Ceteri̇s Pari̇bus Yükel Bi̇lgi̇li̇

K IS A L T M A L A R
W “ Ücret
MVP “ Marjinal iiriJn değeri
MRP - Marjinal Üriin hasılatı
MPP - Marjinal fiziki iirün
a fc - Ortalam sabit maliyet
APP » Ortalama fiziki ürün
AR - Ortalama gelir
ATC - Ortalama toplam maliyet
AVC * Ortalama değişken maliyet
e - esneklik
LAC - Uzun dönem ortalama maliyet
LRMC - Uzun dönem marjinal maliyet
M - Bütçe 1
MC = Marjinal maliyet
MR = Marjinal gelir 1
MU " Marjinal fayda
MÜ ■= Marjinal faktör verimliliği
P = Fiyat
Q ™Üretim
SRAC -> Kısa dönem ortalama maliyet
SRMC * Kısa dönem maıjinal maliyet
TC = Maliyet
TFC = Toplam sabit maliyet
TPP “ Toplam fizik ürün
TR " Toplam gelir
TVC « Toplam değişken maliyet
V *= Değişken girdi
K = Sermaye
L “ Emek
TP " Toplam kar
AP = Ortalama kar
AIC “ Ortalama girdi (faktör) maliyeti
MIC - Marjinal girdi (faktör) maliyeti
16
Mikro İktisat
1. Türk Sanat M üziği konseri için bilet latan bir organizatör piyasayı orta ya-
şın üzerindekiler ve orta yaşın altındakiler olmak üzere iki-alt piyasaya ayır-
mıştır ve üçüncü derece fiyat farklılaştırması uygulamak istemektedir.
Buna göre, söz konusu organizatörün bu piyasalarda uygulayacağı fi-
yatlarla ügUl aşağıdaki ifadelerden hangisi dotrudur?
A) Organizatör, fiyat esnekliğinin daha düşük olduğu piyasa için daha yilk-
” sek bir fiyat belirleyecektir.
B) Organizatör, fiyat esnekliğinin daha düşük olduğu piyasa için daha dü-
şük bir fiyat belirleyecektir.
C) Organizatör, fiyat esnekliğinin daha yüksek olduğu piyasa için daha
yüksek bir fiyat belirleyecektir.
D) Organizatör, her iki piyasada da fiyatı marjinal maliyete eşiüeyecektir.
E) Organizatör, her iki piyasada da fiyatı ortalama maliyete eşitleyecektir.
Çözüm: Ü çüncü derecede fiyat farklılaştırması yapan organizatör malın küçük

kısmını talep esnekliği düşük olan piyasada yüksek fiyattan, kalan kısmını da ta-
lep esnekliği nispeten büyük olan piyasada düşük fiyattan pazarlayarak toplam
kârını maksimize eder. Bu duruma örnek olarak bir futbol m açında kadın seyir-
cilere daha düşük fiyatla bilet satılması gösterilebilir. Monopolcü firma, kadın
seyircilerin talebinin fiyat esnekliği yüksek olduğu için daha düşük fiyat uygu-
lamasına giderek toplam kârını maksimize edebilir. Erkek izleyiciler için esnek-
lik daha düşük olduğu için erkeklere daha yüksek fiyattan bilet sauna politikası
izlenecektir.
Cevap, A seçeneğidir,
2. Fiyat
Yukarıdaki grafiğe göre toplam hasılatın maksimum olduğu üretim dü-

zeyini tem sil eden nokta aşağıdakilerden hangisidir?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
17
Ceteris Paribus: İktisat Soruları
Çözüm: Toplam hasıla maksimizasyonu ile toplam kâr maksimizasyonu karıştı-

rılmamalıdır. Toplam hasıla maksimizasyonu, T R 'nin en çoklaştırılmasıdır. Kâr
maksimizasyonu ise, TP (TP = T R -R C )'nin, yani toplam gelir ile toplam mali-
yet arasındaki farkın en çoklaştırılmasıdır. Bu durumu tam rekabetçi ve mono-
polcü firma açısından ele almak faydalı olacaktır.
/ Toplam hasıla (toplam gelir- TR= Px Q) maksimizasyonu firm a tam rekabet-
çi ise, ucu açık bir görünüm arz eder. Yani, tam rekabetçi firm a üretmeye de-
vam ettiği sürece toplam hasılası artar. Çünkü tam rekabetçi firm anın matji-
nal hasılası sabittir (MR=AR=P). Bu yüzden de ilave her üretim toplam hası-
layı artırır. Tam rekabetçi firmanın toplam hasıla eğrisi orijinden çıkan pozi-
tif eğimli b ir doğrudur.
/ Monopolcünün toplam hasıla eğrisi ise, çan eğrisi biçimindedir. Çünkü m o-
nopolcünün marjinal hasıla eğrisi, tam rekabetçininki gibi ortalama gelir eşit
ve sabit değil, azalan ve ortalama gelirden küçük değerler alan bir ecridir. Bu
yüzden üretilen mal miktarı artıkça toplam hasıla belli bir seviyeye kadar art-
makta, sonra azalmaktadır. Monopolcü firm a için toplam hasılanın maksi-
mum olduğu noktada, talebin fiyat esnekliği bire,(eD . 1), marjinal gelir ise
sıfıra (MRm0) eşittir. Marjinal gelirin sıfıra eşit olduğu noktada da monopol-
cü toplam hasılasını maksimize ettiği için 5 Numaralı nokta toplam hasıla
maksimizasyonuna tekabül eder. Bu durumun detaylarını monopolcünün top-
lam hasıla, maıjinaİ hasıla ve ortalama hasıla = talep eğrisinin birlikte göste-
rildiği şekil yardım ıyla görmek mümkündür:
P
Cevap, E seçeneğidir.
18
Mikro İktisat
3. Tam rek a b et ş a rtla rın d a faaliyetlerini sü rd ü re n X firm asın ın kısa dö-

nem toplam m aliyet fonksiyonu, STC = 2QJ + 8Q + 2 o la ra k biliniyorsa
ve söz konusu ü rü n ü n piyasa satış fiyatı 16 T L İse, X firm asın a kflr
m aksim izasyonu sağlayan arz m ik tarı kaç b irim d ir?
A) 1 B) 2 Q 3 D) 4 E) 6
Çözüm : Tüm piyasa türleri için kâr maksimizasyonu koşulu marjinal gelir mar-
jinal maliyet eşitliğinin sağlanmasıdır.
MR = MC kâr maksimizasyonu koşulu
/ Tam rekabetçi firm a için marjinal gelir, ortalama gelire ve fiyata eşittir
(MR=ARt=P). Fiyat 16 olduğuna göre, marjinal gelir de 16’dır.
/ Marjinal maliyet ise, toplam maliyetin türevine eşittir. Toplam maliyet fonk-
siyonunun türevi alınırsa, marjinal maliyete ulaşılabilir.
STC = 2Q2 + 8Q + 2 ise
M C = 4Q + 8 olur.
/ M R = MC kâr maksimizasyonu koşulu ise,
16 == 4Q + 8
16-8 = 4Q
8 = 4Q
Q=2
Bu firma 2 birim mal ürettiğinde kâr maksimizasyonunu sağlamaktadır.
Cevap, B seçeneğidir.
4. A şağıdakilcrden hangisi tekelci rek a b et firm aların ın piyasa gücüne sa-

hip olduğunun b ir göstergesidir?
A) Piyasa giriş çıkışın serbest olması
B) M alların heterojen olması
C) Reklam giderlerinin yüksek olması
D) Talep eğrilerinin negatif eğimli olması
E) Batık maliyetlerinin olmaması
Çözüm : Tekelci rekabet piyasasında firmanın talep eğrisi, tıpkı tekelci firmanın
talep eğrisi gibi negatif eğimlidir. Tekelci rekabetçi firm a mal farklılaştırmasını
başarabildiği ölçüde malın fiyatını belirleme gücüne (tekel gücüne) sahip ol-
maktadır. Firmanın fiyatı belirleme gücü; yani tekel gücü arttıkça talep eğrisinin
esnekliği azalmakta; tekel gücü azaldıkça talep eğrisinin esnekliği artmaktadır.
19
/ Tekel gücünün sıfır olduğu, firm anın malın fiyatım veri olarak kabul ettiği,
firm anın fiyatı belirlem e gücünün olmadığı tam rekabet piyasasında'talep eğ-
risinin esnekliği tonsuzdur.
/ Mal farklılaştırmasını başaran tekelci rekabetçi firma tıpkı; tekelci bir firma
gibi negatif eğimli talep eğrisine sahiptir. Ancak esnekliği tekelci firm anın ta-
lep eğrisine göre daha yüksektir.
✓ Tekelci firm anın talep eğrisi, piyasa talep eğrisinin kendisi; olduğu için nega-
tif eğimlidir. Tekelci firm anın talep eğrisinin esnetkliği, tekcfeı rekabetçi fir-
manın talep eğrisinin esnekliğinden daha düşüktür. Dolayısıyla eğimi daha
yüksektir.
Şekilde tam rekabet, tekel ve tekelci rekabet piyasasında faaliyet gösteren firm a
talep eğrilerinin eğimlerinden yola çıkarak nasıl tespit edilebileceği gösterilmek-
tedir.
-----Tam Rekabet Piyasası
Tckelci Rekabet Piyasası

Takal Piyasası
0 O
Cevap, D seçeneğidir.
I.
5. Bir tüketici için X malının marjinal faydası 0,8, Y malının marjinal fayda-
sı 2’dir.
T atm in düzeyi sabit kalm ak koşuluyla X m alının tüketilen m ik tarın ı 1
b irim a rtırm a k isteyen tüketici nasıl davran m alıd ır?
A) 2,5 birim daha fazla Y malı tüketilmelidir.
B) 2,5 birim daha az Y malı tüketilmelidir.
C) 0,4 birim daha fazla daha fazla Y malı tüketilmelidir.
D) 0,4 birim daha az Y malı tüketilmelidir.
E) 0,4 birim daha fazla X mah tüketmelidir.
.Çözüm: Tatmin düzeyi sabit kalmak koşuluyla mallardan birinin tüketilen m ik-
tarı arttırıldığında diğerinin miktarının ne oranda azaltılması gerektiğim göste-
ren orana Marjinal İkame Oranı (MÍO) denilmektedir. Dolayısıyla soruda mar-
jinal ikame oram sorulmaktadır.
20
Mikro İktisat
MİO ■ AY şeklinde ifade edilmektedir. Ancak soruda mal tüketimlerindeki

AX
mutlak değişmeler verilmediği için bu formül ile sonuca ulaşmak m ümkün değil-
dir. Diğer taraftan, marjinal ikame oram, aynı zamanda X malının marjinal fayda-
sının Y malının marjinal faydasına oranı şeklinde de ifade edilmektedir. Yani,
M to = û x ~ M y *
AY M Uy
Soruda X malının ve Y m alının marjinal faydası verildiğine göre oranlanarak tü-
keticinin X malı tüketimini 1 birim arttırması durumda Y malı tüketimini ne ka-
dar azaltması gerektiği bulunabilir
MUK = 018 = o ,4
MU y 2
Buna göre, tüketici X malı tüketimini bir birim arttırdığında tatmin düzeyinin sa-
bit kalabilmesi için Y malının tüketimi 0,4 birim azaltmalıdır.
N ot: Mallardan birinin tüketilen miktarı arttırıldığında aynı tatmin düzeyinde
kalabilmek için diğer malın tüketilen miktarını azaltmak gerektiği olgusundan
dolayı marjinal ikame oram daima negatif değerler alır.
6?) Rekabetçi piyasada faaliyet gösteren bir firm a için sermayenin marjinal ve-
rimliligi M P k = 4K I/2 fonksiyonu ile temsil edilmektedir. Firmanın ürettiği
ürünün fiyatı 2, emeğe ödenen saat başına ücret ise 4 ’tür.
B u n a göre, firm a k l n n ı m aksim ize edebilm ek İçin ne k a d a r serm aye
k u llan m alıd ır?
A) 12 B) 4 C) 6 D) 8 E) 16
Çözüm : Faktör piyasasında denge koşulu

M RP - M FC
Bu eşitlikte veriler yerine konulursa, sermayenin marjinal faktör maliyeti 4 ’tür.
Sermayenin marjinal ürün hasılatı verilmemiştir. Ama soruda verilen sermayenin
marjinal verimliğinden yola çıkarak marjinal ürün hasılatı bulunabilir. MRPK
şeklinde ifade edilen sermayenin marjinal ürün hasılatı ise, sermayenin maıjinal
fiziki ürünü ile marjinal hasılanın çarpımına eşittir.
M RP k = M P k x MR
Piyasa türünün tam rekabetçi bir piyasa olduğu belirtildiği için tam rekabet pi-
yasasında maıjinal hasılatın fiyata eşit (M R = P )olduğu hatırlanmalıdır.
21
Ceteris Paribus: İktisat Sorulan
MRP k - M P k x MR
MRPk = 4K I/2 x 2
MRP k = 8 K -'«
Eşitliğin her iki tarafı tamamlandığına göre firm anın kânnın maksimize edebil-
mek için ne kadar em ek istihdam etmesi gerektiği bulunabilir:
m r pk - m f c
8K.2 » 4
_8_ = 4
ı
KJ
410 «= 8
ı
KJ = 2
YîC = 2
W = 2 2
K=4
7. Piyasa arz eğrisinin p = 4 + Q fonksiyonuna eşit olduğu bir durumda,

piyasa fiyatı 12 ise üretici artığı kaç olur?
A) 50 B) 64 C) 32 D) 70 E) 48
Çözüm : Üretici artığı, bir üreticinin bir malı üretmeye razı olduğu en düşük fi-
yat ile piyasada oluşan fiyat arasındaki farktır. Şekilde Üretici arttığı, P0, E q , P j
üçgenin alanına (taralı alan) eşittir. Dolayısıyla bu üçgenin alanını bulabilmek
için P0, Q0, P| değerlerine sahip olmak gerekmektedir. Piyasa fiyatı olan P0 so-
ruda 12 olarak verilmiştir. Bu değer p ■= 4 + Q fonksiyonunda yerine konuldu-
ğunda satılan yada üretilen miktar olan Q değeri de bulunabilir.
P =» 4 + Q P «=* 12 ise
12 =■4 + Q
Q => 8
Geriye P | değerini bulmak kalmıştır. P 1 değerinin üstündeki fiyat düzeyleri için
üretici üretim yapmaya razı olduğu için verilen fonksiyonda (Q) değeri yerine sı-
fır yazıldığında P ( değerine ulaşılabilir. Yani, P, fiyatından hiç üretim yapılma-
yacaktır.
22
Mikro İktisat
P *= 4 + Q Q = Oise
P=4+ 0
P=4
Fiyat 4 olduğunda üretici üretim yapmaya razı değildir, Dolayısıyla P( değeri 4 ’e
eşittir.
flrfc.lcl rantı - (İV P'> 9 -'. - 1 1 . “ -3 2

2 . 2 2
Cevap, C seçeneğidir.
8. Ü retim de k u llanılan iki girdinin tam ikam e olduğu varsayım ı altın d a

girdilerden b irin in fiyatı diğerinin fiyatından d ah a düşükse, m aliyetini
m inim ize etm ek isteyen firm a ile İlgili aşağıdaki ifadelerden hangisi
d o ğ ru d u r?
A) Firma sadece fiyatı düşük olan girdiyi kullanır.
B) Firma her iki girdiyi de kullanır. Ancak tam ikame oldukları için hangi
oranda kullanacağı firmanın teknoloji düzeyine bağlıdır.
C) Firm a her iki girdiden de eşit miktarlarda kullanır.
D) Firma her iki girdiden de pozitif miktarlarda kullanırken, fiyatı düşük
olan girdiyi daha fazla kullanır.
E) Firma her iki girdiden de pozitif miktarlarda kullanırken, fiyatı yüksek
olan girdiyi daha fazla kullanır.
Ç özüm : İki girdinin tam ikame olduğu durumda firm a maliyet minimizasyonu-
na gidiyorsa sadece fiyatı düşük olan girdiyi kullanmak suretiyle üretimi gerçek-
leştirecektir. Zira, girdiler birbirinin yerine tam olarak kullanılabilmektedir.
Cevap, A seçeneğidir.
23
9. Bir piyasadaki talep fazlasının piyasaya dışarıdan bir mttdahaie olm a-

dan ortadan kalkabilmesi için aşağıdakilerden hangisinin gerçekleşme-
si gereklr7
A) Malın fiyatının düşmesi
B) Malın fiyatının artması
C) Devletin taban fiyat belirlemesi
D) Devletin tavan fiyat belirlemesi
E) M alın fiyatı sabit kalırken tüketicilerin gelirlerinin azalması
Çözüm : Piyasa dengesi kararlı bir dengedir. Bir dengesizlik olm ası durumunda
dışarıdan müdahale olmaksızın dengeye gelinecektir, örneğin, talep fazlası ol-
ması durumunda malın fiyatı artar ve talep fazlası ortadan kalkar. Tersine, arz
fazlası olması durumunda malın fiyatı düşer ve arz fazlası ortadan kalkar.
10. Kayıtsızlık eğrisi üzerinde, mallardan birinin tüketimi artırıldığında

fayda düzeyini sabit tutmak için diğer mabn tüketilen miktarının ne ka-
dar azaltılması gerektiğini ifade eden orana ne denir?
A) Marjinal dönüşüm oranı B) Marjinal ikame oranı
C) Marjinal teknik ikame oranı D) Üretim olanakları eğrisi
E) Pareto üstün durumu
Çözüm : Kayıtsızlık eğrisi üzerinde, mallardan birinin tüketimi artırıldığında

fayda düzeyini sabit tutm ak için diğer malın tüketilen m iktarının ne kadar azal-
tılması gerektiğini ifade eden orana maıjinal ikame oram denilmektedir.
11. Herhangi bir A malına ait arz eğrisi sola, talep eğrisi de sağa kayıyorsa
bu durumda denge üretim ve fiyat düzeyi hakkında ne söylenebilir?
A) Denge fiyatı değişmez, üretim miktarı artar.
B) Denge fiyatı artar, üretim m iktan düşer.
C) Denge fiyat ve m iktan artar.
D) Denge fiyat ve üretim m iktan azalır,
E) Denge fiyatı yükselir, miktar hakkında kesin bir şey söylenemez.
Çözüm : Bu durumun sonuçlan şu şekilde ifade edilebilir:
24
Mikro iktisat
✓ Arz eğrisi sola kaydığında denge fiyatı yükselir, denge Üretim miktarı azalır.
✓ Talep eğrisi saga kaydığında denge fiyatı yükselir, denge üretim miktarı ar-
tar.
Dikkat edilirse hem talep hem de arz eğrisindeki değişmeden dolayı denge fiya-
tı yükselmektedir. Dolayısıyla denge Fiyatının kesin olarak yükseleceğini söyle-
mek mümkündür. A ncak miktar konusunda üç ayrı durum söz konusudur:
✓ Arz eğrisindeki sola kayma, talep eğrisindeki sağa kaymadan büyükse, den-
ge fiyatı yükselirken, dense üretim miktar, arahr. (Bakınız I numaralı şekil)
✓ A rz eğrisindeki sola kayma, talep eğrisindeki sağa kaymadan küçükse, den-
ge fiyatı yükselirken, dense üretim miktarı artar.. (Bakınız II numaralı şe-
kil)
✓ Arz eğrisindeki sola kayma, talep eğrisindeki saga kaymaya eşitse, denge fi-
yatı yükselirken, dense üretim miktarı detilm ez (Bakınız III numaralı şekil)
* v:
/ S|
/ S°
V >o.
ATS
A P t> A Q İ a pî > iQ t
12. B ir ekonom ik değişkenin b aşka b ir ekonom ik değişkene k arşı olan has-

sayltenin (duyarlılığının) ölçüsüne ne ad verilir?
A) Eğim B) M utlak değişim
C) Fırsat maliyeti D) Marjinal teknik ikame oranı
E) Elastikiyet
Çözüm : Bir ekonomik değişkenin başka bir ekonomik değişkene karşı olan du-
yarlılığı elastikiyet (esneklik) ile ifade edilmektedir. Esneklik iki değişken ara-
sındaki duyarlılığı ifade ettiği için; yani, bağımsız değişkenin bağımlı değişkeni
ne ölçüde etkilediğini ifade ettiği için farklı biçimlerde kullanılmaktadır;
✓ Bir malın fiyatı ile aynı malm talebi arasındaki ilişki, talebin fiyat esnekliği
ile ölçülmektedir, Talebin fiyat esnekliği, A malının fiyatında meydana gelen
25
bir yüzde değişimin, A malının talep edilen miktarım ne ölçüde etkilediğini

göstermektedir.
✓ Bir malın fiyatı ile diğer bir malın talebi arasındaki ilişki, talebin çapraz fi-
yat esnekliği ile ölçülmektedir. Talebin çapraz fiyat esnekliği, A malının fi-
yatında meydana gelen yüzde değişmenin, B malının talebini nasıl etkiledi-
ğini göstermektedir.Talebin çapraz fiyat esnekliğinde iki mal bulunmaktadır
ve bu mallar arasında tamamlayıcılık veya ikame ilişkisi ortaya konmaya ça-
lışılmaktadır. Talebin çapraz fiyat esnekliği pozitif ise, ilgili m allar ikame;
negatif ise, tamamlayıcı mallardır.
✓ Bir tüketicinin geliri ile talebi arasındaki ilişki, talebin gelir esnekliği ile öl-
çülmektedir. Talebin gelir esnekliği, malların niteliği hakkında fikir verm ek-
tedir. Talebin gelir esnekliği, bir tüketicinin gelirinde meydana gelen yüzde
değişmenin malın talebini nasıl etkilediğini göstermektedir. Buna göre, tale-
bin gelir esnekliği negatif olan mallar düşük mallar, pozitif olan m allar nor-
mal mal olarak nitelendirilmektedir.
✓ Bir malın fiyatı ite üretimi arasındaki ilişki, arzın fiyat esnekliği ile ölçül-
mektedir. Arzın fiyat esnekliği, A malın fiyatında meydana gelen yüzde de-
ğişmenin A malının arz edilen miktarını ne ölçüde etkilediğini gösterm ekte-
dir.
✓ Gelirde meydana gelen değişme ile vergi gelirleri arasındaki ilişki, verginin
gelir esnekliği ile ifade edilmektedir.
13. Bir sinema, öğrencilere 4 TL, yetişkinlere 8 TUden bilet satmaktadır.

Bu sinemanın uyguladığı fiyat farklılaştırması aşağıdakilerden hangisi-
dir?
A) Birinci derece (tam) fiyat farklılaştırması
B) İkinci derece fiyat farklılaştırması
C) Üçüncü derece fiyat farklılaştırması
D) Blok fiyat farklılaştırması
E) M iktarlar arası fiyat farklılaştırması
ÇOzUm:
'/ Birinci derece fivat farklılaştırması Monopolcü (tam fiyat farklılaştırması)
tüketici rantının tümünü alır. Monopolcü fiyat farklılaştırmasını yaparken tü-
keticilerin satın alm a güçlerini ve tercihlerini göz önünde bulundurarak fark-
lı fiyat uygulamasına gitmektedir.
Mikro İktisat
/ İkinci derece fjyai farklılaştırması. (M iktarlar arası farklılaştırma) M onopol-

cü. tüketici rantının bir kısmını alamaz. Elektrik, su, telefon gibi devlet m o-
nopollerinde ürünün kullanım miktarına (belirli bir ton ya da k/vv saatten son-
ra farklı fiyat uygulanması), kulamm zamanlarına, kullanıra alanlarına göre
ev ve işyeri ayrımı yaparak farklı fiyat uygulanması bu duruma örnek olarak
gösterilebilir. '
/ Üçüncü derece fivat farkUlastırması Bazı monopolcülerin üretimine farklı
talep esnekliklerine ait gruplardan talep gelebilir. Bu durumda monopolcü pi-
yasalan ayırır ve malın küçük kısmını talep esnekliği düşük olan piyasada
yüksek Fiyattan; kalan kısmım ise, talep esnekliği nispeten büyük olan piya-
sada düşük fiyattan pazarlayarak loplanTkârını maksimize eder, öğrencilere
cEHiTdûsük fiyatla bilet satılmasının nedeni, öğrencilerin bilet talebinin fiyat
esnekliğinin yüksek olmasıdır. Eger bilet fiyatları yükselirse, öğrencilerin si-
nema talebi fiyattaki vüzde de&ismedcn daha fazla düşecektir, Tersine, yetiş-
lonlere daha yüksek fiyattan bilet satılmasının nedeni, yetişkin izleyiciler için
talebinin fiyat esnekliğinin düşilk olmasıdır.
14. Arz edilen miktarın sabit olması durumunda vergi yükünün dağılımı
aşağıdakllerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
A) Verginin tamamını tüketici öder.
B) Verginin tamamını üretici öder.
C) Vergi yükü üreticiler ve tüketiciler arasında eşit olarak paylaşılır,
D) Verginin daha büyük kısmım tüketici öder.
E) Verginin daha büyük kısmını üretici öder.
Çözüm: Esneklik düzeyi arttıkça verginin yansıtılma oranı artmaktadır. Diğer
bir ifadeyle, esnekliği yüksek olan kesim esnekliği düşük olan kesime vergiyi
yansıtabilmektedir.
Verginin TUketlcI ve Üretici T arafından ö d e n e n K ıım ı
E sneklik T üketici Üretici
Arz Esnekliği * ~ Tamimim öder Hiç vergi ödemez.
A ri Esnekliği “ 0 Hiç vergi ödemez TSmammı öder.
Talep Esnekliği “ “ Hiç vergi ödemez Tamamını Öder.
Talep Esnekliği «* 0 Tamamını öder. Hiç vergi ödemez
Arz Esnekliği > Talep Esnekliği Büyük kısmını öder. Küçük kısmını öder.
Arz Esnekliği <T*lep Esnekliği Kilçük kısmını öder. Bilyük kısmını öder.
15. Uzuıı dönem ortalam a maliyet eğrisinin başlangıçta üretim arttıkça ne-
gatif eğimli olm alının nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
A) Artan marjinal getiriler B) Pozitif alan ekonomileri
C) Pozitif dışsal ekonom iler D) ölçeğe göre sabit gçtiri
E) Ö lçek ekonomileri
Ç özüm : Uzun dönem ortalama maliyet eğrisinin şekli ölçek ekonpmileri tarafın-
dan belirlenmektedir.
✓ Pozitif ölçek ekonomileri söz konusu iken, uzun dönem ortalam a maliyet eğ-
risi azalmaktadır. Yani, uzun dönem ortalama maliyet eğrisinin negatif eğim-
lidir, (Pozitif ölçek ekonomileri, ölçek ekonomileri olarak da ifade edilmek-
tedir.)
/ N egatif ölçek ekonom ileri söz konusu iken, uzun dönem ortalam a maliyet eğ-
risi artmaktadır. Yani, uzun dönem ortalama maliyet eğrisi pozitif eğimlidir.
Bu durum uzun dönem ortalam a maliyet eğrisinin şekli ölçeğe göre getiri ile de
açıklanabilir.
✓ ölçeğe göre artan getiri olması durumunda uzun dönem ortalama maliyet eğ-
risi negatif eğimlidir. Yani, uzun dönem ortalama maliyetler azalmaktadır. Öl-
çeğe göre artan getiri durumunda a + p değeri birden büyüktür.
/ Ölçeğe göre azalan getiri olması durumunda uzun dönem ortalam a maliyet
eğrisi pozilif eğimlidir. Yani, uzun dönem ortalama maliyetler artmaktadır,
ö lçeğe göre azalan getiri durumunda a-t-[J değeri birden küçüktür.
/ Ölçeğe görs sabit getiri olması durumunda uzun dönem ortalam a maliyet eğ-
risi sıfır eğimlidir. Yani, uzun dönem ortalama maliyet eğrisi yatay eksene pa-
raleldir ve değişmemektedir. ölçeğe göre sabit getiri durumunda a + P değeri
bire eşittir.
LRAC LRAC
LRAC
LRA C
% % ;
a + p -l
Pozitif N egaıif w
ö lç ek ölçek ö lç e ğ e göre
u b i t getiri
Ekonomileri Ekonomileri
ölçek Ekonomilori ve ö lç e n e G ö re G eliri ve

Uzun Dönem O n a la mâ M aliyet E jrili U iu n D ö n e m O r ta la m ı M a liy e t E ğrisi
Dışsal ekonom iler uzun dönem ortalama maliyet eğrisinin eğimini etkilemez.
Uzun dönem ortalama maliyet eğrisinin yer değiştirmesine neden olur. Diğer ta-
raftan dışsal ekonomiler sadece uzun dönem ortalama maliyet eğrisini değil, kı-
sa dönem ortalama maliyet eğrisini de etkiler. Buna göre; ,
28
Mikro iktisat
Pozitif dışsal ekonomiler olması durumunda;

/ Uzun dönem ortalama maliyet eğrisi aşağı doğru kayar.
/ Kısa dönem 'ortalam a maliyet eğrisi aşağı doğru kayar.
N egatifdışsal ekonom iler olm ası durumunda;
/ Uzun dönem ortalama maliyet eğrili yukarı doğru kayar.
✓ K ısa dönem ortalam a maliyet eğrisi yukarı doğru kayar.
Cenap, £ «ifftunggMir.
14- fMtttffi seMalgazııız ve miskete harcayan bir tüketicinin gazoz fiyatının

■Cy artman durumunda gazoza olan talebi sıratıyla ikame ve gelir etkileri-
‘ ne bağlı o h n k nasıl değişir?
Gelir Etkisi
A) Azalır Artar
B) A zalır Azalır
C) A zalır Belirsiz
D) Belirsiz Belirsiz
E) Belirsiz Azalır
Çözüm: G azozun fiyatı arttığında ikame etkisi nedeniyle talep edilen miktarın-
da bir azalma m eydana gelir. Zira, hem normal mal, hem de düşük ve gifFen mal-
lar için ikame etkisi negatiftir. Yani, ikame etkisi daima negatiftir. Gelir etkisi ise,
normal m allar İçin negatif, düşük ve giffen mallar için pozitiftir. Yani, bir malın
fiyatı yükseldiğinde gelir etkisine bağlı olarak fiyatı yükselen mal, normal bir
mal ise, talep edilen miktarı azalacak; düşük ya da giffen bir mal ise, talep edi-
len miktarı artacaktır. Ancak soruda gazozun nasıl bir mal olduğu ile ilgili bilgi
verilmediği için gelir etkisinden dolayı ortaya çıkan etki belirsizdir.
17. Malın fiyatındaki bir azalmanın ortaya çıkaracağı gelir etkisi ile İlgili
aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
A) M alın tüketilen miktarında daima ikame etkisi ile aynı yönlü bir etkiye
neden olur.
B) D üşük mal olması durumunda maluı tüketilen miktarı gelir ile aynı yön-
lü bir etkiye neden olur.
C) Giffen malı olması durumunda malın tüketilen miktarı gelir ile aynı
yönlü bir etkiye neden olur.
D) Normal mal olması durumunda malın tüketilen miktarı gelir ile aynı
yönlü bir etkiye neden olur.
E) Fiyatta b ir azalma olduğunda daima ikame etkisiyle te n yönde bir etki
olur.
29
Gelir Etkisi ikam e Etkisi G ılir Etkisi ile İkamesi Etkisi

Arasındaki İlişkinin Yönü
Negatiftir. Dalma negatiftir. İkame etkiliyle aynı yönlü bir etkiye
P» 4 M t Xd t P* 4 Px/Py 4 Xd t neden olur. -
veya ✓ Malın fiyatı düştüğünde hem ikame,
veya
Norm al hem de gelir etkiainden dolayı
PıfM4Xd4 Px t Pıt/Py t Xd 4 tüketilen mal miktarı artar.
Mal
/ Malın fiyatı arttığında hem ikame,
hem de gelir etkisinden dolayı
tüketilen mal miktarı azalır.
Poıltlfllr, Daima negatiftir. ikame etkisiyle ters yönlü bir etkiye
DQ|Uk neden olur.
Mal Px 4 M t Xd 4 P* 4 Px/Py 4 Xd t
/ Milin fiyatı düştüğünde ikame
veya veya
etkisinden dolayı tüketilen mat miktarı
Pozitif Celir P* t M 4. X d t Px t Fx/Py t Xd 4 ' artarken, gelir etkisinden dolayı azalır.
Etkili < / M tlın fiyatı arttığında ikame
Negatif etkisinden dolayı tüketilen mal miktarı
İkame Etki») azalırken, gelir etkisinden dolayı artar.
Potil(ftlr. Dalma negatiftir, İkame etkisiyle ters yöıılû bir etkiye
Glffen neden olur.
P* 4 M t Xd 4 P ı 4 Px/Py 4 Xd t
Mal / Malın fiyatı düştüğünde İkame
veya veya
etkisinden dolayı tüketilen mal miktarı
Pozitif Gelir P ı t M 4 Xd t Px t Pıt^Py t Xd 4 artarken, gelir etkisinden dolayı azalır.
Etkili > / M il m fiyatı arttığında ikame
Negatif etkisinden dolayı tüketilen mal miktarı
İkama Etkili azalırken, gelir etkisinden dolayı artar.
✓ Normal n a l durumunda, tüketilen mal miktarı üzerinde ikame etkisi ve gelir etkisi aynı yönde
işler. Hem ikame, hem de gelir etkisi negatiftir.
/ Düşük vc Giffen mal durumunda, tüketilen mal miktarı üzerinde İkame etkili ve gelir etkisi
ters yön do işler, ik im e etkisi negatifken, gelir etkisi pozitiftir.
/ Tüketilen mal miktarı üzerinde ikame etkisi ve gelir etkisi dalma aynı yönde Silemez ya da
bazen aynı yönde işler.
18. Tam rekabetçi bir firmanın normal kârıyla ilgili aşağıdaki İfadelerden
hangisi doğrudur?
A) Toplam maliyetten büyüktür, B) Toplam maliyete eşittir.
C) Toplam gelire eşittir. D) Açık maliyetlere eşittir.
E) ö rtü k maliyetlere eşittir.
Çözüm:
Normal kâr = Toplam gelir - (Açık+Örtük maliyetler) = 0
Ekonomik kftr “ Toplam gelir - (Açık+Örtük maliyetler) > O
Muhasebe kârı ■=Toplam gelir - Açık M aliyetler
30
Mikro İktisat
Üretim faktörleri mevcut kullanım alanında değil de, başka bir alanda kullanıl-
ması durumunda elde edeceği gelir, üretim faktörleri için örtük (fırsat) maliyeti
oluşturur. Bu yüzden üretici, sahip olduğu, sermaye, emek, toprak gibi üretim
faktörlerinin üretim sürecinde kullanılması durumunda fırsat maliyetini de bir
maliyet unsuru olarak ele almaktadır. Dolayısıyla normal kâr durumu,
Normal kfir = T R - (TC)
şeklinde ifade edildiği için TR = TC iken, üretici "Örtük maliyetleri” kadar bir
kâr elde etmektedir.
19. Uzun dönemde tam rekabetçi bir firmanın üretimini gerçekleştirdiği

noktada, çalıştığı kapasite düzeyi ile İlgili olarak aşağıdakilerden han-
gisi doğrudur?
A) Tam kapasite ile çalışmaktadır.
B) A şırı kapasite ile çalışmaktadır.
C) Eksik kapasite ile çalışmaktadır.
D) M aksimum kapasite ile çalışmaktadır. :
E) Kapasite düzeyini tam olarak bilmek mümkün değildir.
Ç özüm : Tam rekabetçi firm anın uzun dönem dengesinde normal kâr durumu
söz konusudur. K âr maksimizasyonu koşulu M R=M C'nin sağlandığı noktada
AR =* P = M R = M C = AC eşitliği söz konusu olacaktır. Şekil incelendiğinde kâr
maksimizasyonun sağlandığı E0 denge düzeyinin, ortalama maliyetin minimum
olduğu noktada gerçekleştiği görülecektir, Yani, firm a tam kapasite ile çalışmak-
tadır.
P MC
31
20. Bir Edgeworth değişim kutusu içinde, sözleşme eğrisi üzerinden eğri dı-
gındaki başka bir noktaya hareket edilmesi durum unda ajağıdakiler-
den hangisi gözlenmez?
A) Her iki tüketicinin durumu kötüleşebilir,
B) Her iki tüketicinin durumu kesin olarak kötüleşir.
C) Sadece b ir tüketicinin durumu kötüleşebilir.
D) Tüketicilerden birinin durumu değişmezken, diğerinin kötüleşebilir.
E) Tüketicilerden birinin durumu iyileşirken, diğerinin kötüleşebilir.
Çözüm : Edgeworth değişim kutusu için sözleşme eğrisi üzerindeki tüm nokta-
lar, Pareto optimum noktalardır. Vani, bir tüketicinin refahının artması, diğer bir
tüketicinin refahının azalması pahasına söz konusu olacaktır. Sözleşme eğrisi dı-
şındaki bir noktadan sözleşme eğrisi üzerindeki bir noktaya hareket edildiğinde
ise, bir tüketicinin refahında değişme olmazken, diğer tüketicinin refahında artış
meydana gelmektedir. Bu durumu şekil yardımıyla açık b ir biçim de görmek
mümkündür. Kutunun yatay kenarları X malını, dikey kenarlar, Y malını göster-
mektedir. Kutunun sol alt köşesi A tüketicisi için, sağ üst köşesi B tüketicisi için
başlangıç noktasıdır. Kutuda D ve E sözleşme eğrisi üzerindeki noktalardır. D o-
layısıyla D noktasından E noktasına geçildiğinde tüketicilerden birinin faydası
artarken, diğerinin faydası azalmaktadır. D noktasında A tüketicisi T}, B tüketi-
cisi N 3 kadar fayda elde etmektedir. E noktasına geçildiğinde A tüketicisinin fay-
da düzeyi T4’e çıkarken, B tüketicisinin fayda düzeyi N2'ye düşmektedir.
Sözleşme eğrisi üzerindeki bir noktadan sözleşme eğrisi dışındaki b ir noktaya

hareket edilirse, bir tüketicinin faydası aynı kalırken, diğeri azalabilir; birinin
faydası azalırken, diğer tüketicinin faydası artabilir ya da her iki tüketicinin de
faydası azalabilir. D noktasında A tüketicisi T3, B tüketicisi N 3 kadar fayda elde
eder. •
32
Mikro iktisat
✓ D noktasından K noktasına geçildiğinde A tüketicisinin faydası T4’e çıkar-

ken, B tüketicisinin faydası N [ ’e düşer.
✓ D noktasından L noktasına geçildiğinde A tüketicisinin faydası T j’de sabit
kalırken, B tüketicisinin faydası N2’ye düşer.
✓ D noktasından S noktasına geçildiğinde A tüketicisinin faydası T2’ye. B tü-
keticisinin faydası N j’ye düşer. Diğer bir ifadeyle, her iki tüketicinin durumu
da kötüleşir.
21. Rekabetçi bir firm anın kısa dönem üretim fonksiyonu Q - 10L şeklindedir.
Emeğin fiyatı 20 ve kısa dönemde firmanın sermaye kullanım ı sıfır İse,
ortalam a değişken m aliyet aşağıdakllcrden hangisine eşittir?
A) Q B) Q/20 C) 20/Q D) 1 E) 2
Çözüm : Üretim fonksiyonu Q = I0L ve kısa dönemde sermaye kullanım oranı

sıfır olan bir firm anın değişken maliyeti kullandığı emek miktarına bağlıdır. Or-
talama değişken maliyet, toplam değişken maliyetin üretim miktarına bölünme-
si ile bulunur. Buna göre,
AVC = = 2
Q 10L
Cevap, G seçeneğidir.
22. Aşağıdakilcrden hangisi marjinal teknik İkame oranı kavramını İfade

etmektedir?
A) Farksızlık eğrisi üzerinde mallardan birisinin tüketimi artırıldığında,
faydayı sabit tutm ak için diğer malm tüketiminin ne kadar azaltılması
gerektiğini
B) Eş ürün eğrisi üzerinde, üretim faktöründen birisinin kullanımı artırıldı-
ğında üretim miktarım sabit tutmak için diğer faktörün kullanımının ne
kadar azaltılması gerektiğini
C) Farksızlık eğrisi üzerinde mallardan birisinin tüketimi artırıldığında,
azalan marjinal fayda kanunun geçerli olabilmesi için diğer malın tüke-
tilen miktarının ne kadar azaltılması gerektiğini
D) Faktörlerden birisi azaltıldığında, iktisadi kân devam ettirebilmek için
diğer faktörün ne kadar artırılması gerektiğini
E) Eş ürün eğrisi üzerinde, üretim faktöründen birisinin kullanımı artırıldı-
ğında azalan verim ler yasasının işlememesi için diğer faktörün kullanı-
mının ne kadar azaltılması gerektiğini
Çözüm: Marjinal teknik İkame oranı, üretim ile İlgilidir. Dolayısıyla m arji-
nal teknik ikame oranı, eş üriin eğrisi üzerinde, faktörlerden birisinin kullanımı
artırıldığında üretim miktarını sabit tutmak için diğer faktörün kullanımının ne
kadar azaltılması gerektiğini ifade eden orandır. Eş ürün eğrilerinin orijine dış-
bükey olmasının nedeni, azalan marjinal teknik ikame oranı; azalan marjinal tek-
nik ikame oranının nedeni ise, azalan verim ler yasasıdır. Marjinal teknik ikame
oranı, şu şekilde formüle edilir:
MTlOy , - - AK - -- Vazge9ilen Faktftr

AL Yerine Konulan Faktör
Marjinal teknik ikame oranı, eş ürün eğrisi üzerinde, üretim faktöründen birisi-
nin kullanımı artırıldığında (+), üretim miktarını sabit tutmak için diğer faktörün
kullanımının belli oranda azaltılması (-) gerektiğini ifade ettiği için = - ) da-
ima negatif işaretlidir.
23. Uzun dönemde tekelci rekabetçi bir firma ile tekelci bir firm anın kSr
maksirclzasyonunu gerçekleştirdiği nokta karşılaştırıldığında aşağıda-
kllerden hangisi söz konusudur?
A) Her iki firm a için de denge üretim düzeyinde ortalama maliyet eğrisi
pozitif eğimlidir,
B) Tekelci rekabetçi firm a tam kapasite ile çalışırken, tekelci firma eksik
kapasite ile çalışmaktadır.
C) Tekelci rekabetçi firm a için ortalama gelir ortalama maliyete eşitken, te-
kelci firm a için ortalama gelir ortalama maliyetten büyüktür.
D) H er iki firm a için de malın fiyatı ortalama maliyetten büyüktür.
E) Tekelci rekabetçi firm a için marjinal gelir ortalama gelirden küçükken,
tekelci firm a için büyüktür.
Çözüm: Kâr maksimizasyonu koşulu MR = M C ’dir.

</ Hem kıs», hem de uzun dönemde aşın kâr ile çalışan monopolcü firm a için
M R = M C’nin sağlandığı noktada AR-P>AC > M C —M R ilişkisi söz konu-
sudur.
S Uzun dönemde monopolcü rekabetçi firma normal kâr ile çalışır ve
. MR = MC’nin sağlandığı noktada A R -P Â C > MC - M R ilişkisi söz konu-
sudur,
/ Hem monopolcü rekabetçi firm a (soldaki şekilde B noktası) hem de m ono-
polcü firma (sağdaki şekilde B noktası), eksik kapasite ile çalışmaktadır.
34
Mikro iktisat
/ Hem monopolcü rekabetçi firma (soldaki şekilde B noktası) hem de nıojıo-

polcü firma (sağdaki şekilde B noktası) için denge noktasında ortalama ma-
liyet eğrisi negatif eğimlidir.
Tekelci Rekabet İçin Uzan Dönem Dengesi Tekelci Firmanın Kısa Dönem Dengesi
Cevap, C seçeneğidir,
24. Üretim İmkanları eğrisinin orijine göre içbükey olmasının nedeni aşa-
ğıda kilerden hangisidir?
A) Artan marjinal dönüşüm oranı ve artan fırsat maliyeti
B) Azalan marjinal dönüşüm oranı ve azalan fırsat maliyeti
C) Artan marjinal dönüşüm oranı ve azalan fırsat maliyeti
D) Azalan marjinal dönüşüm oranı ve artan fırsat maliyeti
E) Sabit marjinal dönüşüm oranı ve sabit fırsat maliyeti
Cevap: Marjinal dönüşüm oranı, bir malın üretimi arttırıldığında aynı üretinı im-
kanları eğrisi üzerinde kalabilmek için diğer malın üretim miktarının ne kadar
azaltılacağını gösteren orandır. Su şekilde ifade edilir.
Marjinal dönüşüm oram - - -A X .? aİ1 = ------Vazgeçilen M ik t a r _

AX malı Yerine Konulan M iktar
✓ Üretim olanakları eğrisi orijine içbükey ise, artan marjinal dönüşüm oranı ve
artan fırsat maliyeti söz konusudur.
/ Üretim olanaktan eğrisi orijine dışbükey ise, azalan maıjinal dönüşüm oranı
ve azalan fırsat maliyeti söz konusudur.
S Üretim olanakları doğrusal ise, sabit marjinal dönüşüm oranı ve sabit fırsat
maliyeti söz konusudur.
35
25. Aşağıdakilcrdcn hangisi tanm ürünleri piyasasında meydana gelen fi-

yat dalgalanmalarını açıklamaktadır?
A) King K anunu
B) Dirsekli Talep Teorisi
C) Cobweb Teoremi
D) Stackelbeıg Modeli
E) Değer Paradoksu
Çözüm : Tarun ürünleri piyasasında malın talebinde meydana gelen bir değişme-
ye arzın uyum sağlaması belli bir gecikme ile meydana gelir. Bu gecikme bazı
ürünlerde bir yıl, bazı ürünlerde birkaç yıl,olabilir. Yani, talep artışı sonucunda
fiyatlarda bir artış meydana gelmesi durumunda a ra n yeni fiyatlara': uyarlanma-
sı bir dönem gecikme ile gerçekleşir. Dolayısıyla, t dönemindeki arz edilen mik-
tar, t-1 dönemindeki fiyatların fonksiyonudur.
Qs “ f (pn )
Diğer taraftan t dönemindeki talep edilen miktar, t döneminin fiyatının fonksi-
yonudur.
Q D = f(P«)
Tarımsal üretimde bulunanların her yıl hangi ürünleri, ne kadar üreteceklerine
bir yıl önceki fiyatları değerlendirerek karar vermeleri sonucunda tarımsal ürün-
lerin fiyatlarında meydana gelen dalgalanmaları açıklayan teoriye, '‘örümcek
A&ı Teoremi va da Cobweb Teoremi" denilmektedir,
Fiyat dalgalanmaları arz ve talep eğrilerinin eğimine bağlı olarak değişiklik gös-
terir. ' 11 : “ •• »•-, .
/ Arz ve talep eğrilerinin eğimi birbirine eşitse, fiyat ve miktarda meydana ge-
len dalgalanma, dönemden döneme aynı oradan değişecektir ki, buna "Sürek-
li Pahalanma " denir.
\•. I*
/ Talep eğrisinin eğimi, arz eğrisinin eğimine göre daha düşükken (talep eğri-
si, arz eğrisine göre daha yatıkken), cari fiyat herhangi bir nedenle denge fi-
yatından ayrılırsa, ilgili ürünün fiyatı yıllar itibariyle dengeye yönelecek şe-
kilde dalgalanacaktır ki, buna "Penseye Yönelik Dalgalanma “ denir.
S Talep eğrisinin eğimi, arz eğrisinin eğimine göre daha büyükken (talep eğri-
. si, arz eğrisine göre daha dikken), cari fiyat herhangi bir nedenle denge fiya-
tından ayrılırsa, ilgili ürünün fiyatı yıllar itibariyle dengeden uzaklaşacak şe-
kilde dalgalanacaktır ki, buna "Dengeden Uzaklaşan Dalgalanma“ denir.
36
t • .
•• :.‘| r fi. - .
Mikro iktisat
26. P
Bu şekle göre, piyasanın tam fiyat farklılaştırman yapan tekelel bir fir-
ma tarafından kontrol edildiği varsayılm a refah kaybı aşağıdakllerden
hangisine eşit olur?
A) ce f üçgeninin alanı B) efh üçgeninin alanı
C) cfh üçgeninin alanı D) dfg üçgeninin alanı
E) Refah kaybı olmaz
Çtizttm: Monopolcü tam fiyat farklılaştırması (Birinci derece fivat farklılaştır-
ması') yaparken tüketicilerin satın alma güçlerini ve tercihlerini göz önünde bu-
lundurarak farklı fiyat uygulamasına gitmektedir. Monopolcü, tam fiyat farklı-
laştırması yaptığında tüketici rantının tümünü alır. Bu durumu şekil yardımıyla
göstermek mümkündür.
P
Monopolcü firma, tam rekabetçi firmadan daha az üretim yapmakta ve daha

! yüksek fiyattan satmakladır. Monopolün etkinsizligini ifade eden bu duruma,
monopolün sosyal maliyeti denilmektedir. Bu durumu daha açık biçimde göster-
mek için öncelikle tam rekabet piyasasında, sonra monopol piyasasında üretim
yapıldığını varsayalım.
37
Tam Rekabet Pivasast Varsayımlı g noktasından başlayan MC maliyet eğrisi ay-

nı zamanda tem rekabet piyasasında faaliyet gösteren çok sayıda üreticinin arz-
larının toplamını gösteren endüstri arz eğrisidir. D talep eğrisi ise, piyasa talep
eğrisini ifade etmektedir. Başlangıçta denge f noktasında oluşmuş ve d fiyatın-
dan Q0 kadar mal üretilmiştir (satılmıştır). Bu durumda tüketici rantı “adf” üç-
geninin alanına; üretici rantı ise, “g d f ’ üçgenin alanına eşit olmaktadır.
Monopol Piyasası Varsayımı- Şekil monopol piyasası açısından incelendiğinde
farklı bir sonuç elde edilecektir. Bu durumda MC eğrisi tek üretici olan m ono-
polcünün arz eğrisine dönüşecektir. Denge MC** MR eşitliğinin sağlandığı “h ”
noktasında oluşacağı için Q ( kadar mal üretilip "b ” fiyatından satılacaktır. Do-
layısıyla,
✓ Malın üretilen miktarı Q0-Q 1 aralığı kadar azalmaktadır.
/ Malın fiyatı d-b aralığı kadar artmaktadır.
/ Tüketici rantı, " a d r 1üçgeni alanından, “abc” üçgenin alanına düşmektedir.
✓ Tam rekabet piyasasından monopol piyasasına geçilmesi sonucunda tüketici
rantı “bcfd” alanı kadar azalmaktadır.
✓ Tüketici rantındaki azalmanın “bcde" alanına eşit kısmı monopolcünün m o-
nopol gücü karşılığında elde ettiği kârdır. Bu monopolcüye yapılan b ir trans-
fer niteliğindedir, “efe” alanı ise, üretimin Qo-Qı kadar kısılması sonucunda
tüketici rantında meydana gelen azalmayı ifade etmektedir. Üretim azaldığı
için gelir dağılımında bir azalma meydana gelmiştir.
/ Tam rekabetten piyasasından monopol piyasasına geçildiğinde Üretici ve tü-
ketici rantı toplamında “chi” alanı kadar bir azalma meydana gelmektedir.
Dolayısıyla monopolcünün dara kaybı "chi” üçgeninin alanına eşittir.
/ Monopolcünün dara kaybını ifade eden “c h f ‘ üçgeninin, “cef” alanına eşit
kısmı tüketicilerin; "chi" alanına eşit kısmı üreticilerin gelir kaybını temsil
etmektedir.
Tam fiyat farklılaştırması durumunda, monopolcü tüketici rantının tamam ını ele
geçirmekte; yani, “a d r ’ alanının tamamına sahip olmaktadır. Monopolcü, her bir
tüketiciye ödemeye razı olduğu en yüksek fiyattan mal satarak tüketici rantını
ele geçirmektedir. Bunu yaparken, üretim miktarında bir azalmaya gitmez. D i-
ğer bir ifadeyle, üretim tıpkı tam rekabet piyasası üretimi gibi Q0 seviyesinde
gerçekleşmektedir. Dolayısıyla tam fiyat farklılaştırmasına gidildiğinde m ono-
polcü, malın tek fiyattan satıldığı durumdaki tüketici rantı ve dara kaybının ta-
mamını kâr olarak elde ettiği için tam rekabetçi endüstride yapılan üretim e eşit
bir üretim gerçekleştirilecektir. Üretim miktarında azalma gerçekleşmediği için
refah kaybı sıfır olmaktadır.
38
Mikro İktisat
27. M uz ve çağla tUkcten b ir bireyin fayda fonksiyonu U =8M Ç , m uzun fi-

yatı 2 T L ve çağlanın fiyatı da 8 T L tse, bu bireyin fayda m aksim izasyo-
nu içltı tüketm esi gereken optim um m uz-çagla oran ı k aç tır? (M: muz, Ç:
çağla miktarını göstermektedir.)
A) 1/4 B) 1/2 C) ! D) 2 E) 4
Çözüm : Tüketicinin fayda raaksimizasyonu şu şekilde gösterilebilir:
MU m „ MUç
Pm pc
Bireyin fayda fonksiyonu verildiğine göre, buradan muz ve çağla tüketiminin

marjinal faydalan türev alınmak suretiyle bulunur ve eşitlikte yerine yazılırsa op-
timum muz-çagla oram bulımur, Yukarıdaki eşitlik şu şekilde de ifade edilebilir:
MU m = P m
MUç Pç
ŞC = 2
8M 8
Ç .= 1 = > M = 4 = 4
M 4 Ç 1
28. M a rjin a l m aliyet eğrisi U şeklinde olan b ir firm an ın k ârın ı m aksim ize
eden Üretim düzeyiyle ilgili aşağıdaki İfadelerden hangisi d o ğ ru d u r?
A) Marjinal maliyetin ortalama hasılata eşit olduğu ve marjinal maliyetin
pozitif eğimli olduğu yerdedir.
B) Marjinal maliyetin ortalama hasılata eşit olduğu ve marjinal maliyetin
negatif eğimli olduğu yerdedir.
C) Marjinal maliyetin marjinal hasılata eşit olduğu ve marjinal maliyetin
D) Marjinal maliyetin marjinal hasılata eşit olduğu ve marjinal maliyetin
E) Marjinal maliyetin maıjinal hasılata eşit olduğu ve marjinal maliyetin
sabit olduğu yerdedir.
ÇözUm: Marjinal M aliyet-M arjinal Gelir Yaklaşımına göre, bir firm a için kâr
maksimizasyonunun birinci sıra koşulu MR * M C ’dir. İkinci sıra koşulu ise,
Ceteris Paribııs: İktisat Soruları
m a r j i n a l maliyetin artıyor olmasıdır. Şöyle ki, MR “ MC eşitliği marjinal mali-

yetin azaldığı ve arttığı olmak üzere iki noktada sağlanır. Ancak marjinal m ali-
yet azalırken üretimi durdurmak rasyonel olmayacaktır. Dolayısıyla üretime de-
vam edilir ve maıjinal maliyetin arttığı M C ^M R’de kâr maksimizasyonu koşulu
sağlanır. A seçeneği önemli bir çeldiricidir. Çünkü tam rekabet piyasası için kâ-
rı maksimize eden üretim düzeyine tekabül edecekti.
✓ Tam rekabet piyasası için kâr maksimizasyonunun sağlandığı noktada MC =
M R = AR = P ve M C ’nin pozitif eğimli olması koşulu söz konusudur.
/ Tekel piyasası için kâr maksimizasyonunun sağlandığı noktada M C = M R ve
M C’nin pozitif eğimli olması koşulu söz konusudur. Zira, tekel piyasasında
AR > MR'dir.
29. iki mallı bir ekonomide fiyatlar ve tüketicinin geliri % 100 arttığında
bütçe doğrusunda meydana gelccck değişiklikte ilgili aşağıdaki ifade-
lerden hangisi doğrudur?
A) Bütçe doğrusunun eksenleri kestiği değerlerde bir artış olur.
B) Bütçe doğrusunun eksenleri kestiği değerlerde bir azalma olur.
C) Bütçe doğrusunun eğimi azalabilir veya artabilir.
D) Bütçe doğrusunda herhangi bir değişiklik olmaz.
E) Bütçe doğrusu orijine olan mesafesini korur, fakat eğimi değişir.
Çözüm : Fiyatlarda meydana gelecek % 100’lük artış bütçe doğrusunun paralel

olarak sola doğru kaymasına neden olur. Paralel olarak sola kaydığı için eğimin-
de herhangi bir değişme olmaz. Diğer taraftan, gelirin % 100’lük artması, bütçe
doğrusunu paralel olarak sağa doğru kaydıracaktır. Bütçe doğrusunun paralel
olarak sağa kayması eğiminde bir değişikliğe yol açmaz. Yani, fiyatların % 100
artmasından dolayı tüketicinin reel gelirinde meydana gelen azalma, gelirin %
100 artmasından dolayı reel gelirde meydana gelen artışla giderildiği için bütçe
doğrusunda herhangi bir değişiklik olmayacaktır.
40
Mikro İktisat
30. Düşük bir mal için ikame etkisinin mutlak değeri gelir etkisinin mutlak
değerinden büyükse, bu malın talep eğrisiyle ilgili aşağıdaki ifadeler-
c) den hangisi doğruçlur7
A) Pozitif eğimlidir.
B) N egatif eğimlidir.
C) Dikey eksene paraleldir.
D) Yatay eksene paraleldir.
E) Esnekliği bire eşittir.
Çözüm ; Gelir arttığında talebi azalan mallara düşük mal denilmektedir. Düşük
mallar için gelir etkisi pozitiftir. Bir malın fiyatında düşme meydana gelirse, re-
el gelirde artış yaşanır. Ancak, malın fiyatındaki düşmeye paralel olarak maldan
satın alınmak istenen m iktar azalır. Bu tür mallara düşük mal denilmektedir. Di-
ğer taraftan, ikame etkisi hem normal mallar için, hem de düşük mallar için ne-
gatiftir. Yani, b ir malın fiyatında düşme meydana gelmesi durumunda diğer mal-
lara göre daha ucuz hale geldiği için, fiyatı düşen malın talep edilen miktarında
artış meydana gelir. Düşük bir mal için ikame etkisinin mutlak değeri gelir etki-
sinin m utlak değerinden büyükse, Pozitif G.E < Negatif l.E, ilişkisi söz konusu-
dur ve bu ma) Giffen malı olmayan bir düşük maldır (normal düşük mal).
D üşük M al Gilfen M alı

Pozitif celir etkisi söz konutudur. Pozitif gelir etkisi rtjz_konu3udur. Pozitif O.E>
Pozitif G.E< N eg atif I.E. veya P ozitif G.E> Negatif t, E.ise, Giffen mail durumu söz
N egatif l!E olduğu her ik f durumda da düşük konusudur.
mal söz konusudur.
✓ Pozitif G.E < Negatif t.E, ise, toplam etki ✓ Pozitif Q.E> Negatif l.E. ise, toQİaınetki
negatiftir, ta le p eğrisi negatif eğimlidir. pozitiftir. Talep eğrisi pozitif eğimlidir.
/ Talep kanunu geçirlidir, / Tılep kanunu geçersizdir.
/ Alışılmış talep eğrisi negatif eğimlidir. / Alışılmış talep eğrisi pozitif eğimlidir.
/ Telafi edilmiş talep eğrisi negatif eğimlidir. </ Telafi edilmiş talep eğrisi negatif eğimlidir.
Her düşük m al, Giffen Malı değildir Her Giffen Malı, düşük maldır.
‘v . .
31. Sadece iş gücünü girdi olarak kullanan tam rekabetçi bir firma İçin, İş
gücünün marjinal verimliliği MPL = 4L-°>6 ve malın fiyatı 10 ise firma-
\ / nın İş gücü talep eğrisi aşağıdakilerden hangisine eşittir?
V
A) İOL"0,6 B) 20L~°'Ğ
C) 4 0 L '0,6 D) İOOL“0,6
E) 200L"0,6
41
Çözüm : Faktör talep eğrisi negatif eğimlidir ve marjinal ürün hasılatı eğrisinin
azalan eğimli kısm ına eşittir. Firma tam rekabetçi olduğu için malın fiyatı mar-
jinal gelirine eşittir. Dolayısıyla MarİlnaLürün hasılatı:
MRP l = A IR = MRP l x MR ile

AL
Marjinal ürün deÛeri: M VPL= MPL x P Birbirine eşittir.
B u çerçevede
MRP l “ MP[_ x MR
MRPU“ 4L -0‘6 x 10
MRPL '-4 0 L '° -6 = D s
32. K ısa dönem de, aşırı k â r elde eden b ir tckelci rek a b et firm asın ın ü reti-
m ini gerçekleştirdiği nokta İle İlgili o la ra k aşağıdakllerden hangisi doğ-
ru d u r?
A) Marjinal gelir, malın fiyatına eşittir.
B) Marjinal maliyet, ortalama maliyetten küçüktür.
C) Marjinal maliyet, ortalama maliyetten büyüktür.
D) Malın fiyatı ortalama maliyete eşit, ortalama gelirden büyüktür.
E) Ortalama gelir, ortalama maliyete eşit, malın fiyatından büyüktür.
Çözüm : Monopolcü rekabet piyasasında faaliyet gösteren bir firm a, kısa dö-
nemde marjinal gelirin maıjinal maliyete eşit olduğu noktada üretimini maksi-
mize eder. Fivattam rekabet piyasasının tersine, tekel piyasasında oldufu e lti
marjinal gelirden büyüktür. Çünkü tekelci rekabetçi b ir firm anın ürününe olan
talep, azalan eğime sahiptir Firmanın ortalama maliyet eğrisi, talep eğrisinin al-
tında ise, tekelci rekabetçi firma için iktisadi kâr söz konusudur. Tekelci rekabet-
çi firm anın kısa dönem dengesinde A R -P ^ -A C > MC - M R ilişkisi söz konu-
sudur. Bu durum şekil incelendiğinde daha iyi anlaşılacaktır. Şekilde A noktası,
firm anın denge noktasını göstermektedir.
.✓ A noktasının fiyat eksenine izdüşümü alınırsa, marjinal gelir ve marjinal m a-
liyet değerleri bulunacaktır. P m o m r . A noktasına tekabül eden marjinal m a-
liyet ve marjinal gelir değerlerini vermektedir.
/ B noktasının fiyat eksenine izdüşümü alınarak, ortalama maliyet değeri bu-
42
Mikro İktisat
lunur. PAC, denge üretim düzeyine tekabül eden ortalama maliyet değerini
vermektedir. ••
/ C noktasının fiyat eksenine izdüşümü alınarak, malın fiyatı ve ortalama ge-
lir değeri bulunur. P|, denge üretim düzeyine tekabül eden ortalama gelir ve
malın fiyatını vermektedir.
/ Bu durumda şu ilişki söz konusu olmaktadır: A R mP > AC > M C - M R
T ekelci rek ab et için K ısa D önem D engesi
33. Serm aye stokunun sa b it olduğu b ir firm ad a çahşnn 1., 2., 3. vc 4. işçile-
rin m a rjin a l ü rü n leri sırasıyla 2 8 ,1 8 ,1 3 ve 8 ise, bu d ö r t işçinin üretti-
ği toplam Üriln kaç b irim d ir?
A) 28 B) 46 C) 59 D) 67 E) 68
Ç özüm : Marjinal ürün, sonuncu işçinin üretime katkısı olarak ifade edilebilir.
Marjinal ürün rakamlarını toplamak suretiyle toplam ürüne ulaşılabilir. Ancak
burada işçilerin birer birer arttığına dikkat edilmelidir. İşçiler, ikişer, üçer veya
rastgele (karışık) bir şekilde arttırılsaydı, maıjinal ürün değerlerinin toplamı,
toplam ürünü vermezdi. Bu durumda ortalama ürün ile işçi sayısı çarpılarak top-
lam ürüne ulaşılabilir.
l ?çl S»v»ı M ritnaLUrfln lap lam Ürün
1 28 28
2 18 46
3 13 59
4 8 67
43
Ceteris Paribus: iktisat Soruları
34. X m alı m ik tarın ın yatay eksende gösterildiği b ir d u ru m d a , gellr-tllke-

tim eğrisi dikey eksene p aralel ise, x m alına alt taleb in g elir esnekliği
değeri k aç tır? .
A ) -1,5 B )-l C )0 D) 1 . E) 1,5
Çözüm : Gelir tüketim eğrisi değişik gelir düzeyleri için oluşan denge noktaları-
nın geometrik yeridir. Dikey eksende Y malı, yatay eksende X malının gösteril-
diği bir durumda gelir tüketim eğrisi dikey bir görünüm arz ediyorsa, gelir artı-
şı karşısında X malının talebinde herhangi bir artış olmadığı anlamına gelir. An-
cak gelirde meydana gelen artış X malı talebinde bir azalmaya da neden olma-
maktadır. Diğer bir ifadeyle, gelirde meydana gelen değişmenin X malı talebi
üzerinde bir etkisi yoktur. X malının talebinin gelir esnekliği sıfırdır. Bu durumu
şekil yardımıyla görmek mümkündür.
Y m alı
35. A şağıdakilerdcn hangisi oligopol m odellerinin te k d c l re k a b e t m odelin-

den farklı olan b ir y ö n ü d ü r?
A) Firmaların fiyatı veri kabul etmeleri
B) Giriş engellerinin bulunmaması
C) Giriş engellerinin bulunması
D) Firmaların talep eğrisinin marjinal gelir eğrisinden büyük olması
£ ) Firmaların homojen bir ürün satmalan
Çözüm :
/ Hem oligopol modelleri, hem de tekelci rekabet piyasasında firm alar negatif
eğimli talep eğrisiyle karşı karşıyadırlar. Diğer bir ifadeyle, hem oligopol,
hem de tekelci rekabet piyasasında talep eğrisi, marjinal gelir eğrisinden bü-
yüktür. ’
Mikro İktisat
/ Tckelci rekabet piyasalarının belirgin özelliği, mal farklılaştırmasıdır. Diğer

taraftan hem farklılaştırılmış mal, hem de homojen mal satan oligopol model-
leri bulunmaktadır. .
/ Tekelci rekabet piyasasına giriş engellenmemiştir. Piyasaya giriş-çıkış ser-
besttir. Oysaki, oligopol modelleri için piyasaya girişin önünde güçlü engel-
ler bulunmaktadır.
Not; Tekelci rekabet piyasasının oligopol piyasasından farkı sorulmuş olsaydı, B
seçeneği bu durumu karşılardı. Dolayısıyla önemli birçeldiricidir.
36. K ir m aksimizasyonu yapan tckclci bir flrm a fiyatını 60 TL olarak be-

Urledlyse ve sabit olan marjinal maliyeti 15 TL İse, bu firmanın malına
İlişkin talebin fiyat esnekliği kaçtır?
A )- 0 ,4 B) - 0,8 C ) - 1,1 D )- 1 ,2 E ) - 1,33
ÇdzUm: M onopolcü firm anın marjinal gelir eğrisi, “Amoroso Robinson” formü-
lü olarak da ifade edilen formül ile bulunur.
MR = P . 1 - X
. R
Kâr maksimizasyonu koşulu M R * M C’dir.
60. 5 ^ 1 -1 5
I. e
60e- 6 0 _
e
6 0 e - 6 0 = 15e
45e - 60
e = 1.33
N ot: M onopolcü fiım a, talebin fiyat esnekliğinin birden küçük olduğu bölgede
üretim yapmaz. Zira, bu bölgede fiyatı düşürdükçe toplam hasılatı azalmaktadır.
Bu yüzden A ve B seçenekleri monopolcünün üretim yapmayı tercih etmeyece-
ği noktalardır.
45
37. Kısa dönemde, tckolcl bir firmanın kârını maksimize ettiği üretim dll-
zeyi İİe ilgili olarak ajağtdakilerden hangisi doğrudur?
A) Malın fiyatı, ortalama gelirden büyüktür.
B) Marjinal maliyet, ortalama maliyete eşittir. .
C) Ortalama maliyet, marjinal gelirden büyüktür.
D) Ortalama maliyet, marjinal gelirden küçüktür.
E) Ortalama gelir, marjinal gelire eşittir.
Ç5zikm: Tekelci firma^ piyasaya yeni firmaların girişi engellendiği için hem kı-
sa dönemde, hem de uzun dönemde aşın kâr elde etmektedir. Denge koşulu,
maıjinal gelirin marjinal maliyete eşit olduğu noktadır.;Flvnitam reka b et piva-
sasının tersine. tekel piyasasında marjinal setirden büyüktür. Çünkü tekelci bir
firmanın ürününe olan talep azalan eğime sahiptir! Tekelci bir firm anın hem kı-
sa hem de uzun dönem dengesinde A R -P > AC > M C -» M R ilişkisi söz konu-
firmanın denge noktasını göstermektedir.
/ A noktasının fiyat eksenine izdüşümü alınırsa, marjinal gelir ve m aıjinal m a-
liyet değerleri bulunacaktır. P m c - m r . a noktasına tekabül eden maıjinal ma-
vermektedir.
lir değeri bulunur. P t, denge üretim düzeyine tekabül eden ortalama gelir ve
/ Bu durumda şu ilişki söz konusu olmaktadır: A R -P > AC > M C - MR
T ekelci F irm anın K is t D önem D engesi
46
Mikro tkıisat
38. L ale yetiştirm ek am acıyla kullanılan için azalan v erim ler yasasının ge-
çerli olduğu b ir d u ru m d a, diğer değişkenler sabitken lale soğanlarının
m ik tarın ın üç k atın a çıkm asr aşağıdakilerden hangisine neden otur?
A) Ortalama maliyet değişmez.
B) Üretim miktarı azalır.
C) Üretim miktarında üç katlık bir artış meydana gelir.
D) Üretim miktarında üç kattan daha fazla artış meydana gelir.
E) Üretim miktarında üç kattan daha az artış meydana gelir.
Çözüm : Değişken girdi miktarı arttırıldıkça toplam fiziki ürün önce artarak art-
makta, sonra azalarak artmakta ve daha sonra mutlak olarak azalmaktadır. Bu
duruma azalan verim ler yasası denilmektedir. Azalan verimler yasasının işleme-
ye başladığı durumda değişken girdi miktarı üç kat arttırıldığında üretim üç kat-
tan daha az artacaktır. " ~ -»
39. Tam rek a b et piyasası koşullarında faaliyet gösteren b ir firm an ın kul-

landığı girdilerin fiyatların ın artm ası d u ru m u n d a m a rjin al m aliyet eğ-
risi vc ü retim m ik ta rın d a nasıl b ir değişm e m eydana gelir?
M a r|in a l m alivet e&risl Ü retim m ik tarı
A) Değişmez Değişmez
B) Aşağı kayar Azalır
C) Aşağı kayar Artar
D) Yukarı kayar Azalır
E) Yukarı kayar Değişmez
Çözüm : Girdilerin fiyatının artması değişken maliyetlerin artmasına neden olur.

Dolayısıyla, marjinal maliyet eğrisi yukarı doğru kayar. M arjinal maliyet eğrisi-
nin yukarı kayması sonucu oluşan yeni denge noktasında (M C ^ M R ) üretimde
azalma meydana gelir, Şekilde başlangıçta denge üretim düzeyi (MC0=MR) E0
noktasında sağlanmıştır. Firmanın kullandığı girdilerin fiyatının artması sonu-
cunda değişken maliyetlerde artış meydana gelmiştir. Dolayısıyla, maıjinal m a-
liyet eğrisi yukarı doğru kaymıştır. Yeni denge noktası (M C ,~M R )’nin sağlandı-
ğı E! noktasında oluşurken, denge üretim düzeyi Q0’dan Q |’e düşmüştür.
47
P MCj
MC0
D-AR-MR
0 Q
Qi Qo
40. Tekelci rekabet piyasasında faaliyet gösteren bir firmanın talep eğrisi,
piyasaya yeni firmaların girmesi sonucunda nasıl değişir?
A) Saga kayar. B) Sola kayar.
C) Nispeten yatay hale gelir. D) Nispeten dikey hale gelir.
E) Değişmez. ■
Çözüm: Tekelci rekabet piyasasında faaliyet gösteren bir firmanın talep eğrisi,
yeni firmaların piyasaya girmesi ile birlikte sola doğru kayacaktır. Çünkü tekel-
ci rekabet piyasasında yakın ikame mal satan çok sayıda tırm a taaiıyer göster-
mektedir. Yeni firm aların piyasaya girmesiyle birlikte faaliyet gösteren herhangi
bir firm anm piyasadaki talebi azalacağından talep eğrisi sola kayacaktır. Diğer
faraftan, yeni firm aların piyasaya girmesi sonucunda nivasa talep eğrisi daha ya-
tık hale gelecektir. ' '
41, Rekabetçi bir firmanın toplam maliyet fonksiyonun TC = 10-1- 0,4QZol-

duğu durumda malın piyasa fiyatı 10 ise, firmanın kârı kaçtır?
A) 10 B) 12,5 . C) 52,5 D) 72,5 E) 125
Çözüm : Toplam K ir şu şekilde hesaplanır:

TP = T R - T C
TR = P x Q olduğu göz önüne alınırsa, öncelikle denge üretim miktarının bulun-
ması gerekir. Denge şartı MR = M C’dir. T C ’nin türevini almak suretiyle M C ’yi
bulmak mümkündür. Diğer taraftan, tam rekabetçi bir firm a için M R=AR=P ol-
■dugu için MR, malın fiyatına eşittir.
TC = 10 + 0,4Q2 ise M C = Û,8Q’dir.
M R = MC
48
Mikro iktisat
10 = 0,8Q
Q = 12,S’dır. Denge üretim miktarı ile piyasa fiyatı çarpıldığmdaftöplam gelir
bulunacaktır.
T R - P.Q ise TR =■ 10 , 12,5 = 125
TC = 10 + 0,4Q2 ise, TC - 10 + 0.4(12,5)2 = 72,5
TP = TR - TC
TP = 1 2 5 -7 2 ,5
TP - 52,5
42. Tüketici dengesi üzerinde bulunmayan bir çocuk, tüketici dengesinin gerek-
tirdiğinden daha fazla çikolata yemekte, buna karşılık daha az bilgisayar
oyunu oynamaktadır.
Bu çocuk tüketici dengesine doğru hareket ettikçe çikolata yem ekten ve
bilgisayar oyunu o ynam aktan elde ettlgl m a rjin al fay d alar nasıl deği-
şir? (MF: maıjinal fayda)
M F ¿Ç ikolata) M F fBllglmva r Ovunu't
A) Azalır Azalır
B) Artar Artar
C) A rtar Azalır
D) Azalır Artar
E) Değişmez Değişmez
ÇözUm: Tüketici dengesinin sağlandığı noktada, kayıtsızlık eğrisi bütçe doğru-
suna teğet olmaktadır. Denge noktasında malların maıjinal faydalarının birbiri-
ne oranı, fiyatlarının birbirine oranına eşittir. Diğer bir ifadeyle, her mala harca-
nan son liraların marjinal faydalan birbirine eşit olduğunda denge sağlanmakta-
dır. Bu durumu çok sayıda mal için şu şekilde formüle etmek mümkündür:
MUx ^ MUy _ ............„ MUn
Px Py Pn
Bu durumda, her malın marjinal faydası sıfır olunca değil, her mala harcanan
son liraların marjinal faydalarının birbirine eşit olduğu noktada denge sağlan-
maktadır. Bu çerçevede çocuğun dengeye doğru hareket edebilmesi için yediği
çikolata miktarını azaltması, oynadığı bilgisayar oyununu arttırması gerekmek-
tedir. Çocuğun yediği çikolata miktarı azalırken çikolata yemenin maıjinal fay-
dası artmakta; diğer taraftan, oynadığı bilgisayar oyunu miktarı artarken bilgisa-
yar oyununun m aıjinal faydası azalmaktadır.
49
Ceteris Paribus: iktisat Sorulan
43. Aşağıdakilcrdcn hangisi denge Üretim düzeyinin sağlandığı durumda,

tanı rekabetçi, monopolcü ve monopolcü rekabetçi firm a İçin aynıdır?
A) Kapasite düzeyi aynıdır.
D) Malın fiyatı, ortalama gelire eşittir.
C) Ortalama gelir, ortalama maliyete eşittir.
D) Marjinal gelir, ortalama gelire eşittir.
E) Marjinal maliyet, ortalama maliyete eşittir.
Çözüm:
Hangi piyasa türü olursa olsun, malın fiyatı ortalama gelire eşittir. Bu durumu
şu şekilde ifade etm ek mümkündür:
A R = m = ? ^ = p
Q Q
44. Telafi edilmiş talep eğrisi İle ilgili aşağıdaki İfadelerden hangisi doğrudur?
A) Pozitif gelir etkisinin negatif ikame etkisinden büyük olduğu durumda
pozitif eğimlidir.
B) Daima negatif eğimlidir.
C) Yalnızca gelir etkisini yansıtır.
D) Toplsm etkiyi yansıtır.
E) Daima alışılmış talep eğrisinden daha büyük eğime sahiptir.
Çözttm:
Telafi edilmiş lalep eğrisine ulaşabilmek için yalnızca ikame etkisini göz önünde
bulundurmak, gelir etkisini elimine etmek gerekmektedir. îkame etkisi ise, daima
negatif eğimli olduğu için telafi edilmiş talep eğrisi daima negatif eğimlidir.
50
Mikro İktisat
51
T elifi Edilm iş Talep E Jrlıl Alışılmış Talep Eğrisi
Normal rnalltr İçin negâtif eğimlidir. Normal mallar için negatif eğimlidir.
S Telafi edilmiş talep eğrisinin eğimi, / Alınılmış talep eğrisinin eğimi, telafi
alışılmış talep eğrisinin eğiminden büyüktür. edilmiş talep eğrisinin .eğiminden küçüktür.
/ Telafi edilmiş taleD-efirisini rLCineküfii / Alışılmış talep eğrisinin esnekliği, telafi
a]ışı İmij taleri e h lin in esnekliğinden küçüktür. edilmiş talep eğrisinin esnekliğinden büyüktür.
fiiffen m»|| için negatif eğimlidir. Yani, talep Giffen malı için pozitif eğimlidir. Yani, talep
kanunu Reçellidir kanunu geçersizdir.
Düşük mal için;

/ Pozitif G.E < Negatif I.E. ise, negatif eğimli;
Düşük mal için negatif eğimlidir. Yani, talep ytfm7talep kanunu geçerlidir. Toplam etki
kanunu accerlidir ~ —- negatiftir.
</ Pozitif G.E > Negatif I.E. ise, pozitif
eğimli; yani, talep kanunu geçersizdir.
Toplam etki, pozitiftir.
Yalnızca ikame etkisini yansıtır. Hem gelir, hem de ikame etkisinin toplamı olan
toplam etkiyi yansıtır.
PozilifO .E < Negatif I.E. ise;

✓ Telafi edilmiş talep eğrisinin eğimi alışılmış talep eğrisinin eğiminden küçük, esnekliğinden
büyüktür. ■ ......... . ■■■!■■• 4 ■■
45. tk i tüketicinin y er aldığı b ir ekonom ide sözleşm e;eğrisi ü zerin d ek i b ir

noktadan, diğer b ir noktaya geçilmesi d u ru m u n d a ajağ ıd ak ilerd en
hangisi o rtaya çık ar?
A) Her iki tüketicinin durumu da kötüleşir.
B) Tüketicilerden birinin durumu kötüleşirken, diğerinin durumu daha iyi-
ye gider.
C) Her iki tüketicinin durumu da iyileşir.
D) Her iki üreticinin durumu da kötüleşir.
E) Üreticilerden birinin durumu kötüleşirken diğerinin durumu daha iyiye
gider.
Ç özüm : Başka hic kimsenin tatminini azaltmaksızın en az bir kişinin tatmininin
arttıalabildi&i durum, Pareto üstün durumdur. Bir kişinin tatminin arttırılması-
nın başka bir kişinin tatmininin azaltılmasına bağlı olduğu d u ru rn lseTFareto op-
timum durumudur. Sözleşme eğrisi üzerindeki tüm noktalarda pareto optimalité
.kriteri sağlanmıştır. Dolayısıyla, sözleşme eğrisi üzerindeki bir noktadan, diğer
noktaya geçildiğinde bir tüketicinin faydası artarken. diflerinTn faydası azalmak-
tadır
52
Mikro iktisat
46. I. Oligopol piyasasında yalnızca farklılaştırılmış mal üretilmektedir.

— II. Monopol piyasasında üretilen malın yakın ikamesi yoktur.
III. Oligopol piyasasında piyasaya giriş önemli ölçüde engellenmiştir.
IV Monopol ve oligopol piyasalarında fiyat farklılaştırması söz konusu
dur.
"N ıV Monopolcü rekabet piyasasında faaliyet gösteren firm anın talep eğrisi
m onopole göre daha esnektir.
Y ukarıdaki bilgilerden hangileri d o ğ ru d u r?
A) I, II, III B) H, III, V C) III, IV, V
D) II, III, IV E) I, II, V
Çözüm : Piyasaların talep eğrisi ile ilgili bilgiler tabloda verilmektedir:
Piyasaların Tam Monopolcü Oligopol Monopol

Ö ld ü k le ri Rekabet Rekabet
Firma sayısı Çok Çok Az TO<
Üretilen üriin Homojen Mal Homojen ya da Yakın ikamesi yok
farklılaştırması farklıla;tmlmı;
mal
Piyasaya girij Serbest Oırit engeli var Giri«_engeli var
Firmanın fiyat Yok Mil Önemli ölçüde Fiyatı firma

belirleme gücü farklılaştırması vat belirler
filçOlüide var
Firma talep Yatav ekten« Negatif eğimli Negatif eğimli Negatif eğimli
eğrili paralel Esncklii
mönöpSRU
firmanın &lep
eğrisinden
yi&tek
Fiyat Yok Yok Yok Var
farklılaştırma
sı
c r 4 CR4 - 0 CR* < % 40 CR j > % 40 C R « -% 100
60
Kuvvetli
OIİB0P0İ
C R 7>% 60
HHI HHI < 100 100 < HHI -c 1800 HHI > 1800 HHI - 10000
Örnek Tarım ürünleri Kağıt mendil S af OlitODût Doğal gaz

riaıtı petrol
üretimi
Farklılaştırılma
ÜlitODOl
Hava yolu ulacımı
53
47. Gelir tüketim eğrisi İle talebin gelir esnekliği arasındaki ilişkiyi ifade
eden aşağıdaki bilgilerden hangisi doğrudur? (Dikey eksende Y malı,
yatay eksende X malı yer almaktadır.)
A) Gelir-tüketim eğrisi dikey eksene dik bir doğru ise, talebin gelir esnek-
liği X malı için sıfırdır.
B) Gelir-tüketim eğrisi yatay eksene dik bir doğru ise, talebin gelir esnek-
liği Y malı için sıfırdır.
C) Gelir-tüketim eğrisi dikey eksene paralel ise, talebin gelir esnekliği X
malı için sıfırdır.
D) Gelir-tüketim eğrisi yatay eksene paralel ise, talebin gelir esnekliği X
malı için sıfırdır.
E) .Gelir-tüketim eğrisi pozitif eğimli ise ve dikey eksene doğru bükülüyor-
sa X malı talebinin gelir esnekliği birden büyüktür.
Çözüm : Dikey eksende Y malının, yatay eksende X malının olduğu varsayımı

altında Gelir-Tüketim Eğrisinin şekli ile talebin gelir esnekliği arasında şu şekil-
de bir ilişki bulunmaktadır.
G elir Tüketim Eğrisinin ŞekU tle Talebin Gelir
Esnekliği Arasındaki İlişki
/ Gelir tüketim eğrisi pozitif eğimli ise, her iki malda normal (üstün)
maldır. Yani her iki mal içinde talebin gelir esnekliği sıfırdan büyüktür.
/ Gelir tüketim eğrisi pozitif eğimli ise ve yatay eksene doğru bükülür-
se, X malı talebinin gelir esnekliği birden büyüktür. Y malı talebinin
gelir esnekliği de birden küçüktür.
✓ Gelir tüketim eğrisi pozitif eğimli ise ve dikey eksene doğru bükülür-
se, X malı talebinin gelir esnekliği birden küçüktür. Y malı talebinin
gelir esnekliği de birden büyüktür.
/ Gelir-tüketim eğrisi önce p ozitif sonra negatif eğimli ise, talebin ge-
lir esnekliği ilgili mal için önce pozitif sonra negatiftir.
✓ Gelir-tüketim eğrisi orijinden geçen düz bir çizgi biçiminde ise, tale-
bin gelir esnekliği bire eşittir.
✓ Gelir-tüketim eğrisi yatay eksene dik bir doğru ise (dikey eksene para-
lel), talebin gelir esnekliği X malı için sıfırdır, Gelir artışının veya a7a-
lışının talep edilen X malı miktarını değiştirmediğini göstermektedir.
/ Gelir-tüketim eğrisi dikey eksene dik bir doğru ise (yatay eksene para-
lel), talebin gelir esnekliği Y malı için sıfırdır. Gelir artışının veya aza-
lışının talep edilen Y malı miktarını değiştirmediğini göstermektedir.
54
Mikro iktisat
48. Pozitif gelir etkisinin negatif İkame etkisinden küçük olduğu bir düjttk
bir m al İçin aşağıdakllerdcn hangisi doğru d elild ir?
Y A) Talep kanunu geçerlidir
'■ O D) Hem düşiik hem normal bir maldır
C) Alışılmış talep eğrisinin esnekliği telafi edilmiş talep eğrisinin esnekli-
ğinden daha düşüktür.
D) Telafi edilmiş talep eğrisinin eğimi alışılmış talep eğrisinin eğiminden
daha küçüktür
E) Düşük m al olduğu için talep eğrisi pozitif eğimlidir.
Çözüm: Gelir, ikame ve toplam etki ile ilgili olarak alternatif durum lar tabloda
verilmiştir:
G elir E tkili İkam e Etklıl Toplam Etki

Negatiftir. Daima negatiftir. Negatiftir.
Normal
Mul P xi M î dî veya Px-LP,/Pyİ.XdT veya Pxt X d-Lveya Pxİ X „ î
PxÎ M İ X di PxÎ P x/P yîX di
Düşük Pozitiftir. Daima negatiftir. Pozitif G.E > Negatif t.E.

Mal P xİ M Î X dJ. veya P xJ.Px/PyİX dî veya ise, pozitiftir.
P„TMJ-Xdî PxTP,/PyT x di Pozitif G.E < Negatif t.E.
ise, negatiftir.
N egatif G .E. vc N egatif İkam e / Toplam etki negatiftir.
E tkilinin geçerli olduğu norm al / Talep eğrisi negatif eğimlidir.
mal / Talep kanunu geçerlidir.
/ Hem alınılmış, hem de telafi edilmiş talep eğrisi
negatif eğimlidir,
/ Alışılmış talep eğrisinin esnekliği, telafi edilmiş
talep eğrisinin esnekliğinden büyüktür.
✓ Alışılmış talep eğrisinin eğimi, telafi edilmiş talep
eğrisinin eğiminden küçüktür.
Pozitif G.E < Negatif l.E. olduğa / Toplam elki negatiftir.
lıcm düşük hem norm al mal / Talep eğrisi negatif eğimlidir.
/ Talep kanunu geçerlidir.
/ Hem düşük, hem normal maldır.
/ Hem alışılmış, hem de telafi edilmiş talep eğrisi
negatif eğimlidir.
/ Alışılmış talep eğrisinin esnekliği, telafi edilmiş
talep eğrisinin esnekliğinden küçüktür.
/ Alışılmış talep eğrisinin eğimi, telafi edilmiş talep
eğrisinin eğiminden büyüktür.
1’o zltirC .E > N ecatift.E . oldugıı S Toplam etki pozitiftir.
hem dflşflk hem GliTen Mal . / Talep eğrisi pozitif eğimlidir.
/ Talep kanunu geçersizdir.
</ Hem düşük, hem GilTen malıdır.
/ Alışılmış talep eğrisi pozitif, telafi edilmiş talep
eğrisi negatif eğimlidir.
55
Ceteris Paribus: tktisat Soruları
49. Kâr raaksimizasyonunu amaçlayan rökabetçi bir firm anın gerçckleştir-

dlğl üretim düzcyinde^şağıdakl koşullardan hangisi sağlanmalıdır?
A ) Fiyat, marjinal maliyete eşit olmalı ve maıjinal maliyet azalıyor olmalı-
dır. .
B) Fiyat, marjinal maliyete eşit olmalı ve marjinal maliyet artıyor olmalıdır.
C) M aıjinal hasılat, marjinal maliyete eşit olmalı ve marjinal maliyet eğri-
sinin eğimi sıfır olmalıdır,
D) M aıjinal hasılat, marjinal maliyete eşit olmalı ve marjinal maliyet eğri-
sinin eğimi sonsuz olmalı,
E) Marjinal hasılat, marjinal maliyete eşit olmalı ve marjinal hasılat artıyor
olmalıdır.
Çözüm': ’¡am rekabetçi bir firm a için kârmaksimizasyonunun birinci sıra koşu-
lu MR = M Ç’dlr. İkinci sıra koşulu ise, marjinal maliyetin artıyor olmasıdır. Şöy-
le ki, M R “ MC eşitliği m aginal maliyetin azaldığı (şekilde Â noktası) ve arttı-
ğı (şekilde B noktası) olmak üzere iki noktada sağlanır. Ancak marjinal maliyet
azalırken üretimi durdurmak rasyonel olmayacaktır. Dolayısıyla üretime devam
edilir ve marjinal maliyetin arttığı M C -M R ’de kâr maksimizasyonu koşulu sağ-
lanır. Bu eşitlik B seçeneğinde sağlanmaktadır. Çünkü tam rekabet piyasasında
P = AR *= MR ilişkisinden dolayı denge noktasında P = A R ™ M R = MC duru-
mu söz konusudur. Şekilde bu durumu görmek mümkîlndûr. ’
50. Marjinal hasılat eğrisini firmaya ait aşağıdaki fonksiyonların hangisin-

den türetmek mümkündür?
A) Toplam hasılat B) Toplam maliyet
C) Üretim D) Marjinal maliyet
E) Ortalama değişken maliyet
56
Mikro İktisat
Çözüm : Marjinal hasılat eğrisi, üretimde meydana gelen bir birimlik artışın top-
lam hasılada meydana getirdiği değişikliği ifade etmektedir. Toplam hasılatın tü-
revi alındığında, marjinal.hasılata ulaşılabilir.
51. B ir ta m rek a b et piyasasında arz fonksiyona Q a 16P, talep fonksiyonu

İse, Q -4 0 -4 P ’dir. Piyasa denge m ik tarı kaçtır?
A) 2 B) 20 C) 30 D) 32 E) 40
Çözüm : Denge miktarım bulmak için arz fonksiyonu ile talep fonksiyonunu
eşitleyerek öncelikle denge fiyat düzeyini bulmak; daha sonra ise, bulunan den-
ge fiyaz düzeyini denklemlerden birinde yerine koymak gerekmektedir.
Q = 16P
Q = 40-4P
16P = 40-4P
20P = 40
P=2
P değeri arz veya talep denkleminden birinde yerine yazılırsa,
Q = 40-4P
Q = 40-4(2)
Q = 32
52. K ısa dönem de o rtalam a değişken m aliyet eğrisinin U biçim inde olm ası-
nın gedeni aşağıdakilerden hangisidir?
A) ö lçeğ e göre artan getiri durumu
B) ö lçeğe göre azalan getiri durumu
C) Marjinal verimliliğin önce azalıp, sonra artması
D) Marjinal verimliliğin önce artıp sonra azalması
E) Ölmeğe göre sabit getiri durumu
ÇÖzilm: Ortalama değişken maliyet eğrisinin U biçiminde olmasının nedeni aza-

lan verimler yasasıdır. Zira, üretimde kullanılan değişken girdi miktarı arttıkça
toplam fiziki ürün önce artarak artmakta (maıjinal fiziki ürün artmakta, yani
marjinal verimlilik artmakta), değişken girdi kullanımına devam edilmesi duru-
munda toplam fiziki ürün azalarak anm akta (marjinal fiziki üriin azalmakta-
marjinal verimlilik azalmakta), değişken girdi kullanımına devam edilmesi du-
57
rumunda toplam fiziki ürün mutlak olarak azalmaktadır ki (marjinal fiziki ürün
negatif olmakta) buna Azalan Verimler Yasası denir. Verimlilik ve maliyet kav-
ramlarının zıt olduğuna dikkat edilmelidir.
53. Tüketicinin her İki Maldan da satın alarak faydasını maksimize etmesi,
aşağıdakilerden hangisi ile ifade edilir?
A) Para te optimumu
B) Birinci derece tüketici denge koşulu
C) İkinci derece tüketici denge koşulu
D) K8şe dengesi
E) Dahili denge
ÇttzUm: Tüketicinin her iki maldan da satın alarak faydasını maksimize etmesi-
ne " d a h ili d e n ç e ". sadece tek mal satın alarak faydasını maksimize etmesine
“k ö fe d e n f e s i “ adı verilmektedir.
54. Pozitif gelir etkisinin negatif İkame etkisinden küçük olduğu bir mal
İçin aşağıdakilerden hangisi doğru değildir?
7 A) Talep kanunu geçerlidir.
B) Hem düşük hem normal bir maldır

C) Alışılmış talep eğrisinin esnekliği telafi edilmiş talep eğrisinin esnekli-
ğinden daha düşüktür.
D) Telafi edilmiş talep eğrisinin eğimi alışılmış talep eğrisinin eğiminden
daha küçüktür
E) Giffen bir maldır.
Ç özüm : Giffen malı, p o z itif gelir etkisinin negatif ikam e etkisinden büyük
olduğu mallar için söz konusudur. D olayısıyla bir malın Giffen m alı olabilm e-
si hem pozitif gelir etkisine sahip olan düşük bir m al olm asını, hem de pozi-
tif gelir etkisinin negatif ikame etkisinden büyük olm asını gerektir. Bu du-
■rumda her Giffen m alı, düşük mal iken, her düşük mal G iffen m alı olm am ak-
tadır. Giffen m allar için talep kanunu geçersizdir; yani talep eğrisi pozitif
eğimlidir.
58
Mikro iktisat
DttfUk Mal Giffen Malı

P ozitif getir ctkiıl söz konusudur. Yalnızca Poîitif G.E. > Negatif I.E.
Pozitif O.E. < Negatif I.E. veya Pozitif ise, G iffen m alı durum u söz
O.E. > N egatif I.E.olduğu her iki konusudur.
durumda da düşük mat söz konusudur.
/ Pozitif G.E. < Negatif I.E. ise, toplam

etki negatiftir. Talep eğrisi negatif
N o rm a !■ eğimlidir.
Düşük M a l' / Talep kanunu geçirlidir. / Pozitif G.E. > Negatif I.E. ise,
/ Atışılmış talep eğrisi negatif eğimlidir. toptum etki pozitiftir. Talep eğrisi
/T e la f i edilmiş talep egrlti negatif pozitif eğimlidir.
OUşUk eğimlidir.
/ T a l e p kanunu g eçersiz d ir.
M al
/ Pozitif G.E. > Negatif I.E, İm , toplam /A lış ılm ış talep egrlti pozitif
etki pozitiftir. Talep eğrisi pozitif eğimlidir.
eğimlidir. / Telafi edilmiş talep eğrisi negatif
Giffen
/ Talep kanunu geçersizdir. eğimlidir.
Malı '
/ Alıştlmış talep eğrisi pozitif eğimlidir.
/T e la f i edilmiş talep eğrisi negatif
eğimlidir.
Her düşük mal Giffeıı Matı değildir. Her Giffeıı Malı, düşük maldır.
Cevap, E seçeneğidir,
55. Tam rekabetçi bir firma için kâr makslmlzasyonunun sağlandığı du-
rumda, toplam gelir (TR) ve toplam maliyet (TC) eğrileriyle ilgili aşa-
ğıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Esneklikleri eşittir,
B) Eğimleri birbirine eşittir.
C) TC eğrisi, TR eğrisini alttan keser.
D) TC eğrisi, TR eğrisini yukarıdan keser.
E) Birbirlerine daima paralel olurlar.
Çözüm: Toplam Gelir-Toplam Maliyet Yaklaşımına göre kâr maksimizasyonu

koşulu TR-TC farkının eri yüksek olduğu yerde oluşur. Şekil incelendiğinde, M
ve K noktalarının başa baş noktası (TR"TC) olduğu görülecektir. Nitekim, bu
noktalarda norm al kâr elde edilmektedir. Toplam gelir eğrisi ile toplam maliyet
eğrisi arasındaki farkın en fazla olduğu yer şekilde S noktası ile gösterilmiştir. S
noktasının eğimini bulmak içinT C maliyet eğrisine bir teğet çizilmesi gerekir. S
noktasına çizilen teğet TR eğrisine paralel olduğu için kâr maksimizasyonun
sağlandığı noktada toplam gelir ve toplam maliyet eğrilerinin eğimi birbirine eşit
olmaktadır.
59
TR TC
C seçeneği. TC eğrisinin TR eğrisini alttan kestiği K noktasında TR=TC’dir. Ya-

ni, normal kâr durumu söz konusudur.
D seçeneği. TC eğrisinin TR eğrisini yukarıdan kestiği M noktasında TR=TC’dir.
Yani, normal kâr durum u söz konusudur.
56. Patates talebinin fiyat esnekliğinin l ’den küçük olduğu bilindiğine gö-
re, kuraklık sonucunda patates arz eğrisi sola kayarsa, patates üretici-
lerinin toplam hasılatı nasıl değişir?
A) Toplam hasılat azalır.
B) Toplam hasılat artar.
C) Üretim azalırken fiyatlarda artacağı için değişmez.
D) Arz esnekliğinin eğimine bağlı olarak azalabilir, artabilir veya değişme-
yebilir.
E) Halkın patates talebinde bir değişiklik olmayacağı için değişmez.
Çözüm: Kuraklık meydana gelmesi durumunda patates arz eğrisi sola kayacak
ve yeni denge noktasında patates fiyatlarında artış meydana gelecektir. Bu duru-
mu şekil yardımıyla görmek mümkündür. Başlangıçta toplam hasılat (PxQ),
OP0E0Q0 alanına eşitken, fiyatın yükselmesi ile birlikte yeni toplam hasılat
0P ,E |Q , alanına eşit hale gelmiştir. OP0E0Q0 < 0 P |E |Q , olduğu için arz eğrisi-
nin sola kayması ile birlikte patates üreticilerinin toplam hasılatı artmıştır.
60
Mikro iktisat
Yukarıda anlatılan ilişki talebin fiyat esnekliği ile toplam hasılat arasındaki iliş-
kiye bakm ak suretiyle de çözülebilir.
Bir malın fiyatı yûk»cldlğlnde, Bir malın fiyatı dOytflğflnde

E “ 1 ise, toplam hasılat değişmez. E - 1 ise, toplam hasılat değişmez.
E < 1 ise, toplam hasılat artar. E < 1 ise, toplam hasılat azalır.
E > 1 ise, toplam hasılat azalır. E > 1 ise, toplam hasılat artar.
E ■=0 ise, toplam hasılat artar. E ■ 0 ise, toplam hasılat azalır.
57. Uzun dönemde, bir tekclci rekabet firmasının üretimini gerçekleştirdi-

ği noktada ortalama toplam maliyet eğrisinin şekli ile ilgili olarak aja-
ğıdakilerden hangisi doğrudur?
A) N egatif eğimlidir. B) Pozitif eğimlidir.
C) Minimum noktasındadır. D) Yatay eksene paraleldir.
E) Marjinal gelire eşittir.
Çözüm : Monopolcü rekabet piyasasında firm a kısa dönemde k&nm marjinal ge-
lirin marjinal maliyete eşit olduğu noktada maksimize eder ve ürettiği malı en
yüksek fiyattan satma imkanı bulur. Tam rekabet piyasasının tersine, fiyat tekel
piyasasında olduğu elbl marjinal eeürden büyüktür. Çünkü tekelci rekabetçi
bir firmanın ürününe olan talep, azalan eğime sahiptir. Diğer bir ifadeyle, tekel-
ci rekabetçi bir firm a daha fazla ürün satmak istiyorsa üriin fiyatını düşürmek
zorundadır. Tekelci rekabetçi bir firma kısa dönemde iktisadi kâr elde edebilir.
Firmanın ortalama maliyet eğrisi, talep eğrisinin altında ise, tekelci rekabetçi fir-
ma için iktisadi kâr söz konusudur.
Uzun dönemde ise, yeni firm aların piyasaya girmesi ile arzda artış meydana ge-
lir. Fiyatlar, ortalama maliyete eşit oluncaya (P=AC) kadar düşer. Tekelci reka-
61
I
i
betçi firmanın uzun dönem dengesinde AR=P«AC ilişkisi söz konusudur. Uzun
dönemde fiyat ortalama maliyete eşit olduğu için iktisadi kâr ortadan kalkar. Bu-
nunla birlikte, firm anın denge üretim düzeyi tam kapasite Üretim düzeyinin so-
lundadır. Yani, uzun dönem dengesinde tekelci rekabetçi firm a aşırı kâr elde et-
memekte; ancak üretim düzeyi ortalama maliyetin minimum olduğu tam kapasi-
te üretim düzeyinin solunda (şekilde B noktası) bir noktada olduğu için atıl ka-
pasite ile çalışmaktadır. Üretime devam etmesi durumunda belli bir noktaya ka-
dar ortalama maliyetleri düşürmesi mümkündür. Bu yüzden tekelci rekabetçi fir-
manın uzun dönem dengesinin sağlandığı noktada ortalama maliyet eğrisi nega-
tif eğimlidir. Şekif incelendiğinde tekelci rekabetçi firmanın, hem kısa hem de
uzun dönemde eksik kapasite ile çalıştığı görülecektir.
Tekelci Rekabet İçin Kısa Dönem Dengesi Tckelci Rekabet için Uzun Dönem Dengesi
58. tki Cournot düopol firm asının tepki fonksiyonları

qı *• 180 - qı ve q2 ~ 100 - 0,50qı'dir.
Firmaların kârlarını maksimize eden q,* q2* Cournot dengesi üretim
düzeyleri sırasıyla kaçtır?
A) 160, 80 B) 160, 20 C) 80, 80
D) 2 0 ,8 0 E) 120, 120
Çözüm:
q, “ 180 - q2
q, - 180 - (100 - 0,50q,)
q, = 180-100 + 0,50q,
•qr 0,50q( - 180- 100
0,50q[ - 80
q, - 1 6 0
62
Mikro İktisat
q2 = 100 - 0,50q]
q2 “ 100 - 0,50(160)
q2 * 100 - 80 ■
q2 = 20
59. Kayıtsızlık eğrilerinin orijine göre içbükey olması durumunda tükctici

dengesiyle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? (Dikey eksen-
de Y malı, yatay eksende X malı yer almaktadır.)
A) Sadece mallardan biri tüketilir.
B) H er iki mal eşit miktarda tüketilir.
C) Sadece yatay eksende yer alan mal tüketilir.
D) Sadece dikey eksende yer alan mal tüketilir.
E) Denge, kayıtsızlık eğrisinin bütçe doğrusuna teget olduğu noktada olu-
şur.
Çözüm: Kayıtsızlık eğrilerinin orijine içbükey olması durumunda tüketici tüm

geliri ile sadece mallardan birisini tüketerek faydasını maksimize eder. Diğer bir
ifadeyle, köşe çözümüne gider. Bu durumu şekil yardımıyla görmek mümkün-
dür.
Y malı Y malı
Sadece Y malının Tüketildiği Durumda Sadece X malının Tüketildiği Durumda

Köşe Dengesi Köşe Dengesi
Şekilde KL bütçe doğrusu U2 kayıtsızlık eğrisine D noktasında teğet olmaktadır.

Ancak D noktasındaki mal bileşimi tüketicinin faydasını maksimize ettiği yer
değildir. Zira tüketici L noktasındaki mal bileşimini tercih ettiğinde -b u nokta-
da yalnızca Y malından tüketmektedir- daha yüksek bir fayda düzeyini temsil
63
63. Dikey eksende talep edilen' miktarının yatay eksende gelir düzeyinin yer
aldığı bir Glftcn malına ait Engel eğrisinin şekli nasıldır?
A) Eğimi sıfır olan bir eğridir. '
B) Pozitif eğimli bir doğrudur.
C) Pozitif eğimli dışbükey b ir eğridir.
D) Pozitif eğimli içbükey bir eğridir.
E) Negatif eğimli bir eğridir.
Çözüm : Fiyatlar ve tercihler sabitken, her gelir düzeyinde satın alınan Y malı /
X malı miktarını gösteren eğriye Engel Eğrisi denir. Yani, Engel eğrisi tek bir
mal için ifade edilir. Giffen m allan pozitif gelir etkisi negatif ikame etkisinden
büyük olan mallardır. Dolayısıyla Giffen malı için gelirde bir artış olması duru-
munda tüketilen mal miktarında bir azalma meydana gelecektir. Engel Eğrisi,
Gelir-Tüketim eğrileri aracılığıyla türetilmekte ve talebin gelir esnekliği grafik-
sel olarak Engel Eğrisi ile gösterilebilmektedir.
Her Giffen malının düşük bir mal olduğu göz önüne alınırsa, düşük m allar için
gelir arttığında talep edilen mal miktarı azalacaktır. Bu durumu şekil yardım ıy-
la daha açık bir biçimde görm ek mümkündür: '1
•• isfin :
66
Mikro iktisat
(eg < 0)
Şekil, tâketilen maiın G0 gelir düzeyine kadar normal bir mal olduğunu; G0 ge-
lir düzeyinden sonra gelirde meydana gelen artışın tüketilen mal miktarını azalt-
tığını göstermektedir. Şekilde görüldüğü gibi Engel Eğrisi düşük mallar için ne-
gatif eğimlidir. -------------------- ------- - -
64. Kısa dönemde, aşın kârla çalkan tam rekabetçi bir firm a İle tekelci re-
kabetçi bir firmanın kâr malulmlzasyonunu gerçekleştirdiği nokta kar-
şılaştırıldığında aşağıdakllerden hangisi söz konusudur?
A) Her iki firm a da aşın kapasite ile çalışmaktadır.
B) Tam rekabetçi firm a için ortalama maliyet eğrisi pozitif eğimliyken, te-
kelci rekabetçi firm a için sıfır eğime sahiptir.
C) Tam rekabetçi firm a için marjinal maliyet ortalama maliyetten büyük-
ken, tekelci rekabetçi firma için marjinal maliyet ortalama maliyetten
küçüktür.
D) Tam rekabetçi firma için malın fiyatı marjinal gelire eşitken, tekelci re-
kabetçi firma için ortalama maliyete eşittir.
E) H er iki firm a için de marjinal gelir, ortalama gelire eşittir.
Çözüm : Kâr maksimizasyonu koşulu MR " M C’dir.

/ Kısa dönemde, aşırı kârla çalışan tam rekabetçi firma için M R=M C’nin sağ-
landığı noktada AR = P = M R " MC > AC eşitliği söz konusu olacaktır.
/ Kısa dönemde aşırı kâr ile çalışan monopolcü rekabetçi firma için MR =
M C’nin sağlandığı noktada A R mP>AC > M C - MR ilişkisi söz konusudur.
✓ A şın kâr eden tam rekabetçi firma aşın kapasiteyle (soldaki şekilde B nokta-
sı) çalışırken, monopolcü rekabetçi firma eksik kapasiteyle (sağdaki şekilde
B noktası) çalışmaktadır.
67
/ Aşırı kâr eden tam rekabetçi firma için denge noktasında ortalama maliyet
eğrisi pozitif eğimliyken, aşırı kâr eden monopolcü rekabetçi firm a için ne-
gatif eğimlidir.
’ Toplam Kir M C ^ Toplam Kir
' MR
Tını rekabetti Firmanın »ıırı kir durumu Tekelci Rekabetçi firmanın Kısa Dönem Deııjesi
65. Firmanın ürettiği çıktı miktarı arttıkça ortalama maliyeti dc artıyorsa

firmanın maliyetleri 11c ilgili aşağıdaki İfadelerden hangisi doğrudur?
A) Marjinal maliyet ortalama değişken maliyetten küçüktür.
B) Marjinal maliyet ortalama maliyetten küçüktür.
C) Marjinal m aliyet ortalama maliyetten büyüktür.
D) Marjinal maliyet önce azalmakta, sonra artmaktadır.
E) Ortalama değişken maliyet önce azalmakta sonra artmaktadır.
Çözüm: Şekilde görüldüğü gibi B noktasından itibaren ortalama maliyet artm a-

ya başlamaktadır. Ortalama maliyetin azaldığı bölge I. Kısım, arttığı bölge II.
Kısım olarak ifade edilmiştir.
AFC, AVC,
AC, MC MC
0
68
Mikro Ikıisaı
66. Aşağıdakilcrdcn hangisi “Mahkumların Açm azı” oyununun çözümü ile

ilgili doğru bir. bilgidir?
A) İşbirliği dengesi geçerlidir. B) Stackelberg dengesizliği geçerlidir.
C) Nash dengesi geçerlidir. D) Maksimin strateji geçerlidir.
E) Dominant strateji geçerlidir.
ÇözUm: A. W. Tucker tarafından geliştirilen ve oyun teorisinin klasik bir oyunu

olan mahkumların açmazı şu şekilde ifade edilebilir. Polis trafik ile ilgili bir suç-
tan dolayı tutukladığı A ve B kimisinin aslında hırsızlık yaptığından şüphelen-
mektedir ve hırsızlığın cezası 10 yıldır. A ncak polisin elinde yeterli delil bulun-
madığı için A ve B kişisinin trafik suçundan dolayı 1 yıl hapis yatmaları söz ko-
nusudur. Bu durumda A ve B kişisi ayrı ayrı sorgulanır ve her ikisine de şu öne-
ri yapılır:
“Soygunu itiraf et, trafik suçundan dolayı bir yıl hapis yatmaktan da kurtul, sııç
ortağın 10 yıi hapis yatsın; yani serbest kal. Ancak suç ortağında itiraf ederse,
senin itirafına ihtiyaç kalmayacağı için cezandan indirime gidilecek ve 10 yıl ye-
rine 5 yıl hapis yatacaksın,”
Bu söylenenleri şu şekilde tablo ile göstermek mümkündür;
B Kişisi
İtiraf Etmek İtira f Etmemek
İtira f Etm ek 5 5 0 10
A Kişisi itir a f Etmemek J0 0 1 J
Tabloda ilk rakamlar A kişisinin getirisini, ikinci rakamlar B kişisinin getirisini

ifade etmektedir. Bu oyunda iki strateji bulunmaktadır. Bunlardan birisi itiraf et-
mek, diğeri itiraf etmemektir. Alınacak ceza izlenecek stratejiye bağlı olarak de-
ğişecektir. Burada her iki suçlunun da rasyonel davrandığı varsayımı altında oyu-
nun çözümü şu şekilde olacaktır:
/ A kişisi itiraf ederken B kişisi de itiraf ederse, her iki şüphelide 5 ’er yıl ce-
za alacaklardır.
✓ A kişisi itiraf ederken B kişisi etmezse, A serbest kalacak, B 10 yıl ceza alacaktır.
S A kişisi itiraf etmezken, B kişisi itiraf ederse, A 10 yıl ceza alacak, B ser-
best kalacaktır.
S A itiraf etmezken B de etmezse, A ve B birer yıl ceza alacaklardır.
Benzer durum B için de geçerlidir.
Bu durumda A için B ’nin itiraf etmediği durumda en iyi strateji itiraf ederek ser-
best kalmaktır. Yine B 'nin itiraf ettiği durumda da A için en iyi strateji itiraf ede-
rek 5 yıl hapis yatmaktır.
69
B içinde aynı durum söz konusudur. B için A’nın itiraf etmediği durum da en iyi
strateji itaraf ederek serbest kalmaktır. Yine, A’nın itiraf ettiği durumda da en iyi
strateji itiraf ederek 10 yıl yerine 5 yıl hapis yatmaktır. Sonuç olarak bu oyunun
çözümü her iki şüphelinin de itiraf ederek beşer yıl ceza almasıdır.
Bu oyunda bir strateji bir oyuncu için diğer oyuncular ne yaparlarsa yapsınlar en
iyi strateji olduğu için mahkumların açmazı oyunu hakim (dominant} strateiiVi
sahiptir. Şöyle ki,~A için itiraf etmek, B ister etsin, ister etmesin en iyi strateji-
dir. B için de itiraf etmek, A ister etsin, ister etmesin en iyi stratejidir.
Bu oyunda her iki oyunca itiraf etmeme stratejisini oynasa birer yıl ceza alacak-
lardır. Ancak ayrı ayrı sorgulandıkları için işbirliği yapma şansına sahip değildir-
ler. Kaldı ki işbirliği yapma şansı verilse bile, bİrbirilerine güvenmeyerek her iki
şüpheli de itiraf etme stratejisini oynayacaktır.
67. Marjinal fayda eğrisi dikeye yakın bir görünüm arz eden bir malın es-
nekliği Uc ilgili olarak aşağıdakllerden hangisi doğrudur?
A) Esnekliği sonsuzdur. B) Esnekliği birden büyüktür
C) Esnekliği birdir D) Esnekliği birden düşüktür
E) Esnekliği sıfııdır
Çözüm : Marjinal fayda eğrisinin dikeye yakın b ir görünüm arz etmesi, marjinal
faydanın hızlı bir biçimde azaldığı anlamına gelmektedir. B ir malııi iarjinal fay-
dası hızlı bir şekilde azalıyorsa, fiyat d e v i m l erine kary ilrçili malın~duyarlılıgı
düşük olacaktır. Ördeğin fiyatın düşmesi durumunda daha fazla mal Tüketmek
istenebilir. A ncakm alın matjinal faydası hızlı bir biçimde azalıyorsa ilğilfm ahn
ek birimlerinin tüketiminden elde edilecek fayda düşük olacağı için malın tale-
bîmnTıyat esnekliği düşük olacaktır. T7" f - ; ’ ^
68. Fiyat-tUkctlm eğrisi m ik ta r eksenine d ik b ir doğru ise, talebin fiyat es-

nekliği hangi değeri alır?
A) Sonsuzdur. B) 1’den büyüktür.
C) Bildir. i-' D) l ’den küçüktür.
E) Sıfırdır.
Çözüm : Şekilde fiyat-tüketim eğrisi miktar eksenine dik bir gölünüm arz et-
■inekledir. A malının fiyatında meydana gelen bir değişme talep edilen miktarda
herhangi bir değişikliğe neden olmamıştır (Talep edilen mal miktarı A! değişme-
m iştir). Diğer bir ifadeyle A malının fiyatında meydana gelen bir düşme talep
edilen miktarda bir artışa neden olmaz iken, ödenen para miktarında bir azalma
70
Mikro İktisat
meydana gelm iştir (Mg2 < M gj). Başlangıçta diğer mallara yapılan harcama Og]
X malına yapılan harcama M g| kadardır. X malının fiyatında meydana gelen
düşme sonucunda diğer mallara yapılan harcama O g /y e çıkarken X malına ya-
pılan harcama M g2’ye düşmüştür. Dolayısıyla talebin fiyat esnekliği sıfırdır.
Diğer mallara
yapılan harcama
VJ 69. I. Firm alar homojen mal satabilirler.^

II. Firm alar heterojen mal s a ta b i lir le ^
III. Piyasaya girişte yüksek engeller b u lu n m a k ta d ır^ /
IV. Firm alar girdileri tam rekabet koşullarında satın alırlar
V Firm alar birbirlerinin kararlarından bağımsız hareket edebilirler
OLigopoİ piyasası İle İlgili yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
A) I, III, IV B) II, III, IV
C) 1, II, III, IV D) I, II, III, V
E) I, II, III
Çözüm; Oligopol piyasasının özelliklerini şu şekilde sıralamak mümkündür:
✓ Homojen (Tam oligopol) yada heterojen mal (Farklılaştırılmış oligo-
pol) söz konusu olabilir. “ ' -
/ Firm alar birbirlerinin hareketlerini göz önünde bulundurarak hareket
ederler. " 7
/ Piyasaya giriş serbest değildir. Piyasa girişin önünde yüksek engeller
bulunm aktadır 7
i)
/ Alıcı sayısı çoktur.
✓ Firmaların girdileri tam rekabet piyasası koşullarında satın aldığı var-
sayılır. -
/ Firmalar aralarında işbirliği yapabilirler.
71
Geteris Paribus: iktisat Soruları
70. Marjinal fiziki ürünün ortalama ürüne eşit vc her ikisinin de pozitif ol-
duğu durumda toplam fiziki ürün İle ilgili olarak aşağıdakilerden han-
gisi doğrudur?
A) Maksimum değerindedir. B) Artarak artmaktadır.
C) Mutlak olarak azalmaktadır. D) Azalarak artmaktadır.
E) Değeıi negatiftir,
Çözüm: Ortalama ürünün marjinal ürüne eşit olduğu noktada hem ortalama
ürün, hem de marjinal ürün pozitiftir ve üretimin birinci bölgesi burada sona er-
mektedir, Üretimin ikinci bölgesinde hem ortalama ürün hem de marjinal ürün
azalmakta, ancak pozitif değerler almaya devam etmektedirler. Dolayısıyla top-
lam ürün azalarak artmaktadır. Bu durum marjinal ürünün sıfır olduğu noktaya
kadar devam eder. Marjinal ürün sıfırken, toplam ürün maksimum olmakta, bu
noktadan sonra üretim arttırılırsa, marjinal iiriin negatif değerler alırken toplam
ürün azalmaktadır.
TPP
72
Mikro İktisat
71. Ü retim in (iç bölgesi ile ilgili olarak aşağıdnkilcrdcn hangisi d o ğ ru d u r?

A) Ortalama fiziki ürün, 1. Bölge boyunca önce artmakta, sonra azalmaktadır.
B) Marjinal fiziki.ürün, II. Bölge boyunca azalmakta ve negatif değer al-
maktadır.
C) I. Bölge boyunca toplam fiziki ürün artarak artmaktadır.
D) Ortalama fiziki ürünün maksimum olduğu noktada marjinal fiziki ürün
artmaya devam eder.
E) II. Bölge boyunca ortalama ve maıjinal fiziki ürün azalmakta ve pozitif
değerler almaktadır.
Ç özüm : ,
]. Bölge II. Bölge 111. Bölge

MPP önce artmakta, sonra MPP azalmaktadır. Ancak 11. M PP n e g a tif d e ğ e r le r
azalm ak lad ır. A zalırken Bölge bcıyunca pozitif değerler almaktadır.
A PP ’y i m a k s im u m almaktadır.
noktasında keser.
APP I. b ö lg e b o yunca 11. B ö lg e n in b a ş la n g ıç APP azalan bir seyir izler.
artmaktadır. noktajtndu APP maksimumdur. Ancak pozitif değerler nlır.
D aha sonra azalm aktadır. Yani asla n e g a tif deger
Ancak daima po zitif değer almaz.
almaktadır.
TPP, M PP’nin maksimum TPP azalarak artm aktadır. TPP mtıtluk olarak azalır.
okluğu noktaya kadar artarak
a r tm a k la , d a h a s o n ra
a z a la r a k a r tm a k ta d ır .
A PP«M PP iken I. Bölge T PP 'nin maksimum olduğu, TPP negatif değer alm ıu.
sona ermekledir M PP’nin sıfıra eşit olduğu
n o k ta d a II. B ö lg e sona
ermektedir.
Faktör kullanımını Üretim ikinci bölge içerisinde Hem değişken hem de sabit
durdurmaz. Üretime devam yapılır. faktörün ortalama verimli liSİ
edilir. azalmaktadır. Bu bölgedeki
bir faktör bileşimi seçilmez.
D eğişken ve s a b it fak tö r olm ak tlzere iki fak tö r k u llan ıld ığ ı d u r u md a ü retim ,

/ Sabit faktörün fiyatının sıfır olduğu, fakat değişken faktöre bir bedel ödendiği durumda
firm a değişken faktörün en etkin olduğu faktör bileşimini seçecektir. APP “ MPP olduğu
noktada değişken faktörün ortalama ürünü maksimumdur.
/ Değişken faktörün fiyatının sıfır olduğu, fakat sabit faktöre bir bedel ödendiği durumda
firma sabit faktörün en etkin olduğu faktör bileşimini seçecektir. Değişken faktöre bir bedel
ödenmediği için firma istediği kadar kullanacak ve sabit faktör için yapmış olduğu ödeme
karşılığında en yllksek ürünü elde etmeye çabalayacaktır. Nitekim II. Bölgenin sonunda sabit
faktörün ortalama fiziki Uriinil maksimumdur, DolayısıylaTPP’ııin maksimum ve M PP’nin
sı fı r old u ğ u noktaya k ad ar üretim e devam edecek ve fak tö r talep edecektir.
/ Her iki faktöre de bir bedel ödeniyorsa, firma II. Bölge içinde bir faktör bileşimi scçcıck
iiretime devam edccektir. II. Bölge içinde değişken faktörün ortalama fiziki ürünü azalmakta,
sabit faktörün ortalama fiziki UrUnU artmaktadır. Firmanın hangi faktör bileşimini seçeceği
faktörlerin nispi fiyatlarına bağlı olarak değişecektir.
73
Ceteris Paribus: Ikıisat Soruları
TPP
72. Bİr monopolün karşı karşıya kaldığı talep eğrisi P - 20-0,2Q ve kısa dö-
nem toplam maliyet fonksiyonu STC= 2Q + 0,3 Q2’dlr.
Buna göre, monopol dengesinde monopol gücü kaçtır?
A) 0,22 B) 8 C) 0,21 D) 0,33 E) 0,25
Çözüm : Monopolcü gücü Lerner Endeksi vasıtasıyla ölçülmektedir. Lerner E n-

deksi şu şekilde formüle edilmektedir.
Lerner Endeksi = — ~ ^ C
P
STC = 2Q + 0,3Q2 ise, SMC = 2 + 0,6Q
Monopolcünün fiyatı aynı zamanda ortalama gelirine eşittir. P= A R - 20-0,2Q
ilişkisi söz konusudur.
74
Mikro İktisat
AR = 20 - 0,2Q ise, TR = 20Q -0,2 Q2 , MR = 20 - 0,4Q şeklinde olacaktır.

Monopolcünün ortalam a gelirinin eğimi, maıjinal gelirin eğiminin iki katıdır.
M R ’yi şu şekilde de bulm ak mümkündür:
P = AR - 20 - 0,2Q =* M R = 20 - 0,4Q
Denge koşulu MR = M C olduğuna göre
20 - 0,4Q - 2 + 0,6Q
20 - 2 = 0,6Q + 0,4Q
18 = Q
Q değeri bulunduğuna göre, fiyat ve marjinal maliyeti hesaplamak suretiyle Ler-
ner Endeksi hesaplanabilir,
SMC «= 2 + 0,6Q
SMC = 2 + 0,6 (18)
SMC = 2 + 10,8= 12,8
P= 20 - 0,2Q
P = 2 0 - 0 ,2 (18)
P = 2 0 - 3 ,6
P “ 16,4
Lerner Endeksi “
P
L - L6'4 - J l A m A 6 =>0,219
16,4 16,4
L s 0,22 Cevap, A seçeneğidir.
Mal ve girdi piyasalarında tam rekabetin geçerli olduğu bir durumda

aşağıdakllerden hangisi girdiler arası k ir maksimlzasyonu koşulunu
İfade etmektedir?
A) Girdinin marjinal ürün değeri ile marjinal girdi maliyeti arasındaki ora-
nın bire eşit olması
B) Girdinin marjinal üriln hasılatının marjinal ürün değerine eşit olması
C) Girdinin marjinal ürün hasılatının marjinal girdi maliyetine eşit olması
D) Girdinin marjinal üriin değerinin yavaş biçimde azalması
E) Girdinin marjinal ürün hasılatı ile marjinal girdi maliyeti arasındaki
oranın birden büyük olması
75
Çüzüm : öncelikle marjinal ürün hasılatı ile marjinal ürUn değeri kavramlarının
birbirinden ayırt etm ek gerektiğine dikkat çekilmelidir. Marjinal ürün hasılatı;
tlave bir birim em eğin toplam hasılada meydana getirdiği değişmeye emeğin
marjinal ürün hasılatı denir.
MRPl = £ Ü L ^M P l x MR
AL
ilave bir birim sermayenin toplam hasılada meydana getirdiği değişmeye serm a-
yenin marjinal ürün hasılatı denir.
MRPk = ¿ £ 8 = MPk x MR
Marjinal ünİn değeri:

Emeğin marjinal ürünü ile malın fiyatının çarpımına emeğin marjinal ürünü
(MVPL) denir.
MVPL= MPL x P
Sermayenin marjinal ürünü ile malın fiyatının çarpımına sermayenin marjinal
ürünü (MVPK)denir.
MVPK“ MPK x P
Mal piyasasında P -M R ilişkisi geçerli olduğunda girdilerin marjinal ürün değer-
leri marjinal ürün hasılatına eşittir. Yani,
MVPL = MR.PL =M VPK = MRPK
Dolayısıyla girdiler açısından kâr maksimizasyonu koşulu, her girdinin marjinal
ürün hasılatı ile marjinal girdi maliyeti arasındaki oranın bire eşit olmasıdır.
m J L = } ya - j
MICı MICk M1Cl MICk
74. Fiyat-tükctlm eğrisi miktar eksenine dik olan bir malın üretimini ger-
{ekleştiren ve toplam gelirini maksimize etmeyi amaçlayan firm a için
aşağıdakilcrden hangisi rasyonel bir fiyat politikası olacaktır7
A) Fiyatın düşürülmesi
B Fiyatın yükseltilmesi
C) Fiyatın değiştirilmemesi
D) Fiyat değişikliğinin bir etkisi olmayacaktır.
E) Fiyatın düşürülüp üretimin arttırılması
76
Mikro İktisat
Çözüm : Fiyat-tüketinı eğrisi miktar eksenine dik bir doğıu iken, talebin fiyat es-
nekliği sıfıra eşittir.
Diğer mallara
Talebin fiyat esnekliğinin sıfıra eşit olduğu bir mal için fiyatlardaki bir düşme
toplam geliri azaltır; fiyatlarda meydana gelen yükselme toplam gelirde artışa
neden olacaktır.
BEr malın fiyatı yükseldiğinde, Bir malın fiyatı dUştügilnde

E “ 1 ise, toplam hasılat değişmez. E - 1 ise, toplam hasılat değişmez.
E < 1 ise, toplam hasılat artar. E < 1 ise, toplam hasılat azalır.
E > 1 ise, toplam hasılat azalır. E > 1 ise, toplam hasılat artar.
E “ 0 ise, toplam hasılat artar. E - 0 ise, toplam hasılat azalır.
75. Monopolcü bir firm a ürettiği mala olan talebin esnekliğini -4 olarak
tahmin etmektedir. Malın birim fiyatı 20 TL’dlr. Firmanın marjinal
maliyet fonksiyonu MC ~ 7 + 4Q İse, firmanın marjinal geliri aşağıda-
kllerden hangisidir?
A) 15 B) 5 C) 6 D) 2 E) 8
Çözüm : Tekelci bir firm anın marjinal geliri şu formülle bulunmaktadır:
MR=P. ¡-il
le!J
MR = 20
I _ İÎ
MR = 20
MR ■-6Û.
4
MR = 15 Cevap, A seçeneğidir.
77
76. Tam rekabetçi bir firmanın marjinal maliyet eğrisi M C = 4Q + 2’dir ve

firma ürettiği Ürünleri 22 TL’yc satmaktadır. Buna gBre firm anın mar-
jinal hasılası aşağıdakllerden hangisine eşittir?
A) 18 B) 22 C) 5 D) 12' E) 20
Çözilm: MR * AR = P ise M R = AR = P = 22
77. Aşağıdaki piyasa türlerinden hangisinde firmanın karşı karşıya bulun-

duğu talep eğrisi ile İlgili olarak bir belirsizlik unsuru tahlile dflhil edil-
mektedir?
A) Tam rekabet piyasası B) Monopol piyasası
C) Monopolcü rekabet piyasası D) Oligopol piyasası
E) Monopson piyasası
Ç özüm : Oligopol piyasasında, bir firm anın satış fiyatı, üretim miktarı, reklam
harcamaları gibi bir çok unsur rakip firm aların kararlarını etîcileyerek tepkile-
rine yol açmaktadır. D olayısıyla bir firm a karar vermeden önce rakiplerinin
olasTdavranışlarmı göz önünde bulundurmak zorunda İcalîr. 0 u durum , firm a-
nın karşı karşıya olduğu talep eğrisi ile ilgili olarak önem li b ir Belirsizlik un-
surunu tahlile dahil etmektedir. Doftal olarak oligopolün b ir geneFteoriüİ'tıluş-
m am akta, oligopolûn özel durum larıyla ilgili özel oligopol teorileri ele alın-
maktadır.
78. Kısa dönem ortalam a m aliyet eğrisi ite ilgili olarak aşağıdakllerden
hangisi doğru değildir?
A) N egatif eğimli olduğu bölgede artan verimlilik söz konusudur.
B) Pozitif eğimli olduğu bölgede azalan verimlilik söz konusudur.
C) Pozitif dışsal ekonomiler, aşağı doğru kaymasına neden olur.
D) Negatif dışsal ekonomiler, yukarı doğru kaymasına neden olur.
E) N egatif eğimli olduğu bölgede, öğrenme etkisi söz konusudur.
Çözüm :
/ Kısa dönem ortalama maliyet eğrisinin negatif olduğu bölgede artan ve-
rimlilik, pozitif eğimli olduğu bölgede azalan verimlilik söz konusudur
✓ Dışsal ekonomiler hem kısa hem de uzun dönem ortalama maliyet eğ-
rilerini yer değiştirmesine neden olur. Diğer bir ifadeyle pozitif dışsal
ekonomiler, hem kısa hem de uzırn dönem ortalama maliyet eğrisinin
78
Mikro iktisat
aşağı doğru kaymasına neden olurken; negatif dışsal ekonomiler hem

kısa hem de uzun dönem ortalama maliyet eğrilerinin yukarı doğru
kaymasına neden olur.
✓ Öğrenme etkisi ise, uzun dönem ortalama maliyet eğrisinin aşağı doğ-
ru kaymasına neden olur.
79. M onopolcü bir firm anın üretim yapmayı tercih etmeyeccği alan İçin
ajağıdakllerden hangisi doğru değildir?
A) Esneklik birden düşüktür
B) Marjinal hasıla negatif değerlere sahiptir
C) Toplam hasıla azalmaktadır
D) Toplam kâr azalmaktadır
E) Fiyatı düşUrmek suretiyle toplam hasılayı arttırmak mümkündür
Çöziim: Monopolcü bir firma, talep eğrisinin esnekliğinin bire eşit olduğu nok-
taya kadar fiyatı düşürmek suretiyle toplam hasılasını arttırabilir. Esnekliğin bir-
den küçük olduğu bölgede fiyatları düşürme yönünde uygulanacak politika top-
lam hasılanın (toplam hasıla ile toplam kârın faiklı kavramlar olduğu unutulma-
malıdır) düşmesine neden olacaktır. Dolayısıyla monopolcü esnekliğin bire eşit
olduğu noktada toplam hasılasını maksimize edecektir. Bu noktada aynı zaman-
da marjinal hasıla, sıfıra eşit olacaktır.
Monopol için hasıla maksimizasyonu koşulu e« l iken, MR=0 ve TR= maksi-
mumdur.
80. Ollgopol piyasası ile ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru
değildir?
A) Pür oligopol piyasasında rakip firmalar aynı fiyatı talep etmektedirler
B) Farklılaştırılmış oligopol piyasasında rakip firmalar farklı fiyat talep
edebilirler
C) Oligopolde firmalar arasındaki bağımlılık firma sayısına bağlıdır
D) Oligopolde firmalar arasındaki bağımlılık mal farklılaştırmasının dere-
cesine bağlıdır
E) Oligopolcü bir firmanın malına olaıı talep eğrisi tam olarak belirlenebi-
lir ______ i. l '
79
ÇÖ2iim: A, B, C, D seçeneklerindeki ifadeler doğrudur. Oligopol piyasasında

firmalar karar vermeden önce rakiplerinin olası davranışlarını göz Önünde bu-
lundurmak zorunda kalır. Bu durum, firmanın karşı karşıya olduğu talep eğrisi
ile ilgili olarak önemli bir belirsizlik unsurunu tahlile dahil etmektedir. Yani oli-
gopolcü firmanın malına olan talep eğrisi tam olarak belirlenemez.
81. Aşağıdakllerden hangisi monopol piyasası İçin doğru değildir?

A) MR=MC eşitliğinin sağlandığı noktada üretim yapılır
B) MR’nin sıfır olduğu noktada toplam kâr maksimumdur
C) Esnekliğin birden küçük olduğu noktada üretim yapılmaz
D) Negatif eğimli talep eğrisine sahiptir ,
E) Talep eğrisi üzerinde aşağı doğru gidildikçe esneklik azalır
Çözüm: Marjinal hasılanın sıfır olduğu noktada, Toplam Kâr değil, Toplam ha-
sıla maksimum değer alacaktır. Toplam Kâr ile Toplam Hasılanın farklı kavram-
lar olduğu unutulmamalıdır.
Toplam K ir (TP) = Toplam Hasıla (TR) - Toplam Maliyet (TC)
Toplam Hasıla (TR) = Fiyat (P) x Miktar (Q)
Toplam hasılanın, toplam kâra eşit olabilmesi için üretim maliyetinin sıfır olma-
sı gerekir, örneğin Cournot düopol modeli için bu durum söz konusudur.
82. Televizyon, bilgisayar, otomobil üretimi hangi piyasa yapısına örnek

olarak verilebilir?
C) Monopolcü rekabet piyasası D) Saf oligopol
E) Farklılaştırılmış oligopol
ÇözUm: Az sayıda firma tarafından homojen mal üretilmesi durumunda oluşan

piyasa yapısına saf oligopol adı verilmektedir. Az sayıda firma tarafından fark-
lılaştırılmış mal üretilmesi ve satılması durumunda oluşan piyasa yapısına fark-
lılaştırılmış oligopol adı verilmektedir. Saf oligopole örnek olarak alüminyum,
bakır, çimento ve ham petrol üretimi, farklılaştırılmış oligopole örnek olarak,
otomobil, televizyon, bilgisayar, hava yolu ulaşımı gösterilebilir.
80
M ikro İktisat
83. Birden fazla çıktı iireten bir firmanın çıktıları ayrı ayrı üretmesi duru-
munda birinci çıktının toplam maliyeti (TC q [) 200 TL, ikinci çıktının
toplam maliyeti (TC q 2) 400 TL’dlr. Firma çıktıları bir arada üretmesi
durumunda ise toplam maliyeti (TC q ]+ q 2) 500 TL’dir. Buna göre aşa-
ğıdakilerden hangisi doğrudur?
A) Firma çıktıları ayrı ayrı üretecektir.
B) Firma çıktıları bir arada üretecektir.
C) Negatif alan ekonomileri söz konusudur.
D) Firmanın çıktıları bir arada üretmesi ile ayrı ayrı üretmesi arasında bir
maliyet farkı söz konusu değildir.
E) Pozitif dışsal ekonomiler söz konusudur.
Çözüm: Birden fazla ürün üretmenin maliyetinin her ürünün ayrı ayrı üretilme-
si halinde oluşacak maliyetlerin toplamından farklı olması Alan Ekonomileri ile
ifade edilmektedir. Alan ekonomisinin derecesi şu şekilde bulunur:
E _ TC{Qt) + TC( Q 2) ~ T C ( Q , + Q2)

t c (q ,+ q 2)
e „ 200 + 4 0 Q -S M _ i m
" 500 500 '
Alan ekonomisinin derecesini ifade eden E, sıfırdan büyükse pozitif alan ekono-
misi, sıfırdan küçükse negatif alan ekonomisi, sıfıra eşit olması ise, birden f»2İa
ürün üretmenin maliyetinin her ürünün ayn ayrı üretilmesi durumunda oluşacak
maliyete eşit olması anlamına gelir. Buna göre iki çıktının bir arada üretilmesi
maliyetlerin % 20 düşmesine neden olur. Bunun nedenleri arasında çıktıların ay-
nı pazarlama ve yönetim giderleriyle karşılaşması yatabilir.
84. Aş ağıda kiler den hangisi ollgopol piyasasını açıklamaya yönelik birinci
grup teoriler ile İlgili olarak doğru bir ifadedir?
A) Uzlaşmacı davranışlar üzerine şekillenmişlerdir
B) Fiyat, miktar, bölge konusunda anlaşma yoluna gidebilirler
C) En yüksek kârı aralarında paylaşırlar
D) Firmalar birbirinden bağımsız hareket etmezler
E) Rekabetçi davranışların varlığı üzerine kurulmuşlardır
81
Çözüm: Oligopol teorileri ikiye ayrılır. Bunlar:

Birinci Grup Teorileri
/ Oligopolcü firmalar arasında rekabetçi davranışların varügıjlzerme kurul-
muştur.
/ Klasik modeller olarak da adlandırılırlar.
/ Firmalar birbirinden bağımsız hareket ederler.
/ Firmalar işbirliği yapmazlar.
/ Fiyat, miktar veya reklâm savaşları ortaya çıkabilir.
ikinci Grup Teoriler;
/ Oligopolcülerin uzlaşmacı davranışlarda bulunduğu varsayımı üzerine şe-
killenmiştir.
/ Oligopolcüler, fiyat, bölge, miktar ya da reklam konusunda anlaşma yolu-
na giderler.
✓ Aralarında en yüksek kârı paylaşma eğilimi içindedirler.
85. X malının tamamlayıcısı olan Y malının fiyatında bir artış olması du-
rumunda aşağıdakllerden hangisi meydana gelir?
. A) X malının talep edilen miktarı azalacak
B) Y malının talebi azalacak
C) Y malının arzı artacaktır 1
D) X malının arz edilen miktarı artacaktır
E) X malının arzı artacaktır
Çözüm: X malının tamamlayıcısı olan Y malının fiyatı artarsa;

/ Y malının talep edilen miktarı azalacak
✓ X malının talebi azalacak . i..; ı
/ Y malının arz edilen miktarı artacak - ................ —
■ - İl ’V .... I
/ X malının aızı artacaktır r*~
O
Cevap, E seçeneğidir. (
82
Mikro İktisat
86. Oligopol piyasasının teknolojik gelişmeyi hızlandırmak suretiyle İktisa-

di biiyfime üzerinde, dolayısıyla toplumsal refah Üzerinde olumlu etki-
ye sahip olduğu görüşü agağıdakllerden hangisi ile ifade edilmektedir?
A) Schumpeter-Galbraith Hipotezi
B) Coase Teoremi
C) Bergson Sosyal Refah Maksimizasyonu
D) Arrow imkansızlık Teoremi
E) Rawls Kuralı
ÇÖzfim: Oligopol piyasasında negatif eğimli talep eğrisinden dolayı P> MC iliş-
kisi söz konusu olduğu için bazı iktisatçılar tarafından monopol ve monopolcü
rekabet piyasası gibi etkinliğin sağlanmadığı ileri sürülmüştür. Buna karşılık ba-
zı iktisatçılar bu görüşe karşı çıkmışlardır. Oligppol piyasasının teknolojik geliş-'"' )
meyi hızlandırmak suretiyle iktisadi büyfime üzerinde, dolayısıyla toplumsal re- C_
fah üzerinde olumlu etkiye sahip olduğu ilerTsiinllmilştûr. Bu görüşe, Schumpe- \ .o
ier^Gâİbraİth Hipotezi denilmektedir.
87. “Tekelci Güç” ile ilgili olarak aşağıdakllerden hangisi doğrudur?

A) Firmanın, fiyatını marjinal maliyetinin üzerinde belirleycbilme gücüdür.
B) Firmanın, mal farklılaştırmasına gidebilme gücüdür.
C) Firmanın, fiyatını marjinal maliyetine eşitleyebikne gücüdür.
D) Firmanın, fiyatım ortalama değişken maliyetinin üzerinde belirleyebil-
me gücüdür.
E) Firmanın, esnekliğin birden büyük olduğu bölgede üretim yapabilme
gücüdür.
Çözüm: Tekel gücüne sahip olan bir firma aşırı kâr elde edebilecek ve dilerse
malın fiyatını belirleyebilme gücüne sahip olacaktır. Dolayısıyla firmanın fiya-
tını marjinal maliyetin üzerinde belirleyebilme gücü ‘Tekel gücü” olarak ifade
edilmektedir. Tekel gücü, Lemer Endeksi ile ölçülür.
Lemer Endeksi = P~~MC şeklinde ifade edilir.

P
P - MC ne kadar büyükse monopol gücü o kadar fazla olur. Yani, P ile MC
arasındaki fark büyüdükçe tekel gücü artar.
83
Ceteris Paribus: tktisat Sorulan
88. Pozitif gelir etkisinin negatif ikame etkisinden küçük olduğu btr mal
İçin aşağıdakllerden hangisi doğru değildir?
‘N* A) Toplam etki negatiftir.
B) Hem düşük hem normal bir maldır.
- C) Hem alışılmış, hem de telafi edilmiş talep eğrisi negatif eğimlidir.
■D) Alışılmış talep eğrisinin esnekliği, telafi edilmiş talep eğrisinin esnek-
liğinden küçüktür.
E) Alışılmış talep eğrisinin eğimi, telafi edilmiş talep eğrisinin eğiminden
küçüktür.
Çözüm: Gelir, ikame ve toplam etki ile ilgili olarak alternatif durumlar İçin 48.
sorunun çözümündeki tablaya mutlaka bakınız.
89. Aşağıdakllerden hangisi oligopol piyasasını açıklamaya yönelik birinci

grup teoriler İle İlgili olarak doğru bir ifade değildir?
A) ReTc&bAçi davranışların varlığı üzerine kurulmuştur
B) modeller olarak da adlandırılırlar.
C) PihsgJar birbirinden bağımsız hareket ederler.
D) Yalnızca miktar konusunda işbirliği yapabilirler
E) RekteVn savaşlan ortaya çıkabilir
Çözüm: Birinci Grup Teoriler olarak adlandırılan oligopol teorilerinin özellikle-

ri şunlardır:
/ Oligopolcü firmalar arasında rekabetçi davranışların varlığı üzerine kurul-
muştur.
✓ Klasik modeller olarak da adlandırılırlar.
/ Firmalar birbirinden bağımsız hareket ederler.
/ Firmalar işbirliği yapmazlar.
/ Fiyat, miktar veya reklâm savaşları ortaya çıkabilir.
Cevap, D seçeneğidir,
90. Bir tam rekabet firması için kâr makjimizasyonunun birinci sıra koşu-
lu fiyatın marjinal maliyete eşit olmasıdır.
Kâr nuksim lzasyonunun ikinci sıra koşuluna göre, kârın maksimize
olduğu üretim düzeyinde aşağıdakllerden hangisi gereklidir?
84
M ikro İktisat
A) Marjinal maliyetin azalıyor olması

B) Marjına! maliyetin artıyor olması
C) Marjinal maliyetin eğiminin marjinal hasılatın eğimine eşit olması
D) Marjinal hasılat eğrisinin eğiminin sıfır olması
E) Marjinal hasılat eğrisinin negatif eğimli olması
Çözüm: Tam rekabetçi bir firma için kâr maksimizasyonunun birinci sıra koşu-
lu MR = MC’dir. İkinci sıra koşulu ise, marjinal maliyetin artıyor olmasıdır. Şöy-
le ki MR = MC eşitliği marjinal maliyetin azaldığı ve arttığı olmak üzere iki nok-
tada sağlanır. Ancak marjinal maliyet azalırken üretimi durdurmak rasyonel ol-
mayacaktır. Dolayısıyla üretime devam edilir ve marjinal maliyetin arttığı
MC=MR’de kâr maksimizasyonu koşulu sağlanır.
91. jOUşük bir malm gelir etkisi nasıldır?

A) Pozitiftir. B) Sıfırdır. C) Negatiftir.
D) Sonsuzdur. E) Pozitif, sıfır veya negatif olabilir.
İk a m e Etlclsl (1) G e lir E tk isi (2) T o p la m E tk i

N o rm a l M al N e g atif N e g atif (1) + (1) “ N ig u tîf
D ü şü k M »! N e g atif Pozitif ( 1 ) > ( 2 ) - N « e a<tf
İ k im « M a l N e g atif P o zitif (1 )< (2 )-P o z itif
92. Aşağıdakllerln hangisinde minimum etkin ölçek her zaman sağlanır?

