äËäâ ÌdH $$ 1 $$
´d¤ ´ähä Ëd¤ ´äò, ËÆ¬ ËH* Gä «>ôH $
ËäVäâ* Xîdä ÌVäk, oäÒH ¦òäâ* XîôH $$ 2 $$
VXî_ {ÆXîäôH* VäT, ¬H* XâîËä Xîgä $
OÆæ ß¶XÆîf ¬äGH* Gä¶<d*, <Goùò H ôgä $$ 3 $$
ËÆ¬ <ÌG ßäHô G Xîäâk, kV ¬G Xîäâ OdH $
ËÂ¶ ôä]H ôä]hdäô, ÙäÙõ Ëäâ ôdH $$ 4 $$
¬G Xî[ ú{_Ëä-f¬Gäù <ÒGò Xîô ôdâ dH*{Soäâ ! ¬âôâ ôÇXî Ëäâ ßä{ dA dH*, ß¼ò Xîäâkù
oA GdA* dH $ òd ¬âôä ú¶ú_ ¬G úäôäâ* ßäâô <ÒÉòäâ* ¬â* ´äËä dH ßäHô ´dä¶-´dä¶ ´äËä dH, Òdä¶-Òdä¶
dA Òâ <ÒÉò ¬Æeâ Xîä_ cî{ oäVËâ dH* $ ¬H*Gâ kVâ Níô XîôGâ Xâî <XîËGâ dA ê{äò <Xîòâ <Xî¼ËÆ òd
<Giú_ GdA* ôdËä $ ¬H* kVâ ´dä¶ ´äGâ Vâ ôäâXîËä dõ¶õ, òd Òdä¶ dA ´äËä dH $ <ÒÉò-¬x Vâ ¬ËÒä_ä
däâXîô <óîôËä ôdËä dH $ ´dä¶ kVâ ´äGä däâËä dH Òdä¶ dA ´äËä dH ! ßä{ Vâ oA GdA* «>ôËä $ ´äâ kVXîäâ
Xîäâ ß¿v>ä _Oâ, ÒdA XîôËä dH $ kVXâî ßäOâ V¬eäGâ Òä_â Xî[ f<Óî ¢òä Xîä¬ Ùâ VXîËA dH ? VÌ
V¶Ë kVâ {ÆXîäô-{ÆXîäô Xîô XîdËâ ôdËâ dH* ßäHô ¬H*Gâ oA <XîËGä dA Xîdä dH, <Xî¼ËÆ òd ¬G cî{ ¬íË-
díËA OÆæ´Gäâ Xâî ÒúG cî{ ß¶XÆîf Xîäâ oA GdA* ¬äGËä, <Goùò däâ ôdä dH $ ¬Æeâ Ëäâ <ÒiÒäV däâ Oòä
dH-ßä{Xâî <ÌGä kV ¬G Xîäâ {Xîª VXâî, BâVä ß¼ò Xîäâkù oA GdA* dH $ dâ ôÇXî ! kV ¬G Xîäâ ßä{
dA ôäâXî Xîô ô¢]äâ Ëäâ òd Níô ôd VXîËä dH $
322-V¶Väô Xî[ GAXî[ <ÒGËA $ ÙA{ú¼Ù Ëä_
<Gô¶´G, Xîäòô X¶î{H {Sä<hòä, Ùâ] òdØ Ùuôòä$
Òäô {äô VÂeH GdA*, ¬G ¬âôä «>uôòä $$ µ>âXî $$
ß<Ë ßäd òd oäH´_ä, ßäV¶ø G<d* ßäÒH $
Ùâ] Ùâ] «>ô{H øhä, {SähA ÙØ] {äÒH $$ 1 $$
<ÒÉ ´_ o<ôòä VäOôä, VÌ Xâî VòäGä $
ËÆ¬ <ÌG XîdØ XHîVâ <Ëcî¶, ¬H* ¬ÂÑ ßòäGä $$ 2 $$
ßäOâ däH* «>ô{â øhä, ¬âôA Xîä Xî<dòâ $
Xîô O<d XîäÑäâ XâîfÒä, {äô Ëäâ _<dòâ $$ 3 $$
BXî oôäâVä Ëäâô dH, ´â ËÆ¬ däâdØ Ùòä_ä $
ÙäÙõ XîdØ XHîVâ <ËôH, ËÂ¶ Ëäô Oäâ{ä_ä $$ 4 $$
V¶Väô Vâ V¶Ëäôhäù <ÒGò Xîô ôdâ dH*dâ <Gô¶´G ÙâÒ ! kV V¶Väô-V¬Æj Xîäâ Ùâ] Xîô oò
Vâ VäTXî {SähA Xîä¶{ ôdâ dH* $ kVXîä Òäô-{äô oA GdA* ÙA] ôdä dH $ kV Xîäôh ¬âôä ¬G ßäHô oA
ß<TXî «>ô ôdä dH $ BXî Ëäâ òd V¶Väô-<V¼TÆ Xîä <ÒÉò ´_ ß<Ë ßäd, ÙõVôâ òd Vä¶VäuôXî
V¶Ì¶<Tòäâ* Xîä V¬ä´ oA kVXâî {äô XîôGâ ¬â* Xîä¬ GdA* ßäËä, {S¦òÆË «Æ>ÌäâGâ Xîä ò¦G XîôËä dH, kV
Xîäôh kVâ Ùâ]-Ùâ]Xîô ¬G ß<TXî «>ôËä dH ßäHô {SähA ÙØ:] {äËä dH $ òd V¶Väô-VäOô-<ÒÉò-
ôV ´_ Vâ oôä dH $ kVXâî ËHôGâ ¬â* VoA ÌÆ<¾¬äGè Xâî dH* ßäHô ßä{Xî[ XÈî{ä Vâ dA {äô dØòâ dH*, <óîô
áòÒdäô ¬â* ¬Â]ù ßäHô íÒíÒcî{ ·äG Vâ ô<dË, ¬H* Xî<dòâ ßä{Xî[ XÈî{ä <ÌGä XHîVâ ËHô VXîËä d¤Â ?
{d_â oA ÌdØË oÓî kV V¶Väô-VäOô Vâ «>ôâ dH* $ <óîô ¬âôA f<Óî kVXâî ßäOâ ¢òä XîdA ´ä VXîËA
ôäO OÆ¶«> (OäH*«>) 20 657
dH ? ßäùËè GO°ò dH $ dâ XâîfÒ ! ßä{ dA ¬âôä oäÒ cî{ dä {Xîª Xîô <GXîä_äâ Ëäâ dA kVXîä {äô
¬H* {ä VXîËä dõ¶õ $ ¬Æeâ Ëäâ BXî ¬ä½ ßä{Xîä dA oôäâVä dH, ò<Ù ßä{ Ùòä Xîôäâ ËÌ Ëäâ ßä{Xâî <_B
òd ÌªA ÌäË GdA* dH $ Xî<dòâ, ¬H* ß{Gâ Ì_ Vâ Ëäâ XHîVâ ËHô VXîËä d¤Â ? dâ Oäâ{ä_ ! ßä{ dA ¬Æeâ
V¶Väô-<V¼TÆ Vâ {äô Xîôäâ $
323-V¬ù-ê{Ùâf $ ÙäÙôä Ëä_
V¬ù ¬âôä Vä¶kòä¶, VXî_ ßø1 ´äôH $
VÆ]ÙäËä ¬âôâ {Säh Xîä, V¶Xîäâú <GÒäôH $$ µ>âXî $$
<½<ÒT Ëä{ ËG Xî[ dôH, úäH2â ´G ôä]H $
ßä{ V¬äO¬ VâÒXîä, VäTÂ òÂ¶ oä]H3 $$ 1 $$
ßä{ XîôH {S<Ë{ä_Gä, Ùäæh ÙØ] µ>äôH $
k¿v>ä ´G Xî[ {Âô ÒH, VÌ Xîäô´ VäôH $$ 2 $$
Xî¬ù Xîäâ<µ> oò o¶´Gä, VÆ] ¬¶«>G Väâkù $
¬G ¬Gäâô {Âôhä, BâVä ßäHô G Xîäâkù $$ 3 $$
BâVä ßäHô G Ùâ<] däH*, VÌ {Âôh Xîä¬ä $
ÙäÙõ VäTÆ V¶OA <Xîòâ, êG ßäË¬ ôä¬ä $$ 4 $$
{SoÆ Xî[ Vä¬»òù Xîä {uôúò ÙâËâ dØòâ ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*¬âôâ íÒä¬A <Gô¶´G ôä¬ V¬ù dH*,
V¶{Âhù {ä{äâ*1 Xîäâ oí¬ Xîô «>ä_Ëâ dH* $ ¬âôâ <dË Xâî <_B V¶Xîäâú Ùõô XîôXâî ¬âôâ ¬G Xîäâ VÆ] ÙâGâ Òä_â
dH* $ ËG Xî[ <½Ëä{ dôXâî oÓî Xîäâ ËÆòäùÒíä2 ¬â* ô]Ëâ dH* $ Òâ íÒò¶ VâÒXî Vâ <¬_Ëâ dH*, BâVä V¶Ë´G
XîdËâ3 dH* $ Xî<l>G ÙØ#]äâ* Xîäâ Ùõô XîôXâî oÓîäâ* Xî[ íÒò¶ dA ôÇä XîôËâ dH*, VÌ Xîäòù <V¾ XîôXâî oÓî
Xî[ k¿v>ä {Âhù XîôËâ dH* $ Xîäâ<µ> Xî¬ù ßäHô oòGäf XîôXâî VÆ] Xî[ ÒÈ<¾ XîôËâ dH* $ ¬G Xâî ¬Gäâôäâ* Xîäâ
{Âhù XîôGâ Òä_ä BâVä ß¼ò Xîäâkù oA GdA* dH $ ¬H* BâVA V¶{Âhù Xîä¬Gäßäâ* Xîäâ {Âhù XîôGâ Òä_â {SoÆ Xâî
<ÌGä ß¼ò Xîäâkù oA GdA* Ùâ]Ëä $ êG ßä¦¬ä ôä¬ Gâ V¶Ëäâ* Xîäâ ß{Gä VäA ÌGäòä dH ßäùËè Òâ
<ÒfâÉ cî{ Vâ V¶Ëäâ* Xâî dA {äV ôdËâ dH* $
324-(OÆ´ôäËA) Níôäù <ÒGò $ u½Ëä_
ËÆ¬ <ÌG ôä¬ XîäHG Xî<_ ¬ä¤dA*, <ÒÉòä ËH* Xîäâkù Òäôâ ôâ $
¬Æ<GÒô ¬äâµ>ä ¬GÒH* Ìägä, òâ¼dä XîäHG ¬Gäâô ¬äôâ ôâ $$ µ>âXî $$
<v>G BXH*î ¬GÒäâ ¬Xùîµ> ¬ädôäâ, øô øôÌäô GúäÒâ ôâ $
<v>G BXH*î ¬GÒäâ ú¶ú_ ¬ädôäâ, <v>G BXH*î øô¬ä¶ ßäÒâ ôâ $$ 1 $$
<v>G BXH*î ¬GÒäâ ¬AG ßPdäôäâ, Vúôäúô ¬â* Täòâ ôâ $
<v>G BXH*î ¬GÒäâ êÙ¬Ù ¬äËäâ, íÒäÙH* _äOäâ ]äòâ ôâ $$ 2 $$
<v>G BXH*î ¬GÒäâ Jòäâ<Ë {Ë¶Oä, oS¬ oS¬ íÒäÙH* Ùäeâ ôâ $
<v>G BXH*î ¬GÒäâ _äâoH* _äOäâ, ßä{ä {ô ¬â* Ìäeâ ôâ $$ 3 $$
<v>G BXH*î ¬GÒäâ X¶Æî´ô ¬ädôäâ, ÒG ÒG ¬ä¶<d* oS¬äªâ ôâ $
<v>G BXH*î ¬GÒäâ Xîä¬A ¬ädôäâ, <ÒÉòä ô¶O ô¬äªâ ôâ $$ 4 $$
<v>G BXH*î ¬GÒäâ <¬ôO ßPdäôäâ, GäÙH* ¬äâgäâ ´äòâ ôâ $
<v>G BXH*î ¬GÒäâ ¬äòä ôäËäâ, <v>G BXH*î d¬Gâ Ìädâ ôâ $$ 5 $$
<v>G BXH*î ¬GÒäâ o¤Òô ßPdäôäâ, ÌäVH* XîÒ_ Ì¤Tähâ* ôâ $
<v>G BXH*î ¬GÒäâ úd¤Æ <Ù<f ´äòâ, ¬GÒä¶ Gâ1 Xîäâkù ßähâ* ôâ $$ 6 $$
ËÆ¬ <ÌG ôä]â XîäHG <ÒTäËä, ¬Æ<GÒô Vä]A ßähâ¶ ôâ $
ÙäÙõ ¬ÈËXî <v>G ¬â* ÁÒâ, ¬GÒä¶2 úuôË G ´ähâ* ôâ $$ 7 $$
¬G áòÒdäô {SÙfùG {ÂÒùXî êVâ l>AXî XîôGâ Xî[ <ÒGò Xîô ôdâ dH*dâ ôä¬ ! kV Xî<_òÆO ¬â*
ßä{Xâî <ÌGä BâVä Xîäâkù GdA* dH, ´äâ ¬G Xîäâ <ÒÉòäâ* Vâ dµ>äÒâ $ ¬G Gâ ¬däGè ¬Æ<GÒôäâ* Xîäâ oA ÌdXîäòä
dH $ kVXâî ¬Gäâôäâ* Xîäâ XîäHG Gbµ> Xîô VXîËä dH ? òd ¬âôä ¬G BXî Çh ¬â* ÒäGô ÌGXîô <ÒÉò cî{
{S<Ë øô Xâî {SäNIË ò¦G cî{ ¨äô {ô {SV¼GËä cî{ GÈ¦ò XîôËä dH $ BXî Çh ¬â* ú¶ú_ däâXîô ÙäHª
´äËä dH ßäHô BXî Çh ¬â* dA tÙò øô ¬â* ßä ´äËä dH $ Òd BXî Çh ¬â* dA ¬¿v>A ÌGXîô úôäúô
cî{ <ÒÉò-´_ ¬â* ÙäHªËä dH $ Çh ¬â* <ÒÉòäfä Vâ ê¼¬¸ <ÒÉò íÒäÙ ¬â* V¶_yGËä {ÂÒùXî <ÒÉòäâ*
Xîä ê{oäâO XîôËä dH $ Çh oô ¬â* cî{ Jòäâ<Ë Xâî <_B oS¬h Xîô-Xîô Xâî íÒäÙ Òf ´_Ëä dH $
Çh ¬â* däA ÌGXîô <ÒÉò-<Ò<{G ¬â* oµ>XîËä dH $ Çh ¬â* Xîä¬A ÌGXîô {Sâ¬ Vâ <ÒÉòäâ* ¬â* ô¬h
XîôËä dH $ Çh ¬â* ¬ÈO ÌGXîô GäÙ Vâ ¬äâ<dË däâ ´äËä dH $ Çh ¬â* ¬äòä ¬â* ßGÆôÓî däâËä dH ßäHô Çh
oô ¬â* d¬Xîäâ ÌdXîäËä dH $ Çh ¬â* oS¬ô ÌGXîô <ÒÉò-Xî¬_ Xî[ ßGÆôäO-O¶T ¬â* ó¤îV ´äËä dH,
Çh oô ¬â* úäôäâ* <Ùfäßäâ* ¬â* ú_ä ´äËä dH $ BâVä dH Xîäâkù ´äâ ¬G Xîäâ1 Ìäg-<ÒÉòäâ* Vâ dµ>ä, tÙò
¬â* _äXîô duô ¬â* _OäÒâ ? {Soäâ ! ßä{Xâî <ÌGä kV ¬G Xîäâ XîäHG Níô ô] VXîËä dH ? kV <ÒÉò
¬â* Ëäâ ¬Æ<GÒô oA òdA VäÇA ÙâËâ dH* <Xî {SoÆ-XÈî{ä Vâ dA ¬G <Giú_ däâËä dH $ òd Ëäâ ¬ÈËXî däâXîô
oA Çh oô ¬â* Á<ÒË däâ ´äËä dH $ òd ¬G ß{äô úuôË XîôËä dH $ d¬ Ëäâ ¬G Xîä2 VÌ úuô½
´äGËâ oA GdA*, ßË: XÈî{ä XîôXâî kVâ l>AXî Xîôäâ $
325-Ìâ]úù áòVGA $ ÌS@ Ëä_
XîôhA {äâú1, Väâú VÆ] Xîôkù, _äâd Xî[ GäÒ XHîVâ oäH´_ <Ëôkù $$ µ>Xâ î $$
Ù<Çh ´äË, {<¿v>¬ XHîVâ ßäÒH, GHG <ÌG oÂ_ Ìäµ> <XîË {äÒH $$ 1 $$
<ÒÉ ÒG Ìâ<_, ß¬ÈË óî_ úädH, ]äk d_äd_, ß¬ô ê¬ädH $$ 2 $$
ßNyG OÈd {H<V Xîô VÆ] ¢òäâ* VäâÒ,H ´_G _äOA øhA, fAË_ ¢òäâ* däâÒH $$ 3 $$
ôäO OÆ¶«> (OäH*«>) 20 659
{ä{ {ä]¶«> Xî[òâ, {Æ¼ò ¢òäâ* {äkòâ, XÂî{ ]G {<ªÌä, OOG ¢òäâ* ´äkòâ $$ 4 $$
XîdH ÙäÙõ ¬äâ<d ßúô´ oäôA, tÙò Xî{µ> ¢òäâ* <¬_H ¬ÆôäôA $$ 5 $$
Vô_Ëä {ÂÒùXî VäTG-V¶Ì_ <ÌGä ¬Gäâô XîôGâ Òä XîG cî{ áòVG Òä_â Xîäâ {SoÆ {SäIË
GdA* däâËâ, òd Xîd ôdâ dH*Xîä¬ Ëäâ ÌÆô1â ßäHô <Òúäô VÆ] {äGâ Xîä Xîôâ, BâVä ¬äGÒ XâîÒ_ _äâd
Xî[ GäÒ Vâ V¬Æj ËHôGâ Òä_â Xâî V¬äG dH $ Òd XHîVâ V¶Väô-<V¼TÆ Xâî <ÒÉò-´_ Vâ {äô däâ
VXâîOä ? Ù<Çh Xîäâ ´äGâ Òä_ä {Niú¬ ¬â* XHîVâ ßäòâOä ? ¬äOù oÂ_ Xîô Gâ½äâ* <ÌGä êVâ Xîdä¶ {ä
VXâîOä ? <ÒÉò, Ìâ<_òäâ* Xâî ÒG ¬â* ß¬ÈË-óî_ úädâ Ëäâ Xîdä¶ <¬_âOä ? ]äò Ëäâ d_äd_ <ÒÉ
ßäHô ß¬ô däâGâ Xî[ {SV¼GËä <Ù]äÒâ, Väâ áòù dA dH $ ßNyG-OÈd ¬â* {SÒâf XîôXâî VÆ] Vâ XHîVâ
VäâòâOä ? Òdä¶ Ëäâ ß<Ë ´_G dA ê¦{¼G däâOA, fAË_Ëä XHîVâ {SäIË däâOA ? {ä{ ßäHô {ä]¶«>
XîôGâ Vâ {Æ¼ò XHîVâ <¬_âOä ? XÂî{ ]äâÙ Xîô êV¬â* <OôGâ Vâ ßäXîäf ¬â* XHîVâ ´äòOä ? ÒHVâ dA d¬â*
Ìªä ßäiúòù däâ ôdä dH uXî tÙò ¬â* Xî{µ> ôdËâ dØòâ {ô¬ä¦¬ä XHîVâ <¬_â*Oâ ?
326-{uôúò {SäNIË $ ]â¬µ>ä Ëä_
¬âôä ¬G Xâî ¬G VäH* ¬G _äOä, fÄÙ Xâî fÄÙ VäH* GäÙ ÌäOä1 $$ µ>âXî $$
aÒh Xâî aÒh VÆG VÆ] {äòä, GHG Xâî GHG VäH* <Gô] ôäòä $$ 1 $$
{Säh Xâî {Säh VäH* ]â_ {SähA, ¬Æ] Xâî ¬Æ] VäH* Ìäâ_ ÒähA $$ 2 $$
ÁÒ Xâî ÁÒ VäH* ô¶O ôäËä, <ú¸ Xâî <ú¸ VäH* {Sâ¬ ¬äËä $$ 3 $$
fAf Xâî fAf VäH* fAf ¬âôä, Ùâ<]ôâ ÙäÙõ Òä oäO Ëâôä $$ 4 $$
{S¦òÇ ÌS@ {SäNIË Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*¬G Xâî oA ¬G ÌS@ Vâ dA ¬âôä ¬G _Oä dH $ fÄÙ
Xâî oA fÄÙ ÌS@ Vâ dA ¬âôä ÒähA cî{ GäÙ _Oä1 dH ßäùËè ÌS@ VPÌ¼TA dA ÒähA <GXî_ËA dH $
aÒh Xâî oA aÒh ÌS@ Xîäâ dA VÆG Xîô VÆ] {SäIË <Xîòä dH $ Gâ½äâ* Xâî oA Gâ½ ÌS@ cî{ Vâ <ÒiÒ Xîäâ
Ùâ]Xîô ¬H* VÌXîäâ ô¶´G XîôGâ Òä_ä dØßä d¤Â $ dâ {SähA ! {Sähäâ* Xâî oA {Säh ÌS@ Vâ dA <¬_ Xîô
ßäG¼Ù _â $ ¬Æ] Xâî oA ¬Æ] ÌS@ V¶Ì¶TA ÒähA Ìäâ_ $ ¬H* Ëäâ ÁÒ Xâî oA ÁÒ ÌS@ Xâî V¦ò úâËGä<Ù
cî{ ô¶O ¬â* ßGÆôÓî d¤Â $ <ú¸ Xâî oA <ú¸ ÌS@ Vâ {Sâ¬ XîôXâî ¬íË d¤Â $ <fô Xâî oA <fô ÌS@ Xîäâ <fô
G¬äGâ Vâ dA ¬âôä <fô fäâoä òÆÓî dØßä dH $ Ùâ]äâ ! ¬âôä <XîËGä ê¸¬ oäyò dH, ´äâ ÌS@ Xâî Vä
VäÇäËè {uôúò {SäIË dØßä dH $
327-¬G Xîäâ ê{Ùâf $ <½Ëä_ ¬_äô ¬â*
¬âæ <f]ô úY> Ìäâ_ ¬G ¬äâôä, ôä¬ ´_ ÒÉHù fÄÙ VÆG Ëäâôä $$ µ>âXî $$
ßäôË ßäËÆ ô {AÒ {Æ X îäôH , Väâ Ò Ë ´äOË {¶ <Gdäôâ $$ 1 $$
<Gf ÒäVô Xîd ß¬ÈË ÒähA, ôä¬ Gä¬ ÁòäH _äk _â {SähA $$ 2 $$
µ>âô ¬G oäkù ´Ì _O ÁÒH, {SA<Ë Xîô OäY>A {Sâ¬ ôV {AÒH $$ 3 $$
ÙäÙõ ßÒVô ´â ´G ´äOâ, ôä¬ øµ>ä ´_ ÒôÉh _äOâ $$ 4 $$
¬G Xîäâ ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*ßôâ ¬G-¬òÂô ! Ùâdä<o¬äG {ÒùË-<f]ô Xâî Fî{ô úÑXîô
Ìäâ_, ßäùËè Ùâdä®òäV Vâ ô<dË däâXîô {SäùGä Xîô, ËÌ Ëâôä fÄÙ VÆGXîô ôä¬ ÙfùG cî{ ´_ Xî[
ÒÈ<bµ> Xîôâ*Oâ $ ò<Ù {SähA ÙØ:] ßäHô fAøSËä Vâ òÆÓî {SoÆ Xîäâ {ÆXîäôâ Ëä VäâËâ ´äOËâ {SoÆ Xîä ¬äOù
Ùâ]â, <ÙG-ôäË {SoÆ Xîäâ {SV¼G XîôGâ Xâî <_B ß¬ÈË-ËÆÁò <{Sò ÒähA Vâ {SäùGä Xîôâ ßäHô ôä¬-Gä¬
¬â* ÒÈ<¸ _Oäòâ ôdâ Ëäâ {SoÆ ßÒiò XÈî{ä XîôËâ dH* $ ßË: dâ oHòä ¬G ! ´Ì ËXî d¬ Á<ÒË dH*, ËÌ
ËXî ðÑ {SA<Ë Xâî Vä êGXîä {Sâ¬-ôV {äG Xîô VXâî, ÒHVâ dA êGXîäâ {ÆXîäô $ ò<Ù oÓî ¬G-¬òÂô
l>AXî ßÒVô {ô ¬äâd <Gjä Vâ ´äO Xâî êG {SoÆ Vâ {SäùGä Xîôâ Ëäâ ôä¬ cî{ øµ>ä ßÒiò ÙfùG-cî{
´_ ÒÉäùGâ _OËA dH $
328-ÒHôäyò ê{Ùâf $ <½Ëä_
GäôA Gâd G Xî[<´òâ, ´â ËÆe ôä¬ <{òäôä $
¬äòä ¬äâd G Ì¶<Tòâ, Ë<´òâ V¶Väôä $$ µ>âXî $$
<ÒÉòä ô¤O ôäúâ GdA*, G<d¶ Xîôâ {Väôä $
Ùâd Oâd {uôÒäô ¬â*, VÌ ËH* ôdH <Gòäôä $$ 1 $$
ßä{ä {ô êôeâ GdA*, GädA* ¬H* ¬âôä $
¬GVä Òäúä Xî¬ùGä, Vä¶kù VÌ Ëâôä $$ 2 $$
¬G kN¼jò VÆNíô Xîôâ, XîËdÂ¶ G<d* «>äâ_â $
Ó <ÒXîäô VÌ {uôdôH, <¬»òä G<d* Ìäâ_â $$ 3 $$
ôdH <Gô¶Ëô ôä¬ VäH*, ß¶Ëô O<Ë ôäËä $
OäÒâ OÆh Oäâ<Ò¼Ù Xîä, ÙäÙõ ôV ¬äËä $$ 4 $$
ÒHôäyò Xîä ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*ò<Ù ËÆeâ ôä¬ <{Sò dH Ëäâ GäôA Vâ {Sâ¬ ¬Ë Xîô, ¬ä<òXî-
¬äâd-{äf ¬â* ¬Ë Ì¤T, Vä¶VäuôXî oäÒGä ¦òäO Ùâ $ <ÒÉò-ô¶O ¬â* ßGÆôÓî ¬Ë däâ, ÒÈ<¸ Xîäâ <ÒÉòäâ*
¬â* ¬Ë óHî_Gâ Ùâ $ fôAô, øô, {uôÒäô ßä<Ù VÌXî[ ßäV<Óî Vâ ß_O ôd $ ß{Gâ {ôäòâ Xâî ôäO-
¨âÉ Ëä ¬H*-¬âôâ ßä<Ù ßd¶Xîäô ¬â* ¬Ë {ª $ ¬G, ÒúG, Xî¬ù Vâ BâVä áòÒdäô Xîô <Xîdâ {Soäâ !
VÌ XÆîv> ßä{Xîä dA dH $ kV {SXîäô ¬G kN¼jòäâ* Xîäâ VPòXèî <íô Xîô, áòù XîdA* ¬Ë <óîô $ V¶{Âhù
Vä¶VäuôXî <ÒXîäôäâ* Xîäâ ¦òäO Ùâ, <¬»òä ÒúG ¬Ë Ìäâ_ $ oAËô ÒÈ<¸ ¨äôä <Gô¶Ëô ôä¬ ¬â* ßGÆôÓî
ôdËâ dØòâ o<Óî ôV ¬â* ¬íË däâXîô Oäâ<Ò¼Ù-OÆh-OäG Xîô $
329-ßä·äXîäôA $ e{Ëä_
ËÂ¶ ôä]H ¦òäâ* dA* ôdH*, Ëâkù ´G Ëâôä $
ËÆ¬ <ÌG ßäHô G ´äGdA*,Väâ VâÒXî Gâôä $$ µ>âXî $$
ôäO OÆ¶«> (OäH*«>) 20 661
ßPÌô ßä{H dA TôÀä, ß´dõ¶ ê{XîäôA $
TôËA TäôA ßä{ ËH*, VÌdA VÆ]XîäôA $$ 1 $$
{ÒG {äV VÌ Xâî ú_H, ´HVâ ËÆ¬ Xî[¼dä $
{äGA {ôXîµ> Ùâ<] dõ¶, VÌ VäH* ôdH oAGä $$ 2 $$
ú¶Ù <úôäXî[ úd¤Æ <Ùfä, VÌ fAË_ ´äGâ $
VÂô´ oA VâÒä XîôH, ´HVâ o_ ¬äGH $$ 3 $$
òâ <G´ VâÒXî Ëâôªâ, VÌ ßä·äXîäôA $
¬äâXîäâ* BâVâ Xî[<´òâ, ÙäÙõ Ì<_däôA $$ 4 $$
<Gô¶Ëô {SoÆ ßä·ä ¬â* ôdGâ Xâî <_B {SäùGä Xîô ôdâ dH*´HVâ ßä{ ô¢]â* ÒHVâ dA ôdâ*, Òâ dA
ßä{Xâî oÓî dH* ßä{Xâî <ÌGä ß¼ò Xîäâ V¦ò GdA* ´äGËä, ÒdA ßä{ Xîä V¿úä VâÒXî dH $ ßäXîäf
ßä{Gâ dA ôú Xîô ô]ä dH ´äâ ßÌ ËXî VÌXîä ê{Xîäô Xîô ôdä dH $ VÌXîäâ VÆ]XîäôXî {È»ÒA ßä{
Vâ dA ê¦{¼G dØkù dH ßäHô ßä{Gâ dA kVâ Täôh Xîô ô¢]A dH $ ´HVâ ßä{Gâ <ÒTäG ÌGäòä dH, êVA
<ÒTäG Vâ ÒäòÆ VÌXâî {äV ú_ ôdä dH $ {SXîµ> cî{ Vâ Ùâ]Ëä dõ¶õ <Xî ´_ VÌ ¬â* V¬äòä dØßä ôdËä
dH, ßä{Xîä ô<úË ú¼ÙS¬ä-ÙA{Xî úäôäâ* <Ùfäßäâ* ¬â* {SXîäf Xîô ôdä dH $ êVâ VoA fAË_ ´äG Xîô
{SV¼G däâËâ dH* ßäHô VÂòù oA ´HVâ ßä{ ß¿v>ä ¬äGËâ dH* ÒHVâ dA VâÒä XîôËä dH $ òâ êÓî VoA ßä{Xî[
ßä·äGÆVäô Xîäòù XîôGâ Òä_â VâÒXî dH* $ ¬Æeâ oA kVA {SXîäô <Gô¶Ëô ßä{ Xî[ VâÒä-o<Óî XîôGâ
Òä_ä VâÒXî ÌGä _A<´òâ, ¬H* ßä{Xî[ Ì<_däôA ´äËä dõ¶õ $
330-<G¼ÙXî $ e{Ëä_
<G¼ÙXî ÌäÌä ÌAô d¬äôä, <ÌGdA* XîäHªâ ÌdH <Òúäôä$$ µ>âXî $$
Xî¬ù Xîäâ<µ> Xâî Xîi¬_ Xîäµ>H, Xîä´ V¤ÒäôH <ÌG dA Väµ>H $$ 1 $$
ßä{h «Â>ÌH ßäHô Xîäâ ËäôH, BâVä {SAË¬ {äô êËäôâ $$ 2 $$
´ÆO ´ÆO ÁÒäâ <G¼ÙXî ¬äâôä, ôä¬ÙâÒ ËÆ¬ Xîôäâ <Gdäâôä$$ 3 $$
<G¼ÙXî Ì{Æôä {ô ê{XîäôA, ÙäÙõ <G¼Ùä XîôH d¬äôA $$ 4 $$
ß{GA Väô-OSädXî ÙÈ<bµ> Vâ <G¼ÙXî Xîäâ <dËXîäôXî ÌËä ôdâ dH*dâ ÌäÌä ! <G¼ÙXî Ëäâ
Ìâúäôä d¬äôä oäkù dH, ËoA Ëäâ <ÌGä dA {HVâ d¬äôä Xîä¬ XîôËä dH $ Xîäâ<µ> Xî¬ù-´¼ò {ä{äâ* Xîäâ <G¼Ùä
¨äôä Gbµ> XîôËä dH, êVXâî ÌÙ_â ¬â* d¬ Vâ XÆîv> oA G _âXîô d¬äôä Xîäòù <V¾ XîôËä dH $ ßä{ {ä{-
V¬Æj ¬â* «Â>ÌËä dH, ß¼òäâ* Xîäâ ËäôËä dH $ òd Ëäâ ßø-V¬Æj Vâ {äô êËäôGâ Xâî Xîäôh BâVä <{SòË¬
oäVËä dH <Xî kVXî[ ¢òä Ìªäkù Xîôâ* ?
dâ <Gô¶´G ÙâÒ ôä¬ ! ßä{ BâVä ßGÆOSd Xîôäâ <Xî ¬âôA <G¼Ùä XîôGâ Òä_ä <G¼ÙXî òÆO-òÆO
{S<Ë Á<ÒË ôdâ, Xîäôh, Òd Ìâúäôä Ìªä dA {ôäâ{XîäôA dH, ´äâ d¬äôA <G¼Ùä XîôXâî d¬äôâ {ä{ TäâËä
ôdËä dH $
Vä¤oô ¬â* <G¼ÙXî Xîäâ òd {Ù VÆGäòä ä, <óîô êVGâ <¬l>äkù oâ*µ> Tô Xâî Ç¬ä òäúGä
Xî[ A $
331-<Òôd $ <ÒGËA fÂ_Ëä_
ÙâdØÁ ÙâdØÁ, {Sâ¬ <{òä_ä ÙâdØÁ, ÙâXîô ÌdØuô G _âdØÁ $$ µ>âXî $$
Jòäâ*-Jòäâ* GÂô G Ùâ]Â¶ Ëâôä, ¦òäâ*-¦òäâ* <´òôä Ë_óHî ¬âôä $$ 1 $$
ß¬A ¬däôV Gä¬ G ßäÒH, ¦òäâ*-¦òäâ* {Säh ÌdØË ÙØ] {äÒH $$ 2 $$
{Sâ¬ o<Óî-ôV {äÒH GädA*, ¦òäâ* ¦òäâ* Vä_â ¬G dA* ¬ä¶dA* $$ 3 $$
Vâ´ VÆdäO VÙä VÆ] ÙA´H, ÙäÙõ ÙØ<]òä, <Ò_PÌ G Xî[´â $$ 4 $$
<Òôd-{ÂÒùXî VÙä ÌS@-VÆ] {SäNIË Xâî <_B <ÒGò Xîô ôdâ dH*-dâ {Soäâ ! ¬H* ¬G, ÒúG Xî¬ù Vâ
{SäùGä XîôËä d¤Â- ¬Æeâ ßä{ ß{Gä {Sâ¬ Iòä_ä Ùâ* ßäHô ÙâXîô Xâî {ÆG: XîoA oA G _â* $ ´HVâ-´HVâ
ßä{Xâî íÒcî{-ÙfùG ¬â* Ùâô däâËA dH, ÒHVâ-ÒHVâ dA ¬âôä tÙò áòäXÆî_Ëä Vâ Ëª{Gâ _OËä dH $ ´HVâ-
´HVâ Gä¬ä¬ÈË ¬däôV-{äG XîôGâ ¬â* Ùâô däâËA dH ÒHVâ-ÒHVâ dA ¬âôâ {Sähäâ* Xîäâ ß<Ë ÙØ:] däâËä dH $
´HVâ-´HVâ {Sâ¬ä-o<Óî-ôV {SäNIË ¬â* <Ò_PÌ däâËä dH ÒHVâ-ÒHVâ dA ¬G ¬â* áòä däâËA dH $ {Soäâ ! ¬H*
ßä{Xâî <ÒòäâO-ÙØ:] Vâ ÙØ:]A dõ¶õ, ¬âôA ÒÈ<¸-fÎòä {ô {Täô Xîô ¬Æeâ VÙä Xâî <_B ÌS@äG¼Ù VÆdäO
VÆ] ÙA<´òâ, Ùâô G Xîuôòâ $
332-{uôúò <ÒGËA $ <½Ëä_ ¬Ádäô ¬â*
ÒÉùdØ ôä¬ ß¬ÈË Täôä, <e_<¬_ <e_<¬_ VA*úGdäôä $$ µ>âXî $$
{Säh Ìâ<_ <G´ GAô G {äÒH, ´_dô1 <ÌGä Xî¬_ XÆîPd_äÒH $$ 1 $$
VÂ]H Ìâ<_ VXî_ ÒGôäò, ôä¬ÙâÒ ´_ ÒÉùdØ ßäò $$ 2 $$
ßäË¬ Ìâ_A ¬ôH <{òäV, GAô G {äÒH ÙäÙõ ÙäV $$ 3 $$
k<Ë ôäO OÆ¶«> (OäH«>) V¬äIË: $$ 20 $$ {Ù 20 $$
VäÇä¦Xîäôäù <ÒGò Xîô ôdâ dH*<e_<¬_ <e_<¬_ íÒcî{ {SXîäf Xâî ¨äôä ËÈ<IË cî{
VâúG XîôGâ Òä_â dâ ôä¬ ! ÙfùGä¬ÈË Täôä ÌôVäkòâ $ ÁÒä¦¬ä cî{ Ìâ<_ <G´ íÒcî{ VäÇä¦Xîäôäù-
VôäâÒô1 Xâî ´_ <ÌGä Xî¬_ Xâî V¬äG XÆîPd_ä ´äòâOA $ dâ <Gô¶´G ÙâÒ ôä¬ ! ò<Ù ´_ GdA* ÒÉâù
Ëäâ VP{Âhù Ìâ<_ ßäHô ÒG Xâî aâbl> ÒÈÇ oA VÂ] ´äËâ dH*, ÒHVâ dA ¬Æe ÙäV Xî[ ÁÒä¦¬ä cî{ Ìâ<_
ßä{Xîä ÙfùG cî{ GAô G {SäIË däâGâ Vâ ÙfùGäfä IòäV Vâ {A<ªË dH $ ßË: ßä{ fAøS {Täô Xîô,
ÙfùGä¬ÈË Täôä ÒôVäkòâ $
k<Ë aA ÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXîä ôäO OÆ¶«> (OäHª) V¬äIË: $$ 20 $$
663
ß ôäO <Ò_äÒ_ 21
333-{uôúò <ÒGËA $ <½Ëä_
Ùòä ËÆPdäôA ÙfùG {kòâ$
´äGË däâ ËÆ¬ ß¶Ëô´ä¬A, ´äGôäò ËÆ¬ VäH* Xîdä Xî<dòâ $$ µ>Xâ î $$
ËÆ¬ VäH* Xîdä úËÆôäkù Xî[´â, XîäHG Xî¬ù Xîô ËÆPd {äòâ $
Xîäâ G<d* <¬_â {Säh Ì_ ß{Gâ, Ùòä ËÆPdäôA ËÆ¬ ßäòâ $$ 1 $$
Xîdä d¬äôäâ ßäG ËÆ¬ ßäOâ, XîäHG Xî_ä Xîô Òf Xî[òâ $
ÁËâ XîäHG ÌÆ<¾ Ì_ {äHæÉ, æ<ú ß{GA ËH* fôh _Aòâ $$ 2 $$
ËÆ¬ dA¶ ßä<Ù ß¶Ë { Æ<G ËÆ¬ dA¶, ËÆ¬ XîËäù ½ò _äâXî ¬¶eäô $
XÆîv> Gä¶dA* ËH* Xîdä däâË dH, ÙäÙõ Ì<_ {äÒH ÙAÙäô $$ 3 $$
VäÇä¦Xîäôäù <ÒGò Xîô ôdâ dH*dâ {Soäâ ! ßä{Xî[ Ùòä däâ Ëäâ dA d¬â* ßä{Xîä ÙfùG
<¬_âOä $ ßä{ d¬äôâ tÙò Xî[ Ní<Ë Xîäâ ´äGËâ dA däâ $ Xîäôh, ´äGGâ Òä_äâ* ¬â* aâbl> ßäHô
ß¼Ëòäù¬A däâ, <óîô ßä{Vâ ¬H¶ ¢òä XîdÂ¶ ßäHô ¢òä úËÆôäkù Xîcî¶ ? XÈî{òä ßä{ dA ÌËäÒâ* <Xî XîäHG-
Vä Xî¬ù XîôXâî ßä{Xîäâ {SäIË Xîô VXÂ¶îOä ? Xîäâkù oA {SähA ß{GA f<Óî Vâ Ëäâ ßä{Vâ GdA* <¬_
VXîËä, ßä{Xî[ Ùòä Vâ dA ßä{ {TäôËâ dH* $ ßä{Xâî ßäOâ d¬äôä Ëäâ òdA XîG dH <Xîß¼ò
o¢Ëäâ* Gâ <XîV ê{äò ¨äôä ßä{Xîäâ ß{Gâ Òf <Xîòä ä ? <Xî¼ËÆ <Òúäô ¨äôä Ëäâ òdA ·äË däâËä
dH <Xî ÌÆ<¾-Ì_ ßäHô ß¼ò fôAô-f<Óî ßä<Ù {uôa¬ Vâ Ëäâ ßä{Xîäâ XîäHG ÁË VXîËä dH ?
ßä{Gâ ß{GA k¿v>ä Vâ dA êGXîäâ ß{GA fôh <_òä ä $ ßä{ dA VÈ<bµ> Xâî ßä<Ù-ß¼Ë dH* ßäHô
u½_äâXî ¬â* ´äâ XÆîv> oA dH, êVXâî XîËäù ßä{ dA dH* $ <´VXî[ f<Óî ßä{Xâî ßäOâ XÆîv> oA GdA*, êV
ÁÒ Vâ ¢òä däâ VXîËä dH ? ´äâ Òd ß{Gâ Ì_ ¨äôä ßä{Xâî ÙfùG {ä VXâî ? ßË: ßä{ dA XÈî{ä
XîôXâî ÙfùG Ùâ* $
334-<ÒGËA $ êÙAÇh Ëä_
¬ä<_Xî ¬dôÌäG1 XîôA¬2,
OÆGdOäô3 dôôäâ´4 dôÙ¬5, {Gd6 ôä] ôdA¬7 $$ µ>âXî $$
ßáÒ_8 ßä<]ô Ì¶Ùä OÆGdA*, ß¬_9 ÌÙ10 <Ò<Vòäô11 $
OôXî12 ÙØ<Gòä V¸äô13 Vä<dÌ, ÙôÙÒ¶Ù {ÆXîäô $$ 1 $$
óîôä¬äâf14 GâXî[ ÌÙA, XîôÙä15 ÌÆôäkù ÌÙ23 óHî_ $
Ì]<f¼Ù:16 Ë¶Â ßÁÌ17 ßä<]ô, dØ¢¬ dä<´ô VH_18 $$ 2 $$
Gä¬ GâXî ôdA¬ ôä<´Xî19, {äXî {ôÒô<ÙOäô20 $
OÆGd <óî_21 Xîô ÙâdØ ÙäÙõ, Ë_Ì22 Ùô ÙAÙäô23 $$ 3 $$
334-335 ¬â* {SoÆ Vâ {SäùGä Xîô ôdâ dH*V¶Väô-ôúGä<Ù Xî¬ù2 XîôGâ Òä_â dâ Ùòä_Æ1
íÒä<¬Gè ! ¬H* {S<Ë<ÙG4, ßäHô {S<Ë iÒäV5 ß{ôäTA3 dõ¶ $ dâ ß<Ë XÈî{ä_äâ7 ! ¬âôâ ÙäâÉ G Ùâ]Xîô ¬Æeâ
fôh6 ¬â* ô<]òâ $ ¬H*Gâ ÁÒG Xâî {S¬8 oäO Vâ ß¶Ë ËXî ÌdØË11 ÌÆôâ10 Xî¬ù9 <Xîòâ dH* $ kV<_B ¬H*
ß{ôäTA ÙäV dõ¶, V¶Väô-<V¼TÆ ¬â* «Â>Ì12 ôdä d¤Â $ dâ ÙäâÉäâ*13 Xîäâ Y>ä¤XîGâ Òä_â íÒä<¬Gè ! ¬Æe ÙØ#]A
Xî[ {ÆXîäô VÆ<Gòâ $ ¬H*Gâ o_äkù Xîäâ oÂ_14 Xîô ÌÆôäkù Xî[ dH15 $ ¬H* ÌÆôäkù ¬â* ßGÆôÓî ÌÆôâ 23 Xîä¬ XîôGâ
Òä_ä dõ¶, <Xî¼ËÆ ßä{ Ëäâ ß¼Ë ËXî ßÝØË17 Ç¬ä16 XîôGâ Òä_â dH* $ ßä{Xî[ ßä·ä ¬â* ê{NíË
ôdGâ Vâ dA ¬Æeâ ßäG¶Ù18 {SäIË däâËä dH $ ßË: dâ ßäÁ<ÒXîä19 ÙâGâ Òä_â {ä_Xî20 ! {<Ò½ ! ß<Ë
XÈî{ä_äâ ! ¬âôâ ÙäâÉäâ* Xîäâ Ç¬ä21 XîôXâî ¬Æeâ {ôäâ{Xîäô-{ôäòhËä, ßä{Xîä Gä¬-<ú¼ËG ßäHô tÙò
¬â* ßä{Xâî ÙfùGäâ*23 Xî[ {SÌ_ k¿v>ä22 ÙA<´òâ $
335-êÙAÇh Ëä_
XîäHh ßäÙ¬A Xî¬A*h1 <Òúäôä, <XîVXîäâ {Â´H OôAÌ <{òäôä$$ µ>âXî $$
¬H* ´G BXî ßGâXî {Väôä, oäH´_ ouôòä ß<TXî ß{äôä $$ 1 $$
BXî däâk Ëäâ Xîd V¬eäF¶î, ßGâXî ßæeâ ¢òäâ* VÆôeäF¶î $$ 2 $$
¬H* däH* <GÌ_ VÌ_ òâ Väôâ, ¢òäâ* Xîô {Â¶´Â¶ ÌdØË {Väôâ $$ 3 $$
{AÒ {ÆXîäcî¶ V¬eË Gä¶dA*, ÙäÙõ Ùâ]Æ Ùfäâ* <Ù<f ´ä¶dA* $$ 4 $$
dâ OôAÌäâ* Xâî Iòäôâ {SoÆ ! ËÆ¿v>1 <Òúäô Òä_â ¬äGÒ ßä{Xîäâ v>äªâ Xîô Xîäâkù <XîVXîäâ ßäHô
Xîäâkù <XîVXîäâ kbµ> ¬äG Xîô {Â´Ëâ dH* $ kV {SXîäô ßGâXî ÙâÒA-ÙâÒËäßäâ* Xî[ ê{äVGä Xîä óHî_äÒ däâ
ôdä dH $ ßä{Xîä ´G Ëäâ ¬H* BXî dõ¶ ßäHô V¶Väô-V¬Æj Xâî <ÒÉò-´_ Vâ {uô{Âhù tÙò Òä_â {SähA
ß<Ë ß{äô dH* $ ò<Ù BXî däâ Ëäâ ß{Gâ <Òúäô Xîd Xîô V¬eäF¶î oA, <Xî¼ËÆ òâ Ëäâ ßGâXî dH* ßäHô
¬äòä-´ä_ ¬â* ê_eâ dØòâ dH*, k¼dâ* XHîVâ VÆ_eäF¶î ? ÙõVôâ ¬H* Ëäâ TG, ´G ËGä<Ù Ì_ Vâ ô<dË dõ¶
ßäHô òâ VÌ TG, ´G, ËGä<Ù f<Óîòäâ* Vâ òÆÓî dH*, Ëä ¬Æeâ ß{GA ê{äVGä cî{ óHî_äÒ ¬â* _OäGä
úädËâ dH*, <Xî¼ËÆ ¬H* ßä{Xîäâ v>äâª, kG ÌdØË óHî_äÒ cî{ ÙâÒA-ÙâÒä<Ù Xîäâ XHîVâ {Â´ VXîËä d¤Â ? dâ
<{SòË¬ ! ¬H* kGXîäâ {ÆXîäô-{ÆXîäô Xîô XîdËä dõ¶õ <Xî BXî kùiÒô Xî[ dA ê{äVGä Xîôäâ, <Xî¼ËÆ òâ _äâO
V¬eËâ dA GdA* ßäHô ¬âôâ Ùâ]Ëâ-Ùâ]Ëâ ÙâÒä<Ù ê{äVGä cî{ Ùfäâ* <Ùfäßäâ* ¬â* dA ´äËâ dH* $ XÈî{òä
ßä{ dA kGXîäâ ¬äOù {ô _äÒâ* Ëäâ òâ ßä VXîËâ dH*, ß¼òä Xî<l>G dH $ kVA {SXîäô kVXîä ßù ¬G,
ÌÆ<¾ kN¼jòä<Ù {ô oA øµ> VXîËä dH $
336-ê{Ùâf úâËäÒGA $ o¶O Ëä_
´äOdØ <´òôä Xîädâ VäâÒH, VâÒ XîôA¬ä1 Ëäâ VÆ] däâÒH $$ µ>âXî $$
´äËH¶ ÁÒG Väâ ËH* <ÒVäôä, {<¿v>¬ ´äGä { G V¤Òäôä $
¬H* ¬âôA Xîô ÌdØË oÆ_äGä, ß´dØ¶ G úâËH Ùõô {òäGä $$ 1 $$
Vä¶kù XâîôA VâÒä Gä¶dA*, <óîô <óîô «>ÂÌH Ùuôòä ¬ä¶dA* $
ßäâô G ßäÒä, {äô G {äÒä, eÂl>ä ÁÒG ÌdØË oÆ_äÒä $$ 2 $$
ôäO <Ò_äÒ_ 21 665
¬Â_ G ôäçòä _äd G _Aòä, XîäHªA ÌÙ_â dAôä ÙAòä $
<óîô {v>ËäGä V¶Ì_ GädA*, däô úÁòä ¢òäâ* {äÒH Vä¶kÍ $$ 3 $$
ßÌ VÆ] Xîäôh <óîô ÙØ] {äÒH, ß´dØ¶ G úâËH ¢òäâ* «>dXîäÒH 2 $
ÙäÙõ XîdH VA] VÆG ¬âôA, XîdØ XîôA¬3 V¶oä_ VÒâôA $$ 4 $$
336-337 ¬â* ê{Ùâf ¨äôä VäÒTäG Xîô ôdâ dH*ßôâ ÁÒ ! ¬äâd <Gjä ¬â* ¢òäâ* Väâ ôdä
dH ? fAøS ´äO ßäHô XÈî{ä_Æ1 kùiÒô Xî[ o<Óî Xîô, ËÌ dA ËÆeâ VÆ] <¬_âOä $ <´VVâ Ëâôä ÁÒG
VÆ]¬ò däâ VXîËä ä, êV {ôÌS@ Xâî <ú¼ËG Xîäâ ËÂ oÂ_ Oòä ßäHô ¬âæ-Ù¶«> däâXîô {Av>ä {SoÆ Xâî
{äV ´äGâ òäâO VÆÉÆPGä-¬äOù Xîäâ l>AXî GdA* <Xîòä $ ¬H* ßäHô ¬âôA XîdËâ-XîdËâ ß¦ò<TXî oÂ_
Oòä $ ËÆeâ Vä¶VäuôXî oäÒGäßäâ* Vâ ß<Ë Ùõô ´äGä dH <Xî¼ËÆ ËÂ ßÌ oA VäÒTäG GdA* däâ ôdä dH $ {SoÆ
Xî[ o<Óî GdA* XîôËä, {ÆG: 2 V¶Väô-VäOô ¬â* dA «Â>Ì ôdä dH $ kV Vä¶VäuôXî <ÒÉòäfä Xîä ß¼Ë
XîoA G ßäòâOä $ oäâOäâ* Xîäâ oäâO Xîô <XîVA Gâ oA kVXîä {äô GdA* {äòä $ ËÂ kV <¬»òä ÁÒG ¬â*
ÌdØË dA oÂ_ Oòä dH $ ËÂ G Ëäâ ¬GÆbò ´¼¬ Xîä {SoÆ-{Sä<IË cî{ _äo dA _â VXîä ßäHô G {ÆG: ¬GÆbò
´¼¬-{SäNIË Xâî dâËÆ fÆo Xî¬ù cî{ ¬Â_ TG Xî[ dA ôÇä Xîô VXîä $ ËÂGâ <ÒÉò cî{ XîäHªA Xâî ÌÙ_â
¬â* dA ¬GÆbò ´¼¬ cî{ dAôä Ùâ <Ùòä <Xî¼ËÆ <óîô ßäOâ Ëäâ ËÆeâ {iúä¸ä{ dA XîôGä däâOä, Xîäôh, Ëâôâ
{äV VäTG cî{ {äâò Ëäâ dH GdA* $ ËÂ Ëäâ ß{Gâ ÁÒG Xîäâ däô ú_ä dH, {SoÆ Xîäâ Ëäâ XHîVâ {SäIË Xîô
VXâîOä ? ßôâ ! ËÂ kV V¬ò Xâî ËÆ¿v> VÆ] Xâî <_B ßGù Xîô ôdä dH <Xî¼ËÆ kVXîä óî_ <óîô ßäOâ
ß<Ë ÙØ:] dA {äòâOä $ ßÌ oA VäÒTäG GdA* däâ ôdä dH ? ¢òäâ* Täâ]2â ¬â* ßä ôdä dH ? ßôâ ¬âôA
<dËXîäôhA <fÇä VÆGXîô Ëäâ fAøS XÈî{ä_Æ3 oOÒäGè Xîä Gä¬ ¬Æ] Vâ ê¿úäôh Xîô ßäHô ¬G Vâ
í¬ôh Xîô $
337-o¶OËä_
Ìäô Ìäô ËG GdA* ÌäÒôâ, Xîädâ Xîäâ ÌäÙ1 O¬äÒH ôâ $
<ÌGVË Ìäô XîvÂ > G<d* _äOH, ÌdØuô Xîdä¶ Xîäâ {äÒH ôâ $$ µ>âXî $$
Ëâôâ oäO Ìªâ oäÒ Tô Xî[¼dä, ¢òäâ* Xîô <ú½ ÌGäÒâ ôâ $
Väâ ËÂ¶ _âk <ÒÉò ¬â* «>äôH, X¶îúG v>äô <¬_äÒH ôâ $$ 1 $$
ËÂ¶ ¬Ë ´äGH ÌdØuô {äkòâ, ßÌ XHî ´<G «>dXîäÒHîôâ $
ËAG _äâXî Xî[ {Â¶Á Ëâôâ, Ì<G´ Ìâ<O Väâ ßäÒHî ôâ $$ 2 $$
´Ì _O øµ> ¬â* iÒäV ÌäV dH, ËÌ _O Xîädâ G TäÒHî ôâ $
ÙäÙõ ËG Tô Gä¬ G _A¼dä, Väâ {SähA {v>ËäÒâ ôâ $$ 3 $$
ßôâ {äO_ ! òd ¬äGÒ ´¼¬ Ìäô¶Ìäô GdA* <¬_Ëä, kVâ <ÒÉòäâ* ¬â* áòù1 dA ¢òäâ* ]äâ ôdä
dH ? kV fôAô Xîäâ Gbµ> däâGâ ¬â* XÆîv> oA Ùâô GdA* _OËA, <óîô kVâ Xîäâkù Vd´ dA Xîdä¶ {SäIË Xîô
VXîËä dH ? Ëâôâ Ìªâ oäyò ßäHô aâbl> oäÒ Xîäâ tÙò ¬â* Täôh XîôXâî dA {SoÆ Gâ òd fôAô ê¦{¼G
<Xîòä dH, GdA* Ëäâ BâVä <Ò<ú½ fôAô Òâ {SoÆ XHîVâ ÌGäËâ ? êVA fôAô Xîäâ ËÂ Täôh XîôXâî <ÒÉòäâ* ¬â*
«>ä_ ôdä dH, òd Ëâôä Xîäòù BâVä dH, ´HVâoí¬ ¬â* VÆÒhù <¬_äGä $ ËÂ ÌÆ<¾ ¬â* V¬eËä
däâOäòd <óîô <¬_ ´äòâOä, Väâ òd <óîô <¬_Gâ Òä_ä GdA* dH $ ßË: ßÌ Xî[ Ìäô <ÒÉòäâ* Xâî
Täâ]â ¬â* ¬Ë ßä $ ßôâ ËÂ fAøS o´G cî{ áòä{äô Xîô, êVVâ {SoÆ {SäNIË ¨äôä ËAGäâ* _äâXîäâ* Xîä ´äâ
oA TG dH Òd Ëâôâ {äV ßä ´äòOä $ ´Ì ËXî Ëâôâ fôAô ¬â* iÒäVäâ* Xîä <GÒäV dH, ËÌ ËXî ËÂ o´G
®òäG ¢òäâ* GdA* XîôËä ? ´äâ ¬GÆbò fôAô Täôh XîôXâî oA {SoÆ Xîä Gä¬ <ú¼ËG GdA* XîôËä, Òd
{SähA ß¼Ë ¬â* {iúä¸ä{ dA XîôËä dH $
338-_<_Ë Ëä_
ôä¬ <ÒVäôÀäâ ôâ Ó¼Gä $
dAôä däôÀäâ Ùâ]Ë dA ôâ, XîäHªA Xî[¼dA dä $$ µ>âXî $$
XîäúdØËä X¶îúG Xîô ´äGH*, oÂÁòäâ ôâ oS¬ {äV $
Vä¤úâ VäH {_ {uôúò GädA*, Xîô Xîäúâ Xî[ ßäV $$ 1 $$
<ÒÉ ËäXîäâ ß¬ÈË Xîô ´äGH, Väâ V¶O G ßäÒH Vä$
Vâ¬_ Xâî óÂî_G {ô óÂîÁòäâ, úÂXîòäâ ßÌ Xî[ øäË $$ 2 $$
duô o´ ôâ ¬G Vd´ <{v>äGH, òâ VÆG VäúA ÌäË $
ÙäÙõ ôâ ßÌ ËH* Xîô _A´H, ßäòÆ øµ>H <ÙG ´äË $$ 3 $$
ßôâ ! ËÂ Ó¼Gä ôä¬ Xîäâ oÂ_ Oòä ßäHô <ÒÉò-<ú¼ËG cî{ XîäHªA ß¼Ë:Xîôh cî{ dä
¬â* _âXîô Ùâ]Ëâ-Ùâ]Ëâ ¬äGÒ ´¼¬-dAôä ]äâ <Ùòä $ oS¬{äf ¬â* ó¤îVXîô ËÂ V¦ò Xîäâ oÂ_ Oòä Ëä
<ÒÉò-Xîä¶ú Xîäâ dA X¶îúG ´äGGâ _Oä dH $ V¦ò {SoÆ Xîä {uôúò {SäIË XîôGâ Xâî <_B Ëäâ BXî Çh
oA GdA* ÙâËä, <Gô¶Ëô ßV¦ò <ÒÉòäâ* Xî[ dA ßäfä XîôËä dH $ ´äâ <ÒÉò-<ÒÉ dH, êVâ ß¬ÈË
V¬eXîô êVXâî <_B ßGù XîôËä dH <Xî¼ËÆ Òd G Ëâôâ V¶O ßäËä dH ßäHô G Vä ´äËä dH $ ´HVâ
Vâ¬_ ÒÈÇ Xâî {Æb{äâ* Xîäâ <O¾ä<ÙXî ¬ä¶V V¬e, Täâ]â ¬â* ßäXîô {SV¼G däâËâ dH*, <Xî¼ËÆ ß¼Ë ¬â*
{iúä¸ä{ dA XîôËâ dH* $ ÒHVâ dA ËÂ <ÒÉòäâ* Xîäâ Ùâ]Xîô óÂî_ ôdä dH <Xî¼ËÆ òäÙ ô] ßÌ Xâî òd ß¿v>ä
Ùä¤Ò úÂXî Oòä dH $ ßôâ ! <óîô oA ¬âôA òd V¦ò ÌäË VÆG Xîô duô o´G Xîôâ, Ëäâ Ëâôä ¬G ßGäòäV
dA êV {SoÆ Xîäâ {dúäG ´äòOä $ òd o´G cî{ Xîäòù ßÌ Vâ dA ßäô¶o Xîô Ùâ ¢òäâ*<Xî {S<Ë <ÙG
´äGâ Xâî Vä-Vä dA ËâôA ßäòÆ Xî¬ däâËA ´ä ôdA dH $
339-¬G $ _<_Ë Ëä_
¬G ú¶ú_ ¬âôäâ XîdÀäâ G ¬äGH,Ùfäâ* <Ùfä ÙäHôäÒH ôâ $
ßäÒË ´äË Ìäô G<d* _äOH, ÌdØË oä¶<Ë ÌäHôäÒH ôâ $$ µ>Xâ î $$
Ìâô Ìâô Ìô´Ë òä ¬G Xîäâ, <X*î<úË VA] G ¬äGH* ôâ $
BâVâ <GXîV ´äk òä ËG ËH*, ´HVâ ÁÒ G ´äGâ ôâ $$ 1 $$
ôäO <Ò_äÒ_ 21 667
Xîäâ<µ>Xî ´ËG XîôË òä ¬G Xîäâ, <Giú_ <G¬É G däâkù ôâ $
ú¶ú_ ú{_ údõ¶ uÙ<f oô¬H, Xîdä XîôH ´G Xîäâkù ôâ $$ 2 $$
VÙä Väâú ôdË øµ> oAËô, ¬G <ô XHîVâ Xî[´H ôâ $
Vd´H* Vd´ VäTÆ Xî[ V¶O<Ë, ÙäÙõ duô o´ _A´H ôâ $$ 3 $$
¬G Xîä íÒoäÒ ßäHô êVXâî ´ò XîôGâ Xîä VäTäôh VäTG ÌËä ôdâ dH*ú¶ú_ ¬G d¬äôä
Xîdä GdA* ¬äGËä ßäHô ß{GA k¿v>ä {Â<Ëù Xâî <_B d¬â* Ùfäâ* <Ùfäßäâ* ¬â* ÙäHªäËä dH $ êVXîäâ ßäËâ
´äËâ XÆîv> oA Ùâô GdA* _OËA $ òd d¬â* ÌdØË {SXîäô Vâ ÌdXîäËä dH $ kVâ <ÒÉòäâ* ¬â* ´äGâ Vâ Ìäô¶Ìäô
ôäâXîËâ dH* <Xî¼ËÆ òd <X*î<úËè ¬ä½ oA <fÇä GdA* ¬äGËä $ kV fôAô Vâ BâVâ Y>¶O Vâ <GXî_Ëä dH <´V
Y>¶O Vâ ´äGâ {ô ÁÒ kVXâî ´äGâ Xîäâ ´äG oA G VXâî $ kV ¬G Xîäâ Níô XîôGâ Xâî <_B Xîäâ<µ> ò¦G
XîôËâ dH*, <Xî¼ËÆ òd BXî <G¬âÉ ¬ä½ oA <Giú_ GdA* ôdËä $ òd ß<Ë ú¶ú_ ßäHô úä_äXî dH,
Ùfäâ* <Ùfäßäâ* ¬â* oS¬h XîôËä dH $ kVXîäâ ôäâXîGâ Xâî <_B oÓî ´G ò¦G Xîôâ* Ëäâ oA ¢òä Xîôâ* ?
ß¼Ë:Xîôh ¬â* VÙä òdA <Òúäô ôdËä dH <Xî ¬G Xîäâ Níô XHîVâ Xîôâ* ? ß¼Ë ¬â* VÙèOÆæ ßäHô V¶Ë
ÒúGäâ* ¨äôä òdA <Giúò däâËä dH <Xî V¶Ëäâ* Xî[ V¶O<Ë ßäHô o´G XîôËâ ôdGâ Vâ fGH: fGH: kVâ
<íô Xîô <_òä ´äòOä $
340-¬äòä ê¦VÒ Ëä_
kG Xîä<¬GA øô øä_â ôâ $
{SA<Ë _Oäk {Säh VÌ Väâ]H, <ÌG {äÒXî <´ò ´ä_H ôâ $$ µ>âXî $$
ß¶O _Oäk Väô VÌ _âÒH, kG ËH* Xîäâkù G ÌäúH ôâ $
òdØ V¶Väô ÁË VÌ _Aòä, <¬_G G Ùâk Vä¶úH ôâ $$ 1 $$
dâË _Oäk VÌH TG _âÒH, ÌäXî[ XîvÂ> G ôä]â ôâ $
¬ä]G ¬ä¶<d* fäâT VÌ _âÒH, v>äv> <v>òä Xîô Gä]H ôâ $$ 2 $$
´â ´G ´äG ´ÆO<Ë VäH* ¦òäOH*, <ËGXîäâ <G´ {Ù {ôVH ôâ $
Xîä_ G ]äk, ¬ôH* G<d* XîÌdõ¶, ÙäÙõ <ËGXîäâ ÙôfH ôâ $$ 3 $$
´äâ VäTXî Xîä<¬GA cî{ ¬äòä Xîä ¦òäO XîôËâ dH*, ê¼dA Xîäâ ÌS@ {SäIË däâËä dH, òd Xîd ôdâ
dH*kV Xîä<¬GA cî{ ¬äòä Gâ ßGâXî øô Gbµ> <Xîòâ dH* $ {SA<Ë XîôXâî VÌ {SXîäô {Sähäâ* Xîä fäâÉh
XîôËA dH $ <ÌGä dA ßNyG Xâî <ú¼Ëä ¨äôä tÙò ´_äËA dH $ fôAô Vâ _OXîô fôAô Xîä Väô VÌ
<Ì¼ÙØ ß{dôh XîôËA dH $ kVVâ Xîäâkù oA GdA* ÌúËä $ kVGâ òd VÌ V¶Väô ÁË <_òä dH $ òd
{SähA Xîäâ V¦ò ÌS@ Vâ GdA* <¬_Gâ ÙâËA $ íGâd XîôXâî VÌ TG _â _âËA dH* $ fâÉ XÆîv> oA GdA*
v>äâªËA $ fôAô Xâî oAËô ´äâ ÒAòù cî{ ¬¢]G dH êVâ ]äâ´ Xîô Väôä ß{dôh XîôËA dH, <óîô fôAô
Xîäâ v>äv>ÒËè <GíVäô ´äG Xîô ¦òäO ÙâËA dH $ ´äâ V¶Ë´G kVXîäâ kV {SXîäô ´äG Xâî, ¬G <Gæ¾
XîôGâ Xî[ òÆ<Óî ßRòäV-ÒHôäyò ¨äôä kVâ ¦òäOËâ dH* êGXîäâ Xîä_ GdA* ]äËä, Òâ XîoA oA GdA*
¬ôËâ $ ê¼dâ* íÒíÒcî{ <í<Ë {S¦òÇ <Ù]äkù ÙâËA dH ßäHô ê¼dA* Xîäâ ÌS@ íÒcî{ <G´ {Ù Xî[
{SäNIË däâËA dH $
341-<ÒiÒäV $ ê¦VÒ Ëä_
´<G1 VË v>äªH ÌäÒôâ, {ÂôXî dH {Âôä $
<Vô´â Xî[ VÌ <ú¼Ë dH, ÙâÌâ Xîäâ VÂôä $$ µ>âXî $$
OoùÒäV <´G ôä<]òä, {äÒXî ËH* ¼òäôä $
òÆ<Óî ò¦G Xîô VA*<úòä, Ùâ {Säh ßTäôä $$ 1 $$
XÆ¶î´2 Xîdä¶ Tô V¶úôH, Ëdä¶ Xîäâ ô]Òäôä $
<d¬dô3 ËH* <´G ôä<]òä, Väâ ]V¬ d¬äôä $$ 2 $$
´_ _ ÁÒ <´Ëâ ôdH*, Väâ VÌ Xîäâ {Âôâ $
V¶{µ> <f_ä ¬â* ÙâË dH, Xîädâ Gô eÂôH4 $$ 3 $$
<´G òdØ oäô êl>äkòä, <GôÒädH Väâkù $
ÙäÙõ <v>G G <ÌVäuôòâ, ËäËH* ÁÒG däâkù $$ 4 $$
341-342 ¬â* oOÒÙè <ÒiÒäV {ÂÒùXî o´G XîôGâ Xî[ {Sâôhä Xîô ôdâ dH*dâ {äO_ !
V¦ò íÒcî{ {SoÆ Xîä o´G ¬Ë1 v>äâª, Òâ {Âhù {SoÆ VÌXî[ k¿v>ä {Âhù XîôGâ Òä_â dH* $ êGGâ ËÆeâ
ê¦{¼G <Xîòä dH, kVVâ êGXîäâ Ëâôâ oôh-{äâÉh Xî[ VäôA <ú¼Ëä dH ßäHô Òâ ËÆeâ ÙâGâ ¬â* VÙä ÒAô
ôdËâ dH* $ OoùÒäV ¬â* <´¼däâ*Gâ ´l>ôäNyG Xâî {äV ôdGâ {ô oA êVXî[ ËIË Vâ ËÆeâ ß_O ô]Xîô òÆ<Óî
{ÂÒùXî fAË_Ëä Vâ*úG XîôËâ dØòâ ¬äËä Xâî ]äG{äGä<Ù Vâ {Sähäâ* Xîä ßäTäô oäâ´G <Ùòä $ Ùâ],
XSîäH*ú2 {ÇA Xîdä¶ ß¶«>ä TôËä dH ßäHô Xîdä¶ V¶úäô XîôËä dH, Òdä¶ <d¬ä_ò3 ¬â* {SoÆ Xîäâ v>äâª Xîô
êVXîä ôÇXî XîäHG dH ? <d¬ä_ò Xâî Ìóùî ¬â* O_Gâ Vâ ÌúäXîô XSîäH*ú Xâî ß¶«>äâ* Xî[ ôÇä XîôËâ ßä ôdâ
dH* Òâ dA d¬äôâ íÒä¬A dH* $ ´_, í_ ßäHô Go ¬â* <´ËGâ oA ÁÒ dH*, êG VÌXîä Òâ oôh-{äâÉh
XîôËâ dH* $ ßôâ ! ËÂ Gô däâXîô oA ¢òäâ* ÙØ:]A4 däâ ôdä dH ? Òâ {SoÆ Ëäâ <f_ä Xâî ÌAú, ´dä¶ {dØ¶úäGâ
Xîä Xîäâkù ¬äOù dA GdA*, Òdä¶ oA f¢Xîô ]äGâ Òä_â Xî[µ> Xîäâ f¢Xîô {dØ¶úä ÙâËâ dH* $ <´G {SoÆ Gâ òd
VÈ<bµ> ôúGä Xîä oäô ß{Gâ Fî{ô <_òä dH, Òâ dA <GÒäùd Xîôâ*Oâ $ êG {SoÆ Xîäâ BXî Çh oA ¬Ë oÂ_,
kVA Vâ Ëâôä ÁÒG VäùXî däâOä $
342-O´ Ëä_
Väâkù ôä¬ V¤oä_ <´òôä, {Säh <{*«> <´G ÙA¼dä ôâ $
ßPÌô ßä{ ê{äÒGdäôä, ¬ä¶<d* <ú½ <´G Xî[¼dä ôâ $$ µ>âXî $$
ú¶Ù VÂô <´G <Xîòâ <úôäXîä4, úôhäâ* <ÌGä ú_äÒH ôâ $
kXî fAË_ kXî ËäËä «>äâ_H, ßG¶Ë Xî_ä <Ù]_äÒH ôâ $$ 1 $$
ôäO <Ò_äÒ_ 21 669
TôËA Tô<G Òôh ÌdØ ÒähA, ô<ú_â VIË V¬¶Ùä ôâ $
´_ _ ÁÒ V¤oä_Gdäôä, {Âô ôgä VÌ V¶Oä ôâ $$ 2 $$
{SXîµ> {ÒG {äGA <´G Xî[¼dä, ÒôÉäÒH ÌdØ Täôä ôâ $
ßl>äôd oäô ÒÈÇ ÌdØ<Ò<T Xâî, VÌXîä VA*úGdäôä ôâ $$ 3 $$
{¶ú ËKÒ <´G <Xîòâ {Väôä, VÌ Xîô Ùâ]G _äOä ôâ $
<Giú_ ôä¬ ´{äâ ¬âôâ <´òôä, ÙäÙõ ËäËH* ´äOä ôâ $$ 4 $$
dâ ¬G ! <´GGâ fôAô ôú Xîô êV¬â* {Säh ô] <Ùòä dH, ê¼dA* ôä¬ Xîä í¬ôh Xîô $ ´äâ íÒò¶
dA ßäXîäf Xîäâ ê¦{¼G XîôGâ Òä_â dH* ßäHô <´¼däâ*Gâ kV ßäXîäf ¬â* <XîËGA dA <Ò<ú½ËäB¶ ê¦{¼G
Xî[ dH* $ ú¼j¬ä ßäHô VÂòù Ùäâ ÙA{Xî ÌGäòâ dH* $ êG ÙäâGäâ* Oäâ_äXîäô Jòäâ<Ëòäâ* Xâî {Hô GdA* dH* Ëäâ oA
ôäË-<ÙG <ÌGä dA {Hôäâ* êGXîäâ ú_äËâ dH* $ BXî fAË_ ôd Xîô fAË_ <Xîôh ßäHô ÙõVôä êbh
ôdXîô êbh <Xîôh ÒôVËä dØßä øÂ¬ ôdä dH ßäHô oA ËäôXî <Ì´_A ßä<Ù ßG¼Ë Xî_ä ßäXîäf
¬â* <Ù]äËâ dH* $ ÌdØË ô¶Oäâ* Xîäâ Täôh XîôGâ Òä_A {È»ÒA <´¼däâ*Gâ ÌGäkù dH*, VIË V¬ÆÙS ôúâ dH*, ´_úô
Ëä í_ úôä<Ù VoA ÁÒäâ* Xî[ V¤oä_ XîôGâ Òä_â dH* ßäHô VÌ¬â* {uô{Âhù däâGâ Vâ VÌ Xâî Vä dH*,
cî{ ô<dË ÒäòÆ Xîäâ ê¦{¼G XîôXâî {SXîµ> Xîô ô¢]ä dH, ´_ Xîäâ ê¦{¼G XîôXâî ÌdØË Täôäßäâ* Xâî cî{
¬â* ÒôVäËâ dH*, ÌdØË {SXîäô Xâî ßl>äôd oäô ÒÈÇäâ* Xîäâ ôúXîô êG VÌXîäâ VA*úGâ Òä_â dH* $ kV {SXîäô
{¶ú ËKÒäâ* Xîäâ ôú Xâî kGXâî ¨äôä V¶{Âhù V¶Väô Xîäâ óHî_äXîô VäÇAoäÒ Vâ VÌXîäâ Ùâ] ôdâ dH* $ dâ ¬âôâ
¬G ! ê¼dA* <Giú_ ôä¬ Xîä Gä¬ ´{, Xîäôh, ¬äâd-<Gjä Vâ ´äâ oA Óä dH, Òd Gä¬ ´{ ¨äôä dA
Óä dH $
343-{uôúò $ O´ Ëä_
´Ì ¬H* ôdËâ Xî[ ôd ´äGA $
Xîä_ Xîäòä Xâî <GXîµ> G ßäÒH, {äÒË dH VÆ] {SähA $$ µ>âXî $$
fäâXî V¶Ëä{ GHG G<d* Ùâ]Â¶, ôäO ¨ââÉ G<d* ßäÒH $
´äOË dH ´äVäH* æ<ú ¬âôA, íÒIGH* Väâk <Ù]äÒH $$ 1 $$
oô¬ Xî¬ù ¬äâd G<d* ¬¬Ëä, ÒäÙ <ÒÒäÙ G ´äGÂ¶ $
¬äâdG VäH* ¬âôA ÌG ßäkù, ôVGä Väâkù Ì]äGÂ¶ $$ 2 $$
<Gf ÒäVô ¬äâdG ËG ¬âôâ, úôh XîÒ_ ¬G ¬äGH $
Väâkù <G<T <Gô] Ùâ] VúÆ {äF¶î, ÙäÙõ ßäHô G ´äGH* $$ 3 $$
343-344 ¬â* VäÇä¦Xîäô Vâ däâGâ Òä_ä _äo ÌËä ôdâ dH*´Ì Vâ ¬H*Gâ <Giú_ {ôÌS@-
{SäNIË Xîä dâËÆ ôdíò¬ò ßoâÙ ·äG cî{ ¬äOù V¬eä dH, ËÌ Vâ Xîä¬ XSîäâTä<Ù cî{ Xîä_ fôAô Xâî
{äV oA GdA* ßäËä ßäHô ÁÒä¦¬ä VÆ] {ä ôdä dH $ fäâXî, ´¼ò V¶Ëä{ Ëäâ ¬H* ·äG-Gâ½äâ* Vâ Ùâ]Ëä
dA GdA* $ ôäO-¨âÉä<Ù oA tÙò ¬â* GdA* ßäËâ $ ´äOSË ßÒíä ¬â* <´V V¦ò íÒcî{ ¬â* ¬âôA {SA<Ë dH,
íÒIG ¬â* oA ¬Æeâ {ô¬ä¦¬ä ÒdA íÒcî{ <Ù]äËâ ôdËâ dH* $ oS¬ ¨äôä GäGä Xî¬ù XîôGä cî{ Xî¸ùáò ¬âôä
V¬äIË däâ Oòä dH $ ¬äâd ßäHô ¬¬Ëä ¬Æe¬â* GdA* ôdA $ ÒäÙ <ÒÒäÙ XîôGä Ëäâ ¬H* ßÌ ´äGËä dA GdA* $
<ÒiÒ-<Ò¬äâdG oOÒäGè Vâ ¬âôA {SA<Ë ßÌ ß¿v>A {SXîäô däâ Okù dH $ kV<_B ÒähA Vâ êVA Xîä Gä¬
ßäHô òf Ìäâ_Ëä dõ¶õ, ¬âôâ fôAô Xâî tÙò-{SÙâf ¬â* ôä<½-<ÙG <ÒiÒ-<Ò¬äâdG oOÒäGè <ÒfâÉ cî{ Vâ
<Òôä´Ëâ dH* $ êGXâî úôh-Xî¬_äâ* ¬â* dA ¬âôä ¬G V¶ËäâÉ ¬äGËä dH $ ¬H* êG {ô¬ä¦¬ä cî{ {ô¬ <G<T
Xîäâ <Òúäô{ÂÒùXî Ùâ]Xîô {ô¬äG¼Ù {ä ôdä dõ¶, ß¼ò <XîVA Xîäâ oA êGXâî V¬äG GdA* ´äGËä $
344-ôä´ ¬ÈOä¶Xî Ëä_
´Ì ¬H* Väúâ Xî[ VÆ<T {äkù $
ËÌ ËH* ß¶O ßäHô G<d* ßäÒH, Ùâ]Ë dõ¶ VÆ]Ùäkù $$ µ>âXî $$
Ëä <ÙG ËH* ËG Ëä{ G áòä{H, VÆ] ÙØ] V¶O G ´äF¶î $
{äÒG {AÒ {ôV {Ù _A¼dä, ßäG¶Ù oô OÆG OäF¶î $$ 1 $$
VÌ VäH* V¶O GdA* {Æ<G ¬âôâ, ßôV {ôV XÆîv> Gä¶dA* $
BXî ßG¼Ë Väâkù V¤O ¬âôâ, <Gô]Ë dõ¶ <G´ ¬ä¶dA* $$ 2 $$
ËG ¬G ¬ä¶<d* fäâT Väâ _A¼dä, <Gô]Ë dõ¶ <G´ Väôä $
Väâkù V¶O VÌH VÆ]Ùäkù, ÙäÙõ oäyò d¬äôä $$ 3 $$
´Ì Vâ ¬H*Gâ V¦ò ÌS@ Xîä ·äG {SäIË <Xîòä dH ËÌ Vâ ¬âôâ ß¼Ë:Xîôh ¬â* êGVâ uo¼G <Òúäô
GdA* ßäËâ $ <Gô¶Ëô ·äG-Gâ½äâ* Vâ êG VÆ]{SÙ {SoÆ Xîäâ dA Ùâ]Ëä dõ¶ $ <´V <ÙG Vâ êGXîäâ Ùâ]Gâ _Oä
dõ¶, êV <ÙG Vâ fôAô Xîäâ oâÙ-·äG ´¼ò <ÒòäâO áòä GdA* däâËA $ ÒíËÆ V¶òäâO-<ÒòäâO ´¼ò VÆ]
ÙØ:] Xâî Vä ¬H* GdA* ´äËä ßäùËè Òâ ¬Æeâ GdA* däâËâ $ {<Ò½ <{SòË¬ Xâî {Ù-Xî¬_äâ* Xîä í{fù Xîô
<_òä dH, ßË: ßäG¶Ù ¬â* <G¬yG däâ k¿v>ä oô Xîô êGXâî OÆh-OäG XîôËä dõ¶ $ fôAô ð<bµ> Vâ Ëäâ
Nfbòä<Ù VÌ V¶Ì¶TA ÙA] ôdâ dH* <óîô oA ßä¦¬ íÒcî{ ¬â* XÆîv> oA VPÌ¼T GdA* ÌGËä, ¬âôä ßä¦¬ä
Ëäâ ÌS@ Vâ ßôV-{ôV <¬_A dØkù dH, ßä¦¬ä-{ô¬ä¦¬ä ¬â* XÆîv> oA oâÙ GdA* dH $ ´äâ ß¨HË, ßG¼Ë
ÌS@ dH, ÒdA ßoâÙ cî{ Vâ ¬âôâ Vä dH $ êVXîäâ ¬H* ß{Gâ oAËô dA ·äG-Gâ½äâ* ¨äôä Ùâ]Ëä dõ¶ $ ¬H*Gâ Òd
ßä¦¬ íÒcî{ ÌS@ <Òúäô ¨äôä ]äâ´ Xîô ËG-¬G ¬â* dA {SäIË <Xîòä dH ßäHô êV <ÒiÒ Xâî Väô
íÒcî{ <G´ä¦¬ä ÌS@ Xîäâ dA VÒù½ Ùâ]Ëä dõ¶ $ Òd VÆ]{SÙ ÌS@ dH Ëäâ VoA Xâî Vä, <Xî¼ËÆ d¬äôä
ß¿v>ä oäyò däâGâ Vâ d¬â* ÙA]Ëä dH, ß¼ò ß·ä<Gòäâ* Xîäâ ß·äG Xâî Xîäôh GdA* ÙA]Ëä $
345-Vä¤ú <GÙäG $ ôä´ ¬ÈOä¶Xî Ëä_
duô <ÌG <Giú_ XîdA* G Ùâ]Â¶, ËAG _äâXî <óîuô fäâTä ôâ $
´â ÙAVH Väâ <ÒGf ´äòOä, BâVä OÆæ {ô¬äâTä ôâ $$ µ>âXî $$
TôËA OOG {ÒG ßæ {äGA, ú¶Ù VÂô <ô Gä¶dA* ôâ $
ôH<G <ÙÒV ôdË G<d* ÙAVH, BXî ôdH Xî<_ ¬ä¶dA* ôâ $$ 1 $$
ôäO <Ò_äÒ_ 21 671
{Aô {HOPÌô fâ] ¬Æfäò]1, <fÒ <Òô¶<ú VÌ ÙâÒä ôâ $
Xî<_ ßäòä Väâ Xîäâk G ôdVA, ôdVA ß_] ßoâÒä ôâ $$ 2 $$
VÒä _ä] ¬âæ <Ouô {ÒùË, V¬¶Ù G ôdVA Aôä ôâ $
GÙA <GÒäG XîvÂ> G<d* ÙAVH, ôdVA ßXî_ fôAôä ôâ $$ 3 $$
ß<ÒGäfA Òd BXî ôdâOä, <´G òdØ VÌ XÆîv> Xî[¼dä ôâ $
ÙäÙõ ´äËä VÌ Ó Ùâ]Â¶, BXî ôdË Väâ úA¼dä ôâ $$ 4 $$
V¶Väô Xîä Xîäôh ÌS@ dA V¦ò dH, òd Xîd ôdâ dH*ËAGäâ* _äâXîäâ* ¬â* <óîô Xîô ]äâ´ä dH <Xî¼ËÆ
XîdA* oA duô <ÌGä ß¼ò Xîäâkù <Giú_ GdA* Ùâ]ä $ ´äâ ÙA]Ëä dH Òd VÌ Gbµ> däâ ´äòâOä, BâVä
OÆæÙâÒ Gâ ·äGäâ{Ùâf ¨äôä V¬eäòä dH $ {È»ÒA, ßäXîäf, ÒäòÆ, ´_, ú¼j ßäHô VÂòù <íô GdA*
ôdâ*Oâ $ ôä<½ <ÙG oA Níô ôdËâ dØòâ GdA* <Ù]äkù ÙâËâ, <íô Ëäâ kV V¶Väô ¬â* BXî ÌS@ dA ôdËä dH $
{Aô, {HOPÌô, fâ], ¬ÆÁ_ä ßä<Ù T¬ù-Xâî-·äËä;1 <fÒ, ÌS@ä<Ù VoA ÙâÒËä ´äâ ê¦{¼G däâXîô
V¶Väô ¬â* ßäòâ dH*; êG¬â* Vâ Xîäâkù oA Níô GdA* ôdâOä $ ß_], ß¨HË ÌS@ dA Níô ôdâOä $ ¬âæ,
<Ouô, {ÒùËä<Ù oâÙäâ¶ Òä_â VÒä _Ç ßú_ oA <Giú_ GdA* ôdâ*Oâ $ V¬Æj oA Níô GdA* ôdâ*Oâ $ GÙA,
Ëä_äÌä<Ù ´_äfò XÆîv> oA Níô GdA* ÙA]Ëâ $ <´VXîä fôAô (íÒcî{) Xî_ä <ÒoäO Vâ ô<dË
dH, ÒdA ÌS@ <íô ôdâOä $ <´GGâ òd <Ù]äkù ÙâGâ Òä_ä VÌ XÆîv> {S{¶ú ôúä dH, Òâ BXî ß<ÒGäfA
dA Níô ôdâ*Oâ ßäHô Ëäâ VoA ÓËè Xîäâ ´äËâ dØòâ Ùâ] ôdä d¤Â $ ¬H*Gâ êVA Níô ôdGâ Òä_â ß¨HË ÌS@
Xîäâ <G´ä¦¬ä íÒcî{ Vâ {dúäG <_òä dH $
346-{<ËÒSËä $ ôä´<ÒxäTô Ëä_
¬Â_ VA*ú ÌTH Jòäâ* Ìâ_ä, Väâ ËË ËæÒô ôdH ßXâî_ä $$ µ>âXî $$
ÙâÒA Ùâ]Ë <óîôH Jòäâ* oÂ_â, ]äò d_äd_ <ÒÉ Xîäâ óÂî_â $
VÆ] Xîäâ úädH {ªH O_ {äVA, Ùâ]Ë dAôä dä ËH* ´äVA $$ 1 $$
Xâîkù {Â´ä ôú ®òäG _OäÒH*, ÙâÒ_ Ùâ]H* ]Ìô G {äÒâ* $
ËäâôH* {äËA ´ÆO<Ë G ´äGA, k<d* oS¬ oÂ_ ôdâ ß<o¬äGA $$ 2 $$
ËAù ÒSË G {Â´H* ßäVä, ÒG ]¶«> ´ä¶<d¶ ôdH* êÙäVä $
òÂ¶ Ë{ Xîô Xîô Ùâd ´_äÒH*, oô¬Ë «>äâ_H* ´¼¬ OÒäÒH* $$ 3 $$
VËOÆæ <¬_H G V¶fò ´äkù, òâ Ì¼TG VÌ Ùâk vÆ>ªäkù $
ËÌ ÙäÙõ {ô¬ O<Ë {äÒH, Väâ <G´ ¬Âô<Ë ¬ä<d* _]äÒH $$ 4 $$
V¶Ë cî{ {<ËÒSËä {ôÌS@ {<Ë Xîäâ v>äâª ß¼ò oS¬ ¬â* GdA* {ªËA, ËoA {ô¬O<Ë cî{ {<Ë Xîäâ
{SäIË XîôËA dH, òd Xîd ôdâ dH*´HVâ ÒÈÇ, Ìâ<_ ßä<Ù Xâî ¬Â_ Xîäâ VA¶úä ´äò ËÌ ÒÈÇ, Ìâ<_ Xâî
{¸â ß{Gâ ßä{ dA ÌÑËâ dH¶ ßäHô <óîô <Oô ´äËâ dH*, ¬Â_ dA ôdËä dH, ÒHVâ dA VÌXâî ¬Â_ ËKÒ {ôÌS@
Xî[ ê{äVGä XîôGâ Vâ VÌXî[ ê{äVGä däâ ´äËA dH $ ÙâÒA-ÙâÒä<Ù {¸äâ* Xâî V¬äG <ÒGäfA dH*, ß¨HË
ÌS@ dA Níô ôdËâ dH* $ ´HVâ Xîäâkù d_äd_ <ÒÉ ]äXîô ¬È¦òÆ Xîäâ oÂ_ä dØßä óÂî_ä <óîôËä däâ ÒHVâ dA
ÙâÒA Xâî ê{äVXî ÙâÒA Xâî ÙfùG XîôXâî Ëä ¬ä¶V-¬<Ùôä<Ù ßo¯ò-oÇh, ß{âò-{äG XîôXâî
êGXâî {uôhä¬ ¬â* däâGâ Òä_â ÙØ:] Xîäâ oÂ_ Xîô óÂî_â <óîôËâ dH* $ Òâ úädËâ Ëäâ VÆ] Xîäâ dH* <Xî¼ËÆ ß¼Ë
¬â* êGXâî O_â ¬â* ò¬-{äf dA {ªËä dH $ BâVâ _äâOäâ* Xîä ¬äGÒ-´¼¬-dAôä Ùâ]Ëâ-Ùâ]Ëâ dA dä Vâ
ú_ä ´äòOä $ <XîËGâ dA ß¼ò ÙâÒËäßäâ* Xî[ {Â´ä XîôXâî ®òäG XîôËâ dH*, ÙâÒ-¬¶<Ùô ¬â* ´äXîô ÙâÒËä
Xîä ÙfùG XîôËâ dH* <Xî¼ËÆ Òâ ß{GA ßä¦¬ä íÒcî{ {SoÆ Xîä XÆîv> oA ·äG {SäIË GdA* XîôËâ $ ß<o¬äGA
däâGâ Xâî Xîäôh V¶Ëäâ* Xâî {äV ´äXîô {SoÆ-ê{äVGä Xî[ òÆN¢Ë G ´äGGâ Vâ ß<Ë ¬ä½ä ¬â* ËÆ_VA,
<ÒÁÒ {½ä<Ù ËäâªËâ dH* ßäHô kG {½äâ* Xâî úÑäGâ Vâ dA {SoÆ <¬_ ´äòâ*Oâ kV oS¬ Vâ ßä¼Ëô VäTG oÂ_
ôdâ dH* $ OSä¬ Vâ <ÒôÓî däâ ÒG Xâî oò¶Xîô oäO ¬â* ´äXîô ôdGâ Vâ, ËAù-ÒSË XîôGâ Vâ, {SähA Xî[ ßäfä
{Âhù GdA* däâËA $ kV {SXîäô Ë{íòä XîôXâî Ëä {¶ú TÂGA Ëä{ Xîô fôAô Xîäâ ´_äËâ dH* $ oS¬Òf
kTô-êTô øÂ¬Ëâ dØòâ ß{Gâ ¬äGÒ-´¼¬ Xîäâ ]äâ ÙâËâ dH* $ ê¼dâ* ´Ì ËXî VÙèOÆæ G <¬_â* ËÌ ËXî
êGXîä V¶fò Ùõô GdA* däâËä $ VÙèOÆæ <¬_ ´äò¶ ËÌ Ëäâ òâ êÓî VoA Ì¼TG cî{ Xî¬ù vÆ>ªä Ùâ* $ ´äâ
{SoÆ {<ËÒSË Vâ òÆÓî, {SoÆ ê{äVGä XîôËä dH, êVA V¶Ë cî{ {<ËÒSËä Xîäâ {SoÆ ß{Gä íÒcî{ êVXâî
tÙò ¬â* <Ù]äËä dH $ Òd ´Ì {SoÆ Xîä VäÇä¦Xîäô Xîô _âËä dH, ËÌ {SoÆ Vâ ßoâÙ Ní<Ë cî{
{ô¬O<Ë {SäIË XîôËä dH $
347-VäTÆ-{ôAÇä $ ÙäÙôä
Väâkù VäTÆ <fôäâ¬<h, Oäâ<Ò¼Ù OÆh OäÒH $
ôä¬ o´H <ÒÉòä Ë´H, ßä{ä G ´GäÒH $$ µ>âXî $$
<¬»òä ¬Æ] Ìäâ_H GdA*, {ô <G¼Ùä Gä¶dA* $
ßäHOÆh v>äªâ OÆh OdH, ¬G duô {Ù ¬ädA* $$ 1 $$
<GÒHùôA VÌ ßäË¬ä, {ô ßäË¬ ´äGH* $
VÆ]Ùäkù V¬Ëä OdH, ßä{ä G<d* ßäGH* $$ 2 $$
ßä{ä {ô ß¼Ëô GdA*, <G¬ù_ <G´ Väôä $
VËÒäÙA Väúä XîdH, _H _AG <Òúäôä $$ 3 $$
<Goùò o´ ¼òäôä ôdH, Xîädõ <_³ G däâkù $
ÙäÙõ VÌ V¶Väô ¬â*, BâVä ´G Xîäâkù $$ 4 $$
_Çhäâ* ¨äôä V¶Ë Xî[ {ôAÇä XîôGä ÌËä ôdâ dH*´äâ ÒähA Vâ Oäâ<Ò¼Ù OÆh-OäG XîôËä dH,
<ÒÉò-ôäO Xîäâ ¦òäO Xîô <Gô¼Ëô ôä¬-o´G XîôËä dH, <óîô oA ßd¶Xîäô Òf ß{Gâ o´Gä<Ù
VäTG {S<Ëbl>ä Xâî <_òâ ß¼òäâ* Xîäâ GdA* ÌËäËä $ ¬Æ] Vâ <¬»òä GdA* Ìäâ_Ëä, ÙõVôäâ* Xî[ <G¼Ùä GdA*
XîôËä, ßÒOÆhäâ* Xîäâ ¦òäO Xîô OÆh dA OSdh XîôËä dH, ¬G Xîäâ duô Xâî íÒcî{ ¬â* ô]Ëä dH, VoA
ÁÒä¦¬äßäâ* Vâ <GÒHùô ôdËä dH, ß¼òäâ* Xîäâ oA ß{GA ßä¦¬ä dA ´äGËä dH, VÌXîäâ VÆ] {SÙä<òGA
V¬Ëä OSdh XîôËä dH, XîoA oA tÙò ¬â* ß<o¬äG GdA* ßäGâ ÙâËä, ß{Gâ {ôäòâ Xîä oâÙ GdA*
ôäO <Ò_äÒ_ 21 673
ô]Ëä, VÌXîäâ <ÒiÒ Xâî Väô, <G¬ù_, <G´ä¦¬ ÌS@ cî{ dA Ùâ]Ëä dH $ V¦òÒäÙA däâËä dH, V¦ò
ÌS@ VPÌ¼TA dA ÒúG XîdËä dH ßäHô <Òúäô ¨äôä ÒÈ<¸ ÌS@ ¬â* dA _AG ô]Ëä dH, <GoùòËä {ÂÒùXî
ÌS@ Xîä o´G XîôËä dØßä VÌVâ ß_O ôdËä dH, <XîVA ¬â* <_{äò¬äG GdA* däâËä $ ÒdA <fôäâ¬<h
V¶Ë dH <Xî¼ËÆ BâVä V¶Ë-¬äGÒ kV Väôâ V¶Väô ¬â* Xîäâkù <Òô_ä dA <¬_Ëä dH $
kVA {Ù Xîäâ VÆG Xîô l>µ>èl>ä GOô Vâ ÒÈ¾ä¬äËä ßäkù A $ {SV¶O Xîä ð0 VÆ0 <V0 Ë0
11-132 Ùâ]äâ $
348-{uôúò {ôAÇä $ ò<Ë Ëä_
ôä¬ <¬Áòä òÂ¶ ´ä<Gòâ, ´äXîäâ Xîä_ G áòä{H $
´ôä ¬ôh ËäXîäâ GdA*, ßæ ¬âµ>H ßä{H $$ µ>âXî$$
VÆ] ÙØ] XîÌdõ¤ G Fî{´H, ßæ VÌ Ó VÂeH $
Xîô¬ Xîäâ Ìä¤TH GdA*, VÌ ßäO¬ ÌÂeH $$ 1 $$
´äOË H Väâ ´G ôdH, ßæ ´ÆO ´ÆO ´äOH $
ß¶Ëô´ä¬A VäH* ôdH, XÆîv> Xîäkù G _äOH $$ 2 $$
Xîä¬ ÙdH Vd´H* ôdH, ßæ fÂ¼ò <ÒúäôH $
ÙäÙõ Väâ VÌ Xî[ _dH, ßæ XîÌdØ¤ G däôH $$ 3 $$
VäÇä¦Xîäô <Xîòâ dØòâ áò<Óî Xî[ _Çhäâ* ¨äôä {ôAÇä XîôGä ÌËä ôdâ dH*<Gô¶´G ôä¬ Xâî
VäÇä¦Xîäô <Xîòâ dØòâ áò<Óî Xîäâ kV {SXîäô _Çhäâ* ¨äôä ´äGGä úä<dòâ-<´VXîäâ ôä¬ Xîä ÙfùG däâ
´äËä dH, êVâ ò¬ Xîä oò GdA* däâËä $ ÒÈ¾äÒíä Ëä ¬ôhâ Xîä oò oA GdA* däâËä $ êVXîä VoA
{SXîäô Xîä Vä¶VäuôXî ß<o¬äG Gbµ> däâ ´äËä dH $ êVXâî ¬G ¬â* V¶òäâO-<ÒòäâO ´¼ò VÆ] ÙØ:]
ê¦{¼G GdA* däâËâ $ VÌ V¶Väô êVâ ¬ä<òXî-<ÒXîäô cî{ ÙA]Ëä dH $ êVâ Xîäâkù oA Xî¬ù-Ì¶TG ¬â*
GdA* «>ä_Ëä, Xîäôh, Òd VÌ fäí½ Xâî {S<Ë{äx {ôÌS@ Xîäâ ß{Gä íÒcî{ V¬eËä dH $ òd ·äGA
oÓî ¬äâd <Gjä Vâ ´äOSË däâXîô ôdËä dH ßäHô ß·äG <GÒÈ¸ däâ ´äGâ Vâ {S<Ë òÆO ¬â* ´äOËä dA
ôdËä dH $ ß¼Ëòäù¬A ÌS@ Vâ ßoâÙ däâXîô ôdËä dH, êVXâî XÆîv> oA <ÒXîäô GdA* _OËâ $ ÒíËÆ
<Òúäô ¨äôä Xîä¬ Xîäâ ´_ä Xîô fÂ¼ò íÒcî{ ÌS@-<Òúäô XîôËâ dØòâ ßGäòäV V¶Väô ¬â* ôdËä dH $
VÌXî[ ÒähA ß{Gâ <ÒúäôäGÆXÂî_ OSdh XîôËä dH <Xî¼ËÆ <XîVA Xâî <Òúäôäâ* Vâ däô GdA* ¬äGËä,
<G´ <Gbl>ä ¬â* dA ßäcîÑ ôdËä dH $
349-V¬Ëä ·äG $ <½Ëä_
kG ÌäË<G ¬âôä ¬G ¬äGH* $
ÙØ<Ëòä Ùäâk GdA* êô ß¶Ëô,BXî BXî Xîô {AÒ Xîäâ ´äGH* $$ µ>âXî $$
{Âhù ÌS@ Ùâ]H VÌ<dG ¬â*, oS¬ G ÁÒ Xîädõ ËH* ßäGH $
däâk Ùòä_Æ ÙAGËä VÌ VäH*, ßuô {ä¶ú<G Xîäâ XîôH <XîVäGH1 $$ 1 $$
ßä{ä {ô V¬ VÌ ËË úA¼dH,* dôA o´H XâîÒ_ ´V OäGH* $
ÙäÙõ Väâkù Vd´ øô ßäGH*, V¶Xîµ> VÌH ÁÒ Xâî oäGH* $$ 2 $$
V¬Ëä {ÂÒùXî ·äG Xî[ <ÒfâÉËä ÌËä ôdâ dH*-kG <GPGä¶<XîË ÌäËäâ* Vâ dA d¬äôä ¬G V¶ËäâÉ
¬äGËä dH-¨HË oäÒ ¨äôä tÙò ¬â* ""¬H* ËÂ¶'' òâ Ùäâ ·äG GdA* ôdGâ úä<dòâ, ß¨HË oäÒ Vâ BXî ÌS@ ð<ý>
¨äôä <{SòË¬ ÌS@ Xîäâ ´äGGä úä<dòâ $ VoA ¬â* {Âhù ÌS@ Xîäâ Ùâ]â, oS¬Òf <XîVA oA ÁÒ Vâ oâÙ
áòÒdäô G Xîôâ $ Ùòä_Æ däâXîô ÙAGËä {ÂÒùXî VÌVâ ÒúGä<Ù áòÒdäô Xîôâ $ Xîä¬ XSîäâTä<ÙXî f½Æßäâ*
Xîäâ Ëä {¶ú ·äGâN¼jòäâ* Xî[ <ÒÉòäV<Óî Xîäâ ê]äª óâ*îXâî $ ß{Gâ {ôäòâ Xîäâ V¬äG ´äGXîô VÌ ¬â*
ÌS@ Ë¦Ò Xîäâ dA {dúäGâ $ duô o´G XîôËâ dØòâ BXî ¬ä½ duô Xîä òf OäG Xîôâ $ Xîäôh, êÓî
V¬¦Ò-·äG òÆÓî ´äâ V¶Ë däâËä dH, ÒdA ÁÒ Xâî VÌ V¶Xîµ>äâ* Xîäâ Gbµ> XîôXâî ÁÒ Xîäâ Vd´ <G¨ù¼¨
ÌS@ cî{ øô ¬â* _äXîô Níô XîôËä dH $
350-{uôúò $ BXî Ëä_
òâ ¬G ¬âôä {AÒ VäH*, ßäHô<G VäH* Gä¶dA* $
{AÒ <ÌG {_<d G ÁÒ VäH*, òâd ê{´H ¬ä¶dA* $$ µ>âXî $$
Ùâ] Ùâ] VÆ] ÁÒ VäH*, Ëd¤ TÂ{ G v>ädA* $
ß´ôäÒô ¬G Ì¶<Tòä, ËäËH* ßGË G ´ädA* $$ 1 $$
Ëâ´ {Æ¶´ óî_ {äkòä, Ëdä¶ ôV ]ädA* $
ß¬ô Ìâ<_ ß¬ÈË eôH, {AÒ {AÒ ßøädA* $$ 2 $$
{Säh{ËA Ëd¤ {äkòä, ´d¤ ê_µ> V¬äkù $
ÙäÙõ {AÒ {ôúä oòä, <dòôâ <dË _äkù $$ 3 $$
350-351 ¬â* ß{Gâ VäÇä¦Xîäô Xî[ Ní<Ë ÌËä ôdâ dH*-òd ¬âôä ¬G <{SòË¬ {SoÆ Xâî
<ú¼ËG Vâ dA {SV¼G ôdËä dH, ß¼ò <XîVA Vâ oA {SV¼G GdA* däâËä $ ¬âôâ tÙò ¬â* òdA oäÒGä ê¦{¼G
däâËA dH-<{SòË¬ <ÌGä BXî Çh oA Á<ÒË G ôd VXÂ¶îOä $ ´dä¶ kN¼jò ·äG cî{ TÂ{ ßäHô ß·äG
cî{ v>äòä GdA* däâËA, êVA V¬ä<T cî{ íäG ¬â* {SoÆ Xîäâ Ùâ] 2 Xîô VÆ] Vâ Á<ÒË ôdõ¶Oä $ ¬âôä ¬G
ÙâÒËäßäâ* Vâ oA ß<Ë aâbl> {SoÆ íÒcî{ ¬â* dA Ì¤T ôdä dH, êVâ v>äâªXîô ß¼ò íäG Xîäâ GdA* ´äËä $
êVGâ ß{Gâ VäTG Xîä óî_ {SXîäf-ôä<f {SoÆ Xîä ÙfùG {Sä³ Xîô <_òä dH ßäHô Vd´äÒíä ¬â*
ßäG¼Ù ôV Xîä ê{oäâO XîôËä dH $ ßä¦¬ä cî{ ß¬ô Ìâ<_ Xâî VäÇä¦Xîäô Vâ ßäG¼Ùä¬ÈË VÙä dA
µ>{XîËä ôdËä dH ßäHô d¬ ÒÈ<¸ ¨äôä êVXîä ÌäôPÌäô {äG XîôXâî ËÈ³ däâËâ dH* $ ÒÈ<¸ <ÒÉòäâ* Vâ ÌÙ_
Xâî oAËô ´äXîô ´dä¶ _AG däâ ´äËA dH, Òdä¶ dA {SoÆ {Sä³ däâËâ dH* $ d¬â* êV {SoÆ Xîä VäÇä¦Xîäô däâ
Oòä dH ßäHô ßÌ d¬ <Gô¼Ëô <ÒfâÉcî{ Vâ tÙò ¬â* NíË êG {SoÆ Vâ dA íGâd XîôËâ dH* $
ôäO <Ò_äÒ_ 21 675
351-<½Ëä_
ßä´ {SoäË <¬_â duô _ä_ $
<Ù_ Xî[ áòä {Aª VÌ oäOA, <¬µ>Àäâ ÁÒ Xîäâ Vä_1 $$ µ>âXî $$
Ùâ]Ë GHG V¶ËäâÉ oòäâ dH, kdH ËÆPdäôäâ çòä_ $$ 1 $$
ÙäÙõ ´G VäH* <d_-<¬_ ô<dÌäâ, ËÆ¬ däâ ÙAGÙòä_ $$ 2 $$
ßä´ {SäË:Xîä_ dA <{SòË¬ duô <¬_ Oòâ, ßÌ d¬äôâ ¬G Xî[ <ÒòäâO ´¼ò VoA áòä Ùõô
däâ Okù $ ÁÒä¦¬ä Xîä ´¼¬ä<Ù ÙØ:]1 <¬µ> Oòä $ êGXâî ÙfùG XîôËâ dA Gâ½äâ* Xîäâ V¶ËäâÉ däâ Oòä $ dâ
{Soäâ ! ßÌ Ëäâ kV tÙò ¬â* ßä{ Xîä dA ®òäG ôdâOä $ ßä{ Ëäâ ÙAG Ùòä_Æ dH* ßä{ Xîäâ ¬Æe oÓî Vâ
ø<Gbl> VPÌ¼T ô] Xîô dA ôdGä úä<dòâ $
352-({¶´äÌA) <G´ íäG <Ghùò ê{Ùâf $ BXî Ëä_
ßfù1 k_ädA2 ôÄÌÙä3, kä¶kÍ4 ôd¬äG5 Òâ $
¬¢Xîä <Ì<ú ¬ÆVäóîôA_ä6, ¬ÙAGä ¬Æ_ËäG Òâ $$ µ>âXî $$
GÌA8 Gä_9 {HOPÌôâ, {Aôäâ* d¶Ùä10 äG Òâ $
´G Ëd¤Æ _â <dXîVä11 _ä12, kä¶ Ì<diË13 ¬ÆXîä¬ Òâ $$ 1 $$
kä¶ ßäÌ14 ´¬´¬ä15, kä¶kÍ VÆÌdäG16 Òâ $
ËçË ôÌäGA17 X¶îOÆôâ_ä18, kä¶kÍ VÆ_ËäG Òâ $$ 2 $$
VÌ kä¶ ß¶Ùô ßäÒ Òâ, käkÍ kù¬äG19 Òâ $
ÙäÙõ ßä{7 Ò¶´äk20 Ìâ_ä21, kä¶kÍ ßäVäG Òâ $$ 3 $$
352-353 ¬â* <Ghùò XîôXâî V¶{Âhù ËAäù<Ù cî{ ß{Gâ ßä<Ù íäG ÌS@ Xî[ Ní<Ë Xîä
ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*ÓËè-{ä_Xî3 Ùòä_Æ5 kùiÒôÈ2 Xâî ôdGâ Xîä VÌVâ F¶îúä íÒOù1 (VdVSäôúXSî)
òdä¶4 fôAô ¬â* dA dH $ òä½ä6 XîôGâ Òä_äâ* Xâî <_B, ¬¢Xîä, ¬ÙAGä ßäHô ¬Æ_ËäG, òâ kùiÒô-ÙõËäâ8*
{HOPÌôäâ* ßäHô {Aôäâ* Xâî10 íäG oA ß{Gâ Vä9 (Gä<o, tÙò, <½XÆîµ>A) fôAô Xâî ÌAú ¬â* dA dH* $ dâ
´G ! ÒÈ<¸ Xîäâ V¶Väô Ùfä Vâ F¶îúA _âXîô êÓî fôAôí íäGäâ* ¬â* dA Níô XîôXâî BXî11 {ôÌS@ Vâ
dA _Oä12 $ òdA ÌS@äXîäô ÒÈ<¸ ´¼ò ´äâ VÆ] dH, ÒdA íÒOù13 íäG dH $ ßôÌ ¬â* NíË ¬¢Xîä GOô
Xâî XîäÌâ Xîä ´äâ ""´¬ ´¬'' Gä¬Xî XÂî{15 (¬ÆV_¬äGäâ* Xîä {<Ò½ ËAù) dH, êVXîä {<Ò½16
´_14 oA fôAô ¬â* dA (Ëä_Æ ¬Â_ Vâ µ>{Xî ôdä) dH $ v>äâµ>â-v>äâµ>â <f]ôäâ18* ÓË-{ä_Xî17 kùiÒô
Xîä <V*däVG (ßbµ>Ù_ Xî¬_) oA fôAô ¬â* dA dH $ fôAô ¬â* dA ÌäÙfäd (¬G) dH $ VÌ XÆîv> òdä¶
fôAô ¬â* dA dH $ ËÆ¬ VÌ {SXîäô Xâî ß¶dXîäô7 Xîä ¦òäO20 Xîôäâ, òdA V¬ò21 ßd¶Xîäô Xâî ¦òäOGâ Xîä
dH, <óîô ÒÈ<¸ Xîäâ ß¼Ë¬Æù] XîôXâî oAËô ßäßäâ fä¶<Ë {SÙäG XîôGâ Òä_ä (V¦ò kùiÒô cî{) T¬ù19
¬ÆdP¬Ù Xâî Ò¶f ¬â* ¬ÆdP¬Ù Vâ 18 {AÑA {d_â <ffÆ kí¬äò_ Gâ ´¼¬ _âGâ Xâî ÌäÙ ¬äËä Xî[ IòäV
<¬µ>äGâ Xâî <_B B<ªòä¶ <øVXîô oÂ<¬ Vâ ´_ <GXîä_ <_òä ä $
fôAô ¬â* dA dH <´Vâ {SäIË XîôGä kV ¬äGÒ fôAô ¬â* dA VÆO¬ dH $ kV {Ù Vâ <G´ä¬Á Xîäâ ê{Ùâf
<Xîòä ä $
353-({¶´äÌA) XSî[ªä Ëä_iÒ¶«><G
ßäVh ô¬Ùä1 ôä¬Ùä2, duô kä¶ 3 ß<ÒOË ßä{ Òâ$
Xîäòä XîäfA Ò¶´hä¶4, duô kH* {Â´ä ´ä{ Òâ $$ µ>âXî $$
¬däÙâÒ ¬Æ<G ÙâÒËâ, <V¾H*Ùä <Òaä¬ Òâ $
íÒOù VÆ]äVh dØ_hâ*5, duô kH* ßä¦¬ôä¬ Òâ $$ 1 $$
ß¬A* VôäâÒô ßäË¬ä, kä¶kù ßäTäô Òâ $
ß¬ô äG ß<ÒOË ôdH, duô kH* <Vô´Gdäô Òâ $$ 2 $$
VÌ XÆîv> kH* ßäÒ Òâ, kä¶ {ô¬äG¼Ù Òâ $
ÙäÙõ ßä{ä Ùõô Xîô, duô kä*kÍ ßäG¼Ù Òâ $$ 3 $$
k<Ë ôäO <Ò_äÒ_ V¬äIË: $$ 21 $$ {Ù 20 $$
VÌ ¬â* ô¬Gâ Òä_â ôä¬2 Xîä <V*däVG (ßbµ>Ù_ Xî¬_) fôAô3 ¬â* dA dH ßäHô Òâ ¬G kN¼jòäâ*
1
Xâî ß<ÒÉò íÒò¶ duô oA ßä¦¬ cî{ Vâ fôAô ¬â* dH* $ Xîäòä ¬â* dA (VdVSäô úXSî cî{) XîäfA ¬â*
´äGä4 däâËä dH ßäHô fôAô Xâî tÙò Ùâf ¬â* dA duô Xî[ ¬äGV-{Â´ä Ëä ´ä{ däâËä dH $ ¬däÙâÒ,
¬Æ<GOh, ÙâÒËä ßäHô <V¾äâ* Xâî <Òaä¬ íäG-VdVSäô úXSî, <Òúäô, kN¼jò ßäHô ®òäG oA fôAô ¬â*
dA dH¶ $ {ä{-Ëä{ dôGâ Òä_â ßä¦¬ íÒcî{ ôä¬ Xâî ÙfùG ´¼ò ´äâ ßäG¼Ù5 {SäIË däâËä dH ÒdA fôAô
¬â* íÒOù Xîä VÆ]äVG dH $ VÌXîä ßäTäô ß¬ÈË-VôäâÒô ßä¦¬ä oA fôAô ¬â* dA {äòä ´äËä dH $
<´V¬â* ¬G kN¼jòäâ* Xâî ß<ÒÉò, VÈ<bµ> XîËäù duô ôdËâ dH* ßäHô {SäIË däâËâ dH*, Òd V¬ä<T íäG oA
fôAô ¬â* dA dH $ VÌ XÆîv> fôAô ¬â* dA dH, fôAô ¬â* dA {ô¬äG¼Ù {SäIË däâËä dH $ ËÆ¬ VÌ {SXîäô Xâî
ßd¶Xîäô Xîäâ Ùõô XîôXâî ß¼Ë¬Æù] ÒÈ<¸ ¨äôä oAËô ßäßäâ Ëäâ ßäG¼Ù íÒcî{ duô {SäIË däâ*Oâ $
kV {Ù Vâ GäOôÁ Xîäâ ê{Ùâf <Ùòä ä $ GäOô <G´ä¬Á Xî[ {SV¶O Xîä ðbµ>ä¶Ë-VÆTä-
<V¼TÆ Ëô¶O 3-24 ¬â* Ùâ]äâ $ 352-353 {Ùäâ* Xîä <ÒÉò <ÒíËäô Vâ Xîäòä Ìâ_A OS¶ dH $
k<Ë aA ÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXîä ôäO <Ò_äÒ_ V¬äIË: $$ 21 $$
ß ôäO VÂdä 22
354-<ÒGËA $ BXîËä_
ËÆ¬ <Ìú ß¶Ëô ´<G1 {ôH ¬äTÒ, oäÒH ËG TG _âdØ $
oäÒH íÒOù GôXî ôVäË_, oäÒH XîôÒË ÙâdØ $$ µ>âXî $$
oäÒH <Ò{<Ë ÙâdØ ÙØ] V¶Xîµ>, oäÒH V¶{<Ë VÆ] fôAô $
oäÒH øô ÒG ôäÒ ô¶Xî Xîô, oäÒH VäOô ËAô, ¬äTÒâ $$ 1 $$
ôäO VÂdä 22 (Xîäòä Ìâ_A OS¼) 677
oäÒH Ì¼T ¬Æ¢Ë Xîô ¬äTÒ, oäÒH <½oÆÒG Väô $
oäÒH VXî_ ÙäâÉ Tô ¬äTÒ, oäÒH VXî_ <GÒäô, ¬äTÒâ $$ 2 $$
oäÒH Tô<h OOG Tô ¬äTÒ, oäÒH fAË_ VÂô $
ÙäÙõ <GXîµ> VÙä V*O ¬äTÒ, ËÂ ´<G däâÒH Ùõô, ¬äTÒâ $$ 3 $$
dâ ¬äTÒ ! úädâ ßä{ d¬äôä ËG TGä<Ù VÒùíÒ _â _â* <Xî¼ËÆ ßä{Xâî ßäHô ¬âôâ ÌAú ¬â* Xîäâkù
ß¼Ëôäò GdA*1 {ªGä úä<dB, ¬Æeâ ßä{Xâî ÙfùG VÙä däâËâ ôdGâ úä<dB $ úädâ ¬Æeâ íÒOù, GôXî òä
ôVäË_ ¬â* oâ´ Ùâ*, <fô {ô XîôÒË ú_ä Ùâ*, úädâ <Ò{<¸ ¬â* «>ä_ Ùâ*, fäôAuôXî ÙØ:] Ùâ*, ¬äG<VXî
V¶Xîµ> Ùâ* $ úädâ V¶{<¸ ßäHô fäôAuôXî VÆ] Ùâ, øô Òä ÒG ¬â* ô¢]â*, ôä´ä Òä ô¶Xî Xîô Ùâ* $ úädâ VäOô
ËAô ô¢]â*, Ì¼TG ¬â* «>ä_ Ùâ*, ¬Æ¢Ë Xîô Ùâ*, <½oÆÒG Xî[ VäôA ÒíËÆòâ* {SÙäG Xîô Ùâ* $ úädâ VÌ ÙäâÉ
¬Æe {ô «>ä_ Ùâ*, Òä VP{Âhù ÙäâÉ Ùõô Xîô Ùâ* $ úädâ {È»ÒA ¬â* ô]â* Òä ßäXîäfä ¬â* Tô Ùâ*$ úädâ fAË_
ÌGä Ùâ* Òä VÂòù V¬äG êbh ÌGä Ùâ* $ dâ ¬äTÒ ! úädâ ßä{ XÆîv> oA Xîô Ùâ* <Xî¼ËÆ VÙä ßä{ ¬âôâ <GXîµ>
ôdËâ dØòâ ¬Æeâ ß{Gâ V¶O ô<]òâ $ XîoA oA ßä{ Ùõô G däâ*, òdA ¬âôA <ÒGò dH $
355-{uôúò $ {¶´äÌA <½Ëä_
ßÌ d¬ ôä¬ VGâdA {äòä, ßäO¬ ßGdÙ Väâ* <úË _äòä $$ µ>âXî $$
ËG ¬G ßäË¬ ËäXîäâ ÙA¼dä, ËÌ duô d¬ ß{Gä Xîô _A¼dä $$ 1 $$
ÒähA <Ò¬_ {¶ú {ôä¶Gä¶, {d_A fAf <¬_â oOÒä¶Gä¶ $$ 2 $$
Á<ÒË ´¼¬ Vóî_ Xîô _A¼dä¶, {d_A úâËâ <ËG o_ Xî[¼dä¶ $$ 3 $$
ßÒVô ßä{ä l>äHô _OäÒä, ÙäÙõ Á<ÒË _â {dU¤ØúäÒä$$ 4 $$
VäÇä¦Xîäô VPÌ¼TA <Òúäô {SXîµ> Xîô ôdâ dH*ßÌ d¬Gâ ßGädË fÄÙ aÒh ¬â* <ú¸
_OäXîô fäí½-{S<Ë{äx ß{Gâ {Sâ¬-{ä½ ôä¬ Xîäâ {SäIË Xîô <_òä dH $ {S¬ d¬Gâ ß{Gä ËG
¬Gä<Ù VÒùíÒ V¬{ùh <Xîòä dH, ËÌ êG duô Xîäâ d¬Gâ ßä¦¬ íÒcî{ XîôXâî {SäIË <Xîòä dH $ <´GGâ
ß{GA ÒähA, {¶ú ·äGâN¼jò, ¬G ßäHô {Sähäâ* Xîäâ <Ò¬_ XîôXâî {d_â êG oOÒäGè Xîäâ ß{Gä VÒùíÒ
V¬{ùh <Xîòä dH, ê¼däâ*Gâ Á<ÒËäÒíä ¬â* dA ß{Gä ´¼¬ Vóî_ <Xîòä dH $ ´äâ {d_A ßÒíä ¬â*
dA VäÒTäG däâ Oòâ dH* ê¼däâ*Gâ ÌdØË ß¿v>ä <Xîòä dH ¢òäâ*<Xî l>AXî V¬ò {ô ß{Gâ ÁÒ¦Ò ßd¶Xîäô
cî{ <fô Xîäâ oOÒËè Xâî V¬{ùh XîôXâî Á<ÒËäÒíä ¬â* dA <ÒÒâXî ¨äôä ß{Gâ ßä¦¬ä Xîäâ ßV¦ò
Vâ êl>äXîô V¦ò {ôÌS@ Xâî íÒcî{ ¬â* {d¤Æúä <Ùòä dH $
ß Xîäòä Ìâ_A OS¼
356-<{*«> ÌS@ä¶«> fäâTG $ {¶´äÌA <½Ëä_
Väúä VËOÆæ ôä¬ <¬_äÒH, VÌ XÆîv> Xîäòä ¬ä¶<d¶ <Ù]äÒH $$ µ>âXî $$
Xîäòä ¬ä¤dA* <Vô´Gdäô, Xîäòä ¬ä¤dA* dH ßäâ*Xîäô $
Xîäòä ¬ä¤dA* dH ßäXîäf, Xîäòä ¬ä¤dA* TôËA {äV $$ 1 $$
Xîäòä ¬ä¶dA* {ÒG {SXîäf,Xîäòä ¬ä¤dA* GAô <GÒäV $
Xîäòä ¬ä¤dA* f<fdô VÂô, Xîäòä ¬ä¤dA* Ìä´H* ËÂô $$ 2 $$
Xîäòä ¬ä¤dA* ËAGäâ* ÙâÒ, Xîäòä ¬ä¤dA* ß_] ßoâÒ $
Xîäòä ¬ä¤dA* úäôäâ* ÒâÙ, Xîäòä ¬ä¤dA* {äòä oâÙ $$ 3 $$
Xîäòä ¬ä¤dA* úäôäâ* ]ähA, Xîäòä ¬ä¤dA¶ úäôäâ* ÒähA $
Xîäòä ¬ä¤dA* ê{´H ßäk, Xîäòä ¬ä¤dA* ¬ô ¬ô ´äk$$ 4 $$
Xîäòä ¬ä¤dA¶ ´ä¬H* ¬ôH, Xîäòä ¬ä¤dA* úäHôäVA <óîôH $
Xîäòä ¬ä¤dA* _â ßÒËäô, Xîäòä ¬ä¤dA* ÌäôPÌäô $$ 5 $$
Xîäòä ¬ä¤dA* ôäË <ÙG, êÙò ßíË kXîËäô $
ÙäÙõ {äòä {ô¬ OÆæ, Xî[òä BX¶îXîäô $$ 6 $$
356-363 ¬â* ´äâ ÌS@ä¶«> ¬â* dH ÒdA Xîäòä ¬â* oA dH òd <Ù]äËâ dØòâ <{*«> ÌS@ä¶«> Xî[ BXîËä
ÌËä ôdâ dH*Väúä VËOÆæ ôä¬ <¬_äÒH, VÌ XÆîv> Xîäòä ¬ä¶<d* <Ù]äÒH = OÆæ Xâî _Çh
<´G¬â* ø<µ>Ë däâ*, BâVâ V¿úâ VÙèOÆæ fôAô Xâî oAËô dA tÙò ¬â* <Gô¶´G ôä¬ Xîä ÙfùG Xîôä ÙâËâ dH*
ßäHô ´äâ ÌS@ä¶«> ¬â* dH, Òd VÌ XÆîv> fôAô Xâî oAËô dA <Ù]ä ÙâËâ dH* $ Xîäòä ¬ä¶dA* <Vô´Gdäô =
VÈ<bµ> XîËäù kùiÒô áòä{Xî däâGâ Vâ fôAô ¬â* <Òx¬äG dH $ Xîäòä ¬ä¶dA* dH ßäâ*Xîäô = tÙò íäG Xâî
ßGädË {å ¬â* ßäâ*Xîäô NíË dH $ Òdä¶ ´äâ "d¶V' ®Ò<G däâËA dH, ÒdA ßäâ*Xîäô dH $ "d¶V' Vâ ê_µ>Xîô
"Väâ&d¶' däâËä dH ßäHô "Väâ&d¶' Vâ VXîäô dXîäô <GXî_ Xîô "ßäâ*' ÌGËä dH $ Xîäòä ¬ä¤dA* dH
ßäXîäf = ÒHVâ Ëäâ ßÒXîäf cî{ ßäXîäf fôAô ¬â* {S<V¾ dA dH ßäHô òäâ<Oòäâ* Xâî ¬ËäGÆVäô X¶îl>
NíË <ÒfÆ¾ úXSî ¬â* ßäXîäf Xîä <ÒfâÉ <GÒäV dH $ êV¬â* ßG¼Ë i_äâXîä<Ù <Òxä NíË ôdËA
dH, _äâXî ¬â* oA {S<V¾ dH, kVâ ÌdØË {äl> X¶îl>í dH* $ Xîäòä ¬ä¤dA* TôËA {äV = Xîäòù cî{ Vâ
{È»ÒA íÂ_ fôAô ¬â* {S<V¾ dH, òäâ<Oòäâ* Xâî ¬ËäGÆVäô {È»ÒA Xîä <ÒfâÉ <GÒäV ¬Â_äTäô úXSî dH
Ëä Ç¬ä cî{ Vâ ¬G Xâî V¬A{ ôdËA dH $ Xîäòä ¬ä¤dA* {ÒG {SXîäf = fôAô ¬â* {Säh cî{ Vâ ÒäòÆ
{S<V¾ dH, òäâOA´G ¬Ë Vâ ÒäòÆ Xîä <ÒfâÉ <GÒäV ßGädË úXSî ¬â* dH $ {Sähäòä¬ Vâ {ä{ä<Ù Xîäâ
Gbµ> XîôXâî ·äG {SXîäf Xîä {ô¶{ôä dâËÆ dH $Xîäòä ¬ä¤dA* GAô <GÒäV = fôAô ¬â* ¬Â½, _äôä<Ù cî{
Vâ ´_ {S<V¾ dH, òäâ<Oòäâ* Xâî ¬ËäGÆVäô ´_ Xîä <ÒfâÉ íäG íÒä<Tbl>äG úXSî dH $ tÙò ¬â* {Sâ¬
cî{ Vâ NíË dH $ Xîäòä ¬ä¤dA* f<fdô VÂô = fôAô ¬â* Òä¬-Ù<Çh Gâ½ cî{ Vâ ú¼ÙS-VÂòù NíË
dH*, òäâ<Oòäâ* Xâî ¬ËäGÆVäô kªä GäªA ú¼j ßäHô <{*O_ä VÂòù cî{ dH $ Xîäòä ¬ä¤dA* Ìä´H ËÂô = fôAô
¬â* ßGädË ®Ò<G cî{ GOäªä ßäHô ËÆôdA Ìä´â Ì´Ëâ dH* $ ´Ì ¬Â_äTäô úXSî ¬â* NíË ÌS@-OS¶< Xîä
o_A {SXîäô oâÙG däâËä dH, ËÌ tÙòäÒíä ¬â* ßGädË ®Ò<G ßäô¶o däâËA dH $Xîäòä ¬ä¤dA* ËAGäH*
ÙâÒ = Gä<o íäG {ô ÌS@ä, tÙò ¬â* <ÒbhÆ, ¬íËXî ¬â* VdVSäô úXSî ¬â* ¬däÙâÒ <Òôä´Ëâ dH* $ Xîäòä
¬ä¶dA* ß_] ßoâÒ = ¬GâN¼jòäâ* Xîä ß<ÒÉò ß¨HË ÌS@ áòä{Xî däâGâ Vâ fôAô Xâî {S¦òâXî ßhÆ
¬â* NíË dH $ Xîäòä ¬ä¤dA* úäôäâ¶ ÒâÙ = òäâ<Oòäâ* Xâî ¬ËäGÆVäô-Gä<o íäG ¬â* qîOè, tÙò ¬â* ò´Æ,
X¶îl> ¬â* Vä¬ ßäHô ¬Æ] ¬â* ßÒùh Xîdä ´äËä dH Òä V¶Ë ´G Gä¬ ôµ>G Xîäâ qîOè, ´ôhä Xîäâ ò´Æ,
VdG f<Óî Xîäâ Vä¬ ßäHô ßGÆoÒ Xîäâ ßÒùh XîdËâ dH*, òâ úäôäâ* fôAô ¬â* dA ôdËâ dH* $ Xîäòä ¬ä¤dA*
{äòä oâÙ = fôAô ¬â* dA oâÙ ·äG <¬_Ëä dH, fôAô ô<dË úâËG ¬â* oâÙ Xîdä¶ dH ? Òä VäTG ¨äôä
fôAô ¬â* dA ÌS@ä¦¬ BXîËä Xîä ôdíò <¬_Ëä dH $ Xîäòä ¬ä¤dA* úäôäâ* ]ähA = úäô {SXîäô Xâî
ÁÒäâ* Xî[ ê¦{<¸ 1 ´ôäòÆ´ (¬GÆbò, úäH{äòâ), 2 ß¶«>´ ({ÇA, V{äù<Ù), 3 êÙè<o´ (ÒGí{<Ë)
4 íÒâÙ´ (´Â¶, _A]) cî{ úäô ]ä<Gòä¤ oA fôAô ¬â* dH¶ $ 1 GäªA ´ôäòÆ´, 2 Gâ½ ß¶«>´ 3 ôäâ¬
êÙè<o´ 4 d<M>òä¤ íÒâÙ´ dH*, Òä ßä¦¬ä, ¬G, {SXÈî<Ë, ·äG òâ úäô, ßäG¶Ù, V¶XîÁ{, {SÒÈ<¸,
{SXîäf {Âhù däâGâ Vâ ]ä<G cî{ dH* $ Xîäòä ¬ä¤dA* úäôäâ ÒähA = ÌS@ ÒähA-{ôä, ÙâÒËäßäâ* Xî[
{iò¼ËA, {fÆ-{<Çòäâ* Xî[ ¬®ò¬ä, ¬GÆbòäâ* Xâî ÒH]ôA $ fôAô ¬â* kGXâî cî{ íäG, ßÒíä ßäHô
ÙâÒËä kV {SXîäô dH*
Gä¬ cî{ íäG ßÒíä ÙâÒËä
{ôä ÌA´ ¬Â_äTäô ËÆôAòä Väâ&d¶
{iòN¼Ë ß¤XÆîô íÒä<Tbl>äG VÆÉÆNIË kùiÒô
¬®ò¬ä {äË tÙò íÒIG <ÒbhÆ
ÒH]ôA ÒÈÇ <ÒíËäô ¬Æ] ´äOSË ÌS@ä
Xîäòä ¬ä¤dA* ê{´H ßäk, Xîäòä ¬ä¤dA* ¬ô ¬ô ´äk = aÒh ¨äôä V¶íXîäô tÙò ¬â*
ßäXîô oäÒGäòâ* ê¦{¼G däâËA dH* ßäHô <ÒôäâTA <Òúäô Täôäßäâ* Vâ Òâ Ìäô¶Ìäô <¬»òä <Giúò cî{
¬ôh Xîäâ {SäIË däâXîô tÙò Vâ <GXî_ ´äËA dH* $ Xîäòä ¬ä¤dA* ´ä¬H* ¬ôH = fôAô ¬â* ¬G Xâî ¬Gäâô
ê¦{¼G ßäHô Gbµ> däâËâ ôdËâ dH* $ Xîäòä ¬ä¤dA* úäHôäVA <óîôH = <Ò<ÒT oäÒGäßäâ* ¬â* ¬G Xîä
O¬GäO¬G dA úäHôäVA ¬â* <óîôGä dH $ Xîäòä ¬ä¤dA* _â ßÒËäô, Xîäòä ¬ä¶dA* Ìäô¶Ìäô = ´HVâ T¬ù
íä{Gä Xâî <_B ÌS@ä¶«> ¬â* kùiÒô Ìäô¶Ìäô GÈ<V*dä<Ù ßÒËäô _âËâ dH*, ÒHVâ dA fôAô ¬â* ¬òäùÙä íä{G
Xâî <_B <ÒÒâXîä<Ù <Ùáò OÆh Ìäô¶Ìäô {SXîµ> däâËâ ôdËâ dH* $ Xîäòä ¬ä¤dA* ôäË <ÙG = fôAô ¬â* ß·äG
{Âhù áòÒdäô Òä íÒIG, ôä<½ dH* ßäHô ·äG òÆÓî áòÒdäô Òä ´äOSË ßÒíä cî{ <ÙG däâËâ dA ôdËâ
dH* $ êÙò ßíË kXîËäô = áòäÒdäuôXî ·äG Xâî ê¦{<¸-Gäf cî{ êÙò-ßíË _OäËäô däâËâ dA
ôdËâ dH* $ ÙäÙõ {äòä {ô¬ OÆæ, Xî[òä BX¶îXîäô = ´Ì d¬Gâ {ô¬ OÆæ ÌS@ Xîäâ êVA Xî[ XÈî{ä Vâ
{SäIË <Xîòä, ËÌ fôAô ¬â* dA ß¨HË <Gbl>ä ¨äôä V¶{Âhù ¨HË Xîä ß¨HË cî{ ¬â* dA ÙfùG <Xîòä $
357-<½Ëä_
Xîäòä ¬ä¤dA* ]â_ {Väôä, Xîäòä ¬ä¤dA* {Säh ßTäôä $
Xîäòä ¬ä¤dA* ßl>äôd oäôä, Xîäòä ¬ä¤dA* ê{äÒGdäôä $$ 1 $$
Xîäòä ¬ä¤dA* VÌ ÌG ôäk, Xîäòä ¬ä¤dA* ôdâ øô v>äk $
Xîäòä ¬ä¤dA* X¶îÙ<_1 ÒäV, Xîäòä ¬ä¤dA* dH XHî_äf $$ 2 $$
Xîäòä ¬ä¤dA* ËæÒô v>äòä, Xîäòä ¬ä¤dA* {¶]A ¬äòä $
Xîäòä ¬ä¤dA* ßä<Ù ßG¶Ë, Xîäòä ¬ä¤dA* dH oOÒ¼Ë $$ 3 $$
Xîäòä ¬ä¤dA* <½oÆÒG ôäk, Xîäòä ¬ä¤dA* ôdâ V¬äk $
Xîäòä ¬ä¤dA* úäHÙd oÒG, Xîäòä ¬ä¤dA* ßäÒäOÒG $$ 4 $$
Xîäòä ¬ä¤dA* VÌ ÌS@¶«>, Xîäòä ¬ä¤dA dH* GÒ ]¶«> $
Xîäòä ¬ä¤dA* íÒOù {òä_3, Xîäòä ¬ä¤dA* ßä{ Ùòä_ $$ 5 $$
Xîäòä ¬ä¤dA¶ _äâXî VÌ, ÙäÙõ <Ùòâ <Ù]äk $
¬GVä Òäúä Xî¬ùGä, OÆæ <ÌG _çòä G ´äk $$ 6 $$
Xîäòä ¬ä¶dA* ]â_ {Väôä = ´HVâ ÌS@ä¶«> ¬â* <Ò<ÒT _A_äßäâ* Xâî óHî_äÒ dH*, ÒHVâ dA Xîäòä
¬â* oA ¬G, ÌÆ<¾,<ú¸, ßd¶Xîäô, kN¼jòä<Ù Xâî <Ò<ÒT áòÒdäô dA <Ò<ÒT _A_äßäâ* Xâî óHî_äÒ
dH*<G:f¶Xî <Goùò ¬GäâÒÈ<¸ dA ôä´ä dH, ß¼ò ÒÈ<¸òä¤ {S´ä dH, V¶ËäâÉ TG, ßäfä ÙuôjËä dH,
ÙHÒA OÆh ê¸¬ ´G dH*, ßäVÆô OÆh ßT¬ ´G dH* k¦òä<Ù VoA <ÒíËäô fôAô ¬â* dH* $ Xîäòä ¬ä¶dA*
{Säh ßTäôä = ´HVâ ÌS@ä¶«> Xîä ßäTäô kùiÒô úâËG dH ÒHVâ dA Xîäòä ¬â* {Sähäâ* Xîä ßäTäô ÁÒ
úâËG dH $ Xîäòä ¬ä¶dA* ßl>äôd oäôä = ´HVâ ÌS@ä¶«> ¬â* ßl>äôd oäô ÒGí{<Ë dH*, ÒHVâ dA fôAô ¬â*
ôäâ¬äÒ_A dA ßl>äôd oäô ÒGí{<Ë dH* $ ÌAV {¶VâôA Xîä ¬ä{ BXî oäô Xîd_äËä dH $ {S¦òâXî ÒGí{<Ë
Xîä BXî-BXî {¸ä _âXîô Ëäâ_Gâ Vâ ßl>äôd oäô (45 ¬h) Ìäâe däâËä dH, kVA<_B ÒGí{<Ëòäâ*
Xîäâ ßl>äôd oäô XîdËâ dH* $ Xîäòä ¬ä¶dA* ê{äÒGdäôä = ´HVâ ÌS@ä¶«> Xîä ê¦{¼G XîôGâ Òä_ä kùiÒô
ÌS@ä¶«> ¬â* dH, ÒHVâ dA íÒIGä<Ù cî{ ÁÒ VÈ<bµ> Xîä ê¦{¼G XîôGâ Òä_ä ÁÒ úâËG fôAô ¬â* NíË dH $
Xîäòä ¬ä¶dA* VÌ ÒGôäk = ´HVâ ÌS@ä¶«> ¬â* GäGä ÒG dH*, ÒHVâ dA fôAô ¬â* <fô-Xâîf, <úÌÆXî-Xâîf,
ÌO_Xâîfä<Ù VÌ ÒG {¶<Óî dH* $ Xîäòä ¬ä¶dA* ôdâ øô v>äk = ´HVâ ÌS@ä¶«> Xâî {SÙâf ¬â* øô ÌGä Xîô
ôdËâ dH* ÒHVâ dA Xîäòä Xâî tÙò Ùâf ¬â* <G´ <Giúò cî{ øô ÌGä Xîô, êV¬â* ÁÒä¦¬ä Níô ôdËä
dH $ Xîäòä ¬ä¶dA* X¶îÙ<_ 1 ÒäV = ´HVâ ÌS@ä¶«> Xî[ OÆóîä ¬â* VäTXî <GÒäV XîôËâ dH*, ÒHVâ dA Xîäòä
Xî[ oS¬ô X¶îÙôä1 ¬â* VäTXî Xîä <ú¸ <GÒäV XîôËä dH $ Xîäòä ¬ä¶dA¶ dH XHî_äf = fôAô ¬â* fÂ¼ò
úXSî dA XHî_äf dH $ Xîäòä ¬ä¤dA* ËæÒô v>äòä, Xîäòä ¬ä¶dA* {¶]A ¬äòä = fôAô ¬â* ÌS@-ÒÈÇ
dH ßäHô VÆ] dA êVXî[ v>äòä dH, ¬äòä-¬äâ<dË ÁÒ dA ÌS@-ÒÈÇ {ô ôdGâ Òä_ä {ÇA dH $Xîäòä
¬ä¤dA* ßä<Ù ßG¼Ë = ÌS@ä¶«> ¬â* ´HVâ ÒÈÇä<Ù Xîä ßä<Ù ÌA´ däâËä dH <óîô êVXîä <ÒíËäô ßG¼Ë
däâ ´äËä dH, ÒHVâ dA Xîäòä ¬â* <XîVA oA Xîäòù Xîä {S¬ V¶XîÁ{ ßä<Ù dH <óîô êVXîä <ÒíËäô ßG¼Ë
däâ ´äËä dH Òä fÄÙ VÈ<bµ> Xîä ßä<Ù ßäâ*Xîäô tÙò ¬â* dH ßäHô êVXîä Xîäòù cî{ <ÒíËäô oA ßG¼Ë
fÄÙ tÙò ¬â* dH $ Xîäòä ¬ä¶dA* dH oOÒ¶Ë = fôAô ¬â* ßä¦¬ cî{ Vâ oOÒäGè NíË dH* $ Xîäòä
¬ä¶dA <½oÆÒG ôäd = íÒOù, ¬È¦òÆ, {äËä_, kG ËAGäâ* oÆÒGäâ* Xâî ôä´ä {SoÆ fôAô Xâî ßbµ> Ù_
Xî¬_ {ô <Òôä´Ëâ dH* $ Xîäòä ¬ä¶dA* ôdâ V¬äk = fôAô ¬â* NíË {SähA ß{GA oäÒGäGÆVäô ÒÈ<¸
¨äôä ¬äòä Òä ÌS@ ¬â* V¬äòâ ôdËâ dH* $ Xîäòä ¬ä¶dA* úäHÙd oÒG = ´HVâ ÌS@ä¶«> ¬â* 14 _äâXî2 dH* $
ÒHVâ dA fôAô ¬â* dH*o<Óî {Ç ¬â* Ùf kN¼jòä¶, úËÆbµ>ò ß¼Ë:Xîôh dA 14 oÆÒG dH* $ ÌS@ä¶«> Xâî
14 oÆÒG ßäHô òäâOäGÆVäô fôAô Xâî oÆÒGäâ* Xâî Gä¬ <GPG {SXîäô dH*
_äâXî <GÒäVA Xîäò íäG

