3.

EIKONA (PROFILE) ΚΛΑΔΟΥ

Α. ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ

Σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία της ΕΣΥΕ και τα στοιχεία του Παγκόσμιου

Οργανισμού Τουρισμού, το 2002 η Ελλάδα με 14.179.999 αφίξεις αλλοδαπών
ταξιδιωτών στα σύνορα καταλαμβάνει την 15η θέση στην παγκόσμια κατάταξη των
χωρών υποδοχής, σημειώνοντας αύξηση +0,87% έναντι του 2001. Οι αεροπορικές
αφίξεις αλλοδαπών το 2002 ήταν μειωμένες κατά -3,72% έναντι του 2001 και
αποτέλεσαν το 73,61% του συνόλου των αφίξεων. Επίσης μειωμένες εμφανίστηκαν
οι αφίξεις θαλασσίως κατά -1,38%, ενώ οι αφίξεις οδικώς παρουσίασαν αύξηση κατά
+16,52%, οφειλόμενη σε μεγάλο βαθμό στους ταξιδιώτες προερχόμενους από την
Αλβανία. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία της ΕΣΥΕ για τις
διανυκτερεύσεις στις ξενοδοχειακές μονάδες, το 2001 πραγματοποιήθηκαν συνολικά
61.567.209 διανυκτερεύσεις αλλοδαπών και ημεδαπών τουριστών (αύξηση 0,43%
έναντι του 2000). Οι έλληνες εξακολουθούν να αποτελούν σημαντικό μέγεθος της
ζήτησης, δεδομένου ότι πραγματοποίησαν 14.983.243 διανυκτερεύσεις, ενώ οι
αλλοδαποί 46.636.293. Την περίοδο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2004, σημειώθηκε
αύξηση των τουριστικών εισπράξεων κατά 10,4% έναντι της ίδιας περιόδου του 2003
(προσωρινά στοιχεία, Τ.τ.Ε.). Στο σύνολο του 2003, οι εισπράξεις από τουριστικές
υπηρεσίες έφθασαν τα 9.460 εκ. ευρώ, παρουσιάζοντας μείωση κατά -8,0% έναντι
του 2002, σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος. Με βάση τον σχετικό
πίνακα του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού, η Ελλάδα κατατάσσεται έτσι στην
10η θέση από άποψη τουριστικών εισπράξεων. Το ενεργό ξενοδοχειακό δυναμικό της
χώρας το 2004 είναι 647.530 κλίνες σε 341.795 δωμάτια που ανήκουν συνολικά σε
8.700 ξενοδοχειακές μονάδες. Υπάρχουν ακόμη 30.241 θέσεις κατασκήνωσης και
1.005 οικίσκοι σε 352 κάμπιγκς, που μπορούν να φιλοξενήσουν άλλα 93.738 άτομα.
Η απασχόληση στον τουριστικό τομέα εκτιμάται ότι ανέρχεται περίπου στο 10% της
συνολικής απασχόλησης (6,1% άμεση - 3,9 έμμεση).

Σύμφωνα με την κλαδική μελέτη που εκπόνησε το ICAP A.E. , η ζήτηση για τις
ξενοδοχειακές υπηρεσίες προέρχεται σε σημαντικό βαθμό από τους αλλοδαπούς
τουρίστες, οι οποίοι επισκέπτονται τη χώρα μας κυρίως τους θερινούς μήνες για
παραθερισμό. Το έτος 2000 αφίχθησαν στην Ελλάδα 13.567.453 αλλοδαποί
τουρίστες καταλαμβάνοντας την 15η θέση μεταξύ των δημοφιλέστερων προορισμών
παγκοσμίως, ενώ σε όλα τα ξενοδοχειακά καταλύματα της χώρας
πραγματοποιήθηκαν 61.302.903 διανυκτερεύσεις, εκ των οποίων το 76,1%
πραγματοποιήθηκε από αλλοδαπούς.
Σε ολόκληρη τη χώρα το έτος 2001 λειτούργησαν 8.284 ξενοδοχειακές μονάδες με
608.140 κλίνες. Όλες οι ξενοδοχειακές μονάδες της χώρας διακρίνονται ανάλογα με
την υποδομή τους σε μονάδες Πολυτελείας Α’ , Β’ , Γ’ , Δ’ , Ε’ κατηγορίας. Το
μεγαλύτερο ποσοστό κατέχουν τα ξενοδοχεία Γ’ κατηγορίας (4.189 μονάδες) , ενώ
από πλευράς γεωγραφικής κατανομής, στην περιφέρεια της Κρήτης συγκεντρώνεται
ο μεγαλύτερος αριθμός ξενοδοχειακών κλινών (μερίδιο 19,5%) και ακολουθούν τα
Δωδεκάνησα (μερίδιο 17,9%) και η Στερεά Ελλάδα (μερίδιο 14,8%).
Η περιοχή της Πάτρας έχει μικρότερο αριθμό ξενοδοχειακών μονάδων αφού έχει
λιγότερο τουρισμό απ’ ότι η Κρήτη, τα Δωδεκάνησα και η Στερεά Ελλάδα.
Συγκεκριμένα το Βυζαντινό ανήκει στα ξενοδοχεία Α’ Κατηγορίας και ανταγωνίζεται
τις ξενοδοχειακές μονάδες της ίδιας κατηγορίας, οπότε πρόκειται για ολιγοπωλιακή