A) Uzun dönem marjinal maliyet minimum ise
B) Uzun dönem ortalama maliyet minimum ise
C) Kısa dönem maıjinal maliyet minimum ise
D) Kısa dönem ortalama maliyet minimum ise
E) Toplam maliyet azalan bir seyir izliyor ise
Çözüm: Minimum etkin ölçek, en düşük maliyetle üretimin sağlandığı, en etkin
üretim noktasını ifade etmektedir. Kısa dönem ortalama maliyetin minimum ol-
duğu noktada her zaman için en etkin üretim ölçeği söz konusu değildir. Bunun-
la birlikte, uzun dönem ortalama maliyet esrisinin minimum olduğu noktada her
zaman etkin üretim ölcegi sağlanmış olmaktadır.
85
93. Fiyal (p) Talep miktarı (q)

40 2
20 7
Bu bilgilere göre, bu mala ait doğrusal talep fonksiyonu aşağıdakller-
den hangisidir?
A) p=40 - 5q B) p=20- 2q C) p=40-3q
D) p=48-4q E) p=40-2q
Çözüm: Seçeneklerde verilen fonksiyonlarda “q” görülen yerlere ilgili değerle-

rin konulması suretiyle yukarıda verilen fiyat ve miktar bileşimi için talep fonk-
siyonu bulunabilir.
q = 2 ise
P=48 - 4q
P - 48 - 4{2)
P= 4 8 - 8 = 4 0
q = 7 ise, P = 48 - 4(7)
P= 48 - 28 = 20
94. Aşağıdakllcrdcn hangisi tckclcİ rekabet piyasasında faaliyet gösteren

bir firmanın zarar minimlzasyonu yapacağı üretim düzeyi ile İlgili doğ-
ra bir ifadedir?
A) Ortalama gelir - Marjinal gelir
B) Marjinal gelir = Marjinal maliyet 1 ......... ’ 1 '
• , i ■'(“i.I*■
C) Fiyat =■Toplam maliyet ,
ı . . j *‘ • >, • •’!
D) Fiyat = Ortalama gelir < ortalama maliyet
E) Marjinal gelir = Toplam gelir
Çözüm:
✓ A seçeneğinde Ortalama gelir = Marjinal gelir ilişkisi tekelci rekabet
için söz konusu olmadığı gibi bu bir denge şartı da değildir. Tekelci re-
. kabet piyasasında marjinal gelir eğrisi ortalama gelir eğrisinin altında
seyreder.
✓ B seçeneğinde Marjinal gelir = Marjinal maliyet ilişkisi denge için ge-
reklidir. Ancak zarar minimizasyonunu sorulduğu için yeterli değildir.
M ikro tktisal
✓ D seçeneğinde Fiyat “ Ortalama gelir < ortalama maliyet zarar duru-

munu yansıtmaktadırlar. Zarar durumunda aşağıdaki, şekilde görüldüğü
gibi fiyat ortalama maliyetin altındadır. Normal kâr durumunda Lse, şe-
kilde görüleceği üzere fiyat, ortalama maliyet ve ortalama gelir ilişkisi
denge üretim düzeyini göstermektedir.
✓ Aynca denge analizi yapılırken, iki yaklaşım söz konusudur. Maıjinfll
gelir-maıjinal maliyet yaklaşımı ya da toplam gelir-toplam maliyet
yaklaşımı. Dolayısıyla toplam gelir yaklaşımı için E seçeneği gibi bir
ilişki söz konusu olamaz.
(N orm al K ir)
95. B ir malın talep denklemi Q = 90-3P İken malın fiyatı 15 TL’ise, talebin
fiyat esnekliği aşagıdaldterden hangisine eşittir?
A) 0,3 B) 0,25 C) 2 D) 1 E) 2,5
Çözüm: , .
q = 9 0 -3 P
Kısa Yol:
Q = 90 - 3(15) Q = 9O 0P
Q - 9 0 -4 5
Q = 45
90 -3P = O ise
90 = 3P
P = 30
AP Q 45 45
C evap, D seçeneğidir.
87
96, Aşağıdaki dtlopol modellerinden hangisinin çözümü denge fiyat ve üre-

tim düzeyinin tam rekabet piyasası denge fiyat ve Üretim düzeyine eşit
olacağını göstermektedir?
A) Cournot modeli B) Bertrand modeli
C) Edgeworth modeli D) Chamberlin modeli
E) Svveezy modeli
Çözüm: Coumot modelindeki düopolcü firmaların birbirinin üretimlerini veri
kabul etmelerinin yerine Bertrand modelinde fiyat seviyesi veri olarak kabul
edilmiştir. Ayrıca her düopolcünün piyasa talebinin tamamını karşılayabilecek
bir kapasiteye sahip olduğu varsayılmaktadır. Firma A başlangıçta monopol iken
talebin yarısı kadar üretim yapar ve monopol fiyatından satar. B firması piyasa-
ya girdiğinde, A firmasının fiyat düzeyini değiştirmeyeceğini varsayarak kendi
fiyatını belirler. Bu durumda B firması için üç alternatif vardır. Birincisi A fir-
masının fiyat düzeyinin üstünde bir fiyat belirlemek ki bu durumda hiç mal sa-
tamaz. İkincisi A firmasının fiyat düzeyine eşit bir fiyat belirlemek ki bu durum-
da piyasa talebinin A tarafından karşılanmayan diğer yansını ele geçirir. Üçün-
cüsü A firmasının fiyat düzeyinin altında bir fiyat belirleyip tüm piyasa talebini
karşılamaktır. B firması üçüncü alternatifi seçecektir. Bu durumda piyasayı kap-
tıran A firması yukarıdaki gibi düşünerek B firmasının fiyat düzeyinin biraz al-
tında bir fiyat belirleyerek piyasayı ele geçirir. Kâr maksimizasy onunu hedefle-
yen her firmanın rakip firmadan daha düşük fiyat uygulayarak piyasayı ele ge-
çirme çabası fiyat marjinal maliyete eşit olana kadar devam eder. Yani talep eğ-
risinin miktar eksenini kestiği noktada üretim yapılır. Denge üretim düzeyi tam
rekabet üretim düzeyiyle aynıdır.
Cournot modelinde denge üretim düzeyi tam rekabetteki denge üretim düzeyi-
nin 2/3’üne, denge fiyat düzeyi ise monopol fiyatının 2/3‘üne eşit olmasına kar-
şılık, Bertrand modelinde denge fiyat ve üretim düzeyi tam rekabet piyasası den-
ge üretim ve fiyat düzeyine eşit olacaktır.
97. Bir malın fiyatı yükseldiğinde talep esnekliği ile toplam satış hasılatı
arasında nasıl bir ilişki geçerli olur?
Esnekllk(e) Toolam satis hasılatı
(e m u tlık değeri
A) E= 1 Artar
B) E= l Düşer
C) E< 1 Düşer
D) E< 1 Artar
E) E> 1 Artar
88
M ikro iktisat
Çözüm:
Bir malın fiyatı yükseldiğinde . B ir malm fiyatı düştüğünde.. .
E = l;ise, toplam:hasılat değişmez;. .... E Tal ise ,1toplam hasılat döğişinez:
E < 1!ise, toplam hâsılat artar: ; ’: ' ■' E < 1 ise, toplam hasüat azalır.; '•
E > 1 ise, tpplam:hasılat a?alır., H >' 1. ise, töplamihaşılat artan.; . ;
98- Aşağıdaki dflopol modellerinden hangisinin istikrarlı bir çözüm ü bu-

lunm am aktadır?
A) Cournot modeli B) Bertrand modeli
C) Edgeworth modeli D) Chamberlin modeli
E) Sweezy modeli
Çözüm: T
Edgeworth modelinin Bertrand modelinden farkı firmaların piyasa talebinin an-

cak bir kısmını karşılayabildiğidir. Düopolciilerden her birinin piyasa talebinin
dörtte üçünü karşıladığını varsayalım. Ayrıca tüm piyasa iki firma arasında yarı
yarıya paylaştırılmış olsun. Fiyat ekseninin sağındaki talep eğrisi A firmasının
talep eğrisi, solundaki talep eğrisi B firmasının talep eğrisi olsun. Piyasayı eşit
paylaştıkları kabul edildiği için bu iki eğri birbirinin aynısıdır. A firmasının üre-
tim kapasitesi ÖK, B firmasının kapasitesi OK’dür, Üretim maliyeti sıfırdır ve
her firma homojen mal üretmektedir. Başlangıçta yalni2ca piyasada A firması
varken, OD miktarının yarısı kadar OM mal arzedip Pj fiyatından satacaktır,
Maliyet sıfır olduğu için toplam satış hasılatı, toplam kâra eşittir. B firması pi-
yasaya girerse ve OP} fiyatının altında bir fiyat tespit ederse A firmasının piya-
sasının bir kısmını ele geçirecektir. Ancak B firmasının beklentisinin aksine A
firması fiyatını sabit tutmayacak, fiyatını B firmasının fiyatın: değiştirmeyece-
ği varsayımı altında daha düşük belirleyecektir. Şimdide B firması müşterileri-
nin bir kısmını A firmasına kaptıracaktır. B firması fiyatını yeniden düşürecek
ve bu hareket OP2 fiyat seviyesine kadar devam edecektir. OP2 fiyat seviyesin-
89
de firmaların herbiri kapasitelerinin tamamını kullanmaktadır. Firmalardan biri-

si rakip firmamn fiyatı daha fazla düşürüp miktarı arttıramayacağının farkına
vanr. Vc rakip firmanın fiyatını değiştirmeyeceği varsayımı altında fiyatını ye-
niden OPı seviyesine çıkarır ve monopolcü kârının tamamını ele geçirir. Ancak
rakip firma A’nın varsaydığı gibi tepkisiz kalmayacak ve OPı fiyat düzeyinin al-
tında bir fiyat belirleyerek, ve bütün üretimini satma imkanı bulacaktır. Diğer fir-
ma buna tepki gösterecek ve bu durum firmalardan birinin fiyatı OP2’ye düşü-
rene kadar devam edecektir. Edgeworth modelinde malın fiyatı OP| ile OP2 ara-
sında sürekli dalgalanma gösterecektir. Yani modelin istikrarlı bir çözümü yoktur.
99. ö lç e ğ e güre sabit getiriler varsayımı altında çalışan bir bütüncül üre-
tim fonksiyonuna göre GSYtH İçinde emeğin payı % 70’dir. E m ek arzı
% 10 ve sermaye birikimi % 15 artarsa kljl başına GSYİH büyüm e hı-
zı % kaç olur7
A) 19 B) 23 ' ...... C) 12,5' D) 11,5 E) 6
Çözüm; = (%7Q) {%10) + (%3Q) (%J5)
= %700 + %450
Y
100. Uzun dönem ortalam a maliyet eğrisinin negatif eğime sahip olduğu
bölge için aşağıdaldlerden hangisi doğrudur?
A) Pozitif alan ekonomileri vardır.
B) Öğrenme etkisinden kaynaklanan maliyet azalışı vardır.
C) Pozitif dışsal ekonomiler söz konusudur.
D) Uzun dönem maıjinal maliyet, uzun dönem ortalama maliyetten küçük-
tür.
E) Azalan verimler yasası geçeri idir.
Çözüm: Uzun dönem ortalama maliyet eğrisinin negatif eğimli olduğu noktada
' ölçeğe göre artan getiri söz konusudur ve ortalama maliyetlerde bir azalma söz
konusudur.
/ öğrenme etkisinden kaynaklanan maliyet azalışları uzun dönem orta-
lama maliyet eğrisinin aşağı doğru kaymasına neden olur.
90
M ikro İktisat
/ Pozitif dışsal ekonomiler, hem kısa hem de uzun dönem maliyet eğri'
lerinin aşağı doğru kaymasına neden olur.
</ Azalan verimler yasası, kısa dönemde geçerlidir.
✓ Uzun dönem ortalama maliyet eğrisinin negatif «¿ime sahip olduğu
bölgede uzun dönem maıjinal maliyet, uzun dönem ortalama maliyet-
ten küçüktür.
AC
101. Firmaların aldıkları kararlarının yanlış çıkmasından ders aldıkları ve

aralarında karşılıklı bağımlılığın farkında oldukla n düopoi modeli
aşağıdakiierden hangisidir?
A) Coumot modeli B) Chamberlin modeli
C) Edgeworth modeli O) Betrand modeli
E) Stackelberg modeli
Çözüm:
/ Firmaların aldıkları kararlarının yanlış çıkmasından ders aldıkları ve arala-
rında karşılıklı bağımlılığın farkında oldukları düopol modeli Chamberlin
modelidir. ^
/ Cournot, Betrand ve Edgeworth Modelinin Ortak özelliklerinden birisi ön-
görü hatalarından ders almamalarıdır. Diğer bir ifadeyle aldıkları kararların
yanlış olmasından ders almama ve karşılıklı bağımlılığın farkında olmama
g ib i^ fç ^ b ir davranış içindedirler.
✓ Stackelberg modelinde firmalardan yalnızca birisi karşılıklı bağımlılığın
olduğunu fark edecek kadar gelişmiş bir firmadır. Diğer firma karşılıklı ba-
ğımlılığın olmadığım düşünerek safça davranan bir firmadır.
9)
Ceteris Paribus: iktisat Som ları
102. Bir tüketici 200 TL sini, birim fiyatı 7 TL olan A malı ile birim fiyatı
13 TL olan B malına harcamak zorundadır. Buna gäre, bu tüketicinin
biltçe doğrusunun eğimi kaçtır7
A )-0.7 B )'-7/200 C ) - 7/200 D )-7/13 E ) -20/200
Çftztim:
B
dikey eksen 13
M = Px X + Py Y
_ y i eğim
D •» O i
( f /
Y =a-bx
103. Ajajgıdakllerden hangisinde dirsekli talep eğrisi modelinin temel

varsayımlarından biridir?
A) Firmalardan biri fiyatını yükselttiğinde diğer firmalar tepkisiz kalırlar.
B) Firmalardan biri fiyatını yükselttiğinde diğer firmalar fiyatlarını düşü-
rürler.
C) Firmalardan biri fiyatını düşürdüğünde diğer firmalar fiyatlarını yük-
seltirler
D) Firmalardan biri fiyatım düşürdüğünde daha fa2 İa üretim yapma imka-
nına sahip olur.
E) Firmaların maliyetlerinde meydana gelen artış, fiyatların artmasına ne-
den olur.
Çözüm: Dirsekli talep eğrisi, bir firmanın fiyatını yükselttiği zaman diğer fir-
maların fiyatını yükselten firmanın pazar payını elde etmek için fiyatını yükselt-
meyeceği; tersine bir firmanın fiyatını düşürmesi durumunda fiyatı düşüren fir-
maya kendi pazar payım kaptırmak istemeyen firmaların fiyatını düşüreceği var-
sayımına dayanmaktadır.
M ikro İktisat
104. Bir lider ve bir takipçi firmanın bulunduğu Stackelbcrg modeli ile İlgi-
li aşağıdaki ifadelerden hangisi doğnıdur?
A) Her iki firma da aynı miktarda üretim gerçekleştirir.
B) Her iki firma da bir tepki eğrisine sahiptir.
C) Lider firma üretim miktarını değiştirmez.
D) Takipçi firma, lider firma ile fiyat rekabetine girer.
E) Her iki firmada gelişmiş ve safça davranmayan firmalardır.
Çözüm: Stackelberg tarafından geliştirilen düopoi modeli, Cournot modeli-

nin bir uzantısıdır. Stackelberg düopolist firmalardan bir tanesinin diğer fir-
maların Cournot varsayımına göre hareket ettiğini fark edecek kadar gelişmiş
olduğunu varsaymaktadır. Diğeri karşılıklı bağımlılığın olmadığını düşünerek
safça davranan bir firmadır. Karşılıklı bağımlılığın olduğunu düşünen geliş-
miş firma lider firma, tersini düşünen firma takipçi firma olarak nitelendiri-
lir. Lider firma olan Firma A, başlangıçta monopolcü gibi davranarak toplam
üretimin yarısını üretir. Takipçi olan Firma B, Firma A'nın toplam üretimin
yarısını üretmesine karşılık kalan kısmın yansını, yani toplam üretimin
1/4’ünü üretir. Bu noktadan sonra lider firma Cournot modelindeki gibi takip-
çi firmanın 1/4’lük üretim yaptığım göz önüne alarak kalan kısmın yarısı olan
([l - 4 ] ’ 2İ"” 8 ^ '^ k’srnml üretmeye kalkışmaz. Karşılıklı bağımlılığın oldu-
ğunu bilen lider Firma A, üretimini 3/8’e indirmesi durumunda takipçi firma
olan Firma B’nin ikinci aşamada bu duruma daha fazla mal üreterek tepki gös-
tereceğini bilir ve Cournot modelinde açıklanan bu sürecin sonunda kârında
azalma olacağını fark eder. Bu yüzden lider firma olan Firma A, takipçi firma
olan Firma B ’nin 1/4 kadar mal üretmesi karşısında ikinci aşamada ürettiği mal
miktarını değiştirmez. Lider firma ikinci aşamada monopolcü gibi davranarak
toplam üretimin yansım, takipçi firma ise kalan kısmın yarısını (1/4) üretir. Do-
layısıyla Stackelberg modelinde toplam üretim, Cournot modelindeki toplam
üretimden daha fazladır. Nitekim, Cournot modelinde toplam üretimin 2/3’ü ka-
darlık bir üretim gerçekleştirilirken, Stackelberg modelinde tam rekabet üretimin
3/4’ü kadarlık bir üretim gerçekleştirilmektedir. Dolayısıyla fiyat düzeyi Cour-
not modelindekinden daha düşüktür.
93
105. TUketicinin parasal bütçesi sabit olduğu varsayımı altında Y malının fi-
yatı düşerken X malının fiyatının nispi olarak daha fazla artması du-
rumunda aşağıdakilerden hangisi doğru değildir? (Y malı dikey eksen-
de, X malı yatay eksende gösterilmektedir)
A) Tüketicinin reel satın alma gücü düşecektir
B) Bütçe doğrusunun eğimi artacaktır
C) Daha düşük bir tatmin düzeyinde denge oluşacaktır
D) Aynı tatmin düzeyinde farklı mal bileşimleriyle yeni bir denge oluşa-
caktır
E) Bütçe doğrusunun orijine doğru gösterdiği kayma daha büyük olacaktır
Çözümi Y malının fiyatında belli bir düşme olurken X malının fiyatı nispi ola-
rak daha fazla artarsa, reel gelirde bir azalma meydara.getircceftindep daha dü-
şük bir tatmin düzeyini gösteren yeni bir kayıtsızlık eğrisi üzerinde denge sağla-
nacaktır. !
Y m ail
106. Belli bir üretim m iktannı sağlamak için faktör fiyatlarının oranında
meydana gelen değişme karşılığında, faktör miktarları oranındaki de-
ğişmenin derecesi hangi kavramla ifade edilmektedir?
A) Üretim esnekliği
B) İkame esnekliği
C) Marjinal teknik ikame oranı
D) Faktör esnekliği •
E) ölçeğe göre getiri
94
M ikro İktisat
Çözüm: ikame esnekliği, faktör fiyatları değiştiği zaman üretim faktörlerinin

birbiri yerine kolayca ikame edilip edilmediğini ölçmekte kullanılır. Diğer bir
ifadeyle ikame esnekliği, faktör fiyatları değiştikçe, nispi olarak dafia pahairha-
le gelen üretim faktörlerinin yerine daha ucuz olan üretim f a ille r in in ikame
derecesini göstermektedir. İşgücü ve sermaye gibi iki üretim faktörünün kulla-
nıldığı varsayımı altında ikame esnekliği, marjinal teknik ikame oranındaki yüz-
3e değişmenin faktör oranındaki yüzde kaçlık bir değişme meydana getireceği-
ni ifade eder. ' '
A (K / L)
o — K /L —
AMRTSl k
M R TS l k
Formülde pay kısmı, faktör oranındaki yüzde değişmeyi, payda kısmı maıjinal
teknik ikame oranındaki yüzde değişmeyi göstermektedir.
107. Aşağıdakilerden hangisi Cournot ve Stackelberg dttopol modelleri ara-

sındaki farklardan biridir?
A) Cournot modelinde firmaların satış maliyeti sıfırken, Stackelberg mo-
delinde değildir.
B) Cournot modelindeki üretilen mallar homojen iken, Stackelbetg mode-
linde heterojendir.
C) Cournot modelinde üretim düzeyi Stackelbetg modeline göre daha yük-
sektir.
D) Cournot modelinde fiyat düzeyi Stackelberg modeline göre daha yük-
sektir.
E) Cournot modelinde toplam hasıla toplam kâra eşitken, Stackelberg mo- ■
delinde toplam hasıla toplam kârdan düşüktür.
Çözüm: Cournot ve Stackelberg modeli arasındaki farklar şu şekilde gösterile-

bilir:
95
Ceteris Paribus: İktisat Som lan
Cournot modeli Stackelberg modeli

Her firma rakip firmanın üretim mik- Lider firma, Üretim miktarını değişti-
tarını değiştirmeyeceği varsayar. rirse, rakip firmanın yeni duruma gö-
re üretim miktarını değiştireceğini bi-
lir.
Firmalar öngörü hatalarından ders al- Gelişmiş firma öngörü sahibidir ve
mayıp safça bir davranış sergilerler. karşılıklı bağımlılığın farkındadır. Ta-
kipçi firma ise, karşılıklı bağımlılığın
faikında olmayan ve safça davranan
bir firmadır.
Firmaların satış maliyeti sıfırdır. X
Piyasa talep eğrisi doğrusaldır X
Her iki firma toplam talebin durumu-
X
nu bilmektedir.
Firmalar birbirinin kararlarından etki- X
lenmekte ve bağımsız hareket etmek-
tedirler.
Mallar homojendir. X
Maliyet sıfır olduğu için TR = TP X
Firmalar rekabeti dikkate almazlar. Gelişmiş firma miktar rekabeti oluşa-
cağının farkındadır.
Malın fiyatı monopol fiyatının Tam rekabet üretiminin 3/4'ü kadarhk
2/3 ’üne, üretim miktarı tam rekabet üretim yapılır ve fiyat düzeyi Cournot
üreminin 2/3 ’üne eşit olacaktır. modelinden daha düşüktür.
“X”, Cournot modeli ile aynı varsayımın geçerli olduğu anlamına gelir.
108. Daha az sayıda optlmalllk şartının İhlal edildiği bir durumun, daha çok
sayıda optlm alllk şarttnın İhlal edildiği bir durumdan toplumsal refah
açısından daha İyi olması gerekmediği görüşü aşağıdakllerden hangisi
ile ifade edilir?
A) Pareto optimali kriteri B) İkinci en iyi teoremi
C) Bergson Kriteri D) Kaldor Kriteri
' E) Scitovsky Kriteri
Çözttm: İkinci en iyi teoremine göre, daha az sayıda optimallik şartının ihlal
edildiği bir durumun, daha çok sayıda optimallik şartının ihlal edildiği bir du-
96
M ikro iktisat
nımdan toplumsal refah açısından daha iyi olmayabilir. Şöyle ki, optimal olma-
yan çok sayıda durumunda hangisinin ikinci en iyi olduğunu tespit etmek kolay
değildir. Ayrıca Pareto optimal noktaların bazılarını birbiri ile karşılaştırma im-
kanı varken, bazıları için bu imkan yoktur.
109. Uzun dönem endüstri arzı İle ilgili olarak aşağıdakllerden hangisi doğ-
ru değildir?
A) Azalan maliyetli endüstri için negatif eğimlidir.
B) Artan maliyetli endüstri için pozitif eğimlidir.
C) Sabit maliyetli endüstri için sonsuz esnektir.
D) Azalan maliyetli endüstri için dışsal ekonomiler geçerlidir.
E) Azalan maliyetli endüstri için dışsal eksi ekonomiler geçerlidir.
Çözüm: Artan maliyetli endüstri için, dışsal eksi ekonomiler (nega f dışsal eko-
nomiler) geçerlidir. Azalan maliyetli endüstri için, pozitif dışsal ekonomiler ge-
o <4.
çerlidir. ' " ~ ‘

110. Piyasalar He ilgili olarak aşağıdaki İfadelerden hangisi doğru değildir?

A) Oligopol piyasasında yalnızca homojen mat üretilmektedir.
B) Tam rekabet piyasasında yalnızca homojen mal üretilmektedir.
f I
C) Monopolcü rekabet piyasasında mal farklılaştırması söz konusudur.
D) Monopol piyasasında üretilen malın yakın ikamesi yoktur.
E) Oligopol piyasasında hem homojen hem de farklılaştırılmış mal üretil-
mektedir.
Çözüm: Piyasaların üretilen ürünle ilgili bilgileri tabloda verilmektedir:
T im R ekabet M onopoleU R e k a b e t O ligopol M onopol

Ü re tile n U rtln H om ojen Mal farklılaştırm ası H om ojen ya da Yakın ikam esi
farklılaştırılm ış yok
mııl
C evap, A seçeneğidir.
97
111. Fiyatın bağımlı değişken talep edilen miktarın bağımsız değişken oldu-
ğu duruma ne ad verilir?
A) Düz talep eğrisi B) Ters talep eğrisi
C) Telafi edilmiş talep eğrisi D) Alışılmış talep eğrisi
E) Tersine dönen talep eğrisi
Çözüm: Fiyatın bağımlı değişken talep edilen miktarın bağımsız değişken oldu-
ğu duruma Ters Talep Eğrisi adı verilir. Ters talep eğrisi, talep edilen miktar art-
tığında (ceteris paribus) fiyatın azaldığını göstermektedir.
; İ
112. Endüstrideki cn büyük n sayıdaki firmanın toplam satışların yüzde
kaçinı aldığını İfade eden kavram aşağıdakilerden hangisidir?
A) n - firma yoğunlaşma indeksi;' J '-3 B) Lerner indeksi
C) Gini katsayısı . D ) Paashe İndeksi
E) Herfindahl-Hirschman Endeksi
Çözüm: n-firma yoğunlaşma indeksi, endüstrideki eri büyük n firmanın toplam
satışların yüzde kaçını aldığını belirtmektedir. Toplam satışlar İOOise ve endüst-
rideki en büyük dört firmanın toplam satışlarının toplamı 77 ise yoğunlaşma ora-
nı % 77’dir, n- firma yoğunlaşma oranı genellikle dön firma göz önüne alınarak
hesaplanmaktadır. ..j v -.,—
Dört firma yoğunlaşma oranın endeksi (CR4) ile ilgili olarak şu durumlar söz
konusudur:
Piyasa Yapısı Dört firma yoğunlaşma indeksi (CR4)
Tam rekabet ntvasası . CR4 = 0
Monopol piyasası CR4 = 10 0
Monopolcü rekabet piyasası CR4 < % 40

Olİgopol piyasası CR4 > % 40
Zavıf O I İç o d o I % 40<CR4< 0 /0 60
GÖCİİİ Ollgopol CR4 > % 60
113. Aşağıdakllcrden hangisi Cournot modelinin uzantılarından birisi

değildir?
A) Edgeworth modeli B) Stackelberg modeli
C) Bertrand modeli D) Sweczy modeli
E) Chamberlin modeli
98
Mikro İktisat
Çözüm: Tablo incelendiğinde Sweezy modelinin temel varsayımları itibariyle

Cournot modelinden oldukça farklı olduğu görülmektedir.
C o u rn tt B e rlra a d E d e* w o rtb C h a m b e r Un S tf tc k a lln r f Swc«xy
m odeli m odeli m odeH modcH m odeli m odeli
H er fi im * rakip H er firm a rakip H er firm a rakip H er (trm a rakip L ider firm a, ö telim t t ı k ı n doğru
firm am ı» firm a* m fi yalını firm a n ın fiyatını firm anın miktarım dcğketlrirae. fiy atların riflt. a n ğ ı
(İrelim m ik n n n de l i f t irm eyece- deği girm eyeceğini Örelim m lktannı tak ip firm anın yeni doğru oınaK oiduğu
dellftiıroeyeceğ ğim vatttym ifiır. v aria y m u tır. d e ilş tite c a lln k ı durum a g ö re ü retim v arta y ı m ı na dayanır
vanayar. rarkındaaır. tnik ıa n n ı
d e ğ d ire c e ğ in i MHr.
H er dftopûleti H er fin ra flin
firm a n ın p J y ııa piyaaa talebimin
talebinin b ir k u n ıın ı
lam am ı m kaf*tayabiloce|i
karalayabileceği varıaytlm tıikr.
var*ayıhnn*ır.
Firm alar öngörü X X F irm alar öngörü O e llşm lf firm a Firm alar bitterinin
halalarından hataianndtndare Gngöril tabibidir Arir indidir. Fİyai
der* alm ayıp alırlar, Karşılıklı karftlıklı b efım b b - rekabeti I
$aCça bir bağım lılığın | ı n f tıtın d a d ır. içindedirler
davranış farkındadırlar. T akipçi firm a lac,
aergitorler. k arfilıM ı
bağım lılığın
faikında olm ayan
ve u f ç a davranan
b ir firm adır.
Firmaların «ati|
X X X X S a iif m aliyeti
m aliydi »(irdir.
aıflr değildir. |
R iy a » talep
eftrbi X X X X X
d o g ru ıa ld ır
Hc r iki firm a
toplam talebin X X X X X
durum unu
bil m ailedir.
F lrm a ltı b i r
X X X X X
birinin karar-
l ı n n d ın e tk i-
lenmekte Vfl t» -
ğ i m f i ı hareket
etm ektedirler.
M allar
X X X X Yakın ikam e,
hom ojendir.
fkrklı iaftın hm ş
m al Unlillr.
M aliyot »ıfir
olduğu t(in X X X X M aliyet ııflr
T R -T P oltnadıttı İçin
T P < T R \jjr.
Firm alar
X X l:lrm d a r C d l# m i| firm a F irm alar
ıc k a b c tf dikkate
rekabeti dikkate m iktar rekabeti rekabet i dikkate
a lm aılg r
alırlar. olunacağının alırlar.
(a rtın d ad ır.
M alın fiyatı
D enge ö rtü m M flm fiy ad M onopolcü Tüm rekabet M aliyette veya
m onopol
riyalinin ve fiyat d ü z o y l, « ir e k li ü rttim üre» im inin latapte
lam rekabet d algalanm a düşeyinden 3/4 0 kadarlık m ey d an a gelen
2/3’Udc. (ketim
p iy u a a ı denge d f c tc r ir . öretlm yapıltr v* ü retim y ap ılır d e fle m e fiyatı
it i iki arı la m
riyal ve flittim talik rariı bir m onopol ve fiyat dttteyi etkilem ez.
rakabel
oû i t yine c«il çfelM ıü yoktur. fiyatından latıfır, C ournot
üret im İnin
2 /3 ’ö f» ejlı olacaktır. m odelinden
olacaktır. ■v>V f ^ ' , daha düfökıür.
i i ■ ; U *•
“X" işareti Cournot modeli varsayımlarının geçerli olduğunu, ifade etmektedir.
99
114. Elmanın kilosu 300 kuruştan 500 kuruşa çıktığında talep edilen elma
miktarı 80 tondan 90 tona çıkmaktadır. Buna göre yay esnekliğini he-
saplayınız?
A)-i- B )-^ C ) - 12. D) 3 E)-2-

17 8 27 9
Çözüm: Talebin yay esnekliği formülü şöyledir:
Aq 80-90 ıo
- - â Z Ü . 80 + 90 = ~ m = İ d * 80Q = M L *4 = A !L = J L
^ Ap 300 - 500 _ 200 170 200 170 170 17
Pl + P2 300 + 500 800
Cevap. A seçeneğidir.
115. Aşağıdaki durumların hangisinde bir mala alt talep eğrisinin sağa doğ-
ru kayması, en yüksek fiyat artışına yol açacaktır?
A) Talep birim esnekken arzın sonsuz esnek olması
B) Talebin esnek, arzın ise düşük esnekliğe sahip olması
C) Talebin esnek, arzın ise sıfır esnekliğe sahip olması
D) Talebin sıfır esnek, arzın ise esnek olması
E) Talebin pozitif eğimli ve arzın esnek olmaması
Çözüm: Bir mala ait talep eğrisinin en yüksek fiyat artışına yol açması, hem ta-
lep eğrisinin hem de arz eğrisinin esnekliğine bağlıdır. Talep eğrisi esnekken, arz
eğrisi sıfır esnekliğe sahipse, fiyat artışı en yüksek olur.
S
P
o Q. Q
A rz s ıfır e m e k k e n ,
ta le b in artm ası
100
t
M ikro iktisat
116. A rtan maliyetli b ir endüstrinin uzun dönem arz eğrisi ile İlgili olarak
aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
A) Pozitif eğimlidir. B) Negatif eğimlidir.
C) Esnekliği bire eşittir. D) Esnekliği sonsuzdur.
E) Esnekliği sıfırdır.
Çözüm: Firmanın ve endüstrinin dengede olduğu uzun dönemde bir malın tale-
binde artış olması durumunda talep eğrisi sağa kayacaktır. Talep eğrisinin sağa
kayması ile birlikte fiyatlarda bir artış meydana gelecek ve firma aşırı kâr elde
edecektir. Aşırı kârın varlığı endüstriye yeni firmaların girmesine neden olacak-
tır. Endüstriye yeni firmaların girmesi arzın artmasına ve dolayısıyla arz eğrisi-
nin sağa kaymasına neden olacaktır. Arzın artması üretim faktörlerinin talebinin
de artmasına neden olurken, faktör fiyatlarının artmasına yol açarak maliyetle-
rin artmasına neden olacaktır. Firmanın maliyetlerinin artması, dışsal eksi eko-
nomilerdir. Sonuç olarak artan maliyetli endüstri için uzun dönem arz eğrisi po-
zitif eğimlidir. Bu durumu şekil yardımıyla da görmek mümkündür.
P S0
D,
Q
117. Aşağıdakilerden hangisi Chamberlin modeli ile Stackelberg modeli

arasındaki farklardan birisidir?
A) Her firma rakip firmanın üretim miktarını değiştireceğinin farkındadır.
B) Firmaların satış maliyeti sıfırdır.
C) Üretilen mallar homojendir.
D) Maliyet sıfır olduğu için toplam hasıla toplam kâra eşittir.
E) Her iki firmada toplam talebin durumunu bilmektedir.
Çözüm: Tabloda koyu ve italik yazılan alanlar Chamberlin modeli ile Stackel-
berg modeli arasındaki farkları göstermektedir.
10!
Chamberlin modeli Stackelberg modeli

Herfirma rakipfirmanın üretim mik- Lider firma, üretim miktarını değişti-
tarım değiştireceğinin farkındadır. rirse, rakip firmanın yeni duruma gö-
re üretim miktarını değiştireceğini bi-
lir. Ancak takipçifirma rakipfirmanın
üretim miktarını değiştireceğinin far-
kında değildir.
Firmalar öngörü hatalarından ders Gelişinij firma öngörü sahibidir ve
alırlar. Karşılıklı bağımlılığın farkın- karşılıklı bağımlılığın farkındadır. Ta-
dadırlar. kipçi firma İse, karşılıklı bağımlılığın
farkında olmayan ve safça davranan
birfirmadır.
Firmalann satış maliyeti sıfırdır. Firmalann satış maliyeti sıfırdır.
Piyasa.talep eğrisi doğrusaldır. Piyasa talep eğrisi doğrusaldır.
Her iki firma toplam talebin durumunu Her iki firma toplam talebin durumunu
bilmektedir. bilmektedir,
Firmalar birbirinin kararlarından etki- Firmalar birbirinin kararlarından etki-
lenmekte ve bağımsız hareket etmekte- lenmekte ve bağımsız hareket etmekte-
dirler. dirler.
Mallar homojendir. Mallar homojendir.
Maliyet sıfir olduğu için TR-TP Maliyet sıfır olduğu için TR - TP
y jr7^,r7Tr T- —T 'I 7r”TT T7' T B H W r P im r tir r T m iF T m Tl

if •*ti" çatının farkındadır.
Monopolcü üretim düzeyinden üretim Tam rekabet üretimin 3/4’ü kadarhk
yapılır ve monopol fiyatından satılır. üretim yapılır ve fiyat düzeyi Cournot
modelinden daha düşüktür.
118. Başka İliç kimsenin tatminini azaltmadan en az bir kişinin tatminin

arttırıiabildiği durum aşağıdakllerden hangisi ile ifade edilir?
A) Pareto optimum durum B) ikinci en iyi teoremi
C) Pareto üstün durum D) Kaldor Kriteri
E) Scitovslcy Kriteri
Çözüm: Başka hiç kimsenin tatminini azaltmadan en az bir kişinin tatminin art-
tınlabildiği durum, Pareto üstün durumdur. Buna ayrıca Pareto Değer Yargısı da
denir. Bir kişinin tatminin arttırılmasının başka bir kişinin tatmininin azaltılma-
dan mümkün olmadığı durum ise, Pareto optimum durumdur.
Cevap, C seçeneğidir. ""
102
M ikro iktisat
119. X şirketine İşçi Ferhat’ın katılımı ile toplam salça üretimi 20 kg’dan 30
kg’a çıkmıştır, tşçl giderlerinden başka maliyetin olmadığı ve salça 4
TL/kg fiyatla satıldığı varsayılmaktadır.
Bu durumda, Ferhat’ın marjinal ârün hasılatı ve Ferhat’a ödenecek
maksimum ücret sırasıyla kaçtır?
A) 4 ,4 B) 10,40 C) 10, 10 D) 10,4 E) 80, 120
ÇAzUm: Ferhat’ın üretime olan katktst marjinal fiziki ürünU, hasılatta meydana
getirdiği değişme ise, marjinal ürün hasılatı olarak ifade edilmektedir. Marjinal
fiziki ürün, sonuncu birim değişken girdinin üretime yapmış olduğu katkıyı ifa-
de etmekte ve şu şekilde hesaplanmaktadır.
M P P -Û IE L
AV
M PP = U L = J 0
1
Marjinal ürün hasılat ise, değişken girdideki bir birimlik artış sonucu elde edilen
marjinal ürünün satışından sağlanacak geliri ifade etmektedir.
MRP - MPP x MR
Tam rekabet piyasası koşullarında MR=P ilişkisi söz konusu olduğundan marji-
nal ürün hasılatı şu şekilde ifade edilmektedir:
MRP = MPP x P
MRP = 10 x 4
MRP = 40
Ferhat’ın marjinal ürün hasılatı 40’dır. Marjinal verimlilik teorisini savunanlara
göre, serbest rekabet koşullan altında işçi ücretleri emeğin marjinal verimliliği-
ne eşit olacaktır. Bu durumda ücret, daima işe son alınan işçinin; yani, marjinal
işçinin verimliliğine eşit olacaktır. Dolayısıyla Ferhat’a Ödenecek maksimum üc-
ret onun maıjinal ürün hasılatına eşit olacaktır.
120. Monopolfi düzenlemek için uygulanan sübvansiyon politikası ile ilgili

olarak aşagıdaldlerden hangisi doğru değildir?
A) Monopolün etkinsizliğinin azaltılması amaçlanır.
B) Monopolcünün sabit mâliyeden azalır.
C) Monopolcünün maıjinal maliyeti azalır.
D) Denge fiyatı düşer.
E) Denge üretim miktarı artar.
103
Monopolün düzenlenmesi için sübvansiyon politikası da izlenebilir. Monopolcü

başlangıçta P0 fiyatından Q0 kadar mal üretmektedir ve ABC alanın taralı alanı
kadar bir etkinsizlik üretmektedir. Bu durumda devletin monopolcUyü MCq-
MC| kadar sübvanse ettiğini varsayalım. Monopolcünün M C’si azaldığı için,
MC0> MCı konumu alacak ve yeni denge noktası e ı’de fiyatlar P |’e düşerken
üretim Q ı’e çıkacaktır. Qı üretim düzeyinde monopolcünün üretim düzeyi sıfı-
ra İner ve fiyat MC0’a eşit olur.
121. Piknik alanları gibi sınırlı kullanım kapasitesine sahip yerlerin aşırı
kullanımı sonucu ortaya çıkan tah rib at aşağıdakllerden hangisine bir
örnektir?
A) Dış kazanç B) Dışsal ekonomi
C) Dış fayda D) îkâme etkisi
E) Dışsal eksi ekonomiler
Çözüm: Dışsallık, bir üretici ya da tüketici birimin üretim veya tüketim kararla-
rından başkalarının herhangi bir bedel Ödemeden fayda görecek biçimde etkilen-
mesi veya zarar görmesi durumunda zararının tazmin edilmemesidir. Yararlı dış-
sallıklar yerine, dışsal ekonomiler ya da pozitif dışsal ekonomiler; zararlı dışsal
ekonomiler yerine negatif dışsal ekonomiler ya da dışsal eksi ekonomiler (dışsal
ekonomisizlik) kavramları kullanılabilir.
piknik alanlarının aşırı kullanılması sonucu oluşan tahribat dışsal ekonomisizlik
ya da dışsal eksi ekonomiler olarak da adlandırılan negatif dışsal ekonomilere
örnektir.
104
M ikro iktisat
122. Aşağıdakilcrdcn hangisi arz eğrisinin esnekliğinin sonsuz olduğu du-

rumda üretici artığının değeri He ilgili doğru bir ifadedir?
A) Üretici artığı sıfır olur.
B) Üretici artığı sonsuz olur.
C) Arz eğrisindeki aşağı doğru bir kayma üretici artığını düşürür.
D) Arz eğrisindeki yukarı doğru bir kayma üretici artığını düşürür.
E) Talepteki bir artış üretici artığını arttırır.
Çözüm: üretici artığı piyasa fiyatının altında, arz eğrisi üzerindeki alana teka-
bül edecektir. Ancak arz eğrisinin esnekliği sonsuz olduğunda piyasa fiyatı ile
üreticilerin mallarım satmak istedikleri en düşük fiyat düzeyi aynı olacaktır.
Çünkü sonsuz esnek arz durumunda mallar tek bir fiyattan arz edilecektir. Do-
layısıyla üretici rantı sıfır olacaktır.
f- 123. Devletin tekelci bir firmadan spesifik bir vergi alması durumunda te-
kelci firma için aşağıdakilcrdcn hangisi meydana gelir?
A) Denge fiyatı yükselir, toplam kâr değişmez.

B) Denge üretim miktarı azalır, talep eğrisi değişir.
C) Sabit maliyetlerde bir artış meydana gelir.
D) Toplam Hâsılatı azalır, denge fiyatı düşer.
E) Firmanın marjinal maliyetinde bir artış meydana gelir.
105
Çözüm: p
Spesifik vergi konulması durumunda malın satılan her birimine sabit bir vergi
konulması durumunda firmanın değişken maliyetleri artacaktır. Değişken mali-
yetlerdeki artış ise, ortalama ve marjinal maliyetlerin artmasına neden olacaktır.
Şekilde e0, P0, Q 0 firmanın başlangıç denge düzeyidir. Bir spesifik vergi konul-
masıyla birlikte AC ve MC eğrisi yukarıya doğru kayarak AC| ve MC| konumu-
nu almışlardır. Vergiden önce monopolcü P0ABPC0 kadar toplam kâr, birim ba-
şına ise P 0PC0 kadar aşırı kâr elde etmekteydi. Vergiden sonra ise, P ]C D P q ka-
dar toplam kâr, birim başına ise Pj-Pc] kadar aşırı kâr elde etmektedir. Dikkat
edilirse vergiden soııra,
. . 'I '. 1,1 j
"*/ • Üretim ve kâr azalmıştır.
• Fiyat artmıştır.
_-j • Monopolcünün ortalama, değişken ve marjinal maliyetlerinde bir artış
meydana gelmiştir.
■ • Vergi talep şartlarım değiştirmez. Yani aynı talep eğrisi söz konusudur.
P 124. M arjinal maliyet fiyatlandırması ile ilgili olarak aşağıdakllerden han-

^ — "'glsi d oğru ¿Isğ M r?
^ A) Fiyat marjinal maliyete eşittir,
^ B) Fiyat düzeyi düşer, üretim miktarı artar.
C) Talep eğrisi negatif eğimlidir.
D) Talep eğrisi yatay eksene paraleldir.
E) Birim başına monopolcü kân artmıştır. -(•■■■¡ı
106
Mikro İktisat
Çözüm: Devlet tarafından fiyatı marjinal maliyete eşitleyen bir tavan fiyat be-
lirlenmektedir. Şekilde başlangıçta monopolcü firma MR = MC sağlandığı dü-
zeye tekabül eden Q0 üretim düzeyini P0 fiyatı ile gerçekleştirmektedir. Devle-
tin P, gibi bir tavan fiyat belirlediğini varsayalım.
Bu durumda monopolcünün talep eğrisi P tKD şeklinde olacaktır. Yani Q ( üre-

tim düzeyinden daha fazla üretim yapmak isterse eski talep eğrisinin KD kısmı
ile karşılaşacaktır. Talep eğrisinin değişmesi MR eğrisinin de değişmesine neden
olacaktır. Q | üretim düzeyine kadar talep eğrisinin esnekliği sonsuzdur. Q| üre-
tim düzeyinden sonra negatif eğimlidir. Buna göre yeni MR eğrisi P | KtR olacak-
tır. Bu yeni duruma göre firma kârını maksimize etmek için üretimini değiştire-
cektir. Şöyle ki, artık e0 denge noktasında MR=MC saglanmamaktadır. E0 den-
ge noktasında MR>MC’dir. Firmanın denge koşulu MR~MC, K noktasında sağ-
lanmaktadır. Monopolcü K noktasında Qj kadar mal üretip, P ( fiyatından sat-
maktadır. Bu noktada birim başına kâr P0-Pc’dan, P (-Pn’ye düşecektir. Toplam
kâr ise P0-Pc xOQ0’dan P r Pnx O Q |’e çıkacaktır.
Tavan fiyat politikasının sonuçları şu şekilde sıralanabilir.
♦ Üretim artmıştır
* Birim başına monopolcü kârı ve toplam kâr azalmıştır.
• Fiyat düşmüştür.
• Gelir dağılımında nispi olarak düzelme sağlanmıştır.
107
Ceteris Paribus: İktisat Somları
125. Sigara İçenlerin etrafa yaymış olduğu dumanın sigara içmeyenler Üze-
rinde m eydana getirdiği etki aşağıdakilerdeıı hangisi ile ifade edilir?
A) Üreticiden tüketiciye negatif dışsallık
B) Üreticiden üreticiye negatif dışsallık
C) Tüketiciden üreticiye negatif dışsallık
D) Tüketiciden tüketiciye negatif dışsallık
E) Tüketiciden tüketiciye negatif içsel ekonomiler
ÇBzUm: Sigara içenlerin etrafa yaymış olduğu dumanın sigara içmeyenler üze-
rinde meydana getirdiği etki, tüketiciden tüketiciye negatif dışsallıktır.
126. Devletin tekelci bir firmadan götürü bir vergi alması durumunda te-
kelci firma için aşağıdakllerden hangisi meydana gelir?
A) Denge fiyatı yükselir, toplam kârı azalır.
D) Denge üretim miktan azalır, toplam hasılası düşer.
C) Toplam hasılatı artar, denge fiyat yükselir.
D) Toplam hasılatı azalır, denge fiyatı düşer.
E) Denge üretim miktarı ve fiyatı değişmez, toplam kârı azalır.
Çözüm: Götürü vergi satış miktarından bağımsız olan bir vergi olduğu için sa-
bit bir maliyete benzemekte ve üreticinin sabit maliyetlerini arttırmaktadır. Top-
lam sabit maliyetin yükselmesi ise, toplam maliyeti arttırır, ancak toplam mali-
yet eğrisinin eğimim etkilemez. Toplam maliyet eğrisinin eğiminin etkilemediği
için marjinal maliyette bir değişme meydana gelmez. Dolayısıyla yalnızca orta-
lama maliyet eğrisi yukarı doğru kayacak, üretim ve fiyatta bir değişme olmaz
iken monopolcünün toplam k&n azalacaktır.
P
108
Mikro iktisat
127. Bİr tiyatrodaki biletlerin talebi her oyun için Q =90-7P’dir. Tiyatronun
oturma kapasitesi 55 ise, geliri ençoklaştıran bilet fiyatı aşağıdakiler-
den hangisidir?
A) 3,33 B) 5 C) 6 D) 4,5 E) 6,42
Çözüm: TR = P . Q idi. Q = 90 - 7P, TR eşitliğinde yerine konulmalıdır.

Q =90-7P -¥ toplam hasıla eşitliğinde yerine konulursa
T R = P .Q
TR - P .(90 -7P)
TR =90P - 7P 2
MR = 90 -14P
Hasıla maksimizasyonu koşulu MR ■=O ’dır.
MR = MC
MR - 0 ise,
90 -14P = 0 ise,
9 0 = 14P
p~®.
14
P = 6,42
128. Bir endüstrideki dört firmanın piyasa paylarının karelerinin toplamı

1600 ise, bu endüstride nasıl bir piyasa yapısı söz konusudur?
A) Monopol B) Monopolcü rekabet
C) Zayıf oligopol D) Kuvvetli oligopol
E) Tam rekabet
Çözüm: Herfindahl-Hirschman Endeksi (HHI), endüstrideki her firmanın kare-
lerinin toplamıdır. Herfindahl-Hirschman Endeksi şu şekilde yorumlanmaktadır:
Piyasa Yapısı Herfindahl-Hirschman Endeksi (HHI)
Tam rekabet piyasası HHI < 1000
Monopol piyasası HHI = 10000
Monopolcü rekabet piyasası 1000 < HHI < 1800
Oligopol piyasası HHI > 1800
C evap, B seçeneğidir.
109
129. Kısa dönem iirctici artığı ile iktisadi kâr hangi durumda birbirine eşit
0 olur?
i A) İktisadi kâr daima üretici artığına eşittir
B) Toplam sabit maliyet sıfır olduğunda
C) Toplam gelir toplam değişken maliyetten büyük olduğunda
D) Ortalama değişken maliyetin minimum noktasında
E) Marjinal maliyet marjinal hasılata eşit olduğunda
Çözüm: İktisadi kâr = Toplam gelir - (Açık+örtük maliyetler)

Hasıla-Değişken maliyet yaklaşımına göre, kısa dönem üretici artığı (SRPS) şu
şekilde ifade edilir:
Üretici artığı = Toplam gelir - Toplam değişken maliyet
Diğer taraftan toplam gelir ile toplam değişken maliyet arasındaki fark ise, ikti-
sadi k ir ile toplam sabit maliyetin toplamına eşittir. Bu durum şu şekilde formü-
le edilebilir;
it =TR -T C
ît = TR - TVC - TFC
Yukandakı formülde de görüldüğü gibi iktisadi kârın üretici rantına eşit olması
için toplam sabit maliyetin sıfır olması gerekir.
130. Kısa dönemde zarar eden tam rekabetçi bir firm a ile monopolcü bir
firmanın üretimini gerçekleştirdiği nokta karşılaştırıldığında aşağıda-
kilerden hangisi söz konusudur?
A) Her iki firma içrn de ortalama maliyet marjinal gelirden büyüktür.
B) Tam rekabetçi firma eksik kapasite ile çalışırken, tekelci firma aşırı
C) Tam rekabetçi firma için malm fiyatı ortalama gelire eşitken, mono-
polcü firma için büyüktür.
D) Her iki firma için do denge koşulu, marjinal gelirin en düşük düzeyine
tekabül eder. ,
E) Zarar eden tam rekabetçi firma için marjinal gelir fiyata eşitken, mo-
nopolcü firma için marjinal gelir fiyattan büyüktür.
Çözüm: Kâr maksimizasyonu koşulu daima MR = MC’dir.

/ Kısa dönemde, zarar eden tam rekabetçi firma için MR=MC’nin sağlandığı
noktada A R - P - M R - M C < Î 4 C işitliği söz konusu olacaktır.
110
M ikro iktisat
✓ Hem kısa, hem de uzun dönemde aşın kâr ile çalışan monopolcü firma için
MR = M C'nin sağlandığı noktada AR-P>AC > MC ° MR ilişkisi söz konu-
sudur.
✓ Hem zarar eden tam rekabetçi firma (soldaki şekilde B noktası), hem de aşı-
rı kâr eden monopolcü firma (sağdaki şekilde B noktası), eksik kapasite ile
çalışmaktadır.
p E ksik kapasite
Tam rekabetçi f armanın zarar d u ru m u Tckelci Firm anın K ısa D önem D engesi
131. Kaldor K riterinin bazı durum larda çelişkili sonuçlar verebileceğini

İfade ederek kriterin İki yönlü uygulanması durum unda bu çelişkinin
ortadan kaldırıiabllcccgi görüşü aşağıdakilerden hangisi He ifade edil-
mektedir?
A) Pareto optimum durum B) İkinci en iyi teoremi
C) Bergson Kriteri D) Kaldor-Hicks Kriteri
E) Scitovsky Kriteri
Çözüm: Kaldor Kriterinin bazı durumlarda çelişkili sonuçlar verebileceğini ifa-

de ederek kriterin iki yönlü uygulanması durumunda bu çelişkinin ortadan kal-
dırılabileceği görüşü Scitovsky Kriteri olarak adlandırılmaktadır. Bir politika so-
nucunda oluşabilecek A ve B gibi iki durum olduğunu varsayalım. A durumun-
da B durumuna geçiş, Kaldor Kriterine göre toplum açısından bir iyileşme ola-
rak kabul edilebilir. Ancak bazı durumlarda B durumundan A durumuna geçişte
bir iyileşme olabilir. Scitovsky Kriterine göre, öncelikle A durumundan B duru-
muna geçişin bir iyileşmeye yol açması; tersi durumun ise, yani B durumundan
A durumuna geçişin iyileşmeye yol açmaması gerekir.
111
132. Bir mala alt talep denklemi p«100 - 2q ve arz denklemi p=-5 + q İse
denge fiyatı (p) ve denge miktarı (q) kaçtır?
Denge Fiyatı Renge Miktar»
A) 15 20
B) 30 35
C) 15 25
D) 2 10
E) 10 20
Çözüm: Arz ve talep denklemi birbirine eşitlendiğinde denge fiyatı ve denge

miktarım bulmak mümkündür.
100 - 2q » -5 + q
100 + 5 = 2q + q
105 *» 3q
Q = 35
Denge çıktı düzeyini denklemlerden birinde yerine konulursa denge fiyat düze-
yi bulunur.
P » 100 - 2q
P - 1 0 0 -2 (35)
P * 1 0 0 -7 0
P ** 30
133. Engel eğrisi üzerinde yukarı doğru hareket edilmesi aşağıdakilerden

hangisine neden oiur?
A) Kayıtsızlık eğrilerinin negatif eğimli olmasına
B) Bütçe doğrusunun eğiminin artmasına
C) Bütçe doğrusunun eğiminin azalmasına
D) Bütçe doğrusunun paralel olarak kaymasına
E) Bütçe doğrusu ile ilgili bir durum yoktur. .
Çözüm: Engel eğrisi gelir-tüketim eğrisinden.hareketle türetilmektedir. Gelir-

tüketim eğrisi ise, değişik gelir düzeyleri için oluşan denge noktalarının geomet-
rik yeridir. Dolayısıyla engel eğrisi üzerinde yukarı doğru hareket edildikçe büt-
112
M ikro İktisat
çe doğrusu paralel olarak sağa doğru kayacaktır. Diğer bir ifadeyle gelir değişti-
ğinde bütçe doğrusu paralel olarak sağa ya da sola doğru kayar. Dolayısıyla her
iki eksende de değişme meydana gelir,
134. Bir bfilgcde bazı Armaların kurulup yerleşmeleri ile o bölgeye yapılan
alt yapı hizmetlerinin artmasının bölge halkı Üzerinde meydana getir-
diği etki aşağıdakilerden hangisi ile ifade edilir?
A) Tüketiciden üreticiye pozitif dışsallık
C) Üreticiden tüketiciye pozitif dışsallık
D) Tüketiciden tüketiciye pozitif dışsallık
E) Üreticiden üreticiye pozitif dışsallık
Çözüm: Bir bölgede bazı firmaların kurulup yerleşmeleri ile o bölgeye yapılan
alt yapı hizmetlerinin artması, bölge halkına sağlanan hizmetlerin artması anla-
mına da gelmektedir. Bu açıdan üreticiden tüketiciye pozitif dışsallığı ifade et-
mektedir.
135. İki mallı b ir ekonomide mallardan birine ilişkin Engel eğrisi pozitif
eğimli İse, bu mallarla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Her iki mal da normal maldır.
B) Mallardan biri normal maldır.
C) Mallardan biri düşük maldır.
D) Her iki mal da düşük maldır,
E) Mallardan biri zorunlu maldır, diğeri lüks maldır.
Çözüm: Engel Eğrisi, gelir değişikliğinin bir malın talep miktarına etkisini gös-
teren bir eğridir. Gelir arttıkça malın talep edilen miktarı artıyorsa, Engel eğrisi
pozitif eğimlidir. Gelir arttıkça talebi artan mallar ise, normal mallardır, Soruda
verilen bilgiden yalnızca bir malın pozitif eğimli olduğu bilgisi verilmekte, di-
ğer mal için herhangi bir bilgi verilmemektedir. Dolayısıyla mallardan yalnızca
biri normal maldır.
113
Yukarıdaki grafikte kân maksimize eden üretim miktarı kaçtır?

A) 20 B) 23 C) 25 D) 30 E) 16
Çözüm: Denge şartı MC = MR eşitliğinin sağlandığı noktadır. Marjinal maliye-

tin marjinal gelire eşit olduğu noktada denge çıktı düzeyi 2 Q’dir.
137. Engel eğrisi ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

A) Orijinden çıkan bir doğruysa, talebin gelir esnekliği her noktada 1’dir.
B) Miktar eksenine dik bir doğruysa, talebin gelir esnekliği sonsuzdur.
C) Gelir eksenini kesen pozitif.eğimli bir doğruysa, talebin gelir esnekli-
ği 1’den küçüktür.
D) Miktar eksenine doğru kıvrılan pozitif eğimli bir eğriyse gelir esnekli-
ği sıfır ile bir arasındadır.
E) Zorunlu mallarda negatif eğimlidir.
Çözüm: Orijinden çıkan bir doğrunun esnekliği bire eşittir. Engel eğrisi orijin-
den çıkan bir doğruysa gelirde meydana gelen % değişmeyle talep edilen mik-
tarda meydana gelen % değişme aynıdır.
em 1 Cevap, A seçeneğidir.
114
M ikro İktisat
138. Tekelci bir firmanın marjinal maliyeti (MC) sabit olup 5’c eşittir.
Marjinal hasılat (MR) fonksiyonu ise, MR=55-2Q olarak verilmekte-
dir.
Buna göre, firmanın kârını maksimize eden fiyat kaçtır?
A) 55 B) 60 C) 30 D) 45 E) 75
Çözüm: öncelikle Q değerinin bulunması gerekmektedir. Tekelci bir firmanın

ortalama hasılatı fiyatına eşittir. Dolayısıyla ortalama hasılatı bulmak suretiyle
fiyat bulmak mümkündür.
MR = MC
55 - 2Q *= 5
2Q - 55 - 5
Q = 25
MR= 55 - 2Q ise, marjinal hasılatın ters türevi alınmak suretiyle toplam hasıla-
sı bulunabilir.
TR= 55Q -Q 2 II. Yol:
TR= 55Q -O 2 MR'nin eğimi AR’nin eğiminin iki
katıdır.
A R ~ IR r- 55Q -Q ‘
Q Q MR = 55 - 2Q :=> AR = 55 - Q ’dur.
AR - 55 - Q
Daha önce bulunan Q değeri ortalama hasılat denkleminde yerine konulursa, fi-
yat bulunacaktır.
A R = 55 - Q = P
AR - P = 55 - 25
AR = P = 30
139. Birden fazla ürün üretmenin maliyetinin her ürünün ayrı ayrı üretil-
mesi halinde oluşacak maliyetlerin toplamından küçük olması aşağı-
dakllerln hangisi ile ifade edilir?
A) Pozitif dışsal ekonomiler B) Pozitif içsel ekonomiler
C) Pozitif alan ekonomileri D) öğrenme eğrisi yaklaşımı
E) ölçeğe göre artan getiri
115
Çözüm: Birden fazla ürün üretmenin maliyetinin her ürünün ayrı ayrı Üretilme-
si halinde oluşacak maliyetlerin toplamından küçük olması pozitif alan ekono-
mileri olarak adlandırılmaktadır. Alan ekonomileri şu şekilde formüle edilir:
c. TC (6,) + TC İQ2) - TC(Q, + Qj)

TC(Q, + Q2)
Alan ekonomisinin derecesini ifade eden E, sıfırdan büyükse pozitif alan eko-
nomisi, sıfırdan küçükse negatif alan ekonomisi, sıfıra eşit olması ise, birden
fazla ürün üretmenin maliyetinin her ürünün ayn ayrı üretilmesi durumunda olu-
şacak maliyete eşit olması anlamına gelir.
140. Aşağıdakilerden hangisi kişisel gelir dağılımında eşitsizlik olup olma-

dığım ölçmektedir?
A) insani gelişme endeksi B) insani yoksulluk endeksi
Ç ) Lorenz eğrisi analizi D) Scitovsky telafi prensibi
E) Pareto etkinliği analizi
Çözüm: Kişisel gelir dağılımında adaletsizliği ölçmek amacıyla Lorenz eğrisi ve
Lorenz eğrisi vasıtasıyla bulunan Gini Katsayısı kullanılmaktadır. Lorenz eğrisi,
mutlak eşitlik doğrusundan uzaklaştıkça, gelir dağılımında adaletsizlik artmakta;
yaklaştıkça adalet sağlanmaktadır. Gini katsayısı sıfır ile bir arasındadır. Bire
yaklaştıkça gelir dağılımında adaletsizlik artmakta, sıfıra yaklaştıkça gelir dağı-
lımında adalet sağlanmaktadır. Gini katsayısı 1 olursa “tam adaletsizlik”, 0 olur-
sa “tam adalet” sağlanmış olur. Türkiye için Gini Katsayısı 0,42 civarındadır.
141. Gül yetiştiriciliği yapan birisinin bölgedeki bal üretimi üzerinde mey-
dana getirdiği ctld aşağıdakllerden hangisi ile ifade edilir?
A) Üreticiden üreticiye pozitif dışsallık
E) Tüketiciden üreticiye pozitif dışsallık
Çözüm: GUI yetiştiriciliği yapan birisinin arıcılık ile uğraşan komşu işletmelerin
bal üretimine yapmış olduğu katkı üreticiden üreticiye pozitif dışsallığı ifade et-
mektedir. Şöyle ki, gül yetiştiriciliği ile uğraşan firma, arıcılık ile uğraşan firma-
ya pozitif katkıda bulunmuştur. Ancak bunun karşılığında bir bedel almamıştır.
116
M ikro İktisat
142. Kamusal mal (orta malı) tlc İlgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğ-
ru değildir?
A) Bedavacılık sorunu ortayaçıkar.
B) Marjinal maliyeti sıfırdır.
C) özel firmalar tarafından üretilse bile, üretim miktarı olması gerekenin
altında olur.
\ D) Maldan faydalanmanın önünde herhangi bir engel yoktur.
E) Piyasa mekanizmasının etkinliği açısından son derece önemlidir,
Çözüm: Kamusal mal (orta malı), bu maldan yararlananların sayısı ne olursa ol-
sun toplam maliyetin değişmediği; diğer bir ifadeyle ilave bir kişinin maldan
faydalanmasının maliyetinin sıfır olduğu (marjinal maliyetinin-sıfir olduğu) mal-
lardır. Ülke savunması buna örnek olarak gösterilebilir. İster vergi ödesin, ister
ödemesin ülke vatandaşı ulusal güvenlik hizmetlerinden doğal olarak yararlanır.
Kamusal mallar, piyasa mekanizması açısından bazı problemlere neden olur.
Şöyle ki, bir bedel Ödenmeden malın kullanılmasına engel olunamazsa, herkes
de bedel ödenmeden malın tüketiminden yararlanma eğilimi oluşacaktır, Dolayı-
sıyla bir bedavacılık sorunu ortaya çıkar.
Kamu mallan Özel firmalar tarafından üretilmez, üretilse bile ihtiyacın altında
bir üretim gerçekleşir. Bunun için kamu mallan ya da devlet tarafından üretilir
ya da özel kesimin üretmesi için devlet müdahalesi gerekir.
143. Chambcrlln dengesiyle tam rekabet dengesinin karşılaştırıldığı bir

durumda aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Tam rekabet dengesinde hem kâr hem de üretim düzeyi daha yüksek-
tir.
B) Chamberlin dengesinde hem kâr hem de üretim düzeyi daha yüksektir.
C) Tam rekabet dengesinde kâr daha yüksek, üretim düzeyi daha düşük-
tür.
D) Chamberlin dengesinde kâr daha yüksek, Üretim düzeyi daha düşüktür.
E) Tam rekabet ve Chamberlin dengelerinde üretim düzeyi aynı, fiyat ve
kârlılık farklıdır.
Çözüm: Chamberlin dengesinde monopolcü üretim düzeyinden üretim yapılır
ve monopol fiyatından satılır. Tam rekabet piyasasına göre daha az üretim yapı-
lır ve daha yüksek fiyattan satılır. Dolayısıyla Chamberlin dengesinde fiyat ve
kâr daha yüksek, ancak üretim düzeyi daha düşüktür. Bu durumu tablo yardımıy-
la en bilinen düopol modelleri için karşılaştırmalı olarak görmek mümkündür:
117
Cournot modeli Malın fiyatı monopol fiyatının^/^üne, üretim mik-

tarı tam rekabet üretiminin 213’üne eşit olacaktır.
B ertrand modeli Denge üretim ve fiyat düzeyi, tam rekabet piyasası
denge fiyat ve üretim düzeyine eşit olacaktır.
Edgeworth modeli Malın fiyatı sürekli dalgalanma gösterir. İstikrarlı bir
çözümü yoktur.
Chamberlin modeli Monopolcü üretim düzeyinden üretim yapılır ve mo-
nopol fiyatından satılır
Stackelberg modeli Tam rekabet üretiminin 3/4’ ü kadarlık üretim yapılır
ve fiyat düzeyi Cournot modelinden daha düşüktür.
0 ,
] Doğal monopol ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
A) Marjinal maliyet fiyatlandırması yapılırsa, üretim miktarı artar, denge
^ ı fiyat yükselir.
' B) Ortalama maliyet fiyatlandırmasına gidilirse, monopolcü piyasadan
çekilir.
C) Maginal maliyet fiyatlandırmasına gidilirse, monopolcü piyasadan çe-
kilir.
D) Marjinal maliyet fiyatlandırmasına gidilirse, üretim maliyeti azalır,
toplam kâr artar.
E) Ortalama maliyet fiyatlandırmasına gidilirse, monopolcünün dara kay-
bı tamamıyla telafi edilir.
Çözüm:
Doğal monopol koşullarında marjinal maliyet fiyatlandırması uygulanırsa mo-

nopolcü piyasadari çekilir. Monopolcü firma başlangıçta MR^MC sağlandığı eo
noktasında dengede ve Q 0 kadar mal üretip P 0 fiyatından satmaktadır. Birim ba-
şına P0-Pc kadar, toplam da ise PqMNPq alanı kadar aşırı kâr elde etmektedir.
Şimdi marjinal maliyet fiyatlandırması uygulandığını varsayalım. Bu durumda
Pj tavan fiyatı olarak belirlenecektir. P t fiyatından Qj kadar mal üretilecektir.
M ikro İktisat
Bu durumda P tKd şeklindeki yeni talep eğrili1LRAC eğrisinin SK kadar altın-

dadır. Yani marjinal maliyet fiyatlandırması birim başın SK kadar zarara yol aç-
maktadır. Monopolcünün zarar ettiği bu durumda üretime devam etmesi için SK
kadar sübvanse edilmesi gerekir. Sübvansiyon politikası ise maliyetlidir ve mo-
nopolcünün maliyet yapısının sağlıklı biçimde bilinmesini gerektirir. Bu durum-
da ortalama maliyet fiyatlandırmasına gidilir ve LRAC eğrisinin talep eğrisi ile
kesiştiği noktaya tekabül eden P2 fiyat düzeyi uygulanır. P2 fiyat düzeyinden Q2
kadar mal üretilir. Bu durumda birim başına kâr normal kâr düzeyindedir.
145. Aşağıdakilerden hangisi malın monopol fiyatını tespit ederek monopol

Üretim miktarını ve kârın üyeleri arasında nasıl dağıtılacağını belirle-
yen oligopol modelidir?
A) Merkezi kartel
B) Piyasa paylaşan kartel
C) Hâkim firmanın fiyat liderliği
D) Anlaşmaya bağlı liderlik
E) Düşük maliyetli firmanın fiyat önderliği
Çözüm: Merkezi Kartel, malın monopol fiyatını tespit ederek monopol üretim
miktarım ve karın üyeleri arasında nasıl dağıtılacağını belirlemektedir
119
146. Homojen mal üreten İki Ormanın piyasayı eşit olarak paylaştıkları
varsayımı altında düşük mallyetH olan firmanın belirlediği fiyat düze-
yinden piyasada satış yapılan oligopol modeli aşağıdakllerden hangisi-
dir?
A) Hakim firmanın fiyat önderliği
— B) Düşük maliyetli firmanın fiyat önderliği
C) Barometrik fiyat önderliği
D) Bir anlaşmaya bağlı liderlik
E) Girişi engelleyen fiyatlandırma
Çözüm: Düşük maliyetli firmanın fiyat önderliği, homojen mal üreten ve piya-
sayı eşit olarak paylaşan iki firmanın olduğu varsayımı altında daha düşük mali-
yetli olan firmanın fiyat düzeyinden piyasa fiyatları belirlenir.
147. Diğer koşullarda bir değişmenin olmadığı durumda mutlak fiyatlarda

% 100’lük bir artış olm a» durumunda ekonomi Üzerinde nasıl bir et-
ki meydana gelir?
A) Cari fiyatlar yarıya düşer
B) Nispi fiyatlar ikiye katlanır
C) Parasal gelir yarıya düşer
D) Reel gelir yarıya düşer
E) Reel gelir iki katına çıkar
Çözüm: Fiyat, herhangi bir mal ve hizmetin bir başka mal ve hizmetle değişim
oranıdır. Eğer 1 kg armutla 2 kg patates değiştiriliyorsa, 1 kg armutun patates
cinsinden ifade edilen fiyatı 2 kg patatestir. Burada fiyat birimi olarak patates
alınmıştır. Bu şekilde ifade edilen fiyatlara “nispi fiyatn denilmektedir. Ancak
bu örnek malın mal ile değiştirildiği dönemler için geçerlidir. Günümüzde mü-
badele için para kullanılmaktadır, örneğin; 1 kg patates ISO TL denilebilir. Bu
şekilde para ile ifade edilen fiyatlara "mutlak fiyat” denilmektedir. Mutlak fi-
yatlarda meydana gelen % 100’lük bir Brtış, reel geliri yanya düşürür. Bunu bir
örnekle açıklayalım. 1 kg patates 100 TL iken, 1 kg patatesin fiyatının % 100 ar-
. tarak, 200 TL’ye yükseldiğini varsayalım. Bu durumda 100 TL ile 0,5 kg patates
satın alınabilecektir. Başlangıçta satın alınan patates miktarının yarısı kadar pa-
tates alınmış olacaktır. Cevap, D seçeneğidir.
120
Mikro İktisat
148. Bir stratejinin b ir firm a için rakip firm alar nc yaparsa yapsınlar en
İyi strateji olduğu denge durum una ne ad verilir?
A) İşbirliği dengesi B) Staclcelberg dengesi
C) Nash dengesi D) Maksimin strateji
E) Dominant strateji
Çözüm: Bir strateji bir firma için diğer firmalar ne yaparlarsa yapsınlar en iyi
strateji ise, bu stratejiye hakim (dominant) strateji denilmektedir.
©
| G irdi piyasasında tam rekabet piyasası koşullarının geçerli olduğu du-
rum da o rtalam a girdi maliyeti üe İlgili olarak aşağıdakllerden hangi-
f| sİ doğru değildir?
' A) Maıjinal girdi maliyetine eşittir.
B) Arz eğrisine eşittir.
C) Öcret haddine eşittir.
D) Sonsuz esnektir.
E) Maıjinal girdi maliyetinden düşüktUr.
Çözüm: Girdi piyasasında tam rekabet piyasası koşullarının geçerli olduğu du-
rumda firmalar piyasa fiyatı, yani piyasadaki ücret düzeyinden diledikleri kadar
girdi kullanma imkanına sahiptirler. Diğer bir ifadeyle, girdi piyasasında tam re-
kabet piyasası koşullarının geçerli olduğu durumda firmalar sonsuz esnek arz
eğrisi ile karşı karşıyadırlar. Mevcut ücret düzeyinden istedikleri kadar emek gir-
disi kullanabilirler. Dolayısıyla emeğin maıjinal girdi maliyeti ve emeğin ortala-
ma girdi maliyeti ücret haddine eşittir.
p w
¡21
150. Aşağıdakllerden hangisi Slutsky denklemi ile matematiksel olarak ifa-

de edilmektedir?
A) Fayda fonksiyonu B) Üretim fonksiyonu
__ C) İkame ve gelir etkisi D) Gelir ve tüketim etkisi
E) Bütçe kısıtı
Çözüm: Şlutsky denklemi il/gelir^veyflcame^tkisinin matematiksel olarak gös-
terimi yapılmıştır. Hicks’in analizinde ise.Trelir ve' ikâme etkisinin geometrikse!
olarak gösterimi y apılmıştır. Hicks ve Slutsky’ip yaklaşmaları avm sevin iki ay-
rPhiçimdelilçülmesidir. Bununla birlikte fiyattaki değişme küçüldükçe, bu iki
ölçü arasındaki fark gittikçe daha az Kale gelmeEledîrTSİutsky'nin yaklaşımıTp?-
75sânTır7Îyarve~miktar verilerinden yararlanarak bu etkilerin hesaplanmasını
mffmkün^cılmaHadıırHicksTn yaklasımındaLise. fiyat-ye miktar rakamlarının
BîIînmesTyeterli değildir. Farksızlık pahasının dabilinmesi gereklidir,
1 5 y Mal piyasasında monopol, emek piyasasında tam rekabet piyasası ko-

Sw' pullarının geçerli olduğu bir durumda firma hangi düzeyde girdi talep
eder?
A) Marjinal ürün hasılatı ile marjinal girdi maliyeti arasındaki oranı bire
eşitleyen düzeyde
B) Marjinal ürün değeri ile marjinal girdi maliyeti arasındaki oranı bire
eşitleyen düzeyde ı; |
C) Marjinal ürün değerinin marjinal girdi maliyetine eşit olduğu düzeyde
D) Marjinal ürün hasılatının, maıjina! girdi maliyetinden büyük olduğu
düzeyde
E) Marjinal ürün hasılatı ile ortalama girdi hasılatı arasındaki oranı bire
eşitleyen düzeyde
Çözüm: Mal piyasasında tam rekabet piyasası koşullan geçerli iken P=MR iliş-
kisi geçerli olduğundan girdilerin maıjinal ürün değerleri marjinal ürün hasılatı-
na eşittir. Yani,
MVPl ■=MRPl =MVPk » MRP k
Dolayısıyla girdiler açısından kâr maksimizasyonu koşulu, her girdinin marjinal
ürün hasılatı ile maıjinal girdi maliyeti arasındaki oranın bire eşit olmasıdır.
Benzer olarak her girdinin marjinal ürün değeri ile marjinal girdi maliyeti ara-
sındaki oramn bir eşit olmadır,
MRPL , MRPK _ } . MVPL - M VPK _ ,
MICL MICK MICl M1Ck
122
M ikro İktisat
Ancak mal piyasasında monopol piyasası koşullarının geçerli olduğu durumda

maıjinal ürün hasılatı, marjinal ürün değerine eşit olmayacaktır. Çünkü mal pi-
yasasında monopol durumunda P*AR ilişkisi söz konusu iken, marjinal gelir fi-
yattan küçüktür.
MRPl = MPP l x MR < MVPl - MPPl x P
Dolayısıyla mal piyasasında monopol koşullarının geçerli olduğu durumda gir-
diler açısından kâr maksimizasyonu koşulu, her girdinin marjinal ürün hasılatı
ile marjinal girdi maliyeti arasındaki oranın bire eşit olmasıdır.
Mal ve emek piyasasında tam rekabet piyasası koşullarında faaliyet

gösteren bir firmanın kısa dönem dengesiyle İlgili olarak hangisi doğ-
ru değildir?
A) Marjinal girdi maliyetinin marjinal ürün hasılatına eşit olduğu noktada
oluşur.
B) Maıjinal girdi maliyetinin marjinal ürün değerine eşit olduğu noktada
oluşur.
C) Maıjinal ürün hasılatının eğimi marjinal ürün değerinin eğiminden bü-
yüktür.
D) Ortalama girdi maliyetinin marjinal ürün hasılatına eşit olduğu nokta-
da oluşur.
E) Ortalama girdi maliyetinin marjinal ürün değerine eşit olduğu noktada
oluşur.
Çözüm: Emek piyasasında tam rekabet piyasası koşullarının geçerli olduğu du-
rumda ücret haddi yatay eksene paraleldir. Aynı zamanda ücret haddi, marjinal
girdi maliyetine ve ortalama girdi maliyetine eşittir. Diğer taraftan mal piyasa-
sında P=MR=AR ilişkisi geçerli olduğunda girdinin maıjinal ütün değerleri
maıjinal ürün hasılatına eşittir. Yani,
MRPL = MVP l
Dl -M R P l -M V P l
O
E m ek p iy asasın d a firm a dengesi
123
Tam rekabetçi firma W ücret haddi düzeyinden sonsuz esnek emek arz eğrisi ile
karşı karşıyadır. Marjinal ürün hasılatının negatif eğimli kısmı aynı zamanda fir-
manın kısa dönem talep eğrisidir. Dolayısıyla firmanın kısa dönemde sonsuz es-
nek arz eğrisi ile negatif eğimli emek talep eğrisinin kesiştiği A noktası denge
noktasıdır. A denge noktasında iken W ücret düzeyinden Lq kadar emek talebi
söz konusudur. Firma mal piyasasında da tam rekabetçi olduğu için dengenin kı-
sa dönem ara eğrisinin M R P ^M V P^ eşit olduğu noktada gözden kaçmamalıdır.
153. Tekelci bir firmanın talep eğrisi P = 64 - Q, toplam hasıla eğrisi 64Q-
Q2 ve toplam maliyet eğrisi TC=QJ şeklinde verildiğinde, kârı en çok-
laştıran çıktı düzeyinde tüketici artığı ne olur?
A) 32 B) 144 C) 112 D) 128 E) 256
Çözüm: Tüketici artığı (rantı), fiyatın üstünde talep eğrisinin altında kalan ala-
nı ifade etmektedir. Dolayısıyla tüketici artığını hesaplayabilmek için denge fi-
yat ve çıktı düzeyini bilmek gerekir. Denge çıktı diİ2 eyi MR = MC eşitliğinin
sağlandığı yerde oluşmaktadır. Soruda, MR ve MC verilmemiştir, öncelikle TC
ve TR’nin türevini alarak MC ve MR’yi bulmak gerekir.
TC = Q2 ise, MC= 2Q P = 64 - Q
TR=64Q-Q2 ise MR - 64-2Q’dir. P = 64 - 16
MR = MC ise, P = 6 4 - 16
64 - 2Q ■=2Q P = 48 olarak hesaplanır.
64-4 Q
Q = 16 olarak bulunur.
P = 64 - Q
Q - 0 -* olursa
P = D = 64 olur.
124
M ikro iktisat
Tüketici Rantı - j£4 ~ 48) - = 2M i <= 2 5 i = 128

2 2 2
i 154.\M al piyasasında tam rekabetçi, emek piyasasında monopsoncu olan

firm a İçin aşağıdakilerden hangisi doğru değildir?
A) Ortalama gelir eğrisi yatay eksene paraleldir.
B) Malın fiyatı maıjinal gelirine eşittir
C) Emeğin marjinal girdi maliyeti ortalama girdi maliyetinden büyüktür.
D) Emek marjinal girdi maliyeti ücret haddinden büyüktür.
E) Emeğin maıjinat girdi maliyeti eğrisi, emek arz eğrisinin altında seyre-
der.
Çözüm: Mal piyasasında tam rekabetçi olan firmanın talep eğrisi aynı zamanda
fiyatına, ortalama gelirine ve marjinal gelirine eşittir ve talep eğrisi yatay ekse-
ne paralel bir görünüm arz eder. Emek piyasasında monopsoncu olan firma için,
emek arz eğrisi pozitif eğimli ve ortalama girdi maliyetine eşittir. Emeğin mar-
jinal girdi maliyeti ise, ücret haddinden ve ortalama girdi maliyetinden büyük-
tür. Bu durumlar şekil yardımıyla açık bir biçimde görülmektedir.
M a l p iy a s a s ın d a ta m re k a b e tç i fir m a E m e k p iy a s a s ın d a m o n o p s o n c u f ir m a
155. Tam rekabetçi bir endüstride çalışan firmanın toplam maliyet eğrisi
TC=100+ 4Q+Q2, marjinal maliyet eğrisi M C=4+2Q ve ortalama top-
lam maliyet eğrisi de ATC=(100/Q)+4+Q olarak verildiğinde, uzun dö-
nemde bu ürUnün fiyatı kaç olur?
A) 16 B) 12 C) 6 D) 24 E) 30
Çözüm: Uzun dönem denge seviyesinde AC=MC=AR=MR=P ilişkisi söz konu-

sudur. Dolayısıyla AC =■ MC ilişkisinden üretim düzeyini bulmak mümkündür.
Bulunan üretim düzeyini ortalama maliyet denkleminde yerine koymak suretiy-
le fiyata ulaşmak mümkündür,
MC LM C
-D * A R = M R = A C
----------------- *-Q
AC “ ise AC = 100 + ,1Q + Q2- olur. .

( Q Q
MC = 4 + 2Q ise
AC = MC eşitliği şu şekilde gerçekleşir. Çünkü uzun dönem denge seviyesinde
AC = MC = MR = AR sözkonusudur.
4+2Q = + 4 + Q'den AC = lM + 4 +Q=»p olduğuna göre, Q yerine
4Q+2Q2 » 100 + 4Q + Q 2 yazıldığında

p = 1 ÖÛ. + 4 + ıo
2Q2 - Q 2 = 100 10
O2 « 100 P = 10 + 4 + 10
Q = 10 elde edilir. P = 24
156. Asağıdakllerdeıı hangisi faktör talebini etkileyen unsurlardan birisi

M M İr?
A) Faktörün üretiminde kullanıldığı malın piyasa satış fiyatı
B) Faktörün fiyatı ' ■ 1 "■> i 'ı: . -ı « ••
• C) Diğer faktörlerin fiyatı
D) Faktörün marjinal verimliliği
E) Faktörün marjinal faydası
126
Mikro İktisat
Ç&zUm: Faktörün talebini etkileyen unsurlar şunlardır:

/~ x öktöriin üretiminde kullanıldığı malm piyasa satış fiy&tı
/ "^Çjktörün fiyatı
/ -NjDjiğer faktörlerin fiyatı
/'^-Baktörün maıjinal verimliliği
Cevap» E seçeneğidir.
Tersine dönen emek arz eğrili ile ilgİU olarak aşağıdakllerden hangisi
doğru değildir?
A) Pozitif eğimli olduğu bölgede ikame etkisi söz konusudur.
B) Negatif eğimli olduğu bölgede gelir etkisi söz konusudur.
C) Arz kanunun bir istisnasıdır.
D) Ücretler arttıkça önce çalışma sikesi arttırılır, sonra azaltılır.
E) Çalışma süresi arttıkça Önce gelir dilzeyi artar, sonra azalır.
Çözüm: Tersine dönen emek arz eğrisi arz kanunun bir istisnasıdır. Buna göre,
ücretler arttıkça ikame etkisiyle belli bir ücret düzeyine kadar çalışma boş zama-
na ikame edilir. Belli bir ücret düzeyinden sonra kişi için boş zamanın alternatif
maliyeti yükselmekte ve gelir etkisi nedeniyle kişi daha az çalışarak daha yük-
sek gelir elde edebileceğinden emek arzını azaltır.
Kişi belli bir ücret düzeyinden sonra çalışma süresini kısaltsa bile gelirinde es-
kiye nazaran bir azalma olmayacaktır.
158. B ir faktöre en az fırsat maliyeti k a d a r yapılan ödemeye ııe ad veril-

m ektedir? .
A) Transfer kazancı B) iktisadi rant
C) Rant benzeri D) Üretici rantı
E) Tüketici rantı
ÇözUm; Transfer kazancı bir üretim faktörünün arzının teşvik edilmesi için ge-
rekli olan minimum gelir düzeyidir. Diğer bir ifadeyle bir faktöre en az fırsat ma-
liveti kadar yapılan ödemeyi ifade eder. Vasıfsız bir faktörün elde ettiği'gelir
transfer kazancıdır. Vasıfsız faktör, transfer kazancından daha fa2 İa gelir elde et-
mez.
127
159. Tekelci bir firmanın talep eğrisi P “ 120-5Q, m arjinal hasılası M R“

120-10Q ve m arjinal maliyeti MC » 2Q şeklinde verildiğinde kfln en-
çoklaştıran ürettm düzeyinde Armanın toplam kfln aşağıdakilerden
hangisine eşittir?
A) 600 B) 100 C )1 0 D) 70 E) 400
Çözüm: Bir firmanın toplam kârına, toplam gelirinden toplam maliyetini çıkar-
tarak ulaşabiliriz. (Toplam Kâr TP m TR —TC). O halde toplam kflnn hesapla-
nabilmesi içinTR’in veT C ’nin bilinmesi gerekmektedir.
TR, firmanın satış miktarı ile satış fiyatının çarpımına eşittir. Yani, TR = P . Q
firmanın satış miktarını bulmak için gerekli olan Q'yu MR = MC eşitliği yoluy-
la bulmak mümkündür.
MR = MC P -120 -5Q
120-10Q=2Q P = 120 - 5 (10)
120 = 12Q P=120-50
Q - 10 P = 70
TC, MC’nin integralldir ya da TC’nin türevi M C’dir. Bu durumda TC’yi bulmak
için MC'nin integralini (ters türevini) alırız.
TR= P.Q TP = TR -TC
TR=10.70 T P - 7 0 0 - 100
TR = 700 TP “ 600
MC = T C ’
2Q = T C ’
TC =Q2
TC = (10)2
TC = 100
160. Aşağıdakilerden hangisi negatif eğimli bir talep eğrisine sahip olan ve
kflr makslmizasyonu yerine hasıla maksimizasyonu amaçlayan bir fir-
manın üretimini gerçekleştireceği nokta ile İlgili doğru bir ifadedir?
A) Marjinal maliyet-Fiyat B) Marjinal maliyet=Marjinal gelir
C) Maıjinal gelir = 0 D) Marjinal gelir> 0
E) Marjinal gelir< 0
M ikro İktisat
Çözüm:
öncelikle bu firmanın talep
p
eğrisi negatif eğime sahip ol-
duğu için bu firma, bir eksik
rekabet firmasıdır. (Tam reka-
bet piyasastnda firmanın talep
eğrisi, yatay eksene paralel-
dir.) Fiyatı düşürdükçe hasıla-
tı artacaktır. Bu nedenle TR
bir parabol şeklindedir. Bu fir-
ma, e=J olduğu noktaya ka-
dar fiyatı düşürdükçe TR ‘s i ar-
tar. e =1 iken, TR maksimum-
dur. İşte bu noktada MR~Q
olur. Bu noktadan sonra fiyatı
düşünürse, TR azalmaya baş-
lar ve MR negatif değerler
alır.
Marjinal maİiyet=Matjinal gelir eşitliği, firmanın kârını maksimize ettiği nok-

tadır, Hasılasını maksimize etmek isteyen bir firma, marjinal gelir sıfıra eşit
oluncaya kadar üretim yapmaya devam edecektir. Diğer bir ifadeyle, ilave her
malın üretiminden elde edilen gelirin sıfır olduğu noktaya kadar üretime de-
vam edilecektir. Unutulmamalıdır ki TR •= P.Q*dır. Toplam kâr ise TP *=>TR -
TC. Yani, kâr maksimizasyonu ile hasıla maksimizasyonu farklı şeylerdir.
161. Oligopol modelleriyle İlgili olarak aşağıdaki bilgilerden hangisi doğru

değildir?
A) Cournot modelinde malın fiyatı monopol fiyatının 2/3’üne, üretim mik-
tarı tam rekabet üretiminin 2/’3’üne eşit olacaktır.
B) Bertrand modeli denge üretim ve fiyat düzeyi, tam rekabet piyasası
C) Edgeworth modelinde malın fiyatı sürekli dalgalanma gösterir.
- D) Sweezy modelinde, maliyette veya talepte meydana gelen değişme fi-
yatı etkilemez.
E) Stackelberg modelinde tam rekabet üretiminin 3/4’ü kadarlık üretim ya-
pılır ve fiyat düzeyi Coumot modelinden daha yüksektir.
129
ÇÖzttm:
Cournot modeli Malın fiyatı monopol fiyatının 2/3’üne, üretim mik-

tarı tam rekabet üretiminin 213’üne eşit olacaktır.
Bertrand modeli Denge üretim ve fiyat düzeyi, tam rekabet piyasası
çözümü yoktur.
Chamberlin m odeli Monopolcü üretim düzeyinden üretim yapılır ve mo-
Swcezv modeli Maliyette veya talepte meydana gelen değişme fiyatı
etkilemez.
Stackelberg modeli Tam rekabet üretimin 3/4’ü kadarhk üretim yapılır ve
fiyat düzeyi Cournot modelinden daha düşüktür.
162.Cemal’in bir mal için Ödemeye istekli olduğu miktar 65 TL, Efe’nin 55 TL,
Azad’ın ise 50 TDdir.
Malın fiyatı 50 TL olduğuna göre üç tüketicinin toplam tüketici artığı
kaç TL’dir?
A) 15 B) 20 C) 50 D) 105 E) 170
Çözüm: Tüketici rantı, bir tüketicinin bir mal için ödemeye razı olduğu en yük-
sek fiyat ile piyasada oluşan fiyat arasındaki farktır. Tüketici rantı, talep eğrisi-
nin altında piyasa fiyatının üstünde kalan alana tekabül eder. Bu durumda üç tü-
ketici için tüketici rantı şu şekilde hesaplanabilir:
/ Cemal’in ilgili mala ödemeye razı olduğu en yüksek fiyat 65 TL iken, piya-
sa fiyatı 50 TL'den oluşmuştur. Cemal için tüketici rantı 15 TDdir.
</ Efe’nin ilgili mala ödemeye razı olduğu en yüksek fiyat 55 TL iken, piyasa
fiyatı 50 TL’den oluşmuştur. Efe için tüketici rantı 5 TDdir.
/ Azad’ın ilgili mala ödemeye razı olduğu en yüksek fiyat 50 TL iken, piyasa
fiyatı 50 TL’den oluşmuştur. Dolayısıyla Azad için tüketici rantı sıfırdır.
Toplam Tüketici Rantı= CemalTR + EfeTR + AzadTR ' 1 1
Toplam Tüketici Rantı= 15 + 5 + 0 = 20
130
Mikro İktisat
163. Kısa dönemde, a fin kârla çalışan tara rekabetçi bir firmanın Üretimi-
ni gerçekleştirdiği noktada çalıştığı kapasite düzeyi iie İlgili olarak
aşağıdakllerden hangili doğrudur?
B) Aşın kapasite ile çalışmaktadır.
D) Maksimum kapasite ile çalışmaktadır.
Çözüm: Kâr maksimizasyonu koşulu MR “ MC’dir. Kısa dönemde, aşırı kârla

çakç^n tam rekabetçi firma için MR” MC'nin sağlandığı noktada AR * P * MR
=(M Cf>^C ^şitligi söz konusu olacaktır. Şekil incelendiğinde kâr maksimizas-
yoriün sağlandığı Eq denge düzeyine tekabül eden ortalama maliyet, tam kapasi-
te üretim düzeyi olarak ifade edilen ortalama maliyet eğrisinin minimum nokta-
sının sağında olduğu için aşırı kapasite ile üretimi göstermektedir.
164. Aşağıdakilcrden hangisi marjinal ikame oranının azalan bir seyir İz-
lemesinin nedenidir?
A) Eş ürün eğrilerinin orijine dışbükey olması
B) Kayıtsızlık eğrilerinin orijine dışbükey olması
C) Azalan marjinal fayda kanunu
D) Azalan verimler yasası
E) ölçeğe göre getiri
Çözfim:
Marjinal İkame oranı, tüketim ile ilgilidir. Dolayısıyla farksızlık eğrisi üzerin-
de mallardan birisinin tüketimi artırıldığında, faydayı sabit tutmak için (aynı ka-
131
Ceteris Paribus. İktisat Sorulan
yıtsızlık eğrisi üzerinde kalabilmek için) diğer malın tüketiminin ne kadar azal-
tılması gerektiğini ifade eden orandır. Farksızlık eğrilerinin orijine dışbükey ol-
masının nedeni, azalan marjinal ikame oranı; azalan marjinal ikame oranının ne-
deni ise, azalan marjinal fayda yasasıdır.
Çünkü, bir malın tüketilen miktarı azaltıldıkça aynı fayda düzeyini devam ettire-
bilmek için diğer malın tüketilen miktarı arttırılacaktır. Tüketimi arttırılan malın
marjinal faydası, artan tüketimine bağlı olarak azalacak; diğer taraftan, tüketimi
azaltılan malın marjinal faydası, azalan tüketimine bağlı olarak artacaktır. Bu
yüzden her seferinde tüketimi arttırılan malı, bir birim daha fazla tüketmek için
diğer maldan vazgeçilen miktar azalacaktır. Şekilde bir birim daha fazla X malı
tüketebilmek amacıyla A noktasından D noktasına gidildikçe aynı tatmin düze-
yinde kalabilmek için vazgeçilen Y malı miktarı azalmıştır. A noktasından B
noktasına geçildiğinde kullanılan Y malı miktarı fazla ve dolayısıyla marjinal
faydası düşük olduğu için 1 birim daha fazla X malı tüketebilmek için 4 birim Y
malından vazgeçilmiştir. B noktasından C noktasına geçildiğinde bu oran 2 'ye,
C noktasından D noktasına geçildiğinde I'e düşmüştür.
Y malı
MtO = - AY = „ Vazgeçilen
AX Yerine konulan
MİO b =‘ 4-= - 4
1
M lO r= 2 . = - 2
' 1
M ÎO D = — = - 1
X m a lı 1
/ Farksızlık eğrilerinin orijine dışbükey olmasının nedeni, azalan marjinal ika-

me oranı; azalan marjinal ikame oranının nedeni ise, azalan marjinal fayda
yasasıdır.
✓ Eş ürün eğrilerinin orijine dışbükey olmasının nedeni, azalan maıjinal teknik
ikame oranı; azalan marjinal teknik ikame oranının nedeni ise, azalan verim-
ler yasasıdır.
132
Mikro İktisat
165. Mfllm fiyatındaki bir azalmanın ortaya çıkaracağı ikame etkisi ile il-
gili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Malın tüketilen miktarında daima bir artışa neden olur.
D) Sadece düşük mal olması durumunda malın tüketilen miktarında bir
artışa neden olur.
C) Giffen malı olması durumunda malın tüketilen miktarında bir azalışa
neden olur.
D) Sadece normal mal olması durumunda malın tüketilen miktarında bir
E) Fiyatta bir azalma olduğunda daima gelir etkisiyle ters yönde bir etki
meydana gelir.
Çöziim: Ayrıntılı çözüm için 17. sorunun çözümünde verilen tabloya mutlaka
bakınız.
166. Uzun dönemde, b ir tckclci rekabet firmasının üretimini gerçekleştir-

diği nokta ile ilgili olarak aşağıdakilerdcn hangisi doğrudur?
A) AR « p = MR < AC B) P = MR = AR < MC = AC
C) AR = P =MR = MC > AC D)("AR = P= AC > MC = MR
E) AR = MR = MC = AC = P
Çözüm: Monopolcü rekabet piyasasında faaliyet gösteren bir firma, hem kısa,
hem de uzun dönemde marjinal gelirin marjinal maliyete eşit olduğu noktada
üretimini maksimize eder. Fivat tanı rekabet piyasasının tersine, tekel piyasa-
sında olduğu flhi marilnal gelirden biivüktür. Çünkü tekelci rekabetçi bir fir-
manın ürününe olan talep, azalan eğime sahiptir. Firmanın ortalama maliyet eğ-
risi, talep eğrisinin altında ise, tekelci rekabetçi firma için iktisadi kâr söz konu-
sudur. Dolayısıyla, kısa dönemde aşırı kârla çalışabilir.
Uzun dönemde ise, iktisadi kârı gören yeni firmaların piyasaya girmesi ile ara-
da artış meydana gelir. Fiyatlar, ortalama maliyete eşit oluncaya (P=AC) kadar
düşer. Tekelci rekabetçi firmanın uzun dönem dengesinde AR=P=AC > MC -
MR ilişkisi söz konusudur. Uzun dönemde fiyat, ortalama maliyete eşit olduğu
için iktisadi kâr oltadan kalkar. Bununla birlikte fîrmamn denge üretim düzeyi,
tam kapasite üretim düzeyinin solundadır. Yani, uzun dönem dengesinde tekelci
rekabetçi firma aşırı kâr elde etmemekte; ancak üretim düzeyi ortalama maliye-
tin minimum olduğu tam kapasite (şekilde A noktası) üretim düzeyinin solunda
(şekilde B noktası) bir noktada olduğu için atıl kapasite ile çalışmaktadır. Üreti-
me devam etmesi durumunda belli bir noktaya kadar ortalama maliyetleri düşür-
mesi mümkündür. Bu yüzden tekelci rekabetçi firmanın uzun dönem dengesinin
133
sağlandığı noktada ortalama maliyet eğrisi negatif eğimlidir. Tekelci rekabetçi

firma, hem kısa, hem de uzun dönemde eksik kapasite ile çalışmaktadır.
P
- AR-D
— *-Q
MR
• Tekelci Rekabet İçin Uzun Dönem Dengesi
167.Uzun dönem ortalam a maliyetlerin üretim arttıkça arttığı durum da

A) Ölçeğe göre azalan getiri söz konusudur.
B) Negatif alan ekonomileri söz konusudur.
C) Ölçeğe göre artan getiri söz konusudur.
D) a+p değeri bire eşittir.
E) a+p değeri birden büyüktür.
Çözüm; Ayrıntılı bilgi için 15. sorunun çözümünü okuyunuz.

168. X malı m iktarının yatay eksende gösterildiği bir durum da, gelir*tüke-
tim eğrisi pozitif eğimli ise, x malına ait talebin gelir esnekliği değeri
kaçtır?
A )-1,5 B) -1 C) -0,5 D) 0 E) 0,6
Çözüm: Gelir tüketim eğrisi, değişik gelir düzeyleri için oluşan denge noktala-
rının geometrik yeridir. Dikey eksende Y malı, yatay eksende X malının göste-
rildiği bir durumda gelir tüketim eğrisi pozitif eğimli ise, gelir artışı karşısında
her ¡Jurnalin talebinin de arttığı anlamına gelmektedir. Gelirde meydana gelen
artı malı talebini a :ırdıi durumda, talebin geliı esneKiıgf sıtıroan büyük-
tür. Yani, normal mal durumu söz konusudur. Bu durumu şekil yardımıyla gör-
mek mümkündür. -
134
M ikro İktisat
Y malı
169. Giffen malı ile ilgili aşağıdaki İfadelerden hangisi doğrudur?

A) Gelir etkisi ile ikame etkisinin yönleri aynıdır.
B) Talep eğrisi daima negatif eğilimlidir.
C) Her giffen malı, aynı zamanda düşük maldır.
D) Her giffen mal, aynı zamanda düşük mal değildir.
E) Engel eğrisi pozitif eğimlidir.
Çözüm:
✓ Talep eğrisi, pozitif gelir etkisinin negatif ikame etkisinden büyük olduğu
Giffen mallan için pozitif eğimlidir. Bilindiği gibi her giffen malı aynı za-
manda bir düşük maldır.
✓ Giffen mallar için gelir etkisi ile ikame etkisinin yönleri aynı değildir. Zira,
ikame etkisi daima negatif iken, gelir etkisi giffen mallar için pozitiftir. Do-
layısıyla giffen mallar için gelir ve ikame etkisi ters yönlüdür.
S Giffen mallar, gelir arttıkça talebi azalan mallan ifade ettiği için gelir esnek-
liğinin işareti negatiftir. Yani, sıfırdan küçüktür.
AQ
e» “ = Düşük mallar için = -I- -
AG +
G
/ Her Giffen malı düşük mal iken, her düşük mal Giffen malı değildir.
135
170. Sermaye stokunun sabit olduğu bir firmada çalışan 1., 2., 3. 4. ve 5. iş-
çilerin marjinal ürünleri sırasıyla 14,20, 26,24 ve 18 İse, ortalama ürü-
nün en yüksek olduğu üretim düzeyinde çalıştırılan tşçl sayısı kaçtır?
A) 1. işçi B) 2. işçi C) 3. işçi D) 4. işçi E) 5. işçi
Ç&züm: Maıjinal ürün, sonuncu işçinin üretime katkısı olarak ifade edilebilir.
Marjinal ürün rakamlarını toplamak suretiyle toplam ürüne ulaşılabilir.
IttlS a y u ı M arfinal Ürün ToDlam Ürün Ortalama Ürün
1 14 14 14
2 20 34 17
3 26 60 20
4 24 84 . 21
5 18 102 20,4
171. İki ürcticinin yer aldığı bir ekonomide bağıt (mukavele) eğrisi üzerin-
deki bir noktadan, diğer bir noktaya geçilmesi durumunda aşağıdaki»
lerden hangisi ortaya çıkar?
B) Tüketicilerden birinin durumu kötüleşirken, diğerinin durumu daha
iyiye gider.
C) Girdilerden birinin fiyatı arttığı için her iki üreticinin de durumu kötü-
leşir.
D) Her iki üreticinin durumu da iyileşir.
E) Üreticilerden birinin durumu kötüleşirken, diğerinin durumu daha iyi-
ye gider.
Çözüm: Bağıt (mukavele) eğrisi üzerindeki tüm noktalarda pareto optimalité
kriteri sağlanmıştır. Dolayısıyla bağıt eğrisi üzerinde bir noktadan diğer noktaya
geçildiğinde bir üreticinin durumu iyileşirken, diğerinin kötüleşmektedir.
172. Marjinal ikame oranının malların fiyatları arasındaki orana eşit ol-
ması aşağıdakilerden hangisi ile ifade edilir?
A) Parate optimumu
C) İkinci derece tüketici denge koşulu
D) Birinci derece üretici denge koşulu
E) ikinci derece üretici denge koşulu
136
M ikro İktisat
Çözüm: Marjinal ikame oranının, malların fiyatları arasındaki orana eşit olma-
sı, "birinci derece tüketici koşulu" olarak adlandırılmaktadır.
MRSxy = E*.
Py
Kayıtsızlık eğrisinin orijine göre kesinlikle dışbükey olması ise, ‘‘ikinci derece
tüketici dençe koşulu " olarak adlandırılmaktadır.
173. Tam fiyat farklılaştırması yapan tekelci bir firma aşağıdakllcrdcn

hangisini m aksimize eder?
A) Üretici artığını B) Dara kaybını
C) Etkinsizlik D) Toplam refah
E) Toplam maliyet
Çözüm: Tam fiyat farklılaştırması yapan tekelci bir firma, tüketici arttığının ta-
mamını elde eder. Dolayısıyla toplam refahını maksimize eder.
174. Rekabetçi bir firmanın toplam maliyet fonksiyonun TC = 20 + 4Q2ol-

duğu durum da malın piyasa fiyatı 16 İse, firmanın kfirını maksimize
ettiği üretim düzeyi kaçtır?
A) 2 B) 4 C) 6 D) 8 E) 12
Çfizüm:Kâr maksimizasyonu koşulu MR = MC dir. TC’nin türevini almak sure-
tiyle MC’yi bulmak mümkündür. Diğer taraftan, tam rekabetçi bir firma için
MR=AR=P olduğu için MR, malm fiyatına eşittir.
TC ==20 +4Q2 ise MC => 8Q‘dır.
MR = MC
16 = 8Q
Q = 2’dir, Cevap, A seçeneğidir.
175. Düşük bir mal için İkame etkisinin mutlak değeri gelir etkisinin mut-
lak değerinden büyükse bu malm telafi cdlhntş talep eğrisiyle ilgili
aşağıdaki İfadelerden hangisi doğrudur?
C) Dikey eksene paraleldir. D) Yatay eksene paraleldir.
Çözüm: Telafi edilmiş talep eğrisi, daima (normal, düşük ve giffen malı için)
negatif eğimlidir. Cevap, B seçeneğidir.
137
176. Kısa dönemde zarar eden tam rekabetçi bir firm a ile kısa dönemde
aşırı kâr eden monopolcü rekabetçi bir firmanın üretimini gerçekleş-
tirdiği nokta karşılaştırıldığında aşağıdakilerden hangisi söz konusu-
dur?
A) Her iki firma içinde ortalama maliyet, ortalama gelire eşittir.
B) Her iki firma için de maıjinal maliyet, ortalama maliyete eşittir.
C) Her iki firma için de ortalama maliyet eğrisi negatif eğimlidir.
D) Aşırı kâr eden firma için malın fiyatı ortalama gelire eşitken, zarar
eden firma için küçüktür.
E) Zarar eden tam rekabetçi firma içiıı marjinal gelir fiyata eşitken, aşırı
kâr eden monopolcü rekabetçi firma için marjinal gelir fiyattan büyük-
tür.

/ Kısa dönemde, zarar eden tam rekabetçi firma için MR=MC’nin sağlandığı
noktada AR « P = MR ° MC <AC eşitliği söz konusu olacaktır.
✓ Kısa dönemde aşın kâr ile çalışan monopolcü rekabetçi firma için MR -
MC’nin sağlandığı noktada AR**P>AC > MC ■ MR ilişkisi söz konusudur.
/ Hem zarar eden tam rekabetçi firma (soldaki şekilde B noktası), hem de aşı-
rı kâr eden monopolcü rekabetçi fiıma (sağdaki şekilde B noktası), eksik ka-
pasite ile çalışmaktadır.
E ksik kapasite
"Ibm rekabetçi firm an ın zarar d urum u Tekelci rekabet için kısa dönem dengesi
138
M ikro iktisat
177. Talep eğrisinin eğiminin arz eğrisinin eğimine eşit olduğu bir durum-
da, ö rü m cek Âğı Teoremi’ne göre aşağidaklierden hangisi doğrudur?
A) Denge üretim ve fiyat düzeyinde bir değişme meydana gelmez.
B) Denge etrafında kararlı bir dalgalanma meydana gelir.
C) Dengeden uzaklaşan bir dalgalanma meydana gelir.
D) Dengeye yönelik bir dalgalanma meydana gelir.
E) Devletin tarım ürünleri piyasasına müdahale etmesine gerek yoktur.
Çözüm: Tanmsal üretimde bulunanların her yıl hangi ürünleri, ne kadar ürete-
ceklerine bir yıl önceki fiyatları değerlendirerek karar vermeleri sonucunda ta-
nmsal ürünlerin fiyatlarında meydana gelen dalgalanmaları açıklayan teoriye,
"ÖrümcekAÇı Teoremi va da Cobweb Teoremi", denilmektedir, örümcek Ağı
Teoremi’ne göre, t dönemindeki arz edilen miktar, l-l dönemindeki fiyatların
fonksiyonudur.
Qs-f(P,-ı)
yonudur.
Q o -fC P t)
Örümcek Ağı Teoremi’ne göre, fiyatlarda ve üretimde meydana gelen dalgalan-
ma, arz ve talep eğrilerinin eğimine (esnekliğine) bağlı olarak değişiklik göste-
rir. Arz ve talep eğrilerinin eğimi birbirine eşitse, fiyat ve miktarda meydana ge-
len dalgalanma dönemden döneme aynı orada değişecektir ki, buna “Sürekli
Dalgalanma ” denir. Sürekli dalgalanma durumu şekil yardımıyla daha iyi açık-
lanabilir:
Şekerpancarı üretiminin yer aldığı şekilde başlangıçta arz eğrisi ile talep eğrisi-
nin kesiştiği a noktasında denge fiyatı P0, denge üretim düzeyi Q0’dır. Şekerpan-
carı talebinin herhangi bir nedenle artması durumunda talep eğrisi sağa doğru
139
kayacak ve şekerpancannın denge fiyatı P2’ye, denge üretim düzeyi Q2’ye yük-
selecektir. Ancak bu durum gerçekleşmeyecektir. Çünkü t döneminde şekerpan-
carı talebinde meydana gelen artış neticesinde şekerpancarı üretimini arttırmak
mümkün değildir. Bu yüzden, piyasadaki Q0 kadar şekerpancarı P( fiyatından
satılacaktır, t+| dönemde ?! fiyatını veri alan üreticiler, Q| (c noktası) kadar şe-
kerpancarı üreteceklerdir. Qı kadar şekerpancarı, piyasada P0 fiyatından satıla-
caktır. t+2 dönemde P0 fiyatını veri alan üreticiler, üretimlerini tekrar Q0 (a nok-
tası) düzeyine düşüreceklerdir. Q0 kadar şekerpancarı, piyasada P[ fiyatından
satılacaktır. Bu dalgalanma devletin piyasa fiyatlarını önceden belirleyecek şe-
kilde müdahale etmemesi durumunda, denge etrafında kararlı bir şekilde devam
edecektir.
178. Çok kısa dönemde talebinin fiyat esnekliğinin birden küçük olduğu
bilinen buğday talebinde meydana gelen bir artış sonucunda, buğday
üreticilerinin toplam hasılatı nasıl değişir?
C) Fiyatlar artarken üretimde artacağı için toplam hasılat artar.
D) Talep artarken üretimde artacağı için malın fiyatı değişmemesine rağ-
men toplam hasılat artar.
E) Buğday arzında bir değişiklik olmayacağı için toplam hasılat değiş-
mez.
Çözüm: Pa2ar döneminde (piyasa yada çok kısa dönem) arz, pazardaki mal ile
sınırlıdır. Dolayısıyla pazar döneminde arz esnekliği sıfırdır.
P
/ Çok kısa dönemde (Pazar), piyasa dönemi e, = 0

/ Kısa dönemde 0< e* < 1
/ Uzun dönemde e, > 1
140
M ikro tktisat
Çok kısa dönemde arz eğrisinin esnekliği sıfırdır. Buğday talebinde meydana ge-
len artış, fiyatların artmasına neden olacağı için aynı buğday miktarı daha yük-
sek fiyattan satılacaktır..Dolayısıyla buğday üreticilerinin toplam hasılatı arta-
caktır. Bu durumu şekil yardımıyla görmek mümkündür:
P So
Qo
(O P0 E0 Q0 < O P t E | Q q )
179. Tüketicinin gelirinde meydana gelen % 10'luk artışın talep edilen inal
miktarını % 6 azalttığı durumda Engel eğrisinin şekli nasıldır? (Dikey
eksende talep edilen miktar, yatay eksende gelir düzeyi yer almaktadır.)
A) Eğimi sıfır olan bir eğridir.
B) Pozitif eğimli ve dikey eksene kıvrılan bir eğridir.
C) Pozitif eğimli ve yatay eksene kıvrılan bir eğridir.
D) Engel eğrisine çizilen teğet, yatay ekseni kesecektir.
Çözüm: Fiyatlar ve tercihler sabitken, her gelir düzeyinde satın alınan Y malı /
mal için ifade edilir. Engel Eğrisi, Gelir-Tüketim eğrileri aracılığıyla türetilmek-
te ve talebin gelir esnekliği grafiksel olarak Engel Eğrisi ile gösterilebilmekte-
dir. Tüketicinin gelirinde meydana gelen % 10’luk artışın talep edilen mal mik-
tarını % 6 azalttığı durumda, talebin gelir esnekliği negatiftir. Yani, gelirde mey-
dana gelen artış, talep edilen mal miktarında azalmaya neden olduğu için düşük
mal durumu söz konusudur. Bu durumu şekil yardımıyla görmek mümkündür:
Şekil, tüketilen malın Go

gelir düzeyine kadar nor-
mal bir mal olduğunu, Go
gelir düzeyinden sonra
gelirde meydana gelen
artış neticesinde tüketilen
mal miktarının azaldığını
göstermektedir. Şekilde
G2 ryJ görüldüğü gibi Engel Eğ-
Dilşük Mal için Engel Eğrisi ^ düşük mallar için ne-
(eg < 0) gatif eğimlidir.
. Cevap, E seçeneğidir.
180. Tam rekabetçi bir firmanın muhasebe kârıyla ilgili aşağıdaki ifadeler-
den hangisi doğrudur? ,,
A) Toplam gelire eşittir. B) Normal kâra eşittir.
C) Toplam gelirden küçüktür. : D) Örtük maliyetlere eşittir.
E) örtük maliyetlerden küçüktür.
Çözüm:
Normal kâr = Toplam gelir - (Açık+örtük maliyetler) = 0
Ekonomik kâr » Toplam gelir - (Açık+Örtük maliyetler) > 0
Muhasebe kân = Toplam gelir - Açık Maliyetler
Muhasebe kân, toplam gelirden açık maliyetlerin çıkarılması suretiyle bulundu-
ğu için toplam gelirden küçüktür.
181. Kayıtsızlık eğrilerinin yatay eksene paralel olması durum unda tüketi-
ci dengesiyle İlgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? (Dikey ek-
sende Y malı, yatay eksende X malı yer almaktadır.)
A) X malının marjinal faydası sonsuzdur.
B) Y malının marjinal faydası sıfırdır.
E) Denge, kayıtsızlık eğrisinin bütçe doğrusuna teğet olduğu noktada olu-
şur.
142
M ikro İktisat
Çö7(lm: Kayıtsızlık eğrilerinin yatay eksene paralel olması ya da düz çizgi biçi-
minde olması durumunda, mallardan birinin marjinal faydası sıfırdır. Bu durum-
da özel bir dunun olan köşe dengesine gidilir. Kayıtsızlık eğrilerinin yatay ekse-
ne paralel olduğu durumda, X malının maıjinal faydası sıfırdır. Dolayısıyla tü-
ketici tüm geliri ile sadece Y malı tüketerek faydasını maksimize eder. Şekilde
U} kayıtsızlık eğrisi ile KL bütçe doğrusunun kesiştiği D noktası bu durumu gös-
termektedir.
Y malı
182. Bir tüketicinin bütün gelirini kitap ve kaleme harcadığını ve kitap İçin
ikame ve gelir etkisinin negatif olduğunu varsayalım. Kitabın fiyatının
artması durumunda, tüketicinin kitaba flfşkln talebi, sırasıyla ikame
ve gelir etkisine bağlı olarak nasıl değişir?
ikam e Etkisi Gelir Etkisi
A) Azalır Artar
B) Artar Azalır
C) Azalır Azalır
D) Azalır Belirsiz
E) Belirsiz Azalır
Çözüm: Hem ikame, hem de gelir etkisinin negatif olduğu mallar, normal mal-
lardır.
✓ İkame etkisi, hem normal mal, hem de düşük ve giffen mallar için negatiftir.
Yani, ikame etkisi daima negatiftir. Kitabın fiyatında meydana gelen artış, ne-
gatif ikame etkisinden dolayı talep edilen miktarının azalmasına neden olur.
✓ Gelir etkisi, normal mallar için negatif olduğundan kitabın fiyatında meyda-
na gelen artış, talep edilen miktarının azalmasına neden olur.
143
tkam e Etkisi (1) G elir Etkisi (2) Toplam Etkin (3)

Normal Ma! - -
DUşiik Mat + 1> 2 « -
Giffen Mal - + 2> 1- +
183. Kısa dönemde, b ir tcketci rekabet firmasının üretim ini gerçekleştirdi'

¿i noktada ortalam a toplam maliyet eğrisinin şeldl ile ilgili olarak aşa-
ğtdakilerden hangisi doğrudur?
A) Negatif eğimlidir. B) Pozitif eğimlidir
Ç) Minimum noktasındadır. D) Yatay eksene paraleldir.
Çözüm: Monopolcü rekabet piyasasında firma hem kısa, hem de uzun dönem-
de marjinal gelirin marjinal maliyete eşit olduğu noktada kârını maksimize eder.
Tekelci rekabetçi bir firma daha fazla ürün satmak istiyorsa ürün fiyatını düşür-
mek zorundadır. Tekelci rekabetçi bir firma kısa dönemde iktisadi kâr elde ede-
bilir. Firmanın ortalama maliyet eğrisi, talep eğrisinin altında ise, tekelci reka-
betçi firma için İktisadi kâr söz konusudur. Bununla birlikte, firmanın denge
üretim düzeyi tam kapasite üretim düzeyinin solundadır (soldaki şekilde B nok-
tası). Uzun dönem dengesinde ise, tekelci rekabetçi firma aşın kfir etmemekte;
ancak üretim düzeyi ortalama maliyetin minimum olduğu tam kapasite üretim
düzeyinin solunda bir noktada olduğu için atıl kapasite ile çalışmaktadır. Şekil
incelendiğinde tekelci rekabetçi firmanın, hem kısa, hem de uzun dönemde üre-
tim yaptığı noktada ortalama toplam maliyet eğrisinin negatif eğimli olduğu gö-
rülecektir.
Tekelci R ekıbcl İçin K ıu Dönem D engeli Tekelci Rekfıbeı İçin Uzun Dönem D engesi
144
M ikro iktisat
184. Uzun dönemde, tam rekabetçi b ir firmanın firetiminf gerçekleştirdiği

nokta He İlgili olarak aşağıdakltertlen hangisi doğrudur?
A) AR =* P - MR = MC = AC A B) AR = P = MR - MC < AC
C) AR - P = MR = MC > AC D) MR = AR = P > MC = AC
E) AR = MR = MC > AC = P
Çözüm: Tam rekabetçi firmanın uzun dönem dengesinde normal kâr durumu
söz konusudur. Kâr maksimizasyonu koşulu MR=MC’nin sağlandığı noktada
AR = P » MR = MC = AC eşitliği söz konusu olacaktır. Tam rekabetçi bir firma
için şu ilişkiler geçerlidir.
/ AR ■= P = MR “ MC = AC ise, normal kâr söz konusudur.
/ AR => P = MR '= MC < AC ise, zarar söz konusudur.
S AR = P = MR = MC > AC ise, aşırı kâr söz konusudur.
Bu durumu şekil yardımıyla görmek mümkündür.
185. G eni; b ir üretim aralığında ölçeğe göre artan getiriye sahip b ir firm a-
nın, uzun dönem ortalam a maliyetleri bu aralıkta nasıl değişir?
A) önce minimum bir değere kadar azalır, sonra yatay eksene paralel de-
vam eder, sonra artar.
B) önce azalır, sonra artar.
C) Sürekli olarak sabit kalır.
D) Azalır.
E) Sürekli olarak artar.
Çözüm: Ayrıntılı bilgi için 15. sorunun çözümüne bakınız.

145
186. Kayıtsızlık eğrileri orijine göre kesin olarak dış bükey olan bir tüketicinin
limonata ve kek tüketimine harcamak üzere 40 TLsi bulunmaktadır. Limo-
natanın fiyatı 4 TL, kekin fiyatı ise 8 TUdir.
Aşağıdakilerden hangisi bu tüketici için fayda maksimizasyonu sağla-
yan bir limonata ve kek bileşimidir?
Limonata Kek
A) 2 4
B) 4 4
C) 5 2
D) 6 3
E) 4 2
Çözüm: Tüketicinin bütçe kısıtı 40 TUdir. 40 TL’lik bütçe kısıtı altında tüketi-
cinin faydasını maksimize etmesi için en uygun mal sepetini alması gerekmek-
tedir. Buna göre bütçe denklemi şu şekilde ifade edilebilir.
M “ PL x Ql + PK x Q k
Faydasını maksimize etmek isteyen tüketici mevcut bütçesinin tamamını harca-
malıdır. B ve D seçeneğindeki mal demetini satın almaya tüketicinin mevcut büt-
çesi yetmezken, C ve E seçeneğindeki mal demeti satın alındığında bütçenin ta-
mamı harcanmamış olunur. >
M = PD x Qd + Pp x Qp
40 = 4 x 2 + 8 x 4 .
40 = 40
'I ' ' *
187. Aşağıda belirtilen eşitliklerin hangisinde talebin fiyat esnekliği değeri

birime eşittir?
A) Ortalama hasılat = 0
B) Toplam hasıla maksimum ise
C) Marjinal maliyet = Ortalama hasılat
D) Marjinal maliyet = Marjinal hasılat
E) Marjinal hasılat = Ortalama hasılat
Çözüm: Marjinal hasılat sıfıra eşitken, toplam hasıla maksimumdur ve talebin

fiyat esnekliği bire eşittir. Bu durumu aşağıdaki monopolcünün toplam hasıla,
146
M ikro İktisat
marjinal hasıla, talep eğrisi ve esneklik ilişkisinin gösterildiği aşağıdaki şekil

yardımıyla görmek mümkündür:
TR
o AR-D
MR
188. Talep eğrisinin yatay eksene paralel olması durumunda vergi yUkünUn
dağılımı aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak vcrilmljtir?
C) Vergi yükü üreticiler ve tüketiciler arasında eşit olarak paylaşılır.
D) Verginin daha büyük kısmını tüketici öder.
Çözüm: Esneklik düzeyi arttıkça verginin yansıtılma oranı artmaktadır. Talep

eğrisi yatay eksene paralel iken, talep eğrisinin esnekliği sonsuzdur. Esneklik
sonsuz olduğu için verginin tamamı üreticiye yansıtılmakta, tüketici hiç vergi
ödememektedir.
189. Belirli bir ttretim düzeyinde, ortalama maliyetlerin marjinal maliyet-

lerden büyük olduğu bir durumda ortalama değişken maliyetler nasıl
değişir?
A) Aıtar. B) Sabit kalır.
C) Azalır. D) Sıfır olur.
E) Çıktı büyüklüğüne bağlı olarak azalır ya da artar.
147
Çözüm; Şekilde de görüldüğü gibi ortalama maliyet, marjinal maliyetten I. Kı-

sımda büyüktür ve bu kısımda„ortalama değişken maliyet önce azalmakta, sonra
artmaktadır.
AFC.AVC,
AC, M C MC
1. K ılım 11. K » ım / kr
--------- A FC
190. Talep edilen miktarın sabit olması durumunda vergi yilkünün dağılımı
aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
D) Verginin daha büyük kısmını tüketici öder,
Çözüm: Esneklik düzeyi arttıkça verginin yansıtılma oranı artmaktadır. Diğer

bir ifadeyle, esnekliği yüksek olan kesim esnekliği düşük olan kesime vergiyi
yansıtabilmektedir.
Verginin TU ktticI ve Ü retici T arafından Ö denen K ıım ı
E ın e k llk T üketici Üretici
Arz Esnekliği - ~ T am am ını öder Hiç vergi ödemez.
Arz Hin ek ligi - 0 Hiç vergi ödemez Tam im ini öder.
Tılep Esnekliği - * • Hiç vergi ödemez Tam im ini öder.
Tılep Esnekliği “ 0 Tamamını öder. Hiç vergi ödemez
A ız Esnekliği > T ılep Esnekliği Büyük kısmını öder. Küçük kısmını öder.
Arz Eanekliğl < T ılep Esnekliği Küçük kısmını öder. B üyük kısm ını öder.
146
M ikro iktisat
191.Tanı rekabet piyasasında firm anın toplam gelirinin doğrusal çizilmesi-

nin nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
A) Ortalama değişken maliyetlerin sürekli azalması
B) Sabit maliyetlerin değişmemesi
C) Ortalama gelirin marjinal gelirden biiyük olması
D) Üretim miktarının artması
E) Malın fiyatının sabit olması
Çöziim: Toplam hasıla fiyat ile miktarın çarpılması suretiyle elde edilir
(TR=Px Q).
/ Tam rekabetçi firmanın toplam hasıla eğrisi orijinden çıkan pozitif eğimli bir
doğrudur. Yani, tam rekabetçi firma üretmeye devam ettiği sürece toplam ha-
sılası artar. Çünkü tam rekabetçi firmanın fiyatı ve buna bağlı olarak marji-
nal ve ortalama hasılası sabittir (MR=AR*P).
/ Monopolcünün toplam hasıla eğrisi ise, çan eğrisi biçimindedir. Çünkü mo-
nopolcünün marjinal hasıla eğrisi, tam rekabetçinin gibi ortalama gelir eşit ve
sabit değil, azalan ve ortalama gelirden küçük değerler alan bir eğridir. Bu
yüzden üretilen mal miktarı artıkça toplam hasıla belli bir seviyeye kadar art-
makta, sonra azalmaktadır.
/ Tam rekabetçi firmanın marjinal hasıla, ortalama hasıla ve talep eğrisi birbi-
rine eşit ve sıfır eğime sahiptir. Yani, yatay eksene paraleldir.
/ Monopolcü firmanın marjinal hasıla eğrisi, ortalama hasıla eğrisi ve talep eğ-
risi negatif eğimlidir. Marjinal hasıla eğrisinin eğimi, ortalama hasıla ve talep
eğrisinin iki katma eşittir. Bu yüzden de ortalama hasıla ve talep eğrisinden
daha hızlı bir biçimde azalır.
TR TR
H9
P P
M R -A R -0
AR**D ( Q
-Q \ ■
0 u MR
Tam R ekabetçi Firm a M onopolcü Firma
192. Stackelberg modelinde lıer İki iirmanın da gelişmiş olması durumunda

aşağıdakilerden hangisinin olması beklenmez?
A) Piyasanın istikrarsız olmasına yol açar..
B) Her iki firmada lider olarak hareket etmek ister.
C) Her iki firmada teslim olmayacağı için sürekli bir istikrarsızlık yaşanır.
D) Firmalardan biri teslim olana kadar bir fiyat savaşı başlar
E) Kendi saf tepki eğrilerini terk ederek Edgeworth sözleşme eğrisine da-
ha yakın bir noktaya geçerler, 1
Çözüm: Stackelberg modelinde her iki firmanın da gelişmiş olması, piyasanın
istikrarsız olmasına yol açar. Nitekim her iki firmada gelişmiş olduğundan lider
olarak hareket edip daha fazla kâr etmek isteyecektir. Buna Stackelberg Denge-
sizliği denilmektedir. Bu durumda ya firmalardan birisi teslim olup takipçi fir-
ma olarak hareket etmeyi kabul edene kadar fiyat savaşına girerler ya da kendi
saf tepki eğrilerini terk ederek bir anlaşmayla her iki firmanın da daha fazla kâr
elde ettiği Edgeworth sözleşme oğrisine daha yakından bir noktaya geçebilirler.
Nihai denge noktasının sözleşme eğrisi üzerinde olması, endüstri kârının maksi-
mize edildiği anlamına gelir.
Cevap, C seçeneğidir. 1 ” !!-
193. Tam rekabet piyasasında faaliyet gösteren bir firmanın kısa dönemde
üretimde bulunabilmesi için gerekli koşul aşağıdakUerden hangisidir?
A) Toplam gelir < Ortalama değişken maliyet
B) Toplam gelir S Toplam değişken maliyet
C) Toplam gelir > Marjinal maliyet
D) Toplam gelir = Toplam maliyet
E) Toplam gelir < Toplam sabit maliyet
Çözüm: Tam rekabet piyasasında faaliyet gösteren bir firmanın kısa dönemde
üretime bulunabilmesi için gerekli koşulu iki ayrı biçimde ifade etmek mümkün-
150
Mikro İktisat
dür. Bilindiği gibi, denge analizi yapılırken, iki yaklaşım söz konusudur. Marji-
nal gelir-marjinal maliyet yaklaşımı ya da toplam gelir-toplam maliyet yaklaşı-
mı. Bu yaklaşımlarla ilgili eşitlikler incelenirken öncelikle buna bakılmalıdır,
✓ Marjinal gelir-marjinal maliyet yaklaşımı ile denge analizi yapılırken,
marjinal gelir, ortalama gelir, mat]'inal maliyet, ortalama maliyet, orta-
lama değişken maliyet gibi maliyetlerin ortalama ya da marjinal değer-
leri kullanılır. Yani, A seçeneğinde olduğu gibi toplam gelir < ortalama
değişken maliyet ilişkisi kullanılarak bir sonuca ulaşılamaz. Bundan
dolayı A ve C seçenekleri otomatik olarak dışlanmaktadır. Diğer taraf-
tan maıjinal gelir-marjinal maliyet yaklaşımına göre, tam rekabet piya-
sasında faaliyet gösteren bir firmanın kısa dönemde üretimde buluna-
bilmesi için gerekli koşul, P (MR=AR>=D) â ortalama değişken mali-
yettir. Yine bilindiği gibi tam rekabet piyasasında firmanın kısa dönem
arz eğrisi, maıjinal maliyet eğrisinin ortalama değişken maliyetin mini-
mum noktasından sonraki kısmıdır.
/ Toplam gelir-toplam maliyet yaklaşımına göre tam rekabet piyasasında
faaliyet gösteren bir firmanın kısa dönemde üretimde bulunabilmesi
için gerekli koşul, Toplam gelir S Toplam değişken maliyet ilişkisidir.
/ Toplam gelir = Toplam maliyet ilişkisi, başa baş noktasını göstermek-
tedir. Başa baş noktasında normal kâr elde edilmektedir.
194. B ir tüketici B m alından tükettiği m iktarı 8 birim den 14 birime çıkart-

tığında toplam faydası 30 birimden 60 birim e çıkm aktadır. Bu tüketi-
cinin m arjinal faydası aşağıdakilerden hangisidir?
A) 4 B)20 C)5 D) 10 E)15
Çözüm:
M U-M aginal fayda ____toplam faydadaki değişme_____ 6 g j 0 _ 5

AQq tüketilen mal miktarındaki değişme 14-8
195. Anandakilerden hangisi tekelci rekabet piyasası ile tam rekabet piya-
sasının ayrılan varsayımlarından birisidir?
A) Piyasaya girişin serbest olması B) Çok sayıda satıcı
C) Çok sayıda ahçı D) Bilgiye ulaşılabilmesi
E) Homojen ürün
Çözüm:
Monopolcü rekabet Tam rekabet piyasası
/ Çök sayıda alıcı Çok sayıda alıcı
✓ Çpk sayıda satıcı Çok sayıda satıcı
/ Serbest giriş-çıkış Serbest giriş-çıkış
/ Tam bilgi Tam bilgi
/ Heterojen üriln Homojen ürün
/ Reklam giderleri önemli oranda Reklam gideri yok.
Tam rekabet piyasasında ürün homojen iken, monopolcü rekabet piyasasında
ürün heterojendir. Bilindiği gibi monopolcü rekabet piyasasının en önemli özel-
liği mal farklılaştırmasıdır. Cevap, B seçeneğidir.
196. Üretim faktörlerinden biri olan toprak faktörünün en önemli özelliği

aşağıdakllerden hangisidir?
A) Toprak miktarının kıt ve taşınmasının olanaksız olması
B) Yeni topraklann üretime açılması için arzının arttırılabilmesi
C) Toprağın verimliliğinin üretim için önemli olması
D) Gelir elde edilebilmesi için işletilmesi gerekir
E) Belli bir süre kullanımı, bir bedel karşılığında mümkündür
Çözfim: Üretim faktörlerinden toprağın en Önemli özelliği, miktarının kıt, ço-

ğaltılmasının ve taşınmasının olanaksız olmasıdır. Bu özelliğinden dolayı toprak
faktörünün arz esnekliğinin, tüm ekonomi açısından sıfır olduğu söylenebilir.
Diğer bir ifade ile toprak faktörünün fiyatında meydana gelen yükselme arz edi-
len miktann artırılmasına yol açmaz. Cevap, A seçeneğidir.
197. Bir monopolcü firmanın marjinal hasılat fonksiyonu MR ■ 8&-2Q,

marjinal maliyeti sabit ve 20 TL'dlr. Firmanın denge (kâr makslmlzas-
yonu) durumunda piyasa fiyatı kaçtır?
A) 30 B) 50 C) 40 D) 20 E) 110
152
Mikro İktisat
Çözüm:
Dengede MR = MC dir.
80 - 2q = 20
q = 30 birim
TR ** PxQ'ya eşittir. P = IE . => AR bulunmaktadır.
Ya da MR = 80 - 2Q ise, P = AR = 80 - Q’dur.
( TR /ik ’nin integralidir. (Çünkü MR, TR’nin türevidir)
TR = JMR = iT R = [80 - 2Q => TR = 80Q - Q2
P = gpq - Q 2 P = Qj(gO,r .Q.) =» p = 8 0 - Q =» Q = 30 olduğundan
P = 80 - 30 = 50 TL’dir. ( Monopolcünün fiyatı piyasa fiyatıdır. Çünkü piyasa-

daki tek firmadır).
198. Emeğin birim fiyatı 2TL, sermayenin birim fiyatının 3TL olduğu var-
sayılırsa aşağıdaki üretim yöntemlerinden hangisi daha etkindir?
N 7 7,
A) 3K + 2L = 1 birim X malı
B) 3K. + 3 L » 1 birim X malı
C) 6K + 4L = 2 birim X malı
D) 2K + 3L = 1 birim X malı
E) 4K. + 3L =° 2 birim X malı
Çöziim: En etkin üretim yöntemini bulmak için emek ve sermayenin birim fiya-
tının denklemlerde yerine konulması gerekir.
1 X
(AK. + 3L = 2 birim X malı
4 (3) + 3 (2) = 2 birim X malı
/ 12 + 6 = 2X
C 18 “ 2X
153
199. Monopolcü bir firm a Ürettiği mala olan talebin esnekliğini -3 olarak
tahmin etmektedir. M alın birim fiyatı 9 TL’dlr. Firm anın m arjinal ma-
liyet fonksiyonu M C “ 2 + 4Q ise, firm a için kârını ençoklaşbracak üre-
tim düzeyi aşağıdskilerden hangisidir?
A) 1 B) 5 C) 3 D) 2 E) 4
Çözüm: Monopolcü bir firmanın marjinal hasılası şu şekilde hesaplanmaktadır:

II Yol:
MR = P . 1
" m] P -M C 1
M R -9 .
~3İ
MR “ 9 . 9 - 2 + 4Q
a 9 TiT
M R=1& 7 + 4Q
3
M R= 6 9
MR = MC ise, 21 - 12Q = 9
12Q = 12
6 = 2 + 4Q
Q- 1
6-2 =4Q
4 = 4Q
Q=1
Yu kandaki şekil göz ftnflne alındığında üretici artığı ajağıdakilerdcn

hangisi İle gösterilmektedir?
A) MENP B) MEP C).PEN D) PON E) MEN
Çözüm: Üreticilerin mallarını satmayı razı olduklan en düşük fiyat düzeyi var-
dır. Piyasada oluşan denge fiyat düzeyi, bazen üreticinin malını satmak istediği
154
Mikro iktisat
fiyatın üzerinde oluşabilir. Bu durumda mallarını daha dü$iik fiyat düzeyinde sat-
maya razı olan üretici, mallarını denge fiyatından satarak daha yüksek bir k ir dü-
zeyi elde edecektir. Bu durum üretici aıtıgı ya da üretici fazlası olarak adlandırıl-
maktadır. Doğal olarak, üretici artığı piyasa fiyatının altında, arz eğrisi üzerinde-
ki alana tekabül edecektir. Bu durumu şekilde açık bir biçimde görmek mümkün-
dür. Şekilde üretici artığı olarak kabul edilen bölge ok yardımıyla gösterilmiştir.
Üretici Artığı
201. Aşağıdaklierden hangisi tekelci bir firmanın k ir makılraizasyonu için

tercih edeceği flyat-mlktar bileşimlerinden birisidir?
A) En fazla üretim yaptığı bileşimi
B) Marjinal maliyet eğrisinin ortalama maliyet eğrisine teğet olduğu bir bileşim
C) Toplam hasılanın toplam maliyetten büyük olduğu herhangi bir bileşim
D) Marjinal hasıla eğrisi üzerindeki herhangi bir bileşimi
E) Hem uzun hem de kısa dönem kârını maksimize edecek bir bileşimi
Çttzüm: Tekelci firmanın denge koşulu, marjinal maliyet, marjinal hasıla eşitli-
ğinin sağlandığı noktada oluşur. Tekelci firmanın kısa dönem dengesi, aynı za-
manda uzun dönem dengesidir. Çünkü uzun dönemde piyasaya yeni firmaların
girmesi ve dolayısıyla kârların düşmesi söz konusu değildir. Bu yilzden tekelci
bir firma hem uzun dönemde, hem de kısa dönemde kânnı maksimize edecek bir
büeşimi seçmektedir.
202. Aşağıdaklierden hangisi tekelci bir Armanın marjinal gelir eğrisi ile İl-
gili doğru bir ifadedir?
A) Firmanın talep eğrisi ile özdeştir
B) Firmanın ortalama gelir eğrisine eşittir
C) Ortalama gelir eğrisinin üstünde kalmaktadır
D) Talep eğrisinin altında kalan negatif eğimli bir doğrudur
E) Marjinal maliyet eğrisi ile kesiştiği noktadan dikey eksene çizilen dik-
me fiyatı göstermektedir
155
Çtfzttm: Negatif eğimli bir talep eğrisi ile karşı karşıya olan tekelci bir firmanın
marjinal hasıla eğrisi daima ortalama hasılattan ve dolayısıyla fiyattan küçük
olacaktır. Çünkü monopolcünUn daha fazla satabilmesi için fiyatı düşürmesi ge-
rekmektedir. Monopolcü firma fiyatı düşürürken sadece son sattığı birim malın
fiyatını değil, daha önce yüksek fiyattan satabileceği diğçr tüm mallarıda son bi-
rimin fiyatından satmak zorundadır. Bu durumun sonucu olarak monopolcünün
marjinal hasıla eğrisi, ortalama hasıla ve monopolcü firmanın ortalama hasıla
eğrisi talep eğrisine eşit olduğu için talep eğrisinin altında kalmaktadır. Ayrıca,
firmanın karşı karşıya olduğu piyasa talep eğrisi doğru şeklinde olduğundan
marjinal hasıla eğrisi ortalama hasıla eğrisi ile fiyat ekseni arasındaki mesafenin
tam ortasından geçmektedir. Ayrıca marjinal hasıla eğrisinin eğimi, ortalama ha-
sıla eğrisinin eğiminin iki katıdır.
P
203. Aşağıdaki ollgopol modellerinden hangisinde fiyat düzeyi diğerlerine

göre daha düşüktür?
A) Bertrand modeli B) Stackelberg modeli
C) Cournot modeli D) Edgeworth modeli
C ournot modeli Malın fiyatı monopol fiyatının 2/3’üne, üretim mik-
tarı tam rekabet üretiminin 2/ 3 ’üne eşit olacaktır.
B ertrand model! Denge üretim ve fiyat düzeyi, tam rekabet piyasası
Edgeworth modeli Malın fiyatı sürekli dalgalanma gösterir, istikrarlı bir
çözümü yoktur.
nopol fiyatından satılır.
Sweczy modeli Maliyette veya talepte meydana gelen değişme fiyatı
etkilemez.
Stackelberg model! Tam rekabet üretimin 3/4'ü kadarlık üretim yapılır ve
156
M ikro İktisat
204. Bir malın fiyatı arttığı zaman satın alma gücünden dolayı satın alın-
m ak istenen m iktarının azaltılması aşağıdaldlerdcn hangisi ile ifade
edilm ektedir? ' .
A) Fisher etkisi B) tkatne Etkisi C) Gelir etkisi
D) Talep Etkisi E) Fiyat etkisi
Çözüm: Normal mallar için talep eğrileri gelir ve ikame etkilerinden dolayı ne-
gatif eğimlidir. Çünkü talep kanunu gereğince bir malın fiyatında bir azalma
olursa, talep edilen miktarında artış olacaktır. Fiyatında düşüş yaşanan mal, di-
ğer mallara göre daha ucuz hale geleceği için daha fazla tüketilecektir. Yine ma-
lın fiyatında bir artış meydana geldiği zaman diğer mallara göre daha pahalı ha-
le gelecek ve daha az tüketilecektir ki, bu durum ikame etkisini ifade etmekte-
dir. Fiyatta bir düşme meydana gelmesi durumunda, aynı zamanda reel gelirin
artmasına neden olacaktır ve fiyatı düşen malın daha fazla alınmasına neden ola-
caktır. Tersine fiyatta bir artış meydana gelmesi durumunda reel gelirde bir azal-
ma meydana gelecek; yani satın alma gücünde bir azalma olacaktır ki, bu durum
gelir etkisi olarak ifade edilmektedir. Cevap, C seçeneğidir.
205. Aşağıdakllcrden hangisi monopolcü bir firmanın talep eğrisi üzerinde

üretim yapm a kararı alacağı yer He İgUI olarak doğru bir ifadedir?
A) Talebin fiyat esnekliğin birden küçük olduğu bölgede
B) Talebin fiyat esnekliğinin birden büyük olduğu bölgede
C) Talep eğrisi üzerinde herhangi bir noktada
D) Talebin fiyat esnekliğinin sonsuz olduğu noktada
E) Marjinal hasılanın pozitif değerler aldığı noktada
Çözüm: Monopolcü firmanın talep eğrisi negatif eğimli bir doğru şeklindedir.
Talep eğrisinin doğru şeklinde olması durumunda şu ilişkiler söz konusudur:
Talebin fiyat esnekliğinin 1 olduğu noktada maıjinal hasıla sıfıra inmekte, top-
lam hasıla maksimum olmaktadır.
Talebin fiyat esnekliğinin birden küçük olduğu noktada marjinal hasıla negatif
olduğundan monopolcü firma için denge söz konusu değildir. Marjinal hasılatın
negatif olması, son üretilen birimden zarar edildiği anlamına gelmektedir. Bu
durum ise, toplam hasılanın azalmasına anlamına gelmektedir. Nitekim şekil in-
celendiğinde talebin fiyat esnekliğinin birden küçük olduğu noktada toplam ha-
sıla eğrisinde azalma meydana gelmektedir.
Monopolcü Firma, talebin Fiyat esnekliğinin birden büyük olduğu herhangi bir nok-
tada dengeye gelecektir. Şekil incelendiğinde talebin fiyat esnekliğinin birden büyük
olduğu kısımda çan eğrisi biçiminde olan toplam hasıla eğrisinin yükseldiği açık bir
biçimde görülecektir. Çan eğrisi biçiminde olan monopolcünün toplam hasıla eğrisi
talebin fiyat esnekliğinin bire eşit olduğu noktada tepe noktasına ulaşacaktır.
157
r.= l İf c „ M R = O
e< I iso, iM R<0
—- e *q
206. Tekelci bir firm anın talep eğrisi P =120 -2Q, m arjinal hasılası MR=*
120-4Q ve marjinal maliyeti MC * 2Q şeklinde verildiğinde kârı ençok-
lagtıran üretim dttzeyinde firmanın toplam kârı ajağıdakiierden hangi-
sine ejltür?
A) 20 B) 400 C) 80 D) 1600 E) 1200
Çözüm: Denge koşulu
MR = MC’dir.
120-4Q=2Q
120 = 6Q
Q = 20 olarak bulunur. Bulunan Q değeri talep eğrisinde yerine konulduğunda,
P =120 -2Q
P= 120-2 (20)
P= 120-40
P=80 elde edilir.
TR=> P.Q, olduğuna göre
TR=80.20
TR = 1600
Toplam kâr = TR-TC’dir. TC, ise marjinal maliyetin integralidir. Bu durumda
ters türev alınırsa TC’ye ulaşılır.
158
M ikro iktisat
MC = T C ‘
2 Q -T C ’
TC =Q2
TC = (20)2
T C -4 0 0
Toplam Kâr “ TR -TC
Toplam K âr = 1600 - 400
Toplam K âr = 1200 Cevap, E seçeneğidir.
207. Aşağıdaldlerden hangisi üretim faktörlerinin satın alınm asında tek bir
alıcı firmanın bulunduğu piyasaya verilen isimdir?
A) Monopol B) Oligopol C) Monopson
D) Oligopson E) Düopson
Çözüm:
PlytuTblari
T u n R a lu b »
P iy u u ı E k ıik (UkAbot
Ç ok S ıy td a P fy u u ı
Satıcı v e A lıet
İ
I
lkiV uU \
SıliuUr MûnOpCtl | AÎwılır
Yönünden Ttek S i ü o ı v c J
YöoQndtn
T tt Alıcı i
Kjt|1 K « |ry tj
Monopol 1
?İVM««] ( Monopıûo
Piyuuı
T*k tatıeı,
J Ikkalıeik
onüct
OH*ö*ol \
rfytuu IMFt^ı Mowfd i OlifojMon
BlıtmiiMlH [ Plyıcuı
§d*CMkkftdaı ı I Axmyuji
u njftdi nbu, 1 İtlioı, n ithot
»ılıa /
Dflopoi | DOoam
_1 WyuMi L Pİyamı
Ud ntm. tld ılın,
o alıw ] n ıtbcı
THapol [ THopton
Plyuaaı _ / Pfyvu«
Oç ubrn, 1 Oç ft]lCl<
aslın \ d n tıo
Mcmopollü Mo*»p*ooij
Rekabet _ Rfkıbot
Pfymıuı Piyasan
çok »atıcı, ÇokalKU,
n »l*c* o «atıcı ,
159
Ceteris Paribus: tktisat Soruları
208. Bir Üretici 5 birim X faktörü, 8 birim Y faktörü kullanarak üretim yap-
maktadır. Ancak üretici kullandığı X faktörü miktarını S'ten 8'e yük-
seltip Y faktörünü 8'den 4'e düşürdüğünde aynı üretim düzeyinde kal-
maktadır. Üreticinin marjinal teknik ikame oranı (MTİOy ,,) aşağıdaki-
terden hangisidir?
A) i- B) -1 C) 1 D )1 E) 1
3 4 2 4
Çözüm:
Burada Y faktörü yerine X faktörü ikame edilmektedir. Bundan dolayı,
209. Aşağıdakiterden hangisi marjinal maliyetin artmış olduğu bötgenin ge-

neli ile İlgili olarak doğru bir İfadedir?
A) Qrtalama sabit maliyet artmaktadır
B) Ortalama değişken maliyet azalır
C) Ortalama toplam maliyet azalır
D) Marjinal ürün değişmez
E) Marjinal ürün azalır .
Çözüm: Marjinal maliyetin artmış olduğu bölgenin geneli ile ilgili olarak bir de-
ğerlendirme yapabilmek için öncelikle marjinal maliyet, ortalama maliyet, orta-
lama değişken maliyet ve ortalama sabit maliyetin şekillerini çizmek gerekir.
Şekİle bakıldığında,
/ Marjinal maliyetin arttığı bölgenin genelinde, ortalama toplam maliyet
artmaktadır.
✓ Maıj inal maliyetin arttığı bölgenin genelinde ortalama toplam değişken
maliyat artmaktadır.
✓ Marjinal maliyetin artmış olduğu bölgede dahi olsa, üretim miktarı art-
tıkça ortalama sabit maliyet azalacaktır.
✓ Marjinal maliyetin artmış olduğu bölgede, son ürünU üretmenin mali-
yeti getirisinden daha fazla olacaktır. Dolayısıyla marjinal ürün azala-
caktır.
160
M ikro iktisat
Ancak şu duruma dikkat edilmesi gerekir. Soru, marjinal maliyetin arttığı bölge-
nin geneli için değilde, artmaya başladığı nokta ilgili olarak sorulmuş olsaydı bu
ilişkiler farklı olacaktı. Şekilden de açık bir biçimde görüldüğü gibi marjinal ma-
liyetin artmaya başladığı nokta için,
/ Ortalama maliyet azalmaya devam etmektedir. Çünkü ortalama toplam
maliyet, marjinal maliyetten sonra minimum noktasına ulaşır. Nedeni
ortalama sabit maliyetin üretim arttıkça azalmasıdır.
/ Ortalam değişken maliyet azalmaya devam etmektedir. Çünkü ortalama
değişken maliyet marjinal maliyetten sonra minimum noktasına ulaşır.
/ Ortalama sabit maliyet azalmaya devam eder, Nitekim ortalama sabit
maliyet, marjinal maliyetin artmış olduğu bölge için de azalmaya de-
vam edecektir.
S Marjinal maliyetin artmaya başladığı noktada marjinal üründe bir azal-
ma yaşanmaya başlanır.
P
P
MC
AC
AVC
A FC
O O
210. Aşağıdakiierden hangisi tam rekabet piyasası varsayımları altında fir-

ma talep eğrisi ile ilgili doğru bir İfadedir?
A) Marjinal hasıladan yüksek olması
B) Marjinal maliyete eşit olması
C) Ortalama maliyete eşit olması
D) Negatif eğimli olması
E) Fiyatları yükseltildiğinde talebin sıfıra inmesi
Çözüm: Pivasa talep eğrisi, negatif eğimli bir eğridir. Bilindiği gibi tam rekabet
piyasasında fiyatlar piyasa talep eğrisi ile piyasa arz eğrisinin kesiştiği noktada
oluşmaktadır. Yani tam rekabet piyasasında piyasa arz eğrisi ile talep eğrisinin
kesiştiği noktada piyasa dengesi oluşmaktadır. Denge fiyatından bir firma iste-
diği kadar mal satabilmektedir. Çünkü bîr firmanın piyasadaki payı okyanusta
bir damla kadardır. Onun için tek başına fiyatlar üzerinde etkili olamamakta, fi-
yatları veri olarak kabul etmekte ve piyasa fiyatından istediği kadar mal satabil-
161
isr. M R = 0
ft=0
+- Q
ar =d
Monopol Piyasası
T am R o k a b e t F irm a sı Monoool P i y a s a »
T o p la m h a s ıla ( T R ) O ıj in d en çık a n b ir d o ğ ru d u r. Ç an e ğ ris i b iç im in d e d ir.
S ü rek li o la ra k a rta n b ir y a p ı M R 'n ln s ıfır o ld u ğ u n o k ta d a
g ö sterir. m a k sim u m olur.
M firlin n l m a liy e t (M C ) ö n c e a z a l a n , b e l l i b i r ö n c e a z a la n , b e lli b ir

m in im u m a u la ştık ta n so n ra m in im u m a u la ştık ta n s o n ra
a rta n b ir g ö rü n ü m a rz eder. a rta n b ir g ö rü n ü m a rz e d er.
O r t a l a m a m a liy e t (A C ) ö n c e a z a l a n , b e l l i b ir ö n c e a z a la n , b e lli b ir
m in im u m a u la ştık tan so n ra m in im u m a u la ştık ta n so n ra
a rta n b ir g ö rü n ü m a rz eder. a rta n b ir g ö rü n ü m a rz eder.
M a r lln a l e e llr (M R ) Y atay e k se n e p araleld ir. Aynı N e ş a tif e ğ im lid ir v e O rta la m a

z a m a n d a m a rjin a l g e lir iç in g e lir ( A R ) e ğ r is in in a ltın d a
M R “ D ” P” A R iliş k is i s ö z sey retm ek te d ir.
k o n u su d u r.
O r t a l a m a e e l lr (A R ) Y atay e k se n e p araleld ir. A ynı N e g a ti f e ğ im lid ir v e m a rjin a l

z a m a n d a o rta la m a g e lir için g e lir (M R ) e ğ r is in in ü s tü n d e
A R “ M R ~ D “ P iliş k is i s ü z se y re tm o k te d ir. A ynı z a m a n d a
k o n u su d u r. o rta la m a g e lir iç in , A R H D - P
ilişk isi s ö z k o n u su d u r,
164
M ikro İktisat
213. Aşağıdaklierden hangisi GlfTen malı İle ilgili doğru b ir İfadedir?