1 oÂ# ¬GÆbò, {fÆ Gä<o
2 oÆÒ: oÂË, {ÇA êô
3 íÒ: ÙâÒËä tÙò
4 ¬dôè qî<É v>äËA
5 ´G VXîä¬A oÓî X¶îl>
6 Ë{ VÂô, VËA, V¼òäVA Gä<VXîä
7 V¦ò ·äGA, V¼òäVA Ùf¬ ¨äô
8 ßË_ ¬däÙâÒ êÙô
9 <ÒË_ ÌähäVÆô Xî¬ô
10 VÆË_ ¬òGä¬ä0 ´¶øä
11 Ë_äË_ Ì<_ øÆµ>Gâ
12 ¬däË_ ÒäVÆ<Xî GäO <{*«>_A
13 ôVäË_ fâÉ <Ouôòä¶ (µ>]Gâ)
14 {äËä_ XîjÂ Xâî {Æ½ {OË_A
Xîäòä ¬ä¤dA* ßäÒäO¬G = ¬G Xîä BXî íäG Vâ ßäGä ßäHô ÙõVôâ {ô ´äGä dA fôAô ¬â*
ßäÒäO¬G dH $ Xîäòä ¬ä¤dA* VÌ ÌS@¶«> = fôAô ¬â* úäHÙd oÆÒG cî{ VoA ÌS@ä¶«> dH* $ úäHÙd oÆÒG
<GXîµ> {ÂÒù ¬â* dA ÌËä ßäòâ dH* ßäHô 14 ¬â* Vâ oA BXî-BXî ¬â* ÌdØË _äâXî oâÙ dH* ´HVâ BXî íÒ: Xâî
dA 21 oâÙ dH*1 ßäVÆôA íÒOù, 2 oÂË, 3 ò¬, 4 <Xî¼Gô, 5 ÌS@ ôäÇV, 6 ôäÇV, 7 Xîä_,
8 <ú½OÆIË, 9 òäâ<OGA, 10 O¼TÒù, 11 ßòù¬ä, 12 ¬dä íÒOù, 13 Ë{, 14 ´G, 15 V¦ò,
16 Ù<Ò, 17 VÆô_äâXî, 18 ÙâÒ íÒOù, 19 {òä_A, 20 <ÒiÒXî¬äù, 21 ]¶«> íÒOù Ëä
ßNyG{Æôäh ¬â* Gä¬ oâÙ Vâ <GPG {SXîäô ÌËäòâ dH*1 ßäG¶Ù, 2 {S¬äâÙ, 3 VäHçò, 4 <G¬ù_,
5 <½<Òbµ>{, 6 GäXî{Èbl>, 7 <GÒÈù<¸, 8 {äH<bµ>Xî, 9 VäHoäyò, 10 ßIVôV, 11 <Gôd¶Xîäô,
12 fäN¼ËXî, 13 ß¬_, 14 {Æ°òäò, 15 ¬¶O_, 16 iÒâË, 17, ¬¼¬, 18 ê{VäâdG,
19 fä¶<Ë, 20 <GÒâùÙ, 21 ßoâÙ $ fôAô ¬â* ¬âæ Ù¶«> Xî[ 21 Oä¶l>â dH* Òâ dA 21 íÒOù dH* $ kVA {SXîäô
V¶{Âhù ÌS@ä¶«> oâÙ Xîäòä ¬â* NíË dH $ Xîäòä ¬ä¤dA* dH GÒ ]¶«> = ´HVâ ´PÌÂ Ä{ Xî[ {È»ÒA Xâî
(1 k_äÒÈË 2 ôPòXî 3 <dô°ò¬ò 4 XÆîcî 5 duôÒÉù 6 <X*î{ÆæÉ 7 oäôËÒÉù 8 XâîËÆ¬ä_ ÒÉù
9 oÙSäiÒ ÒÉù) GÒ]¶«> dH* ÒHVâ dA fôAô ¬â* GÒ ¨äô cî{ GÒ]¶«> ßäHô òäâO¬ËäGÆVäô GÒ úXSî dA
GÒ]¶«> dH* $ Òâ kV {SXîäô dH*
úXSî Gä¬ {¶]ÆªA ßÇô ÙâÒËä íäG

