‫مرور نظاممند اجرای کنترل فرایند آماری در صنعت تولید مواد غذایی‬

‫این مقاله یک بررسی سیستماتیک از ادبی ات موض وع در اج رای آم اری کن ترل فرآین د (‪ )SPC‬در ص نایع غ ذایی‬
‫است‪ .‬با استفاده از جستجوهای سیستماتیک در سه دهه از نشریات‪ 41 ،‬مقاله مجالت برای بررس ی انتخ اب ش دند‪.‬‬
‫یافته های کلیدی از بررسی شامل انگیزههای‪ :‬کاهش نواقص محصول و پیروی از(منافع) قانون و مق ررات م واد‬
‫غذایی؛ موانع‪ :‬مقاومت باال در برابر تغییر و عدم دانش آماری ک افی؛ و (مح دودیت) فق دان تفک ر آم اری و کمب ود‬
‫دستورالعمل های پیاده سازی‪ SPC‬است‪ .‬یافته های بیشتر غلبه انتشارات ای االت متح ده آمریک ا و انگلس تان در این‬
‫موضوع را مشخص می کن د‪ .‬جهت تحقیق ات آین ده در م ورد مس ائل اج رای ‪ SPC‬و همچ نین ی ک مرج ع آم اده از‬
‫ادبیات موضوع ‪ SPC‬در صنعت تولید مواد غذایی نیز بحث شده است‪.‬‬
‫کلمات کلیدی‪ :‬کنترل فرایند آماری؛ صنعت تولید مواد غذایی؛ مرور نظاممند؛ بهبود مداوم؛ تفکر آماری‬
‫مقدمه‬ ‫‪.1‬‬
‫رقابت های جهانی شدید در کسب و کار فعلی منجر به محبوبیت رو به رشد شیوه های بهب ود مس تمر ش ده‬
‫است‪ .‬با وجود اینکه صنایع غذایی به عنوان بزرگترین صنعت در انگلستان تعیین ش ده اس ت‪ ،‬عملک رد آن‬
‫(بر اساس ارزیابی انجام بر اساس معیارهای مدل اروپایی تعالی کسب و کار) پشت سر سایر صنایع مانند‬
‫خ ودرو‪ ،‬ه وا فض ا‪ ،‬و بیم ه ق رار دارد (دورا‪ ،‬ون گ وبرگن‪ ،‬کوم ار ‪ ،‬مولن ار‪ ،‬و گلین ک‪2013b ،‬؛ م ان‪،‬‬
‫ادبانجو‪ ،‬و کهو‪ .)1999 ،‬کیفیت مواد غذایی تنها به خود محصول مربوط نیست‪ ،‬بلک ه ب ه عوام ل پروس ه‬
‫های تولید نیز مرتبط است (اور‪ .)1999 ،‬عالوه بر این‪ ،‬کنترل کیفیت (‪ ،)QC‬ک ه ی ک فع الیت بس یار مهم‬
‫در صنعت تولید مواد غذایی است‪ ،‬که معموال توسط بازرسی کیفیت محصوالت نهایی انجام می شود‪ ،‬مسلما‬
‫با شکست مواجه می شود و برای حمایت از تالش بهبود مستمر بی اثر میشود (پایوا ‪.)2013‬‬
‫اگر چه کنترل فرایند آماری (‪ ) SPC‬به طور گسترده ای در صنایع تولیدی اعمال می شود‪ ،‬بسیاری درباره‬
‫کاربرد آن در صنایع غذایی به دلیل ویژگی های خاص محصوالت مواد غذایی شک و تردید دارن د‪ .‬ت ا ب ه‬
‫حال‪ ،‬فقدان تجزیه و تحلیل مروری موثر ساختیافته از نشریات گذش ته و ه دایت تحقیق ات آین ده در اج رای‬
‫‪ SPC‬در زمینه صنایع غذایی وج ود داش ته اس ت (دورا و همک اران‪2013b ،‬؛ گری گ‪ .)1998 ،‬ب رای پ ر‬
‫کردن این خالء‪ ،‬یک بررسی سیس تماتیک از مق االت منتش ر ش ده در پی اده س ازی ‪ SPC‬در ص نعت م واد‬
‫غ ذایی انج ام ش ده اس ت‪ .‬ب ا اس تفاده از روش بررس ی ادبی ات موض وع سیس تماتیک‪ ،‬ادام ه این مقال ه ب ه‬
‫شناسایی زمینه های کلیدی اجرای ‪ SPC‬از منظر جنبه های عملیاتی و مدیریتی میپردازد‪ ،‬ک ه عبارتن د از‪:‬‬
‫انگیزه ها‪ ،‬منافع‪ ،‬موانع و محدودیت ها‪ ،‬و دستور کار برای پژوهش های آینده‪.‬‬

‫روش تحقیق‬ ‫‪.2‬‬

‫یک مرور نظام مند به دلیل شفافیت و تکرار آن به منظور بررس ی جنب ه ه ای اص لی در اج رای ‪ SPC‬در‬
‫صنایع غذایی از سال ‪ 1980‬تا ‪ 2013‬انج ام ش د‪ .‬بررس ی سیس تماتیک چه ار مرحل ه را برگرفت ه از ک ار‬
‫ترنفیلد‪ ،‬دنیر و اسمارت (‪ )2003‬دنبل کرد (شکل ‪.)1‬‬
‫در مرحله برنامه ریزی‪ ،‬چارچوب زمینه‪ -‬مداخله‪ -‬مکانیسم‪ -‬خروجی (‪( )C-I-M-O‬شکل ‪ )2‬ب رای ت دوین‬
‫و فرموله کردن سواالت بررسی و انجام دامنه بررسی استفاده شد (دنیر و ترنفیلد‪ .)2009 ،‬مرحل ه نمون ه‬
‫برداری با استفاده از چهار پایگاه داده ارائه شد (‪ ،EmeraldInsight، IEEEXplore، ScienceDirect‬و ‪ABI‬‬
‫‪.)/Inform‬‬

‫‪1‬‬
‫گزیده ای از مقاالت (شکل ‪ ) 3‬بر اساس معیارهای ورود به ‪ /‬حذف از مطالعه انجام شد‪ .‬از آنجا که زمین ه‬
‫بررسی در صنعت تولید مواد غ ذایی ب ود‪ ،‬معی ار خ روج خ دمات غ ذایی و آزمایش ات آزمایش گاهی ب ود‪.‬‬
‫مداخالت گسترش عملکرد کیفیت‪ ،‬نقص صفر‪ ،‬و به موقع بودن ب ه دلی ل ع دم وج ود تکنی ک ‪ SPC‬در این‬
‫ابزارها حذف شدند‪.‬‬

