Professional Documents
Culture Documents
Melek YARDIM
Melek YARDIM
Melek YARDIM
ISPARTA - 2012
Bu tezin akademik ve etik kurallara uygun
Melek YARDIM
Sayfa
......................................................................................................... i
.................................................................................................................... ii
ABSTRACT............................................................................................................ iii
............................................................................................................ iv
..................................................................... v
................................................................................................................ 1
........................................................................................... 4
3. TEMEL KAVRAMLAR ........................................................................................ 11
.................................................................................. 14
................................................... 14
5. ................................................................................ 26
KAYNAKLAR ......................................................................................................... 27
........................................................................................................... 29
i
Melek YARDIM
bir matrisin
2012, 29 sayfa
ii
ABSTRACT
M.Sc. Thesis
Melek YARDIM
2012, 29 pages
iii
itibaren her zaman destek olan
Melek YARDIM
ISPARTA, 2012
iv
detA
n
pn
Toeplitz matris
n
r
v
1.
Pascal
(2002), Moghaddamfar
vd.(2008)
(1.2)
(2004)
Pascal matrisi; (1.2) matrisini de simetrik Pascal
1 0 0 0 0 1 1 1 1 1
1 1 0 0 0 1 2 3 4 5
1 2 1 0 0 , 1 3 6 10 15
1 3 3 1 0 1 4 10 20 35
1 4 6 4 1 1 5 15 35 70
verilebilir.
pij pi 1, j 1 pi 1, j
(1.3)
pi ,0 p0,i 1
(2002)
(1993) ise Pascal matrisinin
halini
i 1
xi j
j 1
, i j
P[ x ] (1.4)
0, i j
1
Stanica ve Peele (2008)
matrisini ile;
matris dirgeme
bulurken de
(2008a; 2008b)
neticesinde elde
5.
2
bulunulmaktad
3
Call ve Velleman (1993), Pascal matrisini,
i 1
j 1
, i j
pij
0, i j
i 1
xi j
j 1
, i j
P[ x ]
0, i j
matrisinin kuvvetinin
Len [lij(e) ]
matrisinin; karesini
3
n ij ve kuvvetini de
bi , j 1 bi 1, j 1 2bi 1, j bij , 2 i n, 1 j n 1
ve
-matrisinin
kuvvetinin bir
(2.1)
(2.2)
(2.3)
i i 1
ve ( i )i 1
P ,
(2.4)
5
Moghaddamfar vd.(2008b),
ve ( i )i 1
matrisinin
boyutunda ve
a1 j j, 1 j n
aij a
j i 1, j 1 a
j i 1, j , 2 i m, 2 j n
1 ve m n
c
matrisi, , , , ,
6
Moghaddamfar vd.(2009
matrisini
i 1
j 1
, i j
pij
0, i j
Fi j 1 , i j 1 0
fij
0, i j 1 0
pi j 1 , i j 1 0
sij
0, i j 1 0
boyutundaki bu matrisler,
1 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0
1 1 0 0 0 0 1 1 0 0 0 0 2 1 0 0 0 0
1 2 1 0 0 0 2 1 1 0 0 0 5 2 1 0 0 0
P6 ,F , S6
1 3 3 1 0 0 6 3 2 1 1 0 0 12 5 2 1 0 0
1 4 6 4 1 0 5 3 2 1 1 0 29 12 5 2 1 0
1 5 10 10 5 1 8 5 3 2 1 1 70 29 12 5 2 1
7
Bu matrislerin
Pascal matrisin ,
i 1
j 1
xi j yi j 2
, i j
[ x , y]ij ;
0, i j
Fibona ,
ve
tipindeki bu matrisler,
1 0 0 0 0
xy y2 0 0 0
[ x , y ]5 x2y2 2 xy 3 y4 0 0
x 3y 3 3x 2 y 4 3xy 5 y6 0
x4y4 4 x 3y 5 6x2y 6 4 xy 7 y8
1 0 0 0 0
xy y 2
0 0 0
f [ x , y ]5 2x 2y 2 xy 3
y4 0 0
3x 3 y 3 2x 2 y 4 xy 5 y6 0
5x 4 y 4 3x 3 y 5 2 x 2 y 6 xy 7 y8
1 0 0 0 0
2 xy y2 0 0 0
s[ x , y ]5 5x 2 y 2 2 xy 3 y4 0 0
12 x 3 y 3 5x 2 y 4 2xy 5 y6 0
29 x 4 y 4 12 x 3y 5 5x 2 y 6 2 xy 7 y8
8
Moghaddamfar ve Pooya (2009), Toeplitz matris,
matrisinin
dizilerini
ij i
j
ve
ve ma
1 1 1 1 1 2 1 1 2 3
,
2 1 2 1 1 2 1 2 1 2 1 2 3
2 1 2 3 1 1 2 3 1 2 1 2 3 1 2 3
1 1 2 1 2 3
1 1 1 2
1 2 1 1
1 2 3 1 2 1
1 1 1 1
0 1 2 3
0 0 1 3
0 0 0 1
9
ve 1 dir. Determinant
elde edilir.