1 ßäTäô 4 4 Ohâf OÆÙä
2 íÒä<Tbl>äG 8 8 ÌS@ä <_*O
3 ¬<h{Âô 10 10 ÒäòÆ Gäuo
4 <Gô¶´G 8 8 ¬G êÙô
5 êxÙ 12 12 VÂòù tÙò
6 <ÒfÆ¾ 16 16 ú¼j¬ä Xî¶l>
7 Ì¸AVä 32 32 <ÒbhÆ Ëä_Â
8 ßä·ä 2 2 ¬däÙâÒ ¬íËXî
9 ÌS@ô¶TS 1000 1000 Ùfäâ¶ <Ùfä Ùf¬ ¨äô
Xîäòä ¬ä¶dA* íÒOù {òä_, Xîäòä ¬ä¶dA* ßä{ Ùòä_ $$ Xîäòä ¬ä¤dA _äâXî VÌ,
ÙäÙõ <Ùòâ <Ù]äò $ ¬GVä Òäúä Xî¬ùGä, OÆæ <ÌG _çòä G ´äò = Xîäòä ¬â* dA Ùf¬ ¨äô
íÒOù, êÙô ¬¦òù_äâXî, {ÙË_ {äËä_3 dH* $ ß¼ò oA 14 oÆÒG 21 íÒOäù<Ù VoA ÌS@ä¶«> Xâî
íäGä<Ù Xîäòä ¬â* <Ù]ä <Ùòâ Oòâ dH* <Xî¼ËÆ d¬ ¬G-ÒúG-Xî¬ù Vâ XîdËâ dH*VÙèOÆæ XÈî{ä <ÌGä
òd Ìäg ÌS@ä¶«> fôAô ¬â* GdA* Ùâ]ä ´ä VXîËä $
358-ô¶O Ëä_
Xîäòä ¬ä¤dA* VäOô VäË, Xîäòä ¬ä¤dA* ß<ÒOË Gä $
Xîäòä ¬ä¤dA* G<Ùòä GAô, Xîäòä ¬ä¤dA* Odô O¶oAô $$ 1 $$
Xîäòä ¬ä¤dA* VôÒô {ähA, Xîäòä ¬ä¤dA* ÌVH <ÒGähA1 $
Xîäòä ¬ä¤dA* GAô <GÒäG2, Xîäòä ¬ä¤dA* d¶V VÆ´äG $$ 2 $$
Xîäòä ¬ä¤dA* O¶O Ëô¶O, Xîäòä ¬ä¤dA* ´¬ÆGä V¶O $
Xîäòä ¬ä¤dA* dH VÆôVËA, Xîäòä ¬ä¤dA* ¨äôäÒËA $$ 3 $$
Xîäòä ¬ä¤dA* XîäfA íäG, Xîäòä ¬ä¤dA* XîôH íGäG $
Xîäòä ¬ä¤dA* {Â´ä {äËA, Xîäòä ¬ä¤dA* ËAô ´äËA $$ 4 $$
Xîäòä ¬ä¤dA* ¬Æ<Gòô ¬â_ä, Xîäòä ¬ä¤dA* ßä{ ßXâî_ä $
Xîäòä ¬ä¤dA* ´<{òâ ´ä{, Xîäòä ¬ä¤dA* ßä{H ßä{ $$ 5 $$
Xîäòä GOô <GTäG dH, ¬ä¤dA* XîäH<ËXî däâk $
ÙäÙõ VËOÆæ V¶O _â, oÂ_ {ªH ´<G Xîäâk $$ 6 $$
Xîäòä ¬ä¤dA* VäOô VäË = ´HVâ ÌS@ä¶«> Xâî 7 Ä{äâ* Xâî 7 VäOô dH* ÒHVâ dA fôAô ¬â* VIË
VäOô dH* $ ÌS@ä¶«> ¬â* Ä{ ßäHô VäOô kV {SXîäô dH* 1 ´PÌÂÄ{ ¬â* Çäô V¬Æj, 2 I_Ç ¬â* kùÇÆôV V¬ÆÙS
3 XÆîf ¬â* ÇAô VäOô 4 fäÁ¬<_ ¬â* VÆôä VäOô 5 XSîäH*ú ¬â* Ù<T VäOô 6 fäXî ¬â* øÈË VäOô
7 {ÆbXîô ¬â* VÆTä VäOô dH, ÒHVâ dA fôAô ¬â* 1 aÒh 2 Gâ½ 3 Gä<VXîä 4 ¬Æ] 5 díË 6 êÙô
7 {Ù, kG VIË Ä{äâ* ¬â* êÓî VIË V¬Æj dH* Òä ôV, ôÓî, ¬ä¶V, ¬âÙ, ¬J´ä, ßNí, ÒAòù, òâ VäË
TäËÆ dA VIË V¬Æj dH* $ Xîäòä ¬ä¶dA* ß<ÒOË Gä = ÌS@ä¶«> ¬â* ´HVâ kN¼jòäâ* Xîä ß<ÒÉò ÌS@ dH
ÒHVâ dA Xîäòä ¬â* XÂîµ>í úâËG NíË dH $ Xîäòä ¬ä¶dA* G<Ùòä¶ GAô, Xîäòä ¬ä¶dA* Odô
O¶oAô = ´HVâ ÌS@ä¶«> ¬â* ßäd GAô ÒädGA GÙA dH*, ÒHVâ dA fôAô ¬â* ôV, êÙXî, ôÓî, fÆXSî Òä<dGA
Gä<ªòä¶ dA O¶oAô G<Ùòä¤ dH* Òä ¬Gäâô ´_ Vâ {uô{Âhù ßäfä-GÙA dH Òä ôä¬ ´_ Vâ òÆÓî GÒTä
o<Óî dA G<Ùòä¤ dH* $ Xîäòä ¬ä¶dA* VôÒô {ähA = ÌS@ä¶«> ¬â* ´HVâ <ÒfÆ¾ ´_ òÆÓî ¬äGVôäâÒô dH,
ÒHVâ dA Xîäòä ¬â* {Sâ¬-´_ {uô{Âhù tÙò-VôäâÒô dH $ Xîäòä ¬ä¶dA* ÌVâ <ÌGähA = ÌS@ä¶«> ¬â* ´HVâ
<ÒfâÉ ·äG òÆÓî áòN¢Ë ÌVËä dH, ÒHVâ dA Xîäòä ¬â* <ÒfâÉ-·äG-òÆÓî-ÌÆ<¾1 ÌVËA dH $ Xîäòä
¬ä¶dA* GAô <GÒäG = fôAô ¬â* <G¬ù_ ·äG-´_ Xîä <Gô<o¬äG cî{ Ëä_äÌ2 dH $ Xîäòä ¬ä¶dA* d¶V
VÆ´äG = êV Ëä_äÌ {ô ·äGA V¶Ëäâ* Xîä ¬G-d¶V ôdËä dH $ Òä Vd´ íÒcî{ ÌS@ VôäâÒô {ô ·äGA-
V¶Ë-d¶V ôdËä dH $ Xîäòä ¬ä¶dA* O¶O Ëô¶O = <{*O_ä GäªA cî{ O¶Oä Xî[ iÒäV O<Ë cî{ Ëô¶O
Xîäòä ¬â* dH $ Xîäòä ¬ä¶dA* ´¬ÆGä V¶O = kªä GäªA cî{ ò¬ÆGä Xîä <{*O_ä Vâ ¬â_ Xîäòä ¬â* däâËä
dH $ Xîäòä ¬ä¶dA* VôíÒËA = VÆÉÆPGä GäªA cî{ VôíÒËA Xîäòä ¬â* dH $ Xîäòä ¬ä¶dA ¨äôäÒËA =
´HVâ ÌS@ä¶«> ¬â* ¨äuôXîä{ÆôA dH, ÒHVâ dA Xîäòä ¬â* VdVSäô úXSî ¨äuôXîä dH $ Xîäòä ¬ä¶dA XîäfA
äG = ´HVâ V¶Väô ¬â* XîäfA dH ÒHVâ dA Xîäòä ¬â* ßä¦¬ä dA XîäfA dH $ Xîäòä ¬ä¶dA* Xîôâ VGäG =
Xîäòä ¬â* ßä¦¬ <ú¼ËG cî{ íGäG V¶Ë ´G XîôËâ dH* $ Xîäòä ¬ä¶dA* {Â´ä {äËA = ´HVâ Ìäg {Â´ä
däâËA dH, ÒHVâ dA Xîäòä ¬â* ¬äGV {Â´ä däâËA dH $ Ìädô {Â´ä Xâî V¬ò ËÆ_VA {½ úÑäËâ dH*, ÒHVâ dA
¬äGV {Â´ä ¬â* {Sâ¬ cî{ ËÆ_VA {½ úÑäòä ´äËä dH $ Xîäòä ¬ä¶dA* ËAô ´äËA = ´HVâ ´GËä
ËAäâÍ ¬â* ´äËA dH, ÒHVâ dA Xîäòä ¬â* ÒÈ<¸ ËAäâÍ ¬â* ´äËA dH $ ´HVâ oäôË ¬â* XâîÙäô, O¶OäVäOô, Oòä,
{SòäO ßäHô XîäfA {¶ú ËAù {STäG dH* ÒHVâ dA Xîäòä ¬â* <fô-XâîÙäô, X¶îl>-Oòä, Gä<o-{SòäO,ê{í-
O¶Oä VäOô, ßäHô úâËG dA XîäfA dH $ Xîäòä ¬ä¶dA* ¬Æ<Gòô ¬â_ä = ´HVâ Ìäg ¬Æ<GÒôäâ* Xîä
VP¬â_G däâËä dH, ÒHVâ dA ¬GGfA_ ¬G kN¼jòäâ* Xîä BXîäOSËä cî{ VP¬â_G fôAô ¬â* däâËä dH $
Xîäòä ¬ä¶dA* ßä{ ßXâî_ä = ´HVâ ÌS@ä¶«> ¬â* ÌS@ VÌ ¬â* ôd Xîô oA VÌVâ ß_O dA ôdËä dH ÒHVâ
dA fôAô ¬â* oA ÁÒ úâËG VÌ Vâ ß_O ßXâî_ä dA ôdËä dH $ Xîäòä ¬ä¶dA* ´<{òâ ´ä{ = Xîäòä
¬â* ß´{ä ´ä{ <Gô¶Ëô ´{ä dA ´äËä dH $ Xîäòä ¬ä¶dA* ßä{H ßä{ = ´HVâ ÌS@ä¶«> ¬â* ÌS@ dH ÒHVâ
dA Xîäòä ¬â* oA ßä¦¬ cî{ Vâ íÒò¶ ßä{ dA NíË dH $ Xîäòä GOô <GTäG dH* = ´HVâ ÌS@ä¶«> ¬â*
GäGä <G<Tòä¶ dH*, ÒHVâ dA Xîäòä GOô ¬â* Ùòä, T¬ù, Ç¬ä, V¶ËäâÉ, fA_, {Sâ¬, ·äGä<Ù <G<Tòäâ* Xîä
Xîäâf dH $ ¬ä¶dA* XîäH<ËXî däâk = ´HVâ ÌS@ä¶«> ¬â* GäGä ]â_ däâËâ dH* ÒHVâ dA Xîäòä ¬â* oA GäGä ÒÈ<¸
áòä{äô ßäHô ÒÈ<¸ íHòù cî{ ]â_ däâËâ dA ôdËâ dH* $ Òä oOÒËè {Sä<IË cî{ ßÝØË ]â_ däâËä dH $ ÙäÙõ
VÙèOÆæ V¶O _â, oÂ_ {ªâ ´<G Xîäâk = VäTXî VÙèOÆæ Xâî V¦V¶O ¨äôä ßä¼Ëô VäTGä Vâ êV {SoÆ
Xîäâ dA {SäIË Xîôâ, oS¬ Òf êVâ oÂ_ Xîô Ìäg ËAäù<Ù oS¬h ¬â* dA Xîäâkù G {ªâ $
359-ô¶O Ëä_
Xîäòä ¬ä¤dA* <ÒÉ¬A Ìäµ>, Xîäòä ¬ä¤dA* ßäHøµ> øäµ> $
Xîäòä ¬ä¤dA* {D>h Oä¤Ò, Xîäòä ¬ä¤dA* ê¸¬ l>ä¤Ò $$ 1 $$
Xîäòä ¬ä¤dA* ¬°«>{ v>ä´â, Xîäòä ¬ä¤dA* ßä{ <Òôä´â $
Xîäòä ¬ä¤dA* ¬d_ ßÒäV, Xîäòä ¬ä¤dA* <Giú_ ÒäV $$ 2 $$
Xîäòä ¬ä¤dA* ôä´¨äô, Xîäòä ¬ä¤dA* Ìäâ_hdäô $
Xîäòä ¬ä¤dA* oôâ o°«>äô, Xîäòä ¬ä¤dA* ÒíËÆ ß{äô $$ 3 $$
Xîäòä ¬ä¤dA* GäH <G<T däâk, Xîäòä ¬ä¤dA* ßl> <V<T Väâk $
Xîäòä ¬ä¤dA* dAôä Vä_, Xîäòä ¬ä¤dA* <G{´H* _ä_ $$ 4 $$
Xîäòä ¬ä¤dA* ¬ä<hXî oôâ, Xîäòä ¬ä¤dA* _â _â Tôâ $
Xîäòä ¬ä¤dA* ô¦G ß¬äâ_, Xîäòä ¬ä¤dA* ¬äâ_ G Ëäâ_ $$ 5 $$
Xîäòä ¬ä¤dA* XîËäùô dH, Väâ <G<T ´äGH* Gä¤<d* $
ÙäÙõ OÆæ¬Æ] {äkòâ, VÌ XÆîv> Xîäòä ¬ä¤<d* $$ 6 $$
Xîäòä ¬ä¶dA <ÒÉ¬A Ìäµ> = ´HVâ ÌS@ä¶«> ¬â* ÌÙôA, XâîÙäôä<Ù Xâî ¬äOù ß<Ë Xî<l>G dH*, ÒHVâ
dA Xîäòä ¬â* ÌS@-{Sä<IË Xîä ¬äOù ß<Ë Xî<l>G dH $ Xîäòä ¬ä¶dA* ßäHøµ> øäµ> = ´HVâ ÌÙôAGää<Ù
Xâî ¬äOù ¬â* ÙØOù¬ øä<µ>òä¤ däâËA dH*, ÒHVâ dA fôAô ¬â* ·äG Xâî ¬äOù ¬â* Xîä¬ XSîäâTä<ÙXî ÙØOù¬ øä<µ>òä¤ dH* $
Xîäòä ¬ä¶dA* {D>h Oä¶Ò = ÌS@ä¶«> ¬â* ´HVâ {D>h ({äµ>_A{Æ½) ßä<Ù <Òfä_ GOô dH* ßäHô êG¬â*
ßGâXî ÒíËÆòâ* {SäIË däâËA dH*, ÒHVâ dA Xîäòä ¬â* {SoÆ-{Sâ¬, <Òúäôä<Ù GOô dH*, êG¬â* {SoÆ ¨äôä VÌ XÆîv>
{SäIË däâËä dH, Òä ´HVâ ÌS@ä¶«> ¬â* Xîäâkù OSä¬ {D>>h (oÂ<¬ ¬â* <¬_Xîô V¬Ë_) däâ ´äËä dH, ÒHVâ dA
Xîäòä ¬â* oA Xîäâkù <Òúäô Gbµ> däâ ´äËä dH $ Xîäòä ¬ä¤dA* ê¸¬ l>ä¤Ò = ÌS@ä¶«> ¬â* ´HVâ ÒHXÆî°l>ä<Ù
ê¸¬ íäG dH*, Òdä¶ <ÒbhÆ ßä<Ù Xâî ÙfùG däâËâ dH*, ÒHVâ dA Xîäòä ¬â* ßbµ>Ù_-Xî¬_ä<Ù ê¸¬
íäG dH*, êG¬â* oOÒäGè Xâî ÙfùG däâËâ dH* $ Xîäòä ¬ä¶dA* ¬°«>{ v>ä´â, Xîäòä ¬ä¤dA ßä{
<Òôä´â = ´HVâ ÌS@ä¶«> ¬â* _äâO ¬¶«>{ ÌGäXîô êV¬â* ÌHl>Ëâ dH* ÒHVâ dA Xîäòä ¬â* ¬G ÒäVGäßäâ* Xîä
¬¶«>{ ÌGäXîô êV¬â* NíË ôdËä dH Òä Xîäòä ¬â* ¬G VäTGä cî{ ¬¶«>{ ÌGäËä dH, êV¬â* íÒò¶ oOÒäGè
<Òôä´Ëâ dH* $ Xîäòä ¬ä¤dA* ¬d_ ßÒäV = ´HVâ ÌS@ä¶«> ¬â¶ ¬d_ däâËâ dH*, ÒHVâ dA Xîäòä ¬â*
ß¼G¬ò, {Säh¬ò,¬Gäâ¬ò, <Ò·äG¬ò, ßäG¼Ù¬ò òâ {¶ú Xîäâf dA ¬d_ dH* $ Xîäòä ¬ä¤dA*
<Giú_ ÒäV = ÌS@ä¶«> ¬â* ´HVâ _äâO XîäfA ¬â* XîÁòähäù Níô <GÒäV XîôËâ dH*, ÒHVâ dA Xîäòä
¬â* ÌS@ ¬â* ÒÈ<¸ NíôËä cî{ <Giú_ <GÒäV däâËä dH $ Xîäòä ¬ä¤dA* ôä´ ¨äô = ´HVâ _äâXî ¬â* ôä´
¨äô däâËä dH, êV ¨äô Vâ ôä´ä Xâî {äV ´äËâ dH* ÒHVâ dA Xîäòä ¬â* Ùf¬ ¨äô ôä´ ¨äô dH, êVXâî ¨äôä
dA ÌS@ cî{ ôä´ä Xîäâ {SäIË däâËâ dH* $ Xîäòä ¬ä¤dA* Ìäâ_hdäô = ´HVâ ÌS@ä¶«> ¬â* ÒÓîä däâËâ dH* ÒHVâ
dA Xîäòä ¬â* Ìäâ_Gâ Òä_ä ÒäXèî kN¼jò dH Òä êVXîä {SâôXî ßä¦¬ä dH $ Xîäòä ¬ä¤dA* oôâ o¶«>äô =
´HVâ _äâXî ¬â* GäGä {ÙääâÍ Xâî o¶«>äô oôâ ôdËâ dH*, ÒHVâ dA Xîäòä ¬â* oA VÌ Xî_ä-OÆh-·äGä<Ù Xâî
o¶«>äô oôâ dH* <Xî¼ËÆ êGXâî ß·äG cî{ Ëä_â _Oâ dH* ´äâ Xî_ä·, OÆh· ßäHô ·äGA _äâOäâ* ¨äôä ]äâ_â
´äËâ dH*, ËÌ VÌ Xîäòä ¬â* dA <¬_Ëâ dH* $ Xîäòä ¬ä¤dA* ÒíËÆ ß{äô = ´HVâ ÌS@ä¶«> ¬â* ß{äô ÒíËÆB¤
dH* ÒHVâ dA Xîäòä ¬â* oA VIËTäËÆ, ÙHÒAOÆh, ßäVÆô-OÆh ßä<Ù ßG¼Ë ÒíËÆòâ* dH* Òä <´VXîä {äô GdA*
ßäËä BâVA {ôÌS@ ÒíËÆ ´HVâ ÌS@ä¶«> ¬â* dH, ÒHVâ dA Xîäòä ¬â* oA dH* $ Xîäòä ¬ä¤dA* GäH uG<T däâk
= ´HVâ ÌS@ä¶«> ¬â* 1 {å 2 ¬dä{å 3 f¶] 4 ¬Xîô 5 Xî¿v>{ 6 ¬ÆXÆî¼Ù 7 XÆî¼Ù 8 GA_ 9 Ò¿úù#,
òâ GäH <G<T dH* $ ÒHVâ dA Xîäòä ¬â* 1 aÒh 2 Xî[ËùG 3 í¬ôh 4 {äÙ VâÒG 5 ßúùGä 6 Ò¶ÙGä 7
Ùäíò 8 Vçò 9 ßä¦¬ <GÒâÙG, òâ GÒTä o<Óî dA GÒ<G<T dH* $ Xîäòä ¬ä¶dA* ßl> <V<T Väâk =
´HVâ ÌS@ä¶«> ¬â* 1 ß<h¬ä 2 ¬<d¬ä 3 _<ø¬ä 4 Ouô¬ä 5 {SäNIË 6 {SXîäPò 7 kùf¦Ò, 8 Ò<f¦Ò,
òâ ßbµ> <V<¾ dH*, ÒHVâ dA Xîäòä ¬â* ¬G, ÌÆ<¾, <ú¸ ßäHô {¶ú ·äGâN¼jò òâ ßbµ> <V<¾ dH* $ ´HVâ
_äâXî ¬â* ß¼ò 1 VÒù·Ëä 2 Ùõô aÒh 3 {ô Xîäò {SÒâf 4 ÒäXèî <V<¾ 5 XîÁ{ ÒÈÇ¦Ò 6 VÈ´G
f<Óî 7 V¶däô f<Óî 8 kùfËä 9 ß¬ô¦Ò 10 VáÒäÍO, òâ Ùf <V<¾òä¶ dH*, ÒHVâ dA Xîäòä ¬â* 1 kªä
2 <{*O_ä 3 VÆÉÆPGä 4 Oä¶TäôA 5 dNíË<´ä 6 {ÂÉä 7 òfNíÒGA 8 ß_PÌÆÉä 9 XÆîdõ
10 f¶<]GA, òâ Gä<ªòä¶ dA Ùf <V<¾òä¶ dH* $ kGXâî íäG XSî¬ Vâ 1 Òä¬ Gä<VXîä 2 Ù<Çh
Gä<VXîä 3 ÙäâGäâ* Gä<VXîä Xîä ¬®ò oäO 4 Òä¬ Gâ½ 5 Ù<Çh Gâ½ 6 Ùä<dGä XîäG 7 Òä¬ XîäG
8 ¬Æ] 9 <_*O 10 OÆÙä dH* $ òâ ßRòäV Xâî ¨äôä <V<¾ {SÙäËä däâGâ Vâ <V<¾òä¶ dH* $ Xîäòä ¬ä¤dA*
dAôä Vä_ = ´HVâ _äâXî ¬â* dAôäâ* Xî[ ÙØXîäG däâËA dH, ÒHVâ dA Xîäòä ¬â* <Òúäô cî{ dAôäâ* Xîä Vä_
(øô) ÌÆ<¾ dH $ Xîäòä ¬ä¤dA* <G{´â _ä_ = _äâXî ¬â* ´HVâ ]ä<Gòäâ* Vâ _ä_ <G{´Ëâ dH* ÒHVâ dA
Xîäòä ¬â* o´Gä<Ù ¨äôä ¬G ku¼jòäâ* Xî[ aâbl>Ëä, BXîäOSËä<Ù _ä_ ê¦{¼G däâËâ dH* ßäùËè ´HVâ
{¦ôäâ* Xî[ ]äG Vâ _ä_ <GXî_Ëâ dH* ÒHVâ dA ¬G kN¼jò <ÒÉòäâ* Vâ <GXî_ Xîô duô Xî[ ßäâô _OËä
dH ËÌ _ä_ cî{ dA däâ ´äËä dH $ Xîäòä ¬ä¤dA* ¬ä<hXî oôâ = ´HVâ _äâXî ¬â* ´äHduôòäâ* Xî[ {â<µ>òäâ*
¬â* ¬ä<h¢ò oôâ ôdËâ dH*, ÒHVâ dA Xîäòä ¬â* oA iÒäV cî{ ¬ä<h¢ò oôâ dH* $ Xîäòä ¬ä¤dA* _â _â Tôâ =
´HVâ _äâXî ¬â* Ìäg {ÙääâÍ Xîäâ _â _âXîô øô ¬â* TôËâ dH* ÒHVâ dA VäTXî V¶Ë <Òúäôäâ* Xîäâ _â _âXîô
Xîäòä Xî[ ÌÆ<¾ ¬â* TôËâ dH* $ Xîäòä ¬ä¤dA* ô¦G ß¬äâ_, Xîäòä ¬ä¶dA* ¬äâ_ G Ëäâ_ = ´HVâ _äâXî
¬â* ß¬ÂÁò ô¦G däâËä dH, êVXîä ¬äâ_-Ëäâ_ GdA* däâËä, ÒHVâ dA Xîäòä ¬â* ·äG cî{ ß¬ÂÁò ô¦G dH*,
êVXîä Xîäâkù ¬äâ_-Ëäâ_ GdA* Òä ´HVâ ÌS@ä¶«> ¬â*1 _¯¬A 2 XîäHíËÆo 3 {äuô´äË 4 VÆôä
5 T¼Ò¼Ëuô 6 ú¼j¬ä 7 Xîä¬TâGÆ 8 BâôäÒË dNíË 9 ô¶oä 10 VIË¬Æ]ä ê¿úH: aÒä ßiÒ
11 <ÒÉ 12 d<ô TGÆÉ 13 f¶] 14 ß¬ÈË, òâ 14 ô¦G dH* $ ÒHVâ dA Xîäòä ¬â* 1 o<Óî 2 fä¶<Ë
3 ·äG 4 V¦ò ÌÆ<¾ 5 aâbl> ÒúG 6 ßd¶ ÌÆ<¾ 7 ßGädË GäÙ 8 ßbµ>ä¶O òäâO 9 V¶ËäâÉ
10 Xîä¬ 11 ¬G 12 THòù 13 òÆ<Óî 14 OÆæ fÄÙ, òâ 14 ô¦G dH*, Xîdä oA dH
_<¯¬ o<Óî, ¬<h fä¶<Ë, XîÁ{Ëæ ·äG <Òúäôäâ $ Xîä¬TâGÆ VËÌÆ<¾, ÌHG fÆo ß¬ÈË Täôäâ $
ßd¶ ÌÆ<¾ <ÒÉ ´äG, f¶] ßGdÙ ®Ò<G Ìä´H $ T¼Ò¼Ëuô ßbµ>ä¶O, ú¼j V¶ËäâÉ <Òôä´H $
VÆôä Xîä¬, ¬Ù VIË¬Æ] dò, O´ TAô´ ´ä<G òâdØ $
Ëdä¶ ´ÆO<Ë ô¶oä, fÄÙ OÆæ, "GÈ<V¶d' TGÆ, {<dúä<G _âdØ $
Xîäòä ¬ä¤dA XîôËäô dH, Väâ <G<T ´äGH* Gä<d* = ´HVâ ÌS@ä¶«> ¬â* VÈ<bµ> XîËäù kùiÒô dH, ÒHVâ
dA Xîäòä ¬â* oA ÁÒ VÈ<bµ> Xîä XîËäù ÁÒ úâËG NíË dH $ <Xî¼ËÆ V¶{Âhù VÆ]äâ* Xâî Xîäâf êVXâî
ÒäíË<ÒXî íÒcî{ Xîäâ GdA* ´äGËä, kVA Vâ ´¼¬ä<Ù ¢_âf oäâOËä dH $ÙäÙõ OÆæ ¬Æ] {äkòâ, VÌ
XÆîv> Xîäòä ¬ä¶<d* = Xîäòä ¬â* VoA XÆîv> dH <Xî¼ËÆ OÆæ ¬Æ] ¨äôä êVXîä {uôúò {SäIË XîôXâî ]äâ´Gâ
Vâ dA VÌ XÆîv> {SäIË däâËä dH, ß¼òä GdA* $
Xîäòä ¬ä¤dA* VÌ XÆîv> ´äG, Xîäòä ¬ä¤dA* _âdØ <{v>äG $
Xîäòä ¬ä¤dA* ÌdØ <ÒíËäô, Xîäòä ¬ä¤dA* ßG¼Ë ß{äô $$ 1 $$
Xîäòä ¬ä¤dA* ßO¬ ßOäT, Xîäòä ¬ä¤dA* <G{´â VäT $
Xîäòä ¬ä¤dA* Xîgä G ´äk, Xîäòä ¬ä¤dA* ôdH ÁòäH _äk $$ 2 $$
Xîäòä ¬ä¤dA* VäTG Väô, Xîäòä ¬ä¤dA* XîôH <Òúäô $
Xîäòä ¬ä¤dA* ß¬ÈË ÒähA, Xîäòä ¬ä¤dA* Väô {SähA $$ 3 $$
Xîäòä ¬ä¤dA* ]â_H {Säh, Xîäòä ¬ä¤dA* {Ù <GÒäùh $
Xîäòä ¬ä¤dA* ¬Â_ Od ôdH, Xîäòä ¬ä¤dA* VÌ XÆîv> _dH $$ 4 $$
Xîäòä ¬ä¤dA* <G´ <GôTäô, Xîäòä ¬ä¤dA* ß{ôP{äô $
Xîäòä ¬ä¤dA* VâÒä XîôH, Xîäòä ¬ä¤dA* GAeô eôH $$ 5 $$
Xîäòä ¬ä¤dA* ÒäV Xîô, ôdH <Gô¶Ëô v>äk $
ÙäÙõ {äòä ßä<Ù øô, VËOÆæ <Ùòä <Ù]äk $$ 6 $$
Xîäòä ¬ä¤dA* VÌ XÆîv> ´äG, Xîäòä ¬ä¤dA* _âdØ <{v>äG = ´äâ ÌS@ä¶«> ¬â* dH Väâ VoA
XÆîv> Xîäòä ¬â* dH, òd OÆæ ¨äôä ´äGXîô VäTG Vâ Xîäòä ¬â* êGXîä {S¦òÇ {uôúò {SäIË XîôËâ dØòâ
VÌXâî ßäTäô {ôÌS@ Xîäâ {dúäG Xîô ßä¦¬ íÒcî{ Xîäâ {SäIË Xîô _äâ $ Xîäòä ¬ä¤dA* ÌdØ
<ÒíËäô = ´HVâ ÌS@ä¶«> ¬â* ¬äòä Xîä ÌdØË <ÒíËäô däâ ôdä dH, ÒHVâ dA Xîäòä ¬â* ¬G Xâî ¬Gäâôäâ* Xîä
íÒIG ÌdØË <ÒíËÈË oäVËä dH $ Xîäòä ¬ä¤dA* ßG¼Ë ß{äô = <´VXîä fÆo ßG¼Ë dH, Òd ß{äô
{SoÆ oA Xîäòä ¬â* <Òx¬äG dH $ Xîäòä ¬ä¤dA* ßO¬ ßOäT = <´V¬â* ¬G kN¼jòäâ* Xî[ O<Ë GdA*
däâËA Òd ßOäT áòä{Xî ÌS@ oA Xîäòä Xâî {S¦òâXî ßhÆ ¬â* dH $ Xîäòä ¬ä¤dA* <G{´â VäT = V¶Ë
oA Ìäg oâÉ ¨äôä G däâXîô o´Gä<Ù VäTG ¨äôä Xîäòä ¬â* dA ÌVËâ dH* $ Xîäòä ¬ä¤dA* Xîgä G
´äk = ´äâ ÒähA Vâ Xîdä GdA* ´äËä Òd ÌS@ Xîäòä ¬â* dA dH $ Xîäòä ¬ä¤dA* ôdH ÁòäH _äk = V¶Ë
´G Ìäg {S{¶ú Vâ ê{ôä¬ ôdXîô Xîäòä ¬â* dA êV ÌS@ ¬â* ÒÈ<¸ _OäXîô NíôËä {ÂÒùXî ôdËâ dH* $
Xîäòä ¬ä¤dA* VäTG Väô = ÌS@ <ú¼ËG cî{ Väô-VäTG oA Xîäòä ¬â* dA däâËä dH $
Xîäòä ¬ä¤dA* XîôH <Òúäô = <ÒúäôXî V¶Ë Xîäòä ¬â* dA ÌÆ<¾ ¨äôä ÌS@ <Òúäô XîôËâ dH* $
Xîäòä ¬ä¤dA* ß¬ÈË ÒähA = ßd¶Xîäô ô<dË <{Sò, ÌS@ <Òúäô V¶{¼G, ß¬ô¦Ò {SÙäG XîôGâ Òä_A,
ß¬ÈË ÒähA oA fôAô ¬â* dH, ËoA Ëäâ V¶Ëäâ* Xâî ¬Æ] ¨äôä Ìäâ_A ´äËA dH $ Xîäòä ¬ä¤dA* Väô¶O
{SähA = Xîäòä ¬â* Väô¶O ({ô¬âiÒô) ßäHô {SähTäôA ÁÒ ÙäâGäâ* dA NíË dH* $ Xîäòä ¬ä¤dA* ]ââ_â
{Säh = Xîäòä ¬â* V¶Ë {SähA {ô¬âiÒô Xâî VäÇä¦Xîäô ´¼ò ßäG¶Ù Xîä ßGÆoÒ cî{ ]â_ ]â_Ëâ dH* $
Xîäòä ¬ä¤dA* {Ù <GÒäùh = Xîä_-Xî¬ù Xâî ÌähäøäË Vâ ô<dË <GÒäùh {Ù íÒcî{ ßä¦¬ä Xîäòä
¬â* NíË dH $ Xîäòä ¬ä¤dA* ¬Â_ Od ôdH = VÌXîä ¬Â_ ÌS@ Òä fÄÙ VÈ<bµ> Xîä ¬Â_ ßäâ*Xîäô
êVXîäâ V¶Ë Xîäòä ¬â* dA OSdh XîôXâî êVA ¬â* Níô ôdËâ dH* $ Xîäòä ¬ä¤dA* VÌ XÆîv> _dH = VäTXî
Xîäòä ¬â* dA ÌS@-<ú¼ËG cî{ <ú¼Ëä¬<h Vâ VÌ XÆîv> {SäIË XîôËâ dH* $ Xîäòä ¬ä¤dA* <G´ <GôTäô,
Xîäòä ¬ä¤dA* ß{ô¶{äô = Xîäòä ¬â* dA <Òúäô ¨äôä <G´ íÒcî{ Xîä <Ghùò Xîôäâ, Òd ß{ô¶{äô
íÒcî{ XÂîµ>í Xîäòä ¬â* dA dH $ Xîäòä ¬ä¤dA* VâÒä XîôH = V¶Ë´G Xîäòä ¬â* dA {ôÌS@ Xî[ VâÒä-
{Â´ä XîôËâ dH* $ Xîäòä ¬ä¤dA* GAeô eôH = Xîäòä ¬â* <Gô¶Ëô Ëä_Æ ¬Â_ Vâ ß¬ÈË eôËä ôdËä dH Òä
êÓî {SXîäô VâÒä-{Â´ä XîôGâ Òä_äâ* Xîäâ {SoÆ-{Sâ¬ä¬ÈË Òä ßäG¼Ùä¬ÈË <Gô¶Ëô {SäIË ôdËä dH $Xîäòä
¬ä¤dA* ÌäV Xîô, ôdâ <Gô¶Ëô v>äk = Xîäòä ¬â* NíË {SoÆ Xâî íÒcî{ ¬â* ÒÈ<¸ ¨äôä <GÒäV XîôËâ dØòâ,
ßäHô <Gô¶Ëô ÌS@äXîäô ÒÈ<¸ ô]Ëâ dØòâ Níô ôdGä úä<dB $ ÙäÙõ {äòä ßä<Ù øô, VËOÆæ <Ùòä
<Ù]äk = òd ¬äOù d¬Xîäâ VÙèOÆæ Gâ <Ù]äòä dH ßäHô d¬Gâ <Gô¶Ëô ÌS@äXîäô ÒÈ<¸ ô]Ëâ dØòâ ÌS@
cî{ ß{Gä ßä<Ù íäG {SäIË <Xîòä dH $
361-Òhù No} Ëä_ $
Xîäòä ¬ä¤dA* ßGÆoH Väô, Xîäòä ¬ä¤dA* XîôH <Òúäô $
Xîäòä ¬ä¤dA* ê{´H ·äG, Xîäòä ¬ä¤dA* _äOH ®òäG $$ 1 $$
Xîäòä ¬ä¤dA* ß¬ô íäG, Xîäòä ¬ä¤dA* ßä¦¬ôä¬ $
Xîäòä ¬ä¤dA* Xî_ä ßGâXî, Xîäòä ¬ä¤dA* XîËäù BXî $$ 2 $$
Xîäòä ¬ä¤dA* _äOH ô¶O, Xîäòä ¬ä¤dA* VäkÍ V¶O $
Xîäòä ¬ä¤dA* VôÒô ËAô, Xîäòä ¬ä¤dA* Xîäâ<Xî_ Xî[ô1 $$ 3 $$
Xîäòä ¬ä¤dA* Xî¿v>{ GHG, Xîäòä ¬ä¤dA* XÆ¤îÁ2 ÌHG $
Xîäòä ¬ä¤dA* XîÒ_ {SXîäV, Xîäòä ¬ä¤dA* ¬TÆXîô ÒäV $$ 4 $$
Xîäòä ¬ä¤dA* GäÙ XÆîô3, Xîäòä ¬ä¤dA* Jòäâ<Ë {Ë $
Xîäòä ¬ä¤dA* úäËXî ¬äâô, Xîäòä ¬ä¤dA* ú¶Ù úXîäâô $$ 5 $$
Xîäòä ¬ä¤dA* {SA<Ë Xîô, Xîäòä ¬ä¤dA* VGâd $
Xîäòä ¬ä¤dA* {Sâ¬ ôV, ÙäÙõ OÆæ¬Æ] òâd $$ 6 $$
Xîäòä ¬ä¤dA* ßGÆoÒVäô = Xîäòä ¬â* dA <ÒiÒ Xâî Väô {ôÌS@ Xîä ßGÆoÒ däâËä dH $
Xîäòä ¬ä¤dA* XîôH <Òúäô = Xîäòä ¬â* dA ÌÆ<¾ ¨äôä ÌS@ <Òúäô XîôËâ ôdGä úä<dB $ Xîäòä ¬ä¤dA*
ê{´H ·äG = Xîäòä ¬â* dA ßä¦¬·äG Xî[ ê¦{<¸ däâËA dH $ Xîäòä ¬ä¤dA* _äOH ®òäG = Xîäòä ¬â*
dA ÌS@ Xîä ®òäG _OËä dH $ Xîäòä ¬ä¤dA* ß¬ô íäG = Xîäòä ¬â* <G<ÒùXîÁ{ V¬ä<T dA ß¬ô
íäG dH $ <G<ÒùXîÁ{ V¬ä<T ¬â* <íË Xîäâ Xîä_ GdA* ¬äô VXîËä $ Xîäòä ¬ä¤dA* ßä¦¬ôä¬ =
áòä{Xî däâGâ Vâ Xîäòä ¬â* ßä¦¬íÒcî{ ôä¬ dH $ Xîäòä ¬ä¤dA* Xî_ä ßGâXî = ´HVâ _äâXî ¬â* OAË,
Òäx,GÈ¦ò ßä<Ù Xîä¬ fäí½ Xî[ 64 Xî_ä Ëä ß¼ò ßGâXî Xî_äB¤ dH*, ÒHVâ dA fôAô ¬â* oA
kN¼jò, {Säh, ¬G, ÌÆ<¾ ßä<Ù ßGâXî Xî_ä dH* $ Xîäòä ¬ä¤dA* XîËäù BXî = ´HVâ ÌS@ä¶«> ¬â* {SâôXî
Xî¸äù BXî kùiÒô dA dH¶, ÒHVâ dA Xîäòä ¬â* oA Òd BXî dA {SâôXî Xî¸äù dH $ Xîäòä ¬ä¤dA* _äOH ô¤O =
{ô¬âiÒô Xî[ o<Óî cî{ ô¶O Xîäòä ¬â* dA _OËä dH $ Xîäòä ¬ä¤dA* VäkÍ V¶O = kùiÒô áòä{Xî däâGâ Vâ
Xîäòä ¬â* ÁÒ Xâî Vä dA dH $ Xîäòä ¬ä¤dA* VôÒô ËAô, Xîäòä ¬ä¤dA* Xîäâ<Xî_ Xî[ô = Xîäòä
¬â* tÙò VôäâÒô dH ßäHô êVXâî ËAô {ô Xîäòä ¬â* dA ÌÆ<¾ cî{ Xîäâ<Xî_, ¬G cî{ fÆXî1 {ÇA dH $
Xîäòä ¬ä¤dA* Xî¿v>{ GHG = ´HVâ XÂî¬ù Xî[ ð<bµ> BXîäOS ß¶«>äâ* {ô ôdËA dH, ÒHVâ dA {ôÌS@ ¬â* _OA
<Òúäô cî{ ð<bµ> Xî¿v>{-Gâ½ Xîäòä ¬â* dH* $ Xîäòä ¬ä¤dA* XÆ¶îÁ ÌHG = ´HVâ XSîäH*ú2 {ÇA Xî[
ßäÒä´ BXî ß¶«>äXîäô ÒÈ<¸ ô]Ëâ dØòâ däâËA dH, ÒHVâ dA Xîäòä ¬â* BXî ÌS@äXîäô ÒÈ<¸ ô]Ëâ dØòâ
®òäGäÒíä ¬â* ÒúG áòÒdäô däâËä dH $ Xîäòä ¬ä¤dA* Xî¬_ {SXîäf = VäTG-VÂòù Xî[ <Xîôhäâ* Vâ
Xîäòä ¬â* tÙò-Xî¬_ <]_Ëä dH $ Xîäòä ¬ä¤dA* ¬TÆXîô ÒäV = êÓî Xî¬_ Xî[ ÌS@ cî{ VÆO¶T
Xîä ßGÆoÒ ¬G-oS¬ô Xîäòä ¬â* ôdËä dH $ Xîäòä ¬ä¤dA* GäÙ XÆîô¶O = ´HVâ _äâXî ¬â* GäÙ {ô ¬ÈO3
¬äâ<dË däâËä dH, ÒHVâ dA Xîäòä ¬â* fÄÙ Vâ aÒh kN¼jò cî{ ¬ÈO ¬äâ<dË däâËä dH $ Xîäòä ¬ä¤dA*
Jòäâ<Ë {Ë¶O = ´HVâ _äâXî ¬â* Jòäâ<Ë {ô {Ë¶O ¬äâ<dË däâËä dH, ÒHVâ dA Xîäòä ¬â* Gâ½ cî{ {Ë¶O cî{-
Jòäâ<Ë {ô ¬äâ<dË däâËä dH $ Xîäòä ¬ä¤dA* úäËXî ¬äâô = ´HVâ íÒä<Ë <Ì¼ÙØ Xâî <_B úäËXî
{ÆXîäôËä dH, ÒHVâ dA Xîäòä ¬â* k<¿v>Ë ÒíËÆ Xâî <_B ¬G cî{ úäËXî {ÆXîäôËä dH $ ´HVâ ÌäÙ_ Vâ ´_
ÒÈ<bµ> Xâî <_B ¬äâô {ÆXîäôËâ dH* ÒHVâ dA Xîäòä ¬â* {Säh cî{ ¬äâô ´_ Xâî <_B {ÆXîäôËâ dH* $ Xîäòä ¬ä¤dA*
ú¼Ù úXîäâô = ´HVâ ú¼j¬ä {ô úXîäâô ð<bµ> Níô ô]Ëä dH, ÒHVâ dA Xîäòä ¬â* V¶Ë <ú¸ cî{ úXîäâô,
ÌS@ cî{ ú¼j¬ä {ô <ú¼ËG cî{ ð<bµ> VÙä ô]Ëä dH $ Xîäòä ¬ä¤dA* {SA<Ë Xîô =
Xîäòä ¬â* dA kN¼jòäâ* ¨äôä {SoÆ Vâ {SA<Ë Xîôäâ $ Xîäòä ¬ä¤dA* VGâd = fôAô ¬â* dA ¬G ¨äôä {SoÆ Vâ íGâd
Xîôäâ $ Xîäòä ¬ä¤dA* {Sâ¬ ôV = fôAô ¬â* dA {SoÆ-{Sâ¬ ôV {SäIË däâËä dH $ ÙäÙõ OÆæ¬Æ]
òâd = òâ êÓî VoA ÌäËâ* OÆæ¬Æ] ¨äôä ´äG Xîô VäTG XîôGâ Vâ Xîäòä ¬â* {S¦òÇ oäVËA dH $
Xîäòä ¬ä¤dA* Ëäôhdäô, Xîäòä ¬ä¤dA* êËôâ {äô $
Xîäòä ¬ä¤dA* ÙØíËô Ëäôâ, Xîäòä ¬ä¤dA* ßä{ êÌäôâ $$ 1 $$
Xîäòä ¬ä¤dA* ÙØíËô <Ëôâ, Xîäòä ¬ä¤dA* däâk ê¾ôâ $
Xîäòä ¬ä¤dA* <G{´H ßäk, Xîäòä ¬ä¤dA* ôdH V¬äk $$ 2 $$
Xîäòä ¬ä¤dA* ]Æ_â Xî{äµ>, Xîäòä ¬ä¤dA* <Gô¶´G däµ> $
Xîäòä ¬ä¤dA* dH ÙAÙäô, Xîäòä ¬ä¤dA* Ùâ]hdäô $$ 3 $$
Xîäòä ¬ä¤dA* ôä¬ ô¤O ôäËâ, Xîäòä ¬ä¤dA* {Sâ¬ ôV ¬äËâ $
Xîäòä ¬ä¤dA* ß<Òú_ oòâ, Xîäòä ¬ä¤dA* <Giú_ ôdâ $$ 4 $$
Xîäòä ¬ä¤dA* ÁÒH ÁÒ, Xîäòä ¬ä¤dA* {äòä {AÒ $
Xîäòä ¬ä¤dA* VÙä ßG¶Ù, Xîäòä ¬ä¤dA* {ô¬äG¶Ù $$ 5 $$
Xîäòä ¬ä¤dA* XÆîf_ dH, Väâ d¬ Ùâçòä ßäk $
ÙäÙõ OÆæ¬Æ] {äkòâ, VäTÆ XîdH* V¬eäk $$ 6 $$
Xîäòä ¬ä¶dA* Ëäôhdäô = V¶Väô <V¼TÆ Vâ ËäôGâ Òä_ä {ô¬ä¦¬ä ßä¦¬cî{ Vâ Xîäòä ¬â* dH $
Xîäòä ¬ä¶dA* êËôâ {äô = VäTXî Xîäòä ¬â* ôdËâ dØòâ dA o<Óî-·äGä<Ù ¨äôä V¶Väô Xâî {äô Oòâ dH* $
Xîäòä ¬ä¶dA* ÙØíËô Ëäôâ = Xîäòä ¬â* ôdËâ dA VäTXî ÒHôäyòä<Ù VäTG ¨äôä ß{Gâ Xîäâ ÙØíËô
oäâOäfä Vâ ËäôËä dH $ Xîäòä ¬ä¶dA* ßä{ êÌäôâ = Xîäòä ¬â* ôdËâ dA VäTG ¨äôä ÁÒä¦¬ä íÒò¶ dA
ß{Gä {ËG Vâ ê¾äô XîôËä dH $ Xîäòä ¬ä¶dA* ÙØíËô <Ëôâ = Xîäòä ¬â* ôdËâ dØòâ dA kùiÒô XÈî{ä Vâ
VäTXî ÙØíËô Xîä¬-XSîäâTä<Ù Vâ <Ëôâ dH¶ $ Xîäòä ¬ä¶dA* däâk ê¾ôâ = {ÂÒù Xîä_ Xâî VäTXî ¬GÆbò
fôAô ¬â* dA duô ¬â* ßGÆô¢Ë däâXîô ¬Æ¢Ë dØòâ dH* $ Xîäòä ¬ä¤dA* <G{´H ßäk = <ÒÉòäâ* Vâ _äHµ>Xîô
¬G VäTG ¬â¶ ßäËä dH, ËÌ fôAô ¬â* dA ·äGä<Ù ê¦{¼G däâËâ dH* $ Xîäòä ¬ä¶dA* ôdH V¬äk = ·äGä<Ù
Xî[ ê¦{<¸ Xâî ßG¼Ëô fôAôí úâËG ¬â* dA ÒÈ<¸ V¬äkù ôdËA dH $ Xîäòä ¬ä¶dA* ]Æ_â Xî{äµ> = {ÂÒù
Xîä_AG VäTXîäâ* Xâî ß·äG Xî{äµ> Xîäòä ¬â* ôdËâ dA ]Æ_â dH* $ Xîäòä ¬ä¤dA* <Gô¶´G däµ> = <Gô¶´G
ÌS@ ÒíËÆ Xîäâ {SäIË XîôGâ òäâyò <G<ÒùXîÁ{ V¬ä<T cî{ däµ> oA Xîäòä ¬â* dA dH $ Xîäòä ¬ä¤dA* dH
ÙAÙäô = Xîäòä ¬â* dA ÌS@ Xîä VäÇä¦Xîäô däâËä dH $ Xîäòä ¬ä¶dA* Ùâ]hdäô = ÌS@ VäÇä¦Xîäô
XîôGâ Òä_ä ÁÒä¦¬ä oA Xîäòä ¬â* dA dH $ Xîäòä ¬ä¶dA* ôä¬ ô¤O ôäËâ = oÓî ´G ôä¬-o<Óî-ô¶O
¬â* ßGÆô¢Ë oA Xîäòä ¬â* ôdËâ dA däâËâ dH* $ Xîäòä ¬ä¶dA* {Sâ¬ ôV ¬äËâ = Xîäòä ¬â* ôdËâ dØòâ dA V¶Ë
{SoÆ-{Sâ¬ ¬â* ¬íË däâËâ dH* $ Xîäòä ¬ä¶dA* ß<Òú_ oòâ = fôAô ôdËâ dØòâ dA VäTXîäâ* Xâî ¬G, ÌÆ<¾
ßä<Ù Níô dØòâ dH* $ Xîäòä ¬ä¶dA* <Giú_ ôdâ = Xîäòä ¬â* ôdËâ dØòâ dA V¶Ë <Giú_ ÌS@ ¬â* _AG
ôdâ dH* $ Xîäòä ¬ä¶dA* ÁÒH ÁÒ = Xîäòä ¬â* dA ÁÒ Á<ÒË Xîd_äËä dH $ Xîäòä ¬ä¶dA* {äòä
{AÒ = V¶Ëäâ* Gâ Xîäòä ¬â* dA {SoÆ Xîäâ {SäIË <Xîòä dH $ Xîäòä ¬ä¶dA* VÙä ßG¶Ù = {Ùäù {SäNIË ´¼ò
ßäG¼Ù VÙä Xîäòä ¬â* dA <¬_Ëä dH $ Xîäòä ¬ä¶dA* {ô¬äG¼Ù = ÌS@ {SäNIË ´¼ò {ô¬äG¼Ù oA
Xîäòä ¬â* dA <¬_Ëä dH $ Xîäòä ¬ä¶dA XÆîf_ dH, Väâ d¬ Ùâçòä ßäk = Xîäòä ¬â* ´äâ ÌS@äG¼Ù
{SäIË däâËä dH, Òd d¬Gâ V¬ä<T ßÒíä ¬â* ßäXîô {S¦òÇ ßGÆoÒ <Xîòä dH $ ÙäÙõ OÆæ ¬Æ]
{äkòâ, VäTÆ XîdH* V¬eäk = Òd ÌS@äG¶Ù OÆæ¬Æ] Vâ ê{Ùâf aÒh XîôXâî ¬GG, <G<Ù®òäVG
¨äôä {SäIË <Xîòä ´äËä dH, BâVä dA V¶Ë´G V¬eä-V¬eä Xîô XîdËâ ôdËâ dH* $
Xîäòä ¬ä¤dA* Ùâçòä GÂô, Xîäòä ¬ä¤dA* ôgä oô{Âô $
Xîäòä ¬ä¤dA* {äòä Ëâ´, Xîäòä ¬ä¤dA* VÆ¼Ùô Vâ´ $$ 1 $$
Xîäòä ¬ä¤dA* {Æ¶´ {SXîäf, Xîäòä ¬ä¤dA* VÙä ê´äV $
Xîäòä ¬ä¤dA* <e_<¬_ Väôä, Xîäòä ¬ä¤dA* VÌ ËH* ¼òäôä $$ 2 $$
Xîäòä ¬ä¤dA* Jòäâ<Ë ßG¼Ë, Xîäòä ¬ä¤dA* VÙä ÌV¼Ë $
Xîäòä ¬ä¤dA* ]â_H* óîäO, Xîäòä ¬ä¤dA* VÌ ÒG ÌäO $$ 3 $$
Xîäòä ¬ä¤dA* ]â_H* ôäV, Xîäòä ¬ä¤dA* <Ò<ÒT <Ò_äV $
Xîäòä ¬ä¤dA* Ìä´H* Ìä´â, Xîäòä ¬ä¶dA* GäÙ TÆ<G Vä´â $$ 4 $$
Xîäòä ¬ä¤dA* Vâ´ VÆdäO, Xîäòä ¬ä¤dA* ¬äâµ>â oäO $
Xîäòä ¬ä¤dA* ¬¤O_ úäô, Xîäòä ¬ä¤dA* ´H ´H Xîäô $$ 5 $$
Xîäòä ßO¬ ßOäT dH, ¬ä¶dA* ËÂô Ì´äk $
ÙäÙõ {ôOµ> {AÒ <¬Áòä, OÆæ¬Æ] ôdâ V¬äk $$ 6 $$
k<Ë ôäO VÂdä (Xîäòä Ìâ_A OS¶) V¬äIË: $$ 22 $$ {Ù 10 $$
Xîäòä ¬ä¶dA* Ùâçòä GÂô = V¶Ëäâ* Gâ ÌS@ íÒcî{ Xîä VäÇä¦Xîäô Xîäòä ¬â* dA <Xîòä dH $
Xîäòä ¬ä¶dA* ôgä oô{Âô = ÌS@ áòä{Xî däâGâ Vâ Xîäòä Xâî G] Vâ <f]ä {òù¼Ë ôäâ¬-ôäâ¬ ¬â* {<ô{Âhù
dH $ Xîäòä ¬ä¤dA* {äòä Ëâ´ = qî<Éòäâ* Gâ ÌS@-Ëâ´ oA Xîäòä ¬â* ôdËâ dA {äòä ä $ Xîäòä ¬ä¶dA*
VÆ¼Ùô Vâ´ = fôAô ¬â* dA VÌVâ ß<TXî VÆ¼Ùô tÙò fÎòä dH $ Xîäòä ¬ä¤dA* {Æ¶´ {SXîäf = VäTG
¨äôä Xîäòä ¬â* dA {SXîäf ôä<f oäVËA dH $ Xîäòä ¬ä¤dA* VÙä ê´äV = fôAô ¬â* VÙä ·äG cî{
{SXîäf ôdËä dH $ Xîäòä ¬ä¶dA* <e_<¬_ Väôä = fôAô ¬â* ®òäGäÒíä Xâî V¬ò <ÒiÒ Xâî Väô
ÌS@ Jòäâ<Ë Xî[ <e_<¬_ädµ> Ùâ]Gâ ¬â* ßäËA dH, ßË: fôAô ¬â* dA dH $ Xîäòä ¬ä¶dA* VÌ ËH*
¼òäôä = ÌS@ä¦¬ä Xîäòä ¬â* ôd Xîô oA VÌ Vâ ß_O dA dH $ Xîäòä ¬ä¶dA* Jòäâ<Ë ßG¼Ë =
<´VXîä ß¼Ë GdA* ßäÒâ, BâVA ßä¦¬ Jòäâ<Ë Xîäòä ¬â* dA dH $ Xîäòä ¬ä¶dA* VÙä ÌV¶Ë = fôAô
¬â* ÌS@ VäÇä¦Xîäô däâGâ {ô VÙä ÒV¶Ë Xâî V¬äG ßäG¼Ùäâ¦VÒ dA ôdËä dH $ Xîäòä ¬ä¶dA* ]â_â
óîäO = V¶Ë´G Xîäòä ¬â* dA ß{Gâ <{SòË¬ {SoÆ Vâ {ô¬ {Sâ¬ cî{ óîäO Xîä ]â_ ]â_Ëâ dH* $ Xîäòä
¬ä¶dA* VÌ ÒG ÌäO = ´HVâ ÌS@ä¶«> ¬â* G¼ÙGÒGä<Ù dH* ÒHVâ dA fôAô ¬â* V¶XîÁ{ÒG-¬G, <Òúäô-ÒG
ÌÆ<¾ k¦òä<ÙXî VÌ ÒG ßäHô ·äG-ÌäO fôAô ¬â* dH $ Xîäòä ¬ä¶dA* ]â_H* ôäV = VäÇA úâËG cî{
XÈîbh ßäHô ÒÈ<¸ cî{ Oäâ<{XîäB¶ fôAô ¬â* ôäV ]â_Ëâ dH* $ Xîäòä ¬ä¶dA* <Ò<ÒT <Ò_äV =
fÄÙäG¼Ù, cî{äG¼Ù, O¶TäG¼Ù ôVGä¼Ù ßä<Ù <Ò<ÒT oä¶<Ë Xâî VÆ] Xîäòä ¬â* dH* $ Xîäòä ¬ä¶dA*
Ìä´H Ìä´â = ß]¶«> Gä¬ <ú¼ËG cî{ Ìä´â V¶Ëäâ* Xâî ôäâ¬ ôäâ¬ ¬â* Ì´Ëâ dH* $ Xîäòä ¬ä¶dA* GäÙ TÆ<G
Vä´â = Xîäòä ¬â* dA ßGädË ®Ò<G V´äkù ´äËA dH ßäùËè XSî¬ Vâ íÂ_ ®Ò<Gòäâ* Vâ VÂ¯¬ ®Ò<Gòäâ*
¬â* ¬G _Oäòä ´äËä dH $ Xîäòä ¬ä¶dA* Vâ´ VÆdäO = fôAô ¬â* dA tÙò fÎòä {ô {SoÆ VäÇä¦Xîäô
cî{ VÆdäO VÆ] däâËä dH $ Xîäòä ¬ä¶dA* ¬äâµ>â oäO = Xîäòä ¬â* VäTG XîôGâ Vâ ¬äGÒ Ìª oäOA
ÌGËä dH $ Xîäòä ¬ä¤dA* ¬¶O_úäô = ÌS@ {SäNIË däâGâ {ô Xîäòä ¬â* ß<Ë ßäG¼Ù cî{ ¬¶O_ Xîä dA
áòÒdäô däâËä dH $ Xîäòä ¬ä¶dA* ´H ´HXîäô = Xîäòä ¬â* dA ßäVÆô OÆhäâ* Xîäâ <Ò´ò XîôGâ {ô ´òXîäô
ôäO ÒV¶Ë 23 691
Òä_A ®Ò<G däâGâ _OËA dH $ Xîäòä ßO¬ ßOäT dH, ¬ä¶dA* ËÂô Ì´äk $ ÙäÙõ {ôXîµ> {AÒ
<¬Áòä, OÆæ¬Æ] ôdâ V¬äk $ = ´HVâ ÌS@ä¶«> ßO¬ ßOäT dH, ÒHVâ dA Xîäòä oA ßO¬ ßOäT
dH $ d¬Gâ Xîäòä ¬â* dA ßGädË ®Ò<G cî{ GOäªä Ì´ä Xîô ¬G Xîäâ Níô <Xîòä, ËÌ Xîäòä ¬â* dA
{S¦òÇ cî{ Vâ {SoÆ Xî[ {SäNIË dØkù dH $ kV {SXîäô OÆæ¬Æ] ¨äôä aÒh XîôA {¾<Ë Vâ VäTG XîôXâî fôAô
¬â* dA d¬ {SoÆ Vâ <¬_â ßäHô êVA ¬â* ÒÈ<¸ ¨äôä V¬ä ôdâ dH* $
k<Ë aA ÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXîä ôäO VÂdä (Xîäòä Ìâ_A OS¶) V¬äIË: $$ 22 $$
ß ôäO ÒV¶Ë 23
(OäòG V¬ò {SoäË 3 Vâ 6 Ëä ÒV¶Ë qîËÆ)
364-o´G oâÙ $ ¬NÁ_Xîä ¬äâÙ Ëä_
<G¬ù_ Gä¬ G _Aòä ´äk, ´äXâî oäO Ìªâ Väâkù óî_ ]äk $$ µ>âXî $$
¬G ¬äòä ¬äâd ¬Ù ¬äËâ, Xî¬ù Xî<l>G Ëä ¬ä¤<d* {ôâ $
<ÒÉò <ÒXîäô ¬äG ¬G ¬ä¤dA*, VXî_ ¬Gäâô íÒäÙ ]ôâ $$ 1 $$
Xîä¬ XSîäâT òâ Xîä_ XîÁ{Gä, ¬H* ¬H* ¬âôA ß<Ë ßd¶Xîäô $
ËÈbhä ËÈNIË G ¬äGH XîÌd¤Â, VÙä XÆîV¶OA {¶ú <ÒXîäô $$ 2 $$
ßGâXî ´äâT ôdH* ô]Òä_â, ÙØ_ùo Ùõô óî_ ßO¬ ß{äô $
´äXâî oäO Ìªâ Väâkù óî_ {äÒH, ÙäÙõ ÙäËä <Vô´Gdäô $$ 3 $$
Vä¶VäuôXî {Sä<hòäâ* Xâî ßäHô V¶Ëäâ* Xâî o´G ¬â* oâÙ ôdËä dH, òd Xîd ôdâ dH*VÒù VäTäôh
{Sä<hòäâ* Vâ oOÒäGè Xîä <G¬ù_ Gä¬-<ú¼ËG GdA* <Xîòä ´äËä,<´VXâî ¬däGè oäyò däâËâ dH*, ÒdA
V¶Ë Gä¬-<ú¼ËG Xâî ßäG¼Ù cî{ óî_ Xîä ê{oäâO XîôËä dH $ {Sä<hòäâ* Xâî ¬G, ¬ä<òXî ¬äâd ßäHô
TGä<Ù ¬Ù Vâ ¬ËÒä_â däâ ôdâ dH* $ {SähA Ëäâ ´äâ <GÙùòËä{Âhù Xî¬ù dH*, êGXîäâ Xîô ôdâ dH* $ ¬G ¬â* <ÒÉò-
<ÒXîäô, VP{Âhù ¬Gäâô ßäHô <ÒÉò íÒäÙ Xîäâ V¦ò ¬äG ôdâ dH* $ òâ ´äâ Xîä_ cî{ Xîä¬, XSîäâT, GäGä
XîÁ{Gä, ""¬H*-¬H* ßäHô ¬âôA'' k¦òä<Ù ê¿úäôh XîôËâ dØòâ ß<Ë ßd¶Xîäô Xîô ôdâ dH*, kGXî[ ËÈbhä
XîoA oA ËÈIË GdA* däâËA $ {¶ú <ÒÉò-<ÒXîäôäâ* ¬â* ó¤îV Xîô VÙä XÆîV¶OA ÌG ôdâ dH* $ Ç¬ä,
ÒíËÆ<Òúäôä<Ù ßGâXî òäâ¾ä ôÇXî däâGâ {ô oA, kV Xî<_òÆO ¬â* ßO¬ ß{äô {SoÆ cî{ óî_ {SäIË
däâGä Xî<l>G dH, ßË: Òâ Ùõô dA oäV ôdâ dH* $ <´VXâî Ìªâ oäyò däâËâ dH*, ÒdA VÈ<bµ>Xî¸äù VÌ XÆîv>
{SÙäËä {SoÆ cî{ óî_ V¶fò-<Ò{òùò ô<dË {SäIË XîôËä dH $
365-(OÆ´ôäËA) <Òôd $ TA¬ä Ëä_
ËÂ¶ øô ßäÒGâ1 ¬ädôâ ôâ, dõ¶ ´äê¶ Òäôhâ Ëädôâ ôâ $$ µ>âXî $$
ôHG <ÙÒV ¬ÂGH <Gô]Ëä¤ ´äòâ,
Òâ_äâ2 kù3 øô ßäÒâ ôâ Òäd_ä4 ßäXÆî_ äòâ5 $$ 1 $$
<Ë_ <Ë_ dõ¶ Ëäâ ËädôA Òäµ>ªA ´äâF¶î,
BGâ6 ôâ ßä¤VÂªâ Òäd_ä ¬Æ]ªäâ TäâF¶î $$ 2 $$
ËädôA Ùòä Xîuô øô ßäÒâ ôâ Òäd_ä,
ÙäÙõ Ëäâ Ëädôäâ v>â ôâ ¬ä8 Xîô µ>ä_ä7 $$ 3 $$
<Òôd <Ù]ä ôdâ dH*dâ {Soäâ ! ßä{ ¬âôâ øô {Täuôòâ1, ¬H* ßä{Xî[ Ì<_däôA ´äËä d¤Â $ ßä{
¬Æeâ ôä<½ <ÙG <Òôd-áòä ¬â* Ùâ]Ëâ ´ä ôdâ dH*, <óîô oA ¢òäâ* GdA* ßäËâ ? <{SòË¬4 ! ÌdØË V¬ò2
áòËAË däâ Oòä3, ßÌ Ëäâ {Täuôòâ $ ßä{Xâî <ÌGä ¬âôä ¬G áòäXÆî_ däâ ôdä5 dH $ ¬H* Ëäâ {S<Ë Çh
ßä{Xîä ¬äOù Ùâ] ôdä d¤Â ßäHô <{SòË¬ ! kG6 <Òôd ßaÆßäâ* Vâ ß{Gä ¬Æ] Täâ ôdä d¤Â $ <{SòË¬ !ß¼ò
{SXîäô Vâ ßä{ G ßä VXâ*î Ëäâ ß{GA Ùòä XîôXâî dA ¬âôâ øô {Täôâ* $ ¬H* Ëäâ ßä{Xîä dA d¤Â, Xîäâkù
ÌdäGä7 XîôXâî ¬Æe Vâ ß_O ¬Ë8 ô<dòâ $
366- Xîæhä <ÒGËA $ ËâÒôä Ëä_
¬äâdG ÙØ] ÙAôø ËÂ¶ <GÒäô, ¬äâ<d VËäÒH Ìäô¶Ìäô $$ µ>âXî $$
Xîä¬ Xî<l>G øµ> ôdH ¬ä¤<d*, ËäËH* ·äG ®òäG Ùäâê êÙò Gä¤<d* $
O<Ë ¬<Ë ¬äâdG <ÒXî_ ¬äâô, ËäËH* <ú¸ G ßäÒH Gä¬ Ëäâô $$ 1 $$
{ä¶úäâ* ¨¼¨ô Ùâd {Âuô, ËäËH* Vd´ fA_ VË ôdH* Ùõuô $
VÆ<T ÌÆ<T ¬âôA Okù oä´, ËäËH* ËÆ¬ <ÒVôâ ¬däôä´ $$ 2 $$
XSîäâT G XîÌdõ¤ Ë´H V¶O, ËäËH* oäÒ o´G Xîä däâk o¶O $
V¬<e G Xîäkù ¬G ¬¶eäuô, ËäËH* úôh <Ò¬Æ] oòâ aA ¬Æôäuô $$ 3 $$
ß¶Ëô´ä¬A Xîô Vdäk, Ëâôäâ ÙAG ÙØ<]Ë oòäâ ´¼¬ ´äk $
½ä<d ½ä<d {SoÆ ËÂ¶ Ùòä_, XîdH ÙäÙõ duô Xîô V¤oä_ $$ 4 $$
<Òôd-ÙØ:] {ÂÒùXî <ÒGò Xîô ôdâ dH*dâ <ÒiÒ-<Ò¬äâdG oOÒäGè ! òd ´¼¬-¬ôh cî{
<Òfä_ ÙØ:] ¬Æeâ Ìäô¶Ìäô áò<Ë Xîô ôdä dH, ßä{ kVâ Ùõô Xîôâ* $ ÁËGâ ¬â* ß<Ë Xî<l>G Xîä¬
ß¼Ë:Xîôh ¬â* ôdËä dH kV<_B êV¬â* G Ëäâ ®òäG XîôGâ Xî[ òäâyòËä {SXîµ> däâËA dH ßäHô G ßä{Xâî
íÒcî{ Xîä ·äG dA {SXîµ> däâËä dH $ dâ ¬äâdG ! ¬âôA ÌÆ<¾ ßä{Xâî íÒcî{ VPÌ¼TA <Òúäôäâ* ¬â* ´äËA
dH, ËÌ Xîä¬ä<Ù êVâ áòäXÆî_ Xîô ÙâËâ dH*, kVVâ ßä{Xîä Gä¬ <ú¸ {ô ßäËä dA GdA* $ {ä¶úäâ*
·äGâ<¼jòâ* ú{_ ôdËA dH* Ëä ôäO-¨âÉä<Ù ¨¼¨ ß¼Ë:Xîôh ¬â* oôâ ôdËâ dH* $ kVVâ <G¨ù¼¨Ëä, fA_
ßäHô V¦ò ß¼Ë:Xîôh Vâ Ùõô dA ôdËâ dH* $ ¬âôA <G¬ù_ ÌÆ<¾ (·äG) ¬âôâ tÙò Vâ oäO Okù dH, kVA Vâ
dâ ¬däôä´ ! ¬H* ßä{Xîäâ oÂ_ Oòä d¤Â $ XSîäâT XîoA oA ¬âôä Vä GdA* v>äâªËä, kVVâ a¾ä-o<Óî
Gbµ> däâ ´äËA dH $ ¬G ¬â* {ä{ cî{ Xîäkù däâGâ Vâ VÆ<Òúäô Níô GdA* ôdËâ, ßäGâ {ô oA <óîV_ ´äËâ
dH* $ kVVâ dâ aA ¬Æôäôâ ! ¬âôâ ¬G ÌÆ<¾ ßä<Ù ßä{Xâî úôhäâ* Vâ <Ò¬Æ] däâ ôdâ dH* $ dâ ß¼Ëòäù¬A ! ¬H*
ßä{Xîä d¤Â, ß<Ë ÙAG ÙØ<]Ë däâ ôdä d¤Â $ kVA ßÒíä ¬â* dA ¬âôä ´¼¬ áòËAË däâ ôdä dH $ ¬âôA
VdäòËä Xîôäâ ôÇä Xîôäâ, ôÇä Xîôäâ $ {Soäâ ! ßä{ Ùòä_Æ dH*, ¬H* ßä{ Vâ <ÒGò Xîô ôdä d¤Â, ¬âôA
V¶oä_ Xîuôòâ $
367-¬G Níôäù <ÌGËA $ BXî Ëä_
¬âôâ ¬äâdG ¬Âô<Ë ôä<] ¬äâ<d, <Gf ÒäVô OÆh ô¬Â¶ Ëäâ<d $$ µ>âXî $$
¬G ¬AG däâk Jòäâ* íÒäÙ ]äk, _ä_ú _äOäâ ´_ ËH* ´äk $
¬G díËA ¬äËäâ ß{äô, Xîä¬ ß¶T O´ _dH G Väô $$ 1 $$
¬G {Ë¶O {äÒXî {ôH, ßNyG G Ùâ]â Jòäâ* ´ôâ $
¬G ¬ÈOä Jòäâ* VÆGH* GäÙ, {Säh Ë´H òÂ¶ ´äk ÌäÙ $$ 2 $$
¬G ¬TÆXîô ´HVâ _ÆÄT ÒäV, XîÒ_ Ì¤TäÒH däâk GäV $
¬GVä Òäúä fôh Ëäâô, ÙäÙõ Xîäâ ôä]äâ Oäâ<Ò¼Ù ¬äâô $$ 3 $$
¬G Xî[ ú{_Ëä´¼ò ¢_âf Vâ ôÇäù <ÒGò Xîô ôdâ dH*dâ ¬âôâ ¬äâdG ! ¬Æeâ ß{Gâ íÒcî{
¬â* V¶_yG ô<]òâ $ ¬H* ôä<½-<ÙG ßä{Xâî OÆhäâ* ¬â* ô¬h XîôËä ôdõ¶, BâVA XÈî{ä Xîuôòâ $ ´HVâ ¬¿v>A
íÒäÙ-Òf _äâo ¬â* _OXîô ¬ä¶V òÆÓî X¶îµ>Xî ]äËA dH, ËÌ ´_ Vâ Ìädô ´äËA dH,ÒHVâ dA òd ¬G
ßä{Xâî íÒcî{ Xîäâ v>äâª Xîô <ÒÉòäâ* ¬â* ´äËä dH $ ´HVâ Xîä¬ä¶T O´ ß¦ò<TXî ¬íËA ¬â* ßäXîô
XîäO´ Xî[ d<GA {ô {ªËä dH, ÒHVâ dA òd ¬G ßä{Xâî íÒcî{-·äG cî{ Väô Xîäâ G OSdh XîôXâî
Xîä¬-Òf däâ Ì¼TG ¬â* {ªËä dH $ ´HVâ {Ë¶O ÙA{-Jòäâ<Ë cî{ ßNyG ¬â* {ªXîô ´_Ëä dH, ÒHVâ dA
òd ¬G VÆ¼Ùô cî{ Xîäâ ßNyG G V¬e Xîô êV¬â* {ªËä dH ßäHô <ú¼Ëä Vâ ´_Ëä dH $ ´HVâ ¬ÈO GäÙ
VÆGGâ Xâî <_B {Säh v>äâª ÙâËä dH, ÒHVâ dA òd ¬G ßGÆ<úË fÄÙäâ* {ô ´äXîô áòù ÙØ:] {äËä dH $
´HVâ oS¬ô O¶T Xâî _äâo Vâ Väò¶Xîä_ ¬â* VÂòù¬Æ]A Xî¬_ {ô ´äXîô ÌHl>Ëä dH ßäHô Xî¬_-Xîäâf Ì¼Ù
däâGâ {ô êVA ¬â* Ì¼Ù däâXîô Gäf däâ ´äËä dH, ÒHVâ dA ¬G O¶TäTAG däâXîô áò<Ë däâËä dH $ dâ ¬âôâ
Oäâ<Ò¼Ù ! ¬H* ¬G ÒúG Vâ ßä{Xî[ fôh d¤Â, ¬âôâ ¬G Xîäâ ß{Gâ íÒcî{ ¬â* Níô XîôXâî êVXî[
ú_{Ëä ´¼ò ÙØ:] Vâ ¬âôA ôÇä Xîuôòâ $
368-ê{Ùâf $ BXî Ëä_
ÌdØuô G Xî[´H Xî{µ> Xîä¬, tÙò ´<{òâ ôä¬ Gä¬ $$ µ>âXî $$
duô {ä]H*1 G<d* Xîd¤Â l>ä¬, {AÒ <ÌG ]ªoª Oä¤Ò Oä¤Ò $
ËÆ¬ ôä]äâ <´òôä ß{GA ¬ä¤¬2, ßGË ´<G ´äò ôdäâ <Òaä¬ $$ 1 $$
Xî{µ> Xîä¬ G<d* Xî[´H dä¶¬3, ôdØ úôh Xî¬_ XîdØ ôä¬ Gä¶¬ $
´Ì ß¶Ëôòä¬A ôdH ´ä¶¬4, ËÌ ßÇò {Ù ´G ÙäÙõ {ä*¬5 $$ 2 $$
ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*<óîô XîoA oA Xî{µ> {Âhù Xîä¬ G XîôGä $ tÙò ¬â* duô Xîä ®òäG XîôËâ
dØòâ ôä¬-Gä¬ ´{Gä úä<dB $ duô <ÌGä1 XîdA* oA fä¶<Ë Xîä íäG GdA* dH $ {SoÆ ôÇä G Xîôâ* Ëäâ {S<Ë
OSä¬ ¬â* OªÌª däâ VXîËA dH $ ËÆ¬ ¬G Ëä ß{GA ¬¬Ëä2 {SoÆ ¬â* dA ô¢]äâ $ ß¼ò ¬â* ¬¬Ëä G
´äòOA, ËÌ dA VÆ] Vâ ôd VXîäâOâ $ Xî{µ>-{Âhù Xîä¬ Xâî XîôGâ Xî[ <dP¬Ë3 G Xîôäâ $ ÒÈ<¸ ¨äôä
oOÒÙè úôh-Xî¬_äâ* ¬â* ôdËâ dØòâ ôä¬ Xîä Gä¬ Xîdäâ $ ´Ì ß¼Ëòäù¬A {SoÆ BXî {dô4 oA ËÆPdäôâ
tÙò ¬â* {SXîµ> däâXîô ôdâ*Oâ Ëäâ ËÆ¬ oÓî ÌGXîô ßÇò {Ù {SäIË5 Xîô _äâOâ $
(ê¢Ë o´G ÙØÌäôä «>äXîä ¬äôGâ {ô {Aä Xîäâ Xîdä ä $)
369-{uôúò {SäNIË $ Xî«>è«Æ>Xî Ëä_
Ëd¤ ]â_Â¶ {AÒ VÂ¶ <GË dA óîäO, Ùâ] V]A ôA ¬âôâ oäO $$ µ>âXî $$
Ëd¤ <ÙG <ÙG ß<Ë ßäG¼Ù däâk, {Sâ¬ <{_äÒH ßä{ Väâk $
V¶<OòG VâËA ô¬Â¶ ôäV, Ëd¤ {Â´ä ßôúä úôh {äV $$ 1 $$
Ëd¤ ÒúG ß¬äâ_Xî VÌ dA Väô, Ëd¤ ÌôËH _A_ä ß<Ë ß{äô $
ê¬¶O Ùâk ËÌ ¬âôâ oäO, <Ë<d¤ ËæÒô óî_ ß¬ô _äO $$ 2 $$
ß_] ÙâÒ Xîäâk ´äGH ÙâÒ, Ëd¤ ß_] ÙâÒ Xî[ Xî[´H VâÒ $
ÙäÙõ Ì<_ Ì<_ Ìäô¶Ìäô, Ëd¤ ßä{ <Gô¶´G <GôäTäô $$ 3 $$
{S¦òÇ {SäNIË Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*dâ V]A ! Ùâ] Ëäâ VdA, ¬âôä XHîVä ß¿v>ä oäyò dH ´äâ
®òäGäÒíä ¬â* ¬H* ß{Gâ <{SòË¬ {SoÆ Xâî Vä {S<Ë<ÙG däâ_A Xâî ê¦VÒ Xâî V¬äG {Sâ¬ Xîä ]â_
]â_ËA d¤Â $ êG {SoÆ Xâî {äV {S<Ë<ÙG dA ßäG¶Ù däâËä ôdËä dH, Òâ íÒò¶ dA ¬Æeâ {Sâ¬-Iòä_ä <{_äËâ
dH* $ ¬H* ß{Gâ VäA ß¼Ë:Xîôh kN¼jòäâ* Xâî V<dË êG {SoÆ Vâ ôäV ]â_ËA d¤Â $ Òdä¶ êG {SoÆ Xâî úôhäâ*
Xâî {äV ôd Xîô dA ßúùGä o<Óî ¨äôä êGXî[ ßäôäTGä XîôËA d¤Â $ Òdä¶ Xîä ÒúG-áòÒdäô VoA
Väô cî{ ßäHô ß¬ÂÁò däâËä dH Ëä ß<Ë ß{äô _A_äòâ* däâËA ôdËA dH* $ {SoÆ ¬âôâ oäyòÒf {SV¼G
däâXîô ¬Æeâ fÆoäfAÒäùÙ Ùâ*âOâ, ËÌ ¬âôâ VäTG ÒÈÇ {ô ß¬ô XîôGâ Òä_ä ßoâÙ ·äG cî{ óî_
_OâOä $ Òâ {SoÆ ¬G-kN¼jò Xâî ß<ÒÉò dH*, êG <Gô¶´G ÙâÒ Xâî ôdíò¬ò íÒcî{ Xîä ßä<Ù ß¼Ë
Xîäâkù GdA* ´äG VXîËä $ Òdä¶ ®òäGäÒíä ¬â* dA, êG ß_] ÙâÒ Xî[ VâÒä XîôGA úä<dB $ ´äâ
V<ÒXîÁ{ V¬ä<T ¬â* <Gô¶´G, <GôäTäô, {SoÆ oäVËâ dH*, êGXî[ ¬H* Ìäô¶Ìäô Ì<_däôA ´äËA d¤Â $
370-{uôúò VÆ] ÒhùG $ É«>è Ëä_
¬äâdG ¬ä_A Vd´ V¬äGä, Xîäâkù ´äGH* VäT VÆ´äGä $$ µ>âXî $$
Xîäòä ÌäªA ¬ä¤dA* ¬ä_A, Ëdä¤ ôäV ÌGäòä $
VâÒO VäH* íÒä¬A ]â_G Xîäâ, ßä{ Ùòä Xîô ßäòä $$ 1 $$
Ìädô oAËô VÒù <Gô¶Ëô, VÌ ¬â* ôgä V¬äkù $
{ôOµ> OÆIË OÆIË {Æ<G {ôOµ>, ß<ÒOË _çòä G ´äkù $$ 2 $$
Ëä ¬ä_A Xî[ ßXî XîdäGA, XîdË XîdA G<d* ßäÒH $
ßO¬ ßOäâúô XîôË ßG¶Ùä, ÙäÙõ òâ ´V OäÒH $$ 3 $$
VäÇä¦Xîäô ´¼ò ßäG¼Ù Xîä ÒhùG Xîô ôdâ dH*<ÒiÒ-ÌäO _OäGâ Òä_â ßäHô êVXâî
V¶ôÇXî oOÒäGè cî{ ¬ä_A íÒäoä<ÒXî cî{ Vâ VÌ ¬â* V¬äòâ dØòâ dH* <Xî¼ËÆ kV {SXîäô êGXîäâ Xîäâkù
·äGA V¶Ë dA ´äGËâ dH* $ ´HVâ <ÒiÒ ¬â* Òâ dH*, ÒHVâ dA Xîäòä-Òä<µ>Xîä ¬â* oA dH* $ Òâ íÒä¬A ¬Æe VâÒXî
Xâî Vä XSî[ªä XîôGâ Xâî <_B íÒò¶ dA Ùòä XîôXâî ¬âôâ tÙò ¬â* {SXîµ> däâ ßäòâ dH* ßäHô ÒÈ<¸ cî{
Oäâ<{òäâ* Xâî Vä ôäV ôú Xîô ßäG¼Ù Ùâ ôdâ dH*, Ëäâ oA Òâ <ÒiÒ Xâî Ìädô oAËô NíË ôdËâ dØòâ <Gô¶Ëô
VÌ ¬â* V¬äòâ dØòâ ôdËâ dH* $ Òâ XîoA tÙò ¬â* {SXîµ> cî{ Vâ oäVËâ dH*, Ëäâ XîoA OÆIË däâ ´äËâ dH*, OÆIË
däâXîô {ÆG: {SXîµ> däâ ´äËâ dH* $ Òâ kN¼jòäâ* Xâî ß<ÒÉò {SoÆ Ìäg Gâ½äâ* Vâ GdA* ÙA]Ëâ $ êG {SoÆ cî{
¬ä_A Xî[ Xîä, ßXîGAò dH ÒähA ¨äôä XîdGâ {ô oA òäù cî{ Vâ XîdA GdA* ´äËA$ Òâ ¬G Vâ
ßO¬ ßäHô kN¼jòäâ* Vâ {ôâ ôdXîô oA d¬äôâ Xîäâ {ô¬äG¼Ù ÙâËâ ôdËâ dH* ßäHô d¬ êGXîä êÓî {SXîäô òf
OäG XîôËâ ôdËâ dH* $
371-{uôúò $ ÉªËä_
¬G ¬äâdG ¬âôâ ¬G dA ¬ä¤<d*, Xî[´H VâÒä ß<Ë Ëdä¤ $$ µ>âXî $$
Ëd¤ {äòäâ ÙâÒ <Gô¶´Gä*, {ôOµ> oòäâ duô òd ËGä $
GHGG dA* Ùâ]Â¶ ßøäk, {SXîµ>Àäâ dH duô ¬âôâ oäk $$ 1 $$
¬äâ<d Xîô GHGG Xî[ VHG Ùâk, {Säh ¬Â¶V duô ¬äâô _âk $
ËÌ ê{´H ¬äâXîäâ* kdH Ìä<G, <G´ <Gô]Ë dõ¶ Väô¶O{ä<G $$ 2 $$
ß¶XÆîô ßäÙH* {SXîµ>Àäâ Väâk, ÌHG Ìäh ËäËH* _äOâ ¬äâ<d$
fôhH ÙäÙõ ôgäâ ´äk, duô úôh <Ù]äÒH ßä{ ßäk $$ 3 $$
VäÇä¦Xîäô Xî[ Ní<Ë ÌËä ôdâ dH*¬âôâ ¬G¬äâdG oOÒäGè ¬G ¬â* dA NíË dH*, êGXî[
VâÒä-{Â´ä Òdä¶ ¬G ¬â* dA <ÒfâÉ cî{ Vâ XîôGA úä<dB $ Òdä¶ dA d¬Gâ <Gô¶´G ÙâÒ Xîäâ {SäIË <Xîòä
dH $ Òâ duô Ùòä XîôXâî kV fôAô Xâî tÙò-Ùâf ¬â* ¬âôâ oäÒäTAG dA {SXîµ> dØòâ dH*, ¬H* ê¼dâ* ·äG-Gâ½äâ*
Vâ ËÈIË1 Ùâ]Ëä dõ¶ $ Òâ duô ®òäGäÒíä ¬â* ¬Æeâ ß{Gâ Vâ ß<o¼G XîôGâ Xâî <_B, ß{Gâ dä ßäHô Gâ½äâ*
Xî[ VHG ÙâËâ dH* Ëä ¬âôâ ¬G Xîäâ úÆôä _âËâ dH* $ ËÌ ¬âôâ tÙò ¬â* ß¨HË cî{ Vâ Ùâ]Gâ Xîä íÒoäÒ ê¦{¼G
däâ ´äËä dH <óîô ¬H* oOÒäGè Xîäâ <G´ íÒcî{ dA Ùâ]Gâ _OËä d¤Â $ òd ß¨HË íÒoäÒ ÌA´ cî{ Vâ ¬Æe
¬â* ßä<Ù Xîä_ Xîä dA dH $ êVA Xîä o<Óî cî{ ß¤XÆîô {SXîµ> dÆßä dH $ kV ß¤XÆîô Xâî {SXîµ> däâGâ Vâ
dA ¬âôâ VÙèOÆæ Xâî ÒúG-Ìäh _Oâ dH* ßäHô ¬H* duô Xî[ fôh däâXîô, o´G ¨äôä êGXâî {äV dA ´ä
ôdä d¤Â $ ËÌ dA Ëäâ íÒò¶ duô ßäXîô ß{Gâ úôhäâ* Xîä ÙfùG XîôäËâ dØòâ ¬Æeâ ß{Gâ Vâ ßuo¼G Xîô
ôdâ dH* $
372-<XîË <Giú_ $ ¬ÙG Ëä_
¬<ËÒä_â {¶úÂ¶ {Sâ¬ {Âô, <G¬É G kË êË ´ä<d* Ùõô $$ µ>âXî $$
duô ôV ¬äËâ Ùòä ÙAG, ôä¬ ô¬Ë H ôdâ _AG $
ê_µ> ß{Âl>â oòâ Aô, ß¬ÈË Täôä {AÒ<d* GAô $$ 1 $$
Vd´ V¬äTA Ë´ <ÒXîäô, ß<ÒGäfA ôV {AÒ<d* Väô $
<XîË oòâ <¬_ ¬d_ ¬ä¤<d*, ¬GVä Òäúä ßäG Gä¤<d* $$ 2 $$
¬G ¬ËÒä_ä ôä¬ ô¶O, <¬_ ßäVG ÌHl>â BXî V¶O $
VÆNíô ÙäÙõ BXî ß¶O, {SähGä Ëd¤ {ô¬äG¼Ù $$ 3 $$
k<Ë ôäO ÒV¼Ë V¬äIË: $$ 23 $$ {Ù 9 $$
V¶Väô oS¬h Vâ däô Xîô {SoÆ íÒcî{ ¬â* <Giú_ däâ ôdâ dH*, òd Xîd ôdâ dH*fÆ¾ ÌÆ<¾ Òä_â
d¬ {ä¶úäâ* ·äGâN¼jòäâ* ¬â* {SoÆ-{Sâ¬ oô Xîô NíË dH*, ßÌ d¬äôA kN¼jòä¤ {SoÆ Xîäâ ¦òäO Xîô Ç<hXî oA
kTô-êTô GdA* ´äËA ßäHô d¬ Ùòä-ÙAGËä Vâ V¶{¼G duô-ôV ¬â* ¬íË däâXîô, o´G ¨äôä ôä¬ ¬â*
ô¬h XîôËâ dØòâ êVA ¬â* _AG ôdËâ dH* $ ¬G kN¼jòäâ* Xîäâ <ÒÉòäâ* Vâ ÌÙ_ Xîô Ëä V¶Väô Xîäâ {Al> ÙâXîô
oOÒËè íÒcî{ ¬â* Níô däâ ôdâ dH* $ Ëä_Æ-¬Â_ Vâ eôGâ Òä_A ß¬ÈË-Täôä Xîäâ ´_ Xâî V¬äG {AËâ
dH* $ <ÒXîäôäâ* Xîäâ ¦òäO Xîô Vd´ V¬ä<T ¬â* ß<ÒGäfA ßäHô <ÒiÒ Xâî Väô ÌS@äG¶Ù ôV Xîä {äG
XîôËâ dH* $ V¬ä<T ¬d_ ¬â* {SoÆ Vâ <¬_Gâ Xâî {iúäËè <ÒÉòäâ* ¬â* ´äGâ Vâ däô ¬äG Oòâ dH* $ d¬ ¬G-
ÒúG Vâ XîdËâ dH*, ßÌ d¬â* ß¼ò XÆîv> oA <{Sò GdA* _OËä, ¬G oA ôä¬-{Sâ¬ ¬â* ¬íË däâXîô, k<¼jòäâ*
Xâî Vä BXî oOÒÙè íÒcî{ ßäVG {ô dA ÌHl>Ëä dH $ kV {SXîäô {ô¬äG¼Ù cî{ {SähGä ß¨HË {SoÆ
Xâî íÒcî{ ¬â* dA Níô däâ ôdâ dH* $
k<Ë aA ÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXîä ôäO ÒV¼Ë V¬äIË: $$ 23 $$
ß ôäO oHcî¶ 24
(OäòG V¬ò {SäË:Xîä_)
373-VÙèOÆæ Ëä Gä¬ ¬<d¬ä $ <½Ëä_ $
VËOÆæ úôhä¶ ¬íËXî Tôhä¶, ôä¬ Gä¬ Xî<d ÙØíËô <Ëôhä¶ $$ µ>âXî $$
ßl > <V<T GÒ <G<T Vd´H* {äÒH, ß¬ô ßoH {Ù VÆ] ¬â* ßäÒH $$ 1 $$
oO<Ë ¬ÆXî<Ë ÌHXÆî°l>ä¤ ´äk, ß¬ô _äâXî óî_ _âÒH ßäk $$ 2 $$
{ô¬ {Ùäô ¬¶O_ úäô, Vä<dÌ Xâî VÌ oôâ o¶«>äô $$ 3 $$
GÂô Ëâ´ dH Jòäâ<Ë ß{äô, ÙäÙõ ôäËä <Vô´Gdäô $$ 4 $$
OÆæ ßäHô Gä¬ Xî[ ¬<d¬ä ÌËä ôdâ dH*VÙèOÆæ Xâî úôhäâ* ¬â* <fô ô] Xîô ôä¬-Gä¬ XîdGâ Vâ
{SähA ÙØíËô V¶Väô Vâ {äô däâ ´äËä dH $ ßGäòäV dA ßbµ><V<¾, GÒ <G<T ßäHô ß¬ô ßoò {Ù
Xîäâ {SäIË Xîô _âËä dH $ VÌ {SXîäô Xâî ÙØ:]äâ* Vâ ¬Æ¢Ë däâXîô VÆ] ¬â* NíË däâËä dH $ {ôÌS@ cî{ {ô¬
{Ùäù {SäIË däâËä dH $ ß¼ò oA VÌ {SXîäô ¬¶O_ Xîä dA áòÒdäô däâËä dH $ Xîäôh {SoÆ Xâî Ëäâ VoA
ÒíËÆßäâ* Xâî o¶«>äô oôâ dH*, <óîô êGXâî oÓî Xîäâ ¢òä GdA* <¬_âOä ? ´äâ Ëâ´ íÒcî{ dH*, <´GXî[
íÒcî{ Jòäâ<Ë ß{äô dH, ê¼dA* VÈ<bµ>XîËäù {SoÆ Xâî íÒcî{ ¬â*, d¬ VÙèOÆæ úôhäâ* ¬â* ¬íËXî ô]Xîô
Ëä Gä¬-<ú¼ËG XîôXâî dA ßGÆôÓî dØòâ dH* $
ôäO oHcî¶ 24 697
374-ê¸¬ ·äG-í¬ôh $ úäHËä_
ËG dA ôä¬ ¬G dA ôä¬, ôä¬ tÙò ô<¬ ôä]A _â $
¬GVä ôä¬ VXî_ {uô{Âôh, Vd´ VÙä ôV úä]A _â $$ µ>âXî $$
GHGä¶ ôä¬ ÌHGä¶ ôä¬, ôVGä* ôä¬ V¤oäôA _â $
aÒhä* ôä¬ V¼¬Æ] ôä¬, ô¬Ëä ôä¬ <ÒúäôA _â $$ 1 $$
iÒäVH* ôä¬ VÆôËH* ôä¬, fÄÙH* ôä¬ V¬äkù _â $
ß¶Ëô ôä¬ <Gô¶Ëô ôä¬, ßä¦¬äôä¬ ®òäkù _â $$ 2 $$
VÒHÍ ôä¬ V¶OH* ôä¬, ôä¬ Gä¬ ÁòäH _äkù _â $
Ìädô ôä¬ oAËô ôä¬, ÙäÙõ Oäâ<Ò¼Ù Oäkù _â $$ 3 $$
aâbl> ·äG Ëä aâbl> í¬ôh ÌËä ôdâ dH*ËG, ¬G ßäHô tÙò ¬â* ôä¬ ô¬ ôdâ dH* ê¼dA* Xîä
®òäG ô] $ ôä¬ ÌÆ<¾ ¬â* Ëä VÌ ¬â* {uô{Âhù dH* $ Vd´äÒíä ¬â* ´äXîô VÙä ôä¬-ôV Xîä
ßäíÒäÙG Xîô Gâ½äâ* Vâ ôä¬ Xîäâ Ùâ], ÒúG Vâ ôä¬ Ìäâ_, ôVGä Vâ ôVäíÒäÙG XîôËâ dØòâ oA ôä¬ Xîä
<ú¼ËG Xîô, aÒhäâ* Vâ ôä¬ VPÌ¼TA fÄÙ VÆG ßäHô <Òúäô {ÂÒùXî ôä¬ Xîäâ VÌ ¬â* ô¬Gâ Òä_ä ´äG
Xîô, V¼¬Æ] oA ôä¬ Xîäâ dA Ùâ] $ {S¦òâXî iÒäV, ÒÈ<¸, ßäHô fÄÙ ¬â* ôä¬ Xîäâ V¬ä<dË ô], ôä¬
<Gô¶Ëô VÌXâî oAËô NíË dH* $ ôä¬ Xîäâ ßä¦¬ íÒcî{ ´äG Xîô êGXî[ ßäôäTGä Xîô, ôä¬ VÒù cî{
dH*, VÌXâî V¶O dH*, BâVä V¬e Xîô ôä¬-Gä¬ ¬â* ÒÈ<¸ _Oä $ ôä¬ Xîäâ Ìädô-oAËô V¬äG ´äG Xîô,
ÒâÙ ÒähA ¨äôä {SäIË däâGâ Òä_â ôä¬ Xîä Gä¬ ßäHô òf OäG XîôËâ dØòâ ê¼dâ* {SäIË Xîô _â $
375-ê¸¬ í¬ôh $ ¬ÙG Ëä_ $
BâVA VÆô<Ë ôä¬ ÁòäH _äk, duô tÙò ´<G <ÌVuô ´äk $$ µ>âXî $$
<v>G <v>G ¬äË V¤oäôâ {ÂË, <Ì*Ù ôä]â ´äâOA ßÒTÂË $
<½òä XÆîcî{ cî{ Xîäâ ôµ>H, Gµ>hA <Gô] Ìä¶V ÌôË1 úÑH $$ 1 $$
Xî¿v>{ ð<bµ> TôH <Tòä*G, úäËXî GAô {Sâ¬ Xî[ Ìä*G $
XÆ¶îÁ XÆîô<_ V¤oä_H Väâk, oÈ¶OA ®òäG Xî[µ> Xîäâ däâk $$ 2 $$
aÒhäâ* fÄÙ Jòäâ* VÆGH XÆîô¶O, Jòäâ<Ë {Ë¶O G ¬äâªH ß¶O $
´_ <ÌG ¬AG Ë_<óî Jòäâ* ¬ôHî, ÙäÙõ VâÒXî BâHVH*îXîôâ $$ 3 $$
aâbl> í¬ôh {¾<Ë ÌËä ôdâ dH*ôä¬ Xîâî íÒc{ ¬â* BâVA ðÑ ÒÈ<¸ _Oäßäâ <Xî ÒÈ<¸ <ÒÉòäâ*
¬â* ´äXîô duô Xîä í¬ôh XîoA G oÂ_ VXâî, <Gô¶Ëô tÙò ¬â* í¬ôh ÌGä ôdâ ´HVâ ¬äËä ß{Gâ GÒ´äË
<ffÆ Xîäâ Ìäô¶Ìäô V¤oä_ËA dH $ ßÒTÂË òäâOA <ÒfâÉ V¶ò¬ Vâ ÒAòù Xî[ ôÇä XîôËä dH $ XÆîcî{ä GäôA
cî{ÒËA däâGâ Xîä <ú¼ËG XîôËA dH $ Gµ>GA Ìä¤Väâ* {ô Ì¶Tâ dØòâ ôíVâ1 {ô úÑ Xîô, êV ôíVâ Xîäâ ®òäG
Vâ Ùâ]ËA dH $ XîvÆ>ÒA ß{GA ð<bµ> ß¶«>äâ* {ô ô]ËA dH $ úäËXî {ÇA íÒä<Ë ´_ Vâ {Sâ¬ ô]Ëä dH,
ß{Gâ íÒoäÒ Xîäâ GdA* v>äâªËä $ XÂ¶îÁ Ìäâ_Ëâ dØòâ ÒÈ<¸ Vâ ß¶«>äâ* Xîä í¬ôh XîôËA dH $ Xî[µ> oÈ¶OA Xîä
®òäG XîôËä dH $ ¬ÈO ®òäG {ÂÒùXî fÄÙ VÆGËä dH $ {Ë¶O ÙA{ Jòäâ<Ë Vâ ß{Gâ fôAô Xîäâ G dµ>äXîô
êVVâ {Sâ¬ XîôËä dH $ ¬¿v>A ´_ <ÌGä ¬ô ´äËA dH $ êÓî VoA {Sâ<¬òäâ* Xâî V¬äG oÓî oOÒäGè Xîä
V{Sâ¬ í¬ôh XîôËä dH, ÒdA ê¸¬ í¬ôh Xîd_äËä dH $
376-í¬ôh óî_ $ BXî Ëä_
<GOÆùh ôä¬ ôdH ÁòäH _äk, Vd´H* Vd´ <¬_H duô ´äk $$ µ>âXî $$
oäH´_ áòä<T <_{H G<d* XîÌd¤Â, Xî¬ù G Xîäâkù _äOH ßäk $
ËAGäâ* Ëä{ ´ôH G<d* <´òôä, Väâ {Ù {ôVH Vd´ VÆoäk $$ 1 $$
´¼¬ ´ôä ´äâGA G<d* ßäÒH, ¬äòä ¬äâd G _äOH Ëä<d $
{ä¶úäâ* {Aª {Säh G<d* áòä{H, VXî_ Väâ<T VÌ kdH ê{äk$$ 2 $$
V¶Xîµ> V¶fò GôXî G GHGdõ¶Ø, ËäXîäâ XîÌd¤Â Xîä_ G ]äk $
X¶î{ G Xîäkù oò oS¬ oäOH, VÌ <Ò<T BâVA BXî _Oäk $$ 3 $$
Vd´ V¬ä<T Odäâ ´â <ÙÑ Xîô, ´äVäH* _äOH Väâkù ßäk $
oÈ¶OA däâk Xî[µ> Xî[ ¼òä¤kù, duô ´G ÙäÙõ BXî <Ù]äk $$ 4 $$
í¬ôh Xîä óî_ ÌËä ôdâ dH*<GOÆùh ôä¬ ¬â* ÒÈ<¸ _OäXîô Níô ôdGâ Vâ VäTXî fGH: fGH:
ÒÈ<¸ ¨äôä ´äXîô duô Vâ <¬_Ëä dH $ V¶Väô-<V¼TÆ Xâî ÙØ:] cî{ ´_ Vâ <_{äò¬äG GdA* däâËä $ duô
¬â* ¬G ôdGâ Vâ XÆîXî¬ù GdA* däâËä $ kVVâ XÆîXî¬ù Xîä óî_ Xîäâkù oA {ä{ ßäXîô tÙò ¬â* GdA* _OËä $
<´V¬â* ÙH<dXî, ÙH<ÒXî, oäH<ËXî kG ËAGäâ* Ëä{äâ* Vâ tÙò GdA* ´_Ëä, Òd {Ù ßGäòäV dA {SäIË
däâËä dH $ òäâ<G ¬â* ßäXîô ´¼¬-´ôäÒíä Xîäâ {SäIË GdA* däâËä $ êV oÓî Xâî tÙò ¬â* ¬ä<òXî ¬äâd
GdA* _OËä $ {¶ú <ÒÉò ´¼ò ÙØ:] ¬G Xîäâ GdA* däâËä $ d¬Gâ VÒù {SXîäô VÌ XÆîv> ]äâ´ <_òä dH,
kV V¶Väô ¬â* {ô¬ VÆ] Xîä ê¸¬ ê{äò Ëäâ òd duô í¬ôh dA dH $ kVXâî XîôGâ Òä_â {SähA Xîä ¬G
XîoA V¶Xîµ> ßäHô V¶fò ¬â* GdA* {ªËä $ Òd ß{Gâ Gâ½äâ* Vâ GôXî GdA* Ùâ]Ëä $ êVâ XîoA oA Xîä_
GdA* ]äËä $ êVXâî tÙò ¬â* <ÒÇâ{ ßäHô {ä{ cî{ Xîäkù GdA* ôdËA, oò ßäHô oS¬ oäO ´äËâ dH* $ ßË:
VÌ {SXîäô Vâ êV BXî {SoÆ ¬â* dA BâVA ðÑ ÒÈ<¸ _Oäßäâ, <´VVâ Vd´ V¬ä<T däâXîô êVXîä ÙfùG
däâ ´äò $ ðÑËä Vâ <´VXîä Gä¬ OSdh XîôXâî <´V¬â* _O ´äËä dH, ÒdA tÙò ¬â* ßä ´äËä dH, òd
<Gò¬ dH $ ´HVâ Xî[µ> oÈ¶OA ÌG ´äËä dH, ÒHVâ dA oÓî duô ÌG ´äËä dH, <óîô ÙäâGäâ* BXî cî{ dA <Ù]äkù
ÙâËâ dH* $
377-ßäfAÒäùÙ $ É«>èËä_
T¼ò T¼ò ËÂ¶ T¼ò ThA, ËÆ¬ VäH* ¬âôA ßäk ÌhA $$ µ>âXî $$
T¼ò T¼ò ËÂ¶ Ëäôâ ÓÙAf, VÆô Gô ¬Æ<G´G VâÒH* kùf $
T¼ò T¼ò ËÂ¶ XâîÒ_ ôä¬, fâÉ VdVS ¬Æ] _â duô Gä¬ $$ 1 $$
T¼ò T¼ò ËÂ¶ <Vô´Gdäô, Ëâôä Xîäâkù G {äÒH {äô $
T¼ò T¼ò ËÂ¶ <Gô¶´G ÙâÒ, ÙäÙõ Ëâôä _]â G oâÒ $$ 2 $$
ßäfAÒäùÙä¦¬Xî ¬¶O_ Xîô ôdâ dH*dâ íÒä<¬Gè ! ßä{Xî[ fôh ßäGâ {ô dA ¬âôA ÌäË l>AXî
ÌGA dH ßäùËè fä¶<Ë <¬_A dH $ ßä{ T¼ò dH*, T¼ò dH*, T¼ò dH* $ dâ ÓÙAf ! Gô, ¬Æ<G ´G ÙâÒËä
ßäHô ¬däÙâÒ oA ßä{Xî[ o<Óî XîôËâ dH* $ ßä{ dA V¶Väô Vâ ËäôËâ dH* $ ßä{ T¼ò dH*, T¼ò dH* $ dâ
ß¨HË íÒcî{ ôä¬ ! fâÉ oA ß{Gâ VdVS-¬Æ]äâ* Vâ ßä{ duô Xâî Gä¬ _âËâ dH* $ ßä{ T¼ò dH*, T¼ò dH* $
dâ VÈ<bµ>Xî¸äù ! ßä{Xîä Xîäâkù oA {äô GdA* {ä VXîËä, ßä{ T¼ò dH*, T¼ò dH* $ dâ <Gô¶´G ÙâÒ ! ¬H* oA
ßä{Xâî ôdíò ¬ò íÒcî{ Xîä ßä<Ù ß¼Ë GdA* Ùâ] VXîËä $ ßä{ T¼ò dH*, T¼ò dH* $
378-oòoAË oòäGXî $ ÙäÙôä
Xîä ´äGäâ* ¬äâ<d Xîä _â XîôVA, ËG<d* Ëä{ ¬äâ<d <v>G G <ÒVôVA $$ µ>âXî $$
ßäO¬ ¬äâ{H ´ä¼òÂ¶ G ´äk, kdH <Ò¬äVh1 <´òôâ ¬ä¤<d* $$ 1 $$
¬H* G<d* ´äGäâ* ¢òä <fô däâk, ËäËH* <´òôä «>ô{H ôäâk $$ 2 $$
Xîädõ ËH* _â XîvÂ> XîôH, ËäËH* ¬kòä ÁÒ «>ôH $$ 3 $$
ÙäÙõ G ´äGH XHîVâ XîdH, ËÆ¬ fôhäO<Ë ßäk ôdH $$ 4 $$
378-380 ¬â* oòäGXî V¶Väô Vâ «>ô Xîô êVXîä <GÙâùf Xîô ôdâ dH*¢òä {Ëä dH ? êG
{SoÆ Xî[ {SäNIË <ÌGä Xîä_ ¬Æeâ OSdh XîôXâî ¬âôâ Xî¬äùGÆVäô ¢òä-¢òä XîôâOä ? êG {SoÆ Xî[ {SäNIË
Xâî <ÌGä ÙØ:] fôAô Xîäâ BXî Çh oA GdA* v>äâªâOä ? o<Òbò Xî[ ÌäË ¬Æe Vâ ´äGA GdA* ´äËA $
ßË: ¬âôâ tÙò ¬â* òdA <Ò¬fùG1 (<Òúäô) ßäËä dH <Xî¬âôâ <fô {ô ¢òä däâGâ Òä_ä dH, ¬H* GdA*
´äGËä $ kVA Vâ ¬G «>ô ôdä dH ßäHô ¬H* êG {SoÆ Xî[ {SäNIË Xâî <_B ôäâ ôdä d¤Â $ Òâ {SoÆ <XîVA Vâ ¬G
Ëäâ _âËâ dH* <óîô XÆîv> Xîä XÆîv> Xîô ÙâËâ dH* ßäùËè ÙfùG GdA* ÙâËâ $ kVA Vâ ¬âôä ¬G «>ô ôdä dH $ ¬H*
Ëäâ ßä{Xî[ fôh ßä Oòä d¤Â, ßÌ GdA* ´äGËä <Xîßä{Xîäâ ¬âôâ ¬G Xî[ áòä XHîVâ Xîdõ¤ ?
379-XSî[ªä Ëä_iÒ°«><G
Xîä ´äGäâ* ôä¬ Xîäâ O<Ë ¬âôA, ¬H* <ÒÉòA ¬GVä G<d* óâîôA $$ µ>âXî $$
´â ¬G ¬ä¤OH Väâkù ÙA¼dä, ´äËä Ùâ] óâîuô G<d* _A¼dä $$ 1 $$
ÙâÒä ¨¼¨ô ß<TXî {Väôâ, {ä¶úäâ* {Xîô {µ>Xî G<d* ¬äôâ $$ 2 $$
kG ÌäËG øµ> oôâ <ÒXîäôä, ËÈbhä Ëâ´ ¬äâd G<d* däôä $$ 3 $$
kG<d* _äO ¬H* VâÒ G ´äGA, XîdH ÙäÙõ VÆG Xî¬ù XîdäGA $$ 4 $$
dâ ôä¬ ! ¬H* GdA* V¬eËä <Xî¬âôA XîäHG O<Ë däâOA ? Xîäôh ¬H*Gâ ß{GA ÌÆ<¾ <ÒÉòäâ* Vâ
dµ>äXîô ßä{Xâî íÒcî{ ¬â* GdA* _Oäkù $ ´äâ oA ¬G Gâ ¬ä¤Oä ÒdA êVâ <Ùòä, ¬G Xîäâ ßGÆ<úË <ÒÉò
¬â* ´äËä Ùâ]Xîô oA {Av>ä GdA* ÌÙ_ä $ kN¼jò cî{ ÙâÒËäßäâ* Xâî ßäTAG däâXîô, Xîä¬ XSîäâTä<ÙXî
¨¼¨äâ¶ Xîäâ dA ß<TXî óHî_äòä $ {¶ú ·äGâ<¼jòäâ* Xîäâ k¿v>äGÆVäô ÙâËä ôdä, V¶ò¬ ¨äôä {Xîª Xâî Ëä
o<Óî-oÂ<¬ ¬â* {µ>XîXîô, ÒHôäyò-Ù¶«>äâ* Vâ GdA* ¬äôä $ kG êÓî <ÒÉò-ê{oäâOä<Ù ÌäËäâ* ¬â* dA _Oä
ôdä $ ß¼Ë:Xîôh ¬â* <ÒÉò-<ÒXîäô dA oôâ $ ß<Ë ËÈbhä ßäHô ¬äâd Xîä ¦òäO GdA* <Xîòä $ kG¬â*
_Oâ ôdGâ Xâî Xîäôh dA ¬H* ßä{Xî[ o<Óî XîôGä oA G ´äG VXîä $ ÒdA ß{GA Xî¬ù Xîä ¬H* ßä{Xîäâ
Xîd ôdä d¤Â $
380-XSî[ªä Ëä_£°«><G
«>uôòâ ôâ «>uôòâ, ËäËH* ôä¬ Gä¬ <úË Tuôòâ $$ µ>âXî $$
<´G òâ {¶ú {Väôâ ôâ, ¬äôâ ôâ Ëâ ¬äôâ ôâ $$ 1 $$
<´G òâ {¶ú V¬âµ>â ôâ, oâµ>â ôâ Ëâ oâµ>â ôâ $$ 2 $$
Xî¿v>{ Jòäâ* Xîô _Aòâ ôâ, Áòâ ôâ Ëâ Áòâ ôâ $$ 3 $$
oÈ¶OA Xî[µ> V¬äGä ôâ, ®òäGä ôâ òdØ ®òäGä ôâ $$ 4 $$
ß´ä1 <V*d Jòäâ* ô<dòâ ôâ, ÙäÙÂ ÙfùG _<dòâ ôâ $$ 5 $$
ßôâ ! {ô¬âiÒô Vâ «>ôäâ, «>ôäâ ! Òâ ôä¬-Gä¬ <ú¼ËG Vâ {SV¼G däâËâ dH*, kV<_òâ ôä¬-ôä¬ Xîäâ
<ú¸ ¬â* ô¢]äâ $ <´G _äâOäâ* Gâ kG {¶ú ·äGâN¼jòäâ* Xîäâ <ÒÉòäâ* ¬â* óHî_äòä dH, Òâ Ìäô¶Ìäô ò¬ ÙõËäâ* Xâî
¨äôä ¬äôâ Oòâ dH* ßäHô <´¼däâ*Gâ <ÒÉòäâ* ¬â* óHî_â dØòâ kG {¶úäâ* Xîäâ BXî½ XîôXâî {SoÆ Xâî íÒcî{ ¬â* _Oäòä
dH, Òâ {S<ËÇh {SoÆ Vâ <¬_â ôdâ dH* $ ´HVâ XîvÆ>ßä oò Vâ ß{Gâ ß¶Oäâ* Xîäâ ß{GA Y>ä_ Xâî GAúâ _â
ßäËä dH, ÒHVâ dA <´GGâ ß{Gâ ¬G, ÌÆ<¾ ßäHô kN¼jòäâ* Xîäâ ßä¦¬ {ôäòh <Xîòä dH Òâ ÌS@ cî{ däâXîô
{S<Ë òÆO ¬â* Á<ÒË ôdâ dH* $ ÌS@ cî{ däâGâ Xâî <_B ´HVâ Xî[µ> oÈ¶OA Xîä ®òäG XîôËä dH, ÒHVâ dA ÌS@
Xîä ®òäG XîôGä úä<dB $ òdA ®òäG ÒäíË<ÒXî ®òäG dH $ ´HVâ Ùäâ <V*däâ* Xâî <{¶´ôäâ* Xâî ÌAú ÌXîôA1
Ìä¶T ÙA ´äò ßäHô êVâ ]äGâ-{AGâ Xîäâ oA ]ÂÌ <Ùòä ´äò Ëäâ oA Òd uV¶däâ* Xâî oò Vâ oAË ôd Xîô
íÂ_ GdA* däâËA, ÒHVâ dA Xîä_ ßäHô oOÒäGè Xâî oò Vâ òÆÓî däâXîô ´äâ o´G XîôËä dH, Òd <ÒÉòäâ*
Vâ GdA* óÂî_Ëä ßäHô ß¼Ë ¬â* oOÒÙè ÙfùG XîôËä dH $
381-duô {SäNIË ÙØ_ùo $ <½Ëä_
Ëd¤ ¬Æe Xî¬AG1 Xî[ XîäHG ú_äÒH, ´äXîäâ ß´d¤Æ ¬Æ<G´G ¬d_ G {äÒH $$ µ>âXî $$
<fÒ <Òô¶<ú GäôÙ òf OäÒH*, XîäHG oä¶<Ë Xîô <GXîµ> ÌÆ_äÒâ* $$ 1 $$
ÙâÒä VXî_ ËâËAVäâ* XSîäâuô, ôdâ ÙôÌäô l>äY>â Xîô ´äâuô $$ 2 $$
<VT VäTXî ôdâ ÁòäH _äk, ß´d¤Â ¬äâµ>â ¬d_ G {äk $$ 3 $$
VÌ ËH* GAú ¬H* Gä¬ G ´äGä, XîdH ÙäÙõ ¢òäâ* <¬_H VòäGä $$ 4 $$
oOÒÙè <¬_G Xî<l>G dH, òd Xîd ôdâ dH*êG {ô¬âiÒô Xâî {äV ¬Æe ËÆ¿v1 Xî[ ÌäË XîäHG
ú_äòâOä ? <´GXâî íÒcî{-¬d_ Xîäâ ¬Æ<G´G ß<Ë {Sò¦G XîôXâî ßoA ËXî oA {SäIË G Xîô VXâî
dH* $ <fÒ, ÌS@ä ßäHô GäôÙä<Ù ÙâÒ<Éù <´GXîä òf-OäG XîôËâ dH*, Òâ ¬Æeâ <XîV ôA<Ë Vâ ß{Gâ V¬A{
ÌÆ_äòâ*Oâ ? <´GXâî ÙôÌäô Xâî ¨äô {ô ËâËAV Xîäâ<µ> VÌ ÙâÒËä dä ´äâª Xîô ]ªâ ôdËâ dH* $ <V¾
ßäHô VäTXî ´G ß{GA ÒÈ<¸ <´GXâî íÒcî{ ¬â* _Oä Xîô Níô ôdËâ dH*, <Xî¼ËÆ ßoA oA <´V¬â*
V¶{Âhù <ÒiÒ ôdËä dH, BâVâ <Òfä_ ¬d_ cî{ {SoÆ Xîäâ GdA* {ä VXâî dH*, ËÌ ¬H* Ëäâ VÌVâ ËÆ¿v> d¤Â ßäHô
êGXâî Gä¬ Xîä ÒäíË<ÒXî ôA<Ë Vâ <ú¼ËG XîôGä oA GdA* ´äG VXîä d¤Â, <óîô Òâ {ô¬ úËÆô {SoÆ ¬Æe
Vâ XHîVâ <¬_â*Oâ ? êGXîä <¬_Gä Xî<l>G dA dH $
382 Xîæhä <ÒGËA $ <½Ëä_
ËÆ¬ <ÌG XîdØ ¢òäâ* ÁÒG ¬âôä, ß´d¤Â G Ùâçòä ÙfùG Ëâôä$$ µ>âXî $$
däâdØ Ùòä_ ÙAG Xâî ÙäËä, ËÆ¬ {<Ë {Âôh VÌ <Ò<T Väúä $$ 1 $$
´äâ ËÆ¬ Xîôäâ Väâk ËÆPd v>ä´H, ß{Gâ ´G Xîäâ Xîädâ G <GÒä´H $$ 2 $$
ßXîôG XîôG BâVH* ßÌ Xî[´H, ß{Gäâ ´äG Xîô ÙfùG ÙA´H $$ 3 $$
ÙäÙõ XîdH VÆGdØ duô Vä¶kù, ÙfùG ÙA´H <¬_äâ OÆVä¶kù $$ 4 $$
ÙØ:]{ÂÒùXî ÙfùGäù <ÒGò Xîô ôdâ dH*dâ {Soäâ ! ¬H* ß<Ë {Sò¦G XîôXâî oA ßoA ËXî
ßä{Xîä ÙfùG G Xîô VXîä, Ëäâ Xî<dòâ, ßä{Xâî <ÌGä ßÌ ¬âôä Á<ÒË ôdGä XHîVâ V¶oÒ däâOä ?
dâ íÒä<¬Gè ! ßä{ VÌ ¬â* {uô{Âhù ßäHô VÌ {SXîäô V¦ò Xîä {ä_G XîôGâ Òä_â dH*, ÙAGäâ* Xâî <_B
ÙâÒËä Xîd_äËâ dH* $ ßË: ßä{ ¬Æe {ô Ùòä_Æ däâXîô ß{GA Ùòä_ÆËä Xîä òäù {uôúò
ÙA<´òâ $ ßä{ Ëäâ ´äâ oA XîôËâ dH*, ÒdA ßä{ Xîäâ fäâoä ÙâËä dH, <óîô ß{Gâ oÓî {ô ¢òäâ* GdA* Ùòä
XîôËâ ? G XîôGâ òäâyò Xâî oA XîôGâ Òä_â {Soäâ ! ßÌ Ëäâ kV {SXîäô ßGÆOSd Xî[<´òâ <Xî
¬Æeâ ß{Gä ´äGXîô ÙfùG ÙA<´òâ $ dâ <ÒiÒ íÒä<¬Gè dôâ ! ¬H* ßä{ Vâ {SäùGä Xîô ôdä d¤Â, {Soäâ !
¬Æeâ ÙfùG ÙâXîô ¬Æe Vâ <¬_â¶ $
383-ê{Ùâf úâËäÒGA $ {¶´äÌA <½Ëä_
XîäOä ôâ Xîô¶Xî1 {ô Ìäâ_â, ]äk ¬ä¶V ßæ _O2 dA «>äâ_â $$ µ>âXî $$
´ä ËG Xîäâ ô<ú ß<TXî V¤Òäôä, Väâ ËG _â ¬äµ>A ¬â* «>äôä $$ 1 $$
´ä ËG Ùâ] ß<TXî Gô óÂî_â, Väâ ËG v>ä<ª úÁòä ôâ oÂ_â $$ 2 $$
´ä ËG Ùâ] ¬G ¬â* OÒäùGä, <¬_ Oòä ¬äµ>A Ë´ ß<o¬äGä $$ 3 $$
ÙäÙõ ËG Xî[ Xîdä Ìªäkù, <G¬É ¬ä¤<d* ¬äµ>A <¬_ ´äkù $$ 4 $$
ê{Ùâf ¨äôä VäÒTäG Xîô ôdâ dH*ßôâ ! ´HVâ ¬ÈËXî {fÆ Xâî {¶´ô1 {ô XîäXî {ÇA ÌHl>Xîô
Ìäâ_Ëä dH ßäHô ¬ä¶V ]äXîô {äV2 dA <óîôËä ôdËä dH, ÒHVâ dA V¶Väô Xâî {SähA íÒäAù dH*, ß{GA
ßäfä {Â<Ëù Xâî <_B ßäXîô Ìäâ_Ëâ dH*, {Sâ¬ XîôËâ dH*, {äV-{äV <óîôËâ dH* $ <´V fôAô Xîäâ ËÂGâ Òí½,
oÂÉhä<Ù aÈ¶Oäô ôúXîô ß<TXî VÆ¼Ùô ÌGäòä dH, ÒdA ËG êl>äXîô <¬D>A ¬â* «>ä_â*Oâ $ <´V fôAô Xîäâ
Ùâ]Xîô ¬GÆbò ÌdØË {SV¼G däâËä ä ßäHô óÂî_ä GdA* V¬äËä ä, êV fôAô Xîäâ v>äâª Xîô ú_ä
Oòä $ òd Ùâ]Ëâ dØB oA fôAôä®òäV Vâ VÌ {SoÆ Xîäâ oÂ_ ôdâ dH* $ <´V VÆ¼Ùô fôAô Xîäâ Ùâ]Xîô {SähA
¬G ¬â* OÒù XîôËä ä, Òd oA <¬D>A ¬â* <¬_ Oòä dH $ ßË# fôAô Xâî ß<o¬äG Xîäâ v>äâª ôä¬ Gä¬
´{ $ ßôâ ! kV fôAô Xî[ ¢òä Ìªäkù XîôËä dH, òd <G¬âÉ ¬â* <¬D>A ¬â* <¬_ ´äGâ Òä_ä dH $
384-ê{Ùâf $ <½Ëä_
´{ Oäâ<Ò¼Ù <ÒVô ´<G ´äk, ´¼¬ VÆóî_ Xîuôòâ _H _äk $$ µ>Xâ î $$
duô VÆ<¬ôh VäH* dâË _Oäk, o´G {Sâ¬ òf Oäâ<Ò¼Ù Oäk $
¬äGÆÉ Ùâd ¬Æ<Óî Xîä ¨äôä, ôä¬ VÆ<¬ô Ó <Vô´ Gdäôä$$ 1 $$
´Ì _O <ÒÉ¬ áòä<T G<d* ßäkù, ´Ì _O Xîä_ Xîäòä G<d* ]äkù $
´Ì _O fÄÙ {_µ> G<d* ´äkù, ËÌ _O VâÒä Xîô ôä¬ ôäkù $$ 2 $$
ßÒVô ôä¬ Xîd<V G<d* _äâk1ù , ´G¬ Oòä ËÌ XîdH G Xîäâkù $
´Ì _O ÁÒH ËÌ _O Väâkù, {Av>H* <óîô {v>ËäÒä däâkù $$ 3 $$
Vä¶kù VâÒä VâÒXî _äOâ, Väâkù {äÒH ´â Xîäâkù ´äOâ $
OÆæ¬Æ] oô¬ <Ëu¬ô VÌ oäOâ, ÌdØuô G ê_µ>â ¬äôO _äOâ $$ 4 $$
BâVä ßÒVô ÌdØuô G Ëâôä, Ùâ] <Òúäô V¬e <´ò ¬âôä $
ÙäÙõ däuô ÁË Ó ßäòä, ÌdØË oä¶<Ë Xîd-Xîd V¬eäòä $$ 5 $$
384-385 ¬â* <dËXîô ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*ßôâ ¬G ! Oäâ<Ò¼Ù Xîä Gä¬ ´{, Oäâ<Ò¼Ù Xîäâ
oÂ_ Xîô V¶Väô ¬â* ¢òäâ* oµ>Xî ôdä dH ? oOÒäGè Xâî íÒcî{ ¬â* ÒÈ<¸ _Oä Xîô ß{Gâ ´¼¬ Xîäâ Vóî_
Xîô $ duô í¬ôh Vâ íGâd _OäXîô o´G Xîô, {Sâ¬ Vâ Oäâ<Ò¼Ù Xîä òf OäG Xîô $ ¬GÆbò Ùâd ¬Æ<Óî-
¬d_ Xîä ¨äô dH, kV¬â* ÓËè Xâî ôúGâ Òä_â ôä¬ Xîä í¬ôh Xîô $ ´Ì ËXî fôAô ¬â* oò¶Xîô ôäâO GdA*
ßäÒâ, fÄÙ G ÌÙ_â ßäùËè ÒähA <ÒXî_ G däâ ßäHô fôAô Xîäâ Xîä_ G ]äò, êVVâ {d_â dA
<ÒiÒ Xâî ôä´ä ôä¬ Xî[ o<Óî Xîô _â $ _äâO1 ôä¬ o´G XîôGâ Xâî V¬ò ¬â* Ëäâ o´G XîôËâ GdA*, <óîô
´¼¬ áòËAË däâ ´äòOä ËÌ ß¼Ë V¬ò ¬â* ôä¬-ôä¬ Xîäâkù oA G Xîd VXâîOä $ ´Ì ËXî VÆ] Vâ ÁËâ
dH*, ËÌ ËXî Ëäâ ¬äâd <Gjä ¬â* VäâËâ dH*, <óîô {Av>â ÒÈ¾äÒíä ¬â* ÙØ:] {ªâOä ËÌ {iúä¸ä{ dA däâOä $
´äâ Xîäâkù VâÒXî ¬äâd <Gjä Vâ ´äO Xîô {SoÆ Xî[ o<Óî ¬â* _Oâ dH*, Òâ dA {SoÆ Xîäâ {SäIË Xîôâ*Oâ $ OÆæ¬Æ]
¨äôä VÆGâ ê{Ùâf Vâ oS¬ cî{ VP{Âhù ß¶TXîäô tÙò Vâ oäO ´äËä dH, ËÌ {SähA <Ò{ôAË ¬äOù ¬â* GdA*
´äËä $ ßôâ ¬G ! <Òúäô ¨äôä V¬e Xîô Ùâ], BâVä V¬ò {ÆG: Ëâôâ dä G _OâOä $ ¬H*Gâ ËÆeâ ÌdØË
{SXîäô Xîd-Xîd Xîô V¬eäòä dH <XîËÂ ÓËè ¬â* ÁËGâ Xâî <_B ¬GÆbò fôAô ¬â* ßäòä dH, <óîô
däô ¢òäâ* ôdä dH ? o´G-<Òúäô XîôXâî ¬äâd-Ù_ Xîäâ fAøS <Ò´ò Xîô $
385-{S < ËËä_
ôä¬ Gä¬ ËË Xîädâ G Ìäâ_H, ôâ ¬G ¬ÂÑ ßGË ´<G «>äâ_H $$ µ>âXî $$
oÂ_ä oô¬Ë ´¼¬ O¬äÒH, òdØ ôV ôVGä Xîädâ G OäÒH $$ 1 $$
¢òä eXî ßäHôH {ôË ´¶´ä_â, ÒähA <Ò¬_ duô Xîädâ G V¤oä_H $$ 2 $$
ôä¬ <ÒVäô ´¼¬ ´<G ]äâÒH, ´{_â ÁÒG Väóî_ däâÒH $$ 3 $$
Väô VÆTä VÙä ôV {A´â, ÙäÙõ ËG Tô _ädä _A´â $$ 4 $$
ßôâ ¬Â]ù ¬G ! ß¼ò íäGäâ* ¬â* ¢òäâ* oµ>XîËä dH ? XîÁòäh-VäTGäâ* Xîä Väô ôä¬-Gä¬ ¢òäâ*
GdA* Ìäâ_Ëä ? oS¬ Òf oÂ_ Xîô oµ>XîËâ dØòâ ß{Gâ ¬äGÒ ´¼¬ Xîäâ áòù ]äâ ôdä dH, ôä¬ Xîä Gä¬
Ëä òf-OäG XîôËâ dØòâ òd ê¸¬ ôV ôVGä Vâ ¢òäâ* GdA* _âËä ? ¢òäâ* áòù {uôa¬ XîôXâî ò¬-
´ä_ ¬â* {ªËä dH ? V¶Ëäâ* Xî[ {<Ò½ ÒähA Xîä ßäaò _âXîô duô í¬ôh ¢òäâ* GdA* XîôËä ? ôä¬ Xîäâ
oÂ_ Xîô ´¼¬ áòù ¢òäâ* ]äâ ôdä dH ? ôä¬ Gä¬ Xîä ´{ Xîô, <´VVâ Ëâôä ÁÒG Vóî_ däâ $ ßôâ
VäTGäâ* Xîä Väô í¬ôh-VÆTä-ôV Xîä VÙä {äG Xîô, ¬äGÒ fôAô Xîäâ Täôh XîôXâî òd _äo Ëäâ
ßÒiò _â $
386-ËKÒäâ{Ùâf $ {S<ËËä_
ßä{ ßä{h ¬â* ]äâ´äâ ôâ oäkù, ÒíËÆ ßOäâúô OÆæ _]äkù $$ µ>âXî $$
Jòäâ* ¬dA <Ì_äâòâ* ¬ä]h ßäÒH, ¦òäâ* ¬G ¬<òä¤ ËH* ËË {äÒH $$ 1 $$
Xîäbl> dØËäfG1 ôgä V¬äkù, ¦òäâ* ¬G ¬ä¤dA* <Gô¶´G ôäkù $$ 2 $$
Jòäâ* ßÒGA2 ¬â* GAô V¬äGä, ¦òäâ* ¬G ¬ä¤dA* Väú VòäGä $$ 3 $$
Jòäâ* Ù{ùh Xâî G<d* _äOH Xîäkù, ¦òäâ* ¬Âô<Ë ¬ä¤dA* <Gô] _]äkù$ $ 4 $$
Vd´H* ¬G ¬<òä* ËH* ËË {äòä, ÙäÙõ êG Ëäâ ßä{ _]äòä$$ 5 $$
ßä¦¬ ËKÒ {SäNIË Xâî <_B ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*dâ oäkù ! ËÆ¬ íÒò¶ dA OÆæ Xî[ ÌËäkù dØkù
{¾<Ë Vâ o´G-<Òúäôä<Ù VäTG ¨äôä k<¼jòäËAË ßä¦¬ ÒíËÆ Xîäâ ]äâ´äâOâ, ËÌ OÆæÙâÒ V¶XâîË
¬ä½ Vâ dA ËÆPdâ* <Ù]ä Ùâ*Oâ $ ´HVâ ÙdA Xîäâ ¬¼G XîôGâ Vâ ¬¢]G dä ßäËä dH, ÒHVâ dA ¬G ¬â*
®òäG-<Òúäô XîôGâ Vâ ßä¦¬-ËKÒ {SäIË däâËä dH $ ´HVâ Xîäbl> ¬â* áòä{Xî ßNyG1 ôdËä dH, ÒHVâ dA
¬G ¬â* <ÒiÒ Xâî ôä´ä <Gô¶´G ÌS@ dH $ ´HVâ {È»ÒA2 ¬â* ´_ dH, ÒHVâ dA dâ úËÆô ! ¬G ¬â* V¦ò ÌS@ dH $
´HVâ Ù{ùh ¬â* NíË {S<Ë<ÒPÌ Xâî Ù{ùh Xîä ¬H_ GdA* _OËä, ÒHVâ dA fôAô ¬â* NíË ßä¦¬-íÒcî{
ÌS@ Xîäâ fôAô Xâî <ÒXîäô GdA* _OËâ $ ËÂ <Òúäô ¨äôä Ùâ], Ëäâ <Ù]äkù ÙâOä $ <´VGâ ¬G Vâ ®òäG-
<Òúäô <Xîòä dH, êVGâ ÌS@ä¦¬-ËKÒ Xîäâ {SäIË <Xîòä dH ßäHô êVGâ ß¼ò VäTXîäâ* Xîäâ oA <G´ä¦¬-
cî{ Vâ ÌS@ Xîä VäÇä¦Xîäô Xîôäòä dH $
387-ê{Ùâf $ TA¬ä Ëä_
¬G ¬H_ä ¬G dA VäH* Täâk, êG¬<G _äOH <G¬ù_ däâk $$ µ>âXî $$
¬G dA ê{´H <ÒÉò <ÒXîäô, ¬G dA <G¬ù_ <½oÆÒG Väô $$ 1 $$
¬G dA ÙÆ<ÒTä GäGä oâÙ, ¬G dA V¬eH ¨H {] v>âÙ $$ 2 $$
¬G dA ú¶ú_ úd¤Æ <Ù<f ´äk, ¬G dA <Giú_ ôgä V¬äk $$ 3 $$
¬G dA ê{´H ßNyG fôAô, ¬G dA fAË_ <G¬ù_ GAô $$ 4 $$
¬G ê{Ùâf ¬G<d* V¬eäk, ÙäÙõ òdØ ¬G êG¬<G _äk$$ 5 $$
¬G Xîäâ V¬ä<T ¨äôä íÒcî{ ¬â* _OäGâ Xîä ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*{ä{äâ* Vâ ¬G ¬_AG däâ Oòä
dH, êV ¬H_ Xîäâ ¬G Xâî ¨äôä dA {<Ò½-<GbXîä¬ Xî¬ù XîôXâî Täâßäâ $ ´Ì ¬G <G¬ù_ däâOä, ËÌ
V¬ä<T ¬â* _OâOä Òä V¬ä<T ¬â* _OXîô dA {ô¬ <G¬ù_ däâOä $ XÆîV¶O ¨äôä ¬G ¬â* dA <ÒÉò-
<ÒXîäô ê¦{¼G däâËâ dH* ßäHô ´Ì V¦V¶O ¨äôä ¬G <G<ÒùXîäô däâXîô <G¬ù_ däâËä dH ËÌ ¬G dA ¬â*
<½oÆÒG Xâî Väô {ô¬ä¦¬ä Xîä ·äG däâËä dH $ oâÙÒä<Ùòäâ* Xâî V¶O Vâ ¬G dA ¬â* GäGä oâÙ Ëä ÙØ<ÒTä
]ªA däâËA dH ßäHô ß¨HËÒä<Ùòäâ* Xâî V¶O Vâ ¬G dA ¬â* ßoâÙ <Òúäô ê¦{¼G däâXîô ¨HË-{Ç Xîä v>âÙG
däâËä dH $ <ÒÉòäâ* Xâî V¶O Vâ ¬G ¬â* dA ú¶ú_Ëä ê¦{¼G däâËA dH ßäHô Òd úäôäâ* <Ùfäßäâ* ¬â* O¬G
XîôËä dH Ëä oOÒÙè ®òäG ¨äôä ¬G dA <Giú_ Ní<Ë ¬â* ßäXîô {SoÆ íÒcî{ ¬â* V¬äòä dØßä ôdËä
dH $ {S<Ë{Ç Xâî Xîäôh ¬G dA Vâ fôAô ¬â* XSîäâTäNyG ê¦{¼G däâËA dH $ ßGÆXÂî_ {uô<í<Ë Vâ ¬G dA
¬â* fä¶<Ëcî{ <G¬ù_ ´_ ê¦{¼G däâËä dH $ ßË: ¬G Xîäâ dA ê{Ùâf ¨äôä VPòXèî V¬eäßäâ $ kV ¬G
Xîäâ V¬ä<T ¬â* _OäXîô dA ËÆ¬ {ôÌS@ Xîä VäÇä¦Xîäô Xîô VXîäâOâ $
388-¬G {S<Ë fÂôäËG $ TA¬ä Ëä_
ôdØ ôâ ôdØ ¬G ¬äcî¶Oä, ôËA ôËA Xîô «>äcî¶Oä $$ µ>âXî $$
]¶«> ]¶«> Xîô Gä]Â¶Oä, ´dä¤ ôä¬ Ëd¤ ôä]Â¶Oä $$ 1 $$
Xîgä G ¬äGH ¬âôä, <fô oäGÂ¶Oä Ëâôä $$ 2 $$
øô ¬â* XîÙâ G ßäÒH, Ìädô Xîäâ êl > TäÒH $$ 3 $$
ßäË¬ ôä¬ G ´äGH, ¬âôä Xîgä G ¬äGH* $$ 4 $$
ÙäÙõ OÆæ¬Æ] {Âôä, ¬G VäH* eÂeH fÂôä $$ 5 $$
¬G Xîäâ ÁËGâ Xâî <_B fäHòùËä <Ù]ä ôdâ dH*ßôâ ¬G ! ËÂ XÆî¬äOù ¬â* ´äGâ Vâ æXî ´ä, GdA*
æXâîOä Ëäâ ¬H* ËÆeâ ô¸A-ô¸A Xîô «>ä_Â¶Oä ßäùËè V¶XîÁ{ dA GdA* ÌGGâ Ùõ¶Oä $ ÒHôäyò, o´G <Òúäôä<Ù
VäTGäâ* Vâ ¬H* Ëâôâ µÆ>Xîªâ-µÆ>Xîªâ Xîô «>ä_Â¶Oä $ kV {SXîäô ËÆeâ Xî¬´äâô XîôXâî ®òäGäÒíä ¬â* ´dä¶
ßbµ>Ù_-Xî¬_ {ô ôä¬ Xîä ÙfùG däâËä dH Òdä¶ dA ËÆeâ Níô ô¢]Â¶Oä $ ËÂ ¬âôä Xîdä GdA* ¬äGËä,
òäÙ ô], ¬H* V¶ò¬-Ù¶«> Vâ Ëâôä ú{_Ëä cî{ <fô óîäâª «>ä_Â¶Oä $ ËÂ ß¼Ë¬Æù]Ëä cî{ øô ¬â* XîoA oA
GdA* ßäËä ßäHô Ìäg <ÒÉòäâ* ¬â* Ìäô¶Ìäô ÙäHª ´äËä dH $ ßä¦¬-íÒcî{ ôä¬ Xîäâ ´äGGâ Xîä ê{äò oA
GdA* XîôËä $ ËÆeâ Ìäô¶Ìäô XîdGâ {ô oA ËÂ ¬âôä Xîdä GdA* ¬äGËä $ kV {SXîäô OÆæ ¬Æ] Vâ VÆGâ ê{Ùâf
¬â* {Âhù cî{ Vâ ú_Gâ Òä_ä ÒAô VäTXî ¬G Vâ òÆ¾ XîôËä ôdËä dH $
389-Gä¬ fÂôäËG $ ¬XîôG¼Ù Ëä_
<Goùò Gä¬ <Gô¶´G _A´H, kG _äâOG Xîä oò G<d* Xî[´H $$ µ>âXî $$
VâÒXî fÂô f¶Xî GdA* ¬äGH, ôähä ôäÒ ô¶Xî Xîô ´äGH $$ 1 $$
Gä¬ <Gf¶Xî ¬OG ¬ËÒä_ä, ôä¬ ôVäòG <{ÒH <{òä_ä $$ 2 $$
Vd´H* VÙä ôä¬ ô¶O ôäËä, {Âôh ÌS@ {Sâ¬ ôV ¬äËä $$ 3 $$
duô Ì_Ò¼Ë VXî_ <Vô Oä´H, ÙäÙõ VâÒXî XHîVH* oä´H $$ 4 $$
Gä¬ <ú¼ËG XîôGâ ¬â* fäHòùËä Xî[ {Sâôhä Xîô ôdâ dH*kG Vä¶VäuôXî _äâOäâ* Xîä XÆîv> oA oò
G XîôXâî <GoùòËä {ÂÒùXî <Gô¶´G-ôä¬ Xîä Gä¬ <ú¼ËG Xîô $ oÓî ÒAô <XîVA Xîä oA oò G ¬äG
Xîô, ¬däôähä, ßäHô ôä´ä ßä<Ù Xîäâ oA ô¶Xî V¬äG ´äGXîô <GoùòËä Vâ ôä¬-<ú¼ËG ¬â* <G¬yG
ôdËä dH $ kV {SXîäô ôä¬-o<Óî ôVäòG Xîä Iòä_ä {äG XîôXâî ¬ËÒä_ä ÌGä ôdËä dH $ VÙä
íÒäoä<ÒXî ôA<Ë Vâ ôä¬-ô¶O ¬â* ßGÆôÓî ôdËä dH $ ´äâ BâVâ {Âhù ÌS@ Xâî {Sâ¬-ôV ¬â* ¬íË dH, Òd oÓî
<XîVA Vâ oòoAË däâXîô o´G Vâ XHîVâ oäOâOä ? Xîäôh-´äâ VÌXâî <fô {ô O´ùGä XîôGâ Òä_â
ß{äô Ì_ VP{¼G duô dH*, Òâ êVXâî VÙä VdäòXî dH*, ËÌ êVâ <XîVXîä oò däâ $
390-V¬äùkù $ {S<Ë{ä_
BâVäâ ß_] ßG¶Ë ß{äôä, ËAG _äâXî ´äXîäâ <ÒíËäôä $$ µ>âXî $$
<G¬ù_ VÙä Vd´ øô ôdH, ËäXîäâ {äô G Xîäâkù _dH $
<GOÆùh <GXîµ> VÌ ôgäâ V¬äk, <Giú_ VÙä G ßäÒH ´äk $$ 1 $$
ß<ÒGäfA dH ß{ô¶{äô, ßä<Ù ßG¼Ë ôdH <GôTäô $
{äÒG VÙä <Gô¼Ëô ßä{, Xî_ä ßËAË <_{Ë G<d* {ä{ $$ 2 $$
V¬ù Väâkù VXî_ oô{Âô, Ìädô oAËô Gâªä G Ùõô $
ßXî_ ßä{ Xî_H G<d* Xîäâkù, VÌ øµ> ôgäâ <Gô¶´G däâkù $$ 3 $$
ßÒôh ßä{H* ß´ô ß_â], ßO¬ ßOäT cî{ G<d* ôâ] $
ß<ÒOË Xî[ O<Ë _]A G ´äk, ÙäÙõ ÙAG Ëä<d <úË _äk $$ 4 $$
{SoÆ Xî[ Vä¬»òù ÌËä ôdâ dH*òd <½_äâXî[ <´GXîä <ÒíËuôË <Òôäµ> cî{ dH, Òâ {SoÆ BâVâ
ßG¼Ë ß{äô dH* <XîêGXîä ÒäíË<ÒXî íÒcî{ ¬G kN¼jòäâ* Vâ GdA* Ùâ]ä ´äËä $ Òâ <G¬ù_ dH*, VÙä
Vd´äÒíä cî{ øô ¬â* ôdËâ dH*, êGXîä {äô Xîäâkù oA GdA* {äËä $ Òâ <GOÆùh dH*, VÌXâî V¬A{ ßäHô VÌ
¬â* V¬äòâ dØòâ dH* $ VÙä <Giú_ ôdËâ dH* $ áòä{Xî däâGâ Vâ êG¬â* ´äGä-ßäGä GdA* ÌGËä $ Òâ VÈ<bµ> Xâî
ßä<Ù ßäHô ß¼Ë ¬â* oA <Giúò {ÂÒùXî ß<ÒGäfA Ëä ß{ô¶{äô cî{ Vâ ôdËâ dH* $ Òâ VÙä {<Ò½,
<Gô¼Ëô Xî_ä <ÒoäO Vâ ô<dË ôdËâ dH*, {ä{ Vâ <_{äò¬äG GdA* däâËâ, Òâ V¬ù VÌ ¬â* {uô{Âhù dH*;
Ìädô oAËô BXî ôV dH*, VÌXâî ßä¦¬-íÒcî{ däâGâ Vâ V¬A{ Òä Ùõô GdA* Xîdâ ´ä VXîËâ $ Òâ íÒò¶
<GôäXîäô dH*, kVVâ Xîä_ä<Ù Xîäâkù oA ê¼dâ* Gbµ> GdA* Xîô VXîËâ $ ¬äòä ô<dË däâXîô oA VÌXâî
ß¼Ë:Xîôh ¬â* ßä¦¬ cî{ Vâ NíË dH* $ êGXîä Xîäâkù ô¶O GdA* $ {uôÒËùG <ÌGä íÒò¶ dA ´ôä ô<dË dH* $
_â]-Ì¾ GdA* däâ VXîËâ $ ßO¬ ßOäT dH*, cî{-ôâ]ä ô<dË dH* $ <´G kN¼jòäâ* Xâî ß<ÒÉò {SoÆ Xî[
Vä¬»òù ß{äô dH, êGXî[ VA¬ä Ùâ]A GdA* ´ä VXîËA $ ¬H* ÙAG Ëäâ êG {SoÆ ¬â* dA <ú¸ _Oäòâ ôdËä
dÂ¤ $
391-V¬ù _A_ä $ <Ë_Òäªä
BâVäâ ôä´ä VâF¶î Ëä<d, ßäHô ßGâXî VÌ _äOâ ´ä<d $$ µ>âXî $$
ËAG _äâXî OSd Tôâ ôúäk, ú¶Ù VÂô ÙäâFî ÙA{Xî _äk $
{ÒG ÌÆdäôâ OÈd ß¶Ohä¶¶, v>{G Xîäâ<µ> ´_ ´äXâî øôä¶ $$ 1 $$
ôäËâ VâÒä f¶Xîô ÙâÒ, ÌS@ XÆî_ä_1 G ´äGâ oâÒ $
Xî[ô<Ë Xîôhä¶ úäôäâ* ÒâÙ, Gâ<Ë Gâ<Ë G <Ò´ähH* oâÙ $$ 2 $$
VXî_ ÙâÒ{<Ë VâÒä XîôH*, ¬Æ<G ßGâXî BXî <úË TôH* $
<ú½ <Ò<ú½ <_]H* ÙôÌäô, T¬ùôäk l>äÑâ OÆh Väô $$ 3 $$
uô<T <V<T ÙäVA ßäOâ ôdH*, úäô {Ùäô Á Á XîdH* $
VXî_ <V¾ ôdH* ÁòäH _äk, VÌ {uô{Âôh BâVäâ ôäk $$ 4 $$
]_Xî ]ÁGä oôâ o¶«>äô, Ëä øô ÌôËH VÌ V¶Väô $
{Âuô ÙAÒäG Vd´ VÌ Ùâ, VÙä <Gô¶´G BâVäâ dâ $$ 5 $$
GäôÙ Oäòâ OÆh Oäâ<Ò¼Ù, Xîôâ VäôÙä VÌ dA v>¶Ù $
Gµ>Òô GäúH* Xî_ä ßGâXî, ßä{G Ùâ]H úuôË ß_â] $$ 6 $$
VXî_ VäT Ìä´H* GAfäG, ´H-´H Xîäô G ¬âµ>H ßäG $
¬ä<_<G {Æd{ ßl>äôd oäô,ßä{h ÙäËä <Vô´Gdäô $$ 7 $$
BâVäâ ôä´ä Väâkù ßä<d, úäHÙd oÆÒG ¬â* ôgäâ V¬ä<d$
ÙäÙõ ËäXî[ VâÒä XîôH, <´G òdØ ô<ú_â ßTô TôH $$ 8 $$
V¬ù {SoÆ Xî[ Vä¬»òù cî{ _A_ä <Ù]ä ôdâ dH*¬H* BâVâ ôä´ä Xî[ V¬A{Ëä VâÒG XîôËä
dõ¤ <´VXî[ VâÒä ¬â* ß¼ò ßGâXî ôä´ä _Oâ dH*, <´VGâ <½_äâXî ôúâ dH* ßäHô OSdäâ* Xîäâ ôú Xîô òä
íäG ô¢]â dH* $ VÂòù ú¼j Ùäâ ÙA{Xî _Oäòâ dH* $ <´GXâî øô ÒäòÆ OÈdä¶Oh Xîäâ Väóî XîôËâ dH*, v>I{G
Xîäâ<µ> ´_Ù ´_ oôËâ dH*, f¶Xîôä<Ù ÙâÒËä VâÒä ¬â* ßGÆôÓî dH*, <ÒbhÆ ßäHô {S´ä{<Ë1 fôAôäâ* Xî[
ôúGä Ò {ä_G VâÒä ¬â* V¶_yG dH*, <Xî¼ËÆ Òâ oA {SoÆ Xâî íÒcî{ ôdíò Xîäâ {Âhù cî{ Vâ GdA* ´äGËâ $
qîOè, ò´Æ, Vä¬ ßäHô ßÒù úäôäâ* ÒâÙ òf-OäG XîôËâ dH* <Xî¼ËÆ êGXâî íÒcî{ ôdíò Xîäâ <ÒfâÉ cî{
Vâ G ´äGXîô "òd GdA*, òd GdA*'' Xîd Xâî ¬äHG däâ ´äËâ dH* $ VÌ ÙâÒËäßäâ* Xâî íÒä¬A k¼j oA êGXî[
VâÒä XîôËâ dH* $ ßGâXî ¬Æ<G êG ß¨HË {SoÆ ¬â* dA <ú¸ Xîäâ _Oäòâ ô]Ëâ dH* $ <´GXâî ÙôÌäô ¬â* <ú½OÆ³
{Sä<hòäâ* Xâî {ä{-{Æ°ò Xîä <dVäÌ <Ò<ú½ Y>¶O Vâ <_]Ëâ ôdËâ dH*, aâbl> OÆh Òä_â T¬ùôä´ ]ªâ ôdËâ
dH*, qî<¾-<V<¾ ÙäVA Xâî V¬äG ßäOâ ]ªA ôdËA dH* $ ßù, T¬ù, Xîä¬ ßäHô ¬äâÇ, úäôäâ* {Ùäù
"Á oOÒGè ! Á oOÒGè' XîôËâ ôdËâ dH* $ V¶{Âhù <V¾ ß{GA ÒÈ<¸ êGXâî íÒcî{ ¬â* _Oä Xîô ôdËâ
dH*, Òâ BâVâ ôä´ä dH*, ´äâ VoA Xî_äßäâ* ¬â* {uô{Âhù dH*, V¶Väô Xâî <_òâ êGGâ TG Xâî Xîäâf ßäHô ÒíËÆßäâ*
Xâî o¶«>äô oô ô¢]â dH* $ VÌ V¶Väô ê¼dA* Vâ _âXîô VÌ ÒíËÆB¤ ÌôËËä dH $ Òâ ¬däGè {SoÆ ßGäòäV dA
oÓîäâ* Xî[ Xî¬A {Âhù Xîô ÙâËâ dH* $ Òâ BâVä Xîäòù XîôGâ {ô oA VÙä <Gô¶´G dA ÌGâ ôdËâ dH*, ¬äòä-ß¶´G
êGXâî GdA* _OËä $ GäôÙ êG Oäâ<Ò¼Ù Xâî OÆh-OäG XîôËâ dH*, VÌ {SXîäô Xâî v>¶Ùäâ* Vâ VôíÒËA êGXî[
íËÆ<Ë XîôËA ôdËA dH $ Òâ Gµ>Òô ßGâXî Xî_äßäâ* ¨äôä GÈ¦ò XîôËâ dH* ßäHô Òâ ß_â] {SoÆ ß{Gâ úuô½
Xîäâ ßä{ dA Ùâ]Ëâ dH* $ V¶{Âhù V¶Ë dA êGXâî GOäªâ dH*, êG {SoÆ Xî[ ¬<d¬ä cî{ ®Ò<G êGVâ <GXî_Gä
dA êGXîä Ì´Gä dH Òä VoA V¼Ëäâ* Xâî êGXî[ ¬<d¬ä cî{ GOäªâ Ì´Ëâ ôdËâ dH*, ´H ´H ßäXîäô Òä_A
®Ò<G däâËA dA ôdËA dH $ V¼Ë êGXî[ ¬äòäùÙä GdA* ¬âµ>Ëâ, ßl>äôd oäô ÒGí{<Ë êGXâî {Æb{ {dØ¤úäGâ
Òä_A ¬ä<_GA dH $ Òâ VÈ<bµ>-XîËäù {SoÆ ßä{ dA VÌXîäâ Xî¬äùGÆVäô ÙâËâ ôdËâ dH* $ úäHÙd oÆÒGäâ* ¬â*
V¬äòâ dØòâ BâVâ ´äâ ôä´ä dH*, Òâ dA d¬äôâ ê{äíò dH* $ <´GGâ òd V¶Väô ôú Xîô ßTô Tô ô¢]ä dH, d¬
ê¼dA* {SoÆ Xî[ VâÒä-o<Óî XîôËâ dH* $
òd {Ù ]äµÂ> ¬â* ôäÒ ôäò<V*d Xîäâ Xîdä ä $ {SV¶OXîä-ð VÆ. <V. Ë. 11-19 ¬â* Ùâ]äâ $
392-Á<ÒË ¬ÈËXî $ BXî Ëä_
´Ì òdØ ¬H* ¬H* ¬âôA ´äk, ËÌ Ùâ]Ë ÒâO <¬_H ôä¬ ôäk $$ µ>âXî $$
¬H* ¬H* ¬âôA ËÌ _O Ùõô, ¬H* ¬H* ¬â<µ> <¬_H oô{Âô $$ 1 $$
¬H* ¬H* ¬âôA ËÌ _O Gä¤<d*, ¬H* ¬H* ¬â<µ> <¬_H ¬G ¬ä¤<d $$ 2 $$
¬H* ¬H* ¬âôA G {äÒH Xîäâk, ¬H* ¬H* ¬â<µ> <¬_â ´G Väâk $$ 3 $$
ÙäÙõ ¬H* ¬H* ¬âôA ¬â<µ>, ËÌ ËÂ¶ ´äG ôä¬ VäH* oâ<µ> $$ 4 $$
Á<ÒËäÒíä ¬â* dA ¬ÈËXî Xâî V¬äG <G¨ù¼¨ däâGâ Vâ ÌS@ VäÇä¦Xîäô däâËä dH, òd XîdËâ
dH*´Ì ""¬H* Ì_A dõ¶, ¬H* TGA dõ¤, òd ¬âôA VP{<¸ dH'' k¦òä<ÙXî ßd¶Xîäô tÙò Vâ ú_ä
´äòOä, ËÌ Ùâ]Ëâ 2 Á<ÒËäÒíä ¬â* dA fAøS <ÒiÒ Xâî ôä´ä ôä¬ <¬_ ´äòâ*Oâ $ ´Ì ËXî ""¬H*-
¬H*, ¬âôA'' dH ËÌ ËXî ôä¬ Ùõô dA ôdâ*Oâ $ ""¬H*-¬H*'' Xîäâ <¬µ>ä Ùâ, <óîô Ëäâ VÌ <ÒiÒ ¬â* {uô{Âhù cî{ Vâ
oäVËâ dØòâ ËÆeâ {SoÆ <¬_â*Oâ $ ´Ì ËXî ""¬H* ¬H* ¬âôA'' dH ËÌ ËXî Òâ {SoÆ GdA* Xâî V¬äG dA dH* $ ""¬H* ¬H*''
<¬µ>äÙâ <óîô Ëäâ Ëâôâ ¬G ¬â* dA ËÆeâ <¬_ ´äòâ*Oâ $ ""¬H*-¬H*, ¬âôA'' ôdËâ dØòâ êG {SoÆ Xîäâ Xîäâkù oA GdA*
{Sä³ Xîô VXîËä $ ""¬H* ¬H*'' Xîäâ <¬µ>ä Xîô {SoÆ Vâ <¬_Ëä dH ÒdA oÓî dH $ {d_â ""¬H* ¬H* ¬âôA'' òd
ßd¶Xîäô <¬µ>ä ßäHô ´Ì <¬µ> ´äò ËÌ ËÂ V¬eGä <Xî ßÌ ôä¬ Vâ <¬_G däâOä $
393-·äG {S_d $ ¬ÙG Ëä_
Gä¤dA* ôâ d¬ Gä¤dA* ôâ, V¦ò ôä¬ VÌ ¬ä¤dA* ôâ $$ µ>âXî $$
Gä¤dA* Tô<h ßXîäfä ôâ, Gä¤dA* {ÒG {SXîäfä ôâ $
Gä¤dA* ô<Ò f<f Ëäôä ôâ, Gä¶<d* {äÒXî {S´äôä ôâ $$ 1 $$
Gä¤dA* {¶ú {Väôä ôâ, Gä¤dA* VÌ V¶Väôä ôâ $
G<d* Xîäòä ÁÒ d¬äôä ôâ, G<d* ÌäÁ XîäH<ËXîdäôä ôâ $$ 2 $$
Gä¤dA* ËcîÒô v>äòä ôâ, GdA* {¶]A GdA* ¬äòä ôâ $
Gä¤dA* <OuôÒô ÒäVä ôâ, Gä¤<d* V¬¶Ù <GÒäVä ôâ $$ 3 $$
Gä¤dA* ´_ _ ]¶«>ä ôâ, Gä¤dA* VÌ ÌS@¶«>ä ôâ $
Gä¤ d A* ßä<Ù ßG¶ Ë ä ôâ , ÙäÙõ ôä¬ ôd¶ Ë ä ôâ $$ 4 $$
·äG {S_ò Xîä íÒcî{ <Ù]ä ôdâ dH*d¬ <´V cî{ Vâ <Ù]äkù Ùâ ôdâ dH*, êV cî{ Vâ V¦ò
GdA* dH* $ ´äâ d¬ VÌ ¬â* ßä¦¬ íÒcî{ ôä¬ dH*, Òâ dA V¦ò dH* $ {È»ÒA, ßäXîäf, ÒäòÆ, {SXîäf, {SXîäf
Xâî dâËÆ VÂòù, ú¼j ßäHô Ëäôâ V¦ò GdA* dH* $ o_A oä¶<Ë ´_äGâ Òä_A ßNyG V¦ò GdA* dH* $ ÒÈÇ,
êGXî[ v>äòä, {ÇA, aâbl> {ÒùË Ëä êG¬â* <GÒäV, V¬Æj ßäHô V¬Æj ¬â* <GÒäV, ´_ ßäHô ´_ Xâî
ÌAú GäGä Ä{ cî{ í_ ]°«,> VÌ ÌS@ä°«>, {¶ú oÂËäâ* Xîä óHî_äÒ VÌ V¶Väô, Xîäòä, d¬äôä
ÁÒ¦Ò oäÒ k¦òä<ÙXî V¶Väô cî{ ]â_ ßäHô ¬äòä V¦ò GdA* dH* $ ´Ì V¶Väô cî{ ]â_ V¦ò GdA* dH,
ËÌ êVXîä Xî¸äù kùiÒô oäÒ V¦ò GdA* dH, Xîäôh-Òd oA ¬äòä ê{ä<T Vâ dA oäVËä dH $ ßË: ´äâ
ßä<Ù-ß¼Ë Vâ ô<dË ßG¼Ë <Gô¶´G ôä¬ dH*, Òâ dA V¦ò cî{ Vâ ôdËâ dH* $
394-¬®ò ¬äOù <Gb{Ç $ É«>èËä_
ß_d Xîdäâ oäÒH ôä¬ Xîdäâ, «>ä_ Ë´äâ VÌ ¬Â_ Odäâ $$ µ>Xâ î $$
ß_d ôä¬ Xî<d Xî¬ù Ùdäâ, eÂl>â ¬äôO Xîdä Ìdäâ $$ 1 $$
VäTÂ V¶O<Ë Ëäâ <GÌdäâ, ßäk {ôH Väâ fAf Vdäâ $$ 2 $$
Xîäòä Xî¬_ <Ù_ _äk ôdäâ, ß_] ß_d ÙAÙäô _däâ $$ 3 $$
VËOÆæ Xî[ VÆG VA] ßdäâ, ÙäÙõ {dØ¤úH {äô {däâ $$ 4 $$
394-396 ¬â* <Gb{Ç ¬®ò ¬äOù Vâ ú_Gâ Xî[ {Sâôhä Xîô ôdâ dH*ßÁ_äd Gä¬ Xîdäâ
úädâ ôä¬ Gä¬ Xîdäâ, òâ ÙäâGäâ* BXî dA kùiÒô Xâî Gä¬ dH* $ oâÙ cî{ fä]äßäâ* Xîäâ ¦òäO Xîô VÌXâî ¬Â_
{ô¬ä¦¬ä Xî[ fôh OSdh Xîôäâ $ ßÁ_äd Òä ôä¬-Gä¬ XîdËâ dØòâ ·äG {Sä<³ ¨äôä ß{Gâ Xî¬ù-V¬Âd
Xîäâ ´_äßäâ $ V¶Väô Xâî <¬»òä ¬äOù ¬â* ¢òäâ* ´äËâ däâ ? V¼Ëäâ* Xî[ V¶O<Ë XîôäâOâ, ËÌ dA ËÆPdäôä
V¦ò-¬äOù ¬â* <GÒäùd däâ VXâîOä $ ´äâ oA {SäôÄTÒf <fô {ô VÆ]-ÙØ:] ßä {ªâ, êVâ VdG Xîôäâ $
fôAô Xâî tÙò-Xî¬_ ¬â* NíË {SoÆ Xâî íÒcî{ ¬â* ÒÈ<¸ _Oäòâ ôdäâOâ, Ëäâ ËÆ¬ ¬G kN¼jòäâ* Xâî
ß<ÒÉò kùiÒô Xîä VäÇä¦Xîäô Xîô VXîäâOâ $ ´Ì VÙèOÆæ-<fÇä Xîäâ VPòXèî VÆGXîô êVXâî ßGÆVäô
VäTG XîôËâ dØòâ Vä¶VäuôXî oäÒGäßäâ* Vâ {äô {dØ¤úäâOâ, ËÌ {ô¬äG¼Ù íÒcî{ {SoÆ Xîäâ {Sä³ Xîô
VXîäâOâ $
395-ÙäÙôä
<d¼Ùõ ËÆôXî G ´äGÂ¶ Ùäâk $
Vä¶kÍ VÌG Xîä Väâkù dH ôâ, ßäHô G Ùõ´ä Ùâ]Â¶ Xîäâk $$ µ>âXî $$
Xî[µ> {Ë¶O VÌH òäâ<GG ¬â*, ´_ _ V¶O V¬äGä Väâk $
{Aô {HOPÌô ÙâÒä ÙäGÒ, ¬Aô ¬<_Xî ¬Æ<G´G Xîäâ ¬äâ<d$$ 1 $$
XîËäù dH ôâ Väâkù úA¼däH*, ´<G1 ÒH XSîäâT XîôH ôâ Xîäâk $
´HVâ ßäôVA ¬¶´G Xî[´H, ôä¬ ôdA¬ ÙâdA ËG Täâk $$ 2 $$
Vä¶kù XâîôA VâÒä Xî[´H, {äòäâ TG Xîädâ Xîäâ ]äâk $
ÙäÙõ ôâ ´G duô ´{ _A´H, ´¼¬ ´¼¬ ´â VÆô´G2 däâk $$ 3 $$
<d¼Ùõ-¬ÆV_¬äG, Ùäâ ¬Ë V¬eäâ, VÌ Xîä ê¦{¼G XîôGâ Òä_ä Òd BXî dA {ô¬ä¦¬ä dH ßäHô
<XîVA ÙõVôâ Xîäâ ¬H* GdA* Ùâ]Ëä $ ´_ Ëä í_ Xâî Xî[µ> {Ë¶Oä<Ù VoA òäâ<Gòäâ* ¬â* Òd kùiÒô
V¬äòä dØßä ôd Xîô Vä ôdËä dH $ {Aôäâ*, {HOPÌôäâ*, ÙâÒËäßäâ*, ÙäGÒäâ*, VôÙäôäâ*, ÌäÙfäd ßäHô
¬Æ<G´Gä<Ù VÌXîäâ Òd ¬äâ<dË XîôËä dH $ ÒäíË<ÒXî XîËäù ´äâ kùiÒô dH, êVA Xîäâ {dúäGäâ $ <ÌGä
<Òúäô BXî {Ç Xîäâ {Xîª Xîô Xîäâkù <XîVA {ô XSîäâT G1 Xîôâ* $ ´HVâ Ù{ùh Xîäâ ¬ä¶´Xîô Väóî XîôGâ Vâ
¬Æ]ä<Ù fôAô l>AXî ÙA]Ëä dH, ÒHVâ dA ß¼Ë:Xîôh Xîäâ o´G ¨äôä ¬ä¶´Xîô {<Ò½ Xîôäâ, <óîô ôä¬
ßäHô ôdA¬ BXî dA oäVâ*Oâ $ kV {SXîäô <Gb{Ç ¬®ò ¬äOù-¨äôä {ô¬ä¦¬ä Xî[ o<Óî Xîôäâ $ ¬äGÒ Ùâd
cî{ TG {Sä³ däâGâ {ô oA kVâ áòù <ÒÉòäâ* ¬â* ¢òäâ* ]äâ ôdâ däâ ? dâ ´Gäâ ! ´äâ {ô¬ä¦¬ä ËÆPdäôâ {S<Ë-
´¼¬ ¬â* VdäòXî däâËâ dH*, ê¼dA* duô Xîä Gä¬ ´{ Xîô ê¼dâ* {Sä³ Xîô _äâ, ËÌ dA Ìäô-Ìäô Xâî
´¼¬´äË Ó-´¶´ä_ Xâî Ì¼TG Vâ ËÆPdäôä <G<ÒùÒäÙ VÆ_eG2 däâOä ßäùËè ßäÒäO¬G <¬µ>Gâ Vâ
òd ¬äGÒ-´¼¬ Vóî_ däâOä $
396-¬ÙG Ëä_
Xîäâ íÒä¬A Xîäâ fâ] XîdH, kV ÙØ<Gòä¤ Xîä ¬¬ù G Xîäâkù _dH $$ µ>âXî $$
