I.

BATAYANG KAALAMAN TUNGKOL SA KATUTUBONG PANITIKAN NG PILIPINAS

A. PANUTO: Basahin at unawain ang mga pangungusap na nasa ibaba. Isulat ang mga
letra sa kahon upang mabuo ang mga konsepto o salitang may kinalaman sa panitikang
katutubo. Isulat ang iyong sagot sa porma ng malaking titik. (10 puntos)

Pahalang o Horizontal
1.Salawikain
4. Kumintang
5. Mito
8. Katutubo
10. Panitikan

Pababa o Vertical
2. Sawikain
3. Oyayi
6. Alamat
7. Epiko
9. Kultura

MGA PANITIKAN SA PANAHON NG KATUTUBO

B. PANUTO: Buuin ang mga jumbled letters upang matukoy kung anong uri ng
katutubong panitikan ang hinahanap sa teybol. Isulat sa patlang ang mabubuong mga
konsepto o salita. Ibigay ang pagkakaiba ng dalawang konsepto batay sa katangian nito.
(16 puntos)

11. Bugtong
12. Palaisipan
13. Ito ay isang pahulaan na nagaganap sa pamamagitan ng isang paglalarawan na may
tugma, kariktan at matalinhagang mga salita. Ito ay mahirap ito unawain at sagutin dahil nilalaro
nito ang iyong isipan. Kadalasan rin ito ay tumutukoy sa pag-uugali at pang-araw-araw na
pamumuhay ng isang tao.
14. Ito ay sumusubok sa kaisipan ng isang tao kung paano nito bibigyang solusyon ang isang
suliranin na inilalahad ng nagpapahula. Ito ay isang uri ng bugtong at nasa paraan ng
pasalaysay; ito ay mas sinusuri ang katalinuhan ng lumulutas nito.
15. Salawikain
16. Kasabihan
17. Ito ay nagpapahayag talinhaga na may sukat at tugma. May maikling pangungusap na may
lubos na kahulugan at nagbibigay diin sa isang punto o isang kaisipan. Sinasalin din nito ang
mga kabutihang asal ng ating mga nagdaang ninuno.
18. Ito ay nagbibigay pangaral sa isang kaugalian, kilos at gawi ng isang tao sa kaniyang
pamumuhay. Ito rin ay payak at tahasan na pagpapakahulugan, nagsasaad ito ng mga
katotohanan at payo. Ito ay naglalayon na maging gabay natin o alalay sa ating pang-araw-
araw na pamumuhay.
19. KUNDIMAN
20. DIONA
21. Ito ay awit na tungkol sa pag-ibig at ginagamit ng mga binata bilang pang harana sa mga
nililigawang dalaga
22. Ito ay isang awit sa kasal na nagpapahayag ng pag-ibig sa iniirog
23. MITO
24. ALAMAT
25. Ito ay isang kuwentong bayan na nauukol sa mga diyos at diyosa at naglalahad ng
kasaysayan ng mga diyos-diyosan noong panahon ng katutubo na sinasamba ng mga
sinaunang tao
26. Ito ay isang kuwentong bayan ng nagpapaliwanag ng mga penomena at pangyayari na
naranasan ng mga ninuno natin sa kanilang kalikasan at iba pa na naging batayan ng kanilang
paniniwala

25-30. Ipaliwanag ang pagkakaiba batay sa anyo at katangian ng mga sumusunod:

Panitikang bayan o Folk Speech, Awitin/ Kantahing bayan o Folk Song, at Katutubong
Salaysay o Folk Narrative.

Answer:

Ang alamat o folklore ay kinabibilangan ng mga fairy tale, bugtong at salawikain. Ito ang oral na
panitikan ng ating mga ninuno, na nagpapakita ng katalinuhan at pagkamalikhain na umusbong
bago dumating ang mga Espanyol.Kasama sa mga salaysay ng Avitin/Kantahing o katutubong
awit ang Kundiman, Kumintang, Talindau, Oyayi o Hele, Diona, Soliranin, Dalit at Dung-aw.
Nagpapakita rin ito ng iba’t ibang emosyon, mga tula ng pag-ibig, galit at saya at tumutukoy sa
mga iniisip, damdamin ng mga tao at maging sa kanilang pang-araw-araw na buhay.Ang Tugan
Salaisai o kwentong bayan ay kinabibilangan ng mga alamat, alamat at epiko. Ito ay makikita sa
mga sinaunang teksto ng magkabilang lahi at ang datos na ito ang nagiging batayan ng
kanilang mga paniniwala.

II. ANYO, AT KATANGIAN NG ISANG EPIKO

PANUTO: Basahin at unawain ang mga sumusunod na pangungusap. Suriing mabuti ang
mga pangungusap. Gamiting batayan sa pagsagot ang mga pagpipilian sa ibaba. Isulat
sa porma ng malaking titik ang iyong sagot sa bawat patlang.