‫روند انتشار‪ :‬کشورها و رشد‬ ‫‪.3‬‬

‫در مجموع‪ ،‬راه برد جس تجو ‪ 2008‬مقال ه مجالت را شناس ایی ک رد‪ ،‬ک ه ‪ 41‬از آنه ا معیاره ای ورود ب ه‬
‫مطالع ه نه ایی را داش تند‪ .‬ب ه منظ ور مش خص ک ردن بدن ه ادبی ات موض وع‪ ،‬در ش کل ‪ 4‬رش د مق االت‬
‫کشورهای مختلف در طی سالها را به تصویر می کشیم‪.‬‬
‫ادبیات موض وع نش ان می ده د انتش ارات اج رای ‪ SPC‬در ص نعت م واد غ ذایی در س ال ‪ 1996‬ب ه دلی ل‬
‫افزایش سریع شش سیگما و تبدیل شدن آن به فلسفه سنگ بنای شرکت ها در سطح جهانی به اوج خود رسید‪.‬‬
‫با این حال‪ ،‬به در سال های بعد به دلیل افزایش عالقه به مطالعات خدمات و بخش عمومی به آرامی رو به‬
‫زوال نهاد (بردی و الن‪2006 ،‬؛ شرما‪ ،‬گوپتا‪ ،‬راتوره و سینی‪.)2011 ،‬‬
‫برنامهریزی‬ ‫برنامه ریزی‪ :‬در این مرحله هدف و دامنه تحقیق بر‬
‫مرحله ‪ :1‬توجیه اهداف و دامنه بررسی‬ ‫اساس مالحظات عالقه موضوع تحقیق‪ ،‬زمان‪ ،‬تامین‬
‫مرحله ‪ :2‬غربالگری مقاالت کلیدی‬ ‫مالی و کیفیت توسعه یافت‪.‬‬
‫خروجی‪ :‬پروتکل مرور‬
‫نمونه برداری‬ ‫نمونهبرداری‪ :‬هدف مرحله نمونهبرداری افزایش اعتبار‬
‫مرحله ‪ :1‬جستجوی مقاالت‬ ‫منابع موضوع با ارائه یک فرآیند انتخاب و تحقیق شفاف‬
‫مرحله ‪ :2‬انتخاب مقاالت‬ ‫با استفاده از پروتکل مروری است‪.‬‬
‫خروجی‪ :‬مقاالت مرتبط منتخب‬
‫تحلیل‬ ‫تحلیل‪ :‬شواهد از منابع منتخب استخراج شده‪ ،‬و سپس‬
‫مرحله ‪ :1‬استخراج داده و کددهی‬ ‫دسته بندی می شوند تا توضیحات یا تئوریهایی را‬
‫خروجی‪ :‬تحلیل توصیفی‪ ،‬دستورالعمل‬ ‫برای طیف یافته ها تولید کنند‪.‬‬
‫تحقیقات آتی‬
‫گزارشگری‬ ‫گزارشدهی‪ :‬یک گزارش مروری نظاممند فرآیند‬
‫‪ .1‬گزارشی را بنویسید که شامل‬ ‫واضحی از مرور را فراهم میکند و قابلیت تکرار مرور‬
‫نتایج‪ ،‬تحلیل و شکاف ها باشد‬ ‫جزئیات فرآیند مرور‪ ،‬را بوجود میآورد‪.‬‬
‫‪ .2‬تخصیص شواهد در عمل‬
‫شکل ‪ .1‬نقشه مسیر مرور نظام مند‪.‬‬
‫کدام روابط‪ ،‬تنظیمات نهادی یا سیستمهای گسترده تری مطالعه میشوند؟‬ ‫زمینه‬
‫‪ ‬صنعت غذایی‪ ،‬فرآوری‪ ،‬تولید‬

‫کدام تاثیرات رویدادها‪ ،‬اقدامات یا فعالیتهایی مطالعه میشوند؟‬ ‫مداخالت‬

‫‪ ،SPC‬شش سیگما‪ ،TQM ،‬بهبود مستمر‬ ‫‪‬‬

‫تاثیرات مداخالت چیست؟‬ ‫خروجی‬

‫‪2‬‬
 ‫مزایا‪ ،‬موانع‪ ،‬محدودیتها‪ ،‬انگیزه ها‬ ‫‪‬‬

‫مکانیسم هایی که رابطه بین مداخالت و خروجی ها را توضیح میدهند کدام ها هستند؟‬ ‫مکانیسم‬
‫فرآیند پیاده سازی ‪SPC‬‬ ‫‪‬‬

‫شکل ‪ .2‬چارچوب ‪.C-I-M-O‬‬

‫این توزیع تمرکز ب االیی از مطالع ات انج ام ش ده در من اطق توس عه یافت ه (ای االت متح ده آمریک ا و بریتانی ا)‪ ،‬ک ه‬
‫بسیاری از سازمان های گ واهی ای زو در آن ق رار دارن د و مطالع ات بهب ود مس تمر انج ام ش ده را نش ان می ده د‪.‬‬
‫شباهت بین این دو کشور در اصالحات دولتی ریشه دارد‪ ،‬که شامل انجام اصالحات دولت بریتانی ا در س ال ‪1980‬‬
‫برای کاهش شکاف شیوه تولید انگلستان و انجام اصالحات کالن اقتصادی موثر بر ش یوه ه ای تولی د دولت ای االت‬
‫متحده آمریکا میباشد (سوامیداس و وینچ‪.)2002 ،‬‬

‫یکپارچه سازی ‪ SPC‬با دیگر برنامه های کیفی‬ ‫‪.4‬‬

‫شکل ‪ 5‬به تصویر می کشد که ‪ SPC‬به شدت با تجزی ه و تحلی ل خط ر نق اط کن ترل بح رانی (‪ )HACCP‬و‬
‫‪ TQM‬یکپارچه شده است‪ .‬استفاده از روش ه ا و تکنی ک ه ای بهب ود مس تمر در ص نعت م واد غ ذایی ب ه‬
‫اندازه دیگر صنایع پیشرفته نیست و از این رو نشریات بسیار کمی در ش ش س یگما و ش ش س یگمای ن اب‬
‫در ص نعت م واد غ ذایی وج ود دارد (دورا‪ ،‬کوم ار‪ ،‬ون گ وبرگن‪ ،‬مولن ار‪ ،‬و گلین ک‪2013a ،‬؛ دورا و‬
‫اران‪.)1999 ،‬‬ ‫ان و همک‬ ‫اران‪2013b ،‬؛ م‬ ‫همک‬
‫اشکال عمده شیوه های کنترل کیفیت فعلی در صنعت مواد غذایی تاخیر زمانی است‪ ،‬زیرا محصوالت قبل‬
‫از تجزیه و تحلیل کامل برای مشتریان ارسال میشوند (هیز‪ ،‬اسکاالن‪ ،‬و وانگ‪ .)1997 ،‬درست اس ت ک ه‬
‫‪ HACCP‬با استفاده از داده های آفالین اعمال می شود ام ا‪ ،‬از س وی دیگ ر‪ SPC ،‬ی ک روش عملی ب رای‬
‫تسهیل کنترل فرآیند زمان واقعی ‪ HACCP‬اس ت (ب ارکر‪1990 ،‬؛ آناس ترازول‪ .)1999 ،‬از این رو‪SPC ،‬‬
‫می تواند نقش دوگانهای را در کنترل کیفیت و تض مین ایم نی از طری ق یکپارچ ه س ازی و کن ترل مفه وم‬
‫نقاط بحرانی (‪ )CCP‬با ‪ SPC‬برای مدیریت ایمنی مواد غذایی کارآمد بازی کند (هیز و همک اران‪1997 ،‬؛‬
‫ماتاراگاس‪ ،‬دروسینوس‪ ،‬تسوال‪ ،‬و زویوپولوس‪2012 ،‬؛‬
‫دالیل حذف مطالعات‬ ‫دالیل حذف مطالعات‬ ‫دالیل حذف مطالعات‬
‫‪ ‬انگلیسی نبوده است‬ ‫‪ ‬مقاله داوری شده نبوده است‪  .‬زمینه مطالعه مطابق با معیارهای‬
‫حذف از مطالعه بوده است (خدمات‪ ‬ساختار ان مرتبط با معیارهای‬ ‫‪ ‬تکراری بوده است‬
‫غذایی و آزمایشگاه مواد غذایی)‪ .‬ورود به مطالعه نبوده است‬
‫‪ ‬مطابقت با معیار حذف‬