Xîäâkù ôä¬ Xîäâkù ß_d VÆGäÒH, {Æ<G ß_d ôä¬ Xîä oâÙ G {äÒH $$ 1 $$
Xîäâkù <d¼Ùõ Xîäâkù ËÆXùî Xîô ¬äGH*, {Æ<G <d¼Ùõ ËÆXùî Xî[ ]Ìô G ´äGH* $$ 2 $$
òdØ VÌ XîôhA ÙäâGäâ* ÒâÙ, V¬e {ôA ËÌ {äòä oâÙ $$ 3 $$
ÙäÙõ Ùâ]H ßäË¬ BXî, XîdÌä VÆGÌä ßG¶Ë ßGâXî $$ 4 $$
<d¼Ùõ-V¶Ë Xîäâ íÒä¬A ßäHô ¬ÆNí_¬ V¶Ë Xîäâ fâ] XîdËâ dH*, BâVâ Gä¬ oâÙäâ* ¬â* dA d¬ ó¤îV ôdâ
dH* $ kV V¶Väô ¬â* ¬äGÒ-´¼¬ Xîä ´äâ oOÒËè-{Sä<³ cî{ ôdíò dH, êVâ Xîäâkù GdA* ´äGËä $ Xîäâkù ôä¬
ßäHô Xîäâkù ßÁ_äd VÆGäËâ dH*, <Xî¼ËÆ ßÁ_äd ßäHô ôä¬ Xâî VÆGäGâ Xîä ´äâ BXî dA ôdíò¬ò óî_ dH,
êVXîäâ GdA* {dúäG {äËâ ßäHô oS¬Òf BXî ÙõVôâ Vâ kùbòäù XîôËâ dH* $ Xîäâkù ß{Gâ Xîäâ <d¼Ùõ ßäHô Xîäâkù
¬ÆV_¬äG ¬äGËâ dH*, <Xî¼ËÆ <d¼Ùõ ßäHô ¬ÆV_¬äG {Gâ Xîä ¢òä ôdíò dH, kVXîä XÆîv> oA ÒÈ¸ä¼Ë GdA*
´äGËâ $ òâ êÓî Òä VoA oâÙ cî{ Xî¬ù Xîä áòÒdäô-¬ò ·äG kG ÙäâGäâ* <d¼Ùõ-¬ÆV_¬äGäâ* ¬â* dH $ <d¼Ùõ
oA ßG¼Ë <Òúäô XîdËâ-VÆGËâ dH* Ëä ¬ÆV_¬äG oA ßGâXî ÌäËâ* XîdËâ VÆGËâ dH* <Xî¼ËÆ d¬äôA ÌÆ<¾
¬â* ´Ì òäù <Òúäô ßäòä, ËÌ d¬ kVXîä ôdíò V¬e {äòâ dH* ßäHô ËoA Vâ d¬ VÌ ¬â* BXî dA
ßä¦¬ä Ùâ]Ëâ dH* $
397-<G¼Ùä $ <½Ëä_
<G¼ÙË dH VÌ _äâXî <Òúäôä, d¬Xîäâ oäÒH ôä¬ <{òäôä $$ µ>âXî $$
<GíV¶fò <GÙäâùÉ _OäÒH, ËäËH* ¬äâXîäH* ßúô´ ßäÒâ $$ 1 $$
ÙØ<ÒTä ¨H {] ô<dËä ´â, ËäVG XîdË Oòâ ôâ òâ $$ 2 $$
<GÒHùôA <GbXîä¬A VäT, Ëä <fô ÙâË ÌdØË ß{ôäT $$ 3 $$
_äâdä X¶îúG BXî V¬äG, ËäVG XîdË XîôË ß<o¬äG $$ 4 $$
<G¼Ùä ßäH íËÆ<Ë BXHî Ëäâ_H, ËäVG XîdH* ß{ÒäÙ <d Ìäâ_H $$ 5 $$
ÙäÙõ <G¼Ùä ËäXîäâ oäÒH, ´äXâî <dôÙH ôä¬ G ßäÒH $$ 6 $$
ôä¬ o<Óî ô<dË _äâOäâ* Xîäâ dA {ô<G¼Ùä <{Sò däâËA dH, òd Xîd ôdâ dH*XîÁòäh VäTG Vâ
dAG Ìâúäôâ _äâO d¬äôA ôä¬-o<Óî Xî[ <G¼Ùä XîôËâ dH*, <Xî¼ËÆ d¬ Xîäâ Ëäâ ôä¬ dA <{Sò dH $ òâ _äâO
V¶fò ô<dË, <GÙäâùÉ Xîäâ oA ÙäâÉ _OäËâ dH*, kVA Vâ ¬Æeâ ßäiúòù däâËä dH $ ´äâ ·äGA ÙØ<ÒTä ¬ò
¨HË {Ç Vâ ô<dË dH*, êGXîäâ XîdËâ dH* <Xîòâ Ëäâ êoò _äâXî Vâ oSbµ> däâ Oòâ dH* $ ´äâ <GÒHùôA ßäHô
<GbXîä¬A V¶Ë dH*, êGXâî <fô oA ÌdØË ÙäâÉ _OäËâ dH* $ ´äâ <ÒôÓî _äâd ßäHô VÆÒhù Xîäâ BXî-Vä
V¬eËâ dH* ê¼dâ* XîdËâ dH*, òâ ß<o¬äG XîôËâ dH* $ ´äâ <G¼Ùä ßäHô íËÆ<Ë Xîäâ BXî V¬äG V¬eËâ dH*,
ê¼dâ* XîdËâ dH*, òâ l>AXî GdA* XîdËâ $ ê¢Ë {SXîäô <G¼Ùä XîôGä êVA Xîäâ ß¿v>ä _OËä dH, <´VXâî
tÙò ¬â* ôä¬ <ú¼ËG ¨äôä ôä¬ Xîä VäÇä¦Xîäô GdA* däâËä $
398-(OÆ´ôäËA) ßG¼ò fôh $ êÙAÇh Ëä_
¬ädcî¶1 VÂ¶2 ´âdõ¶ ßä{¶Â3, Ëädcî¶4 v>H ËÂGâ* ä{Â¶5 $$ µ>âXî $$
VÒù ÁÒ Gâ* ËÂ¶ ÙäËäô, ËH* <VôJòä Gâ* ËÂ {S<Ë{ä_ $$ 1 $$
ËG TG Ëädôäâ ËH* ÙATäâ6, dõ¶ Ëädôäâ Gâ* ËH* Xî[Täâ7 $$ 2 $$
VdØÒâ8 Ëädôäâ VäúäH òâ, ¬H* ¬H* ¬ädôäâ eÂl>äâ Ëâ $$ 3 $$
ÙäÙõ Gâ* ¬G ßäHô G ßäÒâ, ËÂ¶ XîËäù Gâ* ËÂ¶ <d ´Æ oäÒâ $$ 4 $$
ßG¼ò fôh Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*¬âôä1 ¢òä2 dH ? ´äâ ¬H* ßä{Xîäâ Ùõ¶3, ßä{Xîä4 dA VÌ
XÆîv> dH $ ßË: ßä{Xîäâ dA V¬{ùh5 XîôËä dõ¤ $ VÌ ÁÒäâ* Xîäâ ßä{ dA ÙâGâ Òä_â dH* $ ßä{Gâ dA
VÌXîäâ ê¦{¼G <Xîòä dH ßäHô ßä{ dA VÌXâî {ä_Gâ Òä_â dH* $ òâ ËG TGä<Ù ßä{ Xâî dA dH*, ßä{Gâ
dA <Ùòâ6 dH* $ ¬H* oA ßä{Xîä dA dõ¤ ¢òäâ*<Xî ßä{Xîä dA ôúä7 dØßä dõ¤ $ V¦ò Ëäâ òdA dH <Xî VÌ8 XÆîv>
ßä{Xîä dA dH, ¬H* ßäHô ¬âôä{G ´äâ dH, Òd VÌ <¬»òä dH $ ¬âôâ ¬G ¬â* Ëäâ ß¼ò Xîäâkù XîËäù dH, òd
<Òúäô ßäËä dA GdA* $ ßä{ dA XîËäù dH* ßäHô ßä{ dA ¬Æeâ <{Sò dH* $
399-<GbXîä¬ VäTÆ $ êÙAÇh Ëä_
BâVä ßÒTÂ ôä¬ <{òäôä, {Säh <{*«> ËH* ôdH <Gòäôä $$ µ>Xâ î $$
´Ì _O Xîäòä ËÌ _O ¬äòä, ôdH <Gô¼Ëô ßÒTÂ ôäòä $$ 1 $$
ßl> <V<T oäkù GäH <G<T ßäkù, <GXîµ> G ´äkù ôä¬ ÙØdäkù $$ 2 $$
ß¬ô ßoò {Ù ÒHXÆî°l> ÒäV, v>äòä ¬äòä ôdH êÙäV $$ 3 $$
Vä¶kù VâÒXî VÌ <Ù]_äÒH, ÙäÙõ Ùõ´ä ð<ý> G ßäÒH $$ 4 $$
<GbXîä¬ V¶Ë Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*BâVä ßÒTÂË V¶Ë ôä¬ Xîä Iòäôä däâËä dH-´äâ íÂ_-
VÂ¯¬ V¶øäË Xî[ ßäV<Óî Vâ ß_O ôdËä dH $ ´Ì ËXî fôAôä®òäV dH ËÌ ËXî dA ¬äòä dH $ aâbl>
ßÒTÂË fôAôä®òäV Vâ ô<dË däâXîô ÒÈ<¸ ¨äôä <Gô¼Ëô ßä¦¬-íÒcî{ ÌS@ ¬â* dA Níô ôdËä dH $ dâ
oäkù ! ßbµ><V<¾ Ëä GÒ <G<T ßäòâ* Ëäâ oA êGXâî {äV ËXî GdA* ´äËä ßäHô XîdËä dHËÆPdâ*
ôä¬ Xî[ f{ dH, ¬âôâ {äV G ßäGä $ ÙâÒËäßäâ* Xîä ßoò íäG, ÒHXÆî°l> Xîä <GÒäV, kGXîäâ ¬äòä
Xî[ v>äòä ´äG Xîô kGVâ ê{ôä¬ ôdËä dH Òä ¬äòä Xî[ v>äòä cî{ V¶Väô Vâ <ÒôÓî däâXîô {ôÌS@ Xîä
´äâ ß¬ô ßoò íÒcî{ dH, êVA ¬â* <GÒäV XîôËä dH ßäùËè ÌS@ Vâ ß<o¼G däâXîô ôdËä dH $
oOÒäGè VâÒXî Xîäâ ÙâGâ Xâî <_òâ VoA XÆîv> <Ù]_äËâ dH* <Xî¼ËÆ êÓî {SXîäô <GbXîä¬ ßÒTÂË V¶Ë Xî[
ð<ý> ¬â* ßä¦¬-íÒcî{ ÌS@ Xîäâ v>äâªXîô ß¼ò XÆîv> oA GdA* ßäËä $
400-fÂôäËG XîVäHµ>A $ o¶OËä_
ËÂ¶ Vä<dÌ ¬H* VâÒXî Ëâôä, oäÒH <fô Ùâ fÂ_A ¬âôä $$ µ>âXî $$
oäÒH XîôÒË <fô {ô Väô, oäÒH _âXîô OôÙG ¬äô $$ 1 $$
oäÒH údØ¤ <Ù<f ßNyG _Oäk, oäÒH Xîä_ Ùfäâ* <Ù<f ]äk $$ 2 $$
oäÒH <Ouô Òô OOG <Oôäk, oäÒH Ùuôòä ¬ä¤<d* Ìdäk $$ 3 $$
oäÒH XîGXî XîVäHµ>A ÙâdØ, ÙäÙõ VâÒXî XîV XîV _âdØ $$ 4 $$
oOÒäGè Xâî ÌGGâ ¬â* Xîbµ> VdGËä cî{ fäHòù <Ù]ä ôdâ dH*ßä{ ¬âôâ íÒä¬A dH*, ¬H* ßä{Xîä
VâÒXî dõ¤ $ úädâ ßä{ ¬âôâ <fô Xâî fÂ_A _OäÙâ*, <fô {ô XîôÒË ú_äÒâ*, O_â ¬â* Ë_Òäô ¬äôâ*,
úäôäâ* ßäâô ßNyG _OäÙâ*, úädâ Ùfäâ* <Ùfä Xîä_ cî{ däâXîô ¬Æeâ ]äGâ _Oâ*, úädâ <Òfä_ {ÒùË Òä
ÌdØË F¶îúâ _â ´äXîô ßäXîäf Vâ <OôäÙâ*, Ùuôòä ¬â* ÌdäÙâ* VÆÒhù Xîäâ ´HVâ VÆGäô ÌäôPÌäô ßNyG
_OäËâ dH*, ÒHVâ dA ¬Æeâ ÌäôPÌäô Xîbµ> Ùâ* ßäHô oA ßä{ úädâ GäGä {SXîäô Xâî Xîbµ> ÙâXîô ¬Æeâ
ß{Gäòâ*, Ëäâ oA VoA ¬Æeâ íÒAXîäô dH* $
401-VäTÆ $ o¶OËä_
Xîä¬ XSîäâT GdA* ßäÒH ¬âôâ, ËäËH* Oäâ<Ò¼Ù {äòä Gâôâ $$ µ>âXî $$
oô¬ Xî¬ù ´ä_ VÌ ÙA¼dä, ô¬Ëä ôä¬ VÌG ¬â* úA¼dä $$ 1 $$
ÙØ<ÒTä ÙØ¬ù<Ë Ùõô O¬äkù, ôä¬ ô¬Ë VäúA ¬G ßäkù $$ 2 $$
GAú F¶îú ¬®ò¬ Xîäâ Gä¶dA*, Ùâ]Â¶ ôä¬ VÌG Xâî ¬ä¶dA* $$ 3 $$
ÙäÙõ Väú VÌG ¬â* Väâkù, {â«>1 {Xîô ´G <Goùò däâkù $$ 4 $$
ß{GA V¶Ë¦Ò cî{ Ní<Ë ÌËä ôdâ dH*Xîä¬-XSîäâT ¬âôâ tÙò ¬â* GdA* ßäËâ, kVA Vâ ¬H*Gâ
ß<Ë V¬A{ tÙò ¬â* dA Oäâ<Ò¼Ù Xîäâ {Sä³ <Xîòä dH $ ´Ì ¬H*Gâ V¶{Âhù oS¬ ßäHô Xî¬ù-´¼ò VoA {ä{
·äGäNyG ¨äôä ´_ä <Ùòâ, ËÌ dA <ÒiÒ ¬â* ô¬Gâ Òä_â ôä¬ Xîäâ VoA ¬â* {dúäGä dH $ ÙØ<ÒTä ßäHô
ÙØ¬ù<Ë ´Ì tÙò Vâ ú_A Okù, ËÌ dA ôä¬ Xâî íÒcî{ ¬â* ô¬h XîôGâ Xî[ V¿úA oäÒGä ¬G ¬â* ßäkù
dH $ ßÌ GAú, F¶îú ßäHô ¬®ò¬ Xîäâkù oA GdA* oäVËä, VoA ¬â* ôä¬ Xîäâ dA Ùâ]Ëä dõ¤ $ Òd V¦ò ÌS@
VÌ ¬â* dH $ VÌXâî ¬Â_ 1 cî{ oOÒäGè Xî[ fôh Xîä ¬äOù1 OSdh XîôXâî dA oÓî ´G <Goùò däâËâ dH* $
402-<dËäâ{Ùâf $ ]â¬µ>äËä_
dä<´ôä¶1 d´Âô2 Vä¶kÍ, dH duô Gâªä Ùõô Gä¶dA* $$ µ>Xâ î $$
¬GA3 ¬âµ> ¬d_ ¬â* {äÒH, Xîädâ ]äâ´G Ùõôä ´äÒâ $$ 1 $$
<dVù4 G däâk OÆíVä VÌ ]äk, ËäËH* V¶kòä¶ Ùõô G ´äk $$ 2 $$
ÙØkù5 Ùõô ÙôäâO6 G däâk, ¬ä<_Xî ¬G ¬â* Ùâ]H Väâk $$ 3 $$
ßuô òâ {¶ú fäâT VÌ ¬äôH, ËÌ ÙäÙõ Ùâ]H <GXîµ> <Òúäôâ $$ 4 $$
402-403 ¬â* <dË Xîä ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*-d¬ {SoÆ Xâî <GXîµ>2 dA ê{NíË1 dH*, Òâ duô
áòä{Xî däâGâ Vâ V¬A{ dA dH*, Ùõô GdA* dH $ ß<o¬äG3 Xîäâ <¬µ>ä, <óîô Ëäâ tÙò-¬d_ ¬â* dA Òâ <¬_
´ä¤òâOâ $ êGXîäâ ]äâ´Gâ Xâî <_òâ Ùõô ¢òäâ* ´äËä dH ? V¶Ë-´Gäâ* ¬â* oäâOäâ* Xîä _äâo4 GdA* däâËä ßäHô
Òâ V¶{Âhù XSîäâT Xîäâ Gbµ> Xîô ÙâËâ dH* kVA Vâ {ô¬ä¦¬ä êGVâ Ùõô GdA* ´äËâ $ <´VXîä ¨HË5 oäÒ Ùõô däâ
Oòä ßäHô <´VVâ <¬»òä áòÒdäô GdA* däâËä Òd {ô¬ä¦¬ä Xîäâ ß{Gâ tÙò ¬â* dA Ùâ]Ëä dH $ òâ ´äâ
{¶ú ·äGâN¼jò ßäHô Xîä¬, XSîäâTä<Ù f½Æ dH*, kG VÌXîäâ ´äâ ]äâ´ Xîô ¬äôËä dH, ÒdA <Òúäô ¨äôä {SoÆ
Xîäâ <GXîµ> Ùâ]Ëä dH $
403-]â¬µ>ä Ëä_
ôä¬ ô¬Ë Ùâ]H G<d* Xîäâkù, ´äâ Ùâ]H Väâ {äÒG däâkù $$ µ>Xâ î $$
Ìädô oAËô Gâªä G Ùõô, íÒä¬A VXî_ ôgä oô{Âô $$ 1 $$
´d¤ Ùâ]Â¶ Ëd¤ ÙõVô Gä¤<d*, VÌ øµ> ôä¬ V¬äGä ¬ä¤<d* $$ 2 $$
´dä¶ ´äF¤î Ëd¤ Väâkù Vä, {Âô ôgä duô <½oÆÒG Gä $$ 3 $$
ÙäÙõ duô Ùâ]H* VÆ] däâk, <Gf <ÙG <Gô]G ÙA´H ¬äâ<d $$ 4 $$
ôä¬ Ëäâ VÌ ¬â* ô¬ ôdâ dH*, <Xî¼ËÆ Xîäâkù oA êGXîäâ Ùâ]Ëä GdA* ßäHô ´äâ êGXîäâ áòä{Xî cî{
Vâ Ùâ]Ëä dH, Òd {<Ò½ däâXîô ß¼ò Xîäâ oA {<Ò½ XîôGâ Òä_ä däâ ´äËä dH $ êG {SoÆ Xîäâ
Ìädô-oAËô, V¬A{ Òä Ùõô GdA* Xîd VXîËâ, Òâ VÌ ¬â* {uô{Âhù däâ ôdâ dH* $ ¬H* Ëäâ ´dä¶ oA Ùâ]Ëä
dõ¤ Òdä¶ ß¼ò Xîäâ Ùâ]Ëä dA GdA* $ VoA øµ>äâ* ¬â* ôä¬ V¬äòâ dØòâ dH* $ ¬H* ´dä¶ ´äËä dõ¤, Òdä¶ dA ê¼dâ*
Vä Ùâ]Ëä dõ¤, Òâ <½oÆÒG íÒä¬A duô VÒù½ {uô{Âhù däâ ôdâ dH* $ ´Ì d¬ duô Xîäâ Ùâ]Ëâ dH*, ËÌ
ßäG¼Ù däâËä dH $ dâ {Soäâ ! ßä{ ß{Gä íÒcî{ ¬Æeâ ôä<½ <ÙG {S<ËÇh Ùâ]Gâ ÙA<´òâ, ¬Æe Vâ <v>{
Xîô G ô<dòâ $
404-ß®òä¦¬ $ BXîËä_
¬G {ÒG _â êG¬G ôdH, ßO¬ <GO¬ ¬Â_ Väâ _dH $$ µ>âXî $$
{¶ú ÒäòÆ ´â Vd´ V¬äÒH, f<fdô Xâî øô ßä¶hH VÂô $
fAË_ VÙä <¬_H VÆ]Ùäkù, ßGdÙ fÄÙ Ì´äÒH ËÂô $$ 1 $$
Ì¶XîGä<_1 VÙä ôV {AÒH, ËÌ òdØ ¬GÒä XîdA* G ´äk $
<ÒXîVâ Xî¬_ {Sâ¬ ´Ì ê{´H, ÌS@ ÁÒ Xî[ XîôH Vdäk $$ 2 $$
ÌHV OÆóîä ¬H* Jòäâ<Ë <ÒúäôH, ËÌ Ëâ<d* VÂeH <½oÆÒG ôäk $
ß¶Ëô ßä{ <¬_H ß<ÒGäfA, {Ù ßäG¼Ù Xîä_ G<d* ]äk $$ 3 $$
´ä¬h ¬ôh ´äk oÒ oä´H, ßÒôh Xâî øô Òôh V¬äk $
ÙäÙõ ´äò <¬_H ÓÁÒG, ËÌ òdØ ßäÒäOÒG <Ò_äk $$ 4 $$
404-405 ¬â* ß®òä¦¬ <ÒÉò Xîd ôdâ dH*´äâ VäTG ¨äôä {S¬ ¬G ßäHô {Sähäâ* Xîäâ
ß{Gâ Òf Xîô _âËä dH, ÒdA V¬ä<T ¬â* Níô ôdËä dH ßäHô ÒâÙ Vâ oA ßO¬ ÌS@ Xîäâ {SäIË XîôËä
dH $ kªä GäªA cî{ ú¼j Xâî Òä¬ íÒô cî{ øô ¬â* <{*O_ä GäªA cî{ VÂòù Xîäâ _äËä dH, <óîô ÙäâGäâ*
VÆÉÆPGä1 ¬â* _äXîô, {¶ú {Sähäâ* Xîäâ Vd´äÒíä cî{ V¬ä<T ¬â* _AG XîôËä dH, ËÌ VÙä fAË_ ßäHô
VÆ]Ùä<òGA ßÒíä {Sä³ däâËA dH ßäHô Òdä¶ æXîä dØßä {Säh ßGädË GäÙ cî{ GOäªä Ì´äGâ
_OËä dH Ëä VäTXî VÆÉÆPGä Xâî ¨äôä VÙä ßäG¼Ù-ôV Xîä {äG XîôËä dH, ËÌ òd ¬G êV íäG
Xîäâ v>äâª Xîô XîdA* oA GdA* ´äËä $ kV {SXîäô VäTG Vâ ´Ì {ô¬-{Sâ¬ ê¦{¼G däâËä dH, ËÌ tÙò-
Xî¬_ <]_ ´äËä dH ßäHô ÌS@, ÁÒ Xîäâ ß{GA ßäâô ßäOâ ÌÑäGâ Xî[ VdäòËä XîôËä dH, <óîô
VäTXî oS¬ô OÆóîä ¬â* ®òäG cî{ ßäVG _Oä Xîô {ôÌS@ Jòäâ<Ë Xîäâ Ùâ]Ëâ dØòâ <Òúäô XîôËä dH, ËÌ
êVâ <½oÆÒG Xâî ôä´ä {ôÌS@ oäVGâ _OËâ dH* ßäHô Òd íÒò¶ oAËô dA ß<ÒGäfA ÌS@ ¬â* ßoâÙc{
Vâ <¬_ ´äËä dH, Òd ÌS@ {Ù ßäG¼Ù cî{ dH, êV¬â* NíË Xîäâ Xîä_ GdA* ]äËä, ´¼¬Gä-¬ôGä Ùõô
däâ ´äËä dH, Vä¶VäuôXî oäÒGäB¤ tÙò Vâ oäO ´äËA dH* $ ßÒhù ÌS@ Xâî íÒcî{ ¬â* Òhù cî{ ÁÒ
V¬ä ´äËä dH $ kV {SXîäô ´Ì ÁÒä¦¬ä ÓÁÒG ÌS@ ¬â* ´ä <¬_Ëä dH, ËÌ òd ßäGä ´äGä cî{
V¶Väô êVXîä Gbµ> däâ ´äËä dH $
405-BXîËä_
ÁÒG ¬ÂôA1 ¬âôâ ßäË¬ ôä¬, oäO Ìªâ {äòäâ <G´ l>ä¬ $$ µ>âXî $$
fÄÙ ßGädË ê{´H ´dä¶, VÆÉÆPG ô¶O _OäÒH Ëdä¶ $
Ëd¶ ô¤O _äOH <G¬ù_ däâk, òâ ËË ê{´H ´äGH* Väâk $$ 1 $$
VôÒô Ëdä¶ d¶Vä ôdH, Xîô íGäG VÌH VÆ] _dH $
VÆ]Ùäkù Xîäâ GHGdØ¤ ´äâk, ¦òäâ* ¦òäâ* ¬G ß<Ë ßäG¼Ù däâk $$ 2 $
Väâ d¶Vä fôhäO<Ë ´äk, VÆ¼Ùuô Ëdä¶ {]ä_H {äk $
{AÒH ß¬ÈË GAeô GAô, ÌHl>â Ëdä¶ ÓË OÆæ {Aô $$ 3 $$
Ëd¤ oäÒ {Sâ¬ Xî[ {Â´ä däâk, ´ä {ô <Xîô{ä ´äGH Väâk $
XÈî{ä Xîô duô Ùâk ê¬¶O, Ëd¤ ´G {äòäâ <Goùò V¶O $$ 4 $$
ËÌ d¶Vä ¬G ßäG¶Ù däâk, ÒíËÆ ßOäâúô _]H ôâ Väâk $
´äXîäâ dôA _]äÒH ßä{, Ëä<d G <_{H* {Æ¼ò G {ä{ $$ 5 $$
Ëd¤ ßGdÙ Ìä´â ßÝØË ]â_, ÙA{Xî ´_H ÌäËA <ÌG Ëâ_ $
ß]¶«> Jòäâ<Ë Ëd¤ oòäâ {SXîäV, óîäO ÌV¶Ë Jòäâ* Ìäôd ¬äV $$ 6 $$
½ò-íäG <Gô¼Ëô <GôTäô, Ëd¤ {SoÆ ÌHl>â V¬ù Väô $
GHGdØ¤ <Gô]Â¶ Ëäâ VÆ] däâk, Ëä<d {ÆæÉ Xîäâ _]H G Xîäâk $$ 7 $$
BâVä dH duô ÙAGÙòä_, VâÒXî Xî[ ´äGH* {S<Ë{ä_ $
ú_Æ d¶Vä Ëd¤ úôh V¬äG, Ëd¤ ÙäÙõ {dØ¤úâ {uôÒäG1 $$ 8 $$
1
ßä¦¬ íÒcî{ ôä¬ dA ¬âôâ <_òâ ÁÒG ´ªA dH* $ ¬âôâ <Òfä_ oäyò â, ËÌ dA Ëäâ ¬H*Gâ <G´
Tä¬ ÌS@ Xîäâ {Sä³ <Xîòä dH $ ´dä¶ tÙò Ùâf ¬â* ßGädË GäÙ ê¦{¼G däâËä dH, Òdä¶ dA d¬ VÆÉÆPGä
¨äôä {SoÆ Xâî íÒcî{ ¬â* {Sâ¬ _OäËâ dH* $ Òdä¶ {Sâ¬ _OäGâ {ô {SähA <G¬ù_ däâ ´äËä dH $ òd {Sâ¬-Ë¦Ò
<´V¬â* ê¦{¼G däâËä dH, ÒdA kVXâî ¬d¦Ò Xîäâ ´äGËä dH $ Òdä¶ dA tÙò VôäâÒô ¬â* V¶Ë-d¶V ÒÈ<¸
¨äôä ôdËâ dØòâ ÌS@ <ú¼ËG cî{ ´_ ¬â* <G¬yGËä cî{ íGäG XîôXâî VÌ {SXîäô Vâ dA VÆ] {Sä³ XîôËâ
dH* $ ´HVâ 2 VÆ] {SÙäËä ßä¦¬-Jòäâ<Ë Xîäâ ·äG Gâ½äâ* Vâ Ùâ]Ëâ dH*, ÒHVâ 2 dA ¬G ¬â* ß<Ë ßäG¼Ù
däâËä dH $ ´dä¶ ßý>Ù_-Xî¬_ {ô V¶{Âhù <V<¾òäâ* Vâ òÆÓî ÓËOÆæ {ô¬ä¦¬ä <ÒfâÉ cî{ Vâ <Òôä´â
dH* Òdä¶ ´äâ V¶Ë-d¶V êGXî[ fôh ´äËä dH, êV V¶Ë Xî[ ÌÆ<¾-VÆ¼ÙôA Òdä¶ {ô êG {SoÆ Xâî {Ù-
Xî¬_äâ* Xîäâ {Sâ¬-´_ Vâ TäâËA dH ßäHô ß¬ÈË-eôGâ cî{ {SoÆ Xîä ÙfùG-GAô {äG XîôËA dH $ Òdä¶
a¾ä-{Sâ¬ Vâ ÌGA Vä¬OSA Vâ {Â´ä däâËA dH $ <´V {ô êG {SoÆ Xî[ XÈî{ä däâËA dH, ÒdA êV {Â´ä {¾<Ë
Xîäâ ´äGËä dH $ XÈî{ä XîôXâî duô dA {Sâ¬ Xî[ _dô {SÙäG XîôËâ dH* $ ¬Æe ÙäV Gâ êGXî[ XÈî{ä Vâ dA
êGXîä <Goùò V¶O {Sä³ <Xîòä dH $ ´Ì ´äâ kN¼jòäËAË ÌS@ ÒíËÆ Xîäâ _]Ëä dH ËÌ êVA V¶Ë-d¶V
Xâî ¬G ¬â* ßäG¼Ù däâËä dH $ <´VXîäâ duô ß{Gä íÒcî{ íÒò¶ <Ù]äËâ dH* Òä <´VXîäâ duô ß{Gä
íÒcî{ dA oäVËâ dH*, êVâ {Æ°ò-{ä{ <_{äò¬äG GdA* XîôËâ $ Òdä¶ tÙò Ùâf ¬â* ßGädË Ìä´â Ì´Gä
cî{ ßÝØË ]â_ däâËä dH $ <ÌGä Ì¸A Ëâ_ dA ÙA{Xî ´_Ëä dH, êVXî[ ßä¦¬-Jòäâ<Ë Xîä ß]°«>
{SXîäf däâ ôdä dH $ Jòäâ* ÒV¶Ëäâ¦VÒ óîäO Xîä ßäG¼Ù däâËä dH, êVXâî V¬äG Ìäôd ¬äV dA ßäG¼Ù
ôdËä dH $ <Giúò dA, <½XÆîµ>A-ËAô1; ¬G, ÌÆ<¾, <ú¸ Òä ´äOSË, íÒIG, VÆÉÆ<³ cî{ ËAGäâ* íäGäâ*
ôäO _<_Ë 25 715
¬â* <ÒiÒ Xâî Väô, V¬ù {SoÆ <Gô¼Ëô <Òôä´¬äG dH* $ ¬H* êGXîäâ oAËô Xâî Gâ½äâ* Vâ Ùâ]Ëä dõ¤ Ëäâ ßäG¼Ù
däâËä dH $ êG {ô¬-{ÆæÉ Xîäâ Ì<d¬Æù] ß·äGA Xîäâkù oA GdA* Ùâ] VXîËä $ Òâ ÙAG Ùòä_Æ duô BâVâ
VÒù· ßäHô êÙäô dH*VâÒXî Xâî ¬G Xî[ k¿v>ä ßäHô {uôNí<Ë Xîäâ ´äGXîô Ë¦Xîä_ êVXî[ ôÇä
XîôËâ dH* $ ßôâ ÁÒ cî{ d¶V ! ´dä¶ êG V¬ íÒcî{ {SoÆ Xâî úôh dH* Òdä¶ dA ú_, Òdä¶ {dØ¤úGâ {ô
dA Ëâôä ¬äGÒ-´¼¬ l>AXî1 V¬eä ´äòOä $
406-ßä¦¬ {ô¬ä¦¬ä ôäV $ BXîËä_
øµ> øµ> Oäâ{A øµ> øµ> Xîä¼d, øµ> øµ> ôä¬ ß¬ô ßíäG $$ µ>âXî $$
O¶Oä ´¬Gä ß¶Ëô-ÒâÙ, VôíÒËA GAô ÌdH {SíÒâÙ $$ 1 $$
XÆ¶î´ Xâî<_ Ëd¤ {ô¬ <Ò_äV, VÌ V¶OA <¬_ ]â_H* ôäV $$ 2 $$
Ëdä¤ <ÌG ÌHGä Ìä´H* ËÂô, <ÒXîVH XîÒ_ ú¶Ù ßæ VÂô $$ 3 $$
{Âôh ÌS@ {ô¬ {ôXîäV, Ëd¤ <G´ Ùâ]H ÙäÙõ ÙäV $$ 4 $$
k<Ë ôäO oH*cî V¬ä³ : $$ 24 $$ {Ù 34 $$
ßä¦¬ íÒcî{ {ô¬ä¦¬ä Xâî ôäV Xîä cî{Xî ÌËä ôdâ dH*{S¦òâXî fôAô ¬â* ÒÈ<¸ cî{ Oäâ<{òä¶
ßäHô VäÇA úâËG cî{ XÈîbh dH* Ëä {S¦òâXî fôAô ¬â* dA ß¬ô ôä¬ cî{ XÈîbh Xîä ßbµ>Ù_-Xî¬_
cî{ ÒÈ¼ÙäÒG íäG dH $ <{*O_ä cî{ O¶Oä ßäHô kªä cî{ ò¬ÆGä dH $ êG ÙäâGäâ* Xâî ¬®ò Éµ>è úXSî cî{
ß¼ËÒâùÙ Ùâf dH $ ´HVâ VôíÒËA {È»ÒA Vâ ê¬¶OËA dH, ÒHVâ dA VÆÉÆPGä cî{ VôíÒËA <¬_Gâ {ô
ßäùËè XÆ¶îoXî däâGâ {ô fôAô Vâ {SíÒâÙ ßäËä dH, ÒdA VôíÒËA Xîä GAô {SÒäd dH $ VäÇA-
úâËGäXîäô ÒÈ<¸òäâ* Xîäâ ´äâ {ô¬äG¼Ù däâËä dH Òd XÆ¶î´ XSî[ªä dH $ ¬G, ÌÆ<¾ kN¼jòä<Ù VoA VäA
<¬_Xîô oOÒËè {ôäòhËä cî{ ôäV ]â_Ëâ dH* $ êV ß¼Ëô ôäV ¬â* <ÌGä ÒähA dA ÒÈ<¸ ¬ä½ Vâ OäG
däâËä dH, <ÌGä dääâ* dA ßGädË GäÙ cî{ GOäªä Ì´Ëä dH $ tÙò-Xî¬_ <]_ ´äËä dH $ kªä
GäªA cî{ ú¼j¬ä ßäHô <{*O_ä cî{ VÂòù, VÆÉÆPGä cî{ ßNyG ¬â* _ò däâ ´äËâ dH*, ËÌ Òdä¶ {ô BXî
¬ä½ {ô¬ {SXîäf íÒcî{ {Âhù ÌS@ Xîäâ êGXâî <GÁ oÓî <G´ä¦¬ä cî{ Vâ Ùâ]Ëâ dH* $
k<Ë aA ÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXîä ôäO oHôÒ V¬ä³ : $$ 24 $$
ß ôäO _<_Ë 25
407-{ôäo<Óî $ <½Ëä_
ôä¬ ËÂ¶ ¬äâôä däH* Ëäâôä, {äkG {ôË <Gdäâôä $$ µ>âXî $$
BXH*î V¶OH* ÒäVä, ËÆ¬ l>äXÆîô d¬ ÙäVä $$ 1 $$
ËG ¬G ËÆ¬ Xîäâ ÙâÌä, Ëâ´ {Æ¶´ d¬ _âÌä $$ 2 $$
ôV ¬ä¤dA* ôV däâkÌä, Jòäâ<Ë íÒcî{A ´äâkÌä $$ 3 $$
ÌS@ ÁÒ Xîä ¬â_ä, ÙäÙõ GÂô ßXâî_ä $$ 4 $$
{ôäo<Óî <Ù]ä ôdâ dH*dâ ôä¬ ! ßä{ ¬âôâ dH* ßäHô ¬H* ßä{Xîä dõ¤ $ ¬H* ßä{Xâî úôhäâ* ¬â*
{XîªXîô {SäùGä Xîô ôdä dõ¶ßä{ íÒä¬A ßäHô ¬H* ßä{Xîä ÙäV dõ¶ $ ßË: d¬ ÙäâGäâ* BXî däâXîô
Xâî Vä dA <GÒäV Xîôâ* $ ¬H* ß{Gä ËG ¬G ßä{Xîäâ Ùõ¶ ßäHô ßä{Xîä Ëâ´-{Æ¶´ _Â¶ $ ´HVâ ôV ¬â* ôV
BXî däâ ´äËä dH ÒHVâ dA ßä{Xâî íÒcî{ ¬â* ß{Gâ ßä¦¬ä Xîäâ BXî XîôXâî Jòäâ<Ë íÒcî{ Xîäâ dA
Ùâ]Â¶ $ ÌS@ ßäHô ÁÒ Xîä <¬_G däâ ´äò, ßäHô ¬H* BXî ¬ä½ ß¨HË cî{ dA däâXîô ôdõ¶, BâVA XÈî{ä
Xî[<´òâ $
408-(<¬ôäl>A) ßG¼òfôh $ <½Ëä_
¬âôâ OÈd ßäÒ däâ OÆæ ¬âôä, ¬H* Ìä_Xî VâÒXî Ëâôä $$ µ>âXî $$
¬äË <{Ëä ËÂ¶ ßPdúä1 íÒä¬A, ÙâÒ d¬äôâ ß¶Ëô´ä¬A $$ 1 $$
ßPdúä VJ´G ßPdúä Ì¶TÂ, {Säh d¬äôâ ßPdúä <´¼Ùõ $ $ 2 $$
ßPdúä {SAË¬ ßPdúä ¬â_ä, ßPdúä ÁÒG ßä{ ßXâî_ä $$ 3 $$
ßPdúä VäA V¶O VGâdA, ôä¬ <ÌGä ÙØ] ÙäÙõ ÙâdA$$ 4 $$
ßG¼ò fôh <Ù]ä ôdâ dH*dâ ¬âôâ OÆæÙâÒ ôä¬ ! ¬âôâ ß¼Ë:Xîôh cî{ øô ¬â* {Täuôòâ $ ¬H*
ßä{Xîä dA Ìä_Xî ßäHô VâÒXî dõ¤ $ dâ ß¼Ëòäù¬A ! d¬äôâ1 Ëäâ ¬äËä, <{Ëä, íÒä¬A, ÙâÒËä,
VJ´G, Ìä¼TÒ, Á<ÒË ô]Gâ Òä_â {Säh, <{SòË¬-VP¬â_G, ÁÒG-VdäòXî ßäHô V¶O ôdGâ
Òä_â íGâdA, ßä<Ù VÌ XÆîv> ßä{ ßXâî_â dA dH* $ dâ ôä¬ ! ßä{ Xâî <ÌGä ¬âôâ ÁÒä¦¬ä Xîäâ ß<Ë
ÙØ:] ôdËä dH $
409-(OÆ´ôäËA) <dËäâ{Ùâf $ O´Ëä_
Òäd_ä ¬ädôä ! {S â ¬ o<Óî ôV {A<´òâ ,
ô<¬òâ ô¬Ëä ôä¬, ¬ädôä Òäd_ä ôâ $
<dôÙä Xî¬_ ¬â* ôä<]òâ, ê¸¬ Bd´ l>ä¬,
¬ädôä Òäd_ä ôâ $$ µ>âXî $$
Òäd_ä ¬ädôä ! VËOÆ æ fôhâ ßhVôâ ,
VäTÆ V¬äO¬ äk, ¬ädôä Òäd_ä ôâ $
ÒähA ÌS@ Ì]ä<hòâ, ßäG¼Ù ¬â* <ÙG ´äk, ¬ädôä Òäd_ä ôâ $$ 1 $$
Òäd_ä ¬ädôä ! ßäË¬ ßGÆ o Ò Fî{´â ,
ê{´â ÌS @ <OòäG, ¬ädôä Òäd_ä ôâ $
VÆ] VäOô ¬â* eÂ<_òâ, Väúäâ íGäG, ¬ädôä Òäd_ä ôâ $$ 2 $$
Òäd_ä ¬ädôä ! oÒ Ì¼TG VÌ vÂ><µ>òâ,
Xî¬ù G _äOâ Xîäâk, ¬ädôä Òäd_ä ôâ $
ÁÒG ¬Æ<Óî óî_ {ä<¬òâ1, ß¬ô ßoò {Ù däâk, ¬ädôä Òäd_ä ôâ $$ 3 $$
ôäO _<_Ë 25 717
Òäd_ä ¬ädôä ! ßl> <V<T GäH <G<T ßä¤Ohâ*,
{ô¬ {Ùäô úäô, ¬ädôä Òäd_ä ôâ $
ÙäÙõ ´G Ùâ]â GdA*, ôäËäâ <Vô´Gdäô, ¬ädôä Òäd_ä ôâ $$ 4 $$
<dË Xîô ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*dâ <{Sò <fbò ! {Sâ¬äo<Óî-ôV Xîä {äG Xîôäâ $ tÙò-Xî¬_
¬â* VÙä ôä¬ Xîä ®òäG ô¢]äâ, ôä¬ Xâî ®òäG Xâî <_òâ, òdA ê¸¬ íäG dH <Xî¼ËÆ VÙèOÆæ Xî[ fôh
<_òâ <ÌGä òd Xîä¬ GdA* ú_Ëä, V¶Ëäâ* Xîä V¬äO¬ oA däâGä dA úä<dòâ $ V¶Ë ÌS@ VPÌ¼TA ÒähA
XîdËâ dH*, êGXâî V¶O Xâî <ÙG ßäG¼Ù {ÂÒùXî <GXî_Ëâ dH* $ ÌÆ<¾ ¬â* ßä¦¬äGÆoÒ ê¦{¼G däâXîô ÌS@
·äG {SXîµ> däâËä dH <óîô Ëäâ VäTXî VÆ]-VäOô ¬â* eÂ_Ëä dH $ òdA V¿úä íGäG dH $ kV íGäG Vâ
V¶{Âhù V¶Väô Ì¼TG ]Æ_ ´äËâ dH*, XîËùáò oäÒ G ôdGâ Vâ Xîäâkù oA Xî¬ù Xîä óî_ GdA* _OËä $
ÁÒ¼¬Æ<Óî cî{ óî_ {Sä³1 XîôXâî ß¬ô-ßoò {Ù Xîäâ {Sä³ däâËä dH $ <óîô êVXâî <GÒäV íäG Xâî
ßä¤Oh ¬â* ßbµ><V<¾, GÒ<G<T, ßäHô ßù, T¬ù, Xîä¬, ¬äâÇ, òâ úäôäâ* {ô¬ {Ùäù ßäËâ dH* <Xî¼ËÆ
Òd oÓî êGXî[ ßäâô Ùâ]Ëä oA GdA*, Òd Ëäâ VÈ<bµ>XîËäù {SoÆ Xâî íÒcî{ ¬â* dA ßGÆÓî ôdËä dH $
410-ß]¶«> {SA<Ë $ O´ Ëä_
d¬äôäâ ¬G ¬äkù ! ôä¬ Gä¬ ô¤O ôäËäâ $
<{Ò <{Ò XîôH {AÒ Xîäâ ´äGH*, ¬OG ôdH ôV ¬äËäâ $$ µ>âXî $$
VÙä fA_ V¶ËäâÉ VÆdäÒË, úôh XîÒ_ ¬G Ìä¤Täâ $
<dôÙä ¬ä¤dA ´ËG Xîô ôä]äâ, ¬äGäâ ô¶Xî TG _äTäâ $$ 1 $$
{Sâ¬ oN¢Ë {SA<Ë duô ´äGäH*, duô VâÒä VÆ]Ùäkù $
·äG ®òäG ¬äâdG Xîäâ ¬âôâ, X¶î{ G _äOH Xîäkù $$ 2 $$
V¶<O VÙä dâË duô _äOäâ, ß¶O ßäHô G<d* ßäÒâ $
ÙäÙÂ ÙAG Ùòä_ Ù¬äâÙô, Väô VÆTä ôV oäÒâ $$ 3 $$
ß]°«> {SA<Ë <Ù]ä ôdâ dH*dâ oäkù ! d¬äôä ¬G ôä¬-Gä¬ Xâî {Sâ¬ ¬â* dA ßGÆô¢Ë dH $
<{SòË¬-<{SòË¬ XîôËä ôdËä dH, BXî ¬ä½ <{SòË¬ Xîäâ dA ´äGËä dH $ <{SòË¬ Xâî <ú¼ËG ¬â*
<G¬yG ôd Xîô êVA Xâî {Sâ¬-ôV ¬â* ¬íË ôdËä dH $ VÙä dA fA_, V¶ËäâÉä<Ù ÙHÒA OÆh ß¿v>â _OËâ
dH*, ¬G {SoÆ Xâî úôh-Xî¬_äâ* ¬â* dA Ì¤Tä ôdËä dH $ ´HVâ <XîVA ô¶Xî Xîäâ TG <¬_ ´äò ËÌ Òd êVâ
Ìªâ ò¦G Vâ ô]Ëä dH, ÒHVâ dA ¬H* ôä¬-Gä¬ Xîäâ ò¦G {ÂÒùXî tÙò ¬â* ô]Ëä dõ¤ $ ¬H* _äH<XîXî {Sâ¬,
GÒTä-oN¢Ë ßäHô {Sâ¬äoN¢Ë BXî ¬ä½ duô Xîäâ dA V¬eËä dõ¶ $ duô VâÒä dA ¬Æeâ VÆ]{SÙ dH $ ¬âôâ
tÙò ¬â* ·äG ßäHô ®òäG oA <ÒiÒ-<Ò¬äâdG oOÒäGè Xîä dA dâ $ kVVâ tÙò ¬â* ¬_-<ÒÇâ{ GdA* _O
{äËâ $ VÙä Vä ôdGâ Òä_â duô Vâ ¬âôä {Sâ¬ _Oä dH $ ¬âôâ tÙò ¬â* {Sâ¬-{ä½ Xâî cî{ Vâ
ß¼ò Xîäâkù oA GdA* ßäËä $ ÙAG-Ùòä_Æ Ùä¬äâÙô oOÒäGè dA ß¬ÈË-Väô Xâî V¬äG ¬Æeâ <{Sò
_OËâ dH* $
411-Vä<dÌ <VóîË $ ôä´¬ÈOä¶Xî Ëä_
¬dôÒäG1 ¬dôÒäG,
ßäÌ2 ÌäÙ3 ]äXî4 ßä<Ëf5 ßäÙ¬6 GAfäG $$ µ>âXî $$
fAf {ä¤Ò dä Xî[òâ, GHG Xî[òâ XîäG $
¬Æ] Xî[òä ÁÒ ÙAòä, ôä<´Xî7 ôd¬äG8 $$ 1 $$
¬äÙô9 <{Ùô10 {ôÙ# {äâf11, Vä¶kÍ VÆÌdäG12 $
V¶O ôdH ÙíË13 OdH, Vä<dÌ VÆ_ËäG $$ 2 $$
òä20 XîôA¬14 òä ôdA¬15, ÙäGä16 ËÂ¶ ÙAÒäG17 $
{äXî18 GÂô dH d´Âô 19, ÙäÙõ dH dHôäG $$ 3 $$
kù£ô Xâî OÆh <Ù]ä ôdâ dH*Òâ {SoÆ Ùòä_Æ1 dH*, ß<Ë Ùòä_Æ dH* $ ´_2, ÒäòÆ3, {È»ÒA4,
ßNyG5 ßäHô ¬äGÒ6 ê¼dA* Xâî VÈ´G cî{ <Òfä_ OÆh Xâî <ú¼d dH* $ ê¼dA* {SoÆ Gâ ¬äGÒ Xâî <fô, {Hô,
dä Gâ½, aÒh, ¬Æ]ä<Ù ß¶O fäâoäù l>AXî íäGäâ* {ô ôúâ dH* $ fôAô ¬â* ß{Gä ß¶f íÒcî{ ÁÒ
ô] <Ùòä dH ßäHô Òâ Ùòä_Æ8 dA Á<ÒXîä7 {SÙäG XîôËâ dH* $ Òâ {<Ò½12 {SoÆ dA ¬äËä9, <{Ëä10 ßäHô
ÙäâÉäâ*11 Xîäâ <v>{äGâ Òä_â dH* $ Òâ o¢Ë Xâî Vä ôdËâ dH*, <Ò{<¸ ¬â* dä13 {XîªËâ dH*, Òâ dA o¢Ëäâ* Xâî
ÌäÙfäd dH* $ dâ20 V¶Väô ôúGä cî{ Xî¬ù14 XîôGâ Òä_â, ß<Ë XÈî{ä_äâ15 ! ßä{ VÒù·16
ßäHô ¬däGè17 dH* $ {Soäâ19 ! ßä{Xîä íÒcî{ {<Ò½18 dH, ¬H* ßä{Xâî OÆhäâ* Xîäâ Ùâ]Xîô ßäiúòù-
ú<XîË dõ¤ $
k<Ë aAÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXî ôäO _<_Ë V¬äIË# $$ 25 $$ {Ù 5 $$
ß ôäO ´HËaA 26
412 ß<¬µ> Gä¬ <ÒGËA $ {¶´äÌA <½Ëä_
Ëâôâ Gä¬ Xî[ Ì<_ ´äF¤î, ´dä¤ ôdõ¶ <´V l>äF¤î $$ µ>âXî $$
Ëâôâ ÌHGäâ* Xî[ Ì<_däôA, Ëâôâ GHGdØ¤ Fî{uô ÒäôA $
ËâôA ¬Âô<Ë Xî[ Ì<_ Xî[ËA, Ìäô-Ìäô däH* ÙAËA $$ 1 $$
fäâ<oË GÂô ËÆPdäôä, VÆ¼Ùô Jòäâ<Ë ê´äôä $
¬Al>ä {Säh <{òäôä, ËÂ dH {AÒ d¬äôä $$ 2 $$
Ëâ´ ËÆPdäôä Xî<dòâ, <G¬ù_ XîädâG _<dòâ $
ÙäÙõ Ì<_ Ì<_ Ëâôâ, ßäÒ <{òä ËÂ¶ ¬âôâ $$ 3 $$
Gä¬ ßäHô Gä¬A ¬â* ß]°«> {Sâ¬ dØòâ Gä¬A Xî[ {SäNIË Xâî <_òâ <ÒGò Xîô ôdâ dH*<{SòË¬
ôä¬ ! ¬H* <´V ßÒíä ¬â* ßäHô <´V íäG ¬â* ôdõ¤Oä, ßä{Xâî Gä¬ Xî[ Ëä ÒúGäâ* Xî[ Ì<_däôA
ôäO TGäaA 27 719
´äËä ôdõ¤Oä $ ßä{Xâî Gâ½äâ* {ô ß{Gâ Xîäâ <Gv>äÒô XîôËä d¶Â $ Ìäô-Ìäô ßä{Xî[ ¬Â<Ëù {ô ß{Gä
VÒùíÒ <Gv>äÒô XîôXâî ßä{Xîäâ V¬{ùh Xîô ÙâËä dõ¤ $ ßä{Xîä cî{ VÆ¼Ùô-Jòäâ<Ë Xâî {SXîäf V<dË
däâGâ Vâ fäâoäò¬äG däâ ôdä dH $ ßä{ d¬äôâ ß<Ë ¬TÆô {Säh-<{Sò íÒä¬A dH* $ Xî<dòâ, ¬H* ßä{Xâî
Ëâ´äâ¬ò <G¬ù_ íÒcî{ Xîäâ ¢òäâ* GdA* {SäIË Xîcî¶Oä ? ¬H* ßä{Xî[ Ìäô¶Ìäô Ì<_däôA ´äËä dõ¤ $
<{SòË¬ ! ßä{ ¬âôâ tÙò ¬â* {Täuôòâ $
413-<Òôd <ÒGËA $ {¶´äÌA <½Ëä_
¬âôâ ÁÒ Xî[ ´äGH* ´äGôäk, ËÆ¬ ËH* VâÒXî Xîdä ÙØôäk1 $$ µ>âXî $$
´_ <ÌG ´HVâ ´äk <´ò Ë_óîË, ËÆ¬ <ÌG ËHVâ d¬dØ <Òdäk $
ËG ¬G áòäXÆî_ däâk <ÒôdGA, Ùôf <{òäVA {Säh ´äk $$ 1 $$
´HVâ <ú¸ úXîäâô ú¶Ù ¬G, BâVâ ¬äâdG d¬<d ßäk $
<Òôd ßNyG ÙdË ÙäÙõ Xîäâ, ÙfùG {ôVG ËGä <Vôäk 1 $$ 2 $$
k<Ë aA ôäO ´âËaA V¬äIË# $$ 26 $$ {Ù 2 $$
<Òôd {ÂÒùXî ÙfùGäù <ÒGò Xîô ôdâ dH*dâ ´äGGâ Òä_äâ* ¬â* ß<Ë aâbl> {Soäâ ! ¬âôâ ¬G Xî[ VÌ
Ní<Ë ßä{ ´äGËâ dH*, ßä{Vâ VâÒXî ¢òä <v>{ä VXâîOä ? ´HVâ ´_ <ÌGä IòäVâ {SähA Xîä {Säh
Ëªóî-Ëªóî Xîô fôAô Vâ <GXî_ ´äGâ Xîäâ ËHòäô däâËä dH, ÒHVâ dA ßä{Xâî <ÌGä d¬äôä V¬ò
áòËAË däâ ôdä dH $ ¬Æe <ÒôdGA Xâî ËG ¬G áòäXÆî_ däâ ôdâ dH*, ÙfùG-Òäuô Xî[ IòäV Vâ áò<Ë
däâXîô {Säh fôAô Vâ <GXî_ ´äGâ Xîäâ êxË dH* $ ´HVâ úXîäâô Xâî <ú¸ ¬â* ú¼j¬ä ÌVä ôdËä dH, ÒHVâ
dA d¬äôâ ¬G ¬â* ¬äâdG ÌVâ dØòâ dH* $ ¬Æeâ <ÒôdäNyG ´_ä ôdA dH, ßä{ ß{Gâ ÙfùG Ëä í{fù ÙâXîô
¬âôâ fôAô Xîäâ fAË_1 Xîuôòâ $
k<Ë aA ÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXîä ôäO ´HËaA V¬äIË# $$ 26 $$
ß ôäO TGäaA 27
414-ß<¬µ> ß<ÒGäfA ô¶O $ TA¬ä Ëä_
ô¤O _äOäâ ôâ ôä¬ Xîäâ, Väâ ô¤O XîÙâ G ´äkù ôâ $
duô ô¤O ¬âôäâ ¬G ô¤yòäâ, ßäHô G ô¶O VÆdäkù ôâ $$ µ>âXî $$
ß<ÒGäfA ô¤O Fî{Gäâ, ôú ¬ú _äOäâ úäâ_äâ ôâ $
Väâ ô¤O VÙä VÆdäÒGäâ, BâVäâ ô¶O ß¬äâ_äâ ôâ $$ 1 $$
duô ô¤O XîÙâ G FîËôH, <ÙG <ÙG däâk VÆôäâ ôâ $
<GË GÒäâ <GÒäùh dH, XîÙâ G H_ä o¶Oäâ ôâ $$ 2 $$
Väúäâ ô¤O Vd´H* <¬Áòäâ, VÆ¼Ùô ô ß{äôäâ ôâ $
oäO <ÌGä ¢òäâ* {äkòâ, VÌ ô¤O ¬ä¤dA* Väôäâ ôâ $$ 3 $$
ßÒôh Xîäâ Xîä Òô<hòâ, Väâ ô¤O Vd´ íÒcî{äâ ôâ $
Ì<_däôA êV ô Xî[, ´G ÙäÙõ Ùâ] ßGÂ{äâ ôâ $$ 4 $$
414-415 ¬â* G <¬µ>Gâ Òä_â ß<ÒGäfA ÌS@ cî{ ô¶O Xîä {uôúò Ùâ ôdâ dH*-ßôâ ! ¬âôâ
<Gô¶´G-ôä¬ cî{ ô¶O _Oä dH, Òd XîoA oA dµ>Gâ Òä_ä GdA* dH $ ¬âôä ¬G duô-ô¤O Vâ ô¤O Oòä dH, ßÌ
ß¼ò ô¶O ß¿v>ä GdA* _OËä $ òd ß<ÒGäfA ô¶O tÙò ¬â* dA ê¦{¼G dØßä dH ßäHô ¬âôâ ¬G cî{ úäâ_ä
Xâî ]ÂÌ ôú¬ú Xîô _Oä dH $ Òd BâVä ß¬ÂÁò ô¶O dH ´äâ VÙä dA VÆ¼Ùô _OËä dH ßäHô Òd duô ô¶O
XîoA oA êËôËä GdA*, {S¦òÆË {S<Ë<ÙG VÆ¼Ùô däâËä ´äËä dH $ <G¦ò GÂËG ôdËä dH, ÇAhËä cî{
ÒähäøäË Vâ ô<dË dH, XîoA oA Gbµ> G däâOä $ òd V¿úä ô¶O V¶Ëäâ Xî[ V¶O<Ë Vâ ßGäòäV dA <¬_ä
dH ßäHô VÆ¼Ùô Ëä ß{äô dH $ òd V¶{Âhù ô¶Oäâ* ¬â* Väô cî{ ô¶O oäyò <ÌGä XHîVâ {SäIË däâ VXîËä dH ?
ßÒhùGAò Xîä ¢òä ÒhùG <Xîòä ´äò ? òd ô¶O Ëäâ Vd´ dA VÆ¼Ùô dH $ ¬H* kV ßGÆ{¬ ô¶O Xîäâ Ùâ]
Xîô kVXî[ Ì<_däôA ´äËä dõ¤ $
415-TA¬ä Ëä_
_äO ôgäâ ¬G ôä¬ VäH*, ßÌ ßGËH* G<d* ´äòâ ôâ $
ßú_ä VäH* <ô H ôgäâ, VXHî G <ú¸ «Æ>_äòâ ôâ $$ µ>âXî $$
Jòäâ* óÆî<G*O1 ú¶ÙG ôdH, {uô¬_2 ôdH _Æoäòâ ôâ $
¦òäâ* ¬G ¬âôä ôä¬ VäH*, ßÌ Xî[ Ìâô ßøäòâ ôâ $$ 1 $$
o¤Òô G v>äªH ÌäV Xîäâ, XîÒ_ <d ôgäâ Ì¤Täòâ ôâ $
¦òäâ* ¬G ¬âôä ôä¬ VäH*, ÒâT ôgäâ <úË _äk ôâ $$ 2 $$
´_ <ÌG ¬AG G ÁÒkù, <ÒvÆ>ôË dA ¬ô ´äòâ ôâ $
¦òäâ* ¬G ¬âôä ôä¬ VäH*, BâVA {SA<Ë ÌGäòâ ôâ $$ 3 $$
Jòäâ* úäËXî ´_ Xîäâ ôµ>H, <{Ò <{Ò XîôË <Ìdäòâ ôâ $
¦òäâ* ¬G ¬âôä ôä¬ VäH*, ´G ÙäÙõ dâË _Oäòâ ôâ $$ 4 $$
d¬äôä ¬G <Gô¶´G ôä¬ Xâî íÒcî{ <ú¼ËG ¬â* _Oä dH, ßÌ ß¼ò ¬â* GdA* ´äËä $ ßú_
ÌS@ ¬â* Níô däâ ôdä dH, kVA Vâ <ú¸ ú¶ú_ GdA* däâ VXîËä $ ´HVâ V{ù1 VÆO¶T2 Xâî _äâo Vâ ú¶ÙG
{ô ôdËä dH, ÒHVâ dA ¬âôä ¬G {ô¬äG¼Ù Xâî _äâo Vâ ôä¬ Xâî íÒcî{ <ú¼ËG ¬â* _Oä ôdËä dH $ kVA
Vâ kV ÒËù¬äG ´¼¬ Xâî V¬ò ¬â* d¬ ËÈIË dØòâ dH* $ ´HVâ oS¬ô Xî¬_-O¶T Xâî <_B Xî¬_ Xîäâ GdA*
v>äâªËä, Väò¶Xîä_ VÂòù <v>{Gâ {ô êVA ¬â* Ì¼Ù däâ ´äËä dH, ÒHVâ dA ¬âôä ¬G ôä¬ Xâî íÒcî{-<ú¼ËG
Vâ <Ò¾ däâXîô êVA ¬â* _Oä ôdËä dH $ ´HVâ ´_ <ÌGä ¬¿v>A Á<ÒË GdA* ôd VXîËA, <ÌvÆ>ªËâ dA
¬ô ´äËA dH, ÒHVâ dA ¬ââôâ ¬G Gâ ôä¬ Vâ ¬AG Xî[-VA {SA<Ë Xîô _A dH, êGXîäâ v>äâª Xîô GdA* ôd
VXîËä $ ´HVâ úäËXî {ÇA íÒä<Ë ´_ Xîäâ ôµ>Ëä ôdËä dH, êVXîä V¬ò {AÒ-{AÒ XîôËâ dA ´äËä
dH, dâ ´G ! ÒHVâ dA ¬âôä ¬G ôä¬ Vâ íGâd _Oäòâ ôdËä dH $
ôäO TGä aA 27 721
416-<ÒGËA $ ÒAô <ÒXSî¬ Ëä_
¬G¬äâdG däâ ! Xî<l>G <Òôd Xî[ {Aô, VÆ¼Ùô Ùfù <Ù]äkòâ $$ µ>âXî $$
VÆGdØG ÙAGÙòä_, ËÒ1 ¬Æ] ÌHG VÆGäkòâ $$ 1 $$
Xîæhä¬ò XÈî{ä_, VXî_ <fôäâ¬<h ßäkòâ $$ 2 $$
¬¬ ÁÒG {Säh ßTäô, ß<ÒGäfA êô _äkòâ $$ 3 $$
ßÌ duô ÙfùG ÙâdØ, ÙäÙõ {Sâ¬ ÌÑäkòâ $$ 4 $$
416-419 ¬â* <Òôd {ÂÒùXî ÙfùGäù <ÒGò Xîô ôdâ dH*dâ ¬G¬äâdG ! <Òôd Xî[ áòä ÌªA
Xî<l>G dH $ ß{Gâ VÆ¼Ùô ÙfùG Xîôäkòâ $ dâ Ùòä_äâ ! ¬âôA <ÒGò VÆ<Gòâ ßäHô ß{Gâ1 Vâ ¬Æ] Xâî ÒúG
VÆGäkòâ $ VÒù <fôäâ¬<h, Xîæhä¬ò XÈî{ä_äâ ! {Täuôòâ $ dâ ¬âôâ ÁÒG Ëä {Sähäâ* Xâî ßäTäô
ß<ÒGäfA {Soäâ ! ßÌ ¬Æeâ fAøS dA ÙfùG ÙâXîô tÙò Vâ _Oäkòâ ßäHô ¬Æe Vâ {Sâ¬ ÌÑäkòâ $
417-ÒAô <ÒXSî¬ Ëä_
XîËd¤Â ôdâ däâ <ÒÙâf, duô G<d* ßäòâ däâ $
´¼¬ <VôäGäâ* ´äk, {AÒ G<d* {äòâ däâ $$ µ>âXî $$
<Ò{<Ë d¬äôA ´äk, duô VäH* Xîäâ XîdH däâ $
ËÆ¬ <ÌG Gä ßGä, <Òôd<G ¢òäâ* ôdH däâ $$ 1 $$
{AÒ Xâî <Òôd <ÒòäâO, ËG Xî[ VÆ<T GdA* däâ $
Ë_<óî Ë_<óî <´Ò ´äk, ¬ÈËXî H ôdA däâ $$ 2 $$
ÙØ<]Ë okù d¬ Gä<ô, XîÌ duô ßäÒH däâ $
ËÆ¬ <ÌG {Säh ßTäô, ÁÒ ÙØ] {äÒH däâ $$ 3 $$
{SOµ>dØ ÙAGÙòä_, <Ò_PÌ G Xî[<´òâ däâ $
ÙäÙõ ÙØ]A Ìâdä_, ÙfùG ÙA<´òâ däâ $$ 4 $$
Òâ duô <ÒÙâf ¬â* Xîdä¶ ôd Oòâ, ßäòâ GdA* $ ßoA ËXî <{SòË¬ {SäIË GdA* däâ VXâî ßäHô òd
´¼¬ áòËAË däâ ôdä dH $ Xîäâkù Ùòä_Æ V¶Ë duô Xâî {äV ´äXîô ¬âôA <Ò{<¸ êGVâ Xîdâ Ëäâ ß¿v>ä
däâ $ dâ Gä ! ßä{Xâî <ÌGä ßGä <ÒôdGA XHîVâ Á<ÒË ôd VXîËA dH ? <{SòË¬ Xâî <ÒòäâO-áòä
Xâî Xîäôh fôAô Xî[ VÆT oA GdA* ôdA dH, Ëªóî-Ëªóî Xîô {Säh ´äGâ Xîäâ êxË dH*, ¬ÈËXî V¬äG däâ
ôdA d¤Â $ ¬H* <Òòäâ<OGA GäôA êG duô Xîä ¬äOù Ùâ]Ëâ-Ùâ]Ëâ ÙØ<]Ë däâ Okù d¤Â, Òâ duô XîÌ {Täôâ*Oâ ? dâ
{SähäTäô ! ßä{Xâî <ÌGä ¬âôä ¬G ÙØ:] dA {ä ôdä dH $ dâ ÙAGÙòä_äâ ! Ùâô G Xîuôòâ, {SXîµ> däâkòâ, ¬H*
ßä{Xâî <ÒòäâO-ÙØ:] Vâ ß<Ë áòäXÆî_ d¤Â, fAøS ÙfùG ÙA<´òâ $
418-(<V*TA) ô¶O Ëä_
VÆ ô ´G 1 ¬â ô ä Òâ2 ! Xî[dH * 3 {äô _dä¶ ê ¤ 4 $
´â VÆô´G1 øô ßäÒH Òâ, <dXî5 Xîdäh6 Xîdä¶ê¤7 $$ µ>Xâ î $$
Ëäâ Ìäeâ*8 ¬âXîäH*9 úHG G ßäÒH, òâ ÙØ:] Xî[*d10 Xîdä¶ê¤ $
Ëäâ Ìäeâ* ¬âXîäH* GA*Ù G ßäÒH, ß¤<]òä¤ GAô oôä¶ê¤ $$ 1 $$
´â ËÂ¶ ¬âXîäH* VÆô´G «>âÒH11, Väâ däH* fAf Vdä¶ê¤ $
òâ ´G ÙäÙõ VÆô´G ßäÒH, ÙôOd12 VâÒ Xîôä¶ê¤ $$ 2 $$
VÆô-oA-ßä{Xâî-oÓî-dH1* , BâVâ dâ 2 ¬âôâ {Soäâ ! ¬H* kV <ÒòäâO-áòä Xîä {äô XHîVâ3 {ä
VXÂ¶îOä4 ? dâ {ô¬âiÒô1 ! ò<Ù ßä{ ¬âôâ øô {Täôâ*Oâ ËÌ Ëäâ ¬H* BXî ¬ä½5 ß{Gâ <ÒòäâO-ÙØ:] Xî[ dA
Xîä6 Xîdõ¶Oä7 $ ßä{Xâî <ÌGä8 ¬Æeâ9 <X*î<úË oA VÆ] GdA* <¬_Ëä <Xî¼ËÆ òd ÙØ:] Xî[ ÌäË
<XîV10 Xîäâ Xîd¤Â ? ßä{Xâî <ÌGä ¬Æeâ <Gjä oA GdA* ßäËA, Gâ½äâ* ¬â* ßaÆ-´_ oôä dA ôdËä dH $
{ô¬âiÒô ! ¬âôâ Xîäâ ßä{ {äV ¬â* ô]Xîô ´äâ oA Ù°«> Ùâ*O11â , Òd VoA ¬H* <fô {ô VdG Xîô _Â¶Oä $
<Xî¼ËÆ {Soäâ ! ßä{ ¬âôâ tÙò-ÙôÌäô12 ¬â* {Täôâ*, ¬H* ÙäV ßä{Xî[ VâÒä Xîcî¶Oä $
419-ô¶OËä_
¬äâdG ¬äTÒ XîÌ <¬_H, VXî_ <fôäâ¬<h ôäk $
ËG ¬G áòäXÆî_ däâË dH, Ùfù <Ù]äßäâ ßäk $$ µ>âXî $$
GHG ôdâ { ´äâÒËä¤, ôäâÒË ôH<G <Ìdäk $
Ìä_ VGâdA XîÌ <¬_H, ¬äâ{H* ôgä G ´äk $$ 1 $$
<v>G <v>G ß¶O ßG_ ÙdH, duôÁ XîÌ <¬<_ dH* ßäk $
ß¼Ëô´ä¬A ´äG Xîô, ¬âôâ ËG Xî[ ËIË ÌÆeäk $$ 2 $$
ËÆ¬ ÙäËä VÆ] ÙâË däâ, dä¶ däâ VÆG ÙAGÙòä_ $
úädH* GHG êËäÒ_â, dä¶ däâ XîÌ Ùâ]Â¶ _ä_ $$ 3 $$
úôh Xî¬_ XîÌ Ùâ] däH*, dä¶ däâ V¼¬Æ] <Vô´Gdäô $
Vä¶kù V¶O VÙä ôdäH*, dä¶ däâ ËÌ oäO d¬äô $$ 4 $$
ÁÒ<G ¬âôA ´Ì <¬_H, dä¶ däâ ËÌ dA VÆ] däâk $
ËG ¬G ¬â* ËÂ¶ dA ÌVH, dä¶ däâ XîÌ Ùâ]Â¶ Väâk $$ 5 $$
ËG ¬G Xî[ ËÂ¶ dA _]H, dä¶ däâ VÆG úËÆô VÆ´äG $
ËÆ¬ Ùâ]â <ÌG ¢òäâ* ôdäH*, dä¶ däâ ¬äâ<d _äOâ ÌäG $$ 6 $$
<ÌG Ùâ]â ÙØ] {äkòâ, dä¶ däâ kÌ <Ò_PÌ G _äk $
ÙäÙõ ÙôfG XîäôhH*, dä¶ däâ VÆ] ÙA´H ßäk $$ 7 $$
VÒù <fôäâ¬<h, <ÒiÒ Xâî ôä´ä ¬G¬äâdG, ¬äTÒ ! ßä{ ¬Æeâ XîÌ {Sä³ däâ*Oâ ? ßä{ <ÌGä ¬âôâ
ËG-¬G áòäXÆî_ däâ ôdâ dH*, ßä{ ßäXîô ÙfùG Ùâ* $ ßä{Xîä ¬äOù Ùâ]Ëâ 2 Gâ½ Xî ôdâ dH*, ôäâËâ 2
ôäO TGäaA 27 723
ôä<½ áòËAË däâËA dH $ Ìä_-íGâdA ôä¬ ! ßä{ XîÌ <¬_â*Oâ ? ßä{Xâî <ÌGä ¬ÆeVâ VÆ] {ÂÒùXî GdA*
ôdä ´äËä $ Çh 2 ¬â* <ÒôdäNyG ¬âôâ ß¶Oäâ* Xîäâ ´_ä ôdA dH $ ßä{ {SoÆ ¬âôâ tÙò ¬â* ßäXîô XîÌ
<¬_â*Oâ ? {Soäâ ! ßä{ Ëäâ ß¼Ëòäù¬A dH*, ¬âôA <í<Ë ´äGXîô, ¬âôâ fôAô Xî[ ´_G <¬µ>äkòâ ! dä¶,
ßä{ ÙäËä dH*, oÓîäâ* Xîäâ VÆ] ÙâËâ dH* $ ÙAGÙòä_äâ ! ¬âôA oA <ÒGò VÆ<Gòâ $ ßä{Xîäâ Ùâ]Gâ Xâî <_òâ
¬âôâ Gâ½ fAøSËä Xîô ôdâ dH* $ <{Sò ! ¬H* ßä{Xîäâ XîÌ Ùâ] VXÂ¶îOä ? VÈ<bµ> XîËäù {Soäâ ! ßä{ ¬âôâ V¼¬Æ]
XîÌ ßäòâ*Oâ; ¬H* ßä{Xâî úôh-Xî¬_ XîÌ Ùâ] VXÂ¶îOä ? dä¤, ¬âôä <Òfä_ oäyò Ëäâ ËoA ¬äGä
´äòâOä, ´Ì ¬H* VÙä {SoÆ Xâî Vä ôdõ¤Oä $ ´Ì ¬âôA ÁÒG-f<Óî Xâî ßäTäô {SoÆ <¬_â*Oâ ËÌ dA ¬Æeâ
VÆ] däâOä $ fäí½-V¶Ëäâ* Xâî ¨äôä VÆGä ´äËä dH <Xî ËG-¬G ¬â* ßä{ ÌVËâ dH* <Xî¼ËÆ êV ßä{Xâî cî{
Xîäâ ¬H* Ùâ] VXÂ¶îOä ? ßä{ Ëäâ ËG-¬G Xî[ Ní<Ë Ùâ]Ëâ ôdËâ dH* <óîô dâ úËÆô VÆ´äG ! ¬âôA ÒËù¬äG
<í<Ë ¬â* ßä{Xîäâ Ùâ]â <ÌGä ¬H* XHîVâ Á<ÒË ôd VXÂ¶îOä ? ¬âôâ <Òôd-Ìäh _O ôdâ dH*, ßä{Xîäâ Ùâ]â
<ÌGä ÙØ:] dA {ä ôdä dÂ¤, ßÌ ßä{ ÙfùG ÙâGâ Xâî <_òâ Ùâô G Xîôâ* $ ¬âôâ tÙò ¬â* ßä{Xâî ÙfùG ¨äôä
VÆ] ÙA<´òâ $ kV {Ù ¬â* oOÒäGè Xîäâ Ìä_-íGâdA kV<_òâ Xîdä dH <Xî 11 ÒÉù Xî[ ßÒíä ¬â*
oOÒäGè Gâ Xîä¶Xîuôòä Ëä_äÌ {ô ÙfùG <Ùòä ä, ËoA Vâ ÙäÙõÁ Xîä oOÒäGè ¬â* ß<Ë {Sâ¬ ôdä dH $
{SV¶O Xîäð. VÆÈ. <V. Ë.-7192 ¬â* Ùâ]äâ $
420-ÒHôäyò $ Òhù<o} Ëä_
òâ ]Â<d1 {òâ*2 VÌ oäâO <Ò_äVG, ËHVâdØ ÌäeäH3 v>½ <V*däVG $$ µ>âXî $$
´G <ËdØ¤ôä4 Ì<diË G<d* oäÒâ, _ä_5 <{_¶O ¢òä Xî[´â $
oä<d6 _Oâ kd Vâ´ VÆ]äVG, ¬âXîäH*7 Ùâ]h ÙA´H $$ 1 $$
ÒHXîÆ °l> ¬Æ<Óî íÒOù ¢òä Xî[´â, VXî_ oÆÒG G<d* oäÒH $
ol>A> {òâ* VÌ ¬¶«>{ v>ä´â, ´â øô X¶îË G ßäÒH $$ 2 $$
_äâXî ßG¼Ë ßoò ¢òä Xî[´â, ¬H* <ÒôdA ´G Ëâôä $
ÙäÙõ ÙfùG Ùâ]h ÙA´â, òâ VÆG Vä<dÌ ¬âôä$$ 3 $$
ÒHôäyò <Ù]ä ôdâ dH*dâ ôä¬ ! ßä{Xâî <ÌGä òâ VÌ oäâO-<Ò_äV XÂî{1 ¬â* {ªâ*2 ßäHô ÒHVâ dA
ôä´-v>½ Vâ òÆÓî <V*däVG oA ßä{Xâî <ÌGä áòù3 dH $ ßä{Xâî4 <ÌGä ¬Æe Xîäâ íÒOù oA <{Sò GdA*
_OËä, <óîô dâ <{Sò5 $ VÆdäO5 <{_¶O Xîä ¬H* Xîcî¶ ¢òä ? kV fÎòä VÆ]äVG Xâî oA ßNyG6 _Oâ,
¬Æeâ7 Ëäâ ßä{ Xîä íÒcî{ Ùâ]Gâ ÙA<´òâ $ íÒOù, ÒHXÆî°l> ßäHô úËÆ¬ÆùN¢Ëòäâ* Xîä oA ¬H* ¢òä Xîcî¶Oä ?
¬Æeâ Ëäâ ßä{ Xâî <ÌGä VoA <ÒiÒ Xâî oÆÒG ß¿v>â GdA* _OËâ $ ò<Ù íÒä¬A øô {ô GdA* ßäÒâ* Ëäâ
VÆ¼Ùô fäâoä ÙâGâ Òä_â VoA ¬¶«>{ op>A ¬â* {ªâ*, êGXîä ¢òä XîôGä dH ? oò ô<dË ßG¼Ë _äâXîäâ* Xîä
oA ¬H* ¢òä Xîcî¶Oä ? ¬H* Ëäâ ßä{Xîä <ÒôdA oÓî dõ¤ $ dâ {Soäâ ! òâ ¬âôâ ÒHôäyò {STäG ÒúG VÆG XîôXâî
Ëäâ ¬Æeâ <GbXîä¬ ´äGXîô ÙfùG ÙA<´òâ $
421-kù¬äG Vä<ÌË (ôäO Xîäóî[) ôä´¬È¶OäXî Ëä_
ßÁ_d ßä<fXîä¤ kù¬äG1 $
Ì<diË2 Ùäâ´]3 ÙAG ÙØ<Gòä, úâ4 Xîäôâ5 ôd¬äG6 $$ µ>âXî $$
¬Aô7 ¬AôA {Aô {AôA, ÔîuôiË:8 óîô¬äG9 $
ßäÌ11 ßä<Ëf12 ßfù13 XÆîVAù14, ÙAÙGA15 ÙAÒäG16 $$ 1 $$
dôÙäâ17 ßä_¬ ï_Xî ïäGä, ¬äâ<¬Gä kV_ä¬ $
d´ä däÁ Þîìä ÞîäÁ, ]äG ËÂ VÆ_ËäG $$ 2 $$
kÁ¬ ßä_¬ ¬ÆÁXî ¬ä_Æ¬, dä´Ëâ18 dHôäG $
ß´Ì òäôä¶ ïÌôÙäôä¶, VÂôËâ VÆÌdäG19 $$ 3 $$
ßáÒ_20 ßä<ïô BXî ËÂ dA, <´¼Ù21 dH XÆîôÌäG22 $
ßä<fXîä¶ ÙAÙäô ÙäÙõ, GÂô Xîä GAfäG23 $$ 4 $$
T¬ù ¬â* ðÑËä <ÒÉòXî <Òúäô Xîd ôdâ dH*kùiÒô {Sâ<¬òäâ* Xîä T¬ù1 kùiÒô dA dH $ dâ Ùòä_Æ6
kùiÒô ! íÒOù2GXùî3 ßäHô V¶Väô Xâî V¶{SÙäò cî{ T¬ù Vâ ßä{Xâî {Sâ<¬òäâ* Xîä ¢òä4 Xîä¬5 dH ?
VôÙäôäâ7* Xî[ VôÙäôA, {Aôäâ* Xî[ {AôA, óîuôiËäßäâ8* Xî[ ßä·ä9, ´_11, ßNyG12, ßäXîäf13 ßäHô
{È»ÒA14 Xî[ <ÒfâÉËä ]äâ´Gâ Xî[ oA ê¼dâ* ¢òä ßäÒiòXîËä dH $ dâ ¬däGè16 ! êGXâî <_òâ Ëäâ ßä{
dA Ùâ]Gâ15 òäâyò dH* $ kV _äâXî òä {ô_äâXî ÙäâGäâ17
* dA _äâXî cî{ V¶Väô Xâî {S¦òâXî {SähA Xâî øô Xâî,
¬ÆV_¬äG T¬ù ßäHô êV¬â* <Gbl>ä ô]Gâ Òä_â ¬äâ<¬Gäâ* Xâî, <GòË V¬ò {ô òä½ä XîôGâ Òä_â dä<´òäâ*
Xâî, ¼òäò XîôGâ Òä_â Xîä<´òäâ* Xâî, ßä{ dA ¬Æ<]òä ßäHô ÌäÙfäd dH* $ V¶Väô Xî[ ·äGä<Ù <Òxä,
Ùâf Xâî {Sä<hòäâ* Xîäâ áòäXÆî_ XîôGâ Òä_A êGXî[ k¿v>äòâ18* ßä<Ù VÌ XÆîv> dA êG {SoÆ Xîäâ ·äË dH* $
ßË: dâ ßÝØË {SoÆ Xâî {Sâ<¬òäâ ! êG {<Ò½19 {SoÆ Xâî íÒcî{ <ú¼ËG ¬â* VäÒTäG ôdäâ $ dâ {Soäâ ! VÈ<bµ>
Xâî ßä<Ù20 ßäHô ß¼Ë ¬â* ßä{ dA ôdËâ dH* $ d¬ ß{Gä ÁÒG21 ßä{ {ô <Gv>äÒô22 XîôËâ dH* $ d¬äôä
_¯ò23 ßä{ Xîä Jòäâ<Ë-íÒcî{ Ùâ]Gä dH, ßä{ d¬ {Sâ<¬òäâ* Xîäâ ÙfùG ÙA<´òâ $
422-<Òôd <ÒGËA (ôäO Xîäóî[) Òhù <o¼G Ëä_
ßÁ_d ! Ëâôä <ìXîô1 <ÔîXîô2 XîôËâ dH* $
ßä<fXîä¶ ¬ÆiËäXî3 Ëâôâ, ËVù4 ËVù ¬ôËâ dH* $$ µ>âXî $$
]_Xî ïâf5 <ÙOô6 GâíË7, ÌHl>â <ÙG oôËâ dH* $
Ùäò¬8 ÙôÌäô Ëâôâ, öäHô9 ¬d_ «>ôËâ dH* $$ 1 $$
ËG fdAÙ10 ¬G fdAÙ, ôäË <ÙÒV _ªËâ dH* $
·äG Ëâôä ®òäG Ëâôä, kiXî ßäO ´_Ëâ dH* $$ 2 $$
´äG11 Ëâôä <ì¼Ù12 Ëâôä, {ä¤Òäâ* <fô TôËâ dH* $
ÙäÙõ ÙAÒäG13 Ëâôä, ìô14 ïôAÙ øô Xâî dH* $$ 3 $$
422-423 ¬â* <Òôd {ÂÒùXî <ÒGò Xîô ôdâ dH*dâ kùiÒô ! d¬ ßä{Xî[ dA úúäù1 ßäHô
®òäG2 XîôËâ dH*, ßä{Xâî {Sâ¬A dH*, ßä{Xâî ÙfùGäâ* Xâî <_òâ ê¦X¶î<l>Ë3 dØòâ ÙØ#]A4 däâ däâXîô ¬ôËâ dH* $
V¶Väô ¬â* ß{Gâ5 òä {ôäòâ6 ´äâ XÆîv> dH* VoA Gbµ>7 däâGâ Òä_â dH*, BâVâ <Òúäô ¨äôä ßä{Xî[ dA
ßäfä ¬â* <ÙG áòËAË Xîô ôdâ dH* $ o´G ¨äôä VÙä8 ßä{Xâî ÙôÌäô ¬â* ôdËâ dH*, ß¼ò5 ôä´ä<Ù Xâî
¬d_ ¬â* ´äGâ Vâ «>ôËâ dH*, XîäôhÒdä¶ <Ò_ä<Vòäâ* Xâî V¶O Vâ o<Óî ¬â* <Ò®G däâGâ Xî[ V¶oäÒGä
ôdËA dH $ ËG ¬G Xîäâ ßä{ {ô Ì<_ÙäG10 XîôGâ Xâî <_òâ ôä<½-<ÙG ßäV<Óî ¦òäO Xîä ßRòäV
cî{ òÆ¾ XîôËâ dH* $ ßä{ dA Xâî ·äG Xîä <Òúäô XîôËâ dH*, ßä{ dA Xîä ®òäG XîôËâ dH*, ßä{Xâî {Sâ¬ Vâ
ê¦{¼G <ÒôdäNyG ¬â* ´_Ëâ dH* $ d¬äôâ {Säh11 ßäHô ÁÒG12 ßä{Xâî dA dH*, d¬ ßä{Xâî úôhäâ* ¬â* <fô
ô]Ëâ dH* $ dâ ¬däGè13 ! d¬ Ëäâ ßä{Xâî TG14 Vâ ]ôAÙâ dØòâ øô Xâî ÙäV dH*, XÈî{ä Xîuôòâ $
BXî V¬ò oOÒäGè Gâ íÒä¬AÁ Vâ {SiG <Xîòä äËÆ¬ ¢òä XîôËâ däâ ? êVA Xîä ê¸ô kV
{Ù Vâ <Ùòä ä $
423-O´ Ëä_
¬Æ] Ìäâ_ íÒä¬A, ËÂ¶ ß¼Ëòäù¬A, Ëâôä fÄÙ VÆdäÒH ôä¬Á $$ µ>âXî $$
TâGÆ úôäÒG ÌâGÆ Ì´äÒG, Ùfù <Ù]äÒG Xîä<¬GA $$ 1 $$
<Òôd ê{äÒG Ë³ ÌÆeäÒG, ß¶O _OäÒG oä<¬GA $$ 2 $$
V¶O <]_äÒG ôäV ÌGäÒG, Oäâ{A oäÒG oÂTôä $$ 3 $$
ÙäÙõ ËäôG ÙØuôË <GÒäôh, V¶Ë VÆTäôh ôä¬Á $$ 4 $$
dâ íÒä<¬Gè ! ßä{ ß¼Ëòäù¬A dH*, ¬âôâ ¬G Xî[ ÌäË ´äGËâ dH* $ ôä¬Á ! ßä{Xîä fÄÙ ¬Æeâ
<{Sò _OËä dH, ßä{ ß{Gâ ¬Æ] Vâ Ìäâ<_òâ $ ßä{ ·äGâN¼jò cî{ Oäâßäâ* Xîäâ úôäËâ dH¶, ÒähA cî{
Ì¶fA Ì´äËâ dH*, ÙfùG Xî[ Xîä¬GäòÆÓî ÌÆ<¾ Xîäâ ·äG cî{ Vâ ÙfùG ÙâËâ dH* $ oÓîäâ* Xî[ ÌÆ<¾ ¬â* <Òôd
ê¦{¼G XîôËâ dH* $ ê¼dâ* ÙfùG ÙâXîô <ÒòäâOäNyG ÌÆeäËâ dH*, {Sâ¬äo<Óî òÆÓî ÌÆ<¾ Xîäâ ß{Gâ íÒcî{ ¬â*
_OäËâ dH* ßäHô êVâ ß{Gâ Vä ßäG¼Ù cî{ ôäV <]_äËâ dH* $ V¶Ë ÒÈ<¸ cî{ Oäâ<{òäâ* Xîäâ <{Sò
_OËâ dH*, V¸ä ¬ä½ Vâ {È»ÒA Xîäâ Täôh XîôËâ dH* $ ôä¬Á ! ßä{ V¶Ëäâ* Xîä Xîäòù VÌ {SXîäô Xî[
ÌäTäßäâ* Xîäâ Ùõô Xîô VÆTäôËâ dH* ßäHô êG V¶Ëäâ* Xîä fAøS ê¾äô Xîô ÙâËâ dH* $
(kV {Ù ¬â* oOÒäGè XÈîbh Xâî úuô½ Xîä cî{Xî ÙâXîô <Gô¶´G ôä¬ Vâ <ÒGò Xî[ dH $)
424-XâîÒ_ <ÒGËA $ O´ Ëä_
dä Ùâ däâ ôä¬ä, ËÆ¬ VÌ {Âôh Xîä¬ä, däH* Ëäâ êôe ôgäâ V¶Väô $$ µ>âXî $$
ß¶T XÂî{ OÈd ¬â* {ôÀäâ, ¬âôA XîôdØ V¤oä_ $
ËÆ¬ <ÌG Ùõ´ä Xîäâ GdA*, ¬âôâ ÙAGäGä Ùòä_ $$ 1 $$
¬äôO Xîäâ VÂeH GdA*, Ùd <Ù<f ¬äòä ´ä_ $
Xîä_ {äf Xî<V Ìä¤<Tòäâ, ¬âôâ Xîäâk G vÆ>ªäÒGdäô $$ 2 $$
ôä¬ <ÌGä vÂ > µH GdA* , Xî[´â ÌdØ Ë ê{äk $
Xîäâ<µ> <Xîòä VÆ_eH GdA*, ß<TXî ß_ÂeË ´äk $$ 3 $$
ÙAG ÙØ]A ËÆ¬ Ùâ]Ëä¤, oò ÙØ] o¶´G ôä¬ $
ÙäÙõ XîdH Xîô dä Ùâ däâ, ËÆ¬ VÌ {Âôh Xîä¬ $$ 4 $$
oOÒäGè Vâ VdäòËäù <ÒGò Xîô ôdâ dH*VÌ Xîä¬Gäßäâ* Xîäâ {Âhù XîôGâ Òä_â ôä¬ ! ¬H*
V¶Väô ¬â* ó¤îV ôdä dõ¤, ¬Æeâ ß{Gä dä {Xîªä ÙA<´òâ, êVXâî Vdäôâ ¬H* V¶Väô Vâ Ìädô <GXî_
´äF¶îOä $ OÈd cî{ ß¶T-XÂî{ ¬â* {ªä dõ¤, ¬âôA V¤oä_ Xîuôòâ $ dâ ÙAGäGä Ùòä_äâ ! ¬âôâ ê¾äô Xîä
{Sò¦G Xîôâ, BâVä ßä{Xâî <ÌGä ß¼ò Xîäâkù oA ¬Æeâ GdA* ÙA] ôdä dH $ Ùfäâ* <Ùfäßäâ* ¬â* ¬äòä-´ä_
óHî_ ôdä dH, Xîä_ Gâ ]ÂÌ ]â*úXîô ß{GA {äf ¬â* Ìä¤T ô¢]ä dH, ßä{Xâî <ÌGä ¬âôâ Xîäâ vÆ>ªäGâ
Òä_ä Xîäâkù oA GdA* dH $ òd Xîä_-{äf ÌdØË ê{äò Xîôâ* Ëäâ oA ôä¬ Xî[ XÈî{ä <ÌGä GdA* ]Æ_
VXîËä $ VXîä¬-Xî¬ù cî{ Xîäâ<µ> ò¦G XîôGâ {ô oA {SähA ¬äòä-´ä_ Vâ GdA* <GXî_ VXîËä,
ß<TXî dA ó¤îVËä ´äËä dH $ Xîä_-oò ßäHô V¶Väô ÙØ:] Xîäâ Gbµ> XîôGâ Òä_â ôä¬ ! ßä{ Xâî Ùâ]Ëâ
dØòâ oA ¬H* ßä{Xîä ´G ÙØ]A dõ¤, òd Xîdä¶ ËXî ê<úË dH ? ßä{ Ëäâ V¶{Âhù Xîä¬Gäßäâ* Xîäâ {Âhù XîôGâ
Òä_â dH* $ ¬H* ßä{ Vâ <ÒGò Xîô ôdä dõ¤ßä{Xîä dä ¬âôâ dä ¬â* {Xîªä ÙA<´òâ, ¬H* êVXâî Vdäôâ
V¶Väô Vâ <GXî_ ßäF¶îOä ßË# ¬âôA VdäòËä Xî[<´òâ $
425-Xîæhä <ÒGËA $ <½Ëä_
´<G1 v>ä«>H ôä¬, ´<G v>ä«>,H d¬<d* <ÒVäô, ´<G v>ä«>H $
ÁÒ ´äË G _äOH Ìäô, ´<G v>ä«Hâ $$ µ>Xâ î $$
¬äËä ¢òäâ* Ìä_Xî Ë´H, VÆË ß{ôäTA däâk $
XîÌdØ¤ G v>ä«>H ÁÒ ËH*, ´<G ÙØ] {äÒH Väâk $$ 1 $$
l>äXÆîô ÙAGÙòä_ dH, VâÒXî VÙä ßúâË $
OÆh ßäHOÆh duô Gä <OhH*, ß¶Ëô ËäVäH* dâË $$ 2 $$
ß{ôäTA VÆË VâÒXîä, ËÆ¬ däâ ÙAG Ùòä_ $
d¬ ËH* ßäHOÆh däâË dH*, ËÆ¬ {Âôh {S<Ë{ä_ $$ 3 $$
´Ì ¬äâdG {SähA ú_H, ËÌ ÙâdA <Xî<d Xîä¬ $
ËÆ¬ ´äGË ÙäÙõ Xîä XîdH, ßÌ ´<G v>äªH ôä¬ $$ 4 $$
425-426 ¬â* <Òôd ÙØ#] {ÂÒùXî <ÒGò Xîô ôdâ dH*dâ ôä¬ Á ! d¬ ÌäôPÌäô <ÒGò Xîô
ôdâ dH*, ßä{ d¬Xîäâ oÂ_ Xîô oA G1 ¦òä<Oòâ $ ÁÒ Xîäâ fôAô Vâ ´äËâ Ùâô GdA* _OËA, G ´äGâ Òd
XîÌ ú_ä ´äò, kV<_òâ d¬â* XîoA oA G ¦òä<Oòâ $ {Æ½ ÙäâÉA oA däâ Ëäâ oA ¬äËä, Ìä_Xî {Æ½ Xîäâ
XHîVâ Ë´âOA ? Òd VÆË Xîäâ ß{Gâ ¬G Vâ XîoA oA GdA* ¦òäOËA ßäHô VÆË ÙØ:] G {äÒâ BâVä dA
áòÒdäô XîôËA dH $ ÒHVâ dA ßä{ íÒä¬A Ëäâ ÙAGÙòä_Æ dH*, VâÒXî Xî[ ôÇä Xâî <_òâ VÙä VúâË ôdËâ
dH* $ dâ dôâ ! ßä{ fôAô Xâî VÆcî{ XÆîcî{ä<Ù OÆh ßÒOÆh Ëäâ GdA* Ùâ]Ëâ, ´äâ oÓî Xâî oAËô tÙò Xîä
oäÒ dH, êVA Vâ {Sâ¬ XîôËâ däâ $îd¬ Ëäâ ßä{Xâî ß{ôäTA VÆË VâÒXî dH*, ßä{ ÙAG Ùòä_Æ däâ $ d¬äôâ
Vâ Ëäâ ßÒOÆh dA däâËâ dH* <Xî¼ËÆ ßä{ Ëäâ <óîô oA {Âhù cî{ Vâ ôÇä XîôËâ dH* $ dâ ¬äâdG ! ´Ì ÁÒ
ú_ä ´äò ËÌ fôAô <XîV Xîä¬ Xîä dH ? òd VÌ ßä{ ´äGËâ dA dH*, ¬H* ßä{Xîäâ ¢òä Xîdõ¤ ? ¬âôA
Ëäâ òdA <ÒGò dH <Xîßä{ ¬Æeâ G v>äâªâ* $
426-úäHËä_
<ÒÉ¬ Ìäô duô ßTäô, Xîæhä ÌdØ Gä¬A $
o<Óî oäÒ ÌâO ßäk, oAª o¶´G íÒä¬A $$ µ>âXî $$
ß¶Ë ßTäô V¶Ë VÆTäô, VÆ¼Ùô VÆ]Ùäkù $
Xîä¬ XSîäâT Xîä_ OSVË, {SXîµ>äâ duô ßäkù $$ 1 $$
{Âôh {S<Ë{ä_ Xî<dòâ, VÆ<¬ôâ ËH* ßäÒH $
oô¬ Xî¬ù ¬äâd _äOâ, Xîädâ G vÆ>ªäÒH $$ 2 $$
ÙAGÙòä_Æ däâdØ XÈî{ä_Æ, ß¶Ëôòä¬A Xî<dòâ $
BXî ÁÒ ßGâXî _äOâ, XHîVH* ÙØ] V<dòâ $$ 3 $$
{äÒG {AÒ úôh fôh, òÆO òÆO ËH* Ëäôâ $
ßGä Gä ÙäÙõ Xâî, duô Á d¬äôâ $$ 4 $$
Xî<l>G V¬ò ¬â* ß<Ë Ùòä_Æ ßäHô ß<Ë {S<V¾ duô dA ßäaò ÙâËâ dH* $ Òâ <Ò{Ùè-<ÒGäfXî
íÒä¬A, o<Óî-oäÒ òÆÓî oÓî Xâî {äV fAøS dA ßä ´äËâ dH* $ Òâ dA ßN¼Ë¬ ßäaò dH* ßäHô V¶Ëäâ* Xâî
Xîäòù VÆTäô Xîô VÆ¼Ùô VÆ] {SÙäG XîôËâ dH* $ dâ dôâ ! Xîä¬ XSîäâT Xîä_ d¬â* ]ä ôdä dH, ßä{ tÙò ¬â*
ßäXîô {SXîµ> cî{ Vâ ÙfùG ÙA<´òâ $ ßä{Xîäâ V¶Ëfäí½ {Âhù cî{ Vâ oÓîäâ* Xâî ôÇXî XîdËâ dH* ßäHô
ßä{ oA í¬ôh XîôGâ {ô oÓîäâ* Xâî {äV tÙòXî¬_ ¬â* ßäËâ dH* $ oS¬, GäGä {SXîäô Xâî Xî¬ù ßäHô
¬äâdä<Ù ¬âôâ {Av>â _Oâ dH*, ßä{ kGVâ ¬Æeâ ¢òäâ* GdA* vÆ>ªäËâ ? ßä{ Ëäâ ß¼Ëòäù¬A ßäHô ÙAGÙòä_Æ
Xîd_äËâ dH*, XÈî{ä Xîuôòâ $ BXî ÁÒ Xâî {Av>â ßGâXî Xîä¬ä<ÙXî _O ôdâ dH*, kGXîä ¢_âf XHîVâ Vdä
´äò ? dâ {äÒG <{SòË¬ ! ¬H* ßä{Xâî úôhäâ* Xî[ fôh dõ¤ $ fôhäOËäâ* Xîä ßä{Gâ òÆO 2 ¬â* ê¾äô
<Xîòä dH, ßË: ßGääâ* Xâî Gä d¬äôâ duôÁ ! ¬âôä oA ê¾äô Xîuôòâ $
427-<ÒGËA $ <½Ëä_
Vä´<Gòä¶ ! Gâd G ËäâôA ôâ $
´â d¬ ËäâôH* ¬dä ß{ôäTA, Ëäâ ËÂ¶ ´äâôA ôâ $$ µ>âXî $$
{Sâ¬ <ÌGä ôV óî[Xîä _äOH, ¬Al>ä ¬TÆô G däâkù $
VXî_ <fôäâ¬<h VÌ ËH* GAXîä, XîªÒä _äOH Väâkù $$ 1 $$
´Ì _O {SA<Ë1 {Sâ¬ ôV Gä¶dA*, ËÈÉä <ÌGä ´_ BâVä $
VÌ ËH* VÆ¼Ùô BXî ß¬AôV, däâk d_äd_ ´HVä $$ 2 $$
VÆ¼Ùuô Vä¶kù ]ôä <{òäôä, Gâd GÒä <GË däâÒH $
ÙäÙõ ¬âôä ËÌ ¬G ¬äGH, Vâ´ VÙä VÆ] VäâÒH $$ 3 $$
ß]¶«> íGâdäù <ÒGò Xîô ôdâ dH*dâ VJ´G {ô¬âiÒô ! ßä{ d¬äôâ Vâ íGâd G ËäâªGä, ò<Ù
d¬ ¬dä ß{ôäTA däâGâ Vâ ËäâªGâ _Oâ* Ëäâ oA ßä{ êVâ ´äâªGâ Xî[ dA XÈî{ä XîôGä $ ´HVâ {Sâ¬ <ÌGä
¬TÆô ôV oA ¬TÆô GdA* _OËä, óî[Xîä _OËä dH, ÒHVâ dA {Sâ¬ <ÌGä ´äâ VÒù <fôäâ¬<h ßäHô VÌVâ
ß¿v>â {SoÆ dH*, Òâ oA XîµÆ> _OËâ dH*, <{Sò GdA* _OËâ $ ´HVâ IòäV <ÌGä ´_ Vâ {SV¼GËä GdA* däâËA,
ÒHVâ dA ´Ì ËXî {Sâ¬ GdA* däâËä ËÌ ËXî ôV Vâ {SV¼GËä1 GdA* däâËA, {Sâ¬ <ÌGä VÌVâ VÆ¼Ùô ß¬ÈË-
ôV oA ¬dä <ÒÉ ´HVä oäVËä dH, ÒHVâ dA {Sâ¬ <ÌGä ß¨HË ÌS@ oA <{Sò GdA* däâËä $ ¬Æe VÆ¼ÙôA Xîäâ
¬âôâ íÒä¬A {ô¬âiÒô ß¦ò<TXî <{Sò dH* ßäHô êG¬â* ¬âôä íGâd <G¦ò GÂËG däâËä ´äËä dH, <Xî¼ËÆ ¬âôä ¬G
ËÌ V¶ËäâÉ ¬äGâOä ´Ì Òâ ¬âôâ {SoÆ ¬âôA tÙò-fÎòä {ô VÙä Xâî <_òâ VÆ]-{ÂÒùXî fòG Xîôâ*Oâ $
428-XîËäù Xî[<Ëù $ <½Ëä_
Xîäk¬ä¶1 ! Xî[<Ëù Xîcî¶_A ôâ, ËÂ¶ ¬äâµ>äâ ÙäËäô $
VÌ ËH* <VôÁ_ä Vä<dÌÁ, ËÂ¶ ¬äâµ>äâ XîËäùô $$ µ>âXî $$
úäHÙd oÆÒG oäGH øªH, øªË G _äOâ Ìäô $
ä{H ê{H ËÂ¶ ThA, T¼ò T¼ò <Vô´Gdäô $$ 1 $$
TôËA ßPÌô ËH* TôÀä, {ähA {ÒG ß{äô $
ú¶Ù VÂô ÙA{Xî ô¿òä, ôHG <ÙÒV <ÒíËäô $$ 2 $$
ÌS@ä f¶Xîô ËH* <Xîòä, <ÒbhÆ <Ùòä ßÒËäô $
VÆô Gô VäTÂ <Vô<´òä, Xîô _â ÁÒ <Òúäô $$ 3 $$
ßä{ <Gô¶´G H ôgä, Xîäk¬ä* XîäH<ËXîdäô $
ÙäÙõ <GOÆùh OÆh XîdH, ´äF¶î_A däH* Ì<_däô $$ 4 $$
kùiÒô Xîä òf OäG Xîô ôdâ dH*dâ ßú_1 {ô¬âiÒô ! ¬H* ßä{Xîä òf OäG Xîcî¶Oä, ßä{
VÌVâ ¬däGè ÙäËä dH* $ dâ {Soäâ ! VÌ V¶Väô ßä{Gâ dA ôúä dH, ßä{ dA ¬däGè ßäHô V¶Väô Xâî XîËäù dH* $
ßä{ úäHÙd oÆÒGäâ* Xîäâ ÌGä Xîô Gbµ> Xîô ÙâËâ dH* ßäHô {ÆG: ÌGäGâ ¬â* ßä{Xîäâ XÆîv> oA Ùâô GdA*
_OËA $ ßä{ dA VÌXîäâ íä<{Ë XîôGâ Òä_â ßäHô ê]äªGâ Òä_â íÒä¬A dH* $ VÈ<bµ>-XîËäù !
ßä{Xîäâ T¼ò dH, T¼ò dH $ ßä{Gâ dA {È»ÒA ßäHô ßäXîäf Xîäâ ÌGä Xîô ô¢]ä dH $ dâ ß{äô ! ßä{Gâ
dA ´_, ÒäòÆ, ú¼j, VÂòù, ÙA{Xî ßäHô ôä<½-<ÙGä<Ù V¶Väô Xîä <ÒíËäô ôúä dH $ ÌS@ä Ëä f¶Xîô
ßä{Gâ dA ÌGäòâ dH* $ V¶Väô Xî[ ôÇä Xâî <_òâ ßä{Gâ dA <ÒbhÆ Ëä ß¼ò ßÒËäô {SXîµ> Xîô <Ùòâ
dH* $ ÙâÒËä, Gô ßäHô V¶Ë ßä{Gâ dA ê¦{¼G <Xîòâ dH* $ ßôâ ÁÒ ! êG {SoÆ Xâî OÆh ßäHô íÒcî{
VPÌ¼TA <Òúäô XîôXâî ê¼dâ* {Sä³ Xîô $ Òâ {SoÆ V¸ä ¬ä½ Vâ V¶Väô cî{ ]â_ XîôGâ Òä_â dH*, íÒò¶ Ëäâ
¬äòä ô<dË däâXîô ßú_ däâ ôdâ dH* $ ¬H* ê¼dA* <GOÆùh {SoÆ Xâî OÆh Xîd ôdä dõ¤ ßäHô ê¼dA* Xî[ Ì<_däôA
´äF¶îOä $
429-ê{Ùâf úâËäÒGA $ {S<Ë Ëä_
<´òôä ! ôä¬ o´G Xîô _A´H $
Vä<dÌ _â]ä ¬ä¤OâOä ôâ, ê¸ô XHîVH ÙA´H $$ µ>âXî $$
ßäOH ´äk {v>ËäÒG _äOäâ, {_ {_ òdØ ËG v>A´H $
ËäËH* <´ò V¬eäk Xîdõ¶ ôâ, VÆXÈîË ßÌ ËH* Xî[´H $$ 1 $$
ôä¬ ´{Ë ´¬ Xîä_ G _äOH, V¶O ôdH* ´G Á´â $
ÙäÙõ ÙäV o´G Xîô _A´H, duôÁ Xî[ ôäV ô¬A´H $$ 2 $$
ê{Ùâf ¨äôä VäÒTäG Xîô ôdâ dH*-ßôâ ¬G ! fôAô Xâî l>AXî ôdËâ 2 dA ôä¬ Xîä o´G Xîô
_â, <óîô G däâOä $ ´Ì {SoÆ Ëâôâ Vâ ÁÒG Xîä <dVäÌ ¬ä¤Oâ*Oâ ËÌ <ÌGä o´G <Xîòâ ê¼dâ* XHîVâ ê¸ô
ÙâOä ? Xîäôh-ËÂ Ooù ¬â* êGXâî ßäOâ o´G XîôGâ Xî[ {S<Ë·ä XîôXâî ßäòä ä $ òd fôAô Çh 2
¬â* ÇAh däâ ôdä dH, ßäOâ ÒÈ¾äÒíä ¬â* ´äXîô ËÂ {iúä¸ä{ XîôGâ _OâOä, kVA<_òâ dâ ¬G ! ËÆeâ
V¬eäXîô Xîd ôdä dõ¤, ËÂ ßoA Vâ o´Gä<Ù VÆXÈîË Xîô _â $ ôä¬-Gä¬ ´{Gâ Vâ ò¬ ßäHô Xîä¬ Xîä
´äâô ´ä{Xî {ô GdA* _OËä $ oÓî oOÒäGè Xâî Vä ßoâÙ oäÒ Vâ ôd Xîô Á<ÒË ôdËä dH $ ¬âôA
ÌäË ¬äG Xîô o´G ¨äôä êG {SoÆ Xîäâ {Sä³ Xîô _äâ $ êG duô Xî[ fôh ¬â* ôd Xîô êGXâî Vä ßoâÙ
Ní<Ë Xîä ßäG¼ÙäGÆoÒ cî{ ôäV ]â_ $
430-(OÆ´ôäËA) Xîä_ úâËäÒGA $ {S<ËËä_
Xîä_ Xîäòä OÑ oâ_VA, v>A´â Ùfäâ* ÙØÒäôäâ ôâ $
Ùâ]Ëªä¶ Ëâ _Â<µ>òâ, däâVA dädäXîäôäâ ôâ $$ µ>Xâ î $$
GäkXî GOô G ¬A_VA, BXî_ªäâ Ëâ ´äkù ôâ $
V¶O G VäA Xîäâkù G ßäVA, Ëd¤ Xîäâ ´ähâ <Xî¬ äkù ôâ $$ 1 $$
VË ´Ë VäTäâ ¬ädôä oäkùªä, Xîä¶kù VÆXÈîË _A´â Väôäâ ôâ $
¬äôO <ÒÉ¬ úä<_Ìäâ, Xîä¶kù _A´â {Säh ßTäôäâ ôâ $$ 2 $$
<´<¬ GAô <GÒähä1 l>ädôâ, <Ë<¬ VäÁ Ìä¤Täâ {ä_äâ ôâ $
V¬ù Väâkù Vâ<Òòâ, Ëäâ Xîäòä G _äOâ Xîä_äâ ôâ $$ 3 $$
ÙäÙõ ¬G øô ßä¶<hòâ, Ëäâ <Gdú_ <ô äòâ ôâ $
{SähA Gâ {Âôäâ <¬_äâ, Ëäâ Xîäòä G ¬âÁdA ´äòâ ôâ $$ 4 $$
Xîä_ Vâ VäÒTäG Xîô ôdâ dH*-Xîä_ Xîäòä-<Xî_â Xîäâ Gbµ> XîôâOä $ Ùäâ Gâ½, Ùäâ aÒh, Ùäâ
GäXî, ¬_-¬Â½âN¼jòä¤, ¬Æ] ßäHô ÌS@-ô¶TS, òâ Ùfäâ* ¨äô ÇAh däâ*Oâ $ Ùâ]Ëâ 2 dA ßäòÆ-TG Xîäâ
Xîä_ _Âµ> _â ´äòOä ËÌ dädäXîäô däâOä $ Xîäòä GOô Xâî íÒä¬A ÁÒä¦¬ä Xîäâ oA GOô ¬â* G ôdGâ
ÙâOä, Òd Xî¬äùGÆVäô ßXâî_ä dA {ô_äâXî Xîäâ ´äòOä $ {ô_äâXî ¬â* êVXâî Vä Xîäâkù oA êVXîä
VäA ÌG Xîô G ´äòOä $ Òdä¶ XîäHG ´äGËä dH ¢òä däâOä ? dâ ¬âôâ oäkòäâ ! V¦ò Ëä ÌS@úòù {ÂÒùXî
XÆîv> Ëäâ VÆXÈîË-Väô cî{ VäTG Xîôäâ $ Xî<l>G ¬äOù ¬â* ú_Gä dH, XÆîv> {Sähäâ* Xîä ßäaò ßÒiò
ß{Gäßäâ $ ´HVâ GAúA-oÂ<¬1 ¬â* ´_ l>dôËä dH, ÒHVâ dA ËÆ¬ oA V¶ò¬ä<Ù VäTG V´ Xîô o´G Xîä
Ìä¶T Ìä¶Täâ Ëäâ ¬G cî{ ´_ l>dôâOä $ <óîô êV V¬ù {SoÆ Xî[ o<Óî XîôäâOâ, ËÌ Xîäòä Xâî Xîä_ G
_OâOä ßäùËè VÂ¯¬ fôAô Xîäâ Xîä_ {Xîª Xîô G _â ´ä VXâîOä $ ò<Ù ¬G Xîäâ <íô XîôäâOâ Ëäâ Òd
<Giú_ ÌS@ ¬â* Níô däâ ´äòOä $ {SähA Xîäâ {Âhù ÌS@ <¬_Gâ {ô êVXîä VÂ¯¬ fôAô V¶Väô ¬â* GdA*
ôdËä $ ´HVâ êVXî[ ßä¦¬ä ÌS@ ¬â* _ò däâ ´äËA dH, ÒHVâ dA VÂ¯¬ fôAô Xâî kN¼jòä<Ù oA ß{Gâ 2
Xîäôh ¬â* <¬_ ´äËâ dH* $ ("V¶Ë ´G VäTäâ' {äl>ä¼Ëô oA dH $)
431-oòoAË oòäGXî $ ÙA{ú¼ÙA
«>uôòâ ôâ «>uôòâ, {ô¬âiÒô ËH* «>uôòâ ôâ $
_â]ä _âÒâ, oô oô ÙâÒH, ËäËH* ÌÆôä G Xîuôòâ ôâ, «>uôòâ $$ µ>âXî $$
Väúä _A´H, Väúä ÙA´H, Vä¤úä VäHÙä Xî[´H ôâ $
Väúä ôä]A, eÂl>ä Gä]A, <ÒÉ Gä {AÁ ôâ $$ 1 $$
<G¬ù_ O<dòâ, <G¬ù_ ô<dòâ, <G¬ù_ Xî<dòâ ôâ $
<G¬ù_ _A´H, <G¬ù_ ÙAÁ, ßGË G Ì<dòâ ôâ $$ 2 $$
Väd {l>äòä, Ì<G´G ßäòä, ´<G «>dXîäÒH ôâ $
eÂl> G oäÒH, óâîuô {l>äÒH, <Xîòä {äÒH ôâ $$ 3 $$
{¶ ÙØdâ_ä, ´äk ßXâî_ä, oäô G _AÁ ôâ $
ÙäÙõ ¬â_ä däâk VÆdâ_ä, Väâ XÆîv> Xî[Á ôâ $$ 4 $$
431-432 ¬â* Xîd ôdâ dH*oòäGXî Xî¬äâÍ Vâ Ëä {ô¬âiÒô Vâ «>ôËâ ôdGä úä<dòâ, d¬
ÌäôPÌäô XîdËâ dH*-tÙò ¬â* kùiÒô Xîä oò ô] Xîô dA ÁÒG òä{G Xîôäâ, ¢òäâ*<Xî-Òâ {SoÆ ÁÒG
Xîä <dVäÌ _âËâ dH* ßäHô Xî¬äâÍ Xâî ßGÆVäô dA ß¼Ë:Xîôh ¬â* oäÒA ´¼¬ Xîä <ÒTäG Ëä V¶íXîäô
oô Xîô ´¼¬ {SÙäG XîôËâ dH* $ kV<_òâ ÌÆôâ Xî¬ù G Xîôäâ $ V¦ò Xîäâ tÙò ¬â* ô]Xîô, ÒíËÆ _äâ ßäHô Ùäâ,
V¦ò Xîä dA áòä{äô Xîôäâ $ V¦ò {SoÆ Xîä dA <ú¼ËG tÙò ¬â* ô¢]äâ, <¬»òä Xîä <ú¼ËG ¦òäOäâ $
<ÒÉò-<ÒÉ Xîä {äG ¬Ë Xîôäâ $ fÆ¾ ÌS@ Xîäâ dA ê{äíò cî{ Vâ OSdh Xîôäâ, <G<ÒùXîäô ôdäâ, <G¬ù_
ÌS@ Xîä Gä¬ ê¿úäôh Xîôäâ, fÆ¾ ÌS@ VPÌ¼TA ê{Ùâf _äâ ßäHô Ùäâ $ ÌS@-<ú¼ËG Vâ <o¼G
<ÒÉò-ÒäVGä<Ù ¬â* ÒÈ<¸ ¬Ë ´äGâ Ùäâ $ {SoÆ Gâ ËÆPdâ* oâ´ä dH, ËÆ¬ V¦ò Xîä áòä{äô XîôGâ ßäòâ däâ,
<ÒÉòäâ* Vâ ÌdXîäâ ¬Ë $ {SoÆ Xîäâ <¬»òä <ÒÉòäâ* Xîä áòä{äô ß¿v>ä GdA* _OËä $ ò<Ù ËÆ¬ <ÒÉò-
áòä{äô ¬â* dA ÁÒG áòËAË XîôäâOâ Ëäâ {SoÆ ËÆPdâ* <óîô úäHôäVA ¬â* oâ´â*Oâ ßäHô ËÆ¬ ß{Gâ <Xîòâ Xî¬äâÍ
Xîä óî_ {äßäâOâ $ {SoÆ {Sä<³ Xîä ¬äOù ß<Ë Xî<l>G dH, êV¬â* BXîäXî[ ´äGä {ªËä dH $ ßË: <G<É¾
Ëä fÆo VXîä¬ Xîä¬äâÍ Xîä oäô ¬Ë êl>äßäâ, ´äâ XÆîv> Xîôäâ Òd <GbXîä¬ oäÒ Vâ Xîôäâ ßäHô ÒHVä
dA <Òúäô Xîôäâ, <´VVâ ßä¦¬ä ßäHô ÌS@ Xîä ßoâÙ cî{ <¬_G VÆO¬ däâ $
432-ÙA{ú¼ÙA
«>uôòâ ôâ «>uôòâ, Ùâ] Ùâ] {O Tuôòâ $
Ëäôâ Ëuôòâ ¬äôâ ¬uôòâ, ËäËH* OÒù G Xîuôòâ ôâ, «>uôòâ $$ µ>âXî $
ÙâÒH _âÒH V¬ù ÙäËä, VÌ XÆîv> v>ä´H ôâ $
ËäôH ¬äôH OÒù <GÒäôH, ÌHl>ä Oä´H ôâ $$ 1 $$
ôä]H* ô<dòâ ÌädH* Ì<dòâ, ßGË G _<dòâ ôâ $
oäGH* øªH V*ÒäôH* ßä{H, BâVä Xî<dòâ ôâ $$ 2 $$
<GXîµ> ÌÆ_äÒH Ùõô {l>äÒH, VÌ ÌG ßäÒH ôâ $
{äXâî Xîäúâ Xîäúâ {äXâî, Jòäâ* ¬G oäÒH ôâ $$ 3 $$
{äÒXî {ähA {ähA {äÒXî, Xîô <Ù]_äÒH ôâ $
_äâdä X¶îúG X¶îúG _äâdä, Xî<d V¬eäÒH ôâ $$ 4 $$
f<fdô VÂô VÂô ËH* f<fdô, {ôOµ> ]â_H ôâ $
TôËA ßPÌô ßPÌô TôËA, ÙäÙõ ¬â_H ôâ $$ 5 $$
{ä{ Xî¬ù ßäHô {ô¬ä¦¬ä Vâ «>ôËâ ôdäâ, {È»ÒA Xîäâ Ùâ] 2 Xîô {Hô Tôäâ Òä {ÆG: 2 <Òúäô XîôXâî
fÆo Xî¬äâÍ ¬â* ÒÈ<¸ _Oäßäâ $ kùiÒô ê¾äô Xîôâ ËÌ dA {SähA Xîä ê¾äô däâËä dH ßäHô Òâ ¬äôâ* Ëäâ ¬ôh
däâËä dH $ kVA<_òâ OÒù G XîôXâî kùiÒô Vâ «>ôËâ ôdGä úä<dB $ Òâ {SoÆ êÙäô ßäHô ËäôGâ- ¬äôGâ Ëä
OÒù Gbµ> XîôGâ ¬â* V¬ù dH*, VÙä Níô ÌHl>â O´ùGä XîôËâ dH* $ {Sä<hòäâ* Xî[ oäÒGä OSdh XîôËâ dH* Ëä
Xî¬äùGÆVäô óî_ ÙâËâ dH* $ êGXîäâ VoA XÆîv> fäâoä ÙâËä dH $ êGXâî ô]Gâ Vâ {SähA Níô ôdËä dH,
ú_äGâ Vâ ú_Ëä dH $ Òâ íÒò¶ dA VÌ Xîäâ Gbµ> XîôËâ dH*, ÌGäËâ dH* ßäHô VÆTäôËâ dH* $ V¶Ë ßäHô fäí½
êGXâî <ÒÉò ¬â* BâVä dA XîdËâ dH* $ ßË: ß¼ò Xîäâ ê{äíò cî{ Vâ OSdh G Xîôäâ $ Òâ V¬A{ ÌÆ_äËâ dH*,
Ùõô oâ´ ÙâËâ dH* $ êGXâî ¨äôä VoA XÆîv> däâËä dH $ ò<Ù êGXâî ¬G Xîäâ ß¿v>ä _Oâ Ëäâ Òâ {¢Xâî Xîäâ
Xî¿úä ßäHô Xî¿úâ Xîäâ {¢Xîä Xîô ÙâËâ dH* $ ßNyG Xîäâ ´_, ´_ Xîäâ ßNyG, _äâdâ Xîäâ VÆÒhù, VÆÒhù
Xîäâ _äâdä XîôXâî <Ù]ä ÙâËâ dH* $ BâVä Xîd-Xîd Xîô {SoÆ Xî[ V¬ùËä V¬eä ôdâ dH* $ Òâ ú¼j Vâ VÂòù,
VÂòù Vâ ú¼j ÌGä Xîô {SXîµ> cî{ Vâ êGXâî Vä ]â_ VXîËâ dH* $ ê¼däâ*Gâ {È»ÒA Xîäâ ßäXîäf ¬â* ßäHô
ßäXîäf Xîäâ {È»ÒA {ô ßTô Tô ô]ä dH, êVXî[ _A_ä ß{äô dH $
433-<dËäâ{Ùâf $ úäHËä_
¬GVä ¬G fÄÙ VÆô<Ë, {ä¶úäâ* <ô Xî[´H $
BXî ß¶ O VÙä V¶ O , Vd´H * ôV {A´H $$ µ>â X î $$
VXî_ ô<dË ¬Â_ O<dË, ßä{ä G<d* ´äGH* $
ß¶Ëô O<Ë <G¬ù_ ô<Ë, BXHî ¬G ¬äGH* $$ 1 $$
<dôÙH VÆ<T <Ò¬_ ÌÆ<T, {Âôh {ôXîäVH $
ôVGä <G´ Gä¬ <Gô], ß¶Ëô O<Ë1 ÒäVH $$ 2 $$
ßä¦¬ ¬<Ë {Âôh O<Ë, {Sâ¬ oO<Ë ôäËä $
¬OG O<_Ë ßôV {ôV, ÙäÙõ ôV ¬äËä $$ 3 $$
<dËXîô ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*ÌÆ<¾, ¬G, fÄÙ, ÒÈ<¸, {¶ú {Säh ßäHô {¶ú ·äGâN¼jòäâ* Xîäâ
Níô XîôXâî Vd´äÒíä ¨äôä VÙä ß¨HË ÌS@ íÒcî{ Xâî ßoâÙ cî{ V¶O ¬â* ôd Xîô ÌS@äG¼Ù-ôV
Xîä {äG Xîôäâ $ ´äâ ßd¶Xîäô Xîäâ oÂ_ Xîô V¶{Âhù ¬ä<òXî {S{¶ú Vâ ô<dË ß{Gâ ¬Â_ ÌS@ Xîäâ ê{äíò
cî{ Vâ OSdh XîôËä dH ßäHô <G¬ù_ {SA<Ë Vâ ÒÈ<¸ tÙòí ßä¦¬ä ¬â* dA ô]Ëä dH, êVXîä ¬G ß¨HË
ÌS@ <ú¼ËG Vâ dA V¶ËäâÉ ¬äGËä dH $ êVXâî fÆ¾ tÙò ¬â* ßäHô <Ò¬_ ÌÆ<¾ ¬â* {Âhù ÌS@ Xîä {SXîäf
{SXîµ> däâËä dH, <´ä {ô V¦ò ôä¬ ßä<Ù <G´ Gä¬ ôdËâ dH* $ ê¢Ë VäTGä ¨äôä íÒíÒcî{ ÌS@ Xîä
VäÇä¦Xîäô XîôXâî ß¼Ë¬Æù] ÒÈ<¸1 ¨äôä ÌS@ ¬â* dA ÌVËä dH $ ßä¦¬ <ú¼ËG ¬â* dA ÌÆ<¾ _OA ôdGâ
Vâ êVXîä O¬G {Âhù ÌS@ ¬â* dA däâËä dH ßäHô VäTXî {Sâ¬äo<Óî ¬â* ßGÆôÓî ôdËä dH, íÒcî{ <ú¼ËG
¬â* <G¬yG däâGâ Vâ ßd¶Xîäô O_ ´äËä dH ßäHô ÌS@ Vâ ßôV-{ôV ßoâÙ däâXîô ß¨HË-ôV ¬â* ¬íË
ôdËä dH $
434-<ÒGËA $ <½Ëä_
Oäâ<Ò¼Ù Xâî úôhäâ* dA ÁòäH _äF¶î $
´HVâ úäËXî ÒG ¬â* Ìäâ_H, {AÒ {AÒ Xîô ®òäF¶î $$ µ>âXî $$
VÆô´G ¬âôA VÆGdØ ÒAGËA, ¬H* Ì<_ Ëâôâ ´äF¶î $
<Ò{<Ë d¬äôA Ëäâ<d VÆGäF¶î, Ùâ ÙfùG ¢òäâ* <d* {äF¶î $$ 1 $$
´äË ÙØ] VÆ] ê{´Ë ËG Xîäâ, ËÆ¬ fôhäO<Ë ßäF¶î $
ÙäÙõ Xîäâ Ùòä Xîô ÙA´H, Gä¶ê¶ ËÆPdäôäâ OäF¶î $$ 2 $$
434-435 ¬â* ÙfùGäù <ÒGò Xîô ôdâ dH*Oäâ<Ò¼Ù Xâî dA úôhäâ* ¬â* ÒÈ<¸ _OäËä dõ¤ $ ´HVâ
úäËXî {ÇA ÒG ¬â* íÒä<Ë <Ì¼ÙØ Xâî <_òâ {AÒ 2 Ìäâ_Ëä dH, ÒHVâ dA <{SòË¬ 2 XîôËâ dØòâ êG {SoÆ
Xîä ®òäG XîôËä dõ¤ $ dâ VÆô-Ohäâ* Xâî íÒä<¬Gè ! ¬âôA <ÒGò VÆ<Gòâ, ¬H* ßä{Xî[ Ì<_däôA ´äËä dõ¤
ßäHô ß{GA <Ò{<¸ ßä{Xîäâ VÆGäËä dõ¤ $ ßä{ ¬Æeâ ÙfùG ÙA<´òâ $ ¬H* ßä{Xîäâ XHîVâ {Sä³ Xîô
VXÂ¶îOä, Òd ê{äò oA ÌËäkòâ ? ´äâ ßä{Xî[ fôh ßäËâ dH*, êGXâî ÙØ:] ú_â ´äËâ dH* ßäHô fôAô
¬â* VÆ] ê¦{¼G däâËä dH $ ¬H* oA ßä{Xî[ fôh ßäòä dõ¤, ßä{Xîä Gä¬ OäG XîôËä dõ¤, ¬Æeâ oA Ùòä
XîôXâî ÙfùG ¨äôä VÆ] {SÙäG Xîuôòâ $
435-<½Ëä_
B ! {Sâ¬ o<Óî <ÌG ôgäâ G ´äkù, {ôOµ> ÙfùG ÙâdØ ßøäkù $$ µ>âXî $$
Ëä_äÌâ_A Ë_óHî ¬ä¤dA*, ËÆ¬ <ÌG ôä¬ <´òôâ ´Xî1 Gä¤dA* $$ 1 $$
<G<fÒäVô ¬G ôdH êÙäVä, ¬H* ´G áòäXÆî_ VäV êVäVä $$ 2 $$
BXî¬âXî ôV däâk G ßäÒH, ËäËH* {Säh ÌdØË ÙØ] {äÒH $$ 3 $$
ß¶O V¶O <¬_ òdØ VÆ] ÙA´H, ÙäÙõ ôä¬ ôVäòG {A´H $$ 4 $$
dâ {Soäâ ! ßä{Xî[ {Sâ¬äo<Óî <ÌGä ¬ÆeVâ GdA* ôdä ´äËä ßäHô ßä{Xâî ÙfùG G däâGâ Vâ kV
{Sâ¬äo<Óî ¬â* ÙØ:] däâËä dH, ßË: ßä{ tÙò ¬â* {SXîµ> däâXîô ÙfùG Ùâ*, <´VVâ ¬H* ËÈ³ däâXîô VÆ]A
däâ ´äF¶î $ oAËô ¬âôä ¬G áòäXÆî_Ëä Vâ Ëªóî ôdä dH $ ôä¬ ! ßä{Xâî <ÌGä tÙò Xîäâ fä¶<Ë1 GdA* dH $
¬âôä ¬G ôä<½-<ÙG <]¼G ôdËä dH $ ¬H* ßä{Xîä oÓî iÒäV 2 {S<Ë áòäXÆî_ däâËä ôdËä dÂ¤ $ ßä{Xâî
íÒcî{ ¬â* ßoâÙ däâXîô ß¨HËäG¼Ù-ôV GdA* <¬_ ôdä dH, kVVâ ¬G ÌdØË ÙØ:] {ä ôdä dH $ ßä{ ¬âôâ
ßä¦¬ cî{ ß¶O Xâî Vä <¬_Xîô kV ßoâÙ NíuË Xîä VÆ] ÙA<´òâ, <´VVâ ¬H* BXî¦Ò <ú¼ËG cî{
ôä¬-ôVäòG {äG XîôXâî ¬íË ôdõ¤ $
436-{uôúò-ê{Ùâf $ {¶´äÌA <½Ëä_
<ËV øô ´äGä Òâ, ´dä¶ Òâ ßXî_ íÒcî{ $
Väâk ßÌ ®òäkòâ ôâ, VÌ ÙâÒG Xîä oÂ{ $$ µ>âXî $$
ßXî_ íÒcî{ {AÒ Xîä, ÌäG ÌôG G {äkòâ $
ß]¶ « > ¬¶ « >_ ¬ä¤ < d* ôdH , Väâ k ù {S A Ë¬ Oäkòâ $$
OäÒdØ ¬G <Òúäôä Òâ, ¬G <Òúäôä Väâkù Väôä, {SXîµ> {AÒ Ëâ {äkòâ $
Vä¶kù VâËA V¶O Väúä, Á<ÒË <ËV øô ´äkòâ $$ 1 $$
ßXî_ íÒcî{ {AÒ Xîä, XH V â Xîuô ßä_â < ]òâ $
fÂ ¼ ò ¬¶ « >_ ¬ä¤ < d* Väúä, GH G oô Väâ Ùâ < ]òâ $$
Ùâ]äâ _äâúG Väô Òâ, Ùâ]äâ _äâúG Väô, Väâkù {SXîµ> däâkù,
òd ßú¶oä {â<]òâ $
ÙòäÒ¼Ë Ùòä_Æ Bâ V äâ , Ìôh ß<Ë <Òfâ < ]òâ $$ 2 $$
ßXî_ íÒcî{ {AÒ Xîä, {Säh ÁÒ Xîä, Väâkù ´G ´â {äÒdA $
ÙòäÒ¼Ë Ùòä_Æ Bâ V äâ , Vd´H * ßä{ _]äÒdA $$
_]H VÆ _]hdäô Òâ, _]H Väâkù V¶O däâkù, ßO¬ ÌHG VÆGäÒdA $
VÌ ÙØ] oäOä ô¶O _äOä, Xîädâ G ¬¶O_ OäÒdA $$ 3 $$
ßXî_ íÒcî{A {AÒ Xîä, Xîô XHîVâ Xîuô ßä¶<hòâ $
<Gô¼Ëô <GTäù ô ßä{H , ß¶ Ë ô Väâ k ù ´ä¶ < hòâ $
´ähdØ¤ ¬G <Òúäôä Òâ, ¬G <Òúäôä Väâkù Väôä, VÆ<¬ô Väâkù Ì]ä<Gòâ $
aA ô¶ O Vâ Ë A ô¶ O _äOä, ÙäÙõ Ëäâ VÆ ] ¬ä<Gòâ $$ 4 $$
436-439 ¬â* VäÇä¦Xîäô VPÌ¼TA ê{Ùâf Xîô ôdâ dH*dâ VäTXî ! êV <G<ÒùXîÁ{
V¬ä<T cî{ øô ¬â* ´äGä úä<dòâ, <´V¬â* Xî_ä <ÒoäO Vâ ô<dË Òâ <Gô¶´G ÌS@ {Sä³ däâËâ dH* $ ßÌ
VÌ ÙâÒËäßäâ* Xâî ôä´ä êVA ÌS@ Xîä ®òäG Xîô $$ µ>âXî $$ êV <GôäXîäô íÒcî{ <{SòË¬ Xâî oâÉ,
ô¶O, ´ä<Ë GdA* <¬_Ëâ $ ´äâ ß{GA ¬<d¬ä cî{ ß]¶«> ¬¶«>_ ¬â* ôdËä dH*, êVA <{SòË¬ ÌS@ Xîä Gä¬
OäG Xîô ßäHô òf OäG XîôËâ dØòâ ß¼Ë:Xîôh Vâ <Òúäô Xîô, ´äâ êV Väô íÒcî{ ÌS@ Xîä
ß¼Ë:Xîôh Vâ <Òúäô XîôËâ dH* Òâ êVâ {S¦òÇ ßä¦¬ cî{ Vâ {Sä³ XîôËâ dH* $ <G<ÒùXîÁ{ V¬ä<T-øô
¬â* ´äXîô Á<ÒËäÒíä ¬â* dA êV {ôÌS@ Xâî Vä ßoâÙ cî{ V¿úä V¶O {Sä³ Xîô $$ 1 $$ <GôÒòÒ
íÒcî{ <{SòË¬ ÌS@ Xîä <XîVA oA {SXîäô VäÇä¦Xîäô Xîô, Òd V¦ò ÌS@ VdVSäô cî{ fÂ¼ò ¬¶«>_
¬â* NíË oäVËä dH, êVâ ·äG-Gâ½äâ* Vâ k¿v>ä oô Xâî Ùâ]äâ $ êV <ÒiÒ Xâî Väô Xîäâ ·äG-Gâ½äâ* Vâ
ÌäôPÌäô Ùâ]äâ $ Òdä¶ òd ßäiúòù Ùâ]Gâ ¬â* ßäËä dH <Xî-´äâ <GôäXîäô dH, ÒdA ÌS@ {SXîµ> däâ ôdä
dH $ Òd BâVä Ùòä-OÆh Vâ òÆÓî Ùòä_Æ dH <Xô¶O cî{ ô<dË däâGâ {ô oA oÓîäâ* {ô XÈî{ä XîôGâ Xâî
<_òâ ß<Ë <ÒfâÉ ßäâ*XîäôÒhù cî{ Vâ Òä oÓî oäÒGäGÆVäô ô¶O-cî{ Vâ oäVËä ôdËä dH* $$ 2 $$ ´äâ
ÁÒ Xîä {SähäTäô dH*, êGXîä <Gô¶O <{SòË¬ ÌS@ Xâî íÒcî{ Xîäâ ´äâ êVXîä oÓî däâËä dH, ÒdA {Sä³
XîôËä dH, Òd BâVä Ùòä OÆh VP{¼G Ùòä_Æ dH <Xî oÓî Xîäâ ßGäòäV dA ß{Gä íÒcî{ <Ù]ä ÙâËä
dH $ VÆ¼Ùô _Çhäâ* Òä_ä oÓî dA Ùâ]Ëä dH $ ´äâ Ùâ]Ëä dH, Òd ßoâÙ cî{ Vâ êVXâî V¶O dA däâ ´äËä
dH ßäHô êV ßO¬ ÌS@ VPÌ¼TA dA ÒúG VÆGäËä dH $ êVXâî VÌ ÙØ:] Gbµ> däâ ´äËâ dH*, ÌS@ Xîä
ßoâÙ oäÒ cî{ ß<¬µ> ô¶O _O ´äËä dH <óîô Òd ¢òäâ* GdA* ÌS@ VPÌ¼TA ¬¶O_ OAË OäòâOä ?
$$ 3 $$ êV Xî_ä <ÒoäO ô<dË <{SòË¬ ÌS@ Xâî íÒcî{ Xîä XÈî{ä cî{ dä <XîVA oA {SXîäô VäTG
XîôXâî {XîªGä úä<dòâ $ ß<Òú_ ÌS@ Xîä ß{Gâ ßä¦¬ íÒcî{ Vâ ßoâÙ <Ghùò XîôXâî êVA ß¨HË
<Gbl>ä Xîäâ oAËô ô]Gä úä<dòâ $ ß¼Ë:Xîôh Vâ <Òúäô XîôXâî êVâ ´äGäâ, ß¼Ë:Xîôh ¬â* <Òúäô
XîôGâ Vâ ÒdA <ÒiÒ Xîä Väô ·äË däâOä $ êVA Xîä í¬ôh Xîôäâ, êVA Xîä XîG Xîôäâ $ kV {SXîäô ò<Ù
{ôÌS@ cî{ aA ô¶O Vâ ËÆPdäôä {Sâ¬ _O ´äò ËoA ËÆ¬Xîäâ VÆ] ¬äGGä úä<dB $ kV Ní<Ë Vâ {ÂÒù Ëäâ
<Òôd {ÂÒùXî <Gô¼Ëô duô <ú¼ËG XîôËâ ôdGä úä<dòâ $$ 4 $$
437-ÙA{ú¼ÙA
ôä¬ Ëdä¤ {SOµ> ôdâ oô{Âô $
ßä¦¬ä Xî¬_ ´dä¤,{ô¬ {ÆæÉ Ëdä¤, <e_<¬_ <e_<¬_ GÂô $$ µ>âXî $$
ôäO TGäaA 27 735
ú¼Ù VÂô ¬®ò oäk, Ëdä¤ ÌVH ôä¬ ôäk, O¶O ´¬ÆG Xâî ËAô $
<½ÒâhA V¶O¬ ´dä¤, <G¬ù_ <Ò¬_ Ëdä¤, <Gô]-<Gô] <G´ GAô $$ 1 $$
ßä¦¬ä ê_µ> ´dä¤, Ëâ´ {Æ¶´ ôdH Ëdä¤, Vd´ V¬äk $
ßO¬ <GO¬ ß<Ë, ´dä¤ ÌVâ {Säh{<Ë, {ô<V {ô<V <G´ ßäk $$ 2 $$
Xîäâ¬_ XÆîVÆ¬ Ù_, <GôäXîäô Jòäâ<Ë ´_, Òäô G {äô $
fÂ¼ò VôäâÒô ´dä¤, ÙäÙõ d¶Vä ôdH Ëdä¤, <Ò_<V-<Ò_<V <G´ Väô $$ 3 $$
òäâ* Ëäâ ôä¬ VÒù½ {uô{Âhù dH* <Xî¼ËÆ ´dä¶ ÁÒä¦¬ä Xîä ßbµ>Ù_-Xî¬_ dH Òdä¶ ®òäGäÒíä
¬â* {SXîµ> cî{ Vâ oA oäVËâ dH* $ Òdä¶ êG {ô¬ {ÆæÉ Xîä íÒcî{ {SXîäf <e_<¬_ cî{ Vâ oäVËä dH $
dâ oäkù ! kªä cî{ ú¼j ßäHô <{*O_ä cî{ VÂòù Xâî ¬®ò Xî[ VÆÉÆPGä ú_ËA dH ËÌ Òdä¶ ßbµ>Ù_
Xî¬_ {ô ÌVâ dØòâ ôä´ä ôä¬ oäVËâ dH* Ëä kªä-O¶Oä, <{*O_ä-ò¬ÆGä, VÆÉÆPGä VôíÒËA dH ´dä¶
ßä·äúXSî ¬â* kG ËAGäâ* Xîä V¶O¬ däâËä dH $ êV V¶O¬ cî{ <½ÒâhA Xâî <Ò¬_ Ëµ> {ô <G´ íÒcî{-
<G¬ù_ GAô Xîäâ Ìäô¶Ìäô Ùâ] $ ´dä¤ {SXîäf ôä<f ßä¦¬ íÒcî{ ÌS@ <ÒfâÉ cî{ Vâ NíË dH*, ÒÈ<¸
Xîäâ ß¼Ë¬Æù] XîôXâî Òdä¶ dA êGXâî Vd´ íÒcî{ ¬â* ÒÈ<¸ _ò Xîô $ ´äâ ÒâÙ Vâ oA ß<Ë ßO¬ dH,
êV ß{GA ¬<d¬ä ¬â* dA {Säh{<Ë ÌS@ ÌVËâ dH*, êGXîä ÒÈ<¸ ¨äôä Ìäô¶Ìäô <ú¼ËG cî{ í{fù XîôXâî
dA <G´ íÒcî{ ¬â* ßäòä ´äËä dH $ Xîäâ¬_ ßbµ>Ù_-Xî¬_ {Æb{ Xâî Ù_ {ô Ù_ {S<Ë<Ò<PÌË
Jòäâ<Ë Xâî V¬äG Òäô {äô VÒù½ <GôäXîäô ÌS@ Xîä VäÇä¦Xîäô däâËä dH $ ´dä¶ ÌS@ cî{ fÂ¼ò VôäâÒô
Xîä VäÇä¦Xîäô däâËä dH, Òdä¶ dA <ÒiÒ Xâî Väô <G´ íÒcî{ ÌS@ Xâî VäÇä¦Xîäô ´¼ò ßäG¼Ù Xîä
ê{oäâO XîôËâ dØòâ d¬ d¶V ôdËâ dH* $
Oäâ<Ò¼Ù {äòä ¬G oäòä, ß¬ô Xî[òâ V¶O _Aòâ $
ßÇò ßoò ÙäG ÙAòâ, v>äòä G<d* ¬äòä $$ µ>âXî $$
ßO¬ OOG ßO¬ ËÂô, ßO¬ ú¶Ù ßO¬ VÂô $
Xîä_ eä_ ôdâ Ùõô, ÁÒ GdA* Xîäòä $$ 1 $$
ßä<Ù ß¶Ë GdA* Xîäâk, ôäË <ÙÒV GdA¶ däâk $
êÙò ßíË GdA* Ùäâk, ¬G dA ¬G _äòä $$ 2 $$
ß¬ô OÆæ ß¬ô ·äG, ß¬ô {ÆæÉ ß¬ô ®òäG $
ß¬ô ÌS@ ß¬ô äG, Vd´ fÂ¼ò ßäòä $$ 3 $$
ß¬ô GÂô ß¬ô ÌäV, ß¬ô Ëâ´ VÆ] <GÒäV $
ß¬ô Jòäâ<Ë ÙäÙõ ÙäV, VXî_ oÆÒG ôäòä $$ 4 $$
¬GoäÒG Oäâ<Ò¼Ù Xîäâ d¬Gâ {SäIË Xîô <_òä dH $ ê¼däâ*Gâ d¬â* ßoâÙ cî{ Vâ ß{Gâ V¶O _âXîô
d¬Xîäâ ß¬ô Xîô <Ùòä dH $ ßÇò ßäG¼Ù ßäHô ßoò {Ù oA {SÙäG <Xîòä dH $ êGXâî íÒcî{ ¬â*
ßäoäV cî{ v>äòä ßäHô ¬äòä ÙäâGäâ* dA GdA* dH $ Òâ tÙòäXîäf Vâ Fî{ô Ëä ßGädË-GOäªâ Xî[
®Ò<G Vâ ßäOâ dH* $ ú¼j-VÂòù Xâî {SXîäf Vâ ßOPò dH* $ Xîä_ Xî[ _dô êGVâ Ùõô dA ôdËA dH $ êG¬â*
ÁÒ¦Ò oäÒ GdA* dH, G Òâ íÂ_ fôAô cî{ dA dH* $ êGXâî íÒcî{ Xîä ßä<Ù ß¶Ë <XîVA {SXîäô oA GdA*
·äË däâËä $ G êGXâî {äV ôä<½-<ÙG cî{ Xîä_-oâÙ dA dH Òä êGXâî íÒcî{ ¬â* ß·äG cî{ ôä<½ ßäHô
k<¼jò ·äG cî{ <ÙG GdA* dH* $ êGXâî {äV ú¼j-VÂòäù<Ù êÙò-ßíË GdA* däâËâ Ò êGXâî íÒcî{ ¬â* ·äG
Xîä êÙò-ßíË GdA* däâËä, Òâ <G¦ò ·äG íÒcî{ dH* $ ¬G Xâî ¨äôä êGXîä <ú¼ËG XîôXâî d¬Gâ ß{Gä
¬G êG¬â* _Oäòä dH $ êG ß¬ô OÆæ ÙâÒ Xîä ·äG ß¬ô XîôËä dH Ëä êG ß¬ô {ÆæÉ Xîä ®òäG oA
ß¬ô XîôËä dH $ Òâ ß¬ô ÌS@ dA ÙâÒËäßäâ* Xâî ßäaò cî{ íäG dH* $ Òâ <ÒXîäô fÂ¼ò ÌS@ <G<ÒùXîÁ{
V¬ä<T cî{ Vd´äÒíä ¬â* ·äG-Gâ½äâ* ¨äôä Ùâ]Gâ ¬â* ßäòâ dH* $ êGXîä íÒcî{, ¬<d¬ä cî{ ÒäVíäG,
{SËä{ ßäHô {SXîäf ß¬ô dH $ Òâ V¶{Âhù oÆÒGäâ* Xâî ôä´ä dH* $ ¬Æe ÙäV Xîä êG <G¦òäG¼Ù íÒcî{ ¬â* dA
<GÒäV dH $
ôä¬ Xî[ ôäËA okù ¬äËA, _äâXî ÒâÙ <Ò<T <GÉâT,
oäOâ VÌ oS¬ oâÙ, ß¬ÈË ôV {AÒH $$ µ>âXî $$
oäOâ VÌ Xîä_ eä_, vÂ>µ>â VÌ Ó ´¶´ä_ $
<ÒVôâ VÌ dä_ úä_, duô Xî[ VÆ<T {äkù $$ 1 $$
{Säh {ÒG Ëdä¤ ´äk, ßO¬ <GO¬ <¬_â ßäk,
{Sâ¬ ¬OG ôdâ V¬äk, <Ò_VH Ò{Æ GädA* $$ 2 $$
{ô¬ GÂô {ô¬ Ëâ´, {ô¬ {Æ¶´ {ô¬ Vâ´,
{ô¬ Jòäâ<Ë {ô¬ dâ´, VÆ¼Ùuô VÆ] {äÒH $$ 3 $$
{ô¬ {ÆæÉ {ô¬ ôäV, {ô¬ _ä_ VÆ] <Ò_äV,
{ô¬ ¬¶O_ ÙäÙõ ÙäV, {AÒ VäH* <¬_ ]â_H $$ 4 $$
d¬äôA ÌÆ<¾ ôä¬ Xî[ o<Óî ¬â* ßGÆô¢Ë däâXîô ¬íË däâ Okù dH $ ßÌ _äâXî _ä´ ßäHô ÒâÙ Xâî
<Ò<T <GÉâT cî{ <Ò<dË VXîä¬ Xî¬ù Ëä <G<É¾ Xî¬äâÍ Xîä XîôGä d¬Gâ v>äâª <Ùòä dH $ oS¬ ´¼ò
VoA oâÙ d¬äôâ tÙò Vâ oäO Oòâ dH* $ XâîÒ_ ßoâÙ <ú¼ËG cî{ ß¬ÈË-ôV dA d¬ VÙä {äG XîôËâ
dH* $ Xîä_ Xî[ JÒä_ä cî{ Xîä¬-XSîäâTä<ÙXî VoA ßäVÆôA OÆh ß¼Ë:Xîôh Vâ oäO Oòâ dH* $ ò¬-
´ä_ cî{ ÓËè Xâî Xî{µ> {Âhù VoA áòÒdäô vÂ>µ> Oòâ dH* $ V¶VäôA {Sä<hòäâ* Xâî ÒÈ¸ä¼Ë d¬ oÂ_ Oòâ
dH* ßäHô duô Xî[ í¬ôh-o<Óî {SäIË Xî[ dH $ {Säh-ÒäòÆ VdVSäô ¬â* ´äXîô ´dä¤ NíË däâËä dH, Òdä¶
ßäXîô Xâî d¬ ÒâÙ Vâ oA ßO¬ ÌS@ Vâ <¬_â dH* $ êGXâî {Sâ¬ ¬â* <G¬yG däâXîô ÒÈ<¸ ¨äôä ê¼dA* ¬â* V¬ä
ôdâ dH* $ fôAôä®òäV {ÂÒùXî <ÒÉòäâ* Xîä ê{oäâO GdA* XîôËâ $ êG ÌS@ Xîä cî{ ßäHô {SËä{ ê¦XÈîbµ> dH,
Òâ ê¦XÈîbµ>Ëä Xî[ ôä<f dH* $ êGXîA tÙò, fÎòä aâbl> dH $ êGXîä íÒcî{ {SXîäf ß<Ë ê¦XÈîbµ> dH $
êGVâ ß¦ò¶Ë {Sâ¬ XîôXâî d¬äôA ¬<Ë VÆ¼ÙôA VÆ] {ä ôdA dH $ êG {ô¬ <{Sò {ô¬ {ÆæÉ íÒä¬A Xâî Vä
<¬_Xîô d¬ ÙäV, ßoâÙ oäÒGä cî{ ôäV ]â_Ëâ dØòâ, {ô¬äG¼Ù Xîä ê{oäâO Xîô ôdâ dH* $ kV {SXîäô
d¬äôâ òdä¶ {ô¬ ¬¶O_ däâ ôdä dH $ 436-439 Xâî 4 {Ù ÒähA cî{ ¬¶<Ùô Xâî Xî_f dH* $
440-ßäôËA $ <½Ëä_
k<d <Ò<T ßäôËA ôä¬ Xî[ Xî[´H, ßä¦¬ä ß¶Ëô Òäôhä _A´H $$ µ>âXî $$
ËG ¬G ú¶ÙG {Sâ¬ Xî[ ¬ä_ä, ßGdÙ ø¶µ>ä ÙAG Ùòä_ä $$ 1 $$
·äG Xîä ÙA{Xî {ÒG Xî[ ÌäËA, ÙâÒ <Gô¶´G {ä¶úäâ* {äËA $$ 2 $$
ßäG¶Ù ¬¶O_ oäÒ Xî[ VâÒä, ¬GVä ¬¶<Ùô ßäË¬ ÙâÒä $$ 3 $$
o<Óî <Gô¶Ëô ¬H* Ì<_däôA, ÙäÙõ G ´äGH VâÒ ËÆPdäôA $$ 4 $$
440-444 ¬â* <Gô¶´G ôä¬ Xî[ ßäôËA Xî[ {¾<Ë ÌËäËâ dØòâ ßäôËA Xîô ôdâ dH*<Gô¶´G
ôä¬ Xî[ ßäôËA kV {SXîäô XîôGA úä<dB ßäHô ß¼Ë:Xîôh Xâî oAËô dA êG {ô <Gv>äÒô däâGä
úä<dB $ ËG ßäHô ¬G Xîäâ ú¼ÙG ÌGäßäâ, {Sâ¬ ¬ò {Æb{¬ä_ä {dGäßäâ ßäHô êG ÙAGÙòä_Æ Xâî ßäOâ
ßGädË GäÙ cî{ ø¶µ>ä Ì´äßäâ, ·äG-ÙA{Xî ´_äßäâ $ {¶ú-{Säh cî{ ÒäòÆ Xî[ {ä¶ú Ì¸A ÌGäßäâ,
êG <Gô¶´G ÙâÒ {ô {¶ú, ·äGâN¼ÙSò cî{ ËÆ_VA-{½ úÑäßäâ $ kV {SXîäô ßäG¶Ù cî{ ¬¶O_ä ßäôËA
Xîôäâ $ oäÒ ¬ò VâÒä Xîôäâ $ êG ßä¦¬-íÒcî{ <Gô¶´G ÙâÒ Xîä ¬¶<Ùô ÌÆ<¾ dA dH $ dâ {Soäâ ! <XîV
{SXîäô Xî[ VâÒä ßä{Xîäâ <{Sò dH, òd ßä{ dA ´äGËâ dH*, ¬H* GdA* ´äGËä, <Xî¼ËÆ ¬H* ¬<Ë-¬¶uÙô ¬â*
<Gô¶Ëô ßä{Xî[ o<Óî XîôËâ dØòâ ßä{ {ô <Gv>äÒô däâËä d¤Â $
441-êÙAÇh Ëä_
ßäôËA ÓÁÒG ËâôA, Ëâôâ úôh XîÒ_ {ô ÒäôA óâîôA $$ µ>âXî $$
<úË úä¤Òô dâË duô Y>äôH, ÙA{Xî ·äG duô Jòäâ<Ë <ÒúäôH $$ 1 $$
ø¶µ>ä fÄÙ ßGädÙ Ìä´H, ßäG¶Ù ßäôËA OOG Oä´H $$ 2 $$
TÂ{ ®òäG duô VâËA Xî[´H, {ÆdÆ{ {SA<Ë duô oä¤Òuô _A´H $$ 3 $$
VâÒä Väô ßäË¬ä {Â´ä, ÙâÒ <Gô¶´G ßäHô G Ùõ´ä$$ 4 $$
oäÒ o<Óî VäH* ßäôËA Xî[´H, k<d <Ò<T ÙäÙõ ´ÆO ´ÆO Á´H $$ 5 $$
dâ Ó-ÁÒG ! d¬ ßä{Xî[ ßäôËA XîôËâ dH* ßäHô ßä{Xâî úôh-Xî¬_äâ* {ô <Gv>äÒô däâËâ
dH* $ fÆ¾ <ú¸ Vâ <ú¼ËG XîôGä cî{ ú¤Òô duô {ô VíGâd XîôËâ dH* $ <Òúäô cî{ Jòäâ<Ë Òä_ä ·äG-
ÙA{Xî ´_äËâ dH* $ ßGädË GäÙ cî{ ø¶µ>ä Ì´äËâ dH* $ ßäG¼Ù cî{ ßäôËA OäGâ Xî[ ®Ò<G-O´ùGä
tÙòäXîäf ¬â* däâ ôdA dH $ duô Xâî ßäOâ ÁÒä¦¬ä cî{ ê{äVXî Xî[ Väô cî{ VâÒä {Â´ä dH, <Gô¶´G
ÙâÒ dA ê{äíò ÙâÒ dH, ß¼ò ÙõVôä Xîäâkù GdA* dH $ kV {SXîäô oäÒ-o<Óî Vâ ´äâ ßäôËA XîôËä dH, Òd
ÌS@ cî{ däâXîô {S<Ë òÆO ¬â* Á<ÒË ôdËä dH $
442-êÙAÇh Ëä_
ß<Òú_ ßäôËA ÙâÒ ËÆPdäôA, ´ÆO ´ÆO ÁÒG ôä¬ d¬äôA $$ µ>âXî $$
¬ôh ¬Aú ´¬ Xîä_ G _äOH, ßäÒäOÒG VXî_ oS¬ oäOH$$ 1 $$
´äâGA ÁÒ ´G¬ G<d* ßäÒH, <Goùò Gä*Ò ß¬ô {Ù {äÒH $$ 2 $$
XîNÁÒÉ1, Xîi¬_2 Ì¼TG Xîä{â3, {äô {dÂ¶úâ, <ô Xîô ä{H $$ 3 $$
ßGâXî êTäôâ ËH* ´G Ëäôâ, ÙäÙõ ßäôËA GôXî <GÒäôâ $$ 4 $$
dâ <Giú_ <Gô¶´G ÙâÒ ! ßä{ Xî[ ßäôËA d¬ oÓîäâ* Xî[ {S<Ë òÆO ¬â* ÁÒG cî{ ôdA dH $
ßä{ Xî[ ßäôËA XîôGâ Vâ ÙØ:] cî{ ¬ôh, ¬È¦òÆ, ò¬ÙõË ßäHô Xîä_, ÁÒ Xâî {Av>â GdA* _OËâ $
_äâXîä¼Ëô ¬â* ´äGä-ßäGä cî{ ú¢Xîô <¬µ> ´äËä dH $ ÁÒ úäHôäVA _Ç òäâ<Gòäâ* ¬â* ´¼¬ Xîô V¶Väô
¬â* GdA* ßäËä, <GoùòËä {ÂÒùXî Gä¬-<ú¼ËG XîôËä dØßä ß¬ô {Ù cî{ ß{Gâ íÒcî{ Xîäâ {SäIË
XîôËä dH $ ßä{Xî[ ßäôËA XîôGâ Vâ GäGä {SXîäô Xâî (XîNÁÒÉ1) <ÒXîäô1 ßäHô (Xîi¬_3) {ä{ cî{
Ì¼TG Xîµ>3 ´äËâ dH* $ VäTXî ßä{Xî[ ßäôËA XîôXâî V¶Väô Vâ {äô {d¤Æúâ dH* $ ßäôËA XîôGâ Xâî óî_
Gâ ê¼dâ* ßä{ {ôÌS@ Xâî íÒcî{ ¬â* Níô XîôXâî íä{G <Xîòä dH $ ßä{Xî[ ßäôËA XîôGâ Vâ ßä{Gâ
ßGâXî oÓîäâ* Xîä ÙØ:]äâ* Vâ ê¾äô XîôXâî ê¼dâ* V¶Väô Vâ {äô <Xîòä dH $ ßä{Xî[ ßäôËA {SähA Xîäâ
GôXîä<ÙXî ¢_âfäâ* Vâ ÌúäËA dH $
443-o¶OËä_
<GôäXîäô ËâôA ßäôËA, ... Ì<_ ´äê¶ .... ßG¼Ë oÒG1 Xâî ôäk $$ µ>âXî $$
VÆô Gô VÌ VâÒä XîôH*, ÌS@ä <ÒbhÆ ¬dâf $
ÙâÒ ËÆPdäôä oâÒ G ´äGH, {äô G {äÒH fâÉ $$ 1 $$
ú¶Ù VÂô ßäôËA XîôH*, G¬äâ <Gô¶´G ÙâÒ $
Tô<h {ÒG ßäXîäf ßôäTH*, VÌH ËÆPdäôA VâÒ $$ 2 $$
VXî_ oÒG VâÒä XîôH*, ¬Æ<Gòô <V¾ V¬ä<T $
ÙAG _AG H ôdâ V¶Ë ´G, ß<ÒOË Xâî ßäôä<T $$ 3 $$
´H ´H ÁÒ<G ôä¬ d¬äôA, o<Óî XîôH* ÁòäH _äk $
<GôäXîäô Xî[ ßäôËA Xî[´H, ÙäÙõ Ì<_ Ì<_ ´äk $$ 4 $$
ßG¼Ë _äâXîäâ*1 Xâî ôä´Gè ! <Gô¶´G ÙâÒ ! ßä{Xî[ ßäôËA XîôËâ dØòâ ¬H* ßä{Xî[ Ì<_däôA
´äËä d¤Â $ VÆô, Gôä<Ù VoA ßä{Xî[ VâÒä XîôËâ dH* $ ÌS@ä, <ÒbhÆ, ¬dâiÒôä<Ù ÙâÒ ßä{Xâî ôdíò¬ò
íÒcî{ Xîä ßä<Ù ß¼Ë GdA¶ ´äGËâ $ fâÉ d´äô ¬Æ]äâ* Vâ <G¦ò GÂËG Gä¬-OäG XîôGâ {ô oA ßä{Xâî
Gä¬äâ* Xîä {äô GdA* {äËâ $ ú¼ÙS-VÂòù ßä{Xî[ ßäôËA XîôËâ dH* $ {È»ÒA, ÒäòÆ, ßäXîäf, ßä{Xî[
ê{äVGä XîôËâ dH* Ëä VoA ¬däoÂË ßä{Xî[ VâÒä XîôËâ dH* $ <Gô¶´G ÙâÒ ! ßä{Xîäâ ¬H* G¬íXîäô
XîôËä d¤Â $ V¶{Âhù oÆÒG, ¬Æ<GÒô, V¬ä<T ¬â* NíË <V¾ oA ßä{Xî[ VâÒä XîôËâ dH* $ ßä{ ¬G,
kN¼jòäâ* Xâî ß<ÒÉò ÌS@ Xî[ ßäôäTGä ¨äôä V¶Ë-´G ÙAG oäÒ Vâ ßä{Xâî íÒcî{ ¬â* _ò_AG däâ
ôdâ dH* $ dâ d¬äôâ ÁÒG cî{ ôä¬ ! d¬ ßä{Xî[ "´ò däâ, ´ò däâ' kV {SXîäô ´ò ®Ò<G XîôËâ dØòâ ÒÈ<¸
_Oä Xîô ßä{ Xî[ o<Óî XîôËâ dH* ßäHô ßä{ <GôäXîäô Xî[ ßäôËA XîôËâ dØòâ Ìäô¶Ìäô ßä{Xî[
Ì<_däôA ´äËâ dH* $
444-ÙA{ú¼ÙA
ËâôA ßäôËA B, ´ÆO ´ÆO ´H ´H Xîäô $$ µ>âXî $$
´ÆO ´ÆO ßä¦¬ ôä¶¬, ´ÆO ´ÆO VâÒä Xî[<´òâ $$ 1 $$
´ÆO ´ÆO _¶øâ {äô, ´ÆO ´ÆÆO Ó{<Ë Xîäâ* <¬_â $$ 2 $$
´ÆO ´ÆO Ëäôhdäô, ´ÆO ´ÆO ÙfùG Ùâ<]òâ $$ 3 $$
´ÆO ´ÆO ¬¶O_úäô, ´ÆO ´ÆO ÙäÙõ Oäkòâ $$ 4 $$
({Säh êTäôhdäô $$)
k<Ë ôäO TGäaA VP{Âhù $$ 27 $$ {Ù 30 $$
k<Ë aA V¶Ë {SÒô ÙäÙõ Ùòä_ÆÁ ¬däôä´ Xî[ ßGÆoÒ ÒähA VP{Âhù $$
dâ <Gô¶´G ÙâÒ ! ßä{Xî[ ßäôËA {S<ËòÆO ¬â* oÓî-´G XîôËâ dØòâ Ìäô¶Ìäô ´ò ®Ò<G XîôËâ
dH* $ {S<ËòÆO ¬â* dA ÁÒä¦¬ä ßäHô {ô¬ä¦¬ä ôdËâ dH*, {S<ËòÆO ¬â* dA o<Óî XîôGA úä<dB $ {S<ËòÆO ¬â*
dA {ôÌS@ Xî[ ßäôËA XîôXâî {SähA V¶Väô Xîäâ _ä¶ø Xîô {äô Oòâ dH* ßäHô {S<ËòÆO ¬â* dA <ÒiÒ{<Ë ôä¬
Xîäâ <¬_â dH* $ {S<ËòÆO ¬â* dA {SoÆ oÓîäâ* Xîäâ V¶Väô Vâ ËäôGâ Òä_â Xâî cî{ ¬â* <íË ôdËâ dH* $ {S<ËòÆO ¬â*
dA êGXîä ÙfùG Xîôäâ $ {ôÌS@ Xî[ ßäôËA OäGâ Vâ {S<ËòÆO ¬â* dA ¬¶O_äúäô ôdËä dH $ ßË: {S<ËòÆO
¬â* dA {ôÌS@ Xî[ ßäôËA OäGA úä<dB $ òd ßäôËA {Sähäâ* Xîä ê¾äô XîôËA dH $
{x <Oôä {ô Ox ¬ò, ôú Xîô <Ë_Xî <Òfä_ $
{Sh<Ë Xîcî¶ aA ÙäÙØ Xîäâ, Xîuôòâ XÈî{ä Ùòä_ $$ 1 $$
¢_ä¼Ë <Gdäô <½Ëä{G Vâ oÒ, ßäò ßGÆOSd ÙäÙØ Xîôä dH $
_äk <Oôä¬ò aâbl> _Ëä, ôV ·äG íÒcî{ <GOÂÑ Tôä dH $$
Ëä<d <Gúäâª "Gäôäòh' Gâ òd, Ox VÆ{ä½<d ¬ä¶<d* oôä dH $
{äG Xîôäâ VÆ {S¬äÙ <ÒVäô, {ôä¦¬ {SÙfùXî dâËÆ ]ôä dH $ $ 2 $$
Ùäâò VdV V½d ß<TXî, <ÒXSî¬ ßÉäY> ¬äV $
fÆ¢_ä v>l> OÆæÒäô Xîäâ, ßäô¤o _â VÆ] ßäV $$ 3 $$
Ùäâò VdV ßp>äôd, <ÒXSî¬ ÒHfä] ¬äV $
fÆ¢_ä ËâôV fÆXSî Xîäâ, {Âôh V<dË dØ_äV $$ 4 $$
aA XÈîbh XÈî{ä XÆîµ>Aô ¬â*, {ÆbXîô ËAô ¬ä¶<d* $
ÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXîä, {Âhù {Ñâ ÙØ] ´ä¶<d* $$ 5 $$
k<Ë aA {ÂJò úôh íÒä¬A TGôä¬ Á Xâî <fbò íÒä¬A Gäôäòh ÙäV XÈîË
aA ÙäÙõ <Oôäù {SXîä<fXîä µ>AXîä VP{Âhù $
ßäôËA
ßäôËA OÆæ ÙäÙõ Xî[ Xî[´H, ÙôVG Ùâ<] ´ÆOH ´ÆO Á´H $$ µ>âXî $$
GÂô Ëâ´ ¬H* Ëâôä ÌäVä, <e_<¬_ ú¬XHî Jòäâ<Ë {SXîäfä $$ 1 $$
Xîdä¶ _äH* ßäôËA VäTÂ OäÒH*, ÙôVG Ùâ<] {ô¬ VÆ] {äÒH* $$ 2 $$
{Sâ¬ <{òä_ä ouô ouô ÙA´H, OôAÌÙäV ß{Gäâ* Xîuô _A´H $$ 3 $$