10
3. TEMEL KAVRAMLAR
ve ile
ve
n
cij aik bkj
k 1
ise
ij ik kj
k 1
ve ,
ve
11
1 3 2
A 2 12 3 matrisini
1 15 1
ve 11
32 , , u23 1 ve
a1 a0 a1
T a2 a1 a0 a2
a1
an 1 a2 a1 a0
terimi
12
Fibonacci dizisidir. Fibonacci dizisi,
n n 0
n n 0
n n 0
13
4.1. Pascal Benzer Bir Matrisin LU
( i )i 1 , dizisi,
(4.1)
.
, matrisi,
(4.2)
(4.3)
matrisinin alt
(4.4)
i
i1
(4.5)
i 1
i2
ve U uij
1 i,j n
14
(4.6)
1j j
2j (4.7)
j 2 j 1 j
3j 2, j 2 2, j 1 2, j j
matrisi ile
ve ve
matrisi ile
(4.8)
(4.9)
(4.10)
(4.11)
(4.12)
(4.13)
(4.14)
ve
i2 ik k 2 i 1 12 i 2 22
k 1
i i 1
2
i i 1 i 1
15
n
(lu)i 3 likuk 3 li1u13 li 2u23 li 3u33
k 1
i
3
i 1
(x 1 y 2 (z p) 3 ) (li 1,2 zli 1,3 )(xu21 yu22 zu23 q 3 )
b b
i
(p2b qb) i 1
(xb yqb (z p)(p2b qb))
b b
( i 2
zli 1,3 )(yqb z(xb ypb (z p)(p2b qb)) q(p2b qb))
b
i (p2 q) i 1 (x yp (z p)(p2 q))
i 2 (yq z(x yp (z p)(p2 q)) q(p2 q))
zli 1,3 (yqb z(xb ypb (z p)(p2b qb)) q(p 2b qb))
(p2 q)( i p i 1 q i 2 ) i 1 (x yp z(p2 q))
i 2 (yq z(x yp (z p)(p2 q))
zli 1,3 (yqb z(xb ypb (z p)(p2b qb)) q(p 2 q))
(4.15)
ile
n
i 1
i 1,1 i 1,k k 1 i 1,1 11 1 i 1 (4.16)
k 1
n
(lu)i 1,2 li u
1,k k 2 li 1,1 12u li 1,2 22u
k 1
(4.17)
i 1
2
i 2
bq p i 1 q i 2 i ,
b b
16
n
(lu)i 1,3 li 1,k k 3 u li 1,1 13u li u
1,2 23 li u
1,3 33
k 1
i 1
3
i 2
(x 1 y 2 (z p) 3 )
b b
li 1,3 (xu21 yu22 zu23 q 3 ) (4.18)
i 1 (p2 q) i 2 (x yp (z p)(p2 q))
li 1,3 (yqb z(x yp (z p)(p2 q)) q(p2 q)).
ve
n
(lu)1 j l1kukj l11u1 j
k 1
1
j j .