‫مقاالت وارد شده‬ ‫کل مقاله غربال‬ ‫عنوان و چکیده غربال‬ ‫مطالعه مرتبط بالقوه‬
‫به مطالعه ‪n=41‬‬ ‫گری شود ‪n=80‬‬ ‫گری شوند ‪n=184‬‬ ‫برای بازیابی ‪n=2008‬‬

‫شکل ‪ .3‬فرآیند انتخاب مقاالت‪.‬‬

‫‪3‬‬
‫استرالیا‬
‫فرانسه‬
‫یونان‬
‫هند‬
‫نروژ‬
‫تایوان‬
‫تایلند‬
‫اسپانیا‬
‫کانادا‬ ‫سال‬
‫عربستان سعودی‬
‫ترکیه‬
‫ایالت متحده‬
‫انگلستان‬
‫در دسترس نیست‬

‫تعداد مقاالت‬
‫شکل ‪ .4‬کشور و سال انتشارات‬
‫‪ SPC‬به عنوان جزء مهمی از شش سیگما عمل میکند (شرودر‪ ،‬لیندرمن‪ ،‬لیدک ه‪ ،‬و چ و‪ ،)2008 ،‬ک ه ‪ SPC‬در ف از‬
‫اندازه گیری و کنترل اعمال میشود تا بهبود آن تحت روش تعریف‪ -‬اندازه گ یری‪ -‬تحلی ل‪ -‬بهب ود – کن ترل را حف ظ‬
‫کند (دالگارد و دالگارد‪-‬پارک‪2006 ،‬؛ ن ولز‪ ،‬جانس ون‪ ،‬و واروود‪2004 ،‬؛ م ونتگمری‪ .)2009 ،‬ب ا این ح ال‪ ،‬در‬
‫‪ ،TQM‬اگر چه ‪ SPC‬به عنوان یکی از تکنیک های مهم در اجرای آن پیشنهاد شده است (ب ارکر‪1990 ،‬؛ دالگ ارد‪،‬‬
‫خانجی‪ ،‬و کریستنسن‪2008 ،‬؛ ناندیال و ولش‪ ،)1991 ،‬هیچ اطالعاتی درباره "چگ ونگی" و "کج ایی" اس تفاده از‬
‫‪ SPC‬وجود ندارد زیرا ‪ TQM‬به عنوان فلسفه ای معرفی شده است که هیچ نقشه راه روشنی از اجرای آن ندارد‪.‬‬

‫نتایج و بحث‬ ‫‪.5‬‬

‫انگیزه‬ ‫‪.5.1‬‬
‫نویسندگان انگیزه اج رای ‪ SPC‬در ص نعت م واد غ ذایی را ب ه "فع ال" (یع نی می ل ب ه درک مزای ای‬
‫عملیاتی) و "واکنشی" (پاسخ به مقررات و تهدید‪ ،‬عدم انجام این کار ممکن است به اث رات ن امطلوبی‬
‫منجر شود) طبقه بندی کرده اند (برنستورم‪-‬استنبرگ و دلرید‪1999 ،‬؛ گریگ و والز‪( )2007a ،‬ش کل‬
‫‪ .) 6‬تاثیر برجسته در نوع انگیزه اغلب‪ ،‬به میزان بیشتری‪ ،‬بر اساس تجربه سازمان از مزای ا میباش د‬
‫زیرا اجرا بر اساس میل خود شرکت در مقایسه با اجرای دفاعی محور اس ت (برنس تورم‪-‬اس تنبرگ و‬
‫دلرید‪1999 ،‬؛ چنگ و داوسون‪1998 ،‬؛ دیل‪ ،‬ون در ویل‪ ،‬و ون ایواردن‪.)2007 ،‬‬

‫‪4‬‬
 ‫تعداد مقاالت‬
‫شکل ‪ .5‬ادغام ‪ SPC‬با دیگر برنامه های کیفی‪.‬‬

‫فعال‬
‫کاهش محصوالت ناقص‬
‫افزایش بهره وری‬
‫کسب اعتماد مشتری‬
‫معتبر سازی اثربخشی دیگر روش ها‬
‫کسب اطالعات بیشتر از داده ها‬
‫کسب دانش مربوط به فرآیند‬
‫بهبود شهرت شرکت‬
‫واکنشی‬
‫قوانین و مقررات غذایی‬
‫فشار مشتری‬
‫فشار رقابت بازار‬
‫کاهش فراخوانی محصول‬

‫تعداد استنادات‬
‫شکل ‪ .6‬انگیزه های پیاده سازی ‪.SPC‬‬
‫نگرانی درباره کیفیت مواد غذایی این بود که مشخص شد مواد غذایی با توجه به تنوع روند و م اهیت ن ابود ش دنی‬
‫خود به شدت ناسازگار هستند (گوری‪2003 ،‬؛ پابل ه‪ ،‬ل و‪ ،‬و اورب اخ‪2010 ،‬؛ یان گ‪ .)1999 ،‬در مقایس ه ب ا س ایر‬
‫صنایع‪ SPC ،‬مسلما برای انگیزه واکنشی نیز موثر است‪ ،‬که اغلب به تعهدات ب ه پ یروی از مق ررات م واد غ ذایی‬
‫قانون ایمنی مواد غذایی انگلستان (‪ )1990‬و وزن و اندازه گیری (‪ )1985‬اش اره دارد (گری گ‪1998 ،‬؛ گری گ و‬
‫ویلیامز‪2000 ،‬؛ سورک‪.)1999 ،‬‬
‫‪ SPC‬معموال توسط شرکت های تولید مواد غذایی با توج ه ب ه کیفیت خ اص ش یوه ه ای م ورد نی از توس ط مم یزی‬
‫ش خص ث الث مربوط ه اعم ال میش ود (جه ا‪ ،‬م ایکال‪ ،‬و ن وری‪1999 ،‬؛ لن وکس‪ ،‬گول دینگ‪ ،‬و س ندز‪1999 ،‬؛‬
‫روهیتراتانا و بون‪-‬ایت‪2001 ،‬؛ اسکات‪ ،‬ویلکاک‪ ،‬و کانتکار‪ .)2009 ،‬به طور مشابه‪ ،‬شرکت هایی که به صورت‬
‫‪5‬‬
‫غیر داوطلبانه در پی گواهی نامههایی‪ ،‬مانن د ‪ ISO 2008‬و ‪ ISO 22000‬هس تند‪ ،‬مل زم ب ه اس تفاده از تکنی ک ه ای‬
‫کنترل قدرتمند برای کاهش محصوالت غیر منطبق هستند (هوبارد‪ .)1999 ،‬با این وجود‪ ،‬بر اساس بررسی‪ ،‬تولی د‬
‫کنندگان مواد غ ذایی فعلی بیش از ح د ب ه س مت ح زب ع الی‪ ،‬ص دای مش تری‪ ،‬و حسابرس ان ق انون م واد غ ذایی‬
‫متمرکز شده اند؛ صدای روند (تنوع فرآیند) بدیهی در نظر گرفته شده و نادیده گرفته شده است‪.‬‬