25
αγορά. Ο κλάδος χαρακτηρίζεται ως δυναμικός, αφού παρουσιάζει αυξημένες
πωλήσεις. Ωστόσο τα τελευταία χρόνια παρουσιάζονται κάποια προβλήματα τα οποία
θα αντιμετωπιστούν αφού τεθούν σε εφαρμογή τα προγράμματα του Υπουργείου
Τουριστικής Ανάπτυξης και της Αγροτουριστικής Α.Ε.

Β. ΓΕΝΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ

Το Βυζαντινό είναι ξενοδοχείο Α’ κατηγορίας οπότε για την περιοχή της Πάτρας
ανήκει στη μορφή αγοράς που λέγεται ολιγοπώλιο. Υπάρχει δηλαδή ένας μικρός
αριθμός επιχειρήσεων που προσφέρουν αυτή την υπηρεσία. Οι επιχειρήσεις της
ολιγοπωλιακής αγοράς έχουν σοβαρή αλληλεξάρτηση μεταξύ τους και συνήθως
συμφωνούν με τον καθορισμό μιας ενιαίας τιμής με αποτέλεσμα να δυσκολεύουν την
είσοδο ομοίων επιχειρήσεων στην αγορά. Εάν μια από αυτές τις ανταγωνιστικές
επιχειρήσεις μειώσει την τιμή της για να αυξήσει τις πωλήσεις, τότε θα
ακολουθήσουν και οι υπόλοιπες , με αποτέλεσμα να εμφανιστεί <<πόλεμος τιμών>>.
Αυτός ο πόλεμος καταλήγει σε βάρος όλων των επιχειρήσεων οπότε οι επιχειρήσεις
είναι αναγκασμένες να έρθουν σε κάποια συμφωνία με σκοπό τον περιορισμό του
ανταγωνισμού μεταξύ τους.

26
Γ. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΒΑΣΙΚΩΝ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΩΝ ΤΗΣ
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΗΓΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΟΥ
ΚΛΑΔΟΥ

Το Βυζαντινό ανήκει στην ολιγοπωλιακή αγορά οπότε οι ανταγωνιστές της που είναι
ξενοδοχεία Α’ Κατηγορίας στην περιοχή της Πάτρας είναι οι εξής ξενοδοχειακές
επιχειρήσεις :

Α) Αστέρας
Β) Porto Rio
Γ) Galaxy
Δ) Τσιμάρας

Συγκριτικά Στοιχεία Ανταγωνιστικών Ξενοδοχείων :

ΕΤΟΣ 2001

ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑ/
ΜΠΚ ΚΠΚ ROE ROA ΔΔΕ ΔΚ ΓΡ
ΔΕΙΚΤΕΣ
Βυζαντινό - - - - 30,57% 82,22% 0,68φορές

Αστέρας 19,65% 6,83% 6,27% 5,8% 24,65% 74,69% 1,36φορές

Porto Rio 19,34% 3,02% 9,10% 9,10% 89% 93,8% 0,04φορές

Galaxy 16,79% 6,94% 9,20% 8,5% 33,4% 69,7% 0,91φορές

Τσιμάρας 18,68% -19% -5,27% -4,9% 2,12% 85,1% 6,98φορές

27
 ΕΤΟΣ 2002

ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑ/
ΜΠΚ ΚΠΚ ROE ROA ΔΔΕ ΔΚ ΓΡ
ΔΕΙΚΤΕΣ
Βυζαντινό 29% -65,9% -8,5% -1% 35,97% 72,84% 0,99φορές