b
n
(lu)2 j l2kukj
k 1
l21u1 j l22u2 j
2
j
1
(x j 2 y j 1 (z p) j )
b b
p j x j 2 y j 1 (z p) j
x j 2 y j 1 z j
de
17
n
(lu)3 j l3kukj l31u1 j l32u2 j
k 1
(p2b qb) pb
j (x j 2 y j 1 (z p) j )
b b
(l22 l23 )(xu2, j 2 yu2, j 1 zu2 j q j )
(p2 q) j p(x j 2 y j 1 (z p) j )
x( x j 4 y j 3 (z p) j 2 ) y(x j 3 y j 2 (z p) j 1 )
z(x j 2 y j 1 (z p) j ) q j
j (p 2
zp p 2
z 2
zp) j 1 (py yz py yz)
j 2 (xp xz xp y 2 xz) j 3 (xy xy ) j 4 (x 2 )
z2 j 2yz j 1 (y 2 2 xz) j 2 2 xy j 3 x2 j 4 .
(4.19)
, ve
n
(lu)2, j 2 l2kuk , j 2 l21u1 j l22u2, j 2
k 1
pb
j 2
1
(x j 4 y j 3 (z p) j 2 ) (4.20)
b b
p j 2 x j 4 y j 3 z j 2 p j 2
x j 4 y j 3 z j 2 ,
n
(lu)2, j 1 l2kuk , j 1 l21u1, j 1 l22u2, j 1
k 1
pb
j 1
1
(x j 3 y j 2 (z p) j 1 ) (4.21)
b b
p j 1 x j 3 y j 2 (z p) j 1
x j 3 y j 2 z j 1 ,
ve
(4.22)
i, j 4 matris
18
n n
(lu)ij likukj (li 1,k 1 zli 1,k )ukj
k 1 k 1
n n
li 1,k 1ukj z li u
1,k kj
k 1 k 1
n
li 1,k 1 (xuk 1, j 2 yuk 1, j 1 ) z(lu)i 1, j
k 1
n n
x li 1,k 1uk 1, j 2 y li u
1,k 1 k 1, j 1 z(lu)i 1, j
k 1 k 1
n n
(lu)ij x li 1,t ut , j 2 y li u
1,t t , j 1 z(lu)i 1, j
t 1 t 1
oldu.
Bir matrisi
matrisinin ma
,
n 3
(4.23)
k 1
dizisi; d
matrisleri incelenecektir.
19
matrisinde
1 1 2 3 5 8 1 0 0 0 0 0 1 1 2 3 5 8
1 2 4 6 10 16 1 1 0 0 0 0 0 1 2 3 5 8
2 3 7 12 20 32 2 1 1 0 0 0 0 0 1 3 5 8
3 5 12 22 39 64 3 2 2 1 0 0 0 0 0 1 4 8
5 8 20 39 73 125 5 3 4 3 1 0 0 0 0 0 1 5
8 13 33 67 132 237 8 5 7 7 4 1 0 0 0 0 0 1
olur.
ij i , j 1 matrisinde
1 2 5 12 29 1 0 0 0 0 1 2 5 12 29
2 5 8 19 46 2 1 0 0 0 0 1 2 5 12
5 12 15 32 73 5 2 1 0 0 0 0 6 18 48
12 29 32 59 120 12 5 3 1 0 0 0 0 6 24
29 70 73 120 211 29 12 8 4 1 0 0 0 0 6
ise,
olarak bulunur.
matrisinin indirgeme
(k )
i i 1 olan bir dizi olsun. matrisinin
k 2
ai1 Fi , i 1
ai 2 Fi 1 , i 2 (4.24)
(k )
a1 j j , j 1, k 2
matrisinin
incelenecektir.
20
Teorem 4.5.
(4.25)
(4.26)
ve
(4.27)
(k )
u1 j j , j 1
1, j 2
u2 j (k ) (k ) (k )
(4.28)
x j 2 y j 1 (z 1) j , j 3
(k )
u3 j xu2, j 2 yu2, j 1 zu2 j j , j 3
r.
Teorem 4.1. de verilen ve matrislerinin
ve
ve ve
.