‫مزایا‬ ‫‪.5.2‬‬
‫این مطالعه مروری هشت گروه از مزایا را آشکار میکند که از ادبیات موض وع اج رای ‪ SPC‬پدی دار‬
‫گشتند‪ .‬سه مزایای برتر ذکر شده در این صنعت کاهش محصوالت معیوب‪ ،‬بهبود مدیریت ایمنی مواد‬
‫غذایی و بهبود صرفه جویی در هزینه است (جدول ‪.)1‬‬
‫بسیاری از مقاالت گزارش دادند که کاهش تنوع کاال با توجه به کاربرد مؤثر نمودارهای کنترل دست‬
‫یافتنی است‪ .‬با این حال‪ ،‬کاربرد دیگر ابزارهای ‪ SPC‬به ندرت مورد بحث قرار گرفته است‪ .‬اس تدالل‬
‫شده است چنین عملی در مقابل تعریف ‪ SPC‬است – " ‪SPC‬ترکیبی از روش های آماری و حل مس اله‬
‫است که در آن کنترل چارت یکی از ابزارهای ذکر شده در ‪ SPC‬است" (مونتگمری‪.)2009 ،‬‬
‫کاهش تنوع کاربران ‪ SPC‬را قادر به رسیدن به دیگر مزایای ‪ SPC‬که توسط م دل واکنش زنج یره ای‬
‫دمینگ به تصویر کشیده است می کند ‪ -‬طیف وسیعی از مزایا که شامل کاهش نقص‪ ،‬اتالف‪ ،‬ضایعات‪،‬‬
‫هزینه های کیفیت‪ ،‬بهبود بهره وری فرایند‪ ،‬انطباق با ق انون و مق ررات و بهب ود در تص ویر کس ب و‬
‫کار است (بارکر‪1990 ،‬؛ دمینگ‪.)1986 ،‬‬

‫جدول ‪ .1‬مزایای پیاده سازی ‪.SPC‬‬

‫منابع‬ ‫مزایا‬
‫اسکات و همکاران (‪ ،)2009‬الصالح (‪ ،)2007‬گریگ و‬ ‫کاهش محصوالت غیر منطبق‬
‫والز‬
‫(‪ 2007‬الف)‪ ،‬گریگ و والز (‪ 2007‬ب)‪ ،‬کورتی (‪،)2005‬‬ ‫‪ ‬کاهش تنوع فرآیند‬
‫نولز و همکاران (‪ ،)2004‬دنیلز (‪ ،)2005‬گاری (‪،)2003‬‬ ‫‪ ‬افزایش سازگاری در محصول‬
‫گریگ‬
‫(‪ ،)1998‬اوزدمیر و اوزیلگن (‪)1997‬‬
‫هیز و همکاران (‪ ،)1997‬توکاتلی و همکاران (‪،)2005‬‬ ‫امنیت غذایی تضمین شده‬
‫ناریندر‪،‬‬
‫آستویت و نائس (‪ ،)2005‬سریکائو‪ ،‬فرست و اشتون (‬ ‫‪ ‬ایجاد روند داده ‪CCP‬‬
‫‪،)2005‬‬
‫آگوستین و مینویله (‪ ،)2008‬ماتاراگاس و همکاران (‪،)2012‬‬ ‫‪ ‬کنترل عمر قفسه ای محصول‬
‫‪ ‬کنترل سطح محتوای میکروبیولوژیکی الصالح (‪)2007‬‬
‫‪ ‬حداقل سازی ریسک فراخوانی محصول‬

‫‪6‬‬
‫مازو و کونکلین (‪ ،)2012‬هانگ و سانگ (‪ ،)2011‬نولز و‬ ‫بهبود صرفه جویی هزینه‬
‫همکاران‬
‫(‪ ،)2004‬دنیلز (‪ ،)2005‬گوری (‪ ،)2003‬گریگ (‪)1998‬‬ ‫‪ ‬کاهش هدر رفت فرآیند‬
‫‪ ‬کاهش دوباره کاری‬
‫‪ ‬کاهش دور ریزها‬
‫‪ ‬کاهش تعداد بازرسها‬
‫هانگ و سانگ (‪ ،)2011‬هرسلث و بجرکه (‪،)2001‬‬ ‫بهبود دید و درک فرآیند‬
‫اسریکائو و‬
‫‪ ‬اطالعات بیشتری را میتوان در قیاس با هوریگان (‪ ،)2002‬ایتزس (‪ ،)2001‬گریگ و والز (‪2007‬‬
‫ب)‪،‬‬
‫هیز و همکاران (‪)1997‬‬ ‫قبولی‪/‬رد استخراج کرد‪:‬‬
‫رفتار فرآیند‬ ‫(‪)i‬‬
‫ثبات فرآیند‬ ‫(‪)ii‬‬
‫سیگنالهای هشدار برای عدم تطبیق‬ ‫(‪)iii‬‬