A) Malın talebi fiyatın artan bir fonksiyonudur
B) Malın talebi fiyatın önce artan sonra azalan bir fonksiyonudur
C) Malın talebi, fiyattan bağımsızdır
D) Malın talebi fiyatın önce azalan sonra artan bir fonksiyonudur
E) Malın talebi ile fiyatı arasında ters orantı bulunmaktadır
Çözüm: Giffen bir malın fiyatında artış meydan gelirse, talebinde bir artış yaşa-
nır. Tersine, fiyatta bir düşme meydana gelirse, talebinde bir azalma yaşanır. Do-
layısıyla Giffen bir malın talebi, fiyatın artan bir fonksiyonudur. Fiyat arttıkça ma-
lın talep edilen miktarı artmakta; azaldıkça azalmaktadır. Cevap, A seçeneğidir.
214. H er firm anın, rakibinin üretim düzeylerinin sabit olduğu varsayımın-

dan hareketle kendt üretim düzeyini belirlediği oligopol modeli aşağı-
dakilerden hangisidir?
A) Sweezy modeli B) Coumot modeli
C) Bertrand modeli D) Stackelberg modeli
E) Edgeworth modeli
Çözüm: Her firmanın, rakibinin üretim düzeylerinin sabit olduğu varsayımından

hareketle kendi üretim düzeyini belirlediği oligopol modeli, Coumot'un düopol
modelidir.
215. Aşağıdakllerden hangisi pozitif eğime sahip gelir tüketim eğrisinin bel-
li b ir gelir seviyesinden sonra dikey eksene yaklaştığı durum için doğ-
ru b ir İfadedir?
A) Dikey eksendeki mal giffen malıdır
B) Yatay eksendeki mal düşük bir maldır
C) Malların ikisi de, normal maldır
D) Malların ikisi de, düşük maldır
E) Malların her ikiside, snop maldır
Çözüm: Gelir tüketim eğrisi, değişik gelir düzeylerinde malların tüketilen bi-
rimlerinin geometrik yerlerinin birleştirilmesinden oluşmaktadır,
/ Gelir-tüketim eğrisi pozitif eğime sahip ise, mallar normal maldır. Çün-
kü gelir artışına paralel olarak, talebinde artış olan mallar, normal mal-
lardır,
165
/ Mallardan birinin düşük mal olması durumunda, belli bir gelir seviye-
si sonrasında diğer eksene doğru yaklaşır. Diğer bir ifadeyle, y ’nin dü-
şük mal olması durumunda x eksenine; x ’in düşük mal olması duru-
munda y eksenine doğru yatıklaşır. Dolayısıyla pozitif eğime sahip bir
gelir tüketim eğrisi, belli bir gelir seviyesinden sonra dikey eksene doğ-
ru yatıklaşıyorsa, dikey eksendeki malın tüketilen miktarı artıyor, yatay
eksendeki malın tüketilen miktarı azalıyor anlamına gelmektedir.
216. Aşağıdakilerden hangisinin Hİcks’İn yaklaşımında geometrikse) olarak

gösterimi yapılmaktadır?
A) Fayda fonksiyonu
B) Üretim fonksiyonu
C) Gelir ve tüketim etkisi
- D) ikame ve gelir etkisi
E) Bütçe kısıtı
Çözüm: Slutsky denklemi ileêiir ve ikame etkisinin matematiksel olarak gös-

terimi yapılmıştır. Hicks’in analizinde ise, gelir ve ikame etkisinin;geometrikse))
olarak gösterimi yapılmıştır. Hicks ve Slutsky’ın yaklaşımları aynı şeyin iki ay-
rı biçimde ölçülmesidir. Bununla birlikte fiyattaki değişme küçüldükçe, bu iki
ölçü arasındaki fark gittikçe daha az hale gelmektedir. Slutsky’nin yaklaşımı; pi-
yasanın fiyat ve miktar verilerinden yararlanarak bu etkilerin hesaplanmasını
mümkün kılmaktadır. Hicks’in yaklaşımında ise; fiyat ve miktar rakamlarının
bilinmesi yeterli değildir. Farksızlık paftasının da bilinmesi gereklidir.
217. Çok kısa dfinem başladıktan sonra piyasa fiyatının temel belirleyicisi
aşağıda kilerden hangisidir?
A) Arz miktarı
B) Talep miktan
C) Arz esnekliği
D) Üretim faktörlerinin fiyatı
E) Marjinal maliyet marjinal gelir eşitliği
166
Mikro İktisat
Çözüm:
Piyasalardeki denge analizine zamanı katan ikti-
satçı, Marshall’dır. Marshall denge analizlerini
çok kısa dönem (pazar dönemi), kısa dönem
ve uzun dönem olmak üzere iiçe ayırarak
gerçekleştirmiştir. Çok kısa dönemde
ürün arzı sabittir; yani stoktur. Üretilen
t
mal miktarı pazara gelmiştir. A ra artır-
e-0 maya imkan yoktur. Çok kısa dönemde
ürünün stok olmasından dolayı arzın es-
nekliği sıfırdır. Şayet soruda sorulduğu gi-
'D„
bi çok kısa dönem başlamışsa, ürün arzını
->Q
artırmaya imkan yoktur. Diğer bir ifadeyle,
Qı arzın esnekliği sıfırdır. Arzın esnekliğini sıfır
olduğu durumda, piyasa fiyatının temel belirleyici-
si talep miktarı olmaktadır. Üretiminin olmadığı bu dö-
nemde fiyat ile maliyet arasında herhangi bir ilişki yoktur. Bu durumu şekil yar-
dımıyla da açıklamak mümkündür. Şekilde görüldüğü gibi arz esnekliği sıfır ol-
duğu için piyasa fiyatı talebe bağlı olarak değişmektedir. Cevap, B seçeneğidir.
218. Aşağıdakllerden hangisi kârlılığını maksimize etmek isteyen bir firm a-

nın üretim yapacağı nokta ile ilgili olarak doğru bir İfadedir?
A) Marjinal maliyetin ortalama maliyeti kestiği noktada
B) Toplam maliyet eğrisinin toplam gelir eğrisi ile kesiştiği noktada
C) Başabaş noktasında
D) Toplam gelirin eğiminin, toplam maliyetin eğimine eşit olduğu noktada
E) Marjinal maliyetin ortalama hasılaya eşit olduğu noktada
Çözüm: Kârlılığını maksimize etmek isteyen bir firma, toplam hasılanın toplam
maliyeti en çok geçtiği noktada üretim yapmayı tercih edecektir. Bu noktada top-
lam hasıla eğrisinin eğimi, top-
TR, TC
lam maliyet eğrisinin eğimine
eşit olacaktır.
►Q Cevap, D seçeneğidir.
167
219. Bir malın talep eğrisi Q=60-P ve bu malın talebinin nokta fiyat esnek-
liği -2 İse, denge üretim düzeyi aşağıdakiierden hangisidir?
A) 20 B) 40 C) 80 D) 100 E) 120
Çözüm:
£2
e=i =â2 _e_ = 4 2 . - E
AE Q AP AP Q
P
-1
d ■
ed * - 1 . — E— = - 2 .:SUı.
6 0 -P
t-' ■■ »;i 'i 1i '' ''i '.if
Ilı : , >. . ' , n u itfe ıl'
-P
6 0 -P
-P= -120 + 2P .
-3P=-120 => P = 40
Q=60-P .
Q = 60 - 40
Q = 20 !
220. Diğer şeyler sabitken A malının ikamesi olan B malının fiyatının a rt-
ması sonucu ajağıdakilerden hangisi meydana gelir?
A) B malının talebi azalır.
B) B malının talep edilen miktarı azalır
C) A malının talep edilen miktarı artar
D) A malının talebi azalır
E) A malının talebi değişmez
168
M ikro İktisat
Çözüm: Diğer şeyler sabitken A malının ikamesi olan B malının fiyatının art-
ması sonucu,
✓ A malının talebi artar, talep edilen miktarı değil.
✓ B malının talep edilen miktarı azalır, talebi değil.
Diğer şeyler sabitken fiyatta meydana gelen bir değişme, ilgili malın talep eğri-
si üzerinde bir değişmeye neden olur. Yani, talep edilen miktarda bir değişme
meydana gelir ve yeni bir fiyat ve miktar bileşimi elde edilir.
Talebin değişmesi durumunda ise, talebin sağa ya da sola kayması söz konusu-
dur. Yalnızca yeni bir miktar bileşeni söz konuBudur. Talep edilen miktarda mey-
dana gelen değişme ile talepde meydana gelen değişmeyi aşağıdaki şekil yardı-
mıyla açık bir biçimde görmek mümkündür.
P
.£ * 0 ?
Talep edilen miktarda değişme
2 2 1.
n a i l k e n Girdi fVI Toplam Fiziki Ürün fTPFl O rtalatın Fiziki Ûrtln f AP> M .riln ıl Flriltl Ürün fM Pl
1 S 5 *
5 15 b 2.5
10 30 c d
Bu tabloya göre a,b,c,d sembolleri sırasıyla kaç olmalıdır?

A) V 5 , 6, 5 B) 5, 3, 3, 3
C) 3 X 5, 3 D) 5, 3, 3, 5
E) 5K5, 3, 3
Çözüm:
b = ^ = ie £ = J A = 3
a M P 1. 4 Z E £ = İ = 5 V 5
AV 1
c = A P m TFP —20 . = 3 d o m p = £IP P _ 3Q ~ 15 - 3

V 10 AV 1 0 -5
169
222, Aşağıda kilerden hangisi akım bir değilken değildir?

A) Net ihracat B) Tüketim
C) Üretim D) Amortisman
E) Yatırımlar
ÇttzUm: Akım değişken olmayan sorulduğuna göre, stok değişken bulunacaktır.
Akım değişken, belli bir zaman dilimi için ölçülen değişkendir. Diğer bir ifadey-
le, akun değişkeni bulmak için bir zaman sürecine bakılır, örneğin belli bir za-
man noktası için servet stok bir değişkenken, bir ay sürecinde elde edilen gelir
akım değişkendir. Değişkenin değeri için dinamik bir durum söz konusudur.
Stok değişken, belli bir zaman anı ya da noktası için değerin ölçülmesini ifade
etmektedir. Değişkenin değeri için statik bir durum söz konusudur, örneğin bir
bankadaki vadesiz mevduatınız stok bir değişkendir. Bankadaki vadeli mevduat
ise, değeri halen oluşum sürecinde olduğu için akım değişkendir.
Amortisman, belli bir zaman anındaki yenileme maliyeti ya da aşmma ve yıp-
ranma maliyeti olduğu için stok değişkendir. Diğer seçeneklerdekiler, belli bir
süreç içinde anlam kazandıklarından dolayı akım değişkendir.
-İhracat
-Yatırım '
akım değişkendir.
-Vergilerf
-Gelir
Amortisman => stok değişkendir
-Servet ’
-F iy a f
-Amortismanlar Stok değişkendir.
-P an rzı
-Stoklar
170
M ikro İktisat
300400
Yukarıdaki şekilde hangi üretim değerleri arasında atıl kapasite duru-

mu söz konusudur?
A) 6 0 0 - 1200 B) 6 0 0 -9 0 0
C ) 300 - 600 D) 300 - 900
E ) 900 - 1200
Çözüm: Bir firmanın atıl kapasitesi firmanın fiili üretiminin tam kapasite üre-
tim altında yapılmasıdır. Tam kapasite üretim ise, ortalama maliyet (AC) in en
düşük olduğu üretim düzeyidir. Şekilde tam kapasite 600 birimdir.
300 - 600 birim arası üretim, atıl (eksik) kapasite
600 birim üretim Tam kapasite
600-900 birim arası üretim aşırı kapasiteyi
1200 birim üretim maksimum kapasiteyi göstermektedir.
Cevap, C seçeneğidir
224. Yatay eksende etin, dikey eksende de kömürün gösterildiği bir bütçe
doğrusu için etin fiyatı yükselmişse bütçe doğrusunda nasıl bir değiş-
me yaşanır?
A) Saga doğru kayar
B) Dikey eksenden orijine doğru kayar
C) Dışarıya doğru kayar
D) Daha yatay hale gelir
E) Daha dik hale gelir
171
Ceteris Paribus: Iktisaı Soruları
Çözüm: Etin fiyatında bir yükselme olması durumunda bütçe doğrusunun eği-
mi değişecektir. Bütçe doğrusu etin bulunduğu eksen üzerinde sola doğru kaya-
cak ve daha dik bir hal alacaktır. Çünkü tüketicinin tüm geliriyle satın alabilece-
ği ct miktarı azalmıştır! Yani, tüketicinin reel gelirinde azalma meydana gelmiş-
tir.
i köm ür
Eo
225. Cournot düopol piyasasında bir firmanın davranışı aşağıdaki varsa-

yımlardan hangisine dayanır? ' 5P’; r ,1
A) Rakibinin fiyatının sabit olduğu '

B) Rakibinin üretim düzeyinin sabit olduğu
C) Rakibinin, fiyat indirimlerine aynı miktardaki indirimle karşılık verece-
ği, ancak fiyat artışlarında kendisini takip etmeyeceği
D) Rakibinin, piyasa talebinin tamamına karşılık verebilecek güçte olduğu
E) Rakibinin maıjinal maliyetinin giderek azaldığı
Çözüm; Cournot’un düopol modelinin varsayımları şu şekilde ifade edilebilir:
✓ Piyasa talep eğrisi doğrusaldır
/ Firmaların satış maliyeti sıfırdır
/ Her iki firma toplamJalebin durumunu bilmektedirler
/ Her firma rakip firmanın satış miktarını veri olarak kabul etmekte ve ken-
di satış seviyesini buna göre belirlemektedir
/ Firmalar birbirinin kararından etkilenmektedir.
/ Mallar homojendir / v
/ Maliyet sıfır olduğu içiç TR = Tİ5
/ Firmalar rekabeti dikkate almazlar.
/ Malın fiyatı monopol fiyatmıri^/İ)üne, üretim miktarı tam rekabet üretimi-
nia-2/3’üne eşit'oiacaktır. • . ..
Cevap, B seçeneğidir. 1
172
M ikro iktisat
226. Aşağıdakilerden hangisi ortalama toplam maliyetin marjinal maliyet-

ten sonra minimum noktasına ulaşma nedenidir?
A) Marjinal maliyetin azalan bir seyir izlemesi
B) Ortalama maliyetin önce azalması sonra artması
C) Marjinal maliyetin önce azalması sonra artması
D) Ortalama sabit maliyetin azalan bİT seyir izlemesi
E) Ortalama değişken maliyetin azalan bir seyir izlemesi
Çözüm: Marjinal maliyet ortalama toplam maliyeti (ATC) minimum noktasın-

dan keserek yükselir. Bununla birlikte, marjinal maliyetin minum olduğu nokta-
dan sonra da ortalama toplam maliyette bir süre daha düşüş gözlenir. Yani, son
birimin maliyeti olan marjinal maliyet belli bir minumuma düştükten sonra yük-
selirken, ortalama toplam maliyet bir süre daha düşmeye devam edecektir. Ne-
deni ortalama sabit maliyetin sürekli azalan bir seyir izlemesidir. Ortalama sabit
maliyetin üretim artıkça azalmasından dolayı ortalama toplam maliyet, marjinal
maliyetten sonra minimum seviyesine gelir. Bu durumu şekil yardımıyla da gör-
mek mümkündür.
227. Aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru değildir?

A) Talep artar ve arz azalırsa, denge fiyatı yükselir
B) Arz artar ve talep azalırsa, denge fiyatı düşer
C) Talep azalır ve arz sabit kalırsa, denge fiyatı düşer
D) Arz azalır ve talep sabit kalırsa, denge fiyatı yükselir
E) Talep azalır ve arz artarsa, denge fiyatı yükselir
Çözüm: Bu tür sorularda doğru cevabı bulmak için seçeneklerde bahsedilen du-
rumu çizerek görmek gerekir.
173
Talep azalırsa ve arz artarsa denge fiyatında bir düşme yaşanır Dolayısıyla ce-
vap, E seçeneğidir.
228. X malının talep eğrisinde sağa doğru meydana gelen b ir kaymayı aşa-
ğıdakilerden hangisi doğru b ir biçimde açıklam aktadır?
A) X malının fiyatında bir azalma meydana gelmiştir
B) X malının tamamlayıcısı olan malın fiyatında bir artış yaşanmıştır
C) Üretim maliyetlerinde bir azalma meydana gelmiştir
D) X malının ikamesi olan malın fiyatında bir düşme meydan gelmiştir
E) Zevk ve tercihlerde X malı lehine bir değişiklik meydana gelmiştir
Çözüm;
✓ X malının fiyatında bir azalma meydana gelmiş ise, X malının talep
edilen miktarı artar. Ancak değişiklik talep eğrisi Üzerinde olacaktır.
Talep eğrisi sağa kaymacaktır.
/ X malının tamamlayıcısı olan malın fiyatında bir artış yaşanmış ise, X
malının tamamlayıcısı olan malın talep edilen miktan azalacak, X ma-
lının talep eğrisi sola doğru kayacaktır.
174
M ikro İktisat
✓ Üretim maliyetlerinde bir azalma meydana gelmiş olmasının talep ile

doğrudan bir ilgisi yoktur. Maliyetler düştüğü için kârlılık artacak ve
malın arzında bir artış yaşanacaktır. X malının arz eğrisi sağa doğru ka-
yacaktır.
/ X malının ikamesi olan malın fiyatında bir düşme meydan gelmiş ise,
X malının ikamesi olan malın talep edilen miktarı artacak; X malının
ise, talep eğrisi sola doğru kayacaktır.
/ Zevk ve tercihlerde X malı lehine bir değişiklik meydana gelmiş ise, X
malının talep eğrisi sağa doğru kayacaktır.
(Ş
229. X malının arz fonksiyonu Qs = 9P - 8 İse fiyat 3 birim den 5 birim e çık-
tığında üretici rantında nnsıl bir değişme meydana gelir?
A) 50 azalır B) 50 artar
C) 56 artar D) 56 azalır
E) Değişmez
Ç5züm:
P II Yol:
Üretici rantındaki değişme yamuğun
alanının hesaplanmasıyla da bulunabilir:
Üst Kenar + Alt Kenar ....
Y i = --------------------- —------ x Yükseklik
■ ^ - .2 - 5 6
I. Yol:
Üretici rantı tüketici rantının ters yönündeki üçgenin alanıdır.
A(BCD) Üretici rantı tüketici rantının ters yönündeki üçgenin alanıdır.
Somlan A(BEF) - A(BCD) farkıdır,
p = 3 -+ q = 9.(3)- 8 = 1 9
p=5 q « 9,(5)- 8 = 37
A(BEF) - A(BCD) = BIL-EE— B £L£D . =» BC 19

' 2 2 2 2
BE ve BC'yi bulmak için BO'yu bulup EO ve CO’dan çıkarmak gerekir. BO ise,
miktar 0 iken fiyatın değeridir.
175
0 = * 9 P - 8 P = -& =*BO
9
BE =* 5 --8 -= 2Z.
9 9
BC = 3 - 1 = 12.
9 9
Buradan;
2 2 . 3 7 12.. 19
İ ______ 2 _____ = im _ 2 Ğ L = l Û Û â .= 56
2 2 18 18 . 18 .
Fiyat 5 olduğunda atanm değeri 56 birim artari

230. Aşağıdakilcrden hangisi marjinal hasılanın, marjinal maliyete eşit oldu-

ğu noktada kâr maksimlzasyonunun gerçekleşeceğini ileri sürmektedir?
A) Satış maksımizasyonu B) Maıjinalist teori
C) Pazar payı vc tatmin edici kâr teorisi D) Mark-up fiyatlama
E) Tam maliyet teorisi
Çözüm: Nco-klasik firma teorisi de denilen maıjinalist teoriye göre, her firmanın
nihai amacı kâr maksimizasyonu sağlamaktır, Maıjinalist teoriye göre, marjinal ma-
liyetin marjinal hasılaya eşit olduğu noktada kâr maksimizasyonu gerçekleşmekte-
dir. Satış fiyatı da bu üretim miktarına göre belirlenmektedir. Cevap, B seçeneğidir.
231. Otomobil He benzin arasmdaklne benzer bir ilişki aşağıdaki seçenekle-

rin hangisinde bulunmaktadır?
A) Çay-şeker B) Çay-kahve
C) Dana eti-tavuk eti D) Pirinç-bulgur
E) Çorba-salata
Çözüm: Otomobil ile benzin arasındaki ilişki bunların tamamlayıcı mal olması-
dır. Seçenekler arasında benzer ilişki çay ile şeker arasında vardır.
/ Dana eti-tavuk eti ikame mal (rakip mal)
/ Çay-kahve ikame mal
/ Pirinç-bulgur ikame mal
✓ Çorba-salata 1 bağımsız mal
Cevap, A seçeneğidir. ’
176
M ikro iktisat
232. Aşağıdakilerden hangisi Marshall’ın İktisat teoriıine yapmış olduğu te-

mel metodolojik katkıdır7
A) Doğal faiz piyasa faizi ayrımı B) Rant benzen kavramı
C) Kısmi denge analizi D) Tüketici artığı
E) Genel denge analizi
Çttzttm: Marshall’ın ekonomi bilimine katkısı oldukça önemlidir. Temel katkı-

larını aşağıdaki şekilde sıralamak mümkündür. Ancak MarshaU’tn en temel me-
todolojik katkısı kısmı denge analizidir.
Kısmi denge analizi Marshall
Piyasa dönemleri Marshall
Rant benzerleri Marshall
Tüketici artığı Marshall
Genel dengeyi ise Walras (esas)
Pareto
ele almıştır. Walras ve Pareto, Lozan okulundandır.
233. Dengede iken bir mala alt arz eğrisinin sağa doğru kayması durumun-
da aşağıdakllerden hangisi meydana gelir?
A) Malın fiyatında artış meydana gelir
B) Malın fiyatında bir düşme meydana gelir
C) Denge üretim düzeyinde bir değişme olmaz
D) Talep eğrisi esnek değilse toplam gelir artar
E) Malın fiyatında ve miktarında bir değişiklik yaşanmaz
Çözüm: Ara eğrisinin sağa doğru kayması sonucunda ortaya çıkabilecek ihtimaller
arzın ve talebine esnekliğine bağlıdır. Dolayısıyla bu sorudan kesin olarak çıkarıla-
bilecek sonuç, arz eğrisinin sağa doğru kayması durumunda malın fiyatında bir
azalma meydana geleceğidir. Bu durumu şekil yardımıylada görmek mümkündür.
TR=P.Q
Talep esnekse yani arzdaki değişme
karşısında talep artarsa Q artacağın-
dan TR artar
171
234. X malının tslep eğrisi Üzerinde aşağıdan yukarıya doğru meydana ge-
len bir kayma ile ilgili aşağıdakllerden hangisi doğrudur?
A) X malının normal mal olduğunu
B) X malının ikame bir mal olduğunu
C) X malının fiyatının düşmüş olması
D) X malının tamamlayıcısı olan malın fiyatının yükselmiş olması
E) X malının fiyatının yükselmiş olması
Çözüm: X malının talep eğrisi üzerinde meydana gelen bir değişmenin nedeni
fiyatlarda meydana gelen değişmedir. Bilindiği gibi malın fiyatının değişmesi,
talep eğrisi üzerinde bir harekete ve talep edilen miktann değişmesine neden ol-
maktadır. Kaymanın yönü aşağıdan yukanya doğru olduğu için X malın fiyatın-
da bir yükselme, talep edilen miktannda da azalma meydana gelmiştir. Bu duru-
mu aşağıdaki şekiller yardımıyla da açık bir biçimde görmek mümkündür. Sağ
taraftaki şekilde D2 eğrisinin Dj ve D3 şeklinde sağa ve sola kayması talebin de-
ğişmesi şeklinde nitelindirilirken, D2 eğrisi üzerindeki A, B ve C noktalarına
doğru hareket talep edilen miktann değişmesidir ve nedeni malın fiyatı ile ilgili
değişikliklerdir.
D seçeneğindeki X malının tamamlayıcısı olan malın fiyatının yükselmiş olma-

sı durumunda X malının talep eğrisi sola doğru kayacaktır.
23S. Aşağıdakllerden hangisi satılan bir mal için birimi başına alman vergi-
yi ifade etmektedir?
A) Advalorem vergiler B) Spesifik vergiler
C) Sabit vergiler D) Dolaylı vergiler
E) Şahsi vergiler
178
M ikro İktisat
Çözüm: Advalorem vergi esasına göre alınatı vergiler, maltn değerinin belli bir
oranı olarak alınmakta iken, spesifik vergi esasına göre alınan vergiler malın bi-
rim başına alman vergilerdir, örneğin otomobil başına atman vergi spesifik iken,
otomobilinin değerinin belli bir oranı şeklinde alınan vergi advalorem vergi ni-
teliğindedir. Cevap, B seçeneğidir.
236. Talep ve arz eğrilerinin e; anlı olarak aynı şekilde azalmaları duru-
munda aşağıdakilerden hangisi meydana gelir?
A) Denge fiyatının ve denge miktarının azalmasına
B) Denge fiyatının yükselmesine, denge miktarının azalmasına
C) Denge fiyatının ve miktarının değişmemesine
D) Denge fiyatın düşmesine
E) Denge miktarının düşmesine
Çözüm: Talep ve arz eğrilerinin birlikte eşanlı azalmaları denge miktarının düş-
mesine neden olmaktadır. Denge fiyatında herhangi bir değişiklik olmaz, Bu du-
rumu aşağıdaki şekil yardımıyla açık bir biçimde görmek mümkündür.
237. Aşağıdakilcrden hangisi farksızlık eğrisinin dış bükey olmasının nedenidir?

A) Azalan verimler yasası
B) Tercihlerin değişken olması
C) Azalan marjinal teknik ikame oran t
D) Tercihlerin sabit olması
E) Azalan marjinal (ayda kanunu
Çözüm: Farksızlık eğrilerinin orijine dış bükey olmalarının neden azalan marji-
nal ikame oranıdır. Azalan maıjinal ikame oranının nedeni, azalan marjinal fay-
da kanunudur. Eş ürün eğrilerinin orijinal göre dış bükey olmasının nedeni ise,
azalan marjinal teknik ikame oranıdır. Azalan marjinal teknik ikame oranının ne-
deni ise, azalan verimler yasasıdır. Cevap, E seçeneğidir,
179
238. Tekelci b ir firm anın talep eğrisi P=240-2Q, toplam hasıla eğrisi
TR=240Q-2Q2 ve toplam maliyet eğrisi TC=4Q2 şeklinde verildiğinde,
k â n en çoklaştıran çıktı düzeyinde tüketici artığı ne olur?
A) 480 B) 400 C )20 D) 1800 E) 800
Çözüm: Tüketici artığı, fiyatın üstünde talep eğrisinin altında kalan alanı ifade
etmektedir. Dolayısıyla tüketici artığını hesaplayabilmek için denge fiyat ve çık-
tı düzeyini bilmek gerekir. Denge çıktı düzeyi MR = MC eşitliğinin sağlandığı
yerde oluşmaktadır. Soruda, MR ve MC verilmemiştir, öncelikle TC ve TR’nin
türevini alarak MC ve M R’yi bulmak gerekir.
TC = 4Q2 ise, MC= 8Q
TR=24QQ-2Q2 ise MR = 240-4Q'dir.
MR = MC
240 - 4Q - 8Q
240= 12Q
Q = 20
P = 240 - 2Q
P = 240 - 2.(20)
P = 240 - 40 .. .
P = 200 Fiyatından arz ve talep dengedeyken 20 birim mal satılacaktır.
P =° 240 - 2Q ise
Q = 0 verildiğinde, talebin sıfır olduğu fiyat düzeyi bulunmuş olur.
P = D = 240
Tüketici Rantı = 4Q t 29. - 400

2
180
M ikro İktisat
239. Yam rekabetçi bir Armanın marjinal maliyet eğrisi MC * 5Q + 2’dir ve

firma ürettiği ürünleri 27 TL'ye satmaktadır. Buna göre firmanın den-
ge çıktı düzeyi aşağıdaklierden hangisine eşittir?
A) 25 B) 27 C) 5 D) 12 E) 20
Çözüm; Tam rekabet piyasası için şu ilişki geçerlidir.

MR - AR = P ise MR = AR *>P - 27
MR = MC
27 - 5Q + 2
25 = 5Q
Q“ 5
240. Stackelberg dengesiyle tam rekabet dengesinin karşılaştırıldığı bir du-

rumda aşağıdaki İfadelerden hangisi doğrudur?
A) Stackelberg dengesinde kâr daha yüksek, üretim düzeyi daha düşüktür.
B) Stackelberg dengesinde hem kâr hem de üretim düzeyi daha yüksektir.
C) Tam rekabet dengesinde kâr daha yüksek, üretim düzeyi daha düşüktür.
D) Tam rekabet dengesinde hem kâr hem de üretim düzeyi daha yüksektir.
E) Stackelberg dengesinde kâr düzeyi daha düşük, üretim düzeyi daha
yüksektir.
Çözüm: Stackelberg dengesinde Tam rekabet üretiminin 3/4’ü kadarlık üretim

yapılır ve fiyat düzeyi tam rekabet dengesinden yüksektir. Dolayısıyla daha az
üretim yapılır, ancak daha yüksek fiyattan satılarak daha fâzla kâr elde edilir. Bu
durumu tablo yardımıyla en bilinen düopol modelleri için karşılaştırmalı olarak
gömıek mümkündür:
Cournot modcli Malın fiyatı monopol fiyatının 2/3’üne, üretim mik-

tarı tam rekabet üretiminin 2/ 3’üne eşit olacaktır.
Bertrand modell Denge üretim ve fiyat düzeyi, tam rekabet piyasası
Edgeworth modell Malın fiyatı sürekli dalgalanma gösterir. İstikrarlı bir
çözümü yoktur.
Chamberlin model) Monopolcü üretim düzeyinden üretim yapılır ve mo-
Stackelberg modell Tam rekabet üretiminin 3/4’ü kadarlık üretim yapılır
ve fiyat düzeyi Cournot modelinden daha düşüktür.
181
241. Tam rekabetçi bir firmanın marjinal maliyet eğrisi M C-6Q+2 dlr ve
firma ürettiği ürünlerini 13 TL'ye satmaktadır. Buna göre, firmanın
ortalama hasılası kaçtır?
A) 8 B) 4 C) 12 D) 7 E) 13
Çözüm: Tam rekabetçi bir piyasada firmanın ürettiği malm fiyatı, aynı zaman-
da marjinal hasılasına ve ortalama hasılasına eşittir. P=AR*»MR eşitliğinden do-
layı fiyat 13 TL olduğu için ortalama hasılası 13 Mir.
242. Talep denklemi Qd - 18 - 3P iken, piyasa fiyatının 4 TL’den 3 TL’ye

düğmesi durumunda toplam tüketici fazlasında nasıl bir değigme mey-
dana gelir ?
A) 7,5 birim artmıştır B) 6 birim artmıştır
C) 9 birim artmıştır D) 6 birim azalmıştır
E) 13,5 birim artmıştır
Çözüm: Öncelikle her iki fiyat düzeyi için talep miktarım bulmak gerekir.
Qd = * 1 8 -3 ?
P - 3 iken,
Qd= 1 8 -3 (3 )
Qd= 1 8 - 9
Qd = 9
P ** 4 iken,
Q d - 1 8 -3 (4 )
Qd“ 18 - 1 2
Qd= 6
Qd - 18 - 3P denklemi İçüı Od - 0 ise,
0 = 18 - 3P
3P = 18
P= 6
Od’ye sıfır vermekteki amaç talebin sıfır olduğu fiyat düzeyini bulmaktır. Fiyat
6’ya eşitken talep sıfır olmaktadır. Bu aşamadan sonra her iki fiyat düzeyi için
tüketici rantını hesaplayıp, tüketici rantını birbirinden çıkarmak gerekmektedir.
182
M ikro İktisat
TQkettclRanü2 (3) = = 2 ^ 5 . = 2 1 = 13,5
' TükcticlRantiı (4) = ( 6 ~ ^ ' 9 = 2 ^ i = İ l = 6
Değişmeyi hesaplamak için birinci tüketici rantını ikinci tüketici rantından çı-
karmak gerekmektedir.
jt= Tüketici rantı2 -T üketici rantaj p
n " 13,5 - 6
n = 7,5 birim artm ıştır.
II Yol:
Üst Ketıar + Alt Kenar
x Yükseklik
9+6
Y> x i
YA = 7,5
243. MonopolcU b ir firm a ürettiği mala olan talebin esnekliğini -2 olarak

tahm in etmektedir. M alın birim fiyatı 6 TL’dir. Firm anın m arjinal ma-
liyet fonksiyona M C =» 2 + 2Q İse, firm anın m arjinal geliri aşağıdaki-
lerden hangisidir?
A) 1 B) 5 C) 3 D) 2 E) 0,5
Çözüm:
* , w . [ ı - 1]
MR = 6 ■[ 1 - ^
2
MR * 3
C evap, C seçeneğidir.
¡83
244. Arz ve talep esnekliği ile İlgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru der
filidir?
A) Kısa dönemde talebin fiyat esnekliği, uzun döneme göre daha düşilktür
B) Diğer şeyler sabitken, bir malın çok sayıda ikame malı varsa talebin fi-
yat esnekliği düşük olur
C) Zorunlu mallarda talebin fiyat esnekliği düşüktür
D) Arz esnekliği kısa dönemde uzun döneme göre daha düşüktür
E) Piyasa döneminde arz esnekliği sıfırdır
Çözüm:
✓ Kısa dönemde talebin fiyat esnekliği uzun döneme göre daha düşüktür.
/ Zorunlu mallarda talebin fiyat esnekliği 0<e<l dir. Yani, düşüktür.
/ Arz esnekliği kısa dönemde uzun döneme göre daha düşüktür. Uzun
dönem bilindiği gibi tüm üretim faktörlerini artınlabildiği dönemdir.
✓ Piyasa döneminde arz esnekliği sıfırdır.
✓ ikame malın sayısı ne kadar fazla olursa malın fiyatındaki değişmelere

karşı rakip mallara yönelebilme imkanı olduğundan fiyat değişmeleri-
ne karşı daha duyarlı hale gelinmesine neden olur. Dolayısıyla talebin
fiyat esnekliği düşük değil, yüksek olur. : ' .•
245. Bir malın talep eğrisi Q=180-P vc bu malın talebinin nokta fiyat esnek-
liği -2 ise, malın denge çıktı düzeyi aşağıdakilerden hangisidir?
A) 105 B) 60 C) 37 D ) 110 E ) 120
Çözüm: Q ■= i 80 - P denkleminde P ’nin önündeki katsayı, eğimin tersine eşittir.
42
e = J2 _ = 4 £ J L = İ A 2 \ £_
At Q AP \QPİ Q
P
184
> .
X \
Mikro İktisat
P =2
1 8 0 -P
P= 360 -2P
3P=360 =* P = 120
Q = 180 - P
Q = 180-120
Q = 60
Cevap, 8 seçeneğidir.
246. Tekelci b ir firm anın m arjinal maliyeti sabittir ve 10 T L ye eğittir. Fir-

manın m arjinal hasıla eğrisi de M R“ 40~2Q şeklinde verilmiştir. Buna
göre, bu firm anın kfirım en çoklaştıran fiyat düzeyi kaç TL dlr?
A) 30 B) 25 CJ 20 D) 15 E) 10
Çözüm: Tekelci bir firma için kârı en çoklaştıran çıktı düzeyi MR=MC eşitliği-
nin sağlandığı noktada oluşmaktadır.
MR = MC
4 0 -2 Q “ 10
2Q = 40 - 10
2Q = 30
Q =15
Tekel piyasasında fırmanm fiyatı ortalama hasılata eşittir. Bundan dolayı marji-
nal hasılattan toplam hasılatı, toplam hasılattan da ortalama hasılatı bulmak ge-
rekir. Maıjinal hasılat, toplam hasılatın türevi olduğuna göre, ters türev ya da in-
tegralini almak suretiyle toplam hasılatı bulabiliriz.
MR = 40 - 2Q ise, TR = 40Q - Q2
II Yol:
A R -IR.-İ
Q Q M R’nin eğimi AR’nin eğiminin iki
AR = 4 0 - g katıdır.
MR = 4 0 -2 Q = * AR = P = 4 0 - Q
AR = 4 0 -1 5
AR = 40 - 15
AR = 25 = P
AR = P = 25
185
247. Piyasa fiyatlarının piyasada saygınlığı bulunan piyasa koşullarındaki

değişiklikleri İyi analiz ettiğine inanılan bir firma tarafından belirlen-
diği fiyat liderliği modeli aşağıdakllerden hangisidir?
A) Hakim firmanın fiyat önderliği
B) Düşük maliyetli firmanın fiyat önderliği
Çözüm; Piyasa fiyatlarının piyasada saygınlığı bulunan ve piyasa koşullarında-

ki değişiklikleri iyi analiz ettiğine inanılan bir firma tarafından belirlendiği fiyat
liderliği modeli, Barometrik Fiyat Liderliğidir..
Cevap, C seçeneğidir. •
248. Aşağıdakilerden hangisi emek arz eğrisini kaydıran unsurlardan biri

dfiğlUk?
A) Yüksekokula gidenlerin sayısının artması
B) Aktif nüfusun artışı
C) Çalışma yaşının yükselmesi
D) Reel ücret düzeyinin yükselmesi
E) Boş zaman tercihinin azalması
Çözüm: Emek arz eğrisini kaydıran unsurları aşağıdaki şekilde sıralamak müm-
kündür:
✓ Çalışma yaşının yükselmesi
✓ Nüfus artışı
✓ Aktif nüfusun artışı
/ Yüksekokula gidenlerin sayısının artması
✓ Boş zaman tercihinin yükselmesi ya da azalması
Reel ücret (W/P) düzeyinin yükselmesi, arz eğrisinin sağa yada sola kaydırmaz,
emek arz eğrisinin üzerinde bir harekete neden olmaktadır.
186
M ikro iktisat
249. AşağıdakİIerdcn hangisi monopolün tükeci refahını olumsuz etkileme

nedeni olarak gösterilmesinin temel unsurlarından birisidir?
A) Fiyat, marjinal hasılata eşittir
B) Marjinal maliyet, fiyata eşittir
C) Marjinal maliyet, ortalama hasılattan büyüktür
D) Marjinal maliyet, marjinal hasılattan küçüktür
E) Fiyat, marjinal maliyetten büyüktür
Çözttm: Tekel piyasası şartlarının tüketici refahını olumsuz etkilemesinde en

önemli neden fiyatın marjinal maliyetten büyük belirlenmesidir. Tam rekabet pi-
yasası koşullarında daha düşük fiyat düzeyinde daha fazla üretim yapmak müm-
kündür. Nitekim tam rekabet piyasasında P=AR=MR=MC olduğu için fiyat
maıjinal maliyete eşittir. Tekel piyasasında ise, tam rekabet piyasasında üretilen
fiyattan daha yüksek bir fiyata, daha az üretim yapılacaktır.
Yine tekel piyasasında reklam masraflarının fazla olması, kaynak dağılımının
olumsuz bir biçimde kullanılmasına neden olur.
MR Cevap, E seçeneğidir.
250. Aşağıdaki piyasaların hangisinde en fazla reklam gideri yapılmaktadır?

C) Monopson piyasası D) Monopollü rekabet piyasası
E) Oligopol piyasası
Çözüm: Monopollü rekabet piyasasının en önemli özelliği, mal farklılaştırması-

dır. Mal farklılaştırmasının gerçekleştirilebilmesi için reklam yapılması gerekir.
Dolayısıyla monopollü rekabet piyasasında reklam önemli bir giderdir. Cevap, D
seçeneğidir.
187
251. Bir firmanın ortalama değişken maliyet eğrisinin talep eğrisinin üstü-
ne çıkması durumunda aşağıdakllerden hangisi gerçeklejmelldir?
A) Fiıma üretimi durdurmalıdır
B) Firma kapatmalıdır
C) Firma üretime devam etmelidir
D) Firma kısa dönemde çalışmalı, uzun dönemde kapatılmalıdır
E) Firma zarar minimizasyonuna gitmelidir
Çözüm: Ortalama değişken maliyet eğrisi talep eğrisinin üstüne çıktığı zaman
fiyat ortalama değişken maliyetin altında kalmaktadır. Çünkü tam rekabet piya-
sası denge noktasında P=D=MR=AR ilişkisi söz konusudur. Tam rekabet piya-
sasında kapanma noktası, fiyatın ortalama değişken maliyetin minimum olduğu
noktadır. Şayet talep eğrisi ortalama değişken maliyetin altında kalmış ise, fiyat-
ta ortalama değişken maliyetin altında kalmış demektir. Bu durumda firma zarar
etmektedir ve kapanması gerekmektedir. Bu durumu şekilde açık bir biçimde
görmek mümkündür.
Firmanın üretimini durdurması ile kapatmasının farklı olduğu unutulmamalıdır.

Firma üretimini durdurduğu zaman değişken maliyetlerden kurtulmuş olmakla
beraber sabit maliyetlere katlanmaya devam etmektedir. Ancak ortalama değiş-
ken maliyetin minimum olduğu noktadan sonra firma için üretimini durdurması
değil, kapatması gerekmektedir.
188
M ikro İktisat
252. Aşağıdakllerden hangisi tam rekabet piyasasındaki bir firmanın satış-

larını artırmak 1çln flyatını düşürme karan vermesinl.engelleyen temel
unsurdur?
A) Piyasa fiyatından dilediği kadar satabilir
B) Talep eğrisi birim esnek olduğu için toplam geliri değişmez
C) Kârını maksimize etmek istediği için fiyat indirimine gitmez
D) Fiyat indirimine gitmesi malın esnekliğine bağlıdır
E) Diğer firmalarda fiyat indirimine giderler
Çözüm: Tam rekabet piyasasında çok sayıda alıcı ve satıcı olduğu için (atomisi-
te koşulu) fiyatlar veridir. Tek bir firmanın fiyatı belirleyebilme gücü yoktur. Bu
yüzden veri fiyattan satış yaparlar. Ayrıca firmaların piyasaki payı o kadar kü-
çüktür ki, piyasa fiyatından dilediği kadar mal satabilirler. Fiyatları artırma yo-
luna giderlerse, piyasada herkes her şeyden anında haberdar olduğu için (şeffaf-
lık koşulu) satışları sıfıra iner. Çünkü tüketiciler aynı malı diğer firmalardan da-
ha ucuza temin edebileceklerini bilirler. Diğer taraftan piyasa fiyatından diledi-
ği kadar mal satabilme imkanı olan bir firmanın piyasa fiyatından düşük fiyata
satış yapması rasyonel bir davranış olmayacaktır.
253. Talebin fiyat esnekliği -4 olan bir malın fiyatı 0,50 arttığında miktar-
da nasıl bir değişme meydana gelir?
A) % 100 artmış B) % 50 artmış
C) % 200 azalmış D) % 200 artmış
E) % 100 azalmış
Çözüm;
ĞSL ¿2
e = -2_ _2_ s -4 = = % 200 azalmıştır.
¿ t 0,50 Q
P
1S9
254. Ortalama maliyet azalırken marjinal maliyetin seyri ite ilgili olarak
A) Artar
B) Azalır
C) Ortalama maliyetin altındadır
D) Marjinal hasılaya paralel bir görünüm arz eder
E) Ortalama değişken maliyete eşittir
Ç&zttm: Ortalama maliyet azalırken, marjinal maliyetin seyri artabileceği gibi
azalabilir. Dolayısıyla artması ve azalması ile ilgili olarak net bir bilgi verilemez.
Bu durumu tablodan da açık bir biçimde görmek mümkündür. Tabloda ortalam
maliyet sürekli olarak azalan bir seyir göstermektedir. Ancak marjinal maliyet 3.
birim üretime kadar düşmekte, bu noktadan sonra artmaktadır.
Ortalama maliyet düşerken, marjinal hasıla eğrisinin durumu ile ilgili olarak ve-
rilebilecek en net bilgi, daima onrnı altında olduğudur. Çünkü marjinal maliyet,
ortalama maliyeti minimum noktasından kesmektedir. Ortalama maliyetin mini-
mum olduğu noktaya kadar altında seyreder. Bu durumu aşağıdaki şekil yardı-
Üretim Marjinal Toplam Ortalama

maliyet maliyet maliyet
1 30 30 30
2 20 50 25
3 10 60 20
4 12 72 18
5 15 87 17,4
255. Bir malın arz esnekliği iie İlgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi
doğrudur?
A) Çok kısa dönem ve kısa dönemde aynıdır
B) Kısa dönemde orta döneme göre daha az esnektir
C) Uzun dönemde kısa döneme göre daha yüksektir
D) Kısa dönemde esneklik sıfırdır
E) Uzun dönemde esneklik sonsuzdur
190
M ikro İktisat
Çözüm: Arz esnekliği üzerinde etkili olan faktörler şu şekilde sıralayabiliriz:

/ Üretimin artırılıp, artınlamaması
/ Stoklanma olanakları ve stoklantna maliyetleri
/ Zaman arz esnekliğini etkileyen önemli bir unsurdur
/ Çok kısa donemde arz esnekliği sıfırdır
/ Kısa dönem, tüm girdilerin değiştirilmesi mümkün değildir. Onun için
çok kısa döneme göre nispi bir esneklik söz konusudur
</ Uzun dönemde arz, kısa döneme göre daha esnektir. Ancak sonsuz de-
ğildir, Arz esnekliği zaman ilişkisini aşağıdaki şekil yardımıyla da gör-
mek münkündür.
256. Yarışabilir piyasalar aşağıdaki iktisatçıların hangisinin önderliğinde

geliştirilmiştir?
A) Paul Samuelson B) William J. Baumol
C) John Nash D) A. W. Tucker
E) Richar Stone
Çözüm: Yarışabilir Piyasalar, William J. Baumol önderliğinde geliştirilmiştir.

391
257. Ekmek ve otomobil sahibi olma talepleri arasındaki gelir etkisi karşı-
laştırıldığında agagıdakllerden hangisi geçerlidir?
A) Ekmeğin gelir etkisi daha büyüktür
B) iki gelir etkisi aynı yöndedir
C) iki gelir etkisi birbirine benzerdir
D) Otomobil sahibi olmanın gelir etkisi daha büyüktür
E) Ekmek talebinin gelir esnekliği sıfır olduğu içiıı karşılaştırılamaz
Çözüm: Ekmeğin gelir etkisi düşüktür. Yüksek gelir düzeyinde, ekmek talebin-
de azalma, düşük gelir düzeyinde ekmek talebin artış meydana gelir. Diğer taraf-
tan, otomobil talebinin gelir etkisi yüksektir. Gelirde meydana gelen artmaya pa-
ralel olarak otomobil talebindede artış yaşanacaktır. Cevap, D seçeneğidir.
258. İthal edilen bir A malı üzerine konulan tarifenin artırıldığı varsayıldı-
ğında, bu durumdan B malı ttreten endüstride istihdam düzeyinin
olumsuz etkilenmesi hangi koşullara bağlıdır?
A) A ve B malı ikame mallar ise
B) A malı lüks tüketim malı ise
C) A malı, B malının üretiminde girdi olarak kullanılıyorsa
D) B malı düşük mal ise
E) A malı düşük mal ise
Çözüm: A malına koyulan yüksek tarife sonucu A malının fiyatı artacaktır. Şa-
yet A malı girdi olarak B malının üretiminde kullanılıyorsa, B malı üretim mali-
yetinde bir artış yaşanacaktır. A malının fiyatının yükselmesi maliyet enflasyo-
nuna neden olacaktır. Artan maliyetler, üretimin daralması ve dolayısıyla istih-
damın azalması sonucuna neden olabilir. Cevap, C seçeneğidir.
259. Bir X malının fiyatında yükselme olduğu durum İçin, talep esnekliği ve
toplam satıj hasılatı arasında İlişki ile İlgili olarak aşağıdakilerden han-
gisi doğrudur?
Esneklik (e) Toplam satış
(E mutlak değeri_ _ _ _ _ Hasılatı
A) E=1 Yükselir
B) E=1 Düşer
C) E<1 Düşer
D) E<1 Sıfır olur
E) E>1 Düşer
192
M ikro İktisat
Çözüm:
TR=P.Q
a e—, P yükselirse,
e=l değişmez
1 e>l düşer
e<l artar
> fi<ı
0 ..... ı i ffŞ jK
A n n rt ^ Q
o ' Qa Q, Q,
260. Doğal tekel olarak çalışan bir firma, hangi üretim düzeyinde kârını en
çoklaştı nr?
A) Fiyatın ortalama hasılata eşit olduğu üretim düzeyinde
B) Ortalama hasılatın ortalama maliyete eşit olduğu üretim düzeyinde
C) Ortalama hasılatın marjinal maliyete eşit olduğu üretim düzeyinde
D) Marjinal hasılatın ortalama maliyete eşit olduğu üretim düzeyinde
E) Marjinal maliyetin marjinal hasılaya eşit olduğu üretim düzeyinde
Çözüm: Tekelci bir firmanın kârını ençoklaştırdğı üretim düzeyi MR=MC sağ-
landığı noktadır. Bu durumu aşağıdaki şekil yardımıyla açık bir biçimde görmek
mümkündür.
MR
Not: Hangi piyasa türü olursa olsun kârın en çoklaştığı yer MR = MC’dir. Cevap,
E seçeneğidir.
261. O rtalam a sabit tnaliyet İle İlgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi
doğrudur?
A) Tüm üretim düzeyleri için sabittir
B) Yatay eksene düşeytir
C) Üretim arttıkça düzenli biçimde artar
D) Üretim arttıkça düzenli biçimde azalır
E) Artan verimler yasasına tabidir
Çazilm: Toplam sabit maliyetler yatay eksene paralel bir görünüm arz ederken,
ortalama sabit maliyet üretim miktarındaki değişmeye duyarlı bir yapı arz eder.
Üretim miktarı arttıkça birim üretim başına düşen ortalama sabit maliyet düzen-
li bir biçimde azalır.
262. Bilgisayar talebinde b ir değişiklik, aşağıdakilerden hangisinde meyda-

na gelen b ir değişiklikten kaynaklanmaz?
A) Gelir
B) Bilgisayar fiyatının + tüketici bütçesi içindeki oranı
, G) Üretim faktörlerinin fiyatları
D) Zevk ve tercihler
E) Bilgisayar fiyatları
Çözüm: Üretim faktörlerinin fiyatlarında meydana gelen değişiklik, bilgisayar ta-

lebi ile değil, bilgisayar arzı ile ilgilidir. Üretim faktörleri fiyatında meydana gelen
artış, üretim maliyeüerinin artmasına; dolayısıyla bilgisayar arzının azalmasına ne-
den olur. Tersine, üretim faktörlerinin fiyatında meydana gelen azalma, üretim ma-
liyetlerinin düşmesine ve sonrasında bilgisayar arzının artmasına neden olur.
Diğer seçeneklerdekilerde meydana gelen değişiklikler, malın talebi ile ilgilidir.
M ikro İktisat
263. Tipik bir eş Üriin eğrisi Üzerinde aşağıya doğru hareket meydana gel-
diğinde, eş Ürün eğrisi He ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi
doğrudur?
A) Orjine iç bükey olur
B) Doksan derecelik bir açı oluşur
C) Daha dik hale gelir
D) Yatık hale gelir
E) önce azalan sonra artan bir görünüm seyreder
Çözüm: Tipik bir eş üriin eğrisi orjine göre dış bükeydir ve eş üriin eğrisi üze-
rinde aşağıya doğru hareket edildikçe azalan bir görünüm arzeder.
K
264. Fayda fonksiyonu ile İlgili olarak aşağıdaki İfadelerden hangisi doğrudur?
A) Fayda fonksiyonu malların tüketilen miktarlarının azalan bir fonksiyo-
nudur
B) Diğer malların tüketim miktarları sabitken bir malın tüketim miktarı ar-
tırıldığında toplam fayda artarak artar
C) Bireysel fayda fonksiyonları birbirinden bağımsızdır
D) Fayda fonksiyonları süreksiz ve iki kez türevi alınabilir fonksiyonlar ol-
malıdır
E) Bireyler arasında fayda karşılaştırması yapılabilir
Çözüm: Fayda fonksiyonu, tüketicinin tükettiği malla, tüketimden elde etmiş ol-
duğu fayda arasındaki ilişkiyi göstermektedir. Fayda fonksiyonunun özellikleri-
ni şu şekilde sıralamak mümkündür:
/ Fayda fonksiyonu malların tüketim miktarının artan fonksiyonudur. Bu
durum çoğu aza tercih etme özelliğinin bir sonucudur.
195
/ Diğer malların tüketim miktarları sabitken, bir malın tüketim miktarı

artırıldığında toplam fayda azalarak artar. Bu durum, azalan marjinal
favda fonunun bir sonucudur.
✓ Her bireyin fayda fonksiyonu farklıdır. Yani bireysel fayda fonksiyon-
ları birbirinden bağımsızdır. Bundan dolayı bireyler arasında fayda
fonksiyonu karşılaştırması yapmak mümkün değildir.
✓ Fayda fonksiyonu süreklidir.
' . iki kez türevi alınır.
./ Faydada dışsallık yoktur.
265. Aşağıdakilcrden hangisi kısa dönemde toprak dışındaki üretim faktör-

lerinin ya d a m alların arzının esnek olmamasından dolayı ortaya çıkan
kazanç fazlasını İfade etm ektedir?
A) Kent rantı B) Kalite raııtı
C) Kabiliyet rantı D) Tüketici ve üretici rantı
E) Rant benzeri
Çözüm: Rant benzeri kavramı, Alfred Marshall tarafından ortaya atılmıştır.

Marshall rant benzeri kavramını kısa dönemde toprak dışındaki üretim faktörle-
rinin ya da malların arzının esnek olmamasından dolayı ortaya çıkan rant kazanç
fazlası olarak açıklamıştır. Bilindiği gibi incelemelerine zaman unsurunu da ka-
tan iktisatçı Alfred Marshall’dır. Marshall, zamanı sürekli bir değişken olarak ele
almıştır. Marshall, karmaşık ilişkilerin kolay bir biçimde incelenebilmesi için za-
manı plan dönemlerine ayırmıştır. Bu durumu daha açık bir biçimde ifade ede-
bilmek için Marshall tarafından kullanılan bir örneği ele alalım:
Marhall’a göre balık talebinde beklenmedik bir artış olduğu takdirde, arzın üç
farklı dönem için etkisi görülecektir. Çok kısa dönemde balık arzı artınlamadı-
ğı için fiyatlar anında arz ve talebi eşitleyecek düzeyde yükselecektir. Artmış
olan talep devam ettiği takdirde balıkçıklar daha sık denize açılacaklar, daha faz-
la işçi kullanacaklar ve kısa dönemde balık arzı ortalama ve marjinal maliyetin
artması pahasına artacaktır. Artmış olan balık talebi devam ettiği takdirde, balık-
çı teknesi sayısı ve işçi sayısında bir artış yaşanacak ve arz talebe uyum sağlaya-
caktır. Bu durum ise uzun dönem kavramına işaret etmektedir. Daha açık bir bi-
çimde ifade etmek gerekirse, çok kısa dönemde sabit olan arz karşısında fiyatı
belirleyen talebin şiddetidir. Kısa dönemde kısmen, arz şartları etkili olurken,
196
M ikro iktisat
uzun dönemde ise, arz şartlan fiyat oluşumunda belirleyici etken olmaktadır.
Dolayısıyla çok kısa ya da kısa dönemde herhangi bir mala olan talep arttığında
arzı esnek olmamasında dolayı fiyatında önemli oranda bir artış olacaktır. Bu
durum ise, malı elinde bulunduran kimselerin hiçbir üretim yapmadan ek bir ge-
lir sağlamalarına neden olacaktır. Bu ek gelire rant benzeri denilmesinin nedeni,
bu tür gelirlerin yalnızca kısa dönem İçin geçerli olması, uzun dönemde ortadan
kalkmasıdır. Cevap, E seçeneğidir.
266. Aşagıdaklicrdcn hangisi iktisadi akılcılığın özelliklerinden biri değildir?

A) Az miktarda tüketimle yetinme B) Geçişkenlik varsayımı
C) Doyumsuzluk varsayımı D) Seçici olma
E) Tam bilgiye sahip olma
Çözüm: İktisat teorisinin en temel varsayımı, homoeconomicus olarak da bili-

nen iktisadi (akılcı) insan varsayımıdır. İktisadi akılcılığın özelliklerini şu şekil-
de sıralamak mümkündün
/ Tam bilfi sahibi olma: İktisadi insan, piyasadaki her türlü bilgiyle ilgi-
li olarak tam ve yeterli bilgiye sahip olma imkanına sahiptir.
/ Seçici olma: İktisadi insan, mevcut seçenekler arasında mutlaka bir de-
ğerlendirme yapacaktır.
/ Ço$u aza tercih etme: Doyumsuzluk varsayımı da denilen bu varsayı-
ma göre, iktisadi insan daima çoğu aza tercih edecektir.
/ Tercihler arasında tutarlı olma: Geçişkenlik varsayımıda denilen bu
varsayıma göre, iktisadi insanın tercihleri birbiriyle çelişmemeli ve tu-
tarlı olmalıdır, örneğin A, B’den büyükse B ’yi A’ya tercih etmelidir.
267. Bir malın üretimi esnasında üretim teknolojisi ve girdiler arasındaki

kullanım oram değiş tirilraeksizln her girdi eşit miktarda arttırıldığın-
da üretimde de eş değer bir artış yaşanıyorsa aşağıdakilerden hangisi
doğrudur?
A) ölçeğe göre artan getiri B) ölçeğe göre azalan getiri
C) Azalan verimler yasası D) Azalan marjinal fayda kanunu
E) ölçeğe göre sabit getiri
197
ÇAzttm: Bir malın üretimi esnasında kullanılan teknoloji sabit kalmak koşuluy-
la girdi miktarı artırıldığı zaman Üretimin hangi hızla artacağı ölçeğe göre getiri
tarafından belirlenir.
✓ Üretimde kullanılan girdilerin birbirine oranı sabit kalmak koşuluyla
girdi miktan eşit aralıklarla artırıldığı zaman üretim, eşit aralıklarla ar-
tıyorsa ölçeğe göre sabit getiri sözkonusudur.
/ Üretimde kullanılan girdilerin birbirine oranı sabit kalmak koşuluyla
girdi miktan eşit aralıklarla artırıldığı zaman (İrerim, sürekli olarak ar-
tan miktarlarla artıyorsa ölçeğe göre artan getiri sözkonusudur.
✓ Üretimde kullanılan girdilerin birbirine oranı sabit kalmak koşuluyla
girdi miktan eşit aralıklarla artırıldığı zaman üretim, azalan miktarda
artıyorsa ölçeğe göre azalan getiri sözkonusudur.
ölçeğe göre getiri ile ilgili olarak aşağıdaki şekilleri incelemek faydalı olacaktır.
198
M ikro İktisat
268. Esnekliği sıfır olan bir talep eğrisi ile İlgili olarak aşağıdaki ifadelerden
hangisi doğrudur?
A) Talep eğrisi orijinden çıkan bir doğnı biçimindedir
B) Talep eğrisi dikey eksene paralel bir doğru biçimindedir
C) Talep eğrisi yatay eksene paralel bir doğru biçimindedir
D) Talep eğrisi ikiz kenar hiperbol biçimindedir
E) Talep eğrisi negatif eğime sahiptir
Çözüm;
269. Talep denkleminin P = 26-2Q ve arz denkleminin P =6K3Q olarak ve-

rildiği bir durum için denge miktarı kaçtır? (P: Fiyat, Q: M iktar)
A) 4 B) 5 C)Ğ D) 18 E) 3
Çözüm: Arz ve talep denklemi birbirine eşitlendiğinde

26 - 2Q = 6 + 3Q
26 - 6 = 3Q + 2Q
20 = 5Q
270. Diğer faktörler sabitken Üretim maliyetlerinde meydana gelen bir artış
arz ve talep eğrileri üzerinde nasıl bir etki meydana getirir?
A) Talep eğrisini sola doğru kaydırır
B) Talep eğrisi üzerinde bir harekete neden olur,
C) Arz eğrisini sola doğnı kaydırır
D) Arz eğrisini sağa doğru kaydırır
E) Talep ve arz eğrilerinin yerini değiştirmez
199
Çözüm: Üretim maliyetlerinde meydana gelen bir artış, arz eğrisinin sola doğru
kaymasına neden olur. Talep eğrisi üzerinde doğrudan bir etkiye neden olmaz.
271. Aşağıdakllcrden hangisinde meydana gelen bir değişim talep eğrisi

üzerinde b ir harekete neden olur?
A) Maiın fiyatı B) Zevk ve tercihler
C) Gelir D) Üretim faktörlerinin fiyatı
E) İkame malların fiyatı
Çözüm: Malm fiyatında meydana gelen bir değişme talep eğrisi üzerinde bir de-
ğişmeye neden olur.
272.
B Firması
Üriin Geliştirmek Üriin Geliştirmemek
Ürün Geliştirmek 10 5 15 0
A Firması Ürün Geliştirmemek 6 8 10 2
Yukarıdaki tabloda A ve B gibi iki firm anın iirün geliştirmek ya da geliştir-

memek yönünde alacağı k a ra rla r sonucunda elde edeceği getiriler gösteril-
mektedir. Buna göre bu oyunun sonunda nasıl bir denge durum u oluşur ve
oyunun çözümü nedir?
A) Her iki firma içinde üriin geliştirmemek halcim stratejidir.
B) Her iki firma içinde ürün geliştirmek hakim stratejidir.
C) Firma A için hakim strateji yoktur. Nash dengesi geçerlidir.
D) Firma B için hakim strateji yoktur. Nash dengesi geçerlidir.
E) Bu oyun maksimin stratejiye göre çözülür.
Çözüm: Tabloda ilk rakamlar A firmasının getirisini, ikinci rakamlar B firması-

nın getirisini göstermektedir. Bu oyunda iki strateji bulunmaktadır. Bunlardan
birisi üriin geliştirmek, diğeri üriin geliştirmemektir. Elde edilecek getiri izlene-
cek stratejiye bağlı olarak değişecektir. Burada her iki firmanın da rasyonel dav-
randığı varsayımı altında oyunun çözümü şu şekilde olacaktır:
/ Firma B ürün geliştirmez iken, Firma A için en iyi strateji Örün geliştirerek
10 birim getiri elde etmektir.
200
M ikro İktisat
/ Firma B ürün geliştirirken, Firma A için en iyi strateji ürün geliştirmeyip 6

birim getiri elde etmek yerine üriin geliştirerek 10 birim, gelir elde etmektir.
Dolayısıyla Firma A için en iyi strateji ürün geliştirmektir.
/ Firma A ürün geliştirirken Firma B için en iyi strateji, ürün geliştirmeyerek
sıfır getiri elde etmek yerine ürün geliştirerek 5 birim getiri elde etmektir.
/ Firma A üriin geliştirmezken Firma B için en iyi strateji, ürün geliştirmeyip
2 birimlik getiri elde etmek yerine ürUn geliştirerek 8 birim getiri elde et-
mektir. Dolayısıyla Firma B için en iyi strateji ürün geliştirmektir.
Sonuç olarak ürün geliştirmek her iki firma içinde hakim stratejidir.
273. Bir tüketici gelirinin tümünü harcadığında 6 birim X ve 10 birim Y veya 8

birim X ve 4 birim Y satın alabilmektedir.
Bu tüketici gelirinin tümüyle kaç birim Y »»tın alabilir?
A) 2 B) 10 C) 32 D) 26 E) 28
Çözüm; M = Px.X + Py.Y, bütçe doğrusu denklemidir.

M = 6x + ÎOy
t A -f-i o_^) ^
M = 8x + 4y
6x + ÎOy = 8x+ 4y C r
ÎOy - 4y = 8x - 6x
(
6y= 2x
3y = x
M = 6x + ÎOy
M * 6(3y) + ÎOy
M » 18y + 10x
M“ 28y
201
274. I. Geometrik anlatım

II. Aritmetiksel anlatım
III. Sözel anlatım
Yukarıdakllerden hangisi yada hangileri bir İktisadi olayı en kesin vc
tartışm asız biçimde tfade etmektedir?
A) Yalnız I B) Yalnız II
C) Yalnız III D) İ ve III
E) II ve III
Çözüm :Bir iktisadi olayın en kesin ve tartışmasız biçimde anlatma olanağını ce-
birsel (aritmetiksel) anlatım sağlar.
Cevap B, seçeneğidir.
275. Y ve X şeklindeki iki mal arasında tam İkame durum u söz konusu ise,
farksızlık eğrilerinin şekli ile İlgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangi-
si doğrudur?
A) Negatif eğimli bir doğru
B) Pozitif eğimli bir doğru
C) İç bükeydir
D) Dış bükeydir
E) Artan eğimlidir
Çözüm; İki mal arasında tam ikame mevcut ise, farksızlık eğrisi negatif eğimli
ve eksenleri kesen bir doğru şeklindedir.
202
M ikro iktisat
276. Bir ekonomide talep m iktarında herhangi bir değişme olmaksızın arz
m iktarında b ir azalma o lu r» , aşağıdakllerden hangisi meydana gelir?
A) Denge fiyatı ve denge miktan yükselir
B) Denge fiyatı yükselir, denge miktarı düşer
C) Denge fiyatı ve denge miktan düşer
D) Denge fiyatı düşer, denge miktarı yükselir
E) Denge fiyatı yükselir, denge miktan yükselir
Çözüm: Talepte bir değişme olmaksızın arzda bir azalma meydana gelirse aşa-
ğıdaki şekildende açık bir biçimde görüleceği gibi denge fiyatında bir yükselme,
denge miktarında bir azalma yaşanır.
P
S
277. Aşağıdakllerden hangisi girişim faktörüne has özelliklerinden biri de-

ğildir?
A) Girişim faktörü satılamaz
B) Girişim faktörfinün fiyatı yoktur
C) Girişim faktörünü girişimcinin ruhu oluşturur
D) Girişim faktörü hizmet gibi kişiyle bir bütündür
E) Girişim faktöründe emek, sermaye, toprak rolü büyüktür
Çözüm: Girişim faktörünün girişimci ruhu tarafından oluşması, girişimciye has

özelliklerden biri değildir. Cevap, C seçeneğidir,
278. A şağıdakllerden hangisi tüketiciler arası dengenin sağlandığı noktala-

rın geometrik yerine verilen İsimdir?
A) Gelir tüketim eğrisi B) Genişleme yolu
C) Bütçe doğrusu D) Anlaşma eğrisi
E) Bağıt eğrisi
203
ÇOzttm: Tüketiciler arası dengenin sağlandığı yere anlaşma egrisi\üreticiler ara-

sı dengenin sağlandığı yerepıukavele (sözleşme^ grisi adı yenmektedir.
279. Aşağıdakilerden hangisi tam rekabet piyasasının koşullarından biri de-

glklk?
A) Homojen mal
B) Küçük ölçekli çok sayıda firma dolaşımı
C) Büyük ölçekli az sayıda firma
D) Üretim faktörlerinin serbest dolaşımı
E) Tam bilgi sahibi olma
Çözüm: Tam rekabet piyasasının varsayımlarını şu şekilde sıralayabiliriz:

✓ Atomisite çok sayıda alıcı ve satıcı
/ Mobilite piyasaya giriş-çıkış serbest .
/ Şeffaflık tam bilgi sahibi olunacak ,. .
/ Homojenlik aynı kalitede mallar olacak
280. Aşağıdaki piyasaların hangisi İçin fiyat farklılaştırması ön plana çık-

maktadır?
A) Tam rekabet B) Monopol
C) Düopson D) Monopolcü rekabet
E) Monopson
Çözıim: Fiyat farklılaştırmasının yapıldığı piyasa monopol piyasadır. Cevap, B

seçeneğidir.
281. Qt = 30-10P olan bir talep fonksiyonunda fiyat 2 birimken nokta talep
esnekliği kaçtır?
A) -2 B) 2 C) 3 D) 20 E) 5
Çözüm: Talep denkleminin eğimi (türevi) ile fiyatın talebe oranının çarpımı
nokta esnekliğini vermektedir.
204
M ikro İktisat
* - î 4 2 .) £ .
'AP/Q
J "
p = 2 iken, q “ 30 - 10.(2} ■ 10 => (- 10). -i- ■ - 2
282. Aşağıdaki seçeneklerin hangisinde tam rekabet piyasasında faaliyet

gösteren bir firma için aşırı kâr durumu sftzkonusudur?
A) Marjinal hasılanın ortalama hasılaya eşit olması
B) Toplam hasıla eğrisinin eğiminin 1 olması
C) Toplam hasıla eğrisinin eğiminin pozitif olması
D) Talebin arzdan fazla olması
E) Piyasa fiyatının ortalama maliyetten fazla olması
Çözüm: Tam rekebet piyasasında aşın kârın ortadan kalktığı durum için şu iliş-
ki söz konusudur
AC = MC *=MR= P= AR ilişkisi söz konusudur.
Ayrıca tam rekabet piyasasında MR=AR=P=D ilişkisi de unutulmamalıdır. Bu
çerçevede seçeneklere bakıldığında
✓ A seçeneğinde, marjinal hasılanın ortalama hasılaya eşit olması duru-
mu her durumda geçerlidir.
✓ B seçeneğinde, toplam hasıla eğrisinin eğiminin 1 olması, toplam hası-
la eğrisi orj inden çıkan bir doğru olduğu için her durum için geçerlidir.
/ E seçeneğinde piyasa fiyatı maıj inal maliyetten büyük ise, aşırı kâr du-
rumu söz konusudur. Çünkü normal kâr durumunda AC " MC -MR*=
P“ AR ilişkisi geçerlidir. Eğer piyasa fiyatı ortalama maliyetten büyük-
se piyasa fiyatıyla ortalama maliyet arasındaki mesafe kadar aşın kâr
sözkonusudur.
205
Ceteris Paribus: İktisat Som ları
283. Dikey ekseninde yakacak, yatay ekseninde giyecek olan bir bütçe doğ-
rusunun eğimi agağıdakilerden hangisidir? (Py ^yakacağın birim fiya-
tı, Px=gİyeceğin birim fiyatı)
A) -M/Py B)-Px / Py .
C )P x /P y D )-P y I Px
E) -Py.Px
Çözüm: Bütçe doğrusunun eğimini bulabilmek için bütçe doğrusunun denkle-

mini yazmak gereklidir. Bu denklemde Y ’yi yalnız bıraktıktan sonra ortaya çı-
kan ilişkide eğim bulunacaktır.
M - P x . X + Py . Y
*- (giyecek)
O
Aynca tüketici denge noktasının sağlandığı noktalarda farksızlık eğrisinin eğimi

ile bütçe doğrusunun eğimi birbirine eşittir
MRSyj=âL=-£i
¿a Py
284. Aşağıdakilerden hangisinde meydana gelen bir değişim talep eğrisinin

kaymasına neden olmaz?
A) Zevk ve tercihler B) Servet
C) Tüketicinin gelirden bir artış D) Nüfus artışı
E) Üretim faktörlerinin fiyatı
Çözttm: Üretim faktörlerinin fiyatında meydana gelen değişme, talep eğrisinin

değil, arz eğrisinin kaymasına neden olacaktır. Cevap, E seçeneğidir.
206
M ikro iktisat
285. Tüketici rantının tllmünil elde etmek nmncıyla monopolcü b ir firm a-

nın uyguladığı politikaya ne ad verilmektedir?
A) Piyasa bölümlenmesi
B) Üretim ençoklaşttrması
C) Fiyat farklılaştırması
D) Mal farklılaştırması
E) Tepe noktası fiyatlaması
Çözüm; Monopolcü firmanın daha fazla kâr elde etmek amacıyla aynı malı
farklı piyasalarda farklı fiyatlardan satması fiyat farklılaştırması olarak bilin-
mektedir. Monopolcü firma daha yüksek fiyat seviyelerinde de olsa malını ala-
cak tüketiciler olması nedeniyle sattığı malın fiyatını yükselterek fiyat farklılaş-
tırması yapar. Bunu yapmasındaki amaç, tüketici rantını almaktır.
Fiyat farklılaştırmasının yapılması için bazı koşulların sağlanması gerekir. Bun-
lar:
/ Farklı fiyat uygulanacak piyasalar arasında kesin ve devamlı bir ayrı-
mın olması gerekir. Eğer bu ayrım kesin değilse, ya tüketiciler daha
ucuza satılan piyasadan alacaklar, ya da spekülatörler ucuz olan piya-
sadan alıp, pahalı olan piyasada satacaklardır.
/ Aynm yapılan piyasalarda talebin fiyat esnekliğinin farklı olması ge-
rekmektedir. Monopolcü esnekliğin düşük olduğu piyasada yüksek fi-
yat belirleyecek; esnekliğin nispeten yüksek olduğu piyasada fiyatı dü-
şürerek hasılatını artıracaktır.
/ Fiyat farklılaştırmasının yapılabilmesi için monopolcünün katlanması
gereken maliyetlerin önemsiz olması gerekir. Eğer monopolcünün kat-
lanması gereken maliyetler çok büyük olursa, fiyat farklılaştırması
yapmanın bir anlamı olmayacaktır.
Fiyat farklılaştırması üçe ayrılır:
/ Birinci derece fiyat farklılaştırması (tam fiyat farklılaştırması) tüketici
rantının tümünü alır.
/ ikinci derecede fiyat farklılaştırması, tüketici rantının bir kısmını ala-
maz.
/ Üçüncü derecede fiyat farklılaştırması (farklı gelir gruplarına farklı fi-
yat uygulanır. Örneğin uçaklardaki 1.sınıf uygulaması gibi)
207
286. Toprak faktörünün doğadaki ilk şekliyle kullanılması kargılığı ödenen

bedele ne ad verilmektedir?
A) Sermaye B) Kâr C) Rant D) Faiz E) Emek
Çözüm: Toprak faktörünün doğadaki ilk şekliyle, yani orijinal durumuyla (top-
rağın işlenebilir vaziyete gelmesi için hiçbir çaba sarf edilmemiş h a li) kullanıl-
ması karşılığı ödenen bedel iktisat literatüıünde rant olarak geçmektedir. Üretim
faktörü olarak toprağın üretimden aldığı pay ya da toprağın fiyatı olarak rant,
topraktan belirli bir süre faydalanabilmek için ödenen bedeldir. Cevap, C seçe-
neğidir.
287. Aşağıdakjlcrdcn hangisi tekel piyasasında 112un dönemde aşın kâr edil-
mesinin nedenidir?
A) Yüksek fiyat uygulaması
B) Mal farklılaştırması ı
C) Fiyat farklılaştırması
D) Yapılan yoğun reklamlar
E) Piyasaya girişin engellenmiş olması
Çözüm: Tam rekabet piyasasında kısa dönemde aşırı kâr olabilir. Ancak aşırı
kârın, olduğunu gören diğer firmalar endüstriye girecektir. Gerek diğer firmala-
rın endüstriye girmesi, gerekse mevcut firmaların üretimini artırmasından dola-
yı arz artacak ve fiyatlar düşecektir. Bu durum, aşın kâr ortadan kalkana kadar
devam edecektir. Monopol piyasasında da kısa dönemde aşırı kâr vardır. Yine
bunu gören firmalar piyasaya girmek isteyeceklerdir. Ancak tekel piyasasında
piyasaya giriş engellenmiştir. Bu nedenle kısa dönemdeki aşın kâr, uzun dönem-
de de devam eder. Cevap, E seçeneğidir.
208
M ikro iktisat
288. Aşağıdakilerden hangisi bir A malının talep esnekliği İle İlgili olarak
doğru bir İfadedir?
A) A malının fiyatındaki yüzde değişmenin, miktarındaki yüzde değişme-
ye oram
B) A malının talep miktarındaki yüzde değişmenin fiyatındaki yüzde de-
ğişmeye oranı
C) A malının fiyatındaki artışın, miktarındaki azalmaya oranı
D) A malının miktarındaki mutlak değişmenin fiyatındaki mutlak değiş-
meye oranı
E) A malının fiyatındaki mutlak değişmenin talep miktarındaki mutlak
değişemeye oranı
ÇSz3m:
etj talep miktarındaki oransal değişme , Q

fiyattaki oransal değişme AP
P
S z - .S ı
nokta esnekliği = — Sl—
P2 - P 1
P|
Q a~ Qı
yay esnekliğia
pi z l i
P2 + Pı
289. Aşağıdakllcrden hangisi dolaysız maliyetler şeklinde İfade edilmektedir?

A) Marjinal maliyet B) Toplam değişken maliyet
C) Ortalama değişken maliyet D) Sabit maliyetler
E) Kısa dönem değişken maliyetler.
Çözüm: Sabit maliyetler, üretim yapılsada, yapılmasada varolduğu için dolaysız

maliyetler olarak da ifade edilmektedir. Bunlar kısa dönemde üretime bir katkı
sağlamazlar.
TC-TFC+TVC
209
290. Normal kârla çalışan tam rekabetçi bir firma ile aşırı kârla çalışan te-
kelci rekabetçi bir firmanın kısa dönem dengesi karşılaştırıldığında
aşagıdakilerden hangisi söz konusudur?
A) Normal kâr eden firma tam kapasite ile çalışırken, aşın kâr eden mo-
nopolcü rekabetçi firma aşın kapasite ile çalışmaktadır.
B) Normal kâr eden firma için ortalama maliyet eğrisi negatif eğimliyken,
aşın kâr eden monopolcü rekabetçi firma için pozitif eğimlidir.
C) Tam rekabetçi firma için malın fiyatı ortalama gelire eşitken, tekelci
rekabetçi firma için ortalama gelirden büyüktür,
D) Tam rekabetçi firma için malın fiyatı, ortalama maliyete eşitken, tekel-
ci rekabetçi firma için ortalama maliyetten büyüktür.
E) Her iki firma için de malın fiyatı maıjinal gelire eşittir.
Çözüm: Kâr maksimizasyonu koşulu MR = MC’dir.

/ Normal kârla çalışan tam rekabetçi firma için MR=MC’nin sağlandığı nok-
tada AR ■■ P “ MR = MC • AC eşitliği söz konusu olacaktır.
/ Kısa dönemde aşırı kâr ile çalışan monopolcü rekabetçi firma için MR =
MC’nin sağlandığı noktada AR^P>AC > M C ° MR ilişkisi söz konusudur,
✓ Normal kâr eden tam rekabetçi firma (soldaki şekilde E 0 noktası) tam kapa-
site ile çalışırken, aşırı kâr eden monopolcü rekabetçi firma (sağdaki şekilde
B noktası), eksik kapasite ile çalışmaktadır.
✓ Normal kâr eden tam rekabetçi firma için detıge noktasında ortalama maliyet
eğrisi sıfır eğimliyken, aşın kâr eden monopolcü rekabetçi firmanın ortalama
maliyet eğrisi negatif eğimlidir.
Tam rekabetçi firm a n ın norm al k i r d urum u Tekelci F irm anın K ısa D önem D engesi
210
M ikro iktisat
291. Aşağıdakllerden hangisi tekelci rekabet piyasasını tam rekabet piyasa-

sından ayıran en önemli özelliklerinden biridir?
A) Çok sayıda satıcı B) Çok sayıda alıcı
C) Piyasaya giriş serbestisi D) Reklam giderleri
E) Piyasadan çıkış serbestisi
Çözüm: Monopolcü rekabet piyasası ile tam rekabet piyasası arasındaki farkla-
rı şu şekilde sınıflandırmak mümkündür:
M onopolcü Rekabet Tam rekabet piyasası
Çok sayıda satıcı Çok sayıda satıcı
Çok sayıda alıcı Çok sayıda alıcı
Serbest giriş ve çıkış Serbest giriş ve çıkış
Eksik bilgi Tam bilgi
önem li orana reklam gideri Reklam gideri yok
292. Bir tüketici A ve B gibi iki malı tüketmektedir. Tüketici A malından tü-
kettiği birimi 12'den 6'ya İndirip B malından tUkettlğl birimi 3'ten 9'a
çıkardığında aynı fayda düzeyinde kalmaktadır. Tüketicinin marjinal
İkame oranı (MTİO^b) kaçtır?
A) 1 B) 2 C) 4 D) 8 E) 5
Çözüm:
’ AB 9 -3
293. Malın İsmi fiyat esneklisi

Koyun eti 0,5
Ayakkabı 5,1
Televizyon 0,2
Yukarıdaki verilere göre, koyun eti, ayakkabı ve televizyonun fiyat es-
neklikleri ile İlgili olarak aşağıdakllerden hangisi doğrudur?
A) Koyun eti, fiyata göre esnek bir talebe sahiptir
B) Ayakkabı, fiyata göre esnek olmayan bir talebe sahiptir
C) Ayakkabı, fiyata göre esnek bir talebe sahiptir
D) Televizyon, lüks mal bir maldır
E) Koyun eti, lüks bir maldır
211
ÇÖzüro: Bu tür sorularda yalnızca soruda verilen esneklik değerlerine bağlı ola-
rak malın lüks mal mı, yoksa zorunlu mal mı olduğuna bakmak gerekir, örneğin
elmasın lüks bir mal olduğu aşikardır. Ancak soruda elmasın esneklik değeri, 0,5
olarak verilmiş olsaydı. Bu durumda elmas için lüks bir mal denilmesi yanlış
olacaktı.
Dolayısıyla sorudaki verilere bakıldığında, ayakkabı, fiyata göre esnek bir tale-
be sahiptir. Yani fiyattaki bir birimlik değişme karşısında talpp edilen miktarda
5,1’lik bir değişme yaşanır. Dolayısıyla cevap, C seçeneğidir.
294. X faktörünün marjinal fiziki verimliliği MFVX ■ 18, Y faktörünün

marjinal fiziki verimliliği MFVy ” 6 iken marjinal teknik İkame oranı
(M[TtOyX) aşağıdakilerden hangisidir?
A) 6 B )1 C) 3 E) 2
Çözüm: Marjinal teknik ikame oranı, faktörlerin maıjinal verimliliklerinin bir-

birine oranı şeklinde de ifade edilebilir.
_ OL = MFVa çşjdjğj edilir. Yani y

Ax MFVy 6 7
faktörü yerine x faktörü ikame edildiğinde MTlOy|X= dir.
MTtoy,x = ^ - = 3
U
MTlOy>x = = MFV j .
AX MFV.y
29S. Toplam fiziki ürünün maksimum olduğu değişken girdi düzeyi için,
aşağıda kilerden hangisi doğru bir ifadedir?
A) Ortalama fizik ürün maksimum noktasındadır
B) Ortalama fizik ürün sıfır olur
C) Marjinal fizik ürün negatif değerler alır
D) Marjinal fizik ürün sıfır olur
E) Marjinal fizik ürün ortalama fiziki ürünü maksimum noktasından keser
Çözüm: 71. sorunun çözümüne bakınız.
212
M ikro tktisat
296. Flyat-tüketlm eğrisinin pozitif eğim« sahip olduğu durumda talebin fi-
yat esnekliği hangi değeri alır?
A) Sonsuzdur. B) 1’den büyüktür. C) Birdir.
D) l ’den küçüktür. E) Sıfırdır,
Çözüm: Şekilde fiyat tüketim eğrisinin pozitif eğime sahip olduğu durum gös-
terilmiştir. A malının fiyatında meydana gelen bir düşme, A malının talep edi-
len miktarında bir artışa neden olmuştur; ancak ödenen paranın toplamında bir
azalma meydana gelmiştir. Başlangıç dengesinde tüketici X malma M g( kadar
harcama yapmakta ve A ( kadar X malı satın almaktadır. X malının fiyatında
düşme olduğunda tüketilen mal miktarı A2’ye çıkarken (A 2 > A |) X malına ya-
pılan harcama Mg2’ye (Mgj > Mg2) düşmektedir. Dolayısıyla talep eshekliği
birden küçüktür.
D iğer m allara
297. Toplam maliyetin üretim miktarı arttıkça artan kısmına ne ad veril-

mektedir?
A) Ortalama sabit maliyet B) Marjinal maliyet
C) Ortalama toplam maliyet D) Değişken maliyet
E) Toplam sabit maliyet
Çözüm: Toplam maliyet, toplam sabit maliyet ve toplam değişken maliyetinde
toplamından meydana gelir.
TC=TFC+TVC
TC, TFC, TVC Toplam maliyet (TC), toplam sabit ma-
liyetin üzerinden başlamakta ve toplam
değişken maliyete (TVC) paralel bir
görünüm arz etmektedir. Toplam mali-
yet ile toplam değişken arasındaki me-
safe, toplam sabit maliyete eşittir. Top-
lam sabit maliyet, üretim miktarı ne ka-
dar artarsa artsın değişmez. Onun için
yatay eksene paralel bir görünüm arz eder. Toplam değişken maliyet ise, üretim
miktarına bağlıdır. Üretim miktan sıfır iken, toplam değişken maliyet sıfırdır. Bu
yüzden toplam değişken maliyet oıj inden çıkmaktadır. Diğer bir ifadeyle, üretim
miktan arttıkça artmaktadır. Dolayısıyla toplam maliyetin üretim miktan arttık-
ça artan bölümüne toplam değişken maliyet denir.
298. Bir firma kullandığı üretim faktörlerini %35 artırdığında Üretim mik-
ta n V» 55 artıyorsa aşağıdakllerden hangisi söz konusudur?
A) Azalan verimler yasası B) ölçeğe göre artan getiri
C) ölçeğe göre sabit getiri D) Ölçeğe göre azalan getiri
E) ölçeğe göre marjinal getiri
Çözüm:
ölçeğe göre sabit getiri; Üretim ölçeğinde bir birimlik artış olduğunda, çıktıda
bir birimlik artış meydana gelmektedir.
ölçeğe göre artan getiri: Üretim ölçeğinde bir birimlik artış olduğunda, çıktı-
da bir birimden daha fazla artış meydana gelmektedir,
ölçeğe göre azalan getiri: Üretim ölçeğinde bir birimlik artış olduğunda çıktı-
da bir birimden daha az artış meydana gelmektedir.
Bir firma kullandığı üretim faktörlerini %35 artırdığında üretim miktan % 55 ar-
tıyorsa, ölçeğe göre artan getiri söz konusudur. Cevap, B seçeneğidir.
299. Aşağıdakilerin hangisi tekelci bir firmanın tekel kârının sıfıra eşit ol-
duğu durumu ifade etmektedir?
A) Ortalama hasılat “ marjinal maliyet
B) Ortalama maliyet > ortalama hasılat
— C) Toplam hasılat = toplam maliyet
D) Toplam hasılat > toplam maliyet
E) Marjinal hasılat = marjinal maliyet
ÇözUm: Monopolcü bir firmanın toplam hasıla eğrisi çan eğrisi biçimindedir ve
kârını ençoklaştırdığı bölge, toplam maliyet eğrisi ile toplam hasıla eğrisi arasın-
daki mesafenin en fazla olduğu noktadır. Bu durumda aşın kâr sözkonusudur.
Diğer taraftan başa baş noktası olarak da nitelendirilen toplam hasıla-toplam ma-
liyet eşitliğinin sağlandığı (A ve B noktalan) noktalarda aşın kâr ortadan kalk-
maktadır.
214
Mikro İktisat
TR, TC
▲
Başabaş noktasında TR ■=TC ve

iktisadi kâr = 0 dır.
< Cevap, C seçeneğidir.
TR.
300. Aşağıdakllerden hangisi değişken maliyetler içinde yer alan unsurlar-

dan birisi değildir?
A) Enerji giderleri B) Hammadde giderleri
C) tşçi ücretleri D) Amortisman
E) Makine bakım/onarım giderleri
Çözflıtı: Üretim miktarına bağlı olarak değişen maliyetler, değişken maliyetler-

dir. Değişken maliyetlere şu şekide örnekler verilebilir:
/ Aydınlatma / Hammadde
/ İşçi ücreti / Bakım-onanm
/ Enerji
Sabit maliyetler ise, üretim miktarından bağımsız olan, üretim sıfırken dahi va-
rolan maliyetlerdir. Sabit maliyetlere şu şekilde örnek gösterilebilir:
/ Ödenen kiralar
/ tdari personel aylıkları
/ Sigorta primleri
✓ Makine, demirbaş ve binaların amortismanları
301. Aşağıdakllerdcn hangisini parasal (ihtiyari) ölçek ekonomilerinden bi-

ri olarak İfade etmek doğru değildir?
A) Hammadde iskontoları
B) Düşük faizli finansman
C) Düşük taşıma ücretleri
D) Düşük reklam giderleri
E) Birim başına pazarlama giderlerinin azalması
215
Çözüm: Üretim ölçeğinde meydana gelen artıştan dolayı firmanın elde etmiş ol-
duğu tasarruflar ve maliyet avantajları ölçek ekonomilerini ifade eder, ölçek
ekonomileri gerçek ölçek ekonomileri ve parasal (ihtiyari) ölçek ekonomileri ol-
mak üzere ikiye ayrılır.
Gerçek ölçek ekonomileri, üretim ölçeğinde meydana gelen büyümeden dolayı
verimliliğin artması ve birim başına düşen sabit maliyetlerin azalmasını ifade et-
mektedir.
Parasal ölçek ekonomileri, üretim ve dağıtım esnasında kullanılan faktörlere iş-
letmenin büyümesinden dolayı daha avantajlı bir şekilde ulaşabilmelerini ifade
etmektedir. Yani işletmenin büyümesine paralel olarak daha büyük faktör satın
alımlan gerçekleştirildiği için pazarlık gücü artacak ve daha ucuza temin edile-
bilme imkanı doğacaktır.
Gerçek Ölçek Ekonomileri Parasal ölçek Ekonomileri
-Satış -Düşük faizli finansman
•Pazarlama -Düşük bedelli taşıma
-Teknolojik -Düşük maliyetli reklam
-İşbölümü -Daha ucuza hammadde
-Uzmanlaşma
-Stoklama, taşıma ve depolama
il '4 1, « ! . . _
-Yönetimde etkinlik
-Birim başına yönetici maliyetlerini düşmesi >. -
•• :l
302. Bir malın talep edilen miktarındaki yüzde artış, mahıı fiyatındaki yüz-
de düşüşten daha büyükse bu malın talebinin fiyat esnekliği ile ilgi ola-
rak aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
A) e = 1 B) e<l C) e>l D) 0<e<l E) e*= °°
Çözüm: Burada ifade edilen şudur. Fiyatta meydana gelen düşmeden daha bü-
yük bir talep edilen miktar artışı ile karşılaşılmıştır. Daha açık ifade etmek gere-
kirse, fiyatta meydana gelen % 10 ’luk bir azalmaya karşılık olarak, talep edilen
miktarda % 10’dan daha fazla bir artış yaşanmıştır. Bu durumda talebin fiyat es-
nekliği birden büyüktür. Cevap, C seçeneğidir.
303. Aşağıdakllerden hangisi İktisadi akılcılığın ‘geçişkenllk’ özelliğine dair

bir bilgi defiildtr?
A) Tam bilgiye sahip olma B) Tercih sorunun olmaması
C) Doyumsuz olma D) Çoğu aza tercih etme
E) Tercihler arasında tutarlı olma
216
M ikro iktisat
Çözüm: İktisat teorisinin en temel varsayımı, homoeconomicus olarak da bili-

nen iktisadi akılcı insan varsayımıdır. İktisadi akılcılığın özelliklerinden biriside
geçişkenlik varsayımıdır. Geçişkenlik varsayımını şu şekilde ifade edebiliriz.
Tercihler arasında tutarlı olma: Geçişkenlik varsayımı da denilen bu varsayıma
göre, iktisadi insanın tercihleri birbiriyle çelişmemeli ve tutarlı olmalıdır, örne-
ğin A, B ’den büyükse B’yi A’ya tercih etmelidir. Ancak geçişkenlik varsayımı-
nın geçerli olabilmesi için iktisadi insanın tercihlerinin çelişmemesi için iktisadi
akılcılığın diğer özelliklerinin de sağlanması gerekmektedir. İktisadi akılcığın
diğer Özellikleri şunlardır.
S Tam biltfi sahibi olma: İktisadi insan, piyasadaki her türlü bilgiyle il-
gili olarak tam ve yeterli bilgiye sahip olma imkanına sahiptir. Eğer, ik-
tisadi insan tam bilgi sahibi değilse, tercihleri arasında tutarlı olmaya-
bilir.
✓ Seçici olma: İktisadi insan, mevcut seçenekler arasında mutlaka bir de-
ğerlendirme yapacaktır, iktisadi insanın, seçici olma özelliği olmaz ise,
tercihlerinin tutarlılığı ile ilgili bir sorun olmayacaktır. Çünkü tercih
yapmayacaktır.
✓ Coiu aza tercih etme: Dovumsuzluk varsayımı da denilen bu varsayı-
ma göre, iktisadi insan daima çoğu aza tercih edecektir. Eğer çoğu aza,
büyüğü küçüğe tercih etmez ise, iktisadi insan tercihlerinde tutarsız
olacaktır. Bundan dolayı geçişkenlik varsayımının geçerli olması için
bu varsayımında yerine gelmesi gerekmektedir.
304. Bir tüketici A ve B gibi iki malı tüketirken, A malı tüketimini 5 birim
artırıp B malının tüketimini 9 birim azalttığında toplam faydasında bir
değişme meydana gelmemektedir. Bu durumda B ’nin A’ya marjinal
ikame oranı (MRS) aşağıdaktlerden hangisidir?
A ) -1,9 B) -5/9 C) -9/5 D) -1,7 E) -4/5
Çözüm:
MIO (B A) - Tüketimden vazgeçilen miktar a _S_m _ j g

Yerine ikame edilen miktar 5
217
305. B ir malın fiyatı He arz ve talep m iktarına İlişkin aşağıdaki İfadelerden

A) Tüketici gelirinin yükselmesi ile arz miktarı arasında ters yönlü ilişki
mevcuttur
B) Bir malın fiyatının yükselmesi, talep edilen miktarın azalmasına neden olur
C) Diğer koşullar sabitken, bir malın fiyatının yükselmesi, arz edilen mik-
tarın artmasına neden olur
D) Arz ile üretim faktörü fiyattan arasında negatif bir ilişkli sözkonusudur
E) Fiyat ile arz arasında pozitif, talep ile fiyat arasında negatif bir ilişki söz ko-
nusudur
Çözüm:
/ Arz miktan fiyatla doğru orantılıdır,
✓ Talep miktan fiyatla ters orantılıdır.
/ Gelir artması talebi artırır. Arz ile doğrudan bir ilişkisi yoktur.
✓ Üretim faktörleri fiyatlan artarsa arz azalır. Arz ile üretim faktörlerinin
fiyatları arasında ters yönlü bir ilişki mevcuttur.
Cevap, A geçeneğidir.
306. Tam rekabetçi b ir endüstride çalışan firm anın toplam maliyet eğrisi
TC—Q*+81| m arjinal maliyet eğrisi M C -2Q ve ortalam a toplam mali-
yet eğrisi de A T O (81/Q )+Q olarak verildiğinde, uzun dönemde bu
ürünün üretim m iktarı kaç olur?
A) 24 B) 18 C) 9 D) 12 E) 6
Çözüm: Uzun dönem denge seviyesinde AC=MC=AR=MR=P ilişkisi, yani nor-
mal kâr durumu söz konusudur. Dolayısıyla AC = MC ilişkisinden üretim düze-
yini bulmak mümkündür. Bulunan üretim düzeyini ortalama maliyet denklemin-
de yerine koymak suretiyle fiyata ulaşmak mümkündür.
2Q-SL + Q
Q
2Q2 - 8 J + Q2
2Q2- Q 2 = 8!
Q 2 = 81
Q-9
218
M ikro iktisat
307. Bir malın arz eğrisinin sağa kayması aşağıdaki değişikliklerden hangi-
sine bağlıdır?
A) Malın fiyatının yükselmesine
B) Malın fiyatının düşmesine
C) Diğer malın fiyatının yükselmesine
D) Üretim faktörlerinin fiyatının yükselmesine
E) Teknolojik gelişme yaşanmasına
Çtizflm:
A n t E g r lıln l S a i ı K a y d ıra n N e d e n le r A rz E Ü rilInl S o la K o v d ıra n N e d e n le r
D iğ er m alın fiy a tın ın d ü jm e si D iğer m alın fiyatının artm ası
F aktör fiy atların ın d ik m e si Faktör fiyatlarının y ükselm esi
T eknolojik g elişm eler T eknolojik gerilem e
Vergi dilşUşleri Vergi artışları
S übvansiyonların artm ası S übvansiyonlar azalm ası
308. O yuncak bebek üretm enin toplam maliyet fonksiyonu TC " 180 + 2Q +
2Q 2 İse, sabit maliyet eğrisi aşağıdakilerden hangisine eşittir?
A) 180 B ) 180 + 2Q
C )2Q + 2Q2 D) 180 + 2 + Q
E) Q +2Q
ÇKzüm:
TC - TFC + TVC
TC « 180 + 2Q + 2Q2
TVC=2Q + 2Q 2
TFC=18Û -» Yani, Q’den (üretim miktarından) bağımsız olan kısımdır.
309. Tüketicilerin b ir malı satın almaya razı oldukları fiyat düzeyi İle ililen
satın aldıkları piyasa fiyatı arasındaki farka ne ad verilm ektedir?
A) Talep kanunu B) Tüketici bütçesi
C) Tüketici yasası D) Tüketici rantı
E) Tüketici kân
219
Çözüm: Talep eğrisinin altında ve piyasa fiyat çizgisinin üstünde kalan alan, tü-
ketici rantıdır. Tüketicinin ödemeye razı olduğu fiyat ile piyasada oluşmuş olan
fiyat arasındaki fark, tüketici rantı (tüketici fazlası veya tüketici artığı) kavramı
ile ifade edilmektedir. Tüketici rantına isabet eden bölge, şekilde taralı alanla
gösterilmiştir.
310. Bir malın fiyatı 200 TL iken talep m iktarı 50 adettir. M alın fiyatı 600
TL’ye çıktığında talep m iktarı 30 ndete düşüyorsa aşağıdakllerden han-
gisi yay esnekliğini vermektedir?
A ) -2 B )- 1 0 - 0 ,5 D ) - 0 ,2 E)0,1
Çözüm:
m -a ı 3 0 -5 0 _ 2 n _j_
+ 30 + 50 8 0 -. 4 ...1 * 2 „ _ 2
âp P2 - P 1 600 - 200 m L 4 1 4 '
Pl + Pj P2 + P 1 600 + 200 800 2
Cevap, C seçeneğidir. '•■•••!>. ■
311. Üretici dengesinin gösterildiği bir şekilde yatay ve dikey eksenlerde sı-
rasıyla aşağıdakllerden hangisi yer alm aktadır?
A) Birinci faktörden kullanım miktarı, ikinci faktörden kullanım miktan
B) Birinci malın tüketim miktar!, ikinci malın tüketim miktarı
C) Toplam ürün, toplam fayda
D) Birinci malın toplam faydası, ikinci malın toplam faydası
E) Birinci malın toplam verimliliği, ikinci maltn toplam verimliliği
220
M ikro İktisat
Çözüm: Üretici dengesi eşürün eğrileri yardımıyla gösterilmektedir. Tüketici

dengesi ise, kayıtsızlık eğrileri yardımıyla gösterilmektedir. Eş iirün eğrileri va-
sıtasıyla üretici dengesinin gösterildiği bir grafikte kullanılan faktör miktarları
yer almaktadır. Genellikle bu analiz yapılırken basitleştirme olması açısından da
yalnızca emek ve sermaye faktörü dikkate alınmaktadır.
312. Üretim 200 birimden 300 birime çıktığında marjinal maliyet (MC) ■ 60
olmaktadır. 200 birimlik üretim için toplam maliyet (TC) - 700 TL ise,
300 birimlik Üretim İçin toplam maliyet ajagıdaldierden hangisine eşlttlr7
A) 6000 B) 5300 C) 6700 D) 7000 E) 7700
Çözüm:
MC~ => 60 - x ~---° ■=> X - 700 = 6000 =*x ~ 6700

AQ 300-200
Bu sorunun sağlaması veriler yerine konulmak suretiyle şu şekilde yapılabilir:
M C " ATC =>MC = 6700 ~ 700 => = = 60

AQ 300 - 200 ¡00
313. Aşağıdaki seçeneklerden hangisinde verilenler faktör piyasasında kar-

şılaşan unsurlardan birisi Hepidir?
A) İşverenlerin emek talebi
B) işçilerin emek arzı
C) Tüketicilerin çeşitli mallara yönelik talepleri
D) Finansal kuramların kredi arzı
E) Üreticilerin kredi talebi
221
Çöziim: Faktör piyasası çerçevesinde şu unsurlar yer almaktadır:

/ Emek-ücret ✓ Sermaye-faiz
✓ Müteşebbis-kâr / Toprak-rant
İşverenlerin emek talebi ve işçilerin emek arzı, emek piyasasında karşı karşıya
gelirler ve denge noktasında piyasa ücret düzeyi oluşur.
Finansal kurumlann kredi arzı ile üreticilerin kredi talebi, para ve sermaye piya-
sasında karşı karşıya gelir ve denge noktasında faiz düzeyi belirlenir.
Tüketicilerin çeşitli mallara yönelik talepleri ise, faktör piyasası ile ilgili değil,
mal piyasası ile ilgilidir.
314. Monopolü düzenlenmek için uygulanan sübvansiyon politikası ile İlgili

olarak aşağıdaklierden hangisi doğrudur?
A) Toplam sabit maliyetler azahr.
B) Monopolcünün üretim miktarı değişmez.
C) Monopolcünün marjinal maliyeti azalır.
D) Denge fiyatı dilşer, denge üretim miktarı değişmez.
E) Denge fiyatı değişmez, denge üretim miktarı artar.
Monopolün düzenlenmesi için sübvansiyon politikası da izlenebilir. Monopolcü

başlangıçta PQ fiyatından Q 0 kadaT mal üretmektedir ve ABC alanın taralı alanı
kadar bir etkinsizlik üretmektedir. Bu durumda devletin monopolcüyü MC0-
MC| kadar sübvanse ettiğini varsayalım. Monopolcünün M C'i azaldığı için,
MCg, M C| konumu alacak ve yeni denge noktası ej 'de fiyatlar P|e düşerken üre-
tim Q ı’e çıkacaktır. Cevap, C seçeneğidir.
222
M ikro İktisat
315. Aşağıdakilcrdetı hangisi serbest mal İle ilgili doğru bir ifadedir?
A) Her yerde bulunan ve satılan mallardır.
B) Bazı kişilerin tüketiminden dışlanabildiği mallardır.
C) Talebin fiyat esnekliği sıfır ile bir arasındadır.
D) Fiyatı olmayan mallardır.
E) Sadece üretim amacıyla kullanılabilen mallardır.
Çözüm: Serbest mallar, tüketicilerin tüm ihtiyaçlarını karşılayacak kadar bol bu-
lundukları için piyasa fiyatı oluşmaz. Serbest mallara örnek olarak doğada ken-
diliğinde yetişen meyveleri, havayı, kaynak suyunu örnek gösterebiliriz. Serbest
malların arz ve talep eğrisi keşişmediği için piyasa fiyatı oluşmaz. Şekile bakıl-
dığında fiyat sıfır iken, mala olan talebin Qj kadar olduğu, malın arzının ise, Q2
kadar olduğu görülecektir. Böyle bir durumda piyasa fiyatının oluşması müm-
kün değildir. Piyasa fiyatının oluşması için ya talep eğrisinin sağa kayması yada
arz eğrisinin sola kayması gerekmektedir.
316. İktisatta b ir işletmenin üretimini devam ettirebilmesi İçin yeterli olan

k âr düzeyi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Ekonomik kâr B) Muhasebe kân
C) Normal kâr D) Net kâr
E) Brüt kâr
Çözüm: Normal kâr, piyasaki mevcut firmanın faaliyeti sürdürmesi için yeterli
olan; ancak yeni firmaların piyasaya girmesini özendirmeyecek bir kâr düzeyi-
dir. Tam rekabet piyasasında uzun dönemde tıormal kâr ile çalışılır. Monopol pi-
yasası ise, sürekli aşın kâr ile çalışmaktadır.
İktisadi kâr = Toplam gelir - Toplam fırsat maliyeti
= Toplam gelir - (Açık+Örtük maliyetler)
Muhasebe kârı = Toplam gelir - Açık Maliyetler
Normal kâr “ Toplam gelir - (Açık+örtük maliyetler) = 0
223
317. Tekelci bir firmanın talep eğrisi Q=36-2P, marjinal hasıla eğrisi
MR=24-4Q, toplam maliyet eğrisi T C -Q Z ve marjinal maliyet eğrisi
MC=2Q şeklinde verildiğinde kfirı en çoklaştıran çıktı düzeyi kaçtır?
A) 4 B) 6 C) 12 D) 5, E) 10
MR = MC
24-4 Q = 2Q
24. “ 6 Q
Q=4 .
Cevap, A seçeneğidir. '
318. Malların fiyatlarında bir değişme yokken tüketicinin gelirinde bir ar-
tış meydana gelmesi durumunda bütçe kısıtını gösteren eğride nasd bir
değişme yaşanır?
A) Dikey eksene doğru yatıklaşır
B) Yatay eksene doğru yatıklaşır
C) Orjindcn uzaklaşır
D) Orjine paralel olarak yaklaşır
E) Oıjine göre dış bükey olur
Çözüm: Gelirde artış meydana gelmesi, bütçe doğrusunun paralel olarak sağa
kaymasına neden olur. Yani, orjinden uzaklaşır. Bu durumu aşağıdaki şekil yar-
dımıyla açık bir biçimde görmek mümkündür.
224
M ikro iktisat
319. Toplam maliyet fonksiyonu TC - 50+9Q şeklinde ölan bir Armanın or-
talama toplam maliyet eğrisi aşağıdakilerden hangisidir?
A) (50/Q)+9 B) 50Q+9
C) 50 D)50+9Q2
E) 9Q
Çözüm:
e e e
A C ^ I £ ~ 50 + 9Q = %L + 9Q
320. Eksik rekabet piyasası koşullarında toplam hasılatın maksimum oldu-

ğu nokta İçin doğrusal bir talep eğrisinin fiyat esnekliği ile ilgili olarak
A) Esneklik 0 ’a eşittir B) Esneklik sonsuza eşittir
C) Esneklik l ’e eşittir D) Esneklik birden büyüktür
E) Esneklik birden küçüktür
Çöziim: Eksik rekabet piyasası koşullarında örneğin monopolcü bir firma için
toplam hasılatın maksimum olduğu noktada talebin fiyat esnekliği bire eşittir ve
bu noktada marjinal gelir sıfırdır. Bu durumu şekil yardımıyla görmek mümkün-
dür.
TR
Ceteris Paribus; İktisat Sorulan
321.
M uâ"18, M u [,"6 ise, D denge noktasında bütçe doğrusunun eğimi kaç-

tır? (R - Bütçe, P , " a malının fiyatı, Ph= b malının fiyatı)
A) 4 B) C) 3 D) 8 E) 9
Çözüm: D denge noktasında bütçe doğrusu ve farksızlık eğrisinin eğimleri eşittir.

Farksızlık eğrisinin eğimi olan MİO = AH ¡se aynı zamanda —P ^ 'ya eşittir.
AA MU b
MMa = J 1 = 3
MUb 6
322.
■*Q
Y ükandaki talep eğrisinin esneklik değeri ile İlgili olarak aşağıdaki ifa-
delerden hangili doğrudur?
A) 1 B) -1 C )0 D )« E )-«
.Çözüm: Yatay eksene paralel olan talep eğrisinin esnekliği sonsuzdur. Sonsuz
esnek talep eğrisinin anlamı şudur. Mevcut fiyattan istenildiği kadar mal satıla-
bilmektedir. Fiyatta çok küçük bir artş olması durumunda talep sıfıra inecektir.
226
M ikro iktisat
i 323. Mal piyasasında monopol, emek piyasasında tam rekabet piyasası ko-
__. futlarında faaliyet gösteren bir firma için emek değişken girdi olarak
kullanıldığında firm anın kısa dönemde emek talebi hangi düzeyde ola-
caktır?
A) Emeğin marjinal ürün değerini, emeğin marjinal girdi maliyetine eşitle-
yen düzeyde.
B) Emeğin marjinal ürün değeri ile marjinal girdi maliyeti arasındaki ora-
nı bire eşitleyen düzeyde
C) Emeğin marjinal ürün hasılatının maıjinal girdi maliyetine eşit olduğu
düzeyde
D) Emeğin marjinal ürün hasılatının, marjinal girdi maliyetinden büyük ol-
duğu düzeyde
E) Emeğin maıjinal ürün hasılatı ile ortalama girdi hasılatı arasındaki ora-
Çöziim: Mal piyasasında monopot, tam rekabet piyasası koşullarında sermaye

ve emek kullanmak suretiyle üretim yapan bir firma için kısa dönemde sermaye
girdisinin sabit olduğu varsayımı altında firmanın emek talebi, emeğin marjinal
ürün hasılatı ile emeğin marjinal girdi maliyeti arasındaki oranı bire eşitleyen
düzeyde ya da emeğin marjinal ürün hasılatını emeğin marjinal girdi maliyetine
eşitleyen düzeyde emek talep edilecektir.
MRP_l = j y ac[a MRPı = MICı şeklinde olacaktır.

MICı
324. Aşağıdakllcrden hangisinde İhtiyaçlar en şiddetli arzulanandan cn az

arzulanana doğru şekilde sıralanmıştır?
A) Kültürel ihtiyaçlar - Lüks ihtiyaçlar - Zorunlu ihtiyaçlar
B) Lüks ihtiyaçlar - Sosyal ihtiyaçlar - Zorunlu ihtiyaçlar
C) Zorunlu ihtiyaçlar - Kültürel ihtiyaçlar - Lüks ihtiyaçlar
D)Xültürel ihtiyaçlar - Zorunlu ihtiyaçlar - Sosyal ihtiyaçlar
E) Zorunlu ihtiyaçlar - Sosyal ihtiyaçlar - Kültürel ihtiyaçlar
227
C eteris Paribus: İktisat Soruları_______________________________________________
Çözüm: ihtiyaçlar hiyeraıjisi, zorunlu, kültürel ve lüks ihtiyaçlar şeklinde oluş-

maktadır.
Gelir
1kmiktarı
Lüks | Zorunlu | Düşük
inat | mal | mal
325. Uzun dönem ortalama maliyet eğrisinin eğiminin sıfır olması durumun-
da aşağıdakilcrden hangisi doğrudur?
A) ölçeğe göre azalan getiri söz konusudur,
C) ölçeğe göre artan getiri söz konusudur.
D) ct+{3 değeri bire eşittir.
E) a+P değeri birden büyüktür.
Çözüm; Uzun dönem ortalama maliyet eğrisinin eğimi sıfırken, yatay eksene
paraleldir. Uzun dönem ortalama maliyet eğrisi yatay eksene paralelken, ölçeğe
göre sabit getiri söz konusudur. Dolayısıyla a+ p değeri bire eşittir.
Ayrıntılı bilgi için 15. sorunun çözümünü okuyunuz.
326. Aşağıdakilcrden hangisi tam rekabetçi bir firmanın kısa dönemde ka-
panma noktası için gerekli olan fiyat ile ilgili doğru bir İfadedir?
A) Marjinal maliyete eşittir.
B) Ortalama sabit maliyete eşittir.
C) Ortalama toplam maliyetten düşüktür.
D) Ortalama değişken maliyete eşittir.
E) Ortalama değişken maliyetten büyüktür.
Çözüm: Bir firmanın kapanma noktası, P = AVC dir. Eğer firmanın fiyatı
P>AVC şeklinde ise, firma üretime devam eder. Firmanın kapatması için, fiya-
tın ortalama değişken maliyetin minimum olduğu noktaya eşit olması yada orta-
lama değişken maliyetten küçük olması sonucunda ortaya çıkar.
228
M ikro iktisat
O Cevap, D seçeneğidir.
327. Bir tüketici 175 TL’ainl, birim fiyatı 8 TL olan A malı He birim fiyatı
19TL olan B malına harcamak zorundadır. Buna göre, bu tüketicinin
bütçe doğrusunun eğim i kaçtır?
A ) -0.8 B)-8/175 C)-8/175 D ) -8/19 E)-27/175
Çözüm:
4B(19)
M - P x . X + Py . Y
328. Aşağıdakilerden hangisi mal ve hizmetlerin alınıp satıldığı piyasaları

İfade etm ektedir?
A) Tam rekabet piyasaları B) Faktör piyasaları
C) Mal piyasaları D) Emek piyasaları
E) Türev piyasalar
Çözüm: Üretim faktörlerinin alınıp satıldığı piyasaya faktör piyasaları, mal ve

hizmetlerin alınıp satıldığı piyasaya mal piyasası denilmektedir. Cevap, C seçe-
neğidir.
229
329. Pİrmanın ürettiği çıktı miktarı arttıkça ortalama sabit maliyeti de aza-
lıyorsa firmanın maliyetleri ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğ-
rudur?
A) Marjinal maliyet artar. .
B) Marjinal maliyet ortalama toplam maliyetten küçüktür.
C) Marjinal maliyet ortalama toplam maliyetten büyüktür.
D) Marjinal maliyet, ortalama değişken maliyetten daha fazla olur.
E) Marjinal maliyet ortalama değişken maliyetten önce küçük, sonra bü-
yüktür.
ÇÖzOm: Ortalama sabit maliyet üretim miktarı arttıkça sürekli olarak azalmak-
tadır. Dolayısıyla eğrilerin olağan trendleri söz konusu olacaktır. Bu durumu şe-
kil yardımıyla görmek mümkündür:
AC.AVC,
/ A. (Yanlış). Maıjinal maliyet Önce azalmakta, sonra artmaktadır.

/ B ve C Seçeneği seçeneği (Yanlış). Maıjinal maliyet ortalama toplam mali-
yetten B noktasına kadar küçük, B noktasından sonra büyüktür.
/ D seçeneği (Yanlış). Marjinal maliyet ortalama değişken maliyetten A nokta-
sına kadar küçük, A noktasından sonra büyüktür.
330. Tekelci bir firm anın talep eğrisi Q**80-2P, toplam hasıla eğrisi
TR=40Q-0,5QI, m arjinal hasıla eğrisi MR*»40-Q ve toplam maliyet eğ-
risi TC=4Q olduğuna göre, firmanın kârını en çoklaştıran çıktı mikta-
rında, fiyatı ne kadardır?
A) 12 B) 36 C) 18 D) 22 E) 20
Çflzilm: Tekelci bir firma için kârı en çoklaştıran çıktı düzeyi MR=MC eşitliği-
230
M ikro İktisat
M R -M C
Toplamların türevi, maıjinalleri vermektedir Bundan dolayı toplam maliyetin
türevi, marjinal maliyeti verecektir.
TC = 4Q ise, MC= 4
MR = MC
40 -Q = 4
Q = 40 - 4
Q = 36
Tekel piyasasında firmanın fiyatı ortalama hasılata eşittir.
AR = TR = 40Q - 0,5Q 2 MR'nin eğimi ARnin eğiminin iki katıdır.

Q Q MR = 40 - Q => AR = P = 40 - 0,5Q'dur.
AR = 4 0 -0 ,5 Q
AR = 4 0 -0 ,5 (3 6 )
AR - 40 - 0,5(36) AR = 4 0 - 1 8
AR = 4 0 - 18 AR = 22 = P
AR = 22 —P
331. Aşağıdaki hangisi toplanı talep eğrisini değiştiren nedenlerden birisi

dim idir?
A) Zevk ve tercihlerdeki değişmeler
B) Gelir vergisindeki değişmeler
C) Kamu harcamalarındaki değişmeler
D) Yatırımlarda meydana gelen değişmeler
E) İhracatta meydana gelen değişmeler
Çözüm: Bu soruyu çözebilmek için hem mikro, hem de makro perspektiften

bakmak gerekir. Seçenekler analizi edildiğinde,
/ Zevk ve tercihlerdeki değişmeler, talep eğrinin değişmesine yol açan neden-
lerden birisidir. Zevk ve tercihlerin bir malın lehine olması, o malın talebini
artıracak; aleyhine olması ise, malın talebini azaltacaktır. Toplam taleple bir
değişmeye neden olmayacaktır.
231
✓ Gelir vergisindeki değişmeler, kişilerin ellerine geçecek gelir açısından

önemli olduğu için toplam talep eğrisinin yer değiştirmesine neden olur. Ge-
lir vergisi oranları artırıldığında toplam talepte bir azalma meydana gelecek;
gelir vergisi oranlan azaltıldığında ise, toplam talepte artma meydana gele-
cektir.
/ Kamu harcamalarındaki artışlar, toplam talebi artırırken; azalışlar toplam ta-
lebin azalmasına neden olacaktır.
/ Sermaye bilindiği gibi üretim faktörlerinden birisidir. Sermayenin maliyetin-
de meydana gelen bir değişme, talep cephesi ile değil, arz cephesi ile ilgili-
dir. Diğer bir ifadeyle, sermayenin maliyetinde bir artış meydana gelirse üre-
tim olumsuz bir biçimde etkilenecekken, sermayenin maliyetinde meydana
gelen bir azalma, üretimi olumlu biçimde etkileyecektir.
✓ İhracatta meydana gelen değişmeler, gelir açısından önemlidir, İhracatta bir
artış meydana gelirse, gelirde artış meydana gelecektir. Gelir artışı ise, tüke-
tim ve sonrasında toplam talebin artışı ile sonuçlanacaktır. Tersine, gelirde bir
azalma meydana gelmesi durumunda ise, tüketim azalacak ve sonrasında top-
lam talebin azalması ile sonuçlanacaktır.
332. Monopolcü bir firmanın satışını yaptığı bir mal İçin talebin fiyat esnek-
liğinin birden büyük olduğu durumda firmanın toplam hasılası ile İlgi-
li olarak aşağıdakilcrdcn hangisi doğru olacaktır?
A) Fiyatı yükselterek toplam hasılatını artırır
B) Fiyatı düşürerek toplam hasılatını artırır
C) Fiyatı değiştirmeden üretimi artırır
D) Mevcut üretim düzeyi kârlılık için geçerlidir
E) Tüketici rantını ele geçirebilmek için fiyat farklılaştırmasına gidebilir
Çözüm: Talebin fiyatın esnekliğinin birden büyük olması, fiyatta meydana gelen
% değişmeden daha fazla miktarda % değişme olduğu anlamına gelmektedir. Da-
ha açık bir ifadeyle, fiyatta % 10 ’luk bir artış/azalış olması durumunda, talep edi-
len miktarda % 10’dan daha fazla azalış/artış olması anlamına gelmektedir. Bu
durumda firma monopolcü dahi olmuş olsa, fiyat artışına gitmesi çok anlamlı ol-
mayacaktır. Kaldıki, monopolcü e>l olduğu noktalarda fiyatı düşürerek toplam
hasılasını (TR) arttırabilir, Monopolcü esnekliğin e=l olduğu noktaya kadar fiya-
tını düşürmeye devam eder. Esnekliğin bire eşit olduğu noktada toplam hasıla
maksimum olmaktadır. Monopolcü firma esnekliğin birden küçük olduğu bölge-
de üretim yapmayacaktır, Cevap, B seçeneğidir.
232
Mikro iktisat
Yukarıdaki şekilde a noktası aşağıdakilerden hangisini gös temektedir?

A) Kâra geçiş noktasını
B) Başa baş noktasını
C) Sabit maliyetlerin ancak bir bölümünün karşılandığı noktayı
D) Kapatma noktasını
E) Zacar minimizasyonunu
Çözüm: Ortalama değişken maliyetin minimum noktası kapatma noktasını gös-

termektedir.
334. Fiyatlar bir değişme yok İken, gelirde bir artış olması durumunda aşa-
ğıdakllerden hangisi meydana gelir?
A) Bütçe doğrusunun orjine doğru yaklaşmasına
B) Bütçe doğrusunun orj inden uzaklaşmasına
C) Gş maliyet doğrusunun paralel olarak sağa kaymasına
D) Eş maliyet doğrusunun eğiminin değişmesine
E) Bütçe doğrusunun eğiminin değişmesine
Çözüm: Fiyatlarda bir değişme yok iken gelirin artması tüketim üzerinde etkili
olacaktır. Dolayısıyla bu soru tüketici dengesi ile ilgili bir sorudur. Tüketici den-
gesi ise, bilindiği gibi bütçe doğrusunun kayıtsızlık eğrisi ile teğet olduğu nok-
tada sağlanır. Dolayısıyla üretici dengesini göstermek için kullanılan eş maliyet
doğrusunun bu soruyla bir ilgisi yoktur. C ve D seçenekleri doğru cevap olamaz.
Fiyatlarda bir değişme yok iken gelirin artması, tüketime ayrılacak bütçenin art-
ması anlamına gelmektedir. Bu durumda bütçe doğrusu paralel olarak sağa doğ-
ru kayacaktır. Diğer bir ifadeyle bütçe doğrusu, orjinden uzaklaşacaktır.
233
Sermaye
Eş maliyet
Doğrusu
Emek
335. Ajağıdakilcrdcn hangisi tara rekabet piyasası varsayımları altında pi-

yasa talep eğrisi İle ilgili olarak doğru bir İfadedir?
A) Marjinal hasılaya eşit olması B) Marjinal maliyete eşit olması
C) Ortalama hasılaya eşit olması D) Negatif eğimli olması
E) Esnekliğinin sonsuz olması
Çözüm: Pivasa talep eirisi. negatif eğimli bir eğridir. Bilindiği gibi tam reka-
bet piyasasında fiyatlar piyasa talep eğrisi ile piyasa arz eğrisinin kesiştiği nok-
tada oluşmaktadır. Denge fiyatından bir firma istediği kadar mal satabilmekte-
dir. Çünkü bir firmanın piyasaki payı okyanusta bir damla kadardır. Onun için
tek başına fiyatlar üzerinde etkili olamamakta, fiyatları veri olarak kabul etmek-
te ve piyasa fiyatından istediği kadar mal satabilmektedir. Bu yüzden tam reka-
bet piyasasında firmanın talep eğrisi, yatay eksene paralel bir görünüm arz eder.
Diğer bir ifadeyle, talep eğrisinin esnekliği sonsuzdur.
Bu durumu aşağıdaki şekilde açık bir biçimde görmek mümkündür.
D = MR=AR=P
Firma talep eğrisi
234
M ikro iktisat
336. Monopolcü bir firmanın ortalama hasılat eğrisi için aşağıdaki ifadeler-
den hangisi doğrudur?
A) Arz eğrisine eşittir
B) Talep eğrisine eşittir
C) Marjinal hasıla eğrisine eşittir
D) Marjinal hasıla eğrisinin alttndadır
E) Esnekliği sonsuzdur
P Çözüm: Monopolcü bir firmanın ortalama
hasıla eğrisi, aynı zamanda talep eğrisine
ve malın fiyatına eşittir. Yine, ortalama ha-
sıla eğrisi, marjinal hasıla eğrisinin üstün-
de yer almakta ve negatif eğimlidir.
337, TC'“2C+5 iken üretim miktarı 8 birimdir. Üretim 10 birime çıktığında

TC13 3C+5'e yükselmektedir. Denklemdeki C değeri aşağıdakllcrdctı
hangisidir?
A) 1/2 B )1 C) 5 D) 4 E) 2
4
Çözüm: MC (marjinal maliyet) TC (toplam ma!iyet)'in türevidir. Yani MC=2

olur.
Toplam maliyetteki değişim
2 - 3 Ç +S-(2C + S?=>2,£L=» C , 4
10-8 2
Miktardaki değişim
235
338. Pozitif dışsallıklann meydana geldiği üretim veya tüketim faaliyetleri-

nin marjinal dışsal faydalarını içselleştirmek İçin kullanılan yöntem
A) Üretimi engelleme B) Sübvansiyonlar .
C) Üretimi üstlenme D) Üretime müdahale
E) Vergilerin artırımı
Çözüm: Dışsallıklardan dolayı ortaya çıkan aksaklıkları gidermek için piyasa

mekanizması yetersiz kalmaktadır. Devlet piyasa başarısızlıklarını ortadan kal-
dırmak ve dışsalhklan içselleştirmek için vergi, sübvansiyon, yasal düzenleme-
ler ve üretimi üstlenme gibi araçlara başvurmaktadır.
Dışsallıklann içselleştirilmesi, marjinal özel fayda ve maliyetlerin marjinal sos-
yal fayda ve maliyetleri de içerecek şekilde belirlenmesi amacıyla üretici ve tü-
ketici kararlarını düzenleyen bir mekanizmadır.
Negatif dışsallıklann ortaya çıktığı durumda, marjinal dışsal maliyeti içselleştir-
mek için marjinal dışsal maliyeti marjinal özel maliyete eklemek gerekir. Pozitif
dışsallıklarda ise, marjinal dışsal faydayı içselleştirmek için marjinal dışsal fay-
dayı marjinal özel faydaya eklemek gerekir, içselleştirilen dışsallık bir malın tüm
sosyal maliyeti ve tüm sosyal faydasının yansıttığı için fiyat düzeyinde bir de-
ğişme meydana gelir.
Negatif dışsallıklann olduğu bir durumda, dışsallığı meydana getiren kişi yada
firmalar için bu iktisadi faaliyet bir maliyet unsuru olmaz iken, toplum için bir
maliyet unsuru olmaktadır. Çünkii meydana gelen bir negatif dışsallık, bu malın
üretimini yapanlar tarafından ödenmediği takdirde topluma yüklenmiş olmakta-
dır. Bu durumda devlet üçüncü kişilere yüklenen bu maliyeti dışsallığı meydana
getiren kişi ya da firmalara düzenleyici bir vergi uygulamak suretiyle giderebi-
lir. Bu verginin amacı, üretilen mal veya hizmetin dışsal maliyetini, marjinal özel
maliyete eklemektir. Bunun için uygulanan düzenleyici verginin her birim çıktı-
nın maıjinal dışsal maliyetine eşit olması gerekir.
Dışsallıklan içselleştirmek için bir diğer uygulama şekli sübvansiyondur. Süb-
vansiyonlar, pozitif dışsallık meydana getiren üretim veya tüketim faaliyetinin
marjinal dışsal faydasını içselleştirmek için kullanılmaktadır. Sübvansiyon uy-
gulamasının amacı, tüketici veya üretici tarafından yapılan ödemeleri azaltmak-
tır. Sübvansiyonları, düzenleyici vergi temeline dayanan negatif bir vergi olarak
düşünmek mümkündür.
236
Mikro iktisat
339. Bir malın talep eğrisi Q«60-2P ve bu malın fiyatı 20 TL İse, talebinin
nokta fiyat esnekliği ajağıdakllerden hangisine eşittir?
A) 2 B) 2. C) 1 D ) -1 E) -3
Çözüm:
Q ** 60 - 2P Q = 6 0 -2 (2 0 )
Q = 60 - 40 Q = 20
¿2
e= . Q _ - * 2 . .£_ = * £ . £ -
ÂE Q 4P AP Q
P
e=;'â5j. £ . = - 2 20-t- —2
’»AP/ Q 20
ıda monopson durumunda olan bir firmada, emeğin

maliyeti ile ilgili olarak hangisi doğrudur?
A) Ücret haddinden küçüktür.
B) Önce negatif sonra pozitif eğimlidir.
C) Emeğin ortalama girdi maliyetinden büyüktür.
D) Emeğin ortalama girdi maliyetinden küçüktür.
E) Emek arz eğrisine eşittir.
Çüzüm: Emek piyasasında monopson durumunda olan bir firma için, emek arz
eğrisi pozitif eğimli ve ortalama girdi maliyetine eşittir. Emeğin marjinal girdi
maliyeti ise, ücret haddinden ve ortalama girdi maliyetinden büyüktür.
W
m ic l
sl = a ic l
L
0 C evap, C seçeneğidir.
237
341. Ajağıdakilerden hangisi talebi belirleyen faktörlerden biri değildir?

A) Tüketicilerin zevk ve tercihleri B) Diğer malların fiyatı
C) Malm fiyatı D) Teknolojik gelişmeler
E) Tüketicilerin gelir düzeyi
Çözüm: Bir maltn talebini belirleyen etkenleri şu şekilde sıralamak mümkündür:
/ Zevk ve tercihler / Malın fiyatı
✓ Diğer malm fiyatı / Beklentiler
✓ Tüketicilerin gelir düzeyi
Teknoloji ve bilgi düzeyinde meydana gelen değişiklikler ise, bir malm arzı ile
ilgildir. Cevap, D seçeneğidir.
342. Tekelci bir firmanın talep eğrisi P »90 -3Q, marjinal hasılası M R= 90-
6Q ve marjinal maliyeti MC - 4Q şeklinde verildiğinde kârı ençokla;-
tıran üretim düzeyinde firmanın toplam k ân aşağıdakllerden hangisi-
ne eşittir?
A) 162 B) 9 C) 567 D) 63 E) 405
ÇözUm:
M R -M C
90 - 6Q = 4Q
90 = 10Q
Q“9
P = 90 - 3Q
P - 9 0 - 3 (9)
P - 90-27
P = 63
TR - P.Q
TR = 63.9
TR * 567)
M C -T C ’
4Q =*TC’
TC - 2Q2
TC - 2(9)2
TC “ 2 .(81)
Toplam Kâr - TR TC
Toplam Kâr ° 567 - 162
Toplam Kâr - 405
238
Mikro İktisat
343 .Üzerindeki her noktada tüketilen mal bileşiminin tüketiciye aynı ölçü-
de fayda sağladığı noktaların geometrik yerine ne ad verilmektedir?
A) Gelir-tüketim eğrisi B) Fiyat-tüketim eğrisi
C) Farksızlık eğrisi D) Eşürûn eğrisi
E) Marjinal fayda eğrisi
Çözüm; Üzerindeki her noktada tüketiciye aynı tatmin düzeyini sağlayan eğriye
farksızlık eğrisi denilmektedir. Cevap, C seçeneğidir.
344. Malın İsmt gelir esnekliği

Ayçlçek yağı -0,4
Tavuk eti 0,2
Pastırma 1,8
Yukarıdaki mallar İçin geilr esneklikleri hesaplanmıştır. Bu verilere gö-
re, aşağıdaki terden hangisi doğru bir ifade değildir?
A) Ayçiçek yağı zorunlu maldır B) Ayçiçek yağı düşük maldır
C) Tavuk eti normal bir maldır D) Tavuk eti zorunlu maldır
^Ç îlstırm a lüks bir maldır
Çözüm; Bu tür sorularda malın gerçekteki gelir esnekliği yada gerçek hayatta
lüks mal yada düşük mal olduğuna bakılmamahdır. Soruda verilen esneklik de-
ğerleri göz önünde bulundurarak çözmeye çalışılmalıdır, Gelir esnekliği ite ilgi-
li şu durumlar geçerlidir.
/ Gelir esnekliği sıfırdan büyük ise, normal maldır.
✓ Gelir esnekliği, sıfırdan düşük ise, düşük maldır.
Normal mal, gelir artıkça talebinde bir artış yaşanan mallarken, düşük mal, ge-
lir arttıkça talebi azalan mallardır. Normal mallar, lüks ve zorunlu mallar diye
ikiye ayrılmaktadır.
/ Malın gelir esnekliği, sLfır ile bir arasında ise (0<e<l), zorunlu mal du-
rumu söz konusudur,
/ Malın gelir esnekliği birden büyük ise(e>l), lüks mal durumu söz ko-
nusudur.
Bu çerçevede seçeneklere bakıldığında
/ Ayçiçek yağı, -0,4 ise, e<0 olduğu için düşük maldır.
S Tavuk eti, 0,2 ise, 0<e<l olduğu için tavuk eti normal maldır ve aynı
zamanda zorunlu bir maldır.
/ Pastırma, 1,8 ise, e>l olduğu için pastırma normal maldır ve aynı za-
manda lüks bir maldır.
239
345. Tam rekabetçi bir firmanın marjinal maliyet eğrisi MC=6Q+5 dir ve
flrma Ürettiği ürünlerini 7 TL'ye satmaktadır. Buna göre, firmanın
marjinal hasılası kaçtır?
A) 11 B) 6 C) 5 D) 7 E) 1
Çözüm: Tam rekabetçi bir piyasada firmanın ürettiği malın fiyatı, aynı zaman-
da marjinal hasılasına ve ortalama hasılasına eşittir. P=AR=MR eşitliğinden do-
layı fiyat 7 TL olduğu için marjinal hasılası da 7’dir.
346. AşağıdakJlerden hangisi kâr Uc rant, faiz ve ücret arasındaki temel

farktır?
A) Rant, faiz ve ücretin ne olduğu belidi iken, kârın belirsiz olması
B) Girişim içsel bir faktörken, diğerlerinin dışsal bir faktör olması
C) Rant, faiz ve ücret bir maliyet unsuru olmasına karşın, kâr maliyet un-
suru değildir. ■■ ■
D) Rant, faiz ve ücretin zarar etme olasılığının kâra göre daha az olması-
dır
E) Üretimden kâr, daha yüksek pay almaktadır.
Çözüm: Üretim esnasında, toprağın üretimden aldığı pay olan rant, sermayenin
üretimden almış olduğu pay olan faiz ve emeğin üretimden almış olduğu pay
olan ücrct belli iken, müteşebbisin üretimden aldığı pay olan kâr belirsizdir.
Çünkü kâr üretim faaliyeti sonrasında ortaya çıkmaktadır. Cevap, A seçeneğidir.
347. Tekelci bir firmanın talep eğrisi P=360 -4Q, marjinal hasıla eğrisi
MR»360-8Q ve marjinal maliyet eğrisi MC=4Q şeklinde verildiğinde,
kârı en çoklaştıran çıktı düzeyi kaçtır?
A) 30 B) 180 C)240 D) 2700 E) 120
Çözüm: MR =« MC ise,
3 6 0 - 8Q = 4Q P = 360 - 4Q
12Q = 360 P = 3 6 0 -4 .3 0
Q = 30 P = 240
240
Mikro İktisat
348.1. Kullunun değeri II. Değişim değeri

III. İtibari değeri IV. Cari değeri - .
Yııkandakllerden hangisi ya da hangilerinin belirlenmesinde bir mal
veya hizmetin latlık durumu gttzönfine alınmaktadır?
A )I ve IV B) Yalnız II
C) Yalnız III D) I ve II
E) III ve IV
Çflzttm: Bir mal kıt ise, kullanım değeri azalacak; bol ise kullanım değeri arta-
caktır. Diğer taraftan, bir mal kıt ise, değişim değeri artacak; bol ise, azalacaktır.
349. Toplam fizik ürünün maksimum olduğu noktada marjinal fiziki ürü-
nün değeri İle İlgili olarak aşağıdakllerden hangisi doğrudur?
A) Maksimum noktasına ulaşır B) Sıfıra eşit olur
C) Artmaya başlar D) Bire eşit olur
E) Azalmaya başlar
Çözüm: Çözüm: 71. sorunun çözümüne bakınız.
350.Bellrli bir üretim düzeyinde, ortalama maliyetlerin marjinal maliyetler-

den küçük olduğu bir durumda ortalama değişken maliyetler nasıl de-
ğiştr?
A) Artar. B) Sabit kalır.
fi) Çıktı büyüklüğüne bağlı olarak azalır ya da artar.
Çözüm: Şekilde de görüldüğü gibi ortalama maliyet, marjinal maliyetten II. Kı-
sımda küçüktür ve bu kısımda ortalama değişken maliyet artmaktadır.
A FC .A V C ,
A C .M C MC
0 Q Cevap, A seçeneğidir.
24 L
sayılma aşağıdaki üretim yöntemleri uygulandığında etkinlik sırala-
ması nasıl olur?
I. 3K + IL “ 1 birim X malı II. 3K + 3L = 1 birim X malı
III. 6 K + 4L = 2 birim X malı IV 2K + 2L = 1 birim X malı
V 4K + 3L - 2 birim X malı
A) I, II, III, IV, V B) V, III, IV, II, I

C)V ,I, III, IV, II D) IV, I, III, II, V
E) V, IV, I, III, II
Çözüm:
I. 3K + 1L= 1 birim X malı = 3:(2) + I (1) = 7
II. 3K + 3L = 1 birim X mal: = 3.(2) + 3 (1) = 9
III. 6 K. + 4L = 2 birim X maİF= 6.(2) + 4 (1) = 2X ise x = 8
IV 2K + 3L == 1 birim X malı = 2.(2) + 2 (1) = 6
V 4K + 3L “ 2 birim X malı = 4.(2) + 3 (1) = 11 ise I birim X malı = 5,5
352. tşçi Ücretleri, aşağıdaki maliyetlerin hangisi İçinde yer alan unsurlar-
A) Ortalama toplam maliyetler
B) Marjinal maliyetler
C) Toplam değişken maliyetler
D) Ortalama değişken maliyetler
E) Ortalama sabit maliyetler
Çözüm: İşçi ücretleri, değişken maliyetler içinde yer alır. Sabit maliyetler için-
de yer almaz. Ancak ortalama toplam maliyetler içinde yer alır. Çünkü ortalama
toplam maliyet, ortalama değişken maliyet ile ortalama sabit maliyetin toplamın-
dan oluşmaktadır. Marjinal maliyet ise, son birimin maliyetidir. Dolayısıyla mar-
■jinal maliyet içinde de işçi ücretlerine yer verilir.
242
M ikro iktisat
353] Mal piyasasında tam rekabetçi, emek piyasasında monopsoncu «lan bir
J firma için emek değişken girdi olarak kullanıldığında firmanın kısa
dönemde emek talebi hangi dttzeyde olacaktır?
A) Emeğin marjinal ürün değerini, emeğin ortalama girdi maliyetine eşit-
leyen düzeyde.
nı sıfıra eşitleyen düzeyde
C) Emeğin marjinal ürün hasılatının marjinal girdi maliyetinden büyük ol-
duğu düzeyde
D) Emeğin maıjinal ürün hasılatının, marjinal girdi maliyetinden küçük ol-
duğu düzeyde
E) Emeğin marjinal ürün hasılatı ile marjinal girdi maliyeti arasındaki ora-
Çözüm: Mal piyasasında tam rekabetçi, emek piyasasında monopsoncu olan bir
firma tıpkı mal vc emek piyasasında tam rekabetçi olan firma gibi kısa dönem-
de emeğin marjinal ürün değeri ile emeğin marjinal girdi maliyetin bire eşitle-
yen oranda ya da emeğin marjinal ürün değerini emeğin marjinal girdi maliyeti-
ne eşitleyen düzeyde girdi talep edecektir. Mal piyasasında tam rekabetçi oldu-
ğu için MRS=P=AR ilişkisinden dolayı MRPL=MVPL olduğu dikkatten kaçma-
malıdır.
=■— «■ 1 ya da {MVPı = MRPı) ” MICı şeklinde olacaktır.