Αστέρας 24,71% 3,16% 3,32% 3,09% 40,43% 72,07% 0,78φορές

Porto Rio 23,42% 8,16% 25,91% 25,91% 90,3% 77,13% 0,25φορές

Galaxy 37,18% 11,50% 15,35% 15,71% 37,8% 61,7% 1,01φορές

Τσιμάρας 43,10% -3,93% -0,99% 6,2% 2,16% 79,2% 9,59φορές

ΕΤΟΣ 2003

ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑ/
ΜΠΚ ΚΠΚ ROE ROA ΔΔΕ ΔΚ ΓΡ
ΔΕΙΚΤΕΣ

Βυζαντινό 33% -31,2% -11,1% 2,7% 32,57% 83,13% 0,66φορές

Αστέρας 4,06% -11,3% -9,62% -9,07% 43,73% 66,3% 0,84φορές

Porto Rio 8,91% -13,3% -59,8% -40,6% 93,82% 75,99% 0,26φορές

Galaxy 40,8% 5,88% 7,71% 8,86% 40,6% 62,7% 0,99φορές

Τσιμάρας 32,99% -11,2% -2,64% 5,3% 2,8% 74,3% 9,16φορές

28
Το 2001 δεν μπορούμε να συγκρίνουμε την οικονομική κατάσταση του
ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ με τα άλλα ξενοδοχεία γιατί δεν λειτούργησε την περίοδο αυτή λόγω
της ανακαίνισης του. Συγκρίνοντας τις άλλες ανταγωνιστικές ξενοδοχειακές
επιχειρήσεις, ο ΑΣΤΕΡΑΣ και το GALAXY φαίνονται να βρίσκονται σε καλύτερη
οικονομική κατάσταση διότι οι δείκτες τους είναι πιο ικανοποιητικοί. Η τουριστική
μονάδα PORTO RIO θεωρείται υπερχρεωμένη αφού ο Δείκτης Δανειακής
Επιβάρυνσης ανέρχεται στο 89% και Δείκτης Γενικής Ρευστότητας είναι αρκετά
χαμηλός με αποτέλεσμα την αδυναμία ανταπόκρισης στις βραχυπρόθεσμες
υποχρεώσεις της. Ενώ οι δείκτες Καθαρό Περιθώριο Κέρδους, ROE, και ROA για το
ΤΣΙΜΑΡΑ είναι αρνητικοί που σημαίνει ότι δεν εκπληρώνει τους στόχους της, την
δημιουργία δηλαδή κερδών.
Το 2002 ο ΤΣΙΜΑΡΑΣ και το GALAXY παρουσιάζoυν το υψηλότερο Μικτό
Περιθώριο Κέρδους από τους ανταγωνιστές της ενώ ο δείκτης αυτός για το
ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ είναι αρκετά ικανοποιητικός. Οι δείκτες Καθαρό Περιθώριο Κέρδους
και ROE, του ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΥ (το ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ παρουσιάζει επιπλέον αρνητικό
δείκτη ROA) και του ΤΣΙΜΑΡΑ είναι αρνητικοί αφού αδυνατούν να
πραγματοποιήσουν κέρδη. Ενώ σε σύγκριση με τους υπόλοιπους ανταγωνιστές τους
έχουν το μικρότερο Δείκτη Δανειακής Επιβάρυνσης. Οι Δείκτες Κεφαλαιοποίησης
κυμαίνονται περίπου στα ίδια επίπεδα για όλες τις τουριστικές μονάδες.
Ο ΤΣΙΜΑΡΑΣ φαίνεται να έχει τον υψηλότερο Δείκτη Γενικής Ρευστότητας ενώ το
επίπεδο του δείκτη των υπόλοιπων ανταγωνιστικών τουριστικών επιχειρήσεων είναι
αρκετά χαμηλό γιατί είναι μικρότερο της μονάδας. Το PORTO RIO θεωρείται και
πάλι υπερχρεωμένο αφού ο Δείκτης Δανειακής Επιβάρυνσης έχει αυξηθεί ακόμη
περισσότερο έναντι του 2001 σε ποσοστό 90,3% .
Κατά την περίοδο του 2003 ο κλάδος φαίνεται να παρουσιάζει κάποια οικονομικά
προβλήματα αφού οι δείκτες Καθαρό Περιθώριο Κέρδους και ROE, είναι αρνητικοί
για τις περισσότερες τουριστικές μονάδες (ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ, ΑΣΤΕΡΑΣ, PORTO RIO,
ΤΣΙΜΑΡΑΣ ).Ο ΑΣΤΕΡΑΣ και το PORTO RIO παρουσιάζουν επιπλέον αρνητικό
δείκτη ROA. Αυτό σημαίνει πως αυτές οι τουριστικές μονάδες παρουσιάζουν ζημιά
και αδυνατούν να εκπληρώσουν τους στόχους τους. Ο Δείκτης Δανειακής
Επιβάρυνσης είναι αρκετά υψηλός για το PORTO RIO ενώ το μεγαλύτερο Δείκτη
Γενικής Ρευστότητας παρουσιάζει ο ΤΣΙΜΑΡΑΣ. Αλλά και σ’ αυτό το έτος το
επίπεδο του δείκτη αυτού είναι αρκετά χαμηλό για τις υπόλοιπες ανταγωνιστικές
επιχειρήσεις, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να καλυφθούν οι βραχυπρόθεσμες
υποχρεώσεις των επιχειρήσεων αυτών.