‫مازو و کونکلین (‪ ،)2012‬پابله و همکاران (‪،)2010‬‬ ‫بهبود فرآیند تصمیم گیری‬

‫سیموگلو‪،‬‬
‫گورجیوا‪ ،‬مارتین‪ ،‬موریس و فیو د ازودو (‪،)2005‬‬ ‫‪ ‬امکان تشخیص نوع تنوع فرآیند‬
‫توکاتلی و‬
‫همکاران (‪ ،)2005‬هرسلث و بجرکه (‪ ،)2001‬اور‬ ‫‪ ‬امکان مشخص کردن روز‪/‬زمانی که خارج‬
‫(‪)1999‬‬
‫از کنترل برای اقدامات اصالحی است‬
‫‪ ‬تسهیل افراد برای شناسایی حوزههایی‬
‫برای بهبود‬
‫‪ ‬بهبود ارتباطات بین فعاالن فرآیند‬
‫گریگ و والز (‪ 2007‬الف)‪ ،‬گریگ و والز (‪ 2007‬ب)‪،‬‬ ‫مزیت رقابتی‬
‫نولز و‬
‫همکاران (‪ ،)2004‬پسوماس و فوتوپولوس (‬ ‫‪  SPC‬به صورت غیر مستقیم فروش کاری‬
‫‪ ،)2010‬الصالح‬
‫(‪)2007‬‬ ‫بیشتری را از طریق تولید سازگار محصوالت‬
‫با کیفیت ایجاد میکند‬
‫‪7‬‬
 ‫‪  SPC‬قادر است بقای شرکت در بازار‬
‫جهانی را تقویت کند‬
‫‪ ‬یادگیری مداوم از طریق ‪ SPC‬مزیت‬
‫رقابتی سازمانها را بهبود میبخشد‬
‫رباگو‪-‬رمی‪ ،‬پادیال‪-‬گاسکا و رنگل‪-‬پرازا (‪ ،)2014‬الصالح (‬ ‫بهبود رضایت مشتری‬
‫‪،)2007‬‬
‫‪ ‬تولیدکنندگان مواد غذایی قادرند مشتریان گوری (‪ ،)2003‬گریگ (‪)1998‬‬
‫(مصرفکنندگان و خرده فروشان) را از طریق‬
‫پایداری سازگاری محصوالت کیفی از طریق‬
‫کاربرد ‪ SPC‬راضی کنند‬
‫‪ ‬کاهش شکایات مشتری‬
‫گریگ‪ ،‬دیلی و ستوارت (‪ ،)1998‬گوری (‬ ‫کاهش فروش تبلیغاتی یا پر کردن کمتر از حد محصول‬
‫‪)2003‬‬
‫‪ ‬جلوگیری از رد غیر ضروری و پر کردن بیش از حد‬
‫بسته بندی مواد غذایی‬
‫نوع دیگری از سود غیر مستقیم فرصت برای یادگیری بیشتر در مورد روند از روی داده ها به جای تفک ر منطقی‬
‫است‪ ،‬که امکان تسهیل مالکیت روند توسط کارکنان و افزایش انگیزه کارکنان برای انج ام و ی ا درخواس ت اس تفاده‬
‫از ‪ SPC‬تحت فرهنگ بهبود مستمر را بوجود میآورد (رانگتاساناتام‪ ،‬اندرسون‪ ،‬و دولی‪1997 ،‬؛ گوری‪.)2003 ،‬‬
‫بسیاری از تولید کنندگان مواد غذایی گواهی نامه هایی مانند ‪ ISO 9000‬و کنسرسیوم خرده فروشی انگلیس (‪)BRC‬‬
‫را به عنوان طرح های ‪ QI‬در کسب و کار خود در نظر گرفتن د (دورا و همک اران‪2013b ،‬؛ گری گ و م کآلین دن‪،‬‬
‫‪2001‬؛ هوبارد‪1999 ،‬؛ پایوا‪ .)2013 ،‬با این حال‪ ،‬با توجه به اینک ه مم یزی تکمی ل ش د‪ ،‬این گواهینام هه ا مس لما‬
‫دور از فرهنگ بهبود مستمر هستند‪ .‬کنترل فراین د و بهب ود مس تمر تنه ا چن د م ورد از بس یاری از معیاره ای مهم‬
‫مورد نیاز برای چنین گ واهی نام هه ایی هس تند‪ .‬نویس ندگان همچ نین اس تدالل می کنن د ک ه اج رای ‪ ،SPC‬ک ه ی ک‬
‫فرهنگ بهبود مستمر در مدیریت فرایند را میطلبد‪ ،‬قادر می سازد تسهیل تولی د کنن دگان م واد غ ذایی را ممکن می‪-‬‬
‫سازد‪ ،‬که به نوبه خود باعث کاهش بار بر روی تالش برای گرفتن گواهی نامههای مورد عالقه میشود‪.‬‬
‫موانع‬ ‫‪.5.3‬‬
‫سه مانع اول م ورد بحث در ادبی ات موض وع مق اومت در براب ر تغی یر‪ ،‬فق دان دانش آم اری ک افی و‬
‫کمبود حمایت مدیریت است‪ .‬جزئیات بیشتر در مورد موانع اج رای ‪ SPC‬در ص نعت م واد غ ذایی در‬
‫جدول ‪ 2‬ارائه شده است‪.‬‬
‫مشابه صنایع دیگر‪ ،‬عدم تعهد مدیریت ارشد مهم ترین مانع است؛ با این حال در صنعت م واد غ ذایی‪،‬‬
‫مقاومت مسئله غالبتر است (سورک‪ .)1999 ،‬مقاومت در برابر تغییر توسط کارگاه ایجاد شده ب ود‪ ،‬و‬
‫کارگاه ‪ SPC‬را به عنوان یک تکنیک ‪ QC‬کوت اه م دت درک ک رده ب ود‪ ،‬در ح الی ک ه م دیریت ارش د‬

‫‪8‬‬
‫تمایلی به ارائه زم ان ک افی ب رای کارکن ان ب رای دخی ل ش دن در پ روژه ه ای ‪ SPC‬نداش تند (دورا و‬
‫همکاران‪2013b ،‬؛ هرس لث و بجرک ه‪ .)2001 ،‬فق دان دانش آم اری س هم هش دار دهن دهای در ت رس‬
‫کارکنان نسبت به روش داش ت‪ .‬ب ه عن وان مث ال‪ 22 ،‬درص د از ش رکت ه ای م واد غ ذایی عربس تان‬
‫س عودی (ام ارات متح ده ع ربی) از ابزاره ای کیفیت ن ا آگ اه هس تند (الص الح‪ )2007 ،‬و دورا و‬
‫همکاران (‪ )2013a‬گزارش کردند ک ه بازرس ی بص ری محب وب ت رین اب زار ب رای کن ترل کیفیت در‬
‫صنایع غذایی به جای ‪ SPC‬است‪ ،‬چون نیاز ب ه تخص ص آم اری و من ابع کم تری دارد‪ .‬یکی از عل ل‬
‫شناخته شده عدم وجود تکنیک های آماری مبتنی بر کیفیت معرفی شده در آموزش ع الی موج ود ب ود‬
‫(گریگ و والز‪.)2007a ،‬‬