MICı MICı
354. Parasal bütçenin sürekli artması sonucu oluşan denge noktalarının ge-
ometrlk yerine ne ad verilir?
A) Gelir tüketim eğrisi B) Fiyat tüketim eğrisi
C) Bütçe dengesi D) Genişleme yolu
E) Anlaşma eğrisi
Çözflm; Parasal bütçenin sürekli art-

ması sonucu oluşan yani denge nokta-
larının geometrik yerine Gelir-Tüke-
tim eğrisi denir. Gelir tüketim eğrile-
rinden yola çıkmak suretiyle Engel
Eğrilerine ulaşılabilir:
243
C= Wx.X+Wy.Y yukarıdaki cş maliyet doğrusunun eğimi kaçtır?
A) 1.2 B) 2.2 C )1 D 6- E) 2.1

6 4
Çözüm: Doğrunun eğimi a açısının tanjantı olduğundan;
_£L
Tan a = kar^ dik kenar =» = L = ı ,2
kom. dik kenar C 5
Wx
356. Aşağıdakllerdcn hangisinde tuz talebinin fiyat esnekliği doğru bir şe-
kilde verilmiştir?
A) e<0 B) e = 1 C) e>l D) 0<e<I E) e = °°
Çözüm: Tuzun fiyatı arttığında talep miktarında fazlaca bir değişme olmaz. Di-
ğer bir ifadeyle esnekliği düşüktür. Esnekliği düşük olan mallar için talebin fi-
yat esnekliği (0< e< l) sıfır ile bir arasındadır.
357. Tam rekabet piyasasında faaliyet gösteren bir firmanın kısa dönem arz
eğrisi için aşağıda kilerden hangisi doğrudur?
A) Ortalama maliyetin, marjinal maliyetin üstünde kalan kısmıdır
B) Ortalama maliyetin minimum noktasından başlayan ve sürekli artan
, marjinal,maliyet eğrisini ifade eder
C) Başa baş noktasının üstünde kalan maıjinal maliyet eğrisinin artan kısmıdır
D) Firma kapanma noktasının üstünde kalan maıjinal maliyetin artan kısmıdır
E) Kısa dönemde tam rekabet piyasında arz eğrisi yoktur
244
M ikro İktisat
Çözüm: Ortalama değişken maliyetin mmymum olduğu noktada, firma için üre-
timi durdurmak daha kârlı olacaktır. Yani, A V O P ise, Kapanma Noktasıdır. Or-
talama değişken maliyetin minimum noktası kapanma noktası ise, üretimin baş-
. ladığı nokta da burasıdır. Bu durumda tam rekabet piyasası koşullarında ortala-
ma değişken maliyet eğrisinin minimum noktasının üstünde kalan marjinal ma-
liyet eğrisi, firmanın kısa dönem arz eğrisidir. Firmanın kısa dönem arz eğrisi ile
marjinal maliyet eğrisi özdeştir.
AC.MC.AVC
358, Flyat-Tükctlm eğrisi ile talebin fiyat esnekliği arasındaki İlişkiyi ifade
eden aşağıdaki bilgilerden hangisi doğrudur?
A) Talebin fiyat esnekliği sıfır ise, Fiyat-Tüketim Eğrisi miktar eksenine
paralel bir doğrudur.
B) Talebin fiyat esnekliği bire eşitse, Fiyat-Tüketim Eğrisi miktar ekseni-
ne dik bir doğrudur
C) Talebin fiyat esnekliği birden küçükse, Fiyat-Tüketim Eğrisi negatif
eğimlidir.
D) Talebin fiyat esnekliği sıfırdan küçükse, Fiyat-Tüketim Eğrisi pozitif
eğimlidir.
E) Talebin fiyat esnekliği birden büyükse, Fiyat-Tüketim Eğrisi negatif
eğimlidir.
Çözüm: Talebin Fiyat Esnekliği ve Fiyat-Tüketim Eğrisi arasındaki ilişki tablo

yardımıyla gösterilmiştir. Cevap, E seçeneğidir.
245
Talebin Fiyat Esnekliği ve Flyat-Tüketim Eğrisi Arasındaki İlişki

✓ Talebin fiyat esnekliği sıfır ise, Fiyat-Tüketim Eğrisi miktar eksenine
dik bir doğrudur.
/ Talebin fiyat esnekliği bire eşitse, Fiyat-Tüketim Eğrisi miktar ekse-
nine paralel bir doğrudur.
/ Talebin fiyat esnekliği birden küçükse, Fiyat-Tüketim Eğrisi pozitif
eğimlidir.
/ Talebin fiyat esnekliği birden büyükse, Fiyat-Tüketim Eğrisi negatif
eğimlidir.
✓ Talebin fiyat esnekliği sonsuza eşitse, Fiyat-Tüketim Eğrisi oluşmaz.
359. Oyuncak araba üretmenin toplam maliyet fonksiyonu TC " 90 + 2Q +

2Q2 İse, sabit maliyet eğrisi aşağıdakiierden hangisine eşittir?
A) 90 B) 90 + 2Q C) 2Q + 2Q 2
D) 90 + 2 + Q E )Q + 2Q
Çözüm:
T C -T F C + TVC
TC = 90 + 2Q + 2Q 2
TVC = 2Q + 2Q2
TFC = 90
360. I. İkame etkisi

II. Gelir etkisi
III. Ürün etkisi
IV. Zaman etkisi
Yukandakllerden hangisi yada hangilerinden dolayı talep eğrisi azalan
bir eğime sahiptir?
A) Yalnız 1 B) Yalnız II C) I ve II
D) I, II ve III E) I, U ve IV
Çözüm: Talep eğrisinin negatif eğime sahip olmasının nedeni talep kanunudur.
Talep kanunu, diğer değişkenler sabitken yüksek fiyat düzeylerinde talep edilen
M ikro iktisat
mal ve hizmet miktarının düşük olacağını; düşük fiyat düzeylerinde ise tüketi-
cilerin satın almak isteyeceği mal ve hizmet miktarının yüksek olacağını ifade
etmektedir. Talep kanunu çerçevesinde yüksek fiyat düzeyinde talep edilen mik-
tarın az olması, düşük fiyat düzeylerinde talep edilen miktarın yüksek olması
' ikame ve gelir etkisine bağlıdır.
İkame etkisi, diğer değişkenler sabitken bir malın fiyatı yükseldiği zaman diğer
malların fiyatına kıyasla bu malın fiyatında bir yükselme meydana gelir. Bu du-
rumda fiyatı yükselen malın talebinde bir azalma olacaktır. Çünkü diğer malla-
ra göre, pahalı hale gelmiştir. Bu durum ikame etkisi olarak bilinmektedir. Diğer
taraftan bir malın fiyatında bir düşme olduğu zaman diğer malların fiyatına kı-
yasla bu malda bir ucuzlama meydana gelir. Bu durumda fiyatı düşen malın ta-
lebinde bir artış olacaktır. Bunun nedeni, ikame etkisidir.
Gelir etkisi ise, diğer değişkenler sabitken, bir malın fiyatında bir artış meydana
geldiği zaman gelir sabit kaldığı için, aynı gelir düzeyi ile alınabilecek mal mik-
tarında bir azalma olur. Diğer taraftan, diğer değişkenler sabitken, bir malın fi-
yatında bir azalma meydana geldiği zaman gelirin sabit olduğu durumda aynı ge-
lir düzeyi ile alınabilecek mal miktarında bir artış olur. Bu durum, gelir etkisi
olarak adlandırılmaktadır.
361. Aşağıdakllerdcn hangisi Oje ve aseton malları için talebin çapraz fiyat
esnekliği değeri göstermektedir?
A) Sıfır B) Bire eşittir C) Sıfrile bir arası
D) Pozitif E) Negatif
Çözüm: Bir malın fiyatında meydana gelen değişmenin diğer malın miktarında
meydana getirdiği değişmeye talebin çapraz fiyat esnekliği denilmektedir. Ta-
mamlayıcı mallar, bir malın kullanımının, diğer bir mala bağlı olduğu mallardır.
Oje ve Aseton tamamlayıcı mallardır. Aseton olmaksızın oje kullanmak mümkün
değildir. Doğal olarak oje fiyatında meyda gelen bir artış, aseton talebinin azal-
ması ile sonuçlacaktır. Tersine oje fiyatlarının düşmesi, aseton talebinin artması-
na neden olacaktır. Bu durumda tamamlayıcı malların talebin çapraz fiyat esnek-
liği negatif olmaktadır. İkame mallar için talebin çapraz fiyat esnekliği, pozitif-
dir. Çünkü ikame mallar, rakip mallardır. Birinin fiyatında meydana gelen artış,
diğer malm talebinde bir artış olmasına neden olur.
247
362. Bir toplum da yalnızca İki mal üretildiği varsayımı altında fiyatlar ve
gelirde meydana gelecek iki katlık artış durumunda, bütçe doğrusun-
daki değişme ile İlgili olarak ajağıdakllerden hangisi doğrudur?
A) Bütçe doğrusu daha yatay bir hal alır .
B) Bütçe doğrusu daha dikey bir hal alır
C) Bütçe doğrusunda bir değişme olmaz
D) Bütçe doğrusunun eğimi artar
E) Bütçe doğrusunun eğimi azalır
Çözüm: Fiyatların iki katına çıkması, bütçe doğrusunun paralel olarak sola kay-
masın^ neden olur. Diğer taraftan gelirin iki katına çıkması, bütçe doğrusunun
paralel olarak sağa kaymasına neden olur. Hem fiyatlarda hem de gelirde iki kat-
lık bir artış yaşandığına göre, bütçe doğrusunda bir değişme olmaz. Aynı zaman-
da bütçe doğrusunun eğimi değişmez. Çünkü fiyat artışından dolayı meydana
gelecek sola kayış, gelir artışından dolayı meydana gelecek sağa kayışa eşit ola-
caktır.
363. Talep denkleminin P “ 19-3Q ve arz denkleminin P =4+2Q olarak ve-

rildiği bir durum için denge miktarı kaçtır? (P: Fiyat« Q: Miktar)
A) 2 B) 3 C) 6 D) 10 H) 1
Çözüm: 19 - 3Q = 4 + 2Q
19 - 4 = 3Q + 2Q
15 = 5Q
Q 3
364. İçsel ekonomilerin sözkonusu olduğu durum için agağıdakilerden han-

gisi doğrudur7
A) Kısa dönem toplam maliyetler azalır
B) Kısa dönem ortalama maliyetler azalır
C) Uzun dönem ortalama maliyetler azalır
D) Uzun dönem ortalama maliyetler artar
E) Uzun dönem toplam maliyetler azalır
248
Mikro iktisat
Çözüm: ölçek (içsel) ekonomileri firmanın üretim kapasitesinin büyümesi so-

nucunda sağladığı maliyet avantajları yada dezavantajlarıdır. Üretim ölçeğinde
meydana gelen artıştan dolayı firmanın sağladığı tasarruflar ve maliyet avantaj-
lan, pozitif ölçek ekonomileridir. Pozitif ölçek ekonomileri uzun dönem ortala-
ma maliyet eğrisinin düşmesine neden olur.
Negatif ölçek ekonomileri ise, aşın uzmanlaşmanın doğurduğu iş tatminsizliği,
yönetimin etkinsizliği ve monotonluk gibi nedenlerden dolayı ortaya çıkan ma-
liyet artıştandır. Negatif ölçek ekonomileri, uzun dönem ortalama maliyet eğri-
sinin artmasına neden olacaktır.
Ölçek ekonomilerinin sonuçlarının ortaya çıkabilmesi, firmanın ölçeğinin bü-
yümesine bağlıdır. Firmanın ölçeği ise, ancak uzun dönemde büyüyebilir. Bu
yüzden ölçek ekonomileri Uzun Dönem Ortalama Malivet Eğrileri (LRATC)
üzerinde etkilidir. Dışsal ekonomiler ise, firmanın ölçeğinden bağımsız olarak
içinde bulunduğu endüstriden kaynaklanan maliyet avantajları yada dezavan-
tajlı olduğu için hem kısa hem de uzun dönem malivet eğrileri üzerinde etkili-
dir. ■
Uzun dönem ortalama maliyet eğrisinin şekli aşağıdaki verilmektedir. Görüldü-
ğü gibi kısa dönemlerin toplamından oluşmaktadır ve zarf biçimindedir. Bu yüz-
den uzun dönem ortalama maliyet eğrisine Zarf Eğrisi de denilmektedir.
365. Aşağıdakllcrden hangisi birim esnek talebin esneklik değerini ifade et-
mektedir?
A) e = 0 B) e = oo C) 0<e<l D) e > 1 E )e a I
Çöziim: Birim esnek talebin esnekliği, bire eşittir.

249
366. Tfikettd denge noktası belirlenirken bütçe sınırları çerçevesinde en dış-

taki kayıtsızlık eğrisinin seçilmesinin nedeni aşagıdakllerden hangisidir?
A) Marjinal dönüşüm oram B) İkame etkisi
C) Aralan marjinal fayda ilkesi D) Azalan verimler yasası
E) Çoğun aza tercih edilmesi
Çözüm: Tüketici denge noktası belirlenirken bütçe sınırları dahilinde en dıştaki

kayıtsızlık eğrisinin seçilmesinin nedeni, en dıştaki kayıtsızlık eğrisinin en yük-
sek faydayı sağlamasıdır. İktisadi insan akılcı olduğu için, doyumsuzluk varsayı-
mı gereği çoğu aza tercih edecektir. Bu durumu şekil yardımıyla da açıklamak
mümkündür. Şekil en yüksek faydayı sağlayan kayıtsızlık eğrisi, İ3, kayıtsızlık
eğrisidir. Ancak mevcut bütçeyle i3 kayıtsızlık eğrisini ulaşmak mümkün değil-
dir. i2, kayıtsızlık eğrisi ise, bütçe doğrusuna teğet olduğu için mevcut bütçele
ulaşılabilecek en yüksek fayda düzeyini göstermektedir. Tüketici dengesi, A
noktasında sağlanmaktadır.
367.Geni} bir üretim aralığında ölçeğe göre sabit getiriye sahip bir firma-
nın, azun dönem ortalama maliyetleri bu aralıkta nasıl değişir?
A) önce minimum bir değere kadar azalır, sonra yatay eksene paralel de-
vam eder, sonra artar.
C) Sabit kalır.
D) Azalır,
E) Sürekli olarak artar.
Çözüm: Ayrıntılı bilgi İçin 15. sorunun çözümüne bakınız.

250
M ikro İktisat
368. Arz eğrisinin esnekliğinin sonsuz olması durumunda vergi yükünün

dağılımı aşağıdakllerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
A) Verginin tamamını tüketici 5der.
Çözüm: Esneklik düzeyi arttıkça verginin yansıtılma oranı artmaktadır. Esnek-

lik sonsuz olduğu için verginin tamamı tüketiciye yansıtılmakta, üretici hiç ver-
gi ödememektedir
369. Fiyatın marjinal maliyete eşit olduğu noktada üretim yapan tekelci bir
firmayla ilgili aşağıdaki İfadelerden hangisi doğrudur?
A) Tekelci firma, kârını maksimize etmektedir.
B) Tekelci firma, gelirini maksimize etmektedir.
C) Tekelci firma normal kâr elde etmektedir.
D) Tekelci firma, kârını maksimize edebilmek için üretimini azaltmalıdır.
E) Tekelci firma, kârını maksimize edebilmek için üretimini artırmalıdır.
Çözüm: Tekelci firmanın ürettiği malın fiyatı marjinal maliyetine eşitse, üretim
düzeyi kâr maksimizasyonunu sağlayan üretim düzeyinden daha fazladır. Kâr
maksimizasyonunu gerçekleştirmek isteyen firmanın üretimini düşürmesi ge-
rekmektedir. Bu durumu şekil yardımıyla görmek mümkündür:
P
Kâr maksimizasyonu MR=MC eşitliğinin sağlandığı A noktasında gerçekleş-

mektedir. Kâr maksimizasyonunu sağlayan denge üretim düzeyi Q0, denge fiyat
251
C eteris Paribus: ik tisat S o ru la n
düzeyi P0’cır. Malın fiyatının P, olduğunu varsayalım. P[ fiyat düzeyi, malın ay-
nı zamanda o noktada marjinal maliyetine eşittir. Şekilde B noktası bu durumu
göstermektedir. 8 noktası kâr maksimizasyomı koşulunu karşılamamaktadır. Kâr
maksimizasyonumı amaçlayan firmanın denge üretim düzeyini Q0’a kadar kıs-
ması gerekir. Üretimin azalması ile birlikte fiyatta P0'a çıkacaktır.
370. Firmanın ürettiği çıktı miktarı arttıkça ortalama değişken maliyeti

azalıyorsa firmanın maliyetleri iie ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi
doğrudur?
A) Ortalama sabit maliyet sabittir.
B) Ortalama toplam maliyet önce azalır sonra artar.
C) Marjinal maliyet azalır.
D) Marjinal maliyet, ortalama değişken maliyetten daha büyüktür.
E) Marjinal maliyet, ortalama değişken ve ortalama toplam maliyetten kü-
çüktür.
Çözüm: Şekilde görüldüğü gibi A noktasına kadar ortalama değişken maliyet

azalmakla, A noktasından sonra artmaya başlamaktadır. Şekilde ortalama değiş-
ken maliyetin azaldığı bölge I. Kısım, ortalama değişken maliyetin arttığı bölge
II. Kısım olarak ifade edilmiştir.
A FC , AVC.
AC, M C MC
1. Kısım II. ICııım / AC
/ /✓ A V C
A
öc* i.-..
---------- .A F C
0 Q
ch
Buna göre I. Kısımda,

•/ Ortalama maliyet azalmaktadır.
✓ Ortalama değişken maliyet azalmaktadır. .
/ Marjinal maliyet önce azalmakta sonra artmaktadır.
«> '• ! : *T
/ Marjinal maliyet ortalama değişken maliyet ve ortalama maliyetten küçüktür.
/ Ortalama sabit maliyet azalmaktadır.
252
M ikro İktisat
371. Tekelci rekabet piyasalarında uzun dönemde tüketicilerin ödediği fi-

yatla İlgili aşağıdaki İfadelerden hangisi doğrudur?
A) En düşük ortalama toplam maliyetten daha düşüktür.
B) En düşük ortalama toplam maliyetten daha yüksektir.
C) En düşük ortalama toplam maliyette eşittir.
D) Ortalama gelirden yüksektir.
Çözüm: Tekelci rekabetçi bir firma kısa dönemde iktisadi kâr elde edebilir. Fir-
manın ortalama maliyet eğrisi, talep eğrisinin altında ise, tekelci rekabetçi firma
için iktisadi kâr söz konusudur.
Uzun dönemde ise, yeni firmaların piyasaya girmesi ile arzda artış meydana ge-
lir, Fiyatlar ortalama maliyete eşit oluncaya (P=AC) kadar düşer. Tekelci reka-
betçi firmanın uzun dönem dengesinde A R -P-A C ilişkisi söz konusudur. Uzun
dönemde fiyat ortalama maliyete eşit olduğu için iktisadi kâr ortadan kalkar. Bu-
nunla birlikte firmanın denge üretim düzeyi tam kapasite üretim düzeyinin so-
lundadır. Şekilde A noktası bu durumu göstermektedir. Yani, uzun dönem den-
gesinde tekelci rekabetçi firma aşırı kâr elde etmemekte; ancak üretim düzeyi
ortalama maliyetin minimum olduğu tam kapasite üretim düzeyinin solunda bir
noktada olduğu için atıl kapasite ile çalışmaktadır. Bu yüzden üretilen mala tü-
keticilerin ödedikleri fiyat P, ’dir. Diğer taraftan firma ortalama maliyetin mimi-
num olduğu noktaya kadar üretimine devam etmiş olsaydı (şekilde B noktası)
üretilen mala tüketiciler P2 gibi daha düşük bir fiyat ödeyeceklerdi.
253
372. Uzun dönemde, tekelci bir firmanın kflnıu maksimize ettiği üretim dü-
zeyi ile İlgili olarak aşagıdakJUerden hangisi doğrudur?
A) P *=MR ” AR= MC < AC B) AR-P > AC > MC *= MR
C) AR =■P « M R = MC > AC D) A R - P = AC > MC ~ M R
E) AR ** MR “ MC “ AC ■>P
Çözüm: Tekel piyasasında faaliyet gösteren bir firma, piyasaya yeni firmaların
girişi engellendiği için hem kısa dönemde, hem de uzun dönemde aşın kâr et-
mektedir. Denge koşulu, marjinal gelirin marjinal maliyete eşit olduğu noktadır.
Fiyat tam rekabet piyasasının tersine, tekel piyasasında marjinal gelirden bü-
yüktür. Çünkü tekelci bir firmanın ürününe olan talep azalan eğime sahiptir. Te-
kelci bir firmanın hem kısa, hem de uzun dönem dengesinde ARmP > A C > M C
- MR ilişkisi söz konusudur. Bu durum şekil incelendiğinde daha iyi anlaşıla-
caktır. Şekilde A noktası, firmanın denge noktasını göstermektedir.
/ A noktasının fiyat eksenine izdüşümü alınırsa, marjinal gelir ve marjinal ma-
liyet değerleri bulunacaktır. PMC, MR> A noktasına tekabül eden marjinal ma-
liyet ve marjinal gelir değerini vermektedir.
✓ B noktasının fiyat eksenine izdüşümü alınarak, ortalama maliyet değeri bu-
vermektedir.
lir değeri bulunur. P t, denge üretim düzeyine tekabül eden ortalama gelir ve
/ Bu durumda: A R -P > A C > MC - MR ilişkisi söz konusudur.
p mc - m r - ........=*“- * 4 ""A R -D
0l----------_ ----- --------------------¡-Q

1 n MR
T c k c lc i İç in K ıs a D ö n e m D e n g e s i
254
Mikro İktisat
373. Kısa dönemde, normu! kârla çalışan tam rekabetçi bir firmanın üreti-
mini gerçekleştirdiği noktada, ortalama toplam maliyet eğrisinin şekli
ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
. A) Pozitif eğimlidir.
B) Negatif eğimlidir.
C) Ortalama toplam maliyet eğrisinin eğimi, marjinal gelir eğrisinin eğimi-
ne eşittir.
D) Ortalama toplam maliyet eğrisinin eğimi, marjinal gelir eğrisinin eği-
minden küçüktür.
E) Ortalama toplam maliyet eğrisinin eğimi, man inal gelir eğrisinin eği-
minden büyüktür.
Çözüm: KSr maksimizasyonu koşulu MR=MC’nin sağlandığı noktada, AR = P

=■MR = MC = AC eşitliği söz konusu olacaktır. Şekil incelendiğinde kür maksi-
mizasyonun sağlandığı Eg denge düzeyinin, ortalama maliyetin minimum oldu-
ğu noktada olduğu görülecektir. Ortalama toplam maliyet eğrisinin minimum
noktasında, firma tam kapasite ile çalışmaktadır. E0 noktasında talep eğrisi (mar-
jinal gelir ya da ortalama gelir eğrisi), ortalama toplam maliyet eğrisine teğettir.
Talep eğrisinin eğimi sıfıra eşit olduğu için, E0 noktasında ortalama toplam ma-
liyet eğrisinin eğimi de sıfıra eşittir.
P M C'
Not: Doğrunun üzerindeki her noktada eğim aynıyken, eğrinin üzerindeki her
noktada eğim farklıdır. Eğri üzerinde eğimin bulunmak istendiği noktaya çizile-
cek teğetin eğimi, eğrinin eğimine eşittir.
374.X malı miktarının yatay eksende Y malı miktarının dikey eksende gös-
terildiği bir durumda, gellr-tüketlm eğrisi pozitif eğimli ve yatay ekse-
ne doğru bttktilüyorsa, X inalına alt talebin gelir esnekliği değeri kaç-
tır?
A )-2 B) -1 C )0 D) 0,5 E) 1,2
255
Çözüm: Gelir tüketim eğrisi değişik gelir düzeyleri için oluşan denge noktaları-
diği bir durumda geiir tüketim eğrisi pozitif eğimli ve yatay eksene doğru bükü-
lüyorsa, gelir artışı karşısında X malının talebinde daha büyük bir artış meyda-
na gelir. Yani, X malına ait talebin gelir esnekliği, birden‘büyüktür. Bu durumu
Y malı
375. Bir tüketicinin bütün gelirini iki mala harcadığını vc mallardan biri
için pozitif gelir etkisinin negatif İkame etkisinden büyük olduğunu
varsayalım. Mallardan birinin fiyatının artması durumunda fiyatı ar-
O tan mala İlişkin tüketici talebini sırasıyla ikame ve gelir etkisine bağlı
olarak nasıl değiştirir? .
İkame Etkisi GelİLEtkİıi
A) Azalır Artar
B) Aıtar Azalır
C) Azalır Azalır
D) Azalır Belirsiz
E) Belirsiz Azalır
Çözüm: Pozitif gelir etkisi, negatif ikame etkisinden büyük olan mallar, giffen
mallardır. Yani, mallardan birisi Giffen malıdır. Bu durumda diğer mal, normal
maldır. Çünkü gelir - tüketim eğrisi elde edilirken en az mallardan birisinin nor-
mal mal olması gerekir.
/ ikame etkisi, hem normal mal, hem de düşük ve giffen mallar için negatiftir.
Yani, ikame etkisi daima negatiftir. Malın fiyatında meydana gelen artış, ne-
gatif ikame etkisinden dolayı talep edilen miktarının azalmasına neden olur.
256
M ikro İktisat
✓ Gelir etkisi, düşük ve giffen mallar için pozitif normal mallar için negatiftir.
Malın fiyatında meydana gelen artış, düşük ve Giffen mallar için pozitif ge-
lir etkisinden dolayı talep edilen miktarının artmasına; normal mallar için ne-
gatif gelir etkisinden dolayı talep edilen miktarın azalmasına neden olur.
/ Fiyatı artan malın soruda hangi mal olduğu verilmemiştir. Bu durumda iki se-
çenek söz konusudur.
i) Fiyatı artan mal, normal mal ise, tüketicinin talebi hem ikame etkisinden,
hem de gelir etkisinden dolayı azalır.
ii) Fiyatı artan mal, Giffen malı ise, tüketicinin talebi ikame etkisinden dola-
yı azalır, gelir etkisinden dolayı artar. Dolayısıyla ikame etkisinden dolayı her
iki mal için de tüketici talebi azalırken, gelir etkisinden dolayı ortaya çıkacak
etki malın belirsiz olmasından dolayı belirsizdir.
376. Bir mala ilişkin bireysel talep eğrisini elde etmek için aşağıdaki eğrile-
rin hangisinden yararlanılır?
A) Genişleme Yolu B) Fiyat-tüketim eğrisi
C) Gelir-ikame eğrisi D) Gelir-tüketim eğrisi
E) Engel eğrisi
Çözüm; Bireysel talep eğrisi, fiyat-tüketim eğrisinden, Engel eğrisi ise, gelir-tü-
ketim eğrisinden türetilmektedir. Fiyat-tüketim eğrisi vasıtasıyla bireysel talep
eğrisinin elde edilişini şekil yardımıyla görmek mümkündür. Şekilde X malının
fiyatının düşmesi sonucunda oluşan denge noktaları yardımıyla elde edilen fi-
yat-tüketim eğrisinden bireysel talep eğrisi türetilmiştir.
Y m ili
257
377. Kısa dönemde, aşırı kârla çalışan tam rekabetçi btr firma İle zarar
eden tam rekabetçi bir firmanın üretimini gerçekleştirdiği nokta kar-
şılaştırıldığında aşağıdakllerden hangisi söz konusudur?
A) Her iki firma da aşın kapasite ile çalışmaktadır. .
B) Zarar eden firma aşırı kapasite ile çalışırken, aşırı kâr eden firma eksik
C) Zarar eden firma için ortalama maliyet eğrisi negatif eğimliyken, aşırı
kâr eden firma için pozitif eğimlidir.
D) Aşın kâr eden firma için mahıı fiyatı, marjinal gelirden büyükken, za-
rar eden firma için küçüktür.
E) Her iki firma için de denge düzeyinde marjinal maliyet en düşük düze-
yindedir.
Çözüm: Kâr maksimizasyonu koşulu MR ” MC’dir.

✓ Kısa dönemde, aşırı kârla çalışan tam rekabetçi firma için MR=MC’nin sağ-
landığı noktada AR = P = MR = MC > AC eşitliği söz konusu olacaktır.
✓ Kısa dönemde, zarar eden tam rekabetçi firma için MR=MC’nin sağlandığı
noktada AR = P *■MR “ MC < AC eşitliği söz konusu olacaktır.
/ Zarar eden firma eksik kapasite ile çalışırken, aşın kâr eden firma aşırı kapa-
site ile çalışmaktadır.
✓ Zarar oden firma için denge noktasında ortalama maliyet eğrisi negatif eğim-
liyken, aşın kâr eden firma için pozitif eğimlidir.
p Eksik kapasite
' MC
Toplam K ir MC
u Tam kapasite
P -A R -M R -D P -A R -M R = D
A şırı kapasite
T am kapasite
Q
Tam rekabetçi firm a n ın aşırı k î r durum u T am rekabetçi firm an ın zarar durum u
258
M ik ro İktisat
378. Dikey eksende talep edilen miktarın, yatay eksende gelir düzeyinin yer
aldığı b ir zorunla m ala ait Engel eğrisinin şekli nasıldır?
A) Eğimi sıfır olan bir eğridir. .
C) Engel eğrisine çizilen teğet, dikey ekseni kesecektir.
mal için ifade edilir. Engel Eğrisi, Gelir-Tüketim eğrileri aracılığıyla türetiimek-
dir. Zorunlu mallar için talebin gelir esnekliği sıfırdan büyük, birden küçüktür.
D
Z o ru n lu Mal İçin Engel Eğrisi

(0<eg<l)
Şekilde görüldüğü gibi, gelir düzeyinde meydana gelen artışa paralel olarak
talep edilen mal miktarında daha düşük bir artış meydana gelmektedir. Bu du-
rumda Engel eğrisi pozitif eğimli ve gelirin yer aldığı yatay eksene doğru kıvrıl-
maktadır. Yani, zorunlu mallar için Engel eğrisine çizilen teğet, dikey ekseni ke-
secektir.
379. AşağıdakiSerden hangisi m arjinal teknik ikame oranının azalan b ir se-

yir İzlemesinin nedenidir?
B) Kayıtsızlık eğrilerinin orijini dışbükey olması
E) Gelir-ikame etkisi
259
Çözüm: Marjinal teknik ikame oranı, eş ürün eğrisi üzerinde, faktörlerden bi-
risinin kullanımı artırıldığında üretim miktarını sabit tutmak için diğer faktörün
kullanımının ne kadar azaltılması gerektiğini ifade eden orandır. Eş ürün eğrile-
rinin orijine dışbükey olmasının nedeni, azalan maıjinal teknik ikame oranı; aza-
lan marjinal teknik ikame oranının nedeni ise, azalan verimler yasasıdır. Çünkü,
bir faktörün kullanılan miktarı azaltıldıkça aynı üretim miktarını devam ettirebil-
mek için diğer faktörün kullanılan miktarı arttırılacaktır. Kullanımı arttırılan fak-
törün verimliliği, artan kullanımına bağlı olarak azalacak; diğer taraftan kullanı-
mı azaltılan faktörün verimliliği, azalan kullanımına bağlı olarak artacaktır. Bu
yüzden her seferinde kullanımı arttırılan girdiyi bir birim daha fazla arttırmak
için vazgeçilen diğer girdi miktarı azaltılacaktır. Şekilde bir birim daha fazla L
girdisi kullanmak amacıyla (A noktasından D noktasına geçildikçe) aynı üretim
düzeyinde kalabilmek için K girdisinden vazgeçilen miktar her seferinde azal-
mıştır. A noktasından B noktasına geçildiğinde kullanılan K girdisinin kullanımı
fazla, verimliliği düşük olduğu için 1 birim daha fazla L girdisi kullanabilmek
için 4 birim K girdisinden vazgeçilmiştir. B noktasından C noktasına geçildiğin-
de bu oran 2 ’ye, C noktasından D noktasına geçildiğinde l ’e düşmüştür.
K
MTlO = - M , = ___ YgKe?İ!«L....
AL Yerine konulan
MTİOb= İ = - 4
MTlOc = i = - 2
m tio d = y = - i
/ Eş ürün eğrilerinin orijine dışbükey olmasının nedeni, azalan marjinal teknik

ikame oranı; azalan marjinal teknik ikame oranının nedeni ise, azalan verim-
ler yasasıdır.
/ Farksızlık eğrilerinin orijine dışbükey olmasının nedeni, azalan marjinal ika-
me oranı; azalan marjinal ikame oranının nedeni ise, azalan marjinal fayda
yasasıdır.
260
Mikro iktisat
380. Rekabetçi bir firmanın toplam maliyet fonksiyonun TC - 8 + 0,2Q1 ol-

duğu durumda malın piyasa fiyatı 6 ise, firmanın toplam geliri kaçtır?
A) 6 B) 15 C) 36 D) 66 E) 90
ÇözUm: TR = P.Q olduğu göz önüne alınırsa, Öncelikle denge üretim miktarının
bulunması gerekir. Denge şartı MR = MC dir. TC’nin türevini almak suretiyle
MC’yi bulmak mümkündür. Diğer taraftan, tam rekabetçi bir firma için
MR=AR=P durumu hatırlandığında MR’nin malın fiyatına eşit olduğu görüle-
cektir.
TC = 8 +0,2Q2 ise MC = 0,4Q’dır.
MR = MC
6-=0,4(2
Q = 15’dir. Denge üretim miktarı ile piyasa fiyatı çarpıldığında toplam gelir bu-
lunacaktır.
TR=P,Q iseTR = 6 . 15 = 90
381. Üretim imkanları eğrisinin orijine göre dışbükey olmasının nedeni aşa-
ğıdakilerden hangisidir?
A) Artan maıjmal dönüşüm oranı ve artan fırsat maliyeti
B) Azalan marjinal dönüşüm oram ve azalan firsat maliyeti
D) Azalan marjinal dönüşüm oram ve artan fırsat maliyeti
Çözüm: Marjinal dönüşüm oram, bir malm üretimi arttırıldığında aym üretim
imkanları eğrisi üzerinde kalabilmek için diğer malm üretim miktarının ne kadar
azaltılacağım gösteren orandır. Şu şekilde ifade edilir.
Marjinal dönüşüm oranı = - AY m ah ------- Vazgeçilen

AX malı Yerine konulan
/ Üretim olanakları eğrisi orijine içbükey ise, artan marjinal dönüşüm oram ve
✓ Üretim olanakları eğrisi orijine dışbükey ise, azalan marjinal dönüşüm oranı
261
/ Üretim olanakları doğrusal ise, sabit marjinal dönüşüm oranı ve sabit fırsat
Cevap, B seçeneğidir..
382. Bir malın fiyatı arttıkça arz edilen miktarının artmasına, fiyatı azal-
dıkça arz edilen miktarının azalmasına ne ad verilir?
A) Değer Paradoksu B) Azalan verimler kanunu
C) Talep kanunu D) Azalan marjinal fayda kanunu
G) Arz kanunu
Çözüm: Diğer şeyler sabitken, bir malın fiyatı arttıkça arz edilen miktarının art-
masına,'fiyatı azaldıkça arz edilen miktarının azalmasına arz kanunu denir.
383. Tekelci rekabet piyasasına yeni firmaların piyasaya girmesi İle birlikte
piyasa talep eğrisinde nasıl bir değişme meydana gelir?
A) Sağa kayar. B) Sola kayar.
B) Değişmez.
Çözüm: Piyasa talep eğrisi, bireysel talep eğrilerinin yatay toplamıdır. Piyasada-
ki satıcı sayısı çoğaldıkça talep eğrisi yataylaşmakta; azaldıkça talep eğrisi nis-
peten dikleşmektedir. Tekelci rekabet piyasasına yeni firmaların girmesi ile bir-
likte piyasa talep eğrisi nispeten daha yatay hale gelir.
384. Malın fiyatındaki bir artmanın ortaya çıkaracağı İkame etkisi ile İlgili
q aşağıdaki İfadelerden hangisi doğrudur?
° A) Malm tüketilen miktarında bazen bir azalışa neden olur.
B) Sadece düşük mal olması durumunda malın tüketilen miktarında bir
azalışa neden olur.
neden olur.
D) Sadece normal mal olması durumunda malın tüketilen miktarında bir
■ azalışa neden olur.
E) Fiyatta bir artma olduğunda daima gelir etkisiyle aynı yönde bir etki
meydana gelir.
262
M ikro iktisat
Çözüm: Ayrıntılı çözüm için, normal, düşük ve giffen mal için gelir ve ikame
etkisi arasındaki ilişkiyi gösteren 115. sorunun çözümündeki tabloya mutlaka
bakınız. Cevap, C seçeneğidir.
385. X ve Y m allarının tam ikame olduğu durum da tüketici dengesiyle ilgi-

li aşağıdaki İfadelerden hangisi doğrudur? (Dikey eksende Y malı, yatay
eksende X malı yer almaktadır.)
A) Her iki mal eşit miktarda tüketilir.
B) Mallardan birisi diğerine göre daha fazla tüketilir.
C) Sadece fiyatı daha düşük olan mal tüketilir.
D) Malların tüketim miktarı, fiyat düzeyinden bağımsızdır.
şur.
Çözüm: X ve Y malların tam ikame olduğu durumda kayıtsızlık eğrileri negatif
eğimli ve düz çizgi biçimindedir. Bu durumda özel bir durum olan köşe denge-
sine gidilir. Mallar arasında tam ikamenin söz konusu olduğu bu durumda tüke-
tici tüm gelirini daha ucuz olan mala harcayarak dengeye gelir. Şekilde U2 kayıt-
sızlık eğrisi ile KL bütçe doğrusunun kesiştiği D noktası bu durumu göstermek-
tedir. Şekilde sadece Y malının tüketilmesi, Y malının fiyatının X malının fiya-
tına göre daha düşük olduğu anlamına gelmektedir.
Y malı
X malı Cevap, C seçeneğidir.
386. Kasabada yaşayan ve öğrencilerini yakından tanıyan bir dans öğretmeni,

her bir öğrenciye farklı fiyat uygulamaktadır.
öğretm enin bu uygulamasına ne ad verilir?
A) Mark up fiyatlama
B) Marjinal maliyet fiyatlandırması
C) Birinci derece (tam) fiyat farklılaştırması
D) İkinci derece fiyat farklılaştırması
E) Üçüncü derece fiyat farklılaştırması
263
Çözüm: Fiyat farklılaştırması üçe aynlır

/ Birinci derece flvat farklılaştırması Monopolcü (tam fiyat farklılaştırması)
tüketici rantının tümünü alır. Monopolcü fiyat farklılaştırmasını yaparken tü
keticilerin satın alma güçlerini ve tercihlerini göz önünde bulundurarak her
bir tüketiciye farklı fiyat uygulamasına gitmektedir. Hastalarını yakından ta
nıyan ve her bir hastanın verebileceği en yüksek ücreti isteyen bir köy dokto
ru bu duruma örnek olarak gösterilebilir. Buna göre doktor her bir hastasın
dan ödemeye razı olacağı en yüksek muayene ücretini isteyerek tüketici ran
tının tamamını elde eder.
/ İkinci derece flvat farklılaştırması (Miktarlar arası farklılaştırma) Monopol
cü, tüketici rantının bir kısmını alamaz. Elektrik, su, telefon gibi devlet mo
nopollerinde ürünün kullanım miktarına (belirli bir ton ya da k/w saatten son
ra farklı fiyat uygulanması), kulanım zamanlarına ce kullanım alanlarına gö
re ev ve işyeri aynmı yaparak farklı fiyat uygulanması bu duruma örnek ola
rak gösterilebilir.
✓ Üçüncü derece flvat farklılaştırması Bazı monopolcülerin üretimine farklı
talep esnekliklerine ait gruplardan talep gelebilir, Bu durumda monopolcü pi
yasaları ayırır ve malın bir kısmını talep esnekliği düşük olan piyasada yük
sek fiyattan, kalan kısmını da talep esnekli|i nispeten büyük olan piyasada
düşük fiyattan pazarlayarak toplam kârını maksimize eder. Bu duruma örnek
olarak bir futbol maçında, kadın seyircilere daha düşük fiyatla bilet satılma
sı gösterilebilir. Monopolcü, kadın seyircilerin futbol talebinin fiyat esnekli
ği yüksek olduğu için daha düşük fiyat uygulamasına giderek toplam kârını
maksimize edebilir. Benzer olarak öğrencilerini gelirlerine göre zengin ve fa
kir olarak iki gruba ayırıp, zengin öğrencilerden daha yüksek, fakir öğrenci
lerden ise, daha düşük ücret talep eden dans öğretmeni bu duruma örnek gös
terilebilir. Öğretmen, öğrencilerini talebin esnekliğine göre iki gruba ayırmış
tır. Zenginler için dans dersi alma talebinin fiyat esnekliği düşük olduğu için
öğretmen daha yüksek ücret talep edecektir. Tersine, fakirler için talebin fi
yat esnekliği yüksek olduğu için daha düşük ücret talep edecektir.
387.Girfcn bir ma İm gelir etkisi nasıldır?

A) Pozitiftir. B) Sıfırdır.
C) Negatiftir. D) Sonsuzdur,
E) Pozitif, sıfır veya negatif olabilir.
264
Mikro iktisat
Çözüm:
tkam e Etki»! (1) Cellr Etktıi (Z) Toplam Etki
Normal Mal Negatif Negatif ( l) + ( l ) - Negatif
DOfOk M il Negatif Pozitif ( l) > ( î) - N » g « d f
İkame M *l Negatif Pozitif (1) < (2) “ Pozitif
388. Tam rekabetçi bir firmanın kârıyla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi
doğrudur?
A) Toplam gelir, açık maliyetlerden büyükse, iktisadi kâr söz konusudur.
B) Toplam gelir, açık maliyetlere eşitse normal kâr söz konusudur.
C) Toplam gelir, toplam maliyetlere eşitse iktisadi kâr sıfırdır.
D) Toplam gelir, örtük maliyetlerden büyükse iktisadi kâr söz konusudur.
E) Toplam gelir, örtük maliyetlere eşitse muhasebe kân söz konusudur.
ÇSzüm:
Normal kâr = Toplam gelir - (Açık+Örtük maliyetler) *=■0
Ekonomik kâr = Toplam gelir - (Açık+Örtük maliyetler) > 0
Muhasebe kârı ■
=Toplam gelir - Açık Maliyetler
Toplam gelir, toplam maliyetlere eşitse iktisadi kâr sıfırdır.
389. Normal mal İle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

A) Gelir etkisi ile ikame etkisinin yönleri aynıdır.
B) Gelir esnekliği negatif işaretlidir.
C) Pozitif gelir etkisi, negatif ikame etkisinden büyüktür.
D) Pozitif gelir etkisi, negatif ikame etkisinden küçüktür.
E) Engel eğrisi negatif eğimlidir.
Çözüm:
Normal mallar, gelir arttığında talebi artan, gelir azaldığında talebi azalan mal
lardır. , "
✓ Normal mal durumunda hem ikame etkisi, hem de gelir etkisi negatiftir. Ge
lir etkisi ile ikame etkisinin yönlen aynıdır.
265
/ Normal mallar için gelir esnekliği pozitiftir. Diğer bir ifadeyle, sıfırdan bü
yüktür.
a, =-Q_ = Normal mallar için =+

AÛ +
G
/ Normal inallar için engel eğrisi pozitif eğimlidir.
390. Tekelci rekabetçi bir firmanın kısa ve uzun dönem dengesi ile ilgili ola
A) Hem kısa, hem de uzun dönem dengesinde aşırı k&r ile çalışmaktadır.
B) Hem kısa, hem de uzun dönem dengesinde normal kâr ile çalışmaktadır.
C) Hem kısa, hem de uzun dönem dengesinde aşırı kapasite ile çalışmakta
dır.
D) Hem kısa, hem de uzun dönem dengesinde eksik kapasite ile çalışmak
tadır.
E) Kısa dönem dengesinde eksik kapasiteyle, uzun dönem dengesinde tam
kapasiteyle çalışmaktadır.
Çözüm: Monopolcü rekabet piyasasında firma hem kısa, hem de uzun dönem
de marjinal gelirin marjinal maliyete eşit olduğu noktada üretimini maksimize
eder. Tekelci rekabetçi bir firma daha fazla ürün satmak istiyorsa, ürün fiyatım
düşürmek zorundadır. Tekelci rekabetçi firmanın ortalama maliyet eğrisi, talep
eğrisinin altında ise, tekelci rekabetçi firma için kısa dönemde iktisadi kâr söz
konusudur.
Uzun dönemde ise, yeni firmaların piyasaya girmesi ile arzda artış meydana ge
lir. Arzda meydana gelen artış fiyatların ortalama maliyete eşit oluncaya (P»AC)
kadar düşmesine neden olur. Tekelci rekabetçi firmanın uzun dönem dengesinde
AR=P«AC ilişkisi söz konusudur. Uzun dönemde, fiyat ortalama maliyete eşit
olduğu için iktisadi kâr ortadan kalkar. Bununla birlikte, firmanın denge üretim
düzeyi tam kapasite üretim düzeyinin solundadır. Yeni, uzun dönem dengesinde
tekelci rekabetçi firma aşın kâr elde etmemekte; ancak üretim düzeyi ortalama
maliyetin minimum olduğu tam kapasite (şekillerde A noktası) üretim düzeyinin
solunda bir noktada olduğu için atıl kapasite ile (şekillerde B noktası) çalışmak
tadır. Üretime devam etmesi durumunda belli bir noktaya kadar ortalama mali
yetleri düşürmesi mümkündür. Bu yüzden tekelci rekabetçi firmanın uzun dö
nem dengesinin sağlandığı noktada ortalama maliyet eğrisi negatif eğimlidir. Şe
kil incelendiğinde tekelci rekabetçi firmanın, hem kısa hem de uzun dönemde
eksik kapasite ile çalıştığı görülecektir.
266
Mikro İktisat
P Topl»m Kâr
M C y Eksik kapasite
/ / a c
.Tam kapasite
AR-D
o'---- Q Q
MR
Tckelci Rekabet İçin Kısa Dönem Dengesi Tekelci Rekabet !çm Uzun Dönem Dengesi
391. Kısa dönemde, zarar eden tam rekabetçi bir firmanın üretimini ger
çekleştirdiği nokta İle İlgili olarak ajağıdakllerden hangisi doğrudur?
A) Malm fiyatı ortalama maliyetten büyüktür.
B) Malın fiyatı ortalama gelirden büyüktür.
D) Maıjinal maliyet, ortalama maliyete eşittir.
E) Marjinal maliyet, ortalama maliyetten küçüktür.
Çözüm: Denge koşulu M R = M C’dir. Kısa dönemde, zarar eden tam rekabetçi
firma için M R=M C’nin sağlandığı noktada A R = P = M R -! MC < AC eşitliği
söz konusu olacaktır. Tam rekabetçi bir firma için şu ilişkiler geçerlidir.
/ A R » P = M R = MC = AC ise, normal kâr söz konusudur.
/ AR = P = M R = MC < AC ise, zarar söz konusudur.
✓ AR = P = M R = MC > AC ise, aşın kâr söz konusudur.
0 Q
Qo
267
392. Geni} bir Üretim aralığında ölçeğe göre azalan getiriye sahip bir firma
nın, uzun dönem ortalama maliyetleri bu aralıkta nasıl değişir?
A) önce minimum bir değere kadar azalır, sonra yatay eksene paralel de
vam eder.
C) Sabit kalır.
D) Azalır.
E) Artar.

393. Arz eğrisinin esnekliğinin talep eğrisinin esnekliğinden bttyük olduğu

durumda vergi yükünün dağılımı aşağıdakllerden hangisinde doğru
olarak verilmiştir?
B) Verginin tamamını üretici öcİBr.
Çözüm: Ayrıntılı bilgi için 14. sorunun çözümündeki tabloya bakınız.

Cevap, D seçeneğidir. 1
394. Tam rekabet piyasasında firmanın marjinal gelirinin yatay eksene pa
ralel olmasının nedeni aşağıdakllerden hangisidir?
A) Ortalama değişken maliyetlerin sürekli azalması
B) Sabit maliyetlerin değişmemesi
C) Ortalama gelirin marjinal gelirden büyük olması
D) Toplam hasıla eğrisinin orijinden çıkan pozitif eğimli bir doğru olması
E) Malm fiyatının sabit olması
ÇözUm: Tam rekabet piyasasında çok sayıda alıcı ve satıcı, homojen mal, tam
bilgi ve mobilite varsayımı söz konusu olduğu için malm fiyatı sabittir. Yani, üre
tici veya tüketici karar birimleri fiyat alıcı konumdadırlar. Karar birimlerinin fi-
.yatı belirleme gücü olmadığı için tam rekabet piyasasında Fiyat veridir.
. .<.! . (I . > ' ■
/ Tam rekabet piyasasında fiyat veri olduğunda marjinal hasıla, ortalama hası
la ve talep eğrisi birbirine eşit ve sıfır eğime sahiptir. Yani, yatay eksene pa
raleldir.
| i (İÎÎİK; •
268
Mikro İktisat
✓ Tam rekabet piyasasında fiyat veri olduğunda, toplam hasıla eğrisi orijinden
çıkan pozitif eğimli bir doğrudur.
395. Firmanın ürettiği çıktı miktarı arttıkça ortalama değişken maliyeti de

artıyorsa firmanın maliyetleri İle ilgili agağıdaki İfadelerden hangisi
yanlıştır?
A) Ortalama sabit maliyet azalır.
B) Ortalama toplam maliyet önce azalır sonra artar.
C) Marjinal maliyet artar.
D) Marjinal maliyet, ortalama değişken maliyetten daha fazla olur.
E) Marjinal maliyet, ortalama maliyetten daha fazla olur.
Çözüm: Bu durumu ortalama sabit maliyet, ortalama değişken maliyet, ortala

ma toplam maliyet ve marjinal maliyet eğrilerinin bir arada gösterildiği bir şekil
yardımıyla çözmek mümkündür.
AFC, AVC,
AC, MC MC
Şekilde görüldüğü gibi A noktasından itibaren ortalama değişken maliyet artma

ya başlamaktadır. Ortalama değişken maliyetin arttığı bölge II. Kısım olarak ifa
de edilmiştir. Buna göre seçenekler değerlendirilirse,
✓ A Seçeneği. Ortalama sabit maliyetler azalmaktadır ki, AFC üretim artıkça
sürekli olarak azalır.
✓ B seçeneği. Ortalama toplam maliyet B noktasına kadar düşmekte, daha son
ra artmaktadır.
✓ C seçeneği. Marjinal maliyet artmaktadır.
✓ D seçeneği. Ortalama değişken maliyetin arttığı bölgede marjinal maliyet, or
talama değişken maliyetten büyüktür.
✓ E seçeneği yanlıştır. Marjinal maliyet B noktasına kadar ortalama toplam ma
liyetten küçük, B noktasından sonra büyüktür.
269
396.1. Cournot modeli II. Bertrand modeli

III.Edgeworth modeli IV Chamberlin modeli
V Stackelbeıg modeli
Yukarıdaki dUopol modellerinden hangilerinde firmaların safça dav
randığı varsayımı yerini en az bir firma tarafından karşılıklı bağımlılı
ğın farkında olunmasına bırakmıştır?
A) I, II, III B) III, V C) II, IV
D) ı y v E) III, V
Çözüm: Chamberlin modelinde her iki firmada karşılıklı bağımlılığın farkında

iken Stackelberg modelinde firmalardan birisi (gelişmiş lider firma) karşılıklı
bağımlılığın farkında iken, takipçi firma karşılıklı bağımlılığın farkında değildir.
397. Düşey ekseninde meyve suyu, yatay ekseninde gömlek olan bir bütçe
doğrusunun eğimi aşağıdakiierden hangisidir? (Py: meyve suyunun bi
rim fiyatı, Px: gömleğin birim fiyatı)
A) Py/Px B) Px/Py C) -Px/Py
D) -Py/Px E) -l/(Py.Px)
Çözüm:
y (meyve suyu) Eğim düşey eksende yer alan değişkenin
değişimin yatay eksende yer alan değişke
nin değişimine oranıdır. Yani;
Bütçe doğrusu
Eğim = AX-'dir.
Fakat bütçe doğrusunun veya eşmaliyet

doğrusunun eğimi “yatay eksendek fak
x (göm lek)
törün/malın fiyatının dikey eksendekine
r, girdinin/malın fiyatına oranıdır”,
M~Px .X+Py .Y
Y = M - ù ..x
Py Py
270
Mikro İktisat
398. Bir malın talep denklemi Q=60-2P olarak verildiğinde, malın fiyatı
STL ise talebin fiyat esnekliği kaçtır?
A) -20 B) -1 G) -0.2 D) 0 E) 2
Çözüm:
42
_ 2_=42 J L = Û & . L
¿E Q AP AP Q
P
Q = 60 - 2P
Q = 60 - 2.(5)
Q=50
P= 5
Q = 60 -2 P
ed = (~ 2 ), -5- = - 0,2
50
399. Aşağıdakllerden hangisi sıfır eğime sahip otan bir talep eğrisinin fiyat
esnekliğini ifade etmektedir?
A) Sıfır esnek B) Birim esnek
C) Normal esnek D) Sonsuz esnek
E) Yüksek esnek
Çözüm:
P,
Eğim ile esneklik farklı şeylerdir. Sıfır
eğime sahip bir talep eğrisi yatay ek
sene paralel olacaktır. Talep eğrisinin
sonsuz eğime sahip olması durumun
da, esnekliği sıfır olur. Bu nedenle de
e=oo olur.
O
400. Bir malın talep eğrisi Q=60-P ve bu malın talebinin nokta fiyat esnek
liği -2 ise, fiyatı kaç TL dir?
A) 20 B) 40 C) 80 D) 100 E) 120
271
Çözüm:
42
ât Q AP AP Q
P
^ S - l'e eşittir.
AP
60 - P
-P - -120 + 2P i
-3P = -120 => P = 40
4Gl.Bcllrlibir üretim düzeyinde, ortalama maliyetlerin marjinal maliyetler

den küçük olduğu bir durumda ortalama maliyetler nasd değişir?
A) Artar.
B) Sabit kalır.
C) Azalır.
D) Sıfır olur.
Çözüm: Şekilde de görüldüğü gibi ortalama maliyet, marjinal maliyetten II. Kı
sımda küçüktür ve bu kısımda ortalama maliyet artmaktadır.
AFC.AVC,
AC, MC MC
I. Kısım 11. Kıtım /
/V Â V C
---- AFC
272
Mikro İktisat
402. Talebin fiyat esnekliğinin birden küçük olduğu durum İçin flyat-tüke-
tlm eğrisinin şekli nasıldır?
A) Pozitif eğimlidir B) Negatif eğimlidir
C) Miktar eksenine paraleldir D) Miktar eksenine diktir
E) Fiyat-tüketim eğrisi oluşmaz
Çözilm: Şekilde talebin fiyat esnekliğinin birden küçük olduğu durumda fiyat
tüketim eğrisinin pozitif eğime sahip olduğu gösterilmiştir. A malının fiyatında
meydana gelen bir düşme, A malının talep edilen miktarında bir artışa neden ol
muştur (A2 > A,); ancak ödenen paranın toplamında bir azalma meydana gel
miştir. Başlangıçta tüketici gelirinin Og( kadarlık kısmını diğer mallara, M g( ka
dar]ık kısmını A malına harcamaktadır. Â malının fiyatının düşmesiyle diğer
mallara yapılan harcama Og2’ye (Og2 > Ogt) çıkmıştır. Diğer taraftan A malına
yapılan harcama M gj’ye (Mg2 < M g^ düşmüştür. Dolayısıyla talep esnekliği
birden küçüktür.
Diğer Mallara
Yapılan Harcama
Fiyıt-Tüketim
M Eğrisi
B2
8ı ■" *
ı y
“ iı\ .
»
\ \ N' ,
O A, A2 N
e<l
403. Aşağıdakilerden hangisi kardinal fayda yaklaşımına göre doğru bir ifa
de değildir?
A) Kaşık ve tabağın faydası bağımsızdır.
B) Fayda ölçülebilir bir birimdir.
C) Tüketici A ve B mallan arasında kayıtsız kalabilir.
D) Belirli bir malın tüketimi onu tüketene ölçülebilir bir fayda sağlar.
E) Bireysel faydalann toplamı fayda fonksiyonunu verir.
Çözüm: Kardinal fayda yaklaşımına göre, fayda sayısal olarak ölçülebilmekte

dir. Faydayı ölçmek için util ya da utilon adını verdikleri fayda biriminden yarar
lanmaktadırlar. Klasik favda yöntemi adı da verilen bu yöntemin savunucular
William Stanley Jevons, Kari Menger, Gossen ve Léon Walras olmuştur.
273
Ordinal fayda yaklaşımını savunanlara göre, faydayı ölçmeye imkan yoktur. Fay
da ancak sıralanabilir. Farksıtlık eğrileri adı da verilen bu yöntemin savuncula-
n, Vilfredo Pareto, John R. Hicks Antonelli ve Fisher’dir.
KardinalFa»Ut Ytkİasim' ' ■ ' v OrHlıml Favdt Yaklaşımı

Fayda ölçülebilir, (Util ya dt utilon Fayda elçfllemez. Sıralanabilir.
yardımıyla) .
FıydaölÇÛleblldiğlnde dolayı kiklerin Fayda Blçülemediglnden dolayı kişilerin

faydaları toplanm ak suretiyle fayda ' faydalarını toplamak linetiyle fayda; . ‘
fonksiyonuna ulaşılabilir.: ■ -, .fonksiyonunaulaşılamaz. . 'O-.: . -.' ’-
Fiydi kaışılaştiTiılabllir; ; . • Fayda karşılaştırılamaz. > ,
Aynı- maİdaıt eşil miktarda tüketen herkes Bir rtıaİın sajlıdıfiı faydi kişiden kişiye
aynı fkydtyı eld» eder. Yani, faydı objektif değişeceğinden dolayı fayda sübjektif bir
bir kavramdır. . . . . kavramdır, .. . L,.
Mallırtn faydaları birbirinden bakımsızdır. Bir malın’ tüketiminden sağlanan fayda
Her malın rayda*) ndace o malm tüketilen diğer malların tüketiminde sağlanan
miktarın» batlıdır. Buna göre bir tüketici faydadan b>S,tnl>z olamaz. K aşığın
itin kaşığın faydan, kaşıkla birlikte ihtiyat tabağı olan bir kişiye sağladığı fayda ile
duyulan tabağın faydalından bagımmdır. tabağı Dİmayan bir kişiye sağladığı fayda
Dolayısıyla rayda fonksiyonu bireysel kuşkusuz farklıdır. Dolayısıyla fayda
faydaların toplamın eşittir. fonksiyonunun bireysel faydaların toplamı
olması mtlmkün değildir. .
404.Mal piyasasında tam rekabetçi, emek piyasasında monopsoncu olan bir

firma için emek değişken girdi olarak kullanıldığında' firmanın kısa
dönemde emek talebiyle ilgili olarak hangisi doğru delildir?
A) Emeğin marjinal ürün değerini, emeğin maıjinal girdi maliyetine eşitle
yen düzeyde.
B) Emeğin marjinal ürün değeri ile marjinal girdi maliyeti arasındaki ora
C) Emeğin maıjinal ürün hasılatının marjinal girdi maliyetine eşit olduğu
düzeyde
D) Emeğin marjinal ürün hasılatı ile marjinal girdi maliyeti arasındaki ora
E) Emeğin marjinal üriin hasılatı ile maıjinal girdi maliyeti arasındaki ora
firma için kısa dönemde emeğin marjinal ürün hasılatı ile ( ya da emeğin marji
nal ürün değeri) emeğin maıjinal girdi maliyetin bire eşitleyen oranda ya da
emeğin marjinal ürün hasılatım (emeğin marjinal flrün değerini) emeğin matji-
nal girdi maliyetine eşitleyen düzeyde girdi talep edecektir. Çünkü mal piyasa-
274
Mikro iktisat
sında tam rekabetçi olduğu için P = MR durumu söz konusudur. Bu ilişkiden do
layı marjinal ürün hasılatı ile marjinal ürün değeri birbirine eşittir.
M »l y E m ek ? l y n a u K o m b i m ttyoıtU rı
M ut P ty m tu t ı r a k Piyatası
Tam R e k abe t M ono pton
M i l P iy a u s ı M al r t v ı u u !
AR - P » M R i « M R P y t - M VPl k A lt - P -JV JR iıe M f t r j jç - M V P l k
A R “ M R “ P - D y»l»y ek »ene paraleldir. AR. ■* M R “ P * D yatay eksene paraleldir.

E m e k Ptvaaatı E m ek P lv a t m
\ V - A lC L t a M lC L W - A [ C L < M I C !#
W «* A I C ^ - M 1C l yatay « k i m pwitel4ir. W - A IC l < M IC l pozitif ¿¿im lidir,
T im tlckübei penge nefte»
MVP L m MVP K w ; MRP L ^ MHP K a ; MVP L „ MVP K m/

MIC L M iC K MfC L MIC K mi c l mi c k
Yu <İU( Atf'P L - M RP * MIC L MHP L m MRP K m}

M ic [ ~inc~K
Ya (fa ( MVP MRP » MIC L
M il P lv a u « M a l P tv m s ı
AR - P > M R İne M RPr < M VPr AR - P > M R I ı o M RP ı < M V P |

A K “ P > MR eSlmMdlr. A R - P > M R M K M İftü im lid if.
M ono po l
E n ie k P iv j ım ı E m e k PJvasajı
w - a ic l - m ic l W “ A İC L < M T C L
W • A İC l " M IC l drttM purılettlir. W » A l C ı < M IC l p o zitif c iln tlld if.
Dcnitc • • • lîen&e
- *Î*P K - / ya da A1RP MIC

MRP t
i*■ MRP jr" , ,
_____ £. “ / >w da
ttan
MRP , - MIC f
MIC L MIC K MIC L y>ıcK L
405. Aşağıdakllorden hangisi bir C malının talep eğrisinin sola doğru kay
masına yol açan etmenlerden birisidir?
A) Malı tüketen insanların sayısında bir artış meydana gelmesi
B) C normal bir mal ise, tüketici gelirinin artması
C) C düşük bir mal ise, tüketici gelirinde bir artış olması
D) C malının ikamesi olan malların fiyatının yükselmesi
E) C malının tamamlayıcısı olan malın fiyatının düşmesi
Çözüm:
/ Malı tüketen insan sayısı artarsa, talep eğrisi sağa kayar.
</ Normal bir mal için gelirde meydana gelen artış, talep eğrisini sağa
kaydırır.
/ Tamamlayıcı malın fiyatı düşerse, talep eğrisi sağa kayar.
275
/ İkame malın fiyatı yükselirse, talep eğrisi sağa kayar.

/ Zevkler ve tercihler değişirse, o mala yönelik talep de bir artış olacağı
için talep eğrisi sağa kayar
/ Beklentiler olumlu ise, talep eğrisi sağa kayar
P
Düşük Mal: Tüketicinin gelirinin artma
sı sonucunda kullanımı azaltılan maldır.
Bu nedenle tüketicinin mala talebi azalır
ve talep eğrisi sola kayar.
i Ç
406. Tttkctici bütçe kısıt) 10Y +5B - 50 İse, bir tüketici iki birim gelirini ba
rınma için harcadığında kaç birim yiyecek alabilir? (Y:Yiyecek, B: Ba
rınma) ı;
A) 5 B) 9 C) 10 D) 15 E) 4
Çözüm:
Bütçe kısıt) 1
l ( ¡1-1
M = P x .X + P y .Y 2 ' 1 ' I
50 =» 5.B + 10.Y
50 = 5. (2)+ 10.Y ; ;!• ■)
50= 10 + 10Y < '

•’ . 'İ
40 = 10Y
Y = 4Û. = 4
10
1
276
Mikro iktisat
407. Aşağıdakllerden hangisinde bütçe doğrusunun eğiminde bir değişme

olmaksızın sağ* kayması sonucanda elde edilecek tüketici denge nokta
larının geometrik yeri olarak ifade edilmektedir?
A) Bağıt eğrisi B) Genişleme yolu
C) Gelir -tüketim eğrisi D) Fiyat-tüketim eğrisi
E) Engel Eğrisi
Çözüm:
Bütçe doğrusunun eğiminde bir de
ğişme olmadan sağa kayması so
nucunda elde edilecek tüketici den
ge noktalarının geometrik yerine
Gelir-Tüketim Eğrisi adı verilmek
tedir. Engel efrisi. gelir-tüketim
eğrisinden elde edilen bir eğridir.
408. İki mallı bir modelde, X malının fiyatı iki katına çıkarken Y malının fi
yatında bir değişme olmuyorsa aşağıdakllerden hangisi doğrudur?
A) Bütçe doğrusu, paralel olarak sağa kayar
B) Bütçe doğrusu, paralel olarak sola kayar
C) Eş maliyet doğrusu, paralel olarak sağa doğru kayar
D) Bütçe doğrusunun eğimi değişir
E) Eş maliyet doğrusunun eğimi değişir
Çözüm:
Bütçe doğrusu fiyatı değişmeyen Y malı
Y malı
▲ için sabit kalırken, X malı için orjine
doğru kayar. Çünkü Y malının fiyatı de
ğişmediği için tüketicinin tüm geliri ile
satın alabileceği Y malı miktarı değişme
miştir. Ancak X malının fiyatı arttığı için
tüketicinin tüm geliri ile satın alabileceği
X malı miktarı azalmıştır. Böylece bütçe
► X malı doğrusunun eğiminde bir değişme mey
dana gelmiş; yani, bütçe doğrusunun eği
mi artmıştır.
277
Ceteris Paribus: iktisat Sorutan
409. Talep denklemi Qd “ 18 - 2P İken, piyasa fiyatının S TL’den 3 TL’ye

düşmesi durumunda toplam tüketici fazlasında nasıl bir değişme mey
dana gelir?
A) 20 birim artmıştır. B)16 birim artmıştır.
C) 36 birim artmıştır. D) 8 birim azalmıştır.
E) 12 birim artmıştır.
Çözüm: Öncelikle her iki fiyat düzeyi için talep miktarını bulmak gerekir.
Qd=-18-2P II. Yol:
P * 5 İken, Üst Kenar +Alt Kenar
Yamuğun Alanı = x Yükseklik
Q d= 18-2(5)
Qd= 18-10 „ 12 + 8
x 2 = 20
Q d«8
P = 3 İken,
Q d= 18-2(3)
Qd= 18-6
Qd = 12
Qd “ 18 - 2P denklemi İçin Od * 0 ise,
0*= 18 - 2P
2P= 18
P-= 9
Qd'ye sıfır vermekteki amaç talebin
sıfır olduğu fiyat düzeyini bulmaktır.
Fiyat 9’a eşikten talep sıfır olmaktadır.
Bu aşamadan sonra her iki fiyat düze
yi için tüketici rantını hesaplayıp, tü
ketici rantını birbirinden çıkarmak ge
rekmektedir.
m e t i c i r a n t ı ( 4 ) = i ^ l i i ı ^ = i - & - 3 2 . = 16
2 2 2
Tüketici rantı (3) " ^ «=6 * 12 - TL » 36

2 2 2 -
Mikro iktisat
Değişmeyi hesaplamak için birinci tüketici rantını ikinci tüketici rantından çı
n ~ Tüketici rantı2 -Tüketici rantsj
Tt“ 36- 16
7t = 20 birim artmıştır.
410. Bir tükctici 100 TL’slnl, birim fiyatı 8 TL olan A malı İle birim fiyatı
17TL olan B malına harcamak zorundadır. Buna göre, bıı tüketicinin
bütçe doğrusunun eğimi kaçtır?
A)-8/l7 B)-8/100 C)-17/100 D)-0.8 E)-25/100
Çözüm:
Kısaca; _ =-i
Dikey eksen 17
M = Px . X + Py . X
Y = M.;- £ i — ► eğim
Y = a - bx
411. Oligopol piyasasında faaliyet gösteren kartelci bir yapının, diğer firma
ların piyasaya girişini engellemek amacıyla fiyatı kâr makslmizasyonu-
nun sağlandığı düzeyin altında belirlemesine ne ad verilmektedir?
A) Girişi engelleyen fiyatlandırma
E) Hakim firmanın fiyat önderliği
279
Çözüm: Oligopol piyasasında faaliyet gösteren firmaların, diğer firmaların pi

yasaya girişini engellemek amacıyla fiyatı kâr maksimizasyonunun sağlandığı
düzeyin altında belirlemesine Girişi Engelleyen Fiyatlandırma denilmektedir.
Kartelin, piyasaya girme ihtimali olan potansiyel firmaya göre maliyet avantajı
na sahip olduğu göz önüne alınırsa fiyatı kânnı maksimize eden-düzeyin altında
belirlemesinin potansiyel firmanın piyasaya girişini engelleyeceği daha iyi anla
şılır.
412. Aşağıdakilerden hangisi farksızlık eğrilerinin orijine göre dış bUkey ol
malarının nedenidir?
A) Tüketici tercihlerinin geçişliliği
B) Tercihlerin tamamlanmışlığı varsayımı '
C) Azalan marjinal ikame oranı
D) Azalan marjinal teknik ikame oranı
E) Tüketici tercihlerinin akılcılığı
Çözüm;
Farksızlık eğrilerinin orjiııe göre dış bükey olmaları
nın nedeni, azalan marjinal ikame oranıdır.
Azalan marjinal ikame oranı: Mallardan
Y Melı birinin miktarı eşit parçalar halinde arttı
rıldığında, diğer malm miktarının git
tikçe küçülen parçalar halinde azaltıl
masıdır. Burada dikkat edilmesi ge
reken husus, eş ürün eğrileri ile fark
sızlık eğrilerinin aynı şey olmadığı
dır. Farksızlık eğrisinden, tüketici
dengesi için; eş ürün eğrilerisinden,
üretici dengesini göstermekte yararla
nılmaktadır. Farksızlık eğrisinin orji-
ne göre dış bükey olmasının nedeni, aza
lan martlnal ikame oranı iken; es ûrfln
eğrilerinin orjine göre dış bükey olmasının ne
deni, azalan marjinal teknik İkame oranıdır.
280
Mikro iktisat
413. Bir mala alt marjinal fayda eğrisi yataya yakın bir görünüm arz edi
yorsa, bu malın talebinin fiyat esnekliği İle ilgili olarak, afağıdaki ifade
A) Sıfırdır B) Sonsuzdur
C) Birim esnektir O) Sıfırla bir arasındadır
E) Birden büyüktür
Çözüm: Marjinal fayda eğrisinin yatay bir görünüm arz etmesi, bu malın talebi
nin fiyat esnekliğinin yüksek olduğunun bir göstergesidir. Çünkü marjinal fayda
eğrisinin yataya yakın olması marjinal faydanm yavaş azaldığı anlamam gelmek
tedir. Marjinal faydayı yavaş azalan bir malın fiyat değişimine duyarlılığı yük
sek olacaktır. Ancak bu esnekliğin ne kadar olduğu noktasında kesin bir tahmin
yapmak için verilen bilgiler yeterli değildir. Yataya yakın bir görünüm arz ettiği
için; yani tam olarak yatay eksene paralel olmadığı için talebin fiyat esnekliği
nin sonsuz olması mümkün değildir. Bu durum talebin fiyat esnekliği formülü
ve şekil yardımıyla da aşağıda açık bir biçimde gösterilmiştir.
Şekilde görüldüğü fiyatlarda mey
AP dana gelen küçük bir düşme sonu
cunda talep edilen miktarda büyük
bir artma olmuştur.
Diğer taraftan esneklik formülü
tl p,
P
incelenirse pay > payda
->Q P
O olduğu görülecektir. Bu nedenle
Q.
esneklik yüksektir.
414. Aşağıdaki dUopol modellerinden hangisi fiyat seviyesini veri kabul et
mek suretiyle çözümleme yapmaktadır?
A) Cournot Modeli B) Bertrand Modeli
C) Edgeworth Modeli D) Swezy Modeli
E) Chamberlin Modeli
Çözüm: Bertrand Modelinde düopolcü firmalar birbirlerinin üretim seviyelerini

veri kabul etmek yerine, fiyat seviyelerini veri olarak almaktadırlar.
281
415. Talebinin fiyat esnekliği sıfır İle bir arasında olan ve Glffcn olmayan bir
mabn fiyatındaki düşme, aşağıdakllerden hangisine neden olur?
A) Diğer malların talep edilen miktarında artış
B) Talepte bir azalmaya
C) Talepte bir artışa
D) Toplam basılanın artmasına
E) Toplam hasılanın azalmasına
Çözüm:
öncelikle bu mal gißen bir mal değilse, normal bir maldır. Bu malın normal bir
mal olduğu varsayımı altında, talebin fiyat esnekliği 1’den küçük olan bir malın
talebi, fiyat değişmelerinden çok fazla etkilenmeyecektir. Yani, fiyattaki düşme,
talep edilen miktan fazla arttırmadığı için toplam hasıla azalacaktır.
416. Tam rekabet piyasası koşullarında çalışan bir firma, kısa dönemde aşa
ğıdaki koşullardan hangisini sağlayan üretim düzeyinde normal kflr el
de edecektir?
A)AC = AR B) MR = MC
C) AR - MC D) AC - MC
E) AR < AC
Çözüm: Tam rekabet piyasasında denge

koşulu bilindiği marjinal maliyetin mar
jinal hasılaya eşit olduğu noktada oluş
maktadır. Ancak soruda normal kâr du
rumu sorulmuştur. Bunun için marjinal
hasıla maıjinal maliyet eşitliğinin sağ
landığı noktada ortalama maliyet eşitli
ğinin de sağlanması gerekir.
Daha açık bir ifadeyle kısa dönemde fir
ma denge şartı
MC - M R (MR -AR=PHD)
Ancak denge şartının sağlandığı nokta
da, normal kâr olması için ortalama ma
liyetin, maıjinal maliyete ve maıjinal ha
sılaya (MR = MC = AC “ A R ” P) eşit
olması gerekmektedir.
282
Mikro İktisat
417. Aşağıdaklierden hangisi Cournot, Betrand ve Edgeworth Modelinin

Ortak özelliklerinden birisidir?
A) Her firmanın rakip firmanın üretim miktarını değiştirmeyeceğini var
sayması
D) Her firma rakip firmanın fiyatını değiştirmeyeceğini varsaymıştır.
C) Her düopolcii firmanın piyasa talebinin tamamını karşılayabileceği var

sayılmıştır.
D) Her firmanın piyasa talebinin bir kısmını karşılayabileceği varsayılmıştır.
E) Öngörü hatalarından ders almazlar.
Çözüm: Coumot, Betrand ve Edgeworth Modelinin Ortak özelliklerinden birisi

öngörü hatalarından ders almamalarıdır.
418. Oyuncak araba üretmenin toplam maliyet fonksiyonu TC =■80 + 3Q +

ise, sabit maliyet eğrisi aşağıdaktlerden hangisine eşittir?
A) 80 B) 80 + 2Q
C) 3Q + Q2 D) 80 + 2 + Q
E) Q +3Q
Çözüm:
TC = TFC + TVC
TC “ 80 + 3Q + O2
TVC“ 3Q + Q2
TFD=80
419. A malının ikamesi olan B malının fiyatında meydana gelen bir artış so
nucunda aşağıdakilerden hangisi meydana gelir?
A) B malının talebi artar
B) B malının talebi değişmez
C) B malının talep edilen miktarı azalır
D) A malının talebi azalır
E) A malının talebi değişmez
Çözüm: Birbirinin ikamesi olan iki malın birinin fiyatının artması, fiyatı artan
malın talep edilen miktarının azalmasına; fiyatı değişmeyen malın ise, talebinin
283
artmasına neden olur. Dikkat edilirse fiyatı artan malın talep edilen miktarında
bir azalma; fiyatında herhangi bir değişme olmayan diğer malın ise, talebinde
artış meydana gelmektedir. Bu durumu bir örnekle açıklamak mümkündür:
Çay fiyatında meydan gelen artış, çayın lalep edilen miktarının azalmasına; ça
yın ikamesi olan kahvenin talebinde ise, artış yaşanmasına neden olur. Dolayı
sıyla cevap, C seçeneğidir.
420. Piyasada 5 firmanın faaliyet gösterdiği varsayımı altında Cournot mo

deline göre aşağıdakilerden hangisi doğru değildir?
A) Toplam üretim, toplam piyasa talebinin ^-'üne eşit olacaktır.
B) Her firma rakip firmanın üretim miktarım değiştirmeyeceğini varsayar,

fakat yanılır.
C) Her bir firma piyasa talebinin -l-'sına eşit bir üretim yapar.
6
D) Toplam endüstri üretimi, toplam piyasa talebinin ¿ ’sı kadar olur.
6
E) Firmaların denge noktalan miktar ekseni üzerinde oluşur/
.iHi İM«"-«
Çözüm:
/ Cournot modeline göre, piyasada n tane firma bulunması durumunda her
bir firma piyasa talebinin —i1— kadarlık kısmını üretir. Buna göre her
n+1
firma piyasa talebinin —1— = —1— = -l-'lılc kısmını üretir.
1+n 1+5 6
/ Toplam endüstrinin üretimi ise, toplam piyasa talebinin ’i kadar olur.

Buna göre toplam endüstrinin üretimi toplam piyasa talebinin
■5-'sı kadar olur.

n+1 5+1 6
/ Cournot modelinde firmaların maliyeti sıfır olduğu için denge noktaları
(MR=MC) miktar ekseni üzerinde oluşur.
/ Toplam üretimin, toplam piyasa talebinin ^ ’üne eşit olması piyasada
yalnızca iki firmanın faaliyet gösterdiği durum için geçerlidir.
284
Mikro İktisat
421. Bir tUkctici gelirinin tUmttnil harcadığında 7 birim X ve 9 birim Y ve

ya 4 birim X ve 12 birim Y (atın alabilmektedir. Bu tüketici gelirinin tü
müyle kaç birim Y satın alabilir?
A) 16 B) 10 C) 32 D) 26 E) 28
ÇftzUm: M = Px.X + Py.Y

M = 7x + 9y
M = 4x + 12y
7x + 9y = 4x + 12y
7x - 4 x = 12y-9y
3x= 3y
y-x
M = 7x + 9y
M ■7(y) + 9y
M - 7y + 9y
M ^löy
422. Aşağıdakilcrdcn hangisi tamamlayıcı mallar İçin talebin çapraz fiyat

esnekliği göstermektedir?
A) Sıfıra eşittir B) Birden büyüktür
C) Pozitiftir D) Negatiftir
E) Bire eşittir
Çözüm: Bir malın fiyatında meydana gelen değişmenin diğer malın miktarında
meydana getirdiği değişmeye talebin çapraz fiyat esnekliği denilmektedir. Ta
mamlayıcı mallar, bir malın kullanımın, diğer bir mala bağlı olduğu mallardır,
örnek olarak çay-şeker, oje-aseton, benzin-otomobil gösterilebilir. Benzin fiyat
larında meydana gelen bir artış, doğal olarak otomobil talebinin azalması ile so-
nuçlacaktır. Tersine, benzin fiyatlarının düşmesi, otomobil talebinin artmasına
neden olacaktır Bu durumda tamamlayıcı malların talebin çapraz fiyat esnekli
ği negatif olmaktadır, ikame mallar için talebin çapraz fiyat esnekliği, pozitifdir.
Çünkü ikame mallar, rakip mallardır. Birinin fiyatında meydana gelen artış, di
ğer malın talebinde bir artış olmasına neden olur.
Benzin P î Otomobil Q -l
Nohut P T Kurufasülye Q T
285
423. Aşagıdakilerden hangisi firmanın fiyatını yükseltmesi durumunda ra

kip firmaların fiyatlarını yükseltmeyeceğini; ancak fiyatlarını düşür
mesi dorumunda rakiplerin piyasa payını kaptırmamak için fiyatları
nı düşüreceğini İleriye süren bir oligopol modelidir?
A) Bertrand modeli B) Coumot modeli
C) Edgeworth modeli D) Sweezy modeli
Çözüm: Sweezy modeli, firmaların yakın ikame (farklılaştırılmış) mal ürettik
lerini varsaymaktadır ve firmanın fiyatını yükseltmesi durumunda rakip firma-
lann fiyatlarını yükseltme yönünde takip etmeyeceğini; ancak fiyatını düşürme
si durumunda rakiplerin piyasa payını kaptırmamak için fiyatlarını düşüreceği
üzerine şekillenmiştir. Cevap, D seçeneğidir.
424. Aşagıdakilerden hangisi diğer değişkenler sabitken ikame malların fi

yatlarında bir artışın meydana gelmesiyle ortaya çıkabilecek sonuçlar
dan biri değildir?
A) Arz eğrisinin sağa kayması
B) Talep eğrisinin sağa kayması
C) Malın piyasa fiyatının artması
D) Fiyatı artan malın talep edilen miktarının azalması
E) Maldan satılan miktann artması
Çözüm: İkame mallar, birbiri yerine kullanılabilen mallardır. Yani, rakip mallar
dır. Bir A malının ikamesinin, B malı olduğunu varsayalım. B malının fiyatında
meydana gelen bir artış aşağıdaki sonuçlara neden olacaktır.
/ A malının talebinde bir artış meydana gelecek ve A malının talep eğri
si sağa doğru kayacaktır.
✓ B malının talep edilen miktannda azalma meydana gelecek, ancak B
malının talep eğrisinde sağa veya sola doğru kayma yaşanmayacaktır.
/ A malının talebinde meydana gelen artış, fiyatın yükselmesine neden olur.
/ A malının talebinde meydana gelen artış, fiyatlann yükselmesine; fi
yatlarda meydana gelen yükselme ise, A malının arz edilen miktannın
artmasına neden olacaktır. Arz esrisinin sağa kovması ile arz edilen
miktarın artmasının aynı anlama gelmediği unutulmamalıdır. Fiyatlar
da meydana gelen artış, arz edilen miktarın artmasına neden olurken,
talep edilen miktann azalmasına neden olmaktadır, Yani fiyat değişme
leri, arz edilen miktar ve talep edilen miktan etkilemektedir; arz eğrisi
ni ya da talep eğrisini değil.
286
Mikro iktisat
425. Devletin piyasaya müdahale ederek bir malın fiyatını, piyasadaki den
ge fiyatının UstUne çıkarması durumunda aşağıdakllerden hangisi söz
konusu olur?
A) Üreticilerin hepsi; tüketiciler bazıları kazançlı çıkar
B) Hem tüketiciler, hem de üreticiler kazançlı çıkar
C) Yalnızca tüketiciler kazançlı çıkar
D) Bazı üreticiler ürünlerini satabilirler
E) Hem üreticiler hem de tüketiciler zarara uğrar
Çözüm: Devletin bir malın fiyatını piyasa fiyatının üzerinde belirlemesi duru
munda, taban fiyat uygulaması söz konusudur. Yani, malın piyasada satılabileceği
en düşük fiyatı belirlemiş olur. Taban fiyat uygulaması, devletin üreticileri.-çoğun-
lukla çiftçileri- korumak amacıyla yaptığı uygulamalardır. Dolayısıyla taban fiyat
uygulamasının konu olduğu piyasada faaliyet gösteren üreticiler, kârlı çıkacaktır.
Ancak devlet müdahalesinden dolayı ürünü piyasa fiyatından daha yüksek fiyata
satın almak zorunda kalan tüketiciler kayba uğrayacaktır. Devletin taban fiyatı uy
gulaması durumunda, piyasada satılmayan malları alma garantisi vermemesi ya da
almaması durumunda üreticilerin bazıları belirlenen taban fiyatından ellerindeki
ürünleri satma imkanına sahip olacaklardır. Bu durumu şekil yardımıyla da açık
lamak mümkündür: Devletin piyasaya müdahale ederek, piyasa denge fiyatı P0’ın
üzerinde Pj gibi bir fiyat belirlediğini varsayalım. Bu durumda P| fiyatından Qj
kadar mal talep edilecek; ancak piyasaya Q2 kadar mal arz edilecektir. Dolayısıy
la P0 denge fiyatının üzerindeki P| fiyatından bazı üreticiler ellerindeki ürünü sat
ma imkanı bulabileceklerdir. Q]-Q2 kadar bir arz fazlası yaşanacaktır.
p! fiyatında S>D’dir ve
bazı üreticiler ancak
ürün satacak tüketici
bulabilecektir.
Doğru cevap, D seçeneğidir.
426. Tekelci bir firmanın talep eğrisi P=>360 -4Q, marjinal hasıla eğrisi
MR=360-8Q ve marjinal maliyet eğrisi MC=4Q şeklinde verildiğinde,
kârı en çoklaştıran çıktı kaçtır?
A) 30 B) 180 C) 240 D) 2700 E) 120
287
Ceteris Paribus: iktisat Somları
200 =• 80 + 20Y
120 =* 20Y
Y = -^0. = 6 elde edilir.

20
Cevap A seçeneğidir.
431. Aşağıdakilcrden hangisinde meydana gelen bir değişme, talep eğrisinin

yer değiştirmesine yol açmaz?
A) Gelir dağılımının değişmesi
B).Maiın fiyatının değişmesi
C) Zevk ve tercihlerinin değişmesi
D) ikame malların fiyatlarının değişmesi
E) Tüketicinin gelirinin değişmesi
Çözüm:
p Malın fiyatında meydana gelen
bir değişme, talep eğrinin yer de
ğiştirmesine neden olmaz. Talep
edilen miktarın değişmesine ne
den olur. Dolayısıyla malın ken
di fiyatının değişmesi, talep eğri
si üzerinde bir harekete neden
olur. Bu durumu şekilde de açık
bir biçimde görmek mümkündür.
Cevap, B seçeneğidir,
432. Aşağıdakilerden hangisi gelir tüketim eğrisinin pozitif eğime sahip ol
duğu durum için doğru bir ifadedir?
A) Dikey eksendeki mal giffen malıdır
B) Yatay eksendeki mal snop bir maldır
C) Malların ikisi de normal maldır
D) Malların ikisi de, düşük maldır
E) Malların her iki side, snop maldır
290
Mikro İktisat
Çözüm: Gelir tüketim eğrisi, değişik gelir düzeylerinde malların tüketilen bi
rimlerinin geometrik yerlerinin birleştirilmesinden oluşmaktadır.
y / Normal mallar için gelir tüketim eğrisi,

pozitif eğimlidir. Çünkü gelir artışıyla
birlikte talebinde artış olan mallar, nor
mal mallardır.
/ Gelir tüketim eğrisi, mallardan birinin
düşük mal olması durumunda, belli bir
gelir seviyesinden sonra diğer eksene
doğru yaklaşır. Diğer bir ifadeyle, y'nin
düşük mal olması durumunda x ekseni
ne, x’in düşük mal olması durumunda y
Cevap, C seçeneğidir, ekseninc do*ru yaükla«,r
433. Tckclci bir firmanın talep eğrisi Q=220-2P, marjinal hasıla eğrisi M R
=120-2Q ve toplam maliyet eğrisi de TC«2QJ şeklinde verildiğinde, bu
firmanın Ürettiği ürünün fiyatı kaç olur?
A) 150 B) 20 C)125 D) 100 E) 75
Çözüm: Tekelci bir firma için kârı en çoklaştıran çıktı düzeyi M R^M C eşitliği
M R = MC
Marjinal maliyet ise, toplam maliyetin birinci türevidir.
TC *= 2QZ ise, MC = 4Q’dir.
120- 2Q “ 4Q
6Q - 120
Q*=20
Q bulunduktan sonra iki yolla fiyat bulunabilir.
I. Yol:
Bulunan Q değeri talep denkleminde yerine konulur.
Q = 220 - 2P
2Q = 220 - 2P
2P = 200
P ” 100
II. Yol:
MR = 120 ~ 2Q ise, TR * 120Q - O2
291
**-*£■
Q
—»20Q - Q 2
' e
AR = 120-0
AR =120-20
AR - 100“ /5
___jfcmek piyasasında tam rekabet piyasası kofullarının geçerli olduğu bir

p ---'''durumda firmanın ortalama girdi maliyeti nasıldır?
, A) Marjinal girdi maliyetinden büyüktür.
B) Pozitif eğimlidir.
C) Ücret haddine eşittir.
D) Ortalama girdi maliyetinden küçüktür.
E) önce negatif sonra pozitif eğimlidir.
Çftzdm: Girdi piyasasında tam rekabet piyasası koşullarının geçerli olduğu du
girdi maliyetine ve ortalama girdi maliyetine eşittir.
435. Diğer şartlar sabitken aşağıdakilerden hangisi, herhangi bir X matına

ait arz eğrisinin kaymasına neden olan unsurlardan birisi değildir?
A) Üretim faktörü fiyatlarında meydana gelen bir değişme
B) Teknolojik gelişme
C) Firmanın amaçlarının değişmesi
D) X malının fiyatının değişmesi
E) Matjinal maliyet eğrisinin değişmesi
Çözüm:
. Arz eğrisinin kaymasına neden olan etmenler:
/ Diğer matın fiyatında meydana gelen değişme
✓ Üretim faktörü fiyatlarında meydana gelen değişme
292
Mikro İktisat
/ Teknoloji düzeyinde meydana gelen değişme

/ Marjinal maliyet eğrisinin kayması (Toplam maliyetlerin artması veya
azalması, arzı etkiler, Şayet, maliyetlerde bir artış olması durumunda, o
malı üretmek daha kaz kârlı hale gelecektir ve arz eğrisinde bir kayma
meydana gelecektir.)
/ Vergiler
S Devlet sınırlamaları
/ Sübvansiyonlar
P
Malın fiyatının değişmesi ise, arz eğrisi
S nin değil; arz edilen miktarın değişmesine
neden olur. Şekilde de bu durum açık bir
t biçimde görülmektedir. Başlangıçta fiyat
P lar Pj düzeyindeyken üreticiler tarafından
Q l kadar mal arz edilmekte; fiyatlar P2
düzeyine çıktığında arz edilen mal miktar
Q2’ye çıkmaktadır. Cevap, D seçeneğidir.
O Qı Qî
Malın fiyatındaki artış ile üretim faktörlerinin fiyatındaki artışın aynı şey ol
madığına dikkat edilmelidir. Malın fiyatında meydana gelen artışın maliyet
lerle bir ilgisi yoktur. Maliyetler sabit dururken, azalırken ya da artarken ma
lın fiyatında artış olabilir. Bir malın fiyatında meydana gelen artış, o malın
üretimini daha kârlı hale getirir. O yüzden arz edilen mal miktarında bir artış
yaşanır. Oysa ki, üretim faktörlerinin fiyatlarında bir artış olması, maliyetler
de artış anlamına gelmektedir. Örneğin üretim faktörlerinden emiğin üretim
den aldığı pay olan ücretlerde bir artış yaşanması durumunda, maliyetlerde bir
artış yaşanacaktır, Maliyetlerde meydana gelen artış ise, ilgili malı üretmeyi
daha âz kârlı hale getirecektir. Dolayısıyla üretim faktörleri fiyatında meyda
na gelen artış, arz eğrisinin sola kaymasına (arz edilen miktarın değil) neden
olacaktır',. .v. :> i v,V , u ■ ■
al piyasasında tam rekabetçi, emek piyasasında monopaoncu olan bir

m ı için agagıdakllerden hangisi doğrudur?
A) Talep eğrisi negatif eğimlidir.
B) Ortalama gelir eğrisi, marjinal gelir eğrisinden büyüktür.
C) Emek arz eğrisi, marjinal girdi maliyetinden büyüktür.
D) Emek arz eğrisi, ortalama girdi maliyetinden küçüktür.
E) Emek arz eğrisi, maıjinal girdi maliyetinden küçüktür.
293
Çözüm: Mal piyasasında tam rekabetçi olan firmanın talep eğrisi aynı zamanda
fiyatına, ortalama gelirine ve marjinal gelirine eşittir ve talep eğrisi yatay ekse
ne paralel bir görünüm aız eder. Emek piyasasında monopsoncu olan firma için,
emek arz eğrisi pozitif eğimli ve ortalama girdi maliyetine eşittir. Emeğin mar
jinal girdi maliyeti ise, ücret haddinden ve ortalama girdi maliyetinden büyük
tür. Bu durumlar şekil yardımıyla açık bir biçimde görülmektedir.
Emek piyasasında monopsoncu firma
437. Aşağıdakilcrden hangisi uzun dönem İle ilgili olarak doğru bir ifadedir?
A) Bütün girdiler sabittir
B) Girdilerin bir kısmı sabit, bir kısmı değişkendir
C) Girdilerden yalnızca birisi değişkendir
D) Girdilerden en ez birisi sabittir
E) Bütün girdiler değişkendir
Çözüm: Piyasada denge analizlerine zamanı sokarak, dönemselleştiren iktisatçı

Marshall’dır. Marshall, piyasaları çok kısa dönem (pazar dönemi veya piyasa dö
nemi), kısa dönem ve uzun dönem olmak üzere üçe ayırmıştır.
/ Çok kısa dönemde (pazar dönemi veya piyasa dönemi), bütün giderler
sabittir. Üretimi artırma imkanı yoktur.
/ Kısa dönemde ise, girdilerden bazılarının değiştirilebildiği dönemdir.
Talepteki artış, daha çok emeğin kullanımının arttırılması ile karşılan
maya çalışılmaktadır.
/ Uzun dönem, tüm girdilerin değiştirilebildiği dönemdir. Dolayısıyla
üretim kapasitesinin arttınlabildiği, kullanılan teknolojinin değiştirile
bildiği bir dönemdir.
294
Mikro iktisat
438. Aşağıdakllerden hangisi firma için kftrını en çoklaştırdığı durumu ifa

de etmektedir?
A) Marjinal gelirin ortalama gelire eşit olması
B) Toplam kâr eğrisinin eğiminin 1’den küçük olması
C) Piyasa fiyatının ortalama maliyete eşit olması
D) Arz talep dengesinin sağlarımı; olması
E) Toplam gelir ve toplam maliyet eğrilerinin eğimlerinin aynı olması
Çözüm: Hangi piyasada olursa olsun firmanın kârını en çok olduğu yer TC ile
TR arasındaki farkın ençok olduğu yer ya da MR =* M C ’nin sağlandığı noktadır.
Toplam maliyet ile toplam gelir arasındaki farkın en çok olduğu yende ise, TR ve
TC’ ye çizilen teğetlerin eğimleri birbirine eşittir. Aşağıdaki şekillerde hem ek
sik rekabet piyasasında faaliyet gösteren firmanın k&r maksimizasyonu, hem de
tam rekabet piyasasında faaliyet gösteren firmanın kâr maksimizasyonu göste
rilmiştir. Dikkat edilmesi gereken bir husus, tam rekabet piyasasında toplam ge
lir eğrisinin orjinden çıkan ve sürekli pozitif değerlere sahip olan bir doğru ol
masıdır. Eksik rekabet piyasalarında ise, belli bir seviyeye kadar toplam gelirde
artış olmakta, daha sonra azalmaktadır. Diğer bir ifadeyle, monopolcü bir firma
nın, toplam hasıla eğrisi çan eğrisi biçimindedir.
TR.TC
Eksik Rekabet Piyasalarında

Toplam Maliyet - Toplam Gelir Eğrisi
TR,TC
TR
Tam Rekabet Piyasasında

Toplam Gelir - Toplam Maliyet Eğrisi
-M C
295
439. Bir mabn talep denklemi Q = 100-2P olarak İken malın fiyatı 10 TL’lse,
talebin fiyat esnekliği aşagıdakilcrden hangisine eşittir?
A) 0,3 B) 0,25 C) 2 D)1 E) 2,5
Çözüm: Talebin fiyat esnekliği formülü -S- idi. Bu formülde P ve Q ile ilgili
AE.
P
değerlerin bulunması gerekir.
Q -100 -2P II. Yol:

Q - 100-2(10) Q = 100(3)P ise,
Q - 100-20
Q = 80 AC* .£ - = -2. 10. = 0,25
80
100 -2P - O İse
100 - 2P
P “ 50
JL L
I . Y o l : % - m = _2ÎL.İÛ = l = 0,25 ya da
4ÛL 100 40 4
50
II. Yol: a, - 4 2 .. - 2. İÜ » 0,25

r AP Q 80
440.Cobb-Douglas tipi bir Üretim fonksiyonu İçin a+P değeri birden büyük
se, aşağıdakllerden hangisi sfiz konusudur?
A) ölçeğe göre azalan getiri söz konusudur.
C) Uzun dönem ortalama maliyet eğrisinin eğimi negatiftir.
D) Kısa dönem ortalama maliyet eğrisinin eğimi sıfırdır.
E) Negatif ölçek ekonomileri söz konusudur.
Çözüm: Ayrıntılı bilgi için 15. sorunun çözümünü okuyunuz.

296
Mikro İktisat
441. Ortalama toplam maliyet düşerken marjinal maliyet ile ilgili olarak
A) Marjinal maliyet ortalama maliyetin üzerindedir
D) Ortalama maliyetin altında ve düşmektedir
C) Ortalama maliyetin altında vc yükselmektedir
D) Ortalama maliyetin üzerinde ve artmaktadır
E) Ortalama maliyetin altındadır.
Çözüm:
M C , ATC, AVC AC nin düştüğü yerde MC aıtıyor, aza
lıyor veya AC’ye eşit de olabilir. Ancak
kesinlikle altındadır. Marjinal maliyet
ortalama toplam maliyeti (ATC) mini
mum noktasından keserek yükselir,
Bununla birlikte, marjinal maliyetin
minum olduğu noktadan sonra da orta
lama toplam maliyette bir süre daha
düşüş gözlenir. Yani, son birimin mali
yeti olan marjinal maliyet belli bir mi-
numuma düştükten sonra yükselirken,
ortalama toplam maliyet bir süre daha
düşmeye devam edecektir. Nedeni ortalama sabit maliyetin sürekli azalan bir se
yir izlemesidir. Ortalama sabit maliyetin üretim artıkça azalmasından dolayı or
talama toplam maliyet, marjinal maliyetten sonra minimum seviyesine gelir.
Cevap, E seçeneğidir. ■
442. Marjinal gelir miktarının sıfır olduğu noktada toplam gelir miktarı İle
Ugili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Sıfıra eşittir B) Bire eşittir
C) Minimumdur D) Maksimumdur
E) Azalmaktadır
Çözfim: Öncelikle somdan bu piyasanın nasıl bir piyasa olduğunu çıkarmak ge
rekir. Marjinal gelirin sıfır olması durumu, eksik rekabet piyasaları için söz ko
nusudur. Diğer bir ifadeyle, monopolcü bir firmanın marjinal gelirinin sıfıra eşit
olması durumu söz konusu olabilir. Tam rekabet piyasasında marjinal gelirin sı
fır olması fiyatın sıfır olmasına bağlıdır. Çünkü tam rekabet piyasasında fiyat
veridir ve firmaların piyasadaki payı okyanusta bir damla kadardır. Firmalar, pi
yasa fiyatından ne kadar mal piyasaya arz ederlerse etsinler satabileceklerdir. Pi
yasa fiyatının altından satmak akılcı olmayacaktır. Öte yandan, piyasa fiyatının
üstünde bir fiyattan satmaya kalkışırlarsa, tam rekabet piyasasının şeffaflık özel
liğinden dolayı iktisadi karar birimleri anında haberdar olacak ve firma hiç mal
satamayacaktır. Tam rekabet piyasasında P = MR=AR=D eşitliği söz konusudur.
297
Daha öncede ifade edildiği gibi, tam rekabet piyasasında fiyat veridir. M R ise,
son birimden elde edilen gelirdir. Fiyatın sabit olduğu bir ortamda son birimden
elde edilen gelir, fiyata eşit olacaktır. Yine fiyatın sabit olduğu bir ortamda AR,
fiyata eşit olacaktır. Bu durumu bir örnekle açıklayalım.
Fiyatı 10 TL olan bir maldan 5 adet satılmış olsun. Daha sonra bu maldan 2 adet
daha satılsın. Burada
P = 10’ dur.
Son birimin geliri olan marjinal gelir ise, beşinci birimden elde edilen gelirdir.
Marjinal gelirin formülü ise şöyledir:
MR = 4Z& = 20. = ıo
AX 2
AK = M = E J L = F
X X
AR =2Û=10 = P
7
Dolayısıyla marjinal gelir, tam rekabet piyasasında hiçbir zaman sıfır olmaz. Ay
rıca tam rekabet piyasasında toplam gelir eğrisi pozitif eğimli bir doğrudur. Mo
nopol piyasasında, MR eğrisi negatif eğimli, toplam gelir eğrisi ise, çan eğrisi bi
çimindedir ve M R eğrisinin sıfır olduğu noktada, TR maksimum olmaktadır. TR
eğrisinin maksimum olduğu noktada esnekliğin bire eşit olduğu da unutulmama
lıdır. Bu durumu aşağıda şekil yardımıyla da görmek mümkündür.
TR
TR
298
Mikro iktisat
443. Diiopolist Armalardan bir tanesinin diğer firmanın Cournot varsayı

mına göre hareket ettiğini fark edecek kadar geUfmtş olduğu; diğer fir
manın karşılıklı bağımlılığın farkında olmadığını düşünen ve safça
davranan bir flrma olduğu varsayımı aşağıdaki oligopol modellerinden
hangisine aittir?
A) Betrand modeli 6) Stackelberg modeli
C) Edgeworth modeli D) Sweezy modeli
G) Chamberlin modeli
Çözüm: Stackelberg modeli, düopolist firmalardan bir tanesinin diğer firmanın

Coumot varsayımına göre hareket ettiğini fark edecek kadar gelişmiş olduğunu
varsaymaktadır. Diğeri karşılıklı bağımlılığın olmadığını düşünerek safça davra
nan bir firmadır. Karşılıklı bağımlılığın olduğunu düşünene gelişmiş firma lider
firma, tersini düşünen firmaya takipçi firma denir.
444.BeÜr!i bir Üretim düzeyinde, ortalama değişken maliyetlerin marjinal

maliyetlerden büyük olduğu bir durumda marjinal maliyetler nasıl de
ğişir?
A) Artar.
B) Sabit kalır.
C) Azalır.
D) Sıfır olur.
Çflzüm: Şekilde de görüldüğü gibi ortalama değişken maliyet, marjinal maliyet

ten I. Kısımda büyüktür ve bu kısımda maıjinal maliyetler önce azalmakta, son
ra artmaktadır.
AFC, AVC,
AC, M C MC
1. Kjıım 11. Kıtım / AC
//A V C
f i / / /
— AFC
299
Cetoris Paribus: İktisat Soruları
445. Agağıdakailcrden hangisi kirliliğini maksimize etmek İsteyen bir fir

manın üretimde bulanacağı nokta İle ilgili olarak doğru bir İfadedir?
A) Muhasebe kârlılığının sıfır olduğu durumda
D) Toplam maliyet eğrisinin toplam gelir eğrisine teğet olduğu noktada
C) Toplam gelir toplam maliyet farkının en fazla olduğu nokta
D) Başabaş noktasında
G) Toplam gelir eğrisi ile toplam maliyet eğrisinin kesiştiği noktada
Çözüm:
Bir firmanın en çok k&r elde ettiği
TR TC
noktayı iki şekilde bulmak müm
kündür. Bunlardan birincisi, toplam
gelir,' toplam maliyet yaklaşımı;
İkincisi, marjinal gelir marjinal ma
liyet yaklaşımıdır. Toplama gelir
yaklaşımına göre, kârlılığını maksi
mize etmek isteyen bir firmanın üre
tim yapmak isteyeceği aralık, top
lam gelirin toplam maliyetini en çok
aştığı noktada olacaktır. Bu noktada
aynı zamanda TC eğrisine çizilen te
ğetin eğimi TR ye çizilen teğetin
eğimine eşit olmaktadır. Marjinal
gelir-marjinal maliyet yaklaşımına
göre bir firmanının kârlılığını mak
simize edeceği nokta, marjinal geli
rin marçinal maliyete eşit olduğu
noktadır. Cevap, C seçeneğidir.
446. Birbirinin kararlarını etkileyebilecek kadar az sayıda firmanın bulun

duğu piyasa türü aşağıdakllerdeıt hangisidir?
A) Tam rekabet piyasası B) Tekel piyasası
C) Tekelci rekabet piyasası D) Oligopol piyasası
E) Çift yanlı monopol
ÇAzüm; Birbirinin kararlarını etkileyebilecek kadar az sayıda firmanın bulundu
ğu piyasa türüne oligopol adı verilmektedir. Sadece iki firmanın bulunduğu oli
gopol piyasasına düopol, üç firmanın bulunduğu oligopol piyasasına triopol adı
verilmektedir.
300
Mikro İktisat
447. A malının fiyatı 30 liradan 60 liraya çıktığında D malından talep edilen

miktar 20 kg’dan 10 kg’a İnmektedir. A ve B malı arasındaki çapraz ta
lep esnekliği kaçtır ye nasıl bir İlişki bulunmaktadır?
A) -2 tamamlayıcılık ilişkisi
B) - -Likame ilişkisi
C) 2 ikame ilişkisi
D) - i- tamamlayıcılık ilişkisi
E) 1 ikame ilişkisi
Çözüm:
Aoh
B malının miktarındaki yüzde değişme _ qb
A matının fiyatındaki yüzde değişme Apa
Pa
10-20 IÛ .
e = 20.. = 20 - 1Q. . 3 Ç U _ L
60-30 m 20 30 2
30 30
Talebin esneklik katsayısı negatifse mallar arasında tamamlayıcı mal ilişkisi söz
konusudur. Cevap, D seçeneğidir.
448. Aşağıdakllcrdcn hangisi ortalama değişken maliyet eğrisinin minimum

olduğu nokta ile ilgili olarak doğru bir İfadedir?
A) Kâra geçiş noktasını gösterir
B) Minumum kâr durumunu gösterir
C) Kapatma noktasını noktasını gösterir
D) Sabit maliyetlerin ancak bir bölümünün karşılandığı noktayı gösterir
E) Denge noktasını gösterir
Çözüm: Piyasa dengesi ortalama değişken maliyetin (AVC) minumum olduğu

nokta oluşuyorsa, bu noktadan sonra üretime devam etmek anlamsızdır. Bu nok
ta, kapanma noktasıdır. Eğer piyasa dengesi ortalama maliyetin altında, fakat or
talama değişken maliyetin üstünde bir noktada oluşmuş olsaydı, gelecekle ilgili
beklentilerle doğru orantılı olarak bir süre daha üretime devam etmek anlamlı ola
bilirdi. AC-AVC arasında oluşan piyasa dengesi durumunda, ortalama sabit mali
yetlerin (AFC) bir kısmını kurtarma imkanı olabilir. Bu duruma zarar minimizas-
yonu denilmektedir. Dolayısıyla ortalama değişken maliyetin (AVC) minimum
301
olduğu noktaya kadar firma üretimine, zarar minimizasyonuna gitmek kaydıyla

devam edebilir. Ortalama değişken maliyetin minumum olduğu noktada, firma
için üretimi durdurmak daha kârlı olacaktır. Yani, AVC=P ise, Kapanma Noktası
dır. Ortalama değişken maliyetin minimum noktası kapanma noktası ise, üretimin
başladığı nokta da burasıdır. Diğer bir ifadeyle, firma için üretime başlama nok
tası olarak ortalama değişken maliyetin minimum noktası gösterilebilir. Bu du
rumda tam rekabet piyasası koşullarında ortalama değişken maliyet eğrisinin mi
nimum noktasının üstünde kalan maıjinal maliyet eğrisi, firmanın kısa dönem arz
eğrisidir. Firmanın kısa dönem arz eğrisi ile marjinal maliyet eğrisi özdeştir. Şe
kilde bu durum açık bir biçimde görülmektedir. Kâra geçiş noktası ise, ortalama
maliyetin minimum olduğu noktada oluşacak, piyasa dengesiyle ifade edilebilir.
Eğer marjinal maliyet, marjinal gelir eşitliği, ortlama maliyetin minimum olduğu
noktada gerçekleştiğinde, kâra geçiş noktası olarak ifade edilir.
P
449. Q(d) = 36-2P(xj olan talep fonksiyonu için fiyat 3 liradan 8 liraya çıkarıldı
ğında talep esnekliği aşağıdakilerden hangisi olacaktır?
A) 5 B)2- C)-2_ D)--L E )l

5 5 ' .5 5
Çözüm: Esnekliği hesaplayabilmek için verilen talep fonksiyonundan yararlana

rak her iki fiyat düzeyi için denge miktarını öncelikle bulmak gerekmektedir.
Daha sonra miktardaki yüzde değişmeyi fiyattaki yüzde değişmeye oranlamak
suretiyle esneklik bulunabilecektir.
' p = 3 => = 36 - 2 . 3 = 30 '
p *» 8 => = 36 - 2 . 8 = 20
İ9.r^0 , J - = -m JL = - 1
^ Ap q 3- 8 30 5 30 5
302
Mikro iktisat
450. Teknolojik gelişmenin meydanı geldiği bir ekonomide aşagıdaldlerden

hangisi ortaya çıkacaktır?
A) Dönüşüm eğrisi üzerinde bir noktadan diğer noktaya geçilir
B) Dönüşüm eğrisi sağa kayar
C) Dönüşüm eğrisi orijine yaklaşır
D) Dönüşüm eğrisinin yukarısında bir üretim düzeyi gerçekleştirilir
E) Dönüşüm eğrisini altında bir üretim düzeyi gerçekleştirilir
Çözüm: Üretim olanakları eğrisi (Dönüşüm eğrisi), üretim girdilerinin etkin

kullanılması sonucunda üretilebilecek maksimum mal bileşiminin gösteren nok
taların geometrik yeridir. Üretim, üretim imkanları eğrisi ile orijin arasındaki
herhangi bir noktada yapılabilir. Teknolojik bir gelişme olması durumda, üretim
olanakları eğrisi, sağa doğru kayacaktır.
Yraılı
451. Bir araba üreticisinin toplam maliyet fonksiyonu T0200+4Q+Q2 şek

linde verildiğinde ortalama toplam maliyet eğrisi aşağıdakllerden han
gisidir^ üretilen arabaların miktarıdır)?
A) 200 B) 4Q+Q2
C) 4Q+Q D) (200/Q)+4+Q
E) 200+4Q
Çözüm:
A Ç ^ I C U 2 0 0 ± 4 Q + Q2 ,2 Q q + 4 + 0
Q Q Q '
303
452. Aşağıdakllerden hangisi üretim fonksiyonunun İşlevi ile ilgili olarak ge
çerli bir İfadedir?
A) Üretimin kârlılığını ölçer
B) Üretimin alternatif metotlarının nispi maliyetlerini ölçer
C) Üretimin fırsat maliyetini Ölçer
D) Üzerindeki her nokta, optimum üretim değerini verir
E) Girdi ve çıktılar arasındaki ilişkiyi tanımlar
Çözüm: Üretim fonksiyonu, üretim teknolojisi veri iken zaman birimi başına
kullanılacak belirli girdi miktarları ile elde edilecek azami ürün miktarları ara
sındaki ilişkiyi göstermektedir. Üretimin dar ve geniş anlamda olmak Ü2cre iki
tanımı vardır. Dar anlamda üretim, belli bir miktar girdinin kullanımı ile her tür
lü mal ve hizmet üretmektir.Geniş anlamda üretim ise, yer, şekil, mülkiyet, za
man gibi her türlü fayda sağlama fonksiyonudur.
453. Tekelci bir firmanın marjinal maliyeti sabittir ve 20 TL ye eşittir. Fir

manın marjinal hasıla eğrisi de MR=200-2Q şeklinde verilmiştir. Bu
na göre, bu firmanın kârını en çoklaştıran fiyat düzeyi kaç TL dir?
A) 100 B) 110 C) 80 D) 90 E) 75
Çfizttm: Tekelci bir firma için kârı en çoklaştıran çıktı düzeyi MR=MC eşitliği
MR *■MC
200- 2Q = 20
2Q = 200 - 20
2Q = 180
Q = 90
Tekel piyasasında firmanın fiyatı ortalama hasılata eşittir. Bundan dolayı maıji-
nal hasılattan toplam hasılatı, toplam hasılattan da ortalama hasılatı bulmak ge
rekir. Marjinal hasılat, toplam hasılatın türevi olduğuna göre, ters türev ya da in-
, MR = 200 - 2Q ise, TR = 200Q - Q2
304
Mikro iktisat
II. Yol:
AR =■
=IR . = 200Q - O2
M R *» 200 - 2Q =* AR = 200 - Q
Q Q
AR = 200-90
AR = 200 - Q
AR = 110 « P
AR = 200 - 90
A R “ I10 = P
454. Negatif dışsallıklann meydana geldiği üretim veya tüketim faaliyetleri

nin marjinal dışsal maliyetlerini içselleştirmek için kullanılan yör.tcm
A) Üretimi engelleme B) Sübvansiyonlar
C) Negatif vergileme D) Üretime müdahale
E) Vergiler artırımı
Çözüm: Dışsalhklardan dolayı ortaya çıkan aksaklıkları gidermek için piyasa

mekanizması yetersiz kalmaktadır. Devlet piyasa başarısızlıklarını ortadan kal
dırmak ve dışsallıkla« içselleştirmek için vergi, sübvansiyon, yasal düzenleme
ler ve üretimi üstlenme gibi araçlara başvurmaktadır.
Dışsallıkların içselleştirilmesi, marjinal özel fayda ve maliyetlerin marjinal sos
yal fayda ve maliyetleri de içerecek şekilde belirlenmesi amacıyla üretici ve tü
ketici kararlarını düzenleyen bir mekanizmadır.
Negatif dışsallıklann ortaya çıktığı durumda, marjinal dışsal maliyeti içselleştir
mek için marjinal dışsal maliyeti marjinal özel maliyete eklemek gerekir. Pozitif
dışsallıklarda ise, marjinal dışsal faydayı içselleştirmek için marjinal dışsal fay
dayı marjinal özel faydaya eklemek gerekir, içselleştirilen dışsallık bir malın tüm
sosyal maliyeti ve tüm sosyal faydasının yansıttığı için fiyat düzeyinde bir de
ğişme meydana gelir.
Negatif dışsallıklann olduğu bir durumda, dışsatlığı meydana getiren kişi yada
firmalar için bu iktisadi faaliyet bir maliyet unsuru olmaz iken, toplum için bir
maliyet unsuru olmaktadır. Çünkü meydana gelen bir negatif dışsallık, bu malın
üretimini yapanlar tarafından ödenmediği takdirde topluma yüklenmiş olmakta
dır. Bu durumda devlet üçüncü kişilere yüklenen bu maliyeti dışsallıgı meydana
getiren kişi ya da firmalara düzenleyici bir vergi uygulamak suretiyle giderebi
lir, Bu verginin amacı, üretilen mal veya hizmetin dışsal maliyetini, marjinal özel
maliyete eklemektir. Bunun için uygulanan düzenleyici verginin her birim çıktı
nın marjinal dışsal maliyetine eşit olması gerekir.
305
Dışsallıkla« içselleştirmek için bir diğer uygulama şekli sübvansiyondur. Süb

vansiyonlar, pozitif dışsallık meydana getiren üretim veya tüketim faaliyetinin
marjinal dışsal faydasını içselleştirmek için kullanılmaktadır. Sübvansiyon uy
gulamasının amacı, tüketici veya üretici tarafından yapılan ödemeleri azaltmak
tır. Sübvansiyonları, düzenleyici vergi temeline dayanan ftegatif bir vergi olarak
düşünmek mümkündür.
455. Q = 4Px-2 arz fonksiyonunda fiyat 2 birimden 3 birime yükselirse arz

esnekliği Bşagıdakllerden hangisine eşit olmaktadır?
A) 2.23 B) 1.33 C) 1.43 D) 2 E) 1
Çözüm: ı .
P, = 2 => 4 .(2 )- 2 = 6 = q, ,.ö/.r

P2 = 3 => 4.(3) -2 = 10 = q2 " , . ı;^ v >.
Ag.
= JL = M , E = -6 ~ 10 .Z = l î . l = S. = i = ı 33
^ Ap q , 2-3 6 -1 6 6 3
P
456. Aşağıdakilerden hangisi oligopol piyasasını açıklamaya yönelik İkinci

grup teoriler ile ilgili olarak doğru bir ifadedir?
A) Rekabetçi davranışların varlığı üzerine kurulmuştur
B) Reklam savaşları ortaya çıkabilir
C) Firmalar işbirliği yapmazlar
. I» İ ; .. * ■
D) Firmalar fiyat, bölge, miktar ve reklam konusunda anlaşma yoluna gi

debilirler ’>
E) Klasik modeller olarak adlandırılırlar
Çözüm: İkinci Grup Teoriler olarak adlandırılan oligopol teorilerinin özellikleri

. şunlardır:' .
/ Olieopolcülerin uzlaşmacı davranışlarda hnlıındnfr» varsayımı iİ7^rinp şe
killenmiştir.
306
Mikro iktisat
✓ Oiiftopolcüler. fiyat bölge, miktar va da reklam konusunda anlaşma yolu

na giderler.
✓ A ralarında en yüksek kân paylanma eğilimi içindedirler.
457. X firmasının ortalama maliyet eğrisi her çıktı dttzeyi için Y firmasının
ortalama maliyet eğrisinden yüksekse ve aralarında en yüksek kârı
paylanmaya yönelik bir anlaşma yaptıkları durum için aşağıdaki ifade
A) X firmasının üretimi durdurması gerekir
B) X firması MC, M R eşitliği sağlanmadan, Y firması MC, M R eşitliği
nin sağlandığı noktada üretimini yapar
C) Marjinal maliyetlerin fiyata oranlamasına göre karar verilir
D) Rakiplerin durumuna bakmadan karar verilemez
E) Marjinal maliyet, marjinal gelir eşitliğinin sağlandığı noktada üretim
yapılır
ÇözUm: X ve Y firması aralarında en yüksek kân pavlasma anlaşması yaptıkla-

n için her*iki firmada marjinal gelirinmaıjinal maliyete esit olduftu noktada ure-
fimun~gerçelcle$tirecektir, Burada dikkat edilmesi gereken husus, en yüksek
kârın paylaşılması anlaşmasının yapılmasıdır. Satış miktarı konusundüTıir anlaş
ma yapılmamıştır. Ancak X firmasının ortalama maliyetlerinin Y firmasının or
talama maliyetlerinden yüksek olması, onun kâr maksimizasvonupa gitmesine
engel değildir. Sadece Y firmasına göre, daha az kâr elde edecektir. Bu durumu
asa&ıdaki şekilde de acık bir biçimde görmek mümkündür. Şekilde görüldüğü
gibi, iki firma da marjinal gelir- marjinal maliyet eşitliğinin sağlandığı noktada
(MC°MR) dengeye gelmektedir,
I 307
v . :.
458. X malına harcanan son Uranın marjinal faydasının, V malına harcanan

son Uranın marjinal faydasından bUyük olduğu durum için aşağıdaki
İfadelerden hangisi doğrudur?
A) X malının fiyatının daha düşük olduğu ortaya çıkar
B) Y malının fiyatının daha düşük olduğu ortaya çıkar
C) Y malımndan daha fazla tüketilir
D) X malından daha fazla satın alınması toplam çıktıyı artıracaktır
H) X malından daha fazla satın alması toplam faydayı arttıracaktır
ÇözUm: Bilindiği gibi iktisadi karar birimleri, kendi kişisel çıkarlarım maksimi
ze etme çabasındadırlar, iktisadi karar birimlerinin rasyonel hareket ettiği varsa
yılmaktadır. İktisat literatüründe bu duruma, ekonomik insan (rasyonal insan)
anlamında hnmnecmıomlcm denilmektedir. X malına harcanan son liranın mar
jinal faydasının Y malına harcanan son liranın maıjinal faydasından yüksek ol
duğu bir durumda rasyonel bir tüketici X malından daha fazla alarak; Y malı kul
lanımını azaltacaktır. Belli bir süre sonra azalan marjianai fayda kanuna göre X
malının faydası azalır ve
eşitliği sağlanarak dengeye gelinir.
Bunıda D seçeneğinin çeldiric iliğine dikkat edilmelidir. Fayda mal tüketmekten

dolayı ortaya çıkar ve bu durum Azalan marjinal favda kanunu ile İlişkilidir.
Çıktı artışı ise, üretimdeki artışı ifade eder ve bu dunım ise, azalan verimler ya
sası ile ilgilidir. Dolayısıyla D seçeneğindeki toplam çıktı artışı faydayı değil,
verimliliği artıracaktır.
459. Sırasıyla üretime 20 ve 40 birim değişken girdi ilave edildiğinde ortala

ma fiziki ürün 70 ve 140 birim olarak gerçekleşiyorsa toplam fiziki
llrttn kaç birim olarak gerçekleşmektedir?
A) 1500- 5600 B) 1400-5500
C ) 5500 - 3000 D) 1000 - 2000
E) 1400 - 5600
308
Mikro iktisat
Çözüm:
Toplam fiziki ürün. = ortalama fiziki ürim x girdi miktarı
TPP, = APP, x V, = 70 x 20 = 1400
TPP2 = APP2 x V2 = 40 x 140 = 5600
460. Aşağıdakilerdcn hangisi homojen mal üreten az sayıda firmanın oluş

turduğu piyasa yapısını ifade etmektedir?
A) Farklılaştırılmış oligopol B) Kartel
C) Saf oligopol D) Kısmi oligopol
E) Tam oligopol
Çözüm: Öncelikle özellikleri verilen piyasanın hangi piyasa olduğuna bulmak

gerekir. Verilen özellikler göz önüne alındığında bu bir oligopol piyasasıdır. Oli
gopol, birbirlerine etki edecek kadar az sayıda satıcının çok sayıda alıcı ile kar
şı karşıya geldiği piyasa türüdür. Satıcıların az sayıda olması, ikiden fazla, ancak
birbirlerinin kararlarından etkilenebilecek sayıda olması anlamına gelmektedir.
Piyasada, az sayıda firma olduğu için her firmanın üretim miktarı, fiyatı ya da
reklam konusundaki karan diğer firmaların yakından ilgilendirir.
/ -Alıcı çok
/ -Satıcı az
/ -Firmalar birbirlerini denetlerler
Oligopol piyasaları ürün farklılaştırmasının olup olmasına göre ve gizli anlaşma
lar ya da ihtiyari işbirliği olup olmamasına göre ve firmalar arasındaki bağımlı
lığa göre üçe ayrılır:
I. Ürün farklılaştırmasının olup olmasına göre:
•/ Sg f OHfnnal: Az sayıda firmadan oluşan ve homojen mal üretilen bir
piyasadır. Firmaların birbirine bağlılık derecesi yüksektir. Çimento ve
çelik sanayisi buna örnek olarak gösterilebilir.
■/ Farklılaştırılmış oligopol: Firmaların mallan birbirinden farklıdır. Ya
ni, homojen mal üretimi söz konusu değildir, otomobil ve beyaz eşya
sanayisi örnek olarak gösterilebilir.
II. Gizli anlaşmalar ya da İhtiyari işbirliği olup olmamasına göre:

/ Gizli Anlaşmalar İl? Oluşan Oligopol: Az sayıdaki rakip firmalar
309
arasında gizli anlaşmalar söz konusudur. Rakip firmalar birbiriyle doğ

rudan görüşürler.
✓ İhiİvari İşbilirliğl İle Oluşan Oligopol: Her firma kendi davranışına
rakip firmaların tepki vereceğini varsayarak davranır. Dolayısıyla bir
karar alırken, rakip firmanın bu davranışa nasıl tepki vereceğini hesap
layarak politikalarını belirler.
III. Firmalar arasındaki bağımlılığa göre:
/ Tam Oligopol: Firmaların kârlanm bir grup olarak maksimize etmele
ri durumunda tam oligopol söz konudur.
/ Kami Oligopol: Firmaların kârlarını bir grup olarak maksimize etme
meleri durumunda kısmi oligopolden söz edilmektedir.
461.180 birim üretim için toplam maliyet (TC) 12000 TL, ortalama sabit
maliyet (AFC) 60 TL ise, toplam değilken maliyet (TVC) kaç TL’dlr?
A) 1000 B) 2800 C) 1800 D) 1200 * E) 2200
-ir.f '■
Çözüm:
TC =>TVC + TFC
TFC * AFC x Q => TFC = 60 x 180 = 10800
12000= TVC + 10800
TVC = 12000 - 10800
TVC = 1200
462. Aşağıdakllerden hangisi Cournot Modelinin varsayımlarından birisidir?

A) Mallar heterojendir.
B) Firmaların satış maliyeti çok düşüktür.
C) Piyasa talep eğrisi doğrusaldır ve her iki firma toplam talebin durumu
nu bilmemektedir.
D) Firmalar birbirinin kararlarından etkilenmemekte ve bağımsız hareket
etmektedirler.
E) Her firma rakip firmanın üretim miktarım değiştirmeyeceğini varsay
maktadır.
310
Mikro iktisat
ÇdıÜm: Coumot modelinin varsayımları şunlardır:
—V * Firmaların satış maliyeti sıfırdır.

Mallar homojendir. •
—*>✓ Piyasa talep eğrisi doğrusaldır
Her iki firma toplam talebin durumunu bilmektedir.
✓ Firmalar birbirinin kararlarından etkilenmekte ve bağımsız hareket etmek
tedirler.
/ Her firma rakip firmanın üretim miktarını değiştirmeyeceği varsayar.
463. Aşağıdakilerden hangisi azalan verimler kanunu ile İlgili olarak doğru
bir ifadedir?
A) Girdilerden en az birinin sabit olduğunu
B) Girdilerin aynı oranda değiştiğini
C) Girdilerin tamamının sabit tutulduğunu
D) Girditerden en az birinin değişken olduğunu
E) Girdi kullanımının sürekli biçimde azaldığını
Çözüm: Azalan verimler kanuna göre, üretimde değişken girdi miktarı artırıldı
ğında başlangıçta toplam ürün artarak artar. Değişken girdi artırılmaya devam
ederse, toplam üründeki artış, azalarak artmaya devam eder. Değişken girdi kul
lanımındaki artış devam ederse, bir noktadan sonra toplam ürünün azalmasına
neden olur. Azalan verimler kanunu en az bir girdinin sabit olduğunu varsaymak
ladır. ' ' -
Cevap, A seçeneğidir. . J
r*ı
464. Aşağıdakilerden hangisi doğrusal bir homojen üretim fonksiyonu ile il
gili olarak doğru bir ifadedir?
A) Azalan marjinal verimler yasası söz konusudur
B) Azalan marjinal fayda yasası söz konusudur
C) ölçeğe göre sabit getiri söz konusudur
D) ölçeğe göre artan getiri söz konusudur
E) ölçeğe göre azalan getiri söz konusudur
3İ1
Çözüm: Doğrusal ve homojen olan bir üretim fonksiyonu ölçeğe göre sabit ge-
tiriyi varsaymaktadır. Üretim ölçeğinde bir birimlik artış olduğunda, çıktıda bir
birimlik artış oluyorsa, ölçeger sabit getiri; üretim ölçeğinde bir birimlik artı; ol
duğunda çıktıda bir birimden daha fazla artış oluyorsa, ölçeğe göre artan getiri;
üretim ölçeğinde bir birimlik artış olduğunda çıktıda bir birimden daha az artış
oluyorsa, ölçeğe göre azalan getiri söz konusudur, ölçeğe göre getiri durumala-
rı eş ürün eğrileri yardımıyla gösterilebilir. Eğer eş ürün eğrileri arasındaki me
safe eşitse ölçeğe göre sabit getiri; eş ürün eğrileri arasındsaki mesafe giderek
azalıyorsa artan; giderek uzaklaşıyorlarsa azalan getiri söz konusudur. Aşağıda
ölçeğe göre getiri ile igili olarak Özel durumlar gösterilmiştir.
K
K K
!< * « » Cifin* C .İM A u l n 0«lı> |
150
100
Ölçeğe Oün ! Sil Getiri
312
Mikro İktisat
465. Tam rekabetçi bir firma ile tekelci rekabetçi bir firmanın uzun dö
nemde kâr maksimizasyonunun sağlandığı durum karşılaştırıldığında
aşağıdakilerden hangisi söz konusudur?
A) Hem tam rekabetçi, hem de tekelci rekabetçi firma tam kapasite ile ça
lışmaktadır.
B) Her iki firma için de malın fiyatı marjinal gelire eşittir.
C) Her iki firma için de malın fiyatı ortalama maliyete eşittir.
D) Tam rekabetçi firma için malın fiyatı ortalama maliyete eşitken, tekel
ci rekabetçi firma için ortalama maliyetten büyüktür.
E) Tam rekabetçi firma tam kapasite ile çalışırken, tekelci rekabetçi firma
aşırı kapasite ile çalışmaktadır.
Çöziim: Kâr maksimizasyonu koşulu M R “ MC’dir. Hem tam rekabetçi firma,

hem de tekelci rekabetçi firma uzun dönemde normal kâr ile çalışmaktadır.
/ Tam rekabetçi firma için MR=MC’nin sağlandığı uzun denge noktasında, AR
= P ==M R = MC “ AC eşitliği söz konusudur.
</ Uzun dönemde monopolcü rekabetçi firma normal kâr ile çalışır ve M R =ı
M C’nin sağlandığı noktada AR—P—AC > MC = MR ilişkisi söz konusudur.
/ Normal kâr eden tam rekabetçi firma (soldaki şekilde E0 noktası) tam kapa
site ile çalışırken, uzun dönemde normal kâr ile çalışan monopolcü rekabet
çi firma (sağdaki şekilde B noktası), eksik kapasite ile çalışmaktadır.
/ Normal kâr eden tam rekabetçi firma için denge noktasında ortalama maliyet
eğrisi sıfır eğime sahipken, monopolcü rekabetçi firmanın ortalama maliyet
P MC p Eksik
1 MR
Tam rekabetçi firmanın normal kâr durumu Tekelci Rekabet İçin Uzun Dönem Dengesi
313
466. Yarış arabası üretmenin toplam maliyet fonksiyonu TC *» 90 + 2Q +

2Q2 İse, değişken maliyet eğrisi aşağıdakllerden hangisine eşittir?
A) 90 B) 90 + 2Q
C) 2Q + 2Q2 D) 90 + 2 + Q
E)Q+2Q
Çözüm:
TC = TFC + TVC
TC = 90 + 2Q + 2Q2
TVC=2Q + 2Q2
TFC=90
Cevap, C seçeneğidir. •. >
467. Aşağıdakilcrln hangisinde en etkin üretim tilçeği ile Üretim söz konusu-
dur?
A) SRMC eğrisinin minimum olduğu nokta
B) SRAFC maliyetlerin minimum olduğu nokta
C) SRAVC eğrisinin minimum olduğu nokta
D) LRAC eğrisinin minimum olduğu nokta
E) LRMC eğrisinin minimum olduğu nokta
Çözüm: En etkin üretim ölçeğinin sağlandığı nokta, uzun dönem marjinal mali
yet eğrisinin uzun dönem ortalama maliyet eğrisi ile kesiştiği noktadır. Uzun dö
nem matjinal maliyet eğrisi belli bir minimuma ulaştıktan sonra yükselmeye
başlar ve uzun dönem ortalama maliyet eğrisini minimum noktasından keser. İş
te bu nokta en düşük maliyetle üretimin sağlandığı noktadır. Burada dikkat edil
mesi gereken husus, uzun dönemin kısa dönemlerin toplamından oluşmasıdır.
Bu açıdan fasa dönem ortalama maliyet eğrisinin minimum noktası da, etkin üre
tim noktası olarak düşünülebilir. Ancak uzun dönem bir çok kısa dönemden olu
şur ve bunlardan yalnızca bir tanesi en etkin üretim noktasını oluşturur, işte bu
en etkin üretim noktasının sağlandığı kısa dönem ortalama maliyet eğrisinin mi
nimum noktası, aynı zamanda uzun dönem ortalama maliyet eğrisinin minimum
noktasını oluşturur. Bu durumu aşağıdaki şekilde açık bir biçimde görmek müm
kündür.
Mikro İktisat
LM C, LAC,
SMC.SAC
Dolayısıyla en etkin ölçek LRAC minimum ise, her zaman sağlanır. Cevap, D se
çeneğidir.
468. Bir üretim esnasında bütün girdiler iki katına çıkarıldığında, çıktıda
meydana gelen artığın iki kattan daha az olduğu durum için aşağıdakl-
A) ölçeğe göre artan getiri söz konusudur.
B) ölçeğe göre azalan getiri söz konusudur.
C) ölçeğe göre sabit getiri söz konusudur.
D) Azalan verimeler yasası geçerlidir.
E) Azalan marjinal fayda yasası geçerlidir.
Çözüm: Burada dikkat edilmesi gereken unsur, bütün girdilerin değiştirilmesidir.

Bütün girdilerin değiştirilebildiği dönem, uzun dönemdir. Uzun dönem koşulla
rında üretimde meydana gelen girdi artışının çıktı Üzerindeki etkisi, ölçeğe gör*
getiriye tabidir. Kısa dönemde değişken girdi miktarının artırılması sonucunda
üretimde artış olması, azalan verimler yasasına tabiidir. Dolayısıyla bütün girdi
ler artınlabiliyorsa, ölçeğe göre getiri söz konusudur, ölçeğe göre getiride, ölçe
ğe göre artan getiri, ölçeğe göre azalan getiri ve ölçeğe göre sabit getiri hali bu
lunmaktadır. Bir üretim sürecinde bütün girdiler iki katına çıkarıldığında üretim
de iki katlık bir artış olursa ölçeğe göre sabit; iki kattan daha fazla artarsa artan;
iki kattan daha az artarsa azalan getiri söz konusudur. Cevap, B seçeneğidir.
469. Bir malın talep denklemi Q=200-5P olarak verildiğinde; malın fiyatı
25TL İse talebin fiyat esnekliği kaçtır?
A) 1 2 1 b )- £ C) 2 1 D )- l E) - 2
75 3 15 5 3
315
Ceteris Paribus: iktisat Sorulun
Çözüm: Y = a+bx şeklindeki bir ifadede "b"ye eşittir. O halde Q=200-5P
şeklindeki bir denklemde - 5 ■^0 . olacaktır. Bu durumda P ve Q miktarının

AP
hesaplanması gerekecektir.
AQ ,- 5
J5L = .E . = (^0.). E. = _ _ L _ . £.
^ Q AP \AP/ Q eğim Q
P
P =25
Q = 200 - 5P
Q “ 200 - 5.(25)
Q - 200- 125
Q = 75
e = ^ . İL = _5 2 i = d H = _ İ
AP Q 75 75 3 Cevap, B seçeneğidir.
470. Aşajıdakllerden hangisi bir firmanın eş-maliyet doğrusunun eğimi ile

İlgili olarak doğru bir İfadedir?
A) Üretim faktörlerinin fiyatlarının marjinal verimlilikle çarpımına eşittir
B) Toplam değişken maliyetin toplam mBİiyete oranına eşittir
C) Üretim faktörleri fiyatlarının oranına eşittir
D) Marjinal ikame oranına eşittir
E) Maıjinal maliyet marjinal gelir eşitliğine bağlıdır
Çözüm:
Eş maliyet doğrusunun eğimi fiyatların bir

birine oranına eşittir.
E; maliyet dotrusumın
£
S!.= eğimi
£. r C
w
316
Mikro İktisat
471. Bir firmanın optimum faktör bileşimini sağlayan denge koşulu ile İlgi
li olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Marjinal teknik ikame oranının marjinal maliyete eşit olması
B) Marjinal ikame oranının bire esit olması
C) Faktörlerinin marjinal verimleri oranının faktörlerin marjinal maliyeti
ne eşit olması
D) Her bir faktörün marjinal veriminin fiyatına oranı eşit olduğunda
E) Faktörlerinin fiyatlarının faktörlerin marjinal verimlerine eşit olması
Çözüm:
Optitimum faktör bileşimi eş ürün eğrilerinin eş mali
yet doğrusu ile kesiştiği noktada oluşmaktadır. Şekilde
D] noktası optimum faktör birleşimini sağlayan nokta
dır. D) noktasında eşmaliyet doğrusunun eğimi = eşü-
rün eğrisinin eğimine; yani, her bir faktörün marjinal
veriminin fiyatına oranı birbirine eşit olduğundan den
ge sağlanmaktadır, Bu durumu denklem yardımıyla da
açıklamak mümkündür:
MÜa _ MÜb
Pa Pb
472. Sabit maliyet eğrisinin şekli ile ilgili olarak aşağıdakilcrden hangisi
doğru bir ifadedir?
C) Yatay eksene düşeydir D) Yatay eksene paraleldir
E) Hiperboldür
Çöziim: Sabit maliyet, üretim miktan ne olursa olsun katlanılması gereken bir
maliyettir. Bina kirası, elektirik, su giderleri, bekçi giderleri gibi sabit giderler
den oluşmaktadır. Dolayısıyla hiç üretim yapılmadığı durumda dahi, varolan gi
derlerdir. Sabit maliyetlerin sıfır olması durumu söz konusu değildir.Ortalama
sabit maliyetler ise, üretim miktarı arttıkça azalan bir görüntü sergiler, Çünkü
üretim miktarı arttıkça birim başına düşen sabit maliyet miktarı azalmaktadır,
Her üretim düzeyinde ya da üretimin durdurulduğu durumda mutlaka belli bir
miktar sabit maliyet bulunmaktadır. Değişken giderler için böyle bir durum söz
konusu değildir. Değişken maliyetler, üretim miktarındaki artışa bağlı olarak ar
tış gösterir. Hiç üretimin yapılmadığı durumda değişken giderler sıfırdır. O yüz
den toplam değişken maliyet eğrisi orjinden çıkmaktadır.
317
473. Herhangi bir piyasada x malının talep ve arz fonksiyonları aşağıdaki

gibidir. Q d= 10000-2000P, Qs = 3000P ise denge miktarı kaçtır?
A) 5000 B) 6000 C ) 4000 ' D) 2000 E) 10000
Çözüm:
Denge arz ve talebin eşitlendiği noktadır.
Qd = Qs => 10000 ' 2000P “ 3000P => 10000 " 5000P
Px = 2 yani denge fiyatı 2’dır.
Şimdi denklemlerden birinde fiyat değerini yerine koyup denge miktarını bula
lım
Qd - 10000 -2000PX => P=2 iken QD = 10000- 2000.2 = 10000 - 4000 = 6000
474.Başabaş noktasında ajağıdakilorden hangisi söz konusudur?

A) iktisadi kâr sıfırdır.
B) Aşın kâr söz konusudur.
C) İktisadi kâr pozitiftir.
D) Toplam zarar vardır.
E) Muhasebe kârı, iktisadi kârdan küçüktür.
Çözüm: Başa baş noktası iki şekilde ifade edilebilir:

/ Toplam Gelir-Toplam Maliyet Yaklaşımı: Toplam gelir, toplam maliyete eşit
olduğunda ekonomi başa baş noktasındadır. Yani, normal kâr elde edilmekte
dir. TR*TC olduğu için iktisadi kâr sıfırdır. Aşın kâr söz konusu değildir.
318
Mikro İktisat
/ Ortalama Gelir-Ortaiama Maliyet Yaklaşımı: Ortalama gelir, ortalama

maliyete eşit olduğunda ekonomi başa baş noktasındadır. Yani, normal kâr el
de edilmektedir. A R = AC olduğu için iktisadi kâr sıfırdır. Aşırı kfir söz ko
nusu değildir.
475. Aşağıdakilerden hangisinde üretici rantı tle ilgili olarak doğru bir ta
nımlama yapılmıjtır?
A) Fiyatın üzerinde, talep eğrisinin altında kalan kısım
B) Fiyatın altında, arz eğrisinin üzerinde kalan kısım
C) Aız eğrisinin üstünde, talep eğrisinin altında kalan kısım
D) Arz ve talep eğrisinin altında kalan kısım
E) Arz ve talep eğrisinin üstünde kalan kısım
Çözüm: Üreticilerin mallarını satmayı razı oldukları bir fiyat vardır. Piyasada
oluşan denge fiyat düzeyi, bazen üreticinin malını satmak istediği fiyatın üzerin
de oluşabilir. Bu durumda mallarını daha düşük fiyat düzeyinde satmaya razı
olan üretici, mallarını denge fiyatından satarak daha yüksek kâr elde edecektir.
Bu durum “üretici artığı ya da üretici fazlası” olarak adlandırılmaktadır. Doğal
olarak, üretici artığı piyasa fiyatının altında, arz eğrisi üzerindeki alana tekabül
edecektir. Bu durumu şekilde açık bir biçimde görmek mümkündür. Şekilde üre
tici artığı olarak kabul edilen bölge ok yardımıyla gösterilmiştir.
p
476JEmek arzı ile İlgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

—/ A) Emek arzı, işin niteliğinden etkilenmez
B) Emek arzı, öncelikle reel ücrete bağlıdır
C) Yapılacak işin güvenirliliği emek arzını artırır
D) işin sürekliliği emek arzını artınr
E) Emek arzı, uzun dönemde nüfusa bağlıdır
319
Çözüm: Enjek arzı aşağıdaki faktörlerden etkilenmektedir.

/ Reel ücrete (W/P) / İşin niteliği
✓ işin BÜrekli-geçici olması S Toplumun işe bakışı
/ Yoruculuğu / İşin güvenliği ve tehlikesi
✓ Emek arzı uzun dönemde ise, nüfusa bağlıdır.
477. Bir tüketicinin geliri 900 liradan 1000 liraya çıktığında tüketim talebi
(herhangi bir mal İçin) 60 kilodan 90 kiloya çıkmaktadır. Tüketicinin
gelir esnekliği kaçtır?
A) 4.5 B) 3.5 C) 8.5 D> iS r E) 5

. 900
Çöıiim:
Aq 90 - 60 3Q
-„ m»l talebindeki % değişim „ q „ fip _ jjQ _ _ 30. 2ÛÖ. = ¿ = 4 5
tüketim gelirindeki % deftijim A K 1000 - 900 100 60 100 2 ’
R 900 900
Bu mal için talebin gelir esnekliiği 4.5 dir. Yani normal maldır. Aynı zamanda
lüks mal olduğu da unutulmamalıdır.
478. Arz -talep dengesinin sağlandığı nokta için ajağıdakilerden hangisi

doğru bir İfade «UffUlr?
A) Denge noktasından dikey eksene çizilen doğru, denge fiyatını gösterir
B) Denge noktasından yatay eksene çizilen doğru denge miktarını gösterir
C) Talep fazlasının olduğu noktada fiyat, denge fiyatının altında gerçekleşir
D) Arz fazlasının olduğu noktada taban fiyat politikası uygulaması söz ko
nusu olabilir
E) Talep fazlasının olduğu noktada, taban fiyat politikası uygulaması söz
konusu olabilir
ÇOzttm: Bu tür soruları cevaplamaya geçmeden önce, piyasanın dengede oldu

ğu; yani, arz -talep dengesinin sağlandığı durumu çizerek görmek gerekmekte
dir. Şekli çizmeden soru çözülmeye çalışıldığında çok basit hatalar yapılması söz
konusu olabilir.
Arz-talep dengesinin sağlandığı noktadan dikey eksene çizilecek doğru, denge
fiyat düzeyini; yatay eksene çizilen doğru denge miktar düzeyini göstermekte
dir. Talep fazlasının olduğu noktada fiyatlar, denge fiyat düzeyinin altındadır.
320
Mikro iktisat
Aşağıdaki şekilde P[ denge fiyat düzeyidir. P0 fiyat düzeyi denge fiyat düzeyi
nin altındadır ve bir talep fazlası söz konusudur. Arz fazlasının olduğu noktada
ise, fiyatlar denge fiyat düzeyinin üstündedir. Bilindiği gibi yüksek fiyat düze
yinde atZ^Menjnİktaaîa. bir artış olacaktır. Şekilde P2 fiyat düzeyi, denge fiyat
düzeyinin üstündedir ve bu noktada bir arz fazlası bulunmaktadır.
Taban fiyat politikası, üreticileri korumak amacıyla uygulanır. Taban fiyat poli
tikası ile ürünün satılacağı minimum fiyat düzeyi belirlenir. Bu fiyat düzeyi ise,
denge fiyat düzeyinin üstünde olacaktır. Denge fiyat düzeyinde bir fiyat belirle
menin zaten anlamı yoktur. Çünkü denge fiyat düzeyinden, üretici, ürününü sa
tabilecektir. Amaç Üreticiyi korumak ve ürün fiyatının aşağı düşmesini engelle
mek olduğu için taban fiyat politikasının uygulanacağı bölge, denge fiyat düze
yinin üstündeki bölge olmaktadır. Denge fiyat düzeyinin üstündeki bölgede ise,
aynı zamanda arz fazlası bulunmaktadır.
Tavan fiyat politikasında ise, tüketicinin korunması amaçlanır. Kıtlık, savaş vb.
durumlarda fiyatlarda aşın bir yükselmeyi önlemeyi hedefleyen hükümet ürü
nün satılabileceği en yüksek fiyat olan bir tavan fiyat belirlemektedir. Bu fiya
tın üstünde ürün satışı yasaklanmıştır. Tavan fiyat politikasının geçerli olabilme
si için denge fiyat düzeyinin altında belirlenmesi gerekir. Denge fiyatının tavan
fiyat olarak belirlenmesine zaten gerek yoktur. Çünkü denge fiyatından piyasa
ya sunulmuş olan mal, zaten alıcı bulmaktadır. Dolayısıyla tavan fiyat politikası
uygulaması, denge fiyat düzeyinin altında bir noktada gerçekleştirilmelidir.
Denge fiyat düzeyinin altındaki noktalarda ise, talep fazlası olmaktadır. Bu du
rumda talep fazlasının olduğu bölgede, taban fiyat politikası değil, tavan fiyat
politikası uygulanacaktır.
/ Pj = Denge fiyatıdır
/ Q[ *» Denge miktarıdır
y P2 = Taban fiyat uygulamasının söz konusu olduğu alana tekabül etmektedir
/ Pj = S>D arz fazlası söz konusudur
/ P0 = D>S talep fazlası söz konusudur
/ P0 = Tavan fiyat uygulamasının söz konusu olduğu alana tekabül etmektedir
Cevap, E seçeneğidir
321
479. Tekelci bir firmanın talep eğrisi Q=360-4P, marjinal hasıla eğrisi
MR=360-8Q, toplam maliyet eğrisi TC=2Q2 ve marjinal maliyet eğrisi
MC=4Q şeklinde verildiğinde kân en çoklaştıran çıktı düzeyi kaçtır?
A) 35 B) 30 C) 50 D) 40 . E) 25
Çözttm: Tekelci bir firma için kârı en çoklaştıran çıktı düzeyi MR=MC eşitliği
M R-M C
360- 8Q = 4Q
360 = 12Q
Q = 30
480. Aşağıdakllerden hangisi talep eğrisinin altında ve piyasa fiyat çizgisinin

üstünde kalan alan ilgili olarak doğru bir İfadedir?
A) Normal kâr B) Aşın kâr
C) Maksimum kâr D) Tüketici artığı
E) Üretici artığı
Çözüm: Talep eğrisinin altında ve piyasa fiyat çizgisinin üstünde kalan alan, tü
ketici rantıdır. Tüketiciler, bir mal satın almadan önce o mala ödeyebilecekleri
fiyatı önceden zihinlerinde belirlerler. Ancak almayı arzuladıkları malın piyasa
daki fiyatı, tüketicinin zihninde o mala sahip olmak için ödemeye razı olduğu fi
yatın altında olabilir. Piyasa fiyatlan, tüketicinin umduğu fiyatların altında ger
çekleştiğinde, tüketici refahı bundan pozitif olarak etkilenir. îşte tüketicinin öde
meye razı olduğu fiyat ile piyasada oluşmuş olan fiyat arasındaki fark, tüketici
rantı kavramı ile ifade edilmektedir. Tüketici rantına isabet eden bölge, şekilde
taralı alanla gösterilmiştir. . ■
322
Mikro İktisat
481. Qd ■36 - 2P talep fonksiyonudur. Fiyat 3 birimden 5 birime çıktığında

tüketici rantında nasıl bir değişme meydana gelir?
A) 56 birim artar
B) 56 birim azalır
C) 60 birim artar
D) 25 birim azalır
E) 69 birim artar
Çözüm: Cevabı bulmak için öncelikle ar? ve talep eğrilerini çizeriz, önce fiyat 3
birimken miktarı ve tüketici rantını buluruz. Qd = 36-2.3 = 30 Fiyat 3 birimken
miktar 30, tüketici rantı ise BDC üçgeninin alanı kadardır, BDC bir dik üçgendir.
Alan = £ *12.
2
CD « 30 birim.
BC'yi bulmak için B noktasının değerini buluruz. Bu değer miktar sıfır iken fi
yatın değeridir.
0 = 36 - 2P => 2P = 36 P = 18, BC=18-3=15
A(BCD) = 15x20.» 225
Fiyat 5 birim olduğunda ise tüketici rantı taralı alan kadardır.