(4.29)
o
ve y z 1 matrisi,
1 1 1 1 0 0
1 2 4 4 3 2
2 3 8 12 15 13
B
3 5 15 26 43 52
5 8 26 51 99 147
8 13 44 93 202 348
21
1 0 0 0 0 0 1 1 1 1 0 0
1 1 0 0 0 0 0 1 3 3 3 2
2 1 1 0 0 0 0 0 3 7 12 11
3 2 2 1 0 0 0 0 0 3 13 26
5 3 4 3 1 0 0 0 0 0 3 19
8 5 7 7 4 1 0 0 0 0 0 3
Teorem 4.8.
i)
olan matrisinin;
lij li 1, j 1 zli 1, j , i, j 3
li 1 i , i 1
li 2 i 1 , i 2
ve
22
uij xui 1, j 2 yui 1, j 1 , i, j 4
u1 j j , j 1
1, j 2
u2 j
x y z 1, j 3
u3 j xu2, j 2 yu2, j 1 (z 1)u2 j , j 3
n 3
k 1
ii)
ai 2 Li , i 2
a1 j Fj , j 1
olan matrisinin;
lij li 1, j 1 zli 1, j , i, j 3
li 1 Fi , i 1
li 2 Fi 1 , i 2
ve
n 3
k
n 2 k 1
23
iii)
olan matrisinin;
ij i 1, j 1 i 1, j
i1 i
i2 i 1
ve
n 3
k 1
Teorem 4.1
ve matrisi,
1 1 1 1 1 1
1 2 3 3 3 3
1 3 6 8 9 9
1 4 10 17 23 26
1 5 15 31 50 66
1 6 21 51 96 147
24
1 0 0 0 0 0 1 1 1 1 1 1
1 1 0 0 0 0 0 1 2 2 2 2
1 2 1 0 0 0 0 0 1 3 4 4
L , U
1 3 3 1 0 0 0 0 0 1 4 7
1 4 6 4 1 0 0 0 0 0 1 5
1 5 10 10 5 1 0 0 0 0 0 1
elde edilir.
25
5.
incelenebilir.
d uvvetleri
de incelendi. Fakat,
26
KAYNAKLAR
Bacher, R., 2002. Determinants to the Matrices Related to the Pascal Triangle.
Journal de Theorie des Nombres de Bordeaux, 14, 19-41.
Bozkurt, D.,
492s, Konya.
100,372-376.
Davis, J.P., 1994. Circulant Matrices, American Mathematical Soceity, 250s, USA.
http://www.matematikdunyasi.org/arsiv/.../91_1_24_27_DOGRUSAL.pdf
Koshy, T., 2001. Fibonacci and Lucas Numbers with Applications, Wiley-Interscience,
652s, New York.
Lee, G.Y., Cho, S.H.,2008. The Generalized Pascal Matrix Via the Genarlized
Fibonacci Matrix and the Generalized Pell Matrix. Journal of the Korean
Mathematical Society, 45, 479-491.
Moghaddamfar, A.R., Salehy, S.N., Salehy, S.N., 2008. Certain Matrices Related to
the Fibonacci Sequence Having Recursive Entries. Electronic Journal of
Linear Algebra, 17, 543-576.
Moghaddamfar, A.R., Salehy, S.N., Salehy, S.N., 2008. The Determinants of Matrices
with Recursive Entries. Linear Algebra and its Applications, 428, 2468-2481.
Moghaddamfar, A.R., Pooya, S.M.H., Salehy, S.N., Salehy, S.N., 2009. A Symbolic
Evaluation of Determinants of Matrices with Recursive Entries. Lobachevskii
Journal of Matehmatics, 30, 46-56.
Moghaddamfar, A.R., Pooya, S.M.H., 2009. Generalized Pascal Triangles and Toeplitz
Matrices. Electronic Journal of Linear Algebra, 18, 564-588.
Peele, R., Stanica, P., 2008. Matrix Powers of Column-Justified Pascal Triangles and
Fibonacci Sequence. Fibonacci Quarterly, 40, 146-152.
27
Zakrajsek, H., Petkovsek, M., 2003. Pascal-Like Determinants are
Recursive.Advances in Applied Mathematics, 33, 431-450.
28
ÖZGEÇMİŞ
Eğitim Durumu
Lise : Alanya Özel Ufuk Fen Lisesi, 2005
Lisans : Dokuz Eylül Üniversitesi, Fen Fakültesi, Matematik, 2010
Mesleki Deneyim
SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi, 2011-…….. (halen)
29