ßäôËA ÙäÙõ ÙäV ËÆPdäôA, ËÆ¬ {ÆôÒäH VÙèOÆæ ßäV d¬äôA $$ µ>âXî $$
{Säh <{*«> ¼òäHv>äÒô Xî[´H, {SV¼G däâò {ô¬ VÆ] ÙA´H $$ 1 $$
{SóÆîNÁ_Ë {Säh ¬Æ<ÙË OÆh OäF¶î, ÙAG däâò úôhäâ* <úË _äF¶î $$ 2 $$
jÒäâ ÙâÒ Ùòä<G<T íÒä¬A, VXî_ <fôäâ¬<h ß¶Ëôòä¬A $$ 3 $$
<ÒGËA òdA Xîôäâ ´<G ÙõôA, úHG XîdH ¬äâ<d ôä]äâ d´ÂôA $$ 4 $$

ßäôËA OÆæ ÙäÙõ Xî[ OäF¶î, <Gf<ÙG <dôÙä oAËô ®òäF¶î $$ µ>âXî $$
úôh ôäêôâ Xî¬_ VÆô¶Oä, ¬Xîô¶Ù _âÒâ ¬äâ ¬G oÈ¶Oä $$ 1 $$
T¼ò ËÆ¬ ÙôV T¼ò ËÒ ÙäVä, ¬H* OÆG OäF¶î, íÒäVäH* íÒäVä $$ 2 $$
GÂô cî{ ËÆ¬ íÒä¬A ¬âôäâ, Xîdä¤ _<O Òôhäâ* ´V ÌdØËâôäâ $$ 3 $$
´G {Sd_äÙ fôh ßäòäâ ËâôA, òd ßôÙäV ¬ä<Gòäâ ¬âôA $$ 4 $$