29
Δ. ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΟΝ
ΚΛΑΔΟ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗ ΖΗΤΗΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ Η
ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΙ ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΤΟΥΣ

Επειδή τα τελευταία χρόνια η τουριστική κίνηση παρουσιάζει μείωση που έχει

τεράστιες επιπτώσεις για την Ελληνική οικονομία και κοινωνία, το υπουργείο
Τουριστικής Ανάπτυξης έχει συγκροτήσει μια ειδική γραμματεία για να
αντιμετωπίσει την κατάσταση. Το υπουργείο Τουριστικής Ανάπτυξης έχει ενταχθεί
στο επιχειρησιακό πρόγραμμα <<Ανταγωνιστικότητα>> ώστε να οδηγήσει σε μια
ριζική αλλαγή στο χώρο της οικονομίας και των επιχειρήσεων του κλάδου.
Η δημιουργία της ειδικής αυτής γραμματείας έγινε με στόχο να αξιοποιηθούν μεγάλα
συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας μας που αν αξιοποιηθούν και προβληθούν
σωστά μπορούν να αποτελέσουν την αρχή μιας νέας τουριστικής αντίληψης, μιας
νέας τουριστικής εποχής για την Ελλάδα. Η νέα υποδομή θα λειτουργήσει
συμπληρωματικά με την κλασσική τουριστική υποδομή και θα συμβάλλει στην
επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου. Ο στόχος του υπουργείου είναι ο τουρισμός
των 12 μηνών.
Η νέα Ειδική Γραμματεία θα επικεντρώσει τη δραστηριότητά της στους παρακάτω
τομείς :

1) στον πολιτιστικό τουρισμό, μέσα από μια τουριστική πολιτιστική πολιτική

που εφαρμόστηκε πριν από πολλά χρόνια και έκανε τη χώρα παγκοσμίως
γνωστή ως πολιτιστικό προορισμό.
2) Στον οικολογικό τουρισμό και στον αγροτουρισμό μέσα από τους οποίους
αναδεικνύονται οι περιοχές ιδιαίτερης φυσικής ομορφιάς όχι μόνο του
θαλάσσιου χώρου αλλά και της ορεινής Ελλάδας που είναι και λιγότερα
αναπτυγμένη.
3) Στον ιαματικό τουρισμό
4) Στον τουρισμό υγείας
5) Στον θρησκευτικό τουρισμό
6) Στον συνεδριακό τουρισμό και
7) Στη δημιουργία θεματικών πάρκων.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Τουριστικής

Ανάπτυξης ετοιμάζει <<Πακέτο Δράσεων>> για τον αθλητικό τουρισμό
συμβάλλοντας στην τουριστική αξιοποίηση και των ολυμπιακών ακινήτων. Ακόμη
ετοιμάζει <<Πακέτο Δράσεων>> και για τον τουρισμό των πόλεων και ιδιαίτερα
των μεγάλων αστικών κέντρων.

30
Για την ενίσχυση των ειδικών μορφών τουρισμού , η πολιτική ηγεσία του Ελληνικού
τουρισμού θα χρηματοδοτήσει τέσσερις δράσεις οι οποίες είναι οι εξής :

1) Η δημιουργία ειδικών τουριστικών υποδομών, όπως σταθμοί παρατήρησης,

μονοπάτια, σημάνσεις
2) Ενισχύσεις επιχειρήσεων του κλάδου σε συγκεκριμένες περιοχές όπου θα
λειτουργήσουν τα πιλοτικά προγράμματα.
3) Κατάρτιση του προσωπικού που θα διαχειριστεί τον κύκλο των ειδικών
μορφών τουρισμού
4) Προβολή των πιο πετυχημένων πειραμάτων αλλά και των κεντρικών
κατευθύνσεων του τομέα των ειδικών μορφών τουρισμού.