‫جدول ‪ .2‬موانع پیاده سازی ‪.SPC‬‬

‫منابع‬ ‫مثالها‪ /‬توضیحات‬ ‫موانع (فراوانی استناد)‬
‫دورا و همکاران (‪ 2013‬الف)‪ ،‬جها و همکاران (‬ ‫مقاومت در برابر تغییر‬
‫‪،)1999‬‬
‫‪ ‬سازمانهای غذایی فعلی کامال نیاز برای تکنیکهای بهبود هرسلث و بجرکه (‪ ،)2001‬سریکائو و همکاران (‬
‫‪،)2005‬‬
‫هانگ و سانگ (‪)2011‬‬ ‫مستمر را نپذیرفته اند‬
‫‪ ‬ترس از شکست‬
‫الصالح (‪ ،)2007‬هرسلث و بجرکه (‪ ،)2001‬بیدر‬ ‫فقدان دانش آماری‬
‫(‪ ،)1990‬هانگ و سانگ (‪ ،)2011‬گریگ (‪)1998‬‬ ‫‪ ‬ناآشنا با استفاده از تکنیکهای آماری پیشرفته‬
‫گریگ و والز (‪ ،)1999‬سریکائو و همکاران (‬ ‫فقدان پشتیبانی مدیریت‬
‫‪،)2005‬‬
‫جها و همکاران (‪ ،)1999‬هرسلث و بجرکه‬ ‫‪ ‬مقاومت در برابر ارائه منابع کافی‬
‫(‪)2001‬‬
‫‪ ‬فقدان آگاهی مدیریتی درباره ‪SPC‬‬

‫‪ ‬فعالیتهای پروژه بهبود در اولویت برتر قرار ندارند‬

‫سریکائو و همکاران (‪ ،)2005‬گائوری (‬
‫(‪)1998‬‬
‫گریگ (‪ ،)1998‬گریگ و والز (‪ 2007‬الف)‬
‫‪ ‬مدیران به ارزش ‪ SPC‬اذعان ندارند‬
‫‪ ‬فقدان تشویق برای تعامل کارکنان‬
‫سیستم اندازه گیری ضعیف‬
‫‪ ،)2003‬گریگ‬
‫‪ ‬فقدان آگاهی از اهمیت سیستم اندازهگیری مناسب‬
‫فقدان دستورالعملهای کاربردی‬

‫‪9‬‬
 ‫‪ ‬هیچ دستورالعمل کاربردی برای تولیدکنندگان مواد غذایی‬
‫برای آغاز اجرای ‪ SPC‬وجود ندارد‬
‫هرسلث و بجرکه (‪ ،)2001‬گریگ (‪)1998‬‬ ‫فقدان توانمندسازی کارکنان‬
‫‪ ‬پژوهش نشان میدهد شرکتهای غذایی نروژی از‬
‫پیشنهادات و ایدههای کارکنان برای اع=هداف بهبود کیفیت‬
‫استقبال نمیکنند‬
‫هانگ و سانگ (‪ ،)2011‬گریگ (‪ ،)1998‬گریگ و‬ ‫فقدان کارکنان آموزش دیده‬
‫والز‬
‫‪ ‬مطالعه ای در امکانات تولید حجم باال که به شدت از ‪ 2007( SPC‬ب)‬
‫دقیق استفاده کرد تکنیکها را به دلیل فقدان تخصص خانگی‬
‫کنار گذاشت‬
‫‪ ‬بسیاری از تکنیکهای آماری برای کارکنان غیر آموزش دیده‬
‫در صنعت مواد غذایی بیش از حد پیشرفته دانسته میشوند‬
‫هانگ و سانگ (‪)2011‬‬ ‫فقدان تخصص‬
‫‪ ‬فقدان تجربه در استفاده از ابزارهای کیفی مانع طرحهای‬
‫بهبود کیفی در شرکتهای غذایی میشود‪ ،‬برای مثال‪ ،‬تایوان‬
‫از این رو‪ ،‬آگ اهی از ‪ SPC‬ی ک نقط ه ش روع خ وب ب رای اف زایش پ ذیرش روش توس ط کارکن ان اس ت (دورا و‬
‫همک اران‪ 2013a ،‬؛ ن ولز و همک اران‪ .)2004 ،‬برنام ه ه ای آموزش ی ب ا م دیریت آغ از میش وند و در نه ایت ب ه‬
‫سرپرستان و اپراتورها میرسند‪ ،‬که به موفقیت اجرای ‪ SPC‬در شرکت کمک میکنن (گوری‪ .)2003 ،‬این آم وزش‬
‫شامل مفهوم تنوع طبیعی ‪ /‬خاص‪ ،‬ارتباط آن با محدودیت های کنترل‪ ،‬اثرات اقدام ب دون در نظ ر گ رفتن داده ه ای‬
‫نمودار کنترل‪ ،‬و آموزش های عملی به منظور توسعه و تفسیر نمودار کنترل است‪ .‬با توجه به مطالعه آمادگی توس ط‬
‫هولت‪ ،‬ارمناکیس‪ ،‬فیلد‪ ،‬و هریس (‪ ،)2007‬آموزش آگاهی مداوم از یک تکنیک مسلما قادر ب ه ک اهش مق اومت در‬
‫برابر تغییر است‪.‬‬

‫محدودیت ها‬ ‫‪.5.4‬‬

‫این مطالعه نشان داد که محدودیت های کاربرد ‪( SPC‬ج دول ‪ )3‬اغلب م ورد بحث ق رار نگرفت ه ان د‪.‬‬
‫برجسته کردن محدودیت های کلی که ‪ SPC‬قادر به ح ل هم ه مش کالت نیس ت و بای د عاقالن ه اس تفاده‬
‫شود مهم است‪ .‬بیشترین محدودیت های مورد استناد برای صنایع غذایی‪ ،‬که از ‪ SPC‬اس تفاده میکنن د‪،‬‬
‫شامل فقدان یک طرز فکر اساسی برای تفکر آماری (‪ )ST‬است‪ SPC .‬بیش از حد پیچیده درک میشود‬
‫و عدم وجود دستورالعمل های ‪ SPC‬قابل اجرا در زمینه صنایع غذایی آشکار است‪ .‬دامنه ‪ ST‬فرآیندها‬
‫و کاهش تنوعی را که در هر یک از فرآیندها وجود دارد پوش ش میده د‪ ،‬ک ه فرص ت ه ایی را ب رای‬

‫‪10‬‬
‫بهبود فراهم می کند (هرسلث و بجرکه‪ .)2001 ،‬با پ رورش ذه نیت ‪ ST‬در فرآین دها‪ ،‬ادراک از ‪SPC‬‬
‫به عنوان یک روش پیچیده برای کاربران غیر آماری را می توان کاهش داد‪.‬‬
‫بر اساس نتایج حاصل از ادبیات موضوع‪ ،‬مشاهده شد که کارکنان در صنعت م واد غ ذایی ب ه م یزان‬
‫قابل توجهی فاقد درک ‪ ST‬هستند‪ ،‬که مسلما به ترس از تکنیک های آماری و مقاومت در برابر تغی یر‬
‫منج ر می ش ود‪ ST .‬نقش مهمی در پلت ف رم اج رای ‪ SPC‬دارد (نان دیال و ولش‪ .)1991 ،‬گری گ و‬
‫والز (‪ )2007a‬و سریکائو و هوریگان (‪ )2002‬در م ورد اهمیت ‪ ST‬در ص نایع غ ذایی بحث میکنن د‪،‬‬
‫که پس از آن نیاز به یک راهنمای کاربردی سیستماتیک ب رای اج رای آن را نش ان می دهن د‪ .‬ک دهای‬
‫عمل در صنایع غذایی‪ ،‬مانند کمیسیون کدکس الیمنتاریوس‪ ،‬جنبههای تضمین کیفیت مانند بهداش ت در‬
‫جزئیات را پوشش میدهند‪ ،‬اما هیچ دستورالعمل سیستماتیکی برای کارکرد ‪ SPC‬وجود ندارد (گری گ‬
‫‪1998‬؛ پ ایوا‪ .)2013 ،‬در نتیج ه‪ ،‬منب ع ناک افی دس تورالعمل ب رای پی اده س ازی ممکن اس ت ب اعث‬
‫تضعیف شرکت ها در اتخاذ این تکنیک شود‪ ،‬چرا ک ه ممکن اس ت نخواهن د س رمایه گ ذاری خ ود را‬
‫برای این پیاده سازی به خطر بیاندازند‪.‬‬