ßäôËA OÆæ ÙäÙõ Xî[ Xî[´H, ÌS@cî{ <G´ ®òäG TôA´H $$ µ>âXî $$
{Sâ¬ ´_ _â ú¼ÙG úôúäF¶î, oäÒ o<Óî Xâî {ÆdØ{ úÑäF¶î $$ 1 $$
ËG ¬G ä_A øÈË V¶´äâF¶î, GÂô Ëâ´ Xâî ÙA{Xî ´äâF¶î $$ 2 $$
Ó¬O ´äâ<Ë oòä ê<´òäôä, oô¬ Xîô¬ GäfË ß¶<Tòäôä $$ 3 $$
´G ¬VXî[G <¬_â OÆæ ôäòä, ßäôËA XîôË {ô¬ {Ù {äòä $$ 4 $$

òÂ¶ ßäôËA OÆæ Fî{ô Xî[´H, ´ä¬â * ßäË¬ ôä¬ _dA´H $$ µ>âXî $$
·äG ®òäG OÆæ ¬ä¶dA* {äòä , <ÒÉ¬ <ÒÉò VäH* {Säh vÆ>ªäòä $
ÙØ] Ùuôòä ¬ä¶dA* ËH* XîäÑH, Gä¬ ´dä´ ÁÒ _H úäÑâ $
¬äòä ¬äâd Xîä<Ñ ¬G TäHÒH, {ô¬ {<Ò½ OÆæ ËH* däâÒH $
<´G ß¶Oäâ* {Säh{<Ë VâÒH*, Ëâ VÌ ß¶O OÆæ <Ù_ ÙâÒH* $
OÆæ {SVäÙ {ô¬ {Ù {äÒH, ´G ôJ´Ì ´ÆO ´ÆO Ì<_ ´äÒH* $
0
OÆæ Oäâ<Ò¼Ù Xî[ ßäôËA Xî[´H, ßäô<Ë Xîô Xîô ´ÆO ´ÆO Á´H $$ µ>âXî $$
Xîäòä-Xîä¶VA ä_ V¶´äâF¶î, {ä¶ú-{úAVäâ* ÙA{Xî ´äâF¶î $$ 1 $$
ßGdÙ-ÒähA ø°µ> Ì´äF¶î, ¬G-¬GVä <úË-ú¤Òô ÙØ_äF¤î $$ 2 $$
<Ù_-ÙâÒ_ ¬â* ¬Âô<Ë IòäôA, V¼ËÙäV TG Ëä {ô ÒäôA $$ 3 $$

741
ßäôËA {ôÌS@ Xî[ Xî[´H, ßäHô l>äHô ¬âôäâ ¬G G {ËA´H $$ µ>âXî $$
OOG-¬¤«>_ ¬â* ßäôËA VäÁ, fÄÙ-ßGädÙ eä_ô ÌäÁ $$ 1 $$
ÙA{Xî-·äG oòä {ôXîäVä, VâÒO l>äY>â íÒä¬A {äVä $$ 2 $$
ß<Ë êv>äd ß<Ë ¬¶O_úäôä, ß<Ë VÆ] <Ì_VH ÌäôPÌäôä $$ 3 $$
VÆ¼Ùô ßäôËA, VÆ¼Ùô ÙâÒä, "VÆ¼ÙôÙäV' XîôH Ëdä¶ VâÒä $$ 4 $$

ßäôËA XHîVâ XîôäH* OÆVä¶kù, ËÆ¬dA áòä{ ôdâ VÌ l>ä¶kù $$ µ>âXî $$
ËÆ¬dA XÆîPo GAô ËÆ¬ ÙâÒä ËÆ¬dA Xî<dòË-ß_]-ßoâÒä $$ 1 $$
ËÆ¬dA ÙA{Xî, TÂ{ ßGÂ{ä, ËÆ¬dA ø¶µ>ä-GäÙ Vcî{ä $$ 2 $$
ËÆ¬dA {äËA, {ÆdØ{, {SXîäfä, ËÆ¬dA l>äXÆîô, ËÆ¬dA ÙäVä $$ 3 $$
ËÆ¬dA ´_-_-{äÒXî-{äHGä, "VÆ¼Ùô' {Xîô ôdH ¬Æ] ¬äHGä $$ 4 $$

ôô¶Xîäô OÆæ fÄÙ VÆGäòä, ËäXî[ ßäôËA Xîô ¬G oäòä $$ µ>âXî $$
ßä{ä ¬âµ> OôAÌA Xî[´H, OÆæ Xî[ ßäô<Ë XîôH ´äâ ¬ôH G v>A´H $$ 1 $$
ÌS@ä <ÒbhÆ ¬däÙâÒ {AÒ Xî[ ßäôËA Oäkù, ßäHô ÙØGA VÌ T¼Tâ _äkù $$ 2 $$
T¬ùôäò «>ôËä ßäôËA OäÒH, duô Xîä dØXî¬ G ¬âµ>ä ´äÒH $$ 3 $$
OÆæ ÙäÙõ úâ_ä "ÌGÒäôA', ßäôËA XîôËä¤ <¬_â ¬ÆôäôA $$ 4 $$

OÆæ Oäâ<Ò¼Ù Xî[ ßäôËA OäF¤î, VÌ V¼ËG Xîäâ ¬ää GäF¤î $$ µ>âXî $$
Ùâ] Ùâ] ÙäÙõ ßäôËA Oäkù, BâVA Vä¤kù Väâ _Ò _äkù $
{ôúH XîÌAô duô OÆh Oäòä, ËäH* Vä<dÌ <GXîµ> ÌÆ_äòä $$ 1 $$
Gä¬ä ôHÙäV Gä¬ VäH* ôäËä, Éµ>-ÙfùG Xâî <GXîµ> G ´äËä $
T¼Gä VHG o<Óî <G<T Xî[¼dA, ß¼Ëôòä¬A _AGä úA¼dA $$ 2 $$
{A{ä Väâeä duôÙäV OäòäH, ßäH_O ôä¬ ÙôV ÙË {äòäH $
Oäâô] oôuô <G´ ËË O<dòä, duô duô XîôËä¶ ß<Òú_ ô<dòä $$ 3 $$
VXî_ VäT ¬ä¤OH* ÙAÙäô, ´ÆO ´ÆO ßäôËA XîôH* XHî Ìäô $
OÆæ-ÙäÙõ òd ßä·ä ÙAGA, "ÌGÒäôA' duô Xî[ ßäôËA Xî[GA $$ 4 $$

ßäôËA ô¬Ëä ôä¬ Xî[ Xî[´H, <GôäXîäô o<´ _ädä _A´H $
ßä<Ù ß¼Ë Xîä VâÒXî Ì¶Ùä, TSÆÒ {Sd_äÙ æ Oäâ{Aú¼Ùä $$ 1 $$
´¼¬ ´¼¬ Xîä VâÒXî ßäÙõ, Gä¬ XîÌAô ´{H ´G ÙäÙõ $
Ë¤Â dA Ë¤Â dA <fÒ ÁòäH _äÒH, <fÒ VGXîä<ÙXî ¬Æ<G´G ®òäÒH* $$ 2 $$
ôä¬ o´ ôdâ úôh <GÒäVä, {A{ä T¼Gä VHG ôHÙäVä $
GÂô Ëâ´ ´dä¤ Jòäâ<Ë {SXîäfä, ßG¶Ë VäTÆ Ëd¤ Ì]Gäâ* ÙäVä $$ 3 $$

ßäôËA Xîôäâ duô Xî[ ¬Gä, Vóî_ däâò Jòäâ* äôä <ÙGä¶ $$ 1 $$
VÆô<Ë VÙä _â VG¬Æ] Xî[´H, Ëä VâËA ß¬ÈË ôV {A´H $$ 2 $$
{Säh ¬OG duô ßäOH GäúH, Xîä_ <ÒXîôä_ VÌH dA Ìä¶úH $$ 3 $$
G] <f] VäH*´ VÌH dA ÒäôH, ËÌdA Ùâ]Ë ôä¬ êTäôH $$ 4 $$
OÆæ ÙäÙõ òd ¬Ë <V]_äÒH, µ>A_ä Xâî Xîd¤Â ßäHô G ßäÒH $$ 5 $$
aA ÙäÙõ ÒähA ßbµ>Xî

<f]uôhAv>¼Ù
ßòA ÙäÙõ ÒähA, Xî<_Xî_ÆÉdAGä Xîô ¬Æeâ $
<Ù]äÙâ ÙäÙõ Xâî, úôh oòdäôA Xîô Ùòä $$
ßÙäâÉA ËäâÉA däâ, Níô fÆ<ú ß¬äGA ßOÙ däâ $
VÙä {ÂJòä ¬âôä, ËG ¬G ôdâ ÙäÙØ {Ù ¬â* $$ 1$$
<Òúäôâ {S·ä ¬äâ, ßú_ ÌG ®òäËä ËÒ VÙä $
VÆTä-Vä aA ÙäÙõ, {Ù <GË ôµÂ>¶, ßäf Ë´ Xâî $$
Ëä VâÒä ¬âôâ, Xîô VÆ´G V¼Ëäâ* Xîô Xîôâ $
VÙä {ÂJòä ¬âôä, ËG ¬G ôdâ ÙäÙØ {Ù ¬â* $$ 2 $$
<Gdäôâ V¼Ëäâ* Xîäâ, GòG <ÙG ÙäâÉä <fô G¬â $
VÙä ÙäÙõ Tä¬äâ*, {Ù O<Ë Xîôâ {SA<Ë XîôXâî $$
ËÆPdäôä Iòäôä däâ, ßô ôV ¬âôA ôVG Xîäâ $
êúäcî¤ Ëâôâ Ëäâ, aÆ<Ë <GË VÆGâ Òä¢ò ËÌ dA $
VoA ¬âôä Xîäòä, Ì_ ËÒ VÆ VâÒä <dË _Oâ $$
òdA ßäfä ¬âôA, ËÆôË Xîô {ÂôA Xîô XÈî{ä $
<Òúäôâ ´äâ Ëäâdâ, ËÒ <GË Gòä ßä¬ò {ò ú]â $
{Sf¶Vä Òä <G¼Ùä, V¬ VÆtÙ ÒHôA Ó _]â $$
êÙäVA ¬äòä Vâ, duô ôË ôdâ ßäf dË Xâî $
_dâ dH ´äâ Ëâôä, VÆ] ßµ>_ {äôäòh Xîôâ $
VÆOSAÒä V¼Ëäâ* Xî[, ËÒ Xîô VÆfäâoä òÆË ÌGâ $$
<ÒGäfâ {ä{äâ* Xîäâ, ËÒ {Ù ¬dä ¬äâd dôhA $
<ÒÒäÙäâ* Xî[ d¶½A, aÆ<Ë ËË íÒcî{ä ËÒ G¬Vè $
VÆTä Xî[ Täôä Vâ, ß<TXî VÆ]XîäôA VÆTôhA $$
<Ù]ä Ùâ ÙäÙõ Xîäâ, <ÒGò <GË "Gäôäòh' Xîôâ $
G Ùâ]A BâVA Ëäâ, V¬ VÆO¬Ëä ¨HË dôhA $
ßòA ÙäÙõ ÒähA, íËÆ<Ë ËÒ VÙä V¼Ë XîôËâ $$
ôdâ dH* Ëäâ oA Ëâ, OÆh OhG Xîä {äô G _dä $
Ùäâdä - {Sâ¬ V<dË {S<Ë <ÙG {Ñâ, "Gäôäòh' òd ´äâò $
ÙäÙØ XÈî{ä Vâ _dË dH, VÌ _ ¬¶O_ Väâò $$ 9 $$
743
ß aA aA 1008 aA ÙäÙõÙòä_ Á ¬däôä´ Xî[

Xî<Ë{ò Vä<]òä¤ ß¼ò OS¼äâ* ¬â* ËäXî<Ë
ß¶O Vä]A
<Òôd <Òôd <ÒòäâO G Vd VXÂ¶î, êô ß¶Ëô ß<Ë Vä_ $
Xîäâkù Xîdäâ ¬âôâ {AÒ Xîäâ, <¬_ ÙØ:] ¬âµ>äâ _ä_ $$ 90 $$
{ôúä XHî _] ú¼Ùä <e_<¬_H , XHî _] VÂô´ Ëâ´ $
XHî _] ÙA{Xî Ùâ<]òâ, {äôÌS@ Xî[ Vâ´ $$
ÙäÙõ d¬ ÒäVA {ôÌS@ Xâî, {äôÌS@ Xîä ]â_ $
Jòäâ<Ë ÓäÒâ ßO¬ Xî[, <ÌG ÌäËA <ÌG Ëâ_ $$
ßäOâ ßä{H ßä{ dH, Ëdä¶ ¢òä Á Xîä $
ÙäÙõ Ùõ´ä Xî<dG Xîä, Gä¶dA* _øÆ µ>AXîä $$ 150 $$
ÙäÙõ VÂËä¶ {Av>â VÆô<Ë <GôË VÂ¶, Ìä_Xî Jòäâ* {ò {AÒH $
BâVâ ß¶Ëô _OG ôä¬ VÂ¶, ßäË¬ ´ÆO ´ÆO ÁÒH $$ 167 $$
ÙäÙõ ß<ÒOË òäâ* XîdH ôâ, VÌ ß¶O VÌdA l>ä¶<d* $
´äâ úädâ VAdA Ëdä¶, Xî[¬Ë _â]ä Gä¶<d* $$ 220 $$
¬G VËOÆæ V¼Ë úôh ú_ ´ädA*, <GË {S<Ë ô<dòâ ËäXî[ v>äd¶ A $
¬G <Giú_ Xîô _A´H Gä¬, ÙäÙõ XîdH Ëdä¶ dA ôä¬ $$
ÙäÙõ ÙõVô XÆîv> GdA*, ÙõVô ¬G Xî[ ÙäHª $
¬G ¬âôä V¶fò <¬µ>ä, ÒíËÆ l>äHô Xî[ l>äHô $$
<Vô {ô ôä] XîÌAô Jòäâ* ôä¬Gä¬ ÁòäH_äk $
ÙäÙõ ¬äôO òÆOäâ* Xîä, BXî {_Xî ¬â* ´äk $$
¬G Xîä Xîdä G Xî[<´òâ, ¬GXîä ¬G Xîäâ Ùâò $
OOG OÆ«>A Xî[ «>äâô Jòäâ*, ÙäÙõ ê_µ>ä _âò $$ 19 $$
¬äòä ÙôVG {dôâ ¬Â¶«> ¬Æ¶«>äÒH, ÙØ<Gòä ÙAG eÂl> <Ù]_äÒH $
¬G VÂ¶ ¬Al>A ¬Æ] VÂ¶ ]äôA, ¬äòä ¦òäOA XîdH * Ìä´äôA $$ 17 $$
¬äòä úâôA VäTÆ <d VâÒH, VäTÆG, XîÌdõ¶ ßäÙô ÙâÒH $
JòÂ¶ ßäÒH ¦òäâ* ´äò <ÌúäôA, <Ì_VA <ÒËªA G ¬äH ¬äôA $$
VÆôGô ¬Æ<Gòô <ÒíGÆ ÒV, ÌS@ä _äH* dH l>âl> $
VXî_ _äâXî Xâî <Vô ]ªA, VäTÆ Xâî {O dâl> $$ 99 $$
V¶ò¬ VÙä, G áòä{H áòäTA, däâò ßôäâOA _OH V¬äTA $
ôä¬ ôVäòG oô oô {AÒH, ÙäÙõ ´äâOA ´ÆO-´ÆO ÁÒH $$ 59 $$
Xî<d ÙäÙõ ´äâ ´GXÈîË TäôH, o_äâ ÌÆôäâ óî_ Gä¶dA* _äôH $
eÂl>ä {ôOµ> Väúä v>äGH*, <ËGXî[ ÙäÙõ ôä¬ G ¬äGH* $$ 16 $$
Xîäâ øµ> {ä{A Xîäâ øµ> {Æ°ò, Xîäâ øµ> úâËG Xîäâ øµ> fÆ¼ò $
Xîäâ Xîädõ Xîä VAôA Gä¶dA*, Vä<dÌ Ùâ]H VÌ øµ> ¬ä¶dA* $$ 20 $$
Väú ÙäÙõ ÒâÙ Xîdäâ úädâ VäTÆ¬Æ], Väú G l>âÁòä ´äò $
Väúâ VÂ¶ ¬G ¬ä<Gòä, Väâ Ë¸ ÙâdØ <Ù]äò $$ 148 $$
VäT ÙAÒäGâ ôä¬ Xâî, kG ËH* VÌ XÆîv> däâk $
òâ ´Æ <¬_äÒH* ôä¬ XîäH*, kG dA <¬_H ´Æ Xîäâk $$ 115 $$
oâÉ ÙäÙõ ÙØô¬<Ë ¬ä¶<d* _A, v>ä{ä <Ë_Xî G ´äk $
d¶Vä O<Ë ´äâ duô o´H, XîäOä XÆî¬<Ë XÆî¬äk $$ 25 $$
v>ä{ä Väâ v>¼Ùä duô, <Ë_Xî ôä¬ êô Täô $
ÙäÙõ òdØ ¬<Ë d¶V Xî[, XîäOä Xâî<_ V¶Väô $$ 26 $$
VäTÆ ÙäÙõ ßô¶«> ßæ ßäXî ÒG, Ìä¶V G <OGËA ¬ä<d* $
ú¼ÙG V¶O ú¼ÙG oòâ, ßäXî XîdH Xîäâ Gä<d* $$ 1 $$
ÌS@ä°«> d¶«> úY>äkòä, ¬äGäâ Fîôâ ß¼G $
Xîäâkù OÆæXÈî{ä ËH* FîÌôâ, ÙäÙõ VäTÂ ´¼G $$ 5 $$
<ÒiÒäV XîäHG {XîäÒH XîäHG {AVH, ´dä¶ Ëdä¶ VATä dA ÙAVH $
ÙäÙõ VäTÂ ¬ä¶OG TäÒH, ß¿òÆË cî{ ßä¦¬ úY>äÒH $$
ÙäÙõ kùiÒô ÁÒ Xî[, <G¦ò XîôH {S<Ë{ä_ $
ßP¬ä Jòäâ* {äâÉH VÙä, ´<G ÙØ] {äÒH _ä_ $$
ÁÒË-¬ÈËXî VâÒO <Vô´Gdäô Xîä, Väâ ¢òäâ* {ôVH ßäG $
ÙäÙõ VäT úÂXHî GdA*, v>äªH <{°«> <{ôä¶h $$ 25 $$
VâÒO <Vô´Gdäô Xîä, ËG ¬G <G¬ù_ däâk $
ÙäÙõ VäT úÂXHî GdA*, Xîäâ<µ> XîôH ´H Xîäâk $$ 26 $$
ÁÒË ¬ÈËXî òdA <GVäGA, ÙØÌù_ ÙâdA <G¬ù_ ÒähA $
oäÒ oO<Ë ÙAGËä ß¶O, {Sâ¬ {SA<Ë VÙä <Ë<d V¶¬ $$ 8 $$
ÙäÙõ Ëäâ ËÂ¶ {äÒH {AÒ XÂ¶î, Òâ GädA* <Ù_ ¬ä¶<d* $
´dä¶ ßä{ä Ëdä¶ duô GdA*, duô Ëdä¶ ßä{ä Gä<d* $$ 18 $$
745
úôúä XîôËâ òÂ¶ XîdH, ¬H* ËH* ¬G ¬â* Gä¶<d* $
ÙäÙõ ÙäâÉ G _ä<O ´G, ßd¶ ¬¬¦Ò <ÌVôä<d* $$ 31 $$
ôVG ôAV Väâ ´ä<G <v>G, Oäâbl> XîôË JòÂ¶ däâk $
´<G ßä{äâ <G¬Âù_ Xîô, ÙäÙõ <Ù_ ËH* Täâk $$ 32 $$
ßä{äâ VÂ¶ ¬Æ]-ÒäËäù, ß¼Ëô ßä{äâ Gä¶<d* $
ÙäÙõ VäTÂ ´äG Xâî, Vä<dÌ VÌdA ¬ä¶<d* $$ 33 $$
fÄÙ fÄÙ Ì¶Tähä¶ fäd Xâî, ËäH* ÙäÙõ ßäòä $
ÙØ<Gòä ÁÒA Ìä{ÆôA, VÆ] ÙfùG {äòä $$ 37 $$
VÂôäËG ÙäÙõ ôä]h däôä ôä]H, <ËVâ XîäHG ¬äôH $
êVâ XîäHG «Æ>ÌäâÒH, <´Vâ Vä¶kÍ ËäôH $$
ÒädA XîäHG <ÌOäôH, ´äXî[ ßä{ VÆTäôH $
XîdH ÙäÙõ Väâ XîÌdØ¶ G däôH, ´â ´G Vä¶kù V¶oäôH $$ 7 $$
VÁÒG Xîäµ>H óî¼Ù Ëäâ vÂ>µ>H ¨¼Ù, vÂ>µ>H Ì¼Ù Ëäâ _äOH Ì¼Ù $
_äOH Ì¼Ù Ëäâ ß¬ôX¶îÙ, ß¬ôX¶îÙ ÙäÙõ ßäG¶Ù $$
v>:VäH VdVS k¢Xî[V Xîä, ß´{ä ´ä{ <Òúäô $
òäâ* ÙäÙõ <G´ Gä¬ _â, Xîä_ {ÆæÉ Xîäâ ¬äô $$ 13 $$
Éµ>è ú¢Xîô {ÒGä <óîôH, v>: VäH VdVS kXî[V $
´äâO ß¬ô, ´¬ Xîäâ ÙdH, ÙäÙõ <ÌíÒä ÌAV $$
<GÒHùôËä ÙäÙõ {Âhù ÌS@ <Òúäuôòâ, XÆ¶î´ô Xî[µ> V¬äG $
ÙäÙõ ÙØ<ÒTä Ùõô Xîuô, Ë<´ ßä{ä ß<o¬äG $$ 26 $$
{Âôh ÌS@ <Òúäuôòâ, ÙØ<Ëò oäÒ Xîô Ùõô $
VÌ øµ> Vä<dÌ Ùâ<]òâ, ôä¬ ôgä oô{Âô $$ 27 $$
{Âôh ÌS@ <Òúäuôòâ, Ëäâ VXî_ ßä¦¬ä BXî $
Xîäòä Xâî OÆh Ùâ<]òâ, Ëäâ GäGä Òhù ßGâXî $$ 28 $$
VÌ ÁÒäâ* Xî[ XîôH {S<Ë{ä_ $
ËäXîäâ oâµ>H ÙAGÙòä_ $$
ß¼ò ÙäÙõ V¬ä¶ <Òúäô Xâî, Xî<_ Xîä Xî[´â oäò $
´äâ Ëäâdâ ¬äôâ Y>A¬ kÍµ>, _A´äâ VAV eÆXîäò $$
ß¼ò ÙâÒ Xî[ VâÒ Vâ, XîÌdõ¶ o_ä G däâò $
ÙäÙõ FîVô Ìä<d Xîô, Xîäâl>ä oôH G Xîäâò $$
OÆæ-¬¼½ Xî[ {x¬ò µ>AXîä

1. ß<Òú_ ¬¶½ - ß<Òú_ ÙäÙõ ôä¬ Á, ß<Òú_ ´äXâ î ÌH G $
ß<Òú_ V¼Ë êô Täô Xâî, ß<Òú_ {äÒH úHG $$
2. ß¬ô ¬¶½ - ß¬ô ßGÂ { ¬ ßä{ dH * , ß¬ô duô Xîä Gä¬ $
ß¬ô duô Xâî V¼Ë dH*, ß¬ô _dH* VÆ] Tä¬ $$
3. ßÇò ¬¶½ - ßÇò ß]¶<«>Ë BXî ôV, VÌ ¬â* ôgä V¬äò $
ßä{H ßä{ êÙäô duô, VÆ<¬ô VÆ<¬ô VÆ] {äò $$
4. ßoò ¬¶½ - ßoò BXî ôV ß<´Ë ß<Ë, VËè <úËè ßäG¶Ù Oäâò $
ß´ ß<ÒGäfA ÌS@´G, ®òäò ßoò oò ]äâò $$
5. ôä¬ ¬¶½ - ôä¬ ô¬H ô¬ËAË <GË, ôô¶ Xîäô ôµ> Väâ ò $
OÆæ XÈî{ä O¬ VÆô<Ë VÂ¶, ôä¬ cî{ ËÌ däâò $$
6. <G´Väô ¬¶½ - <G´ úâËG Ë¸ Väô dH, Ëäâ <ÌG VXî_ ßVäô $
Xîäô´ Xîäôh cî{ dH, V¬e æ ·äG <Òúäô $$
7. VÁÒG ¬¶½ - VÁÒG VË Väô VÆ], Ëä <ÌG ßVË ßVäô $
<ÙY> GäHXîä <G´ Gä¶Ò Od, ´G oÒ êËôâ {äô $$
8. VÒAô´ ¬¶½ - VÒAô´ ß¬È Ë duô, Vúôäúô ¬â * {Â ô $
OÆ æ ·äG ËH * O¬ okù , ß·´G oäÉË Ùõ ô $$
9. VÆ¼Ùô ¬¶½ - VÆ ¼ Ùô <Vô´Gdäô dH , <Gôä¬ò <G´ GÂ ô $
OÆ æ ·äG ËH * O¬ okù , ß·´G oäÉË Ùõ ô $$
10. <fôäâ¬<h ¬¶½ - V¦ò <fôäâ¬<h VÌG ¬â*, áòä{ ôgä V¬ oäk $
Väú fA_ V¶ËäâÉ Odâ, VËOÆæ ·äG _]äk $$
11. <G¬ù_ ¬¶½ - <G¬ù_ ß{GA ßäË¬ä, <G¬ù_ OÆæ Xîä ·äG $
<G¬ù_ duô Xâî V¼Ë dH*, <G¬ù_ Gä¶Ò Ì]äG $$
12. <GôäXîäô ¬¶½ - <GôäXîäô <GOÆ ù h ¬òA, <Gôä_¶ Ì <GôTäô $
<G´äG¶Ù <G´ ÌäâT ¬¬, VËOÆæ ·äG <Òúäô $$
747
13. ß_] ¬¶½ - ß_] <Gô¶´G BXî ôV, VËOÆæ ÙAG Ùòä_ $
V¬ô <Vô´Gdäô ´{, fôhäOË {S<Ë{ä_ $$
14. ßXî_ ¬¶½ - ßXî_ ßcî{A ß<¬Ë O<Ë, ß<ÒGäfA ß´ BXî $
´G Ë{ ËËè VËè FîTôâ, VËOÆæ ·äG <ÒÒâXî $$
15. ßOäT ¬¶½ - ßOäT ßOäâúô BXîôV, ßËäâ_ ß¬äâ_ ß¬ä{ $
<VT VäTXî ¬Æ<G Xî ôdâ, ÒâÙ XHî ´{ ´ä{ $$
16. ß{äô ¬¶½ - ß{äô {äô G<d* ´äV Xîäâ, VGXîäuÙXî ôdâ däô $
{äô G {äÒH fâ É <fÒ, ÌS @ ä Òâ Ù <Òúäô $$
17. ßG¶Ë ¬¶½ - ßG¼Ë cî{ {ô¬ä¦¬ä, ßG¼Ë cî{ OÆ æ Ùâ Ò $
ßG¼Ë V¼Ë duô Xîäâ o´H*, _dH ´Æ <Òô_ä oâÒ $$
18. ôäòä ¬¶½ - ôäòä VËOÆ æ ôä¬Á, VXî_ oÒG Xâ î kù f $
ß<]_ úôäúô ¬H* ÌVH, ÌS@ä<ÙXî Xâî fAf $$
19. GÂô ¬¶½ - GÂ ô cî{ {ôÌS @ dH , GÂ ô cî{ OÆ æ Ùâ Ò $
GÂ ô cî{ VÌ V¼Ë dH * , XîôH * GÂ ô Xî[ Vâ Ò $$
20. Ëâ´ ¬¶½ - Ëâ´ Ë¸ <ËdØ¶ _äâXî ¬H*, áòä{ ôgä kXîVäô $
V¬eâ ËH * oÒ<V¼TÆ Vâ , duô´G êËôâ {äô $$
21. Jòäâ<Ë ¬¶½ - {ô¬ Jòäâ<Ë ÓÙAf Xî[, VÌ ¬â* ôdA V¬äò $
VXî_ Jòäâ<Ë êV Jòäâ<Ë ËH*, {SXîä<fË V¬oäò $$
22. {SXîäf ¬¶½ - VÌ øµ> ÌS@ {SXîäf dH, ÌS@ ðNbµ> Xîô Ùâ] $
ÒâÙ XîdH {Æ<G VäTÆ VÌ, VËOÆæ ·äG <ÒÒâXî $$
23. {ô¬ ¬¶½ - {ô¬ OÆ æ {ôÌS @ dH , {ô¬ duô´G Väâ k $
{ô¬ {SoÆ Xîä ´ä{ dH, oâÙ oäÒ G<d* Xîäâk $$
24. {äòä ¬¶½ - {äòä {ô¬ Ùòä_ OÆ æ , {äòä VËOÆ æ ÌH G $
{äòä ò<d <´<d* êô TôÀä, òd ßäË¬ Xî[ VHG $$
$$ OÆæ ¬¶½ µ>AXîä VP{Âhù $$

aA ÙäÙõÙòä_ Á Xâî 52 <fbòäâ* Xâî O°ò

aA ´H¬_ Á úäHdäG Xîä ôä¬ôÇä ¬¼½
L ôä¬ <ÌGä kV ÁÒ Xîäâ, Xîäâk G ôä]h däô $
´H¬_ VËOÆæ ßä{hä, ôä]H Ìäô¶Ìäô $$ 1 $$
L ßXîäfâ ôÇä XîôH, {äËä_â {S<Ë{ä_ $
øµ> ¬ä¶dA* ôÇä XîôH, ´H¬_ ÙAGÙòä_ $$ 2 $$
fAf ôÇä Vä¶kù XîôH, aÒhäâ* <Vô´G däô $
GHG ôÇä Gôduô XîôH, GäVä ß{ô¶{äô $$ 3 $$
¬Æ] ôÇä ¬äTäâ XîôH, X¶îl> ôÇä XîôËäô $
<dôÙH ôÇä duô XîôH, oÆ´ ôÇä oôËäô $$ 4 $$
{âµ> ôÇä {ÆæÉäâ¸¬ä, Gä<o <½oÆÒGVäô $
´¶ø ôÇä ÓÙAf Á, <{*«>A {ô¬ êÙäô $$ 5 $$
<Oô ôÇä Oäâ<Ò¼Ù XîôH, {O_A {Säh-ßäTäô $
´dä¶ Ëdä¶ ôÇä XîôH, Väúä <Vô´Gdäô $$ 6 $$
ßäOH ôä]H ôä¬Á, {Av>â ôä]h däô $
Ìä¶òâ* Ùä¶òâ* ôä<] _â, Xîô O<d ËÂ¶ XîôËäô $$ 7 $$
´¬ «>¶Xîä _äOH GdA*, <ÒÖG-Xîä_ oò Ùõô $
ôä¬ ôÇä <´GXî[ XîôH, Ìä´H ßGdÙ ËÂô $$ 8 $$
oâÁ ôä]H oÂTôä, <´ä Xîäâ ÓÙAf $
Xî_â´ä ôä]H XâîfÒä, ßNí ôä]H VÒù-kùf $$ 9 $$
¬A*Á ôä]H ¬äTÒä, ¬G Xîäâ ¬äâdG ôäò $
¬GVä Xî[ ôÇä XîôH, XîÌdõ¶ Ùõô G ´äò $$ 10 $$
ßä¦¬ä Xîäâ ßXî_ä ôä]H, ÁÒ Xîäâ Jòäâ<Ë íÒcî{ $
VÆô<Ë Xîäâ ôä]H Vä¶kòä¶, <úË Xîäâ ß¬ô ßGÂ{ $$ 11 $$
<ÙG Xîäâ ôä]H ôä¬Á, VÂËä¶ ôä¬ Vdäò $
VÆ{Gä¶ ¬â* oA V¶O ôdH, ´H¬_ BXHî oäò $$ 12 $$
V{ù <V*d áòä{H GdA*, «>äkG G´ô ¬fäh $
ß¼Ë Xîä_ ôÇä XîôH, Xîä_ G e¶{H {Säh $$ 13 $$
749
ôä] ôä] fôhäOËä, d¬Xîäâ ßÌXî[ Ìäô $
´H¬_ Xî[ ôÇä Xîôäâ, Väúä <Vô´Gdäô $$ 14 $$
duô Á ËÆ¬ <ÌG Xîäâ GdA*, d¬Xîäâ ôä]hdäô $
òd ´H¬_ Xî[ ÒAGËA, VÆ<Gòäâ Ìäô¶Ìäô $$ 15 $$
ÁÒ d¬äôä BXî dH, ÒHôA _ä] ßG¼Ë $
kGVâ d¬Xîäâ ôä<]òäâ ´H¬_ OÆæ oOÒ¼Ë $$ 16 $$
VâÒXî Xî[ ôÇä XîôH, VâÒXî Xî[ {S<Ë{ä_ $
VâÒXî Xî[ ÌädôH úÑH, aA ÙäÙõ ÙAGÙòä_ $$ 17 $$
ÌíËA ¬â* ôÇä XîôH, ßæ ÒG ¬â* {S<Ë{ä_ $
øµ> ¬ä¶dA* ôÇä XîôH, aA íÒä¬A ÙAGÙòä_ $$ 18 $$
<ÙG Xîäâ ôä]H ú¼j¬ä (VÆô), <G<f Xîäâ ôä]H VÂô $
{ÂhùÌS@ ôÇä XîôH, Ìä´H ßGdÙ ËÂô $$ 19 $$

VIËäd oô ¬â* f<G, ô<Ò, Väâ¬, oäâ¬, ÌÆTÒäô $
OÆæ, fÆXSî ôÇä XîôH, V¬S <Vô´Gdäô $$ 20 $$
´_ ËÂ¶, ´_ä_ ËÂ¶, XÆîÙôË ËÂ¶, Xî¬ä_ ËÂ¶ $
XâîfÒ ËÂ¶, XîôA¬ ËÂ¶, ßäkù Ì_äò, µ>ä_ ËÂ¶ $$

V¬ù ¬âôä Vä¶kòä¶ VXî_ ßø ´äôH $
VÆ]ÙäËä ¬âôâ {Säh Xîä V¶Xîäâú <GÒäôH $$
<½<ÒT Ëä{ ËG Xî[ dôH úäâH ´G ôä]H $
ßä{ V¬äO¬ VâÒXîä, VäTÂ òÂ¶ oä]H $$
ßä{ XîôH {S<Ë {ä_Gä, Ùäæh ÙØ:] µ>äôH $
k¿v>ä ´G Xî[ {Âuô dH, VÌ Xîäô´ VäôH $$
Xî¬ù Xîäâ<µ> ¬ò ¬¶´Gä, VÆ] ¬¶«>_ Väâkù $
¬G ¬Gäâô {Âôhä, BâVä ßäHô G Xîäâkù $$
BâVä ßäHô G Ùâ<] dõ¶, VÌ {Âôh Xîä¬ä $
ÙäÙõ VäTÆ V¶OA <Xîòâ, êG ßäË¬ ôä¬ä $$
oäâO - <Ò<T
V¼Ë {SA<Ë {GÒäôä _äòâ, v>I{G oäâO v>ËAVäâ* áò¶´G $
¬GVä ¬N¼Ùô úËÆbµ>ò úäHXî[, ·äG O¶O ´_eäôA ¬¶´G $$
VÆÉÆ¬<G X¶îÒ_ä <Ì´Gä Y>äâ_H, ËÆPdôäâ ËÆ¬ ß{ùG VÌ ß¶´G $
duô OÆæ V¶Ë VXî_ æ<ú Á¬äâ, GÂô Ëâ´ duô Jòäâ<Ë {Æ¶´G $$ 1 $$
{Sâ¬ {Æb{ Vâ {Â´ä XîôdA*, {äËA {SA<Ë VÂ¶ _âò úY>äò $
¬GVä ä_ oäÒ oäâ´G Xîô, oOÒË oäâO _OG Vâ _äò $$ 2 $$
VâÒä {Â´ä VÆô<Ë VÂ¶, Xî[´H <Xî<d* V¶´äâO $
XîdH ÓÁÒG ôä¬Á, duô Xâî _äOH oäâO $$ 3 $$
ËÆ¬ ÙäËä ËÆ¬ oäâÓîä, ËÆ¬ duô ß{ùh oäò $
XîdH ÓÁÒG ôä¬Á, ß_] ßôäâOäâ ßäò $$ 4 $$
VXî_ V¬{ùh Xî[<´òâ, ß<ÒOË oäâO _Oäò $
XîdH ÓÁÒG oäÒ VÂ¶, ôä¬ ßôäâOäâ ßäò $$ 5 $$
Ëâ´<d ]äGä {AÒGä, Ëâ´<d oäâO <Ò_äV $
Ëâ´<d ÌôËG VäT Xâî, XîdH ÓÁÒGÙäV $$ 6 $$
ä_ {ôäâíòäâ {SA<Ë VÂ¶, ¬äâdG _äòäâ oäâO $
{ô¬âiÒô {ô¬ä¦¬ä, íÒä¬A ÙäÙõ ´äâO $$ 7 $$
´äâ òd oäâ´G íÒä¬A {äÒH, ÁÒG ´¼¬ Vóî_ däâ ´äÒH $
´G Xîä oäÒ <Òúäôäâ íÒä¬A, ËÆ¬ VÌ ´äGäâ* ß¼Ëòäù¬A $$ 8 $$
OÆæ ÙäÙõ Xâî ä_ Xîäâ, _dH VA* Xîh ´äâò $
·äG o<Óî ÒHôäyò {Ù, <Giúò {äÒH Väâò $$ 9 $$
{ôúH VâÒä ßäôËA, {ôúH oäâO _Oäò $
ÙäÙõ êV {SVäÙ Xî[, ¬<d¬ä XîdA G ´äò $$ 10 $$
{ô¬âiÒô Xâî oäÒ Xîä, BXî XîhÂ¶Xîä ]äò $
ÙäÙõ ´âËä {ä{ ä, oô¬ Xîô¬ VÌ ´äò $$ 11 $$

$$ aAÙäÙõÙòä_Òâ G¬# $$ 751
íËÆ<Ë (´ò Ùòä_ ÙäÙõ)
´ò Ùòä_Æ ´ò Ùòä_Æ ´ò Ùòä_Æ - ÙäÙõ $

úôh fôh {ôG GôG µ>ôG Xîô¬ XîäÙõ $$
dôG ôäâO ´ôh ßäâø Tô<h-Tôh-{äÙõ $

fäâXî fôh <Ëôh Xîôh oôG Gä¬ GäÙõ $$
Xîä¬ Òä¬ ´ä¬ Ùä¬ Xîuô dH * êô <ÒÉäÙõ $

®òäG-TGÆÉ-Täôh-¬äôh, {SXîµ>â OÆæ-ÙäÙõ $$
duô dØ¢¬ {äò-Täò-ßäò o<Óî oäò VäTÂ $

ôÒG-v>ÒG ÌH G -úÒG, OäÒG {S d _äÙõ $$
OäH ô ß¶ O íÒä¬A Väâ d H OÆ æ ÙäÙõ $

Ëâ ´ Xâ î ËçË {ô Ë{H * dH ßGäÙõ $$
<ÒÖG-<Ò«>äôG, ¬¶O_ XîäôG, o<Óî ÌTäÒG {SXîµ>â-ßäÙõ $

cî{ Xî[ ôäfA ·äG-OÆh ßäOô,ôµ>Ë Gä¬ êô <¬µ>Ë <ÒÉäÙõ $$
O¶Oä-ò¬ÆGä Òä¶<v>Ë êGXîäH*, {ôVË úôh Xîµ>Ë oS¬ XîäÙõ $