A. Kung ang unang pangungusap ay TAMA, at kung ang ikalawang pangungusap ay MALI
B. Kung ang unang pangungusap ay MALI, at ang unang pangungusap ay TAMA
C. Kung ang una at pangalawang pangungusap ay parehong MALI
D. Kung ang una at ikalawang pangungusap ay parehong TAMA

21. A
Isa sa katangian ng epiko ang pagkakaroon ng nito ng maraming bersiyon. TAMA
Ang bugtong ay nangangahulugang epiko
22. D
Ang pamagat ng mga epiko ay nangangahulugang awit, himig, o pag-awit TAMA
Ang mga epiko ay binibigkas sa paraang oral o salimbibig (TAMA)
23. A
Ang epiko ay isang kuwentong pasalaysay na nagsasaad ng kabayanihan TAMA
Binukot ang tawag sa mga taong sumusulat ng epiko tuwing may mahalagang okasyon o
selebrasyon MALI
24. D
May katangian ang bayani ng epiko na “resurrection myth” ang pagkamatay o pagkabuhay
TAMA
Nabubuhay muli ang bayani ng epiko dahil sa madyik o di-natural na lakas mula sa mga diwata
o diyos. TAMA
25. C
Oral ang tawag sa masamang kapangyarihan ng mga kalaban sa loob ng epiko MALI
Walang anumang makikitang kultura sa mga nilalaman ng epiko MALI
26. D
Maituturing na alamat ang isang epiko dahil nakatuon ito sa pinagmulan ng isang bagay.
(TAMA)
Maituturing na bahagi ng panitikang oral ang isang epiko dahil binibigkas ito sa paraang oral.
(TAMA)
27. D
Ilan sa elemento ng epiko ang indayog o cadence, at timbang o symmetry, aliterasyon, pag-uulit
ng mga salita o mga tugma na nakatutulong sa mang-aawit upang maalala ang mga susunod
na taludtod. (TAMA)
Sa loob ng epiko karaniwang matutunghayan ang kahiwagaan ng mga anito at diwata at mga
mabubuting espiritu. (TAMA)
28. B
Kinakailangang kabisado ang pagbigkas ng isang epiko upang hindi mawala ang kabuluhan ng
kuwento. (MALI)
Tumatagal ang pagbigkas ng epiko 2-3 araw o higit pa ayon sa ilang etnikong grupo sa
Pilipinas. (TAMA)
29. B
Batay sa nilalaman ng epiko, ang pagbabalik ng bayani sa kanyang bayan ay isang pagkabigo
dahil hindi nito napagtagumpayan ang kanyang mga laban. (MALI) - not sure
Ang paglalakbay at pakikidigma ang pangunahing dahilan ng bayani upang maging ganap ang
kanyang kabayanihan. (TAMA)
30. A
Ang isang epiko ay may kayariang en palier o ang pagkakasunod-sunod ng mga episodyo sa
loob ng kuwento nito. (TAMA)
Walang sinusunod na pamantayan ang epiko sa pagkakasunod-sunod ng mga kuwento nito.
(MALI)

III. MORPOLOHIKAL NA ASPETO NG EPIKONG PILIPINO

PANUTO: Suriin at unawain ang mga sumusunod na pangungusap. Lagyan ng bilang 1-
10 Ang pagkakasunod-sunod batay sa Morpolohikal na aspeto ng Epikong Pilipino. (10
puntos)

31. IKALAWA
32. IKAAPAT
33. IKALIMA
34. IKAPITO
35. IKASIYAM
36. IKASAMPU
37. IKAWALO
38. IKAANIM
39. IKATLO
40. UNA

IV. PANUNURING PAMPANITIKAN

PANUTO: Suriin at unawain ang mga sumusunod na larawan. Isulat ang titik ng wastong
sagot batay sa pagdulog na hinihingi at pagpipilian upang mabuo ang teybol na nasa
ibaba. Bigyang paliwanag ang kaugnayan ng larawan sa mga pandulog o teorya. (24
puntos)

41. M. Queer
42. makakatulong ito sa pagbabago ng pananaw ng lipunan sa mga homosexual. Ang Queer
ay isang terminong ginamit upang ilarawan ang mga taong hindi eksaktong tuwid, at ito ay
mahalaga dahil nagbibigay ito ng boses sa mga taong naiiba.

43. L. Maxists/ Marxista

44. Ayon sa Marxism, ang lipunan ay nakabatay sa pagkakaroon ng mga pag-aari, kung saan
ang mga may-ari ng mga pag-aari (tulad ng mga kapitalista) ang nagkokontrol sa produksyon
ng mga kalakal. Ayon sa teoryang ito, ang paghahati ng lipunan sa mga uri ay isang resulta ng
kasalukuyang sistema ng paggawa at produksyon.