Bu alan ise BE . EF
2
BE' yi bulmak için BO'dan EO' ı çıkarırız;

BE= 18-5=13
EF’yi bulmak için fiyat 5 lira olduğunda denge miktarını bulmamız gerekir.
Qd = 36-2.5 “ 26
A(BEF) = l^ f i- = 169
Fiyat 5 birimken mevcut tüketici rantını fiyat 3 birim olunca oluşan tüketici ran
tından çıkardığımızda değişimi buluruz.
A(BCD) - A(BEF) = 225 - 169 - 56
Tüketici rantı 56 birim azalır.
P
II. Yol
Yamuğun Alant-9i l £ enag Alt xYUkseklik

2
Y a - 30 +26 x 2 - 56
2
26 30 '
482.0rtalama maliyet eğrisinin minimuma indiği Üretim düzeyinde aşağı

daki eşitliklerden hangisi doğrudur?
A) Ortalama değişken maliyet = Sabit maliyet
B) Marjinal maliyet = Ortalama değişken maliyet
C) Marjinal maliyet = Ortalama maliyet
D) Ortalama maliyet = Ortalama sabit maliyet
E) Ortalama sabit maliyet = Ortalama değişken maliyet
Çözüm: Marjinal maliyet eğrisi önce azalan, sonra artan'eğimlidir. Yani, marji
nal maliyet eğrisi önce azalmakta, sonra artmaktadır. Marjinal maliyet eğrisi or
talama değişken maliyet ve ortalama toplam maliyet eğrisinin eğimi üzerinde be
lirleyicidir. Bu yüzden de marjinal maliyet eğrisi artarken, ortalama değişken
maliyet ve ortalama toplam maliyet eğrisini minimum noktasından kesmektedir.
AC.AVc,
Şekilden dc görüldüğü gibi ortalama toplam maliyet eğrisinin minimuma indiği

noktayı temsil eden B noktasında ortalama toplam maliyet eğrisi ve marjinal ma
liyet eğrisi birbirine eşittir.
Mikro İktisat
483. Aşağıdakilerden hangisi dışsal ekonomi İle ilgili olarak doğru bir ta
nımlamadır?
A) Bir tüketicinin diğer bir tüketiciden elde ettiği fayda
B) Dış yardım veya bağışların oluşturduğu maliyet yada avantajlar
C) Ülkeye sıcak sermaye girişi
D) Bir firmanın içinde bulunduğu endüstri kaynaklı elde etmiş olduğu
avantaj veya dezavantaj
E) Bir firmanın ölçeğini büyütmesi sonucu elde etmiş olduğu avantaj ya
da dezavantaj
ÇözUm: Dışsal ekonomi, bir firmanın içinde bulunduğu endüstrinin gelişmesin

den dolayı firmanın elde etmiş olduğu avantaj veya dezavantajlardan oluşmakta
dır. Dışsal ekonomileri, pozitif dışsal ekonomiler ve negatif dışsal ekonomiler
diye iki ayırmak mümkündür. Pozitif dışsal ekonomiler, bir endüstrinin büyüme
sinden kaynaklanan maliyet avantaj landır. Pozitif dışsallık, yarı işlenen mamul
den, uzman işgücünden, altyapı tesis ve hizmetten, satın alman hizmetten sağla
nır.
Negatif dışsal ekonomiler, endüstrideki büyümeye paralel olarak sayısı artan fir
maların birbirlerine vermiş oldukları zararlardan dolayı oluşan maliyet artışları
nı ifade etmektedir. Negatif dışsallık, endüstri kalabalıklaştıkça mevcut alt yapı
hizmetlerinin yetersiz hale gelmesi, çevre kirliliği gibi nedenlerden dolayı mali
yetlerin yükselmesiyle oluşmaktadır.
Bir firmanın ölçeğini büyütmesi sonucu elde etmiş olduğu avantaj, ölçek ekono
mileri olarak tanımlanmaktadır. Burada firmanın üretim kapasitesini artırmasın
dan dolayı ortaya çıkan bir maliyet avantajı söz konusudur.
ölçek ekonomileri, yalnızca uzun donem rfalama malijet eğrilerinin şeİcli-

■
■ rii belirlemektedif.'Çünkü.' ölçek ekdnömiliriiîrmii ölçeğinin artmasrile or:
taya çıkar Öii: firmanın-kısa-/¡diS&«ni|^'Öİç<îrU'î^lrab:iİê imkanı yokkir. Bu
yuzaen, yalnızca uzum aon.ern ortaıama maliyetleri az ennae;etK ^
Dışsâl ekonomiler ise, hem uzun hem,de kısa1dönem nıalivei-ieğriieri üzerin-'
■d e 'tfk ı^ sahiptin; Diğer;bu:;;i^ :rij hem .uzun hem-de
!kısa ‘döneni mâl {yet eğrilerinin yer değiştirmesi ÜZeri n.deetklye.saHiptir.Çün-
kü dışsal,ekonorniler, yani, ficrriânm içinde bûlüridı¡¿u ’eripüstrikaynaklı
■
.avantaj yada dezavantajlarhem kısa hem de üûVİdon smde-söz konusu ola-
325
484. Qd » 10000 - 1200P talep fonksiyonu, Os =»2800P arz fonksiyonu iken

piyasa dengesinin sağlandığını varsayalım. Fiyat S TL’ye çıktığında,
başlangıç denge fiyatı, denge miktarı ve yeni durumda ortaya çıkan arz
fazlası aşağıdaldierden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
Başlangıç Denge Başlangıç Denge Arz Fazlası
Fiyatı Miktarı
A) 4 7000 3000
B) 2,5 7000 3000
C) 2,5 • 7000 7000
1,
D) 5 4000 14000
E) . 2,5 7000 10000
;U l .
Çöziim: Qd ='10000- 1200P ■ . U. ....V .
Os = 2800P
10.000 - 1200P = 2800P
10.000 = 4000P ,
P = 2,5
O, = 2800P
= 2800 x 2,5
= 7000
l>
P = 5 iken Qd = 10000 - 1200P

= 10000 - 1200(5)
“ 4000
Qs = 2800P
- 2800 . 5
* 14.000
Arz fazlası = 14.000 - 4.000 = 10.000
Cevap, E seçeneği.
326
\
M ikro iktisat
485. Aşağıdakllerden hangisinde arz ve talepde meydana gelen değişmelerin

denge fiyatına olan etkili İle Uglll olarak bir belirsizlik söz konusudur?
A) Talebin ve arzın düşmesi
B) Taiebin artması ve arzın sabit kalması
C) Talebin artması ve arzın düşmesi
D) Arzın artması v b talebin düşmesi
E) Arzın artması ve talebin sabit kalması
Çözüm: Bu tür sorularda tüm seçeneklerde verilen durumlar için şekilleri çiz-
mek gerekmektedir. Aksi takdirde, sorunun cevabı ile ilgili olarak doğru bilgiye
ulaşmak zaman alıcı ve yorucu olacaktır.
Seçenekler incelenirse,
/ A seçeneğinde talebin ve arzın düşmesinin fiyatlar üzerinde meydana
getireceği etki, talebin ve arzın düşme miktarına bağlıdır, örneğin ta-
lepdeki ve arzdaki düşme aynı oranda olursa fiyatta bir değişme olmaz.
Talepdeki düşme arzdaki düşme oranından fazla olursa, fiyatlarda bir
düşme; arzdaki düşme, talepdeki düşme oranından yüksekse, fiyatlar-
da bir yükselme meydana gelecektir. Dolayısıyla A seçeneği için bir be-
lirsizlik söz konusudur.
✓ B seçeneğinde arz sabitken, talebin düşmesi fiyatların düşmesi ile so-
nuçlanacaktır.
✓ C seçeneğinde, talebin artması ve arzın düşmesi durumunda fiyatlarda
bir yükselme meydana gelecektir. Hem talebin artması, hem de arzın
düşmesi, fiyatların artışına neden olan süreçlerdir.
✓ D seçeneğinde, arzın artması ve talebin düşmesi durumunda, fiyatlar-
da bir düşme meydana gelecektir. Arzın artması ve talebin düşmesinde
meydana gelecek değişme, yalnızca fiyat düşüşünün şiddetini belirle-
yecektir. Çünkü hem arzın artması, hem de talebin düşmesi, fiyatların
düşüşüne neden olan süreçlerdir.
✓ E seçeneğinde arzın artması ve talebin sabit kalması durumunda, fiyat-
ların düşeceği aşağıdaki şeklimizde de açık bir biçimde görülmektedir.
Dolayısıyla grafiklerdende açık bir biçimde görüldüğü gibi diğer seçeneklerin

etkisinin yönü belirli iken, A seçeneğinde etkinin yönü belirsizdir. Cevap, A se-
çeneğidir.
327
C etem Paribus: İktisat Sorulan
486. Aşağıda kilerden hangisi bir endüstride iktisadi kârın varlığı ile ilgili
olarak doğru bir ifadedir?
A) Endüstrinin genişlemesi gerektiğini
B) Endüstrinin uzun dönem denge düzeyine geldiğini
C) Endüstrinin maksimum kapasite ile çalıştığını
D) Endüstrinin tüketici ihtiyaçlarına cevap veremediğini
E) Endüstrinin optimum üretim düzeyini sağladığım
Çözttm: İktisadi kâr, toplam gelirin toplam alternatif (fırsat maliyetini) maliyeti
aşan kısmıdır. Daha açık bir biçimde ifade etmek gerekirse, iktisadi kâr, toplanı
gelirden açık ve örtük maliyetlerin çıkarılması sonucunda elde edilir. Muhasebe
kârı ise, toplam gelirden yalnızca açık maliyetlerin çıkarılması sonucu elde edi-
lir. Dolayısıyla bir endüstride iktisadi kSr tüketici talebini daha fazla karşılamak
için endüstrinin genişlemesi gerektiğini ifade etmektedir. Bunun için ise, üreti-
me devam edilmesi gerekir.
iktisadi kâr = Toplam gelir -Toplam fırsat maliyeti
= Toplam gelir - (Açık + örtük maliyetler)
Muhasebe kârı = Toplam gelir - Açık Maliyetler
Açık Mallyçt: CretiJri faktöflenr.g'sahıp ölebilmek içir, yapılar gerçek §de-

'melöri kapsamaktadır, Açıkirıa liyetİer, muhas^bcleşt iri leb ileh. maliyetlerdir.:
ö r tü k M nliyct:$rtüİcmaliyetlerin ntülusebeieştinimesi'mümkün değildir.

Çünkü girçektejıir ddattıe y apdmasniştır YaLaiîça bir fırsattan vazgeçmenin
ıiiialij«tıdih .ÜreHciJef üretim sürfecin$ esnasında kendilerine flitlölan üretim
faktörleri içir* elde^disçekleri.gfiUrdeîi vazgeçrniş.oîufl^rl örtteğın, mülkiye-
tilcSıdisine ait bir ¿partımn dai^smi.büroya d ö ıiü ç 'ti^ ib ir i^ k a ^ o .'ip ^ i;
.man'dairesini kiraya Vermiş.oisaydı eldf.edeceği geli^^^ ■
tadır; Benzer olarak bir markctln sahibi^üretim sürecine VcehdvemeğinÎ kat-1
487. S = 80 olarak verilmiş bir arz denklemi için arzın fiyat esnekliği aşağı-
dakilerden hangisinde verilmiştir?
A )« B) 1,5 C )0 D) 1 E) 2
328
M ikro İktisat
Çözüm:
S=80, arzm fiyattan bağımsız olduğu anlamına gelmektedir. Dolayısıyla arzın fi-
yat esnekliği sıfıra eşittir,
ç
c=0
-> Q
0 80
488. Tam rekabet piyasasının yapısı ile İlgili olarak aşağıdaki İfadelerden
hangisi doğrudur?
A) Az sayıda alıcı ve satıcı vardır
B) Alıcı ve satıcılar fiyatı etkileyebilirler
C) Çok sayıda alıcı ve satıcı vardır ve fiyatlar veri değildir
D) Çok aayıda alıcı ve satıcı vardır ve fiyatlar veridir
E) Mat farklılaştırması söz konusudur
Çözüm: Tam rekabet piyasasının atomisite koşuluna göre çok sayıda alıcı ve sa-
tıcı vardır ve bu alıcı ve satıcıların hiç birinin fiyatı etkileyebilme gücü söz ko-
nusu değildir. Yani, fiyat veridir. Çünkü bunlardan birinin piyasadaki payı, okya-
nustaki bir damla kadardır ve piyasa fiyatından istediği kadar mal satabilme im-
kanına sahiptir.
489. Aşağıdakllerden hangisi Edgeworth modelinin varsayım larından birisi

değildir?
A) Homojen mal varsayımı
B) Firmaların satış maliyeti sıfırdır.
C) Doğrusal piyasa talep eğrisi.
D) Herdüopolcü firmanın piyasa talebinin tamamım karşılayabileceği var-
sayılmıştır.
E) Her firma rakip firmanın fiyatını değiştirmeyeceğini varsaymıştır.
329
Ceteris Paribus; iktisat Soruları
Çözüm: Edgeworth modelinin varsayımları şunlardır:

✓ Firmaların satış maliyeti sıfırdır.
/ Mallar homojendir.
/ Piyasa talep eğrisi doğrusaldır
/ Her iki firma toplam talebin durumunu bilmektedir.
/ Firmalar birbirinin kararlarından etkilenmekte ve bağımsız hareket etmek-
tedirler.
/ Her firma rakip firmanın fiyatını değiştirmeyeceğini varsaymıştır.
/ Her firmanın piyasa talebinin bir kısmını karşılayabileceği varsayılmıştır.
Her düopolcü firmanm piyasa talebinin tamamını karşılayabileceği varsayımı,
Bertrant modeliyle ilgilidir.
490.1- Aşırı kâr elde etmektedirler

2- Başabaş noktasının üstünde bir kâr söz konusudur
- 3- Başa baş noktasındadırlar
4- Normal kâr elde etmektedirler
Tam rekabet piyasasında faaliyet gösteren bir firmanın uzun dönem
dengesi ile ilgili olarak yukarıdaki İfadelerden hangileri doğrudur?
A) Yalnız 1 B) Yalnız 2 C) 3 ve 4 D) I ve 2 ; E) 2 ve 4
Çözüm: Tam rekebet piyasasında uzun dönem denge seviyesinde aşırı kâr söz
konusu değildir. Aşırı kâr yalıuzca kısa dönem için geçerlidir. Çünkü aşın kâr,
piyasaya yeni firmaların girmesine neden olacaktır. Piyasadaki firma sayısı art-
tıkça artan rekabetten dolayı kârlarda azalma meydana gelecek ve aşın kâr orta-
dan kalkacaktır. Dolayısıyla uzun dönemde başa baş noktasını da ifade eden nor-
mal kâr elde edilir. Normal kâr, mevcut firmaların üretimini devam ettirmesi
için, yeterli; buna karşılık, piyasaya yeni firmaların girmesini özendirmeyecek
bir kâr düzeyini ifade etmektedir. Uzun dönem tam rekabet piyasasında zarar
yoktur, ancak aşırı kâr da yoktur. ,
M ikro İktisat
Uziıh dönem endüstri dengesi-:se; uW ;döftenvortalâmâ maliyetin kJsA.dö-

nem ortalama roaliyeteve ortalam^.ha3ilayaeiit;o]'duga liöktaüa/siglamr/v: i
Daha âÇ ı^ b itifa d ey îe , Tırrria

^çşitliğinin. 'endüstri dengcsiy omlaöia^&'aJiyetvortalama- fıasila ,c 3iü j|;n ia
F.rtdüstrj dengesinin AC ~ AR_ eşitliğinde sagİanrtujlöpaçıl»£n^^^^,Ju

dör.emde.endûştri için aşın kâr d ü n ^ u r i $ | 5 | | ^ ^ u ^
491. Aşağıdaki seçeneklerin hangisinde tam rekabet piyatasının özellikle-

rinden biri doğru olarak verilmiştir?
A) Reklam maliyetlerinin önemli olması
B) Malların heterojen olması
C) Fiyatın alıcılar tarafından belirlenmesi
D) Uzun dönemde aşın kâr elde edilmemesi
E) Mal farklılaştırmasına gidilmesi
Çözüm: Tam rekabet piyasasında,

✓ Reklam yapmaya gerek yoktur. Çünkü şeffaflık söz konusu olduğu için
iktisadi karar birimleri zaten tam bilgi sahibidir. Reklam maliyetleri te-
kelci rekabet piyasasında önemlidir.
/ Fiyat veridir. Ne alıcılar, ne de satıcılar fiyatı belirleyemezler. Çünkü
bunların payı okyanusta bir damla kadardır. Satıcılar veri fiyattan iste-
dikleri kadar mal satabilme imkanına sahiptirler. Unutulmamalıdır ki,
tam rekabet piyasasında firmanın talep eğrisi sonsuz esnekliğe sahip,
yatay eksene paralel bir doğrudur. Veri fiyattan istenildiği kadar mal sa-
tılabilir.
/ Uzun dönemde aşırı kâr ortadan kalkar ve sadece normal kâr elde edi-
lir.
/ Mal farklılaştırmasına gidilmez. Mal farklılaştırması, monopolcü reka-
bet piyasasının en önemli Özelliklerinden birisidir. Tam rekabet piyasa-
sında, mallar heterojen değil, homojendir.
331
492. Aşağıdakllerden hangisi tam rekabet piyasası koşullarında çalışan bir

firmanın kısa dönemde kapanmasını gerektiren fiyat düzeyi ile İlgili
doğru bir ifadedir?
A) Ortalama toplam maliyetden düşük olması gerekir
B) Ortalama toplam maliyetin minimum noktasına eşit olması gerekir
C) Marjinal maliyete eşit olması gerekir
D) Ortalama değişken maliyetten düşük olması gerekir
E) Ortalama değişken maliyetten büyük olması gerekir.
Çözüm: Tam rekabet piyasasında kapanma noktası, fiyatın ortalama değişken

maliyetin minimum olduğu noktadır.
P=AVC firmanın kapanma noktasıdır. Burada hem sabit maliyetler (AFC) kadar
bir zarar, vardır. Fiyat ortalama değişken maliyetin minimum olduğu noktanı al-
tın indiğinde ortalama değişken maliyeti de (AVC) yi de karşılayamayacağından
firma için kapatmak daha kârlı hale gelecektir.
/ E seçeneğinde çeldirici bir ifade söz konusu olabilir. Ancak fiyatın or-
talama değişken maliyetin (AVC) hangi noktasında olacağı ile ilgili bir
bilgi verilmemiştir. Fiyat, ortalama değişken maliyetin minimum nok-
tasının üstünde bir yerde ise, sabit maliyetlerin bir kısmını karşılamak
mümkün olduğu için firmalar zarar minimizasyonuna gidebilir. Bu
yüzden E seçeneği doğru değildir.
/ D seçeneği, doğru cevaptır. Çünkü fiyatın ortalama değişken maliyetin
minimum olduğu noktaya yada daha aşağısındaki noktalara eşit olduğu
durumda firma için üretime devam etmenin bir anlamı kalmamıştır.
P
332
M ikro İktisat
493. Tam rekabet piyasasında bir tüketicinin toplam hasılatı TR => 2Q - 15

ise, fiyat ajağıdakilerden hangisine eşittir?
A) 3 B) 4 C) 2 D) 5 E) 1
Çözfım: Tam rekabet piyasasında fiyat marjinal hasılata eşittir, Marjinal hasılat
ise, toplam hasılatın türevidir.
TR =2Q - 15 ise,
MR = 2’dir.
Tam rekabet piyasasında MR=AR=P=D eşitliği olduğu için fiyat (P) = 2 ’dir,
494. Gelir esnekliği 1,5 olan bir mal için ıışngıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Normal maldır B) Giffen maldır
C) Düşük maldır D) Zorunlu maldır
E) Lüks maldır
Çiiziim: Normal mal, gelir artıkça talebinde bir artış yaşanan mallarken, düşük
mal, gelir arttıkça talebi azalan mallardır. Normal mallar, lüks ve zorunlu mallar
diye ikiye ayrılmaktadır.
/ Malın gelir esnekliği, sıfır ile bir arasında ise (0<e<l), zorunlu mal du-
rumu söz konusudur.
nusudur.
Gelir esnekliği, sıfırdan düşük ise, düşük mal söz konusudur.
Ancak burada şöyle bir çelişki söz konusu olabilir. Gelir esnekliği 1,5 olan bir
mal genelinde normal mal, özelinde ise, lüks mal olmaktadır. Normal mal, bün-
yesinde zorunlu malı da barındırdığı için lüks mal seçeneği en doğru seçenek ol-
maktadır. Cevap, E seçeneğidir.
495. Aşağıdakilerdcn hangisi tam rekabet piyasasında faaliyet gösteren bir

firmanın marjinal hasılası iie ilgili olarak doğru bir ifadedir?
A) Ortalama hasılaya eşittir
B) Malın fiyatından düşüktür
C) Ortalama maliyete eşittir
D) Marjinal maliyete eşittir
E) Ortalama hasıladan düşüktür
333
Çözüm: Tam rekabet piyasasında faaliyet gösteren bir firmanın marjinal hasıla-
sı eğrisi, aynı zamanda ortalama hasılaya ve fiyata eşittir.P = M R -A R -D
Tam rekabet piyasasında fiyat veridir. MR ise, son birimden elde edilen gelirdir.
Fiyatın sabit olduğu bir ortamda son birimden elde edilen gelir, fiyata eşit ola-
caktır. Bu durumu bir örnekle açıklayalım.
Fiyatı 10 TL olan bir maldan 5 adet satılmış olsun. Daha sonra bu maldan 2 adet
daha satılsın. Burada P =’ 10’ dur.
Son birimin geliri olan marjinal gelir ise, beşinci birimden elde edilen getirdir.
Marjinal gelirin formülü ise şöyledir:
MR = -AIB.= 2Q. = 1 0
2 .
U L = » E x M .= p ‘ ■■■■’■ “ -'I
X M ■ î 'i' '^ıfcıtı.j),-.4*14 r jı; ¡n ’•
A R -m = 1 0 ' r ' V ‘: '
7
Bu durumu aşağıdaki şekil yardımıyla açık bir biçimde görmek de mümkündür.
496. Talebin fiyat esnekliği - 8 birim olan bir malın m iktarının 0,20 azaldığı
varsayıldığında fiyatında nasıl bir değişme meydana gelmiş olur?
A) 0.025 artmış B) 0.025 azalmış
C) 0,25 artmış D) 0.25 azalmış
E) 0.50 artmış ,
334
M ikro İktisat
Çözüm:
AE ÂE.
P P
Malın miktarında azalma olduğuna göre fiyattaki değişme artış yönünde olmuştur.
497. f. Coumot Modeli

II. Bertrand Modeli
III. Edgeworth Modeli
IV Chamberlin Modeli
V Sweezy Modeli
Yakandaki düopol modellerinden hangiler! rekabeti dikkate almakta-
dır?
A) I, II, III B) I, IV, V C) III, IV, V
D) III, V E) IV V
Çözüm: Coumot Modeli, Bertrand Modeli, Edgeworth Modeli rekabetin dikka-
te alınmadığı modellerdir. Diğer bir ifadeyle bu modellerde diğer firmaların üre-
tim ya da fiyatı değiştirme konusundaki kararlara tepki vermeyeceği (rekabet
etmeyeceği) varsayılmakla, ancak firmalar buna tepki vermektedirler. Chamber-
lin ve Sweezy modeli, rekabetin dikkate alındığı oligopol teorileridir.
498. Arz eğrisinin esnekliğinin talep eğrisinin esnekliğinden küçük olduğu

durumda vergi yükünün dağılımı aşağıdakllerden hangisinde doğru
olarak verilmiştir?
A) Verginin tamamını tüketici Öder.
E) Verginin daha büyük kısmım üretici öder.
Çüzüm: Ayrıntılı bilgi için 14. sorunun çözümündeki tabloya bakınız.

335
C eterij P tribus; İktisat Sorulan
499.
miktar
Yukarıdaki şekilde bir mala İlişkin arz ve talep eğrileri verilmiştir. Bu-
na göre malın fiyatı 200 TL olduğunda aşağıdakilcrden hangisi söz ko-
nuıu olur?
A) MK aralığı kadar arz fazlası B) KL aralığı kadar arz fazlası
C) LN aralığı kadar talep fazlası D) MN aralığı kadar arz fazlası
E) MN aralığı kadar talep fazlası
Çözüm: Bu denge durumu için şu ilişkiler söz konusudur:
/ MN aralığı kadar arz fazlası
/ KL aralığı kadar talep fazlası
✓ MK aralığı kadar talep fiyatı fazlası
J NL aralığı kadar arz fiyatı fazlası
500. Ajağıdakiierden hangisi, tam rekabetçi bir firmanın kısa dönem arz
eğrlılnl İfade etm ektedir?
A) Marjinal maliyet eğrisinin artan kısmı
B) Marjinal maliyet eğrisinin ortalama değişken maliyet ile ortalama top-
lam maliyet arasında kalan kısmı
C) Marjinal maliyet eğrisinin ortalama değişken maliyet eğrisinin üzerin-
de kalan kısmı
D) Marjinal maliyet eğrisinin ortalama sabit maliyet eğrisinin üzerinde ka-
lın kısmı
E) Tam rekabetçi bir firmanın kısa dönem ara eğrisi yoktur
Çözüm: Tam rekabet piyasasında faaliyet gösteren bir firma ortalama değişken
maliyetin (AVC) minimum olduğu noktaya kadar üretimine, zarar minimizasyo-
nuna gitmek kaydıyla devam edebilir. Ortalama değişken maliyetin minumum
olduğu noktada, firma için üretimi durdurmak daha kârlı olacaktır. Yani, AVC=P
336
M ikro iktisat
ise. Kapanma Noktasıdır, Ortalama değişken maliyetin minimum noktası kapan-

ma noktası ise, üretimin başladığı nokta da burasıdır. Diğer bir ifadeyle, firma
için üretime boşlama noktası olarak ortalama değişken maliyetin minimum nok-
tası gösterilebilir. Bu durumda tam rekabet piyasası koşullarında ortalama değil-
ken maliyet eğrisinin minimum noktasının üstünde kalan marjinal maliyet eğri-
si, firmanın kısa dönem arz eğrisidir. Firmanın kısa dönem arz eğrisi ile marji-
nal maliyet eğrisi özdeştir. Şekilde bu durum açık bir biçimde görülmektedir. Şe-
kilde marjinal maliyet eğrisinin A noktasının üstünde kalan kısmı aynı zamanda
firmanın kısa donem arz eğrisidir.
501.Belirli bir üretim düzeyinde, ortalama değişken maliyetlerin marjinal

maliyetlerden büyük olduğu bfr durumda ortalama maliyetler nasıl de-
ğişir?
Çözüm: Şekilde de görüldüğü gibi ortalama değişken maliyet, matjinal maliyet-

ten I. Kısımda büyüktür ve bu kısımda ortalama maliyet azalmaktadır
A F C, AVC,
AC, M C MC
1. Kıtım 11. Kııım / AC
/ / AVC
-------.. A FC
c !o
337
Celeris Paribııs: İktisat Sorulan
502. Kısa dönem de, zarar eden tam rekabetçi bir firmanın üretimini ger-
çekleştirdiği noktada, çalıştığı kapasite düzeyi ile İlgili olarak aşağıda-
kilerden hangisi doğrudur?
B) Aşırı kapasite ile çalışmaktadır.
E) Ölçeğe göre azalan getiriyle çalışmaktadır.
Çözüm: Denge koşulu MR “ MC’dir. Kısa dönemde, zarar eden tam rekabetçi
firma için MR=MC’nin sağlandığı noktada AR = P = MR = MC < AC eşitliği
söz konusu olacaktır. Şekil incelendiğinde denge koşulu MR^MC’nin sağlandı-
ğı E0 denge düzeyine tekabül eden ortalama maliyet, tam kapasite üretim düze-
yi olarak ifade edilen ortalama maliyet eğrisinin minimum (şekilde A noktası)
noktasının solunda (şekilde B noktası) olduğu için eksik kapasite ile üretime te-
kabül etmektedir.
E k s ik k a p a s ite
503. Aşağıdakllcrdcn hangisi marjinal teknik İkame oranının azalan bir se-
yir izlemesinin sunucudur?
E) Genişleme yolu
M ikro İktisat
Çözüm: M arjinal teknik İkame oranı, eş ürün eğrisi üzerinde, faktörlerden bi-
risinin kullanımı artırıldığında üretim miktarını sabit tutmak için diğer faktörün
kullanımının ne kadar azaltılması gerektiğini ifade eden orandır. Marjinal teknik
. ikame oranı, şu şekilde formüle edilir:
M ita , -------Vazgeçilen Girdi
•’ AL Yerinekonulan Girdi
✓ Maıj inal teknik ikame oranının azalan bir seyir izlemesinin nedeni azalan ve-
rimler yasası; sonucu ise, eş ürün eğrilerinin orijine göre dışbükey olmasıdır.
✓ Marjinal ikame oranının azalan bir seyir izlemesinin nedeni azalan marjinal
fayda yasası; sonucu ise, farksızlık eğrilerinin orijine göre dışbükey olması-
dır.
5 ^ 504. Bir tüketicinin bUtün gelirini muz ve elmaya harcadığı ve elma için po-
zitif gelir etkisinin negatif ikame etkisinden küçük olduğunu varsaya-
lım. Elmanın fiyatının düşmesi durumunda, tüketicinin elmaya olan
talebi sırasıyla ikame ve gelir etkisine bağlı olarak nasıl değişir?
İkame Etkisi G dirEtK lal

...A )
• i ı l l f - */ _
Azalır
. '
'■ ‘
..l ,,
ir ı -l i ■
Artar
B) Artar . Azalır
C) Azalır Belirsiz
D) Artar Belirsiz
E) Belirsiz Azalır
Çözüm: Pozitif gelir etkisi, negatif ikame etkisinden küçük olan mallar, düşük
mallardır.
✓ İkame etkisi, hem normal mal, hem de düşük ve giffen mallar için negatiftir.
Yani, ikame etkisi daima negatiftir. Elmanın fiyatında meydana gelen düşme,
negatif ikame etkisinden dolayı talep edilen elma miktarının artmasına neden
olur.
/ Gelir etkisi, düşük ve giffen mallar için pozitiftir. Dolayısıyla, elmanın fiya-
tında meydana gelen düşme, pozitif gelir etkisinden dolayı talep edilen mik-
tarın azalmasına neden olur.
339
505. Marjinal maliyet eğrisi U şeklinde olan tekelci bir Armanın kârını
maksimize eden Üretim düzeyiyle İlgili aşağıdaki ifadelerden hangisi
doğrudur?
arttığı yerdedir.
azaldığı yerdedir,
C) Maıjinal maliyetin marjinal hasılata eşit olduğu ve marjinal maliyetin
azaldığı yerdedir.
D) Marjinal maliyetin marjinal hasılata eşit olduğu ve maıjinal maliyetin
arttığı yerdedir.
E) Maıjinal maliyetin marjinal hasılata eşit olduğu ve maıjinal maliyetin
Çözüm: Marjinal Maliyet-Maıjinal Gelir Yaklaşımına göre, bir firma için kâr
maksimizasyonunun birinci sıra koşulu MR = MC’dir. İkinci sıra koşulu ise,
maıjinal maliyetin artıyor olmasıdır. Şöyle ki MR =* MC eşitliği marjinal mali-
yetin azaldığı ve arttığı olmak üzere iki noktada sağlanır. Ancak marjinal mali-
yet azalırken üretimi durdurmak rasyonel olmayacaktır.
Not: Firma tam rekabetçi olsaydı, MR“ AR“ P ilişkisinden dolayı denge M C =
MR=AR=P şeklinde de ifade edilebileceği için A seçeneği de doğru bir cevap
olacaktı. Ancak tekelci rekabetçi firmanın maıjinal geliri, tam rekabetçi firma-
nın marjinal geliri gibi ortalama gelire ve talebe eşit değil, onlardan küçüktür.
340
M ikro İktisat
506. Kısa dönemde, aşırı k âr elde eden b ir tekelci rekabet firm asının üre-
timini gerçekleştirdiği nokta ile ilgili olarak aşağıdakllcrden hangisi
doğrudur?
A) AR=P > AC > MC = MR B) P = MR = AR= MC < AC
C) AR = P =MR = M C > AC D) AR = P»AC > M C = MR
E) AR = MR = MC = AC = P
Çözüm: Monopolcü rekabet piyasasında faaliyet gösteren bir firma, kısa dö-
nemde marjinal gelirin marjinal maliyete eşit olduğu noktada üretimini maksi-
mize eder. Fiyat tam rekabet piyasasının tersine, tekel piyasasında oldufu gibi
marjinal pelirdert hüvüktiir. Çünkü tekelci rekabetçi bir firmanın ürününe olan
talep, azalan eğime sahiptir, Firmanın ortalama maliyet eğrisi, talep eğrisinin al-
tında ise, tekelci rekabetçi firma için iktisadi kâr söz konusudur. Tekelci rekabet-
çi firmanın kısa dönem dengesinde AR“P >AC > MC - MR ilişkisi söz konu-
firmanın denge noktasını göstermektedir.
/ A noktasının fiyat eksenine izdüşümü alınırsa, marjinal gelir ve maıjinal ma-
liyet değerleri bulunacaktır. PMc «mr >A noktasına tekabül eden marjinal ma-
lunur, Pac > denge üretim düzeyine tekabül eden ortalama maliyet değerini
vermektedir.
lir değeri bulunur. Ptl denge üretim düzeyine tekabül eden ortalama gelir ve
/ Bu durumda şu ilişki söz konusu olmaktadır: AR**P >AC > MC ** MR
Toplam Kâr
MC
r M OMR AR=D
MR
Tekelci Rekabet için Kısa Dönem Dengesi
341
Ceteris Paribus: iktisat Som ları
507. Kayıtsızlık eğrisinin orijine göre kesinlikle dışbükey olması, aşağıda-

kilerden hangisi ile ifade edilir?
A) Parato optimumu
C) ikinci derece tüketici denge koşulu
D) Birinci derece üretici denge koşulu
E) İkinci derece üretici denge koşulu
Çözüm: Maıjinal ikame oranının mallann fiyatlan arasındaki orana eşit olması,
"birinci derece tüketici koşulu” olarak adlandırılmaktadır.
MRSXV
Py
Kayıtsızlık eğrisinin orijine göre kesinlikle dışbükey olması ise, "ikinci derece
tüketici denpe koşulu" olarak adlandırılmaktadır.
508. Talep eğrisinin eğiminin, arz eğrisinin iğlminden küçük' olduğu du-
rumda, ö rü m cek Ağı Teoremi’ne göre aşağıdakilerden hangisi doğru-
dur?
A) Denge üretim ve fiyat düzeyinde bir değişme meydana gelmez,
D) Dengeye yönelen bir dalgalanma meydana gelir.
E) Devletin tarım ürünleri piyasasına müdahale etmesi gerekir.
Çözüm: Tarımsal üretimde bulunanların her yıl hangi ürünleri, ne kadar ürete-
ceklerine bir yıl önceki fiyatlan değerlendirerek karar vermeleri sonucunda ta-
rımsal ürünlerin fiyatlarında meydana gelen dalgalanmalan açıklayan teoriye,
"örümcek A iı Teoremi va da Cobweb Teoremi", denilmektedir, örüm cek Ağı
Teoremi’ne göre, t döneminde aız edilen miktar, t-1 dönemindeki fiyatların
fonksiyonudur.
Qs - f CPı-ı)
yonudur,
Q d =■ f (P|)
örümcek Ağı Teoremi’ne göre, fiyatlarda ve üretimde meydana gelen dalgalan-
ma arz ve talep eğrilerinin eğimine bağlı olarak değişiklik gösterir. Talep eğrisi-
342
Mikro İktisat
nin eğimi, arz eğrisinin eğimine göre daha düşükken (talep eğrisi, aız eğrisine
göre daha yatıkken), cari fiyat herhangi bir nedenle denge fiyatından ayrılırsa,
ilgili ürünün fiyatı yıllar itibariyle dengeye yönelecek şekilde dalgalanacaktır ki,
buna "Dengeve Yönelik Dalgalanma ’’ denir. Bu durum şekil yardımıyla açıkla-
nabilir:
Şekerpancarı üretiminin yer aldığı şekilde başlangıçta arz eğrisi ile talep eğrisi-
nin kesiştiği a noktasında denge fiyatı P0, denge üretim düzeyi Qo’dır. Herhangi
bir nedenle, cari şekerpancarı fiyatının, piyasa fiyatından ayrıldığını varsayalım,
örneğin şekerpancarı talebi herhangi bir nedenle artmış olsun. Bu durumda ta-
lep eğrisi sağa doğru kayacaktır. Ancak t döneminde şekerpancarı talebinde
meydana gelen artış neticesinde şekerpancarı üretimini arttırmak mümkün değil-
dir. Bu yüzden, piyasadaki Q0 kadar şekerpancarı P t fiyatından satılacaktır. t+|
döneminde Pj fiyatını veri alan üreticiler, Qı (c noktası) kadar şekerpancarı üre-
teceklerdir. Qj kadar şekerpancarı, piyasada P2 fiyatından satılacaktır. t+2 dö-
nemde P2 fiyatını veri alan üreticiler, üretimlerini Q2 (e noktası) düzeyine düşü-
receklerdir. Q2 kadar şekerpancarı, piyasada P3 fiyatından satılacaktır. Bu dal-
galanma devletin piyasa fiyatlarına müdahale etmesini gerektirmeksizin gittikçe
dengeye yönelecektir.
509. X malı miktarının yatay eksende Y malı miktarının dikey eksende gös-
terildiği bir durumda, gellr-tttketim eğrisi pozitif eğimli ve dikey ekse-
ne doğru bükülüyorsa, X malına ait tak bin gelir esnekliği değeri kaç-
tır?
A )-2 B) -1 C )0 D) 0,5 E) 1,2
343
İ
digi bir durumda gelir tüketim eğrisi pozitif eğimli ve dikey eksene doğru bükü-
lüyorsa, gelir artışı karşısında X malının talebinde daha küçük bir artış meydana
gelir. Yani, X malma.ait talebin gelir esnekliği, birden küçüktür. Bu durumu şe-
kil yardımıyla görmek mümkündür.
Y malı
510. O rm anda yetişen m antarın başlangıçtaki ve paketlenip satışa sunul-

duğu andaki niteliği aşağıdakllerln hangisinde sırasıyla ve doğru ola-
rak verilm iştir?
A) Kamusal mal-Serbest mal
B) Serbest mal-Iktisadi mal
C) Üretici malı-Tüketici malı
D) İkame mal-Tamamlayıcı mal
E) Kamusal mal- Erdemli mal
Çözüm: Ormanda yetişen mantar, herhangi bir bedel ödenmeksizin elde edile-
bileceği için serbest mal niteliğindedir. Ancak serbest mal niteliğindeki manta-
rın toplanıp, paketlenip satışa sunulmasıyla birlikte bedel ödenmeksizin elde
edilmesi mümkün değildir. Bu yüzden iktisadi mal niteliğindedir.
511. Rekabetçi b ir firm anın toplam maliyet fonkslyonunTC = 10 + 4Q2 ol-

duğu durum da malın piyasa fiyatı 24 İse, firm anın toplam maliyeti
kaçtır?
A) 2 B) 16 C) 24 D) 46 E) 62
344
Mikro İktisat
Çözüm: Toplam maliyet fonksiyonunda üretim miktarı yerine konulduğunda

toplam maliyet bulunabilir. Öncelikle denge üretim miktarının bulunması gerek-
mektedir.
Denge şartı MR *BMC dir.
TC'nin türevini almak suretiyle MC’yi bulmak mümkündür. Diğer taraftan, tam
rekabetçi bir firma için MR=AR=P olduğundan malın fiyatı marjinal gelire eşit-
tir.
TC = 10 +4Q2 ise MC = 8Q’dır.
MR =M C
24 » 8 Q
Q = 3'dır.
TC = 1 0 + 4Q2 ise, TC = 10 + 4(3)2 = 46
512. Malın fiyatındaki bir artmanın ortaya çıkaracağı gelir etkisi ile ilgili
A) Malın tüketilen miktarında daima bir azalışa neden olur.
B) Düşük mal olması durumunda malın tüketilen miktarında bir azalışa
neden, olur.
neden olur.
D) Normal mal olması durumunda malın tüketilen miktarında bir artışa
neden olur.
E) Fiyatta bir artma olduğunda bazen ikame etkisiyle ters yönde bir etki
meydana gelir.
Çözüm: Ayrıntılı çözüm için 17. sorunun çözümünde verilen tabloya mutlaka
bakınız.
513. Tekelci rekabet piyasasında faaliyet gösteren bazı firmaların piyasa-

dan çıkması sonucunda, piyasa talep eğrisi nasıl değijir?
A) Sağa kayar.B) Sola kayar.
E) Değişmez.
345
Çözüm: Piyasa talep eğrisi, bireysel talep eğrilerinin yatay toplamıdır. Piyasada-
ki satıcı sayısı çoğaldıkça talep egıisi yataylaşmakta; azaldıkça talep eğrisi dik-
leşmektedir. Tekelci rekabet piyasasında faaliyet gösteren bazı firmaların piya-
sadan çıkması sonucunda piyasa talep eğrisi daha dik hale gelecektir.
514. Çok kısa dönemde talebinin fiyat esnekliği birden kflçttk olduğu bili-
nen patates talebinde meydana gelen bir dilşme sonucunda, patates
üreticilerinin toplam hasılatı nasıl değişir?
9 ) Toplam hasılat artar.
C) Fiyatlar azalırken üretimde azalacağı için toplam hasılat azalır.
D) Talep azalırken üretimde azalacağı için malın fiyatı değişmemesine
rağmen toplam hasılat azalır.
E) Patates arzında bir değişiklik olmayacağı için toplam hasılat değişmez.
Çözüm: Pazar döneminde (piyasa yada çok kısa dönem) arz pazardaki mal ile
/ Çok kısa dönemde (Pazar, piyasa dönemi) e, *= 0

/ Kısa dötıemde 0 < e, < 1
/ Uzun dönemde e, > 1
Çok kısa dönemde arz eğrisinin esnekliği sıfırdır. Patates talebinde meydana ge-
len azalma, fiyatların azalmasına neden olacağı için aynı patates miktarı daha
düşük fiyat düzeyinden satılacaktır. Dolayısıyla patates üreticilerinin toplam ha-
sılatı azalacaktır. Bu durumu şekil yardımıyla görmek mümkündür:
346 I: V
Mikro iktisat
515. Sermaye stokunun sabit olduğu bir firmada çalışan 1., 2., 3. ve 4. işçi-
lerin marjinal ürünleri sırasıyla 12, 18, 24 ve 22 ise, bu dürt İşçinin
ürettiği ortalama ürün kaç birimdir?
A) 15 B) 18 C) 19 D) 30 E) 54
Çözüm: Marjinal ürün, sonuncu işçinin üretime katkısı olarak ifade edilebilir.
Toplam ürünün işçi sayısına bölünmesi ile ortalama ürüne ulaşılır.
tşçl Sııvısı Mariinal Ürün Toplam Ürün Ortalını«
1 12 12 12
2 18 30 15
3 24 54 18
4 22 76 19
516. İki tüketicinin yer aldığı bir ekonomide sözleşme eğrisi üzerinde olma-
yan bir noktadan sözleşme eğrisi üzerinde bir noktaya geçilmesi duru-
munda aşağıdakllerden hangisi ortaya çıkar?
B) Tüketicilerden birinin durumu kötüleşirken, diğerinin durumu daha
iyiye gider.
C) Bir tüketicinin durumu kötüleşmeksizin diğerinin durumu iyileşebilir.
E) Üreticilerden birinin durumu kötüleşirken, diğerinin durumu daha iyi-
ye gider.
347
Çözfim; Başka hiç kimsenin tatminini azaltmadan en az bir kişinin tatminin art-
tııılabildiği durum, Pareto üstün durumdur. Bir kişinin tatminin arttırılmasının
başka bir kişinin tatmininin azaltılmadan mümkün olmadığı durum ise, Pareto
optimum durumdur. Sözleşme eğrisi üzerindeki tüm noktalarda pareto optimali-
té kriteri sağlanmıştır. Dolayısıyla sözleşme eğrisi üzerinde olmayan bir nokta-
dan sözleşme eğrisi Üzerinde bir noktaya geçilmesi durumunda bir tüketicinin
faydası azaltılmaksam diğerinin faydasının arttırılması mümkün olur.
517. DüşUk bir mai İçin İkame etkisinin mutlak değeri gelir etkisinin mut-
lak değerinden küçttkse, bu malın alışılmış talep eğrisiyle İlgili aşağı-
daki İfadelerden hangisi doğrudur?
C) Dikey eksene paraleldir.
D) Yatay eksene paraleldir.
Ç6züm: Telafi edilmiş talep eğrisi, daima (normal, düşük ve gifîen malı için)
negatif eğimlidir. Alışılmış talep eğrisi ise, normal mallar ve negatif ikame etki-
si pozitif gelir etkisinden büyük olan düşük mallar için negatif eğimli; negatif
ikame etkisi pozitif gelir etkisinden küçük olan matlar için pozitif eğimlidir.
518. Kısa dönemde zarar eden tam rekabetçi bir firma İle uzun dönemde
monopolcü rekabetçi bir firmanın üretimini gerçekleştirdiği nokta
karşılaştırıldığında aşağıdaklierden hangisi söz konusudur?
B) Her iki firma için de marjinal maliyet, ortalama maliyetten küçüktür.
C) Her iki firma için de tam kapasite üretim düzeyi söz konusudur.
D) Monopolcü rekabetçi firma için malın fiyatı ortalama maliyete eşit-
ken, zarar eden firma için büyüktür.
E) Tam rekabetçi firma için marjinal gelir fiyata eşitken, monopolcü re-
kabetçi firma için marjinal gelir fiyattan büyüktür.
348
Mikro İktisat

/ Kısa dönemde, zûiar eden tam rekabetçi firma için M R-M C’nin sağlandığı
noktada AR - P ° MR «=NIC <AC eşitliği söz konusu olacaktır.
•/ Uzun dönemde monopolcü rekabetçi firma normal kâr ile çalışır ve MR =
MC’nin sağlandığı noktada AR=P=ÂC > MC ~ MR ilişkisi söz konusudur.
/ Hem zarar eden tam rekabetçi firma (soldaki şekilde B noktası), hem de nor-
ma! kâr eden monopolcü rekabetçi firma (sağdaki şekilde B noktası), eksik
kapasite ile çalışmaktadır. Her ikisi için de denge üretim düzeyinde ortalama
maliyet eğrisi negatif eğimlidir.
/ Monopolcü rekabetçi firma için malın fiyatı, ortalama maliyete eşitken, za-
rar eden firma için küçüktür.
P E ksik kapasite
MR
Tam rekabetçi firm a n ın z a ra r durum u Tekelci R ekabet İçin U zun D önem D engesi
519. Kayıtsızlık eğrilerinin eksenlerden birini kestiği ve dışbükey olduğu

durum da tüketici dengesiyle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğ-
ru d u r? (Dikey eksende Y matı, yatay eksende X maiı yer almaktadır.)
C) Mallardan sadece birisi tüketilir.
D) Malların tüketim miktarı, fiyat düzeyinden bağımsızdır.
şur.
349
Çözüm: Kayıtsızlık eğrilerinin eksenlerden birini kestiği ve dışbükey olduğu du-

rumda özel bir dunun olan köşe dengesine gidilir. Bu durumda tüketici sadece
tek bir mal satın almak suretiyle faydasını maksimize edecektir. Şekilde görül-
düğü gibi kayıtsızlık eğrilerinin dikey ekseni kestiği durumda, tüketici sadece Y
malı tüketerek faydasını maksimize edecektir.
Y malı
520. O rtalam a hasılat eğrisini firmaya ait aşağıdaki fonksiyonların hangi-

sinden türetm ek m üm kündür?
A) Arz B) Talep
C) Üretim D) Marjinal maliyet
E) Ortalama değişken maliyet
Çözüm: Ortalama hasılat, toplam hasılatın üretim miktarın bölünmesi ile bulu-
nur. Hem tam rekabet piyasası, hem de eksik rekabet piyasası için ortalama ha-
sılat, talebe eşittir.
P P
f D -A R -M R
0 Q
Tam R ekabet Piyasası Tekel P i y u u ı
350
M ikro iktisat
521. Tam rekabetçi bir firmanın kârıyla ilgili aşağıdaki İfadelerden hangi-
si doğru dfigUdlr?
A) Toplam gelir, açık maliyetlerden büyükse, muhasebe kârı söz konusu-
dur.
B) Toplam gelir, açık maliyetlere eşitse muhasebe kârı sıfırdır.
C) Toplam gelir, toplam maliyetlere eşitse iktisadi kâr sıfırdır.
D) Toplam gelir, örtük maliyetlere eşitse, normal kâr sıfırdır.
E) Toplam gelir, açık ve örtük maliyetlerden büyükse, iktisadi kâr pozitiftir.
Çözüm: Normal kâr= Toplam gelir - (Açık+Örtük maliyetler) - 0

Ekonomik kâr “ Toplam gelir - (Açık+Örtük maliyetler) > 0
Muhasebe kârı* Toplam gelir - Açık Maliyetler
Toplam gelir, toplam maliyetlere eşitse iktisadi kâr sıfırdır.
522.Bir malın fiyatının artacağı yönünde bir beklentinin oluşması duru-

munda aşağıdakilerden hangisi meydana gelir?
A) Denge miktan artar, denge fiyatı azalır.
B) Denge fiyatı artar, denge miktarı değişmez.
C) Hem denge fiyatı hem de denge miktarı azalır.
D) Denge fiyatı artarken, denge miktarı azalır.
E) Hem denge fiyatı hem de denge miktan artar.
Çözüm: Bir malın fiyatının artacağı yönünde bir beklenti var ise, tüketiciler ma-
lın fiyatı yükselmeden satuı alabilmek için taleplerini artıracaklardır. Bu durum-
da talep eğrisi sağa doğru kayacaktır. Talep eğrisinin sağa doğru kayması ile bir-
likte hem denge fiyatı, hem de denge miktarında artış meydana gelecektir. Bu
durum şekil yardımıyla görmek mümkündür:
P
351
523. K ist dönemde, normal kirla çalışan tam rekabetçi bir firmanın Üreti-
mini gerçekleştirdiği nokta He ilgili olarak aşağıdakllerden hangisi
doğrudur?
A) AR = P “ MR < AC B) P = MR = MC < AC
C) AR “ MR = MC > AC D) M R = P > M C “ AC
E) AR = MR = MC * AC - P
Çözüm: Kâr maksimizasyonu koşulu MR=MC’nin sağlandığı noktada AR = P

= MR = MC = AC eşitliği söz konusu olacaktır. Tam rekabetçi bir firma için şu
ilişkiler geçerlidir.
/ AR = P = MR = MC = AC ise, normal kâr söz konusudur.
/ AR,= P = MR = MC < AC ise, zarar söz konusudur.
/ AR = P = MR = MC > AC ise, aşırı kâr söz konusudur.
524.Arz eğrisinin esnekliğinin talep eğrisinin esnekliğine eşit olduğu du-

rumda vergi yükünün dağılımı aşağıdakllerden hangisinde doğru ola-
rak verilmiştir?
Çözüm: Ayrıntılı bilgi için 14. sorunun çözümündeki tabloya bakınız.

352
M ikro İktisat
525.Firmanın ürettiği çıktı miktarı arttıkça ortalama maliyeti azalıyorsa

Armanın maliyetleri İle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Marjinal maliyet ortalama değişken maliyetten küçüktür.
. B) Marjinal maliyet ortalama değişken maliyetten büyüktür.
C) Marjinal maliyet ortalama değişken maliyetten önce küçük sonra büyük
değerler alır.
D) Maıjinal maliyet ortalama maliyetten büyüktür.
E) Ortalama değişken maliyet artmaktadır.
Çözüm: Şekilde görüldüğü gibi B noktasına kadar ortalama maliyet azalmakta,

B noktasından sonra ortalama maliyet artmaya başlamaktadır. Ortalama maliye-
tin azaldığı bölge I. Kısım, arttığı bölge II. Kısım olarak ifade edilmiştir.
AFC, AVC,
AC, MC MC
Buna göre I. Kısımda,

/ Ortalama maliyet azalmaktadır.
/ Ortalama değişken maliyet önce azalmakta, sonra artmaktadır.
/ Marjinal maliyet önce azalmakta sonra artmaktadır.
/ Marjinal maliyet ortalama maliyetten küçüktür.
/ Marjinal maliyet ortalama değişken maliyetten A noktasına kadar küçüktür.
A noktasında marjinal maliyet ortalama değişken maliyeti dip noktasından
kesmekte ve sonraki noktalarda ortalama değişken maliyetten büyük değerler
almaktadır.
353
526. Flyat-tliketim eğrisi oluşmayan bir malın üretimini gerçekleştiren fir-

manın toplam gelirini maksimize etmek için izleyeceği rasyonel fiyat
politikası aşağıdakilerdcn hangisi olacaktır?
B) Fiyatın yükseltilmesi
C) Fiyat esnekliğinin bire eşit olduğu yere kadar düşürülmesi
D) Fiyatını değiştirmemesi.
E) Fiyat esnekliğinin bire eşit olduğu yere kadar yükseltilmesi
Çözüm: Fiyat-tüketim eğrisi oluşmayan bir malın talebinin fiyat esnekliği son-
suzdur. Dolayısıyla malı tek bir fiyattan istenildiği kadar satılabilir. Malm fiya-
tındaki' çok küçük bir değişiklik talebin sıfıra düşmesine neden olacaktır. Bu
yüzden firmanın izleyeceği rasyonel fiyat politikası fiyatları değiştirmemektir.
527. Fiyat-tüketim eğrisi miktar eksenine paralel olan bir malın üretimini
gerçekleştiren ve toplam gelirini maksimize etmeyi amaçlayan firma
için aş ağıda kilerden hangisi rasyonel bir fiyat politikası olacaktır?
B) Fiyatın yükseltilmesi
C) Fiyatın esnekliğin bire eşit olduğu noktaya kadar düşürülmesi
D) Fiyat değişikliğinin bir etkisi olmayacaktır. :■ .,ıgi>
E) Fiyatın esnekliğin bire eşit olduğu noktaya kadar arttırılması
Çüzüm: Fiyat-tüketim eğrisi miktar eksenine paralel bir doğru iken, talebin fi-
yat esnekliği bire eşittir.
Talebin fiyat esnekliğinin bire eşit ol-
D iğ e r m a lla ra duğu mat için fiyatlardaki bir düşme
y a p ıla n h a rc a m a
yada yükselme toplam gelirde bir de-
ğişikliğe neden olmayacaktır. Reel
gelir artar. Fakat toplam bütçe içinde
A malına yapılan harcama miktarı de-
ğişmez. Başlangıçta tüketici gelirinin
Ogo’mı diğer mallara, Mg<> kadarlık
kısmını ise, A malına harcamaktadır.
A malının fiyatının düşmesi duru-
e= l munda tüketilen A malı miktarı
A,'den A2’ye çıkarken, A malına ya-
pılan harcama mitarı değişmemiştir.
354
M ikro iktisat
528. Üretim imkanları eğrisinin orijine göre içbükey olması aşağıdakilerden

hangisini gösterir?
A) Azalan fırsat maliyetini
B) Sabit fırsat maliyetini
C) Atıl kaynakların bulunduğunu
D) Artan fırsat maliyetini
E) Dışsal ekonomilerin varlığını
Çözüm:
/ Üretim olanakları eğrisi orijine içbükey ise, artan marjinal dönüşüm oranı ve
✓ Üretim olanakları eğrisi orijine dışbükey ise, azalan marjinal dönüşüm oranı
/ Üretim olanakları doğrusal ise, sabit marjinal dönüşüm oranı ve sabit fırsat
529. Pozitif gelir etkisinin negatif ikame etkisinden büyük olduğu bir mal
için aşağıdakllerden hangisi doğrudur?
A) Talep kanunu geçerlidir.
C) Hem düşük, hem de normal olmayan bir maldır.
D) Telafi edilmiş talep eğrisi pozitif eğimlidir.
E) Toplam etki negatiftir.
Çözüm: Gelir, ikame ve toplam etki ile ilgili olarak alternatif durumlar için 48.
sorunun çözümündeki tabloyu mutlaka inceleyiniz.
355
530. Ajağıdakllcrden hangisi oligopol piyasasında endüstriye girişi engelle-

yen en önemli engeldir?
A) Temel hammaddenin birkaç firmanın elinde bulunması
B) Belli bir ürünün patent hakkının birkaç firmaya ait olması
C) Birkaç firmanın özel imtiyazlı bir endüstride Üretim yapılmasına izin
verilmesi
D) Yüksek mali kaynak ihtiyacı
B) ölçek ekonomileri
Çözfim: Seçeneklerde verilen bilgilerin hepsi oligopol piyasasında endüstriye
girişi engellemektedir. Bunlara ilave olarak teknoloji ve maliyetlerde gösterile-
bilir. Ancak en önemli engel ölçek ekonomileridir.
531. Aşağıdaki piyasa dönem lerinin hangisinde arz esnekliği sıfırdır?

A) Piyasa dönemi B) KLısa dönem
C) Orta dönem D) Uzun dönem
E) Üretim dönemi
Çözüm; Pazar döneminde (piyasa yada çok kısa dönem) arz pazardaki mal ile
P
Çok kısa dönemde (pazar), piyasa dönemi
e=0
Kısa dönemde 0< e < 1
Uzun dönemde e > 1
532. Aşağıdakilerden hangisi, diğer faktörler sabitken (cetcrls paribus),

herhangi b ir A m alına ait talep eğrisinde kaymaya neden olmaz?
A) Tüketicilerin zevk ve tercihleri
B) Tamamlayıcı malların fiyatındaki bir değişme
C) İkame bir malının fiyatındaki bir değişme
D) A malının fiyatındaki bir değişme
E) Tüketicilerin gelirinde bir değişme
356
M ikro İktisat
Çözüm:
Tükctici talep eğrisinin yer değiştirmesine neden
olan etkenleri şu şekilde sıralamak mümkündür:
/ Tüketicinin gelirindeki (bütçesindeki) değişmeler
/ Diğer malların fiyatındaki değişmeler
* tkame mal fiyatları
• Tamamlayıcı mal fiyatları
D, / Zevk ve tercihlerdeki değişmeler
S Beklentiler
/ Nüfusun değişmesi
Malın fiyatının değişmesi, sadece talep eğrisi üzerinde bir harekete neden olur.
Diğer bir ifadeyle, talep edilen miktarın değişmesine neden olur.
533. Kısa dönemde tnprak dışındaki üretim faktörlerinin arzının esnek ol-
m am asından dolayı ortaya çıkan kazanç fazlası, aşağıdaki kavramlar-
dan hangisi ile İfade edilmektedir?
A) Kıtlık rantı B) Differansiyel rantı
C) Mutlak rant D) Rant benzeri
E) Kalite rantı
Çözüm: Rant benzeri kavramı, A. Marshail tarafından ileri sürülmüştür. Buna
göre toprak dışındaki üretim faktörlerinin kısa dönemde arzının esnek olmama-
sından dolayı ortaya bir kazanç fazlası çıkmaktadır. Bilindiği gibi çok kısa dö-
nemde arz, piyasadaki mat miktarı ile sınırlıdır. Yani, arzın esnekliği sıfırdır. Kı-
sa dönemde, çok kısa dönemden biraz daha esnek olmasına karşın birden küçük-
tür. Yani, sıfır ile bir arasındadır. Dolayısıyla, çok kısa dönem yada kısa dönem-
de bir mala olan talepte bir artış yaşanması durumunda arz esnek olmadığı için
malın fiyatında önemli ölçüde bir artış meydana gelecektir. Bu durum ise, tale-
binde artış yaşanan malı elinde bulunduran kişilerin ya da üretimini yapanların
kendi çabaları dışında bir gelir elde etmelerine neden olur ki, bu ek gelir rant
benzerdir. Rant benzeri denilmesinin nedeni, ancak kısa dönem için geçerli ol-
masıdır. Rant benzeri uzun dönemde ortadan kalkmaktadır.
357
534. Aşağıdaki eş ürün eğrisi girdiler arasında nasıl bir İlişki olduğunu var-
saymaktadır?
A) Sonsuz ikame B) Artan ikame
C) Azalan ikame D) Sabit ikame
E) Sıfır ikame
Çözür.ı: Girdiler arası ikame ile ilgili olarak dört ayrı durum ortaya konabilir.
Bunları şekil yardımıyla daha açık bir biçimde görmek mümkündür.
*+
tttmmk M#İMW İİ
HkMMfthı u « ı | i H « ir f c f l
IL
-K
« m a ttı ik x m a a d m J t |ı
' Ortkı«|ril«rl
Dolayısıyla soruda verilen şekil, girdiler arasında artan ikameyi göstermektedir.

535. Ca - 2R-2D0 tüketim fonksiyonuna göre bir tüketicinin geliri 600 liradan
800 liraya çıktığında talebin gelir esnekliği aşağıdakilerden hangisidir?
A) 1.8 B) 2.1 C) 1.2 D) 2.2 E) 3.8
Çözüm;
R *> 600 => Ca ■=2 . 600 - 200 = 1000
R = 800 => Ca = 2 . 800 - 200 = 1400
358
M ikro iktisat
1000- 1400 .
e. - 1000___ = J f l Q - .£ Û £ U 2 ! = ı,2
' 600 - 800 1000 200 20
600
536. Aşağıdaki düopol modellerinden hangisi aynı zamanda “paylaşılmış

monopol” olarak adlandırılmaktadır?
A) Sweezy modeli B) Chamberlin modeli
C) Edgeworth modeli D) Bertrand modeli
E) Stackelberg modeli
Çözüm: Chamberlin modelinde firmaların aldıkları kararlarının yanlış çıkma-

sından ders aldıkları ve anılarında karşılıklı bağımlılığın faikında oldukları var-
sayılır. Dolayısıyla her iki firma da diğer firmanın kendi kararına tepki verece-
ğini bilir. Yani, A ve B gibi iki firmanın olduğu durumda A Firması, Cournot mo-
delindeki gibi kendisinin piyasa talebinin 1/2 İsini üreteceğini, B firmasının ka-
lan kısmın yansını üreteceğini ve bunu değiştirmeyeceği varsayımıyla hareket
etmez. Her iki firmada karşılıklı bağımlıktan dolayı verilen tepkiler neticesinde
toplam üretimin 2/3 ünün üretileceğini ve monopol fiyatuun 2/3 ’üne satılacağı-
nı bilir. Dolayısıyla toplam talebin yansına eşit olan monopolcü üretim düzeyi-
ni paylaşarak monopol fiyatından satarlar. Bundan dolayı Chamberlin modelinin
çözümü Paylaşılmış Monopol olarak adlandınlmaktadır. Chamberlin modelinin
çözümü oldukça kararlı bir çözüm olup herhangi bir anlaşma olmadan gerçek-
leşmektedir. Chamberlin modeli firmaların aralarında herhangi bir açık anlaşma
yapmadan aynı fiyatı nasıl belirleyeceklerini ve ortak kârlannı nasıl maksimum
düzeye çıkaracaklannı göstermektedir.
537. S -150 ve S =20P olarak verilmiş bir arz denklemi için arzın fiyat es-
nekliği aşağıdakllerden hangisinde sırasıyla verilmiştir?
A) 0-1 B) 1,5-0 C )0 -~ D) 0-0,5 E) 1-0
Çttzüm;
S - 150, arzın fiyattan bağımsız olduğu anlamına gelmektedir. Dolayısıyla arzın
fiyat esnekliği sıfıra eşittir. S = 20P için
P - I ise, 20. (1) - 20
359
Celeris Paribus: İktisat Sorulan
P = 2 ise, 20. (2) =■=40

P = 3 ise, 20. (3) = 60
3
2
1
538. Aşağıdakilerden hangili Dirsekli talep eğrisi İle İlgili doğru bir ifade
HafllHlr?
A) MR eğrisi süreksizdir.
B) Dirseğin sol tarafında talep eğrisinin esnekliği yüksektir.
C) MRtteki kopukluğun uzunluğu talep eğrisinin üst ve alt bölümlerinin
eğimleri arasındaki farkın büyüklüğüne bağlıdır.
D) Maliyetlerde meydana gelen değişme, fiyatın artmasına neden olur.
E) Talepte meydana gelen değişme fiyatı etkilemez.
Çözüm:
✓ Sweezy modelinde MR eğrisi süreksizdir.
/ Dirseğin sol tarafında talep eğrisinin esnekliği yüksektir. Çünkü firmanın
fiyatını yükseltmesi durumunda yakın ikame mal üreten diğer firmaların fi-
yat yükseltme politikası izlemeyeceği için talep edilen miktar ciddi biçim-
de azalacaktır. Bu yüzden dirseğin sol tarafında talep eğrisinin esnekliği
yüksektir.
✓ Dirseğin sağ tarafında talep eğrisinin esnekliği düşüktür. Çünkü bir firma-
nın fiyatını düşürmesi durumunda rakip firmalarda fiyatını düşürecektir.
Rakip firmalann fiyatını düşürmesi, talep edilen miktarın fazla artmaması-
na neden olacaktır. Dolayısıyla talep edilen miktann fiyata duyarlılığı zayıf
olacaktır.
360
M ikro İktisat
/ Maliyetlerde meydana gelen değişme, maıjinal maliyet eğrisinin yukarı-

aşağı kaymasına neden olacaktır. Ancak MR eğrisi süreksiz olduğu için bu
aralıkta meydana gelecek maliyet değişmesi fiyatları etkilemeyecektir.
• ✓ Talepte meydana gelen bir değişme, talep eğrisinin sağa doğru kaymasına
neden olacaktır. Ancak MR eğrisi süreksiz olduğu için talepte meydana ge-
len değişme denge noktası otan MR =MC’nin aralıkta bir yerde oluşması-
na neden olacak ve bu da fiyatların değişmemesini sağlayacaktır.
539. B ir düopol piyasasında h er iki ffrm anm da gelişmiş firm a olması duru-
m unda lider olarak hareket edip daha fazla kâr elde etme çabası sonu-
cunda meydana gelen istikrarsızlığa ne ad verilmektedir?
A) Stackelberg dengesi B) Stackelberg dengesizliği
C) Cournot dengesi D) Edgeworth dengesi
E) Bertrand dengesi
Çözüm: Stackelberg modelinde her iki firmanın da gelişmiş olması, piyasanın

istikrarsız olmasına yol açar. Nitekim her iki firmada gelişmiş olduğundan lider
olarak hareket edip daha fazla kâr etmek isteyecektir. Buna Stackelberg Denge-
sizliği denilmektedir. Bu durumda ya firmalardan birisi teslim olup takipçi fir-
ma olarak hareket etmeyi kabul edene kadar fiyat savaşma girerler ya da kendi
saf tepki eğrilerini terk ederek bir anlaşmayla her iki firmanın da daha fazla kâr
elde ettiği Edgeworth sözleşme eğrisine daha yakın olan bir noktaya geçebilirler.
Nihai denge noktasının sözleşme eğrisi üzerinde olması, endüstri kârının maksi-
mize edildiği anlamına gelir.
540. tki maliı b ir ekonomide m allardan birine İlişkin Engel eğrisi m iktar
eksenine dik iken, diğeri pozitif eğimli ve m iktar eksenine doğru kıvrı-
lıyor ise, bu m allarla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Mallardan birisi gelirdeki değişmeye duyarsız, diğeri lüks maldır.
B) Mallardan biri gelirdeki değişmeye sonsuz duyarlı, diğeri lüks maldır,
C) Mallardan birisi gelirdeki değişmeye duyarsız, diğeri zorunlu maldır.
D) Mallardan birisi gelirdeki değişmeye sonsuz duyarlı, diğeri zorunlu
maldır
E) Her iki malda normal maldır.
361
Çözüm: Bu iki mal için engel eğrileri şekilde gösterilmiştir.
Qd Qd
A B
Qo
M 0 M|
«m"O Ulkt nutl

em > i
541. Bir m aratoncu her gün koşmak için bir saat daha fazla zaman ayırma-
nın yararını, bir saat dalıa az dinlenmenin maliyetinden daha yüksek
bularak koşma karan alırsa, aşağıdaki iktisadi düşünme tarzlarından
hangiıine göre hareket etmiş olur?
A) Hotnoeconomicus.
B) Alternatif maliyet hesaplamasına
C) Rasyonel davranışa
D) İrrasyonel davranmaya
E) Marj biat analize
Çözüm: Bir maratoncu her gün koşmak için bir saat daha fazla zaman ayırma-
nın yararını, bir saat daha az dinlenmenin maliyetinden daha yüksek bularak
koşma kararı alırsa, bu durumu marjinal analize örnek olarak gösterilebilir. Mar-
jinal analize göre, faydasını maksimize etmek isteyen bir maratoncu, marjinal
fayda = maıjinal maliyet eşitliğinin sağlandığı noktaya kadar koşmaya devam
edecektir. Eğer son koştuğu son bir dakikanın maıjinal faydası marjinal maliye-
tinden büyükse, koşmaya devam edecektir. Bu durum koştuğu son dakikanın
maıjinal faydası marjinal maliyetine eşit oluncaya kadar devam edecektir. Bu
.noktadan sonra koşmaya devam ederse marjinal maliyet, marjinal faydadan yük-
sek olacak ve toplam faydada bir azalma meydana gelecektir.
362
M ikro iktisat
542. Bir malın talep denklemi Q=240-3P olarak verildiğinde; malın fiyatı
15TL ise talebin fiyat esnekliği kaçtır?
A) -0,2 B) -0,23 C) 0,23 D) 0,5 E) -0,27
Çözüm:
ed = - 2 _ = £ 2 . - £ - = £ £ , £ .
AE Q AP AP Q
P
P = 15 ise
Q - I0 0 -3 P
Q - 2 4 0 -3 .(1 5 )
Q - 240 -45
~3'e eşittir. Bu durum esneklik formülünde yerine konulduğunda ise

AP
ed = - 3 . - 1 5 - - - - 4 1 . = -0 ,2 3
195 195
543. A malının marjinal faydası 8, B malının marjinal faydası 2 dir,(MUA-8

MUB=2). Bu durumda M İO ^ kaçtır?
A) 8 B) 4 C) 2 D) 10 E) 12
Çözüm:
M|Q . Vazgeçilen
Yerine konulan MUg 2
363
544. Bir sinemadaki biletlerin talebi her film için Q -45-3P’dlr. Sinemanın
oturma kapasitesi 25 İse, geliri ençoklaştıran bilet fiyatı aşagıdaldlcr-
den hangisidir?
A) 3,33 B) 5 C) 6 D) 4,5 E) 7,5
Ç6zttm:
Q “ 45 - 3P
TR = P . Q
TR = P . (45 - 3P)
T R -4 5 P -3 P 2
MR, TR’nin türevi olduğuna göre MR = 45 - 6P'dir.
Denge şartı
MR =■MC
MR = 0 ise,
45 - 6P » 0 ise,
45 =■ 6P
P ^ 4 1 = 7,5 olarak bulunur.
6
545. Aşağıdakllerden hangisi uzun dönemde azalan verimler yasasının orta-

dan kalkmasının nedenidir?
A) Üretim faktörlerinin verimliliğinin artması
B) Piyasaya yeni firmaların giriş yapması
C) Maıjinal fiziki ürün değerinin sıfır olması
D) Üretimde kullanılan tüm girdilerin miktarının değiştirilebilmesi
E) Toplam kârın maksimize edilmesi
Çözüm: Azalan verimler kanuna göre, üretimde değişken girdi miktan artırıldı-
ğında başlangıçta toplam ürün artarak artar. Değişken girdi artırılmaya devam
ederse, toplam üründeki artış, azalarak artmaya devam eder. Değişken girdi kul-
lanımındaki artış, bir noktadan sonra ise, toplam ürünün azalmasına neden olur.
Azalan verimler kanunu en az bir girdinin sabit olduğunu varsaymaktadır. Bun-
dan dolayı azalan verimler yasası, kısa dönem üretim ilişkileri için geçeri idir.
Çünkü en az bir girdinin sabit olduğu ya da tüm girdilerin değiştirilemediği dö-
364
M ikro İktisat
nem, kısa dönemdir. Uzun dönemde tüm iiretim girdilerinin miktarı artırılabildi-
gi için uzun dönemde azalan verimler yasası ortadan kalkmaktadır. Uzun dönem
üretim ilişkileri için ölçeğe göre getiri söz konusudur.
546. Aşağıdakilerden hangisi bir kartelin dağılmasında etkili olan faktör-

lerden birisi değildir?
A) Firmaları organize etmenin zorluğu
B) Firmaların maliyet yapıları ve büyüklükleri farklı olması
C) Üretim miktarım paylaşmanın kolay, kârın firmalar arasında dağıtılma-
sının zor olması
D) Hile yapma yönünde güçlü eğilimin olması
E) Monopol kârının diğer firmaların endüstriye girmesini özendirmesi
Çözüm: Kartelin uzun süre varlığını sürdürememesinin nedenleri şu şekilde ifa-

de edilebilir:
/ Kartelde firmaları organize etmek zordur.
/ Firmaların maliyet yapılan ve büyüklükleri farklı ise üretim miktarı ve kârı
firmalar arasında dağıtmak zorlaşır.
S Kartelde bulunan firmaların hile yapma yönünde güçlü eğilimin olması
/ Monopol kârının diğer firmaların endüstriye girmesini özendirmesi
547. Aşağıdaki durumların hangisinde piyasanın etkin bir biçimde çalıştığı

ifade edilebilir?
A) Toplam bireysel faydalar maksimum olduğu zaman
B) Marjinal maliyet matjinal hasılaya eşit olduğu zaman
C) Toplam kişisel faydalarla sosyal maliyetler arasındaki fark azami kılın-
dığı zaman
D) Marjinal sosyal maliyet marjinal hasılaya eşit olduğu zaman
E) Toplam sosyal maliyet ile sosyal fayda eşit olduğu zaman
Çözüm: Tam rekabet piyasasında denge şartı bilindiği gibi P “ MM « MH’dır.

Ancak bu durumda dışsal maliyetler göz önüne alınmış olmaz. Dolayısıyla et-
kinliğin sağlandığı dunun için marjinal dışsal maliyetlerin hesaba katılması ge-
rekir. Bu durumda piyasanın etkin bir biçimde çalışması için P “ MSM == MH
eşitliğinin sağlanmış olması gerekir.
548. Tam rekabetçi bir firmanın marjinal maliyet eğrisi MC ■ 3Q + 3’dir ve

firma ürettiği ürünleri 18 TL’ye satmaktadır. Buna göre firmanın mar-
jinal hasıla aşağıdakllerden hangisine eşittir?
A) 18 B) 27 C) 5 D) 12 E) 20
Ç&züm:
MR =*AR ■* P ise MR = AR = P = 18
ıhti ■ >•
549. Rakiplerinin eylemleri veriyken, bir firmanın kendisi için elinden gele-
nin en İyisini yaptığı denge durumuna netid verilir? * '• i>"'"
A) işbirliği dengesi B) Stackelberg dengesi
Çözüm: Rakiplerinin eylemleri veriyken, bir firmanın kendisi için elinden gele-
nin en iyisini yaptığı denge durumuna Nash Dengesi adı verilmektedir. Nash
Dengesi, hakim stratejiden farklı bir kavramdır. Hakim strateji rakipleri ne ya-
parsa yapsın kendisi için yapabileceğinin en iyisini yaptığı durumu ifade eder-
ken, Nash Dengesi ise, rakiplerinin karan veri (değişmediği varsayımı altında)
iken kendisi için yapabileceğinin en iyisini yaptığı durumu ifade etmektedir.
550. Kayıtsızlık eğrileri ile İlgili aşağıdakllerden ifadelerden hangisi doğru

değildir?
A) Üzerindeki her nokta eşit toplam fayda sağlayan tüketim bileşenlerini
gösterir
B) Mal düzleminin her noktasından bir farksızlık eğrisi geçer
C) Negatif eğimli olmalarının nedeni azalan maıjinal teknik ikame oranıdır
D) Birbirlerini kesmezler
E) Orijine göre dışbükeydir
366
M ikro İktisat
Çözüm: Kayıtsızlık eğrilerinin özelliklerini şu şekilde sıralamak mümkündür:

✓ Kayıtsızlık eğrileri üzerindeki her nokta eşit toplam fayda sağlayan tü-
ketim bileşenlerini gösterir.
/ Orjine en uzak olan kayıtsızlık eğrisi en yüksek toplam faydayı sağlar.
Çünkü toplam fayda tüketilen malların artan ve sürekli bir fonksiyonu-
dur.
✓ Kayıtsızlık eğrileri birbirini kesmezler. Çünkü iktisadi insan tercihler
arasında tutarlıdır.
✓ Kayıtsızlık eğrileri negatif eğimlidir. Çünkü aynı toplam fayda düze-
yinde kalabilmek için bir malın tüketimi artırılırken diğer malın tüketi-
mi azaltılmalıdır. Diğer bir ifadeyle, mallar arası ikamenin varlığı, ka-
yıtsızlık eğrisinin negatif eğimli olmasının nedenidir.
✓ Farksızlık eğrileri azalan matjinal ikame oranı nedeniyle de orijine dış
bükeydirler. Diğer bir ifadeyle, mallardan birinin miktarı eşit parçalar
halinde artırıldığında diğer malın miktarının gittikçe küçülen parçalar
halinde azalmasıdır.
Dolayısıyla orjine dış bükey olmasının nedeni ise, azalan marjinal teknik ikame
oranı değil, azalan marjinal ikame oranıdır. Azalan marjinal teknik ikame oranı,
eş ürün eğrilerinin orjine göre dış bükey olmasının nedenidir.
551. Talebin fiyat esnekliğinin sıfır olduğu durum için flyat-tükettm eğrisi-
nin şekli nasıldır?
A) Pozitif eğimlidir
B) Negatif eğimlidir
C) Miktar eksenine paraleldir
D) Miktar eksenine diktir
Çözüm: Şekilde talebin fiyat esnekliğinin sıfır olduğu durumda fiyat-tüketim

eğrisinin miktar eksenine dik bir görünüm arz ettiği görülmektedir. A malının fi-
yatında meydana gelen bir değişme talep edilen miktarda herhangi bir değişikli-
ğe neden olmamıştır (Talep edilen mal miktarı A! değişmemiştir.). Diğer bir ifa-
deyle A malının fiyatında meydana gelen bir düşme talep edilen miktarda bir ar-
tışa neden olmaz iken, ödenen para miktarında (Mgt > Mg2) bir azalma meyda-
na gelmiştir. Başlangıçta A malına yapılan harcama Mg| iken, A malının fiyatı-
nın düşmesiyle A malına yapılan harcama Mg2’ye düşmüştür. Dolayısıyla tale-
bin fiyat esnekliği sıfırdır.
367
Diğer nu lU ıt
yıpıluı htrcun*
Fty»l-TUlx(inı
M Eğrili
İ2
>1
AMtlı
552. Bir bölgede bazı firmaların kurulup yerleşmeleri ile o bölgeye yapılan
alt yapı hizmetlerinin artmasının diğer, firmalar üzerinde meydana ge-
tirdiği etki aşağıdakilerden hangisi ile ifade edilir?
A) Tüketiciden üreticiye pozitif dışsallık
E) Üreticiden üreticiye pozitif dışsallık
Çözüm: Bir bölgede bazı firmaların kurulup yerleşmeleri ile o bölgeye yapılan
alt yapı hizmetlerinin artmasının diğer firmalar açısından da daha iyi imkanlar
anlamına geldiği göz önünde bulundurulursa, üreticiden üreticiye pozitif dışsal-
lık üretildiği görülecektir.
553. Tam rekabet piyasası koşullarında marjinal maliyetin ortalama mali-

yete eşit olduğu nokta ile ilgili olarak aşağıdaki İfadelerden hangisi
doğrudur?
A) Kapatma noktası
B) Normal kâr elde edilir
C) Kârı ençoklaştıran noktadır
D) Aşırı kâr elde edilir
E) Hasılatı ençoklaştıran noktadır
Çözüm: Tam rekebet piyasasında aşırı kârın ortadan kalktığı durum için şu iliş-
ki söz konusudur:
368
M ikro iktisat
AC = MC =MR= P= AR ilişkisi söz konusudur. Aynca tara rekabet piyasasında

MR=AR=P=D ilişkisi de unutulmamalıdır. Normal kâr durumunda AC = MC
=MR= P= AR ilişkisi geçerlidir. Eğer piyasa fiyatı ortalama maliyetten büyük-
se, piyasa fiyatıyla ortalama maliyet arasındaki mesafe kadar aşın kâr sözkonu-
sudur.
554. Aşağıdaki İfadelerden hangisi doğru değildir?

A) Maıjinal fiziki ürün azalırken ortalama fiziki ürün artabilir veya azala-
bilir
B) Ortalama fiziki örün pozitif iken marjinal fiziki ürün pozitif veya nega-
tif olabilir
C) Marjinal fiziki ürün sıfır iken üretim azaltılırsa ortalama fiziki örün ar-
tar
D) Ortalama fiziki ürün azalırken toplam fiziki ürün artabilir veya azalabi-
lir
E) Toplam fiziki ürün maksimum iken ortalama fiziki üriin ve marjinal fi-
ziki ürün pozitif ve azalmaktadır
Çözüm:
/ Maıjinal fiziki ilrün, ortalama fiziki ürünün seyrini belirlemektedir. Dola-
yısıyla marjinal fiziki ürün azalırken, ortalama fiziki ürün artabilir veya
azalabilir.
/ Ortalama fiziki ürün pozitif iken marjinal fiziki ürün pozitif veya negatif
olabilir.
/ Marjinal fiziki ürün sıfır iken, ortalama fiziki ürün azalan bir seyre sahip-
tir. Dolayısıyla üretim arttıkça ortalama fiziki ürün azalacaktır. Bu durumun
tersi de düşünülebilir. Yani, maıjinal fiziki ürün sıfır iken, üretim marjinal
fiziki üriin ile ortalama fiziki ürünün kesiştiği noktaya kadar azaltıldıkça
ortalama fiziki ürün artacaktır.
>/ Ortalama fiziki ürün azalırken toplam fiziki ürün artabilir veya azalabilir.
/ Toplam fiziki ürün maksimum iken ortalama fiziki ürün pozitif ve azalan
bir seyre sahip; marjinal fiziki ürün ise, sıfır ve azalan bîr seyre sahiptir.
369
555.
Fiyat (p) Talep miktarı (q)
30 3
10 7
Bu bilgilere g6re, bu mala ait doğrusal talep fonksiyonu aşağıdakller-
den hangisidir?
A) pMO - 5q B) p=3Q- 2q
C) p=45-5q D) p=48-4q
E) p=40-2q
Çözüm: Seçeneklerde verilen fonksiyonlarda "q’>görülen yerlere ilgili değerle-

rin konulması suretiyle yukarıda verilen fiyat ve miktar bileşimi için talep fonk-
siyonu bulunabilir.
q = 3 ise . > -»pimi-. .,«f in«*
P = 45 - 5q '"
P = 45 - 5(3)
P = 45 - 15 = 30
q = 7 ise, P = 45 - 5(7) .
P= 45 - 35 = 10
; • !
. . . ..I,
556. Endüstrideki çn büyük 4 firmanın toplam satışların % 59’unu aldığı

bir endüstri nasıl bir piyasa yapısına sahiptir?
A) Monopol
B) Zayıf oligopol
C) Kuvvetli oligopol
D) Monopolcü rekabet
E) Tam rekabet
Çözüm: Ayrıntılı çözüm için 112. sorunun çözümünde verilen tabloyu mutlaka
inceleyiniz.
Cevap, B Seçeneğidir.
Mikro İktisat
557. Bir firmanın fiyat belirleme gücil İle İlgili olarak aşağıdaki bilgilerden
hangisi doğru dejtlldlr?
A) Oligopol piyasasında fiyatı belirleme gttcü önemli ölçüde vardır.
B) Tam rekabet piyasasında fiyatı belirleme gücü yoktur.
C) Monopolcü rekabet piyasasında faaliyet gösteren firmanın fiyatı belir-
leme gücü oligopol piyasasında faaliyet gösteren firmadan daha yük-
sektir.
D) Monopol piyasasında firma ya fiyatı ya da üretilecek mal miktarını be-
lirler.
E) Anlaşmalı Oligopol modellerinde fiyatı belirleme gücü önemli ölçüde
artar.
ÇÖzttm: Piyasaların üretilen ürünün fiyatını belirleme gücü ile ilgili bilgileri
tabloda verilmektedir:
T im M o n o p o lcü O ligopol M en o p o l
F ir m a n ın fiy a t R ekabet R ek a b e t
b e lirle m e g ü cü Yok Firm anın m al farklılaştırm asını Firm a y a fiy atı ya
başardığı ölçüde fiy a t ö n e m li ölçüde da Üretilecek m al
Özerindeki glicil artar. var. m iktarını belirler.
Monopolcü rekabet piyasasında çok sayıda firma bulunduğu için oligopol piya-
sasında faaliyet gösteren bir firmaya göre fiyat belirleme gücü düşüktür.
558. Normal kârla çalışan tam rekabetçi bir firma İle tekelci bir firmanın
uzun dönem dengesi karşılaştırıldığında aşağıdakllerden hangisi söz
konusudur?
A) Normal kâr eden firma tam kapasite ile çalışırken, tekelci firma aşın
B) Hem tam rekabetçi, hem de tekelci firmanın denge üretim düzeyinde
ortalama maliyet eğrisi negatif eğimlidir.
C) Tam rekabetçi firma için malın fiyatı ortalama gelire eşitken, tekelci
firma için ortalama gelirden büyüktür.
D) Tam rekabetçi firma için marjinal gelir ortalama maliyete eşitken, te-
kelci firma için ortalama maliyetten küçüktür.
E) Her iki firma için de malın fiyatı marjinal gelire eşittir.
371
ÇÖzflm: Kâr maksimizasyonu koşulu MR = MC’dir. Tekclci firma hem kısa,

hem de uzun dönemde aşın kâr ile çalışır.
/ Normal kârla çalışan tam rekabetçi firma için M R-M C’nin sağlandığı nok-
tada AR ■ P = MR » MC = AC eşitliği söz konusu olacaktır.
✓ Aşırı kâr ile çalışan tekelci firma için MR = MC’nin sağlandığı noktada
AR-P>AC > M C ° MR ilişkisi söz konusudur.
/ Normal kflr eden tam rekabetçi firma (soldaki şekilde E0 noktası) tam kapa-
site ile çalışırken, aşırı kfir eden tekelci firma (sağdaki şekilde B noktası), ek-
sik kapasite ile çalışmaktadır.
/ Normal kâr eden tam rekabetçi firma için denge noktasında ortalama maliyet
eğrisi sıfır eğime sahipken, aşın kâr eden tekelci firmanın ortalama maliyet
Tam rekabetçi firm a n ın norm al k ir d u ru m u Tekelci F irm anın U zun D önem D engesi
559. Bir mala ait talep denklem i p“ 3S • 2q ve arz denklemi p—-10 + q İse
denge fiyatı (p) ve denge m iktarı (q) kaçtır?
Denge Fiyatı Denge Miktarı
A) 15 20
B) 30 35
C) 5 15
D) 2 10
E) 10 20
ÇttzUm: Arz ve talep denklemi birbirine eşitlendiğinde denge fiyatı ve denge
miktannı bulmak mümkündür.
3 5 - 2 q “ -10 + q
Mikro İktisat
35 + 10 = 2q + q
45 = 3q " .
Q=15
Denge çıktı düzeyini denklemlerden birinde yerine konulursa denge fiyat düze-
yi bulunur.
P = 35 - 2q
P = 35 - 2 (15)
P = 35 - 30
P= 5
560. Tekelci b ir firm anın m arjinal maliyeti (MC) sabit olup 30'a elittir.
M arjinal hasılat (MR) fonksiyonu İse MR=300-6Q olarak verilmekte-
dir. ■' 1 ' ' ' "• ' 1
Buna göre, firm anın kârım maksimize eden fiyat kaçtır?
A) 165 B) 45 C) 65 D) 135 E) 75
. r -
Çözüm: öncelikle Q değerinin bulunması gerekmektedir. Tekelci bir firmanın

ortalama hasılatı fiyatına eşittir. Dolayısıyla ortalama hasılatı bulmak suretiyle
fiyat bulmak mümkündür.
MR = MC
300 - 6Q = 30
6Q = 300 - 30
Q = 45
M R" 300 - 6Q ise, maqinal hasılatın ters türevi alınmak suretiyle toplam hası-
lası bulunabilir.
TR= 300Q -3 Q 2
TR= 300Q -3Q 2
AR , TR - 3 0 0 Q - 302
Q Q
AR = 300 ~ 3Q
Daha önce bulunan Q değeri ortalama hasılat denkleminde yerine konulursa, fi-
yat bulunacaktır.
AR - 300 - 3Q - P
373
AR = P = 3 0 0 -3 .(4 5 )
AR = P = 300 - 135
AR = P = 165
561. uBir politika uygulaması sonucunda toplumun bazı kesimlerinin refa-

hı artarken bazı kesimlerin refahının azaldığını varsayalım. Bu yeni
durumda politikanın uygulanmasını isteyenlerin ödemeye razı oldukla-
rı bedel, politikanın uygulanmasını istemeyenlerin ödemeye razı oldu-
ğu bedelden büyükse toplumsal refahın arttığı kabul edilir. Çünkü po-
litikanın uygulanmasını isteyenler, istemeyenlerin kayıplarını telafi et-
se bile bala kazançh çıkmaktadırlar.”
Yukarıdaki görü; aşağıdakilerden hangisi ile ifade edilmektedir?
A) Pareto optimum durum B) ikinci en iyi teoremi
C) Bergson Kriteri D) Kaldor Kriteri
Çözüm: Bir politika uygulaması sonucunda toplumun bazı kesimlerinin refahı

artarken bazı kesimlerin refahının azaldığı bir durumu Pareto optimalite kriteri
ile açıklamak mümkün değildir. Bundan dolayı Kaldor (Bu kritere Kaldor-Hicks
Kriteri de denilmektedir.) ve Hicks gibi bazı iktisatçılar farklı bir kriter ileri sür-
müşlerdir. Bir politika uygulaması sonucunda toplumun bazı kesimlerinin refa-
hı artarken bazı kesimlerin refahının azaldığı durumda politikanın uygulanması-
nı isteyenlerin ödemeye razı oldukları bedel, politikanın uygulanmasını isteme-
yenlerin ödemeye razı olduğu bedelden büyükse toplumsal refahın arttığı kabul
edilir. Çünkü politikanın uygulanmasını isteyenler, istemeyenlerin kayıplarım te-
lafi etse bile hala kazançlı çıkmaktadırlar.
562. Engel eğrisinin töretilnıesl ile ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangi-
si doğrudur?
A) Gelir, zevk ve tercihler, malın fiyatı ve diğer malların fiyatları sabit tu-
tulur,
B) Gelir, zevk ve tercihler ve diğer malların fiyatları sabit tutulur.
C) Gelir, malın fiyatını ve diğer malların fiyatları sabit tutulur.
D) Gelir, zevk ve tercihler diğer malın fiyatı sabit tutulur.
E) Zevk ve tercihler, malın fiyatı ve diğer malların fiyatları sabit tutulur.
374
Mikro İktisat
Çözüm: Tüketicinin gelirinin değişmesi durumunda oludan yeni denge noktala-

rının geometrik yerine Gelir-TOketim Eğrisi adı verilmektedir. Engel eğrisi ge-
lir-tüketim eğrisinden türetilmektedir. Dolayısıyla Engel eğrisini türetilirken,
zevk ve tercihler, malın fiyatı ve diğer malların fiyatlarının değişmediği varsa-
yılmaktadır.
563. Bir malın fiyatı yükseldiğinde talep esnekliği İle toplam saüf hasılatı
arasında aşağıdaki ilişkilerden hangisi doğru değildir?
Esneklik(e) Tttplara satıı
fe m utlak değeri
A) E= 1 Değişmez
û) E <1 Artar
C) E< 1 Düşer
D) E> 1 Düşer
E) E=0 Artar
Çözüm:
Yandaki grafikte kân

maksimize eden fiyat düzeyi
kaçtır?
A) 10 B) 12
C) 14 D) 8
E) 16
375
ÇBzttm: Denge şartı MC = MR eşitliğinin sağlandığı noktadır. Marjinal maliye-

tin marjinal gelire eğit olduğu noktada denge çıktı düzeyi 20, denge fiyat düze-
yi 16’dır.
565. Aşağıdakilerden hangisi gelir dağılımında eşitsizlik olup olmadığını

ölçmektedir?
A) Gini Katsayısı B) insani yoksulluk endeksi
C) İnsani gelişme endeksi D) Scitovsky telafi prensibi
E) Pareto etkinliği analizi
Çözüm: Kişisel gelir dağılımında adaletsizliği ölçmek amacıyla Lorenz eğrisi

ve Lorenz eğrisi vasıtasıyla bulunan Gini Katsayısı kullanılmaktadır.
✓ Lorenz eğrisi, mutlak eşitlik doğrusundan uzaklaştıkça, gelir dağılı-
mında adaletsizlik artmakta; yaklaştıkça adalet sağlanmaktadır.
/ Gini Katsayısı sıfır ile bir arasındadır. Gini Katsayısı sıfıra yaklaştıkça
gelir dağılımında adaletsizlik azalır; bire yaklaştıkça gelir dağılımında
adaletsizlik artar.
/ Türkiye için Gini katsayısı 0,42 civarındadır.
566. Devletin tekelci bir firmadan götürü bir vergi alma» durumunda tekcl-
ci firma için aşağıdakllerden hangili meydana gelir?
A) Toplam sabit maliyetler artar, toplam maliyet artar; dolayısıyla toplam
maliyet eğrisinin eğimi artar
B) Ortalama maliyet artar, toplam hasıla azalır
C) Denge fiyatı yükselir, üretim miktarı azalır, toplam hasıla azalır
D) Ortalama maliyet artar, toplam hasıla değişmez
E) Denge üretim miktarı ve fiyatı değişmez, toplam hasıla azalır.
yet eğrisinin eğimini etkilemez. Toplam maliyet eğrisinin eğiminin etkilemediği
lama maliyet eğrisi yukarı doğru kayacak, üretim ve fiyatta bir değişme olmaz
iken monopolcünün toplam kân azalacaktır. Üretim ve fiyat değişmediği için
toplam hasıla (TR “ P x Q) değişmez.
376
M ikro İktisat
MC
Pl
ac2
AC,
A R -D
Q
O Qı \ Cevap, D seçeneğidir.
MR
567. Tüketicinin parasal bütçesi sabit olduğu varsayımı altında V malının fi-
yatı yükselirken X malının fiyatının nispi olarak daha fazla düşmesi
durum unda aşağıdakilerden hangisi doğru değildir? (Y inalı dikey ek-
sende, X m alı yatay eksende gösterilmektedir)
A) Tüketicinin reel satın alma gücü artacaktır.
B) Bütçe doğrusunun eğimi azalacaktır.
C) Daha yüksek bir tatmin düzeyinde denge oluşacaktır
D) Aynı tatmin düzeyinde farklı mal bileşimleriyle yeni bir denge oluşa-
çaktır
E) Bütçe doğrusunun orijine doğru gösterdiği kayma daha küçük olacaktır
Çözüm: Y malının fiyatında belli bir artma olurken X malının fiyatı nispi ola-
rak daha fa2 İa düşmesi, reel gelirde bir artış meydana getireceğinden daha yük-
sek bir tatmin düzeyini gösteren yeni bir kayıtsızlık eğrisi üzerinde denge sağla-
nacaktır. Bütçe doğrusu daha yatıklaşacağı için eğimi azalacaktır.
Y m alı
‘2
X malı
o
377
568. Fiyatın bağım lı değişken arz edilen m iktarın bağımsız değişken olduğu
durum ne ad verilir?
A) Düz arz eğrisi B) Ters arz eğrisi
C) Tersine dönene arz eğrisi D) Telafi edilmiş arz eğrisi
E) Alışılmış arz eğrisi
Çözüm: Fiyatın bağımlı değişken arz edilen miktarın bağımsız değişken olduğu
duruma Ters Arz Eğrisi adı verilir. Ters arz eğrisi, arz edilen miktar arttığında
{ceteris paribus) fiyatın da arttığını göstermektedir.
569. M al piyasasında monopol, emek piyasasında monopsoncu olan bir fir-

ma İçin emek değişken girdi olarak kullanıldığında firm anın kısa dtt-
nemde emek talebi hangi düzeyde olacaktır?
A) Emeğin marjinal ürün değerini, emeğin ortalama girdi maliyetine eşit-
leyen düzeyde.
C) Emeğin marjinal ürün hasılatının marjinal girdi maliyetinden büyük ol-
duğu düzeyde
D) Emeğin marjinal ürün hasılatının, marjinal girdi maliyetinden küçük ol-
, duğu düzeyde .
E) Emeğin marjinal ürün hasılatı ile marjinal girdi maliyeti arasındaki ora-
Çözüm: Mal piyasasında monopol, emek piyasasında monopsoncu olan bir fir-
ma için kısa dönemde emeğin marjinal ürün hasılatı ile (emeğin marjinal ürün
değeri ile değil) emeğin marjinal girdi maliyetin bire eşitleyen oranda ya da eme-
ğin marjinal ürün hasılatım (emeğin marjinal ürün değerini değil) emeğin marji-
sında monopolcü olduğu için P > MR durumu söz konusudur. Bu ilişkiden do-
layı marjinal ürün hasılatı ile maıjinal ürün değeri birbirine eşit değildir. Maıji-
nal ürün hasılatı, marjinal ürün değerinden küçüktür.
ı
MRP l = MPP l x MR < MVP l = MPPL x P
- J yada - MRPı - MICı şeklinde olacaktır. i-

MICı
378
M ikro İktisat
570. Mal piyasasında tam rekabetçi, emek piyasasında monopıoncu olan bir
firma için emek değişken girdi olarak kullanıldığında firmanın kısa
dönemde emek talebiyle ilgili olarak hangisi doğru delildir?
A) Emeğin marjinal ürün değerini, emeğin maıjinal girdi maliyetine eşitle-
yen düzeyde.
C) Emeğin maıjinal ürün hasılatının maıjinal girdi maliyetine eşit olduğu
düzeyde
D) Emeğin marjinal ürün hasılatı ile maıjinal girdi maliyeti arasındaki ora-
E) Emeğin marjinal ürün hasılatı ile maıjinal girdi maliyeti arasındaki ora-
firma için kısa dönemde emeğin marjinal ürün hasılatı ile ( ya da emeğin marji-
nal ürün değeri) emeğin maıjinal girdi maliyetin bire eşitleyen oranda ya da
emeğin marjinal ürün hasılatını (emeğin maıjinal ürün değerini) emeğin marji-
sında tam rekabetçi olduğu için P ■=MR durumu söz konusudur. Bu ilişkiden do-
layı marjinal ürün hasılatı ile maıjinal ürün değeri birbirine eşittir.
Ayrıntılı tablo için 404. sorunun çözümüne bakınız.
571. Flyat-Tüketlm eğrisi İle talebin fiyat esnekliği arasındaki İlişkiyi ifade
eden aşağıdaki bilgilerden hangisi doğru değildir?
A) Talebin fiyat esnekliği sıfır ise, Fiyat-Tüketim Eğrisi miktar eksenine
dik bir doğrudur.
B) Talebin fiyat esnekliği bire eşitse, Fiyat-Tüketim Eğrisi miktar ekseni-
ne paralel bir doğrudur.
C) Talebin fiyat esnekliği sıfırdan büyükse, Fiyat-Tüketim Eğrisi pozitif
eğimlidir.
D) Talebin fiyat esnekliği birden küçükse, Fiyat-Tüketim Eğrisi pozitif
eğimlidir.
E) Talebin fiyat esnekliği birden büyükse, Fiyat-Tüketim Eğrisi negatif
eğimlidir.
Çözüm: 3S8. sorunun çözümündeki tabloya bakınız.
379
Ceteris Paribus: iktisat S onılan
572. Talebi gelir İle te n yünde değişen b ir mal için ajağıdakllerden hangisi
doğrudur?
A) Engel eğrisi pozitif eğimlidir.
B) Engel eğrisi negatif eğimlidir. .
C) Engel eğrisi gelir eksenine doğru kıvrılır.
D) Normal bir maldır.
E) Engel eğrisi miktar eksenine doğru kıvrılır.
Çözüm: Talebi gelir ile ters yönde değişen bir mal düşük bir maldır ve düşük
mallar için Engel Eğrisi negatif eğimlidir. Şekilde görüldüğü gibi belli bir nok-
tadan sonra gelir artışı talep edilen miktarın düşmesine neden olmaktadır.
Qd .
em< 0 Cevap, B seçeneğidir.
573. İki mallı b ir ekonomide m allardan birine ilişkin Engel eğrisi pozitif
eğimli ve gelir eksenine doğru kıvnhrken, diğeri negatif eğimli ise bu
mallarla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Mallardan birisi zorunlu mal, diğeri lüks maldır.
B) Mallardan birisi zorunlu mal, diğeri düşük maldır.
C) Mallardan birisi lüks mal, diğeri düşük maldır.
D) Her iki mal da düşük maldır.
E) Her iki malda normal maldır.
Çözüm: Engel eğrisi normal mallar için pozitif, düşük mallar için negatif eğim-
lidir. Normal mallar ise, kendi içinde zorunlu ve lüks mallar diye ikiye ayrılır.
Engel eğrisi şekilde de görüldüğü gibi, gelirin yer aldığı yatay eksene doğru kıv-
rüıyorsa zorunlu mal; talep edilen miktarın yer aldığı dikey eksene doğru kıvrı-
lıyorsa lüks mal durumu söz konusudur.
380
M ikro İktisat
AM AM
Zorunlu mal U lks mal
0<era< 1
A Q < AM
574.Uzun dönem ortalama maliyet eğrisinin üretim arttıkça pozitif eğimli

olmasının nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
A) Negatif ölçek ekonomileri B) Negatif alan ekonomileri
C) Negatif dışsal ekonomiler D) ölçeğe göre sabit getiri
E) Öğrenme eğrisi

575.Bİr ekonomide, etkin olarak Üretilen İki maldan birinin üretimi bir bi-
rim daha artırıldığında, diğerinin üretimini ne kadar azaltmak gerekti-
ğini gösteren orana ne denir?
A) Marjinal dönüşüm oranı B) Marjinal ikame oranı
C) Marjinal teknik ikame oranı D) Üretim olanakları eğrisi
Çilzüm:
Marjinal Dönüşüm Oranı: Bir ekonomide iki malın üretildiği varsayımı altın-
da bir maldan bir birim daha fazla üretmek için diğer maldan vazgeçilmesi ge-
reken oranı göstermektedir.
Marjinal Teknik İkame Oranı: Eş ürün eğrisi üzerinde, faktörlerden birisinin
kullanımı artırıldığında üretim miktarmı sabit tutmak için diğer faktörün kulla-
nımının ne kadar azaltılması gerektiğini ifade eden orandır.
Marjinal İkame Oranı: Kayıtsızlık eğrisi üzerinde, mallardan birinin tüketimi
381
artırıldığında fayda düzeyini sabit tutmak için diğer malın tüketilen miktarının
ne kadar azaltılması gerektiğini ifade eden orandır.
AA
Marjinal Dönüşüm Oranı.............Ekonominin Genel Dengesi,.MDO = ------
AH
AK.
Marjinal Teknik İkame Oram..............Üretici Dengesi............MTtO = ——-
AL
AY
Marjinal İkame Oranı.............. ..Tüketici D engesi.............. MlO = ——
AX
Y ve X: Tüketicinin tükettiği Y ve X mallan
K ve L: Üreticinin üretim esnasında kullandığı üretim faktörleri olan sermaye
ve emek
A ve B: Bir ekonomide basitleştirici bir varsayım olarak üretilen A ve B mal-
larıdır.
576. Talebin fiyat esnekliğinin sonsuz olduğu durum İçin fiyat-tUketim eğri-
sinin şekil nasıldır?
Çözüm: Talebin fiyat esnekliğinin sonsuz olması durumunda fiyatta meydana
gelen ufak bir artış talep edilen miktarın sıfıra düşmesine neden olacaktır. Dola-
yısıyla yeni bir denge noktası oluşmayacağı için fiyat-tüketim eğrisi de oluşmaz.
577. Üretimin üç bölgesi De ilgili alarak aşağıdakllerden hangisi doğru de-

ftllrilr? . .
A) I. Bölgede faktör kullanımına devam edilir,
B) Optimal faktör bileşimi ikinci bölgede sağlanır.
C) III. Bölgede hem sabit hem de değişken faktörün ortalama verimliliği
azalmaktadır.
D) I. Bölge marjinal fiziki ürünün maksimum olduğu yerde sona erer.
E) Marjinal fiziki ürünün sıfıra eşit olduğu yerde II. Bölge sona erer.
Çilzüm: 71, sorunun çözümüne bakınız.
382
Mikro İktisat
578. Aşağıdakiierden hangisi talep eğrisinin esnekliğinin sonsuz olduğu du-

rumda tüketici artığının değeri ile ilgili doğru bir ifadedir?
A) Talep edilen miktarın artması üretici artığım arttırır.
B) Talebin artması üretici altığını arttırır.
C) Arzın artması üretici artığını azaltır.
D) Tüketici artığı sonsuz olur.
E) Tüketici artığı sıfır olur.
Çözüm: Tüketici artığı piyasa fiyatının üstünde, talep eğrisinin altındaki alana
tekabül etmektedir. Talep eğrisinin esnekliği sonsuz olduğunda piyasa fiyatı ile
tüketicilerin bir mala ödemeye razı olduğu en yüksek fiyat düzeyi aynı olacak-
tır. Çünkü sonsuz esnek talep durumunda mallar tek bir fiyattan satılacaktır. Do-
layısıyla tüketici rantı stfir olacaktır.
579. M arjinal maliyet fiyatlandırm an ile İlgili olarak aşağıdakilerden han-

gisi doğru değildir?
A) Üretim artmış, fiyat dUşmüştür.
B) Gelir dağılımında nispi adalet sağlanır.
C) Birim başına monopolcü kârı ve toplam kfir azalır.
D) Fiyat maıjinal maliyete eşit olur.
E) Marjinal hasıla eğrisi her noktada talep eğrisinin altında seyreder.
Çöziim: Devlet tarafından fiyatı maıjinal maliyete eşitleyen bir tavan fiyat be-
lirlenmektedir. Şekilde başlangıçta monopolcü firma MR = MC sağlandığı dü-
zeye tekabül eden Qq üretim düzeyini P0 fiyatı ile gerçekleştirmektedir. Devle-
tin P | gibi bir tavan fiyat belirlediğini varsayalım.
Ceteris Paribus; iktisat Sorulan
Bu durumda monopolcünün talep eğrisi PjKD şeklinde olacaktır. Yani Q] üre-

tim düzeyinden daha fazla üretim yapmak isterse eski talep eğrisinin KD kısmı
ile karşılaşacaktır. Talep eğrisinin değişmesi MR eğrisinin de değişmesine ne-
denolacaktır. Q | üretim düzeyine kadar talep eğrisinin esnekliği sonsuzdur. Qj
üretim düzeyinden sonra negatif eğimlidir. Buna göre yeni MR eğrisi P]KtR ola-
caktır. Bu yeni duruma göre firma kârını maksimize etmek için üretimini değiş-
tirecektir. Şöyle ki, artık e0 denge noktasında MR=MC sağlanmamaktadır. E0
denge noktasında MR>MC’dir. Firmanın denge koşulu MR=MC, K. noktasında
sağlanmaktadır. Monopolcü K noktasında Qı kadar mal üretip, P ( fiyatından
satmaktadır. Bu noktada birim başına kâr P0-Pc’dan, P r Pn’ye düşecektir. Toplam
kâr ise P0-Pc xOQ0’dan P |-P nx O Q ı’e çıkacaktır.
Tavan fiyat politikasının sonuçlan şu şekilde sıralanabilir.
• Üretim artmıştır
• Birim başına monopolcü kân ve toplam kâr azalmıştır.
■Gelir dağılımında nispi olarak düzelme sağlanmıştır.
384
Mikro iktisat
580. M inim um etkin ölçeği tam olarak tanımlayan ifade aşağıdakiierden

hangisidir?
A) Firmanın bir kâr elde edebildiği ve ölçeğe göre artan getirinin olduğu
üretim düzeyidir.
B) Firmanın faaliyet gösterebileceği en düşük üretim düzeyidir.
C) Ortalama maliyet eğrisinin negatif eğimli olduğu en düşük üretim düze-
yidir.
D) Ortalama maliyet eğrisinin talep eğrisini kestiği en düşük üretim düze-
yidir.
E) Ortalama maliyetin minimum olduğu en düşük üretim düzeyidir.
Çözüm: Minimum etkin ölçek, en düşük maliyetle üretimin sağlandığı, en etkin
üretim noktasını ifade etmektedir.
581. Düşük m al ile ilgili olarak aşağıdakiierden hangisi doğru değildir?

A) Alışılmış talep eğrisi negatif eğimli olabilir.
B) Alışılmış talep eğrisi, pozitif eğimli olabilir
C) Telafi edilmiş talep eğrisi daima negatif eğimlidir.
D) Her düşük mal gifîen malıdır.
E) Pozitif gelir etkisinin ikame etkisinden küçük olduğu durumda telafi
edilmiş talep eğrisinin eğimi, alışılmış talep eğrisinin eğiminden kü-
çüktür.
582. Telafi edilmiş talep eğrisi ile İlgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru-
dur?
A) Giffen malı söz konusu olduğunda talep kanunu geçersizdir.
B) Yalnızca ikame etkisini yansıtır.
C) Yalnızca gelir etkisini yansıtır.
D) Hem gelir hem de ikame etkisini yansıtır.
E) Düşük mallarda alışılmış talep eğrisi ile çakışır.
385
583.Devletln piyasalara müdahale ederek, bazı mal, hizmet ve üretim fak-

törleri İçin denge fiyatının Üzerinde belirlediği minimum fiyata ne ad
verilir?
A) Tavan fiyat B) Taban fiyat
C) Nispi fiyat D) Asgari ücret
E) Mutlak fiyat
Çözüm: Devletin piyasalara müdahale ederek mal, hizmet ve üretim faktörleri-

nin satılabileceği en düşük fiyatı belirlemesine taban fiyat politikası denilmek-
tedir. Devlet taban fiyat politikasını üreticileri korumak amacıyla uygulamakta-
dır. Bu durumu şekil yardımıyla ifade etmek mümkündür:
P
Şekilde ar/ ve talebin eşit olduğu A noktası dengeyi göstermektedir. Denge nok-
tasında oluşan piyasa fiyatı P0, üretim Qo’dır. Devletin P0 piyasa fiyatının düşük
olduğunu düşünmesi durumunda taban fiyat politikası uygulamasına gidecektir.
Dolayısıyla devletin bir malın piyasada satılabilecek en düşük düzeyini P] ola-
rak ilan ettiğini varsayalım. Pj fiyatı denge fiyatının üstündedir. Zira, taban fi-
yat politikasının etkili olabilmesi için belirlenen taban fiyatın denge fiyatının üs-
tünde olması gerekmektedir.
/ P| fiyatından tüketiciler talep ettikleri miktarı Q0-Qt kadar düşürmekte; üre-
ticileri ise, Q0-Q 2 kadara ürettikleri mal miktarını arttırmaktadır. Dolayısıyla
B-C aralığı kadar arz fazlası meydana gelecektir.
/ Üreticilerden bazıları mallanm satacak tüketici bulabilecektir. Diğer bir ifa-
deyle, Q, kadar malı üreten üretici Pj fiyatından malını satma imkanı olacak-
tır. Bu durumda taban fiyat politikasının etkin olabilmesi için devletin ya aız
fazlasını satın alması, ya da mali yardım politikası uygulaması gerekmektedir.
•/ Üreticilerin korunması amaçlanmaktadır,
' / Tüketicilerin refahında azalma olmaktadır. Zira, daha yüksek fiyata, daha az
mal satın almaktadırlar.
386
M ikro İktisat
584. İkame esnekliği ile ilgili olarakaşağıdakllerdcn hangisi doğru değildir?

A) Eş ürün eğrilerinin eğriliği az olduğunda ikame esnekliği yüksektir.
B) Faktör oranındaki yüzde değişmenin, maıjinal teknik ikame oranındaki
yüzde değişmeye oranı şeklinde ifade edilir.
C) Faktörlerin ikamesine imkan veren üretim fonksiyonları için ikame es-
nekliğinin değeri daima pozitiftir.
D) Eş ürün eğrilerinin eksenleri kesen bir doğru şeklinde olduğu durumda
ikame esnekliği sonsuzdur.
E) Sabit oranlı üretim fonksiyonlarında ikame esnekliği bire eşittir.
Ç3zttm: İkame esnekliği, faktör fiyatları değiştiği zaman üretim faktörlerinin

birbiri yerine kolayca ikame edilip edilmediğini ölçmekte kullanılır ve şu şekil-
de ifade edilir:
â(K/L)
v= jK i id
l" ' ûM R TSlk
m r t s ik
/ Formülde pay kısmı, faktör oranındaki yüzde değişmeyi, payda kısmı marji-
nal teknik ikame oranındaki yüzde değişmeyi göstermektedir.
S Eş ürün eğrilerinin eğriliği az olduğunda faktörler arası ikame kolaylaşmak-
ta; eş ürün eğrilerinin eğriliği fazla olduğunda faktörler arası ikame zorlaş-
maktadır.
/ Faktörlerin ikamesine imkan veren üretim fonksiyonları için ikame esnekli-
ğinin değeri daima pozitiftir.
✓ Eş ürün eğrilerinin eksenleri kesen bir doğru şeklinde olduğu durumda ika-
me esnekliği sonsuzdur. Bu durumda girdiler arasında tam ikame söz konu-
sudur.
/ Sabit oranlı üretim fonksiyonlarında, yani eş ürün eğrilerinin dik açı oluştur-
duğu (belli bir yere kadar dikey eksene paralel, daha sonra yatay eksene pa-
ralel olduğu durumda) ikame esnekliği sıfıra eşittir. Böyle bir durumda fak-
törler arasında sabit oranlı bir bileşim söz konusudur.
/ ikame esnekliği arttıkça faktörler arasında ikame kolaylaşmaktadır. İkame
esnekliğinin değeri birden bttvüfae üretimde kullanılan bir faktörün fiyatın-
da meydana gelen bir artış, üreticinin nispi olarak daha ucuz olan bir başka
faktörün kullanıldığı bir üretim tekniğini seçmesine neden olur.
387
✓ İkame esnekliğinin değeri birden küçükse üretimde kutlanılan bir faktörün

fiyatında meydana gelen bir artış, üreticinin nispi olarak daha ucuz olan bir
başka faktörün kullanıldığı bir üretim tekniğini seçmesini zorlaştınr.
585. İkame ve gelir etkilerinin negatif olduğu bir mal İçin aşağıdakllerden
hangisi doğrudur?
A) Telafi edilmiş talep eğrisi negatif, alışılmış talep eğrisi pozitif eğimlidir.
B) Alışılmış talep eğrisinin esnekliği telafi edilmiş talep eğrisinin esnekli-
ğinden küçüktür.
C) Alışılmış talep eğrisinin eğimi, telafi edilmiş talep eğrisinin eğiminden
küçüktür.
D) Hem düşük hem normal bir maldır
E) Toplam etki pozitiftir.
Çözüm: İkame ve gelir etkilerinin negatif olduğu bir mal, normal maldır. Gelir,
ikame ve toplam etki ile ilgili olarak alternatif durumlar için 48. sorunun çözü-
mündeki tabloyu mutlaka inceleyiniz.
586. Sabit maliyetli bir endüstrinin uzun dönem arz eğrisi ile ilgili olarak
C) Esnekliği sıfır ile bir arasındadır.
D) Esnekliği sonsuzdur.
binde artı; olması durumunda talep eğrisi sağa kayacaktır. Talep eğrisinin sağa
edecektir. Aşın kârın varlığı endüstriye yeni firmaların girmesine neden olacak-
nin sağa kaymasına neden olacaktır. Aızın artması üretim faktörlerinin talebinin
dc artmasına neden olurken, sabit maliyetli endüstri varsayımı geçerli olduğu
için faktör fiyatlannda bir artış meydana gelmeyecektir. Arzda meydana gelen
388
M ikro İktisat
artış fiyat eski seviyesine dönene kadar devam cdccektir. Fiyat eski seviyesine
döndüğünde endüstriye firma girişi duracak ve hiçbir firmanın aşın kâr elde et-
mediği uzun dönem dengesine gelinecektir. Bu durumu şekil yardımıyla görmek
mümkündür. Şekilde LS fendüstri arz eğrisini göstermektedir.
587.Normal bir malm gelir etkisi nasıldır7

A) Pozitiftir.
B) Sıfırdır.
C) Negatiftir.
D) Sonsuzdur.
İk a m e E tk ili (1) G e lir E tk isi (2) T o p lam E tk i

N o rm a l M a l N e g a tif N e g atif (l) + (2 )-N e g a tif
D ü jü k M at N e g a tif P o zitif ( 1 ) > (2) - N e g a t i f
ik a m e M al N e g a tif P o zitif ( 1 ) < (2)=» P o z itif
588. Uzun dönem endüstri arzı ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğ-
ru d u r?
A) Azalan maliyetli endüstri için pozitif eğimlidir.
B) Artan m aliyetli endüstri için negatif eğimlidir.
C) Sabit maliyetli endüstri için sıfır esnektir.
D) Azalan maliyetli endüstri için dışsal ekonomiler geçerSidir.
E) Artan maliyetli endüstri için dışsal ekonomiler geçerlidir.
389
Çözüm:
✓ Azalan maliyetli endüstri için negatif eğimlidir.
/ Artan maliyetli endüstri için pozitif eğimlidir.
✓ Sabit maliyetli endüstri için sonsuz esnektir. .
✓ Azalan maliyetli endüstri için dışsal ekonomiler geçerlidir.
✓ Artan maliyetli endüstri için dışsal eksi ekonomiler geçerlidir.
589. Devletin tekelci bir firmadan spesifik bir vergi alması durumunda te-
kelci firma için aşağıdakllerden hangisi meydana gelir?
A) Toplam sabit maliyetler artar, toplam maliyet artar; dolayısıyla toplam
maliyet eğrisinin eğimi artar
G) Ortalama maliyet ve toplam hasıla artar.
C) Denge fiyatı yükselir, üretim miktarı azalır, sabit maliyetler artar.
D) Ortalama maliyet artar, toplam hasıla değişmez.
E) Denge üretim miktarı düşer, denge fiyatı artar, toplam hasıla azalır.
Çöziim: p
Spesifik vergi konulması durumunda malın satılan her biriminden sabit bir ver-
gi konulması durumunda firmanın değişken maliyetleri artacaktır. Değişken ma-
liyetlerdeki artış ise, ortalama ve marjinal maliyetlerin artmasına neden olacak-
tır. Şekilde e0, P0, Q 0 firmanın başlangıç denge düzeyidir. Bir spesifik vergi ko-
nulmasıyla birlikte AC ve MC eğrisi yukarıya doğru kayarak ACj ve MC] konu-
munu almışlardır. Vergiden önce monopolcü P0ABPC0 kadar toplam kâr, birim
390
Mikro İktisat
başına ise PqPC0 kadar aşırı kâr elde etmekteydi- Vergiden sonra ise, P (C D P q
kadar toplam kâr, birim başına ise PpPcj kadar aşın kâr elde etmektedir. Dikkat
edilirse vergiden sonra,
• Üretim ve kâr azalmıştır.
• Monopolcünün ortalama, değişken ve marjinal maliyetlerinde bir artış
meydana gelmiştir.
• Vergi talep şartlarını değiştirmez. Yani aynı talep eğrisi söz konusudur.
590, Ortalama maliyet fiyatlandırması ile ilgili olarak aşağıdakllerden han-

gisi doğrudur?
A) Doğal monopol koşullarında uygulanamaz.
B) Fiyat ortalama maliyete eşit olur.
C) Monopolcünün birim başına kân artar.
D) Denge üretim düzeyi azalır.
E) Normal üstü kâr elde edilir.
Çözüm: Doğal monopol koşullannda marjinal maliyet fiyatlandırması uygula-

nırsa monopolcü piyasadan çekilir. Monopolcü firma başlangıçta MR=MC sağ-
landığı eg noktasında dengede ve Q0 kadar mal üretip Pq fiyatından satmakta-
dır. Birim başına P<j-Pc kadar, toplam da ise PgMNPç alanı kadar aşın kâr elde
etmektedir. Şimdi marjinal maliyet fiyatlandırması uygulandığını varsayalım.
Bu durumda P | tavan fiyatı olarak belirlenecektir. P( fiyatından Q t kadar mal
üretilecektir.
o 4 q 2 q , Q
391
Bil durumda PjKd şeklindeki yeni talep eğrisi LRAC eğrisinin SK kadar altın-
dadır. Yani marjinal maliyet fiyatlandırması birim başın SK kadar zarara yol aç-
kesiştiği noktaya tekabül eden P2 fiyat düzeyi uygulanır. P 2 fiyat düzeyinden Q 2
kadar mal üretilir. Bu durumda birim başına kâr normal kâT düzeyindedir.
591. Arz eğrisi yaklaşım ına göre tam rekabet piyasasında faaliyet gösteren
bir firm anın kısa dönem Üretici fazlası aşağıdakilerden hangisine eşit-
tir?
A) Toplam hasıla- toplam değişken maliyete
B) Toplam hasıla-toplam maliyete
C) Toplam hasıla - marjinal maliyet eğrisinin altında kalan alana
D) Kısa dönem arz eğrisinin her fiyat düzeyinde solunda kalan alana
E) Toplam hasıla - marjinal maliyet eğrisinin üstünde kalan alan
Çözftm: Arz eğrisi yaklaşımı, hasıla değişken maliyet ve hasıla marjinal maliyet
yaklaşımlannın birlikte ele alınmasıyla üretici rantının bulunmasına dayanır. Bu-
na göre, AVC’nin minimum olduğu üretim düzeyindeki üretici fazlası için
TR’den TVC'nin çıkarılması gerekir. AVC’nin minimum olduğu üretim düzeyi
ile denge üretim düzeyi arasındaki üretici fazlasının bulunması için TR’den mar-
jinal maliyetin altında kalan alanın çıkarılması gerekir. Hasıla-değişken maliyet
yaklaşımına göre bulunan üretici fazlası ile hasıla değişken maliyet yaklaşımına
göre bulunan üretici fazlarının toplanması suretiyle arz eğrisi yaklaşımına göre
Üretici fazlası bulunmuş olur. Bu iki alanın toplamı ise, kısa dönem arz eğrisinin
her fiyat düzeyinde solunda kalan alana eşittir.
592. MonopolcU b ir firm a ürettiği mala olan talebin esnekliğini -4 olarak

tahmin etmektedir. Malın birim fiyatı 20 TL’dlr. Firm anın m arjinal
maliyet fonksiyonu M C “ 3 + 4Q ise, firm a için kârını ençoklaşhracak
. Üretim düzeyi aşağıdakllerden hangisidir?
A) I B) 5 C) 3 D) 2 E) 4
392
M ikro İktisat
Çözüm: II. Yol:

/. Yol:
P-MC^ ı
MR m P . 1 - 1 ? P H
. W.
^ 20-{3UQ)
MR = 20. 1 - L 20 4
4.
_ 20-3-4Q _ l
MR = 2 0 . 20 4
20 4
MR = ^2-
4 - 6S~ 16Q = 20
I6Q = 48
MR-15
Q-3
MR “ MC
15 = 3 + 4Q
15-3=4Q
12 = 4Q
Q=3
593 . Irm ak kenarına kurulm uş bir fabrikanın ırm ağa akıttığı atıklardan
dolayı bir başka fabrikanın suyu arıtm adan kullanamaması sonucu
oluşan etki agağıdakilerden hangisi ile ifade edilmektedir?
A) Üreticiden tüketiciye pozitif dışsallık
C) Üreticiden üreticiye pozitif dışsallık
D) Üreticiden tüketiciye negatif dışsallık
E) Üreticiden üreticiye negatif içsel ekonomiler
Çözüm: Irmak kenarına kurulmuş bir fabrikanın ırmağa akıttığı atıklardan do-
layı bir başka fabrikanın suyu arıtmadan kullanamaması, ilgili fabrikanın mali-
yetlerinin artmasına neden olacaktır. Dolayısıyla üreticiden üreticiye negatif dış-
sallık söz konusudur.
393
594. Bir kişinin tatmininin arttırılmasının başka bir kişinin tatmininin azal-
tılmadan mümkün olmadığı durum aşağıdakilerdon hangisi İle İfade
edilir?
A) Pareto optimum durum
B) ikinci en iyi teoremi
C) Pareto üstün durum
D) Kaldor Kriteri
Çözüm: Başka hiç kimsenin tatminini azaltmadan en az bir kişinin tatminin art-
tınlabildiği dunun, Pareto üstün durumdur. Bir kişinin tatminin arttırılmasının
başka bir kişinin tatminin azaltılmadan mümkün olmadığı durum ise, Pareto op-
timum durumdur.
595. Birden fazla ürün üretmenin maliyetinin her ürünün ayrı ayn üretil-
mesi halinde oluşacak maliyetlerin toplamından büyük olması aşağıda-
kilerin hangisi ile ifade edilir?
A) Negatif dışsal ekonomiler
B) Negatif içsel ekonomiler
C) Negatif alan ekonomileri
E) Ölçeğe göre azalan getiri
Çözüm: Birden fazla ürün üretmenin maliyetinin her ürünün ayn ayrı üretilme-
si halinde oluşacak maliyetlerin toplamından büyük olması negatif alan ekono-
mileri olarak adlandırılmaktadır. Alan ekonomileri şu şekilde formüle edilir:
f „ TC{Q,) + TC{ Q2) -TC( Q, + Qİ }

TC(Q,+ Q2)
Alan ekonomisinin derecesini ifade eden E, sıftrdan büyükse pozitif alan ekono-
misi, sıfırdan küçükse negatif alan ekonomisi, sıfıra eşit olması ise, birden fazla
ürün üretmenin maliyetinin her ürünün ayrı ayrı üretilmesi durumunda oluşacak
maliyete eşit olması anlamına gelir.
394
M ikro iktisat
596. Uzun dönem ortalama maliyet eğrisi İle ilgili olarak aşağıdakllcrden
A) Uzun dönem ortalama maliyet eğrisinin negatif eğimli olduğu bölgede
ölçeğe göre artan getiri söz konusudur.
B) Pozitif dışsal ekonomiler, uzun dönem ortalama maliyet eğrisinin aşağı
doğru kaymasına neden olur.
C) öğrenme etkisi, uzun dönem ortalama maliyet eğrisinin yer değiştirme-
sine neden olur.
D) Negatif dışsal ekonomiler, uzun dönem ortalama maliyet eğrisinin yu-
karı doğru kaymasına neden olur.
E) Pozitif ölçek ekonomileri, uzun dönem ortalama maliyet eğrisinin aşa-
ğı doğru kaymasına neden olur.
AC
Çözüm: Pozitif ölçek ekonomileri, uzun dönem ortalama maliyet eğrisinin ne-
gatif eğimli olmasına neden olur. Diğer bir ifadeyle, uzun dönem ortalama ma-
liyet eğrisinin negatif eğimli olduğu bölgede pozitif içsel ekonomiler söz konu-
sudur. Cevap, E seçeneğidir.
597. Aşağıdakilerden hangisi ordinal fayda yaklaşımına göre doğru bir ifa-
dedir?
A) Malların tüketiminden elde edilen fayda birbirinden bağımsızdır
B) Fayda ölçülebilir bir birimdir
C) Fayda obj ektif bir kavramdır
D) Bir malın tüketiminden elde edilen fayda diğer malın tüketiminde ba-
ğımsız olamaz
E) Bireysel faydaların toplamı fayda fonksiyonunu verir

593. Hasıla-Değlşken maliyet yaklaşımına göre kısa dönem üretici rantı ile
ilgili olarak aşagıdakilerden hangisi doğru değildir?
A) Bir firmanın kısa dönemde belli bir malı üreterek elde edeceği para
miktarı ile bu malı üretmek için razı olduğu minimum para miktarı ara-
sındaki farkı ifade eder.
B) Kjsa dönemde elde edeceği para miktarı toplam gelirine eşittir.
C) Kısa dönemde ilgili malı üretmeye razı olacağı minimum miktar toplam
değişken maliyetine eşittir.
D) Kısa dönem üretici fazlası, toplam gelirden toplam değişken maliyetin

çıkarılmasıyla bulunur.
E) Kısa dönem üretici fazlası, iktisadi kârdan toplam sabit maliyetin çıka-
rılmasıyla da bulunabilir.
Çözüm: Bir firmanın kısa dönemde belli bir malı üreterek elde edeceği para
miktarı ile bu malı üretmek için razı olduğu minimum para miktarı arasındaki
farkı ifade eder. Firmanın kısa dönemde elde edeceği para miktarı toplam geliri-
ne eşittir. Firmanın kısa dönemde ilgili malı üretmeye razı olacağı minimum
miktar toplam değişken maliyetine eşittir. Dolayısıyla kısa dönem üretici fazla-
sı, toplam gelirden toplam değişken maliyetin çıkarılmasıyla bulunur.
Diğer taraftan toplam gelir ile toplam değişken maliyet arasındaki fark ise, ikti-
sadi kâr ile toplam sabit maliyetin toplamına eşittir. Bu durum şu şekilde formü-
le edilebilir:
rc = TR - TC
7i = TR - TVC - TFC
TR - TVC =■ SRPC = K + TFC
396
M ikro iktisat
594. Tam rekabet piyasası kofullarında sermaye ve emek kullanm ak sure-

tiyle üretim yapan b ir firm a için kısa dönemde sermaye girdisinin sa-
bit olduğu varsayımı altında firm anın emek talebi hangi düzeyde ola-
çaktır?
A) Emeğin marjinal ürün değeri ile emeğin marjinal girdi maliyeti arasın-
daki oranı bire eşitleyen düzeyde
B) Emeğin marjinal ürün değeri ile emeğin marjinal girdi maliyeti arasın-
daki oranının eşit olduğu düzeyde
C) Hem emek hem de sermayenin marjinal ürün değeri ile marjinal girdi
maliyeti arasındaki oranı bire eşitleyen düzeyde
D) Emek ve sermayenin marjinal ürün değerinin marjinal girdi maliyetine
eşit olduğu düzeyde
E) Marjinal gelirin marjinal maliyete eşit olduğu düzeyde
Çözüm: Tam rekabet piyasası koşullarında sermaye ve emek îcullanmak sureliy-

le üretim yapan bir firma için kısa dönemde sermaye girdisinin sabit olduğu var-
sayımı altında firmanın emek talebi, emeğin marjinal ürün değeri ile emeğin
marjinal girdi maliyeti arasındaki oranı bire eşitleyen düzeyde ya da emeğin
marjinal ürün değerini emeğin marjinal girdi maliyetine eşitleyen düzeyde emek
talep edilecektir.
MYÜL = J yada MVPı~ MICl şeklinde olacaktır.

MICı
595. Emek piyasasında tam rekabet piyasası koşullarının geçerli olduğu du-
rum da llcret haddi 1le ilgili olarak aşağıdakllerden hangisi doğru
dfiğildit?
A) Ortalama girdi maliyetine eşittir.
C) Marjinal girdi maliyetine eşittir.
D) Firmalar fiyat kabul edici konumdadırlar.
E) Ortalama girdi maliyetinden düşüktür.
disi kullanabilirler. Dolayısıyla emeğin maıjinal girdi maliyeti ve emeğin ortala-
ma girdi maliyeti, ücret haddine eşittir.
596. Aşağıdakllerden hangisi çapraz talep elastikiyeti için doğru b ir ifade-

dir?
A) Bir malın fiyatındaki nispi değişmenin aynı malın talebinde yaptığı nis-
pi değişmedir
B) İkame mallar için negatifdir
C) Tamamlayıcı mallar için pozitifdir
D) Bir malın fiyatındaki nispi değişmenin diğer bir malm talep miktarın-
da yaptığı nispi değişmedir
E) Gelirdeki nispi değişmenin bir malın talep miktarında yaptığı nispi de-
ğişmedir
Çözüm: Bir malm fiyatında meydana gelen değişmenin diğer malm miktarında
meydana getirdiği değişmeye, talebin çapraz fiyat esnekliği denilmektedir. Şu
şekilde formüle edilmektedir:
cjA2~ flAI
Çapraz fiyat esnekliği = — 9Aİ---- = _9A_
p B 2 -P m APg
Pb i Pb
İkame mallar, birbirine rakip mallardır. Birinin fiyatında meydana gelen artış,
diğer malın talebinde bir artış olmasına neden olur. Dolayısıyla ikame mallar
için talebin çapraz fiyat esnekliği, pozitifdir. Tamamlayıcı mallar ise, bir malın
kullanımın, diğer bir mala bağlı olduğu mallardır. Tamamlayıcı malların çapraz
talep esnekliği, negatif olmaktadır.
597. Bir tiyatrodaki biletlerin talebi her oyun için Q =35-2P’dtr. Tiyatronun
oturm a kapasitesi 20 ise, geliri ençokiaştıran bilet fiyatı aşağıdakllcr-
den hangisidir?
A) 3,33 B) 5 C) 6 D) 4,5 E) 8,75
398
M ikro İktisat
Çözüm:
Q=35-2P
TR - P . Q
TR ■=P .(35 -2P)
TR =35P - 2P2’nin türevi alınırsa MR bulunur.
MR = 35 -4P
Denge şartı
MR = MC
Geliri ençoklaşüran düzeyde marjinal gelir sıfıra eşittir.
MR = 0 ise,
35 -4P =>0 ise,
35 = 4P
P -a L
4
P = 8,75
598. Üretim miktarı 150 birimden X birime çıktığında marjinal maliyet

(MC) « 20 olmaktadır. Toplam maliyet ise, 760 birimden 900 birime
çıktığına göre, X aşağıdakilerden hangisine eşittir?
A) 167 B) 140 C) 156 D) 157 E) 162
Çözüm:
MC “ AIC. =>20= 999- - 760 =»20x - 3000 = 140=*20x - 3 140=>x=«157

AQ x - 150
Nitekim bu veriler yerine konularak marjinal maliyetin sağlaması yapılabilir.
M C= A IC - I4Û = 20
AQ 7
399
3oZ> i 'f °
5 3
599. Normal kârla çalıdan tam rekabetçi bir firma ile ayın kârla çalışan
tam rekabetçi bir firmanın üretimini gerçekleştirdiği nokta karşılaştı-
rıldığında aşağıdakilerdcn hangisi söz konusudur?
A) Her iki firma da aşın kapasite ile çalışmaktadır.
B) Normal kâr eden firma tam kapasite ile çalışırken, aşırı kâr eden firma
eksik kapasite ile çalışmaktadır.
C) Normal kâr eden firma için ortalama maliyet eğrisinin eğimi sıfıra eşit-
ken, aşın kâr eden firma için pozitif eğimlidir.
D) Aşırı kâr eden firma için malın fiyatı, marjinal gelirden büyükken,
normal kâr eden firma için nuujinal gelire eşittir.
E) Her iki firma için de denge düzeyinde marjinal maliyet en düşük dil-
. zeyindedir.
Çözüm: Kâr maksimizasyonu koşulu MR = MC’dir.

✓ Kısa dönemde, aşırı kârla çalışan tam rekabetçi firma için MR=MC’nin sağ-
/ Normal kârla çalışan tam rekabetçi firma için MR=MC’nin sağlandığı nok-
tada, AR ■ P “ MR “ MC = AC eşitliği söz konusu olacaktır.
/ Normal kâr eden firma tam kapasite ile çalışırken, aşırı kâr eden firma aşırı
/ Normal kâr eden firma denge noktasında ortalama maliyet eğrisi sıfır eğim-
liyken, aşırı kâr eden firma pozitif eğimlidir.
5D
\ p MC
’ Toplam K ir M C
so
60
ho i
P -A R -M R -D P -A R « M R = D
p ,C '
T im Kapasite Aşırı kapasite
üretim düzeyi
Tam kapasite Q
Q ©
Tam rekabetçi firm anın normal k ir durumu Tam rekabetçi firm anın aşırı k ir durumu
600. Engel eğrisini elde etmek için aşağıdaki eğrilerden hangisi kullanılır?
A) Genişleme Yolu B) Fiyat-tüketim eğrisi
C) Gelir-ikame eğrisi D) Gelir-tüketim eğrjsi >\
‘&
E) Bireysel talep eğrisi
400
({ L| ¿ O
cy\
M ikro İktisat
Çözüm: Engel eğrisi, gelir-tüketim eğrisinden, bireysel talep eğrisi ise, fiyat-tü-
ketim eğrisinden, tiiretilmektedir. Her iki malın normal mal olması varsayımı al-
tında çizilen gelir-tüketim eğrisinden türetilen Engel Eğrisi şeklide görülmekte-
dir.
X m ili
601. Kısa dönemde, tekelci bir firmanın kârını maksimize ettiği noktada
çalıştığı kapasite düzeyi ile ilgili olarak ajagıdakllerden hangisi doğru-
dur?
B) Eksik kapasite ile çalışmaktadır.
C) Aşırı kapasite ile çalışmaktadır.
Çözüm: Tekel piyasasında faaliyet gösteren bir firma, piyasa yeni firmaların gi-
rişi engellendiği için hem kısa dönemde, hem de uzun dönemde aşın kâr etmek-
tedir. Denge koşulu, marjinal gelirin marjinal maliyete eşit olduğu noktadır. ¡J-
vat tam rekabet piyasasının tersine, tekel piyasasında marjinal gelirden büyük-
tür. Çünkü tekelci bir firmanın ürününe olan talep azalan eğime sahiptir. Diğer
bir ifadeyle, tekelci bir firma daha fazla ürün satmak istiyorsa, iirün fiyatını dü-
şürmek zorundadır. Tekelci bir firma, hem kısa hem de uzun dönemde aşın kâr
401
ederken, denge üretim düzeyi ortalama maliyetin minimum olduğu tam kapasi-
te (şekilde A noktası) üretim düzeyinin solunda bir noktada olduğu için atıl ka-
pasite (şekilde B noktası) ile çalışmaktadır. Şekil incelendiğinde tekelci bir fir-
manın, hem kışa hem de uzun dönemde eksik kapasite ile çalıştığı görülecektir.
¿' »
602. Aşağıdakilerden hangisi m arjinal ikame oranının azalan b ir seyir iz-

lemesinin sonucudur? ,
A) Eş ürün eğrilerinin orijine dışbükey olması .
C) Azalan-marjinal fayda kanunu
E) Gelir-tüketim eğrisi
Çözüm: M arjinal ikamo oranı, tüketim ile ilgflldlr. Dolayısıyla farksızlık eğ-
risi üzerinde mallardan birisinin tüketimi artırıldığında, faydayı sabit tutmak için
(aynı kayıtsızlık eğrisi üzerinde kalabilmek için) diğer malın tüketiminin ne ka-
dar azaltılması gerektiğini ifade eden orandır. Maıjinal ikame oranı, şu şekilde
formüle edilir:
B AY malı _ Vazgeçilen Mal
y,X AX malı YerinekonulanMal
/ Marjinal ikame oranının azalan bir seyir izlemesinin nedeni azalan marjinal
fayda yasası; sonucu ise, farksızlık eğrilerinin orijine dışbükey olmasıdır.
✓ Marjinal teknik ikame oranının azalan bir seyir izlemesinin nedeni azalan ve-
rimler yasası; sonucu ise, e ; ürün eğrilerinin orijine dışbükey olmasıdır.
Mikro İktisat
603. Bir malın fiyatı arttıkça talep edilen miktarının azalmasına, fiyatı
azaldıkça talep edilen miktarının artmasına ne ad verilir?
A) Değer Paradoksu B) Azalan verimler kanunu
C) Talep kanunu D) Azalan marjinal fayda kanunu
E) Arz kanunu
Çözüm: Diğer şeyler sabitken, bir malın fiy at arttıkça talep edilen miktarının
azalmasına, fiyatı azaldıkça talep edilen miktarının artmasına talep kanunu de-
604.Bİr piyasadaki arz fazlasının piyasaya dışarıdan bir müdahale olmadan

ortadan kalkabilmesi için aşağıdakilerden hangisinin gerçekleşmesi ge-
rekir?
A) Malın fiyatının düşmesi
B) Malın fiyatının artması
C) Devletin taban fiyat belirlemesi
D) Devletin tavan fiyat belirlemesi
G) Malın fiyatı sabit kalırken tüketicilerin gelirlerinin azalması
Çözüm: Piyasa dengesi kararlı bir dengedir. Bir dengesizlik olması durumunda
dışarıdan müdahale olmaksızın dengeye gelinecektir, örneğin, arz fazlası olma-
sı durumunda malın fiyatı düşer ve arz fazlası ortadan kalkar. Tersine, talep faz-
lası olması durumunda malın fiyatı artar ve talep fazlası ortadan kalkar.
605. Rekabetçi bir firmanın toplam maliyet fonksiyonun TC = 15 + 6Q2 ol-

duğu durumda malın piyasa fiyatı 36 ise, firmanın ortalama maliyeti
kaçtır?
A) 3 B) 12 C) 23 D) 39 E) 69
Çözüm: Toplam maliyet fonksiyonunda üretim miktarı yerine konulduğunda

toplam maliyet bulunabilir, öncelikle denge üretim miktarının bulunması gerek-
mektedir.
Denge şartı MR = MC dir.
TC’nin türevini almak suretiyle MC'yi bulmak mümkündür. Diğer taraftan, tam
rekabetçi bir firma için M RÂR-P olduğundan malın fiyatı marjinal gelire eşit-
tir.
403
TC = 15 +6 QJ ise MC = 12Q ’dır.