o_âkù ßÒËäô <_òâ òä Ó ¬â*, oäGÆ {SXîµ>â {SoÆXÆî_ ßäÙõ $$
"_ä_-OÆ_ä¬' òdA Òô ¬ä¶Oâ, Vâê¶ VÙä ËÒ {¶Xî´ {äÙõ $$
aA ÙäÙõÒähA Xâî Vä<]òäâ* Xî[ {SËAXî VÂúA
(VÂúGä-ÙäÙõ Xâî ÌäÙ {S¬ ßÇô Vâ Ùâ]â*)
<ÒÒôh {Èbl> ß¶O Vä]A <ÒÒôh {Èbl> ß¶O Vä]A
ß ßl>â {dô kÌäÙËA 135 4 230
ÙäÙõ ß¶O G ]H*<úòâ 385 24 23 ßµ>èl>â {dô ßfù ¬â* 135 4 231
(ÙäÙõ) ß¶´G <Xîòä <Gô¶´Gä 255 12 142 '' '' 135 4 232
- ÙäÙõ ß¶Ëô ßäË¬ä 154 4 329 '' '' 135 4 233
(ÙäÙõ) ß¶Ëô BXî ßG¶Ë VäH 311 15 74 '' '' 135 4 234
- ÙäÙõ ß¶Ëô Xîä<_¬ä 451 34 14 '' '' 135 4 235
ß¶ËôOË ßäHôH XîvÂ> 277 13 99 ßhÌä¤v>ä ßäOâ {ªâ 350 19 37
(ÙäÙõ) ß¶ËôOË ÁòäH _äò ôdØ 176 7 22 '' '' 350 19 38
(ÙäÙõ) ß¶Ëô O<Ë ßä{ä GdA* 376 23 26 (ÙäÙõ) ßhÌä¤<v>Ë µÂ>Xîä ]äË dH* 350 19 36
ß¶ËôO<Ë duô duô Xîôâ 123 4 169 ßhÌä¤v>A ßÓHÌ Xî[ 350 19 29
ß¶Ëôòä¬A BXî ËÂ¶ 459 34 62 ß<Ë O<Ë ßäËÆô <¬_G Xîäâ 61 3 17
ß¶Ëô VÆôeâ V¬e Xîô 272 13 71 ßù ßGÂ{¶ ßä{ dH 173 7 6
ß¶Ùô {Aª G FîoôH 77 3 107 ßù ßäòä ËÌ ´ä<hòâ 419 27 7
ß¶Tâ ß¶Tä <¬_ ú_â 23 1 117 ßù úäô ßíäG Xîä 118 4 7
(ÙäÙõ) ß¶Tâ Xîäâ ÙA{Xî <Ùòä 281 13 120 ßTô úä_ XîÌAô Xî[ 322 16 12
ß¶Tâ dAôä {ô<]òä 127 4 190 (ÙäÙõ) ßGXî[òä _äOâ GdA* 286 13 149
ß¶Ìô TôËA VÂô f<f 117 4 142 ßGÙâçòä ßGô XîdH* 42 32 9
- ÙäÙõ ßÇô {Sâ¬ Xîä 79 3 118 '' '' 42 32 10
ß¶]«> VôäâÒô ßO ´_ 102 4 69 ßG_ {¶<] ßäXîäf Xîäâ 246 12 94
ßçòÂ¶ {Vh Xâî <{ôA 175 7 18 ßGdÙ Ìä´â Ìä<´òâ 108 4 100
ßO¬ ßOäâúô ôä<]òâ 54 2 114 ßGääâ* Xîä ßäVôä 461 34 69
(ÙäÙõ) ßO¬ ÒíËÆ {äGH* {ªA 44 2 57 (ÙäÙõ) ßGÆoÒ ê{Á OÆh¬òA 425 28 4
ßNyG TÂ¬ Jòäâ* GAXî_â 214 10 60 (ÙäÙõ) ßGÆoÒ Xîäµ>â ôäâO XÂ¶î 130 4 205
ß<Òd¥î ß¶O <Òdªâ GdA* 470 37 10 (ÙäÙõ) ßGÆoÒ ËH* ßäG¼Ù oòä 129 4 201
ÙäÙõ ßúâË G däâkòâ 200 1 6 (ÙäÙõ) ßGÆoÒ ÒähA ßO¬ Xîäâ 129 4 202
'' '' 200 1 7 (ÙäÙõ) ßGâXî ú¶Ù êÙò Xîôâ 12 1 60
ß´Ì ßGÂ{¬ däô dH 148 5 297 ßGâXî cî{ <ÙG Xâî Xîôâ 227 11 6
ß´ô ´ôâ ôV Gä eôâ 161 5 15 ß{hä ß{hä Xîô <_òä 280 13 115
'' '' 162 5 16 (ÙäÙõ) ß{hä GAXîä ôä<]òâ 270 13 59
'' '' 162 5 17 ß{hä {ôäòä ]äk <ÒÉ 253 12 131
'' '' 162 5 18 ß{hA ß{hA ´ä<Ë VäH* 276 13 110
ß·äG ¬Â]ù <dËXîäôA 317 15 108 (ÙäÙõ) ß{hA ß{hA dn ¬â* 48 2 82
(ÙäÙõ) ßl>â* {dô ßÁ_d Xâî ßäOâ134 4 229 (ÙäÙõ) ß{hâ ß{hâ øô Oòâ 233 12
Vä]A-ßGÆXSî¬<hXîä 753
ß{hâ ß{hâ {¶ Xî[ 329 16 53 - ÙäÙõ ß<Òú_ ¬¶½ 31 1 156
ß{hâ Vä¶kù Xîäôhâ 388 24 42 - ÙäÙõ ß<ÒGäfA ß¶O Ëâ´ Xîä 107 4 93
ß{Gä o¶´G oô <_òä 168 6 12 ß<ÒGäfA ß{ôP{ôä 139 4 253
ß{GA ´ähâ ßä{ O<Ë 49 2 84 ß<ÒGäfA Xâî ßäVôâ 406 25 68
(ÙäÙõ) ß{GA {Aª {ÆXîäuôòâ 73 3 84 ß<ÒGäfA Vä<dÌ V¦ò dH 357 20 23
ß{Gâ ß¬_Â¶ vÂ><µ>òâ 265 13 33 ß<ÒGäfA ËÂ¶ BXî H 41 2 43
ß{GH GHGdØ¤ ßä{ Xîäâ 93 4 27 (ÙäÙõ) ßVäTÆ <¬_â ß¶Ëô {ªâ 310 15 67
ßÌ ¬G <Goùò øô GdA* 225 10 118 (ÙäÙõ) ßd<Gf VÙä fôAô ¬â* 41 2 40
ÙäÙõ ß<Ìdª ßä{ dH 470 37 6
'' '' 470 37 7 ßä
'' '' 470 37 8 ßä¤Oh BXî Xî_ä_ Xâî 153 4 327
'' '' 470 37 9 ßä¤TA Xâî ßäG¶Ù dØßä 96 4 40
ß¬ô l>äHô ß<ÒGäfA ßäVh 412 26 11 ßäkù ôäâÁ Jòäâ* Okù 278 13 108
(ÙäÙõ) ß¬ô Ìâ<_ dH ßäË¬ä 468 36 10 ßäOä ú_ {Av>ä <óîôâ 386 24 29
ß¬ô oòâ OÆæ ·äG VäH* 30 1 150 ßäOâ {Av>â V¶O ôdH
- ÙäÙõ ß¬_A ôä¬ Xîä 151 4 332 ßä·ä ß{ô¶{äô Xî[ 87 3 157
(ÙäÙõ) ß¬ÈË Xîäâ <ÒÉ <ÒÉ Xîäâ 443 32 12 ßä·ä ¬ä¶dA* Ìädô oAËô 187 8 34
ÙäÙõ ß¬ÈË v>äª Xîô 402 25 39 ßä·ä ¬ä¶dA* ÌHVâ Fîl>â 187 8 33
ß¬ÈË Täôä Ùâ<]òâ 110 4 111 ßä«>ä ßä¦¬ ËG TôH 129 4 200
ß¬ÈË Ìâ_A Ìä<dòâ 468 36 13 ßä«>ä Ùâ Ùâ ôä¬ Xîäâ 203 10 6
ß¬ÈË oäâ´G ôä¬ ôV 156 4 344 ßäË¬ ß¶Ëô ßä{ ËÂ 434 30 4
(ÙäÙõ) ß¬ÈË cî{A ßä{ dH 244 12 82 ßäË¬ ßäVG ôä¬ Xîä 124 4 177
(ÙäÙõ) ß¬ÈË cî{A Gä¬ _â 466 36 2 ßäË¬ Xâî ßíäG dH* 114 4 129
ßôÒädâ <V´Ùä XÆîG¶Ù 70 3 70 ßäË¬ úâËG Xî[<´òâ 51 2 93
ßôV {ôV <¬_ ]â<_òâ 143 4 273 (ÙäÙõ) ßäË¬ ÁÒ ßGä 457 34 56
ÙäÙõ ßfù ]ÆÙäò Xîä 432 29 26 ßäË¬ ÙâÒ ßôä<Tòâ 431 29 23
ßfù ´¬A* ßäH´ÂÙ ¬â* 459 34 57 ßäË¬ oäkù ÁÒ VÌ 430 29 18
- ÙäÙõ ß_] ßÁ_äd Xîä 109 4 103 ßä¦¬ ÌäâT Ì¶e Xîä Ìâµ>ä 4 21
ß_] Gä¬ ß¶Ëô XîdH 221 4 159 ßä¦¬ ÌäâTA ßGÆoÒA 426 28 8
(ÙäÙõ) ß<_óî BXî ßÁ_äd Xîä 50 2 88 ßä¦¬ ¬ä¤dA* ê{´H 4 1 20
ßÁ_d ßä{ kù¬äG dH 128 4 196 ßä¦¬ ¬ä¶dA* ôä¬ dH 140 4 260
ßÁ_d ßä_â GÂô Xîä 461 34 72 ßä¦¬ ê{´ ßXîäf Xî[ 426 28 7
- ÙäÙõ ßÁ_d ôä¬ Xîä 327 16 39 ßä¦¬äôä¬ <Òúäô Xîô 430 29 15
(ÙäÙõ) ßÒOÆh OÆh Xîô ¬äGâ 20 1 103 ßä¦¬ä _äÒâ ßä{ VäH* 272 13 72
- ÙäÙõ ßÒVô ú_ Oòä 404 25 57 ßä<Ù ß¼Ë ßäOâ ôdâ 138 4 252
- ÙäÙõ ß<Òú_ ßäôËA 441 4 265 ßä<Ù ß¶Ë OädG <Xîòä 244 18 49
ßä<Ù ß¶Ë ¬<T BXî ôV 180 7 40 kXîôäÁ ßäG¼Ù dH* 234 12 34
ßä<Ù ß¶Ë _äH* ßäò Xîô 450 34 10 kXî _] ú¼Ùä ßäh øô 11 1 59
ßä<Ù fÄÙ ßäâ*Xîäô dH 369 22 12 kG ÌäËG ¢òäâ* {äÒâ {AÒ 264 13 25
ßäG*Ù VÙä ß«>äâ_ VäH* 312 15 77 k¼jA ß{hâ Òf Xîôâ 213 10 55
ßäG Xîä V¶Väô Xî[ 303 15 26 k¼jA Xâî ßäTAG ¬G 213 10 54
ßäG {ÆæÉ dõ¤ Ì<dG«>A 188 8 39 k¼jA íÒäô VÌ <Xîòä 208 10 31
ßä{ ßXâî_ä VÌ Xîôâ 363 21 24 kiXî ß´Ì ßÒÙä_ dH 298 14 48
(ÙäÙõ) ßä{ <úhäÒâ ÙâdØôä 432 29 27 (ÙäÙõ) kiXî ß_d Xî[ ´ä<Ë dH 85 2 152
ÙäÙõ ßä{ <v>{äkòâ 376 23 25 ÙäÙõ kiXî ßÁ_äd Xîä 70 3 69
(ÙäÙõ) ßä{ VÒäô VÌ VOâ 27 1 139 ÙäÙõ kiXî ßÒä´ VäH* 70 3 67
(ÙäÙõ) ßä{ä êôeâ êô<eòä 26 1 133 kiXî kÌäÙË Ì¶ÙOA 115 4 133
(ÙäÙõ) ßä{ä Xîdä <Ù]äkòâ 376 23 24 kiXî ¬ÆdÄÌË ¬íË ¬G 69 2 64
ßä{ä OÒù OÆ¬äG Ë´ 373 23 5 kiXî V_Â¶Gä ßä<fXîä¶ 136 4 237
- ÙäÙõ ßä{ä ´Ì _OH 97 4 47 ÙäÙõ kV ßäXîäô ËH* 322 16 9
ßä{ä GädA* Ì_ <¬µ>â 425 28 3 ÙäÙõ kV V¶Väô ¬â* 60 3 14
ßä{ä {ô VÌ Ùõô Xîô 201 9 10 '' '' 309 15 60
ßä{ä ¬âµ> V¬äk ôdØ 380 23 48 '' '' 309 15 61
(ÙäÙõ) ßä{ä ¬âµ>â BXî ôV 380 23 48 ÙäÙõ kV V¶Väô VäH* 238 12 51
(ÙäÙõ) ßä{ä ¬âµ>â ¬È<¸Xîä 322 16 8 ÙäÙõ kV <dÒªâ òd Vä_ 64 3 36
ßä{ä ¬âµ>â duô o´â 428 29 2 k<d Ó ÁÒG Väâ o_ä 63 3 33
ßä{H ¬äôâ ßä{ Xîäâ 240 12 60 kùòâ* ôÄÌ cîd} ¬â* 336 18 6
'' '' 240 12 61
ßäÌ ßäËf ßfù XÆîVAù 116 4 137 ê-Fî
ßäòâ BX¶îXîäô VÌ 431 29 21 êJJÒ_ XîôhA ôä¬ dH 333 17 14
'' '' 431 29 22 êJJÒ_ XîôhA d¶V dH 333 17 11
ßäôËÒ¼ËA VÆ¼ÙôA 30 ÙäÙõ êJJÒ_ <G¬ù_ä 44 2 58
ßäÒµ> XÂîµ>ä däâË H 266 13 38 êJJÒ_ o¤Òôä duô Xî¬_ 155 4 334
ßä<fXî ß¬_A VäTÆ VÌ 136 4 240 (ÙäÙõ XîdH) êl>ôâ {SähA ´äO ÁÒ406 25 66
- ÙäÙõ ßä<fXî BXî ßÁ_äd Xâî 69 3 65 êl>â G ÌHVâ BXî ôV 356 20 13
ßä<fXî ¬äfÂXî H Oòä 85 2 147 (ÙäÙõ) ê¸¬ k¼jA <GOSd¶ 45 2 61
- ÙäÙõ ßä<fXî ôÄÌÙä 68 2 59 (ÙäÙõ) êx¬ ßÒOÆh Xîäâ GdA* 346 19 10
ßä<fXîä¶ ¬íËäG ßä_¬ 118 4 145 ê{´â <ÒGfâ OÆh Tôâ 356 20 16
ßä<fXîä¶ ôd XîÄ´ XîôÙä 69 3 66 êôH dA ßµ>Xâî GdA* 356 20 26
(ÙäÙõ) êôH* dA êôeâ øhâ 358 20 27
k-kù
(ÙäÙõ) ê_µ> ß{Âl>ä ßä{ ¬â* 175 7 19
(ÙäÙõ) kXî <GOÆùh kXî OÆh ¬kù 338 18 13
- ÙäÙõ êV OÆæÙâÒ Xî[ 4 1 19
ÙäÙõ Fî{ô Ùâ] Xîô 419 27 10 (ÙäÙõ) BXHî ßÁ_d ôä¬ dH 37 2 20
Fî{uô ßä_¬ VÌ XîôH* 283 13 131 ÙäÙõ BXHî ßäË¬ä 294 14 23
Fîoä Väô¶ ÌHl> <Òúäô¶ 254 12 135 (ÙäÙõ) BXHî øäâªâ úÑ ú_H 335 17 25
ÙäÙõ Fîôä {Âôä Xîô <_òä 319 15 119 BXHî Ùfä ßG¼ò Xî[ 50 2 91
BXHî fÄÙ ßG¼Ë <fbò 29 1 146
B-Bâ BXîäâ* _âk ÌÆeäk Xîô 361 21 15
BXî Xîdõ¤ Ëäâ Ùäâò dH* 170 6 24 (ÙäÙõ) BËä ß<ÒOË ßä{ ËH* 319 15 117
(ÙäÙõ) BXî Áo XâîËä Xîdõ¶ 169 6 15 B <ÙG ÌAËâ ú_ Oòâ 403 25 46
BXî l>äHô VÂeH VÙä 94 4 33 BâVä ßúô´ Ùâ<]òä 111 4 114
BXî Ë¦Ò ËäFî{uô kËGA 354 20 4 BâVä BXî ßGÂ{ óî_ 107 4 96
BXî ËÆPdäôâ ßäVôâ 181 8 2 BâVä Xîäâkù BXî ¬G 223 10 108
BXî Ùâf d¬ Ùâ<]òä 324 16 22 BâVä Xîäâkù Gä <¬_â 454 34 31
'' '' 324 16 23 (ÙäÙõ) BâVä XîäHh ßoä<Oòä 38 2 24
'' '' 324 16 24 (ÙäÙõ) BâVä Ìªä ßOäT dH 149 24 303
'' '' 324 16 25 BâVA BXHî Oäk dH 112 14 121
BXî <Gô¶´G Gä¬ VäH* 215 10 65 ÙäÙõ BâVâ ¬d¤Oâ ¬äâ_ Xîä 40 2 36
(ÙäÙõ) BXî Ìäâ_ oÂ_â duô 165 5 31
BXî ¬Gä _äOâ ôdâ 179 7 37 ßäâ-ßäH
BXî ¬dõôË ¬G ôdH 35 1 12 ÙäÙõ ßäâ*Xîäô ËH* Fî{´â 368 226
ÙäÙõ BXî ôä¬ Xî[ µ>âXî O<d 36 1 15 '' '' 368 22 7
BXî ôä¬ Xâî Gä¬ <ÌG 36 1 14 ÙäÙõ ßäâ«>äâ dõ¤Òäâ {äh VH 439 31 7
BXî ôä¬ v>ä«>â GdA* 288 13 159 ÙäÙõ ßäHOÆh v>ä«>â OÆh OdH 314 15 91
- ÙäÙõ BXî <Òúäô VäH* 337 18 10 (ÙäÙõ) ßäHôH* dA ßäH_ä ËXâî 278 13 107
ÙäÙõ BXî <ÒiÒäV <ÌG 351 19 42 ßäHÉ<T ]äk G {v> ôdâ 30 1 151
(ÙäÙõ) BXî fÄÙ VÌ XÆîv> Xîdä 22 1 112 (ÙäÙõ) ßäHÉ<T ¬Â_A XÆîv> GdA* 192 8 66
BXî fÄÙ VÌ XÆîv> <Xîòä 368 22 10 ÙäÙõ ßäHVô ÁÒ ËH* 40 2 35
ÙäÙõ BXî fÄÙ VäH* FîGÒâ* 369 22 13
ÙäÙõ BXî VOä V¶Väô ¬â* 183 8 16 Xî
'' '' 355 20 8 X¶îXîô Ì¶®òä Oä¶l>ªA 281 13 124
BXî Vä¶ú VäH* OdOdA 285 13 147 ÙäÙõ Xî¿v>{ ß{Gâ Xîô <_òâ 17 1 89
(ÙäÙõ) BXî VÆô<Ë VäH* VÌ ôdH* 177 7 25 '' '' 212 10 51
(ÙäÙõ) BXî VÂ¶ _H* _AG däâGä 17 1 92 ÙäÙõ Xî¿v>{ ôä]â ð<ý> ¬â* 28 1 144
BXî Vâô Xîä l>ä¤Òªä 269 13 53 XîvÆ> G XîdäÒâ ßä{Xîäâ 321 16 5
(ÙäÙõ) BXî d¬äôâ êô ÌVâ 185 8 24 XîvÆ G XîdäÒH ßä{XîäH* 39 2 32
BXîä BXî[ ôä¬ VäH* 201 9 12 XîvÂ> G Xî[´â Xîä¬Gä 197 8 85
BXHî ßÇô {AÒ Xîä 33 2 2 ÙäÙõ XîhA ßäHô XÆîv> 277 13 98
(ÙäÙõ) XîÙ òd ßä{ä ´äòOä 12 1 61 XîdËä¶ VÆhËä¶ Ùâ]Ëä¶ 399 25 20
XîÙâ G VÂ]â cî]ªä 467 36 8 ÙäÙõ XîdËä¶ VÆGËä¶ ôä¬ Xî<d 47 2 74
(ÙäÙõ) XîGXî Xî_f <ÒÉ 291 14 8 XîdÌä VÆGÌä OË oòä 378 23 35
XîÌdØ¤ G <Ìdªâ Väâ o_ä 313 15 83 XîdÌâ VÆhÌâ ¬G ]ÆVA 271 13 66
ÙäÙõ XîÌdõ¤ Xîäâkù ´<G <¬_â 294 14 26 Xîdä¶ ßä<fXî ßÁ_äd Xâî 70 3 68
XîÌdõ¤ {äÒXî XîÌdõ¶ {ähA 228 11 8 Xîdä¶ ´¬ ´äHôä o¶<´òâ 411 26 10
XîÌAô <Òúäôä Xîd Oòä 288 13 161 (ÙäÙõ) Xîdä¶ ´äF¶î XîäHG {H {ÆXîäcî¶ 73 3 78
Xîôhdäô XîËäù {ÆæÉ 345 19 7 (ÙäÙõ) Xîdä¶ ä Oäâô] oôôA 54 2 113
(ÙäÙõ) Xîôhdäô ´â XÆîv> <Xîòä 171 6 26 (ÙäÙõ) Xîdä¶ ä GäôÙ ¬Æ<G´Gä 54 2 110
'' '' 352 19 51 (ÙäÙõ) Xîdä¶ ¬ÆdP¬Ù ¬Aô ä 408 25 83
(ÙäÙõ) XîôhA Fî{uô ´ä<Ë dH 333 17 13 Xîdä¶ _AG fÆXîÙâÒ ä 54 2 112
ÙäÙõ XîôhA Xîä_ Xî[ 401 25 43 ÙäÙõ Xîdä¶ <fÒ ÌHl>ä ®òäG 54 2 111
XîôhA <XîôXîä Xîäâ GdA* 224 10 116 Xî<d Xî<d XâîËâ Xâî ÙäÙõ 51 2 94
ÙäÙõ XîôhA <d¼Ùõ ËÆôXî Xî[ 327 16 41 Xî<d Xî<d ¢òä <Ù]_äkòâ 160 5 5
XîôËä dH Väâ XîôâOä 463 35 4 (ÙäÙõ) Xî<d Xî<d ¬âôA Áo 21 1 112
(ÙäÙõ) Xîô <ÌG fô <ÌG Xî¬äh <ÌG81 3 120 (ÙäÙõ) Xî<dòâ XÆîv> ê{Xîäô Xîäâ 281 13 121
(ÙäÙõ) XîôÌâ Òä_â d¬ GdA* 271 13 67 ÙäÙõ XîdØ ÙAÙäô Xî[ 64 3 34
(ÙäÙõ) Xîô Vä¶kù Xî[ úäXîôA Xîdâ Xîdâ Xîä däâË dH 271 13 68
ÙäÙõ Xîôd {_äh Xîô 400 25 29 Xîdâ _]â Väâ ¬äGÒA 21 1 110
Xîôä¬äË Xî_¶Xî dH 191 8 54 (ÙäÙõ XîdH) Väâ OÆæ <XîV Xîä¬ Xîä 24 1 121
Xîôâ XîôäÒâ Vä¶kòä¤ 465 35 15 (ÙäÙõ XîdH) ´â XÆîv> <Ùòä d¬Xîäâ 65 3 42
(ÙäÙõ) XîËäù Xîôâ Ëäâ <G¬É ¬â* 359 21 2 (ÙäÙõ XîdH) ËG ¬G ËÆ¬ {ô ÒäôhH 64 3 39
'' '' 259 21 3 (ÙäÙõ XîdH) ËÂ¶ dH ËHVA o<Óî Ùâ 65 3 44
'' '' 359 21 4 XîdH VÌ l>äHô, OdH VÌ l>äHô 132 4 216
'' '' 359 21 5 Xîgä d¬äôä ¬äG ¬G 216 10 73
ÙäÙõ XîËäù d¬ GdA* 352 19 52 ÙäÙõ Xîä¶Á ¬ä¶dA* oâ_Xîô 310 15 66
XîËäù H Xîô XÆîv> Xîôâ 465 35 11 ÙäÙõ Xîä¶Tâ VÌ_ Xâî 393 24 69
Xî¬ù XÆîdäªä ß¶O ÒG 239 12 59 XîäO´ Xîä_â Xîô ¬Æòâ 276 94
Xî¬ù <óîôäÒâ ÁÒ Xîäâ 366 21 44 XîäOÙ Xîä ¬ähÉ <Xîòä 256 12 150
Xî¬âù Xî¬ù Xîäµ>â GdA* 199 8 95 Xîäúä êv>_â Fîóîhâ 421 27 19
Xî¬äâÍ Xâî ÌV ÁÒ dH 421 27 18 Xîäúä {äXîä ´Ì _OH* 210 10 43
Xî<_òÆO XÂîXîô Xî_¬Ædä¶ 329 16 56 (ÙäÙõ) Xîä ´ähäH* XîÌ däâòOä 46 2 67
Xî<_òÆO øäâô ß¶Täô dH 456 34 41 XîäÁ Xî´ä G ´äG dA 276 13 92
ÙäÙõ XîV XîV _A<´òâ 424 27 34 Xîäµ>â Fî{ô Xîä<µ>òâ 379 23 40
XîdËä¶ XîdËä¶ <ÙG Oòâ 276 13 95 ÙäÙõ XîäÑâ Xîä_ ¬Æ] 3 1 13
XîdËä¶ VÆhËä¶ <ÙG Oòâ 276 13 97 '' '' 3 1 14
ÙäÙõ XîäÑâ Xîä_ ¬Æ] 3 1 15 (ÙäÙõ) Xîäòä ¬VAË Xîuô {¶ú 134 4 227
'' '' 4 1 16 (ÙäÙõ) Xîäòä ¬d_ ¬â* <G¬ä´ 267 13 42
(ÙäÙõ) Xîä {ô¬äâTâ ßäG Xîäâ 210 10 40 Xîäòä ¬äòä H ôdA 338 18 17
(ÙäÙõ) Xîä¬ Xî<l>G øµ> úäâô dH 238 12 54 Xîäòä ¬ä¶dH* ¢òäâ* ôgä 82 3 131
'' '' 239 12 55 Xîäòä ¬ä¶dH* oò øhä 340 18 29
Xîä¬ XSîäâT V¶fò VÙä 451 34 11 Xîäòä ôä]â Ì¶Ù Ùâ 243 12 76
(ÙäÙõ) Xîä¬ Oäò Xâî ÙõT VäH* 334 17 16 Xîäòä _äâXî ßG¼Ë VÌ 338 18 16
(ÙäÙõ) Xîä¬ ThA Xâî Gä¬ VäH* 334 17 17 (ÙäÙõ) Xîäòä ÄòäÒô OÆh¬òA 426 28 6
Xîä¬TâGÆ XîôËäô dH 112 4 120 Xîäòä fÂ¼ò {¶ú Xîä ÌäVä 994 4 Æ53
Xîä¬TâGÆ Xâî {µ>¶Ëôâ 255 12 144 Xîäòä VÂ¯¬ Xîuô <¬_â 128 4 199
Xîä¬TâGÆ øµ> øAÒ dH 7 1 33 Xîäô´ Xîäâ VAeH GdA* 371 22 26
Xîä¬TâGÆ ÙØ<d {A<´òâ 111 4 116 (ÙäÙõ) Xîäôh X¶îË Xâî 66 2 47
'' '' 112 4 117 (ÙäÙõ) Xîäôh Xîä_ Xâî 401 25 38
'' '' 112 4 118 Xîä_¶ ´ä_¶ Väâ<úË¶ 48 2 79
'' '' 112 4 119 Xîä_ XîGXî ßæ Xîä<¬GA 242 12 73
Xîäòô Xîä¬ G ßäÒdA 383 24 15 Xîä_ Xî¬ù <´Ò Fî{´â 99 4 55
Xîäòô XÂîXîô Xîäâ<µ> <¬_ 395 24 22 Xîä_ Xî[µ> ËG Xîäl> Xîäâ 398 25 13
(ÙäÙõ) Xîäòä ß¶Ë<ô {äkòä 90 4 10 Xîä_ XÆîdäªä dä _â 444 33 3
'' '' 90 4 11 (ÙäÙõ) Xîä_ <OôäVG Xîä XîdH 396 25 5
'' '' 90 4 12 Xîä_ <OôäVâ ÁÒ X¤Âî 398 25 14
'' '' 90 4 13 Xîä_ eä_ ËH* XîäY> Xîô 433 29 35
(ÙäÙõ) Xîäòä Xîµ>äâôä ÙõT ¬G 383 24 15 Xîä_ eä_ ¬â* Ó ´_â 402 25 42
Xîäòä Xî<l>G Xî¬äh dH 387 24 36 Xîä_ G VÂeâ X¶îT {ô 396 25 2
(ÙäÙõ) Xîäòä XîËâÌ Ìäâ<_òâ 267 13 41 Xîä_ô ]âË G GA{´â 238 12 50
Xîäòä XîÌ´ Xî¬äh Xîô 387 24 35 (ÙäÙõ) Xîä_ cî{ ¬ä¶dA* ÌVâ 408 25 81
Xîîäòä Xî¬ù _Oäò Xîô 320 15 122 Xîä_ d¬äôâ X¶îT úÑ 396 25 3
ÙäÙõ Xîäòä XîäôÒA* 398 25 16 (ÙäÙõ) Xîä_ d¬äôâ Xîô OdH 405 25 54
'' '' 398 25 17 Xîä_ä ¬¤Æd Xîô XîôÙ Xîä 432 29 31
'' '' 398 25 18 Xîä_ä ¬¤Æd Xîô Xîä_ Xîä 87 3 159
'' '' 398 25 19 Xîä_ä ¬¤Æd V¶Väô Xîä 330 16 57
Xîäòä Xî[ V¶O<Ë Ë´â 340 17 28 (ÙäÙõ) Xîä_â ËH* Täâ_ä oòä 218 10 80
Xîäòä Xâî ßí_ ôdH* 114 4 128 XîäfA Ë´ ¬Odô Oòä 353 19 53
Xîäòä Xâî Òf ÁÒ VÌ 420 27 13 (ÙäÙõ) XîäVäH* Xîd V¬eäkòâ 274 13 86
Xîäòä Xâî Òf ÁÒ dH* 456 34 42 (ÙäÙõ) Xîädâ XîäâªA ]<úùòâ 370 22 17
Xîäòä Xâî VÌ OÆh Ì¤Tâ 420 26 12 Xîädâ Xîäâ ÙØ] ÙA<´òâ 429 29 11
(ÙäÙõ) Xîäòä GäÒ V¬Æj ¬â* 455 34 37 ,, ,, 429 29 12
Xîädâ ÙäÙõ øô ôdâ 325 16 28 Xîäâkù ]äò ßøäk Xîô 265 13 34
Xîädâ G ßäÒdØ X¶îË øô 434 30 3 (ÙäÙõ) Xîäâkù ÙäHªâ ¨äuôXîä 283 13 130
<XîV VäH* ÒHôA H ôgä 429 29 9 - ÙäÙõ Xîäâkù <ô GdA* 403 25 50
uX¶î<d* ¬äôO H ßäkòä 174 7 11 Xîäâkù G<d* XîôËäô <ÌG 457 34 49
ÙäÙõ Xî[ªä GXùî Xîä 445 33 5 (ÙäÙõ) Xîäâkù {Av>â dâ_ä ´<G Xîôâ 386 24 27
Xî[òä XÈîË ¬âôâ GdA* 449 33 28 Xîäâkù Ìä¤v>â ¬Æ<Óî óî_ 196 38 8
Xî[òä ä kV Xîä¬ Xîäâ 208 10 32 ÙäÙõ Xîäâ<µ> ßúäuôG BXî <ÒúäôA 338 18 14
Xî[òä ¬G Xîä oäÒËä 191 8 53 Xîäâ<µ> ò¦G Xîô Xîô ¬Æòâ 215 10 68
,, ,, 208 10 30 Xîäâ<µ> ÒÉù ¢òä ÁÒhä 197 18 84
XÆîv> ]äËä¶ XÆîv> ]â_Ëä¶ 232 12 20 Xîäâ<µ> ÒÉù _äH* ôä<]òâ 445 33 7
(ÙäÙõ) XÆîv> Gä¶dA* Xîä Gä¬ ¢òä 282 13 128 '' '' 445 33 8
(ÙäÙõ) XÆîv> Gä*dA* Xîä Gä¬ Tô 285 13 129 '' '' 445 33 9
XÆîóîô ´â Xâî ¬G ¬â* 262 13 16 '' '' 445 33 10
XÆî_ ßä_¬ òXâî ÙAÙ¬ 433 29 34 Xîäâ¬_ Xî<l>G Xî<l>G dH Xîäâ¬_ 343 18 42
XÆî_ óîäuôXî ËXùî ÙØ<Gòä¶ 116 4 136 Xîäâ¬_ Xî¬_ Ëdä¤ {H<V Xîuô 122 4 167
(ÙäÙõ) XÆî_ d¬äôâ XâîfÒä 183 2 15 Xîäâôä Xî_f ßÒä¶d Xîä 291 14 5
XÆîV¶O<Ë XâîËâ Oòâ 317 15 109 Xîäâ VäTÆ ´G êV Ùâf Xîä 315 15 85
(ÙäÙõ) XÆîV¶O<Ë VÌ {ôdôA 317 15 107 Xîäâ VäTÂ ôä]â ôä¬ TG 159 5 2
(ÙäÙõ) XÈî<½¬ Xîä_ Òf 357 20 20 (ÙäÙõ) XîäHh {XîäÒâ XîäHh {AVâ 349 19 31
(ÙäÙõ) Xâîkù êËäôH* ßäôËA 465 35 12 XîäHh {µ>¶Ëô ÙA<´òâ 49 2 83
Xâîkù Oä«>â Xâîkù Oä<«>òâ 406 25 65 (ÙäÙõ) XîäHÒä Ìäâ<dË ÌHV Xîô 205 10 18
Xâîkù ´ä_â Xâîk ´ä<_òâ 501 25 64 ¢òä Áòâ ¬â* ÁÒhä 63 3 32
(ÙäÙõ) Xâîkù ÙäHªâ ¨äuôXîä 439 31 8 (ÙäÙõ) ¢òä Ì_ Xîdä {Ë¶O Xîä 393 24 70
Xââîkù VâÒXî H ôdâ 465 3513XâîËä ¢òä ¬Æ¤d _â d¤V Ìäâ<_òâ 207 10 28
Xîd V¬eäkòâ 296 10 74 ¢òäâ* Xîô ê_µ>ä ßä<hòâ 214 10 63
(ÙäÙõ) XâîËâ Xîd Oòâ 169 6 18 ¢òäâ* VÌ òäâGA ÓË ¬â* 356 20 19
(ÙäÙõ) XâîËâ ú_ Oòâ 170 6 20 ÇAô GAô Xîä V¼Ë ´G 332 17 6
(ÙäÙõ) XâîËâ ´_ ¬Æòâ 243 12 78 ÙäÙõ ÇÆTä ËÈÉä ¢òäâ* oÂ<_òâ 339 18 22
XâîËâ {äuô] ß¶Ë G {äÒH* 137 6 7 (ÙäÙõ) ÇÆTä <ÒGä ËG {SA<Ë G ê{´â76 3 102
XâîËâ {äuô] ´äHdôA 166 6 3
XâîËâ {äuô] {ú ¬Æòâ 166 6 4 ]
ÙäÙõ XâîËâ {ÆíËXî {Ñ ¬Æòâ 275 12 90 ]¶«> ]¶«> Xîô ÌS@ Xîäâ 268 13 50
XâîËâ ¬ô ¬äµ>A oòâ 409 25 84 ]¶«> ]¶«> <G´ Gä oòä 109 4 106
- ÙäÙõ Xâî Ùõ´ä GdA* 28 1 141 ]¶«> ]¶«> {ôXîäf dH 262 29 20
Xîäâkù ßÒOÆh ¬G Ìíòä 435 30 8 ]¥èîO Täô <ÒÉ Gä ¬ôâ 341 17 30
(ÙäÙõ) Xîäâkù Xîädõ ÁÒ Xî[ 261 13 4 ]ôA XîVäHµ>A Xî[<´òâ 424 27 32
(ÙäÙõ) ]ôA XîVäHµ>A {AÒ Xî[ 424 27 35 ÙäÙõ Oä<óî_ H ôgä 405 25 58
(ÙäÙõ) ]äµ>ä ¬Al>ä ]äk Xîô 269 13 57 ÙäÙõ OäÒâ VÆô<Ë Väâ* 176 7 23
(ÙäÙõ) ]ä«>ä ÌÂúA o<Óî dH 241 13 69 (ÙäÙõ) OÆh Ë´ <GOÆùh Ìäâ<_òâ 371 22 27
ÙäÙõ ]äòâ Vä¤{hA 242 12 71 ÙäÙõ OÆh <GOÆùh ¬G <¬_ ôgä 337 18 11
(ÙäÙõ) ]ä<_Xî ]â_â ]â_ Xîô 366 21 41 OÆhäËAË Väâ ÙfùGA 339 18 20
ÙäÙõ ]A_ä Oäô Xîä 206 10 20 OÆGdOäô ß{ôäTA Ëâôä 450 34 9
]ÆVA ËÆPdäôA ¦òäâ* Xîôäâ 462 34 80 (ÙäÙõ) OÆ³ OÆh {ôOµ> Xîôâ 360 21 8
]âË G <G{´â ÌA´ <ÌG 195 8 73 OÆæ ß¶XÆîf ¬äG GdA* 16 1 85
]â_â fAf êËäô Xîô 389 24 44 OÆæ ß{¶O {O {¶] <ÌG 22 1 115
(ÙäÙõ) ]âÁòä úädâ {Sâ¬ ôV 96 4 42 - ÙäÙõ OÆæ OôÒä <¬Áòä 9 1 47
ÙäÙõ ]äâkù ßä{hA 377 23 32 OÆæ {d_â ¬G VäH* XîdH* 21 1 109
(ÙäÙõ) ]äâ<´ Ëdä¶ <{Ò {äkòâ 91 4 18 OÂ¶Oä Od_ä ÌäÒôä 379 23 44
'' '' 92 4 19 OÂ¶Oâ Xîä OÆª Xîä Xîdõ¤ 168 6 14
'' '' 92 4 20 (ÙäÙõ) OHÌ ¬ä¤<d OÆæÙâÒ <¬Áòä 1 1 3
'' '' 92 4 21 Oäâ<Ò¼Ù Xâî OÆh <ú¶Ë Xîô 347 19 17
]äâµ>ä ]ôä Xîô ÙâÒâ {äuô] 423 27 29 (ÙäÙõ) Oäâ<Ò¼Ù Xâî OÆh ÌdØË dH* 440 31 14
]äâµ>ä ]ôä {ô<]òâ 423 27 28 Oäâ<Ò¼Ù OäâVä¶kù ËÆPdâ* ßPd¶úä OÆæ182 8 6
O ø
O¶Oä ´¬ÆGä VôíÒËA 317 15 105 øµ> ß´ôäÒô H ôdâ 197 8 86
O¶ÙA VäH* O¶Ùä oòä 232 12 23 ÙäÙõ øµ> XîíËÂôA ¬ÈO Xâî 438 31 2
Okù Ùfä VÌ ÌädØªâ 67 3 53 øµ> Xî[ oäG ßËA<Ë VÌ 419 27 6
(ÙäÙõ) OFî Ì¿v> Xîä ·äG Od 333 17 15 øµ> øµ> Xâî êhdäô VÌ 431 29 20
(ÙäÙõ) OOG <Oôâ ËÌ Xîäâ Tôâ 456 34 61 øµ> øµ> ÙäÙõ Xîd V¬eäÒâ 290 13 169
ÙäÙõ OË¶ OÈd¶, OË¶ TG¶ 237 12 47 øµ>-øµ> ôä¬ ôËG dH 12 1 64
(ÙäÙõ XîdH) OôXî ôVäË_ ´äË dH 458 34 54 øµ> {ôúH VÌ øµ> _]H 120 4 157
Oô G Ìä¤Tâ Oä¤l>ªA 313 15 84 øµ> {uôúò VâÒä XîôH 139 4 255
OôAÌ OôAÌA Od ôgä 376 23 28 øµ> ¬ä¶dA* ¬äòä øhA 12
(ÙäÙõ) O_ Xîäµ>â Xî_¬ä oôH* 262 13 14 (ÙäÙõ) øµ> ¬â* VÆ] ßäG¼Ù dH 8
O_ä OÆVâ Xîä Xîä<µ>òâ 432 29 32 øG ÌäÙ_ <ÌG Ò<ÉùdH 111 4 113
O_H <Ò_H Xîô ÌAGËA 454 29 32 (ÙäÙõ) øô Xâî ¬äôâ ÒG Xâî ¬äôâ 254 12 134
ÙäÙõ Oä¶eA ·äG dH 157 4 349 øô øô øµ> XîäâÁdõ ú_â 18 1 94
ÙäÙõ Oä<óî_ v>äâ ÒËH* 92 4 22 øô v>äªâ ´Ì Xîä oòä 214 10 61
'' '' 92 4 23 øô ÒG ¬ä¶dA* ôä<]òâ 312 15 78
'' '' 92 4 24 '' '' 312 15 79
'' '' 93 4 25 '' '' 612 15 80
øô ÒG ¬ä¶dA* ôä<]òâ 312 15 81 (ÙäÙõ) úäHªâ ¬â* ßäG¼Ù dH 384 24 17
øG ÒG ¬ä¶dH* VÆ] GdA* 325 16 31 úäHÙd ËAGäâ* _äâXî VÌ 165 5 34
(ÙäÙõ) øäk_ ÙÙùÒ¶Ù 75 3 95 (ÙäÙõ) úäHôäVA _] ÁÒ Xî[ 227 11 2
ÙäÙõ øäò_ däâò ôdâ 10 1 52
øAÒ ÙõT ¬â* ô<¬ ôgä 6 1 32 v>
v>_ Xîô Ì_ Xîô øäk Xîô 292 13 12
ú v>_äÒä v>_ ´äòOä 230 È 12 9
ú¶ú_ údØ¤ <Ù<f ´äË dH* 16 1 84 v>ä´G oäâ´G {ô¬äôA 307 Ã15 54
(ÙäÙõ) ú¶Ù <O_â ´Ì ôädØ Xîäâ 239 12 58 (ÙäÙõ) v>ä´G oäâ´G Vd´ ¬â* 348 ÃÈ19 26
ÙäÙõ ú¶ÙG XîÙ Xîgä 305 15 39 v>äªH VÆô<Ë fôAô Xîäâ 121 4 160
ÙäÙõ ú¶ÙG ÌäÒGä 444 33 2 (ÙäÙõ) v>äGâ v>äGâ Xî[<´òâ 281 13 148
ÙäÙõ ú¶ÙG ÒG GdA* 293 14 20 <v>G-<v>G ôä¬ V¤oä_Ëä¶ 35 2 11
ú¶ÙG fAË_ ú¼j¬ä 75 3 94 (ÙäÙõ) vÂ>µ> ]ÆÙäkù XîdA* Xîäâ GädA* 349 19 33
ú¶Ù VÂô úäHôäVA _] 354 20 5 ÙäÙõ vÂ>µ>â Á<ÒËä¶ 416 26 39
ú¶Ù VÂô Tô {ÒG ´_ 409 25 87 vÂ>µ>â ¨¼¨ Ëäâ _äOâ Ì¶Ù 411 26 9
ú¶Ù VÂô {äÒXî {ÒG 307 15 53
ú¶Ù VÂô <V´Ùä XîôH* 305 15 45 ´
úôh dØ ßGË G ´äkòâ 193 8 62 (ÙäÙõ) ´¶O_ ¬ä¶dA ÁÒ ´â 432 30 29
ú¬ù ð<ý> Ùâ]â* ÌdØË 120 4 155 (ÙäÙõ) Ó JÒä_ä ´¬ cî{ dH 458 34 52
ú_Æ ÙäÙõ Ëd¤ ´äkòâ 323 16 18 (ÙäÙõ) Ó <Ù]_äÒâ ÌäÒôA 295 14 31
'' '' 324 16 19 (ÙäÙõ) ´ª ¬<Ë <´Ò ´ähâ GdA* 440 31 10
'' '' 324 16 20 ´h ´h Xâî êl> {Av>â _äOâ 248 12 104
'' '' 324 16 21 ´hâ ´hâ Xî[ ôä¬ Xî[ 248 12 103
údäô ¬¶<´_ ÌòäG 16 4 139 ´ËG Xîôâ G<d* ÁÒ Xîä 41 2 38
úäô {Ùäù ¬Æ<Óî Ìä{ÆôA 247 12 99 (ÙäÙõ) ´ËG ´ËG Xîô ôä<]òâ 230 12 12
ÙäÙõ úäôâ <úË <Ùòä 269 13 55 ÙäÙõ ´G XÆîv> úâËXîô 201 9 8
<úªA ú¶ú oô _â Okù 154 4 331 ´<G Xîäâkù duô Gä¬ ¬â* 287 13 157
<ú¸G ]â_â <ú¸ VäH* 147 4 293 ´<G ]äâÒâ ÙäÙõ ôä¬TG 160 5 8
- ÙäÙõ <ú¼Ëä Xî[òä¶ XÆîv> GdA* 346 19 14 ´<G ÌäeH Xîädõ Xî¬ù Väâ* 192 8 59
<ú¼Ëä¬<h X¶îXîô <Xîòä 256 12 154 ´<G <ÒÉ {AÒâ ÌäÒôâ 208 10 35
(ÙäÙõ) <ú¼Ëä ôä¬ Xîäâ 346 19 13 '' '' 253 12 130
- ÙäÙõ úÆPÌXî Ùâ<] Xîô 204 10 10 (ÙäÙõ) ´¼¬ Oòä VÌ Ùâ]Ëä¶ 238 12 46
(ÙäÙõ) úäâµ> <ÌGä ËG {SA<Ë G ê{´â77 3 104 ´¼¬ _OH* áò<oúäôhA 382 24 7
úäâô G oäÒâ úä¤Ùhä 289 13 168 ´{ Ë{ XîôhA Xîô Oòâ 222 10 105
ÙäÙõ úäâµ> G _äOA <Òôd Xî[ 77 3 105 ´Ì ß¶Ëô êôeÀä BXî VäH* 205 10 17
úäâô ß¼òäkù ¬VXîôä 279 13 111 (ÙäÙõ) ´Ì øµ> ßGÆoÒ Fî{´â 130 4 204
(ÙäÙõ) ´Ì ´äOâ ËÌ ¬äuôòâ 24 ´Ì <Òôdä ßäòä ÙôÙ Väâ* 84 3 143
´Ì ÁÒG ¬ÂôA {äkòâ 335 17 22 ´Ì V¬eÀä ËÌ VÆô<eòä 341 18 34
´Ì eÂeâ ËÌ ´ä<hòâ 392 24 63 ,, ,, 342 18 35
(ÙäÙõ) ´Ì ËG ¬G VäH*Iòä 187 8 37 ´Ì VäTÆ V¶O<Ë {äkòâ 334 17 20
(ÙäÙõ) ´Ì ËH* d¬ <G{ù] oòâ 328 16 49 ´Ì d¬ Fî´ª úä_Ëâ 427 28 12
´Ì ÙôÒäâ ËÌ ÙA<´òäâ 303 15 28 ´ÌdA Xîô ÙA{Xî <Ùòä 12 1 65
´Ì Ù{ùh ¬ä¶dA Ùâ<]òâ 336 18 4 (ÙäÙõ) ´Ì dA ôä¬ <ÌVäuôòâ 56 2 123
´Ì ÙäÙõ ¬ôÌä OdH 382 24 4 ,, ,, 56 2 124
ÙäÙõ ´Ì <Ù_ <¬_A Ùòä_Æ VäH* 149 4 304 ,, ,, 56 2 125
,, ,, 150 4 305 ,, ,, 57 2 126
,, ,, 150 4 306 ÙäÙõ ´Ì dA VäTÆ VËäkòâ 441 32 3
,, ,, 150 4 307 ´ôhä ´äâOA Ó{ËA 162 5 21
´Ì ÙâÒ <Gô¶´G {Â<´òâ 195 8 75 ´ôhä ´äâOA Ó ôdH 162 5 19
´Ì GädA* VÆô<Ë fôAô Xî[ 119 4 153 ´ôhä ´äâOA ´ÆO ´ÆO ÁÒâ 162 5 20
´Ì <GôäTäô ¬G ôd Oòä 323 16 16 ´ôhä ´äâOA Níô ôdH 162 5 20
´Ì {ô¬ {Ùäô {äkòâ 335 17 21 (ÙäÙõ) ´ôä Xîä_ ´ä¬h ¬ôh 412 26 13
(ÙäÙõ) ´Ì {Âôh ÌS@ <Òúäuôòâ 280 13 117 ´ôâ VÆ ß<ÒOË ßä{ dH 163 5 25
(ÙäÙõ) ´Ì {Säh <{v>ähâ 430 29 14 ´ôâ VÆ ß<Òú_ ôä¬ dH 163 5 24
´Ì ¬G ¬ÈËXî H ôdâ 180 7 39 ´ôâ VÆ ßä{ ê{äÒGdäôä 163 5 23
´Ì ¬G _äOâ ôä¬ VäH* 207 10 26 ÙäÙõ ´ôâ VÆ Jòäâ<Ë íÒcî{ dH 109 4 102
´Ì ¬äG VôäâÒô {äkòâ 335 17 23 ÙäÙõ ´ôâ VÆ Jòäâ<Ë íÒcî{ dH 164 5 28
ÙäÙõ ´Ì ¬Æ] ¬ä¶dA* ¬â<_òâ 195 8 74 ´ôâ VÆ Gä <Gô¶´G ÌäÌä 163 5 22
´Ì òdØ ¬G dA ¬G <¬Áòä 342 18 38 ´ôâ VÆ <G´ <GôäXîäô dH 164 5 26
´Ì ôä¬ ßXâî_ä ô<d Oòä 84 3 144 (ÙäÙõ) ´ôâ VÆ {ô¬ {Oäô dH 164 5 30
(ÙäÙõ) ´Ì _O ßí_ Ùâd Xîä 119 4 152 (ÙäÙõ) ´ôâ VÆ {ô¬ {SXîäf dH 164 5 29
(ÙäÙõ) ´Ì _O <´ò _äOâ GdA* 392 24 65 ´ôâ VÆ {Âôh ÌS@ dH 164 5 27
- ÙäÙõ ´Ì _O Á<Òòâ 320 15 124 ´_ËA Ì_ËA ßäË¬ä 310 15 65
´Ì _O GHG G Ùâ<]òâ 314 15 89 - ÙäÙõ ´_ Ù_ ôä¬ Xîä 349 19 29
(ÙäÙõ) ´Ì _O ¬G Xâî Ùäâò OÆh 210 10 42 ÙäÙõ ´_ {äÉäh Jòäâ* 129 4 158
(ÙäÙõ) ´Ì _O ¬Â_ G VA*<úòâ 194 2 70 (ÙäÙõ) ´_ ¬â* OOG OOG ¬â* ´_ 336 18 2
´Ì _O òd ¬G <ô GdA* 204 10 13 ´d¤ Xâî GÒäòâ VÌ GÒâ* 225 10 120
(ÙäÙõ) ´Ì _O ôä¬ dH 138 4 247 ´d¤ Xâî VÆhäòâ VÌ VÆhâ* 225 10 121
´Ì _O _ä_ú ÁÒ Xîä 384 24 16 ´d¤ ´d¤ ßäÙô {äkòâ 224 10 115
´Ì _O fAf G VäH*<{òâ 68 3 61 ´d¤ ´d¤ ÙäÙõ {O Tôâ 396 25 4
(ÙäÙõ) ´Ì _O VÆô<Ë V<¬µ>â GdA* 61 3 19 (ÙäÙõ) ´d¤ Ëuôòâ Ëd¤ «Â><Ìòâ 320 15 123
´Ì _O VâÒXî ËG Tôâ 180 7 41 ´d¤ Ëd¤ <ÒÉò <ÒXîäô ËH* 458 34 53
´d¤ <ÙGXîô Ëd¤ <Gf GdA* 335 17 24 (ÙäÙõ) ´äOâ Xîäâ ßäòä XîdH* 331 16 63
´d¤ ¬G ôä]â ÁÒËä¶ 221 10 99 - ÙäÙõ ´äOâ ÓË OÆæ 75 3 96
´d¤ <Òôdä Ëd¤ ßäHô ¢òä 71 3 75 (ÙäÙõ) ´ähâ ÌÂeâ ÁÒ VÌ 464 35 9
´d¤ ÒâÙ XÆîôäG Xî[ O¬ GdA* 325 16 27 ´ähâ ÌÂeâ Vä¤ú dH 328 16 47
´dä¤ ßô¶«> ßæ ßäXî â 300 15 10 ´ähH* ÌÂeH* ÁÒ VÌ 251 12 117
´dä¶ ßäË¬ ôä¬ V¤oä<_òâ 122 4 163 ÙäÙõ ´äËä Ùâ<]òâ 414 26 26
´dä¤ ßä¦¬ Ëdä¶ ôä¬ dH 95 4 38 ´äËA GÂô ßÁ_äd Xîä 357 20 21
´dä¤ ßä¦¬ Ëd¤ ôä¬ dH 176 7 21 ÙäÙõ ´äËâ ÁÒ ËH* Ëäâ «>cî¤ 394 24 76
(ÙäÙõ) ´dä¶ XîGXî ßæ Xîä<¬GA 242 12 74 (ÙäÙõ) ´ä¬G ¬ôhä VäG Xîô 464 35 7
(ÙäÙõ) ´dä¶ ÓÙè OÆæ ôdË dH 175 7 17 ´ä¬â ¬ôâ Väâ ÁÒ dH 355 20 12
´dä¶ ËG ¬G Xîä ¬Â_ dH 94 4 31 (ÙäÙõ) <´G X¶îXîô {¦ô Vâ<Òòä 281 13 122
(ÙäÙõ) ´dä¶ Ëdä¶ VäA V¶O dH 105 4 85 <´GXî[ ôÇä Ë¶Â Xîôâ 457 34 50
´dä¶ ËH ¬G ê<l> ú_â 17 1 87 <´GXâî ¬íËXî ¬<h ÌVâ 308 15 59
,, ,, 203 10 4 <´GXâî <dôÙH duô ÌVâ 309 15 62
ÙäÙõ ´dä¤ ËH* VÌ Fî{´â 99 4 54 (ÙäÙõ) <´GXîäâ Vä¶kù {äTôä 394 24 77
´dä¤ Gä¬ Ëd¤ GA<Ë úä<dB 185 8 28 (ÙäÙõ) <´G {d¤Æúäòä {Säh Xîäâ 347 19 15
(ÙäÙõ) ´dä¤ ¬G ¬äòä ÌS@ ä 99 4 52 (ÙäÙõ) <´G {Säh <{*«> d¬ X¤Âî <Ùòä37 2 23
(ÙäÙõ) ´dä¤ ôd¤Â Ëdä¤ ôä¬ VÂ¶ 42 2 44 (ÙäÙõ) <´G {SähA Xîô ´ä<hòä 325 16 29
´dä¤ ôä¬ Ëd¤ ¬H* GdA* 97 4 44 (ÙäÙõ) <´G ¬ÆeXîäâ {HÙä <Xîòä 355 20 7
´dä¶ ôä¬ Ëdä¤ ¬G Oòä 147 4 291 (ÙäÙõ) <´G ¬äâdG ÌäÁ ôúA 171 6 27
´dä¤ ôä¬ Ëdä¶ V¶Ë ´G 125 54 180 (ÙäÙõ) <´G òdØ BËA Xîô TôA 354 20 6
´dä¤ VÆÆô<Ë Ëd¤ ÁÒ dH 221 10 100 (ÙäÙõ) <´G òdØ <Ù_ ¬¶<Ùô <Xîòä337 18 7
,, ,, 221 10 101 <´G <ÒÉ ]äòä Ëâ ¬Æòâ 253 12 129
,, ,, 212 10 102 <´G d¬ <Vô´â Väâ Xîdä 8 1 42
,, ,, 222 10 103 (ÙäÙõ) <´¼dâ* Jòäâ* XîdA <Ë¼dH* ¦òäâ4* 23 27 30
´dä¤ VâÒXî Ëdä¤ VäudÌ ÌHl>ä 143 4 270 ÙäÙõ <´òôä ´äòOä 399 25 22
´ä Xîäôh Ó Á<´òâ 207 10 29 (ÙäÙõ) <´òôä ôä¬ <ÌG 43 2 54
(ÙäÙõ) ´ä Xîäôh Ó YÂ>¶<Y>òä 439 31 5 ÙäÙõ <´òôâ ´Xî GdA* 460 34 66
(ÙäÙõ) ´äXâî ´HVA {Aª dH 79 3 119 ÁÒ O<d_ä ÁÒ ÌäÒ_ä 252 12 125
´äXâî <dôÙH ´HVA däâkOA 334 17 18 <´VXîä <ËVXîäâ ÙA<´òâ 188 8 40
ÙäÙõ ´äXîäâ ¬äôh ´äkòâ 264 13 26 <´VXîä <ËVXîäâ ÙA<´òâ 308 15 55
´äOË ´d¤ ´d¤ ¬G ôdH 220 10 95 (ÙäÙõ) <´VXîä Ù{ùh êJÒ_ä 218 10 81
´äOË ´â ßäG¼Ù Xîôâ 440 31 11 <´VXîä ä <ËVXîä dØßä 263 13 20
(ÙäÙõ) ´äOË V{Gä H Oòä 51 2 96 (ÙäÙõ) <´VXîä Vä<dÌ ´äOhä 440 31 12
(ÙäÙõ) ´äOdØ _äOdØ ôä¬ VäH* 414 26 22 <´VXîä dH <ËVXîäâ úÑâ 388 24 40
,, ,, 414 26 23 <´VXî[ ]ÂÌA ]ÂÌ VÌ 186 8 29
<´VXî[ VÆô<Ë ´dä¶ ôdâ 221 10 98 Á<ÒË ¬â_ä Gä oòä 416 26 35
<´V øµ> kiXî ßÁ_äd Xîä 68 3 57 Á<ÒË dA ÙØíËô <Ëôâ 415 26 31
<´V øµ> <Òôdä ôä¬ Xîä 72 3 79 (ÙäÙõ) Á<ÒË dA ¬ô ´äkòâ 375 23 23
<´V¬â* VÌ XÆîv> Väâ <_òä 58 2 131 ÙäÙõ ÁÒH {_Xî ¬â* 219 10 89
(ÙäÙõ) <´V ôV Xîäâ ¬Æ<GÒô ¬ôH 304 15 34 ÁÒäâ* Xîä V¶fò {ªÀä 385 24 25
<´<d* ßäVh {d_A {Säh ä 179 7 35 ÁÒäâ* ¬ä¤dA* ÁÒ ôdH 237 12 48
(ÙäÙõ) <´<d* øµ> ÙA{Xî ôä¬ Xîä 4 (ÙäÙõ) ´ÆÒä ]â_â ´äGôäk 466 35 17
<´<d* øµ> {ôOµ> ôä¬ dH 313 15 82 ´â ê{Jòä Väâ <ÒGf dH 403 25 47
(ÙäÙõ) <´<d* øô <G¼Ùä VäTÆ Xî[ 441 32 4 ,, ,, 403 25 48
(ÙäÙõ) <´<d* {ôVâ {_µ>â {Sä<hòä¤ 358 20 31 ´â XîÌd¤Æ <Òôd<G ¬ôâ 73 3 83
(ÙäÙõ) <´<d* Ìuôòä¶ òdØ VÌ 342 18 37 ´â XîÌd¤Æ V¬eâ ßä¦¬ä 130 4 207
(ÙäÙõ) <´<d* ¬Ë VäTÂ ê¾ôH* 15 1 79 (ÙäÙõ) ´â XÆîv> Xî[<´òâ 196 8 78
<´<d* _ä<O Väâ ´ä<O dH 80 3 123 (ÙäÙõ) ´â XÆîv> ]ÆVA ]ÆÙäk Xî[ 349 19 32
(ÙäÙõ) <´<d* <Ò<T ßäË¬ ê¾ôâ 442 32 8 ´äâ XÆîv> oäÒâ ôä¬ Xîäâ 209 10 38
Áòâ* Ëâ_ <Ë_¼G ¬â* 336 18 5 ´â Xîäâkù> l>â_â Vä¶ú Xîäâ 284 13 137
(ÙäÙõ) ÁÒ ß´ä <Ìø Xîä_ dH 157 4 345 ´â Xîäâkù VâÒâ ôä¬ Xîäâ 411 26 6
(ÙäÙõ) ÁÒ ´¶´ä_Â¶ {ª Oòä 16 1 83 ´â øµ> ôäâ{â ôä¬Á 467 36 9
ÁÒ ´¼¬ ´ähâ GdA* 227 11 5 ´â <úË úd¤Æµ>â ôä¬ VäH¶ 39 2 33
ÙäÙõ ÁÒh ¬ôh Xîä 326 16 33 ´â ´G ßä{ä ¬âµ>Xîô 376 23 27
ÁÒË ÙAVH ôäâ<Oòä 268 13 51 ´â ´G ÌâTâ {SA<Ë VäH* 140 4 258
ÁÒË _Âµ>H* ÓË VÌ 214 10 59 ´â ´G ôä]â ôä¬Á 417 26 46
(ÙäÙõ) ÁÒ G ´ähâ ôä¬ Xîäâ 436 31 4 ´â ´G ôäËâ ôä¬ VäH* 306 15 46
ÁÒ <{òäôâ ôä¬ X¤Âî 145 4 280 ´â ´G duô Xâî ô¤O ô¤Oâ 306 15 47
ÁÒ ÌS@ VâÒä XîôH 167 6 8 ÙäÙõ ´â ´â <ú¸ ÌVâ 221 10 96
(ÙäÙõ) Á<ÒË vÂ>µ>â Ùâd OÆh 415 26 30 ´âËä {ä{ VÌ Ó Xîôâ 56 1 122
Á<ÒË Ó{<Ë Xîäâ <¬_â 415 26 32 ´âËA XîôhA Xîä_ Xî[ 413 26 18
Á<ÒË ÙØíËô Gä <Ëôâ 416 26 36 ÙäÙõ ´âËA _dô <ÒXîäô Xî[ 408 25 80
Á<ÒË {Ù {äòä GdA* 416 26 38 ´âËA _dô V¬Æj Xî[ 204 10 8
Á<ÒË {ôOµ> Gä oòä 416 26 37 ´âËA <ÒÉòä <Ò_<Vòâ 241 12 66
Á<ÒË {äòä {Sâ¬ ôV 415 26 33 (ÙäÙõ) ´â ËÆe Xîä¬ XîôA¬ VäH* 384 24 È 18
Á<ÒË oäOâ oô¬ VÌ 416 26 34 ´â ËÂ¶ úädH ôä¬ Xîäâ 288 13 160
Á<ÒË ¬äµ>A <¬_ ôdH 372 23 4 (ÙäÙõ) ´â ËÂ¶ IòäVä {Sâ¬ Xîä 391 24 59
Á<ÒË <¬_â Väâ Á<ÒËâ 412 26 15 ,, ,, 392 24 66
Á<ÒË ¬ÈËXî VäTÆ Xî[ 380 23 45 (ÙäÙõ) ´â ËÂ¶ ¬äâµ>ä ¬Aô dH 380 23 46
(ÙäÙõ) Á<ÒË ¬ÈËXî däâk Xîô 375 23 18 (ÙäÙõ) ´â ËÂ¶ òäâOA OÆæ¬Æ]A 410 26 2
(ÙäÙõ) Á<ÒË ¬ÈËXî H ôdH 379 23 42 (ÙäÙõ) XîdH ´â ËÂ¶ ôä]â Vä¶kòä¤ 395 24 79
(ÙäÙõ) ´â ËÂ¶ V¬eâ Ëäâ Xîdõ¶ 292 14 10 ´â duô Xîäâ{ Xîôâ kG Fî{ô 388 24 37
(ÙäÙõ) ´âËâ OÆh áòä{â* ÁÒ Xîäâ 227 11 3 ´â<d øµ> ÌS@ G {SXîµ>â 250 12 113
ÙäÙõ ´â ËH* ßÌ ´ä°òä GdA* 38 2 184 (ÙäÙõ) ´HVä ß<ÒOË ôä¬ dH 137 4 244
ÙäÙõ XîdH ´â ËH* <Xîòä VäH H ôgä 345 19 4 ÙäÙõ ´HVä Gä¬ ä 55 2 117
´â ä X¶îË XîÌAô Xîä 355 20 9 ÙäÙõ ´HVä <GOÆùh ôä¬ dH 137 4 245
´â <ÙG ´äk Väâ ÌdØô G ßäÒâ 404 25 56 ´HVä {Âôä ôä¬ dH 137 4 246
´â Gô Xîä<¬<G {uôdôH* 248 12 105 - ÙäÙõ ´HVä ÌS@ dH 426 28 17
ÙäÙõ ´â Gô {SähA _H OËä 172 7 3 (ÙäÙõ) ´HVä ôä¬ ß{äô dH 137 4 243
´â Gä¶dA* Väâ Fî{´â 356 20 17 ÙäÙõ ´HVä ôä¬ dH 138 4 248
´â Gä¶dA* Väâ Ùâ<]òâ 229 12 6 ´HVä dH ËHVä Gä¬ ËÆPdäôä 167 6 6
(ÙäÙõ) ´â Gä¶dA* Väâ VÌ XîdH 418 27 5 ´HVâ ß¶T ß·äG OÈd 235 12 38
´â <GXîVâ V¶Väô ËH* 385 24 26 ´HVâ X¤Æî´ô Xîä¬ Òf 235 12 35
´â <G<T XîdA* G {äkòâ 423 27 31 ´HVâ GHGä Ùäâò dH* 152 4 319
ÙäÙõ ´â {d¤Æúâ Ëâ Xîd Oòâ 289 13 164 ´HVâ ¬Xùîµ> Áo ôV 135 12 36
ÙäÙõ ´â {d¤Æúâ Ëâ {Â<v>òâ 289 13 165 (ÙäÙõ) ´HVâ ¬ä¶dA* ÁÒ ôdH 419 27 9
´â Ìäâ_¤Â Ëäâ úÆ{ XîdH* 330 16 59 ´HVâ aÒhä Ùäâk dH* 152 4 318
(ÙäÙõ) ´â ¬Æ] ¬ä¶dA* Ìäâ_Ëä 204 10 9 ´äâ XÆîv> ÒâÙ XÆîôäG ËH* 129 4 203
(ÙäÙõ) ´â ¬Æe däâËâ _ä] <fô 383 24 10 ´äâOA ´¶O¬ VâÒªâ 296 14 -
´â òdØ XîôËä ÁÒ ä 356 20 18 ´äâ {d_A VÙèOÆæ Xîgä 33 1 157
(ÙäÙõ) ´â <ÒÉ ´äôâ ]äk Xîô 253 12 È128 ´äâ ¬<Ë {Av>â Fî{´â 344 18 48
´â <fô VäH*Iòä ôä¬ Xîäâ 388 24 39 ´äâô Xîôâ ¬VXî[G VËäÒâ 264 13 24
´â Vä¶kù Xîä H ôdH 293 14 12 (ÙäÙõ) ´äâôä ÒHôA Xîä_ dH 401 25 33
ÙäÙõ ´â Vä<dÌ Xîäâ oäÒâ GdA* 19 1 98 ´äâ d¬ GdA* OÆ´äôËâ 265 13 32
,, ,, 200 10 2 ·äG OÆcî Xî[ OÂÙªA 298 14 47
,, ,, 200 10 3 ·äG ®òäG VÌ v>ä<ªÙâ 71 3 74
,, ,, 200 10 4 ·äG o<Óî ¬G ¬Â_ Od 173 7 7
,, ,, 200 10 5 ·äG _dô ´dä¤ ËH* êl>â 93 4 29
(ÙäÙõ) ´â Vä<dÌ ¬äGâ GdA* 338 4 251 ·äG <_òä VÌ VA] VÆ<G 22 1 113
(ÙäÙõ) ´â Vä<dÌ _â]ä <_òä 263 34 81 ·äGA {¶<«>Ë ÌdØË dH* 290 14 4
(ÙäÙõ) ´â Vä<dÌ <Vô´â GdA* 336 21 43 JòÂ¶ JòÂ¶ {AÒâ ôä¬ ôV 153 4 32
´â Vä<dÌ VA*úâ GdA* 467 36 5 JòÂ¶ ôVGä ¬Æ] BXî dH 152 4 320
- ÙäÙõ ´â d¬ <ú¼ËÒH* 361 21 14 Jòäâ* ßä{H Ùâ]â ßä{ Xîäâ 431 29 24
(ÙäÙõ XîdH) ´â d¬ v>äªH dä ËH* 245 12 90 '' '' 452 34 20
´â d¬ v>äªH ôä¬ Xîäâ 84 3 145 Jòäâ* ß¬_A Xâî <úË ß¬_ dH 61 3 20
´â d¬ v>äªH ôä¬ Xîäâ 287 13 158 Jòäâ* XÆ¶î´ô Xâî ¬G ÒG ÌVâ 62 3 22
(ÙäÙõ) ´â d¬ ´ä°òä BXî Xîô 270 13 60 (ÙäÙõ) Jòäâ* XÆîv> íÒIGâ Ùâ<]òâ 230 12 11
Jòäâ* øµ> ßä¦¬ BXî dH 152 4 321 '' '' 320 15 121
Jòäâ* øÆh _äOH Xîäl> Xîäâ 239 12 56 (ÙäÙõ) eÂl>A Xîäòä eÂl> øô 236 12 42
Jòäâ* úäËXî Xâî <úË ´_ ÌVâ 62 3 21 eÂl>â ß¶Tâ OÆæ øhâ 25 1 25
Jòäâ* ´_ {HVâ ÙõT ¬â* 47 2 75 '' '' 25 1 26
Jòäâ* ´_ ¬H*hA ¬äv>_A 243 12 79 '' '' 25 1 27
Jòäâ* ´ähäH* ¦òäâ* ôä<]òäâ 352 19 49 '' '' 25 1 28
Jòäâ* ÁÒË ¬È¸Xî Xîäôhâ 73 3 85 (ÙäÙõ) eÂl>â Xâî øô Ùâ]Xîô 405 25 62
Jòäâ* Jòäâ* <G¼ÙH _äâO <Òúäôä 443 32 17 (ÙäÙõ) eÂl>â ËG Xâî Xîäôhâ 237 12 44
Jòäâ* Jòäâ* däâÒâ ¦òäâ* XîdH 303 15 30
Jòäâ* ËÆ¬ oäÒâ ¦òäâ* ]ÆVA 352 19 50 µ>, l>
Jòäâ* Ù{ùh ¬â* ¬Æ] Ùâ<]òâ 336 18 3 µ>Oäµ>OA ÁÒG ¬ôh 151 4 310
Jòäâ* òdØ Xîäòä ÁÒ Xî[ 299 15 4 - ÙäÙõ µ>AXîä ôä¬ Xîäâ 195 8 76
Jòäâ* òdØ V¬eâ ¦òäâ* Xîdäâ 363 21 26 - ÙäÙõ µÂ>Xîä Vd´ Xîä 348 19 27
Jòäâ* ô<úòä ¦òäâ* däâkOä 352 19 48 - ÙäÙõ µ>äâµ>ä Ùä<_ÙA 277 13 102
Jòäâ* ô<Ò BXî ßäXîäf dH 106 4 89 - ÙäÙõ l>O ßä¬âô ¬â* 424 27 38
Jòäâ* ô<Vòä ôV {AÒËä¶ 143 4 269
Jòäâ* ôä]â ¦òäâ* ôdH*Oâ 361 21 16 «>
'' '' 362 21 18 - ÙäÙõ «>uôòâ _äâXî ËH* 442 32 11
(ÙäÙõ) Jòäâ* ÒH ÌôË OOG ËH* µÂ>µ>â 178 7 30 (ÙäÙõ) «>äâôA duô Xâî dä dH 361 21 17
Jòäâ* VÂÒä VÆ] Xîäôhâ 235 12 37
(ÙäÙõ) Jòäâ<Ë ú¬Xâî <e_<¬_â 107 4 92 Ë
(ÙäÙõ) Jòäâ<Ë ú¬Xâî <ËôÒôâ 250 12 114 ÙäÙõ Ë´ oôËäô Xîäâ 190 8 50
ÙäÙõ Ë´ V¶Väô VÌ 329 16 55
e '' '' 413 25 21
(ÙäÙõ) eä¶ËA {äòâ {VÆ <{ôA 202 9 14 ËG OÈd v>äªH _ä´ {<Ë 153 4 326
'' '' 202 9 15 (ÙäÙõ) ËG ËH* Xîdä «>ôäkòâ 390 24 50
ÙäÙõ eÂl> <Ù]äÒH Väú Xîäâ 443 32 15 ËG G<d* oÂ_ä ¬G G<d* oÂ_ä 305 15 41
eÂl> G Xî<dòâ Väú Xîäâ 443 32 14 ËG oA Ëâôä ¬G oA Ëâôä 437 30 20
eÂl>ä OÒù OÆ¬äG Ë´ 373 23 7 ËG ¬G ß{hä dä Xîô 179 7 36
- ÙäÙõ eÂl>ä ÁÒ dH 157 4 350 ËG ¬G ßäË¬ BXî dH 419 27 11
eÂl>ä <e_<¬_ ¬ÈO ´_ 230 12 8 ÙäÙõ ËG ¬G Xîä¬ XîôA¬ Xâî 388 24 38
eÂl>ä {ôOµ> Vä¶úä v>äGâ 284 13 141 ÙäÙõ ËG ¬G Xâî OÆh v>ä<ª VÌ 202 9 13
- ÙäÙõ eÂl>ä ÌÙ<_òâ 285 13 144 ËG ¬G GädA* ¬H* GdA* 105 4 82
(ÙäÙõ) eÂl>ä ôäËä eÂl> VäH* 297 14 40 ËG ¬G <G¬ù_ ßäË¬ä 459 34 59
(ÙäÙõ) eÂl>ä V¶Väô, eÂl>ä {uôÒäô236 12 43 ËG ¬G {ÒGä {¶ú Od 172 7 5
(ÙäÙõ) eÂl>ä Vä¤úä Xîô <_òä 283 13 133 (ÙäÙõ) ËG ¬G {ÒGä {¶ú O<d 145 4 282
ËG ¬G ¬äô ôdH Väkù VäH* 261 13 10 ËÆ¬ ËH* ËÌ dA däâk VÌ 461 34 74
(ÙäÙõ) ËG ¬G ¬âôä {AÒ VäH* 184 8 23 (ÙäÙõ) XîdH ËÆ¬ <ÌG ThA G TäâôA 45 6 34
ËG ¬G ¬HÙä {AV Xîô 376 23 37 ËÆ¬ <ÌG ¬âôâ Xîäâ GdA* 394 24 74
ÙäÙõ ËG ¬G _äk Xîô 363 21 28 ËÆ¬ duô <dôÙH dâË VäH* 197 8 82
ËG ¬G _H _äOä ôdH 199 8 93 ËÆ¬ dA ËH* ËÆ¬ Xîäâ <¬_â 462 34 75
ËG ¬G <Ò_H òäH* Xî[<´òâ 122 4 165 ËÆ¬ däâ ËHVA Xî[<´òâ 460 34 68
'' '' 122 4 166 ËÆPdA* ßPd¶úä <fÒ 183 8 12
ËG ¬G ÒÈÇ ÌÌÂ_ Xîä 157 4 347 ËÆPdA* ßPd¶úä fA_ 182 8 11
ËG ¬G VäH*´ V¤Òäô VÌ 347 19 18 ËÆPdA* ßPd¶úA ÁÒ<G 182 8 10
ËG ¬â* ¬G ßäÒâ GdA* 215 10 66 ËÆPdâ ßPd¶úä GäÙ 182 8 8
'' '' 215 10 67 ËÆPdâ* ßPd¶úA {Â´ä 182 8 7
ËG VÂ¶ VÆ<¬ôh VÌ XîôH* 119 4 150 ËÆPdâ* ßPd¶úA òÆ<Óî 18 8 9
ËG VäH* VÆ<¬ôh Xî[<´òâ 120 4 154 ËÂ¶ ¬Æe Xîäâ ¬äâµ>ä XîdH 272 13 73
Ë{<Ë <ÌGä ËG {SA<Ë G ê{´â 77 3 103 ËÂ¶ ¬âôä dõ¶ Ëâôä 24 1 122
ËÌ VÆ] ßäG¼Ù ßä¦¬ä 206 10 21 ËÂ¶ V¦ò ËÂ¶ ß<ÒOË ËÂ¶ ß{ô¶{äô 183 8 13
ËÌ dA Xîäôä däâË dH 217 10 76 ËÂ¶ dH ËHVä {SXîäf Xîuô 64 3 37
ËæÒô fä]ä ¬Â_ <ÌG 113 4 122 (ÙäÙõ) ËÈÉä <ÌGä ËG {SA<Ë 76 3 101
'' '' 113 4 123 G ê{´â
'' '' 113 4 124 (ÙäÙõ) Ëâ´ Xî¬_ <Ù_ GÂô Xîä 133 4 223
'' '' 113 4 125
Ëâ´ {Æ¶´ Xî[ VÆ¼ÙôA 110 4 109
(ÙäÙõ) Ë_<óî-Ë_<óî <Òôd<G 73 3 86
Ëâ´ {Æ¶´ Xîäâ <Ò_Vhä 143 4 272
ÙäÙõ Ë_óHî {Aª VäH 72 3 77
Ëâ´ dA Xîdhä, Ëâ´ dA Odhä 132 4 217
Ëdä¤ d´ÂôA Ì¼ÙOA 134 4 224
Ëâôä VâÒXî ËÆ¬ _Oâ 459 34 63
Ëä Xîäôh d<Ë ßäË¬ä 237 12 45
(ÙäÙõ) ËâôA ]ÂÌA ]ÂÌ dH 460 34 67
(ÙäÙõ) ËäËä _äâdä <ËhâVÂ¶ 20 1 102
ËH* «>AGäâ*kù VoÆ 69 3 62
Ëä_ä-Ìâ_A {Aª VäH* 66 3 49
(ÙäÙõ) Ëäâ ËÂ¶ {äÒâ {AÒ Xîäâ 374 23 13
Ëä_ä-Ìâ_A IòäV <ÌG 66 3 48
<Ë_ <Ë_ Xîä ß{ôäTA Ëâôä 450 34 5 '' '' 374 23 14
(ÙäÙõ) <ËV VôÒô Xâî ËAô 100 4 57 '' '' 374 23 15
'' '' 100 4 58 ÙäÙõ Ëäâ <{Ò {äkòâ 78 3 112
'' '' 100 4 59 '' '' 78 3 113
'' '' 100 4 60 '' '' 78 3 114
(ÙäÙõ) ËAG fÂ¼ò ßäXîäô Xî[ 98 4 50 '' '' 79 3 115
ËÆ¬ Xîäâ oäÒâ ßäHô XÆîv> 462 34 78
ËÆ¬ Xîäâ d¬ Vâ ÌdØË dH* 461 34 73
(ÙäÙõ) ËÆ¬ ÁÒäâ* Xâî ßäHOÆh Ë´â 165 5 32 äâôâ äâôâ dl> <Xîòâ 203 10 5
Ù ÙØÌù_ ÙâdA <G¬ù_ ÌähA 424 27 36
ÙªA Ùäâµ> Jòäâ* ¬äuôòâ 243 12 93 ÙØ_ùo ÙôfG VäTÆ Xîä 31 1 154
(ÙäÙõ) Ù¸ ÙôÌäô Xîä 315 15 98 ÙØ<d ÙØ<d {AÒâ yÒä_ OÆæ 24 1 123
Ùòä Xîôâ ËÌ ß¶O _OäÒâ 453 34 26 ÙØdØ¤ <Ìú ôä¬ ßXâî_ä ßä{H 323 16 17
(ÙäÙõ) Ùòä <´¼däâ* Xâî <Ù_ GdA* 260 13 2 (ÙäÙõ) Ùõ´ä XîdÌâ Xîäâ ôgä 419 27 8
- ÙäÙõ Ùòä Ùòä_Æ Xî[ 118 4 146 ÙäÙõ Ùõ´ä XÆîv> GdA* 196 8 80
Ùòä T¬ù Xîä c¶î]ªä 468 36 16 Ùõ´ä XÆîv> ¬ä¶OH* GdA* 65 3 43
ÙôÙ <d ÌÂeâ ÙôÙÒ¶Ù 79 3 117 ÙäÙõ Ùõ´ä ¢òäâ* XîdH* 362 21 23
ÙôfG Xîäôh <ÒôdGA 61 3 16 (ÙäÙõ) Ùõ´ä GHG G Ùâ<]òâ 192 8 61
- ÙäÙõ ÙôfG Xî[ ô_A 66 3 46 (ÙäÙõ) Ùõ´â ß¼Ëô däâË dH 193 8 63
- ÙäÙõ Ùuôòä {Sâ¬ Xîä 102 4 70 - ÙäÙõ ÙõT <{_äkòâ 446 33 13
Ùuôòä òd V¶Väô 39 2 29 (ÙäÙõ) Ùõô XîdH* Ëâ Ùõô dH* 439 31 6
- ÙäÙõ ÙcîGâ ÙôÙÒ¶Ù 63 3 29 (ÙäÙõ) ðý>H* ð<ý> V¬äk_â 146 4 288
(ÙäÙõ) Ùd <Ù<f ÙA{Xî Ëâ´ Xâî 106 4 87 Ùâ]hdäôä ÓË Xîä 463 35 2
Ùd <Ù<f <óîôâ Väâ ¬G dH 359 20 32 ÙäÙõ Ùâ]Ë d¬ VÆ]A 311 15 72
- ÙäÙõ ÙäÙõ XîdË dH* 362 21 21 ÙäÙõ Ùâ]Ë dA oòâ 405 25 61
(ÙäÙõ XîdH)<ÙG <ÙG GÒË¬ 452 34 22 ÙäÙõ Ùâ]Æ Ùòä_Æ Xî[ 2 1 6
o<Óî Ùâ ÙäÙõ Ùâ]Æ Ùòä_Æ Xîäâ 104 4 78
(ÙäÙõ) <ÙG <ÙG oÂ_â Ùâd OÆh 340 18 26 '' '' 104 4 79
(ÙäÙõ) <ÙG <ÙG ôäËä ôä¬ VäH* 340 18 25 '' '' 104 4 80
<ÙG <ÙG _dØªâ däâ*<d VÌ 415 26 29 '' '' 104 4 81
- ÙäÙõ <Ù_ ßôÒäd Xîä 128 4 195 Ùâ] <ÙÒäGâ H Oòâ 171 6 25
(ÙäÙõ) <Ù_ Ùuôòä ¬â* OÆV_ d¬äôä 267 13 43 (ÙäÙõ) Ùâ]ä Ùâ]A _äâXî VÌ 296 14 36
- ÙäÙõ <Ù_ ÙAÙäô Ùâ 136 4 238 Ùâ]ä Ùâ]A VÌ ú_â 223 10 109
ÙAG OôAÌA O<d ôgä 10 1 48 (ÙäÙõ) Ùâ<] Ùâ<] VÆ<¬ôh XîôH 118 4 148
ÙAG ÙØGA VÙXâî Xîcî¶ 65 3 40 ÙäÙõ Ùâ]Â¶ <G´ {AÒ XÂ¶î 104 4 74
- ÙäÙõ ÙA{Xî Ùâd Xîä 250 12 115 '' '' 104 4 75
- ÙäÙõ ÙAòä dH o_ä 8 1 37 '' '' 104 4 76
(ÙäÙõ) ÙAòâ Xîä OÆh Ëâ_ dH 8 1 38 '' '' 104 4 77
- ÙAÒH ÙAòä Xî[<´òâ 7 1 36 (ÙäÙõ) Ùâ]â Xîä ßúô´ GdA* 76 3 98
ÙAVâ ¬ähV {S¦òÇ Xîä_ 410 25 91 ÙäÙõ Ùâ]â ÒíËÆ Xîäâ 291 14 9
(ÙäÙõ) ÙØkù ÙôäâO _äâO Xîäâ oäÒâ 268 13 49 ÙäÙõ Ùâçòä BXî ¬G 128 4 193
ÙØ] Ùuôòä V¶Väô dH 38 2 28 ÙäÙõ ÙâÒ <Gô¶´G {Â<´òâ 144 4 277
- ÙäÙõ ÙØ<]òä ËÌ _OH 39 2 31 ÙâÒâ <XîôXîä ÙôÙ Xîä 10 1 51
ÙØ<Gòä¶ Xâî {Av>â {ªÀä 262 13 15 ÙâÒâ Xî[ VÌ oÂ] dH 366 21 42
(ÙäÙõ) ÙØ<Gòä¶ VäH* <Ù_ Ìä¤TXîô 262 13 13 ÙâÒâ _âÒâ VÌ Xîôâ 466 35 16
Ùâd <{òäôA ÁÒ XÂ¶î 62 3 25 G<Ùòä GAô ê_¶ø Xîô 437 30 22
Ùâd <{òäôA ÁÒ Xîäâ 62 3 26 (ÙäÙõ) GóîV Gä¬ VäH* ¬äuôòâ 264 13 27
(ÙäÙõ) Ùâd òËG Xîô ôä<]òâ 218 10 85 GÛVè Oä<_Ì <XîÌS Xîä<Ì´ 115 4 132
Ùâd ôdH V¶Väô ¬â* 340 18 27 ÙäÙõ G¬äâ G¬äâ <Gô¶´G¶ - 1Vâ 37 1
ÙäÙõ ÙâdA Ùâ]Ëä¶ 399 25 23 GdA* Ëdä¶ ËH* VÌ <Xîòä 366 21 40
ÙäÙõ ÙâdA {ädØhA 399 25 24 GdA* ¬ÈËXî G<d* ÁÒËä 170 6 22
ÙâdA ¬ä¶dA* ÙâÒ dH 145 4 279 Gä¶dA* {ôOµ> H ôgä 453 34 24
(ÙäÙõ) ÙâdA ¬ä¶dâ Ùäâò <Ù_ 134 4 225 Gä Xî<d* <Ùµ>èl>ä Gä VÆ°òä 170 6 21
ÙäÙõ ÙäâGäâ* oäkù dä {O 429 29 7 Gä Xîäâ ÒHôA Gä Xîäâ <¬¸ 433 29 37
ÙäâGäâ* däA H ôdH 328 16 45 Gä øô o_ä G ÒG o_ä 48 2 77
- ÙäÙõ Ùäâ¼òäâ* oô¬ dH* 279 13 114 Gä øô ôgä G ÌG Oòä 14 1 74
ÙäâÉ ßGâXî Xî_¶Xî VÌ 450 34 8 GäÙ <Ì¼ÙØ VäH* øµ> oôâ 410 26 3
(ÙäÙõ) ÙäH* _äOA Ó {ô´_â 458 34 55 GäGä oâÉ ÌGäk Xîô 296 14 35
¨H {] ê{Á {uôdôH* 426 28 5 GäGä <Ò<T Xâî cî{ Tô 249 12 110
ÙäÙõ ¨H {] Ùõô Xîô 329 16 54 GäGä <Ò<T <{òä ôä¬ ôV 155 4 337
ÙäÙõ ¨H {] ô<dËä Vd´ Väâ 321 16 2 Gä¬ TôäÒâ* ÙäV Xîä 273 13 76
ÙäÙõ ¨H ¨H {Ù <Xîòâ 270 13 61 Gä¬ G ßäÒâ ËÌ ÙØ]A 51 2 97
(ÙäÙõ) Gä¬ <G<¬Ë ôä¬ <d o´â 52 2 104
T Gä¬ GA<Ë ßGA<Ë VÌ 357 12 153
T¼ò T¼ò Vä<dÌ ËÂ Ìªä 348 19 24 Gä¬ oÆ_äÒâ Ùâd OÆh 340 18 24
TôËA ß¶Ìô ôäË <ÙG 306 15 44 Gä¬ <_òä ËÌ ´ä<hòâ 50 2 90
(ÙäÙõ) TôËA XîôËâ BXî «>O 409 25 85 Gä¬ V{Aªä _A<´òâ 47 2 72
(ÙäÙõ) TôËA Xîäâ ßPÌô Xîôâ 360 21 6 (ÙäÙõ) Gäôäòh GHGä ÌVâ 184 8 22
(ÙäÙõ) TôËA ¢òä VäTG <Xîòä 417 26 44 (ÙäÙõ) Gäuô {ÆæÉ Xîä Gä¬ Tô 428 29 6
TôËA ¬Ë ßäXîäf Xîä 372 23 2 Gäuô {ÆæÉ Xîäâ _â ¬Ækù 260 12 169
- ÙäÙõ TôËA H ôdH 372 23 3 GäôA Gä<O<h BXî-VA 258 12 157
(ÙäÙõ) ®òäG Tôâ Xîä däâË dH 217 10 78 GäôA Gä<O<h ´â «>Vâ 258 12 156
'' '' 217 10 79 GäôA GHG G Ùâ<]òâ 258 12 158
GäôA {AÒâ {ÆæÉ Xîäâ 260 12 171
G - ÙäÙõ GäôA {ÆæÉ Xîäâ 190 8 52
GXîµ>A ßäOâ GXîµ>ä Gäúâ 223 10 57 GäôA {ÆæÉä Ùâ<]Xîô 189 8 48
G] <f] VÌ VÆ<¬ôh Xîôâ 123 4 168 GäôA ÒHô<h {ÆæÉ Xî[ 259 12 168
- ÙäÙõ GOôA úHG ËÌ 234 È12 33 GäôA VâÒXî ËÌ _OH* 190 8 51
G ´ähÂ¶ dä¶Á úÆ{ O<d 330 16 60 (ÙäÙõ) Gä_ Xî¬_ ´_ Fî{´â 337 18 9
G Ëdä¤ úÆ{ Gä Ìäâ_hä 170 6 23 Gä Òd ´ä¬â Gä ¬ôâ 356 20 14
G Ëdä¶ <d¼Ùõ ÙâdØôä 327 16 44 Gä Òd <¬_â G ¬H* VÆ]A 61 3 15
Gä d¬ XîôH* XîôäÒH* ßäôËA 465 35 14 <G¬ù_ Gä¬ <ÒVäô Xîô 402 25 40
Gä d¬ v>äªH* Gä OdH* 321 16 7 ÙäÙõ <G¬ù_ fÆ¾ ¬G 228 10 82
ÙäÙõ Gä d¬ <d¼Ùõ däâ<d*Oâ 327 16 38 ÙäÙõ <G¬ù_ VÆ¼ÙôA 438 30 26
(ÙäÙõ) Gädô <V*d <Vòä_ VÌ 261 13 5 <G<ÒùXîäô <G´ Gä¬ _â 46 2 70
GädA* H Xîuô Gä¬ _â 96 4 43 ÙäÙõ <G<ÒùÉ Gä¬ VäH* 45 2 63
<GXîµ> <Gô¶´G _äO ôdØ 151 4 315 <GÒHùôA <G´ ßäË¬ä 428 29 3
<GO¬ <d ßO¬ <Òúäuôòâ 49 2 87 <GÒHùôA VÌ ÁÒ VäH* 428 29 4
<GOÆhä OÆh ¬äGâ GdA* 447 33 17 <GVÍT GÂô ß{äô dH 109 4 105
(ÙäÙõ) <G¼ÙXî Ì{Æôä ´<G ¬ôâ 442 32 7 <GfÒäVô òd ¬G ú_â 228 10 7
(ÙäÙõ) <G¼Ùä <Xîòâ GôXî dH 442 32 6 <Giú_ XîôËä¤ ´ÆO Oòâ 220 10 91
(ÙäÙõ) <G¼Ùä Gä¬ G _A<´òâ 441 32 5 <Giú_ Xîä <Giú_ ôdâ 185 8 25
- ÙäÙõ <GÌôä Gä ôdH 151 4 311 ÙäÙõ GAXîä Gä¬ dH 34 2 4
- ÙäÙõ <GÌôâ Gä¬ <ÌG 275 13 89 '' '' 34 2 5
- ÙäÙõ <GÌdH ¦òäâ* ú_â 179 7 38 '' '' 34 2 6
<G¬É BXî ¼òäôä GdA* 41 2 41 '' '' 34 2 7
(ÙäÙõ) <G¬É G ¼òäôä Xî[<´òâ 38 2 25 (ÙäÙõ) GAXî[ Ìuôòä¶ ßäò Xîuô 44 2 56
<Gô¶´G Xî[ ÌäË Xîd 255 12 143 (ÙäÙõ) GAú F¶îú XÆî_ V¼ÙôA 187 8 36
<Gô¶´G <GôäXîäô dH 369 22 11 GÂô Ëâ´ Jòäâ* Jòäâ<Ë dH 128 4 198
ÙäÙõ <Gô¶Ëô <{Ò {äkòä 88 4 2 GÂô G ]â_â GÂô VäH* 148 4 295
'' '' 88 4 3 GÂô VôA]ä Xîô <_òä 377 23 33
'' '' 88 4 4 GÂô VôA]ä GÂô dH 110 4 108
'' '' 88 4 5 GÂô<d Xîä Tô, GÂô<d Xîä øô 132 4 218
ÙäÙõ <Gô<] <Gô<] <G´ Gä¬ _â 118 4 149 (ÙäÙõ) GÂôA <Ù_ ßôÒäd Xîä 133 4 219
(ÙäÙõ) <GôäXîäô ¬G VÆô<Ë VäH* 299 15 2 '' '' 133 4 220
<GôäXîäô VäH* <¬_ ôdH 313 15 85 '' '' 133 4 221
<GôäTäô øô Xî[<´òâ 322 16 11 '' '' 133 4 222
<GôäTäô <G´ Ùâ<]òâ 107 4 95 - ÙäÙõ Gâªä Ùõô ËH* 304 15 36
<GôäTäô <G´ oN¢Ë Xîô 323 16 14 - ÙäÙõ Gâªä {ô¬ {Ù 301 15 14
<GôäTäô <G´ Gä¬ ôV 323 16 15 '' '' 301 È15 15
ÙäÙõ <GOÆùh¶ Gä¬¶ ¬kù 48 2 78 '' '' 301 15 16
<G{ù] H Xîô {] OdH 328 16 50 '' '' 301 15 17
<Goùò ÌHl>ä ôä¬ ´<{ 395 24 81 GHG G Ùâ]â GHG Xîäâ 12 1 63
(ÙäÙõ) <G¬ù_ XîôhA VäTÆ Xî[ 333 17 12 ÙäÙõ GHG <ÌG Ùâ]Ìä 127 4 192
<G¬ù_ OÆæ Xîä ·äG O<d 8 1 39 GHG ÌHG Xîô XîôähH 437 30 19
- ÙäÙõ <G¬ù_ Jòäâ<Ë ´_ 153 4 324 GHG d¬äôâ Y>Al> dH* 83 3 139
<G¬ù_ ËG ¬G ßä¦¬ä 8 1 40 GHG d¬äôâ GÂô Vä 108 4 98
GHGdØ¤ ßäOâ Ùâ<]òâ 108 4 99 ÙäÙõ {<ËÒSËä Xâî BXî dH 191 8 55
GHGdØ GAô G ßäkòä 83 3 138 '' '' 191 8 56
ÙäÙõ GHG d¬äôâ ÌäÒôâ 83 3 137 {<ËÒSËä OÈd ßä{hâ 187 8 35
GHGd¶Æ <ÌG VÂeâ GdA* 95 4 37 {<ËÒSËä {<Ë {AÒ Xîäâ 391 24 57
(ÙäÙõ) GHGdØ¶ oô G<d* Ùâ<]òâ 231 12 13 (ÙäÙõ) {¦ô {AÒâ Täâk Xîô 281 13 123
GHGdØ¤ Òä_ä <Gô<] Xîô 95 4 36 (ÙäÙõ) {Ù ´äâªâ Xîä {äkòâ 271 13 65
GHGd¤Æ VäH* ôV {A<´òâ 155 4 335 ÙäÙõ {Ù ´äâªâ Vä]A XîdH 171 13 64
GäHßäâ* ¨äôâ GôXî Xâî 219 10 87 {ô ßäË¬ VÂ¶ ßäË¬ä 103 4 72
{ô ê{XîäôA V¶Ë ´G 307 15 52
{ {ô ê{XîäôA V¶Ë VÌ 307 15 51
(ÙäÙõ) {¶ú ßoÂÉh {AÒ Xîô 186 8 30 {ô øô {uôdô ßä{hA 251 12 120
{¶ú Fî{Gä fÄÙ ËH* 365 21 37 (ÙäÙõ) {ôúä ¬ä¤Oâ _äâO VÌ 363 21 27
{¶ú úäâô <úËÒË ôdH* 387 24 34 {ô {ÆæÉä ôË Ìä¶ehA 190 8 49
{¶ú ËKÒ Xîä {ÂË_ä 407 25 73 {ô {ÆæÉä VÌ {ôdôH 188 8 38
{¶ú ËKÒ Ëâ* øµ> oòä 368 23 9 {ô¶ÌS@ {ôä{ô¶ 1 1 2
{¶ú <Ùdäªâ {AÒ VäH* 435 30 12 {ô¬ Xîä êV BXî Xî[ 302 15 23
(ÙäÙõ) {¶ú {Ùäô ¬G ôËG 148 4 296 {ô¬ Ëâ´ Ëdä¤ ¬G ôdH 108 4 101
{¶ú V¶ËäâÉâ BXî VäH* 353 19 55 {ô¬ Ëâ´ Ëdä¤ ¬H* Oòä 117 4 143
(ÙäÙõ) {¶ú íÒäÙA {¶ú <Ù<V 19 1 100 {ô¬ Ëâ´ {ôä{ô¶ 357 20 22
{¶úäâ* k¼jA oÂË dH* 19 1 101 {ô¬ Ëâ´ {SXîµ> oòä 107 4 94
(ÙäÙõ) {¶úäâ* Xîä ¬Æ] ¬Â_ dH 210 10 41 {ô¬ Ëâ´ {SXîäf dH 110 4 107
(ÙäÙõ) {¶úäâ* òâ {ô¬äâT _â 30 1 149 {ô¬äË¬ VäH* ßäË¬ä 178 7 32
(ÙäÙõ) {¶úäâ* V¶O V¤oä_¤Â Vä¶kù 267 13 44 {ô¬ä¦¬ä VäH* ßäË¬ä 122 4 164
(ÙäÙõ) {¶úäâ* V¶OA V¶O _â 148 4 298 {ô¬äô Xîäâ ôä<]òâ 308 15 56
{¶ ú_H* Ëâ {Sä<hòä 330 16 61 {ô¬äô Xîäâ VÌ <Xîòä 307 15 50
{¶ ÙØdâ_ä Ùõô øô 400 25 30 {ô¬âiÒô Xâî oäÒ Xîä 349 19 30
(ÙäÙõ) {¶äâ* {ª Oòâ 331 16 62 {ôä {ôA {äVH* ôdâ 8 1 41
(ÙäÙõ) {] Xîädõ Xâî Gä <¬_â 328 16 48 {uôúò Xîä {ò {Sâ¬ ôV 155 4 338
'' '' 329 16 51 '' '' 156 4 339
(ÙäÙõ) {]ä {]A V¶Väô VÌ 329 16 52 {uôúò {AÒâ ôä¬ ôV 156 4 340
ÙäÙõ {ªÙä {_Xî Xîä 81 3 130 '' '' 156 4 341
ÙäÙõ {ªÙä oô¬ Xîä 15 1 78 '' '' 156 4 342
{ªä {ÆXîäôH {Aª VäH* 72 3 78 '' '' 156 4 343
ÙäÙõ {v>ËäÒä ôgä 452 34 21 {uôúH VâÒä ßäôËA 140 4 261
{Ñ-{Ñ äXâî {¶<«>Ëä 49 2 86 (ÙäÙõ) {_Xî ¬ä¶<d {SOµ> VdA 455 34 34
{Ñâ G {äÒâ {ô¬ O<Ë 275 13 88 {ÒGä {ähA TôËA ß¶Ìô 409 25 88
{ÒGä {ähA VÌ <{òä 165 5 33 (ÙäÙõ) {äôÌS@ {H*«>ä <Ùòä 174 7 13
{fÆÒä¶ Xî[ Gä¶kù oô oô ]äò 296 13 54 ÙäÙõ {äôV XîÙ Xîgä 305 15 40
{Vôâ* ËAGäâ* _äâXî ¬â* 466 36 3 {äôV <Xîòä {Éäh Xîä 256 12 146
(ÙäÙõ) {VÆ <{ô¶<G Xâî 95 4 35 {äÒ {_Xî Xî[ VÆ<T GdA* 398 25 15
{d_A ßäO¬ <Òôd Xîä 76 3 99 {äÒ<d*Oâ êV l>äHô Xîäâ 288 13 162
ÙäÙõ {d_A ßä{ ê{äk Xîô 256 12 152 {äVH ÌHl>ä VÌ VÆGâ 60 3 10
{d_A Xî[òä ßä{ ËH* 368 22 8 {ädh _äâd <Ìú ÒäVÙâÒ 149 4 302
{d_A ËG ¬G ¬äuôòâ 379 33 39 (ÙäÙõ) <{*´ô <{*«> fôAô Xîä 41 2 42
{d_A ä Väâ ßÌ oòä 173 7 8 <{*«> {ôäâdG <V¼TÆ ´_ 455 34 39
{d_A ¼òäôä ¬G XîôH 332 17 4 <{*«> ¬ÆN¢Ë VÌXîäâ Xîôâ 339 18 21
{d_A {Â´â YÂ>¶Y>VA 282 13 125 ÙäÙõ <{Ò Xîä Gä¬ _â 40 2 34
{d_A {Säh {fÆ Gô Xî[´â 117 4 140 ÙäÙõ <{ÒÁ Ùâ]â* ¬ÆeXÂ¶î 64 3 38
{d_A {Sä<h <Òúäô Xîô 343 18 43 <{Ò <ÌG {_ {_ ´ÆO oòä 60 3 13
'' '' 343 18 44 <{Ò VäH* ]â_äH* {Sâ¬ ôV 142 4 267
'' '' 344 18 45 (ÙäÙõ) <{Òâ <{_äÒâ ôä¬ ôV 303 15 25
'' '' 344 18 46 {Av>â Xîäâ {O Gä Tôâ 386 24 28
{d_A _äâúG ÙA<´òâ 96 4 39 ÙäÙõ {Aª> G Fî{Á 77 3 106
{d_A aÒh <¨ËAò ôVG 33 2 3 {Aª {ÆôähA Gä {ªâ 72 3 81
{d_â d¬ VÌ XÆîv> <Xîòä 427 28 13 {Aòä ËâËä VÆ] oòä 151 4 314
(ÙäÙõ) {d¤Æúâ {ÂË Ìµ>äFî däâk Xîô 294 14 27 {AÒË úâËG ´Ì _OH* 153 4 328
{ä¶ú ËKÒ Xâî {ä¶ú dH* 99 4 51 (ÙäÙõ) {AÒ G Ùâçòä GHG oô 434 30 5
{äXîG ]â_â {äXî VäH* 148 4 294 {AÒ G {äÒâ ÌäÒôA 295 14 29
{äXîä Xîäúä H Oòä 222 10 106 {AÒ {ÆXîäôâ <ÒôdGA 58 3 3
{äXîä ¬G «>äâ_â GdA* 211 10 48 - ÙäÙõ {AÒâ BXî ôV 50 2 92
(ÙäÙõ) {ä]¶«> {AÒ G {äkòâ 285 13 142 {AÒâ <{_äÒâ ôä¬ ôV 155 4 336
(ÙäÙõ) {ä]ô {dô Xîô 392 24 62 {AVâ Fî{ô {A<Vòâ 378 23 38
(ÙäÙõ) {ähA Xâî ÌdØ Gä¬ Tô 280 13 116 {ÆæÉ {_µ> Ìâµ>ä oòä 251 12 121
(ÙäÙõ) {ähA TäâÒâ* ÌäÒôâ 217 10 77 {ÆæÉ {ÆôäËG v>äªXîô 436 30 17
{ähA {äÒXî {äÒXî {ähA 342 18 39 {ÆæÉ <ÒÙâf Xîä Xîä<¬<h <Xîòä 256 12 149
{ähA ¬ädA* ôä<]òâ 20 1 105 (ÙäÙõ) {ÆæÉ d¬äôä BXî dH 192 8 57
(ÙäÙõ) {ähA ¬ä¶dH* {H<V Xîuô 105 4 83 {ÆæÉä óîä¤VA dä Xîô 259 12 167
(ÙäÙõ) {äËA {Sâ¬ Xî[ 79 3 119 {Æd{ {Sâ¬ ÒÉâù VÙä 110 4 110
{äòä {äòä VÌ XîdH* 168 6 11 {Â´h däôâ {äV dH* 139 4 256
ÙäÙõ {äòä {Sâ¬ ôV 304 15 33 {Â´ä ¬äG Ìªäkòä¤ 224 10 114
{äô G ÙâÒâ ßä{hä 168 6 13 {ÂË-<{Ëä ËH* ÌAvÆ>µ>Àä 404 25 55
{äôÌS@ Xîgä {Säh VäH* 427 28 15 {ÂôXî {Âôä {äV dH 346 19 12
(ÙäÙõ) {Âôh ÌS@ <Òúäô _â 430 29 16 óî
{Âôh ÌS@ <Òúäuôòâ 420 27 14 óî_ Xîäôh VâÒä Xîôâ 198 8 91
ÙäÙõ {Âôhdäôä {ÂôVA 346 19 11 óî_ {äXîä Ìâ_A ËÁ 150 4 308
{H«>â {O úä_H GdA* 209 10 39 (ÙäÙõ) <óîôËä úäXî XÆîPdäô Xîä 309 16 75
- ÙäÙõ {H*«>â {ä{ Xâî 282 13 126 óÂîµ>ä óâîuô V¤Òäô Xîô 454 34 30
óÂîµ>A Xîäòä ´ä´ôA 397 25 8
{HÙä Xî[òä øäµ> øª 365 21 35
óÂîµ>A GäÒ V¬Æj ¬â* 265 13 35
- ÙäÙõ {HVâ {âµ> ¬â* 258 12 160
{äâA ß{hä <{*«> Xîô 266 13 40 Ì
- ÙäÙõ Iòä_ä GÂô Ùä 136 4 239 ÙäÙõ Ì¶e <Ìòäkù ßäË¬ä 426 28 11
ÙäÙõ IòäVä {Sâ¬ Xîä 461 34 71 - ÙäÙõ Ì¶®òä ÁÒ dH 419 27 17
{SOµ> ]H_â* {AÒ VäH* 140 4 259 Ì¶®òä ÌdØË <ÒXîäô VäH* 240 12 73
{Säh Xî¬_ ¬Æ] ôä¬ Xî<d 47 72 73 Ì¶®òä ¬ÆÓîä Xîô <_òä 319 15 120
{Säh ´äHdôA {äuô]Â 421 27 21 (ÙäÙõ) ÌOGA o¶Oä ]äò Xîô 277 13 101
{Säh ËæÒô VÆô<Ë ´ª 113 4 126 Ì¿úäâ* Xâî ¬äËä <{Ëä 29 1 145
ÙäÙõ Ì¼ÙAÒäG dH 451 34 13
{SähG ]â_â {Säh VäH* 147 4 292
(ÙäÙõ) Ì_ ËÆPdäôâ Ìä{Á 394 24 72
(ÙäÙõ) {Säh {òähä Xîô Oòä 405 25 63 Ì<dG ÌAô VÌ Ùâ<]òâ 251 12 119
{Säh {ÒG Jòäâ* {Ë_ä 128 4 197 (ÙäÙõ) ÌdØ OÆhÒ¼ËA Ìâ<_ dH 468 36 11
{Säh {ÒG ¬G ¬OG H 148 4 299 '' '' 468 36 12
(ÙäÙõ) {Säh {ÒG ¬G ¬<h ÒVâ 149 4 300 ÌdØË Oòä äâªä ôgä 385 24 24
{Säh d¬äôä {AÒ VäH* 149 4 301 ÌdØË {Väôä Xîô Oòä 307 25 75
{SähA ËG ¬G <¬_ ôgä 219 10 88 ÙäÙõ ÌdØË ÌÆôä <Xîòä 449 34 2
(ÙäÙõ)1 {SähA Ì¶®òä {¶ú VäH* 456 34 43 (ÙäÙõ) ÌdØ Ì¼TG VäH* Ì¶<Tòä 451 34 12
{SA<Ë ´Æ ¬âôâ {AÒ Xî[ 82 3 134 ÙäÙõ ÌdØ cî{A ¬G VÌ _OH* 211 10 45
{SA<Ë G ê{´â <Òôd <ÌG 78 3 110 ÙäÙõ Ìä¤Tâ Ì¶Ù <Ò<T 207 12 154
ÙäÙõ Ìä¤Tâ VÆô GÒäòâ Ìä´H* 421 27 20
ÙäÙõ {SAË¬ Xâî {O {ô<Vòâ 86 3 153
ÌäÁOô Xî[ {ÂË_A 249 12 111
{SAË¬ ¬äôH {Sâ¬ VäH* 81 3 129 ÌäÁ <údô ôúäò Xîô 244 12 83
{Sâ¬ Xîä duô Xî[ XîdH 303 15 24 ÌäÁ ¬äâdâ ÁÒ VÌ 245 12 87
{Sâ¬ <{òä_ä GÂô Xîä 137 4 236 (ÙäÙõ) Ìäµ> <Òôd Xî[ Väâ<T Xîuô 86 3 154
{Sâ¬ <{òä_ä ôä¬ ôV 197 8 83 (ÙäÙõ) ÌäËäâ* <Òôd G Fî{´â 78 3 È111
{Sâ¬ {SA<Ë VGâd <ÌG 295 14 30 (ÙäÙõ) ÌäËäâ* VÌ XÆîv> Xî[<´òâ 274 13 85
{Sâ¬ o<Óî ´Ì Fî{´â 426 28 10 (ÙäÙõ) ÌäËäâ* dA {d¤Æúâ GdA** 274 13 84
{Sâ¬ o<Óî <ÙG <ÙG ÌTâ 342 18 36 ÌäÙ_ G<d* Ëdä¶ ÒÉùË Ùâçòä 106 4 91
{Sâ¬ o<Óî ¬äËä ôdâ 77 3 51 ÌäÙ <d ´¼¬ O¤Òäkòä 208 10 33
{Sâ¬ _dô Xî[ {ä_Xî[ 144 4 276 ÌäÌä ÌäÌä Xîd <O_â 259 12 163
{Sâ¬ _dô Od _â Okù 437 30 23 Ìäô Ìäô òdØ ËG GdA* 201 9 11
Ìäôd ¬äVA GA{´â 325 16 26 ÌS@ o<Óî ´Ì Fî{´â 45 2 64
ÌäÒ oôA kV ]ä_ Xîä 397 25 9 ÌS@ fÂ¼ò Ëdä¤ ¢òä ôdâ 114 4 127
ÌäÒâ* Ùâ<] G Ùä<dhâ 192 8 60 ÌS@ fÂ¼ò Ëdä¤ ÌS@ dH 114 4 130
(ÙäÙõ) ÌäVh <ÒÉò <ÒXîäô Xâî 280 13 119 ÌS@ VôA]ä däâk Xîô 253 12 132
(ÙäÙõ) Ìädô Xîä VÌ Ùâ<]òâ 296 14 38 (ÙäÙõ) ÌS@ä Xîä ÒâÙ <ÒbhÆ Xî[ ¬Âô<Ë 254 12 138
Ìädô OÑ <Goùò Xîôâ 407 25 77 ÌS@ä <ÒbhÆ ¬dâf Xîä 278 13 104
Ìädô ÙäÙõ oâÉ <ÌG 291 14 7 ÌS@ä <ÒbhÆ ¬dâf Xî[ 259 12 164
(ÙäÙõ) Ìädô Väôä Ùâ<]òâ 5 1 25 ÌS@ä <ÒbhÆ ¬dâf _äH*â 252 12 123
ÙäÙõ Ìädâ Ùâ]Ëä¶ 244 12 84 ÌS@ä f¶Xîô fâÉ ¬Æ<G 318 15 113
<Ìú Xâî <fô ]ä_A XîôH* 287 13 155
<ÌúäH* Voäâ Ùõô Xîô 69 3 63 o
(ÙäÙõ) <ÌG ßÒ_PÌG ¢òäâ* ôdH 205 10 14 (ÙäÙõ) o¤Òô Xî¬_ ôV Ìâ<Tòä 90 4 14
<ÌG OÆh áòä{â VÌ <Xîòä 364 21 33 ,, ,, 91 4 15
<ÌG Ùâ]H ÁÒH GdA* 82 3 132 ,, ,, 91 4 16
ÙäÙõ <ÌG {äòG Xîä {¶ dH 27 1 135 ,, ,, 91 4 17
ÙäÙõ <ÌG ôVGä ´dä¤ Ìäâ<_òâ 93 4 28 o¤Òôä _ÆÄTA ÒäV Xîä 62 3 23
ÙäÙõ <ÌG <ÒiÒäVA Áòôä 351 19 43 o¤Òôä _ÆÄTA ÒäV Xîä 260 12 170
<ÌG aÒh d¤Æ VÌ XÆîv> VÆhâ 131 4 214 o¢Ë XîdäÒâ* ßä{Xîäâ 25 1 129
<ÌG dA <Xîòâ däâò VÌ 29 1 147 oÓî G däâÒâ o<Óî <ÌG 273 13 77
<ÌG dA GHG d¤Æ ôäâÒhä 78 3 109 (ÙäÙõ) oÓî oâÉ Tô <¬»òä Ìäâ_â 294 14 25
<ÌG dA {äÒXî ´_ ¬ÆÒä 446 33 14 o<Óî G ´ähâ ôä¬ Xî[ 270 13 58
<ÌGä oÆÒ¶O¬ d¬ «>Vâ 244 12 81 (ÙäÙõ) o<Óî <Gô¶´G ôä¬ Xî[ 137 4 242
ÙäÙõ <ÌGä ôä¬ XîdA* Xîäâ GädA* 349 19 34 o<Óî <Gôä_A ôd Okù 173 13 79
ÌÆ<¾ <ÒÒâXî Ì_ dôhA 249 12 109 o<Óî o<Óî VÌXîäâ XîdH 144 4 278
ÌÆ<¾ <ÒÒâXî <Òúäô <ÌG 420 27 15 oòoAË oòäGXî H ôdH 328 16 46
ÙäÙõ ÌÆôä G Ìä¶v>â ÁÒ Xîä 433 29 36 oô¬ Xîô¬ Ó Ì¶<Tòä 26 1 131
(ÙäÙõ) ÌÆôä ÌÆôä VÌ d¬ <Xîòä 449 34 3 ouô ouô Iòä_ä {Sâ¬ôV 9 1 44
ÌÆôä o_ä <fô ÁÒ Xâî 465 35 10 oôA ßTäHªA oäÒl>A 267 13 56
ÙäÙõ ÌÂªâ ·äG VÌ 290 14 2 o¬ù <Ë<¬ô oä´â GdA* 193 8 64
(ÙäÙõ) ÌÂ«> ôgä ôâ Ìä{Æôâ 237 12 39 (ÙäÙõ) o_Xîä ¬äôâ oâÙ VäH* 80 3 121
Ìâ ]ÆÙ ]Ìô däâ<fòäô Ìä<fÙ 151 4 312 oÒVäOô ¬â* «Â>ÌËä¶ 4 1 18
Ìâ ¬ôòäÙä <¬Ë GdA* 450 34 7 (ÙäÙõ) oä¶«>ä oô Tô ÒíËÆ VäH* 291 14 7
Ìâ ¬dô OÆ¬ôäd Oä<óî_ 262 13 11 ÙäÙõ oäªä Ùâd Xîä 349 19 28
- ÙäÙõ Ìâ_A ßäË¬ä 467 36 4 (ÙäÙõ) oäÒ o<Óî ê{´â GdA* 280 13 118
ÌHl>â VÙä BXî ôV {AÒâ 204 10 12 oäÒ o<Óî Xîä o¶O Xîô 317 15 110
ÌHôA ¬äôâ ¬ô Oòâ 374 23 12 ÙäÙõ oäÒ o<Óî ÙAGËä ß¶O 373 23 8
ÌS@ Oäk ½A _äâXî ¬â* 304 15 32 oäÒ o<Óî _H Fî{´H 94 4 32
(ÙäÙõ) ÌS@ ÁÒ duô ßäË¬ä 464 35 7 (ÙäÙõ) oäÒ dAG ´â {È<ÒA 330 16 58
(ÙäÙõ) oäÒâ Ëdä¶ <v>{äkòâ 54 2 109 ¬G {ÒGä O<d VÆô<Ë VäH* 47 2 71
(ÙäÙõ) oäÒH* oäÒ V¬äk _â 147 4 289 (ÙäÙõ) ¬G óîXî[ô BâVâ oòä 14 1 73
oäÒH ´äk ´_ duô ôd¤Â 42 2 45 (ÙäÙõ) ¬G óîXî[ô ÓH* ôgä 14 1 72
(ÙäÙõ) oäÒH fäÓî oÓî H 241 12 68 (ÙäÙõ) ¬G óîXî[ô ¬ädA* dØßä 13 1 70
ÙäÙõ oAOâ {Sâ¬ ôV 146 4 285 (ÙäÙõ) ¬G óîXî[ô VÙèOÆæ Xî[òä 14 1 71
oAËô ¨¼¨ô oô ôdâ 263 13 18 ¬G Ìädâ ¬Æ<GÒô Ìªâ 224 10 113
- ÙäÙõ oAËô {H<V Xîô 139 4 254 ¬G oÆÒ¶O òdØ <ÒÉ oôÀä 15 1 81
ÙäÙõ oÆôXî[ ôä¬ dH 370 22 21 ¬G ¬GVä Xîä oäÒ dH 222 10 104
oÂ_ä oäâ*Ùõ óâîô ¬G 216 10 70 ¬G ¬GVä ÁËâ GdA* 391 24 60
ÙäÙõ oÈ¶OA Xî[µ> JòÂ¶ 28 1 143 ¬G ¬GVä ÙäâGäâ* <¬_â 213 10 56
(ÙäÙõ) oâÉ ÌdØË V¶Väô ¬â* 292 14 13 ¬G ¬GVä ¬äòä ôËA 231 12 17
(ÙäÙõ) oäâ´G ÙA´â Ùâd Xîäâ 299 15 3 ¬G ¬GVä ¬äôâ GdA* 392 24 61
oäâôâ oäâôâ ËG XîôH 68 3 60 ¬G ¬ä<hXî ¬Âô] ôä<] ôâ 216 10 71
(ÙäÙõ) ¬G ¬äôâ ¬Æ<GÒô ¬Æòâ 223 10 111
¬ ÙäÙõ ¬G ¬ä_ä Ëdä¶ óâîuôòâ 13 1 66
(ÙäÙõ) ¬¶<e VôäâÒô <Ò¬_ ´_ 102 4 68 ¬G <¬ôOä ¬äôâ VÙä 216 10 72
(ÙäÙõ) ¬¶eâ úâ_ä ¬¶e OÆæ 15 1 76 ÙäÙõ ¬G ¬ÈËXî oòä 225 10 117
ÙäÙõ ¬¶<Ùô Xîä¶ú Xîä 430 29 17 ¬G _Òcî Xâî {¶] dH 157 4 346
¬ªä G ÁÒH Ëäâ V¶O ´_â 282 24 6 ÙäÙõ ¬G fÆT Vä<ÌË ßä{hä 207 10 25
ÙäÙõ ¬ªä ¬Väh Xîä 407 25 71 ¬GVä Xâî {¢Òä¼G VäH* 274 13 82
¬<Ë ¬äâµ>A êV VäTÆ Xî[ 321 16 4 (ÙäÙõ) ¬GVä Òäúä Xî¬ùhä 347 19 8
¬ Xîô ÙA{Xî Xî[<´òâ 7 1 35 (ÙäÙõ) ¬GVä Òäúä Xî¬ùGä 189 8 44
¬G ß{Gä _H _AG Xîô 181 8 4 ,, ,, 189 8 45
¬G kN¼jò {Vôâ GdA* 341 18 32 ,, ,, 189 8 46
¬G k¼jA ß¤Tä <Xîòä 212 10 52 ,, ,, 189 8 47
¬G Xîä ßäVh ´â <´Ì ´ähâ* 204 10 11 ¬G VÆNíô Xîô _A´â Gä¬ 205 10 15
ÙäÙõ ¬G Xîä oäÒËä 209 10 36 ÙäÙõ ¬G d¶Vä ¬äâËA úÆhâ 332 17 7
¬G Xîä ¬íËXî ¬Â<«>òâ 15 1 77 ¬G díËA ¬äòä dNíËGA 238 12 53
ÙäÙõ ¬G Xî[ Ùâ] Xîô 418 27 4 ÙäÙõ ¬G dA ¬ôhä Fî{´â 226 10 123
¬G Xâî ¬ËH VÌ Xîäâkù ]â_â 17 1 90 ¬G dA ¬ä¶dA* eÂôhä 77 3 108
ÙäÙõ ¬G Xâî fAf ¬Æ] 225 10 119 ¬G dA ¬ä¶dA* ¬Aú dH 408 25 79
(ÙäÙõ) ¬G <úË ßäË¬ Ùâ<]òâ 418 3 4 ¬G dA ¬ädA* H ¬ôâ 409 25 90
¬G <úË ¬GVä ßä¦¬ä 146 4 284 ÙäÙõ ¬GdA ¬ä¶dH* Fî{´â 160 5 6
¬G <úË ¬GVä {_Xî ¬â* 185 4 27 ÙäÙõ ¬G dA ¬ä¶dH* V¬e Xîô 159 5 3
ÙäÙõ ¬G <úË Níô Xî[<´òâ 124 4 176 ÙäÙõ ¬G dA ¬äòä Fî{´â 226 10 122
¬G ËäÁ úâËG úÑâ 27 1 136 ¬G dA VP¬Æ] GÂô dH 226 10 124
¬G <G¬ù_ <ô däâË dH 206 10 22 (ÙäÙõ) ¬G dA VÂ¶ ¬_ Fî{´H 17 1 88
ÙäÙõ ¬G {¶OÆ_ oòä 212 10 50 ¬G dA VäH* ¬G <ô oòä 226 10 125
¬G dA VäH* ¬G Vâ<Òòâ 178 7 33 ¬äG VôäâÒô ¬ä¤<d* ´_ 9 1 46
(ÙäÙõ) ¬Gä ¬GA VÌ _â ôdâ 377 23 30 (ÙäÙõ) ¬äòä ßäOH ÁÒ VÌ 246 12 95
(ÙäÙõ) ¬¬ <fô ¬äâµ>â oäO 319 15 116 (ÙäÙõ) ¬äòä Xîä OÆh Ì_ Xîôâ 425 28 2
ÙäÙõ ¬ôhä ]ÂÌ dH 390 24 49 (ÙäÙõ) ¬äòä Xîä ´_ {AÒËä¶ 252 12 124
,, ,, 390 24 51 ¬äòä Xîä l>äXÆîô <Xîòä 255 12 139
¬ôhä oäOä ¬ôh ËH* 412 26 14 (ÙäÙõ) ¬äòä Xîä Ì_ Ùâ] Xîô 231 12 16
ÙäÙõ ¬ôhä ¬ä¤«> Xîô 386 24 30 (ÙäÙõ) ¬äòä Xîäôh Ó ¬ôâ 242 12 72
ÙäÙõ ¬ôhâ Xîäâ úÁòä 414 26 25 ¬äòä Xîäôh ¬Â¶«> ¬Æ¶«>äòä 295 14 28
ÙäÙõ ¬ôhâ A* ËÂ ¬Ë «>ôâ 389 24 45 (ÙäÙõ) ¬äòä Xîä VÆ] {¶ú <ÙG 229 12 2
,, ,, 389 24 46 ¬äòä Xâî øµ> Vä<´ ¨H 251 12 118
,, ,, 389 24 47 ¬äòä Xâî V¶O ´â Oòâ 233 12 25
,, ,, 389 24 48 (ÙäÙõ) ¬äòä úâôA V¶Ë Xî[ 247 12 97
¬ôÌâ Fî{uô BXî {O 385 24 22 (ÙäÙõ) ¬äòä ÙäVA V¶Ë Xî[ 247 12 98
¬ôÌâ Xî[ VÌ Fî{´â 240 12 62 ¬äòä Ùâ]â ¬G ]ÆfA 232 12 18
ÙäÙõ ¬ôÌäâ BXî ´Æ Ìäô 391 24 58 (ÙäÙõ) ¬äòä {ôOµ> H ôdA 453 34 25
ÙäÙõ ¬uôòâ ôä¬ <ÌG 396 25 6 ¬äòä {äVA dä _â 259 12 166
¬ôâ Ëäâ {äÒâ {AÒ Xîäâ 414 26 24 (ÙäÙõ) ¬äòä óîäâªâ GHG Ùäâ 244 12 80
¬<V XîäOÙ Xâî ßäVôâ 276 13 93 ¬äòä ÌdØ cî{A Gµ>hA Gäúâ 259 12 165
¬Ní´Ù V¤ÒäôA ¬ähVäH* 432 29 28 (ÙäÙõ) ¬äòä <Ìdªâ Ùâ]Ëä¶ 231 12 15
¬íËXî ¬âôâ {ä¶Ò Tô 144 4 274 ¬äòä ÌHl>A ôä¬ H 255 12 140
(ÙäÙõ) ¬dô ¬ÆdÄÌË ¬G GdA* 260 13 3 ,, ,, 255 12 141
¬dä ß{ôäTA BXî ¬H* 450 34 6 (ÙäÙõ) ¬äòä ÌHuôh ÁÒ Xî[ 248 È12 101
ÙäÙõ ¬dä ´äâT ¬äâµ>ä Ì_A 363 24 67 ÙäÙõ ¬äòä ¬OG ´Æ däâ ôdâ 234 12 30
¬dä ôV ¬Al>ä {A<´òâ 111 4 115 ¬äòä ¬Odô ]âË ]ô 238 12 49
¬ä¶µ>A ¬ä¶dA l>äHô Xîô 381 23 50 ¬äòä ¬<Ë úXîúä_ Xîô 248 12 102
ÙäÙõ ¬ä¶V ßdäôA ´â Gôä 261 13 6 ÙäÙõ ¬äòä ¬N¼Ùô ¬Aú Xîä 243 12 77
¬ä¶V ßdäôA ¬x <{Òâ 261 13 8 ¬äòä ¬äôâ ÁÒ VÌ 258 12 162
¬ä¶<d* <Gô¶´G ÙâÒ dH 141 4 262 ¬äòä ¬äôâ _äË VäH* 254 12 133
¬ä¶dA ËH* ¬G XîäY> Xîô 339 18 23 (ÙäÙõ) ¬äòä ¬ädH* XîäY>Xîô 24 1 120
¬ä¤dA ËH* ¬Æe Xîäâ XîdH 463 35 3 (ÙäÙõ) ¬äòä ¬Al>A Ìäâ_hA 257 12 155
¬ä¶dA* VÂÇ¬ H ôdâ 220 10 93 ¬äòä ¬H_A OÆh¬kù 252 12 126
(ÙäÙõ) ¬ä¶dH* Xî[´â ßäôËA 141È 4 263 (ÙäÙõ) ¬äòä ¬äâµ> <ÒXîäô Xî[ 233 12 26
ÙäÙõ ¬ä¶dH* ¬G VäH* eÂe Xîô 390 24 52 ¬äòä cî{A ôä¬ Xîäâ 254 12 137
¬ä]h ¬G {ädG oòä 232 12 21 ¬äòä <ÒÉò <ÒXîäô ËH* 452 34 18
(ÙäÙõ) ¬äµ>A Xâî ¬ÆXîä¬ Xîä 119 4 151 (ÙäÙõ) ¬äòä VÌ Od_â <Xîòâ 247 12 100
¬ähV ´_ Xîä ÌÆÙèÌÆÙä 407 25 76 ¬äòä Vä¤<{hA VÌ «>Vâ 258 12 161
¬äËä GäôA {ÆæÉ Xî[ 252 12 122 (ÙäÙõ) ¬äòä VäH* ¬G ÌAOªÀä 232 12 22
ÙäÙõ ¬äËä {Sâ¬ Xîä 151 4 313 (ÙäÙõ) ¬äòä VäH* ¬G ôË oòä 233 12 24
ÙäÙõ ¬äôO Xî<l>G dH 375 23 20 ÙäÙõ ¬Æòâ Xîäâ ¢òä ¬äuôòâ 263 13 19
ÙäÙõ ¬äôO ¬dô Xîä 361 21 13 ¬Âòâ {Aª {ÆXîäôËä 63 3 30
ÙäÙõ ¬äôO VäTÆ Xîä 375 23 19 ¬Â_ OdH Väâ <Giú_ ÌHl>ä 194 8 67
¬äôhdäôä ô<d Oòä 81 3 128 ¬ÂÒä {Av>â {Ù {d¤ÆúäÒH* 417 26 42
ÙäÙõ ¬äôâ {Sâ¬ VäH* 81 3 126 ¬ÂÒä {Av>â ÌHXÆ¶îl> ÒäVä 417 26 41
(ÙäÙõ) ¬äôÀä <ÒG ¬äGâ GdA* 16 1 86 ¬ÂÒä¶ {Av>â o<Óî ÌËäÒâ* 417 26 43
(ÙäÙõ) ¬ä_ä <Ë_Xî VäH* XÆîv> GdA*294 14 24 ¬ÂÒä¤ {Av>â ¬Æ<Óî ÌËäÒH 416 26 40
(ÙäÙõ) ¬ä_ä VÌ ßäXîäô Xî[ 124 4 174 ÙäÙõ ¬ÂÒä ¬G d¬ Á<ÒË Ùâçòä 219 10 90
ÙäÙõ ¬ä<_Xî Xîgä ßôÒäd VäH* 427 28 16 ¬ÂVä ´_Ëä Ùâ]Xîô 446 33 11
ÙäÙõ ¬ädA* ¬Al>ä dâËXîô 20 1 106 ¬ÂVä oäOä ¬ôh ËH* 406 25 69
<¬_H Ëäâ VÌ VÆ] {äkòâ 52 2 98 ¬ÈËXî XîäY> ¬Väh ËH* 360 21 7
<¬aA ¬ädA* ¬â<_Xîuô 126 4 184 ¬ÈËXî däâÒâ Väâ ú_â 375 23 21
(ÙäÙõ) <¬aA <¬aA Xî[<´òâ 274 13 83 ÙäÙõ ¬âôä BXî ¬Æ] 169 6 16
(ÙäÙõ) <¬dA* ¬d_ ÌäôAXî dH 96 4 41 ÙäÙõ ¬âôä Ëâôä ÌäÒôâ 327 16 40
¬Al>ä ]äôä ]äôä ¬Al>ä 343 18 41 ÙäÙõ ¬âôä ÒHôA ¬H* ¬ÆÒä 373 23 11
(ÙäÙõ) ¬Al>ä {AÒâ ôä¬ ôV 311 15 73 ¬âôâ ßäOâ ¬H* ]ªä 374 23 17
ÙäÙõ ¬Al>ä ôä¬ ôV 154 4 330 ¬âôâ V¶fä Xîäâ GdA* 39 2 30
¬Al>â Xîä VÌ ¬Al>ä _äOâ 350 19 40 ÙäÙõ ¬âôâ tÙò duô ÌVâ 184 8 21
¬Al>â ¬ä¶dH ôä<]òâ 126 4 185 ÙäÙõ ¬H* Xîä ´ähäâ* Xîä Xîd¤Â 169 6 19
¬Al>â ¬Al>â Xîô <_òâ 126 4 187 ¬H* úäd¤Â Väâ Gä <¬_â 245 12 85
¬Al>â VäH* ¬Al>ä oòä 126 4 186 ÙäÙõ ¬H* ÙäVA <Ë<d* ÙäV Xî[ 311 15 75
¬AË ËÆPdäôä ËÆ¬ XîGâ 337 18 8 ÙäÙõ ¬H* GädA* ËÌ BXî dH 97 4 48
¬Aòä¶ ¬H*«>ä ßäÒ øô 67 3 55 ÙäÙõ ¬H* Gä¶dA* ËÌ Gä¬ ¢òä 341 18 33
¬Aôä¶ Xî[òä <¬dô VäH* 127 4 191 ¬H* GädA* Ëd¤ ¬H* Oòä 97 4 45
¬Aôä¤ ¬Æe VäH* ¬dô Xîô 360 21 11 ,, ,, 97 4 46
ÙäÙõ ¬Ækù ¬äô ¬ähÉ øhâ 261 13 7 ÙäÙõ ¬H* <o]äôA ¬¶OËä 63 3 31
ÙäÙÂ ¬Æ] Xî[ Gä OdH 298 14 44 ÙäÙõ ¬H* ¬H* ´ä_Ùâ 377 23 31
ÙäÙõ ¬Æ] <Ù]_äkù VäTÆ Xîä 303 15 27 ÙäÙõ ¬H* dA ¬âôä ßfù ¬H* 131 4 209
¬Æe oäÒH Väâ ¬H* <Xîòä 262 34 79 ÙäÙõ ¬H* dA ¬âôA ´ä<Ë ¬â* 131 4 211
ÙäÙõ ¬Æe dA ¬ä¶dH ¬H* ôd¤Â 130 4 208 ÙäÙõ ¬H* dA ¬âôâ ßäVôâ 131 4 210
¬Æe dA ¬â* ¬âôä ThA 9 1 43 ¬H* dA ¬âôâ ¬äâµ> <fô 374 23 16
¬Æòâ ¬ªâ Vâ dâË ¢òä 383 24 12 ¬H* dA ¬âôA ´Ì _Oâ 377 23 29
¬Æòâ VôA]â H ôdH 254 12 136 ¬äâµ>A ¬äòä Ë<´ Oòâ 339 18 18
¬Â<Ëù øªA {äÉäh Xî[ 256 12 148 ¬äâôä ¬äâôA Ùâ]Xîô 250 12 112
¬ÆV_¬äG ´äâ ôä]â ¬äG 264 13 28 ÙäÙõ ¬äâd V¶Väô Xîä 238 12 52
ÙäÙõ ¬ÆV_¬äG ¬dô Od ôdH 264 13 29 ¬äH´ÂÙ ]Ìô ¬äÌÂÙ ]Ìô 115 4 131
¬ÆdP¬Ù <XîVXâî ÙAG ¬â* 278 13 105 ¬äHG OdH* Ëâ ÌäÒôâ 276 13 96
ò ô
ò¶½ Ì´äòä Vä´ Xîô 365 21 36 ÙäÙõ ô¶O ouô ]â_äH* {AÒ VäH* 89 4 6
òâXâî GÂô ]ÂÌ ]ÂÌä¶ 115 4 134 ,, ,, 89 4 7
òd Ó ´äËä Ùâ]Xîô 403 25 51 ,, ,, 89 4 8
ÙäÙõ òd ËG <{*´ôä 50 2 89 ,, ,, 89 4 9
ÙäÙõ òdÆ {uô] Vôäóî[ ê{_A 297 14 39 (ÙäÙõ) ô<ú ¬<ú _äOâ 43 2 52
ÙäÙõ òdÆ ¬G VÆô<Ë V¬âµ> Xîô 146 4 283 ôËG BXî ÌdØ {äuô]Â 166 6 2
òd VÌ ¬äòä ¬ÈO 229 12 7 ô<ËÒ¶ËA ßäô<Ë Xîôâ 58 3 2
ÙäÙõ òdØ øµ> Xîäúä ´_ 397 25 7 ôËA ôÌ Gä ÌAVôH 68 3 58
òdÆ ¬G XîäOÙ Xî[ OÆªA 206 10 9 ô¦G {Ùäù ¬ä<hXî ¬äâËA 306 15 42
òdØ øµ> ÙA{Xî VäT Xîä 250 12 116 ÙäÙõ ô¬Ëä ôä¬ VÂ¶ 139 4 257
òdØ øµ> Ìäâ<dË Täô ¬â* 456 34 40 ôV dA ¬â* ôV Ò<Éù dH 111 4 112
òdØ ËG ¬âôä oÒ ´_ 455 34 38 - ÙäÙõ ôd<h XîÌAô Xî[ 322 16 13
ÙäÙõ òdØ Ëäâ Ùäâ´] Ùâ<]òâ 240 12 64 ôdhA ôä´V Fî{´â 181 8 3
òdØ ¬G ß{hä Níô GdA* 218 10 83 ÙäÙõ ôdËä ôä<]òâ 192 8 98
ÙäÙõ òdØ ¬G ËAGäâ* _äâXî ¬â* 218 10 84 (ÙäÙõ) ôdËâ {dËâ ôä¬ ´G 393 24 68
òdØ ¬G {¶OÆ_ {¶ú <ÙG 223 10 107 ôdËâ VâËA _äO ôdØ 413 26 17
ÙäÙõ òdØ ¬G ÌôÁ ÌäÒôâ 202 10 2 ôdH <Gòäôä VÌ Xîôâ 364 21 30
òdØ ¬G ÌdØ ÌXîÒäÙ VäH* 215 10 69 ôä]hdäôä BXî Ë¤Â 457 34 51
(ÙäÙõ) òdØ ¬G oÂ_ä Väâ O_A 206 10 24 ôä]hdäôä ôä] Ë¤Â 452 34 17
(ÙäÙõ) òdØ ¬G ¬äôH ¬äâ<¬Gä¤ 223 10 111 ôä]hdäôä ôä]â 395 24 80
ÙäÙõ òdØ ¬G ¬A*«>Xîä 220 10 92 ôä]hdäôä ôä¬ dH 393 24 71
òdØ ¬VAË òdØ ÙâdØôä 14 1 75 - ÙäÙõ ôä]A ôä¬ {ô 394 24 73
òdØ ÒG duôòä Ùâ]Xîô 397 25 11 (ÙäÙõ) ôä´V Xîô ê¦{<¸ Xîôâ 464 35 5
òdØ ÒSË VÆ¼Ùuô _â ôdH 186 8 31 ôä´ä ôähä ôäÒ ¬H* 407 24 72
òâ úäôäâ* {Ù <{_¶O Xâî 144 4 275 (ÙäÙõ) ôä<´Xî uô´Xî <_òâ ]ªä 347 19 20
òâËä Xî[´â ßä{ ËH* 16 1 82 ôäË <ÙÒV Xîä ôäâÒhä¶ 83 3 136
òâ ÙäâGäâ* BâVA XîdH* 180 7 42 ôäËä ¬äËä ôä¬ Xîä 153 4 333
òâ VJ´G ÙØ´ùG oòâ 402 25 44 ÙäÙõ ôäËä ôä¬ Xîä 155 4 333
(ÙäÙõ) òâ VÌ <XîVXâî {¶ ¬â* 277 13 103 ,, ,, 307 15 48
(ÙäÙõ) òâ VÌ <XîVXâî H ôdâ 278 13 106 ôäËâ ¬äËâ {Sâ¬ ôV 136 4 241
òâ VÌ ¬G Xîä oäÒËä 209 10 37 ÙäÙõ ôä¬ ßOäT dH 36 2 16
òâ dA GHGä Ùâd Xâî 120 4 156 ,, ,, 36 2 17
ÙäÙõ òäâ* óÂîµ>â ËH* Väôä oòä 226 10 23 ,, ,, 36 2 18
òäâ* ¬G Ë´â fôAô Xîäâ 179 7 34 ,, ,, 36 2 19
òäâ* ¬äòä Xîä VÆ] ¬G XîôH 229 12 5 ôä¬ XîVâ VâÒO ]ôä 424 27 33
òäâO V¬ä<T VÆ] VÆô<Ë VäH* 173 7 9 ôä¬ XîdË ôä¬<d ôgä 122 4 162
òäâ<O<h H òäâOA Odâ 249 12 108 (ÙäÙõ) ôä¬ Xîdõ¶ Ëâ ´äâ«>Ìä 183 8 14
ôä¬ XîdâOä BXî Xîäâ 384 24 19 ÙäÙõ ôä¬ V¶oä<_ _â 38 2 27
(ÙäÙõ) ôä¬ Xîdâ VÌ ôdË dH 42 2 46 ôä¬ VôA]â H ôdH* 441 26 5
,, ,, 42 2 47 ÙäÙõ ôä¬ tÙò ôV oâ<_ Xîô 370 22 18
,, ,, 42 2 48 (ÙäÙõ) ôäÒË ôä´ä ôä¬ Xîä 41 2 39
,, ,, 42 2 49 ôäÒ ô¶Xî VÌ ¬ôâ*Oâ 373 23 10
ôä¬ XîdH <´V ·äG VäH* 175 7 14 ôädØ <O_â Jòäâ* ú¼Ù Xîäâ 239 12 57
ôä¬ XîdH Ëâ ¬ô XîdH 381 24 3 ÙäÙõ ôAeâ ôä¬ øô 184 8 20
ôä¬ ´{H æ<ú VäTÆ Xîäâ 125 4 178 cî] ÒÈÇ ÒGôäk VÌ 300 15 9
ôä¬ ËÆPdäôâ Gä¬ <ÌG 35 2 10 (ÙäÙõ) cî{ ôäO OÆh ßhVôâ 233 12 27
ôä¬ Gä¬ ê{Ùâf Xîuô 2 È1 9 ôäâXî G ôä]â, eÂl> G oä]â 248 12 106
ôä¬ Gä¬ Xîäâ Ì<h´G ÌHl>â 287 13 54 ÙäÙõ ôäâÁ ôä¬ dH 353 19 54
ôä¬ Gä¬ OÆæ fÄÙ VÂ¶ 26 1 134 ôäâ¬ ôäâ¬ ôV {A<´òâ 153 4 325
(ÙäÙõ) ôä¬ Gä¬ ´_¶ XÈî¦Òä 45 2 60 ôäâ¬ ôäâ¬ ôV IòäV dH 82 3 133
(ÙäÙõ) ôä¬ Gä¬ <G´ ßäHÉTA 46 2 69 ôäâ¬ ôäâ¬ _H _äk ®Ò<G 412 26 12
(ÙäÙõ) ôä¬ Gä¬ <G´ ¬äâdGA 46 2 68
ôä¬ Gä¬ <ÌG ÁÒ ´â 404 25 53 _
(ÙäÙõ) ôä¬ Gä¬ ¬â* {H<V Xîuô 47 2 76 _¶Oô _äâO _äâo VäH* _äOH* 261 13 9
ôä¬ Gä¬ æ<ú Fî{´â 44 2 55 _¶øh Xâî _XÆî øhä 400 25 31
(ÙäÙõ) ôä¬ Gä¬ VÌ Xîäâ XîdH 48 2 81 ÙäÙõ _äkXî d¬ GdA* 74 3 92
(ÙäÙõ) ôä¬ Gä¬ VäH* <¬_ ôdH 125 4 181 <_{â <v>{â G<d* VÌ Xîôâ 364 21 32
ôä¬ <ÌGä <XîV Xîä¬ Xîä 127 4 188 (ÙäÙõ) _A_ä ôä´ä ôä¬ Xî[ 312 15 76
ôä¬ <ÌGä VÌ óî[Xâî _äOH* 290 14 3 (ÙäÙõ) _H _äOA ËÌ ´ä<Gòâ 172 7 2
ôä¬ oN¢Ë oäÒâ GdA* 273 13 78 _H <Òúäô _äOä ôdH 160 5 7
ôä¬ o´G Xîä Väâú ¢òä 35 2 9 _äâdä {äôV {ôV Xîô 358 20 30
(ÙäÙõ) ôä¬ <¬_h Xâî Xîäôhâ 318 15 112 _äâdä ¬äµ>A <¬_ ôgä 358 20 29
ôä¬ <¬_G Xî[ XîdË dH* 277 13 100
ôä¬ ôµ>h v>äªâ GdA* 152 4 316 Ò
,, ,, 357 20 25 Ò¶<ÙË ËAGäâ* _äâXî Ìä{Æôä 53 2 105
(ÙäÙõ) ôä¬ ôVäòG <GË úÒH 53 2 103 ÒÓîä aäâËä øô GdA* 271 13 70
ôä¬ ôVäòG {AÒË¶ä 175 7 15 Ò¸ùG BXHî oä¶<Ë VÌ 223 10 110
(ÙäÙõ) ôä¬ ôVäòG oô TôÀä 371 22 23 ÒVÆTä VÌ óÂî_â óî_â 87 3 158
ôä¬ ô<VXî Ìä¤vH> GdA* 198 8 88 Òäúä Ì¶TA ÁÒ VÌ 432 30 30
ôä¬ <Òv>äâdA <ÒôdGA 61 3 18 ÙäÙõ ÒähA {Sâ¬ Xî[ 370 22 19
ôä¬ <Ò¬Æ] òÆO-òÆO ÙØ]A 457 34 46 ÙäÙõ ÒähA ÌS@ Xî[ 130 4 206
ôä¬ <ÒôdGA H ôgä 85 3 148 Òäô {äô Xîäâ Gä _dH 167 6 9
ÙäÙõ ôä¬ <ÒVäô Xîô 273 13 81 Òäô {äô G<d* GÂô Xîä 109 4 104
ÙäÙõ ôä¬ <ÒVäô Xîuô 52 2 100 (ÙäÙõ) <ÒO<V <ÒO<V ÙfùG XîôH 118 7 147
(ÙäÙõ) ôä¬ fÄÙ ¬Æ] _â ôdH 43 2 51 ÙäÙõ <ÒGfâ Ëâ´ Xâî 409 25 89
<Ò{<¸ o_A duô Gä¬ VäH* 351 19 41 (ÙäÙõ) <ÒÉò <ÒXîäô VÂ¶ 45 2 65
<Òôd ßNyG Xîä ÙäO Ùâ 75 3 97 (ÙäÙõ) <ÒÉò VÆ] ¬ä¶dA* ]â_Ëä¶ 404 25 52
<Òôd ßNyG ËG ´ä<_òâ 70 3 71 <ÒÉò VÆ] ¬ä¶dA* ô¬ ôdâ 236 12 41
<Òôd ßNyG ¬â* ´_ Oòâ 84 3 142 <ÒÉò d_äd_ ]äk Xîô 241 12 65
,, ,, 83 3 141 <ÒÉòä Xîä ôV ¬Ù oòä 241 12 67
<Òôd ßNyG ¬â* ´ä<_Ìä 71 3 72 áòä ËÆPdäôâ Ùôf Xî[ 64 3 35
(ÙäÙõ) <Òôd ÓäÒâ ÙôÙ Xîäâ 80 3 125
(ÙäÙõ) <Òôd<G XÆîô_H¶ XÂ¶î´ Jòäâ* 60 3 9 f
(ÙäÙõ) <Òôd<G ÙØ] XîäV<G Xîdâ 59 3 5 (ÙäÙõ) fÄÙ ßGädË d¬ VÆ¼òä 129 4 172
,, ,, 59 3 6 (ÙäÙõ) fÄÙ ´ôâ Väâ <¬_ ôdH 369 22 15
<Òôd<G ôäâÒâ ôäË <ÙG 59 3 8 fÄÙ ËÆPdäôä Fî´_ä 59 3 7
(ÙäÙõ) <Òôd {Sâ¬ Xî[ _duô ¬â* 83 3 140 fÄÙ ÙõT øÈË ôä¬ôV 6 1 30
<Òôd Ì{Æôä ßäk Xîuô 85 3 150 (ÙäÙõ) fÄÙ Ìäh OÆæ VäTÆ Xâî 6 1 28
<Òôd <Ìúäôä _â Oòä 85 3 149 ÙäÙõ fÄÙ <Òúäô Xîuô 5 1 23
(ÙäÙõ) <Òôd <ÒòäâO G Vd VXÂ¶î 74 3 88 fÄÙ <Òúäôâ XîôhA Xîôâ 369 22 16
,, ,, 74 3 89 fÄÙ VôäâÒô VÂoô oôÀä 371 22 16
,, ,, 74 3 90 fÄÙ VÆkù VÆô<Ë TäOä 298 14 46
<Òôd <ÒòäâOA ¬G o_ä 76 3 100 fÄÙ VÆô<Ë _â VäG <ú¸ 145 4 281
<Òôdä {äôV ´Ì <¬_â 84 3 146 (ÙäÙõ) fÄÙH¶ Ì¶®òä VÌ ôdH 367 22 2
<Òôdä ¬âôä ¬AË dH 85 3 151 ÙäÙõ fÄÙH* fÄÙ V¬äk _â 146 4 286
<Òôdä ÒâOä o<Óî Vd´ ¬â* 86 3 155 (ÙäÙõ) fÄÙH* dA ¬ÆÓîä oòä 367 22 5
<Òôdä ÒâOä _â <¬_â 86 3 156 (ÙäÙõ) fÄÙH* dA VúÆ {äkòâ 367 22 3
<ÒôdA ´G ÁÒâ GdA* 72 3 76 (ÙäÙõ) fÄÙH* dA VÂ¯¬ oòä 367 22 4
ÙäÙõ <ÒôdA {Aª VäH* 73 3 82 fÄÙäâ* ¬ä¶dA ôä¬ TG 370 22 22
<ÒôdA <VVXHî {Aª VäH* 80 3 124 fÄÙäâ* ¬ä¶dH ôä¬-ôV 371 22 25
ÒâO Ìµ>äFî {¶ <fô 400 25 27 fôAô VôäâÒô ôä¬ ´_ 44 2 59
(ÙäÙõ) ÒHx <Òúäôä ¢òä Xîôâ* 30 1 153 ÙäÙõ <fô XîôÒË ÌdH 55 2 118
ÒHx áòä XîdH Ùâ<] Xîô 30 1 152 ,, ,, 55 2 119
ÒHô <ÒôäâTâ ßäË¬ä 433 29 33 ,, ,, 56 2 120
ÒHôäOA ÒG ¬â* ÌVâ 326 29 32 ,, ,, 56 2 121
(ÙäÙõ) <ÒÉ ß¬ÈË øµ> ¬â* ÌVâ 403 25 82 <fô Xâî Väµ>â _A<´òâ 389 24 43
,, ,, 413 26 17 (ÙäÙõ) <fô <fô _äOA ßä{hâ 266 13 36
<ÒÉ ß¬ÈË VÌ {äÒXî {ähA 464 35 8 <fbò Oäâcî OÆæ yÒä_ dH 24 1 124
<ÒÉ Xîä ß¬ÈË Xîô <_òä 319 15 118 <fbò oôäâVâ ßä{hâ 21 1 107
<ÒÉ Xîä ß¬ÈË Gä¬ Tô 253 12 127 ÙäÙõ fAË_ ´_ GdA* 305 15 38
(ÙäÙõ) <ÒÉ Xî[ Ìâ_A Ìä<dòâ 468 36 14 fÆT ÌÆT VäH* VÆ] {äkòâ 287 13 156
(ÙäÙõ) <ÒÉ¬ ÙØdâ_ä ÁÒ Xîäâ 12 1 62 fÂXîô iÒäG <Vòä_ <V*T 228 11 9
(ÙäÙõ) <ÒÉò Xâî Xîäôhâ cî{ ôäËâ ôdH2* 34 12 31 fÂ¼ò VôäâÒô ¬G o¤Òô 102 4 66
fÂ¼ò VôäâÒô ¬AG ¬G 101 4 65 ÙäÙõ V¶Éä fÄÙ dH 157 4 348
fÂ¼ò VôäâÒô Vd´ Xîä 102 4 67 V¶Väô <Òúäôä ´äË dH 301 15 13
fÂ¼ò VôäâÒô d¶V ¬G 101 4 64 VXî_ oÆÒG oäGâ øªâ 257 12 151
fÂ¼ò <d ¬äôO ßäkòä 174 6 12 VXî_ oÆÒG VÌ ßäË¬ä 459 34 58
fÂôä eÂeâ ]âË ¬â* 385 24 21 VXî_ <fôäâ¬<h Gä¬ dH 169 6 17
fÂôä úÑ V¶OSä¬ Xîäâ 383 24 13 V]A G ]â_â VÆ¼ÙôA 435 30 11
fÂôä ËG Vd´H VÙä 392 24 64 V]A VÆdä<OGA VÌ XîdH* 436 30 13
fÂôä {Âôä V¶Ë ´G 389 24 20 ,, ,, 436 30 14
fÂôä däâk VÆ ¬âô ê_¶øâ 386 24 31 ,, ,, 436 30 15
ÙäÙõ fâ] ¬Æfäò] ßäH<_òä 296 14 34 ,, ,, 436 30 16
fäâoä Xîäôh VÌ XîôH* 267 13 45 ÙäÙõ VOÆhä OÆh Xîôâ 447 33 16
a¬ Gä ßäÒâ ÁÒ Xîäâ 346 19 9 VOÆhä OÆh XâîËâ XîôH 447 33 19
a¬ GädA* VÌ XÆîv> Xîôâ 364 21 31 ,, ,, 447 33 20
aÒhä ôäËâ GäÙ VäH* 62 3 24 ,, ,, 447 33 21
aÒhä dH* GHGä GdA* 422 26 22 ,, ,, 448 33 22
aäÒh duôòä Ùâ<]òâ 221 10 97 ÙäÙõ VOÆhä _A<´òâ 447 33 18
ÙäÙõ aäâËä øô GdA* 271 13 69 VOÆôä <GOÆôä {ô<]òâ 422 26 26
ÙäÙõ aäâËä íGâdA ôä¬ Xîä 316 15 99 VOÆôä V¦ò V¶ò¬ ôdH 422 26 27
iÒäVH* iÒäV V¤oä_Ëä 34 2 6 VOâ d¬äôâ VäTÆ dH* 28 1 140
(ÙäÙõ) VúÆ <ÌG Vä¶kù Gä <¬_â 297 14 41
É VË vÂ>µ>ä fÂôä ËG Oòä 460 34 64
Éµ>è ÙfùG Ùäâ¼òäâ* GdA* 326 16 37 VËA ´_ Xîäâò_ä okù 383 24 11
(ÙäÙõ) VËA Ëäâ <Vô´Gdäô VäH* 382 24 9
V (ÙäÙõ XîdH) VÙXâî Xîcî¶ fôAô Xîäâ 65 3 45
V¶O<Ë <ÌG VAeâ GdA* 304 15 35 VÙä _AG ßäG¼Ù ¬â* 105 4 84
V¶O<d _äOä VÌ <óîôâ 53 2 107 VÙä V¬A{ ôdH V¤O V¼¬Æ] 272 13 74
V¶OA äXâî V¶O Xâî 460 34 65 V<ÙXîä <Vô´Gdäô Xîä 249 12 107
V¶OA VJ´h ßä{hä 402 25 45 ÙäÙõ VÙèOÆæ ß¶´G Ìä<dXîô 2 1 6
(ÙäÙõ) V*OA Väâkù Xî[<´òâ 469 36 2 ÙäÙõ VÙèOÆæ BâVä Xî[<´òâ 10 1 50
,, ,, 469 36 3 VÙèOÆæ XîdH VÆ Xî[<´òâ 21 1 108
,, ,, 469 36 4 VÙèOÆæ XîdH VÆ <fbò Xîôâ 18 1 97
,, ,, 469 36 5 VÙèOÆæ XîäY>â Xâîf O<d 4 1 17
V¶ÁÒG VäTâ GdA* 415 26 28 VÙèOÆæ Xî[òä óâîuô Xîô 2 1 10
V¶eÀä ú_â êËäÒ_ä 400 25 28 VÙèOÆæ Xî[ V¬eâ GdA* 22 1 114
V¶Ë êËäôH* ßäôËA 141 4 264 VÙèOÆæ ú¼ÙG ÌäÒGä 444 33 4
V¶ò¬ VÙä G áòä{â ÄòäTA 269 13 54 (ÙäÙõ) VÙèOÆæ ÙäËä ÁÒ Xîä 2 1 8
ÙäÙõ V¶fò ßäôVA 429 29 8 VÙèOÆæ ÙAòä ôä¬ TG 448 33 27
ÙäÙõ V¶fä ÁÒ Xîä 23 1 116 VÙèOÆæ {fÆ ¬äGÆÉ XîôH 3 1 12
VÙèOÆæ Ìô´â <fbò Xîôâ 18 1 96 VÌ Ó ¬ô ¬ô ´äË dH 403 25 49
ÙäÙõ VÙèOÆæ ¬äôâ fÄÙ Vâ 5 1 26 VÌ Ó ¬ä¶dH* BXî_ä 325 16 30
VÙèOÆæ ¬ä_ä ¬G <Ùòä 13 1 69 (ÙäÙõ) VÌ Ó <ÒÉ oôä 45 2 62
VÙèOÆæ <¬_H Ëäâ {äkòâ 11 1 57 VÌ Ó VÂËä GA*Ù oô 402 25 43
VÙèOÆæ fÄÙ ê_¶ø Xîuô 18 1 95 VÌ ÁÒ ËäâôH* ôä¬ VäH* 454 34 29
(ÙäÙõ) VÙèOÆæ fÄÙ ¬Æ] Väâ* Xîgä 6 1 29 VÌ ÁÒ {SähA oÂË dH* 420 26 16
VÙèOÆæ fÄÙ <ÒÒâXî <ÌG 18 1 93 VÌ ÁÒ oÆÒ¶O¬ XÂî{ ¬â* 446 33 12
(ÙäÙõ) VÙèOÆæ fÄÙ VÆGäò Xîô 5 1 24 VÌ ÁÒ <ÒVädH* Xîä_ Xîäâ 401 25 37
VÙèOÆæ V¶O<Ë GA{´â 468 36 15 VÌ ÁÒäâ* Xîäâ ¬G l>OH 17 1 91
ÙäÙõ VÙèOÆæ Vd´ ¬â* 1 1 4 VÌ Ë´ OÆh ßäXîäô Xâî 172 6 4
VÙèOÆæ VäTÆ VÆ´äh dH 445 33 6 VÌ Ë<´ Ùâ<] <Òúäuô Xîuô 117 4 141
ÙäÙõ VÙèOÆæ VÂ¶ Vd´H* <¬Áòä 2 1 5 ÙäÙõ VÌ ËG ËVÌAd XîdH XîôA¬¶ 134 4 228
V¼¬Æ] VÙèOÆæ VäT VäH* 11 1 55 ÙäÙõ VÌ â BXî Xâî 283 13 132
VÌ ß¶O VÌ dA l>äâô VÌ 132 4 215 (ÙäÙõ) VÌ <Ù]_äÒH* ßä{Xîäâ 292 14 11
VÌ ßäòä êV BXî ¬â* 195 8 72 (ÙäÙõ) VÌ Ùâ]H ßíÂ_ Xîäâ 296 14 37
(ÙäÙõ) VÌXîä Vä<dÌ BXî dH 355 20 10 (ÙäÙõ) VÌ ÌäËG Xî[ BXî dH 176 6 24
VÌ Xîädõ Xâî däâË dH 214 10 62 VÌ ¬Æ] ¬ä¶dA* Xîä_ Xâî 406 25 70
ÙäÙõ VÌ XÆîv> <Ò_VËä¶ 209 10 35 (ÙäÙõ XîdH) VÌ ô¤O Ëâôâ ËH* ô¤Oâ 411 26 8
VÌ XÆîv> áòä{â ôä¬Á 451 34 15 VÌ_ Vä_ ¬G ¬â* ôdH 451 34 16
ÙäÙõ VÌ Xîäâ {ädØhä 399 25 25 VÌ _ä_äâ* <fô _ä_ dH 354 20 3
(ÙäÙõ) VÌ Xîäâ Ì<h´â ]äô ]_246 12 92 VÌ VÆ] ¬âôâ Vä¶kòä¶ 184 8 19
VÌ Xîäâ ÌHl>â {¶ <fô 399 25 26 (ÙäÙõ) VÌ VÆ] íÒOù {òä_ Xâî 48 2 80
(ÙäÙõ) VÌXîäâ V¶Xîµ> BXî <ÙG 379 23 41 VÌ d¬ Ùâçòä fäâT Xîô 428 29 5
VÌXîäâ VÆ<]òä Ùâ<]òâ 60 3 11 (ÙäÙõ) VÌ d¬ Ùâçòä VäâT Xîô 275 13 91
VÌ OÆh VÌ dA ÁÒ Xâî 227 11 4 (ÙäÙõ) VÌ dA OÆæ <Xîòâ 33 1 156
VÌ øµ> BXHî ßäË¬ä 429 29 10 VÌ dA ·äGA {¶<«>Ëä 167 6 5
(ÙäÙõ) VÌ øµ> ¬ä¶dA* ô¬ ôgä 440 31 9 VÌ dA ÙAVH* Xîä_ ¬Æ] 397 25 12
VÌ øµ> ¬Æ] ôVGä XîôH 124 4 175 ÙäÙõ VÌ dA ¬ô ôdâ 413 26 20
(ÙäÙõ) VÌ øµ> ¬â* Oäâ<Ò¼Ù dH 439 31 3 (ÙäÙõ) VÌ dA ¬äôO Vä¶kòä¤ 360 21 10
VÌ øµ> aÒhä VÆô<Ë VäH* 82 3 135 VÌ dA ¬ÈËXî Ùâ<]òâ 316 15 102
VÌ úËÆôäkù Ùâ<]òâ 196 8 79 ,, ,, 316 15 103
,, ,, 298 14 45 (ÙäÙõ) VÌ dA ¬ÈËXî V¬äG dH* 316 15 100
(ÙäÙõ) VÌ Ó X¶î{â Xîä_ ËH* 409 25 86 VÌ dA ¬ÈËXî H ôdâ 316 15 101
VÌ Ó v>äªâ dä ËH* 394 24 75 (ÙäÙõ) VÌ dA ÒâÙ {Æôäh {<Ñ 49 2 85
VÌ Ó v>â_A Xîä_ XîVäkù 402 25 41 ÙäÙõ VÌ dA áòä<T Xî[ 338 18 12
(ÙäÙõ) VÌ Ó ÙAVâ BXî_ä 310 15 70 VÌH XîVäHµ>A <fô VdH 390 24 54
ÙäÙõ VÌ Ó GATGä 53 2 106 VÒH <Ùfä {O fAf dH* 131 4 213
ÙäÙõ VÌ Ó óîµ>Xî {Éäh dH 315 15 94 ÙäÙõ VÌH <Ùfä Väâ Väuô]ä 131 4 212
VÌH VòäGâ Xîd Oòâ 289 13 166 Vä¤kù <Xîòä Väâ H ôgä 345 19 3
ÙäÙõ Voä V¶Ë Xî[ 310 15 69 (ÙäÙõ XîdH) Vä¤kù Xîäâ V¶oä_Ëä¶ 199 8 94
ÙäÙõ V¬ Xîô Ùâ<]òâ 431 29 25 Vä¤kù Ëâôâ «>ô «>cî¤ 454 34 33
ÙäÙõ V¬e V¬äk ôdØ 159 5 4 Vä¤kù Ëâôâ Gä¬ {ô 388 24 41
V¬Ëä Xâî øô Vd´ ¬â* 365 21 34 Vä¤kù ÙA´â Väâ ôËA 452 34 19
V¬ô Xîä fôhä Ë´â 406 25 67 Vä¤kù ÙAòä Ù¸ Thä¶ 159 4 351
V¬ô TäâôA X¶îT Tô 459 34 60 Vä¤kù ¬âôä V¦ò dH 357 20 24
V¬ô fÂôä VäTÆ Väâ 306 15 43 Vä¤kù V¶fò Ùõô Xîô 453 34 23
V¬ô <Vô´Gdäô dH 457 34 47 Vä¤kù VË V¶ËäâÉ Ùâ 353 19 57
(ÙäÙõ) V¬ù VÌ <Ò<T Vä¤kòä¤ 361 21 12 ÙäÙõ Vä¤kù V¦ò dH 245 12 88
(ÙäÙõ) V¬ù Väâ VâôA V¬eäk Gâ* 364 21 29 (ÙäÙõ) Vä¤kù VÙèOÆæ Vâ<Òòâ 11 1 58
V¬äúäô V¦ò {AÒ Xâî 315 15 96 Vä¤kù V¼¬Æ] ÁÒËä¤ 183 8 17
VôÒô ouôòä Ùd <Ùfä 9 1 45 ÙäÙõ Vä¤kù VÌG Xîäâ 348 19 22
ÙäÙõ VôÒô Vd´ Xîä 103 4 73 (ÙäÙÂ) Vä¤kù VôA]ä VÆ<¬ôh Xî[´H138 4 249
VOù G fAË_ däâk ¬G 305 15 37 Vä¤kù Vä¤úä Gä¬ Ùâ 457 34 48
VOÆùh <GOÆùh H ôdâ 37 2 21 ÙäÙõ Vä¤kù VäÒTäG 440 31 13
V{ù Xâîfuô Xîä_ XÆ¶î´ô 387 24 32 Vä¤kù VÆ¼Ùuô Vâ´ {ô 438 30 27
V{ù <V*ø díËA øhä 404 25 54 Vä¤kù VâÒä úäâô ¬H* 449 34 4
VdXîä¬A VâÒä XîôH* 199 8 92 ÙäÙõ Vä¤kù VâÒH VÌ o_â 43 2 53
Vd´ òäâO VÆ] ¬â* ôdH 178 6 31 Vä¤kù VäH* Väúä ôdâ 11 1 56
Vd´ cî{ ¬G Xîä oòä 210 10 44 Vä¤ú ß¬ô ´ÆO ´ÆO ôdH 285 13 143
Vd´ <Òúäô VÆ] ¬â* ôdâ 341 18 31 Vä¤ú G VÂeâ ´Ì _OH 185 13 145
Vd´ fÂ¼ò ¬G ôä<]òâ 174 4 10 ,, ,, 285 13 146
Vd´ fÂ¼ò VÌ l>äHô dH 100 4 56 ÙäÙõ Vä¤úä ß¶O G l>â<_òâ 284 13 136
(ÙäÙõ) Vd´ VôäâÒô ßäË¬ä 101 4 61 Vä¤úä Gä¬ ßÁ_äd Xîä 266 13 37
Vd´H* ¬GVä ¬G VTH 81 3 127 Vä¤úä ôäËä Vä¤ú VäH* 288 13 163
(ÙäÙõ) Vd´H* ¬â_ä däâkOä 318 15 115 ÙäÙõ Vä¤úä _A<´òâ 422 26 23
(ÙäÙõ) Vd´H* Vd´ V¬äk_â 146 4 287 Vä¤úä fÄÙ XîÌAô Xîä 372 22 28
(ÙäÙõ) Vd´H* Vd´H* däâkOä 345 19 2 Vä¤úä <fô VäH* ]â_ dâ 381 24 2
(ÙäÙõ) Vd´H* VÆ<¬ôh däâË dH 123 4 170 Vä¤úä Vä¤kù fäâT Xîô 355 20 11
(ÙäÙõ) Vd´H* VÆô<Ë V¬äk _â 177 6 26 Vä¤úä VäTÆ Ùòä_ øµ> 309 15 63
Vä¶kù Xîä óîô¬äG G ¬äGH* 263 13 23 (ÙäÙõ) Vä¤úä Vä<dÌ <fô Fî{ôH 395 24 78
(ÙäÙõ) Vä¶kù Xîäôh ¬ä¶V Xîä 378 23 36 (ÙäÙõ) Vä¤úä Vä<dÌ Vâ<Òòâ 284 13 139
Vä¶kù Xîäôh fAf Ùâ 390 24 53 (ÙäÙõ) Vä¶úä duô Xîä Gä¬ dH 297 14 42
Vä¶kù Xîäôh VÌ Ë´â 391 24 55 (ÙäÙõ) Vä¶úâ Xîä Vä<dÌ ThA 284 13 140
Vä¤kù Xîäôh Vâ´ V¤ÒäôA 434 30 7 (ÙäÙõ) Vä¤úâ Xîäâ eÂl>ä XîdH 443 32 13
Vä¤úâ Xîäâ Vä¤úä XîdH 422 27 24 VäTÂ´G Xî[ ÒäVGä 410 26 4
(ÙäÙõ) Vä¤úâ ¬Ë Vä<dÌ <¬_â 408 25 78 VäTÂ ´G XSî[ªä XîôH* 95 4 34
(ÙäÙõ) Vä¤úâ Vä<dÌ Xîäâ <¬_â 284 13 138 VäTÂ´G V¶Väô ¬â* 299 15 5
Vä¤{ Oòä VdGäh Xîäâ 279 13 113 ,, ,, 299 15 6
Vä¤{<h BXî VÌ ÁÒ Xîäâ 242 12 60 ,, ,, 300 15 7
ÙäÙõ Väúä OÆæ <¬Áòä 10 1 55 ,, ,, 300 15 8
Väúä VÙèOÆæ ´â <¬_â 2 1 11 (ÙäÙõ) VäTÂ ´G VÆ<]òä oòâ 311 15 71
Väúä VÙèOÆæ Väâ<T_â 11 1 54 VäTÂ <G¬ù_ ¬_ GdA* 441 32 2
Väúä V¬ô OÆæ <¬Áòä 7 1 34 ÙäÙõ VäTÂ {ô<]òâ 418 27 3
Väúä Vd´H* _â <¬_â 5 1 22 VäTÂ ôä]H ôä¬ Xîäâ 196 8 77
Väúâ Xîäâ eÂl>ä XîdH 443 32 16 (ÙäÙõ) VäTÂ V¶O<Ë {äkòâ 310 15 68
ÙäÙõ VäTG VÌ <Xîòä 413 26 16 VäTÂ V¶O<Ë {äkòâ 334 17 20
VäTÆ Xî¬_ duô ÌäVGä 318 15 114 VäTäâ* VÆ<¬ôh Väâ Xîgä 27 1 137
(ÙäÙõ XîdH) VäTÆ ÙØ]A V¶Väô ¬â* 74 3 91 Väôä Od_ä H ôdâ 379 23 43
VäTÆ G Xîäâkù {O oôâ 233 12 28 Väôä <Ù_ Vä¶kù VäH* ôä]â 188 8 41
VäTÆ GÙA ´_ ôä¬ ôV 300 15 11 Väôä fÂôä GA*Ù oô 72 3 80
VäTÆ <¬_â ËÌ Fî{´â 301 15 18 Väôäâ* Xâî <Vô Ùâ<]òâ 354 20 2
,, ,, 302 15 19 Väôäâ* VäH <Ù_ Ëäâô Xîô 188 8 42
,, ,, 302 15 20 Vä_äâ¢ò V¶O<Ë ôdH 198 8 87
,, ,, 302 15 21 Vä<dÌ XîVâ VâÒO ]ôä 424 27 37
VäTÆ <¬_â ËÌ duô 302 15 22 Vä<dÌ Xîä êGdäô VÌ 314 15 88
VäTÂ ÒÉâÍ ôä¬ ôV 301 15 12 Vä<dÌ Xîä Ùô v>ä<«> Xîô 194 8 69
VäTÆ fÄÙ VÆ] Ò<Éù dH* 315 15 97 Vä<dÌ <Xîòä Väâ ¢òäâ* <¬µ>â 307 15 49
(ÙäÙõ) VäTÆ fÄÙ VäH* <¬_ ôdH 215 10 64 Vä<dÌ Xîäâ VÆ<¬ôâ GdA* 401 25 35
,, ,, 369 22 14 Vä<dÌ Á Xîä oäÒËä 186 8 32
(ÙäÙõ) VäTÆ <fôäâ¬<h fäâT _â 308 15 58 Vä<dÌ Á Xî[ ßäË¬ä 429 29 13
VäTÆ VÙä V¶ò¬ ôdH 313 15 86 Vä<dÁ Xâî Gä¬ ¬ä* 57 2 127
,, ,, 314 15 87 ,, ,, 57 2 128
VäTÆ V{Aªä ¬G Xîôâ 303 15 29 ,, ,, 57 2 129
(ÙäÙõ) VäTÂ VÌH Xîô Ùâ]hä 334 17 19 ,, ,, 57 2 130
VäTÆ V¬äGä ôä¬ ¬â* 125 4 182 Vä<dÌ Á VÌ OÆh XîôH 448 33 23
ÙäÙõ VäTÆ <V]äÒH* ßäË¬ä 453 34 27 ,, ,, 448 33 24
VäTÂ Xîä ß¶O <G¬ù_ä 26 1 133 ,, ,, 448 33 25
ÙäÙõ VäTÂ OÆh OdH* 331 17 2 ,, ,, 448 33 26
Vä<dÌ Ùô ÙäÙõ ]ªä 461 34 70 VÆT ÌÆT ÁÒ <T´äk Xîô 295 14 32
Vä<dÌ ÙâÒâ ôä]hä 189 8 43 VÆ¼Ùuô XîÌd¤Â X¶îË Xîä 436 30 18
Vä<dÌ ¬äôâ Ëâ ¬Æòâ 417 26 45 VÆ¼Ùuô Xîäâ Vä¶kù <¬Áòä 438 30 24
Vä<dÌ <¬_â Ëäâ Á<Òòâ 414 26 27 VÆ¼Ùuô ]äòâ Vä¶<{hA 258 12 159
Vä<dÌ <¬Áòä Ëäâ VÌ <¬_â 184 8 18 ÙäÙõ VÆ¼Ùuô Ùâd ¬â* 438 30 25
Vä<dÌ ¬Æ] Ìäâ_â GdA* 60 3 12 VÆ¼Ùuô ¬äâdH {AÒ Xîäâ 437 30 25
(ÙäÙõ) Vä<dÌ ¬âôâ Xîä{ªâ 353 19 56 VÆóî_ ÌÈÇ {ô¬äôA 446 33 15
Vä<dÌ ôdËä¶ VÌ ôgä 185 8 26 VÆ<¬ôh Xîä V¶fò ôgä 55 2 16
Vä<dÌ ôä]â Ëäâ ôdâ 362 21 19 ÙäÙõ VÆ<¬ôh Vd´ Xîä 123 4 171
Vä<dÌ VäTÆ Ùòä_Æ dH* 453 34 28 VÆô<Ë ß{Âl>A óâîuôXîô 176 7 20
Vä<dÌ VäH* XÆîv> Ì_ GdA* 71 3 73 VÆô<Ë {ÆXîäôâ VÆ¼ÙôA 434 30 6
Vä<dÌ VäH* <¬_ ]â_Ëâ 462 35 76 VÆô<Ë cî{ fôAô Xîä 121 4 161
,, ,, 462 35 77 VÆô<Ë VÙä V¼¬Æ] ôdH 177 7 27
Vä<dÌ VäH* V¼¬Æ] ôdH 304 15 31 VÆô<Ë VÙä Vä<ÌË ôdH 177 7 28
Vä<dÌ VäH* Vä¤úä GdA* 283 13 135 VÆô<Ë V¬äk V¼¬Æ] ôdâ 145 7 16
Vä<dÌ dH {ô d¬ GdA* 229 12 2 (ÙäÙõ) VÆôËH* VÆô<Ë V¬äk ôdØ 147 4 290
(ÙäÙõ) <VÙXî VÌÂôA Vä¤ú O<d 350 19 35 VÆô Gô ¬Æ<GÒô Òf <Xîòâ 247 12 96
(ÙäÙõ) <V¾ d¬äôâ Vä¶kòä¶ 181 8 5 ÙäÙõ VÂ]ä cî]ªä 467 36 7
ÙäÙõ <Vô´G däô Xâî 37 2 22 (ÙäÙõ) VÂ]ä Vd´H* Xî[<´òâ 430 29 19
(ÙäÙõ) <Vô´Gdäôä VÌG Xîä 348 19 23 (ÙäÙõ) VÂËä¶ {Av>â VÆô<Ë <Gô<Ë VÂ1¶ 42 4 268
VA*OA GäÙ G Ìä´ dA 399 25 21 VÂËä ßäÒâ VÂËä ´äk 405 25 60
ÙäÙõ VA*úâ ¬Â_ Xâî 194 8 71 VÂËä Xîä_ Óäk Xîô 401 25 36
(ÙäÙõ) VAçòäâ* {Sâ¬ G {äkòâ 378 23 34 VÂTä ¬äôO Vä¤ú Xîä 283 13 134
VA{ VÆTäôV _â ôdH 212 10 49 (ÙäÙõ) VÂGä øµ> VäâTA GdA* 275 13 87
(ÙäÙõ) VÆXÈîË ¬äôO úä_Ëä¶ 282 13 127 (ÙäÙõ) VÂ{ Ì´äòä¤ ¢òäâ* µ>_â 279 13 112
VÆ] Xîä VäA ÓË VÌ 27 1 139 VÂô´ Xîäâ<µ> {SXîäf dH 106 4 88
VÆ] ÙØ] ¬G ¬äGâ GdA*, ßäòä 321 16 6 VÂô´ GdA* Ëdä¶ VÂô´ Ùâçòä 106 4 90
VÆ] ÙØ] ¬G ¬äGH GdA*, ôä¬ 321 16 3 VÂô´ óî<µ>Xî {Éäh Xîä 248 12 147
VÆ] ÙØ] VÌ eä¶kù {ªâ 211 10 47 VÂô´ V¼¬Æ] ßäôVA 29 1 148
VÆ] ¬ä¶dH ÙØ:] ÌdØË dH 343 18 40 VÂô´ VäÇA oÂË dH 289 13 167
ÙäÙõ VÆ] Vä¤kù VäH* 75 3 93 VâÒXî fÂôä ôä¬ Xîä 383 24 14
VÆ] VäOô VÂoô oôÀä 101 4 63 (ÙäÙõ) VâÒXî Vä¶kù Xîä oòä 126 4 183
VÆh VÆh {úâù ·äG Xâî 270 13 62 (ÙäÙõ) VâÒXî Vä¶kù Òf <Xîòä 143 4 171
VÆË <ÒË ¬ä¶Oâ ÌäÒôâ 198 8 90 VâÒXî <Vô´Gdäô Xîä 263 13 21
ÙäÙõ VÆT ÌÆT ßäË¬ä 28 1 142 (ÙäÙõ) VâÒXî VâÒä Xîô «>ôH 138 4 250
VâÒO Xî[ ôÇä Xîôâ 455 34 36 VäâTA GdA* fôAô Xî[ 23 1 118
(ÙäÙõ) VâÒO Gä¬ Ìäâ_äkòâ 272 13 75 ,, ,, 23 1 119
VâÒO <ÌVôâ ßä{XÂ¶î 142 4 268 VäâGâ VâËA ÒHô ¢òä 20 1 104
(ÙäÙõ) VâÒO Väâ o_ä 391 24 56 Väâ ¬äâ<¬G ¬G ¬â* Xîô ´äh 265 13 30
VâÒä Xîä VÆ] {Sâ¬ ôV 358 20 28 Väâ ¬äâ<¬G ¬äâ¬ <Ù_ däâò 265 13 31
VâÒä VÆXÈîË VÌ Oòä 308 15 57 (ÙäÙõ) Väâ ÒâÙG G<d* ÌäÒôâ 193 8 65
ÙäÙõ VâÒä VÆô<Ë VäH* 177 7 29 (ÙäÙõ) Väâ fô d¬Xîäâ ¬äuô_â 80 3 122
(ÙäÙõ) VH¼TÒ Xâî ßä{ä GdA* 315 15 93 Väâ V¬ù V¶OA V¶O ôdH 347 19 16
(ÙäÙõ) VH¼TÒ óîµ>Xî {Éäh Xîä 314 15 92 (ÙäÙõ) Väâ Vä<dÌ ´<G ÌAVôâ 347 19 19
Väâk ßGÆoÒ Väâk Fî{Á 427 28 14 VäH*´ (¬¶½)V¦ò ôä¬ 41 4 266
ÙäÙõ Väâk XîäÁ Väâk ¬ÆÁ_ä 286 13 153 VäH T¢Xîä VÆGdä¶ Xîäâ ÙâÒâ 194 8 68
(ÙäÙõ) Väâk ´G Vä¶úâ Väâ VËA 286 13 151 íÒIGä ËÌ _O Ùâ<]òâ 220 10 94
Väâk ´G VäTÂ <V¾ Väâ 283 13 150 íÒIGâ VÌ XÆîv> Ùâ<]òâ 230 12 10
,, ,, 314 15 90 (ÙäÙõ) íÒIGâ VÂËä {Sä<hòä¤ 229 12 4
Väâk ´äâOA Väâk ´¶O¬ä 286 13 152 íÒOù GôXî V¶fò GdA* 326 16 34
Väâk fÂô ´â ¬G OdH 203 10 7 íÒOù GôXî VÆ] ÙØ] Ë´â 326 16 35
Väâk iÒäV VÆ´äh Gô 40 2 37 ÙäÙõ íÒOù {òä_ ¬â* 55 2 115
(ÙäÙõ) Väâk VdA Vä<ÌË dØßä 360 21 9 (ÙäÙõ) íÒOù oÆÒG {äËä_ ¬<T 345 19 6
Väâk d¬äôä Vä¶kòä¶ 345 19 5 íÒä¶O VOäkù XÆîv> GdA* 294 14 22
ÙäÙõ Väâkù ¬äôO ¬G Ogä 15 1 80 íÒä¤O VËA Xîä {dô Xîô 382 24 8
ÙäÙõ Väâkù VâÒXî ôä¬ Xîä 279 13 109 íÒäÍ<O VäTÆ ÌdØ ß¶Ëôä 292 14 15
Väâkù VâÒXî VÌ ´ôâ 160 5 9 (ÙäÙõ) íÒä¶OA VÌ V¶Väô dH 293 14 16
,, ,, 161 5 10 ,, ,, 293 14 17
,, ,, 161 5 11 ,, ,, 293 14 18
,, ,, 161 5 12 ,, ,, 293 14 19
,, ,, 161 5 13 íÒäÙ Xâî Xîäôhâ _ÆNÄT _äOA ôdH 234 12 32
Väâ ê{Á <XîV Xîä¬ Xî[ 270 13 63 (ÙäÙõ) íÒäÙ _äO V¶Väô VÌ 236 12 40
Väâ Xîä<óîô ´â Ìäâ_â Xîäóî 263 13 22 íÒäô VâÒä Xî[<´òâ 198 8 89
Väâ XÆîv> d¬ ËH* Gä oòä 207 10 27
Väâ øô VÙä <Òúäô Xîä 93 4 30 d
(ÙäÙõ) Väâú Xîôâ Väâ fÂô¬ä 344 18 97 d¶V <OòäGA Väâ o_ä 331 17 3
Väâ Ùfä XîË d¤Â ôdA 273 13 80 ÙäÙõ d¤VËä¶ ôäâËä¶ {ädØhä 400 25 32
,, ,, 292 14 12 ÙäÙõ d¶V ¬äâËA úÆOH 332 17 9
Väâ Ùäcî <XîV Xîä¬ Xî[ 267 13 52 ÙäÙõ d¶V ¬äâËA úÆhâ 332 17 8
ÙäÙõ Väâ TG _A<´òâ 245 12 89 ÙäÙõ d¶Vä {ô<]òâ 333 17 10
VäâTA ÙäËä {_Xî ¬â* 10 1 49 dXî dä<V_ GÂô ÙAÙ¬ 116 4 138
(ÙäÙõ) dn v>äª ÌâdÙ ¬â* 322 16 10 ÙäÙõ dä«>äâ* ¬Æ] oôÀä 219 10 86
d¬ Xî<Vòâ ¢òä däâkOä 67 3 54 ÙäÙõ <dh ÙuôòäÒ 103 4 71
(ÙäÙõ) d¬ Xîäòô XîªÌä Xîô ôdâ 382 24 5 ÙäÙõ <d¼Ùõ ËÆôXî Xîä 327 16 42
(ÙäÙõ XîdH) d¬Xîäâ ß{Gä ßä{ Ùâ 66 3 50 (ÙäÙõ) <d¼Ùõ ËÆôXî G däâkÌä 326 16 36
ÙäÙõ d¬Xîäâ VÆ] oòä 6 1 27 (ÙäÙõ) <d¼Ùõ ¬äôO XîdH* d¬äôä 268 13 48
d¬ úädH* Väâ Gä <¬_â 245 12 86 (ÙäÙõ) <d¼Ùõ _äOâ ÙâdØôâ 327 16 43
d¬ ÁÒâ* k<d ßäVôâ 52 2 101 <dôÙH Xî[ duô _âòOä 297 14 43
d¬ ËH* dØßä G däâkOä 362 21 22 <dôÙH ôä¬ ôdâ ´ä ´G Xâî 53 2 104
(ÙäÙõ) d¬ Ëäâ ¬Âòâ ¬ä¶<d dH* 397 25 10 <dôÙH ôä¬ V¤oä_ _â 348 19 21
(ÙäÙõ) d¬ ÙØ<]òä ÙAÙäô Xâî 65 3 41 dAôä XîäHªA Gä _dH 127 4 189
d¬äH* d¬äôä Xîô <_òä 380 23 49 (ÙäÙõ) dAôä {OVäH* l>â<_ Xîô 246 12 91
(ÙäÙõ) dôÙ¬ ¬ä¶<d <ÙÒäG 62 3 27 dAôä ¬G {ô ôä<]òâ 211 10 46
,, ,, 63 3 28 dAôâ Xîäâ X¶îXîô XîdH* 422 27 25
dôÙ¬ dä<´ô däâhä ÌäÌä 237 13 47 dAôâ ôAeâ ´äHdôA 292 14 14
dô ôäâ´ d´ÂôA däâk ôdØ 267 13 46 dAôâ dAôâ Ëâ´ Xâî 108 4 97
ÙäÙõ duô Xîä Gä¬ ´_ 52 2 99 dØh <Ù_ _Oä <dXîVä 124 4 173
duô <ú¼Ëä¬<h <ú*ËËä¶ 93 4 26 (ÙäÙõ) d¤Â Xî[ l>ädô dH Xîdäâ 19 1 99
duô ´_ ÌÉâù Ìä<dôä 316 15 104 (ÙäÙÂ) d¤Â Ì<_däôA VÆô<Ë Xî[ 348 19 25
duô ËæÒô ËË ßäË¬ä 467 36 6 (ÙäÙõ) d¤Â VÆ] VÂËA GA*Ù oô 435 30 10
duô o´ Väóî_ ÁÒhä 43 2 50 ÙäÙõ dH XÂ¶î oH øhä 98 4 49
ÙäÙõ duô oÆôXî[ ÒähA VäTÆ Xî[ 370 22 20 dH Ëäâ ôËA GdA* Ëäâ Gä¶¶dA* 365 21 38
ÙäÙõ duô ôV {AÒËä¶ 51 2 95 dHÒäG ßä_¬ OÆ¬ôäd Oä<óî_ 115 4 135
,, ,, 152 4 317 dH Väâ <G<T G<d* {äkòâ 67 3 56
(ÙäÙõ) duô VôÒô {Âôh VÌH 101 4 62 dH Väâ VÆ<¬ôh däâËä GdA* 46 2 67
(ÙäÙõ) duô VäTÆ òÂ¶ {äkòâ 125 4 180 (ÙäÙõ) däâhä ä Väâ H ôgä 351 19 44
díË {ä¤Ò G<d* fAf ¬Æ] 168 6 18 ,, ,, 351 19 45
díËA vÂ>µ>ä ¬G <óîôâ 203 12 14 ,, ,, 351 19 46
díËA, dò, Òô, TG, Ùâ]Xîô 231 12 14 ,, ,, 351 19 47
dä«> úä¬ Xîä {A¶´ôä 407 25 74 däH´ d´ÂôA <Ù_ dA oAËuô 134 4 226
ß aAÙäÙõ ÒähA Xâî o´Gäâ* Xî[ {SËAXî VÂúA
o´G o´Gä¶Xî o´G o´Gä¶Xî o´G o´Gä¶Xî
(ß) ßäÒ V_äâ*Gâ. 99 BâVâ OÈd ¬â* ¢òäâ* G ôdH. 267
ß<]_ oäÒ. 288 ßäÒâ V´hä¤ ßäÒ. 101 BâVäâ ß_] ßG¼Ë. 390
ß´d¤Æ G <GXîVâ. 6 ßäVG ô¬Ùä ôä¬Ùä. 353 BâVäâ ]â_ Ì¼òäâ ¬âôA. 67
ßÌ Ëäâ BâVA. 71 BâVäâ ôä´ä VâF¶î Ëä<d. 391
ßÌ Ëäâ ¬äâ<d. 11 (k)
ßÌ d¬ ôä¬. 355 kË øô úäâô G ¬ÂVâ. 43 (Xî)
ß¬â <Òôd<hòä¤. 148 kË dH GAô GdäÒG. 69 XîË d¤Â ôdâ däâ <ÒÙâf. 417
ßPd øô {äd¤Æhä. 165 kG Xîä<¬<G øô. 340 XîÌ ßäÒâOä XîÌ. 169
ßôâ ¬âôâ VÙä. 118 kG ÌäËG ¬âôä ¬G. 349 XîÌ Ùâ]Â¶ GHGdØ¶Ø 293
ßôâ ¬âôâ ß¬ô. 119 kG ¬â* ¢òä _A´â. 39 XîÌ <¬_VA {AÒ. 124
ßôâ ¬âôâ V¬ù. 120 kd {ô¬ OÆæ ´äâO. 211 XîÌdõ¶õ BâVä <Òôd. 147
ßfù k_ädA. 352 k<d* Xî<_ d¬ ¬ôhâ. 255 XîôhA {äâú Väâú VÆ]. 325
ß_] ÙâÒOÆæ. 57 k<d <Ò<T ßäôËA. 440 Xîdäâ ¢òäâ* ´G ÁÒâ. 274
ß_d ôä¬ vÂ>µ>ä. 65 k<d <Ò<T Òâ®òäâ. 316 Xîäk¬ä ! Xî[ô<Ë. 428
ßÁ_d Xîdäâ oäÒâ. 394 XîäOä ôâ Xîô¶Xî {ô. 383
ßÁ_d ßä<fXîä. 421 (B) Xîä ´ähäH* ¬äâ<d Xîä _â. 378
ßÁ_d Ëâôä <´Xîô. 422 BXH*î dA BXH*î oòä. 285 Xîä ´ähäH* ôä¬ Xîäâ O<Ë. 379
ßÒTÂ Xîä¬øâGÆ. 73 B {Sâ¬ oN¢Ë 435 Xîä <´ÒGä Xîä ¬ôhä. 30
ßÒTÂ Ìäâ_ <Gô¶´G. 208 Bäâ BXî Ë¤Â ôä¬Á. 179 Xîä<Ùô XÆîÙôË _]A. 53
ß<Òú_ ßäôËA. 442 B däH* ÌÂe ôdA <{Ò. 245 Xîä¬ XSîäâT G<d* ßäÒâ. 401
ß<ÒGäfA V¶O. 248 Xîäòä ¬ä¤dA ßGÆoÒ. 361
ßdäâ OÆh Ëäâô. 23 (Bâ) Xîäòä ¬ä¤dA* ]â_ {Väôä. 357
ßdäâ Gô GAXîä dH. 168 Bâ*G BXî Väâ ¬Al>ä. 109 Xîäòä ¬ä¤dA¶ <ÒÉ¬A. 359
ßäßäâ ôä¬ Ùòä. 317 Bâ*G ÌHG úHG däâÒâ. 162 Xîäòä ¬ä¤dA* VÌ XÆîv>. 360
ßä´ {SoäË <¬_â. 351 BâVä ßÒTÂ ôä¬. 399 Xîäòä ¬ä¤dA* VäOô VäË. 358
ßä´ d¬äôâ ôä¬Á. 198 BâVä ´¼¬ ß¬äâ_Xî. 34 Xîäòä ¬ä¤dA Ëäôh. 362
ßä<Ù Xîä_ ß¶Ë. 157 BâVä ·äG Xîäâ. 70 Xîäòä ¬ä¤dA* Ùâçòä GÂô. 363
ßä<Ù dH ßäuÙ ßGä<Ù. 186 BâVä ËKÒ ßGÂ{¬. 227 Xîä_ Xîäòä OY> oâ_VA. 430
ßä{ <Gô¶´G òäâ*. 174 BâVä ÌäÌä ôä¬. 283 XîäVäH* Xîdõ¶ däâ ßO¬. 240
ßä{ ßä{G ¬â*. 386 BâVä ôä¬ d¬äôâ ßäÒâ. 54 Xîädõ Ëâôä ¬ô¬ G. 105
ßäôËA Ó ÁÒG. 441 BâVä ôâ OÆæ ·äG. 93 Xîädâ ôâ Gô XîôdÆ «>óîäG. 42
ßäÒ <{òäôâ. 100 BâVA VÆô<Ë ôä¬. 375 Xîädâ ôâ ÌXî ¬Â_. 279