45. K. Feminismo
46. Ang layunin ng panitikan ay magpakilala ng mga kalakasan at kakayahang pambabae at
iangat ang pagtingin ng lipunan sa mga kababaihan. Subalit dapat ding tandaan na hindi ibig
sabihin na babae ang pangunahing tauhan ay magagamit na ang pagdulog ng feminist. Dapat
tingnan ang kanyang kalakasang ipinapakita sa mundo ng kalalakihan.

47. J. Readers Response Theory

48. Isang pampanitikang kritisismo kung saan ang teksto at ang may-akda ay binabalewala, at
pagkatapos ay nakatuon lalo na sa mga reaksyon ng mga mambabasa

49. H. Istrukturalismo
50. Tulad ng formalism, tekso ang pinaghahanguan ng kahulugan ngunit nagkakaiba sila dahil
ang istrukturalismo ay hindi lamang tinitignan ang linggwistikal kundi maging ang larangang
antropolohikal na tumutukoy sa sistema ng tanda o sign.

51. F. Humanismo (idk kung tama)

52. Ito ay nag tataglay ng pag papahalaga sa pagpapakita nagtataglay ng pagpapahalaga sa
pagpapakita ng mga tao bilang likas na may katalinuhan at moral na kakayahan. Naniniwala ito
sa tinatawag na "humanistic psychology", na isang paraan ng pagtingin sa mga tao na nakatuon
sa kanilang paglaki at self-actualization.

53. A. Klasisismo
54. Nangingibabaw ang kaisipan kaysa sa damdamin. Dito rin makikita ang konsepto ng
kaharian.

55. II. Dekonstruksyon

56. Binibigyan diin ang pagkakaiba o pagkakasalungat o binary oppositeopposition. Itunuturing
nItunuturing dito na na angang wang wika ay mabuhay at di kayang kontrolin.

57. E. Sosyolohikal
58. Pina-lilitaw sa teoryang ito ang mga opresyong kinakaharap ng tao laban sa mga
institusyong panlipunan tulad ng pamilya, simbahan, edukasyon, batas, politika, at ekonomiya.
59. D. Eksistensyalismo
60. Ang layunin ng panitikan ay ipakita na may kalayaan ang tao na pumili o magdesisyon para
sa kanyang sarili na siyang pinakasentro ng kanyang pananatili sa mundo (human existence).

61. C. Realismo
62. Ipinaglalaban ng teoryang realism ang katotohanan kaysa sa kagandahan. Ipinakita sa
pagdulog na ito and mga katotohanang nangyayari sa lipunan.

63. B. Romantisismo
64. Ang Romantisismo ay naging isang kilusan na nagtaguyod ng kagandahan ng kalikasan,
pagmamahal sa kalayaan at kasiyahan, pagtatanggol sa karapatan ng indibidwal, at pagiging
tapat sa damdamin at karanasan ng tao.

SANAYSAY
Sa kanyang sanaysay na “Ang Salitang Bayani sa Lipunan at Kasaysayan,” binanggit ni Ricardo
Nolasco na maaaring nagmula ang konsepto ng “bayani” sa dating tawag na “mandirigma.” Ang
mandirigma ay tumutukoy sa mga matapang na mandirigma na nagpapakita ng katapangan at
kahusayan sa pakikidigma, na kinikilala bilang mga lider o bayani ng kanilang mga tribo o
komunidad.

Kung pagbabatayan natin ang mga epikong Pilipino sa iba’t ibang rehiyon sa Pilipinas, maaari
nating masasabing naging matagumpay ang mga Pilipino sa pagbuo ng imahe ng isang
bayaning mandirigma. Sa mga epikong ito, makikita natin ang mga karakter na nagtataglay ng
katangiang tulad ng katapangan, talino, at kahusayan sa pakikipaglaban. Halimbawa, sa
epikong “Biag ni Lam-ang” ng Ilocos, ipinakita ang kabayanihan ni Lam-ang sa pamamagitan ng
kanyang mga pakikipagsapalaran at pagtatagumpay sa mga laban.

Gayunpaman, mahalagang tandaan na ang konsepto ng bayani ay hindi lamang tumutukoy sa

katangian ng isang indibidwal kundi maaari rin itong maging kolektibo sa pagtukoy sa mga
grupo o lipunan na nagsasama-sama upang labanan ang mga kalaban o makipaglaban sa mga
pakikibaka para sa mga layunin ng kanilang komunidad. Sa kabuuan, maaari nating
masasabing matagumpay ang mga Pilipino sa pagbuo ng imahe ng isang bayaning mandirigma
sa pamamagitan ng kanilang mga epiko, na nagpakita ng katangiang nakatulong sa paghubog
ng kanilang kultura at kasaysayan.