M R -M C
36 - 12Q
Q = 3’dır.
TC - 15 + 6Q2 ise, TC = 15 + 6(3)2 » 69
A C = IC . = f i l = 23
Q 3
606. Tam rekabetçi bir firmanın normal kftr ettiği durumla İlgili aşağıdaki
ifadelerden hangisi doğrudur?
A) İktisadi kâra eğittir. fi) İktisadi kâr sıfırdır.
C) Toplam gelire elittir. D) Toplam maliyete eşittir.
E) Açık maliyetlere eşittir.
Çözttm: Normal kâr= Toplam gelir - (Açık+örtilk maliyetler) = 0

Ekonomik kâr “ Toplam gelir - (Açık+örtiik maliyetler) > 0
Muhasebe kân= Toplam gelir - Açık Maliyetler
607. Düz çizgi biçimindeki kayıtsızlık eğrilerinin negatif eğimli olduğu du-
rumda tüketici dengesiyle Ugili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru-
dur? (Dikey eksende Y malı, yatay eksende X malı yer almaktadır.)
C) Sadece fiyatı daha düşük olan mal tüketilir.
D) Mallann tüketim miktarı, fiyat düzeyinden bağımsızdır.
şur.
Çözüm: Kayıtsızlık eğrilerinin negatif eğimli ve düz çizgi biçiminde olması du-
rumunda, özel bir durum olan köşe dengesine gidilir. Mallar arasında tam ikame
durumunun söz konusu olduğu bu durumda tüketici tüm gelirini daha ucuz olan
mala harcayarak dengeye gelir. Şekilde U2 kayıtsızlık eğrisi ile KL bütçe doğru-
sunun kesiştiği D noktası bu durumu göstermektedir. Şekilde sadece Y malının
tüketilmesi, Y malının fiyatının X malının fiyatına göre daha düşük olduğu an-
lamına gelmektedir.
404
Mikro İktisat
Y m alı
1 * X malı Cevap, C seçeneğidir.
608. Llzun dönemde, tam rekabetçi bir firm anın Üretimin) gerçekleştirdiği
nokta İle İlgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
A) Malın fiyatı ortalama gelirden küçüktür.
C) Marjinal gelir, ortalama maliyetten büyüktür.
D) Maıjinal gelir, ortalama maliyete eşittir.
E) Aşırı kapasite ile çalışmaktadır.
Çözüm: Tam rekabetçi firmanın uzun dönem dengesinde normal kâr durumu
söz konusudur. Kâr maksimizasyonu koşulu MR=MC'nin sağlandığı noktada
AR = P = MR = MC = AC eşitliği söz konusu olacaktır. Ayrıca, Firma tam ka-
pasite ile çalışmaktadır. Bu durumu şekil yardımıyla görmek mümkündür.
MC
P -A R “ M R” D
kapasite
Qo Cevap, D seçeneğidir,
609. Tüketicinin gelirinde meydana gelen % 10’luk artışın talep edilen mal
m iktarını % 10 arttırdığı durum da Engel eğrisinin şekli nasıldır? (Di-
key eksende talep edilen miktar, yatay eksende gelir düzeyi yer almaktadır.)
B) Pozitif eğimli orijinden çıkan bir doğrudur.
C) Pozitif eğimli dışbükey bir eğridir.
D) Pozitif eğimli içbükey bir eğridir.
405
Çözüm; Fiyatlar ve tercihler sabitken, her gelir düzeyinde satın alınan Y malı /
X malı miktarım gösteren eğriye Engel Eğrisi denir. Yani, Engel eğrisi tek bir
mal için ifade edilir .
Tüketicinin gelirinde meydana gelen % 10’luk artışın talep edilen mal miktarını
% 10 arttırdığı durumda talebin gelir esnekliği 1’e eşittir. Talebin gelir esnekliği
şu şekilde hesaplanmaktadır:
âfi
Q „ miktardaki % değişim ^ % 1 Q „ j
¿G gciirdeki va değişim yolu
G
Talebin gelir esnekliğinin 1’e eşit olması durumunda Engel eğrisi pozitif eğimli
ve orijinden çıkan bir doğru biçimindedir. Bu durum şekil yardımıyla görülebilir:
D
Di
■■i jj-jıa;*
610.Marjinal maliyetin ortalama maliyetten dfişttk olduğu bir üretim düze-

yi için aşağıda yapılan değerlendirmelerden hangisi yanlıştır?
A) Ortalama sabit maliyet azalmaktadır.
B) Ortalama maliyet azalmaktadır.
C) Ortalama değişken maliyet önce azalmakta, sonra artmaktadır.
D) Marjinal maliyet önce azalmakta, sonra artmaktadır.
E) Marjinal maliyet azalmaktadır.
Çözüm: a f c ,a v c,
AC , M C MC
Q Cevap, E seçeneğidir.
406
M ikro İktisat
Yukarıdaki grafiğe göre kârın ve hasılanın maksimum olduğu üretim

düzeyi, ortalama maliyet düzeyi ve fiyat düzeyiui temsil edeu noktalar
sırasıyla nasıl gösterilmiştir?
K ir Hasıla Ortalama maliyet Fiyat
Maksimizasyonu Maksimizasyonu
A) 5 2 3 4
B) 2 5 4 3
C) 2 5 3 4
D) 3 2 4 5
E) 5 2 4 3
Çözüm: Toplam hasıla maksimizasyonu ile toplam k&r maksimizasyonu karıştı-

rılmamalıdır. Toplam hasıla maksimizasyonu, TR’nin en çoklaştınlmasıdır. Kir
maksimizasyonu ise, TP (TP “ TR-RC)’nin, yani toplam gelir ile toplam mali-
yet arasındaki farkın en çoklaştınlmasıdır.
✓ Marjinal gelirin sıfıra eşit olduğu noktada da monopolcü toplam hasılasını
maksimize ettiği için 5 Numaralı nokta toplam hasıla maksimizasyonuna te-
kabül eder.
</ Kâr maksimizasyonu koşulu marjinal gelirin maıjinal maliyete eşit olduğu
(MR“ MC) 2 numaralı noktada gerçekleşmektedir,
/ Ortalama maliyet kâr maksimizasyonu koşulunun sağlandığı noktadan orta-
lama maliyet eğrisine izdüşüm alınarak bulunur. Bu dununda 3 numaralı
nokta ortalama maliyeti göstermektedir.
•/ Fiyat, k&r maksimizasyonu koşulunun sağlandığı noktadan talep eğrisine alı-
nan izdüşüm fiyat eksenine aktarılması suretiyle bulunur. Bu durumda 4 nu-
maralı nokta ortalama geliri veya fiyatı göstermektedir.
407
612. Alınılmış talep eğrisi (le ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru değil-
dir?
A) Normal mallar için eğimi telafi edilmiş talep eğrisinin eğiminden kil-
çükttlr.
B) Giffen malı olmayan düşük bir mal için toplam etki negatiftir.
C) Pozitif gelir etkisi negatif ikame etkisinden küçükken telafi edilmiş ta-
lep eğrisine göre daha diktir.
D) Pozitif gelir etkisi negatif ikame etkisinden büyükken pozitif eğime sa-
hiptir.
E) Düşük mal için toplam etki daima negatiftir.
Çözüm: Ayrıntılı çözüm için 44. sorunun çözümündeki tabloyu mutlaka ince-
leyiniz.
613. Giffen malı ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

A) Pozitif gelir etkisinin ikame etkisinden küçük olduğu durumda talep eğ-
risi negatif eğimlidir.
B) Her Giffen malı düşük mal değildir,
C) Yalnızca pozitif gelir etkisinin negatif ikame etkisinden küçük olduğu
durumlar için geçerlidir.
D) Her düşük mal Giffen malıdır.
E) Yalnızca pozitif gelir etkisinin negatif ikame etkisinden büyük olduğu
durumlar için söz konusudur.
Çözüm: Giffen malı, pozitif gelir etkisinin negatif ikame etkisinden büyük oldu-
ğu mallar için söz konusudur. Dolayısıyla bir malın Giffen malı olabilmesi hem
pozitif gelir etkisine sahip olan düşük bir mal olmasını, hem de pozitif gelir et-
kisinin negatif ikame etkisinden büyük olmasını gerektirir. Bu durumda her Gif-
fen malı, düşük mal iken, her düşük mal Giffen malı olmamaktadır. Giffen mal-
lar için talep kanunu geçersizdir; yani talep eğrisi pozitif eğimlidir. Ayrıntılı
çözüm için 54, sorunun çözümündeki tabloyu mutlaka inceleyiniz.
Mikro iktisat
614. Gelir tüketim eğrisinin orijinden geçen diiz bir çizgi biçimiride olması
durumunda talebin gelir esnekliği İle ilgili aşağıdakilerden hangisi doğ-
rudur7
A) Bire eşittir, B) Birden büyüktür.
C) Birden küçüktür. D) Sıfır ile bir arasındadır,
E) Sıfırdan küçüktür.
Çözüm: Dikey eksende Y malının, yatay eksende X malının olduğu varsayımı

altında Gelir-Tüketim Eğrisinin şekli ile talebin gelir esnekliği arasındaki ilişki-
yi görmek İçin 47. sorunun çözümündeki tabloyu mutlaka inceleyiniz.
615, Aşağtdakllerden hangisi talep eğrisinin kaymasına yol açan unsurlar-

A) Nüfusun artması
B) Tüketicinin gelir düzeyinin yükselmesi
C) Zevk ve tercihlerin değişmesi
D) Girdi fiyatlarının artması
E) Tüketicilerin beklentilerinin değişmesi
Çözüm: Girdi fiyatlarının artması, arz eğrisinin sola kaymasın? neden olacaktır.
616. Üretim olanakları eğrisinin altında kalan bölge için ajağıdalkilerden

hangisi doğru bir ifadedir?
A) Tam istihdam noktasında bulunulduğunu
B) Kaynakların tam kullanımının sağlandığını
C) Kaynakların tam kullanımının sağlanmadığını
D) Kaynakların etkin kullanıldığını
E) Mevcut kaynaklarla ulaşılamayacak bir noktada olunduğunu
Çözüm: Üretim olanakları eğrisi, üretim girdilerinin etkin kullanılması sonu-

cunda üretilebilecek maksimum mal bileşimini gösteren noktaların geometrik
yeridir. Üretim, üretim imkanları eğrisi ile orjin arasındaki herhangi bir noktada
yapılabilir. Üretim olanakları eğrisinin altında, B gibi bir noktada üretim yapılı-
yorsa, ekonomideki tüm kaynakların üretimde kullanılmadığı sonucuna ulaşılır.
Eğer mevcut üretim, üretim imkanları eğrisinin üstünde, A gibi bir noktada ya-
pılıyorsa, kaynakların tam kullanımı söz konusudur. Üretim olanakları eğrisinin
üstünde, C gibi bir noktada üretim yapmak imkansızdır. Çünkü mevcut girdiler-
409
'* Ceteris Paribus: iktisat Soruları
le, üretilebilecek maksimum Y malı ve X malı bileşimi üretim olanakları eğrisi-

nin üstündedir. Dolayısıyla bu eğrinin yukarısındaki bir noktada mevcut üretim
faktörleriyle üretim yapma imkanı yoktur.
617. Aşağıdaki piyasa dönemlerinin hangisinde fiyat ile maliyet arasında

bir ilişki mevcut değildir? ■ ■■ i
A) Pazar dönemi B) Kısa dönem .
C) Uzun dönem D) Çok uzun dönem 1 ı i
E) Doğal denge dönemi
Çözüm: Çok kısa dönem veya piyasa dönemi de denilen pazar dönemi başladı-
ğı zaman ürün arzı stoktur. Çok kısa dönem bitene kadar piyasaya ürün arzının
gelmesine imkan yoktur. Bu duruma örnek olarak bir balıkçı kasabasında balık
avına çıkan teknelerin kasabaya geri dönmesi örnek olarak gösterilebilir. Balık-
çı teknelerinin geri dönmesiyle birlikte çok kısa dönem başlamış olur ve bu dö-
nem balıkçılar yeniden balık avına çıkarak taze balık getirene kadar devam ede-
cektir. Dolayısıyla çok kısa dönem başladığı zaman üretim söz konusu değildir.
Doğal olarak üretimin olmadığı bu dönemde, piyasa fiyatı ile maliyet arasında
ilişki olmayacaktır. Üretimin olmadığı bu dönemde fiyatın temel belirleyicisi, ta-
lep miktarı olacaktır. Cevap, A seçeneğidir.
618. Asgari Ücretin ta.n rekabet piyasası koşullarında oluşan denge ücret
düzeyinin üzerinde belirlendiği bir durumda, aşağıdakilerden hangisi
gerçekleşir?
A) Emek arz fazlası oluşur B) Emek arzı değişmez
C) Emek talep fazlası oluşur ' D) Emek talebi değişmez
E) Emek arzı azalır
410
M ikro İktisat
Çözüm: Tam rekabet piyasası

koşullarında oluşan denge ücret
düzeyi emek arz eğrisinin emek
talep eğrisi ile kesiştiği noktada
oluşacaktır. Şekilde emek arz
eğrisi ile emek talep eğrisinin
kesiştiği noktada denge ücret
düzeyi W l’dir. Ancak devletin
ekonomiye müdahale ederek as-
Emek gari ücret düzeyini W2 düzeyin-
miktan de belirlediğini varsayalım. Bu
durumda emek talebi Mq> emek
arzı M[ olacaktır. Diğer bir ifadeyle M 0-M t kadar emek ara fazlası oluşacaktır.
619. Bireye daha fazla toplam fayda sağlayan bir malın değerinin, daha az
toplam fayda sağlayan bir maldan daha düşük olmasını açıklamak İçin
kullanılan İktisadi kavram aşağıdaldlerden hangisidir?
A) St. Petersburg Paradoksu B) Bolluk paradoksu
C) Gibson paradoksu O) Kıymet paradoksu
E) Tasarruf paradoksu
Çözüm: Bireye daha fazla toplam fayda sağlayan bir malın değerinin, daha az
toplam fayda sağlayan bir maldan daha düşük olmasını açıklamak için kullanı-
lan iktisadi kavram, değer (kıymet) paradoksudur. Değer paradoksuna göre, her-
hangi bir mal yada hizmetin değerini belirleyen o malın faydası değildir. Malın
değerini belirleyen, o maldan kullanılan son birimden sağlanan fayda, diğer bir
ifadeyle malın marjinal faydasıdır. Tüketicinin, bir maldan sahip olduğu mal
miktarı arttıkça, o malın marjinal faydası azalmaktadır. Bu çerçevede miktarı az
olan ziynet eşyaları ile yaşamın devamı için gerekli olan temel gıda maddeleri
arasındaki fiyat farklılıklarının nedeni ortaya çıkmaktadır. Dolayısıyla hayati bir
öneme sahip olan su bol olduğu için marjinal faydası, dolayısıyla değeri düşük
olmakta; hayati bir öneme sahip olmayan elmasın miktarı az olduğu için marji-
nal faydası, dolayısıyla değeri yüksek olmaktadır.
411
625. Her firmanın belli bir bölgede faaliyette bulunduğu ve yalnızca piyasa-
nın nasıl bölüşeceği konusunda anlaşılan oligopol modeli aşağıdakller-
den hangisidir?
A) Merkezi kartel
B) Piyasa paylaşan kartel
C) Hâkim firmanın fiyat liderliği
D) Anlaşmaya bağlı liderlik
E) Düşük maliyetli firmanın fiyat önderliği
Çözüm: Piyasa paylaşan kartelde firmalar sadece piyasanın nasıl paylaşılacağı

konusunda anlaşmaktadırlar. Bu tür kartellerde her firma, sadece bir bölgede fa-
aliyette bulunmaktadır.
626. Diferansiyel rant ile mutlak rant kavramları aşağıdaki İktisatçılardan

hangisi taraftndan ortaya konulmuştur?
A) Smith B) Keynes C) Von Thünen
D) Friedman E) Ricardo
Çözüm: Differansiyel rant ve mutlak rant kavramları ilk defa ünlü klasik iktisat-
çı David Ricardo tarafından ortaya atılmıştır. Ricardo rant kavramının yanı sıra,
karşılaştırmalı üstünlükler teorisi ile bilinen bir iktisatçıdır.
627.1. Piyasaya serbest ve sınırsız giriş

II. Homojen mal varsayımı
III.Mutlak giriş
IV Batık maliyetin olmaması
V Fiyatın tam rekabet piyasasının üstünde bir fiyattan satılması
VI. Eksik kapasite ile üretim yapılması
Yukarıdakilerden hangilerinin varlığı halinde yarışabilir piyasalardan
söz etmek mümkündür?
A) I, II, III B) IV, V,VI C) I, III, IV
D) III, IV, V E) III, V VI
414
M ikro İktisat
Çözüm: Yarışabilir piyasalar modelinde oligopolcii endüstrinin işleyişi şu şekil-

de olmaktadır:
/ Serbest ve Sınırsız Giriş: Piyasaya yeni giren firma, aynı teknoloji, aynı
maliyet ve ölçeğe sahip olabilir, Marka ve üriin gibi konularda dezavantaja
' sahip olmadığı varsayılır. Yani teknoloji, maliyet, Ölçek ve marka-ürün açı-
sından mevcut firmalardan daha kötü durumda değildir.
/ Mutlak Giriş: Piyasaya yeni giren firma, mevcut firmaları piyasaya girişi-
ne fiyat konusunda ( fiyat rekabeti oluşturarak, Örneğin fiyatları düşürerek)
tepki göstermeden önce mal üretmeye başlar.
/ Batık Malivet: Endüstriden çıkmaya karar veren firmanın karşılanamayan
maliyetinin olmadığı varsayılmaktadır.
Bu üç koşulun varlığı durumunda Yarışabilir Piyasalardan söz etmek mümkün-
dür.
628. A şağıdakilerden hangisi Genel faiz teorisi yada ödünç verilebilir fonlar
teorisine öncülük etm iştir?
A) I. Fischer B) J. S. Mill C) W. Boumel
D) Wickseil E) Sir Dennis Robertson
Çözüm: D. Robertson parasal faktörler yanında reel faktörleri de göz önüne al-
mayı ihmal etmeyerek faiz haddinin ödünç verilebilir fonların arz ve talebine
bağlı olduğunu ileri sürmektedir.
629.
B Firması
Ürün Geliştirmek Ürün Geliştirmemek
Ürün Geliştirmek 10 5 15 0
A Firması Ürün Geliştirmemek 6 8 20 2
Yukarıdaki tabloda A ve B gibi iki firm anın ürün geliştirmek ya da ge-

liştirm em ek yönünde alacağı k ararlar sonucunda elde edeceği getiriler
gösterilmektedir. Buna göre bu oyunun sonunda nasıl b ir denge duru-
mu oluşur ve oyunun çözümü nedir?
A) Her iki firma içinde ürün geliştirmek hakim stratejidir.
B) Her iki firma içinde ürün geliştirmek hakim strateji değildir.
C) Firma A için hakim strateji yoktur. Nash dengesi geçerlidir.
D) Firma B için hakim strateji yoktur. Nash dengesi geçerlidir.
E) Bu oyunun çözümü ürün geliştirmemektir.
415
Çözüm: Tabloda ilk rakamlar A firmasının getirisini, ikinci rakamlar B firması-

nın getirisini göstermektedir. Bu oyunda iki strateji bulunmaktadır. Bunlardan
birisi ürün geliştirmek, diğeri ürün geliştirmemektir. Elde edilecek getiri izlene-
cek stratejiye bağlı olarak değişecektir. Burada her iki firmanın da rasyonel dav-
randığı varsayımı altında oyunun çözümü şu şekilde olacaktır:
/ Firma A ürün geliştirirken Firma B için en iyi strateji, ürün geliştirmeyerek
sıfır getiri elde etmek yerine ürün geliştirerek 5 birim getiri elde etmektir.
/ Firma A ürün geliştirmezken Firma B için en iyi strateji, ürün geliştirmeyip
2 birimlik getiri elde etmek yerine ürün geliştirerek 8 birim getiri elde et-
mektik Dolayısıyla Firma B için en iyi strateji ürün geliştirmektir. Yani Fir-
ma B ’nin hakim stratejisi ürün geliştirmektir.
/ Firma B ’nin ürün geliştirmediği durumda Firma A için en iyi strateji ürün
geliştirmeyerek 20 birim getiriri elde etmektir,
. 411 İHİ'.Iİ (i'H .
/ Firma B ürün geliştirirken, Firma A için en iyi strateji ürün geliştirmeyip 6
birim getiri elde ötmek yerine ürün geliştirerek 10 birim gelir elde etmektir.
Dolayısıyla Firma A için hakim strateji bulunmamaktadır. Firma A’nın kârını
maksimize eden strateji, Firma B ’nin izlediği stratejiye göre değişecektir.
Bu oyunun çözümü ürün geliştirmektir. Çünkü Firma B için hakim strateji ürün
geliştirmektir. Firma B ’nin rasyonel davranarak ürün geliştirme kararı alacağı
varsayımı altında Firma A’da kendisi için en iyi olan ürün geliştirme stratejisini
seçecektir.
630. Aşağıdaklierden hangisi tekelci rekabet piyasasında faaliyet gösteren

bir firm anın talep eğrisinin teke) piyasasında faaliyet gösteren b ir fir-
manın talep eğrisine oranla daha esnek olmasının nedenidir?
A) ikame malların varlığı
B) Homojen ürün
C) Fiyatın veri olması
D) Fiyat farklılaştırması
E) Talep eğrisinin negatif eğime sahip olması
Çözüm: Tekelci rekabet piyasasının en önemli özelliği ürün farklılaştırmasıdır.

Üriin farklılaştırmasından dolayı tekelci rekabetçi firma sattığı ürünün fiyatını
belirli oranda kontrol etme imkanına sahiptir (Tam rekabet piyasasında böyle bir
imkan yoktur. Çünkü fiyat veri, ürün homojendir). Dolayısıyla bu durum tekel-
ci firmanın talep eğrisinin, tam rekabetçi bir firmanın talep eğrisine göre daha
az esnek olmasının nedenidir (Tam rekabette talep eğrisi sonsuz esnek, mono-
polcü rekabette nispeten daha düşük esnekliğe sahiptir.)
M ikro İktisat
Tekelci rekabetçi bir firmanın talep eğrisi negatif eğime sahip ve tekel piyasasın-
da olduğu gibi ortalama hasılaya eşittir. Ancak tekelci rekabetçi bir firmanın ta-
lep eğrisi, tekelci bir firmanın talep eğrisinden daha esnektir. Çünkü tekelci fir-
manın ürünün ikamesi mevcut değilken, tekelci rekabetçi firmanın ürünUn ika-
mesi mevcuttur.
631. Flyat-tüketim eğrisinin negatif eğime sahip olduğu durum da talebin fl-
yat esnekliği hangi değeri alır?
A) Sonsuzdur. B) 1’den büyüktür,
C) Birdir. D) 1’den küçüktür.
E) Sıfırdır.
Çözüm: Şekilde fiyat-tüketim eğrisi negatif eğimlidir. A malının fiyatında mey-
dana gelen bir düşme talep edilen miktarda (A 2 > A j) ve ödenen para miktarın-
da bir artış meydana getirmiştir (Mgı < Mg2). Başlangıçta A malına yapılan har-
cama Mgt kadardır. A malının Fiyatında bir düşme olması durumunda tüketilen
A malı miktarı A |'den A2’ye çıkarken, A malına yapılan harcama M gı’den
Mg2’ye çıkmıştır. Dolayısıyla talep esnekliği birden büyüktür.
D iğ e r m a lla n
yapılan harcam a
632. A rz denklem i S=4P ve talep denklemi D*80-4P İken devletin etkin bir
tavan fiyatı uygulaması yapabilmesi için hangisinin belirlenmesi uy-
gundur?
A) 8 B) 11 C )20 D) 30 E) 22
Çözüm: öncelikle arz ve talep denkleminin birbirine eşitlenerek, fiyatın bulun-

ması gerekmektedir.
4P = 80-4P
4P + 4P - 80
8 P = 80
P=10
417
Tavan fiyat politikası tüketicinin korunması amaçlamaktadır. Kıtlık, savaş vb.

durumlarda fiyatlarda aşırı bir yükselmeyi önlemeyi hedefleyen hükümet, ürü-
nün satılabileceği en yüksek fiyat olan bir tavan fiyat belirlemektedir. Bu fiya-
tın üstünde ürün satışı yasaklanmıştır. Tavan fiyat politikasının etkin bir biçim-
de işleyebilmesi için denge fiyatının altında belirlenmesi gerekir. Denge fiyatı-
nın üstünde bir fiyat belirlenirse, bu taban fiyat politikası olacaktır. Dolayısıyla
tavan fiyat politikası uygulaması, denge fiyat düzeyinin altında bir noktada ger-
çekleştirilmelidir.
633. En büyük 4 firmanın toplam satışların % 38’lnl aldığı bir endüstri na-
sıl bir piyasa yapısına sahiptir?
A) Monopol B) Zayıf oligopol
C) Kuvvetli oligopol D) Monopolcü rekabet
E) Tam rekabet
Çözüm: Dört firma yoğunlaşma oranın endeksi (CR4) ile ilgili olarak durumları
görmek için 112 . sorunun çözümündeki tabloyu mutlaka inceleyiniz.
634. Aşağıdaki seçeneklerin hangisinde ortalama maliyet kavramı doğru bi-

çimde verilmiştir?
A) Toplam sabit maliyetin üretim miktarına bölünmesi
B) Toplam maliyetin üretim miktarına bölünmesi
C) Ortalama değişken maliyetten ortalama sabit maliyetin farkı
D) Toplam maliyet eğrisinin değişken girdi miktarına bölünmesi
E) Marjinal maliyetin üretim miktarıyla çarpılması
Çözüm: Ortalama maliyet iki yolla bulunabilir. Bunlardan birincisi, toplam ma-
liyetin üretim miktarına bölünmesidir. .
a c -1 £
Q
. (kincisi, ortalama değişken maliyet ile ortalama sabit maliyetin toplanmasıdır.

AC * AFC + AVC
418
M ikro İktisat
635. Bir firm anın talep eğrisi ile ilgili olarak aşağıdaki bilgilerden hangisi
doğru d e lild ir?
A) Oligopol piyasasında firmanın talep eğrisi negatif eğimlidir.
. B) Tam rekabet piyasasında firmanın talep eğrisi sıfır eğimlidir.
C) Monopolcü rekabet piyasasında firmanın talep eğrisi negatif eğimlidir.
D) Monopol piyasasında firmanın talep eğrisi negatif eğimlidir.
E) Diiopol piyasasında firma talep eğrisi ile piyasa talep eğrisi farklıdır.
Çözüm: Piyasaların talep eğrisi ile ilgili bilgiler tabloda verilmektedir:
T am M onopotcU O ligopol M onopol

R ekabet R ekabet
F irm # T a le p Yatay ek sen e N e g a tif eğimlidir. N e g alif eğim lidir, N e g atif

E ğ risi paraleldir. E snekliği m onopolcü □ ü opol piyasasında eğim lidir.
E snekliği firm an ın talep eğrisinden firm an ın talep eğrisi
so n su z, e ğ im i yü k sek , tam rekabetçi ile piyasa talep eğrisi
sıfırdır. firm a n ın talep eğrisinden aynıdır.
düşüktür.
636. Bir m alm fiyatı düştüğünde talep esnekliği ile toplam satış hasılatı ara-
sında aşağıdaki ilişkilerden hangisi doğru değildir?
Esneklik(e) Toplam satış hasılatı
fe m utlak defierl
A) E=1 Değişmez
B) E> 1 Artar
C) E> I Düşer
D) E< 1 Düşer
E) E ™0 Azalır
Çnziim:
B,r I M l B i t y ü c e l i ğ i n d e ; x | f
E > 1 ise,'tpplarh hasılat azalır. , ¡¡f | $ | $ § 1 ise, toplam hasılatı artar. -

Eî:«10
419
637.
P MC
16
14
12
10
^M R AR-D
O 20 23 35 30 Q
Yukarıdaki grafikte ortalam a ve toplam k âr sırasıyla ne kadardır?

AP TP
A) 4 40
B) 4 80
C) 6 160
D) 2 40
E) 6 120
Çözüm: Denge şartı MC “ MR eşitliğinin sağlandığı noktadır. Marjinal maliye-

tin marjinal gelire eşit oldiıgu noktada denge çıktı düzeyi 20 , denge fiyat düze-
yi 16’dır.
Ortalama kâr AP = AR- AC’dir.
Grafikten görüldüğü gibi ortalama maliyet 12’ye eşittir.
Ortalama gelir ise, fiyata eşittir. Yani AR = P ■* 16
AP « AR- AC
AP = 16-12 * 4’dir.
AP —TE-ise
Q
4 -1 'E .
20
TP = 80
ya da
Toplam kâr (TP) = TR - TC ise
T R = 16 x 2 0 = 320
420
Mikro İktisat
TC = 12 x 20 = 240
TP = TR - TC = 320 - 240 = 80
AP - TJL- S 0 --4
Q 20
638. P
Daha fince tam reka-
bet kofulları altında çalınır-
ken tekele dönilştflrfllen bir
piyasayı gösteren yukarıda-
ki grafiğe göre, tekel koşul-
la n altında monopolcünün
dara kaybı ajagıdakllerden
hangisine ejlt olur?
B) efh üçgeninin alanı

C) cfh üçgeninin alanı D) dfg üçgeninin alanı
E) abc üçgeninin alanına
Çözüm: Monopolcü firma, tam rekabetçi firmadan daha az üretim yapmakta ve
daha yüksek fiyattan satmaktadır. Monopolün etkinsizliğini ifade eden bu duru-
ma, monopolün sosyal maliyeti denilmektedir. Bu durumu daha açık biçimde
göstermek için öncelikle tam rekabet piyasasında, sonra monopol piyasasında
üretim yapıldığını varsayalım.
Bu durumu şekil yardımıyla göstermek mümkündür.
p
421
Tam Rekabet Piyasası Varsayımı: g noktasından başlayan MC maliyet eğrisi ay-

nı zamanda tam rekabet piyasasında faaliyet gösteren çok sayıda üreticinin arz-
larının toplamım gösteren endüstri arz eğrisidir. D talep eğrisi ise, piyasa talep
dan Q0 kadar mal üretilmiştir (satılmıştır). Bu durumda tüketici rantı “adi” üç-
geninin alanına; üretici rantı ise, " g d r üçgenin alanına eşit olmaktadır.
Monopol Piyasası Varsayımı: Şekil monopol piyasası açısından incelendiğinde
farklı bir sonuç elde edilecektir. Bu durumda MC eğrisi tek üretici olan mono-
polcünün arz eğrisine dönüşecektir. Denge MC = MR eşitliğinin sağlandığı “h”
noktasında oluşacağı için Q, kadar mal Üretilip “b” fiyatından satılacaktır. Do-
layısıyla,
/ Malın üretilen miktan Q0-Qı aralığı kadar azalmaktadır.
✓ Tüketici rantı, “a d f’ üçgeni alanından, “abc” üçgenin alanına düşmektedir.
✓ Tüketici rantındaki azalmanın “bcde” alanına eşit kısmı monopolcünün mo-
nopol gücü karşılığında elde ettiği kârdır. Bu monopolcüye yapılan bir trans-
fer niteliğindedir, “efe” alanı ise, üretimin Qo-Q| kadar kısılması sonucunda
✓ Tam rekabetten piyasasından monopol piyasasına geçildiğinde üretici ve tü-
ketici rantı toplamında “c h f' alanı kadar bir azalma meydana gelmektedir.
Dolayısıyla monopolcünün dara kaybı “c h f’ üçgeninin alanına eşittir.
✓ Monopolcünün dara kaybını ifade eden “c h f’ üçgeninin, “cer* alanına eşit
kısmı tüketicilerin; “e lif’ alanına eşit kısmı üreticilerin gelir kaybını temsil
etmektedir.
639. Aşagıdakllerden hangisi tam rekabet piyasasının özelliklerinden biridir?

A) Reklam giderlerinin olması.
B) Eksik bilginin olmaması
C) Fiyatın firmalar tarafından belirlenmesi
D) Hem kısa, hem de uzun dönemde aşırı kârın olmaması
E) Mal farklılaştınlmasına gidilmesi
422
M ikro İktisat
Çözüm: Tam rekabet piyasasında,

•/ Reklam yapmaya gerek yoktur. Çiinkü şeffaflık söz konusu olduğu için ikti-
sadi karar birimleri tam bilgi sahibidir. Diğer bir ifadeyle, eksik bilgi durumu
söz konusu değildir.
/ Fiyat veridir. Ne alıcılar, ne de satıcılar fiyatı belirleyemezler. Çünkü bunla-
rın payı okyanusta bir damla kadardır. Ancak, satıcılar veri fiyattan istedikle-
ri kadar mal satabilme imkanına sahiptirler. Unutulmamalıdır ki, tam rekabet
piyasasında talep eğrisi sonsuz esnekliğe sahip, yatay eksene paralel bir doğ-
rudur. Veri fiyattan istenildiği kadar mal satılabilir.
/ Kısa dönemde aşırı kSr olabilir.Uzun dönemde aşın kâr ortadan kalkar ve sa-
dece normal kâr elde edilir.
/ Mal farklılaştırmasına gidilmez. Mal farklılaştırması, monopolcü rekabet pi-
yasasının en önemli özelliklerinden birisidir. Tam rekabet piyasasında, mal-
lar heterojen değil, homojendir,
640. Tüketici A, B ve C malları arasında, A=B ve B<C şeklinde bir tercih be-
lirtmişse aşağıda kilerden hangisi ‘geçlşkcnlik’ varsayımına uygundur?
A) A = C B) A < C C) A > C D) A < B E )B > C
Çözüm: Geçişkenlik varsayımı, tercihler arasında tutarlı olmayı gerektirir. Buna

göre, iktisadi insanın tercihleri birbiriyle çelişmemelı ve tutarlı olmalıdır, örne-
ğin A, B ’d en büyükse B ’yi A’ya tercih etmelidir.
A=B ve B<C =* A<C
Yukarıdaki şekilde yer alan üretim imkanları eğrisi üzerindeki K nok-

tası için aşağıda yapılan değerlendirmelerden hangisi doğrudur?
423
A) Ekonomide etkin üretim sağlanmaktadır

B) Ekonomide aşırı istihdam söz konusudur
C) Ekonomide etkin üretim sağlanamamaktadır
D) Ekonomide işsizlik söz konusudur
E) Ekonomide eksik kapasite söz konusudur
yeridir. Eğer mevcut üretim, üretim imkanlan eğrisinin üstünde, K gibi bir nok-
tada yapılıyorsa, kaynakların tara kullanımı söz konusudur. Diğer bir ifadeyle,
ekonomide etkin üretimin sağlandığı anlamına gelmektedir,
Cevap,’A seçeneğidir.
642. Bir Firma için emeğin marjinal verimliliği 6 sermayenin maıjinal verimlili-
ği ise 10’dur. 1 i " ’’
Üretim düzeyi sabit kalmak koşuluyla emek kullanımını 1 birim artır-
mak isteyen firma nasıl davranmalıdır? "~,'
A) 1,6 birim daha fazla sermaye kullanmalıdır.
B) 1,6 birim daha az sermaye kullanmalıdır.
C) 0,6 birim daha az sermaye kullanmalıdır.
D) 0,6 birim daha fazla sermaye kullanmalıdır.
E) 0,6 birim daha fazla emek kullanmalıdır.
Çözüm: Üretim düzeyi sabit kalmak koşuluyla girdilerden birisinin kullanımı

arttırıldığında diğerinin miktarının ne oranda azaltılması gerektiğini gösteren
orana Marlinal Teknik ikame Oram (MTİO) denilmektedir. Dolayısıyla soruda
marjinal teknik ikame oranı sorulmaktadır.
MTYO = AK şeklinde ifade edilmektedir. Ancak soruda girdi kullanımlarında-
, . . •'! I- !' v
ki mutlak değişmeler verilmediği için bu formül ile sonuca ulaşmak mümkün
değildir. Diğer taraftan, marjinal teknik ikame oranı, aynı zamanda emeğin mar-
jinal verimliliğinin sermayenin marjinal verimliliğine oranı şeklinde de ifade
edilmektedir. Yani,
MTYO = AK = MPl
AL MP«. • . ,1 !
Soruda emeğin ve sermayenin marjinal verimliliği verildiğine göre oranlanarak
firmanın emek kullanım ını 1 birim arttırması durumda sermaye kullanımım ne
kadar azaltması gerektiği bulunabilir. . ■ ; 7 1>
424
M ikro İktisat
^ = ^ - = 0 ,6
MPk 10
Buna göre, emek kullanımını firma bir birim arttırdığında üretim düzeyinin sa-
bit kalabilmesi için sermaye kullanımını 0,6 birim azaltmalıdır.
Not: Girdilerden birinin kullanılan miktarı arttırıldığında aynı üretim düzeyinde
kalabilmek için diğerinin kullanılan miktarını azaltmak gerektiği olgusundan do-
layı marjinal teknik ikame oranı daima negatif değerler alır. Sonucun 0,6 olma-
sı pozitif değer olarak yorumlanmalıdir. Negatif olduğu bilinen bir dunımun ay-
rıca negatif olarak belirtilmesine gerek yoktur.
643.Piyasa arz eğrisinin p = 40 + Q fonksiyonuna eşit olduğa bir durumda,

piyasa fiyatı 50 İse üretici artığı kaç olur?
A) 50 B) 100 C) 150 D) 200 E) 400
Çözüm: Üretici artığı, bir üreticinin bir malı üretmeye razı olduğu en düşük fi-
yat ile piyasada oluşan fiyat arasındaki farktır. Şekilde üretici arttığı, P0, E o,P,
üçgenin alanına (taralı alan) eşittir. Dolayısıyla bu üçgenin alanını bulabilmek
için P0, Q0, P, değerlerine sahip olmak gerekmektedir. Piyasa fiyatı olan P0 so-
ruda 50 olarak verilmiştir. Bu değer p ■ 40 + Q fonksiyonunda yerine konuldu-
ğunda satılan yada üretilen miktar olan Q değeri de bulunabilir.
P “ 40 + Q P = 50 ise
50 = 40 + Q
Q = 10
Geriye P, değerini bulmak kalmıştır. P ( değerinin üstündeki fiyat düzeyleri için
üretici üretim yapmaya razı olduğu için verilen fonksiyonda (Q) değeri yerine sı-
fır yazıldığında P( değerine ulaşılabilir. Yani, P, fiyatından hiç üretim yapılma-
yacaktır.
P = 40 + Q Q = 0 ise
P =* 40 + 0
P = 40
Fiyat 40 olduğunda üretici üretim yapmaya razı değildir. Dolayısıyla Pj değeri
40’a eşittir.
425
.. ^ , 0pn- p , . Q 0 1 0 .1 0 100
Üretici rantı = = ------ = 50
2 2 2
644. Üretimin üç bölgesi ile UgUİ olarak ayağıdaldlerden hangisi doğru de-
ğildir?
A) I. Bölgede faktör kullanımına devam edilir.
B) Sabit faktörün nispi olarak daha ucuz olduğu durumda üretim II. Böl-
genin sağ sınırına yakın bir yerde yapılır.
C) III. Bölgede hem sabit hem de değişken faktörün ortalama verimliliği
azalmaktadır.
D) Yalnızca değişken faktöre bir bedel ödendiği durumda ortalama fiziki
ürün marjinal fiziki ürüne eşitken değişken faktörün ortalama ürünü
maksimumdur.
E) Yalnızca sabit faktöre bir bedel ödendiği durumda toplam fiziki ürünün
maksimum olduğu noktaya kadar üretime devam edilecektir.
Çözüm: AyTintılı çözüm için 71. sorunun çözümünde verilen tabloyu mutlaka
inceleyiniz.
645. Tam rekabet piyasasında faaliyet gösteren bir firma için talep eğrisinin
eğimi ve eınekliğl kaçtır?
Eğim Esneklik
A)
B)
C)
D) 0
E) 0 0
426
M ikro İktisat
ÇÖzfira: Tam rekabetçi bir firmanın talep eğrisi yatay eksene paraleldir. Dolayı-
sıyla esnekliği sonsuz, eğimi sıfıra eşittir. .
Cevap, B seçeneğidir. .
646. Cournot ollgopol modelinde bir firmanın üretiminin artman aşağıdaki

koşullardan hangisine bağlıdır?
A) Firmanın marjinal maliyeti yükselirse
B) Piyasadaki firma sayısı azalırsa
C) Piyasadaki firma sayısı artış gösterirse
D) Piyasadaki diğer firmaların fiyatı arttırmayacağı varsayılırsa
E) Firmanın marjinal maliyeti azalırsa
Çözüm: Cournot oligopol modelinde piyasada 5 firmanın bulunduğu varsayımı
altında her bir firma piyasa talebinin —L kadarlık kısmım üretir. Buna göre
1+n
her firma piyasa talebinin —1—= - i —- J-Iık kısmini üretir. Piyasadaki firma
y 1+n 1+5 6
sayısının üçe düştüğünü varsayarsak, —L = —1—= i-lık kısmını üretir, -i- > J-
1+n 1+3 4 4 6
olduğu için Cournot modelinde firma sayısı azaldıkça Firmanın üretimi artacak-
647, İkame ve gelir etkilerinin negatif olduğu bir mal için aşağıdakllerden
hangisi doğrudur?
A) Telafi edilmiş talep eğrisi negatif, alışılmış talep eğrisi pozitif eğimlidir.
B) Alışılmış talep eğrisinin esnekliği telafi edilmiş talep eğrisinin esnekli-
ğinden küçüktür.
C) Alışılmış talep eğrisinin eğimi, telafi edilmiş talep eğrisinin eğiminden
küçüktür.
D) Hem düşük hem normal bir maldır
E) Toplam etki pozitiftir.
Çözüm: İkame ve gelir etkilerinin negatif olduğu bir mal, normal maldır. Gelir,
ikame ve toplam etki ile ilgili olarak alternatif durumları görmek için 48. soru-
nun çözümündeki tabloyu mutlaka inceleyiniz.
648. Düjtlk mal ile İlgili olarak aşağıdakilerdcn hangisi doğrudur?

A) Alışılmış talep eğrisi daima pozitif eğimlidir,
B) Pozitif gelir etkisinin ikame etkisinden büyük olduğu durumda telafi
edilmiş talep eğrisi pozitif eğimlidir.
C) Pozitif gelir etkisinin ikame etkisinden küçük olduğu durumda talep ka-
nunu geçersizdir.
D) Her düşük mal giffen malıdır.
E) Pozitif gelir etkisinin ikame etkisinden küçük olduğu durumda telafi edil-
miş talep eğrisinin eğimi, alışılmış talep eğrisinin eğiminden küçüktür.
Çözüm: Ayrıntılı çözüm içiıı 54. sorunun çözümünde verilen tabloyu

inceleyiniz.
Cevap. E seçeneğidir.
649. Aşağıdakilerdcn hangisi, farksızlık haritasının tümüyle değişmesine

neden olmaktadır?
A) Mallardan birinin fiyatının azalması
B) Teknolojinin değişmesi
D) Tüketicinin bütçesinin artması
E) Tüketici bütçesinin azalması
Çözüm: Farksızlık eğrilerinin oluşturduğu bütüne farksızlık paftası adı veril-

mektedir. Farksızlık haritasının bütünüyle yer değiştirmesinin nedeni zevk ve
tercihlerde meydana gelen değişmelerdir, Bu durumu şekil yardımıyla açıkla-
mak mümkündür. Şekilde görüldüğü gibi zevk ve tercihlerde meydana gelen de-
ğişmeler, diğer malın lehinde sonuçlandığı için farksızlık haritası tümüyle yer
değiştirmiştir, Eş ürün eğrilerinin bütün şekilde yer değiştirmesinin nedeni ise,
üretimde kullanılan teknolojinin değişmesidir.
o
M ikro İktisat
650. Hicks Yaklaşımı ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

A) Denklem vasıtasıyla da gösterilebilir.
B) Reel gelir artışını geri almak için fayda düzeyinin başlangıç düzeyinde
sabit olduğu varsayılır.
C) Reel gelir artışını geri almak için nominal gelirin satın alma gücünün
başlangıç düzeyinde sabit tutulduğu varsayılır.
D) Fiyat ve miktar verilerinden yararlanılarak analiz yapılır.
E) Yalnızca ikame etkisini yansıtır.
Çözilm; Ayrıntılı çözüm için 60. sorunun çözümünde verilen tabloyu mutlaka
inceleyiniz.
651. Aşağıdakilerden hangisi monopolcü rekabet piyasasında faaliyet göste-

ren bir Armanın uzun dönem denge üretim düzeyini İfade etmektedir?
A) Fiyat = maıjinal gelir
B) Fiyat = Ortalama değişken maliyet
C) Marjinal hasılat ■=Ortalam hasılat
D) F iyat« Ortalama maliyet
E) Marjinal hasılat = Ortalama gelir
Çözüm: Monopolcü rekabet piyasasında firma kısa dönemde marjinal gelirin

marjinal maliyete eşit olduğu noktada üretimini maksimize eder ve ürettiği ma-
lı en yüksek fiyattan satmak imkanı bulur. Tam rekabet piyasasının tenine, fl-
vat tekel piyasasında olduğu gibi ntarllnal gelirden büvûktür. Çünkü tekelci re-
kabetçi bir firmanın ürününe olan talep, azalan eğime sahiptir. Diğer bir ifadey-
le, tekelci rekabetçi bir birma daha fazla ürün satmak istiyorsa ürün fiyatım dü-
şürmek zorundadır. Tekelci rekabetçi bir firma kısa dönemde her zaman iktisadi
kâr elde etmeyebilir. Firmanın ortalama maliyet eğrisi, talep eğrisinin üzerinde
ise, tekelci rekabetçi firma için zarar söz konusudur.
Uzun dönemde ise, yeni firmaların piyasaya girmesi ile arzda artma meydana
gelir. Fiyatlar ortalama maliyete eşit oluncaya (P=AC) kadar düşer. Uzun dönem
dengesi, maıjinal maliyetin maıjinal gelire ve fiyatında ortalama maliyete eşit
olduğu üretim düzeyinde gerçekleşir. Uzun dönemde fiyat ortalama maliyete eşit
olduğu için iktisadi kâr ortadan kalkar. Diğer bir ifadeyle, uzun dönem dengesi
marjinal gelirin maıjinal maliyete eşit olduğu noktada gerçekleşir ve Pj fiyatın-
dan üretilen mallar satılır. Ancak, P] fiyat düzeyi, ortalama maliyete eşit olduğu
için iktisadi kâr ortadan kalkar.
429
P Toptun Kir p
652. Firmanın ürettiği çıktı miktarı arttıkça marjinal maliyeti de artıyorsa

firmanın maliyetleri İle İlgili aşağıdaki İfadelerden hangisi doğrudur?
A) Ortalama maliyet azalmaktadır.
B) Ortalama değişken maliyet azalmaktadır.
C) Maıjinal maliyet ortalama değişken maliyetten küçüktür.
D) Maıjinal maliyet ortalama maliyetten küçüktür.
E) Marjinal maliyet ortalama maliyetten önce küçük, sonra büyük değer-
ler alır.
ÇözUm: Şekilde görüldüğü gibi A noktasından itibaren marjinal maliyet artma-
ya başlamaktadır. Maıjinal maliyetin azaldığı bölge I. Kısım, arttığı bölge II. Kı-
sım olarak ifade edilmiştir.
AC, AVC,
MC
/ Ortalama maliyet önce azalmakta, sonra artmaktadır.

/ Ortalama değişken maliyet önce azalmakta, sonra artmaktadır.
'/ Maıjinal maliyet artmaktadır.
•/ Marjinal maliyet ortalama maliyetten C noktasına kadar küçük, C noktasın-
dan sonra büyük değerler alır
430
M ikro iktisat
✓ Marjinal maliyet ortalama değişken maliyetten B noktasına kadar küçük, B

noktasından sonra büyük değerler alır.
•Cevap, E seçeneğidir.
653. tkam e esnekliği ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

A) Eş ürün eğrilerinin eğriliği az olduğunda ikame esnekliği düşüktür.
B) Faktör oranındaki yüzde değilme ile marjinal teknik ikame oranındaki
yüzde değişmenin toplamına eşittir.
C) Faktörlerin ikamesine imkan veren üretim fonksiyonları için ikame es-
nekliğinin değeri daima pozitif değildir.
D) Eş ürün eğrilerinin eksenleri kesen bir doğru şeklinde olduğu durumda
ikame esnekliği bire eşittir.
E) Sabit oranlı üretim fonksiyonlarında ikame esnekliği sıfıra eşittir,
Çözüm: tkame esnekliği, faktör fiyatları değiştiği zaman üretim faktörlerinin

birbiri yerine kolayca ikame edilip edilmediğini ölçmekte kullanılır ve şu şekil-
de ifade edilir:
A( K/ L )
o LK= — K İ L —
AMRTSl k
MRTSLk
/ Formülde pay kısmı, faktör oranındaki yüzde değişmeyi, payda kısmı marji-
nal teknik ikame oranındaki yüzde değişmeyi göstermektedir.
✓ Eş ürün eğrilerinin eğriliği az olduğunda faktörler arası ikame kolaylaşmak-
ta; eş ürün eğrilerinin eğriliği fazla olduğunda faktörler arası ikame zorlaş-
maktadır.
/ Faktörlerin ikamesine imkan veren üretim fonksiyonları için ikame esnekli-
ğinin değeri daima pozitiftir.
/ Eş ürün eğrilerinin eksenleri kesen bir doğru şeklinde olduğu durumda ika-
me esnekliği sonsuzdur. Bu durumda girdiler arasında tam ikame söz konu-
sudur.
</ Sabit oranlı üretim fonksiyonlarında, yani eş ürün eğrilerinin dik açı oluştur-
duğu (belli bir yere kadar dikey eksene paralel, daha sonra yatay eksene para-
lel olduğu durumda) ikame esnekliği sıfıra eşittir. Böyle bir durumda faktör-
ler arasında sabit oranlı bir bileşim söz konusudur.
■/ İkame esnekliği arttıkça faktörler arasında ikame kolaylaşmaktadır. İkame

esnekliğinin değeri birden biivükse üretimde kullanılan bir faktörün fiyatın-
da meydana gelen bir artış, üreticinin nispi olarak daha ucuz olan bir başka
faktörün kullanıldığı bir üretim tekniğini seçmesine neden olur.
✓ İkame esnekliğinin değen birden küçükse üretimde kullanılan bir faktörün
fiyatında meydana gelen bir artış, üreticinin nispi olarak daha ucuz olan bir
başka faktörün kullanıldığı bir üretim tekniğini seçmesini zorlaştım.
654. Azalan maliyetli b ir endüstrinin uzun dönem arz eğrisi İle ilgili olarak
aşağıdakllerden hangisi doğrudur?
C) Esnekliği bire eşittir. D) Esnekliği sonsuzdur,
binde artış olması durumunda talep eğrisi sağa kayacaktır. Talep eğrisinin sağa
edecektir. Aşırı kânn varlığı endüstriye yeni firmaların girmesine neden olacak-
nin sağa kaymasına neden olacaktır. Arzın artması üretim faktörlerinin talebinin
de artmasına neden olurken, faktör fiyatlarının azalması maliyetlerin azalması-
na neden olacaktır. Firmanın maliyetlerinin azalmasının nedeni, dışsal ekonomi-
lerdir. Sonuç olarak aşırı kâr ortadan kalkarken uzun dönem denge düzeyinde
maliyetlerdeki azalmadan dolayı piyasa fiyatı başlangıç düzeyinin altında bir
noktada oluşacaktır. Azalan maliyetli endüstri için uzun dönem arz eğrisi nega-
tif eğimlidir. Bu durumu şekil yardımıyla da görmek mümkündür. Şekilde LS
eğrisi, endüstrinin uzun dönem arz eğrisini temsil etmektedir.
P
■ ■ • •i I- .
*.r.p ı
432
M ikro İktisat
655. Emek piyasasında monopson durumunda oian bir firmada, emek arz
eğrisi nasıldır?
A) Emeğin marjinal girdi maliyetinin altından seyreder.
B) Yatay eksene paraleldir.
E) Emeğin maıjiııal girdi maliyetine eşittir.
Çözüm: Emek piyasasında monopson durumunda olan bir firma için, emek arz
w
M1CL
sl - a ic l
L
0
656. Devletin tekelci bir firmadan spesifik bir vergi alması durumunda te-
kelci firma İçin aşağıdakllerden hangisinin meydana gelmesi beklen-
mez?
A) Denge fiyatı yükselir.
B) Denge üretim miktarı düşer.
C) Toplam k&rı düşer.
D) Marjinal maliyeti artar
E) Toplam sabit maliyet artar.
433
Çözüm:
Spesifik vergi konulması durumunda malın satılan her biriminden sabit bir ver-
gi konulması durumunda firmanın değişken maliyetleri artacaktır. Değişken ma-
liyetlerdeki artış ise, ortalama ve marjinal maliyetlerin artmasına neden olacak-
tır. Şekilde e0, Po, Qq firmanın başlangıç denge düzeyidir. Bir spesifik vergi ko-
nulmasıyla birlikte AC ve MC eğrisi yukarıya doğru kayarak AC| ve MCj konu-
munu almışlardır. Vergiden önce monopolcü P()ABPC0 kadar toplam kâr, birim
başına ise P0PC 0 kadar aşırı kâr elde etmekteydi. Vergiden sonra ise, PjCDPç;]
kadar toplam kâr, birim başına ise P|-Pc[ kadar aşırı kâr elde etmektedir. Dikkat
edilirse vergiden sonra,
• Üretim ve kâr azalmıştır.
• Monopolcünün ortalama, değişken ve marjinal maliyetlerinde bir artış
meydana gelmiştir.
• Vergi talep şartlarım değiştirmez. Yani aynı talep eğrisi söz konusudur.
657. Marjinal maliyet fiyatlandırması ile ilgili olarak aşağıdakilerden han-

gisi doğrudur?
A) Fiyat maıj inal maliyetten büyüktür.
B) Denge fiyatı artar, denge çıktı düzeyi azalır.
C) Birim başına monopolcü kân ve toplam kâr artmıştır.
D) Talep eğrisi önce yatay eksene paralel, sonra ise negatif eğimlidir.
E) Maıjinal hasıla eğrisi her noktada talep eğrisinin altında seyreder.
434
Mikro İktisat
Çözüm:
Devlet tarafından fiyatı marjinal maliyete eşitleyen bir tavan fiyat belirlenmek-
tedir. Şekilde başlangıçta monopolcü firma MR = MC sağlandığı düzeye teka-
bül eden Q0 üretim düzeyini Pq fiyatı ile gerçekleştirmektedir. Devletin Pj gibi
bir tavan fiyat belirlediğini varsayalım.
Bu durumda monopolcünün talep eğrisi PjKD şeklinde olacaktır. Yani Qj üre-

tim düzeyinden daha fa2İa üretim yapmak isterse eski talep eğrisinin KD kısmı
ile karşılaşacaktır. Talep eğrisinin değişmesi MR eğrisinin de değişmesine neden
olacaktır. Qj üretim düzeyine kadar talep eğrisinin esnekliği sonsuzdur. Qj üre-
tim düzeyinden sonra negatif eğimlidir. Buna göre yeni MR eğrisi P|KtR olacak-
tır. Bu yeni duruma göre firma kârını maksimize etmek için üretimini değiştire-
cektir. Şöyle ki, artık e0 denge noktasında MR=MC sağlamlamaktadır, E0 den-
ge noktasında MR>MC*dir. Firmanın denge koşulu MR=MC, K noktasında sağ-
lanmaktadır. Monopolcü K noktasında Q | kadar mal üretip, P | fiyatından sat-
maktadır. Bu noktada birim başına kâr P0-Pc’dan, Pı-Pn’ye düşecektir. Toplam
kâr ise P0-Pc xOQ0’dan P p P nx O Q |’e çıkacaktır.
Tavan fiyat politikasının sonuçlan şu şekilde sıralanabilir.
• Üretim artmıştır
• Birim başına monopolcü kârı ve toplam kâr azalmıştır.
• Gelir dağılımında nispi olarak düzelme sağlanmıştır.
435
Ceteris Paribus: İktisat Sorutan
658. Monopolün düzenlenme politikalarından ortalama maliyet fiyatlandır-

ması ile ilgili olarak ajağıdakllerden hangili doğru değildir?
A) Doğal monopol koşullarında uygulanır.
B) Fiyat ortalama maliyete eşit olur.
C) Monopolcü firma normal kâr elde eder.
D) Denge üretim düzeyi artar.
E) Siibvanse edilmezse, monopolcü firma piyasadan çekilir.
Çözüm:
Doğal monopol koşullarında marjinal maliyet fiyatlandırması uygulanırsa mo-
nopolcü piyasadan çekilir. Monopolcü firma başlangıçta MR=MC sağlandığı eg
noktasında dengede ve Qq kadar mal üretip P0 fiyatından satmaktadır. Birim ba-
şına P0-Pc kadar, toplam da ise PgMNPc alanı kadar aşın kâr elde etmektedir.
Şimdi marjinal maliyet fiyatlandırması uygulandığım varsayalım. Bu durumda
Pj tavan fiyatı olarak belirlenecektir. Pj fiyatmdau Qj kadar mal üretilecektir.
.!) •
P ■I •. I-.. .-: >n iî( .
: :• I fil
L S LRAC
i\ r LRMC
1------K '
i ! D-AR
Bu durumda P,K d şeklindeki yeni talep eğrisi LRAC eğrisinin SK kadar altın-
dadır, Yani marjinal maliyet fiyatlandırması birim başın SK kadar zarara yol aç-
kesiştiği noktaya tekabül eden P2 fiyat düzeyi uygulanır. P j fiyat düzeyinden Q 2
kadar mal üretilir. Bu durumda birim başına kâr normal kâr düzeyindedir.
ı
436
M ikro İktisat
659. Monopol hakkının satılması İle İlgili olarak aşağıdakllerden hangisi

doğrudur?
A) Monopol üretiminin devlet tarafından satın alınmasın: içerir.
B) Monopol üretiminin devlet tarafından gerçekleştirilmesini gerektirir.
C) Monopol hakkının belli bir süıe için açık arttırma ile satılmasını içerir.
D) Monopolcünün sosyal maliyeti daima telafi edilir.
E) Monopolcü firmanın Üretimini kontrol altında tutmak İçin uygulanır.
Ç5zUtn:
Devlet bazen bir malın üretimini belli bir süre için bir firmaya verebilir. Bu-
nun yerine bu malı üretme hakkını n yıl için açık arttırma yoluyla satarsa, bu-
radan elde edeceği gelirle monopolün n yıl süreyle oluşturacağı sosyal maliye-
ti karşılayabilir. Başlangıçta monopolcü Po-Qo bileşiminde dengededir. Top-
lam kârı P0KMPC, birim başına aşın kâr P q -Pc kadardır. Monopolün sosyal
maliyeti ise, FİLM alanına eşittir. ŞByet n yıl için monopol hakkı P0KMPC ka-
dar bir fiyata satılırsa, devlet monopolcü kârı kadar bir gelir elde etmiş olur ve
bununla monopolün sosyal maliyetini karşılar. P0KMPC alanı KLS alanından
küçük ise monopolün sosyal maliyetinin bir kısmını, eşitse tamamı karşılan-
mış olur.
437
660. Fiyat-tfiketlm eğrisi pozitif eğimli bir malın üretimini gerçekleştiren ve

toplam gelirini maksimize etmeyi amaçlayan firma için aşağıdakiler-
den hangisi rasyonel bir fiyat politikası olacaktır?
A) Fiyatın yükseltilmesi, toplam geliri sıfıra düşürür.
B) Fiyatın yükseltilmesi, toplam geliri arttırır.
C) Fiyatın düşürülmesi, toplam geliri arttırır.
D )Fiyatın düşürülmesi, toplama geliri azaltır.
E) Fiyatın düşürülmesi ya da arttınlması toplam gelirde bir değişikliğe ne-
den olmaz.
Çözüm: Fiyat-tüketim eğrisi pozitif eğime sahip iken, talebin fiyat esnekliği bir-
den küçüktür.
Diğer mallara
Talebin fiyat esnekliğinin birden küçük olduğu bir mal için fiyatlardaki bir düş-
me toplam geliri azaltır; fiyatlardaki yükselme ise toplam geliri arttırır.
Not: D seçeneğindeki fiyatın düşürülmesi toplam geliri azaltır ifadesi de doğru-
dur. Ancak soruda doğru olan ifade değil, firma için izlenecek rasyonel fiyatla-
ma politikası sorulmaktadır.
661. Belli bir endüstride öncü olan bir Armanın yetiştirdiği elemanların bel-
li bir sûre sonra başka firmalara geçmesi sonucunda oluşan etki aşağı-
daldlerden hangisi İle İfade edilmektedir?
A) Üreticiden üreticiye negatif dışsallık
B) Üreticiden üreticiye pozitif dışsallık
E) Üreticiden üreticiye dışsal ekonomisizlik
438
M ikro İktisat
Çözüm: Belli bir endüstride öncü olan bir firmanın yetiştirdiği elemanların bel-
li bir süre sonra başka firmalara geçmesi ilgili firmalara yarar sağlamış olur.
Şöyle ki, kalifiye elemanı transfer edetj firma, elaman yetiştirme maliyetine kat-
lanmamış olur.
662. Bir futbolcunun üstün yeteneklere sahip olmasından dolayı elde ettiği
yüksek gelir aşağıda}:] kavramlardan hangisi ile ifade edilmektedir?
A) Diferansiyel rant B) Mutlak rant
C) Kabiliyet rantı D) Kıtlık rantı
E) Rant benzeri
Çözüm: İnsanların beceri düzeyleri faiklı olduğu için aynı işi yapan insanların
bir kısmının daha fazla ücret alması, kabiliyet rantı kavramı ile ifade edilmekte-
dir. Ünlü avukatların, orkestra sanatçılarının, ses sanatçılarının, ressamların al-
mış oldukları yüksek ücret kabiliyet rantı ile açıklatmaktadır. Zira, bu kişilerin
sayısını artırma imkanı bulunmamaktadır. Bu kişilerin ara esnekliği sıfir olduğu
için bu kişilere olan talep arttıkça fiyatta bir yükselme meydana gelecektir.
663. “Belirli bir politikanın toplumu daha üstteki toplumsal kayıtsızlık eğ-
risine götürmesi durumunda toplumsal refahın artacağı; ancak bu re-
fah artışının belli değer yargılarına bağlı olarak değerlendirilebileceği
İfade edilmiştir. Yani bir politikanın uygulanmasına karar verecek
olanlar belit değer yargılarına bağlı olarak uygulamak yada uygulama-
mak yönünde karar alacaklardır.”
'Yukarıdaki görü; aşağıdakilerden hangisi İle ifade edilmektedir?
A) Pareto optimum durum
B) ikinci en iyi teoremi
C) Bergson Kriteri
D) Kaldor-Hicks Kriteri
Çözüm: Belirli bir politikanın toplumu daha üstteki toplumsal kayıtsızlık eğri-
sine götürmesi durumunda toplumsal refahın artacağı; ancak bu refah artışının
belli değer yargılarına bağlı olarak değerlendirilebileceği ifade edilmiştir. Yani
bir politikanın uygulanmasına karar verecek olanlar belli değer yargılarına bağ-
lı olarak uygulamak yada uygulamamak yönünde karar alacaklardır.
439
664. Alan ekonomisi ile ilgili olarak aşağıdakllerdcn hangisi doğru değildir?
A) Farklı ürün üreten firmaların niçin birleştiğini açıklamaya yarar.
B) Alan ekonomisinin derecesi (E) negatif iken, olumsuz alan ekonomile-
ri söz konusudur.
C) Alan ekonomisinin derecesi (E) pozitif iken, pozitif alan ekonomileri
söz konusudur.
D) Alan ekonomisinin derecesi (E) sıfıra eşitken, firmanın çıktıları bir ara-
da üretmesi ile ayrı ayn üretmesi arasında bir maliyet farkı söz konusu
değildir. -
E) Alan ekonomisinin derecesi (E) bire eşitken, firmanın çıktıları bir ara-
.da üretmesi ile ayrı ayrı üretmesi arasında bir maliyet farkı söz konusu
değildir. .
Çözüm: Birden fazla ürün üretmenin maliyetinin her ürünün ayn ayn üretilme-
si halinde oluşacak maliyetlerin toplamından farklı olması Alan Ekonomileri ile
ifade edilmektedir. Alan ekonomisinin derecesi şu şekilde bulunur: ■ <i
•- . •
E _ TC(Q,) + TC( $2) - T C ( Q ı + Q 2)

t c (q , + q 2)
ürün üretmenin maliyetinin her ürünün ayrı ayrı üretilmesi durumunda oluşacak
maliyete eşit olması anlamına gelir.
665. Uzun dönem ortalama maliyet eğrisinin pozitif eğime sahip olduğu böl-
ge İçin aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
A) Negatif alan ekonomileri vardır.
B) Negatif dışsal ekonomileri vardır.
C) Azalan verimler yasası geçerlidir.
D) Uzun dönem marjinal maliyet, uzun dönem ortalama maliyetten büyük-
tür.
E) ölçeğe göre artan getiri söz konusudur.
Çözüm: Uzun dönem ortalama maliyet eğrisinin pozitif eğime sahip olduğu böl-
gede ölçeğe göre azalan getiri; ya da diğer bir ifadeyle negatif ölçek ekonomile-
ri söz konusudur.
440
Mikro iktisat
✓ Negatif dışsal ekonomiler, hem kısa hem de uzun dönem milliyet eğri-
lerinin yukarı doğru kaymasına neden olur.
✓ Azalan verimler yasası, kısa dönemde geçerlidir.
✓ Uzun dönem ortalama maliyet eğrisinin pozitif eğime sahip olduğu
bölgede uzun dönem marjinal maliyet, uzun dönem ortalama maliyet-
ten büyüktür.
666. Kısa dönem ortalama maliyet eğrisinin pozitif eğime sahip olduğu böl-
gede aşağtdaldlerden hangisi dojrudurî
A) Azalan verimlilik söz konusudur.
B) Artan verimlilik söz konusudur.
C) Pozitif dışsal ekonomiler vardır.
D) Negatif dışsal ekonomiler vardır.
E) öğrenm e etkisi söz konusudur.
Çözüm;
✓ Kısa dönem ortalama maliyet eğrisinin negatif olduğu bölgede artan
verimlilik, pozitif eğimli olduğu bölgede azalan verimlilik söz konusu-
dur.
✓ Dışsal ekonomiler hem kısa hem de uzun dönem ortalama maliyet eğ-
rilerini yer değiştirmesine neden olur. Diğer bir ifadeyle pozitif dışsal
ekonomiler, hem kısa hem de uzun dönem ortalama maliyet eğrisinin
aşağı doğru kaymasına neden olurken; negatif dışsal ekonomiler hem
kısa hem de uzun dönem ortalama maliyet eğrilerinin yukarı doğru
kaymasına neden olur.
✓ Öğrenme etkisi ise, uzun dönem ortalama maliyet eğrisinin aşağı doğ-
ru kaymasına neden olur.
667. Hasıla-değijken maliyet yaklaşımına göre tam rekabet piyasasında fa-

aliyet gösteren bir firmanın kısa dönem üretici fazlası aşagıdakilerden
hangisine eşittir?
A) Toplam hasıla - toplam maliyet
B) Toplam hasıla - toplam değişken maliyet
C) Toplam hasıla - toplam sabit maliyet
D) Ortalama hasıla - ortalama değişken maliyet
E) Ortalama hasıla - ortalama sabit maliyet
441
Çözüm: Hasıla-değişken maliyet yaklaşımına göre tam rekabet piyasasında fa-

aliyet gösteren bir firmanın kısa dönem üretici fazlası, toplam gelirden toplam
değişken maliyetin çıkarılmasıyla bulunur.
668. Piyata dönem leri ile İlgili olarak aşağıdaki İfadelerden hangisi doğru
değildir?
A) Pazar döneminde arz esnekliği sıfırdır
B) Uzun dönemde arz esnekliği sonsuzdur
C) Kısa dönemde arz, pazar dönemine göre esnektir
D) Pazar döneminde arz piyasadaki mal ile amirlidir
E) Pazar döneminde fiyatın temel belirleyicisi, talep miktarıdır
Çözüm: Piyasalardeki denge analizine zaman katan iktisatçı, Marshall’dır.

Marshall denge analizlerini çok kısa dönem (pazar dönemi), kısa dönem ve uzun
dönem olmak üzere üçe ayırarak gerçekleştirmiştir. Çok kısa dönemde ürün ar-
zı sabittir; yani stoktur. Üretilen mal miktarı pazara gelmiştir. Arzı artırmaya im-
kan yoktur. Çok kısa dönemde ürünün stok olmasından dolayı arzın esnekliği sı-
fırdır. Şayet soruda sorulduğu gibi çok kısa dönem başlamışsa, ürün arzını artır-
maya imkan yoktur. Diğer bir ifadeyle, a ra n esnekliği sıfırdır. Arzın esnekliğini
sıfır olduğu durumda, piyasa fiyatının temel belirleyicisi talep miktarı olmakta-
dır. Üretimin olmadığı bu dönemde fiyat ile maliyet arasında herhangi bir ilişki
yoktur.
P
Ç ok kısa dönem e = O
_ K ısa dönem 0<e<l
Uzun dönem e > l
442
M ikro İktisat
669. Marjinal maliyet eğrisi ortalama maliyet eğrisini hangi noktada keser?
A) Maksimum
B) Minimum
C) Ortalam maliyet eğrisini kesmez
D) Azalan
E) Artan
Çözüm: Marjinal maliyet eğrisi, ortalama maliyet eğrisini minimum noktasın-

dan kesmektedir. Bilindiği gibi matj inal maliyet sonuncu birimin maliyetidir.
Dolayısıyla marjinal maliyet düştükçe ortalama maliyet düşecektir. Marjinal ma-
liyet yükselmeye başladığında ortalama maliyetteki düşüş bir süre daha devam
edecektir. Çünkü ortalama sabit maliyetten dolayı maliyetlerdeki azalma bir sü-
re daha devam edecektir. Ancak daha sonra marjinal maliyet ortalama maliyet
eğrisini minimum noktasından kesecektir.
P
670. Mal piyasasında monopol, emek piyasasında tam rekabet piyasası ko-
şullarında faaliyet gösteren bir firmanın kısa dönem dengesiyle İlgili
olarak hangisi doğrudur?
A) Marjinal girdi maliyetinin marjinal ürün değerine eşit olduğu noktada
oluşur.
B) Ortalama girdi maliyetinin marjinal ürün değerine eşit olduğu noktada
oluşur.
C) Sonsuz esnek arz eğrisinin matjinal ürün değerine eşit olduğu noktada
oluşur.
D) Marjinal girdi maliyetinin marjinal ürün hasılatına eşit olduğu noktada
oluşur.
E) Marjinal ürün hasılatı ile marjinal girdi maliyeti arasındaki oranı bire
eşitleyen düzeyde
Çözüm: Mal piyasasında monopol piyasası koşullarının geçerli olduğu durum-

da marjinal ürün hasılatı, marjinal ürün değerine eşit olmayacaktır. Çünkü mal
piyasasında monopol durumunda P=AR ilişkisi söz konusu iken, marjinal gelir
fiyattan küçüktür.
MRPl = MPPl x MR < MVP l = MPP l x P
Diğer taraftan girdi piyasasında tam rekabet piyasası koşullarının geçerli olduğu
durumda ücret haddi yatay eksene paraleldir. Aym zamanda ücret haddi, marji-
nal girdi maliyetine ve ortalama girdi maliyetine eşittir.
44* l
UJİl'lCiV:'
E m e k p iy a s a s ın d a f if m a d e n g e s i : lJ.ll I t j V - '<{ “ I I.
...
Monopolcü firma W ücret haddi düzeyinden sonsuz esnek emek arz eğrisi ile
karşı karşıyadır. Marjinal ürün hasılatının negatif eğimli kısmı aynı zamanda fir-
manın kısa dönem talep eğrisidir. Dolayısıyla firmanın kısa dönemde sonsuz es-
nek arz eğrisi ile negatif eğimli emek talep eğrisinin kesiştiği A noktası denge
noktasıdır. A denge noktasında iken W ücret düzeyinden Lg kadar emek talebi
söz konusudur. Firma mal piyasasında monopolcü olduğu için denge noktası
emeğin maıjinal ürün hasılatı ile arz eğrisinin kesiştiği A noktasında oluşmuştur.
Ancak firma mal piyasasında da tam rekabetçi olsaydı MRPL=MVPL olacağı
için firmanın denge noktası B noktasında oluşacaktı. Dolayısıyla aynı ücret dü-
zeyinde daha fazla emek istihdam edilecektir.
Marjinal ürün hasılatı ile marjinal girdi maliyeti arasındaki oranı bire eşitleyen
düzey, firmanın girdi kullanım düzeyini göstermektedir.
444
M ikro İktisat
Yukarıdaki eş ttrttn eğrisi, girdiler arasında nasıl bir ilişki olduğunu

varsaymaktadır?
E) Sıfır ikame
Çflzüm: Girdiler arası ikame ile ilgili olarak dört ayrı durum ortaya konabilir.
Bunları şekil yardımıyla daha açık bir biçimde görmek mümkündür.
O M fllef a n n n U a h M h u m r o ln O l n ü le r a rm ıtü ri m i « " of» ad*

olduğu dunund» «f trtm «İriliri IkarMala ol<h|« « | İrfln «İrilen
Û lnJitor a r ^ n n d ı ı r U a n rM d t G irdi k r a tu u m k İkam enin A ln u d ıft

Jkm noalıı u k iu |u d u ru m d a a ş ilrttn du n ım d * c j İMkı ftğriicH
Dolayısıyla soruda verilen şekil, girdiler arasında azalan ikameyi göstermekte-

dir. Cevap, C seçeneğidir.
445
672. Değişken girdi miktarı artırıldığında toplam fiziki Ürünün azalan hız-
la artmaya başladığı nokta için ajağıdakUerden hangisi sözfconusudur?
A) Toplam fiziki ürün maksimum olur
B) Ortalama fiziki ürün azalmaya başlar
C) Ortalama fiziki ürün maksimum olur
D) Marjinal fiziki ürün sıfır olur
E) Maıjinal fiziki ürün maksimum olur
TC=144+ 16Q+Q2) marjinal maliyet eğrisi M 0 1 6 + 2 Q ve ortalama
toplam maliyet eğrisi de ATC“ {144/Q)+16+Q olarak verildiğinde, uzun
dönemde bu ürünün fiyatı kaç olur?
A) 30 B) 40 C) 18 D) 25 E) 12
ÇAzüm: Uzun dönem denge seviyesinde AC-MC=AR=MR=P ilişkisi söz konu-
sudur. Dolayısıyla AC =* MC ilişkisinden üretim düzeyini bulmak mümkündür.
Bulunan üretim düzeyini ortalama maliyet denkleminde yerine koymak suretiy-
le fiyata ulanmak mümkündür.
16 + 2 Q -1 4 4 .+ 16 + Q
Q
o -144
Q
q 2 = J44
Q = 12
446
M ikro iktisat
AC = 1 H + 16 + Q = P
Q
p = I M + 16+ 12
. 12
P = 12+ 16+ 12
P = 40
674. Aşağıdakllerdcn hangisi faktörün talep esnekliği ile ilgili doğru bir ifa-
de d s ö M c ?
A) Faktörün üretiminde kullanıldığı malın talep esnekliği yüksekse, faktö-
rün talep esnekliği de yüksektir.
B) Marjinal ürün geliri yavaş azalıyorsa faktörün talep esnekliği yüksek
olacaktır.
C) Marjinal ürün geliri hızlı azalıyorsa faktörün talep esnekliği yüksek ola-
caktır.
D) Faktörler arası ikame kolay ise, faktörün talep esnekliği yüksek olacaktır.
E) Faktörün fiyatının yükselmesi üzerinden geçen zaman arttıkça esneklik
artacaktır.
Çözüm: Faktörün talep esnekliğini etkileyen unsurlar şunlardır:
/ Faktörün üretiminde kullanıldığı malın talep esnekliği yüksekse, faktörün ta-
lep esnekliği yüksek; düşükse düşüktür.
/ Marjinal ürün hasılatı yavaş azalıyorsa faktörün talep esnekliği yüksek olacak-
tır. Çünkü marjinal ürün gelirinin yavaş azalması, marjinal fiziki ürünün yavaş
azalması; yani, azalan verimler yasasının yavaş işlemesi (artan verimler hali-
nin daha uzun sürmesi) anlamına gelir. Dolayısıyla maıjinal ürün hasılatının
yavaş azaldığı bir malın üretiminde kullanılan faktörün fiyatındaki değişmeye
karşı duyarlılık yüksek olacaktır.
✓ Marjinal ürün hasılatı hızlı azalıyorsa, faktörün talep esnekliği düşük olacak-
tır. Çünkü marjinal ürün hasılatının hızlı azalması, marjinal fiziki ürünün hız-
lı alması; yani, azalan verimler yasasının hızlı işlemesi (artan verimler hali-
nin daha kısa sürmesi) anlamına gelir. Dolayısıyla marjinal ürün hasılatının
hızlı azaldığı bir malm üretiminde kullanılan faktörün fiyatındaki değişmeye
karşı duyarlılık düşük olacaktır.
/ Faktörler arası ikame kolay ise, faktörün talep esnekliği yüksek; faktörler ara-
sı ikame zor ise faktörün talep esnekliği düşük olacaktır.
S Faktörün fiyatının değişmesi üzerinden geçen zaman arttıkça esneklik arta-
caktır. Cevap, C seçeneğidir.
675. Bir faktör sahibinin fırsat maliyetinin üstünde elde ettiği gelire ne ad
verilmektedir?
A) Transfer kazancı B) İktisadi rant
C) Rant benzeri D) Üretici rantı
E) Tüketici rantı
Çözüm: İktisadi rant, bir faktör sahibinin fırsat maliyetinin üstünde elde ettiği
gelirdir. Vasıflı üretim faktörüne iktisadi rant ödenir. Toprağın üretimden aldığı
payın tamamı iktisadi ranttır. Çünkü toprağın başka bir yere taşınıp kullanılabil-
me imkanı olmadığı için fusat maliyeti sıfır kabul edilir.
676. Aşağıdakllerden hangisi en eski düopol modelidir?

A) Cournot Modeli B) Bertrand Modeli
C) Edgeworth Modeli D) Swezy Modeli'
E) Chamberlin Modeli
<)l : i
Çözüm: En eski düopol modeli 1838 yılında Fransız iktisatçı Augustion Cour-
not tarafından geliştirilmiştir.
677.Farksızlık eğrilerinin negatif eğimli olmalarının nedeni aşağıdakllerden

hangisidir? v ,
A) Tüketicinin aynı fayda düzeyinde kalabilmesi için bir malın kullanım
miktarım artırdığı zaman, diğer malın kullanım miktarını azaltması
B) Farksızlık eğrilerinin doğrusal olması
C) Bir malın fiyatı arttığında tüketicinin reel gelirinin artması
D) Artan marjinal ikame' oranının söz konusu olması
E) Bir malın fiyatı azaldığında tüketicinin reel gelirinin azalması
Çözüm: Farksızlık eğrisi üzerinde mallardan birinin tüketimi artırıldığında, fay-

dayı sabit tutmak iç in (aym kayıtsızlık eğrisi üzerinde kalabilmek için) diğer ma-
lın tüketiminin arttırılması gerekmektedir. Diğer bir ifadeyle, m allar arası ika-
me yapılması gerekmektedir.
/ Kayıtsızlık eğrisinin negatif eğimli olmasının nedeni, mallara arası ikamedir.
✓ Eş ürün eğrisinin negatif eğimli olmasının nedeni, girdiler arası ikamedir.
Cevap, A seçeneğidir. . - .<.'•• -ı f ı
Mikro İktisat
678. Uzun dönemde, tam rekabetçi bir firmanın üretimini gerçekleştirdiği

noktada, ortalama toplam maliyet eğrisinin şekli ile İlgili olarak aşağı-
dakllerden hangisi doğrudur?
. A) Negatif eğimlidir.
C) Eğimi sıfıra eşittir.
D) Eğimi sonsuza eşittir.
E) Ortalama toplam maliyet eğrisinin eğimi, marjinal gelir eğrisinin eği-
minden büyüktür.
Çözüm: Tam rekabetçi firmanın uzun dönem dengesinde normal k&r durumu
söz konusudur. Kâr maksimizasyonu koşulu M R-M C'nin sağlandığı noktada,
AR = P - MR = MC =>AC eşitliği söz konusu olacaktır. Şekil incelendiğinde k ir
maksimizasyonun sağlandığı E0 denge düzeyinin, ortalama maliyetin minimum
olduğu noktada olduğu görülecektir. Ortalama toplam maliyet eğrisinin mini-
mum noktasında, firma tam kapasite ile çalışmaktadır. E0 noktasında talep eğri-
si (marjinal gelir ya da ortalama gelir eğrisi), ortalama toplam maliyet eğrisine
teğettir. Talep eğrisinin eğimi sıfıra eşit olduğu için, E0 noktasında ortalama top-
lam maliyet eğrisinin eğimi de sıfıra eşittir.
MC
Not: Doğrunun üzerindeki her noktada eğim aynıyken, eğrinin üzerindeki her
noktada eğim farklıdır. Eğri üzerinde eğimin bulunmak istendiği noktaya çizile-
cek teğetin eğimi, eğrinin eğimine eşittir.
449
679. Büttin gelirini tavuk eti ve ekmeğe harcayan bir tüketici, tavuk eti fi-
yatının artması durumunda, tavuk etine olan talebini sırasıyla ikame
ve gelir etkisine bağlı olarak nasıl değiştirir? (Tavuk eti için talebin ge-
lir esnekliği: 1,2)
İkame Etkisi Gelir Etkisi
A) Azalır Artar
B) Azalır Azalır
C) Azalır Belirsiz
D) Artar Belirsiz
E) Belirsiz Azalır
Çözüm: Tavuk eti talebinin gelir esnekliği birden büyük olduğu için "özelde
lüks mal”, fencide normal mal olarak kabul edilir, Normal mallar, gelir arttığın-
da talebi artan, azaldığında talebi azalan mallara denir. Tavuk eti fiyatı arttığın-
da hem ikame etkisi, hem de gelir etkisi nedeniyle talep edilen miktarda azalma
meydana gelir. Zira, normal mal durumunda hem ikame etkisi, hem de gelir et-
kisi negatiftir.
680. Sadece i) gücünü girdi olarak kullanan tam rekabetçi bir firma için, 1}
gücünün marjinal verimliliği MPL - 6L~°'S ve malın fiyatı 30 ise, fir-
manın İş gücü talep eğrisi aşağıdakilerden hangisine eğittir?
A) 30L~°’* B) 60L-0’8
C) 90LT0,8 D) 150L"0,8
E) 180LT0,8
Çözüm: Faktör talep eğrisi negatif eğimlidir ve marjinal ürün hasılatı eğrisinin
azalan eğimli kısmına eşittir. Firma tam rekabetçi olduğu için malın fiyatı mar-
jinal gelirine eşittir. Dolayısıyla. Marjinal ürün hasılatı:
MRPl = Û IE - M P l x MR ile
AL
Marjinal ürün değeri: MVPL= MPL x P Birbirine eşittir.
Bu çerçevede
MRPl =M P l x MR
MRPl “ 6L”0,8 x 30
MRPL - 180L"°-8
450
Mikro iktisat
681. Rekabetçi bir firmanın kısa dönem üretim fonksiyonu Q - 20L şeklinde-
dir.
Emeğin fiyatı 20 ise ve kısa dönemde firmanın sermaye kullanımı sıfır
ise, ortalama değişken maliyet aşağıdakiierden hangisine eşittir?
A) Q B) Q/20 C) 20/Q D) 1 E) 10
Çözüm: Üretim fonksiyonu Q = 20L ve kısa dönemde sermaye kullanım oranı

sıfır olan bir firmanın değişken maliyeti kullandığı emek miktarına bağlıdır. Or-
talama değişken maliyet, toplam değişken maliyetin üretim miktarına bölünme-
si ile bulunur. Buna göre,
A V C = I¥ £ --L .2 Q =< 1
Q 20L
682. Aşağıdakllerden hangisi m arjinal İkame oranı kavramını İfade etmek-

tedir?
A) Farksızlık eğrisi üzerinde mallardan birisinin tüketimi artırıldığında,
faydayı sabit tutmak için diğer malın tüketiminin ne kadar azaltılması
gerektiğini
B) Eş ürün eğrisi üzerinde, üretim faktöründen birisinin kullanımı artırıl-
dığında üretim miktarını sabit tutmak için diğer faktörün kullanımının
ne kadar azaltılması gerektiğini
C) Farksızlık eğrisi üzerindeki mallardan birisinin tüketimi artırıldığında,
azalan marjinal fayda kanunun geçerli olabilmesi için diğer malın tü-
ketiminin ne kadar azaltılması gerektiğini
D) Mallardan birisinin tüketimi azaltıldığında, azalan marjinal fayda ka-
nunun işlememesi için diğer malm tüketiminin ne kadar artırılması ge-
rektiğini
E) Eş ürün eğrisi üzerinde, üretim faktöründen birisinin kullanımı artırıl-
dığında azalan verimler yasasının işlememesi için diğer faktörün kul-
lanımının ne kadar azaltılması gerektiğini
Çözüm: Marjinal ikame oram, tUkctİm İle ilgilidir. Dolayısıyla farksızlık eğ-
risi üzerinde mallardan birisinin tüketimi artırıldığında, faydayı sabit tutmak için
(aynı kayıtsızlık eğrisi üzerinde kalabilmek için) diğer malın tüketiminin ne ka-
dar azaltılması gerektiğini ifade eden orandır. Farksızlık eğrilerinin orijine dış-
bükey olmasının nedeni, azalan maıjinal ikame oranı; azalan marjinal ikame ora-
451
nının nedeni ise, azalan marjinal fayda yasasıdır. Marjinal ikame oranı, şu şekil-
de formüle edilir:
MİOy x = AY maü = ___ V azgeçen

AXmalı Yerinekonulan
Maıjinal ikame oram, farksızlık eğrisi üzerinde, tüketilen mallardan birisinin
kullanımı artırıldığında (+), faydayı sabit tutmak için diğer malın kullanımının
belli oranda azaltılması (-) gerektiğini ifade ettiği için « - daima negatif işa-
retlidir.
683. X malı miktarının yatay eksende, Y malı miktarının dikey eksende

gösterildiği bir durumda, gelir-tüketim eğrisi yatay eksene paralelse, Y
malına ait talebin gelir esnekliği değeri kaçtır?
A )« B) -1 C )0 D) 0,5 E) 1,2
. ıl.-i'i,'.
diği bir durumda gelir tüketim eğrisi yatay eksene paralel bir görünüm arz edi-
yorsa, gelir artışı karşısında Y malımn talebinde herhangi bir artış olmadığı an-
lamına gelmektedir. Ancak gelirde meydana gelen artış, Y malı talebinde bir
azalmaya da neden olmamaktadır. Diğer bir ifadeyle, gelirde meydana gelen de-
ğişmenin Y malı talebi üzerinde bir etkisi yoktur. Y malının talebinin gelir esnek-
liği sıfırdır. Bu durumu şekil yardımıyla görmek mümkündür.
Y malı
. ■.! il •
452
Mikro iktisat
684. Üretim imkanları eğrisi doğrusal İse, aşağıdakllerden hangisi doğru-

dur?
A) Artaıı marjinal dönüşüm oranı ve artan fırsat maliyeti
B) Azalan marjinal dönüşüm oranı ve azalan fırsat maliyeti
D) Azalan marjinal dönüşüm oranı ve artan fırsat maliyeti
Çözüm: Marjinal dönüşüm oranı, bir malın üretimi arttırıldığında aynı üretim
imkanları eğrisi üzerinde kalabilmek için diğer malın üretim miktarının ne kadar
azaltılması gerektiğini gösteren orandır. Şu şekilde ifade edilir.
Marjinal dönüşüm oranı = - - T-—— =>---- Vazgeçilen—

AX malı Yerinekonulan
✓ Üretim olanakları eğrisi orijine içbükey ise, artan matjinal dönüşüm oranı ve
✓ Üretim olanakları eğrisi orijine dışbükey ise, azalan maıjinal dönüşüm oranı
✓ Üretim olanaktan doğrulsa ise, sabit marjinal dönüşüm oranı ve sabit fırsat
685. Elma ve kivi tüketen bir bireyin fayda fonksiyonu U-12EK, elmanın
fiyatı 1 TL ve kivinin fiyatı da 0,5 TL ise, bu bireyin fayda makıimi-
zasyonu için tüketmesi gereken optimum elma-klvi oram kaçtır? (E el-
ma, K kivi miktarını göstermektedir.)
A) 1/4 B) 1/2 C) 1 D) 2 E) 4
Çözüm: Tüketicinin fayda m&ksimizasyonu şu şekilde gösterilebilir:

MUe „ M U k
^ Pk
Bireyin fayda fonksiyonu verildiğine göre, buradan elma ve kivi tüketiminin
maıjinal faydalan türev alınmak suretiyle bulunarak eşitlikte yerine yazıldığın-
da optimum elma-kivi oranı bulunur. Yiıkandaki eşitlik şu şekilde de ifade edi-
lebilir:
Ceterla Paribus: İktisat Soruları
MUe . P e
MUk Pk
1 2 K -JL
12E 0,5
K = _ ]_ = * £ . = 9,5 = 1
E 0,5 K 1 2
686. Tam rekabetçi btr firma için toplam gelir (TR) ve toplam maliyet (TC)
eğrileri göz önünde bulundurulduğunda TC eğrisinin TR eğrisini alt-
tan kestiği durumla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Aşırı kâr söz konusudur. B) Normal kâr söz konusudur.
C) Zarar durumu söz konusudur. D) Birbirine teğettirler.
E) Kâra geçiş noktasıdır.
Çözüm: Toplam Gelir-Toplam Maliyet Yaklaşımına göre kâr maksimizasyonu

TR-TC farkının en yüksek olduğu ytfrde sağlanır. Toplam gelir eğrisi ile toplam
maliyet eğrisi arasındaki farkın en fazla olduğu yer şekilde S noktası ile göste-
rilmiştir. Şekil incelendiğinde, M ve JC noktalarının başa baş noktası (TR=TC)
olduğu görülecektir. Nitekim bu noktada normal kâr elde edilmektedir, Ancak
kâra geçiş noktası, M noktası için söz konusudur. M noktasından önceki alanda
firma zarar ederken, K noktasından önceki alanda aşırı kâr etmektedir. TC eğri-
sinin TR eğrisini alttan kestiği durum, K noktasına tekabül etmektedir. K nokta-
sında toplam maliyet toplam gelire eşit olduğu için normal kâr durumu yada ba-
şa baş dununu sözkonusudur.
TR TC
454
1
M ikro İktisat
687. İki mallı bir ekonomide fiyatların ve tüketicinin gelirinin yarıya düş-
mesi durumunda bütçe doğrusunda meydana gelecek değişiklikle İlgi-
li aşağıdaki ifadelerden lıanglsl doğrudur?
A) Bütçe doğrusunun eksenleri kestiği değerlerde bir artış olur.
B) Bütçe doğrusunun eksenleri kestiği değerlerde bir azalma olur.
C) Bütçe doğrusunun eğimi azalabilir veya artabilir.
D) Bütçe doğrusunda herhangi bir değişiklik olmaz.
E) Bütçe doğrusu orijine olan mesafesini korur, fakat eğimi artar.
ÇözUm: Fiyatların yarıya düşmesi, bütçe doğrusunun paralel olarak sağa doğru
kaymasına neden olur. Paralel olarak sağa kaydığı için eğiminde herhangi bir de-
ğişme olmaz. Diğer taraftan, gelirin yarıya düşmesi durumunda bütçe doğrusu
paralel olarak sola doğru kayacaktır. Paralel olarak sola doğru kaydığı için büt-
çe doğrusunun eğiminde bir değişiklik olmaz. Dolayısıyla, fiyatların yarıya düş-
mesinden dolayı tüketicinin reel gelirinde meydana gelen artış, gelirin yarıya
düşmesinden dolayı reel gelirde meydana gelen azalışla giderildiği için bütçe
doğrusunda herhangi bir değişiklik olmayacaktır.
688. Rekabetçi bir firmanın toplam maliyet fonksiyonunun TC " i + 6Q2

olduğu durumda malın piyasa fiyatı 24 ise, firmanın ortalama kârı
kaçtır?
A) 3 B) 9 C) 12 D) 36 E) 48
Çözüm: Toplam kârı üretim miktarına bölerek ortalama kâr bulunabilir. Önce-
likle toplam kârın bulunması gerekir.
TP = TR - TC
TR = P.Q olduğu göz önüne alınırsa, denge üretim miktarının bulunması gerekir.
Denge şartı MR = MC dir. TC'nin türevini almak suretiyle MC’yi bulmak müm-
kündür. Diğer taraftan, tam rekabetçi bir firma için MR=AR=P durumu hatırlan-
dığında M R’nin malın fiyatına eşit olduğu görülecektir.
TC ■=6 + 6Q2 ise MC = 12Q’dir.
M R -M C
2 4 - 12Q
Q “ 2’dir. Denge üretim miktan ile piyasa fiyatı çarpıldığında toplam gelir bu-
lunacaktır.
455
TR“ P.Q ise TR 24 . 2 = 48

TC = 6 + 6Q2 ise, TC = 6 + 6(2)2 =30
TP = T R - T C
TP = 48 - 30
T P = 18
AP = TP / Q
AP = 1 8 /2
AP = 9 :i
689. Kısa dönemde aşın kârla çalışan tam rekabetçi bir firma İle tekelci
firmanın kâr makslmlzasyonunu gerçekleştirdiği nokta karşılaştırıldı-
1 ■ t ' T«' ' M ', , r Vİ^44*'>|
ğında aşağıdakllerden hangisi söz konusudur? '■ "
■ «"iivi 1 *iıv • :i|i H.ı
A) Her iki firma için de mahn fiyatı ortalama gelirden büyüktür.
B) Tam rekabetçi firma için ortalama maliyet eğrisi pozitif eğimliyken,
tekelci firma için negatif eğimlidir.
C) Tam rekabetçi fiçma için marjinal maliyet ortalama maliyetten küçük-
ken, tekelci firma için marjinal maliyet ortalama maliyetten büyüktür.
D) Tam rekabetçi firma için mahn fiyatı marjinal gelire eşitken, tekelci
firma için maıjinal maliyete eşittir.
E) Her iki firma için de maıjinal gelir, ortalama gelire eşittir.
Çözüm: Kâr maksimizasyonu koşulu MR = MC'dir.

✓ Kısa dönemde, aşın kârla çalışan tam rekabetçi firma için MR=MC’nin sağ-
/ Hem kısa, hem de uzun dönemde aşırı kâr ile çalışan monopolcü firma için
MR = MC’nin sağlandığı noktada ÂR"P>AC > M C ■=■MR ilişkisi söz konu-
sudur. ■ 1
/ Aşın kâr eden tam rekabetçi firma aşırı kapasiteyle (soldaki şekilde B nokta-
sı) çalışırken, monopolcü firma eksik kapasiteyle(sagdaki şekilde'B noktası)
çalışmaktadır.
/ Aşın kâr eden tam rekabetçi firma için denge noktasında ortalama maliyet
eğrisi pozitif eğimliyken, aşırı kâr eden monopolcü firma için negatif eğim-
lidir.
456
M ikro iktisat
T oplun K ir
AC
P-AR-MR-D Eksik kapasite
A şın kapasite
Tam kapasite AR-D
Tam kapasite
Q Q
Tam rekabetçi firm anın ajırı k ir durumu Tekelci Firmanın Kısa Dönem Dengesi
690. Gİffen bir malın ikame etkisi nasıldır?

A) Pozitiftir. B) Sıfırdır.
C) Negatiftir. D) Sonsuzdur.
Çözüm: İkam e EtkJıl (1) G elir E tkisi (2) Toplam E tki

N orm al M al Negatif Negatif (1) + (2) - N egatif
D Q|ük M al Negatif Pozitif ( 1 )> (2 )- N e g a ti f
İk am e M al Negatif Pozitif (1) < (2) - Pozitif
691. Tam rekabet piyasası kofullarında faaliyet gösteren bir firmanın kul-
landığı girdilerin fiyatlarının düşmesi durumunda marjinal maliyet
eğrisi ve Üretim miktarında nasıl bir değişme meydana gelir?
Marjinal malivet eŞrisl Üretim miktarı
A) Değişmez Değişmez
B) Aşağı kayar Azalır
C) Aşağı kayar Artar
D) Yukarı kayar Azalır
E) Yukan kayar Değişmez
Çözüm: Girdilerin fiyatının düşmesi değişken maliyetlerin düşmesine neden
olur. Dolayısıyla marjinal maliyet eğrisi aşağı doğru kayar. Marjinal maliyet eğ-
risinin aşağı doğru kayması sonucu oluşan yeni denge noktasında (MC[=MR)
üretimde artış meydana gelir. Bu durumu şekil yardımıyla görmek mümkündür;
Şekilde başlangıçta denge üretim düzeyi MC0” MR sağlandığı E0 noktasında
olunmuştur. Firmanın kullandığı girdilerin fiyatının düşmesi sonucunda değiş-

ken maliyetlerde bir azalma meydana gelmiştir. Dolayısıyla maıjinal maliyet eğ-
risi aşağı doğru kaymıştır. Yeni denge noktası MCj«MR sağlandığı E, noktasın-
da oluşurken denge üretim düzeyi Q0’dan Q,*e yükselmiştir.
692. Tekelci rekabet piyasasında faaliyet gösteren bir Armanın talep eğrisi,
piyasadan bazı Armaların çıkması sonucunda nasıl değişir?
A) Sağa kayar. B) Sola kayar.
E) Değişmez.
Çözüm: Tekelci rekabet piyasasında faaliyet gösteren bir firmanın talep eğrisi,
bazı firmaların piyasadan çıkması sonucunda sağa doğru kayacaktır. Çünkü te-
kelci rekabet piyasasında yakın ikame mal satan çok sayıda firma faaliyet gös-
termektedir. Bazı firmaların piyasadan çıkmasıyla birlikte faaliyet gösteren her-
hangi bir firmanın piyasadaki talebi artacağından talep eğrisi sağa doğru kaya-
caktır. Diğer taraftan, bazı firmaların piyasadan çıkması sonucunda piyasa talep
eğrisi daha dik hale gelecektir.
693. Belirli bir üretim düzeyinde, ortalama değişken maliyetlerin marjinal

maliyetlerden küçük olduğu bir durumda marjinal maliyetler nasıl
değişir?
458
Mikro İktisat
Çözüm: Şekilde de görüldüğü gibi ortalama değişken maliyet, marjinal maliyet-

ten II. Kısımda küçüktür ve bu kısımda marjinal maliyetler artmaktadır.
A FC , AVC.
AC , M C m ç
694. tki üreticinin yer aldığı bir ekonomide bağıt eğrisi Üzerinde olmayan
bir noktadan bağıt eğrisi Üzerinde bir noktaya geçilmesi durumunda
aşağıdaklierden hangisi ortaya çıkar?
A) Bir tüketicinin durumu kötüleşmeksizin diğerinin durumu iyileşebilir
B) Tüketicilerden birinin durumu kötüleşirken diğerinin durumu daha iyi-
ye gider,
C) Bir üreticinin durumu kötüleşmeksizin diğerinin durumu iyileşebilir.
E) Üreticilerden birinin durumu kötüleşirken diğerinin durumu daha iyi-
ye gider.
Çözüm: Bağıt eğrisi üzerindeki tüm noktalarda pareto optimalité kriteri sağlan-
mıştır. Dolayısıyla Bağıt eğrisi üzerinde olmayan bir noktadan bağıt eğrisi üze-
rinde bir noktaya geçilmesi durumunda bir üreticinin durumu kötüleşmeksizin
diğerinin durumunun iyileştirilmesi mümkün olur.
695. Rekabetçi piyasada faaliyet gösteren bir firma için emeğin marjinal verim-
liliği M Pl = \2LAn fonksiyonu ile temsil edilmektedir. Firmanın ürettiği
ürünün fiyatı 3, emeğe ödenen saat başma ücret ise 6’dır.
Buna göre, firma k&ruıı maksimize edebilmek için ne kadar emek İs-
tihdam etmelidir?
A) 12 B) 24 C) 36 D) 48 E) 60
Çözüm: Firmaların ne kadar üretim faktörü istihdam edeceklerine karar verir-

ken; istihdam ettikleri faktörün ilave maliyeti (m atinal faktör maliyeti -MFC)
ile ilave istihdam edilen faktörden elde edilen geliri (marjinal ürün hasılatı MRP)
kıyaslarlar. Bu yüzden de faktör piyasasında firma marjinal ürün hasılatının
marjinal faktör maliyetine eşit olduğu noktaya kadar faktör istihdam etmeye de-
vam etmektedir. Dolayısıyla faktör piyasasında denge koşulu
MRP l - MFC
Bu eşitlikte veriler yerine konulursa, emeğin marjinal faktör maliyeti 6 ’dır.
Emeğin marjinal ürün hasılatı verilmemiştir. Ama soruda verilen emeğin marji-
nal verimliginden yola çıkarak marjinal üriin hasılatı bulunabilir. MRPL şeklin-
de ifade edilen emeğin marjinal ürün hasılatı ise, emeğin marjinal fiziki ürünü
ile marjinal hasılanın çarpımına eşittir.
MRPl = M P l x MR i;, •
Dikkat' edilirse, soruda emeğin marjinal verimliliği verilmiş olmasına rağmen
marjinal hasılat verilmemiştir. Ancak rekabetçi bir piyasa olduğu belirtildiği için
tam rekabet piyasasında marjinal hasılatın fiyata eşit (MR = P )olduğu hatırlan-
malıdır.
m r pl = m pl x m r
MRPl => 12L-‘« x 3 . 1 . i
MRPl = 36L-,/2
Eşitliğin her iki tarafı tamamlandığına göre firmanın kânmn maksimize edebil-
mek için ne kadar emek istihdam etmesi gerektiği bulunabilir:
MRPl - MFC
A
3 6L 2 = 6
2& = 6
i
D
6 U = 36
1
U -6
İL = 6
(VL2) = 6 2
L => 36
460
Mikro İktisat
696. Patates talebinin fiyat esnekliğinin l ’den kllçük olduğu bilindiğine gö-
re, bir bolluk sonucunda patates arz eğrisi sağa kayarsa, patates üre-
ticilerinin toplam hasılatı nasıl değişir?
C) Üretim adarken fiyatlarda düşeceği için değişmez.
D) Arz esnekliğinin eğimine bağlı olarak azalabilir, artabilir veya değiş-
meyebilir.
E) Halkın patates talebinde bir değişiklik olmayacağı için değişmez.
Çözüm: Bir bolluk meydana gelmesi durumunda patates arz eğrisi sağa kayacak
ve yeni denge noktasında patates fiyatlarında bir düşme meydana gelecektir. Bu
durumu şekil yardımıyla görmek mümkündür. Başlangıçta toplam hasılat (PxQ),
OPoEoOo alanına eşitken, arzın, artması ile birlikte yeni toplam hasılat 0P,GIQ I
a la n ı n a eşit hale gelmiştir. OP0E0Q0 < OP ı E tQ ( olduğu için arz eğrisinin sağa
kayması ile birlikte patates üreticilerinin toplam hasılatı azalmıştır.
Yukarıda anlatılan ilişki talebin fiyat esnekliği ile toplam hasılat arasındaki iliş-
kiye bakmak suretiyle de çözülebilir,
B ir m alın fiyatı yü k seld iğ in d e, B ir m alın fiyatı dflştUğflnde

E - 1 ise, toplam hasılat değişm ez. E 13 1 ise, toplam hasılat değişmez.
E < 1 ise, (oplam hasılat artar. E < 1 ise, toplam hasılat azalır.
G > 1 ise, toplam h asılat azalır. E > 1 ise, toplam hasılat artar.
E - 0 ise, toplam hasılat artar. E =■0 ise, toplam hasılat azalır.
461
697. Düştik bir mal için İkame etkisinin mutlak değeri gelir etkisinin mut-
lak değerinden küçükse bu malın talep eğrisiyle ilgili af ağıdaki ifade-
A) Pozitif eğimlidir. B) Negatif eğimlidir,
C) Dikey eksene paraleldir. D) Yatay eksene paraleldir.
Çözüm: Gelir arttığında talebi azalan inallara düşük mal denilmektedir. Bu etki
şu şekilde ortaya çıkar. Düşük mallar için gelir etkisi pozitiftir. Yani, bir malın fi-
yatı düşerae reel gelirde artış yaşanır. Ancak malın fiyatındaki düşme satın alın-
mak istenen miktarda azalmaya neden olur. Bu tür mallara düşük mal denilmek-
tedir. Diğer taraftan, ikame etkisi hem normal mallar için, hem de düşük mallar
için negatiftir. Yani, bir malın fiyatında düşme meydana gelmesi durumunda di-
ğer mallara göre daha ucuz hale geldiği için fiyatı düşen malm talep edilen mik-
tarında artış meydana gelir. Düşük bir mal için ikame etkisinin mutlak değeri ge-
lir etkisinin mutlak değerinden küçükse, Pozitif G.E > Negatif t.E. ilişkisi söz
konusudur ve bu mal Giffen malı olan düşük maldır. Karşılaştırmalı olarak gör-
mek için 30. sorunun çözümünde verilen tabloyu mutlaka inceleyiniz.
miktarını % 10’dan daha fazla arttırdığı durumda Engel eğrisinin
şekli nasıldır? (Dikey eksende talep edilen miktar, yatay eksende gelir dü-
zeyi yer almaktadır.)
B) Pozitif eğimli ve yatay eksene kıvrılan bir eğridir.
D) Pozitif eğimli ve dikey eksene kıvrılan bir eğridir.
dir. Tüketicinin gelirinde meydana gelen % 10’luk artışın talep edilen mal mik-
tarını % 10'dan daha fazla arttırdığı durumda talebin gelir esnekliği birden bü-
yüktür. Yani, lüks mallar için talebin gelir esnekliği birden büyüktür.
462
Mikro İktisat
Şekilde görüldüğü gibi, ge-

lir düzeyinde meydana ge-
len artışa paralel olarak ta-
lep edilen mal miktarında
daha büyük bir artış meyda-
na gelmektedir. Bu durumda
Engel eğrisi pozitif eğimli
ve talebin yer aldığı dikey
eksene doğru kıvrılmakta-
dır, Ayrıca, lüks mallar için
Engel eğrisine çizilen teğet,
yatay ekseni kesecektir.
699. M arjinal maliyet eğrisini firmaya ait aşağıdaki fonksiyonların hangi-

sinden türetm ek m üm kündür?
A) Toplam hasılat B) Toplam maliyet
C) Fiyat D) Ortalama hasılat
E) Ortalama sabit maliyet
Çözüm: Maıjinal maliyet eğrisi, üretimde meydana gelen bir birimlik artışm
toplam maliyette meydana getirdiği değişikliği ifade etmektedir. Toplam maliye-
tin türevi alındığında, marjinal maliyete ulaşılabilir.
700. K â r maksimizasyonu yapan tekelci bir firm a fiyatını 60 TL olarak be-

Urlediyse ve sabit olan m arjinal maliyeti 20 TL ise, bu firm anın malı-
na İlişkin talebin fiyat esnekliği kaçtır?
A ) -0,6 B) -0,9 C ) - l,2 D )-1,25 E ) -1,5
Çözüm: Monopolcü firmanın marjinal gelir eğrisi Amorosso Robinson formülü

olarak da ifade edilen aşağıdaki formülle gösterilebilir.
'- ¡ M
Kâr maksimizasyonu koşulu MR = MC’dir.
P.
1 k = MC
463
60 = 20
60e - 60 ^ 20
e
6 0 e - 6 0 = 20e
40e = 60
e = 1 ,5
Not: Monopolcü firma, talebin fiyat esnekliğinin birden küçük olduğu bölgede
üretim, yapmaz. Zira bu bölgede fiyatı düşürdükçe toplam hasılası azalmaktadır.
Bu yüzden A, ve B seçeneği monopolcünün üretim yapmayı tercih etmeyecekle-
ri noktalardır.
701. Tüketicinin sadece tek mal satın alarak faydasını maksimize etmesi,
aşağıdakilerden hangisi ile İfade edilir?
A) Parate optimumu
C) İkinci derece tüketici denge koşulu 1*î
D) Köşe dengesi
E) Dahili denge
Çözüm: Tüketicinin her iki maldan satın alarak faydasını maksimize etmesine
“dahili denge", sadece tek mal satın alarak faydasını maksimize etmesine “köşe
dengesi” adı verilmektedir.
Cevap, D seçeneğidir. , , ı.fo o,
702. Kısa dönemde marjinal maliyet eğrisinin önce azalan, sonra artan
eğimli olmasının nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
A) Azalan verimler yasası
B) Azalan marjinal fayda kanunu
. C) ölçeğe göre artan getiri durumu
D) ölçeğe göre azalan getiri durumu
E) ölçeğe göre artan getiri, sonra azalan getiri durumu
464
Mikro iktisat
Çözüm: Marjinal maliyet eğrisinin Önce azalan, sonra artan eğimli olmasının
ıiedeni azalan verimler yasasıdır. Zira, üretimde kullanılan değişken girdi mikta-
rı arttıkça toplam fiziki Uriln önce artarak artmakta (marjinal fiziki ürün artmak-
ta, maıjinal maliyet azalmakta) değilken girdi kullanımına devam edilmesi du-
rumunda toplam fiziki ürün azalarak artmakta (marjinal fiziki ürün azalmakta-
marjinal maliyet artmakta), değişken girdi kullanımına devam edilmesi duru-
munda toplam fiziki ürün mutlak olarak azalmaktadır ki (maıjinal maliyet art-
makta) buna Azalan Verimler Yasası denir. Verimlilik ve maliyet kavramlarının
zıt olduğuna dikkat edilmelidir.
703. B ir tam rekabet piyasasında arz fonksiyonu Q -8P, talep fonksiyonu

b e Q” 54-10P’dtr. Denge piyasa fiyatı aşagıdakilerden hangisidir?
A) 2 B) 3 C) 6 D) 8 E) 10
Çözüm: Denge miktarım bulmak için arz fonksiyonu ile talep fonksiyonunu bir-
birine eşitlemek gerekmektedir.
Q = 8P
Q = 54-10P
8P = 54-10P
18P = 54
P=3
704. Bir Edgeworth değişim kutusıı içinde, sözleşme eğrisi üzerinden eğri
dışındaki başka b ir noktaya hareket edilmesi durum unda aşağıdaki-
lerden hangisi gözlenir?
A) Her iki tüketicinin de durumu kesin olarak kötüleşir.
B) Her iki tüketicinin durumu kesin olarak değişmez.
C) Sadece bir tüketicinin durumu kötüleşir.
D) Her iki tüketicinin durumu da kötüleşebilir.
E) Tüketicilerden birinin durumu kesin olarak iyileşir.
Çözüm: Edge wort değişim kutusu için sözleşme eğrisi üzerindeki tüm noktalar,
Pareto optimum noktalardır. Yani, bir tüketicinin refahının artması, diğer bir tü-
keticinin refahının azalması pahasına olacaktır. Sözleşme eğrisi dışındaki bir
noktadan sözleşme eğrisi üzerindeki bir noktaya hareket edildiğinde ise, bir tü-
keticinin refahından değişme olmazken diğer tüketicinin refahında artış meyda-
Ceteris Paribus', iktisat Sorulan
na gelmektedir. Bu durumu şekil yardımıyla da açık bir biçimde görmek müm-

kündür. Kutunun yatay kenarları X malını, dikey kenarlar Y malmı göstermekte-
dir. Kutunun sol alt köşesi A tüketicisi için, sağ üst köşesi B tüketicisi için baş-
langıç noktasıdır. Kutuda D ve E sözleşme eğrisi üzerindeki noktalardır. Dolayı-
sıyla D noktasından E noktasına geçildiğinde tüketicilerden birinin faydası artar-
ken diğerinin faydası azalmaktadır. D noktasında A tüketicisi T3, B tüketicisi N3
kadar fayda elde etmektedir. E noktasına geçildiğinde A tüketicisinin fayda dü-
zeyi T4’e çıkarken, B tüketicisinin fayda düzeyi N2’ye düşmektedir.
Sözleşme eğrisi üzerindeki bir noktadan sözleşme eğrisi dışındaki bir noktaya
hareket edilirse, bir tüketicinin faydası aynı kalırken diğeri azalabilir, birinin fay-
dası azalırken, diğer tüketicinin faydası artabilir ya da her iki tüketicinin de fay-
dası azalabilir. Dolayısıyla en az bir kişinin durumunda kötüleşme meydana ge-
lecektir.
✓ D noktasında A tüketicisi T3, B tüketicisi kadar fayda elde eder.
✓ D noktasından K noktasına geçildiğinde A tüketicisinin faydası T4’e çıkar, B
tüketicisinin faydası N f e düşer.
/ D noktasından L noktasına geçildiğinde A tüketicisinin faydası T j’de sabit
kalırken, B tüketicisinin faydası N2’ye düşer.
/ D noktasından S noktasına geçildiğinde A tüketicisinin faydası T2‘ye, B tü-
keticisinin faydası N2’ye düşer. Diğer bir ifadeyle, her iki tüketicinin durumu
da kötüleşir. r
Not: Seçeneklerdeki, kesinlik ifadesi önemli bir çeldiricidir. Sözleşme eğrisi
üzerinden eğri dışındaki başka bir noktaya hareket edilmesi durumunda A, C ve
E seçeneklerinden birisi gerçekleşebilir.
466
Mikro İktisat
705. Aşağıdakilerden hangisi tekelci rekabet modelinin oligopol m odelle'

rinden farklı olan b ir yönüdür?
A) Firmaların fiyatı veri kabul etmeleri
B) Giriş engellerinin bulunmaması
C) Giriş engellerinin bulunması
D) Firmaların talep eğrisinin marjinal gelir eğrisinden büyük olması
E) Firmaların farklılaştırılmış bir ürünü satmaları
Çözüm:, . , ‘ , . , ,
/ Hem oligopol modelleri, hem de tekelci rekabet piyasasında firmalar negatif
eğimli talep eğrisiyle karşı karşıyadırlar. Diğer bir ifadeyle, hem oligopol,
hem de tekelci rekabet piyasasında talep eğrisi, marjinal gelir eğrisinden bü-
yüktür.
/ Tekelci rekabet piyasalarının belirgin özelliği, mal farklılaştırmasıdır. Diğer
taraftan, hem farklılaştırılmış mal, hem de homojen mal satan oligopol mo-
delleri bulunmaktadır.
/ Tekelci rekabet piyasasına giriş engellenmemiştir. Piyasaya giriş-çıkış ser-
besttir. Oysaki, oligopol modelleri için piyasaya girişin önünde güçlü engel-
ler bulunmaktadır.
Not: Oligopol piyasasının tekelci rekabet piyasasından farkı sorulmuş olsaydı, C
seçeneği bu durumu karşılardı. Dolayısıyla önemli bir çeldiricidir.
706. iki Cournot düopol firmasının tepki fonksiyonları

qı = 240 - 0,6q2 ve q2 = 160 - 0,4q,’dir.
Firm aların kârlarını maksimize eden q,* q2* Cournot dengesi Üretim
düzeyleri sırasıyla kaçtır?
A) 189,84 B) 160,20 C) 189,80 D) 96,80 E) 144,84
Çözilm: q ( = 240 - 0,6q2

q, = 240 - 0,6(160 - 0,4q[)
qı = 240 - 96 + 0,24q(
q 1-0,24q1 = 240 - 96
0,76qı = 144
q ( ** 189
467
<j2 = 160 - 0,4qj

q2 = 160 - 0,4(189)
^ - 160 - 76
q2 = 84
707. Bir dans öğretmeni öğrencilerini gelirlerine göre zengin ve fakir olmak
üzere ilci gruba ayırıp, zengin öğrencilerinden daha yüksek fakir öğrenci-
lerinden ise, daha düşük bir ücret talep etmektedir.
öğretm enin bu uygulam asına nc ad verilir?
A) Mark up fiyatlama
B) Marjinal maliyet fiyatlandırması
C) Birinci derece (tam) fiyat farklılaştırması
D) İkinci derecc fiyat farklılaştırması
E) Üçüncü derece fiyat farklılaştırması
Çözüm; Fiyat farklılaştırması üçe ayrılır: ,

/ Birinci derece fivat farklılaştırması Monopolcü (tam fiyat farklılaştırması)
tüketici rantının tümünü alır. Monopolcü fiyat farklılaştırmasını yaparken tü-
keticilerin satın alma güçlerini ve tercihlerini göz önünde bulundurarak her
bir tüketiciye farklı fiyat uygulamasına gitmektedir. Bu duruma hastalarını
yakından tanıyan ve her hastanın verebileceği en yüksek ücreti isteyen köy
doktoru örnek olarak gösterilebilir. Buna göre, doktor her bir hastasından
ödemeye razı olacağı en yüksek muayene ücretini isteyerek tüketici rantının
tamamım elde eder.
/ İkinci derece fivat farklılaştırması. (Miktarlar arası farklılaştırma) Monopol-
cü, tüketici rantının bir kısmını alamaz. Elektrik, su, telefon gibi devlet mo-
nopollerinde ürünün kullanım miktarına (belirli bir ton ya da k/w saatten son-
ra farklı fiyat uygulanması), kullanım zamanlarına ve kullanım alanlarına gö-
re ev ve işyeri ayrımı yaparak farklı fiyat uygulanması bu duruma örnek ola-
rak gösterilebilir.
/ Üçüncü derece fivat farklılaştırması Bazı monopolcülerin üretimine farklı
talep esnekliklerine ait gruplardan talep gelebilir. Bu durumda monopolcü pi-
yasaları ayırır ve malın küçük kısmım talep esnekliği düşük olan piyasada
yüksek fiyattan, kalan kısmını da talep esnekliği nispeten büyük olan piyasa-
da dilşük fiyattan pazarlayarak toplam kârını maksimize eder. Bu duruma ör-
nek olarak bir futbol maçında kadın seyircilere daha düşllk fiyatla bilet satıl-
Mikro İktisat
ması gösterilebilir. Monopolcü, kadın seyircilerin talebinin fiyat esnekliği

yüksek olduğu için daha düşük fiyat uygulamasına giderek toplam kfinnı
maksimize edebilir. Benzer olarak öğrencilerini gelirlerine göre zengin ve fa-
kir olarak iki gruba ayırıp, zengin öğrencilerden daha yilksek fakir öğrenci-
lerden ise, daha düşük bir ücret talep eden dans öğretmeni bu duruma örnek
gösterilebilir. Öğretmen, öğrencilerini talebin esnekliğine göre iki gruba ayır-
mıştır. Zenginler için dans dersi alma talebinin fiyat esnekliği düşük olduğu
için daha yüksek ücret talep edecektir. Tfersine, fakirler için talebin fiyat es-
nekliği yüksek olduğu için daha düşük ücret talep edecektir.
Not: Öğretmen her bir öğrenci için onların ödemeye razı olacağı en yüksek fiya-
tı belirlemiş olsaydı; yani her bir öğrenci için ayrı fiyat belirlemiş olsaydı, birin-
ci dereceden fiyat farklılaştırması söz konusu olacaktı.
708. Marjinal maliyet eğrisi U şeklinde olan tam rekabetçi bir firmanın kft-
rını maksimize ettiği üretim düzeyiyle İlgili aşağıdaki ifadelerden han-
gisi doğrudur?
C) Maıjinal maliyetin marjinal hasılata eşit olduğu ve marjinal maliyetin
D) Ortalama maliyetin marjinal hasılata eşit olduğu ve ortalama maliyetin
E) Maıjinal maliyetin marjinal hasılata eşit olduğu ve maıjinal maliyetin
Çözüm: Maıjinal Maliyet-Marjinal Gelir Yaklaşımına göre, bir finna için kâr
maksimizasyonunun birinci sıra koşulu MR = MC’dir. İkinci sıra koşulu ise,
maıjinal maliyetin artıyor olmasıdır. Şöyle ki MR “ MC eşitliği maıjinal mali-
yetin azaldığı (şekilde A noktası) ve arttığı (şekilde B noktası) olmak üzere iki
noktada sağlanır. Ancak maıjinal maliyet azalırken üretimi durdurmak rasyonel
değildir. Dolayısıyla üretime devam edilir ve marjinal maliyetin arttığı
M C -M R’de kâr maksimizasyonu koşulu sağlanır. Diğer taraftan, tam rekabetçi
bir firma için MR“ AR=P ilişkisi söz konusudur. Bu durumda denge şu şekilde
de ifade edilebilir:
MC =» M R=A R-P
469
709. Talep eğrisinin eğiminin, a rz eğrisinin eğiminden büyük olduğu du-

rum da, ö rü m c e k Ağı Teoremi’ne g ö n aşağıdakilerden hangisi doğru-
dur?
A) Denge üretim ve fiyat düzeyinde bir değişme meydana gelmez.
D) Dengeye yönelik bir dalgalanma meydana gelir.
E) Devletin tarım ürünleri piyasasına müdahale etmesine gerek yoktur.
Çözüm: Tarımsal üretimde bulunanların her yıl hangi ürünleri, ne kadar ürete-
ceklerine bir yıl önceki fiyatları değerlendirerek karar vermeleri sonucunda ta-
rımsal ürünlerin fiyatlarında meydana gelen dalgalanmaları açıklayan teoriye,
"Örümcek A ft Teoremi va da Cobweb Teoremi" denilmektedir, örüm cek Ağı Te-
oremi’ne göre, t döneminde ara edilen miktar, t-1 dönemindeki fiyatların fonk-
siyonudur.
Qs “ * (Pt-ı)
Diğer taraftan t döneminde talep edilen miktar, t döneminin fiyatının fonksiyo-
nudur.
QD“ f(Pt)
Örümcek Ağı Teoremi’ne göre, fiyatlarda ve üretimde meydana gelen dalgalan-
ma arz ve talep eğrilerinin eğimine bağlı olarak değişiklik gösterir. Talep eğrisi-
nin eğimi, arz eğrisinin eğimine göre daha büyükken (talep eğrisi, arz eğrisine
göre daha dikken), cari fiyat herhangi bir nedenle denge fiyatından ayrılırsa, il-
gili ürünün fiyatı yıllar itibariyle dengeden uzaklaşacak şekilde dalgalanacaktır
İd, buna “Pençeden Uzaklaşan Dalgalanma " denir.
Bu durum şekil yardımıyla daha iyi açıklanabilir:
470
Mikro iktisat
Şekerpancarı üretiminin yer

aldığı şekilde başlangıçta arz eğ-
risi ile talep eğrisinin kesiştiği a
noktasında denge fiyatı Pfll den-
ge üretim düzeyi Q0’dır. Herhan-
gi bir nedenle, cari şekerpancarı
fiyatının, piyasa fiyatından ay-
rıldığını varsayalım. Örneğin şe-
kerpancarı talebinin herhangi bir
nedenle artmış olsun. Bu du-
rumda talep eğrisi sağa doğru
kayacaktır. Ancak t döneminde şekerpancarı talebinde meydana gelen artış neti-
cesinde şekerpancarı üretimini arttırmak mümkün değildir. Bu yüzden, piyasa-
daki Q0 kadar şekerpancarı P| fiyatından satılacaktır. t+] dönemde P[ fiyatını
veri alan üreticiler, Q ( (c noktası) kadar şekerpancarı üreteceklerdir. Q [ kadar şe-
kerpancarı, piyasada P2 fiyatından satılacaktır. t+2 dönemde P2 fiyatını veri alan
üreticiler, üretimlerini Q2 (e noktası) düzeyine düşüreceklerdir. Qj kadar şeker-
pancarı, piyasada P3 fiyatından satılacaktır. Bu dalgalanma, devletin piyasa fi-
yatlarına müdahale etmemesi durumunda gittikçe dengeden uzaklaşacak şekilde
devam edecektir.
710. Tam rekabetçi bir firmanın iktisadi kârıyla ilgili aşağıdaki İfadelerden
hangisi doğrudur?
A) Toplam hasılatından büyüktür.
B) Toplam hasılatına eşittir.
C) Toplam hasılatından küçüktür.
D) Talep eğrisinin esnekliği düşük ise, toplam hasılatından küçüktür.
E) Talep eğrisinin esnekliği yüksek ise, toplam hasılatından büyüktür.
Çözüm:
Normal kâr ==Toplam gelir - (Açık+örtük maliyetler)« 0
Ekonomik kâr m Toplam gelir - (Açık+örtük maliyetler) > 0
Firmanın ekonomik kârının toplam hasılatına eşit olabilmesi için toplam mali-
yetlerin sıfır olması gerekir ki maliyetsiz üretim varsayımı gerçekçi değildir. Bu
471
durumda doğal olarak ekonomik kâr, toplam hasılattan toplam maliyetler kadar
küçük olacaktır,
Cevap, C seçeneğidir..
711. Uzun dönemde, bir tekelci rekabet firmasının üretimini gerçekleştir-

diği noktada çalıştığı kapasite düzeyi ile İlgili olarak ajağıdakllerden
hangisi doğrudur?
A) Tam kapasite ile çalışmaktadır,
B) Aşın kapasite ile çalışmaktadır.
Çözüm: Monopolcü rekabet piyasasında kısa dönemde aşın kâr elde eden fir-
ma, uzun dönemde yeni firmaların piyasaya girmesi ile arzda meydana gelen ar-
tış neticesinde normal kâr elde eder. Arzda meydana gelen artış, fiyatlar ortala-
ma maliyete eşit oluncaya (P=AC) kadar devam eder. Tekelci rekabetçi firmanın
uzun dönem dengesinde AR=P=AC ilişkisi söz konusudur. Uzun dönemde fiyat,
ortalama maliyete eşit olduğu için iktisadi kâr ortadan kalkar. Bununla birlikte
firmanın deııge üretim düzeyi tam kapasite üretim düzeyinin solundadır. Yani,
uzun dönem dengesinde tekelci rekabetçi firma aşın kâr elde etmemekte; ancak
üretim düzeyi ortalama maliyetin minimum olduğu tam kapasite (şekillerde A
noktası) üretim düzeyinin solunda bir noktada olduğu için atıl kapasite (şekil-
lerde B noktası) ile çalışmaktadır. Üretime devam etmesi durumunda belli bir
noktaya kadar ortalama maliyetleri düşürmesi mümkündür. Bu yüzden tekelci
rekabetçi firmanın uzun dönem dengesinin sağlandığı noktada ortalama maliyet
eğrisi negatif eğimlidir. Şekil incelendiğinde tekelci rekabetçi firmanın hem kı-
sa, hem de uzun dönemde eksik kapasite ile çalıştığı görülecektir.
Tekelci R ek ab et İçin K ısa D ö n em D engesi Tekelci R ekabet İçin U zun D önem D engesi
472
İ
Mikro İktisat
✓ Tam kapasite: Tam kapasite üretim, ortalama maliyetin (AC) en düşük oldu-
ğu üretim düzeyidir. " .
✓ Atıl (eksik) kapasite: Firmanın fiili üretiminin, tam kapasite üretiminin altın-
da olmasıdır.
✓ Aşırt kaoasite: Firmanın fiili üretiminin, tam kapasite üretim düzeyinin üs-
tünde olmasıdır.
✓ Maksimum kapasite: Firmanın mevcut tesisi ile yapılabilecek en yüksek üre-
tim düzeyini göstermektedir.
712. Kayıtsızlık eğrilerinin dikey ekıene paralel olması durum unda tüketi-
ci dengesiyle İlgili aşağıdaki İfadelerden hangisi doğrudur? (Dikey ek-
sende Y malı, yatay eksende X malı yer almaktadır.)
A) Y malının marjinal faydası sonsuzdur.
B) X malının marjinal faydası sıfırdır.
şur.
Çözüm: Kayıtsızlık eğrilerinin dikey eksene paralel olması ya da düz çizgi biçi-
minde olması durumunda, mallardan birinin maıjinal faydası sıfırdır. Böyle bir
durumda özel bir durum olan köşe dengesine gidilir. Kayıtsızlık eğrilerinin di-
key eksene paralel olduğu durumda, Y malının maıjinal faydası sıfırdır. Dolayı-
sıyla tüketici tüm geliri ile sadece X malı tüketerek faydasını maksimize eder.
Şekilde U3 kayıtsızlık eğrisi ile KL bütçe doğrusunun kesiştiği D noktası bu du-
rumu göstermektedir.
Y malı
473
713.Uzun dönem ortalam a maliyetlerin azaldığı durum da aşağıdakilerden

hangisi doğrudur?
A) ölçeğe göre azalan getiri B) Pozitif alan ekonomileri
C) ölçeğe göre artan getiri D) ölçeğe göre sabit getiri
E) öğrenme eğrisi
ÇAzttm; Ayrıntılı bilgi için 15. sorunun çözümünü okuyunuz.

714. Firm anın ürettiği çıktı m iktarı arttıkça m arjinal maliyeti azalıyorsa
Armanın maliyetleri İle İlgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Ortalama maliyet önce azalmakta sonra artmaktadır.
B) Ortalama değişken maliyet önce azalmakta, sonra artmaktadır.
C) Marjinal maliyet ortalama değişken maliyetten büyüktür.
D) Matjinal maliyet ortalama maliyetten küçüktür.
E) Marjinal maliyet ortalan» maliyetten önce küçük, sonra büyük değer-
ler alır.
Çözüm: Şekilde görüldüğü gibi A noktasından itibaren marjinal maliyet artma-
ya başlamaktadır. Maıjiılal maliyetin azaldığı bölge I. Kısım, arttığı bölge II. Kı-
sım olarak ifade edilmiştir.
A C.A V C,
MC
/ Ortalama maliyet azalmaktadır.

/ Ortalama değişken maliyet azalmaktadır.
/ Marjinal maliyet azalmaktadır.
✓ Marjinal maliyet ortalama maliyetten küçüktür.
/ Marjinal maliyet ortalama değişken maliyetten küçüktür.
474
Mikro İktisat
715. Tekelci b ir firm anın talep eğrisi P *■ 180 - Q, m arjinal hasıla eğrisi
TR =180Q -Q 2 ve toplam maliyet eğrisi TC=2Q2 şeklinde verildiğinde,
k â n en çoklaştıran çıktı düzeyinde tüketici artığı ne olur?
A) 30 B) 1200 C) 450 D) 1800 E) 900
Çözüm: Tüketici artığı, fiyatın üstünde talep eğrisinin altında kalan alanı ifade
etmektedir. Dolayısıyla tüketici artığını hesaplayabilmek için denge fiyat ve çık-
tı düzeyini bilmek gerekir. Denge çıktı düzeyi MR = MC eşitliğinin sağlandığı
yerde oluşmaktadır. Soruda, MR ve MC verilmemiştir, öncelikle TC ve TR’nin
türevini alarak MC ve M R’yi bulmak gerekir.
TC = 2Q2 ise, M C =4Q
TR=180Q-Q2 ise MR = 180-2Q
MR = MC
180 - 2Q =* 4Q
180 = 6Q
Q = 30
P = 180- Q
P = 1 8 0 -3 0
P “ 1 8 0 -3 0
P * 150
Q = Sıfır ise
P = 1 8 0 - Q = 180
Tüketici Rantı = 20-. 30. = 4 5 0

2
716. Aşağıdakilerden hangisi faktör arzı ile İlgili doğru b ir ifade digjldll?
A) Ekonominin tiimü açısından esnekliğin diişük olması
B) Herhangi bir endüstri açısından kısmen esnek olması
C) Toprak arzının tam esnek olmayan arz niteliğinde olması
D) Tüm faktörlerin esnekliği kısa dönemde sıfıra yakın olması
E) Herhangi bir firma açısından tam esnek olması
Çözüm: Faktörlerin ekonomideki miktarı sınırlı bir görünüm arz eder. Fiyatlan
yükselterek her zaman faktör arzım artırmak mümkün değildir. Bu durumu şu
şekilde, açıklayabiliriz:
/ Toprak faktörünün miktarı tüm ekonomi için düşünüldüğünde sabittir
ve fiyat artışıyla birlikte artırılabilmesi mümkün değildir. Dolayısıy-
la, toprak arzı, tüm ekonomi için tam esnek olmayan arz niteliğinde-
dir.
/ Emek faktörünün arzı, bir ekonomide çalışma arzusunda olan kişile-
rin sayısıyla sınırlıdır. Kısa dönemde sabit olan emek arzının artabil-
mesi, uzun dönemde nüfus artışına bağlıdır. Bunun için, emek arzı-
nın esnekliği kısa dönemde sıfır olarak kabul edilir. Bununla birlik-
te, ücretlerdeki artışa paralel olarak çalışma saatleri artırılmak iste-
nebilir.
/ Sermaye arzı, kısa dönemde sınırlıdır ve artırılabilmesi için uzun dö-
nemde yeni tasarrufların olması gerekir. Kısa dönemde bir ülkedeki re-
el sermaye arzı, faiz oranlarındaki değişikliğe karşı duyarlı olmasına
karşın, bu duyarlılık fazla değildir.
Bu durumu şu şekilde özetlemek mümkündür. Bir ekonomide herhangi bir en-
düstride faaliyette bulunan tek firma, dilediği kadar faktörü aynı fiyattan satın
alabilecektir. Bu yüzden tek firmanın faktör arz eğrisi, piyasa fiyatı düzeyinde
sonsuz olan bir doğru şeklindedir.
Ekonomideki herhangi bir endüstri için faktör arz eğrisi ise, kısmen esnektir. En-
düstri genişledikçe endüstriyi oluşturan firmalar, daha fazla faktör sahibi olabil-
mek için daha yüksek fiyat ödemek 2orunda kalacaklardır. Çünkü endüstriler
arasında rekabet vardır. Bundan dolayı, bir endüstri için faktör arz eğrisinin bi-
rim esnek olduğu söylenebilir.
476
Mikro İktisat
Tüm ekonomi için faktör arz eğrisi ise, sıfıra yakındır. Bu durumlar aşağıdaki şe-
killer yardımıyla daha açık bir biçimde görmek mümkündür:
Ekonominin Endüstri İçin Tek Firma için

Tümü İçin Faktör Arzı Faktör Arzı
Faktör Arzı
717. Değişken girdi miktarı artırılırken marjinal fiziki Orttn (M PP) pozitif
değere lahlp ve azalmakta ise aıağıdaki İfadelerden hangili doğrudur?
A) Toplam fiziki ürün CTPP)azalır
B) Toplam fiziki ürün (TPP) sabit kalır
C) Toplam fiziki ürün (TPP) artar
D) Ortalama fiziki ürün (APP) negatiftir
E) Ortalama fiziki ürün her noktada maıjinal fiziki üründen büyüktür.

718. Fiyat ve tercihler sabitken her gelir düzeyinde »atın alınmak istenen
herhangi bir X malı miktarını gösteren eğriye ne ad verilir?
A) Gelir-Tüketim Eğrisi B) Engel Eğrisi
C) Fiyat-Tüketim Eğrisi D) Bireysel Talep Eğrisi
E) Genişleme Yolu
Çözüm: Fiyat ve tercihler sabitken her gelir düzeyinde satın alınmak istenen
herhangi bir X malı miktarını gösteren eğriye Engel eğrisi adı verilmektedir.
477
719. Bir malın fiyatı 100 TL’den 130 TL’ye yükseldiğinde arz miktarı 50 bi-
rimden 65 birime yükselmektedir. Bu malın arz esnekliği kaçtır?
A) 1,5 B) 2 C) 0,7 D) 1 E) 1,2
Çözüm:
Q j-Q ı
e -_ Ö L ..... = AÇ J L
P2- P | AE Q AP
Pl P
e-£Q £ =11 m -m ı =ı
AP Q 30 50 1500
720. Piyasa ekonomisi kofullarında hangi malların üretileceğini belirleyen

temel faktör ayağıdaldlerden hangisidir?
A) Üreticiler arası rekabet B) Tüketici tercihleri
C) Devlet D) Merkezi yönetim
E) Kâr
Çözüm: Piyasa ekonomisi koşullarında hangi malların üretileceğini belirleyen

temel faktör, tüketici tercihleridir. Çünkü tüketici tercihlerine uygun olmayan bir
ürün piyasada talep bulamayacaktır.
sayılma aşağıdaki üretim yöntemleri uygulandığında en etkin birim
maliyet kaç TL’dlr?
3K + 2L = 1 birim X malı
3K + 3L ■= 1 birim X malı
2K + 3L ■= 1 birim X malı
4K + 3L ■>2 birim X malı
A ) 12TL B) 1 5 TL C )1 0 T L D) 8 ,5 TL E) 9 TL
Mikro İktisat
Çözüm: En etkin üretim yöntemini bulmak için emek ve sermayenin birim fiya-
tı denklemlerde yerine konulmalıdır.
4 (3) + 3 (2) = 2 birim X malı
12 + 6 = 2X
18 “ 2X
X=9
722. Aşağıdakitcrden hangisi İktisat teorisinin en temel varsayım larından

birisidir?
A) Ceteris paribus B) King Kanunu
C) Homo econoraicus D) Say yasası
E) Likidite tuzağı
Çözüm: Rasyonel, ekonomik insan anlamına gelen homoeconomicus iktisat te-

orisinin en temel varsayımıdır. Cevap, C seçeneğidir.
723. Aşağıdakilerden hangisi oiigopol piyasasını açıklamaya yönelik İkinci

grup teoriler İle ilgili olarak doğru b ir ifade değildir?
A) Uzlaşmacı davranışlar üzerine şekillenmişlerdir
B) Klasik modeller olarak adlandırılırlar
C) En yüksek kârı aralarında paylaşırlar
D) Firmalar birbirinden bağımsız hareket etmezler
E) Fiyat, miktar, bölge konusunda anlaşma yoluna gidebilirler
Ç5ziim: İkinci Grup Teoriler olarak adlandırılan oiigopol teorilerinin özellikleri

şunlardır;
</ Oligopolcülerin uzlaşmacı davranışlarda bulunduğu varsayımı üzerine şe-
killenmiştir.
/ Oligopolcüler, fiyat, bölge, miktar ya da reklam konusunda anlaşma yolu-
na giderler.
/ Aralarında en yüksek kârı paylaşma eğilimi içindedirler.
Klasik modeller olarak adlandmlan birinci grup teorilerdir.
479
724. Arz eğrisinin pozitif eğimli olmasının nedeni aşağıdakllerden hangisi-

dir?
A) Talep kanunu
B) Üretim miktarı ile fiyat arasındaki negatif ilişki
C) Azalan marjinal fayda yasası
E) King Kanunu
Çözüm: Aız eğrisinin eğiminin pozitif olmasının nedeni, fiyatlarla üretim mik-
tarı arasındaki pozitif yönlü ilişkidir. Fiyat artıkça üreticilerin üretmek istediği
mal miktarı artacaktır. Buna, arz kanunu denilmektedir. Arz kanunun nedeni ise,
azalan verimler yasasıdır.
Ancak arz eğrisinin eğiminin pozitif olmadığı durumlarda bulunmaktadır. Bu is-
tisnaya örnek olarak tersine dönen emek arz eğrisini gösterebiliriz. Tersine dö-
nen emek arz eğrisine göre, işçiler ücretleri arttıkça belli bir noktadan sonra da-
ha az çalışmak istemektedirler.
725. Aşağıdakllerden hangisi tüketiciler tarafından her malın m arjinal fay-

dası sıfır oluncaya k a d a r tüketilmesini engelleyen b ir nedendir?
A) Kayıtsızlık eğrisi B) Likidite kısıtı
C) Bütçe kısıtı D) Azalan maıjinal fayda
E) Azalan marjinal ikame oranı
Çözüm: Tüketici dengesinin sağlandığı noktada, kayıtsızlık eğrisi bütçe doğru-

suna teğet olmaktadır. Denge noktasında malların marjinal faydalanma birbiri-
ne oranı, fiyatlarının birbirine oranına eşittir. Diğer bir ifadeyle, her mala harca-
nan son liraların marjinal faydalan birbirine eşit olduğunda denge sağlanmakta-
dır. Bu durumu çok sayıda mal için şu şekile formüle etmek mümkündür:
MLk=MUy........= MUn
Px Py Pn
Bu durumda, her malın marjinal faydası sıfır oluncaya kadar değil, her mala har-
canan son liraların marjinal faydalan birbirine eşit olduğu noktada denge sağlan-
mış olacaktır. Ayrıca her malın marjinal faydasının sıfır olduğu noktaya kadar tü-
ketim yapabilmek için sınırsız bir bütçenin olması gerekir. Oysaki, tüketici için
bütçe kısıtı söz konusudur. ’ j
480
Mikro iktisat
726. Monopolcü bir firma İçin aşağıdaki noktaların hangisinde üretim ka-
rarı alması optimum olacaktır?
A) E = 0,2 B) E = 0 C) E ■» 0,9 D) E S İ E) E 2:1
Çözüm: Monopolcü bir firma e>l olduğu bölgelerde fiyatı düşürerek toplam
hasılasını (TR) arttırabilir. Monopolcü firma e“ l olduğu noktaya kadar fiyatını
düşürmeye devam eder. Esnekliğin bire eşit olduğu noktada toplam hasıla mak-
simum olmaktadır. Monopolcü firma esnekliğin birden küçük olduğu bölgede
üretim yapmayacaktır, Dolayısıyla esnekliğin bir ve birden büyük olduğu alanı
belirten E seçeneği, bu sorunun doğru cevabıdır.
727. Talep denklemi Qd ■ 24 - 2P iken, piyasa fiyatının 5 TL’den 8 TL’ye

yükselmesi durumunda toplam tüketici fazlasında nasıl bir değişme
meydana gelir?
A) 14 birim azalmıştır B) 8 birim artmıştır
C) 49 birim artmıştır D) 16 birim azalmıştır
E) 33 birim azalmıştır
Çözüm: öncelikle her iki fiyat düzeyi için talep miktarım bulmak gerekir.
Qd - 24 - 2P
P = 5 İken,
Qd - 24 - 2(5)
Q d- 2 4 - 1 0
Q d= 14
P = 8 İken,
Qd " 24 - 2(8)
Qd= 24 - 16
Qd = 8
Qd - 24 - 2P denklemi için Od = 0 İse,
0 = 24 - 2P
481
2P ■ 24
P -1 2
Od'ye sıfır vermekteki amaç talebin sıfır olduğu fiyat düzeyini bulmaktır. Fiyat
S e eşikten talep sıfır olmaktadır. Bu aşamadan sonra her iki fiyat düzeyi için tü-
ketici rantını hesaplayıp, tüketici rantını birbirinden çıkarmak gerekmektedir.
Tükettclrantı (5) - (12r _5 )- 14 . L J 4 . - 2 İ = 49

2 2 2
Tüketlcirantı (8) - ^ — ŞJj JL = 4_JL = 32- = 16

2 2 2
Değişmeyi hesaplamak için birinci tüketici
rantım ikinci tüketici rantından çıkarmak
gerekmektedir.
7t = Tüketici rantı2 - Tüketici rantıj
* = > 1 6 -4 9
7i = -33 birim azalmıştır.
II. Yol
Y „ Üst Kenar + Alt Kenar Yükscklik
2
^ x^ ^ Cevap, E seçeneğidir.
728. Değer paradoksu, aşağıdaki kavramların hangisi yardımıyla açıklan-

ınakladır?
A) Azalan marjinal ürün B) Kullanım değeri
C) Mübadele değeri D) Değişim değeri
E) Marjinal fayda
Çözüm: Değer paradoksuna göre, herhangi bir mal yada hizmetin değerini be-
lirleyen o malm faydası değildir. Malın değerini belirleyen, o maldan kullanılan
son birimden sağlanan fayda, diğer bir ifadeyle malm marjinal faydasıdır. Tüke-
ticinin, bir maldan sahip olduğu mal miktarı arttıkça, o malın maıjinal faydası
azalmaktadır. Bu çerçevede miktarı az olan ziynet eşyaları ile yaşamın devamı
için gerekli olan temel gıda maddeleri arasındaki fiyat farklılıklarının nedeni or-
taya çıkmaktadır. Dolayısıyla hayati bir öneme sahip olan su bol olduğu için
maıjinal faydası, dolayısıyla değeri düşük olmakta; hayati bir öneme sahip olma-
yan elmasın miktarı az olduğu için marjinal faydası, dolayısıyla değeri yüksek
olmaktadır.
482
Mikro iktisat
729. Aşağıdakilerden hangisi mikro İktisadın İnceleme alanına giren konu-

lardan birisi değildir?
A) Tüketici dengesi B) Üretici dengesi
C) Firma maliyetleri D) Firma davranışı
E) istihdam
Çözfim: Tüketici dengesi, üretici dengesi, firma maliyetleri, firma davranışı vb.
mikro konular mikro iktisadın inceleme alanına girerken, milli gelir, istihdam,
işsizlik, ekonomik büyüme, kalkınma, fiyatlar genel düzeyi gibi makro konular,
makro iktisadın inceleme alanına girmektedir. Diğer bir ifadeyle, mikro iktisat,
ormandaki tek tek ağaçları incelerken; makro iktisat, ormanı incelemektedir,
730. Aşağıdakilerden hangisi kısa dönemde üretim artışı olması durum un-
da snblt m aliyetler ve değişken maliyetlerde meydana gelen değişme İle
ilgili olarak doğru b ir ifadedir?
TflBİam-Sabit m aliys.fe Toplam Psgtfksft-maüyctlgr
A) Artar Artar
B) Değişmez Düşer
C) Değişmez Artar
D) Artar Düşer
E) Düşer Artar
Çözüm: Sabit maliyetler bilindiği gibi daha çok üretim ölçeği ile ilgili maliyet-
lerdir. örneğin sabit maliyetlerin kapsamında, bina, araç-gereç ve sigorta prim-
leri gibi maliyetleri barındırmaktadır. Bu maliyetler ise, kısa dönemde değiştiri-
lemeyecek maliyetlerdir. Şayet seçeneklerde ortalama maliyetler sorulmuş ol-
saydı, durum farklı olurdu. Ortalama sabit maliyetler, üretim miktarı arttıkça
azalan bir seyir izlemektedir. Üretim miktarı arttıkça, birim başına düşen sabit
maliyetler azalmaktadır. Ancak ez az bir girdinin değiştirilemediği dönem olan
kısa dönemde değiştirilebilecek girdi, genelde emektir. Yani, değişken girdi ola-
rak emek artırılabilir. Dolayısıyla üretim miktarı artıkça, toplam sabit maliyette
bir değişme olmazken, toplam değişken maliyet artmaktadır.
731. Aşağıdakilerden hangisi toprağm verimliliğinin ve tüketim merkezine

uzaklığının farklı olmasından kaynaklanan ran t çeşidini ifade etmektedir?
A) Mutlak rant B) Diferansiyel rant
C) Kıtlık rantı D) Rant benzeri
E) Pazar rantı
483
Çözüm: Toprağın verimliliğinin ve tüketim merkezine uzaklığının farklı olma-

sından kaynaklanan rant çeşidi, diferansiyel rant (farklılık rantı) olarak bilin-
mektedir. Cevap, B seçeneğidir.
732. Flyat-tUketim eğrisi m ik tar eksenine paralel bir doğru İse, talebin fiyat
esnekliği hangi değeri alır?
A) Sonsuzdur B) 1den büyüktür
C) Birdir D) 1’d en küçüktür
E) Sıfırdır
Çözüm: Şekilde fiyat tüketim eğrisi yatay eksene paraleldir. A malının fiyatın-
da meydana gelen bir düşme talep edilen miktann artmasına neden olmuştur (A2
> A[). Ancak ödenen para miktarında bir değişiklik olmamıştır (Fiyattaki düş-
meden sonra ödenen para miktarı Mgj değişmemiştir.) Dolayısıyla esneklik bi-
re eşittir.
Diğer mallara
yapılan harcama
733. Aşağıdakierden hangisi işgücü arz eğrisinin özelliklerinden birisidir?