Xîädâ ôâ ¬G ôä¬ <ÒVäôH. 33 Oäâ<Ò¼Ùä ´äâkÌä Ùâôâ. 153 Á<ÒË ¬äôâ ¬Æòâ. 233
XÆîv> úâË ôâ Xî<d ¢òä. 276 ´H ´H ´H ÓÙAf ËÂ¶. 181
XHîVâ Á<Òòâ ôâ. 24 (ø) ´äâ<Oòä ÒHôäOA ÌäÌä. 230
Xîäâkù Xîdäâ ôâ Pdäôä. 146 øµ> øµ> Oäâ{A. 406 ´äâOA ´äG ´äG ´G. 210
Xîäâkù ´äGH ôâ ¬ô¬. 138 ´äâ ôâ oäkù ôä¬. 17
Xîäâkù ôä¬ Xîä ôäËä. 163 (ú)
Xîäâ ¬âªA Ùäâ VJ´hä¤. 171 úôh <Ù]äª Ëäâ. 261 (e)
Xîäâ_A Vä_ G v>ä«>H ôâ. 298 ú_ ôâ ¬G ´dä¶ ß¬ÈË. 200 eÂl>ä Xî<_òÆO Xîgä. 189
Xîäâ íÒä¬A Xîäâ fâ] XîdH. 396 ú_ ôâ ¬G Ëdä¤. 268
XîäHh ßäÙ¬A Xî¬Ah. 335 ú_äâ ¬G ¬ädôä. 201 («>)
XîäHh ´¼¬ Xîd¤ ´äËä. 36 «>uôòâ ôâ «>uôòâ ËäËH*. 380
XîäHh oä¶<Ë o_ ¬äGâ. 22 (´) «>uôòâ ôâ «>uôòâ Ùâ]. 432
XîäHh <Ò<T {äkòâ. 40 Ó ß¶Tä GHG G. 195 «>uôòâ ôâ «>uôòâ {ô¬âiÒô 431
XîäHh fÄÙ XîäHh {ô]. 55 ÓÁÒG {Säh. 320
¢òä Xî[´H ¬äGÆÉ ´¼¬ Xîäâ. 38 ÓVäH* Xîdä d¬äôä. 97 (Ë)
¢òäâ* Xîô òd Ó ô¿òäâ. 234 ´<G v>äªâ ôä¬ ´<G. 425 ËG dA ôä¬ ¬G dA. 374
¢òäâ* oä´â VâÒXî Ëâôä. 250 ´<G VË v>äªH. 341 ËÌ d¬ BXî oòâ ôâ. 64
¢òäâ* <ÒVôH {AÒ <{òäôä. 145 ´{ Oäâ<Ò¼Ù <ÒVô. 384 Ëd¤ ßä{H ßä{ <Gô¶´Gä. 207
¢òäâ* d¬ ÁÒH* ÙäV. 15 ´Ì øµ> {ôOµ> ôä¬. 74 Ëd¤ ]â_Â¶ {AÒ VäH*. 369
´Ì ¬H* ôdËâ Xî[ ôd. 343 Ëd¤ ¬Æe Xî¬AG Xî[. 381
(]) ´Ì ¬H* Väúâ Xî[ 344 Ëä Xîäâ Xîädâ G {Säh. 291
]ä<_Xî ´äOâ. 40 ´Ì òdØ ¬H* ¬H* ¬âôA. 392 Ëä VÆ] Xîäâ Xîdäâ. 27
´äk ôâ ËG ´äk. 278 <ËV øô ´äGä Òâ. 436
(O) ´äOË Xîäâ XîÙâ G 136 ËÆ¬ <Ìú ß¶Ëô ´<G. 354
OÒù G Xî[<´òâ ôâ. 45 ´äO ôâ <XîV GA*ÙªA 155 ËÆ¬ <ÌG BâVâ XîäHG. 295
OäÒdØ ¬¶O_äúäô. 166 ´äO ôâ VÌ ôH<G. 156 ËÆ¬ <ÌG XîdØ ¢òäâ* ÁÒG.382
OÆæ ¬Æ] {äkòâ. 76 ´äOdØ <´òôä Xîädâ. 336 ËÆ¬ <ÌG ôä¬ XîÒG. 324
Oäâ<Ò¼Ù XîÌdÆ¤ <¬_â. 292 ´äË XîË ¬Ù Xîäâ. 135 ËÆ¬ VôVA ô¶O. 154
Oäâ<Ò¼Ù Xâî úôhäâ* dA. 43 <´òôä Xîädâ ôâ. 26 ËÆPdäôâ Gä¬ _äO. 214
Oäâ<Ò¼Ù XHîVâ Ëuôòâ. 81 <´òôä ¢òäâ* ôdH. 5 ËÂ¶ ßä{H dA <Òúäô. 313
Oäâ<Ò¼Ù Gä¬ Ëâôä. 80 <´òôä úâ<Ë ôâ. 26 ËÂ¶ øô ßäÒ VÆ. 290
Oäâ<Ò¼Ù {äòä ¬G. 438 <´òôä ¬âôâ VÆ¬uô. 25 ËÂ¶ øô ßäÒ Gâ Pdäôâ. 365
Oäâ<Ò¼Ù ôä]äâ ß{GA. 176 <´òôä ôä¬ o´G. 429 ËÂ¶ v>â Pdäôâ ôä¬. 129
Oäâ<Ò¼Ùä OäkÌä Ùâôâ. 152 ÁÒG ¬ÂôA ¬âôâ ßäË¬. 405 ËÂ¶ ´<G v>ä«>â. 12
{Ù-ßGÆXSî¬<hXîä 789

ËÂ¶ ôä]H ¦òäâ* dA ôdH. 329 (ø) ({)
ËÂ¶ Väúä Vä<dÌ ¬âôä. 275 T¼ò T¼ò ËÂ T¼ò. 377 {¶<«>Ë ôä¬ <¬_â Väâ. 193
ËÂ¶ Vä<dÌ ¬H* VâÒXî. 400 TôhA Tô Òägä. 140 {¶Aªä {¶ <{v>äGA. 150
ËÂ¶ dA ËÂ¶ ßäTäô. 107 {¶Aªä ÌÂeâ <Òôd. 149
ËÂ¶ dA ËÂ¶ OÆæÙâÒ. 106 (G) {d_â {dôâ ôHhA. 41
ËÂ¶ dA ËÂ¶ ËG ¬ädôâ. 130 G¬äâ G¬äâ duô G¬äâ. 296 {äô G<d* {äkòâ ôâ. 14
ËÂ¶ dA ¬âôâ ôVGä. 213 G<d* ¬â_Â¶ ôä¬. 20 {äô ÌS@ o´. 249
ËÂ¶ dH ËÂ¶ dH ËÂ¶ dH Ëâôä. 50 Gä¬ ôâ Gä¬ ôâ VXî_. 270 <{ôA ËÂ¶ {äh {Väkªâ. 170
Ëâ Xâî¬ {ä<¬òäâ ôâ. 263 GäôA Gâd G Xî[<´òâ. 270 <{Ò ßäÒ d¬äôâ. 82
Ëâ ¬H* Xî[TA_ä ôä¬. 273 GäôA Gâd G Xî[<´òâ. 328 {AÒ øô ßäÒGäâ B. 216
ËâôA ßäôËA B. 444 GädA* ôâ d¬ GädA* ôâ. 393 {AÒ øô ßäÒâ ôâ. 123
Ëâôâ Gä¬ Xî[ Ì<_. 412 <GXîµ> <Gô¶´G Ùâ]. 205 {AÒ Á VâËA Gâd. 122
Ëâ duô ¬_Â¶ Pdäôäâ. 262 <GXîµ> <Gô¶´G _äO. 52 {AÒ ËH* ß{Gâ Xîä´. 104
ËH* ¬G ¬äâgäâ. 9 <G¼ÙXî ÌäÌä ÌAô. 330 {AÒ Ùâ]â <ÌG ¢òäâ*. 315
Ëäâ Xîädâ Xî[ {ôÒäd. 110 <GN¼ÙË dH VÌ _äâXî. 397 {AÒ {AÒ ßä<Ù ß¶Ë. 236
Ëäâ Xîäâ XâîËä Xîgä. 158 <Gô¶´G ß¶´G Xî[¼dä. 161 {AÒ däH* Xîdä¶ Xîcî¶ ôâ. 127
Ëäâ <GÌd ´G VâÒXî. 265 <Gô¶´G ¢òäâ* ôdâ. 318 {Â´Â¶ {d_A Oh{<Ë 89
Ëäâ _O ´<G ¬äôâ. 18 <Gô¶´G Xîäòô. 322 {Âô ôgä {ô¬âiÒô 48
<Gô¶´G ´äâOA ´äG. 229
() <Gô¶´G Gä¬ Xâî. 199 (Ì)
<XîË oòäâ ¬G. 243 <Gô¶´G òäâ* ôdâ. 319 Ì¶Ùâ dä<´ôä¶. 69
<GôäXîäô ËâôA ßäôËA. 443 Ìµ>äFî ú_ähä¤. 134
(Ù) <GOÆùh ôä¬ ôdH ÁòäH. 376 ÌdØô G Xî[´â Xî{µ>. 368
Ùòä ËÆPdäôA ÙfùG. 333 <G{ù] ôdhä. 281 ÌäËH* Ìä<Ù ´ä<d*Oâ. 192
Ùòä_ ß{Gâ úôhG. 102 <Goùò Gä¬ <Gô¶´G. 389 ÌäÌä XîdØ Ùõ´ä ¢òäâ*. 231
ÙôÌäô ËÆPdäôâ. 84 <G¬ù_ ËË. 95 ÌäÌä Xîäâ BâVä ´G. 209
ÙfùG Ùâ ôä¬ ÙfùG. 312 <G¬ù_ Gä¬ G. 364 ÌäÌä OÆæ ¬Æ]. 77
ÙäÙõ ÙäV {ÆXîäôâ ôâ. 88 GAXâî ¬äâdG VäH*. 294 ÌäÌä GädA* Ùõ´ä. 232
ÙäÙõ ¬äâ<d oôäâVä. 190 GAXîäâ ôä¬ XîdË dH. 72 ÌäÌä ¬G ß{ôäTA. 114
Ùâ]Ë dA <ÙG ßäò Oòâ. 220 GAXâî TG duô. 90 ÌäÌä ¬Ùù ¬Ùäù. 91
Ùâ ÙfùG Ùâ]G Ëâôä. 98 GÂô GÂô ßáÒ_. 237 Ìäô Ìäô ËG G<d*. 337
ÙâdØÁ ÙâdØÁ {Sâ¬. 331 GÂô GHG oô Ùâ]G. 108 Ìâ_A ßäG¼Ù {Sâ¬. 202
ÙâdØôâ ¬¶eâ ÙâÒ. 142 GÂô ôgä oô. 259 ÌäâôA ËÂ¶ Ìäô Ìäô. 255
Gâ<µ> ôâ ¬ä¤µ>A ¬â*. 277

(o) ¬G ôâ ôä¬ <ÌGä. 35 ¬H* {¶A BXî ß{äô Xîä. 197
o<Óî ¬ä¤OÂ Ìä{. 178 ¬G ôâ ôä¬ ôµ>Ë. 300 ¬H* ¬âôâ ¬â* dâôä. 78
oäkù ôâ BâVä BXî. 306 ¬G ôâ VâÒ <Gô¶´G. 228 ¬H* ¬H* XîôË VÌH. 29
oäkù ôâ BâVä {¶. 66 ¬G ôâ VäâÒË ôH<G. 219 ¬äâdG ÙØ] ÙAôT ËÂ¶. 366
oäkù ôâ BâVä VÙèOÆæ. 111 ¬G Òäd_ä ôâ. 159 ¬äâdG ¬äTÒ XîÌ. 419
oäkù ôâ øô dA ¬â* øô. 68 ¬G ÒHôäOA ôä¬. 139 ¬äâdG ¬ä_A Vd´. 370
oäkù ôâ ËÌ ¢òä Xî. 116 ¬GVä ¬G fÄÙ VÆô<Ë. 433 ¬äâgäâ ¬ÈO Ùâ]. 32
oäkù ôâ Ëâ¼däâ* cîªäâ. 113 ¬Gä ´{ ôä¬ Gä¬. 144 Pdäôä GäÁ. 117
oäkù ôâ ÌäÁOô Gµ>. 305 ¬Gä o´ ôä¬ Gä¬. 143 Pdäôä ÒäÁdäôâ Ëäôâ. 260
oäkù ôâ oäG øªâ. 112 ¬uôòâ ¬AË <Òv>äâd. 126 Pdäôä ôâ Òäd_ä Gâ. 125
oäkù ôâ òÂ¶ <ÌGfâ. 115 ¬dôÒäG ¬dôÒäG. 411
oâÉ G ôAeâ ¬âôä. 61 ¬äTkòäâ ¬äTkòäâ. 284 (ò)
¬äòä V¶Väô Xî[ VÌ. 266 òâ ]Â<d {òâ VÌ 420
(¬) ¬äd VÂ¶ ´â dõ¶ ßä{Â¶. 398 òâ ¬G ¬äTÒ Ìô<´ 132
¬ËÒä_â {¶úÂ¶ {Sâ¬. 372 ¬ä<_Xî ¬dôÒäG. 334 òâ ¬G ¬âôä {AÒ VäH* 350
¬®ò GHG <Gô]äâ* VÙä. 204 ¬Æ] Ìäâ_ íÒä¬A. 423 òâ VÌ úuôË ËÆPdäôâ 52
¬G ú¶ú_ ¬âôäâ Xîgäâ. 339 ¬Æe A* XîvÆ> G oòä. 86
¬G <G¬ù_ ËG. 28 ¬ÂGâ òâd ßú¶oäâ äòâ. 212 (ô)
¬G {ÒG _â êG¬<G. 404 ¬Â_ VA*ú ÌTâ Jòäâ. 346 ô¤O _äOäâ ôâ ôä¬ Xîäâ. 414
¬G ÌäÒôâ däâ. 160 ¬âôä OÆæ ßä{ ßXâî_ä. 242 ô¬Hòä òdØ ÙØ]. 75
¬Ë ¬ËÒä_ä. 59 ¬âôä OÆæ BâVä ·äG. 241 ôV Xâî ô<Vòä. 60
¬G ¬<Ë dAh. 103 ¬âôä ¬G Xâî ¬G Väâ¶. 326 ôdVA BXî ê{äÒG. 224
¬G ¬äòä ôäËäâ. 223 ¬âôä ¬G _äOä. 79 ôdØ ôâ ôdØ ¬G ¬äcî¶. 388
¬G ¬Âô] ËH* ¢òä. 37 ¬âôä ¬âôä Xîädâ Xîäâ. 186 ôäkôâ ôäkôâ VXî_. 271
¬G ¬Âô]ä ËH* òäâ* dA. 256 ¬âôä ¬âôä v>äª. 78 ôä¬Xî[ ôäËA okù. 439
¬G ¬âôâ XÆîv> oA. 96 ¬âôA ¬âôA Xîô. 44 ôä¬ XÈî{ä Xîô däâdØ. 177
¬G ¬â_ä ¬G dA VäH*. 387 ¬âæ <f]ô úY> Ìäâ_. 327 ôä¬Á ´<G oô¬äÒâ. 309
¬G ¬äâdG ¬âôâ. 371 ¬âôâ OÈd ßäßäâ OÆæ. 408 ôä¬Á Gä¬ <ÌGä. 307
¬G ¬äâdG däâ Xî<l>G. 416 ¬âôâ <´Ò Xî[ ´äGâ. 413 ôä¬ Ëdä¶ {SOµ> ôdâ. 437
¬G ôâ ß¼ËXîä_. 303 ¬âôâ ËÆ¬ dA ôä]h. 321 ôä¬ ËÂ¶ ¬äâôä d¤Â Ëäâôä. 407
¬G ôâ ËÂ¶ Ùâ]â* Väâ. 304 ¬âôâ ¬G oHòä. 3 ôä¬TG ]äË G. 49
¬G ôâ Ëâôä XîäHG. 301 ¬âôâ ¬äâdG ¬Âô<Ë. 367 ôä¬ Gä¬ ´<G v>äªâ. 2
¬G ôâ Ùâ]Ë ´¼¬. 302 ¬H* ß¬_A ¬ËÒä_ä. 238 ôä¬ Gä¬ ËË Xîädâ G. 385
¬G ôâ ÌdØô G BâVä. 184 ¬H* G<d* ´äGÂ¶ <Vô´G. 56 ôä¬ Gä¬ G<d* v>ä«Â>¶. 1
{Ù-ßGÆXSî¬<hXîä 791

ôä¬ <ÌVäôÀäâ ôâ Ó. 338 (V) Väâ ËË Vd´H VÆÉ. 269
ôä¬ <¬Áòä òÂ¶ ´ä<Gòâ. 348 V¶kòä¤ ËÂ¶ dH Vä<dÌ. 85 Väâ <ÙG XîÌd¤Â. 8
ôä¬ ô¬Ë Ùâ]â G<d*. 403 V¶O G v>ä«Â>¶ ¬âôä. 19 Väâ TG {AÒ Á. 7
ôä¬ ôV ¬Al>ä ôâ. 58 V¶Ëäâ ßäHô Xîdäâ ¢òä. 183
ôä¬ ôäk ¬äâXîäâ ßúô´. 311 V¶Ëäâ ôä¬ Ìäh ¬äâ<d. 203 (d)
ôä¬ <Ò¬Æ] Ó ¬ô. 51 V´GA ô´GA øµ>ËA. 137 d¶V VôäâÒô Ëdä¶. 246
ôä¬ V¤oä<_òâ ôâ. 13 VËOÆæ úôhä ¬íËXî. 373 d¬ ËH* Ùõô ôdA. 297
ôä¬ VÆ] VâÒXî ´äGâ. 173 V¦V¶O<Ë ¬OG. 35 d¬ {äòä d¬ {äòä. 282
ôä¬ VÆGdØG <Ò{<¸. 21 VÙèO<Ë VäTÒä. 164 d¬äôâ ËÆ¬ dA däâ. 131
ôâ ¬G Oäâ<Ò¼Ù Oäk ôâ. 218 V¼¬Æ] ok_ä ôâ. 187 d¬äôäâ ¬G ¬äkù. 410
ôâ ¬G ¬ôhâ Xîdä «>ôäkù. 228 VÌ d¬ GäôA BXî. 62 duô Xâî úôh {Xîª. 182
ôâ ¬G VäA. 253 V¬ù ¬âôä Väkòä¤. 323 duô XâîÒ_ BXî. 215
Vd´ Vdâ_ªA dâ. 206 duô Gä¬ ÙâdØ <Gô¶´G. 180
(_) Vä¤kù Xîäâ Vä¤ú <{òäôä. 191 duô <ÌG <Giú_. 345
_äO ôgäâ ¬G ôä¬ VäH*. 415 Vä¤kù <ÌGä V¶ËäâÉ G. 222 duô <ÌG dä¶ däâ Xîd¤Â. 221
Väúä ôä¬ G ´ähâ ôâ. 196 duô o´Ëä¶ <Xî¬. 251
(Ò) Väúä VÙèOÆæ ôä¬. 356 duô ¬äôO ¬íËXî. 188
ÒÉùdØ ôä¬ ß¬ÈË. 332 Vä´<Gòä¤ Gâd G ËäâôA. 427 duô ôV ¬äËâ ¬OG. 272
ÒäôA Òäô Xîdõ¤ ôâ. 258 VäA VäÒTäG H. 185 duô ôä¬ <ÌGä VÌ. 194
Òäd_ä Pdäôä {Sâ¬. 409 VäTÆ XîdH* ê{Ùâf. 151 duô dä¶ <Ù]äßäâ. 172
Òäd_ä Vâ´ d¬äôA. 83 VäTäâ duô VäH* dâË. 308 dôâ dôâ VXî_. 235
Òäd_ä d¤Â ´ähÂ¶ ´â. 128 Vä<dÌ Á VË. 47 dä¶ ¬äkù ¬âôäâ ôä¬. 217
Òäd_ä d¤Â ËädôA ËÂ¶. 257 <Vô´Gdäô ËH*. 141 dä¶ d¬äôâ <´òôä. 133
<ÒôdGA Xîäâ. 10 VÆ] ÙØ] V¶fò Ùõô. 239 dä<´ôä¤ d´Âô Vä¶kù. 402
<ÒôdGA Ò{Æ G <ÒVäôâ. 299 VÆ] VäOô ¬â* eÂ_. 247 dä Ùâdäâ ôä¬ä. 424
<ÒÉ¬ Ìäô duô. 426 VÆ¼Ùô ôä¬ ôäòä. 287 dä_ ßVä¶ ´â. 121
VÆG ËÂ¶ ¬Gä ôâ. 258 <d¼Ùõ ËÆôXî G ´ähÂ¶ Ùäâk. 395
(f) VÆô´G ¬âôä Òâ. 418 dØ<Vòäô ôdA ¬G. 46
fÄÙ V¬äGä ´äâ. 167 Väâkù ÙâÒ {Â´Â¶. 310 dØ<Vòäô dä<Xî¬. 280
fôh ËÆPdäôA ßäk. 254 Väâkù ôä¬ V¤oä_. 342 dõ¶ ´äâk ôdA ôâ Ìäµ>. 314
fôh ËÆPdäôA XâîfÒä. 175 Väâkù VäTÆ <fôäâ¬<h. 347 dH ÙäGä dH ÙäGä. 289
Väâkù VÆdä<OG Vä¤ú. 63 däâ BâVä ·äG ®òäG. 264

V¶ Ë XîuÒ Xî<Òô¦G
íÒä¬A GäôäòhÙäVÁ XÈîË OS¼
1.I_Ò¶O¬ {Æb{¬ä_ä $ 2.aAÌägä¶Ëô ÒÈ<¸ ÒäËäù $ 3.aAXÈîbh XÈî{äóî_ $ 4.<fÇä VIËfËA $
5.o<Óî úuô½ $ 6.VäTXî VÆ T ä VP{Â h ù $ 7.ðbµ> ä ¶ Ë Ùäâ d äÒ_A $ 8.Gäôäòh o´GäÒ_A $ 9.V¶ Ë {S V äÙ$
10.ê¸¬ ê{Ùâ f $ 11.êoò ËG fäâ T XîVÆ T ä $ 12.Òâ Ù ä¼Ë {S i Gäâ ¸ ôA $ 13.<fÇä VÂ ½ $ 14.ßÌäâ T
ÌäâT $ 15.ßÒíä áòÒíä $ 16.VÙè ÒúG-VÆTäÒ_A $ 17.<fÇä fËXî $ 18.<ÒGòoÂË úâËäÒGA
fËXî $ 19.VÆTäôXî VIËVÂ½A $ 20.V¶ËÒähA {ô ¬âôâ <Òúäô $ 21.úâËäÒGA úäHËAVä $ 22.{SäùGä
{¶ ú ÙfA $ 23.Gäôäòh {S i Gäâ ¸ ôA $ 24.ÌÈ d Ëè {S i Gäâ ¸ ôA $ 25.VÆ ¼ ÙôÙäV Á êGXî[ ÒähA {ô ¬â ô â
<Òúäô $ 26.ðbµ> ä ¼Ë-VÆ T ä-<V¼TÆ kV¬â * 3000 Vâ ß<TXî ðbµ> ä ¼Ë dH * , òd v> : oäOäâ * ¬â * v> { ä dH $
27.<V¾ V¶Ë ôä¬íÒcî{ Á Xîä ÁÒG úuô½ $ 28.oÓî¬ä_ ¬ädä¦Pò $ 29.oÓî¬ä_ Xî[ ßäôËA $
30.VÆ ¼ ÙôÒähA íËÒ VIËXî $ 31.oÓîäbµ> X î $ 32.V¬ò VIËfËA (ß{S X îä<fË) $ 33.Gäôäòh
Xî<ÒËäÒ_A-kV¬â* <Ò<ÒT <ÒÉòäâ* Xâî Xî<Ò¸ dH* $ 34.ß®òä¦¬ ôä¬äòh Xîä {xäGÆÒäÙ $ 35.aAÙäÙõÒähA-
ÙäÙõ<Oôäù-{SXîä<fXîä µ>AXîä V<dË $ 36.ôJ´ÌÒähA ôJ´Ì <Oôäù {SXîä<fXîä µ>AXîä V<dË $ {SXîäfXîäâ*
Xîäâ <¨ËAò V¶íXîôh <GXîä_Gâ Xîä ß<TXîäô GdA* dH, Òd _â]Xî Vâ {Âv>Xîô Xîäâkù oA <GXîä_ VXîËä
dH $ 37.ôäTÒÙäV Á XÈîË oÓî¬ä_ Ò úËÆô-ÙäV Á XÈîË êVXî[ {x µ>AXîä $ 38.aA ÙäÙõúuôËä¬ÈË
(íÒä¬A _¯¬Aôä¬ <ú<Xî¦Vä_ò ´ò{Æô Vâ <¬_Ëä dH$) 39.aAÙäÙõ{¶ {uôúò (ÙäÙõ{¶ Xîä k<ËdäV)
_OoO ËAG d´äô {È b l>äâ * ¬â * ËAG oäOäâ * ¬â * v>{ä dH $ 40.ôä´íäGA V¶ Ë Vä<d¦ò {uôúò $
41.íËäâ ½ VÆ T ätÙ $ 42.Oh{<Ë VdVS G ä¬ $ 43.Oh{<Ë ßäôËA $ 44.Ohâfäbµ>Xî $ 45.ßbµ>äâ¸ôfË
aA<ÒbhÆ Gä¬ ¬ä_ä $ 46.<ÒbhÆ ßäôËA $ 47.<ÒbhÆ ßbµ> X î $ 48.V¦òGäôäòh Xî[ ßäôËA $
49.f¶XîôVdVSGä¬ $ 50.f¶XîôÁ Xî[ ßäôËA $ 51.f¶Xîôäbµ>Xî $ 52.f<Óî VdVSGä¬ $ 53.f<Óî
Á Xî[ ßäôËA $ 54.f<Óî ßbµ>Xî $ 55.O¶OäÁ Xî[ ßäôËA $ 56._¯¬A Á Xî[ ßäôËA $ 57.VôíÒËA
Xî[ ßäôËA $ 58.¬äËä¬<dPG $ 59.VÂ ò ù VdVS G ä¬ $ 60.VÂ ßäôËA $ 61.VÂ ò äù b µ> X î $ 62.GÈ < V* d
VdVS G ä¬ $ 63.GÈ < V* d ßäôËA $ 64.GÈ < V* d äbµ> X î $ 65.ôä¬ VdVS G ä¬ $ 66.ôä¬Á Xî[ ßäôËA $
67.ôä¬äbµ> X î $ 68.ôä¬{S h <Ë {¶ ú ¬ $ 69.ôä¬¬<dPG $ 70.XÈ î bh VdVS G ä¬ $ 71.XÈ î bhÁ Xî[
ßäôËA $ 72.XÈîbhäbµ>Xî $ 73.XÈîbh {SäùGä {¶úXî $74.XÈîbh XîÒú $ 75.XÈîbh¬<dPG 29 <f]uôhA $
76.¬¢]G úäâôA, f¶Xîä V¬äTäG $ 77.dGÆ¬Ë VdVSGä¬ $ 78.dGÆ¬äG Á Xî[ ßäôËA $ 79.dGÆ¬Ë
ßbµ>Xî $ 80.dGÆ¬Ë ¬<dPG 28,<f]uôhA ßäHô BXî Ùäâdä $ 81.GäGXî VdVSGä¬ $ 82.GäGGXîÁ
Xî[ ßäôËA $ 83.GäGXîäbµ> X î $ 84.ÙäÙõ VdVS G ä¬ $ 85.ÙäÙõ Á Xî[ ßäôËA $ 86.ÙäÙõ {S h <Ë
ßbµ>Xî $ 87.ÙäÙõÒähA Xî[ ßäôËA $ 88.ÙäÙõÒähA {SäùGäbµ>Xî $ 89.ÙäÙõ¬<dPG $ 90.ÙäÙõ {SäùGäbµ>Xî$
91.ÙäÙõ < OôäOuô¬ä ßäxäÇôA $ 92.ÙäÙõ { S ä ù G ä {¶ ú Xî $ 93.<G´ ß<o_äÉä <f]uôhA VIËXî $94.ÙäÙõ
ßbµ>¬A $ 95.{ô¬âiÒô {¶úVdVS Gä¬ ¬ä_ä $ 96.{ô¬âiÒô Xî[ ßäôËA $ 97 {ô¬âiÒôäbµ>Xî $ 98.VÙèOÆæ
VdVS G ä¬ $ 99.VÙè O Æ æ ßäôËA $ 100.ÌS @ äbµ> X î ßbµ> X î $ 101.VÙè O Æ æ ¬<dPG,29 <f]uôhA $
102.ÌS @ VdVS G ä¬ $ 103.ÌS @ Xî[ ßäôËA $ 104.ÌS @ äbµ> X î $ 105.V¶ Ë Vä<d¦ò ¬dä¦Pò V¸äkù V ä$
106.OAËä Ouô¬ä $ 107.T¬ù Ò Aô {¶ ú Xî $ 108.<fÇä Ébl> X î $ 109.<G´ ß<o_äÉä ßbµ> { ÙA $
110.V¶ Ë ¬ä_ $ 111.V¶ Ë ¬ä_ ¬ädä¦Pò$ $ 112.V¶ Ë ¬ä_ Xî[ ßäôËA $ 113.V¶ Ë äâ * Xî[ ßäôËA $
116.<ÒiÒ Òµ> < Òµ> { ôdíò VIËXî $ 117.{ô¶ { ôäOË aAÙäÙõ Ò ähA {S Ò úG {¾<Ë$ 118.ÙäÙõ Ò ähA
¬dä¦Pò $ 119.OÆ h O¶ ´ Gä¬ä $
êÓî Gäôäòh OS¼äÒ_A Xâî OS¼äâ* Xîäâ ]ôAÙXîô {<Ñòâ ßäHô GäNíËXî oäÒGä Ëä oSbµ>äúäô Xîäâ ôäâXîËâ dØB
VÙäúäô ßäHô kùiÒô o<Óî Xâî {Súäô ¬â* VdäòXî Ì<Gòâ $ <¬_Gâ Xîä {Ëä (1) aA ÙäÙõ Ùòä_Æ ¬däVoä, aA ÙäÙõ
¬dä<Òxä_ò, ¬äâËA «Â>¶OôA ôäâ«>, ´ò{Æô $ (2)aA ÙäÙõ ¬¶ < Ùô, ÙäÙõ ¨ äôä, Gôäòhä, <´_ä ´ò{Æô $

Daduvani

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Daduvani

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ß­ V¶Ë{SÒô aA íÒä¬A ÙäÙõÙòä_´A ¬däôä´ Xîä

V¶<ÇIË ´AÒG úuô½

aA ÙäÙõÒähA ´A Xî[ ßäôËA

ß­ aA íÒä¬A ÙäÙõÙòä_´A Xî[ ßGÆoÒ ÒähA

ß­ <Òôd Xîä ß¶O 3

ËG ¬G oA <v>G-<v>G Xîcî¶, Ì<diË5 Ùäâ´]6 Òäô $$ 40 $$

ß­ ´ôhä Xîä ß¶O 5

ß­ dHôäG Xîä ß¶O 6

ß­ VÂ¯¬ ´¼¬ Xîä ß¶O 11

ß­ V¬­ùËä Xîä ß¶O 21

ß­ fÄÙ Xîä ß¶O 22

ß­ ´A<ÒË ¬ÈËXî Xîä ß¶O 23

ÙäÙõ V¬4 Xîô ôä<]òâ, ¨H {] ÙØ<ÒTä5 Gä¶<d* $$ 50 $$

ß­ fÂôäËG Xîä ß¶O 24

ß­ VÆ¼ÙôA Xîä ß¶O 30

ß­ <G¼Ùä Xîä ß¶O 32

ß­ <GOÆhä Xîä ß¶O 33

{SäIË <Xîòâ <ÌGä dA ¬ô ´äËä dH $

ß­ VäÇAoÂË Xîä ß¶O 35

ß­ Ìâ_A Xîä ß¶O 36

ß­ ß<Ìdª Xîä ß¶O 37

ß­ aA íÒä¬A ÙäÙõÙòä_´A Xî[ ßGÆoÒ

ß­ ôäO ¬ä_A OäHª 2

BâVâ19 dA ¬âôâ tÙò20 Xî[ 21 Ùfä däâ ôdA dH $

ß­ ôäO oä¶h¬_A (oÒäGA) 14

ß­ ôäO OÆ¶«> (OäH*«>) 20

_äâXî <GÒäVA Xîäò í­äG

úXSî Gä¬ {¶]ÆªA ßÇô ÙâÒËä í­äG

aA ÙäÙõ ÒähA ßbµ>Xî

ß­ aA aA 1008 aA ÙäÙõÙòä_ ´A ¬däôä´ Xî[

 OÆæ-¬¼½ Xî[ {x¬ò µ>AXîä 

$$ OÆæ ¬¶½ µ>AXîä VP{Âhù $$

aA ÙäÙõÙòä_ ´A Xâî 52 <fbòäâ* Xâî O°ò

íËÆ<Ë (´ò Ùòä_ ÙäÙõ)

´ò Ùòä_Æ ´ò Ùòä_Æ ´ò Ùòä_Æ - ÙäÙõ $

dôG ôäâO ´ôh ßäâø Tô<h-Tôh-{äÙõ $

Xîä¬ Òä¬ ´ä¬ Ùä¬ Xîuô dH * êô <ÒÉäÙõ $

duô dØ¢¬ {äò-Täò-ßäò o<Óî oäò VäTÂ $

OäH ô ß¶ O íÒä¬A Väâ d H OÆ æ ÙäÙõ $

<ÒÖG-<Ò«>äôG, ¬¶O_ XîäôG, o<Óî ÌTäÒG {SXîµ>â-ßäÙõ $

O¶Oä-ò¬ÆGä Òä¶<v>Ë êGXîäH*, {ôVË úôh Xîµ>Ë oS¬ XîäÙõ $

o´G o´Gä¶Xî o´G o´Gä¶Xî o´G o´Gä¶Xî

o´G o´Gä¶Xî o´G o´Gä¶Xî o´G o´Gä¶Xî

o´G o´Gä¶Xî o´G o´Gä¶Xî o´G o´Gä¶Xî

o´G o´Gä¶Xî o´G o´Gä¶Xî o´G o´Gä¶Xî

You might also like

ß V¶Ë{SÒô aA íÒä¬A ÙäÙõÙòä_´A ¬däôä´ Xîä

ß aA íÒä¬A ÙäÙõÙòä_´A Xî[ ßGÆoÒ ÒähA

ß <Òôd Xîä ß¶O 3

ß ´ôhä Xîä ß¶O 5

ß dHôäG Xîä ß¶O 6

ß VÂ¯¬ ´¼¬ Xîä ß¶O 11

ß V¬ùËä Xîä ß¶O 21

ß fÄÙ Xîä ß¶O 22

ß ´A<ÒË ¬ÈËXî Xîä ß¶O 23

ß fÂôäËG Xîä ß¶O 24

ß VÆ¼ÙôA Xîä ß¶O 30

ß <G¼Ùä Xîä ß¶O 32

ß <GOÆhä Xîä ß¶O 33

ß VäÇAoÂË Xîä ß¶O 35

ß Ìâ_A Xîä ß¶O 36

ß ß<Ìdª Xîä ß¶O 37

ß aA íÒä¬A ÙäÙõÙòä_´A Xî[ ßGÆoÒ

ß ôäO ¬ä_A OäHª 2

ß ôäO oä¶h¬_A (oÒäGA) 14

ß ôäO OÆ¶«> (OäH*«>) 20

_äâXî <GÒäVA Xîäò íäG

úXSî Gä¬ {¶]ÆªA ßÇô ÙâÒËä íäG

ß aA aA 1008 aA ÙäÙõÙòä_ ´A ¬däôä´ Xî[

OÆæ-¬¼½ Xî[ {x¬ò µ>AXîä