‫جدول ‪ .3‬محدودیتهای پیاده سازی ‪SPC‬‬

‫منابع‬ ‫جزئیات‪/‬مثالها‬ ‫محدودیتها‬

‫دورا و همکاران (‪ 2013‬ب)‪ ،‬گریگ و والز (‪ 2007‬ب)‪،‬‬ ‫فقدان ‪ST‬‬

‫هرسلث و بجرکه (‪ ،)2001‬گوری (‪)2003‬‬ ‫‪ ‬تصمیمگیری بر اساس داده ها یک روش‬

‫مرسوم در صنعت مواد غذایی نیست‬

‫پایوا (‪ ،)2013‬سریکائو و همکاران (‪ ،)2005‬بوکو‬ ‫‪ SPC‬بیش از حد پیشرفته در نظر گرفته میشود‬

‫(‪)1990‬‬ ‫‪  SPC‬برای صنعت مواد غذایی بیش از حد پیشرفته‬
‫دانسته میشود‬
‫‪‬کاربرد نمودار کنترل چند متغیره برای کارکنان‬
‫کارگاهی بیش از حد چالشی است‬
‫گریگ (‪ ،)1998‬گوری (‪ ،)2003‬گریگ و والز (‬ ‫دستورالعملهای موجود نمیتوانند کاربردهای تولید مواد‬
‫‪2007‬‬
‫ب)‪ ،‬پسوماس و فوتوپولوس (‪)2010‬‬ ‫غذایی را درک کنند‬
‫‪ ‬دستورالعمل موجود فعلی در صنعت مواد غذایی‬
‫(دستورالعمل ‪ )DTI‬برای کنترل و نظارت مسلما‬
‫بیش از حد برای کاربرد واقعی در تولید مواد غذایی‬
‫پیچیده است‬
‫‪ ‬پارامترهای کیفی بستگی به عوامل متعددی دارد‪،‬‬

‫‪11‬‬
 ‫که زمان مورد نیاز برای اقدام اصالحی را افزایش‬
‫میدهد‬
‫الصالح (‪ ،)2007‬گوف (‪)1989‬‬ ‫تکنیک هزینه بر‬
‫‪  SPC‬با توجه به آموزش و الزامات نرم افزاری برای‬
‫کاربرد آن به عنوان گزینهای لوکس در نظر گرفته‬
‫میشود‬

‫جهت تحقیقات آینده‬ ‫‪.6‬‬

‫این دیدگاه ادبیات موضوع جامع بینش عملی را ب ه س مت اج رای ‪ SPC‬در ص نایع غ ذایی ارائ ه می ده د‪.‬‬
‫استداللی که توسط نویسندگان و مطالعات مختلف ت ا ب ه ام روز ارائ ه ش ده اس ت مزای ا و مح دودیت ه ای‬
‫مرتبط با تصویب ‪ SPC‬در صنعت مواد غ ذایی را مش خص می کنن د‪ .‬یکی از یافت ه ه ای مهم از تجزی ه و‬
‫تحلیل تمرکز تجربی ارزشمندی را در جنبه های فنی نمودارهای کنترل برجسته میکند‪.‬‬
‫تحقیقات بر روی "نحوه انجام آن" بدیهی در نظر گرفته شده است و دستورالعمل های پیاده س ازی موج ود‬
‫به شکل کلی استفاده شده اند‪ .‬نویسندگان استدالل می کنند که ممکن اس ت وی ژگیه ای س ازمانی ذاتی (ن وع‬
‫صنعت) منجر به مشکالتی برای در بر گرفتن اجرای ‪ SPC‬استاندارد شوند‪ ،‬که منج ر ب ه تقاض ای حی اتی‬
‫در توسعه دستورالعمل سیستماتیک اجرای ‪ SPC‬در صنایع غذایی ش ود‪ .‬دس تورالعمله ا می توانن د از ی ک‬
‫مطالعه موردی در دنیای واقعی یکپارچه توسعه یابند که شامل عناصر چگونه‪ ،‬کجا‪ ،‬کی‪ ،‬و چه کسی بای د‬
‫در اجرا درگیر شود باشد‪.‬‬
‫ادبیات موضوع ‪ SPC‬توسط پروژه های موفق تولید شده است‪ .‬با این حال‪ ،‬ادبیات موضوع ‪ SPC‬غالبا تنها‬
‫نتایج مثبت اجرا را در نظر می گیرند‪ ،‬اما در واقع شانس شکست اجرا نیز وجود دارد‪ ،‬که نادیده گرفته می‬
‫شود‪ .‬تحقیقات بسیار کمی در مورد پرداختن به مدیریت پروژه های ‪ SPC‬شکست خورده وجود دارد جایی‬
‫که سواالت اصلی عبارتند از‪" :‬شکست ‪ SPC‬چگونه تعریف میشود؟‪ ،‬چگونه پروژه ‪ SPC‬شکس ت خ ورده‬
‫را مدیریت می کنیم؟‪ ،‬آیا پروژه را دوباره کاری میکنیم و یا به پروژه خاتمه میدهیم؟"‪ .‬ب رای تش ویق چ نین‬
‫تالش های تحقیقاتی‪ ،‬دانشگاهیان و فعاالن صنعتی باید نقش رهبری را با تش ویق کارگ اهه ای تب ادل دانش‬
‫بین ه ر دو ط رف ب ه منظ ور مع رفی ارزش نش ریات مرب وط به ‪ SPC‬و اث رات عملی آن ب رای اس تفاده‬
‫صنعت بر عهده گیرند‪.‬‬
‫در نهایت‪ ،‬بررسی نشان داد که استفاده از ‪ SPC‬در صنعت مواد غذایی از نظر عناصر ی ادگیری در ش یوه‬
‫های تولید آنها وجود ندارد‪ .‬چون ‪ SPC‬یک تکنیک بهبود فرایند مداوم است‪ ،‬فرصت بزرگی ب رای چرخ ه‬
‫یادگیری مستمر از طریق یادگیری دو حلقهای و تسهیل شرکته ا در دس تیابی ب ه ی ادگیری س ازمانی (‪)OL‬‬
‫وجود دارد‪ .‬پایداری یکی از چالش برانگیز ترین مراحل در اجرای ‪ SPC‬اس ت و نویس ندگان اس تدالل می‬
‫کنند ک ه ‪ OL‬پای داری اج رای ‪ SPC‬را در ش رکت ه ای م واد غ ذایی تس هیل میکن د‪ .‬از این رو‪ ،‬مطالع ات‬
‫بیشتری در مورد ارتباط ‪ SPC‬در ‪ OL‬تا حد زیادی مورد نیاز است تا مزای ای اس تفاده از ‪ SPC‬در ش رکت‬
‫به حداکثر برسد و پس از آن شرکت ها را با به دست آوردن مزیت رقابتی در بازار شدید فعلی تسهیل کند‪.‬‬