A) Sürekli pozitif eğimli B) önce pozitif sonra negatif eğimli
C) Sürekli negatif eğimli D) Düşey eksene paralel
E) Yatay eksene paralel
Çözüm: İşgücü arz eğrisi, ücrctler yükseldikçe önce artmakta, belirli bir ücret
düzeyinden sonra azalmaya başlamaktadır. Bu yüzden işgücü arz eğrisine, tersi-
ne dönen emek arz eğrisi de denilmektedir. Bu durumu aşağıdaki şekil yardımıy-
la açık bir biçimde görmek mümkündür. Şekilde görüldüğü gibi, belli bir ücret
484
Mikro İktisat
düzeyine kadar işgücü arz eğrisi artmakta, belli bir ücret düzeyinden sonra azal-
maktadır. Başlangıçta ücret düzeyi arttıkça, ikame etkisi nedeniyle daha fazla ça-
lışmak istenilmektedir. Ancak belli bir ücret düzeyinden sonra boş zamanın kıy-
meti artmakta ve ye/ı> etkisinden dolayı işgücü arz eğrisi negatif eğimli olmak-
tadır.
734. Tekelci bir firmanın marjinal maliyeti sabittir ve 4 TL’ye eşittir. Firma-
nın marjinal basıla egrlsl de MR»40-2Q şeklinde verilmiştir. Buna gö-
re, bu firmanın k in n ı en çoklaştıran fiyat düzeyi kaç TL’ dlr?
A) 20 B) 25 C) 22 D) 18 E) 16
Çözüm; Tekelci bir firma için k&rı en çoklaştıran çıktı düzeyi MR=MC eşitliği-
MR = MC
40- 2Q = 4
2Q = 40 - 4
2Q = 36
Q ■* 18
Tekel piyasasında firmanın fiyatı ortalama hasılata eşittir. Bundan dolayı marji-
nal hasılattan toplam hasılatı, toplam hasılattan da ortalama hasılatı bulmak ge-
rekir. Maıjinal hasılat, toplam hasılatın türevi olduğuna göre, ters türev ya da in-
MR = 40 - 2Q ise, TR = 40Q - Q2
485
II. Yol
a r = I & = 1 ° .Q.--Q !
Q Q M R’nin eğimi AR’nin eğiminin iki katıdır.
AR = 40 - Q MR = 40 - 2Q ise, AR = 40 Q’diir,
A R -4 0 -1 8 A R - 4 0 - 18 “ AR = P = 22
AR = 22 *= P
735. İki alıcı firmanın faaliyet gösterdiği piyasa türü ajağıdaküerden hangl-
sidir?
A) Monopol B) Monopson
C) Oligopol D) Oligopson
E) Düopson
Çözüm: Bir tek alıcının olduğu piyasa monopson, iki alıcının olduğu piyasa ise,
dilopsundür. Cevap, G seçeneğidir.
736. Ajağıdakllerden hangisi Cournot Modeli ile tlgltl doğra bir ifade değil-
dir? •
A) iki firma sattş miktarı konusunda rekabet ederler.
B) Her firma rakibin üretim miktarını değiştirmeyeceğini varsayar.
C) Firmaların denge noktalan miktar ekseni üzerinde oluşur.
D) Firmanın toplam hasılası toplam kânndan yüksektir.
E) Firmalar safça davranırlar.
Çözüm: Cournot modelinde firmalann maliyeti sıfır olduğu için denge noktala-
n (MR=MC) miktar ekseni üzerinde oluşur. Aynca firmanın maliyeti sıfır oldu-
ğu için toplam hasıla, toplam kâra eşit olacaktır.
737. Alıcı sayısının çok, satıcı sayısının birbirinin kararlarından etkilenecek

kadar az olduğu piyasa türfl aşağıdakilerden hangisidir?
A) Oligopol B) Monopolcü rekabet
C) Monopson D) Oligopson
E) Monopol
Mikro İktisat
ÇOzüm: Oligopol, birbirlerine etki edecek kadar az sayıda satıcının, sonsuz sayı-
da alıcı ile karşı karşıya geldiği piyasa türildür. Satıcıların az sayıda olması, iki-
den fazla, ancak birbirlerinin kararlarından etkilenebilecek sayıda oldukları an-
lamına gelmektedir. Piyasada az sayıda firma olduğu için her Firmanın üretim
miktarı, fiyatı ya da reklam konusundaki karan, diğer firmaları yakından ilgilen-
dirir.
✓ Alıcı çok
/ Satıcı az
/ Firmalar birbirlerini denetlerler
738. Herfindahl-Hlrschman Endeksinin 1900 olduğu bir endüstride nasıl

bir piyasa yapısı söz konusudur?
A) Monopol B) Monopolcü rekabet
C) Zincirleme monopol D) Oligopol
E) Tam rekabet
Çözüm: Herfindahl-Hirschman Endeksi için 128. sorunun çözümünde verilen
tabloyu mutlaka inceleyiniz.
739. Aşağıdakilerden hangisi değerleri statik bir durumu açıklayan değiş-

kenlere verilen İsimdir?
A) Akım değişken B) Stok değişken
C) Endojen değişken D) Bağımsız değişken
E) Bağımlı değişken
ÇOzüm; Değerleri statik bir durumu açıklayan değişkenlere Stok değişkenler
denir. (Örn: Sermaye, Borç, Servet).
740. Tam rekabet piyasasında normal kftrla çalışan bir firmanın denge du-
rumunu aşağıdakllerden hangisi ifade etmektedir?
A) Marjinal maliyet = marjinal hasıla=fiyat
B) Marjinal maliyet = ortalama hası!a=marjtnal hasıla
C) Ortalama maliyet = marjinal hasıla=marjinal maliyet
D) Ortalama maliyet = marjinal maliyet
E) Ortalama hasıla = marjinal hasıla=fiyat
487
Çözüm: Tam rekabet piyasasında kısa dönem denge koşulu bilindiği gibi marji-
nal maliyetin marjinal hasılaya eşit olduğu noktada oluşmaktadır. Ancak soruda
normal kâr durumu sorulmuştur. Bunun için marjinal hasıla marjinal maliyet
eşitliğinin sağlandığı noktada ortalama maliyet eşitliğinin de sağlanması gerekir.
Daha açık bir ifadeyle kısa dönemde firma denge şartı
MC = MR (MR =AR=P=D)
Ancak denge şartının sağlandığı noktada, normal kâr olması için ortalama mali-
yetin, marjinal maliyete ve marjinal hasılaya (MR =AR=P*=D) eşit olması gerek-
mektedir.
/ A seçeneğinde marjinal maliyet = marjinal hasıla=fiyat ilişkisi denge için zo-

runludur. Ancak aşın kâr durumundaki şekilde de görüleceği üzere MR=MC
eşitliğinin sağlandığı nokta ortalama maliyet fiyat doğrusunun (P=MR=AR)
altında kalmakta ve aştrı kâr ortaya çıkmaktadır.
/ B seçeneğinde ma i] inal maliyet=ortalama hasıla=marjinal hasıla ilişkisi
MR=MC’nin bir diğer görünümüdür. Çünkü MC=MR (MR=AR=P=D) eşit-
liğinde eşitliğin sağ tarafına parantez içindeki kavramlardan herhangi birinin
gelmesi denge şartının gerçekleşmesine neden olacaktır. Ancak burada orta-
lama maliyetin şekli aşırı ya da normal kâr durumu olması açısından belirle-
yici olacaktır.
/ C seçeneğinde ortalama maliyet =» nıaıjinal hasıla=marjinal maliyet ilişkisi-
nin gerçekleştiği noktada normal kâr elde edilecektir. Yukarıda normal kâr el-
de edilen şekil incelendiğinde normal kârın elde edildiği düzey için
AC=MC=MR=AR ilişkisinin geçerli olduğu görülecektir.
V D seçeneğinde ortalama maliyet =' marjinal maliyet ilişkisinin sağlandığı
nokta, fiyat düzeyinin altında ise aşın kâr, fiyata eşit ise normal kâr, fiyat dü-
zeyinin Üstünde ise, zarar durumu söz konusudur.
488
Mikro İktisat
✓ E seçeneğinde ortalama hasıla - marjinal hasıla=fiyat ilişkisi tam rekabet pi-

yasası için bir denge şartı değildir. Tam rekabet piyasasında zaten,
MR“ AR=P=D ilişkisi söz konusudur.
.. Cevap, C seçeneğidir.
741. Aşağıdaki piyasaların hangisinde tam rekabet koşullarından en fazla

uzaklaşılır?
A) Limon B) Yumurta C) Arpa D) Otomotiv E) Sigara
Çözttm: Sigara piyasasında daha çok tekel şeklinde üretim yapılır. Piyasaya gir-
mek çok kolay değildir. Bundan dolayı tekel piyasasının koşulları geçerlidir. Se-
çenekler arasında tam rekabet piyasasından en fazla uzaklaşılabilecek piyasa, si-
gara piyasasıdır. Otomotiv sektörü, oligopol piyasasına örnek olarak gösterilebi-
lir.
742, Talep esnekliği 2 olan bir Giffen malın fiyatı %2S oranında azalmış İse,
malın miktarında nasıl bir değişme meydana gelmiştir?
A) %50 azalmış B) %50 artmış C) %100 artmış
D) % 100 azalmış E) % 10 azalmış
ÇözUm: Giffen mallar, fiyatında bir artış olduğu zaman talebinde artış meydana
gelen, fiyatında bir azalma olduğu zaman talebinde bir azalma meydana gelen
mallardır. Dolayısıyla malm talep edilen miktarında azalma meydana gelecektir.
Esneklik 2 olduğuna göre ve fiyat % 25 azaldığına göre talep edilen miktar 0,50
azalacaktır. Bu durumu esneklik formülü yardımıyla da hesaplamak mümkündür.
¿ fi
e = - 2 - => e = 2 veAE = 0,25 olduğuna göre;
ÛE P
P
2= -Ş - = 0,50 azalmıştır.
0,25 Q
Giffen mallarda fiyat ve talep edilen miktar aynı yönde değişmektedir.

489
743.
Yukarıdaki şekilde yer alan üretim İmkanları eğrisi üzerindeki K nok-

tası İçin aşağıda yapılan değerlendirmelerden hangisi doğrudur?
A) Ekonomide etkin üretim sağlanmaktadır
B) Ekonomide aşırı istihdam söz konusudur
C) Ekonomide etkin üretim sağlanamamaktadır
D) Ekonomide işsizlik söz konusudur
E) Ekonomide eksik kapasite söz konusudur
Çözlim: Üretim olanakları eğrisi, üretim girdilerinin etkin kullanılması sonu-

yeridir. Eğer mevcut üretim, üretim imkanları eğrisinin üstünde, K gibi bir nok-
tada yapılıyorsa, kaynakların tam kullanımı söz konusudur. Diğer bir ifadeyle,
ekonomide etkin üretimin sağlandığı anlamına gelmektedir.
744. Engel eğrisinin miktar eksenine dik olduğu durumla ilgili olarak aşağı-
dakilerden hangisi doğrudur?
A) Gelir esnekliği sıfıra eşittir.
B) Gelir esnekliği sonsuza eşittir.
C) Gelir esnekliği sıfır ile bir arasındadır.
D) Gelir esnekliği sıfırdan küçüktür.
E) Gelir esnekliği birden büyüktür.
Çözüm: Engel eğrisinin miktar eksenine dik olduğu durumda gelir esnekliği sı-
. fıra eşittir. Diğer bir ifadeyle gelirde meydana gelen değişmeden tüketicinin il-
gili malan otan talebi etkilenmemektedir. Bu durumu şekil yardımıyla daha açık
biçimde görmek mümkündür. Şekilde gelir M0’dan M ¡’e çıkmasına rağmen ta-
lep edilen miktarda herhangi bir değişme olmadığı görülmektedir.
490
Mikro iktisat
Qd.
A B
Qdo
m
0 Mn M,
cm ‘ ° Cevap, A seçeneğidir
745. A şağıdakllerden hangisi uzun dönemde bir firm anm ortalam a maliyet*
ierinln yer değiştirmesinin nedenidir?
A) Ölçeğe göre sabit getiri B) Dışsal ekonomiler
C) Azalan verimler yasası D) Ölçeğe göre azalan getiri
E) ölçeğe göre artan getiri
Çözüm: Ölçek ekonomileri, firmaların uzun dönem ortalama maliyet eğrileri üze-
rinde etkili olmaktadır, ölçeğe göre artan getiri, uzun dönem ortalama maliyet eğ-
risinin negatif eğimli olmasına; ölçeğe göre sabit getiri, uzun dönem ortalama ma-
liyet eğrisinin yatay olmasına; ölçeğe göre azalan getiri, pozitif eğimli olmasına
yol açar. Dışsal ekonomiler ise, firmaların hem kısa, hem de uzun dönem maliyet
eğrilerinin yer değiştirmesine neden olmaktadır.
746. Aşağıdakilerden hangisi mikro iktisadi analizin inceleme konularından

birisidir?
A) Hâzinenin borç işlemleri
B) İthalat vergilerinin belirlenmesi
C) Fiyatlar genel düzeyinin düşürülmesi
D) Malın satış fiyatının belirlenmesi
E) Kur politikasının ayarlanması
Çözüm: Malın satış fiyatının belirlenmesi, firma teorisi kapsamında ele alındı-
ğı için mikro iktisadi bir konudur. Diğer işlemler, makro iktisadın inceleme ala-
nına girmektedir.
491
747. Aşağıdakllerden hangisi talebi belirleyen etkenlerden birisi değildir?

A) Ücretlerdeki değişmeler B) Malların fiyatı
C) Toplumun zevk ve tercihleri D) Nüfusun büyüklüğü ve yapısı
E) İkame malların fiyatları
ÇBzüm: Ücretlerdeki değişmeler, faktör fiyatlarının değişmesiyle ilgilidir. Bun-

dan dolayı arz eğrisini etkileyen unsurlardan birisidir.
748. Ajağıdakilerden hangisi bir malı üretmenin fırsat maliyeti olarak ad-
landırılmaktadır?
A) Açık maliyet B) ö ıtü k maliyet
C) Toplumsal maliyet D) Değişken maliyet
E) Gizli maliyet
ÇBzüm: Bu soruyu açıklayabilmek Lçin açık maliyet ve örtük maliyet kavramla-

rının bilinmesi gerekmektedir. ' l;!"
Açık Maliyet: Üretim faktörlerine sahip olabilmek için yapılan gerçek ödeme-
leri kapsamaktadır. Açık maliyetler, muhasebeleştirilebilen maliyetlerdir. Emek
karşılığı ödenen ücret, binayı kiralamak karşılığından ödenen kira, elektirik, su
faturası gibi maliyetler açık maliyetlere örnek olarak gösterilebilir.
ö r t ü k 1Maliyet: Örtük maliyetlerin muhasebeleştirilmesi mümkün değildir.
Çünkü gerçekte bir ödeme yapılmamıştır. Yalnızca bir fırsattan vazgeçmenin ma-
liyetidir. Üreticiler üretim süreci esnasında kendilerine ait olan üretim faktörleri
için elde edeceklcri gelirden vazgeçmiş olurlar, örneğin mülkiyeti kendisine ait
bir apartman dairesini büroya dönüştüren bir avukat, o apartman dairesini kira-
ya vermiş olsaydı elde edeceği gelirden vazgeçmiş olmaktadır. Benzer olarak bir
marketin sahibi, üretim sürecine kendi emeğini katmışsa, yani kendisine ait iş-
yerinde çalışıyorsa kendisine bir ödemede bulunmaz. Dolayısıyla market sahibi-
nin alternatif maliyeti, emeğini başka bir yerde ya da başka bir işte kullanmış ol-
saydı elde edeceği gelirdir. Cevap, B seçeneğidir.
749. Aşağıdakllerden hangisi Conrnot Modeline yapılan eleştirilerden birisidir?

A) Malların homojen olması
B) Firmaların satış maliyetinin sıfır olması
C) Doğrusal piyasa talep eğrisinin söz konusu olması
D) Firmaların birbirinin kararlarından etkilenmesi ve bağımsız hareket et-
meleri I
E) Her iki firmanın da toplam talebin durumunu bilmesi
492
Mikro iktisat
Çözüm: Cournot modelinin varsayımları ile eleştirilen varsayımlarının farklı ol-

duğu dikkatlerden kaçmamalıdır. Cournot modeline yapılan eleştiriler şu nokta-
larda toplanmaktadır:
/ Firmalar safça bir davranış içindedirler ve geçmişten ders almazlar. Yani, ra-
kip firmaların tepkileriyle ilgili öngörü hatalarından ders almazlar.
✓ Rakip firmanın üretim miktarı sabit varaayılmasına rağmen, bir miktar re-
kabeti oluşmaktadır. Oluşan bu miktar rekabeti ise, fiyatm tam rekabet pi-
yasası fiyatına doğru azalmasına neden olur.
/ Başlangıçtaki firma sayısı, dengeye ulaşıncaya kadar ki zaman aralığında
sabittir.
/ Dengeye ulaşmak için gerekli zaman uzunluğu belli değildir.
/ Maliyetsiz üretim varsayımı gerçekçi değildir.
750. Hasıla makslmlzasyonunu amaçlayan monopolcü bir firma İçin opti-

mum üretim kararı aşağıdakUenfen hangisidir?
A) Esnekliğin birden büyük olduğu bölgede
B) Esnekliğin birden küçük olduğu bölgede
C) Esnekliğin bire eşit olduğu bölgede
D) Esnekliğin bir ve birden büyük olduğu bölgede
E) Esnekliğin bir ve birden küçük olduğu bölgede
Çözüm: Monopolcü bir firma e>l olduğu bölgelerde fiyatı düşürerek toplam
hasılasını (TR) arttırabilir. Monopolcü firma e» l olduğu noktaya kadar fiyatını
düşürmeye devam eder. Esnekliğin bire eşit olduğu noktada toplam hasıla mak-
üretim yapmacaktır. Cevap, C seçeneğidir.
751. Aşağıdaki İktisatçılardan hangisi ollgopol piyasasını dirsekli talep eğri-

si yardımıyla açıklamıştır?
A) Chamberlin B) Gossen
C) Schumpeter D) Sweezy
E) Cournot
Çözüm: Dirsekli talep eğrisini kullanarak, oligopol piyasasının açıklamaya ça-
lışan iktisatçı Sweezy’dir.
493
752.1. Mal farklılaştırması

II. Fiyat farklılaştırması
III. Fiyat belirlenmesi
IV Piyasanın bölüşülmesi
V Üretim miktarının belirlenmesi
Yukarıdakllerden hangilerini kartelin oluşma amaçlan arasında say-
mak mümkündür?
A) I ve II, III B) II, III ve IV
C) 111, IV v e V D) I, IV ve V
É) I ve III
Çözüm; Kartel, oligopolde görülen bir yapılanmadır. Oligopolcü firmalar, ara-
larındaki rekabeti azaltarak ortak kârlarını en yüksek düzeye çıkarmak amacıy-
la kendi aralarında açık veya gizli olarak anlaşmaya varmaktadır. Kartel oluştu-
ran firmalar, hukuki yapılarını korumakta, ekonomik açıdan ise, beraberlik an-
laşması yapmaktadırlar.
Kartelde temel amaç kânn artırılmasıdır. Bu çerçevede karteller şu amaçlara yö-
nelik olarak oluşabilmektedirlcr:
♦ Üretim miktarının belirlenmesi
♦ Fiyatın belirlenmesi
•> Piyasanın bölüşülmesi
♦ Ucuza mal ithal edip, iç piyasada pahalıya satmak.
Mal farklılaştırması, monopolcü rekabet piyasasının, fiyat farklılaştırması ise,
monopol piyasasının önemli bir Özelliğidir. Cevap, C seçeneğidir.
753. Telafi edilmiş talep eğrisi İle İlgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru
lUyildtr?
A) Yalnızca ikame etkisini yansıtır.
B) Giffen malı için negatif eğimlidir.
C) Düşük mal için negatif eğimlidir.
D) Giffen malı olmayan düşük bir mal için eğimi alışılmış talep eğrisinden
küçüktür.
E) Normal mallar için eğimi alışılmış talep eğrisinin eğiminden küçüktür.
Çözüm: Telafi edilmiş talep eğrisine ulaşabilmek için yalnızca ikame etkisini
göz önünde bulundurmak, gelir etkisini elimine etmek gerekmektedir. İkame et-
494
Mikro İktisat
kisi ise, daima negatif eğimli olduğu için telafi edilmiş talep eğrisi daima nega-
tif eğimlidir. Ayrıntılı karşılaştırma için 44. sorunun çözümünde verilen tabloyu
mutlaka inceleyiniz.
754. Belli bir malın tüketimi esnasında tüketilen sonuncu birimin sağladığı
faydaya ne ad verilir?
A) Azalan marjinal fayda B) Azalan marjinal ürün
C) Marjinal hasıla D) Maıjinal fayda
E) Artan marjinal fayda
Çözüm: Belli bir malın tüketimi esnasında tüketilen sonuncu birimin sağladığı
faydaya, marjinal fayda adı verilmektedir.
755.Bir talep eğrisinde iki noktanın birinin üzerinde fiyat ve miktar

P1 = 60, Q] = 300; diğerinde ise miktar Q2 *= 180 birimdir. Bu İki nok-
ta arasındaki yay esnekliği 2 İse, ikinci fiyat aşağıdakilerden hangisi-
dir?
A) 140 B)14Q. C)İ4Û. D) 240 E) 320
Çözüm:
Aq 02 —q l 1 8 0 -3 0 0 .120
t~qı + q 2 - ^ - q z± -a ı_ -^ = i8 0 + 300 ^ 2=^ 4 8 Q . . & ± 6°= 2
Ap P2 - P 1 P2 - 6Û p2~ 60 480 P2 - 60
P1 + P2 P2 + PI p 2 + 60 P 2 + 6O
. P2 ± İ ° . =2=p ~P2~ 60 = 2 => - p 2 - 60=8p2 - 480=>480 - 60=8p2+p2

4 P 2 -6 0 4p2 - 2 4 0
=> 420 - 9p2 => P2 = ~
495
756. Emek arzının Özellikleri ile ilgili aşağıdaki değerlendirmelerin hangisi

yanlıştır?
A) Emek arzı öncelikle nominal ücrete bağlıdır
B) Emek arzı uzun dönemde nüfusa bağlıdır
C) İşin sürekli olması emek arzını artırıcı etki yapar
D) İşin tehlikesiz olması emek arzını artırıcı etki yapar
E) İşin uzmanlık ve beceri gerektirmemesi emek arzını arttırıcı etki yapar
Çözüm: Emek arzı aşağıdaki faktörlerden etkilenmektedir.;

/ Rcel ücrete (W/P )
. / İşin niteliği
/ İşin sürekli-geçici olması
/ Toplumun işe bakışı
/ Yoruculuğu
/ İşin güvenliği ve tehlikesi.
✓ Emek arzı uzun dönemde ise, nüfusa bağlıdır.
\
.. V■
757. Girdi piyasasında tam rekabet piyasası koşullarının geçerli olduğu du-
rumda marjinal girdi maliyeti ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi
doğru dsğüûir?
A) Ortalama girdi maliyetine eşittir.
C) Ücret haddine eşittir.
D) Sonsuz esnektir.
E) Ortalama girdi maliyetinden düşüktür. ■ !
496
Mikro İktisat
disi kullanabilirler. Dolayısıyla emeğin marjinal girdi maliyeti ve emeğin ortala-
ma girdi maliyeti ücret haddine eşittir.
P w
(S L -A F C -M F C -V V )
G irdi piyasasında Um rekabet
758. Piyata dengesi sdz konusu İken talep eğrili sola kaydığında aşağıdafci-
lerden hangisi yada hangileri gerçekleşir?
A) Denge fiyatı artar
B) Denge fiyatı azalır
C) Denge miktarı artar
D) Denge fiyatı ve miktarı azalır
E) Denge fiyatı artar, denge miktarı azalır
Çözüm:
497
759. Aşagtdakilerden hangisi tam rekabet piyasasında toplam hasılatı gös-

termektedir?
A) TR* “ AC . Qx
B )T R X= P . Q X
C)TR Jl=P/Q x
D) TRX“ MR - MC
E )T R * = P -A R
Çöztlm: Toplam hasıla, fiyat ile miktarın çarpımına eşittir. Dolayısıyla toplam
hasıla şu şekilde formüle edilebilir:
T R * - P .Q x
Tam rekabet piyasasında fiyat veri olduğundan toplam hasıla (TR) orijinden çı-
kan düz bir doğru şeklindedir.
760. Pozitif gelir etkisinin negatif ikame etkisinden bUyttk olduğu bir mal
İçin aşağıdakilerden hangisi doğru jfeglUİE?
A) Talep kanunu geçersizdir.
B) Toplam etki pozitiftir.
C) Hem düşük, hem de giffen malıdır.
D) Hem düşük hem de normal bir maldır.
E) Alışılmış talep eğrisi pozitif eğimlidir.
sorunun çözümünde verilen tabloyu mutlaka inceleyiniz.
761. Monopol piyasası için toplam hasılat eğrisinin maksimuma ulaştığı

noktada marjinal hasılat eğrisinin seyri ile ilgili olarak aşağıdaki ifade-
A) Marjinal hasıla ortalama hasılanın üstünde seyretmektedir
B) Marjinal hasıla talep eğrisinin üstünde seyretmektedir.
C) Marjinal hasıla negatiftir.
D) Marjinal hasıla, pozitiftir
E) Marjinal hasıla sıfıra eşittir
498
Mikro İktisat
Çözüm: Toplam hasıla eğrisinin maksimum olduğu noktada, esneklik bire eşit
olmakta, marjinal hasila ise, sıfıra eşit olmaktadır.
TR
762.
Tüketin* miktarı Toplam faydai
m (Adet). ;: • , (Birim).
0 0
1 12
2 20
3 24
Tabloya göre malın üçüncü biriminin tüketiminden elde edilen marjinal fay-
da aşağıdakilerden hangisidir?
A) 1/4 B) 5 C) 8 D) 4 E) 2
499
Çözüm: Belli bir tüketim düzeyinde tüketicinin tükettiği malın sonuncu birimin-
den sağladığı faydaya marjinal fayda denilmektedir.
AQ 3 -2 1
763. Aşağıdakilerden hangisi düopol çözümlemeleri ile UglU değildir?

A) Clıemberlin B) Cournot
C) Walras D) Svveezy
E) Hotelling
Çözüm; Cournot, Cbemberlin, Hotelling, Bernonl, Edgeworth Sweezy düopol

çözümlemeleridir.
Walras, genel denge analizi ile bilinmektedir. Cevap, C seçeneğidir.
764. Tekelci bir firmanın talep eğrisi Q=184-2P, toplam hasıla eğrisi
TR=12ÛQ-Q2, marjinal hasıla eğrisi MR “ 120-2Q ve toplam maliyet
eğrisi de TC"8Q peklinde verildiğinde, bu firmanın ürettiği ürünün fi-
yatı kaç olur?
A) 56 B) 60 C) 64 D) 62 E) 70
MR = MC
TC = 8Q ise, MC = 8’dir.
120- 2Q = 8 ... . i .
2Q = 1 2 0 - 8
2 Q « 112
Q = 56
500
Mikro iktisat
^ - 12°Qq - Q 2 ...
¿7? = 120Q - Q
AR = 120 - 56
AR = 6 4 - P
765. Ajağıdaki dttopol modellerinden hangisi Armaların aralarında her-

hangi btr anlaşma yapmadan aynı fiyatı naşı) belirleyeceklerini ve or-
tak karlarını nasıl maksimum düzeye çıkaracaklarını göstermektedir?
A) Sweezy modeli B) Stackelberg modeli
C) Edgeworth modeli D) Bertrand modeli
Çözüm: Chamberlin modelinde firmaların aldıkları kararlarının yanlış çıkma-

sından ders aldıkları ve aralarında karşılıklı bağımlılığın farkında oldukları var-
sayılır. Dolayısıyla her iki firma da diğer firmanın kendi kararma tepki verece-
ğini bilir. Yani, A ve B gibi iki firmanın olduğu durumda A firması, Cournot mo-
delindeki gibi kendisinin piyasa talebinin 1^2‘sini üreteceğini, B firmasının ka-
lan kısmın yansım üreteceğini ve bunu değiştirmeyeceği varsayımıyla hareket
etmez. Her iki firmada karşılıklı bağımlıktan dolayı verilen tepkiler neticesinde
toplam üretimin 2/3 ünün üretileceğini ve monopol fiyatının 2/3’üne satılacağı-
nı bilir. Dolayısıyla toplam talebin yarısına eşit olan monopolcü üretim düzeyi-
ni paylaşarak monopol fiyatından satarlar. Bundan dolayı Chamberlin modelinin
çözümü Paylaşılmış Monopol olarak adlandırılmaktadır. Chamberlin modelinin
çözümü oldukça kararlı bir çözüm olup herhangi bir anlaşma olmadan gerçek-
leşmektedir. Chamberlin modeli firmaların aralarında herhangi bir açık anlaşma
yapmadan aynı fiyatı nasıl belirleyeceklerini ve ortak kârlarını nasıl maksimum
düzeye çıkaracaklarını göstermektedir.
766. Aşağıdakilerden hangisinin nicelik ve nitelik bakımından sınırsız olma

ftzelliğl bulunmaktadır?
A) Arz B) İhtiyaç
C) Verimlilik D) Fayda
E) Üretim faktörleri
SOI
Çözüm: İktisat biliminin tanımı yapılırken sınırsız insan ihtiyaçlarının sınırlı

kaynaklarla karşılanması denilmektedir. Dolayısıyla insan ihtiyaçları sınırsız bir
görünüm sergilemektedir.
Cevap B seçeneğidir.
767. Bir gömlek fabrikası Üretimini 10000 adetten 12000 adete çıkarttığın-
da marjinal maliyeti 5 TL olmaktadır. Fabrikanın 10000 adet gömlek
üretirken toplam maliyeti (TC) 50000 TL iıe, 12000 adet gömlek üreti-
mi İçin toplam maliyeti kaç TL olmaktadır?
A) 50000 B) 45000 C) 38000 D) 40000 E) 60000
Çözüm:
MC » = » 5 - => 5 = X —50000
Aq Aq 12000 -10000
5 = ¡L ^ İ°0 0 0 = 5 x 2000 = X - 50000

2000
1 0 0 0 0 = ^ -5 0 0 0 0
AT=60000
768. "Bir fabrikanın bacasından çıkan zararlı gazlar, bölgedeki bitki örtü-
süne zarar vermektedir.”
Bölgede sebze yetiştiriciliği İle uğraşanlar üzerinde meydana getirdiği
etki ayağıdakllerden hangisi ite İfade edilmektedir?
C) Üreticiden üreticiye pozitif dışsallık
Çözüm: Bir fabrikanın bacasında çıkan zararlı gazların bölgedeki sebze yetişti-
ricileri üzerinde meydana getirdiği etki, üreticiden üreticiye negatif dışsallık ile
ifade edilir.
502
Mikro İktisat
Yukarıdaki şekil güz önüne alındığında tüketici artığı aşağıdaklierden

hangisi ile gösterilmektedir?
A) MENP B) MEP C) PEN D) PON E) MEN
Çözüm: Talep eğrisinin altında ve piyasa fi-

yat çizgisinin üstünde kalan alan, tüketici
ranhdır.Tüketicinin ödemeye razı olduğu fi-
yat ile piyasada oluşmuş olan fiyat arasında-
ki fark, tüketici rantı kavramı ile ifade edil-
mektedir. Tüketici rantına isabet eden bölge,
şekilde taralı alanla gösterilmiştir.
* 'Q Cevap, B seçeneğidir.
■ •» * ii :■
770. Tekelci bir firmanın talep eğrisi Q**100 - P, toplam hasıla eğrisi
TR«100Q-Q2, marjinal hasıla eğrisi MR=100-2Q ve toplam maliyet eğ*
rlst TC=20Q olduğuna göre, firmanın kârını en çoklaştıran çıktı mik-
tarında, fiyatı ne kadardır?
A) 50 B) 45 C) 55 D) 60 E) 40
MR = MC
Toplamların türevi, maıjinatleri vermektedir. Bundan dolayı toplam maliyetin
türevi, maginal maliyeti verecektir.
TC = 20Q ise, MC = 20
MR = MC
100 - 2Q = 20
503
2 Q = 1 0 0 -2 0
2Q = 80
Q = 40
İR =TR~\ m -ç?
' e q
AR = 1 0 0 - ö
AR = 1 0 0 -4 0
AR = 60 =J>
771. Emek piyasasında tanı rekabet piyasası koşutlarının geçerli olduğu bir
durumda firmanın ücret haddi nasıldır?
A) Ortalama girdi maliyetinden büyüktür.
C) Marjinal girdi maliyetinden küçüktür.
D) Marjinal girdi maliyetine eşittir.
E) Maıjinal ürün hasılatına eşittir.
girdi maliyetine ve ortalama girdi maliyetine eşittir.
504
Mikro İktisat
772. Aşağıdakllerden hangisinde talebin fiyat esnekliği doğru şekilde tanım-

lanmıştır?
A) Talep miktarındaki mutlak değişmenin, fiyattaki mutlak değişmeye
• oram
B) Gelirlerde meydana gelen yüzde değişmenin, talep miktarı Üzerindeki
etkisi
C) Fiyattaki yüzde değişmenin, talep miktarındaki yüzde değişmeye oranı
D) Talep miktarındaki yüzde değişmenin, fiyattaki yüzde değişmeye oranı
E) Talep miktarındaki mutlak değişmenin, fiyattaki yüzde değişmeye oranı
Çözüm; Talebin fiyat esnekliği, talep miktarındaki yüzde değişmenin, fiyattaki

yüzde değişmeye oranı şeklinde ifade edilmektedir.
AÇ
e(j _ talep miktarındaki oransal değişme _ Q
fiyattaki oransal değişme AE
P
773. Aşağıdaki mal gruplarından hangisi gelir değişmelerine karş> a» du-

yarlı olandır?
A) Zorunlu mallar B) Lüks inallar
C) Düşük mallar D) Giffen malları
E) Tamamlayıcı mallar
Çözüm: Gelir esnekliği ile ilgili şu durumlar geçerlidir.

✓ Gelir esnekliği sıfırdan büyük ise, normal maldır.
✓ Gelir esnekliği, sıfırdan düşük ise, düşük mal yada giffen malı söz ko-
nusudur.
✓ Malın gelir esnekliği, sıfır ile bir arasında ise (0<e<l), zorunlu mal du-
nusudur.
505
Bu çerçevede, gelire karşı en duyarlı olan mal grubu, gelirdeki değişmeye en

fazla tepki gösteren normal mal grubundan lüks mallardır. Çünkü lüks mallar
için esneklik birden büyüktür. Gelirde % 10’luk bir artış meydana gelmesi duru-
munda, talepte % 10’dan daha fazla artış olacaktır.
774. Aşağıdaldlerden hangisi fiyat katılığını açıklayan oligopol modellerin-

den birisidir?
A) Bertrand modeli B) Edgeworth modeli
C) Sweezy modeli D) Coumot modeli
Çözüm: Sweezy modeli (Dirsekli talep eğrisi), firmaların yakın ikame (farklı-
laştırılmış) mal ürettiklerini varsaymaktadır ve firmanın fiyatını yükseltmesi du-
rumunda rakip firmaların fiyatlarım yükseltme yönünde takip etmeyeceğini; an-
cak fiyatını düşürmesi durumunda rakiplerin piyasa payını kaptırmamak için fi-
yatlarını düşüreceği ü 2 erine şekillenmiştir. Dolayısıyla fiyatların neden yukarı
doğru katı olduğunu açıklamaktadır.
775. Bir tüketici gelirinin tümünü harcadığında S birim X ve 7 birim Y ve-

ya 8 birim X ve 6 birim Y satın alabilmektedir. Bu tUketlcl gelirinin tü-
müyle kaç birim X satın alabilir?
A) 2 B) 10 C) 32 D) 26 E) 16
506
Mikro İktisat
Çözüm: M = P ,.X + P V.Y

M = 5x + 7y
M ■= 8x + 6y
5x + 7y = 8x + 6y
7y - 6y = 8x - 5x
Y = 3x
M *= 5x + 7y
M = 5x + 7(3x)
M = 5x + 21x
M = 26x
776. Arzın dikey eksene paralel olduğu b ir durum da, diğer değişkenler sa-
bitken arz eğrisinin sağa kayması sonucunda malın fiyatında ve mikta-
rında nasıl b ir değişme meydana gelir?
M alın fiyatı Mttlnuntktau
A) Değişmez Azalır
B) Düşer Artar
C) Düşer Azalır
D) Yükselir Azalır
E) Yükselir Değişmez
Çöztim;
■*Q
507
777. Bir toplumda belli bir dönemde mevcut üretim imkanları eğrisinin di-
anda kalan noktalar aşağıdakiler den hangisinin gösterir?
A) Tam istihdam düzeyini
B) Eksik istihdam düzeyini
C) Etkin kaynak kullanımını
D) Mümkün olmayan üretim düzeyini
E) Genişleme yolunu

cunda üretilebilecek maksimum mal bileşiminin gösteren noktaların geometrik
yeridir. Üretim, üretim imkanları eğrisi ile orjin arasındaki herhangi bir noktada
Otomobil
D noktası eksik istihdamı göstermek-
tedir.
C noktası, tam istihdamı göstermekte-
dir.
A ve B üretimin mümkün olmadığı
noktaları göstermetkedir.
Vapur
778. Pantolon talep fonksiyonu Qd = 44000 - 4P dir. Fiyatı 10000 TL’den

günde 4000 pantolon satın alınıyorsa günlük pantolon talebinin fiyat
esnekfiği kaçtır?
A) 10 B) -1 0 C) 15 D ) -15 E ) -5
Çözüm: Soruda bir noktadaki talep esnekliği sorulmaktadır. Yani bir noktanın
talep ve fiyat değerleri veridir.
e = â S . E => _ 4 . UÛÛÛO. = _ 10
AP Q 4000
508
Mikro iktisat
779. Em ek piyasasında monopson durumunda olan bir firmada, emeğin or-

talama (girdi) maliyeti nasıldır?
A) Ücret haddinden büyüktür.
B) Emeğin ortalama girdi maliyeti eğrisi, emek arz eğrisinin altında seyre-
der.
C) Emeğin marjinal girdi maliyetinden büyüktür.
D) Emeğin ortalama girdi maliyet eğrisi, emek arz eğrisinin üstünde seyre-
der.
E) Emek arz eğrisine eşittir.
Çözüm: Emek piyasasında monopson durumunda olan bir firma, faktörün tek
alıcısı olduğuna göre, karşısında pozitif eğimli emek arz eğrisi vardır. Emek arz
eğrisi, aynı zamanda piyasa aız eğrisidir. Dolayısıyla daha fazla faktör kullan-
mak isteyen firma, daha yüksek ücret ödemek zorunda kalacaktır. Monopsoncu
daha fazla emek kullandığında yalnızca yeni işe aldığı işçilere değil, eski işçile-
re de yeni ücret düzeyinden ödeme yapacağından emeğin maıjinal girdi maliye-
ti ücret haddinden büyük olacaktır. Ücret haddinin daima ortalama girdi maliye-
tine eşit olduğu hatırlanırsa emeğin marjinal girdi maliyeti, ortalama girdi mali-
yeti ve ücret haddinden ( MIC l > W = AICL) büyük olacaktır. Şekilde de görül-
düğü gibi emeğin ortalama girdi maliyeti arz eğrisine eşittir.
509
r
.■i
•j
Ceteris Paribus: iktisat Sorulan fi
780. Değişken girdi miktarı artırıldığında toplam fiziki ürünün azalan hız-
la artmaya başladığı nokta İçin aşağıdakilerden hangisi sözkonusudur?
A) Toplam fiziki ürün maksimum olur
B) Ortalama fiziki ürün azalmaya başlar
C) Ortalama fiziki ürün maksimum olur
D) Marjinal fiziki ürün sıfır olur
E) Maıjinal fiziki ürün maksimum olur
Çdzüm: 71, sorunun çözümüne bakınız.

781. Ortalama değişken maliyet eğrisinin minimuma indiği üretim düzeyin-

de aşağıdaki eşitliklerden hangisi doğrudur?
A) Ortalama değişken maliyet = Sabit maliyet
B) Marjinal maliyet = Ortalama değişken maliyet
C) Marjinal maliyet = Ortalama maliyet
D) Ortalama maliyet Ortalama sabit maliyet
E) Ortalama sabit maliyet = Ortalama değişken maliyet
ÇözUm: Marjinal maliyet eğrisi önce azalan, sonra artan eğimlidir. Maıjinal ma-
liyet eğrisi artarken, ortalama değişken maliyet ve ortalama toplam maliyet eğ-
risini minimum noktasından kesmektedir. Bu durumu şekil yardımıyla görmek
mümkündür. .
AC, AVC,
Şekilden de görüldüğü gibi ortalama değişken maliyet eğrisinin minimuma indi-

ği noktayı temsil eden A noktasında ortalama değişken maliyet eğrisi ve rnaıji-
nal maliyet eğrisi birbirine eşittir.
510
Mikro iktisat
782. Topraklar arasındaki verimlilik farklarından ya da tUketlm merkezine

uzaklığının farklı olmasından dolayı ortaya çıkan ranta ne ad veril-
m ektedir? .
A) Differansiyel rant B) Mutlak rant
C) Uzaklık rantı D) Kaütc rantı
E) Verimlilik rantı
Çözüm: Toprağın verimliliğinin ve tüketim merkezine uzaklığının Farklı olma-

sından kaynaklanan rant çeşidi, diferansiyel rant (farklılık rantı) olarak bilin-
mektedir. Cevap, A seçeneğidir.
783. Tam rekabetçi b ir firm anın m arjinal maliyet eğrisi MC = 5Q + 2’dir ve

flrm s ürettiği ürün leri 27 TL’ye satm aktadır. Buna güre firm anın m ar-
jinal hasıla aşağıdakilerden hangisine eşittir?
A) 25 B) 27 C )5 D) 12 E) 20
Çözüm:
MR = AR “ P ise MR = AR = P - 2 7
784. Demir- çelik, gibi ttrttnlerin üretildiği piyasa, aşağıdaki piyasa türlerin-
den hangisine örnek olarak gösterilebilir?
A) Tam rekabet B) Tekel
C) Oligopol D) Tekelci rekabet
E) Oligopson
Çözüm: Demir-çelik gibi ürünlerin üretildiği piyasada ikiden fazla ama birbiri-
ne etki edebilecek kadar az sayıda firma faaliyet göstermektedir. Dolayısıyla bu
piyasa, oligopol piyasasına örnek olarak gösterilebilir.
785. Aşağıda verilen tanım lam alardan hangisi doğru değildir ?

A) Ortalama değişken maliyet - Toplam değişken maliyet/ Üretim miktarı
B) Marjinal ürün = Toplam üründeki değişme / Faktör miktarındaki değişme
C) Toplam maliyet = Toplam sabit maliyet + Toplam değişken maliyet
D) Ortalama maliyet = Toplam maliyet / Üretim miktarı
E) Marjinal maliyet ■= Toplam maliyetteki değişme/ Fayda miktarındaki
değişme
511
Çözüm;
/ AVC - TVC/Q ✓ MÜ = ATÜ/AV
/ TC ■=TFC+TVC ✓ AC = TC/Q
/ MC = ATC/AQ
Marjinal maliyet, toplam maliyetteki değişmenin üretim miktarındaki değişme-
ye oranıdır. Cevap, E seçeneğidir,
786. A rz esnekliği 2 ve fiyattaki değişim % 160 İse arz edilen miktarda %

kaçlık bir değişim meydana gelmiştir?
A) 300 B) 120 C) 0.5 D) 320 E) 130
ÇözUm:
4a
e != arz edilen miktardaki % değişiklik 2 =» Q => M = % 320
fiyattaki % değişiklik % 160 4
787. Aşağıdakilerden hangisi tekelci (monopolcü) bir firmanın özelliklerin-

den birisi değildir? '
A) Fiyatı farklılaştırması
B) Kısa dönemde normal üstü kâr elde edilir. '' 1 '
C) Uzun dönemde ortalama maliyet ortalama hasıla eşitliğinde üretim ya-
pılması
D) Ortalama hasılat ve marjinal hasılat eğrilerinin farklı olması
E) Çok sayıda alıcı ile karşı karşıya bulunulması
Çözüm; Monopolcü bir firma için şunları söylemek mümkündür:

✓ Tek satıcı olduğu için fiyatı yada üretim miktarını belirleme imkanına
sahiptir.
Fiyat farklılaşmasına gidebilir. ' v$.-,
/ Çok sayıda alıcı ile karşı karşıyadır. !
/ Gelir dağılımında adaletsizliğe yol açar.
✓ Piyasaya giriş engeli olduğundan hem kısa hem de uzun dönemde nor-
mal üstü kâr elde eder, Uzun dönemde normal kâr elde edilebilmesi
için, piyasaya giriş engelinin olmaması gerekir. Bundan dolayı mono-
polcü için ortalama maliyet ortalama hasıla eşitliğinin sağlandığı nok-
tada üretim yapılmasına imkan yoktur. Bu nokta, monopolcü rekabet
piyasasının uzun dönem dengesine tekabül etmektedir. Çünkü bu nok-
tada normal üstü kâr elde edilemeyecektir.
512
Mikro iktisat
/ Negatif eğimli ortalama hasıla (AR) ve maıjinal hasıla (MR) eğrisi bu-
lunmaktadır ve bu eğriler birbirinden farklıdır. Maıjinal hasıla eğrisi,
ortalama hasıla eğrisinin altında yer almaktadır. Aynı zamanda ortala-
ma hasıla eğrisi, talep eğrisine eşittir.
/ Kârı maksimize etmesi için MC = MR eşitliğinin sağlanması gerek-
mektedir.
788. Aynı üretim düzeyini sağlayan değişik girdi bileşimlerinin geometrik

yerine ne ad verilm ektedir?
A) Sözleşme eğrisi B) Gş üriln eğrisi
C) Üretim imkanları eğrisi D) Kayıtsızlık eğrisi
E) Genişleme yolu
Çözüm: Aynı üretim düzeyini sağlayan değişik faktör bileşiminin geometrik ye-
rine eş-ürün eğrisi adı verilir. Firmanın maliyet olanaklarının artması ile yeni
denge noktalarının geometrik yerine ise, Genişleme Yolu denir.
Sermaye
513
Ceterii Paribus: iktisat Soruları
789. Bir X malının arz eğrisi sabitken talep eğrisinin sağa kayması sonucun-
da aşağıdaki durumlardan hangisi ortaya çıkmaktadır?
A) Denge fiyatı değişmez
B) Denge miktarı azalır, denge fiyatı yükselir
C) Denge fiyatı ve denge miktarı yükselir
D) Denge miktarı sabit kalır, denge fiyatı artar
E) Denge fiyatı düşer, denge miktarı artar
Çözüm: Bir X malının arz eğrisi sabitken talep eğrisinin sağa kayması sonucun-
da denge fiyatında ve denge miktarında bir artış meydana gelmektedir.
*Q
790. Aşağıdaki oligopol modellerinden hangisinde üretim düzeyi diğerlerine

göre daha fazladır?
A) Stackelberg modeli B) Bertrand modeli
C) Cournot modeli D) Edgeworth modeli
ÇOzUm:
Cournot modeli Malın fiyatı monopol fiyatının 2/3’üne, üretim mik-
tarı tam rekabet üretiminin 2J 3’üne eşit olacaktır.
B ertrand modeli Denge üretim ve fiyat düzeyi, tam rekabet piyasası
çözümü yoktur.
Sweezy modeli Maliyette veya talepte meydana gelen değişme fiyatı
etkilemez.
Stackelberg modeli Tam rekabet üretimin 3/4'ü kadarlık üretim yapılır ve
514
M ikro İktisat
791. Bir mala sahip olan kimilerin bu malı belli bir fiyat karşılığı satmak is*
teyecekleri miktarı İfade eden kavram aşağıdakilerden hangisidir ?
A) Arz fonksiyonu B) Talep fonksiyonu
C) Satış fonksiyonu D) Kâr fonksiyonu
E) Üretim fonksiyonu
Çözüm: Bir malı elinde bulunduranların bu malları belli bir fiyatan satmak is-
teyecekleri miktarı Arz fonksiyonu ifade etmektedir.
792. Arz fonksiyonu Q, = 3P - 4

Talep fonksiyonu QD = 2P + 6 tse, denge miktarı aşağıdakilerden han-
gisine eşittir?
A) 30 B) 24 C) 26 D) 28 E) 24.5
Çözüm:
Dengede arz ve talep miktarı eşittir. Yani;
Qs = Qd
3 P - 4 = 2 P + 6 => P = 10
Fiyat 10 TL olduğuna göre iki fonksiyondan birinde fiyatı yerine konulduğunda
Arz fonksiyonunda yerine konulduğunda
3PX- 4 = 3 . (10) - 4 = 26
30 - 4= 26
Talep fonksiyonunda yerine konulduğunda
2PX+ 6 =■2.(10) + 6 = 26
20 + 6* 26
793. Bir ton kirazın fiyatı 600 liradan 500 liraya düştüğünde, talep edilen ki-
raz miktarı 80 tondan 90 tona çıkmaktadır. Buna göre yay esnekliğini
hesaplayınız?
A )-1 0 . B )-1 L 0 --H D )-ll E )-1Ö -

8 16 11 17 3
515
Ceteris Paribus; İktisat Soruları
Çözüm:
Aq 9 0 -8 0
P-, qı + q2 - 90 + 80 - 170 - 10 1100 - _ 11
¿P 500 - 600 100 170 100 .17
P1 + P2 500 + 600 1100
794. Tam rekabetçi bir firmanın kısa dönem arz eğrisi belli bir noktadan
sonra aşağıdakilerden hangisi İle özde; hale gelir?
A) Ortalama değişken maliyet B) Ortalama sabit maliyet
C) Ortalama toplam maliyet D) Marjinal fayda
E) Marjinal maliyet
Çözüm: Tam rekabet piyasası koşullarında ortalama değişken maliyet eğrisinin mi-
nimum noktasının üstünde kalan marjinal maliyet eğrisi, firmanın kısa dönem aız
eğrisidir. Firmanın kısa dönem arz eğrisi ile marjinal maliyet eğrisi özdeştir. Şekil-
de bu durum açık bir biçimde görülmektedir. Şekilde marjinal maliyet eğrisinin A
noktasının üstünde kalan kısmı aynı zamanda firmanın kısa dönem arz eğrisidir.
795. Her mala harcanılan son liranın marjinal faydasının eşitlenmesinin

amacı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Toplam faydayı maksimize etmek
8) Marjinal faydayı maksimize etmek
C) Malın elde edilen mutlak faydanın maksimize edilmesi
D) Her mala eşit miktarda harcama yapmak
E) Harcanılan son liranın rasyonel şekilde paylaşılmasını sağlamak
516
Mikro iktisat
Çözüm: Tüketicinin her mala harcadığı son liranın marjinal faydasını eşitleme-
sinin amacı, toplam faydasını maksimize etmektir.
MFg = MFb = MFC ^M Fn

P» Pb Pc Pn
796. Veri üretim teknolojisi altında belirli bir sürede, her girdiden belli mik-
tar kullanıldığında ne kadar flrün elde edileceğini gfisteren kavram
aşağıdaküerden hangisidir?
A) Maliyet fonksiyonu B) Aız fonksiyonu
C) Üretim fonksiyonu D) Teknoloji fonksiyonu
E) Talep fonksiyonu
Çözüm: Veri üretim teknolojisi koşullan altında, belli bir sürede, her girdiden
belli miktar kullanıldığında ne kadar ilrün elde edileceğini gösteren kavram üre-
tim fonksiyonu olarak adlandırılmaktadır.
Oretım fonksiyonu şu şekilde formüle edilebilir:
Qx = f ( K ,L ,H )
Burada, K, sermaye, L emek, H hammaddedir. Ancak üretim fonksiyonu Mars-
hall analizi çerçevesinde değerlendirildiğinde durum değişmektedir. Marshall
analizi, kısa dönemde yalnızca tek bir girdiğinin değiştiğini, diğerlerinin sabit
kaldığı varsayımına dayanmaktadır. Bu durumda üretim fonksiyonu şu şekilde
formüle edilir.
Qx = f(L /K ,H )
Bu fonksiyonda emek miktarı kısa dönemde değiştirilebilirken, sermaye ve ham-
madde miktarı değiştirilememektedir.
797. İşçi ücretlerinin, işçinin üretime katkısına göre belirleneceğini ileri sü-
ren görüş aşağıdakiierden hangisidir?
A) Tunç Kanunu B) Asgari geçim düzeyi teorisi
C) Marjinal verimlilik kuramı D) Doğal ücret kuramı
E) Ücret fonu kuramı
Çözüm: Marjinal verimlilik teorisini savunanlara göre, serbest rekabet koşulla-

rı altında işçi ücretleri emeğin maıjinal verimliliğine eşit olacaktır. Bu durumda
ücret, daima işe son alman işçinin; yani, marjinal işçinin verimliliğine eşit ola-
caktır. Ücretler, maıjinal işçinin verimliliğinden yüksekse, işverenler aldığı üc-
retten daha düşük bir verimlilik gösteren işçileri işten çıkaracaklardır. Marjinal
verimlilik teorisine göre, ücretlerin yükselebilmesi için ya üretim koşullan ay-
nıyken çalışmak isteyenlerin miktarının azaltılması yada işçi miktarı sabitken iş-
çinin verimliliğinin artması gerekmektedir.
798. Tekelci bir firmanın talep eğrisi P =70 -3Q, marjinal hasılası MR= 70-
6Q ve marjinal maliyeti MC ” 8Q şeklinde verildiğinde kârı ençoklaş-
tıran liretim dttzeyinde firmanın toplam k in aşağıdakllerden hangisi-
ne eşittir?
A) 275 B) 5 C) 100 D) 55 E) 175
Çözüm:
MR = MC
70-6Q=8Q
70 = 14Q
Q =* S
P “ 70 -3Q
P - 7 0 - 3 (5)
P-70-15
P=55
TR= P.Q
TR-55.5
T R -2 7 5
MC = TC’
8Q =TC ’
TC “ 4Q2
TC = 4(5)2
TC - 4 .(25)
TC - 100
Toplam K ftr-T R -T C
Toplam Kâr = 275 - 100
Toplam Kâr *> 175
518
Mikro İktisat
799. Tara rekabet piyasası koşullarında faaliyette bulunan bir endüstride

önemli ölçüde İktisadi kâr mevcutsa, aşağıdakllerdcn hangisiyle karşı-
lanılır?
A) Arz ve malın fiyatt düşer, iktisadi kâr ortadan kalkar.
B) Aız artar, malın fiyatı yükselir ve iktisadi kâr ortadan kalkma eğilimi-
ne girer.
C) Arz ve malın fiyatı artar, iktisadi kârda bir artış yaşanır.
D) Arz artar, malın fiyatı düşer ve iktisadi kâr ortadan kalkma eğilimine
girer.
E) Arz artar, malın fiyatı düşer ve iktisadi kârda artış yaşanır.
Çözüm: iktisadi kâr, toplam gelirin toplam alternatif (fırsat maliyetini) maliye-
tini aşan kısmıdır. Daha açık bir biçimde ifade etmek gerekirse, iktisadi kâr, top-
lam gelirden açık ve örtük maliyetlerin çıkarılması sonucunda elde edilir. Muha-
sebe kân ise, toplam gelirden yalnızca açık maliyetlerin çıkarılması sonucu elde
edilir. Dolayısıyla bir endüstride iktisadi kâr tüketici talebini daha fazla karşıla-
mak için endüstrinin genişlemesi gerektiğini ifade etmektedir. Bunun için ise,
üretime devam edilmesi gerekir.
iktisadi kâr = Toplam gelir -Toplam fırsat maliyeti
= Toplam gelir - (Açık+örtük maliyetler)
Muhasebe kân “ Toplam gelir - Açık Maliyetler
Dolayısıyla bir endüstride önemli ölçüde iktisadi kâr mevcut ise (iktisadi kâr
toplam gelirden acık ve örtük maliyetlerin çıkarılması sonucunda elde edildm
için aşırı kâr durumu söz konusudur), bu kârdan yararlanmak için endüstride fa-
aliyet gösteren mevcut firmaların bir bölümü üretim ölçeklerini artıracaktır. Di-
ğer taraftan iktisadi kârın varlığı endüstriye yeni firmaların girmesine de neden
olacaktır. Üretimin bu şekilde artmaya başlamış olması, talebin değişmediği var-
sayımı altında arzın artmasına ve dolayısıyla fiyatın azalmasına neden olacaktır.
Arzın artmasına paralel olarak, fiyatın düşmesi piyasadaki aşın kârın ortadan
kalktığı noktaya kadar devam edecektir. Bu durumu şekil yardımıyla da açıkla-
mak mümkündür.
Şekilde başlangıçta piyasa fiyatı arz ve talep eğrisinin kesiştiği Eq noktasında
oluşmuştur, ikinci şekile bakıldığında piyasa fiyatının ortalama maliyetin (AC)
üzerinde olduğu görülecektir. Bu durum ise, aşırı kânn yani iktisadi kârın varlı-
ğına işaret etmektedir, iktisadi kârın varlığı, piyasaya yeni firmaların girmesine;
dolayısıyla da arz eğrisinin sağa doğru kaymasına neden olacaktır. Arz eğrisinin
sağa doğru kayması sonucunda E| denge noktasında, daha düşük fiyat düzeyin-
de yeninden dengeye gelinecektir. Bu yeni denge noktasında fiyatlar ortalama
519
maliyete minimum noktasına eşit olacak Ve aşırı kâr ortadan kalkacak, normal
kâr elde edilecektir.
Firma dengesi = MM = MH Endüstri Dengesi = OM = OH
Yukarıdaki eşitliğe bakıldığında endüstri dengesinin ortalama maliyetin ortala-
ma hasılaya eşit olduğu noktada oluştuğu görülecektir. Bunun nedeni açıktır. Or-
talama maliyetin ortalama hasılaya eşit olduğu noktada, aşın kâr ortadan kalk-
mış, normal kâr söz konusudur.
Bu noktadan sonra üretim artmaya devam ederse, arz eğrisi sağa kayacak ve ye-
ni bir fiyat söz konusu olacaktır. Gj noktasındaki yeni fiyat düzeyi ortalama de-
ğişken maliyetin minimum noktasına eşit olacaktır. Ortalama değişken maliye-
tin minimum noktası bilindiği gibi firmanın kapatma noktası ya da diğer bir ifa-
deyle üretime başlama noktasıdır. (Nitekim bilindiği gibi tam rekabet piyasasın-
da firmanın kısa dönem arz eğrisi marjinal maliyetin ortalama değişken maliye-
tin üstünde kalan kısmıdır.) Bu noktada endüstriden bazı firmaların çıkışı söz
konusu olacaktır.
800. Aşağıdftkilerden hangisi Cournot modelinin uzantılarından birisidir?

A) Kartel modeli
B) Stackelberg modeli
C) Svveezy modeli
D) Barometrik fiyat liderliği mcdeü ‘ ’* !
E) Piyasa paylaşan kartel modeli
Ç6zUm: Stackelberg modeli, Cournot modelinin uzantılarından birisidir.
Cevap, B seçeneğidir;
520
Mikro İktisat
801. Aşağıdakiierden hangisi bir malın talebini arttıran nedenlerden birisidir?

A) Malın fiyatının yükselmesi .
B) Tamamlayıcı malların fiyatının yükselmesi
C) Nüfbs artış hızının yükselmesi
D) Tüketicilerin gelir düzeyinin düşmesi
E) tkame malın fiyatının düşmesi
Çözüm:
✓ Malın fiyatının yükselmesi, malın talep edilen miktarını düşürür.
✓ Tamamlayıcı malın fiyatının artması, malın talebini düşürür.
✓ Nüfus artışının yükselmesi, malın talebini artırır.
✓ Gelir düzeyinin düşmesi, malın talebini düşürür.
✓ İkame malların fiyatının düşmesi, malın talebini düşürür.
802. Aşağıdakiierden hangisi hindi eti ve tavuk eti için talebin çapraz fiyat
esnekliği değerini göstermektedir?
A) Sıfir B) Bire eşittir.
C) Sıfır ile bir D) Pozitif
E) Negatif
Çözüm:
803.' I. Reel anket etkisi

II. Parasal ankes etkisi
III. İkame etkisi
IV. Ürün etkisi
V Kâr makslmlzasyonu etkisi
Üretimde kullanılan girdi sayısının birden fazla olduğu durum için, bir
girdinin fiyatında meydana gelen değişme yukarıdaki etkilerden han-
gilerine yol açmaktadır?
A) I, II, IV B) III, IV, V
C) II, III, IV D) II, III, V
E) I, II, III
521
Çflzflro: Üretimde birden fazla girdinin kullanıldığı durumda bir girdinin fiya-
tında değişme meydana gelirse aşağıdaki etkiler meydana gelecektin
✓ İkame etkisi ■
✓ Kâr maksimizasyonu etkisi
✓ Ürün etkisi
804. Talep fonksiyonu açısından bakıldığında bağımlı değişken aşağıdakl-

lerden hangisi olacaktır?
A) Malm fiyatı B) Malm talep mıktan
C) Tüketicinin geliri D) Tamamlayıcı malların fiyatı
E) Zevk ve tercihler
Çözüm: Bağımlı değişken, bağımsız değişkene bağlı olan değişkenlerdir. Ba-

ğımsız değişken ise, diğer değişkenlerdeki değişmelere bağlı olmayan değişken-
lerdir. Talep fonksiyonu şu şekilde verilebilir:
Q dx - f(x)
Q ddx - f (P*. Pr» Pt>G)
i 4-
Bağımlı değişken Bağımsız değişken
Fonksiyonda, talep miktarı (O ^) bağımlı değişkendir ve bağımsız değişken olan

malm fiyatı (Px), rakip malların fiyatı (Pr), tamamlayıcı malların fiyatı (P,), tü-
keticinin geliri (G) ve zevk ve tercihlerden (T) etkilenmektedir. Cevap B ’dir.
805. Talep denklem inin P - 28-5Q ve arz denkleminin P “ 4+3Q olarak ve-
rildiği b ir du ru m İçin denge m iktarı kaçtır? (P: Fiyat, Q : M iktar)
A) 9 B) 5 C )1 D) 6 E) 3
Çözüm:
. 28 - 5Q * 4 +3Q 28 - 4 = 8Q
24 - 8 Q Q=3
522
Mikro İktisat
806.Eş ürün eğrisi üzerinde, faktörlerden birinin kullanımı artırıldığında

üretim miktarını sabit tutmak İçin diğer faktörün kullanımının ne ka-
dar azaltılması gerektiğini İfade eden orana ne denir?
A) Maıjinal dönüşüm oranı
B) Marjinal ikame oram
C) Marjinal teknik ikame oranı
D) Üretim olanakları eğrisi
Çözüm: Eş ürün eğrisi üzerinde, faktörlerden birinin kullanımı artırıldığında

üretim miktarını sabit tutmak için diğer faktörün kullanımının ne kadar azaltıl-
ması gerektiğini ifade eden orana marjinal teknik ikame oranı denilmektedir.
807.Bellrli bir üretim düzeyinde, ortalama değişken maliyetlerin marjinal

maliyetlerden küçük olduğu bir durumda ortalama maliyetler nasıl de-
ğişir?
E) ö n ce azalır, sonra artar.
Çözüm: Şekilde de görüldüğü gibi ortalama değişken maliyet, marjinal maliyet-

ten II. Kısımda küçüktür ve bu kısımda ortalama maliyetler önce azalmakta, son-
ra artmaktadır.
AFC, AVC.
AC. MC MC
AC
ÂVC
AFC
0 Q
Qo
523
808. Tam rekabet piyasası koşullarının geçerli olduğu bir endüstri önemli
ölçüde zarar ediyorsa, aşağıdakiierden hangisi meydana gelir?
A) Üretim ve fiyat artar, kâra geçilir
B) Üretim ve fiyatı düşer, zarar arlar
C) Üretim artar, fiyat düşer, sürümden kazanılır
D) Üretim düşer, fiyat yükselir ve zarar yok olmaya başlar
E) Üretim yükselir, fiyat düşer ve zarar azalır
Çözüm: Rekabetçi endüstride zarar varsa P< AC ilişkisi sözkonusudur. (Şayet

P< AVC ilişkisi geçerli olmuş olsaydı, firmanın kapatması gerekirdi.) Zarar eden
firmalar üretimi azaltmaya yoluna gidecektir. Üretimde meydana gelen azalma
arz eğrisinin sola kaymasına neden olacak ve fiyatlar yükselecektir. Böylece za-
rar yok olma sürecine girecektir.
809. BUgiıayar talebinde meydana gelen bir değişiklik, aşağıdakiierden

hangisinde meydana gelen bir değişiklikten kaynaklanmaz? •
, A) Rakip malların fiyatları
B) Tamamlayıcı malların fiyatları
C) Tüketicinin geliri
D) Bilgisayar üretiminde kullanılan faktörlerin fiyatları
E) Tüketicilerin zevk ve tercihleri
• Çözüm: Bilgisayar üretiminde kullanılan faktörlerin fiyatları, bilgisayar talebi-

ni değil, bilgisayar arzını etkileyecektir.
524
Mikro İktisat
810. Bir X malına alt talep fonksiyonu X = 30-2P şeklindedir. Bu malın ser-
best mal oldugıi varsayıldığında talep miktarı ne kadar olur? (X: talep
edilen miktar, F: malın fiyatı)
A) 10 B) 10 C) 15 D) 20 E) 30
Çöziim: Serbest mallar için herhangi bir bedel ödemeye gerek yoktur. Bundan
dolayı serbest malların fiyatı sıfırdır.
X = 30-2P
X = 30-2(0) ” 30-0
X “ 30
811. Tipik bir eş ürün eğrisi üzerinde yukarıya doğru hareket edildiğinde e}
Örün eğrisinde nasıl bir değişme meydana gelir?
A) Dik hale gelir B) Yatık hale gelir
C) Yatay eksene yaklaşır. D) Orjinden geçer
E) Paralel olarak sağa kayar
Çözüm: Eş ürün eğrisi Üzerinde yukarıya doğru hareket ettikçe eş ürün eğrisi
daha dik hale, aşağı doğru hareket ettikçe daha yatık hale gelecektir. Bu durumu
aşağıdaki eş ürün eğrisi üzerinde açık bir biçimde görmek mümkündür:
812. Tekelci bir firmanın marjinal hasıla eğrisi MR-20-3Q, toplam maliyet
eğrisi TC = şeklinde verildiğinde k in en çoklaştıran çıktı düzeyi
kaçtır?
A) 6 B) 8 C) 5 D ) 10 E) 4
Ceieris Paribus: İktisat Sorulan
nin sağlandığı noktada oluşmaktadır. TC = O2 ise, MC = 2Q’dır.
M R “ MC
20 - 3Q =2Q
20-5 Q
Q -4
813. Bir mal piyasasında diğer değişkenler sabitken, ikame malların fiyatla-
rında bir artı; olması sonucunda aşağıdakilerden hangisinin ortaya
çıkması beklenmez?
A) Talep eğrisinin sağa kayması
B) Malın piyasa fiyatının artması
C) Mallardan alınan miktarın artması
D) Arz edilen miktarın değişmesi
E) Arz eğrisinin değişmesi
Çözüm:
✓ İkame malın fiyatında bir yükselme meydana gelirse, diğer malın talebi artar
ve talep eğrisi sağa kayar.
✓ Maldan alman ve satılan miktarlar artar.
✓ Talep eğrisi sağa kaydığından dolayı malın fiyatında bir artma meydana ge-
lir.
/ Talep eğrisi sağa kaydığı için malın fiyatı artar. Malın fiyatında meydana ge-
len artıştan dolayı ise, arz edilen miktar artar. Yani, arz eğrisi üzerinde bir ha-
reket meydana gelir. Ancak arz eğrisinde bir değişiklik olmaz. Arz eğrisi, sa-
ğa yada sola doğru kaymaz.
814. Marjinal Urünlln sıfır olduğu noktada toplam ürün İle İlgili olarak aşa-
ğıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Sıfıra eşittir B) Artmaktadır
C) Azalmaktadır D) Maksimumdur
E) Ortalama ürünün altındadır
526
Mikro İktisat
815.Bir firma 8’inci birim üretimi gerçekleştirdiğinde marjinal maliyeti 30

TL, ortalama Maliyeti ise 23 TL dîr. Buna göre aşağıdaki ifadelerden
hangisi doğrudur?
A) Üretim arttırıldığında marjinal ve ortalama maliyet artmaktadır,
B) Maıjİnal ve ortalama maliyet azalmaktadır.
C) Marjinal maliyet artmakta, ortalama değişken maliyet azalmaktadır.
D) Maıjinal maliyet azalmakta, ortalama sabit maliyet azalmaktadır.
E) Üretim arttırıldığında ortalama maliyet azalmaktadır.
Çözüm: 8. birim üretimin gerçekleştirildiği noktada marjinal maliyet (30), orta-

lama maliyetten büyüktür. Marjinal maliyetin ortalama maliyetten büyük olduğu
durumlar II. Kısım ile gösterilmiştir.
AC, AVC,
MC
816. Monopolcü bir firmanın talep eğrisi Üzerinde üretim yapacağı bölge ile
ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur
A) Esnekliğin 1 ’den küçük olduğu bölgede
B) Esnekliğin birden büyük olduğu bölgede
C) Tam esnek olduğu bölgede.
D) Herhangi bir noktasında
E) Esnekliğin sıfır ile bir arasında olduğu bölgede
Çözüm; Monopolcü bir firma, talep eğrisinin esnekliğinin birden büyük olduğu
bölgede üretim yapacaktır. Ancak toplam hasılanın maksimum olduğu bölge, ta-
lep eğrisinin esnekliğinin bire eşit olduğu noktadır.
817. Bir mala alt arz eğrisi orijinden geçen bir doğru peklinde İse, arz esnek-
liği ile ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Birden büyüktür B) Bire eşittir
C) Sıfır ile bir arasındadır D) Sıfırdır
E) Sonsuzdur
Çözüm: Esnekliği her noktada aynı olan üç arz eğrisi bulunmaktadır. Bunlar:
Birim esnek arz: Arz eğrisi, doğrusal ve orjinden geçiyorsa, bu doğru üzerinde-
ki her noktanın esnekliği ayıu ve bire eşittir.
Sonsuz esnek arz: Arz eğrisi, yatay eksene paralel bir doğru şeklindeyse, esnek-
lik her noktada birbirine eşit ve esneklik katsayısı sonsuza eşittir. Sonsuz esnek
arz eğrisi durumunda, satıcılar aynı fiyattan ne kadar mal istenirse satmaya ha-
zırdırlar.
S[fır esnek an.: Arz eğrisi dikey eksene paralel bir doğru şeklindeyse, eğri üze-
rindeki her noktada esneklik katsayısı sıfırdır. Sıfır esnek arz eğrisi durumunda,
satıcılar fiyat ne olursa olsun piyasaya arz ettikleri miktarı değiştirmek isteme-
Birim Esnek Sonsuz Sıfır Esnek Arz

Arz Esnek Arz
818. Tekelci bir firmanın marjinal gelir eğrisi ile ilgili olarak aşağıdaki ifa-
delerden hangisi doğrudur?
A) Firmanın talep eğrisine eşittir
B) Firmanın ortalama gelir eğrisine eşittir
C) Ortalama gelir eğrisinin altında kalan pozitif eğimli bir doğrudur
D) Talep eğrisinin üzerinde kalan negatif eğimli bir doğrudur
E) Talep eğrisinin altında kalan negatif eğimli bir doğrudur
528
Mikro İktisat
P Çözüm: Monopolcü bir firmanın ortala-

ma hasıla eğrisi, aynı zamanda talep eğ-
. risine eşittir. Yine, ortalama hasıla eğrisi,
maıj inal hasıla eğrisinin üstünde yer al-
makta ve negatif eğimlidir. Marjinal ha-
sıla eğrisi talep eğrisinin (AR=D) altında
kalan negatif eğimli bir doğrudur.
819. Q „ = 4Px-2 şeklindeki bir arz fonksiyonu için fiyat 2 birimken arz es-
nekliği aşağıdakilerden hangisidir?
A) 1,33 B) 2 C)1 D) 2.1 E) 1,2
Çözüm: Nokta arz esnekliğinin bulunması gerekmektedir.
/'A Q \
------- j . £. = 4 . 2.= •&= 1,33 qax = 4 . (2) - 2 = 6
vad * ^ 6 6
fonksiyonun türevi, 4’dür.

820, Cournot dengesiyle tam rekabet dengesinin karşılaştırıldığı bir durum-

da aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Tam rekabet dengesinde hem kâr hem de üretim düzeyi daha yüksektir.
B) Cournot dengesinde hem kâr hem de üretim düzeyi daha yüksektir.
D) Cournot dengesinde kâr daha yüksek, üretim düzeyi daha düşüktür.
E) Tam rekabet ve Cournot dengelerinde üretim düzeyi aynıdır; ancak kâr-
lılık hakkında bir şey söylenemez.
Çözüm: Cournot modeli, bir düopol piyasasına örnektir. Düopol piyasası, iki sa-
tıcının sonsuz sayıda alici ile karşı karşıya geldiği piyasa türüdür. Dolayısıyla
tam rekabet dengesinde Cournot dengesine göre daha düşük kâr, ancak daha
yüksek üretim düzeyi söz konusudur.
821. P
Daha önce tam rekabet koşullan altında çalışırken tekele dönüştürülen

bir piyasayı gösteren yukarıdaki grafiğe göre, tekel koşulları altında
tüketici rantındaki değişme aşağıdaki alanların hangisine eşit olur?
A) bcdf alanı kadar azalmıştır.
B) efh üçgeninin alanı kadar azalmıştır.
C) bcgh alanı kadar azalmıştır.
D) dfgh alanı kadar azalmıştır.
E) bcdf alanı kadar azalmıştır.
daha yüksek fiyattan satmaktadır. Monopolün etkinsiz)iğini ifade eden bu duru-
Üretim yapıldığını varsayalım.
Bu durumu şekil yardımıyla göstermek mümkündür.
p
Tam Rekabet Piyasası Varsayımı: g noktasından başlayan MC maliyet eğrisi ay-

nı zamanda tam rekabet piyasasında faaliyet gösteren çok sayıda üreticinin arz-
530
Mikro iktisat
lannın toplamını gösteren endüstri arz eğrisidir. D talep eğrisi ise, piyasa talep
dan Q0 kadar mal üretilmiştir (satılmıştır). Bu durumda tüketici rantı "adi” üç-
geninin alanına; üretici rantı ise, "gdf” üçgenin alanına eşit olmaktadır.
Monopol Piyasası Varsavımt: Şekil monopol piyasası açısından incelendiğinde
farklı bir sonuç elde edilecektir. Bu durumda MC eğrisi tek üretici olan mono-
polcünün arz eğrisine dönüşecektir. Denge MC = MR eşitliğinin sağlandığı “h"
noktasında oluşacağı için Q, kadar mal üretilip “b” fiyatından satılacaktır. Do-
layısıyla,
/ Malın üretilen miktarı Qq -Q i aralığı kadar azalmaktadır.
/ Tüketici rantı, “adi” üçgeni alanından, “abc” üçgenin alanına düşmektedir.
/ Tam rekabet piyasasından monopol piyasasına geçilmesi sonucunda tüketici
/ Tüketici rantındaki azalmanın “bede" alanına eşit kısmı monopolcünün mo-
fer niteliğindedir, “efe” alanı ise, üretimin Qo-Qı kadar kısılması sonucunda
için gelir dağılımında bir a2alma meydana gelmiştir.
S Tam rekabetten piyasasından monopol piyasasına geçildiğinde üretici ve tü-
ketici rantı toplamında “c h f’ alanı kadar bir azalma meydana gelmektedir.
Dolayısıyla monopolcünün dara kaybı “c h f' üçgeninin alanına eşittir.
/ Monopolcünün dara kaybını ifade eden “ehr1 üçgeninin, “cef* alanına eşit
kısmı tüketicilerin; “e h f ’ alanına eşit kısmı üreticilerin gelir kaybını temsil
etmektedir.
822. Fiyatlar azalırken, b ir malın Giffen mal olabilmesi İçin aşağıdakller-

den hangisi gerçekleşmelidir?
A) Negatif gelir etkisinin, pozitif ikame etkisinden büyük olması gerekir.
B) Negatif gelir etkisinin, pozitif ikame etkisinden küçük olması gerekir.
C) Pozitif gelir etkisinin, negatif ikame etkisinden küçük olması gerekir.
D) Pozitif gelir etkisinin, negatif ikame etkisinden büyük olması gerekir.
E) Gelir ve ikame etkilerinin birbirine eşit olması gerekir,
Çözüm: Giffen mallar İçin gelir etkisi pozitiftir, ikame etkisi ise, hem normal
mal, hem düşük mal, hem de giffen mallar için negatiftir. Diğer bir ifadeyle ika-
531
me etkisi daima negatiftir. Giffen mallar için pozitif gelir etkisi, negatif ikame et-
kisinden büyüktür. Bu durumu tablo yardımıyla görmek mümkündür:
G tllr Etkisi İkame Etkili Toplam Etki
Negatiftir, Daima negatiftir. Normal mallar için hem'gelir etkisi, hem
Normal P , i —»P,/PyJ<—»Xd t de ikame etkili negatif olduğundan
veya veya toplun etki negatiftir.
Mal
p ,t- - * M 4 - » x d i «\T-»P*/Pyt->Xdi
Potltiftlr, Dalma negatiftir. Diijük mallar için pozitif gelir etkili,

DUfUk p ,4~* m t- > x di P jİ*4P|/Pyİ~>X j| negatif ikame etkisinden küçük
veya veya olduğundan toplam etki negatiftir.
Mal
Px î-» M İ-» X „ t P ^ P /P y t-^ l
Pozitiftir. Daima negatiftir. Giffen mallar İçin pozitif gelir etkisi,

Gtffen P ,i-> M t-» X dJ- p ,i-+ p y p y^ X j t negatif ikame etkisinden büyük
Mal olduğundan toplam etki pozitiftir.
veya veya
P , Î->Mİ~>X,, t P ,Î-* P /P , t —*X41
823. Ajağıdaküerden hangisi, diğer koşullar sabitken herhangi bir A malı-

na ait arz eğrisinin kaymasına neden olan unsurlardan birisi değildir?
A) Faktör fiyatında meydana gelen bir değişme
••vrrf* ’• *• -:
B) Teknoloji düzeyinde meydana gelen bir değişme
C) Maliyetlerde meydana gelen değişme
D) Malın fiyatında meydana gelen bir değişme
E) Diğer malların fiyatındaki değişme
Çözüm: Mal m fiyatında meydana gelen değişme, arz eğrisinin kay asına, değil,
arz eğrisinin üzerinde bir harekete neden olur. , ,,
it,,-- ı- • ı t 'v 'i. m • -ıH'-js. i* . . I
824. Ortalama sabit maliyet eğrisinin şekli ile ilgili olarak aşağıdakilerden
hangisi doğrudur?
A) Yatay eksene düşeydir
B) Yatay çizgidir
C) U biçimindedir
D) önce azalan sonra artan bir biçimdedir
E) Negatif eğimlidir
532
Mikro İktisat
Çözüm; Toplam sabit maliyet eğrisinin şekli yatay bir çizgi iken, ortalama sabit
maliyet eğrisi azalan bir yapıya sahiptir ve negatif eğimlidir. Çünkü üretim mikta-
rı artıkça, birim başına düşen maliyet olan ortalama maliyet sürekli azalmaktadır.
825, Aşağıdakllerden hangisi, e; ürün eğrisinin tümüyle yer değiştirmesine

neden olan unsurlardan birisidir?
A) Girdilerden birinin fiyatının azalması
B) Girdilerden birinin fiyatının artması
D) Üretici bütçesinin artması
E) Üretim teknolojisinin değişmesi
Çözüm: Eş ürün eğrilerinin tümüyle yer değiştirmesinin nedeni üretimde kulla-
nılan teknolojinin değişmesidir. Bu durumu şekil yaıdunıyla açıklamak müm-
kündür. Şekilde görüldüğü gibi üretimde kullanılan teknoloji değiştiğinde eş
ürün eğrileri, eş maliyet doğrusu üzerinde yor değiştirmektedir. Farksızlık eğri-
lerinin bütün şekilde yer değiştirmesinin nedeni ise, zevk ve tercihlerin değişme-
sidir.
533
826. Aşağıdaki mallardan hangisi en düşük esnekliğe sahiptir?

A) Çikolata B) Et C) Meyve D) Tuz E) Tatlı
Çözüm; Tıız, esnekliği oldukça düşük olan bir maldır. Hız fiyatında önemli bir
düşme ya da yükselme tuz talebinde fazla bir değişiklik meydana getirmez. Oy-
sa ki, et, çikolata, meyve ve tatlı, fiyatlarında meydana gelen artışa daha fazla
duyarlıdırlar, Diğer bir ifadeyle, bu malların fiyatı yükseldiğinde talepleri düş-
mekte; fiyatları düştüğünde, talep edilen miktarı artmaktadır.
827. Ifebiatta mevcut bulunan yeraltı ve yer üstü kaynaklarını da kapsayan

üretim faktörU aşağıdakllerden hangisidir?
A) Emek B) Sermaye
C) Toprak D) Teşebbüs
E) Teknoloji
Çözüm: Tabiatta mevcut bulunan yer altı ve yer üstü kaynaklarını da kapsayan
üretim faktörü, topraktır. Toprağın üretimden aldığı pay ise, ranttır.
828. T C j =» 3q2-2 'd lr. Toplam maliyet üretimdeki artışla T C 2 = 3q2 + 2'ye
çıkmaktadır. M arjinal maliyet (M C )« 6q İse, toplam maliyetteki deği-
şim aşağıdakllerden hangisine eşittir?
A) 2. B) - i C) 2 D) 4 E) -4
4 3
Çözüm: Birinci toplam maliyet fonksiyonundan ikinci toplam maliyet fonksiyo-

nu çıkarıldığında toplam maliyetteki değişim bulunmaktadır.
ATC = (3q2 + 2) -(3q2 - 2) = 4
829. Aşagıdakilerden hangisi gelir-tüketim eğrisinden elde edilen bir eğri-

dir?
A) Bağıt eğrisi B) Kayıtsızlık eğrisi
C) Engel eğrisi D) Fiyat-tüketim eğrisi
E) Eşürün eğrisi
534
Mikro İktisHt
Çözüm:
Bütçe doğrusunun eğiminde bir
değişme olmadan sağa kayması
sonucunda elde edilecek tüketici
denge noktalarının geometrik y e -
rine Gelir-Tiiketim Eğrisi adi ve-
rilmektedir. Ensel eğrisi gelir-tû-
ketim eğrisinden elde edilen bir
eğridir. ‘
830. Bertrand dengesiyle tam rekabet dengesinin karşılaştırıldığı bir du-

rumda aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Tam rekabet dengesinde hem kâr hem de üretim düzeyi daha yüksektir.
B) Bertrand dengesinde hem kâr hem de üretim düzeyi daha yüksektir.
D) Betrand dengesinde kâr daha yüksek, üretim düzeyi daha düşüktür.
E) Tam rekabet ve Bertrand dengelerinde üretim düzeyi, fiyat ve kârlılık
aynıdır.
Çözüm: Betrand modelinde tam rekabet piyasası üretim düzeyine eşit bir üretim
yapılmakta, tam rekabet piyasası ile aynı fiyattan satılmakta ve maliyetlerin sı-
fır olduğu varsayıldıgı için kârlılık (TR=TP) her iki denge durumunda da aynı-
dır.
831. Aşağıdakilerden hangisi bir stok değişken değildir?

A) Ekilebilir topraklar B) Gayrimenkuller
C) Makine D) Gayri safı yurt içi hasıla
E) Madenler
Çözüm:
Makine \
Maden \ Sabit değişken (stok kavram)
Gayri menkul j
.Tarım arazileri/
Gayri safi yurt içi hasıla, bir stok değişken değil, akım değişkendir.
832. Firmaların belli sürelerle bir araya gelerek açık ya da gizil anlaşmalar
yoluyla bir Armayı lider olarak belirlediği fiyat liderliği aşağıdaldler-
den hangisidir?
A) Hakim firmanın fiyat önderliği .
Çözüm: Bir anlaşmaya bağlı liderlik, firmaların belli sürelerle bir araya gelerek
açık ya da gizli anlaşmalar yoluyla bir firmayı lider olarak belirlediği fiyat lider-
liği modelidir.
Yukarıdaki şekilde hangi üretim seviyeleri arasında aşırı kapasite du-

rumu söz konusudur?
A) 300 - 900 B) 600 - 1200 C) 400 - 1200
D) 3 0 0 - 1200 E) 4 0 0 -9 0 0
Çözüm: Aşın kapasite üretim miktarının tam kapasite üretim hacminin üstünde,
maksimum kapasitenin altındaki kısım ile gösterilmektedir. Şekilde 600 - 1200
birim arası aşırı kapasiteyi göstermektedir.
300 - 600 birim arası üretim, atıl (eksik) kapasite
600 birim üretim Tam kapasite
600-1200 birim arası üretim aşırı kapasiteyi
1200 birim üretim maksimum kapasiteyi göstermektedir.
536
Mikro İktisat
834. Aşağıdaki iktisatçılardan hangisi diferansiyel rantı daha sistematik bir

şekilde açıklamaya çalışmıştır?
A) Adam Smith tarafından piyasa ekonomisi temelinde sistematik bir ha-
le getirildi.
B) Keynes tarafından kamu ekonomisi temelinde sistematik hale getirildi.
C) Gossen tarafından marjinal verimlilik çerçevesinde sistematik hale ge-
le getirildir.
D) Arthur King tarafından toprakların bolluğu dikkate alınarak bolluk pa-
radoksu temelinde sistematikleştirildi.
E) Von thünen tarafından Thünen rantı adı verilen teori çerçevesinde sis-
tematik hale getirildi.
Çtfzttm: Diferansiyel rant, merkeze daha yakın olan toprakların, merkeze daha
uzak olan topraklara göre taşıma giderlerinden kaynaklanan bir maliyet avantajı
olduğu varsayımına dayanmaktadır. Tüketim merkezîne daha yakın bulunan iş-
letmeler, daha uzakta olanlara göre bir ekonomik fazlalık elde etmektedirler ki,
buna diferansiyel rant adı verilmektedir. Toprakların farklı mevkide olmasından
kaynaklanan diferansiyel rant, Alman Von Thünen tarafından 1826 yılında daha
sistematik hale getirilmiştir.
835. Aşağıdakllerden hangisi kamusal mallar için etkin üretim miktarını

ifade edecektir?
A) Marjinal sosyal maliyet *■Matjinal fayda
B) Toplam fayda = Toplam gelir
C) Maıjinal fayda = Marjinal maliyet
D) Ortalama sosyal m aliyet m Fayda
E) Marjinal sosyal fayda = Matjinal maliyet
Çözüm: Bir malın etkin üretim noktasının belirlenebilmesi için marjinal fayda
marjinal maliyet eşitliğinin sağlanması gerekmektedir. Ancak kamusal malların
tüketimde rakip olmama özelliğinden dolayı kamusal bir malın maıjinal faydası
özel bir malın maıjinal faydasından fazladır, örneğin içilen portakal suyunun
marjinal faydası, bir kişinin ilave tüketiminin ona biçtiği değerden oluşmaktadır.
Savunma gibi kamusal bir malın ilave üretiminin maıjinal faydası ise, kamusal
malların tüketiminde dışlama olmadığından dolayı tek kişinin marjinal faydasın-
dan farklıdır. Bundan dolayı ilave savunma hizmeti üretilmesinden dolayı her bi-
reyin elde ettiği maıjinal faydaların toplamını almamız gerekir ki; bu durumda
kamusal malın marjinal sosyal faydası elde edilmiş olur. Bu çerçevede maıjinal
sosyal fayda, kamusal bir malın üretiminden fayda sağlayan her bireyin marjinal
faydalarının toplamım ifade etmektedir. Dolayısıyla kamusal mallar için etkin
537
üretim düzeyi, her bireyin maıjinal faydalarının toplamı ile marjinal maliyet eğ-
risinin kesiştiği noktada oluşacaktır.
836. Tüketici bütçe kısıtı 20Y +10B-200 İse bir tüketici 4 birim gelirini ba-
rınma İçin harcadığında kaç birim yiyecek alabilir? (Y:Yiyecek, B: Ba-
rınma)
A)18 B) 8 C)10 D)15 E) 4
Çözüm:
M = P„ ,X + P y .Y
2 0 0 - 10.B + 20.Y
200 - 10. (4)+ 20.Y
200 = 40 + 20Y
1 6 0 -2 0 Y
Y = 1£Q. = 8
20
837. Bir firmanın diğer firmanın rasyonel davranacağından emin olamadı-

ğı durumda, firmanın kendisi için en iyisini yaptığı duruma ne ad ve-
rilmektedir?
A) İşbirliği dengesi B) Stackelberg dengesi
Ç6zttm: Rakiplerinin eylemleri veriyken, bir firmanın kendisi için elinden gele-
nin en iyisini yaptığı denge durumuna Nash Dengesi adı verilmektedir. Ancak
firmanın Nash Dengesinde olabilmesi için diğer firmanın rasyonel davranaca-
ğından emin olması gerekir. Eğer firma diğer firmanın rasyonel hareket edece-
ğinden emin değil ise, elde edeceği minimum kazançları maksimize eden strate-
jiyi ya da maksimin stratejiyi tercih edecektir.
838. Aşagıdakllerden hangisi toplam satış hasılatından üretim giderleri çık-

tıktan sonra kalan farkı ifade etmektedir?
A) Ekonomik kâr B) Normal kâr
C) Aşın kâr D) İşletme kârı
E) Muhasebe kân
538
Mikro iktisat
Çözüm: Toplam satış hasılatından üretim giderleri çıktıktan sonra kalan fark,
muhasebe kân olarak ifade edilmektedir. Muhasebe kân, ticari işlemlerde kulla-
nılır.
839. Aşağıdaki İktisatçılardan hangisi k âr teorisini yenilik ve girişimcinin

dinam izm i hakktndaki görüşlerine dayanarak geliştirmiştir?
A) J. Schumpeter B) F. H. Knight
C) Friedman D) J. S. Mili
E) H. Lerner
Çözüm: Kâr teorisini yenilik ve girişimcilerin dinamizmi ile açıklayan iktisatçı

Schumpeter’dir.
840. Sermaye m alının b ir yıl sonunda getirdiği net golir İOOTL ve sermaye-
nin m arjinal etkinliği 3 İse, sermaye malının maliyeti ne kadardır?
A) 20 B) 24 C) 25 D) 27 E) 30
Çözüm: Sermaye malının maliyetinin formülü şu şekildedir.

C = R/l + r ise C = ?
R = sermaye malı ile bir yıl sonunda elde edilen net gelir
r = Sermayenin marjinal etkinliği
C = 100/1 + 3 = 25
841. M arjinal verimlilik teorisi, aşağıdaki piyasa koşullarının hangisinde

geçerlilik kazanır?
A) Oligopol B) Tam Rekabet
C) Monopol D) Monopson
E) Monopolcü Rekabet
Çözüm: Serbest rekabet koşullarının olduğu tam rekabet piyasalarında ücretler,

emeğin marjinal verimliliğine eşittir.
539
842. Asgari geçim teorisi (Tunç Kanunu) aşağıdaki iktisatçılardan hangisi

tarafından ileri sürülmüştür?
A) Maithus B) Smith
C) Keynes D) Say
E) Ricardo
Çözüm: Bu teori, Klasik iktisatçılardan David Ricardo tarafından savunulmuş-

tur. Teoriye, “zalim kanun" anlamında “tunç kanunu” ismi, Alman Sosyalisti
Ferdinand Lassalle tarafından konulmuştur.
843. Piyasada payı oldukça büyük olan bir firma tarafından belirlenen fi-
yattan küçük firmaların istedikleri kadar mal satılmasına İzin verildi-
ği oligopol modeline ne ad verilmektedir?
A) Hakim firmanın fiyat önderliği ; u;;;.
jjj.j «l(.
E) Girişi engelleyen fiyatlandırma ,:
Çözüm: Hakim firmanın fiyat önderliği, hakim firmanın belirlediği fiyattan kü-
çük firmaların istediği kadar mal satmasına izin verdiği küçük firmalar tarafın-
dan karşılanmayan kısmını kendi karşıladığı varsayımına dayanır. Buna göre kü-
çük firmaların karşı karşıya olduğu talep eğrisi hakim firma tarafından belirle-
nen fiyat düzeyinden tam rekabetteki gibi sonsuz esnektir ve marjinal hasılaya
eşittir.
844, Aşağıdaki iktisatçılardan hangisi nüfus kanunu ile tanınmaktadır?

A) Maithus B) Marx
C) Ricardo D) Keynes
E) Mili
' Çözüm: Klasik iktisatçılardan Maithus, nüfus geometrik artarken, gıda madde-
lerinin aritmetik arttığım ileri sürmüştür.
540
Mikro İktisat
845. Tüketim fonksiyonu Ca - 2R - 200 İken, nokta gelir esnekliği aşagıda-

kilerden hangisidir? (R -600 Lira)
A) 2.1 B) 3.8 G) 3.2 D)1.2 E) 2.2
ÇözUm:
*-^pU-2.üML=1.2
'$ / C 1000
-------- -------------fonksiyonun türevi
846. Aşağıdakilerden hangisi ortalama işçi ücretlerinin artmasına neden

olan faktörlerden birisidir?
A) tşçi sayısı artırılmalı B) İşletme sayısı azaltılmalı
C) Sermaye stoku artışı O) Nüfus artışı
E) Hiçbirisi
Çözüm: Ortalama işçi ücretlerinde bir artış olması için ya nüfusun azalması, ya
da sermaye stokunun artması gerekir.
/ A seçeneğinde işçi sayısında meydana gelen artış, sermaye stoku sabit-
ken ücretlerin azalmasına neden olur.
✓ B seçeneğinde işletme sayısının azalması, iş imkanlarının azalmasına
neden olur. Emek talebinde meydana gelen azalış, ücretlerin düşmesi-
ne neden olacaktır
/ D seçeneğinde nüfus artışı, işgücünün artması anlamına geleceğinden
ücretlerin azalmasına neden olur.
847. Tam rekabet piyasası varsayımları altında emeğin arz esnekliğinin tam
inelastlk olduğu bir piyasada diğer üretim faktörleri sabitken, nominal
ücretlerde artış meydana gelirse, işgücü bu durumdan nasıl etkilenir?
A) İşgücü arzı artar B) İşgücü arzı azalır
C) İşgücü arzı azalarak artar D) İşgücü arzı azalarak azalır
E) tşgücü arzı değişmez
Çözüm: Tam rekabet piyasası koşullarında ücret artışlarına karşı duyarlı olma-
yan emek arz eğrisi sıfır esnekliğe sahip olacaktır. Bu dununda ücretlerin artışı,
emek arzı üzerinde hiçbir etkiye neden olmayacaktır.
541
848. Bir ifislın talep denklemi Q “ 150-JP iken malın fiyatı 20 TL’lse, tale-
bin fiyat esnekliği aşağıdakilerden hangisine eşittir?
A) 0,3 B) 0,25 C) 0,66 D) 1 E) 2,5
Çfizdm:
Q = * 1 5 0 -3 P
Q = 150-3 (2 0 )
Q = 150 - 60
Q ■ 90
150 - 3P - O ise
150 “ 3P
P-50
M .
e, s ISO, s 60 . Si. » 0,66
* 20. 150 30
50
849. 1. Piyasaya giriş serbestliği

II. Piyasaya sınırsız giriş
III. Mutlak giriş
IV Batık maliyetin olmaması
V Fiyatın tam rekabet piyasasının üstünde bir fiyattan satılması
VI. Piyasaya giriş çıkışların çok hızlı olabilmesi
Yukarıdakilerden hangileri yarışabilir piyasalar İle ilgili olarak veril-
miş doğru bir bilgidir?
A) I, II, III, V, VI B) 1,11. IV. V, VI
C)I, II. III, IV, VI D) I, III, IV, V, VI
E) II, III, IV, V, VI
Çözilm: Yarışabilir piyasalar modelinde oligopolcü endüstrinin işleyişi şu şekil-

de olmaktadır:
/ Serbest ve Sınırsız: Giriş: Piyasaya yeni giren firma, aynı teknoloji, aynı
maliyet ve ölçeğe sahip olabilir. Marka ve ûriln gibi konularda dezavantaja
sahip olmadığı varsayılır. Yani teknoloji, maliyet, ölçek ve marka-ürün açı-
sından mevcut firmalardan daha kötü durumda değildir.
Mikro İktisat
/ Mutlak Giriş: Piyasaya yeni giren firma, mevcut firmaları piyasaya girişi-
ne fiyat konusunda ( fiyat rekabeti oluşturarak, örneğin fiyatları düşürerek)
tepki göstermeden önce mal üretmeye başlar.
V Batık Malivet: Endüstriden çıkmaya karar veren firmanın karşılanamayan
maliyetinin olmadığı varsayılmaktadır.
Bu üç koşulun varlığı durumunda Yarışabilir Piyasalardan söz etmek mümkün-
dür. Yarışabilir piyasalar durumunda firmalar ürettikleri malı tam rekabet fiyatı-
nın üstünde bir fiyattan satmaya kalkışırlarsa aşırı kâr elde edeceklerdir. Bu du-
rumda yeni firma piyasaya girerek tam rekabet fiyatından mal satacak ve mev-
cut firmalar fiyata tepki göstermeden piyasadan çıkacaktır. Bu Vur-Kaç Girişi,
mevcut firmaların aşın kârın sıfır olduğu tam rekabet düzeyindeki üretim düze-
yinde dengeye gelmelerine neden olacaktır.
850. G elir esnekliği sıfır ile b ir arasında (G< eg <1) bir değer almış olan bir
mal İçin aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Zorunlu B) Giffen
C) Düşük D) Lüks
E) Tamamlayıcı mal
Çözüm: Gelir esnekliği ile ilgili şu durumlar geçerlidir.

/ Gelir esnekliği sıfırdan büyük ise, normal maldır.
/ Gelir esnekliği, sıfırdan düşük ise, düşük mal yada giffen malı söz konusu-
dur.
/ Malın gelir esnekliği, sıfır ile bir arasında ise (0<e<l), zorunlu mal durumu
söz konusudur.
/ Malın gelir esnekliği birden büyük ise(e>l), lüks mal durumu söz konusudur.
851. Değeri model İçindeki açıklam alara bağlı olarak belirlenen değişkenle-
re ne ad verilm ektedir?
A) Dışsal değişken B) Stok değişken
C) İçsel değişken D) Bağımsız değişken
E) Bağımlı değişken
Çözüm: Değeri model içindeki açıklamalara bağlı olarak belirlenen değişkenle-

re içsel (endojen) değişken denilmektedir. Değeri model dışında belirlenen de-
ğişkenlere dışsal (eksojen) değişken denilmektedir.
852. Q d“ 10 - P talep fonksiyonudur. Fiyat 3 birimden 2 birime düştüğünde

tüketici rantında nasıl b ir değişme meydana gelir?
A) 7.5 artar B) 7.5 azalır
C) 15 azalır D) 8 artar
E) 20 artar
Çözüm: Fiyat 3 birimken mevcut olan tüketici rantı bulunur. Daha sonra fiyat 2
birimken mevcut tüketici rantından çıkarılır.
P - 3 —> q = 1 0 - 3 * > 7
P = 2 —>q=> 1 0 - 2 = 8
A(BEF) - A(BCD) = ?
B E Ê F _ B C . CD - BE . 8._ BC . 7
2 2 2
II. Yol:
Q Yamuğun Alanı = 8 1 7 = 1
Ya =7, 5
BE ve BC'yi bulabilmek için BO'nun değerini bulup BO'dan ve EO'yu ve CO'yu

çıkarmak gerekir. BO'nun değeri ise miktar “0” iken fiyatın değeridir.
0 = 1 0 - P = > P = 10 .
BO = 10 L i - 2 ^ - f i l - 42.« 11 = 7,5
2 2
BC= 1 0 - 3 = 7
BE = 1 0 - 2 - 8
Tüketici rantı 7.5 birim artar.
853. Alüminyum, bakır,'çimento ve ham petrol üretimi hangi piyasa yapısı-

na örnek olarak verilebilir?
C) Monopolcü rekabet piyasası D) Saf oligopol
E) Farklılaştırılmış oligopol
544
Mikro İktisat
Çözlim: Az sayıda firma tarafından homojen mal üretilmesi durumunda oluşan

piyasa yapısına saf oligopol adı verilmektedir. Az sayıda firma tarafından fark-
lılaştırılmış mal üretilmesi ve satılması durumunda oluşan piyasa yapısına fark-
lılaştırılmış oligopol adı verilmektedir. Saf oligopole örnek olarak alüminyum,
bakır, çimento ve ham petrol üretimi, farklılaştırılmış oligopole Örnek olarak,
otomobil, televizyon, bilgisayar, hava yolu ulaşımı gösterilebilir.
854. Kısa dönemde, aşın kârla çalışan tam rekabetçi bir firmanın üretimi-
ni gerçekleştirdiği noktada, ortalama toplam maliyet eğrisinin şekli ile
ilgili olarak aşağıdakllerden hangisi doğrudur?
A) Negatif eğimlidir.
B) Eğimi sıfıra eşittir.
C) Eğimi sonsuza eşittir.
D) Ortalama toplam maliyet eğrisinin eğimi, marjinal gelir eğrisinin eği-
E) Ortalama toplam maliyet eğrisinin eğimi, marjinal gelir eğrisinin eği-
minden büyüktür.
Çözüm: Kâr maksimizasyonu koşulu MR = MC’dir. Kısa dönemde, aşın kârla
çalışan tam rekabetçi firma için MR=MC’nin sağlandığı noktada AR = P = MR
= MC > AC eşitliği söz konusu olacaktır. $ekil incelendiğinde kâr maksimizas-
yonun sağlandığı E$ denge düzeyine tekabül eden ortalama maliyet, tam kapasi-
te üretim düzeyi olarak ifade edilen ortalama maliyet eğrisinin minimum nokta-
sının (A noktasının) sağında olduğu için aşın kapasite (B noktasına) ile üretime
tekabül etmektedir. Kâr maksimizasyonun sağlandığı noktadaki ortalama mali-
yeti temsil eden B noktasında ortalama maliyet eğrisi pozitif eğimlidir. Yani, sı-
fırdan büyüktür. Diğer taraftan, tam rekabetçi firma için marjinal gelir eğrisinin
eğimi her noktada sıfıra eşittir. Dolayısıyla, ortalama toplam maliyet eğrisinin
eğimi, marjinal gelir eğrisinin eğiminden büyüktür.
P
Toplam K ir
545
855. Dikey eksende talep edilen miktarın, yatay eksende gelir düzeyinin yer
aldığı lüks bir mala alt Engel eğrisinin şekil nasıldır?
B) Pozitif eğimli ve yatay eksene kıvrılan bir eğridir.
dir. LÜks inallar için talebin gelir esnekliği birden büyüktür.
D
( e, >l )
Şekilde görüldüğü gibi, gelir düzeyinde meydana gelen artışa paralel olarak ta-
lep edilen mal miktarında daha büyük bir artış meydana gelmektedir. Bu durum-
da Engel eğrisi pozitif eğimli ve talebin yer aldığı dikey eksene doğru kıvrılmak-
tadır, Yani, lüks mallar için Engel eğrisine çizilen teğet, yatay ekseni kesecektir.
856. Kayıtsızlık eğrilerinin dikey ekseni kestiği ve dışbükey olduğu durum-

da tüketici dengesiyle İlgili aşağıdaki İfadelerden hangisi doğrudur?
(Dikey eksende Y malı, yatay eksende X malı yer almaktadır.)
B) Y malı, X malına göre daha fazla tüketilir.
C) Sadece X malı tüketilir.
D) Sadece Y malı tüketilir.
şur.
546
Mikro İktisat
Çözüm: Kayıtsızlık eğrilerinin eksenlerden birini kestiği ve dışbükey olduğu du-

nunda özel bir durum olan köşe dengesine gidilir. Bu dununda tüketici sadece
tek bir mal satın almak suretiyle faydasını maksimize edecektir. Şekilde görül-
düğü gibi kayıtsızlık eğrilerinin dikey ekseni kestiği durumda, tüketici sadece Y
Y malı
857. Uzun dönemde, bir tekelci rekabet firmasının üretimini gerçekleştir-

diği nokta ile ilgili olarak aşağıdakllerden hangisi doğrudur?
A) Marjinal gelir, malın fiyatına eşittir.
B) Marjinal maliyet, ortalama maliyetten küçüktür.
D) Malın fiyatı ortalama maliyete eşit, ortalama gelirden büyüktür.
E) Ortalama gelir, ortalama maliyet eşit, malın fiyatından büyüktür.
Çözüm: Monopolcü rekabet piyasasında faaliyet gösteren bir firma, kısa dö-
nemde marjinal gelirin marjinal maliyete eşit olduğu noktada üretimini maksi-
mize eder. Flvat tam rekabet piyasasının tenine, tekel piyasasında oldutu clbi
marünal gelirden büyüktür. Çünkü tekelci rekabetçi bir firmanın ürününe olan
talep, azalan eğime sahiptir. Firmanın ortalama maliyet eğrisi, talep eğrisinin al-
tında ise, tekelci rekabetçi firma için iktisadi kâr söz konusudur.
Uzun dönemde ise, iktisadi kârı gören yeni firmaların piyasaya girmesi ile arz-
da artış meydana gelir. Fiyatlar ortalama maliyete eşit oluncaya (P=AC) kadar
düşer. Tekelci rekabetçi firmanın uzun dönem dengesinde AR^P-AC > MC =
MR ilişkisi söz konusudur. Uzun dönemde fiyat ortalama maliyete eşit olduğu
için iktisadi kâr ortadan kalkar. Bununla birlikte, firmanın denge üretim düzeyi
tam kapasite üretim düzeyinin solundadır. Yani, uzun dönem dengesinde tekelci
rekabetçi firma aşırı kâr elde etmemekte; ancak üretim düzeyi ortalama maliye-
tin minimum olduğu tam kapasite (şekilde A noktası) üretim düzeyinin solunda
bir noktada olduğu için atıl kapasite (şekilde B noktası) ile çalışmaktadır. Üreti-
547
me devam etmesi durumunda belli bir noktaya kadar ortalama maliyetleri düşür-
mesi mümkündür. Bu yüzden tekelci rekabetçi firmanın uzun dönem dengesinin
sağlandığı noktada ortalama maliyet eğrisi negatif eğimlidir. Şekil incelendiğin-
de tekelci rekabetçi firmanın, hem kısa hem de uzun dönemde eksik kapasite ile
çalıştığı görülecektir.
/
J 1' MC
f / / AC
Po k ip ıs ite
\ * M R = M C ''" '- A R
o o T ^ MR
Tekelci R ek ab et İçin U zun D önem D engesi
SSS. Aşağıdakilerden hangisinde kayıtsızlık eğrisinin negatif eğimli olması-

nın nedeni doğru olarak verilmiştir?
A) Orijine dışbükey olmaları B) Mallar arası ikame
C) Girdiler arası ikâme D) Azalan verimler yasası
E) Gelir-tüketim eğrisi
Çâzüm: Farksızlık eğrisi üzerinde mallardan birisinin tüketimi artırıldığında,

faydayı sabit tutmak için (aynı kayıtsızlık eğrisi üzerinde kalabilmek için) diğer
malın tüketiminin arttırılması gerekmektedir. Oiğer bir ifadeyle, m allar arası
1kamp $02 konusudur.
/ Kayıtsızlık eğrisinin negatif eğimli olmasının nedeni, mallara arası ikamedir.
/ Eş ürün eğrisinin negatif eğimli olmasının nedeni, girdiler arası ikamedir.
859.Dflşük bir malın ikame etkisi nasıldır?

A) Pozitiftir.
B) Sıfırdır.
C) Negatiftir.
D) Sonsuzdur.
548
Mikro İktisat
İk a m e E tk lıl (1) G e lir E tk lıl (2) T o p la m E tk i

N o rm a l M*1 N e g atif N eg atif (1) + ( 2 ) - N e g a t i f
D O fü k M al N e g a tif P ozitif (1) > (2) - N tg a tlf
İk a m e M a l N e g atif P o zitif (1 ) < (2) « P o z itif
860. Kısa dönemde, normal kârla çalışan tam rekabetçi bir firmanın Üreti-
mini gerçekleştirdiği nokta ile UgUl olarak aşağıdaklierden hangisi
doğrudur?
A) Malın fiyatı ortalama maliyetten büyüktür.
C) Maıjinal gelir, ortalama maliyetten büyüktür.
D) Marjinal maliyet, ortalama maliyete eşittir.
E) Marjinal maliyet, ortalama maliyetten küçüktür.
Çözüm: Tam rekabetçi firmanın uzun dönem dengesinde normal kfir durumu
söz konusudur. Kâr maksimizasyonu koşulu MR*=MC’nm sağlandığı noktada
AR = P M R 13 MC = AC eşitliği söz konusu olacaktır. Bu durumu şekil yardı-
mıyla görmek mümkündür.
MC
861. Aşağıdakilerden hangisi düopol modellerinden birisi tteflldlr?

A) Betrand modeli
B) Sweezy modeli
C) Edgeworth modeli
D) Coumot modeli
549
Çözüm: Sweezy modeli, finnaların yakın ikame (farklılaştırılmış) mal ürettik-

lerini varsaymaktadır ve firmanın fiyatını yükseltmesi durumunda rakip firma-
ların fiyatlarını yükseltme yönünde takip etmeyeceğini; ancak fiyatını düşürme-
si durumunda rakiplerin piyasa payını kaptırmamak için fiyatlarını düşüreceği
üzerine şekillenmiştir. Burada bir firmanın fiyat değişiklik politikasına cevap
verecek rakip firmaların birden fazla olduğuna dikkat edilmelidir. Dolayısıyla
Sweezy modeli, bir oligopol modelidir; fakat düopol modeli değildir.
862. Kısa dönemde, tekelci bir firma İle tekelci rekabetçi bir firmanın kflr
makslmizasyonunu gerçekleştirdiği nokta karşılaştırıldığında aşağı-
dakllerden hangisi söz konusudur?
B) Tekelci firma için ortalama maliyet eğrisi pozitif eğimliyken, tekelci
rekabetçi firma için negatif eğimlidir.
C) Tekelci firma için maıjinal maliyet ortalama maliyetten büyükken, te-
kelci rekabetçi firma için marjinal maliyet ortalama maliyetten küçük-
tür.
D) Tekelci firma için malın fiyatı marjinal gelire eşitken, tekelci rekabet-
çi firma için ortalama maliyete eşittir.
E) Her iki firma için de marjinal gelir, ortalama gelirden küçüktür.
Çözüm: Kâr maksimizasyonu koşulu MR ■ MC’dir. Tekelci rekabetçi firmanın
kısa dönem dengesi ile tekelci firmanın kısa dönem dengesi benzerdir. Ancak te-
kelci rekabet piyasasında çok sayıda satıcı faaliyet gösterdiği için talep eğrisinin
esnekliği tekelci firmanın talep eğrisine göre daha fazladır. Ayrıca, tekelci reka-
bet piyasasında mal farklılaştırmasını gerçekleştirebilmek için yapılan reklam
giderleri ortalama maliyetin fazla olmasına neden olmaktadır.
/ Kısa dönemde aşın kâr ile çalışan hem tekelci, hem de tekelci rekabetçi fir-
ma için MR = MC’nin sağlandığı noktada AR—P>AC> MC - MR ilişkisi söz
konusudur.
/ Her iki firma da eksik kapasite ile çalışmaktadır.
/ Her iki firma için de kâr maksimizasyonunun gerçekleştirildiği noktaya teka-
bül eden ortalama maliyet eğrisi negatif eğimlidir.
550
Mikro İktisat
863. Aşağıdaki oligopol modellerinden hangisinin İstikrarlı bir çözümü bu-

lunmamaktadır?
A) Stackelberg modeli B) Bertrand modeli
C) Coumot modeli D) Edgeworth modeli
Çözüm: Edgeworth modelinde malın fiyatı sürekli dalgalanma gösterir. İstikrar-

lı bir çözümü bulunmamaktadır.
864.1. Stackelberg modeli

II. Bertrand modeli
III. Coumot modeli
IV Edgeworth modeli
V Chamberlin modeli
Y ukarıdaki oligopol modellerinden hangilerinde monopolcü üretim düze-
yinden daha fazla üretim yapılm aktadır?
A) I, II, III, V B) I, II, III, IV
C) II, III, IV, V D) I, III, IV, V
E) i, ıı, ı y v
inceleyiniz.
865. Aşağıdakllerden hangisi üretim faktörlerinin ana öğelerinden birisi

değildir?
A) Toprak B) Rant
C) Yeraltı kaynaklan D) Emek
E) Akarsu
ÇSzUm: Üretim faktörleri ve üretim faktörlerinin Üretimden aldıkları payı aşa-

ğıdaki şekilde sıralamak mümkündür:
Toprak —> Rant
Müteşebbis —»Kâr
Sermaye -»Faiz
Emek —»Ücret
551
Bu çerçevede yeraltı kaynaklan, akarsu ve toprak doğa üretim faktörünü temsil et-
mektedir. Emek zaten bir üretim faktörüdür. Oysa ki rant, toprağın (doğa) üretim-
den aldığı paydır. Dolayısıyla bir üretim faktörü değildir.
866. B malının fiyatı 30 liradan 10 liraya düştüğünde A malından talep edi-

len miktar 90 kg’dan 30 kg’ a düşmektedir. A ve B malları arasındaki
çapraz talep esnekliğinin değeri kaçtır ve İki mal arasında nasıl bir İliş-
ki bulunmaktadır?
A) -1 ikame ilişkisi B) -2 tamamlayıcı ilişkisi
C) 1 ikame ilişkisi D) 1 tamamlayıcı ilişkisi
E) 2 ikame ilişkisi
Çözüm:
Aqa 30 - 90 _ 6Q
e = _9a_ = _ 2 Û — = _2Q . = Ğ Û . . m = ı
Apb 1 0 - 3 0 _2Q. 90 20
Pb 30 30
Esneklik katsayısı pozitif olduğundan dolayı ikame ilişkisi söz konusudur.

• •; |.
867. Aşağıdakllerden hangisi eş ürün eğrilerinin özelliklerinden biri

değildir?
A) Birbirlerini kesmezler
B) Üzerilerindeki her nokta farklı üretim düzeyini göstermektedir
C) Negatif eğimlidirler
D) Orijinden uzaklaştıkça daha yüksek üretim düzeylerini gösterirler
E) Orijine dış bükeydiler.
Çözüm: Aym üretim düzeyini sağlayan değişik faktör bileşiminin geometrik ye-
rine eş-ürün eğrisi adı verilir. Eşilrün eğrilerinin özellikleri şu şekilde sıralanabi-
lir:
/ Birbirlerini kesmezler.
✓ Eksenleri kesmezler.
/ Oıj inden uzaklaştıkça daha yüksek üretim seviyesini gösterirler.
✓ Üzerindeki her noktada eşit üretim düzeyini gösterirler.
✓ Negatif eğimilidirler. Sol yukarıdan sağ aşağıya doğru eğimlidirler.
/ Orjine dış bükeydirler.
:. ■
552
Mikro iktisat
868. Aşağıdakllerden hangisi ordinal fayda yaklaşımına göre doğru bir İfa-
de değildir?
A) Malların tüketiminden elde edilen fayda birbirinden bağımsızdır
B) Fayda sıralanabilir bir kavramdır
C) Fayda sübjektif bir kavramdır
D) Bir malın tüketiminden elde edilen fayda diğer malın tüketiminde ba-
ğımsız olamaz
E) Fayda karşılaştırılamaz
Çözüm: Kardinal fayda yaklaşımına göre, fayda sayısal olarak ölçülebilmekte-

dir. Faydayı ölçmek için util ya da utilon adını verdikleri fayda biriminde yarar-
William Stanley Jevons, Kari Menger, Gossen ve Leon Walras olmuştur.
Ordinal fayda yaklaşımım savunanlara göre, faydayı ölçmeye imkan yoktur. Fay-
da ancak sıralanabilir. Farksızlık etfrileri adı da verilen bu yöntemin savuncula-
n, Vilfredo Pareto, John R. Hicks, Antonelli ve Fisher’dir. Ayrıntılı çözüm için
403. sorunun çözümünde verilen tabloyu mutlaka inceleyiniz.
869. Talebin fiyat esnekliğinin bire e;lt olduğu durum İçin flyat-tttketlm eğ-
risinin şekli nasıldır?
Çözüm: Şekilde talebin fiyat esnekliğinin bire eşit olduğu durumda fiyat tüke-
tim eğrisinin yatay eksene paralel olduğu gösterilmiştir. A malının fiyatında
meydana gelen bir düşme talep edilen miktarın artmasına neden olmuştur (A2 >
553
A|). Ancak ödenen para miktarında bir değişiklik olmamıştır (Mg| değişmemiş-
tir). Dolayısıyla esneklik bire eşittir.
Diğer m i l l i n
yapılın htrcam*
lı
a Malı Cevap, C seçeneğidir.

a , N a 2 n - y t»
e» 1
870. Aşağıdakilerden hangisi pozitif dışsal ekonomilerin sağlayacağı yarar*

lardan birisidir?
A) tşgücû verimliliğinin azalması
B) Trafik sıkışmaları ve ulaşım maliyetinin artması
C) Altyapı yetersizliğinin ortaya çıkması
D) Nitelikli eleman temininin zorlaşması
E) İşgücünün uzmanlaşması
Çttzttm: Dışsal ekonomi, biı firmanın içinde bulunduğu endüstrinin gelişmesin-
den dolayı firmanın elde etmiş olduğu avantaj veya dezavantajlardan oluşmakta-
dır. Dışsal ekonomileri, pozitif dışsal ekonomiler ve negatif dışsal ekonomiler
diye iki ayırmak mümkündür. Pozitif dışsal ekonomiler, bir endüstrinin büyüme-
sinden kaynaklanan maliyet avantajlarıdır. Pozitif dışsallık, daha ucuza yan iş-
lenmiş mamul temin edilmesi, uzman işgücünden, altyapı tesis ve hizmetinden
ve satın alınan hizmetlerden yararlanılması şeklinde oluşmaktadır.
Negatif dışsal ekonomiler, endüstrideki büyümeye paralel olarak sayısı artan fir-
maların birbirlerine vermiş oldukları zararlardan dolayı oluşan maliyet artışlan
anlamına gelmektedir. Negatif dışsallık, endüstri kalabalıklaştıkça mevcut alt
yapı hizmetlerinin yetersiz hale gelmesi, çevre kirliliği gibi nedenlerden dolayı
maliyetlerin yükselmesiyle oluşmaktadır.
Bir firmanın ölçeğim büyütmesi sonucu elde etmiş olduğu avantaj, ölçek ekono-
mileri olarak tanımlanmaktadır. Burada firmanın üretim kapasitesini artırmasın-
dan dolayı onaya çıkan bir maliyet avantajı söz konusudur. E seçeneğindeki iş-
gücünün uzmanlaşması, pozitif ölçek ekonomilerinin gerçek ekonomiler çerçe-
vesinde sağlamış olduğu yararlardan birisidir.
554
Mikro İktisat
871. A rz denklemi Sm3P ve taJep denklemi D=40-5P İken devletin etkin bir
taban fiyatı uygulaması yapabilmesi için hangisinin belirlenmesi uy-
gundur?
A) 8 B) 4 C) 3 D) 2 E) 5
Çözüm; öncelikle arz ve talep denkleminin birbirine eşitlenerek, fiyatın bulun-

3P*40-5F
3P + 5P - 40
8P = 40
P -5
Taban fiyat politikası üreticinin korunmasını amaçlamaktadır. Taban fiyat poli-
tikasının. etkin bir biçimde işleyebilmesi için denge fiyatının üstünde belirlenme-
si gerekir. Çünkü burada amaç üreticinin ürettiği ürünlerin fiyatının piyasada
oluşan fiyatın üstünde satılacağı en düşük fiyatı belirlemek suretiyle Üreticiyi
korumaktır. Denge fiyatının altında bir fiyat belirlenirse, bu tavan fiyat politika-
sı olacaktır. Dolayısıyla taban fiyat politikası uygulaması, denge fiyat düzeyinin
üstünde bir noktada gerçekleştirilmelidir. Denge fiyatından bir taban fiyat poli-
tikası belirlemek çok anlamlı değildir. Zira bu fiyat zaten piyasada oluşmuştur,
müdahaleye gerek yoktur.
872. B ir endüstrideki her firm anın piyasa paylarının karelerinin toplamı

aşağıdaki kavram lardan hangisi ile İfade edilmektedir?
A) n - firma yoğunlaşma indeksi
B) Lerner indeksi
C) Gini katsayısı
D) Paashe İndeksi
E) Herfindahl-Hirschman Endeksi
Çözüm: Herfindahl-Hirschman Endeksi (HHI), endüstrideki her firmanın kare-

lerinin toplamıdır. Herfindahl-Hirschman Endeksinde piyasa paylarının kareleri
alınmak suretiyle daha büyük firmalara daha fazla ağırlık verilmiş olur.
Dört firmanın bulunduğu ve her birinin piyasanın % 25’ine sahip olduğu varsa-
yımı altında Herfindahl-Hirschman Endeksi şu şekilde hesaplanacaktır.
Herfindahl-Hirschman Endeksi 1002 = 10000 iken, bu durum dört firmanın bu-
lunduğu ve her birinin piyasanın % 25’ine sahip olduğu göz önüne alındığında
2S2 + 252 + 252 + 252 *■2500
Ceteris Paribus: îktı'sat Soruları
Heıfindahl-Hirschman Endeksi şu şekilde yorumlanmaktadır:
Piyasa Yapısı Herfindahl-Hirschman Endeksi (HHI)

Tam rekabet piyasası HHI < 1000
Monopol piyasası HHI =■ 10000
Monopolcü rekabet piyasası 1000<H H t< 1800
Ollgopol piyasası HHI > 1800
•••
-t- .. < İÜ'
873. Devletin tekelci bir firm adan götürü bir vergi alması durum unda tekel-
ci’firm a için aşağıdakilerden hangisinin meydana gelmesi beklenmez?
A) Sabit maliyetlerde bir artış meydana gelir u
- i 'V ■ »‘ ¿.i' * "'i'-.-
B) Toplam maliyetler artar
... . ' r ■
C) Toplam maliyet eğrisinin eğimi artar , ;
D) Marjinal maliyet değişmez . .
E) Ortalama maliyet artar
yet eğrisinin eğimini etkilemez. Toplam maliyet eğrisinin eğiminin etkilemediği
lama maliyet eğrisi yukarı doğru kayacak, üretim ve fiyatta bir değişme ol-
mazken monopolcünün toplam kân azalacaktır. Denge üretim düzeyi değişme-
diği için toplam hasılada da bir değişme olmaz.
556
Mikro İktisat
874. Engel eğrisi ite ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

A) Gelir eksenine doğru kıvrılan pozitif eğimli bir eğriyse gelir esnekliği
birden büyüktür.
B) Miktar eksenine dik bir doğruysa, talebin gelir esnekliği sıfırdır.
C) Gelir eksenini kesen pozitif eğimli bir doğruysa, talebin gelir esnekliği
1’den küçüktür.
D) Miktar eksenine doğru kıvrılan pozitif eğimli bir eğriyse gelir esnekli-
ği sıfır ile bir arasındadır.
E) Zorunlu mallarda önce pozitif sonra negatif eğimlidir.
Çözflm: Engel eğrisinin miktar eksenine dik olduğu durumda gelir esnekliği sı-
fıra eşittir. Diğer bir ifadeyle gelirde meydana gelen değişmeden tüketicinin il-
gili mala olan talebi etkilenmemektedir. Bu durumu şekil yardımıyla daha açık
biçimde görmek mümkündür. Şekilde gelir M0’dan M j ’e çıkmasına rağmen ta-
lep edilen miktarda herhangi bir değişme olmadığı görülmektedir.
Qd
o Mj M|
e„“ 0
875. Aşağıdakllerden hangisi tekelci rekabet piyasasında faaliyet gösteren

bir firmanın talep eğrisinin tam rekabet piyasasında faaliyet gösteren
bir firmanın talep eğrisine oranla daha az esnek olmasının nedenidir?
A) İkame malların varlığı
B) Homojen ürün
C) Fiyatın veri olması
D) Ürün farklılaştırması
Çözüm: Tekelci rekabet piyasasının en önemli özelliği ürün farklılaştırmasıdır.
Ürün farklılaştırmasından dolayı tekelci rekabetçi firma sattığı ürünün fiyatını
belirli oranda kontrol etme imkanına sahiptir (Tam rekabet piyasasında böyle bir
557
imkan yoktur. Çünkü fiyat veri, ürün homojendir). Dolayısıyla bu durum tekel-
ci firmanın talep eğrisinin, tam rekabetçi bir firmanın talep eğrisine göre daha
az esnek olmasının nedenidir (Tam rekabette talep eğrisi sonsuz esnek, mono-
polcü rekabette nispeten daha düşük esnekliğe sahiptir.)
Tekelci rekabetçi bir firmanın talep eğrisi negatif eğime sahip ve tekel piyasasın-
da olduğu gibi ortalama hasılaya eşittir. Ancak tekelci rekabetçi bir firmanın ta-
lep eğrisi, tekelci firmanın talep eğrisinden daha esnektir. Çünkü tekelci firma-
nın ürünün ikamesi mevcut değilken, tekelci rekabetçi firmanın ürünün ikamesi
mevcuttur.
876. Bir firma 27'inc) birim üretimi gerçekleştirdiğinde marjinal maliyeti

18 TL, ortalama değişken maliyeti ise 12 TL dîr. Buna göre aşağıdaki
ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Ortalama maliyet azalmaktadır.
B) Ortalama maliyet artmaktadır.
C) Marjinal maliyet artmakta, ortalama değişken maliyet azalmaktadır.
D) Ortalama maliyet önce azalmakta, sonra artmaktadır.
E) Ortalama maliyet, marjinal maliyetten büyüktür.
Çözüm: 27. birim üretimin gerçekleştirildiği noktada marjinal maliyet (18), or-
talama değişken maliyetten büyüktür. Matjinal maliyetin ortalama değişken ma-
liyetten büyük olduğu dununlar II. Kısım ile gösterilmiştir. 27 birimlik üretim
şekilde Q0 üretim düzeyinin sağında herhangi bir yerde olabilir. Diğer bir ifadey-
le 27 birimlik üretim, II. Kısımda ortalama maliyetin azaldığı veya arttığı nok-
talarda olabilir.
A C .A V C ,
MC
558
Mikro İktisat
877. AşağıdakUerden hangisinde monopolcü bir firmanın toplam hasılatı-

nın İzlediği seyir doğru biçimde ifade edilmiştir?
A) Toplam hasılat önce azalır sonra artar
B) Toplam hasılat sürekli olarak artar
C) Toplam hasılat önce azalan hızla artar daha sonra da artan hızla artma-
ya devam eder
D) Toplam hasılat önce sabit bir hızla artar daha sonra da azalan hızla art-
maya devam eder
E) Toplam hasılat önce artar sonra azalır
Çözüm: Tam rekabet piyasasında toplam gelir eğrisi, oıjinden çıkarak sürekli
olarak pozitif değerlere sahip olan bir doğrudur. Eksik rekabet piyasalarında ise,
belli bir seviyeye kadar toplam kiıda artış olmakta, daha sonra azalmaktadır. Di-
ğer bir ifadeyle, monopolcü bir firmanın, toplam hasıla eğrisi çan eğrisi biçimin-
dedir.
TR.TC
559
878. Giffen malı ile İlgili olarak aşağıdakllerden hangisi doğru değildir?
A) Alışılmış talep eğrisi negatif eğimli olabilir,
B) Alışılmış talep eğrisi, daima pozitif eğimli olabilir.
C) Telafi edilmiş talep eğrisi daima negatif eğimlidir.
D) Her Giffen malı düşük maldır.
E) Pozitif gelir etkisinin ikame etkisinden büyük olduğu durum için geçer-
lidir.
Çözüm: Giffen malı, pozitif gelir etkisinin negatif ikame etkisinden büyük ol-
duğu mallar için söz konusudur. Dolayısıyla bir malın Giffen malı olabilmesi
hem pozitif gelir etkisine sahip olan düşük bir mal olmasmı, hem de pozitif ge-
lir etkisinin negatif ikame etkisinden büyük olmasını gerektir. Bu durumda her
Giffen malı, düşük mal iken, her düşük mal Giffen malı olmamaktadır. Giffen
mallar için talep kanunu geçersizdir; yani talep eğrisi pozitif eğimlidir.
Karşılaştırmalı bilgi için 54. sorunun çözümünde verilen tabloyu mutlaka ince-
leyiniz.
879. Alışılmış talep eğrisi ile ilgili aşağıdaki İfadelerden hangisi doğrudur?
A) Normal inallar için eğimi telafi edilmiş talep eğrisinin eğiminden bü-
yüktür.
B) Giffen malı olmayan düşük bir mal için daima pozitif eğimlidir.
C) Yalnızca ikame etkisini yansıtır.
D) Giffen olmayan düşük bir mal için eğimi telafi edilmiş talep eğrisinden
küçüktür.
E) Giffen malı olmayan düşük bir mal için toplam etki negatiftir.
Çözüm: 44. soıutıun çözümüne bakınız.

560
Mikro İktisat
880. Aşağıdakilerden hangisi monopol piyasasında uzun dönem dengesi İle

İlgili olarak doğru bir İfadedir?
A) Tüm firmalar normal kârla çalıdırlar
B) Bazı firmalar anormal kâr elde ederken bazıları normal kür elde ederler
C) Yalnızca kısa dönemde aşın kâr elde ederler
D) Uzun dönemde aşın kâr ortadan kalkar
E) Hem uzun hem de kısa dönemde aşın kâr elde ederler
Çözttrn; Monopol piyasasında tek bir firma bulunmaktadır. Bundan dolayı uzun
dönemde piyasaya yeni fırmalann girerek aşırı kânn ortadan kalkması durumu
söz konusu değildir. Hem kısa, hem de uzun dönemde aşın kâr devam etmekte-
dir. Cevap, E seçeneğidir.
881. Pozitif gelir etkisinin negatif İkame etkisinden kliçUk olduğu bir mal
için aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
A) Talep kanunu geçersizdir.
C) Hem düşük, hem de normal olmayan bir maldır.
D) Telafi edilmiş talep eğrisi negatif, alışılmış talep eğrisi pozitif eğimlidir.
E) Alışılmış talep eğrisinin esnekliği telafi edilmiş talep eğrisinin esnekli-
ğinden büyüktür.
sonınun çözümünde verilen tabloyu mutlaka inceleyiniz.
882. Emek piyasasında monopson durumunda olan bir firmada, emek arz
eğrisi ile İlgUİ olarak aşağıdakilerden hangisi doğru değildir?
A) Emeğin marjinal girdi maliyetinin altında seyreder.
C) Emeğin ortalama girdi maliyetine eşittir.
D) Emeğin marjinal girdi maliyetinden küçüktür.
E) Emeğin maıjinal girdi maliyetine eşittir.
Çözüm; Emek piyasasında monopson durumunda olan bir firma için, emek arz
561
I
W
M JC l
Si. - A I C l
L
0 Cevap, E seçeneğidir.
883. Fiyat-tüketlm eğrisi negatif eğimli bir malın üretimini gerçekleştiren ve

toplam gelirini maksimize etmeyi amaçlayan firma için aşağıdakiier-
den hangisi rasyonel bir flyat politikası olacaktır?
A) Fiyatın yükseltilmesi, toplam geliri azaltır.
B) Fiyatın yükseltilmesi, toplam geliri arttınr.
C) Fiyatın düşürülmesi, toplam geliri arttınr.
D) Fiyatın düşürülmesi, toplam geliri azaltır.
E) Fiyatın düşürülmesi ya da arttırılması toplam gelirde bir değişikliğe ne-
den olmaz.
Çözüm: Fiyat-tiiketim eğrisi negatif eğime sahip iken, talebin fiyat esnekliği
birden büyüktür.
D iğer m allara
yapılan harcama
8ı
82 Fiyat-Tüketim Eğrisi
■A Malı
Talebin fiyat esnekliğinin birden büyük olduğu bir mal için fiyatlardaki bir düş-
me toplam geliri arttınr; fiyatlardaki yükselme ise toplam geliri azaltır.
Not: A seçeneğindeki fiyatın yükseltilmesinin toplam geliri azaltır ifadesi de
doğrudur. Ancak soruda doğru olan ifade değil, firmanın toplam getirini mak-
simize etmeıl tein izlenecek rasyonel fiyatlama politikası sorulmaktadır.
Mikro iktisat
884. Doğrusal arz eğrisi orjinden geçen herhangi bir mal ile ilgili olarak
A) Arz eğrisi üzerindeki her noktanın elastikiyeti farklıdır
B) Arz eğrisi üzerindeki her noktanın elastikiyeti sıfıra eşittir
C) Arz eğrisi üzerindeki her noktanın elastikiyeti aynıdır ve bire eşittir
D) Arz eğrisi üzerindeki her noktanın elastikiyeti aynıdır ve sıfıra eşittir
E) Arz eğrisi üzerindeki her noktanın elastikiyet birden büyüktür
Çözüm: Doğrusal arz eğrisi orjinden geçen bir arz eğrisinin her noktasındaki
elastikiyet aynı ve bire eşittir
885. “Bir fabrikanın bacasından çıkan zararlı gazlar, bölgede çevre kirliliği-
ne yol açmaktadır. Bölgede yapılan sağlık taramasında birçok çocuğun
astım riski ile karşı karşıya olduğu belirlenmiştir.”
Bu durum aşağıdakilerden hangisi ile ifade edilebilir?
C) üreticiden üreticiye pozitif dışsallık
Çözüm: Bir fabrikanın bacasında çıkan zararlı gazların bölgede çevre kirliliği-
ne yol açması sonucu çocukların astım riski ile karşı karşıya olması, üreticiden
tüketiciye negatif dışsallık ile ifade edilir.
886. Aşağıdakilerden hangisi kamusal bir malın marjinal faydasının özel

bir malın marjinal faydasından farklı olmasının nedenidir?
A) Tüketimde rakip olmama B) Bedavacılık sorunu
C) Maliyetin ölçülememesi D) Faydanın belirlenememesi
E) Negatif dışsallık
Çözüm: Kamusal malların tüketimde rakip olmama özelliğinden dolayı kamu-

sal bir malın marjinal faydası özel bir malın marjinal faydasından fazladır, ö r -
neğin içilen portakal suyunun marjinal faydası, bir kişinin ilave tüketiminin ona
biçtiği değerden oluşmaktadır. Savunma gibi kamusal bir malın ilave üretiminin
marjinal faydası ise, kamusal malların tüketiminde dışlama olmadığından dola-

yı tek kişinin marjinal faydasından farklıdır.
Cevap, A seçeneğidir. .
887. “Belirli bir politikanın toplumu daha üstteki toplumsal kayıtsızlık eğ-
risine götürmesi durumunda toplumsal refahın artacağı şeklindeki sos-
yal refah fonksiyonun temel güçlüğü, demokratik bir ortamda sosyal
refah fonksiyonu oluşturmanın İmkansız olmasıdır.”
Sosyal refah fonksiyonu İle ilgili olarak ortaya atılan bu görü; aşağıda-
kllerden hangisi Ue İfade edilmektedir?
A) Arrow’un imkansızlık teoremi B) ikinci en iyi teoremi
C) Bergson Kriteri D) Kaldor-Hicks Kriteri
Çözüm: Belirli bir politikanın toplumu daha üstteki toplumsal kayıtsızlık eğri-
sine götürmesi durumunda toplumsal refahın artacağı şeklindeki sosyal refah
fonksiyonun temel güçlüğü, demokratik bir ortamda sosyal refah fonksiyonu
oluşturmanın imkansız olmasıdır. Bu görüş Kenneth J. Arrow tarafından ileri sü-
rülmüştür. Arrow’a göre bir sosyal refah fonksiyonunun bireysel tercihleri yan-
sıtabilmesi beş koşuk bağlıdır:
/ Toplumsal tercihlerde tamlık ve geçişlilik özelliklerine sahip olmalıdır.
/ Toplumsal refah tercihleri bireysel tercihler göz ardı edilerek oluşturul-
ma malıdır.
/ Toplumsal refah tercihleri bir kişinin tercihlerine, örneğin bir diktatö-
rün tercihlerine dayanmamahdır.
/ A durumun B durumuna tercih edildiği bir durumda, diğer kişilerin A
durumu değerlendirmesinde gerileme olmazken bireysel tercihlerde A
durumundan B durumuna bir değişme olsa bile A durumu B durumu-
na tercih edilir.
/ A, B ve C gibi üç durum geçerli iken, A durumu B ’ye, B durumu C ’ye
tercih edilmişse, C durumu yokken A durumu yine de B durumuna ter-
cih edilmelidir.
Arrow’a güıe bu beş koşuldan biri ihmal edilmeden bir sosyal tercih fonksiyonu
oluşturmak mümkün değildir. Bu duruma Arrow imkansızlık teoremi adı veril-
mektedir.
564
Mikro iktisat
888. Televizyon ve bilgisayar üreten bir firmanın bu Ürünleri ayrı ayn üret-
meli durumunda televizyon Üretmenin toplam maliyet] (TCTV) 120TL,
bilgisayar üretmenin toplam maliyeti (TCB(L ) 130 TL’dlr. Firmanın te-
levizyon ve bilgisayarı bir aradı üretmesi durumunda ise toplam mali-
yeti (TCTV+Bf |J 320 TUdlr. Buna gttre aşağıdakilerden hangisi doğru-
dur?
A) Firma çıktıları ayrı ayn üretecektir.
B) Firma çıktılan bir arada üretecektir.
C) Pozitif alan ekonomileri söz konusudur.
D) Firmanın çıktıları bir arada üretmesi ile ayn ayn üretmesi arasında bir
maliyet farkı söz konusu değildir.
E) Firmanın ürünleri bir arada üretmesi durumunda maliyetlerin % 22 düş-
mesi söz konusudur.
Çözüm: Birden fazla ürün üretmenin maliyetinin her ürünün ayn ayrı üretilme-
si halinde oluşacak maliyetlerin toplamından farklı olması Alan Ekonomileri
kavramı ile ifade edilmektedir. Alan ekonomisinin derecesi şu şekilde bulunur:
c _ TC(Q,)+TC[Q2)~TC(Q i + Q2)
t c [q ,+ q 2)
¡20 + 130- 320_ = - 70 = q 218 = - 0 22

320 320
ürün üretmenin maliyetinin her ürünün ayrı ayn üretilmesi durumunda oluşacak
maliyete eşit olması anlamına gelir. Buna göre iki çıktının bir arada üretilmesi
maliyetlerin % 22 artmasına neden olur.
889. Uzun dönem ortalama maliyet eğrisinin negatif eğime sahip olduğu
bölge için aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
A) ölçeğe göre azalan getiri vardır.
B) Pozitif dışsal ekonomileri vardır.
C) öğrenme etkisinden kaynaklanan maliyet avantajları söz konusudur.
D) Pozitif ölçek ekonomileri vardır.
E) Azalan verimler yasası geçerlidir.
565
Çözüm: Uzun dönem ortalama maliyet eğrisinin negatif eğimli olduğu noktada
ölçeğe göre artan getiri söz konusudur ve ortalama maliyetlerde bir azalma söz
konusudur. Diğer bir ifadeyle uzun dönem ortalama maliyet eğrisinin şekli ölçek
ekonomileri tarafından belirlenir.
890. Kısa dönem ortalama maliyet eğrisinin negatif eğime sahip olduğu böl-
ge İçin aşağıdakflerden hangisi doğrudur?
A) Azalan verimlilik söz konusudur.
B) Artan verimlilik söz konusudur.
D) Ölçeğe göre azalan getiri söz konusudur.
E) ölçeğe göre sabit getiri söz konusudur.
Çözüm: Kısa dönem ortalama maliyet eğrisinin negatif olduğu bölgede artan ve-
rimlilik, pozitif eğimli olduğu bölgede azalan verimlilik söz konusudur.
891. Hasıla-marjlnal maliyet yaklaşımına göre tam rekabet piyasasında fa-

aliyet gösteren bir firmanın kısa dönem üretici fazlası aşağıdakllerden
hangisine elittir?
A) Toplam hasıla- marjinal maliyet
B) Toplam hasıla-toplam maliyet
C) Maıjinal hasıla - marjinal maliyet
D) Toplam hasıla - maıjinal maliyet eğrisinin altında kalan alan
E) Toplam hasıla - marjinal maliyet eğrisinin üstünde kalan alan
Çözttm: Hasıla-değişken maliyet yaklaşımına göre tam rekabet piyasasında fa-

aliyet gösteren bir firmanın kısa dönem üretici fazlası marjinal maliyet eğrisinin
altında kalan alanın toplam hasıladan çıkarılması suretiyle bulunabilir. Zira, her
fiyat düzeyinde kısa dönem marjinal maliyet eğrisinin altında kalan alan toplam
değişken maliyete eşittir.
566
Mikro İktisat
892. Talep denklemi Qd = 24 - 3P iken, piyasa fiyatının 4 TL’den 3 TL’ye

düşmesi durum unda toplam tilkctki fazlasında nasıl b ir değişme mey-
dana gelir?
A) 15 birim artmıştır B)12 birim artmıştır
C) 24 birim artmıştır D) 37,5 birim artmıştır
E) 13,5 birim artmıştır
Çözüm: öncelikle her iki fiyat düzeyi için talep miktarını bulmak gerekir.
Qd “ 24 - 3P
P = 4 iken,
Qd = 24 - 3(4)
Qd= 24 ~ 12
Qd=12
P = 3 İken,
Qd = 24 - 3(3)
Qd = 24 - 9
Q d= 15
Qd =■24 - 3P denklemi İçin Od *=0 ise,
0 = 24 - 3P
3P *= 24
P=i 8
5 e eşikten talep sıfır olmaktadır. Bu aşamadan sonra her iki fiyat düzeyi için tü-
ketici rantım hesaplayıp, tüketici rantını birbirinden çıkarmak gerekmektedir.
Tüketiciranb (4) = 12 - L J 2 . = 4 1 = 24
' 2 2 2
Tüketicirantı (3) = (8 ~ 3 ) ' l -- = S-dS- = 2 i = 37,5

w 2 2 2
Değişmeyi hesaplamak için birinci tüketici rantını ikinci tüketici rantından çı-
567
jt = Tüketici rantı2 -Tüketici rantij

n =■37,5 - 24
71 = 13,5 birim artmıştır.
II. Yol:
Yamuğun Alanı = 1? + 12. \ 1
2
Ya = 13,5
893.Uzun dönem ortalama maliyetlerin sabit olduğu durumda aşağıdaki-

Ierden hangisi doğrudur?
A) ölçeğe göre azalan getiri söz konusudur.'
B) Pozitif alan ekonomileri söz konusudur.
D) ölçeğe göre sabit getiri söz konusudur.
E) ot+p değeri birden büyüktür.