Σύμφωνα με την Αγροτουριστική Α.Ε. το μοντέλο του μαζικού τουρισμού έχει πλέον
κορεστεί ενώ αντιθέτως αυτό που γεννιέται είναι η ανάγκη να ξυπνήσουν οι πιο
γνήσιες δυνάμεις της περιφέρειας , προσφέροντας στους επισκέπτες τους γνήσια
φιλοξενία , ιστορία, πολιτισμό, αυθεντική Ελληνική διατροφή και ξεχωριστές
δραστηριότητες που θα τους συνδέουν στενά με την Ελλάδα. Η στροφή από τον
ποσοτικό στον ποιοτικό τουρισμό είναι το μέλλον και προϋποθέτει την Ελληνοποίηση
του τουρισμού μας.
Η Αγροτουριστική Α.Ε. προς υλοποίηση αυτών , συγκροτεί ένα ολοκληρωμένο
πρόγραμμα δράσης για την ενίσχυση του αγροτουριστικού τομέα. Το Μάρτιο του
2005 θα τεθεί σε ισχύ <<Πιλοτικό>> πρόγραμμα σε τρεις περιοχές της χώρας, στην
Πελοπόννησο , στην Ανατολική Μακεδονία - Θράκη και Ήπειρο. Το πρόγραμμα
αυτό περιλαμβάνει τρεις φάσεις :
1) Την κωδικοποίηση των αγροτουριστικών δραστηριοτήτων και καταλυμάτων.
Η κωδικοποίηση αυτών πρέπει να είναι αναλυτική σύμφωνα με συγκεκριμένα
διεθνή πρότυπα τα οποία είναι παγκοσμίως αναγνωρίσιμα από τους τουρίστες
ώστε η κατάταξή τους να είναι ορθή.
2) Την πιστοποίηση των δραστηριοτήτων και των καταλυμάτων. Η πιστοποίηση
αυτή θα γίνεται μόνο από την Αγροτουριστική Α.Ε. η οποία αποτελεί και τη
μόνη διαπιστευμένη αρχή στον τομέα του τουρισμού.
3) Την προβολή των δραστηριοτήτων και των καταλυμάτων. Η δημιουργία
ολοκληρωμένης διαδικτυακής πύλης (portal) μέσω της οποίας θα
προβάλλονται προορισμοί, τοπικές δραστηριότητες και προϊόντα, διαδρομές
πεζοπορίας, ξενώνες κλπ. Η προβολή ακόμη μέσω εξειδικευμένων διεθνών
εκθέσεων καθώς και προβολή των επιμέρους περιοχών με έναν ενιαίο και
σύγχρονο τρόπο.
4) Η ένταξη των σημαντικότερων εξ’ αυτών περιοχών στα αναπτυξιακά
προγράμματα. Η Αγροτουριστική Α.Ε., με κινητές μονάδες της θα ενημερώνει
ανά επαρχία των επενδυτών για τις δυνατότητες αξιοποίησης αναπτυξιακών
κινήτρων. Το Υπουργείο Τουριστικής Ανάπτυξής προσφέρει πολλαπλές
δυνατότητες χρηματοδότησης και στο τέταρτο Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης
προβλέπονται σημαντικά κονδύλια για την ανάπτυξη της περιφέρειας.

Τα παραπάνω μέτρα σκοπεύουν στη βελτίωση της τουριστικής κίνησης στην Ελλάδα
που τα τελευταία χρόνια παρουσιάζει μια ύφεση, η οποία οφείλεται κυρίως στις
υψηλές τιμές που δεν ανταποκρίνονται στην ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών.
Οι παράγοντες αυτοί θα επηρεάσουν θετικά τον κλάδο των ξενοδοχειακών
επιχειρήσεων αφού θα επιμηκύνεται η τουριστική περίοδος και θα αναπτύσσονται οι

31
εναλλακτικές μορφές τουρισμού. Απαραίτητη προϋπόθεση όμως αυτών είναι οι
δράσεις Marketing με κύρια την έρευνα και την πλήρη κατανόηση.

32