‫‪12‬‬
 ‫نتیجه گیری‬ ‫‪.7‬‬
‫نتیجه گیری بر اساس تجزیه و تحلیل ‪ 41‬مقال ه مرب وط ب ه اج رای ‪ SPC‬در ص نعت م واد غ ذایی از س ال‬
‫‪ 1980‬تا ‪ 2014‬میباشد‪ .‬به ط ور خ اص‪ ،‬رون د نش ان می ده د ک ه تحقیق ات و انتش ارات در این موض وع‬
‫توسط مطالعاتی از انگلستان و ایاالت متحده آمریکا غبظه شده بود‪ .‬به طور کلی‪ ،‬بررسی نشان داد ک ه در‬
‫صنعت مواد غذایی‪ SPC ،‬نه تنها برای ‪ QC‬و ‪ ،QI‬بلکه برای اهداف تضمین کیفیت استفاده شده است‪.‬‬
‫مشاهده شد که استفاده از ‪ SPC‬در صنعت مواد غ ذایی ب ا ادغ ام تکنی ک ه ای کیفی دیگ ر در ح ال تح ول‬
‫است‪ .‬این در سایر برنامه های بهبود کیفیت مانند شش سیگما و ‪ TQM‬استفاده شده بود‪ .‬در مقایسه با دیگ ر‬
‫صنایع‪ SPC ،‬شامل فعالیت ه ای مش ابه ه دایت ش ده توس ط دس تورالعمل ه ای ‪ HACCP‬اس ت‪ ،‬ک ه در آن‬
‫صدور گواهینامه برای صنایع غذایی تصریح شده است‪ .‬با این حال‪ ،‬اص ل ‪ HACCP‬در درج ه اول ب رای‬
‫نظارت بر جنبه ایمنی مواد غذایی مورد استفاده است؛ ب رای دیگ ر مس ائل مرب وط ب ه کیفیت م واد غ ذایی‬
‫قابل اجرا نبود‪ ،‬و از این رو ادغام هر دو روش قادر به ارائه یک کنترل کیفیت قدرتمن د در ص نعت م واد‬
‫غذایی است‪.‬‬
‫تولید کنندگان مواد غذایی به طور معمول ‪ SPC‬را ب رای ک اهش ن واقص از طری ق ک اهش تن وع فراین د و‬
‫تسهیل شرکت ها در پیروی از قانون ملی مواد غذایی با نظارت بر جنبه های ایمنی مواد غذایی اعمال می ‪-‬‬
‫کنند‪ .‬به شیوه ای مشابه‪ ،‬مزیت های عمده به دست آمده از طریق ‪ SPC‬کاهش محصوالت معیوب و بهب ود‬
‫در مدیریت ایمنی مواد غذایی است‪ .‬ویژگی های کیفیت غذایی از طریق ی ک ش بکه از ق وانین و مق ررات‬
‫نهادهای دولتی توسعه یافتهاند‪ ،‬که به موجب آن شرکته ا ب رای ع دم اط اعت از این معیاره ا مج ازات می‪-‬‬
‫شوند‪ .‬با این حال‪ ،‬اندازه گیری تاثیر واقعی این تکنی ک دش وار اس ت‪ ،‬ک ه عم دتا ب ه دلی ل فق دان اق دامات‬
‫حمایتی از نقش آن در بهبود عملکرد کسب و کار است‪.‬‬
‫مقاومت باال و عدم دانش آماری کارکنان موانع مهم پیش روی تولی د کنن دگان م واد غ ذایی در اتخ اذ ‪SPC‬‬
‫هستند‪ .‬به وضوح موانع مسئله گسترده تری را نسبت به جنبه فنی پوشش میدهد؛ با این حال‪ ،‬آموزش ق ادر‬
‫به کاهش بسیاری از موانع ذکر شده است‪ .‬اهمیت دانش و تمرکز بر ‪ ST‬در صنایع غ ذایی ب رای غلب ه ب ر‬
‫موانع پیش رو بسیار مهم است‪ .‬این امر به ویژه به این دلیل مهم است که ک اهش مق اومت در براب ر تغی یر‬
‫یک تالش طوالنی مدت اس ت‪ .‬تغی یر نگ رش کارکن ان ب ا ش روع از س طح ف ردی و ک ار ب ه س مت س طح‬
‫سازمانی به این امید که در هر دو سطح خرد و کالن‪ ،‬تبدیل شدن پذیرش کاربرد ‪ SPC‬به شیوهای معمولی‬
‫به جای در نظر گرفته شدن به عنوان بخشی اضافی از حجم کار روزانه نیاز به مدت زمان ط والنی ت ری‬
‫دارد‪ .‬اگر چه ‪ SPC‬یک روش آماری است‪ ،‬چالش ها و عوامل محدود کننده نش ان داد ک ه اج رای ‪ SPC‬در‬
‫صنعت مواد غذایی با مانع روبرو خواهد شد اگر دیگر عناص ر کلی دی مانن د م دیریت‪ ،‬آم وزش ‪ /‬تم رین‪،‬‬
‫ود‪.‬‬ ‫هش‬ ‫ده گرفت‬ ‫انی نادی‬ ‫ابع انس‬ ‫ودن من‬ ‫ترس ب‬ ‫گ‪ ،‬و در دس‬ ‫فرهن‬
‫برای نتیج ه گ یری‪ ،‬نویس ندگان پیش بی نی میکنن د ک ه این مطالع ه م روری اهمیت ‪ SPC‬در ص نعت م واد‬
‫غذایی را تقویت میکند و نقش آن ب ه عن وان ی ک روش قدرتمن د ب رای بهب ود ‪ QC‬و کیفیت را ک ه بای د در‬
‫سازمانهای غذایی اجرا شود را تأیید می کند‪ .‬اگر چه موانعی در اجرای فرایند وجود دارد‪ ،‬اگ ر ب ه درس تی‬
‫اجرا شود و تا حد زیادی تسهیل گردد‪ SPC ،‬می تواند یک روش همه کاره برای مدیریت تالش های بهبود‬
‫کیفیت در صنعت مواد غذایی و حفظ کیفیت فرآیند مواد غذایی باشد‪.‬‬

‫‪13‬‬