894. Tam rekabet piyasasında zararını minimize ederek çalışan bir firma ile
ilgili olarak aşağıdakllerden hangisi doğrudur?
A) Firmanın ortalama maliyeti ortalama hasılatına eşittir
B) Firmanın ortalama maliyeti marjinal hasılatına eşittir
C) Firmanın ortalama maliyeti ortalama hasılatını aşmaktadır
D) Firmanın ortalama maliyeti marjinal hasılatın altındadır
E) Firmanın ortalama değişken maliyeti marjinal hasılatına eşittir
Çözüm: Piyasa dengesi ortalama değişken maliyetin (AVC) minumum olduğu

nokta da oluşuyorsa, bu nokta da kapanma noktasıdır. Eğer piyasa dengesi orta-
lama maliyetin altında, fakat ortalama değişken maliyetin üstünde bir noktada
oluşmuş olsaydı, gelecekle ilgili beklentilerle doğru orantılı olarak bir süre daha
üretime devam etmek anlamlı olabilirdi. AC-AVC arasında oluşan piyasa denge-
si durumunda, ortalama sabit maliyetlerin (AFC) bir kısmını kurtarma imkanı
olabilir. Bu duruma zarar minimizasyonu denilmektedir. Dolayısıyla ortalama
değişken maliyetin (AVC) minimum olduğu noktaya kadar firma üretimine, za-
rar minimizasyonuna gitmek kaydıyia devam edebilir. Ortalama değişken mali-
568
Mikro İktisat
yetin minumum olduğu noktada, firma için üretimi durdurmak ya da devam et-
mek arasında fark olmayacaktır. Çünkü her iki durumda da firma ortalama sabit
maliyetler kadar zarar edecektir. Yani, A V O P ise, Kapanma Noktasıdır. Fiyat,
-ortalama değişken maliyetin altına düştüğünde hem ortalama sabit maliyetlerin
tamamı hem de ortalama değişken maliyetin bir kısmı kadarlık zarar oluşacak-
tır. Dalayısıyla, kapatmak daha kârlıdır. Çünkü firma kapattığında sadece ortala-
ma sabit maliyetler kadar zarar edecektir.
A seçeneğinde firmanın ortalama maliyeti ortalama hasılatına eşit ise, normal
kâr durumu söz konusudur.
B seçeneğinde firmanın ortalama maliyeti marjinal hasılatına eşit ise, normal kâr
durumu söz konusudur. (MR=AR«P=D)
C seçeneğinde firmanın ortalama maliyeti ortalama hasılatını aşmakta ise, zarar
söz konusudur. Bu zarara ortalama değişken maliyetin minimum olduğu nokta-
ya kadar geleceğe dair beklentiler göz önüne alınarak katlanılabilir.
D seçeneğinde firmanın ortalama maliyeti marjinal hasılatın altında ise, aşın kâr
durumu söz konusudur.
E seçeneğinde firmanın ortalama değilken maliyeti marjinal hasılatına eşit ise,
firma için üretime devam etmenin bir anlamı yoktur. Kapanma noktasıdır.
895. Aşağıdakllerden hangisi faktörün talep esnekliği ile ilgili doğru bir İfa-
dedir?
A) Faktörün üretiminde kullanıldığı malın talep esnekliği yüksekse, faktö-
rün talep esnekliği düşüktür.
B) Matj inal ürün geliri yavaş azalıyorsa faktörün talep esnekliği düşük ola-
caktır.
C) Marjinal ürün geliri hızlı azalıyorsa faktörün talep esnekliği düşük ola-
caktır.
D) Faktörler arası ikame zor ise, foktörün talep esnekliği yüksek olacaktır.
E) Faktörün fiyatının yükselmesi üzerinden geçen zaman arttıkça esneklik
azalacaktır.
Çözüm: Faktörün talep esnekliğini etkileyen unsurlar şunlardır:

✓ Faktörün üretiminde kullanıldığı malın talep esnekliği yüksekse, faktö-
rün talep esnekliği yüksek; düşükse düşüktür.
✓ Marjinal ürün hasılatı yavaş azalıyorsa faktörün talep esnekliği yüksek
olacaktır. Çünkü marjinal ürün gelirinin yavaş azalması, marjinal fizd-
569
ki ürünün yavaş azalması; yani, azalan verimler yasasının yavaş işle-

mesi (artan verimler halinin daha uzun sürmesi) anlamına gelir. Dola-
yısıyla maıjlna! üriin hasılatının yavaş azaldığı bir malın üretiminde
kullanılan faktörün fiyatındaki değişmeye karşı duyarlılık yüksek ola-
caktır,
✓ Marjinal ürün hasılatı hızlı azalıyorsa, faktörün talep esnekliği düşük
olacaktır. Çünkü marjinal ürün hasılatının hızlı azalması, marjinal fizi-
ki ürünün hızlı alması; yani, azalan verimler yasasının hızlı işlemesi
(artan verimler halinin daha kısa sürmesi) anlamına gelir. Dolayısıyla
marjinal ürün hasılatının hızlı azaldığı bir malın üretiminde kullanılan
faktörün fiyatındaki değişmeye karşı duyarlılık düşük olacaktır.
✓ Faktörler arası ikame kolay ise, faktörün talep esnekliği yüksek; faktör-
ler arası ikame zor ise faktörün talep esnekliği düşük olacaktır.
✓ Faktörün fiyatının değişmesi üzerinden geçen zaman arttıkça esneklik
artacaktır.
896. Talebin fiyat esnekliğinin birden bfiyük olduğu durum için flyat-tttke-
tim eğrisinin şekli nasıldır?
Çözüm: Şekilde talebin fiyat esnekliğinin birden büyük olduğu durumda fiyat-
tüketim eğrisinin negatif eğimli olduğu gösterilmektedir. A malının fiyatında
meydana gelen bir düşme talep edilen miktarda (A2 > A]) ve ödenen para mik-
tarında (Mg| < Mg2) bir artış meydana getirmiştir. Dolayısıyla talep esnekliği
birden büyüktür.
Diğer mallara
yapılan harcama
570
Mikro iktisat
897. üretim faktörlerinin üretimden aldığı pay İle İlgili olarak nşagıdakiler-
den hangisi doğru değildir?
A) Nitelikli emeği daha fazla istihdam etmek için daha yüksek ücret öden-
mesi gerekir.
B) İktisadi rant üretici rantına benzemektedir.
C) Niteliksiz işgücünden daha fazla yararlanmak için daha yüksek ücret
ödemeye gerek yoktur.
D) Niteliksiz işgücünün elde ettiği gelir, transfer kazancına eşittir.
E) Toprağın elde ettiği gelir transfer kazancına eşittir.
Çözüm: Toprağın üretimden aldığı payın tamamı iktisadi ranttır. Çünkü toprağın
başka bir yere taşınıp kullanılabilme imkanı olmadığı için fırsat maliyeti sıfır ka-
bul edilir. Buna ayrıca “pür ekonomik ranf’da denir.
898. Azalan marjinal ikame oranı, farksızlık eğrilerinin aşağıdaki özellikle-

rinden hangisini açıklamada kullanılmaktadır?
A) Azalan marjinal fayda kanunu
B) Birbirlerini kesmemeleri
C) Orijinden uzaklaştıkça daha yüksek fayda düzeyini göstermeleri
D) Dış bükey olmalan
E) Negatif eğimli olmalan
Çözüm: Eş Qriin eğrilerinin orjine göre dış bükey ol-

malarının nedeni, azalan marjinal teknik ikame
oranıdır. Azalan majjinal teknik ikame oranı:
_ Y malı Girdilerden birinin kullanılan miktarı eşit
parçalar halinde arttırıldığında, diğer gir-
dinin kullanım miktarının gittikçe küçü-
len parçalar halinde azaltılmasıdır. Bura-
da dikkat edilmesi gereken husus, eş
ürün eğrileri ile farksızlık eğrilerinin ay-
X malı nı şey olmadığıdır. Farksızlık eğrisinden,
-► tüketici dengesini; eş ürün eğrilerinden,
üretici dengesini göstermekte yararlanıl-
maktadır. Farksızlık eğrisinin orjine göre dış
bükey olmasının nedeni, azalan marjinal İkame
oranı iken: es Urttn esrilerinin oıjine göre dış bükey
571
olmasının nedeni, azalan m arjinal teknik ikame oranıdır. Bu durumu şu şekil-

de formüle edilebilir:
MRTS = AK
899.Cobb-Douglas tipi bir üretim fonksiyonu için a+p değeri birden küçük-
se, ajağıdakilerden hangisi söz konusudur?
C) Uzun dönem ortalama maliyet eğrisinin eğimi pozitiftir,
D) Uzun dönem ortalama maliyet eğrisinin, eğimi negatiftir.
E) Negatif dışsal ekonomiler söz konusudur.
■* ' ’ * 'I1”
Çözüm: Ayrıntılı bilgi için 15, sorunun çözümünü okuyunuz.
900. Kısa dönemde, normal kârla çalışan tam rekabetçi bir firmanın üreti-
mini gerçekleştirdiği noktayla ilgili olarak ajağıdakilerden hangisi
söylenebilir?
A) Ölçeğe göre sabit getiri söz konusudur.
B) ölçeğe göre artan getiri söz konusudur.
C) Tam kapasite ile çalışmaktadır.
D) Aşırı kapasite ile çalışmaktadır.
E) Atıl kapasite ile çalışmaktadır.
Çözüm: Tam rekabetçi firmanın
normal kâr elde ettiği denge duru-
MC
munda (M R=M C'mn ı sağlandığı
noktada) AR = P = MR = MC = AC
eşitliği söz konusu olacaktır. Şekil
incelendiğinde kâr maksimizasyo-
nun sağlandığı Eo denge düzeyinin,
ortalama maliyetin minimum oldu-
ğu noktada gerçekleştiği görülecek-
tir, Yani, firma tam kapasite ile ça-
lışmaktadır.
572
Mikro iktisat
901. Aşağıdakllerden hangisinde eş ürün eğrisinin negatif eğimli olmasının

nedeni doğru olarak verilinifttr?
A) Orijine dışbükey olmaları B) Mallar arası ikame
C) Girdiler arası ikame D) Azalan marjinal fayda kanunu
E) Genişleme yolu
Çözüm: Eş ürün eğrisi üzerinde, faktörlerden birisinin kullanımı artırıldığında
(aynı eş ürün eğrisi üzerinde kalabilmek için) üretim miktarını sabit tutmak için
diğer faktörün kullanımının azaltılması gerekmektedir. Diğer bir ifadeyle, girdi
ler arası İkame söz konusudur.
✓ Kayıtsızlık eğrisinin negatif eğimli olmasının nedeni, mallar arası ikamedir.
902. Rekabetçi bir firmanın toplam maliyet fonksiyonun TC ■30 + 2Qî ol-
duğu durumda malm piyasa fiyatı 16 ise, firmanın kârı kaçtır?
A) 2 B) 4 C) 16 D) 62 E) 64
Çözüm : Toplam Kâr şu şekilde hesaplanır:

TP = TR - TC
TR = P.Q olduğu göz önüne alınırsa, öncelikle denge üretim miktarının bulun
ması gerekir. Denge şartı M R = MC dir. TC’nin türevini almak suretiyle M C’yi
bulmak mümkündür. Diğer taraftan, tam rekabetçi bir firma için MR~AR*P du
rumu hatırlandığında M R'nin malın fiyatına eşit olduğu görülecektir.
TC *=30 +2Q2 ise MC = 4Q’dır.
M R = MC
16 “ 4Q
Q « 4’dır. Denge üretim miktarı ile piyasa fiyatı çarpıldığında toplam gelir bu
lunacaktır.
TR = P.Q ise T R = 1 6 ,4 = 64
TC = 30 + 2Q2 ise, TC - 30 + 2(4)J = 62
TP = TR - TC
TP = 64 - 62
TP = 2
573
903. K i m dönemde, zarar eden tam rekabetçi btr firmanın Üretimini ger
çekleştirdiği nokta ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
A) AR = P = M R < AC
B) P = M R “ AR < MC = AC
C) AR = M R = MC > AC
D) M R = P > MC = AC
E) AR = M R “ MC = AC = P
Çözttm: Denge koşulu M R =

Ekıik kapasite M C
MC'dir. Kısa dönemde, zarar
eden tam rekabetçi firma için
MR=MC’nin sağlandığı nok T«m kapasite
tada AR ■ P ■* M R = MC <
P-AR-M R=D
AC eşitliği söz konusu ola
caktır. Tam rekabetçi bir fir Zarar Bölgesi
ma için şu ilişkiler geçerlidir.
✓ AR = P = M R = MC a AC
ise, normal kâr söz konu
sudur.
/ AR = P = M R = MC < AC ise, zarar söz konusudur.
/ AR ■=P = M R “ MC > AC ise, aşın kâr söz konusudur.
904. Tekelci bir firmanın kArını maksimize ettiği üretim düzeyi İle ilgili ola
A) MR “ AR“ MC < AC “ P
B) AR > AC > MC = MR
C) P =M R = MC > AC = AR
D) AR = P“ AC > MC = MR
E) A R - M R = MC = A C « P
Çözüm: Tekel piyasasında faaliyet gösteren bir firma, piyasaya yeni firmaların
girişi engellendiği için hem kısa dönemde, hem de uzun dönemde aşırı kâr et
mektedir. Denge koşulu, marjinal gelirin marjinal maliyete eşit olduğu noktadır.
Fiyat tam rekabet piyasasının tersine, tekelp(vasasında m arliıtal çelirden bü-
Mikro İktisat
yüktür. Çünkü tekelci bir firmanın ürününe olan talep azalan eğime sahiptir. Te
kelci bir firmanın hem kısa, hem de u2un dönem dengesinde A R-P>A C> MC
= MR ilişkisi söz konusudur. Bu durum şekil incelendiğinde daha iyi anlaşıla-
. çaktır. Şekilde A noktası, firmanın denge noktasını göstermektedir.
/ A noktasının fiyat eksenine izdüşümü alınırsa, marjinal gelir ve marjinal ma
liyet değerleri bulunacaktır. PMc -mr >^ noktasına tekabül eden marjinal ma
/ B noktasının fiyat eksenine izdüşümü alınarak, ortalama maliyet değeri bu
lunur. P ^ , denge üretim düzeyine tekabül eden ortalama maliyet değerini
vermektedir.
/ C noktasının fiyat eksenine izdüşümü alınarak, malın fiyatı ve ortalama ge
lir değeri bulunur. Pj, denge üretim düzeyine tekabül eden ortalama gelir ve
/ Bu durumda şu ilişki söz konusu olmaktadır: AR—P > AC > M C ° MR
T rm lü m K .âr
kapasite
P|
kapasite
P AC
PMOMR
Tekelci Firma için Kısa Dönem Dengesi
905. Bir kişinin aylık geliri nasıl bir değişken oiarak ifade edilebilir?
A) İçsel B) Akım C) Dışsal D) Stok E) Bağımsız
ÇözUm: Akım değişken belli bir zaman dilimi için ölçülen değişkendir, Dolayı
sıyla akım değişken belli bir zaman sürecini kullanarak ifade edilir. Gelir bir sü
reci ifade ettiği için akım değişkendir.
906. Üretim imkanları eğrisi Üzerindeki herhangi bir noktadan çizilen teğe
tin eğimine ne ad verilmektedir?
A) Bağıt eğrisi . B) Anlaşma eğrisi
C) Majjinal teknik ikame oranı D) Marjinal.dönüşüm oram
E) Edgeworth diyagramı
ÇAzttm: Üretim imkanları eğrisi üzerindeki herhangi bir noktadan çizilecek te
ğetin eğimi, marjinal dönüşüm oranını vermektedir. Marjinal dönüşüm oranı, bir
maldan bir birim daha fazla üretmek için diğer maldan vazgeçilmesi gereken
oranı göstermektedir. Marjinal dönüşüm oranı, şu şekilde formüle edilmektedir:
MRTy|X ° A Y = vazgeçilen
AX yerine konulan
907. Aşagıdakllerden hangisi marjinal ürün hasılatını (MKP) ifade eder?

(MPP: Marjinal fiziki ürünü, MR: Marjinal hasılatı, P: Malın fiyatını,
MC: Marjinal maliyet, AC: Ortalama maliyeti göstermektedir.)
A) MRP ■
=MPP x MR B) MRP = P x M R
C) MRP “ MPP x P D) MRP = MPP x MC
E) MRP = MPP/MR
Çözüm: Marjinal ürün hasılatı, değişken girdideki bir birimlik artış sonucu elde
edilen marjinal ürünün satışından elde edilecek hasılattır. Marjinal ürün hasılatı,
şu şekilde formüle edilmektedir:
MRP = — =M PPxM R
dV
MVP = MPP x P Cevap, A seçeneğidir.
908. Aşağıdakilerden hangisi bir firmanın, iki ya da daha fazla Armadan

daha düşük maliyetle Üretim yapması ve daha düşük fiyatla piyasaya
sürdüğü ürünü arz etmesi durumunda ortaya çıkan piyasa türüne ve
rilen addır?
A) Düopson B) Oligopol
C) Düopol D) Doğal monopol
E) Anlaşmalı oligopol
576
Mikro İktisat
Çözüm: Bir firmanın iki yada ikiden daha fazla firmadan daha düşük maliyetle
üretimi yapması ve daha düşük fiyatla piyasaya arzda bulunması durumunda or
taya çıkan monopol türü, doğal monopoldür. Doğal monopolün oluşmasında şu
koşullar geçerlidir:
✓ Ölçek ekonomileri
✓ Patent uygulaması
✓ Know How sahibi olma
/ Doğal kaynaklara sahip olma
909. Yenilen Yumurta Marjinal Favda Toplam Favda

1 x 6
2 5 y
3 z 14
Yukarıdaki soruda x, y, z İle gösterilen değerler sırası İle nasıl olmalıdır?
A) 11,6, 2 B) <5,2,12 C) 6,11,4 D) 6, 11,3 E )ll,4 ,6
Çözüm: tik yumurtanın maıjinal faydası, ayru zamanda toplam faydayı vermek
tedir. Toplam fayda birinci yumurta için 6 olduğu için marjinal fayda da 6’dır.
Toplam fayda maıjinal faydaların toplamı olduğuna göre, birinci yumurtanın
maıjinal faydası, 6, ikinci yumurtanın marjinal faydası 5 olduğuna göre ikinci
yumurta için toplam fayda 11 olacaktır. Üçüncü yumurtanın toplam faydası 14
ise, üçüncü yumurtanın marjinal faydası 3 olacaktır. Cevap, D seçeneğidir.
910. Kaymakamlık sınavına daha önce girmiş ve kazanmış birisinin sınavın

İçeriği ve nasıl çalışılması konutunda etrafına vermiş olduğu bilgi aşa*
ğıdakilerden hangisi ile ifade edilmektedir?
B) Üreticiden pozitif negatif dışsallık
C) Tüketiciden üreticiye pozitif dışsallık
E) Tüketiciden tüketiciye pozitif içsel ekonomiler
Çözflm: Kaymakamlık sınavına daha önce girmiş ve kazanmış birisinin sınavın
içeriği ve nasıl çalışılması konusunda etrafına vermiş olduğu bilgi tüketiciden tü
keticiye pozitif dışsallığt ifade etmektedir. Nitekim bu bilgi karşılığında bilgi
alan insanlar herhangi bir bedel ödememektedirler.
577
911. A ve B m allarını tüketen bir kişi için A m alının m arjinal faydasının B

malının m arjinal faydasına oranı 2'dir. B m alının fiyatı 24 ise, tüketici
nin dengeye gelebilmesi için A mabnın fiyatı kaç olm alıdır?
A) 48 B) 96 C) 6 D) 24 B)12
Çözüm:
Denge noktasında veya

5 P* Pb MUb Pb
^ - 2 =>P‘ - 2 4 = , 2 * m p*=48
912. Bir malın talep eğrisi Q=100-2P ve bu malın fiyatı 40 TL ise, talebinin
nokta fiyat esnekliği aşağıdakiterden hangisine eşittir?
A )- l B) 1 CM D )-20 E) 4
Çözüm:
Q - 100-2P
Q = 100 - 2(40)
Q = 100 - 80
Q = 20
4t Q AP AP Q
P
Q = 100@ Pise
^ 0 — 4
20
578
Mikro tktisat
913.
B Firması
Ürün Geliştirmek Ürün Geliştirmemek
Ürün Geliştirmek 8 1 ' 16 2
A Firması Ürün Geliştirmemek -2500 1 32 2
Yukarıdaki tabloda A ve B gibi iki firm anın ürün geliştirmek ya da geliştir

memek yönünde alacağı kararlar sonucunda elde edeceği getiriler gösteril
mektedir. Firm a A’ nın Firm a B’nin rasyonel davranıp davranmayacağın
dan emin olmadığı varsayımı altında oyunun çözümü vc denge durum u ile
ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
A) Firma A için hakim strateji ürün geliştirmektir.
B) Firma A için hakim strateji yoktur. Nash dengesi geçersizdir.
C) Firma B için hakim strateji ürün geliştirmemektir ve Nash Dengesi söz
konusudur.
D) Her iki firmada ürün geliştirme stratejisini oynar.
E) Her iki firmada ürün geliştirmeme stratejisini oynar.
Çiizüm: Rakiplerinin eylemleri veriyken, bir firmanın kendisi için elinden gele
nin en iyisini yaptığı denge durumuna Nash Dengesi adı verilmektedir. Ancak
firmanın Nash Dengesinde olabilmesi için diğer firmanın rasyonel davranaca
ğından emin olması gerekir. Eğer firma diğer firmanın rasyonel hareket edece
ğinden emin değil ise, elde edeceği minimum kazançları maksimize eden strate
jiyi ya da maksimin stratejiyi tercih edecektir. Buna göre,
/ Firma A ürün geliştirirken Firma B için en iyi strateji, ürün geliştirerek 1 bi
rim getiri elde etmek yerine ürün geliştirmeyerek 2 birim getiri elde etmek
tir.
/ Firma A ürün geliştirmezken Fiıma B için en iyi strateji, ürün geliştirerek 1
birimlik getiri elde etmek yerine üriin geliştirmeyerek 2 birim getiri elde et
mektir. Dolayısıyla Firma B için en iyi strateji ürün geliştirmemektir. Yani
Firma B ’nin hakim stratejisi ürün geliştirmemektir.
/ Firma B’nin ürün geliştirmediği durumda Firma A için en iyi strateji ürün
geliştirmeyerek 32 birim getiriri elde etmektir.
/ Firma B ürün geliştirirken, Firma A için en iyi stratej i ürün geliştirerek 8 bi
rim gelir elde etmektir.
579
Dolayısıyla Firma A için hakim strateji bulunmamaktadır. Firma A’nın kânnı

maksimize eden strateji, Firma B’nin izlediği stratejiye göre değişecektir. Firma
B ’nin hakim stratejisi ürün geliştirmemek olduğu için Firma A, Firma B'nin ras
yonel davranacağım varsayarak ürün geliştirmeme stratejisi izleyerek 32 birim
gelir elde edecektir. Dolayısıyla Nash Dengesi (32, 2) ölarak gösterilir. Ancak
Firma A, Firma B ’nin rasyonel davranacağından emin olmadığı için ürün geliş
tirme stratejisi izlediği durumda Firma B Ürün geliştirme stratejisini oynarsa
2500 birimlik bir zararla karşılaşacaktır. Dolayısıyla Firma A daha ihtiyatlı dav
ranarak ütün geliştirme stratejisini oynayacaktır. Şöyle ki, ürün geliştirme stra
tejisi, ürün geliştirmeme stratejisine göre daha az getiri sağlarken, Firma B’nin
rasyonel davranmaması durumunda oluşacak 2500 birimlik zarar riskini içer
mez. Nash Dengesi yerine firma A elde edeceği minimum kazançlan maksimi
ze eden stratejiyi ya da maksimin stratejiyi tercih edecektir.
Cevap, B seçeneğidir. !
. . . | .
914. Devletin piyasalara müdahale ederek, bazı mal, hizmet ve üretim fak
törleri için denge fiyatının altında belirlediği maksimum fiyata ne ad
verilir? 1
A) Tavan fiyat B) Taban fiyat
C) Nispi fiyat D) Parasal fiyat
E) Mutlak fiyat
Çözüm: Devletin piyasalara müdahale ederek mal, hizmet ve üretim faktörleri

nin satılabileceği en yüksek fiyatı belirlemesine tavan fiyat politikası denilmek
tedir. Devlet taban fiyat politikasını tüketicileri korumak amacıyla uygulamak
tadır. Bu durumu şekil yardımıyla ifade etmek mümkündür:
p
Şekilde arz ve talebin eşit olduğu A noktası dengeyi göstermektedir. Denge nok
tasında oluşan piyasa fiyatı P0, üretim Qo’dır. Devletin P0 piyasa fiyatının yük
sek olduğunu düşünmesi durumunda tavan fiyat politikası uygulamasına gidile
cektir. Dolayısıyla devletin bir malın piyasada satılabilecek en yüksek fiyat dü
Mikro iktisat
zeyini Pt olarak ilan ettiğini varsayalım. P| fiyatı denge fiyatının altındadır. Zi
ra, tavan fiyat politikasının etkili olabilmesi için belirlenen tavan fiyatın denge
fiyatının altında olması gerekmektedir.
./ P| fiyatından tüketiciler talep ettikleri miktarı Q0-Q2 kadar arttırmakta; üre
ticileri ise, Qq-Q| kadara ürettikleri mal miktarını azaltmaktadır. Dolayısıyla
B-C aralığı kadar talep fazlası meydana gelecektir.
✓ Tüketicilerin korunması amaçlanmaktadır.
/ Talep fazlası meydana gelecektir.
/ Q, kadar üretimin Q2 kadar talep arasında paylaşımını gerçekleştirmek için
karne yöntemi gibi uygulamalara başvurulacaktır.
/ Q[ kadar üretim için P, fiyatından daha yüksek fiyatı vermeye razı olacak
olan kişiler olduğu için karaborsaya yol açacaktır.
915. Ekmeğin ve kırm ızı etin fiyatı arttığında her iki malın toplam satış ha
sılatındaki ne yönde bir değişme olması beklenir?
A) Ekmeğin artar, kırmızı et artar
B) Ekmeğin azalır, kırmızı et azalır

C) Ekmeğin artar, kırmızı et azalır
D) Ekmeğin azalır, kırmızı et değişmez

E) Ekmeğin değişmez, kırmızı et azalır
Çözüm: Talebi esnek olmayan ekmeğin fiyatı arttığında toplam hasılatında da

artış meydana gelecektir. Kırmızı etin talebi esnektir ve fiyatı arttığında toplam
hasılatında düşme meydana gelir.
916. Talebi gelir İle aynı yönde değişen bir mal için aşağıdakllerden hangisi
doğrudur?
A) Engel eğrisi pozitif eğimlidir.
B) Engel eğrisi negatif eğimlidir.
C) Engel eğrisi belli bir yere kadar pozitif daha sonra negatif eğimlidir.
D) Düşük bir maldır.
E) Engel eğrisi gelir eksenine paraleldir.

Çözüm: Talebi gelir ile aynı yönde değişen bir mal normal bir maldır ve normal
mallar için Engel Eğrisi pozitif eğimlidir.
Qi
«¡m> 0 Cevap, A seçeneğidir.
917.60 birim Üretim için toplam maliyet (TC) 15000 TL, ortalama değişken
maliyet (AVC) 100 TL olduğuna göre toplam sabit maliyet (TFC) aşa-
ğıdakllerden hangisine eşittir?
A )9000 B ) 6000 C ) 8000 D )5000 E ) 5600
Çözüm:
TC = TVC + TFC
TVC = AVC x Q “ 100 x 60 = 6000
TFC” TC-TVC
TFC = 15000 - 6000 = 9000
918. A ve B tamamlayıcı mallar ise, A’nın fiyatında meydana gelen bir artı},
aşağıdakilerden hangisine neden olur?
A) A malının talebinde artış olur
B) B malının satışında değişiklik olmaz
C) B malının fiyatında artış olur
D) B malının talebinde azalma olur
E) B malının talep edilen miktarında azalma olur
Cevap: Bir malın kullanımının diğer bir malın kullanımını bağlı olması duru
munda tamamlayıcı mallar söz konusudur. A ve B’nin tamamlayıcı mallar oldu
582
Mikro İktisat
ğu varsayımı altında, A malının fiyatında meydana gelen artış, A malının talep

edilen miktarında azalmaya (talep eğrisi sağa veya sola kaymaz); B malının ise,
talebinde azalışa (talep eğrisi sola kayar) neden olur.
Çay Şeker
i i
Çay fiyatları î Şeker talebi i
919. Bir tüketici gelirinin tüm ünü harcadığında 4 birim X ve 3 birim Y ve
ya 6 birim X ve 2 birim Y satın alabilmektedir.
Bu tüketici gelirinin tümüyle kaç birim X satın alabilir?
A) 2 B) 10 C) 32 D) 8 E) 16
Çözüm: M =» Px.X + Py.Y
M =>4x + 3y
M = 6x + 2y
• . >• I< ’•<(’ itV.Ü
4x + 3 y " 6x + 2y ... . ....
3y - 2y = 6x - 4x
Y=2x
M = 4x + 3y ı
M ■4x + 3(2x)
M = 4x + 6x
M ■ 10x
920. Q= 2a+P = 2 (L ° . KP) şeklindeki Cobb-Douglas üretim fonksiyonunda

a+p“ 2 ise, aşağıdakilerden hangisi doğra bir ifadedir?
A) ölçeğe göre azalan getiri B) ölçeğe göre artan getiri
C) ölçeğe göre sabit getiri D) Ölçeğe göre katlanan getiri
E) ölçeğe göre bölünen getiri
Çözüm:
a + P “ 1 -> ölçeğe göre sabit getiri
a + P > 1 -» ölçeğe göre artan getiri
a + P < 1 —> ölçeğe göre azalan getiri
921. qtx = IOOOO-ÎOOOPjj —» talep fonksiyonu

qax” 3000Px —» arz fonksiyonu
Fiyat(Px) “ 1 İse, talep fazlası aşağıdakilerden hangisine eşittir?
A) 5000 B) 8000 C)4000 D) 1000 E) 2000
Çözüm: öncc denge fiyatı ve miktarı hesaplanır. Sonra fiyat 1 lira iken mevcut
olan talep miktarından denge miktarı çıkarılır.
qtx= qax
=10000 -2000PX =3000PX
10000-2000PX =3000PX
5000 Px = 10000 Px * 2
qax= 3000PX
qx(denge)= 3000.(2 )= 6000
P=1 —>Talep fazlası sorulduğundan l'i talep
denkleminde yerine koyacağız.
P=1 qtx= 10000 - 2000 .(1) = 8000
qax = 3000 . (1) = 3000
Talep fazlası (P = 1) = 8000 - 3000 => 5000
922.
Y Faktörü
■►X Faktörü
Şekilde D noktasından A noktasına hareket edildiğinde m arjinal teknik

ikame oranı (MTİO^y) aşağıdakilerden hangisidir?
A) i B) 4 C) 1 D) 2,3 E) 2.5
Mikro İktisat
Çözflm:
X faktörü yerine Y faktörü ikame edildiğinden dolayı formül şu şekilde olacaktır:
MTto» y - ■ V f ig F 1” ; 2 ; - L , İL
y Ay Yenne konuian 8 - 4 4
923.8 btrlm sabit masrafı ve 6 birim değişir masrafı olan bir firmanın top
lam geliri 10 birim ise, bu masrafları nasıl karşılayacaktır?
A) S birim sabit masraflara S birim değişir masraflara ödenecektir
B) 4 birim sabit masraflara 6 birim değişir masraflara ödenecektir
C) 8 birim sabit masraflara 2 birim değişir masraflara ödenecektir
D) 6 birim sabit masraflara 4 birim değişir masraflara ödenecektir
£ ) 2 birim sabit masraflara 8 birim değişir masraflara ödenecektir
Çözüm : Sabit masraflar üretim yapılsa da yapılmasa da ödenmesi mecburi
masraflardır. Önce sabit masraflar karşılanıp daha sonra üretime geçilir. Do
layısıyla öncelikle 8 birim sabit masraflara, 2 birim değişir masraflara ödene-
çektir.
924. Bir monopolcü firmanın toplam hasılat fonksiyonu TR - 6Q2 - 2 ise,

marjinal hasıla (MR) fonksiyonu aşağıdaldlerden hangisine eşittir?
A) 12q B) 12q-2 C) 10 D )6q E )6 q - 2
Çözüm:
Marjinal hasıla, toplam hasılanın birinci türevidir.
MR~12Q
AQ
925. Pirzola ve yumurtanın fiyattan 2 katına çıktığında toplam satış hasıla

tında nasıl bir değişme olması beklenir?
A) Pirzola düşer, yumurta artar B) Her ikisi de artar
C) Pirzola değişmez, yumurta azalır D) Her ikisi de azalır
E) Pirzola artar, yumurta değişmez
583
Çözttm: Pirzolanın talebi esnektir Çünkü lüks bir maldır. Yumurta ise, talebi es
nek olmayan her kesimden insanın tükettiği bir maldır. Bu yüzden pirzolanın
toplam satış hasılatı düşerken yumurtanın toplam satış hasılatı artar.
926. Su tabancası üretmenin toplam maliyet fonksiyonu TC - 180 + 2Q +

2Q2 be, değişken maliyet eğrisi aşağıdaldlerden hangisine eşittir?
A) 180 B) 180 + 2Q
C) 2Q + 2Q2 D) 180 + 2 + Q
E) Q +2Q
Çözüm:
TC * TFC +TVC
TC * 180 + 2Q + 2Q2
TVC=2Q + 2Q2
TFC=180 Cevap, C seçeneğidir.
927. Aşağıdaki üretim yöntemlerinden hangisi daha etkindir?

A) 3K. + 2L “ I birim X malı
B) 3K. + 3L = 1 birim X malı
C) 6K + 4L = 2 birim X malı
D) 2K. + 3L “ 1 birim X malı
E) 4K + 3L “ 2 birim X malı
Çözttm; E seçeneğindeki üretim yöntemi diğer seçeneklerden daha etkindir. En

az girdi bileşimi ile en fazla çıktı sağlanmaktadır.
928. Monopolcü bir firma İçin aşağıdaki noktaların hangisinde Üretim ka
rarı alması optimum olmayacaktır?
A) E = 1 B) E = 1,5 C) E = 1,2 D) E S İ E )E 2 îl
Çözüm: Monopolcü bir Firma e>l olduğu bölgelerde fiyatı dUşürerek toplam
hasılasını (TR) arttırabilir. Monopolcü firma e=l olduğu noktaya kadar fiyatını
düşürmeye devam eder. Esnekliğin bire eşit olduğu noktada toplam hasıla mak
¿iıttim yapmayacaktır. Dolayısıyla esnekliğin bir ve birden küçük olduğu alanı
belirten D seçeneği, bu sorunun doğru cevabıdır.
586
Mikro İktisat
929. Bir malın talep eğrisi Q«100-2P ve bu malın talebinin nokta fiyat es
nekliği -4 ise, m alın denge çıktı düzeyi aşağıdakilerdcn hangisine eşit
tir?
A) 60 B) 100 C) 40 D) 20 E) 120
Çözüm:
e = -Q- = ^ f i = E.
Q 'A P AP Q
P
r "\ ^ ”2
e = [ ^ f iı. E .
\AP' Q
ed = - 2 , -- --- = -4
100-2P
2P 333A
100 -2P
2P-400 -8P
10P=400 => P = 40
Q = I00-2P
Q= 100- 2(40)
Q= 100-80
Q-20
930. Aşağıdakllerden hangisi bir malın talebini belirleyen etkenlerden biri

deflldtr?
A) Tüketicinin geliri
B) Üretim faktörlerinin fiyatları
C) Gelirle ilgili beklentiler
D) Fiyatlarla ilgili beklentiler
E) Nüfus
587
Çözüm: Malın talebini etkileyen etmenleri şu şekilde sıralamak mümkündür:

/ Malın fiyatı .
/ Diğer malili fiyatı (ikame-tamamlayıcı mal durumları)
/ Beklentiler
/ Tüketicinin geliri
/ Zevk ve tercihler
/ Nüfus boyutu
Malın talebini etkileyen etmenlerdir. B seçeneğindeki üretim faktörlerinin fiyat
ları ise, talebi değil, maliyeti etkileyen bir etmendir. Yani, malın arzı ile ilgilidir,
931. Bir monopolcil firmanın marjinal hasılatı M R = 60 - 2q, marjinal ma

liyeti sabit ve 10 TL’dlr. Bu Armanın kâr maksimlzasyonu amaçlaması
durumunda fiyat kaç TL olacaktır?
A) 35 B) 25 C) 45 D) 15 E) 12
Çözüm: Kâr maksimizasyonu durumunda M R = MC olur.

Yani 60 - 2q = 10 =ş q = 25
Fiyat ortalama hasılata yani I p y a eşittir. TR (toplam hasılat fonksiyonu) ise,
MR'nin integralidir. (türevin tersi). 1
MR = 60 - 2q => TR = İMR => TR = 60q - q2 dir.
p ^ 60q - q2 ^ p _ (6025- 252 - 3f

q ' 25
932. p Grafiğe göre, talebin fiyat

esnekliği aşağıdakilerden hangi
.T
sine eşittir?
A) e<l B) 0
C)-ı D) 1
I.
ô ¡T q
588
Mikro İktisat
Çözüm: Fiyat ne olursa olsun talep miktarı hep aynı kalmaktadır. Diğer bir ifa
deyle, talep edilen miktar fiyattaki değişimden etkilenmemektedir, e = 0 dır.
933. ölçeğe göre sabit getiriler varsayımı altında çalışan bir bütüncül Üre
tim fonksiyonuna göre GSYİH içinde emeğin payı % 70'dir. Emek arzı
% 10 ve sermaye birikimi % 20 artana kl|i bayına GSYİH büyüme hı
zı % kaç olur?
A) 19 B) 23 C) 12,5 D) 13 E) 20,7
Çözüm:
= (% 70). (%10) + (% 30). (%20)
= %7 + %6
Y
= %13
Y
934. Çok kısa dönem yada pazar dönemi olarak nitelenen kofullarda arzın
fiyat esnekliği İle İlgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Bire eşittir B) Birden büyüktür
C) Sıfır ile bir arasındadır D) Sıfırdır
E) Sonsuzdur
Çözüm: Piyasa denge analizine zamanı

katan iktisatçı, Marshall’dır. Marshall
denge analizlerini çok kısa dönem (pa
zar dönemi), kısa dönem ve uzun dönem
olmak üzere üçe ayırarak gerçekleştir
miştir. Çok kısa dönemde ürün arzı sa
bittir; yani stoktur. Arzı artırmaya imkan
yoktur. Talepte meydana gelecek artış,
yalnızca fiyat artışları ile sonuçlanacak
tır. Arz artmaz. Dolayısıyla arzın esnek
liği sıfırdır.
589
Piyasa dönem esneklikleri

Esneklik, e 130 ise, çok kısa dönem
Esneklik, 0<e<l ise, kısa dönem
Esneklik, e>l ise, uzun dönemdir.
935. Tekelci bir firmanın talep eğrisi Q=120-2P, toplam hasıla eğrisi
TR=60Q-0,5Q2, marjinal hasıla eğrisi M R =60-Q ve toplam maliyet eğ
risi deTC=Q2 {eklinde verildiğinde, bu firmanın ttrctlm miktarı ne ka
dardır?
A) 15 B) 20 C) 50 D) 22 E) 25
Çözüm: Tekelci bir firma için kârı en çoklaştıran çıktı düzeyi MR=MC eşitliği
MR = MC
TC = Q2 ise, M C = 2Q’dir.
60 - Q = 2Q
3Q ** 60
Q = 20 Cevap, B seçeneğidir,
936. Ajağıdakilerden hangisi Thünen’in mevki rantı ile Rlcardo’nun dife

ransiyel rantı arasında var olan farklardan biridir?
A) Toprakların verimlilik yönünden homojen görülmesi
B) Piyasada tek fiyat olduğu varsayımı
C) Toprak merkezlerini dikkate alınması
D) Marjinal toprakların üretime açılması
E) Marjinal toprakların kullanıma açılmasıyla azalan verimler yasasının
geçerli olacağı
Çözüm: Thünen’in mevki rantı ile Ricardo’nun diferansiyel rantı arasında ara
sında tek bir fark bulunmaktadır. Thünen, Ricardo’nun toprağın farklı verimli
likte olmasından kaynaklanan rant teorisine karşı bir duruş sergilemiştir. Thü-
nen'e göre, tüm topraklar verimlilik yönünden homojendir.
Mikro İktisat
937. Talep denkleminin P = 19 - 3Q vc arz denkleminin P ** 4 + 2Q olarak

verildiği bir durum İçin denge fiyatı kaçtır? (P: Fiyat, Q: M iktar)
A) 3 B) 10 C) 16 D) 24 E) 12
Çözüm:
19Q - 3Q = 4 + 2Q
19 -4 *° 3Q + 2Q
15 = 5Q
Q=3
P = 19-3Q
P = 19 - 3.(3)
P = 19-9
P = 10
938. M arjinal maliyetin arttığı durum için aşağtdakllcrden hangisi doğru

bir ifadedir?
A) Ortalama sabit maliyet artan bir seyir izler
B) Ortalama değişken maliyet artan bir zeyir izler
C) Ortalama toplam maliyet artar
D) Marjinal ürün artar
E) Ortalama sabit maliyet azalan bir seyir izler
Çözüm:
M C, AC, AVC
AFC
AFC
->Q
/ Marjinal maliyet artarken, ortalama toplam maliyet bir süre daha aza
lır, sonra artmaya başlar. Nedeni ortalama sabit maliyetin üretim arttık
ça azalmasıdır.
591
✓ Ortalama değişken maliyet(AVC) belli bir noktaya kadar azalır.
✓ Ortalama sabit maliyet(AFC) azalan bir seyir izler.

/ Marjinal maliyetin artmava başladıiı noktada marjinal üründe bir
azalma vaşanmava başlanır.
939. Tekelci bir firm anın talep eğrisi P =100 -4Q, m arjinal hasılası M R=
I00-8Q ve m arjinal maliyeti M C " 12Q şeklinde verildiğinde kân en-
çoklaştıran üretim dUzeyinde firm anın toplam kârı aşağıdakilerden
hangisine eşittir?
A) 250 B) 5 C) 150 D) 80 E) 400
Çözüm:
M R = MC
100-8Q»[2Q
100 = 20Q
Q -5 . - • ijjys
P -100 -4Q
P = 100-4(5)
P= 100-20
P=80
TR= P.Q
TR-5.80
TR = 400
M C«=TC’
12Q»T C’
TC =6Q2
TC = 6(5)2
TC = 6 .(25)
TC = 150
Toplam Kflr -TR -TC
Toplara Kâr = 400 - 150
Toplam K âr - 250
592
Mikro iktisat
940. Bir tüketicinin geliri 900 liradan 1000 llmy« çıktığında tüketim talebi
(herhangi bir mal) 60 kilodan 90 kiloya çıkmaktadır. Bu. malın tttrfl İle
ilgili aşağıdaki İfadelerden hangisi doğrudur?
A) Lüks mal B) Düşük mal
C) Giften mal D) Zorunlu mal
E) İkame mal
Çözüm: Bu mahn nasıl bir mal olduğunu saptayabilmek için gelir esnekliğine
bakmak gerekmektedir. Bunun için bu malın gelir esnekliğini hesaplamak gerek
mektedir.
M 90-60
_ mal talebindeki % değişim _ q „ 60
tüketici gelirindeki % değişim AR 1000 - 900
R 900
20.
= _fi£L«3û. 5ÖQ-«2.»4,5
100 60 100 2
900
Gelir esnekliği ile ilgili şu durumlar geçerlidir.

✓ Gelir esnekliği, sıfırdan düşük ise, düşük mal ya da giffen malı söz ko
nusudur.
Normal mal, gelir artıkça talebinde bir artış yaşanan mallarken, düşUk mal, ge
✓ Malın gelir esnekl iği, sıfır ile bir arasında ise (0<e< 1), zorunlu mal du
/ Malın gelir esnekliği birden büyük iae(e>l), lüks mal durumu söz ko
nusudur.
Bu malın gelir esnekliği 4,5 olduğu için bu lüks bir maldır.
T C - Q ^ ö , marjinal maliyet eğrisi M 0 2 Q ve ortalama toplam mali
yet eğrisi de ATC-(36/Q)+Q olarak verildiğinde, tızun dönemde bu
ürünün fiyatı kaç olur?
A) 6 B )8 C) 18 D) 10 E) 12
ÇÖzüm: Uzun dönem denge seviyesinde AC=MC=AR=MR=P ilişkisi söz konu

sudur. Dolayısıyla AC «= MC ilişkisinden üretim düzeyini bulmak mümkündür.
Bulunan üretim düzeyini ortalama maliyet denkleminde yerine koymak suretiy
le fiyata ulaşmak mümkündür.
D=AR=MR=AC
2 0 = 26.+ q A C *■2fL + q = p
Q Q
2Q2 = 36 + Q2 P = 2 İ+ 6
6
2Q2- Q 2«3 6
P = 6 +6
Q“ 6 P = 12
942. Aşağıdakilerden hangisi tam rekabet piyasasında faaliyet gösteren bir

firma İçin daha akılcı bir karar olacaktır?
A) Satış fiyatını piyasa denge fiyatının altında belirlemek
B) Satış fiyatını piyasa denge fiyatının üzerinde belirlemek
C) Satış fiyatını piyasa denge fiyatında belirlemek
D) Satış fiyatını maıjinal hasılanın Üzerinde belirlemek
E) Satış fiyatını marjinal hasıladan düşük belirlemek
ÇAzAm: Tam rekabet piyasasında faaliyet gösteren bir firmanın piyasa fiyatının
üzerindeki herhangi fiyattan satış yapması olanaksızdır. Piyasa fiyatının üzerin
de bir fiyat isteyen firmanın karşısındaki alıcılar, piyasa fiyatından satış yapan
diğer firmalara yöneleceklerdir. Zira piyasada alış verişe konu olan mal homo
jendir ve piyasada çok sayıda alıcı vardır. Yine tüm fiyat değişikliklerinden pi
yasadaki herkes haberdar olmaktadır. Cevap, C seçeneğidir.
943. Toplam üretim fonksiyonunda, veri sermaye ve emek miktarları için ne

kadar hasılanın üretileceği aşağıdakilerden hangisine bağlıdır?
A) Döviz kuruna B) Faiz oranına
C) Fiyatlar genel düzeyine D) Teknoloji
E) Kapasite kullanım oranına
594
Mikro iktisat
ÇSziim: Teknoloji iktisat bilimi açısından girdilerle üretim miktarı arasındaki

ilişkiyi ifade etmektedir, Diğer bir ifadeyle hangi girdiler, ne miktarda ve ne
oranda birleştirildiğinde ne kadar üretim yapılır sorusuna yanıt aramaktadır. Do
layısıyla üretim fonksiyonu, üretim teknolojisi veri iken belli bir süre için her
girdiden belli miktar kullanıldığında ne kadar ürün elde edilebileceğini göster
mektedir. Üretim fonksiyonu Qx üretim miktarını, K sermayeyi, L emeği ve H
hammaddeyi göstermek üzere şu şekilde ifade edilmektedir:
Qx = f(K , L, H)
944. Ajağıdaki İfadelerden hangisi tersine dönen emek arzı eğrisini açıkla
m ak için kullanılm aktadır?
A) Fiyatlar yükseldikçe talep edilen miktar düşer
D) Fiyatlar yükseldikçe arz edilen miktar artar
C) Fiyatlar yükseldikçe talep edilen miktar artar
D) Fiyatlar yükseldikçe arz edilen miktar düşer
E) Ücretler yükseldikçe arz edilen miktar düşer
Çözüm: Arz eğrisinin eğiminin pozitif olmasının nedeni, fiyatlarla üretim mik
tarı arasındaki pozitif yönlü ilişkidir. Fiyat artıkça üreticilerin üretmek istediği
mal miktarı artacaktır. Kârlılık amacı güden firmaların bu davranışına, arz kanu
na denilmektedir. Ancak arz eğrisinin eğiminin pozitif olmadığı durumlarda bu
lunmaktadır. Bu istisnaya örnek olarak tersine dönen emek arz eğrisini göstere
biliriz. Tersine dönen emek arz eğrisine göre, işçiler ücretleri arttıkça daha az ça
lışmak istemektedirler. Buna göre, işgücü (emek) arz eğrisi, ücretler yükseldik
çe önce artmakta, belirli bir ücret düzeyinden sonra azalmaya başlamaktadır. Bu
yüzden işgücü arz eğrisine, tersine dönen emek arz eğrisi de denilmektedir. Bu
durumu aşağıdaki şekil yardımıyla açık bir biçimde görmek mümkündür. Şekil
de görüldüğü gibi belli bir Ücret düzeyine kadar işgücü arz eğrisi artmakta, bel
li bir ücret düzeyinden sonra azalmaktadır. Başlangıçta ücret düzeyi arttıkça,
ikame etkisi nedeniyle daha fazla çalışmak istenilmektedir. Ancak belli bir ücret
düzeyinden sonra boş zamanın kıymeti artmakta ve gelir etkisinden dolayı işgü
cü arz eğrisi negatif eğimli olmaktadır.
595
945. Aşağıdakllerden hangisi tam elastik talep (e=°°) durum unu göstermek
tedir?
A) Negatif eğimli talep eğrisi
B) Pozitif eğimli talep eğrisi
C) Dikey eksene paralel talep eğrisi
D) Yatay eksene paralel talep eğrisi
E) Yatay eksene düşey talep eğrisi
Çözüm: Esnekliği her noktada aynı olan üç talep eğrisi bulunmaktadır. Bunlar:
Birim, esnek talen: Talep eğrisi ikizkenar hiperbol şeklinde ise üzerindeki her
noktanın esnekliği aynı ve bire eşittir.
Sonsuz esnek talep (tam esnek talep): Talep eğrisi, yatay eksene paralel bir doğ
ru şeklindeyse, esneklik her noktada birbirine eşit ve esneklik katsayısı sonsuza
eşittir.
S^fır esnek talep: Talep eğrisi dikey eksene paralel bir doğru şeklindeyse, eğri
üzerindeki her noktada esneklik katsayısı sıfırdır. Sıfır esnek talep eğrisi duru
munda, tüketiciler fiyat ne olursa olsun talep ettikleri miktarı değiştirmek isteme
mektedirler. Bu tür mallara, yaşamın devamı için zorunlu mallar gösterilebilir.
P P P
CfiOO
Sonsuz Esnek S f r Esııek

Talep Talep Talep
946. Tekelci bir firm anın talep eğrisi Q-120-P, toplam hasıla eğrisi
TR=120Q-QZ, m arjinal hasıla eğrisi M R "120-2Q ve toplam maliyet
eğrisi de TC=8Q şeklinde verildiğinde, bu firm anın üretim m iktarı ne
kadardır?
A) 50 B) 55 C) 56 D) 60 E) 64
596
Mikro iktisat
Çözüm: Tekelci bir firma için k in en çoklaştıran çıktı düzeyi M R=MC eşitliği
M R = MC
Maıjinal maliyet ise, toplam maliyetin birinci türevidir.
TC =■8Q ise, MC = 8’dir.
120- 2Q - 8
2Q = 120-8
2Q= 112
Q ■ 56
947. Ajağıdaldlerden hangisi farksızlık eğrilerinin özelliklerinden biri

{¡¿¿İldi);?
A) Negatif eğimlidirler
B) Orijine dışbükeydirler
C) Bir tüketicinin bir mal düzleminde birden fazla sayıda farksızlık eğrisi
vardır
D) Her noktada aynı eğime sahiptirler
G) Orijinden uzaklaştıkça artan fayda sağlarlar
Çözüm: Farksızlık eğrilerinin Özellikleri şu şekilde sıralanabilir:

/ Orijine dış bükeydirler.
✓ Negatif eğimlidirler.
✓ Birbirlerini kesmezler.
✓ Orijinden uzaklaştıkça artan fayda sağlarlar.
✓ Üzerindeki bütün noktalarda aynı fayda sağlanır.
✓ Bir tüketicinin bir mal düzleminde birden fazla sayıda farksızlık eğrisi
vardır.
Farksızlık eğrilerinin üzerindeki her nokta aynı eğime sahip değildir. Farksızlık
eğrisi üzerindeki her noktanın aynı eğime sahip olabilmesi için, farksızlık eğri
sinin bütçe doğrusuna benzer şekilde negatif eğimli bir doğru olması gerekir.
Oysaki farksızlık eğrileri orjine dış bükeydirler.
Yukarıdaki şekil göz Önüne alındığında Üretici ve tüketici artığının top

lam ını veren alan aşağıdakilerden hangisidir?
A) MENP B) MEP C) PEN D) PON E) MEN
Çözüm: Talep eğrisinin altında ve piyasa fiyat çizgisinin üstünde kalan alan, tü
ketici rantı (tüketici artığı, tüketici fazlası) ile ifade edilmektedir. Üretici rantı
(üretici artığı yada üretici fazlası) piyasa fiyatının altında, arz eğrisi üzerinde ka
lan alana tekabül edecektir. Burada MEP tüketici artığını, PEN üretici artığını
göstermektedir. Dolayısıyla doğru cevap, (MEP+PEN) alanının toplamı olan
MEN alanına tekabül etmektedir.
949. Ekonomik kâr, aşağıdaki seçeneklerden hangisinde doğru bir şekilde

İfade edilmiştir?
A) Toplam gelir - Ortalama maliyet
B) Toplam gelir - Toplam firsat maliyeti
C) Toplam gelir - örtük maliyetler
D) Toplam gelir -Açık maliyetler
E) Marjinal hasılat - Maıjinal maliyet
Çözüm:
İktisadi (ekonomik) kâr = Toplam gelir -Toplam firsat maliyeti
*■Toplam gelir - (Açık+örtük maliyetler)
, Muhasebe kârı= Toplam gelir - Açık Maliyetler
Normal kâr“ Toplam gelir - (Açık+örtük maliyetler)“ 0
598
Mikro İktisat
950. e>l şeklinde talep esnekliğine sahip bir malın fiyatı düşürülürse» fir
manın satış geliri ile İlgili nasıl bir durum söz konusudur?
A) Değişmez
B) Artar
C) Azalır
D) tik Önce artar daha sonra azalır
E) Fiyattaki düşme oranında gelirde artma olur
Çözüm: Esnekliği birden büyük olan malların fiyatında meydana gelen yüzde
değişimden daha büyük bir miktar değişimi sözkonusu olur, örneğin malm fiya
tında % 10’luk bir düşme olması durumunda mahn miktarında % 10’dan daha
fazla bir artış meydana gelir. Tersine, malın fiyatında % 10’luk bir yükselme ol
ması durumunda malm miktarında % 10’dan daha fazla bir düşme meydana ge
lir. Dolayısıyla esnekliği birden büyük olan bir malın fiyatında düşme meydana
gelmesi, malm satış gelirinin artması şeklinde sonuçlanmaktadır.
951. Aşağıdakllerden hangisi tam rekabet piyasasının varsayımlarından bi

risi değildir?
A) Homojenlik koşulu
B) Açıklık koşulu
C) Atomisite koşulu
D) Mobilite koşulu
E) Firmaların fiyat belirleyici olması
Çözüm: Tam rekabet piyasasının varsayımlarını şu şekilde sıralayabiliriz:

/ Atomisite çok şayıda alıcı ve satıcı olması
/ Mobilite piyasaya giriş-çıkışın serbest olması
✓ Şeffaflık tam bilgi sahibi olunabilmesi
/ Homojenlik üretilen malların aynı kalitede olması
Atomisite koşulu gereğince firmalar fiyat belirleyici değildir. Çünkü piyasada
çok sayıda alıcı ve satıcı vardır. Her firmanın piyasadaki payı fiyat üzerinde et
kili olamayacak kadar küçüktür (Okyanusta damla gibi). Dolayısıyla firmalar
için, fiyat veridir. Piyasa fiyatından istedikleri kadar mal satabilirler.
599
952. Tam rekabet piyasasında arz sabitken talepte bir azalma meydana gel
mesi durumunda piyasa fiyatında ve denge çıktı miktarında nasıl bir
değişme olur?
A) Denge fiyatı artar, denge çıktı düzeyi azalır
B) Denge fiyatı ve denge çıktı düzeyi azalır
C) Denge fiyatı ve denge çıktı düzeyi değişmez
D) Denge fiyatı düşer, denge çıktı düzeyi aıtar
E) Denge fiyatı ve denge çıktı düzeyi artar
Çözüm: Arz sabitken, talebin düşmesi durumunda denge fiyat düzeyinde ve

denge çıktı düzeyinde bir düşme meydana gelecektir. Bu durumu şekil yardımıy
la açık bir biçimde göstermek mümkündür;
953. Tckelci bir firmanın marjinal maliyeti sabittir ve 4 TL’ye eşittir. Firma
nın marjinal hasıla eğrisi de MR=”40-2Q şeklinde verilmiştir.
Buna göre, bu firmanın kârını en çoklaştırdığı fiyat düzeyinde Üretim
miktarı kaçtır?
A) 18 B) 20 C) 22 D) 25 .a E) 30
MR = MC
40- 2Q = 4
2Q = 40 - 4
2Q = 36
Q -18
600
Mikro İktisat
954. Aşağıdaki mal çiftlerinden hangisi tamamlayıcı mallara örnek olarak

gösterilebilir?
A) Kuzu eti ve dana eti B) Çay ve şeker
C) Oje ve rimel D) Doğal gaz ve kömür
E) Tuz ve karbonat
Çözüm:
A: İkame mal
Dana eti - Kuzu eti
B: Tamamlayıcı mal
Çay-Şeker
C: Bağımsız mal
Oje-rimel
D: ikame mal
Doğal gaz- kömOr
E: Bağımsız mal
Hız ve karbonat
955. Satın alınan bir mal veya hizmetin bu mal veya hizmet İçin herhangi bir
bedel ödemeyen üçüncü kiklere sağladığı faydaya ne ad verilmektedir?
A) Dolaylı fayda B) İçsel fayda
C) Dışsal fayda D) Marjinal sosyal fayda
E) Maıjinal fayda
Çözüm: Satın alman bir mal veya hizmetin, bu mal veya hizmet için herhangi
bir bedel Ödemeyen üçüncü kişilere sağladığı faydaya, dışsal fayda denilmekte-
956. Tekelci rekabet piyasasında çok sayıda firma olmasına rağmen firma
ların tekel gücü elde etmesinin nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
A) Alıcıların tam bilgiye sahip olması
B) Talebin sonsuz esnek olması
C) Homojen ürün olması
D) Ürün farklılaştırmasının olması
E) Piyasaya giriş çıkışın serbest olması
601
Ceteris Paribus: İktisat Somlan
Çfizüm: Tekelci (monopolcü) rekabet ile tam rekabet piyasası arasındaki ilişki
aşağıdaki şekilde sunulabilir:
Monopolcü rekabet Tam rekabet oivasası
✓ Çok sayıda alıcı Çok sayıda alıcı
✓ Çok sayıda satıcı Çok sayıda satıcı
✓ Serbest giriş-çıkış Serbest giriş-çıkış
✓ Tam bilgi Tam bilgi
/ Heterojen ürün Homojen ürün
/ Reklam giderleri önemli oranda Reklam gideri yok
Tam rekabet piyasasında ürün homojen iken, monopolcü rekabet piyasasında
ürün heterojendir. Bilindiği monopolcü rekabet piyasasının en önemli, özelliği
mal farklılaştırmasıdır. Farklılaştırılmış mal, tüketicilerin zihninde o malın ika
mesi yokmuş gibi bir izlenim vermekte ve firmalara tekel gücü kazandırmakta
dır. Cevap, D seçeneğidir.
957. Bir üretim faktörünün fiyatında artış meydana gelmesi durum unda di
ğer üretim faktörüne olan talepte bir artış meydana geliyorsa bu İki
Üretim faktörü arasındaki ilişki ile İlgili olarak aşağıdakilerden hangi
si doğrudur?
A) Faktörler arasında ilişki yoktur
B) Faktörler birbirinin türevidir
C) Faktörler birbirinin tamamlayıcısıdır
D) Faktörler birbirinin ikamesidir
E) Faktörler arasında ikame ilişkisi yoktur
Çözüm : Bir üretim faktörünü fiyatında artış meydana gelmesi durumunda, üre
timde kullanılan bu faktörün pahalanması ve dolayısıyla üretim maliyetinin art
ması anlamına gelmektedir. Üretim maliyetinin artmasını istemeyen üreticiler,
pahalanan faktörün ikamesi olan faktörleri talep edeceklerdir. B öylece fiyatı ar
tan üretim faktörünün ikamesi olan faktörün talebinde bir artış meydana gele
cektir. Bu iki faktör, birbirinin ikamesidir. Cevap, D seçeneğidir.
958. Tam rekabet piyasasında m arjinal gelir eğrisi aşağıdakilerden hangisi

İle özdeş değildir?
A) Talep B) Toplam gelir /Üretim miktarı
C) Marjinal maliyet D) Ortalama gelir
E) Fiyat
602
Mikro iktisat
Piyasa talep eğrisi Firma talep eğrisi

959. Aşağıdakilerden hangisi e} ürün eğrilerinin özelliklerinden biri değildir?

A) Orijine dış bükeydirler
B) Orijinden uzaklaştıkça daha düşük üretim düzeylerini ifade ederler
C) Birbirlerini kesmezler
D) Üzerindeki her noktanın temsil ettiği faktör bileşimi, eşit miktarda üre
tim sağlar
E) Negatif eğimlidirler
ÇUzüm: Aynı üretim düzeyini sağlayan değişik faktör bileşiminin geometrik yeri
ne eş-ürün eğrisi adı verilir. Eşürün eğrilerinin özellikleri şu şekilde sıralanabilin
/ Birbirlerini kesmezler.
/ Eksenleri kesmezler.
/ Orjinden uzaklaştıkça daha yüksek üretim seviyesini gösterirler.
/ Üzerindeki her noktada eşit üretim düzeyini gösterirler.
✓ Negatif eğimilidirler, Sol yukarıdan sağ aşağıya doğru eğimlidirler.
/ Orjine dış bükeydirler.
603
960. Aşağıdakilerden hangisi Üretici dengesinin ifadesidir?

A) Eş ürün eğrisi ile bütçe doğrusunun kesiştiği nokta
B) Farksızlık eğrisi ile bütçe doğrusunun kesiştiği nokta
C) Faktör arzı ile faktör talebinin kesiştiği nokta
D) Eş fayda eğrisi ile eş maliyet doğrusuna teğet olduğu nokta
E) Eş ürün eğrisi ile eş maliyet doğrusunun teğet olduğu nokta
Çözüm: Üretici dengesi, eş ürün eğrisinin eş maliyet doğrusuna teğet olduğu

noktada oluşacaktır. Tüketici dengesi ise, farksızlık eğrisinin bütçe doğrusuna
teğet olduğu noktada oluşacaktır.
Sermaye üretici Dcngcti

Y M ail Titlr««tic{ n^tı ofisi
O
• •I.
«liltı Sil {¡i j'iıî "ıjTÎûy UU»p,nui|u|>(iy,.
961. Sabit maliyetler ile ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru
B) Üretim miktarından bağımsızdır

C) Ortalama sabit maliyet toplam sabit maliyetin üretim miktarına bölü
müdür
D) Ortalama sabit maliyet üretim miktarı arttıkça azalır
E) Toplam sabit maliyet, üretim miktarı arttıkça azalmaktadır
ÇÖzUm: Toplam maliyet, toplam sabit maliyet ve toplam değişken maliyetinde

toplamından meydana gelir,
TC = TFC + TVC
604
Mikro iktisat
Sabit maliyet üretim miktarından bağımsızdır. Üretim yapılsa da yapılmasa, sa

bit maliyetlerin toplamı kadar bir maliyet söz konusu olacaktır. Ortalama sabit
maliyet toplam sabit maliyetin üretim miktarına bölünmesiyle bulunabilir.
AFC-IEÇ-
Q
Toplam sabit maliyetler yatay eksene paralel bir görünüm arz eder ve üretim
miktarındaki değişmeden etkilenmez. Yani üretim miktarı artsa da toplam sabit
maliyette bir değilme olmaz. Ortalama sabit maliyet üretim miktarındaki değiş
meye duyarlı bir yapı arz eder. Üretim miktarı arttıkça birim üretim başına dü
şen ortalama sabit maliyet düzenli bir biçimde azalır.
962. Aşağıdaki ifadelerden hangisinde marjinal maliyet doğru bir biçimde

tanımlanmaktadır?
A) Üretilen son birimin üretime katkısı
B) Toplam maliyetin üretim miktarına bölümü

C) Toplam değişken maliyetin üretim miktarına bölümü
D) Üretilen son birimin maliyeti
E) Sonuncu birim malın ortalama maliyete katkısı
Çözüm: Üretilen son birimin üretime katkısı, (değişken girdi miktarında meyda
na gelen ilave değişikliğin toplam fiziki üründe meydana getirdiği değişiklik)
marjinal fiziki ürün (MPP) olarak tanımlanmaktadır.
Toplam maliyetin üretim miktarına bölümü, ortalama maliyeti vermektedir.
A C -& -
Q
Toplam değişken maliyetin üretim miktarına bölümü, ortalama değişken maliye

ti vermektedir.
A vc= m L
Q
Üretilen son birimin maliyeti, (Marjinal maliyet, toplam maliyetteki değişmenin
üretim miktarındaki değişmeye oranıdır ya da üretimi bir birim artırmak için kat
lanılması gereken ek maliyet) marjinal maliyettir.
Sonuncu birim malın, ortalama maliyete katkısı için kullanılan bir ifade biçimi
yoktur. Şayet sonuncu birim malın toplam maliyete katkısı denilmiş olsa idi,
marjinal maliyetten söz edilmiş olacaktır. Cevap, D seçeneğidir.
963. Tam rekabet piyasasında firmanın hasılası ile ilgili olarak aşağıdaki
İfadelerden hangisi doğru değildir?
A) AR=D B) TR=P.Q
C) AR=MR.Q D) AR“ TR/Q

E) TR“M R.Q
Çözüm: Tam rekabet piyasasında P=»AR=MR=D eşitliği söz konusudur.
Toplam hasıla, fiyat ile miktarın çarpımına eşittir. Dolayısıyla toplam hasıla şu
şekilde formüle edilebilir:
T R x = p Qx
Tam rekabet piyasasında P=MR=AR=D ilişkisi geçerli olduğu için toplam hası
la TR=MR.Q şeklinde de ifade edilebilir.
Ortalama hasıla, toplam hasılanın üretim miktarına bölümüne eşittir.
AR =TK
Q
Mikro İktisat
964.A;ağıdakilcrden hangisi eksik rekabet piyasasının ortaya çıkı} nedenle

rinden birisi değildir?
A) Tam bilginin sağlanamaması
. B) Piyasaya giriş çıkışın engellenmesi
C) Homojenlik koşulunun sağlanamaması
D) Çok sayıda alıcı ve satıcının olmaması
E) Fiyatın veri olması
ÇSziim: Eksik rekabet piyasasının ortaya çıkmasının nedeni, tam rekabet piya
sasının varsayımlarının gerçekleşmemesidir. Tam rekabet piyasasının varsayım
larını şu şekilde sıralayabiliriz:
/ Atomisite çok sayıda alıcı ve satıcı olması
/ Mobilite piyasaya giriş-çıkışın serbest olması
✓ Şeffaflık tam bilgi sahibi olunabilmesi
/ Homojenlik Üretilen malların aynı kalitede olması
Fiyatın veri olması atomisite koşulunun bir sonucudur. Atomisite koşulu gere
ğince firmalar fiyat belirleyici değildir. Çünkü piyasada çok sayıda alıcı ve satı
cı vardır. Her firmanın piyasadaki payı fiyat üzerinde etkili olamayacak kadar
küçüktür (Okyanusta damla gibi). Dolayısıyla firmalar için, fiyat veridir.
Dolayısıyla fiyatın veri olması atomisite koşulunun bir sonucudur ve atomisite
koşulunun sağlandığı piyasa türü tam rekabet piyasasıdır. Bu durum eksik reka
bet piyasasının ortaya çıkmasına neden olan etmenlerden birisi değildir. Bu ko
şul ihlal edilmiş olsa idi, eksik rekabet piyasanın ortaya çıkmasına neden olan et
menler arasında sayılabilirdi. Doğru cevap, E seçeneğidir.
965. Gelir tüketim eğrisi ile talebin gelir esnekliği arasındaki ilişkiyi ifade
eden aşağıdaki bilgilerden hangisi doğru değildir? (Dikey eksende Y
maiı, yatay eksende X malt yer almaktadır.)
A) Gelir-tüketjm eğrisi önce pozitif sonra negatif eğimli ise, talebin gelir
esnekliği ilgili mal için önce, pozitif sonra negatiftir.
B) Gelir-tüketim eğrisi dikey eksene dik bir doğru ise, talebin gelir esnek
liği Y malı için sıfırdır.
C) Gelir-tüketim eğrisi yatay eksene dik bir doğru ise, talebin gelir esnek
liği X malı için sıfırdır.
D) Gelir tüketim eğrisi pozitif eğimli ise ve dikey eksene doğru bükülüyor-
sa, X malı talebinin gelir esnekliği birden küçüktür.
E) Gelir tüketim eğrisi pozitif eğimli ise ve yatay eksene doğru bükülürse,
Y malı talebinin gelir esnekliği birden büyüktür.
607
Çözilm: Dikey eksende Y malının, yatay eksende X malının olduğu varsayımı

altında Gelir-Tüketim Eğrisinin şekli ile talebin gelir esnekliği arasındaki ilişki
yi görmek için 47. sorunun çözümündeki tabloyu mutlaka inceleyiniz.
966. Aşağıdakilerden hangisi monopolcünün uygulayabileceği fiyat farklı

laştırma türlerinden birisi değildir?
A) Arz esnekliğine göre fiyat farklılaştırması
B) Şekil farklılaştırması
C) Kullanım alanlarına göre farklılaştırma

D) Bölgesel farklılaştırma
E) Kişisel gelir farklılaştırması
Çözüm: Monopolcü firmanın daha fazla kâr elde etmek amacıyla aym malı
farklı piyasalarda farklı fiyatlardan satması fiyat farklılaştırması olarak bilin
mektedir. Monopolcü firma daha yüksek fiyat seviyelerinde de olsa malını ala
cak tüketiciler olması nedeniyle sattığı malın fiyatını yükselterek fiyat farklılaş
tırması yapar, Bunu yapmasındaki amaç, tüketici rantını almaktır.
Fiyat farklılaştırmasının yapılması için bazı koşulların sağlanması gerekir. Bun
lar:
/ Farklı fiyat uygulanacak piyasalar arasında kesin ve devamlı bir ayrı

mın olması gerekir. Eğer bu ayrım kesin değilse, ya tüketiciler daha
ucuza satılan piyasadan alacaklardır, ya da spekülatörler ucuz olan pi
yasadan alıp, pahalı olan piyasada satacaklardır. ;ı , ,
/ Ayrım yapılan piyasalarda talebin fiyat esnekliğinin farklı olması ge
rekmektedir. Monopolcü esnekliğin düşük olduğu piyasada yüksek fi
yat belirleyecek; esnekliğin nispeten yüksek olduğu piyasada fiyatı dü
şürerek hasılatını artıracaktır.
/ Fiyat farklılaştırmasının yapılabilmesi için monopolcünün katlanması

gereken maliyetlerin Önemsiz olması gerekir. Eğer monopolcünün kat
lanması gereken maliyetler çok büyük olursa, fiyat farklılaştırması
yapmanın bir anlamı olmayacaktır.
’ Fiyat farklılaştırması üçe aynlır:
/ -Birinci derece fivat farklılaştırması (tam fiyat farklılaştırması) tüke

tici rantının tümünü alır. Monopolcü fiyat farklılaştırmasını yaparken
608
Mikro iktisat
tüketicilerin satın alma güçlerini ve tercihlerini göz önünde bulundura

rak farklı fiyat uygulamasına gitmektedir. Bir köyde bulunan tek bir
doktorun hastalarının yakından tanıdığı ve ödeme güçlerine göre onlar
dan en yüksek fiyatı talep ettiği durumu birinci dereceden fiyat farklı
laştırmasına örnek olarak gösterebiliriz.
/ -İkinci derece fiyat farklılaştırması, tüketici rantının bir kısmını ala
maz. Tekel idaresinin aynı sigarayı ambalajını değiştirerek piyasaya
sürmesi, elektrik, su, telefon gibi devlet monopollerinde ürünün kulla
nım miktarına göre (belirli bir ton ya da k/w saatten sonra farklı fiyat
uygulanması), kul anım zamanlarına göre günün farklı saatlerinde veya
hafta sonlarında farklı tarife uygulanması, kullanım alanlarına göre ev
ve işyeri ayrımı yaparak farklı fiyat uygulanması bu duruma örnek ola
rak gösterilebilir- İkinci derece fiyat farklılaştırmasında monopolcü tü
ketici rantının ancak bir kısmını geri alabilmektedir.
✓ -Üçüncü derece fivat farklılaştırması Bazı monopolcülerin üretim
miktarı belirlidir. Ancak bu üretime farklı talep esnekliklerine ait grup
lardan talep gelebilir. Bu durumda monopolcü piyasaları ayırır ve ma
lın küçük kısmını talep esnekliği düşük olan piyasada yüksek fiyattan,
kalan kısmını da talep esnekliği nispeten büyük olan piyasada düşük fi
yattan pazarlayarak toplam kârını maksimize eder, örneğin uçaklarda
ki 1.sınıf, ikinci sınıf uygulaması, statlarda loca, kapalı, kale arkası,
maraton uygulaması gibi.
967.Bir malın fiyatının azalacağı yönünde bir beklentinin oluşması duru

munda aşağıdakllerden hangisi meydana getir?
A) Denge miktarı artar, denge fiyatı azalır.
B) Denge fiyatı artar, denge miktarı değişmez.
C) Hem denge fiyatı hem de denge miktarı azalır.
D) Denge fiyatı artarken, denge miktarı azalır.
E) Hem denge fiyatı hem de denge miktarı artar.
Çözüm: Bir malın fiyatının azalacağı yönünde bir beklenti var ise, tüketiciler
malın fiyatı düştükten sonra satın almak için taleplerini azaltacaklardır. Bu du
rumda talep eğrisi sola doğru kayacaktır. Talep eğrisinin sola doğru kayması ile
birlikte hem denge fiyatı, hem de denge miktarında azalma meydana gelecektir.
Bu durum şekil yardımıyla görmek mümkündür:
609
P
s
V '
V ' 0'
968. Aşağıdaktlerden hangisi bir üretim faktOrü olan toprağın getirisidir?

A) Kâr B) Faiz C) Rant ' D) Ücret E) Sermaye
Çttzttm: Cretim faktörleri ve üretim faktörlerinin üretimden aldıkları payı aşa

ğıdaki şekilde sıralamak mümkündür:
Toprak —> Rant
Müteşebbis —> Kâr
Sermaye -> Faiz
Emek —» Ücret
969. Tekelci bir firmanın talep eğrisi Q=60-0,5P, marjinal hasıla eğrisi
MR-120 -4Q, toplam maliyet eğrisi TC“20Q ve marjinal maliyet eğri
si MC-20 şeklinde verildiğinde kârı en çoklaştıran çıktı düzeyi kaçtır?
A) 30 B) 35 C) 25 D) 20 E) 32
MR = MC
120- 4 Q “ 20
4Q = 120-20
4Q = 100
Q = 25
610
Mikro iktisat
970. Aşağıdakilerden hangi ikame mallara örnek olarak gösterilebilir?

A) Buzdolabı-bulaşık makinesi ' B) Tereyağı-margarin
C) Çay-şeker D) Ayakkabı-çorap
E) Çapka-eldiven
Çözüm: ikame mallar, rakip mallardır. Birinin fiyatında meydana gelen artış, di
ğer malın talebinde bir artış olmasına neden olurken, fiyatında meydana gelen
azalma diğer malın talebinde azalmaya neden olur,
Buzdolabı-bulaşık makinesi, bağımsız mal
Tereyağı-margarin, ikame mal
Çay-şeker, tamamlayıcı mal
Ayakkabı-çorap, tamamlayıcı mal
Şapka-eldiven, bağımsız mal
971. Azalan verimler kanunu ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğru
değildir?
A) Uzun dönemde ortaya çıkar
B) Kısa dönemde ortaya çıkar
C) Değişken faktörün miktarı arttırıldıkça verimi giderek azalmaktadır
D) Başlangıçta artan verim hali söz konusudur
B) Bn az bir girdinin sabit olduğunu varsaymaktadır
Çilziim: Azalan verimler kanuna göre, üretimde değişken girdi miktarı artırıldı
ğında başlangıçta toplam üriin artarak artar. Değişken girdi artırılmaya devam
ederse, toplam üründeki artış, azalarak artmaya devam eder. Değişken girdi kul
lanımındaki artış, bir noktadan sonra ise, toplam ürünün azalmasına neden olur.
Azalan verimler kanunu en az bir girdinin sabit olduğunu varsaymaktadır. Bun
dan dolayı azalan verimler yasası, kısa dönem üretim ilişkileri için geçerlidir.
Çünkü en az bir girdinin sabit olduğu ya da tüm girdilerin değiştirilemediği dö
nem, kısa dönemdir. Uzun dönemde tüm üretim girdilerinin miktarı artırılabildi-
ği için uzun dönemde azalan verimler yasası ortadan kalkmaktadır. Uzun dönem
üretim ilişkileri için âlpefe göre getiri söz konusudur.
îır& İ
-?riâ-Jp.' -'s-itSı!'
ölçeğe göre getirip ÎSjliîf İ•»ig
S,**¿Ş>1
611
972. GUI yetiştiriciliği yapan bir firmanın bölgede yaşayan bir şaire İlham
kaynağı olması aşağıdakllerden hangisi İle İfade edilir?
B) Üreticiden üreticiye negatif dışsallık .
Çözüm: Gül yetiştiriciliği yapan birisinin bölgede yaşayan bir şaire ilham kay
nağı olması üreticiden üreticiye pozitif dışsailığı ifade etmektedir.
973. Mal piyasasında monopol, emek piyasasında monopson olan bir firma
İle ilgili olarak aşağıdakllerden hangisi doğru değildir?
A) Ortalama gelir eğrisi, fiyata eşittir.
B) Marjinal gelir eğrisi negatif eğimli ve ortalama gelir eğrisinin altında
seyreder.
C) Emeğin marjinal girdi maliyeti sabit değildir.
D) Emeğin mat]'inal girdi maliyet eğrisi emek arz eğrisinin üstünde seyreder
E) Emeğin marjinal girdi maliyeti ücret haddinden küçüktür.
Çözüm: Mal piyasasında monopol olan firmanın talep eğrisi aynı zamanda or
talama gelirine ve fiyatına eşittir. Mal piyasasında monopol durumunda tek sa
tıcı firma olduğu için firmanın karşı karşıya olduğu talep eğrisi negatif eğimli
piyasa talep eğrisidir. Negatif eğimli piyasa talep eğrisi ile karşı karşıya olan fir
ma fiyatım düşürmek suretiyle daha fazla mal satabilir. Bu yüzden firmanın
marjinal gelir eğrisi ortalama gelir eğrisinin altında seyreder. Diğer bir ifadeyle
firmanın marjinal geliri, ortalama gelir ve fiyattan küçüktür.
Emek piyasasında monopsoncu olan firma tek alıcı olduğu için pozitif eğimli pi
yasa emek arz eğrisi ile karşı karşıyadır, Pozitif eğimli arz eğrisi aynı zamanda
ortalama girdi maliyetine eşittir. Monopsoncu pozitif eğimli arz eğrisi ile karşı
karşıya olduğu için daha fazla emek kullanmak isterse, daha yüksek ücret düze
yi ödeyecektir. Ödediği daha yüksek ücreti sadece yeni işe aldığı işçilere değil,
eski işçilere de ödeyeceğinden emeğin marjinal girdi maliyeti, ücret haddinden
ve ortalama girdi maliyetinden büyüktür. Bu durumlar şekil yardımıyla açık bir
biçimde görülmektedir.
612
Mikro iktisat
P W
m ic l
Sl -AIC l
D■
=AR ” P
\m r
0 Q
Mal piyasasında monopolcü firma
974. Kısa dönemde, bir tekelci rekabet firmasının ttrettmint gerçekleştirdi

ği noktada çalıştığı kapasite dttzeyi ile ilgili olarak aşağıdakilerden
hangisi doğrudur?
B) Eksik kapasite ile çalışmaktadır.
C) Aşın kapasite ile çalışmaktadır.
Çözüm: Monopolcü rekabet piyasasında firma kısa dönemde marjinal gelirin
marjinal maliyete eşit olduğu noktada üretimini maksimize eder. Tekelci rekabet
çi bir firma dalıa fazla ürün satmak istiyorsa ürün fiyatını düşürmek zorundadır.
Tekelci rekabetçi bir firma kısa dönemde iktisadi kâr elde edebilir. Firmanın or
talama maliyet eğrisi, talep eğrisinin altında ise, tekelci rekabetçi firma için ik
tisadi kâr söz konusudur. Bununla birlikte firmanın denge üretim düzeyi tam ka
pasite üretim düzeyinin solundadır. Uzun dönem dengesinde ise, tekelci rekabet
çi firma aşırı kâr elde etmemekte; ancak üretim düzeyi ortalama maliyetin mini
mum olduğu tam kapasite üretim düzeyinin solunda bir noktada olduğu için atıl
kapasite ile çalışmaktadır. Şekil incelendiğinde tekelci rekabetçi firmanın, hem
kısa, hem de uzun dönemde eksik kapasite ile çalıştığı görülecektir.
613
Tekelci Rekabet İçin Kısa Dönem Dengesi Tekclci Rekabet İçin Uzun DSnem Dengeli
✓ Tam kapasite: Tam kapasite üretim, ortalama maliyet (AC) in en düşük ol
duğu üretim düzeyidir.
/ Atıl feksiki kgpasite: Firmanın fiili üretiminin tam kapasite üretim düzeyi
nin altında olmasıdır.
✓ Ağın knpaxite: Firmanın fiili üretiminin tam kapasite üretim düzeyinin üs
tünde olmasıdır.
✓ Maksimum kapasite: Firmanın mevcut tesisi ile yapılabilecek en yüksek
üretim düzeyini göstermektedir.
975. Uzun dönemde tam rekabetçi bir Armanın İktisadi kârıyla ilgtll aşağı
daki ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Muhasebe kârına eşittir.
B) Normal kira eşittir.
C) Toplam gelire eşittir.
D) Sıfıra eşittir.
E) Sıfırdan büyüktür.
ÇfizUm:
Normal kâr ■Toplam gelir - (Açık+Örtük maliyetler) =» 0
Ekonomik kâr = Toplam gelir - (Açık+Örtük maliyetler) > 0
İktisadi kârın sıfıra eşit olduğu durum, normal kâr durumudur. Eğer normal kâr
dan daha fazla bir kâr söz konusu ise, (Toplam gelir - (Açık+Örtük maliyetler)
> 0) iktisadi kâr durumu söz konusudur.
614
Mikro İktisat
976. Bütün gelirini oyuncak ve çikolataya harcayan bir tüketicinin çikolata

fiyatının azaldığı durumda çikolataya olan talebi sırasıyla ikame ve
gelir etkilerine bağlı olarak naııl değişir?
ikam e Etkisi Gelir Etkisi
A) Artar Artar
B) Artar Azalır
C) Artar Belirsiz
D) Belirsiz Belirsiz
E) Belirsiz Artar
Çözüm: Çikolatanın fiyatı azaldığında ikame etkisi nedeniyle çikolatanın talep

edilen miktarında bir artış meydana gelir. Zira, hem normal mal, hem de düşük
ve giffen mallar için ikame etkisi negatiftir. Yani ikame etkisi, daima negatiftir.
Gelir etkisi ise, normal mallar için negatif, düşük ve giffen mallar için pozitiftir,
Yani, bir malın fiyatı düştüğünde gelir etkisine bağlı olarak fiyatı düşen mal nor
mal bir mal ise, talep edilen miktarı artacak; düşük ya da giffen bir mal ise, ta
lep edilen miktarı azalacaktır. Ancak soruda çikolatanın nasıl bir mal olduğu ile
ilgili bilgi verilmediği için gelir etkisinden dolayı ortaya çıkan etki belirsizdir.
977. Kısa dönemde, aşırı kârla çalışan tam rekabetçi bir firm anın üretimi
ni gerçekleştirdiği nokta ile İlgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğ
rudur?
A) AR * P = M R = M C = AC
B) A R ~ P = M R = M C < A C
C) A R = P = M R *=MC > AC
D) M R =AR - P > MC = AC
E) A R = M R = M C > AC = P
Çözüm: Kâr maksimizasyonu koşulu M R = M C’dir. Kısadönemde, aşırı kârla

çalışan tam rekabetçi firma için MR=MC’nin sağlandığı noktada AR “ P « MR
= MC > AC eşitliği söz konusu olacaktır. Tam rekabetçi bir firma için şu ilişki
ler geçerlidir.
/ AR = P = M R ~ MC = AC ise, normal kâr söz konusudur.
/ AR = P = MR - M C < AC ise, zarar söz konusudur.
/ AR. = P = M R = MC > AC ise, aşırı kâr söz konusudur.
Bu dununu şekil yardımıyla görmek mümkündür.
615
P -A R -M R -D
Q
978. Kayıtsızlık eğrilerinin yatay ekseni kestiği ve dışbükey olduğu durum

da tüketici dengesiyle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
(Dikey eksende Y malı, yatay eksende X malt yer almaktadır.)
B) Y malı, X malına göre daha fazla tüketilir.
C) SadeceX malı tüketilir. ,
D) Sadece Y malı tüketilir.; •-> <ı . . ■
E) Denge, kayıtsızlık eğrisinin bütçe doğrusuna teğet olduğu noktada olu
şur.
Çözüm; Kayıtsızlık eğrilerinin eksenlerden birini kestiği ve dışbükey olduğu du

rumda özel bir durum olan köşe dengesine gidilir. Bu durumda tüketici sadece
tek bir mal satın almak suretiyle faydasını maksimize edecektir. Şekilde görül
düğü gibi kayıtsızlık eğrilerinin yatay ekseni kestiği durumda, tüketici sadece X
616
Mikro iktisat
979. E] ürün eğrilerinin negatif eğimli olmalarının nedeni aşağıdakilerden

hangisidir?
A) Üreticilerin aynı üretim düzeyinde kalabilmesi için bir girdinin kullanım
miktarını artırdığı zaman, diğer girdinin kullanım miktarını azaltması
B) Azalan marjinal ikame oranı
C) Eş maliyet doğrusunun negatif eğimli olması
D) Artan marjinal teknik ikame oranının söz konusu olması
E) Eş ürün eğrisinin eğiminin, eş maliyet doğrusunun eğiminden büyük ol
ması
Çözüm: Eş ürün eğrisi üzerinde girdilerden birinin kullanımı artırıldığında, üre

timi sabit tutmak için (aynı eş ürün eğrisi üzerinde kalabilmek için) diğer girdi
nin kullanımının arttırılması gerekmektedir. Diğer bir ifadeyle, girdiler arası
İkame yapılması gerekmektedir.
✓ Kayıtsızlık eğrisinin negatif eğimli olmasının nedeni, mallara arası ikamedir,
980. Rekabetçi bir Armanın toplam maliyet fonksiyonun TC “ 6 + 0,5Q2ol

duğu durumda malın piyasa fiyatı 4 ise, firmanın ortalama geliri kaç
tır?
A) 0,5 B) 1 C) 4 D) 6 E) 8
Çözüm: Tam rekabetçi bir firma için MR*sAR=P eşitliği söz konusu olduğu için
4’e eşittir.
981. Kısa dönemde, zarar eden tam rekabetçi bir firmanın üretimini ger
çekleştirdiği noktada, ortalama toplam maliyet eğrisinin şekli İle ilgili
olarak aşağıdakllerden hangisi doğrudur?
B) Eğimi sıfıra eşittir.
C) Eğimi sonsuza eşittir.
D) Ortalama toplam maliyet eğrisinin eğimi, marjinal gelir eğrisinin eği
E) Ortalama toplam maliyet eğrisinin eğimi, marjinal gelir eğrisinin eği
minden büyüktür.
617
Çözüm: Denge koşulu M R 0 M C’dir. Kısa dönemde, zarar eden tam rekabetçi
firma için M R“M C ’nin sağlandığı noktada AR ■ P = M R “ MC < AC eşitliği
söz konusu olacaktır. Şekil incelendiğinde denge koşulunun sağlandığı E0 den
ge düzeyine tekabül eden ortalama maliyet, tam kapasite üretim düzeyi olarak
ifade edilen ortalama maliyet eğrisinin minimum noktasının (A noktasının) so
lunda olduğu için eksik kapasite (B noktasına) ile üretime tekabül etmektedir.
Denge koşulunun sağlandığı noktadaki ortalama maliyeti temsil eden B nokta
sında, ortalama maliyet eğrisi negatif eğimlidir. Diğer taraftan, tam rekabetçi fir
ma için talep eğrisinin (marjinal gelir ya da ortalama gelir eğrisinin) eğimi her
noktada sıfıra eşittir. Dolayısıyla, ortalama toplam maliyet eğrisinin eğimi, mar
jinal gelir eğrisinin eğiminden küçüktür.
m iktarını % 10’dan daha az arttırdığı durumda Engel eğrisinin şekil
nasıldır? (Dikey eksende talep edilen miktar, yatay eksende gelir düzeyi
yer almaktadır.)
A) Eğimi sıfır olan bir eğridir,
C) Pozitif eğimli ve yatay eksene kıvrılan bir eğridir.
ÇKzttm: Fiyatlar ve tercihler sabitken, her gelir düzeyinde satın alınan Y malı /
X mah miktarını gösteren eğriye Engel Eğrisi denir. Yani, Engel eğrisi tek bir
618
Mikro iktisat

dir. Tüketicinin gelirinde meydana gelen % lÖ’luk artışın talep edilen mal mik
tarını % 10’dan daha az arttırdığı durumda talebin gelir esnekliği birden kiiçük-
, tür. Zorunlu mallar için talebin gelir esnekliği sıfırdan büyük, birden küçüktür.
D,
D0
Zorunlu Mal İçin Engel Eğrisi

(0<eg<l)
Şekilde görüldüğü gibi, gelir düzeyinde meydana gelen artışa paralel olarak ta
lep edilen mal miktarında daha düşük bir artış meydana gelmektedir. Bu durum
da Engel eğrisi pozitif eğimli ve gelirin yer aldığı yatay eksene doğru kıvrılmak
tadır. Yani, zorunlu mallar için Engel eğrisine çizilen teğet, dikey ekseni kese
cektir.
983. Kısa dönemde aşırı kârla çalışan tam rekabetçi bir firma ile uzun dö
nemde tekelci rekabetçi bir firmanın kâr makslmlzasyontınu gerçek
leştirdiği nokta karşılaştırıldığında aşağıdakilerdcn hangisi söz konu
sudur?
B) Tam rekabetçi firma için ortalama maliyet eğrisi sıfır eğime sahipken,
tekelci rekabetçi firma için negatif eğimlidir.
C) Tam rekabetçi firma için marjinal maliyet ortalama maliyetten küçük
ken, tekelci rekabetçi firma için matjinal maliyet ortalama maliyetten
büyüktür.
D) Tam rekabetçi firma için malın fiyatı marjinal gelire eşitken, tekelci
rekabetçi firma için ortalama maliyete eşittir.
E) Her iki firma için de marjinal gelir, ortalama gelire eşittir.
619
Çözüm: Kâr maksimizasyonu koşulu M R = M C’dir.

/ Kısa dönemde, aşın kârla çalışan tam rekabetçi firma için M R=M C’nin sağ
landığı noktada AR = P = M R “ MC > AC eşitliği söz konusu olacaktır.
/ Uzun dönemde monopolcü rekabetçi firma normal kâr ile çalışır ve M R =
M C’nin sağlandığı noktada AR-PÂC > M C = MR ilişkisi söz konusudur.
/ Aşırı kâr eden tam rekabetçi firma aşırı kapasiteyle (soldaki şekilde B nokta
sı) çalışırken, monopolcü rekabetçi firma eksik kapasiteyle(sağdaki şekilde B
noktası) çalışmaktadır.
/ Aşırı kâr eden tam rekabetçi firma için denge noktasında ortalama maliyet
eğrisi pozitif eğimliyken, normal kâr eden monopolcü rekabetçi firma için
negatif eğimlidir.
ÎV1K •*■i y■
Tam rekabetçi firmanın aşırı M r durumu TcM ei Rekabe, lçin U îun Dönem Dcngesi
984.
Qı Q<
Q
Yukarıdaki şekle göre devletin kota uygulamasına giderek Üretim mik

tarını Q ( ile sınırlandırması durumunda denge fiyatı aşağıdakjlerden
hangisine eşit olur?
A) PO B)P1 C) P2 . . fci.P) P3 E) P4
620
Mikro iktisat
Çözüm: Kota uygulamasına tabi olan mal, piyasa denge fiyatı olan Pg'dan daha
yüksek bir fiyat düzeyinden satılacaktır. Q ı üretim miktarından.talep eğrisine çi
zilen bir dikme yeni denge fiyat düzeyini verecektir. Aynı zamanda Qj üretim
.miktarından talep eğrisine çizilen dikme, üretim miktarı Qj ile sınırlanmış oldu
ğu için arz eğrisinin sıfır esnek olmasına neden olacaktır. Q\ üretim düzeyinde
oluşan yeni arz eğrisi S] ile talep eğrisinin kesiştiği yeni denge noktasında fiyat
lar P j’e eşit olacaktır.
985. Bir malın talep eğrisi Q«100-2P ve bu mal İçin denge çıktı düzeyi 20 İse,
bu malın fiyatı aşağıdakilerden hangisine eşittir?
A) 60 B) 100 C) 40 D) 20 E) 120
Ç5zUm:
20* 100-2P
20= 100- 2P
2P= 100-20
2P= 80
P-40
986. Aşağıdakilerden hangisi gelirdeki artış karşısında talebi azalan malla

ra verilen addır?
A) Düşük mal B) Zorunlu mal
C) Tamamlayıcı mal D) Lüks mal
E) İkame mal
621
Çözüm: Düşük mal, tüketicinin gelirinin artması sonucunda kullanımı azaltılan

maldır. Bu nedenle tüketicinin mala talebi azalır ve talep eğrisi sola kayar.
✓ Gelir esnekliği sıfırdan düşük ise düşük mal ya da giffen malı söz ko
nusudur.
Normal mal, gelir artıkça talebinde bir artış yaşanan mallarken düşük maJ, gelir
arttıkça talebi azalan mallardır. Normal mallar, lüks ve zorunlu mallar diye iki
ye ayrılmaktadır.
✓ Malın gelir esnekliği, sıfır ile bir arasında ise (0<e<l), zorunlu mal du
/ Malın gelir esnekliği birden büyük ise(e>l), lüks ma] durumu söz ko
' nusudur.
Cevap, A geçeneğidir.
987. Aşağıdakllerden hangisi tavan fiyat uygulamasının temel amacıdır?

A) Sermayedarları korumak
B) Çiftçileri korumak
C) Tüketicileri korumak x
D) Üreticileri korumâk
E) Yabancı yatırımcıları korumak
Çözüm: Taban fiyat politikası, üreticileri korumak amacıyla uygulanır. Taban fi
yat politikası ile ürünün satılacağı minimum fiyat düzeyi belirlenir. Bu fiyat dü
zeyi ise, denge fiyat düzeyinin üstünde olacaktır, Denge fiyat düzeyinde bir fi
yat belirlemenin zaten, anlamı yoktur. Çünkü denge fiyat düzeyinden üretici,
ürününü satabilecektir. Amaç üreticiyi korumak ve ürün fiyatının aşağı düşme
sini engellemek olduğu için taban fiyat politikasının uygulanacağı bölge, denge
fiyat düzeyinin üstündeki bölge olmaktadır. Denge fiyat düzeyinin üstündeki
bölgede ise, aynı zamanda arz fazlası bulunmaktadır.
Tavan fiyat politikasında ise, tüketicinin korunması amaçlanır. Kıtlık, savaş vb.
durumlarda fiyatlarda aşın bir yükselmeyi önlemeyi hedefleyen hükümet ürü
nün satılabileceği en yüksek fiyat olan bir tavan fiyat belirlemektedir. Bu fiya
tın üstünde ürün satışı yasaklanmıştır. Tavan fiyat politikasının geçerli olabilme
si için denge fiyat düzeyinin altında belirlenmesi gerekir. Denge fiyatının tavan
fiyat olarak belirlenmesine zaten gerek yoktur. Çünkü denge fiyatından piyasa
ya sunulmuş olan mal, zaten alıcı bulmaktadır. Dolayısıyla tavan fiyat politikası
uygulaması, denge fiyat düzeyinin altında bir noktada gerçekleştirilmelidir.
622
Mikro İktisat
988. G irdi piyasasında tam rekabet piyasası koşullarının geçerli olduğu bir
durum da firm anın m arjinal givdl maliyeti nasıldır?
A) Ortalama girdi maliyetinden büyüktür.
C) Ücret haddinden küçüktür.
D) Ortalama girdi maliyetine eşittir.
E) önce negatif sonra pozitif eğimlidir.
Çözüm: Girdi piyasasında tam rekabet piyasası koşullarının geçerli olduğu du
girdi maliyetine ve ortalama girdi maliyetine eşittir. Cevap, D seçeneğidir.
989. Aşağıdaldlcrdcn hangisinde marjinal fayda doğru bir biçimde verilmiştir?

A) Toplam faydada meydana gelen değişme+Tüketimde meydana gelen
değişme
B) Toplam faydada meydana gelen değişme-Ortalama tüketimde miktarın
da meydana gelen değişme
C) Tüketim miktarında meydana gelen degişme/Toplam faydada meydana
gelen değişme
D ) Tüketim miktarında meydana gelen değişme x Toplam faydada meyda
na gelen değişme
E) Toplam faydada meydana gelen değişme /Tüketim miktarında meyda
na gelen değişme
Çözüm : Belli bir malın tüketimi esnasında tüketilen sonuncu birimin sağladığı
faydaya, marjinal fayda adı verilmektedir.
MU = Marjinal fayda - M Î I = toplam faydadaki değişme,

AQ tüketim miktarındaki değişme
990. AşağıdakUcrden hangisi mal ve hizmet üretmek için gerekti fiziksel ve

zihinsel çalışmaları ifade etmek için kullanılmaktadır?
A) Fiziki sermaye B) Girişimci
C) Beşeri sermaye D) Emek
E) Sabit sermaye
Çözüm: Mal ve hizmet üretmek için gerekli fiziksel ve zihinsel çalışmalar, be
şeri sermaye kavramı ile ifade edilmektedir. Cevap, C seçeneğidir.
623
99İ. Bir malm fiyatındaki artış sonrasında toplam hasılatta meydana gelen
artış aşağıdaki talep esnekliği değerlerinden hangisi için en fazladır?
A) ei>l .B) e<l C) e ,H 1 D) e = 0 E) e = <»
Çözüm: Seçenekleri incelemek suretiyle bu soruyu cevaplamak daha faydalı

olacaktır:
/ A seçeneğinde e>l ilişkisi söz konusudur. Esnekliğin birden büyük ol
duğu mallarda fiyatta meydana gelen artış kendisinden daha büyük
miktar azalışına neden olur, örneğin malın fiyatında % 10’luk bir artış
olması durumunda miktarında % 10'dan daha fazla bir azalış meydana
gelir ve toplam gelirde bir azalma meydana gelir.
/ B seçeneğinde e<l ilişkisi söz konusudur. Esnekliğin birden küçük ol
duğu mallarda fiyatta meydana gelen artış kendisinden daha küçük
miktar azalışına neden olacaktır, örneğin malın fiyatında % 10’luk bir
artış olması durumunda talep edilen miktarında % 10’dan daha az mik
tar azalışı söz konusu olur. Bundan dolayı toplam hasılada bir artış
meydana gelir.
✓ C seçeneğinde e = 1 ilişkisi söz konusudur. Esnekliğin bire eşit olduğu
mallarda fiyatta meydana gelen artış kendisine eşit miktarda talep edi
len miktar azalışına neden olur. Örneğin malın fiyatında % 10'luk bir
artış olması durumunda talep edilen miktarında % 10’luk bir azalma
meydana gelir ve toplam gelirde bir değişme meydana gelmez.
/ D seçeneğinde e = 0 ilişkisi söz konusudur. Esnekliğin sıfıra eşit oldu
ğu mallar için fiyatta meydana gelen bir artış talep edilen miktarda
azalmaya neden olmaz, örneğin fiyat % 50 dahi artmış olsa talep edi
len miktarda bir azalma meydana gelmez. Dolayısıyla fiyat artışı son
rasında toplam hasılada en yüksek artış e= 0 durumu için söz konusu
dur.
/ E seçeneğinde e = «« ilişkisi söz konusudur. Esnekliğin sonsuza eşit ol
duğu durumlar için fiyatta çok küçük bir değişiklik olsa dahi talep edilen
miktar sıfıra inmektedir. Dolayısıyla fiyatta meydana gelecek % l ’lik bir
artış bile talep edilen miktarın sıfıra inmesine neden olmaktadır.
.. ı.. . : :1
/ Cevap, D seçeneğidir.
• • y.y
992. Bir firmada istihdam edilen İşçi sayısı 30’dan 40’a çıkarıldığında lire
tim miktarı yılda 100 birimden 200 birime çıkıyorsa emeğin marjinal
fiziki ürün değeri nedir?
A) 5 B) 10 C) 15 D) 20 E) 25
624
Mikro iktisat
Çözüm: MPP - = ^ - = 10
AV IU
993. Tekelci bir firmanın talep eğrisi Q-80-2P, toplam hanla eğrisi
TR-40Q-0,5Q2, marjinal hasıla eğrisi MR=40*Q ve toplam maliyet eğ
risi TC=4Q olduğuna göre, firmanın çıktı miktarı kaçtır?
A) 22 B) 36 C) 18 D) 20 E) 26
ÇftzUm: Tekelci bir firma için kân en çoklaştıran çıktı düzeyi M R“MC eşitliği
M R = MC
Toplamlarm türevi, maıjinalleri vermektedir. Bundan dolayı toplam maliyetin
TC = 4Q ise, MC“ 4
M R “ MC
40 -Q - 4
Q = 40 - 4
Q = 36
994. Aşağıdaki eş Ürün eğrisi girdiler arasında nasıl bir İlişki olduğunu var
saymaktadır?

E) Sıfır ikame
Çözüm: Girdiler arası ikame ile ilgili olarak dört ayrı durum ortaya konabilir.
Bunları şekil yardımıyla daha açık bir biçimde görmek mümkündür,
625
O iflN U r a ram ad ı M h il İkamenin G ird ile r araatada «T alinora nd a

okkgM d o n u n d a a f ttrthı •| rile «i it« m a n in o id u f u a f U tta eğrjlari
ı.
O in J lt « araauıda a rilıı oranda
rkamcttiu o M u fu d n m m d a o| tlrtln
<|rilcri
Dolayısıyla somda verilen şekil, girdiler arasında ikamenin olmadığını göster

mektedir,
995. Aşağıdakiierden hangisi toplam maliyetin Üretim miktarı arttıkça ar

tan bölümüne verilen İsimdir?
A) Marjinal maliyet
B) Ortalama sabit maliyet
C) Ortalama toplam maliyet
D) Toplam değişken maliyet
E) Toplam sabit maliyet
626
Mikro İktisat
ÇözOm:
Toplam maliyet, toplam sabit
TC, TFC, TVC maliyet ve toplam değişken ma
liyetin toplamından meydana
gelir.
TC
TC= TFC+TVC
TVC
Toplam maliyet (TC), toplam
sabit maliyetin üzerinden başla
makta ve toplam değişken mali
TFC yete (TVC) paralel bir görünüm
>Q arz etmektedir, Toplam maliyet
O
ile toplam değişken maliyet ara
sındaki mesafe, toplam sabit
maliyete eşittir. Toplam sabit maliyet, üretim miktarı ne kadar artarsa artsın de
ğişmez. Onun için yatay eksene paralel bir görünüm arz eder. Toplam değişken
maliyet ise, üretim miktarına bağlıdır. Üretim miktarı sıfır iken, toplam değişken
maliyet sıfırdır. Bu yüzden toplam değişken maliyet, orjinden çıkmaktadır. D i
ğer bir ifadeyle, üretim miktarı arttıkça artmaktadır. Dolayısıyla toplam maliye
tin üretim miktarı arttıkça artan bölümüne toplam değişken maliyet denir. Top
lam değişken maliyet, kısa dönemde önce artan marjinal verimlilik sonra azalan
marjinal verimlilik olduğundan önce azalarak artar daha sonra ise artarak artar.
Uzun dönemde ise, toplam maliyetlerdeki değişmeler, ölçeğe göre getiri tarafın
dan belirlenir.
996. Aşağıdakilerden hangisi Üretim İmkanları eğrisinin orjine göre iç bü-

key olmasının nedenidir?
A) Azalan marjinal fayda B) Azalan fırsat maliyeti
C) Azalan verimler yasası D) Marjinal ikame oranı
E) Artan fırsat maliyeti
ÇÖzttm: Üretim olanakları eğrisi, üretim girdilerinin etkin kullanılması sonu

cunda üretilebilecek maksimum mal bileşiminin gösteren noktaların geometrik
yeridir. Üretim olanakları eğrisi bağıt eğrisinden türetilmektedir. Üretim olanak
ları eğrisi üzerindeki bir noktadan eğriye çizilecek teğetin eğimi marjinal dönü
şüm oranını vermektedir. Marjinal dönüşüm oranı ise, bir maldan bir birim daha
fazla üretmek için diğer maldan vazgeçilmesi gereken oranı göstermektedir. Bir
birim daha fazla bir malı üretmek için diğer maldan vazgeçilmesi gereken oran
sürekli artacaktır. Bundan dolayı artan fırsat maliyeti söz konusudur.
627
997. Piyasa, endüstri, firma vc birey gibi nispeten küçük birimleri inceleyen
iktisat bölümü aşagıdakilerden hangisidir?
A) Normatif iktisat B) Betimleyici iktisat
C) Pozitif iktisat D) Makro iktisat
E) Mikro iktisat
Çözüm: Tüketici dengesi, üretici dengesi, firma maliyetleri, firma davranışı vb.
mikro konular mikro İktisadın inceleme alanına girerken, m illi gelir, istihdam,
işsizlik, ekonomik büyüme, kalkınma, fiyatlar genel düzeyi gibi makro konular,
makro iktisadın inceleme alanına girmektedir. Diğer bir ifadeyle, mikro iktisat,
ormandaki tek tek ağaçları incelerken; makro iktisat, ormanı incelemektedir.
998. Bir malın satın alınmak istenen miktarı ile fiyatı arasındaki ters yönltt
İlişkiye ne ad verilmektedir?
A) Gresham yasası B) Talep yasası.,
C) Arz yasası ..... D) Say yasası
E) Bolluk paradoksu
Çfizüm: Talep kanunu, diğer değişkenler sabitken yüksek fiyat düzeylerinde ta
lep edilen mal ve hizmet miktarının düşük olacagııiı; düşük fiyat düzeylerinde
ise tüketicilerin satın almak isteyeceği mal ve hizmet miktarının yüksek olacağı
nı ifade etmektedir. Talep kanunu çerçevesinde yüksek fiyat düzeyinde talep edi
len miktarın az olması, düşük fiyat düzeylerinde talep edilen miktarın yüksek ol
ması ikame ve çeür etkisine bağlıdır.
999. Tckclci bir firmanın kârını maksimize ettiği noktada, ortalama top
lam maliyet eğrisinin şekli ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğ
rudur?
A) Negatif eğimlidir,
C) Eğimi sıfıra eşittir.
D) Eğimi sonsuza eşittir.
E) Ortalama toplam maliyet eğrisinin eğimi, marjinal maliyet eğrisinin
eğiminden büyüktür.
628
Mikro İktisat
Çözüm: Tekel piyasasında faaliyet gösteren bir firma, piyasa yeni firmaların gi
rişi engellendiği için hem kısa, hem de uzun dönemde aşırı İcâr. etmektedir. Den
ge koşulu, marjinal gelirin marjinal maliyete eşit olduğu noktadır. Fivat tam re
kabet piyasasının tersine, tekti piyasasında marttnal gelirden büyüktür. Çün
kü tekelci bir firmanın ürününe olan talep azalan eğime sahiptir. Diğer bir ifa
deyle, tekelci bir firma daha fazla ürün satmak istiyorsa, ürün fiyatım düşürmek
zorundadır. Tekelci bir firma, hem kısa hem de uzun dönemde aşın kâr ederken,
denge üretim düzeyine tekabül eden birim maliyet, ortalama maliyetin minimum
olduğu tam kapasite üretim düzeyinin solunda olduğu için atıl kapasite ile çalış
maktadır. Diğer bir ifadeyle, denge üretim düzeyine tekabül eden birim maliyet
düzeyi incelendiğinde (B noktası), ortalama maliyeti eğrisinin negatif eğimli ol
duğu görülmektedir.
Şekil incelendiğinde bu durum açık biçimde görülebilir
1000. Aşağıda kilerden hangisi belirli bir parasal değerin yüzdesl şeklinde
alınan vergiyi İfade etmektedir?
A) Advalorem vergiler B) Spesifik vergiler
C) Sabit vergiler D) Dolaylı vergiler
E) Şahsi vergiler
Çözüm: Advalorem vergi esasına göre alınan vergiler, malın değerinin belli bir
oranı olarak alınmakta iken., spesifik vergi esasına göre alınan vergiler malın bi
rim başına alınan vergilerdir. Örneğin buzdolabı başına alman vergi spesifik
iken, buzdolabının değerinin belli bir oranı şeklinde alınan vergi advalorem ver
gi niteliğindedir.
629
1001. Monopolcü bir firma ürettiği mala olan talebin esnekliğini -2 olarak
tahmin etmektedir. Malın birim fiyatı 6 TL’dir. Firmanın marjinal
maliyet fonksiyonu MC = 2 + 2Q İse, firma için k ln n ı ençoklaştıra-
cak üretim düzeyi ayağıdakilerden hangisidir?
A) 1 B) 5 C) 3 D) 2 E) 0,5
Çözüm:
M /? - /\ [ l- X II. Yol
L l> ]J
Lemer Endeksi - =1
AfR “ 6 -[l - 2 P M
6-2-2Q , j
MR = i-, 6
2 6 2
MR*»3 ± ^ =1
6 2
MR =MC 8 - 4Q = 6
3 = 2 + 2Q 4Q -2
3-2«2Q Q = 0,5
l -2Q
Q=0,5
1002. Aşağıdakllerden hangisi üretim faktörlerinin ahnıp satıldığı piyasala

rı İfade etmektedir?
A) Tam rekabet piyasaları B) Faktör piyasaları
C) Birincil piyasalar D) İkincil piyasalar
E) Sermaye piyasaları
Çözüm: Üretim faktörlerinin alınıp satıldığı piyasaya faktör piyasaları, mal ve hiz
metlerin alınıp satıldığı piyasaya mal piyasası denilmektedir.
1003. Talep denkleminin P “ 28-5Q ve arz denkleminin P =4+3Q olarak ve

rildiği bir durum İçin denge fiyatı kaçtır? (P: Fiyat, Q: Miktar)
A) 13 B) 15 C) 10 D) 14 E) 3
630
Mikro İktisat
Çözüm:
28 - 5Q “ 4 +3Q
28 - 4 - 8Q
24 = 8Q
Q=3
P = 28 - 5Q
P = 28 - 5. (3)
P = 28- 15
P“ 13
1004. Aşağıdakllerden hangisi bir üretim faktörüne ait m arjinal ürün hası
latını ifade eder?
A) Marjinal fiziki ürün x fiyat
B) Marjinal Fiziki ürün / Marjinal gelir
C) Marjinal fiziki ürün / Faktör miktarı
D) Marjinal gelir = Marjinal maliyet
E) Marjinal fiziki ürün x Marjinal gelir
Çözüm: Marjinal ürün geliri, değişken girdideki bir birimlik artış sonucu elde
edilen marjinal ürünün satışından sağlanacak geliri ifade etmektedir.
MRP - MPP x MR
Tam rekabet piyasası koşullarında MR=P ilişkisi söz konusu olduğundan marji
nal ürün hasılatı marjinal ürün değerine (MVP) eşittir.
MVP «=MPP x P
Yukarıdaki şekilde yer alan doğrusal talep doğrusunun A (orta) nok

tasında talebin fiyat esnekliği aşağıdakilerden hangisine eşittir?
A )e < 0 B) e<l C) e > 1 D )e = l E)e = 0
631
Çözüm: Talep eğrisi doğrusal ise, bu doğru üzerindeki her noktanın esnekliği
farklıdır. A noktası doğrusal talep eğrisinin orta noktasına tekabül ettiği için es
neklik 1’ eşittir.
P
1006. Oyuncak araba Üretmenin toplam maliyet fonksiyonu TC=80+3Q+Q2

Ue, değişken maliyet eğrisi aşağıdakilerden hangisine eşittir?
A ) 80 B) 80 + 2Q
C) 3Q + Q2 D) 80 + 2 + Q
E) Q + 3Q
Çöziim:
TC =TFC + TVC
TC = 80 + 3Q + Q2
TVC = 3Q + Q2
TFC = 80 Cevap, C seçeneğidir.
1007. Bir ayakkabı firması üretimini 5000 çiftten 15000 çifte çıkardığında
marjinal hasılat 50 TL olmaktadır. Firma 5000 çift ayakkabı Üretir
ken toplam hasılatı 250000 TL İse, 15000 çift: ayakkabı ürettiğinde
toplam hasılatı kaç TL olmaktadır?
A ) 750000 B ) 500000 ■
C )250000 D) 100000
E) 300000 |:
• - i> -
Çözüm:
MR = AHL =>50 = --------- => ATR = 50x10000 => 500.000 T l

AQ 15000-5000 ,
5000 çift ayakkabı için toplam hasılat 250.000 ise, 15000 çift üretimde toplam hasılat
TR » 250000 + 500000 = 750.000 TL olacakUr.
Cevap, A seçeneğidir. , ,
Mikro iktisat
1008. S =*120 olarak verilmi) bir arz denklemi için arzın fiyat esnekliği a;a-
ğıdakllerden hangisinde verilmiştir?
A) 0 B) 1,5 C)o» D) 1 E) 2
Çözüm:
S=120, arzın fiyattan bağımsız olduğu anlamına gelmektedir. Dolayısıyla arzın
Fiyat esnekliği sıfıra eşittir.
e=0
-*-Q
120
1009. Bir malın talep denklemi Q - 120-2P olarak iken malın fiyatı 15
TL’İse, talebin fiyat esnekliği ayagıdaldlerden hangisine eşittir?
A) 0,3 B) 0,5 C) 2 D)1 E) 1,5
Çözüm:
Q - 120 -2P
Q = 120-2(15)
Q = 120-30
Q ■ 90
120-2P = Oise
120 » 2P
P =■60
JÛ _
«.-120. İfiflO. = 0,3 'P ise
50 120 50 6000
60
633
1010. Emek piyasasında monopson durumunda olan bir firm a için emeğin
m arjinal (girdi) maliyeti ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğ
ru değildir?
A ) Ücıet haddinden büyüktür.
E) Emek arz eğrisinden büyüktür.
Çözflm: Emek piyasasında monopson durumunda olan bir firma için, emek arz
maliyeti ise, ücret haddinden ve oTtalama girdi maliyetinden büyüktür.
W
L
0 Cevap, D seçeneğidir.
1011. Aşağıdakilerden hangisi kardinal fayda yaklaşımına göre doğru bir İfade
dir?
A) Mallann tüketiminden elde edilen fayda birbirinden bağımsız değildir.
B) Fayda sıralanabilir bir kavramdır.
C) Fayda sübjektif bir kavramdır.
D) Fayda karşılaştırılabilir.
E) Fayda karşılaştırılamaz.
Çözüm : Kardinal fayda yaklaşımına göre, fayda sayısal olarak ölçülebilmekte

dir. Faydayı ölçmek için util ya da utilon adım verdikleri fayda biriminde yarar
William Stanley Jevons, Kari Menger, Gossen ve Leon Walras olmuştur.
Ordinal fayda yaklaşımım savunanlara göre, faydayı ölçmeye imkan yoktur. Fay
da ancak sıralanabilir. Farksızlık efrlleri adı da verilen bu yöntemin savuncula-
• n, Vilfredo Pareto, John R. Hicks Antonelli ve Fisher’dir. Kordinal ve ordinal
fayda yaklaşımım karşılaştırmalı olarak görmek için 403. sorunun çözümünde
verilen tabloyu mutlalra inceleyiniz.
634
Mikro İktisat
1012. Aşağıdaklierden hangisi mutlak rantın asıl nedenlerinden birisidir?

A) Toprakların farklı verimliliğe sahip olmasından
B) Dünya topraklarının çevre kirliliğine maruz kalmasından
C) Toprakların homojen olmasından
D ) Toprakların sınırlı olmasından
E) Sermaye faktörünün yetersiz olmasından
ÇÖzfim; Topraklar gereksinmeleri karşılayacak kadar bolsa toprağın farklı özel

likte olmasından dolayı sadece diferansiyel rant doğacaktır. Mutlak rant, toprak
faktörünün ihtiyaçlara göre sınırlı olmasından kaynaklanmaktadır. Diğer bir ifa
deyle, nüfus artışına paralel olarak mevcut toprakların ihtiyaçlar için yetersiz ol
maya başladığı andan itibaren, toprağa sahip olanlar ayrıca kıt olan toprağa sa
dece sahip oldukları için bir rant geliri elde etmeye başlayacaklardır. Bu ranta,
kıtlık veya mutlak rant denilmektedir. Dolayısıyla kıtlık rantının asıl nedeni, top
rakların sınırlı olmasıdır.
1013. Değişken girdi miktarı 10 birimden 20 birime çıkarıldığında toplam

üretim 100 birimden 300 birime çıkmaktadır. Değişken girdinin 1 bi
rim arttırıldı durum için marjinal fiziki ürün kaç olmaktadır?
A) 10 B) 20 C) 30 D) 5 E) 15
Çözüm :
Değişken girdi 10 birim arttırıldığında toplam üretim 200 birim artarsa
Değişken girdi 1 birim arttığında toplam üretim 20 birim artar.
1014. GUI yetiştiriciliği yapan bir firmanın biiigede yaşayan insanların sa
bah neşeli bir biçimde uyanmasına yol açması aşağıdakllerden hangi
si İle ifade edilir?
Çözüm : Gül yetiştiriciliği yapan bir firmanın bölgede yaşayan insanların sabah
neşeli bir biçimde uyanmasına yol açması, üreticiden tüketiciye pozitif dışsallık
olarak ifade edilir. Cevap, C seçeneğidir.
1015. Tam rekabetçi b ir endüstride çalışan Armanın toplam maliyet eğrisi

TC=I44+ 16Q+Q2, m arjinal maliyet eğrili MC*=16+2Q ve ortalama
toplam maliyet eğrisi de ATC=(144/Q)+16+Q olarak verildiğinde,
uzun dönemde bu ürünün üretim m iktarı kaç olur?
A) 15 B) 26 C) 12 D) 14 E) 20
Çözüm : Uzun dönem denge seviyesinde AC=MC=ARî=MR=P ilişkisi söz konu

sudur. Dolayısıyla AC ■= M C ilişkisinden üretim düzeyini bulmak mümkündür.
Bulunan üretim düzeyini ortalama maliyet denkleminde yerine koymak suretiy
le fiyata ulaşmak mümkündür.
16Q+ 2Q2 = 144 + 1 6 Q + O 2
2q 2 - q 2 - 144
Q2 = 144
]2 Cevap, C seçeneğidir.
1016. Aşağıdakllerden hangisi tekelci rekabet piyasasında uzun dönemde

atıl kapasite İle üretim yapılmasının nedenidir?
A) Marjinal maliyetin minimum olduğu noktada üretim yapılmaması
B) Ortalama maliyetin minimum olduğu noktada üretim yapılmaması
C) Reklam giderlerinin fazla olması
D) Ürün farklılaştırması
636
Mikro İktisat
Çözüm : Tekelci rekabet piyasasınmda uzun dönemde ortalama maliyetin mini

mum olduğu noktada-üretim yapılmamasından dolayı atıl kapasite süz konusudur.
1017. Bir malın fiyatı 30 TL’den 34 TUye yükseldiğinde arz miktarı 18 bi
rimden 24 bilime yükselmektedir. Bu malın arz esnekliği kaçtır?
A) 2 B) 2,5 C) 1,5 D) 1 E) 1,8
Çözüm:
Q 2- Q ı ¿9
e = _ Q ı__ = İ 2 _ = £ 2 _E_ = âÖ E.
P2 - P 1 AE Q AP İP Q
p, p
e= E. = i .. 20. = İM = 28. = 2.5
AP Q 4 18 72 25
1018. Toplam maliyet fonksiyonu TC = 120+16Q+Q2 peklinde olan bir fir

manın ortalama toplam maliyet eğrisi agağıdakilerden hangisidir?
A) 120 + 16Q B) 120+Q2
C) 120+16Q+Q D) (120/Q)+16+Q
E) 120+16+Q2
Çözüm;
AC = m + ı6 +Q
Q Q Q
1019. Tam rekabetçi bir firmanın marjinal maliyet eğrisi MC ■ =4Q + 2’dir
ve firma ürettiği ürünleri 22 TL’ye satmaktadır. Buna güre firmanın
denge çıktı düzeyi ayağıdakllerden hangisine eşittir?
A) 18 B) 22 C) 5 D) 12 E) 20
Çözüm:
M R = A R = P ise M R = A R = P *• 22
M R = MC
637
22 = 4Q +2
20 - 4 Q
Q-5
1020. Tek«lcl bir firmanın talep eğrisi Q“ 36-P, toplam hasıla eğrisi
TR=36Q-Q2, marjinal hasıla eğrisi MR-36~2Q ve toplam maliyet eğ
risi TC=12Q olduğuna göre, firmanın kârını en çoklaştıran çıktı mik
tarında, fiyatı ne kadardır?
A) 24 B) 20 C) 26 D) 30 E) 12
Çözüm: Tekelci bir firma için kân en çoklaştıran çıktı düzeyi M R =M C eşitliği
M R-M C
Toplamların türevi, marjinalleri vermektedir. Bundan dolayı toplam maliyetin

T C = 12Q ise, M C = 12
M R = MC
36 -2Q = 12
2Q = 36 - 12
2Q = 24
Q = 12
ar
Q Q
A R=16-Q
AR = 36 - 12
AR =24 =P
1021. Bir tüketici gelirinin tümünü harcadığında 8 birim X ve 12 birim Y ve

ya 14 birim X ve 9 birim Y satın alabilmektedir. Bu tüketici gelirinin
tümüyle kaç birim Y satın alabilir?
A) 2 B) 24 C) 32 D) 8 E) 16
638
Mikro İktisat
Çözüm : M = Px.X + Py.Y bütçe doğrusu denklemidir. O halde,

M = 8x + 12y
M = 14x + 9y
8x + 12y =“ 14x + 9y
1 2 y - 9 y “ 14x-8x
3y = 6x
y “ 2x ise x *■0,5Y
M “ 8x + 12y ise
M - 8x . (0,5Y) + 12y
M = 4y + 12y
M = 16y
1022. Tekelci bJr firm anın talep eğrisi Q=170-3P, toplam hasıla eğrisi
TR=60Q-0,5Q2, m arjinal hasıla eğrisi M R «*60-Q ve toplam maliyet
eğrisi d eT C = Q 2 şeklinde verildiğinde, bu firm anın ürettiği ü rü n ü n fi
yatı kaç olur?
A) 50 B) 55 C) 40 D) 45 E) 20
Çözüm : Tekelci bir firma için kân en çoklaştıran çıktı düzeyi MR=”M C eşitliği
M R = MC
TC = Q 2 ise, M C ■=2Q ’dir.
60- Q = 2Q
3 Q = 60
Q = 20
^ , 6 0 g - 0 ,5 g 2 II. Yol:
Q AR=Q=>Q =170-3P
AR = 6 0 - 0 ,5 0 2 0 = 170- 3P
AR =60 - 0,5 (20) 3P = 150
AR~60-10 P = 50
AR » 5 0 = />
1023. Talep denklemi Q d = 20 - 2P iken, piyasa fiyatının ti TL’den 4 TL’ye

düşmesi durum unda toplam tüketici fazlasında nasıl b ir değişme
meydana gelir?
A ) 8 birim artmıştır.
B)12 birim artmıştır.
C) 16 birim artmıştır.
D) 36 birim artmıştır.
E) 20 birim artmıştır.
Çözüm : Öncelikle her iki fiyat düzeyi için talep miktarını bulmak gerekir.
Qd - 20 - 2P
P = 6 iken,
Qd = 20 - 2(6)
Qd= 20 -12
Qd= 8
P = 4 iken,
Qd = 20 - 2(4)
Qd - 20 - 8
Q d = 12
Qd = 20 - 2P denklemi için Od = 0 ise,
0 = 20 - 2?
2P = 20 1‘ îM :
P - 10
5 e eşikten talep sıfır olmaktadır. Bu aşamadan sonra her iki fiyat düzeyi için tü
ketici nuıtmı hesaplayıp, tüketici rantını birbirinden çıkarmak gerekmektedir.
Tüketidrantı (6) = A İL lM . = L J u = 22. = 16

2 2 2
Tüketicirantı (4) = ^ ~ ^ = 6J2. * 22.. = 36

2 2 2
640
Mikro iktisat
Değişmeyi hesaplamak için birinci tü

ketici rantını ikinci tüketici rantından
çıkarmak gerekmektedir.
rt- Tüketici rantı2 -Tüketici rantij
7t= 36 -16
nm 20 birim artmıştır.
II. Yol:
Yamuğun Alanı = ÜŞt Kenar + Alt Kenar = yükseklik

2
Ya = x 2 = 20
2 Cevap, E seçeneğidir.
1024. X ve Y m alının fiyatları ik i katına çıkarsa bütçe doğrusu nasıl bir de
ğişme gözlenir?
A) Bütçe doğrusunun eğimi değişir
B) Bütçe doğrusu daha yatık hale gelir
C) Bütçe doğrusu daha dik hale gelir
D ) Bütçe doğrusu paralel olarak sağa kayar
G) Bütçe doğrusunun eğimi değişmez
Çözüm :
X ve Y malının fiyatlarının iki katına

çıkması durumunda bütçe doğrusunun
eğiminde bir değişme meydana gelmez.
Çünkü hem X malı, hem de Y malının
fiyatı aynı oranda artmışıtr. Fiyatta
meydana gelen artı; ise, mevcut bütçe
ile alınabilecek mal sepetinde % 50’lik
bir azalmaya yol açar. Dolayısıyla büt
çe doğrusu paralel olarak sola kayar.
1025. Talep denkleminin P “ 26-2Q ve arz denkleminin P = 6 + 3Q olarak

verildiği bir durum için denge fiyatı kaçtır? (P: Fiyat, Q: M iktar)
A ) 14 B) 18 C) 16 D) 4 E) 12
641
Ceteris ?aribus: İktisat Sorulan
Çözüm:
26 - 2Q = 6 + 3Q
26 - 6 = 3Q + 2Q
20 = 5Q
Q =4
P = 26-2Q
P *■
=26 - 2 (4)
P = 26 - 8
P *= İS
1026. Tüketicinin X m alından talep ettiği miktarın gelirdeki değişmeye du

yarsız olması durum unda Engel eğrisinin şekli nasıldır? (Gelir düzeyi
yatay eksende, X malı talebi dikey eksende yer almaktadır.)
A) Yatay eksene diktir.
B) Dikey eksene diktir.
C) Pozitif eğimli bir doğrudur.
D) Pozitif eğimli dışbükey bir eğridir.
E) Pozitif eğimli içbükey bjr eğridir
Çözüm : Fiyatlar ve tercihler sabitken, her gelir düzeyinde satın alman Y malı /
mal için ifade edilir.
Engel Eğrisi, Gelir-Tüketim eğrileri aracılığıyla tilretilmekte ve talebin gelir es
nekliği grafiksel olarak Engel Eğrisi ile gösterilebilmektedir. Tüketicinin X ma
lından talep ettiği miktarın gelirdeki değişmeye duyarsız olması durumunda, ta
lebin gelir esnekliği sıfıra eşittir. Bu durumu şekil yardımıyla görmek mümkün
dür:
n A B C . .
U C ------ ------ ------ — Engel Egnsı
Mikro İktisat
Şekilde görüldüğü gibi gelir düzeyi M 0, M ( ve M 2’ye çıkarken talep edilen mal
miktarında bir değişme olmamıştır. Yani, Engel eğrisi yatay eksene paralel yada
dikey eksene diktir. '
•Cevap, B seçeneğidir.
1027. ölçeğe göre artan getiri sözkonusu olduğu bir durum İçin emek vc
sermaye m iktarı %1S artırılırsa çıktı miktarında nasıl b ir değişme
meydana geltr?
A) % 15 azalır B) % 15 artar
C) % 15 "den daha az artar D) % 15‘den daha fazla artar
E) % 30 azalır
Çözüm*. Bir malın üretimi esnasında kullanılan teknoloji sabit kalmak koşuluy
la girdi miktarı artırıldığı zaman üretimin hangi hızla artacağı ölçeğe göre getiri
tarafından belirlenir.
girdi miktarı eşit aralıklarla artırıldığı zaman üretim, eşit aralıklarla ar
tıyorsa ölçeğe göre sabit getiri sözkonusudur.
girdi miktarı eşit aralıklarla artırıldığı zaman üretim, sürekli olarak ar
tan miktarlarla artıyorsa ölçeğe göre artan getiri sözkonusudur.
girdi miktarı eşit aralıklarla artırıldığı zaman üretim, azalan miktarda
artıyorsa ölçeğe göre azalan getiri sözkonusudur.
Dolayısıyla emek ve sermaye miktarında meydana gelen % 15’lik bir artış, çık
tı miktarında % 15’den daha fazla bir artışa neden olur.
1028. Tekelci b ir firm anın talep eğrisi P =180 -4Q, m arjinal hasılası M R *
180-8Q ve m arjinal maliyeti M C => 10Q şeklinde verildiğinde kfirı cn-
çoklaştıran Üretim düzeyinde firm anın toplam kfirı aşağıdakilerden
hangisine eşittir?
A) 140 B) 10 C) 1400 D) 900 E) 500
Çözüm:
M R = MC
180 - 8Q = 10Q
643
180 = 18Q
Q = 10
P - 180 - 4Q
P - 180-4 (10)
P = 180-40
P = 140
T R = P .Q
T R - 140.10
TR = 1400
MC -TC’
10Q ” TC'
TC = 5Q2 ............
TC = 5. (10)2
TC * 5 . (100)
TC - 500
Toplam K âr - T R - TC
Toplam K âr = 1400 - 500
Toplam K âr = 900
1029. Aşağıdakiierden hangisi tamamlayıcı m al çiftinin çapraz fiyat esnek

liği ile ilgili doğru b ir İfadedir?
A) Sıfırdan küçük B) Sıfır

C) Sonsuz D) Bire eşit
E) Birden büyük
Çözüm:
644
Mikro iktisat
1030. Tam rekabet piyasası koşullarında çalışan b ir firm anın talep eğrisi
aşağıdakilerden hangisine eşittir?
A) Ortalama hasıla ve ortalama ürün eğrisine
B) Toplam ürün eğrisine
C) Marjinal hasıla ve marjinal maliyet eğrisine
D) Marjinal hasıla ve ortalama hasıla eğrisine
E) Marjinal maliyet eğrisi ve fiyata
Çözüm : Tam rekabet piyasasında faaliyet gösteren bir firmanın marjinal hasıla
eğrisi, aynı zamanda ortalama hasıla ve fiyata eşittir.
P = M R=A R-D
1031. Aşağıdakilerden hangisinde üretici fazlasınla tanım ı doğru bir biçim

de verilmiştir?
A) Fiyatın altında, arz eğrisinin üzerinde kalan kısım
B) Talep eğrisinin altında, arz eğrisinin üstünde kalan kısım
C) Fiyatın ve arz eğrisinin üzerinde kalan kısım
D ) Denge fiyat ve miktar bileşimlerinin geometrik yeri
E) Talep eğrisinin altında, fiyatın üstünde kalan kısım
Çözüm : Üreticilerin mallarını satmayı razı oldukları bir fiyat düzeyi vardır. Pi
yasada oluşan denge fiyat düzeyi, bazen üreticinin malını satmak istediği fiya
tın üzerinde oluşabilir. Bu dununda mallarını daha düşük fiyat düzeyinde satma
ya razı olan üretici, mallarını denge fiyatından satarak daha yüksek bir kâr dü
zeyi elde edecektir. Bu durum üretici artığı ya da üretici fazlası olarak adlandı
rılmaktadır. Doğal olarak, üretici artığı plvasa »vatının altında, arz eğrisi
üzerindeki alana tekabül edecektir. Bu durumu şekilde açık bir biçimde gör
mek mümkündür. Şekilde üretici artığı olarak kabul edilen bölge ok yardımıyla
gösterilmiştir.
P
645
/ B seçeneğindeki talep eğrisinin altında, arz eğrisinin ilstilnde kalan kı

sım, üretici ve tüketici rantının toplamını oluşturmaktadır.
/ E seçeneğindeki talep eğrisinin altında, fiyatın üstünde kalan kısım ise,

tüketici rantınt ifade etmektedir.
1032. Aşağıdakilerden hangisi bir değişim sürecini belirlemek için kullanı

lan değişkenlere verilen İsimdir?
A) Egzojen değişken B) Endojen değişken
C) Akım değişken D) Stok değişken
E) Bağımsız değişken
Çözüm : Bir değişim sürecinin belirlenmesi için kullanılan değişkenlere akım,

belli bir andaki değeri için kullanılan değişkene ise stok değişken denir.
1033. Aşağıdakiierden hangisi üreticiler arası dengenin sağlandığı noktala

rın geometrik yerine verilen isimdir?
A ) Gelir tüketim eğrisi B) Genişleme yolu
C) Bütçe doğrusu D) Anlaşma eğrisi
E) Bağıt eğrisi
Çözüm: Tüketiciler arası dengenin sağlandığı yere anlaşma eğrisi; üreticiler ara
sı dengenin sağlandığı yere sözleşme eğrisi adı vermektedir.
1034. Ortalama toplam maliyetin azaldığı bir durum için marjinal maliyet
ile İlgili aşağıdaki ifadelerin hangisi doğrudur?
A) Ortalama maliyetin üzerindedir
B) Maıjinal hasıla eğrisine teğettir
C) Ortalama maliyetin altındadır ve artmaktadır
D) Ortalama maliyetin altındadır ve azalmaktadır

E) Azalabilirde artabilir
646
Mikro İktisat
Çözüm : Ortalama maliyet azalırken, marjinal maliyetin seyri artabileceği ve

azalabileceği gibi ona eşitte olabilir. Dolayısıyla artması ve azalması ile ilgili
olarak net bir bilgi verilemez. Bu durbmu tablodan da açık bir biçimde görmek
mümkündür. Tabloda ortalama maliyet sürekli olarak azalan bir seyir göstermek
tedir, Ancak marjinal maliyet 3. birim Üretime kadar düşmekte, bu noktadan son
ra artmaktadır.
Üretim M arjinal Toplam O r ta lım ı
maliyet maliyet maliyet
t MC
1 30 30 30
AC
2 20 50 25
3 10 60 20
4 12 72 18
S 15 87 17,4
-------------
Ortalama maliyet düşerken, marjinal hasıla eğrisinin durumu ite ilgili olarak ve
rilebilecek en net bilgi, daima onun altında olduğudur. Çünkü marjinal maliyet,
ortalama maliyeti minimum noktasından kesmektedir. Ortalama maliyetin mini
mum olduğu noktaya kadar altında seyreder. Bu durumu aşağıdaki şekil yardı
1035. X malının arz fonksiyonu Qax - 9P - 9 ise fiyat 5 birimden 3 birime

dtijttiğflnde üretici rantı nasıl etkilenir?
A) 54 artar B) 54 azalır C) 64 artar
yD) 64 azalır E) Değişmez
Çözilm: Öncelikle arz ve talep eğrilerinin şekli çizilir.Üretici rantındaki değişi

mi bulabilmek için fiyat 5 birimKen mevcut üretici rantı olan BED üçgeninin
alanından fiyat 3 iken mevcut üretici rantı olan BCF üçgeninin alanı çıkarılır.
A(BED) - A(BEF) = BTl Ê Û _ B.C.^.CL
ED uzunluğu fiyat 5 iken miktarın değeridir.

P*35 i s e q != 9 . 5 ~ 9 = 36 = ED
CF ise fiyat 3 iken miktarın değeridir.
P = 3i seq = 9 . 3 - 9 = 1 8
647
BE ve BC’yi bulmak içinse BO bulunup EO ve CO'dan çıkarılır. BO ise, miktar

“0” iken fiyatın değeridir.
BO =* 0 = 9.P- 9 = 1
BE =* EO - BO “ 5 - 1 = 4
BC = C O - B O = 3 - 1 = 2
A(BED) - A(BCF) = - B£-ı-£E-= fL2& - 2±UL = 72- 18 = 54

2 2 2 2
54 birim azalır. Çünkü fiyat 3 birimken mevcut alan daha küçüktür.
Kısa Yol:
Yamuğun A la n ı: 18 + 36. x 2 = 54
1036.Tüketici bütçesinde meydana gelen b ir değişmenin etkisi aşağıdaki se

çeneklerin hangisinde doğru bir şekilde verilmiştir?
A) £3 maliyet doğrusu paralel olarak sağa yada sola kayar
B) Bütçe doğrusu paralel olarak sağa yada sola doğru kayar
C) Kayıtsızlık paftası değişir
D) Bütçe doğrusunun eğimi değişir
E) Kayıtsızlık eğrisi üzerinde bir harekete neden olur
Ç özüm : Tüketici bütçesinde bir değişiklik olması, bütçe doğrusunun paralel ola
rak sağa yada sola kaymasına neden olur. Örneğin tüketici gelirinde bir azalma
meydana gelirse, bütçe doğrusu paralel olarak sola doğru kayacak; tüketici geli
rinde bir artış meydana gelmesi durumunda bütçe doğrusu paralel olarak sağa
doğru kayacaktır. Bütçe doğrusunun eğiminin değişmesi ise, mallarından birinin
fiyatının artmasına ya da azalmasına bağlıdır. Örneğin y malının fiyatında bir ar
tış meydana gelmesi durumunda, bütçe doğrusu orjine doğru yaklaşacak; y ma
lının fiyatında bir azalma meydana gelmesi durumunda ise, bütçe doğrusunun y
eksenine tekabül eden ucu orjinden uzaklaşacaktır.
Ancak her iki malın fiyatı, aynı oranda
y
arlar yada azalırsa, bütçe doğrusunun
eğiminde bir değişme olmayacaktır.
Bütçe artarsa sağa
Bütçe azalırsa sola kayar.
> X
O
648
Mikro İktisat
1037. Aşağıdaki Üretim yöntemlerinden hangili en etkin liretini yönteml-

dir?
A) 4K + 4L => 1 birim Y malı B) 3K + 6L = 1 birim Y malı
. C) 2K + 3L ■* 1 birim Y malı D) 3K + 4L = 1 birim Y malı
E) 2K + 4L ■ i birim Y malı
Çözüm : C seçeneğindeki üretim yöntemi diğer seçeneklerden daha etkindir. En

az girdi bileşimi ile en fazla çıktı sağlanmaktadır. Cevap, C seçeneğidir.
1038. Toplam fayda azalırken marjinal faydanın seyri ile ilgili olarak aşağı
daki İfadelerden hangisi doğrudur?
A) Pozitiftir
B) Pozitiftir ve azalmaktadır
C) Negatiftir ve azalmaktadır
D) Negatif eğimlidir ve artmaktadır
E) Sıfıra eşittir
Çözüm : Toplam fayda, marjinal faydaların toplamından oluşmaktadır. Bundan

dolayı marjinal fayda arttığı sürece toplam fayda artmaktadır. Marjinal faydanın
sıfır olduğu noktada, toplam fayda maksimum olmaktadır. Bu noktadan sonra tü
ketim artırılmaya devam ederse, marjinal fayda negatif değerler alacaktır. Marji
nal faydanın negatif değerler aldığı noktadan itibaren toplam fayda azalmaktadır.
MU
Tüketim
MileItri
O
649
1039. Aşağıdakilerden hangisi, tersine dönen emek arz eğrisinin nedenidir?

A) Ücretlerin düşük olması
B) Ücretlerin fazla olması
C) Boş zamanın daha kıymetli hale gelmesi
D) Çalışmanın marjinal faydasının artması
E) Ücretlerin vergilendirilmesi
Çözüm : İşçiler, başlangıçta gelir düzeylerini artırmak için ücret artışlarına para
lel olarak emek arzını artırırlar. Ancak belli bir gelir seviyesine ulaştıktan sonra
çalışmanın marjinal maliyeti artmaya başlar. Diğer bir ifadeyle, belli bir gelir se
viyesine ulaşan işçiler için boş zaman daha değerli hale gelmeye başlar, işte bu
noktadan sonra ücret artışlarına paralel olarak emek arzında bir azalma meyda
na gelir.
1040. Aşağıdakilerden hangisi bir ekonomide faktör arz esnekliğinin sıfıra

yakın olmasının nedenidir?
A) Faktör arzının faktör talebinden esnek olması
B) Azalan verimler yasasının geçerli olması
C) Faktör arzının kısa dönemde çoğaltılamaması
D) Faktör talebinin türev talep biçiminde olması
E) Faktörlerin fiyatlarının sürekli biçimde artması
Çözilm: Faktör arzının sıfıra yakın bir esnekliğe sahip olmasının nedeni, faktör
arzının kısa dönemde kolaylıkla çoğaltılamamasıdır. örneğin üretim faktörlerin
den toprağın arzım artırmak mümkün değildir. Ya da özel bir ifadeyle ekilebilir
alanları kısa dönemde artırmak mümkün değildir. Ekilebilir alanların artırılabil
mesi için ıslah edilmesi gerekir. Toprağı ıslah etmek ise, zaman alacaktır. Dola
yısıyla doğru cevap, C seçeneğidir.
1041. Monopolcü bir firma ürettiği mala olan talebin esnekliğini -3 olarak
tahmin etmektedir. Malın birim fiyatı 9 TL’dlr. Firmanın marjinal
maliyet fonksiyonu MC = 2 + 4Q ise, firmanın marjinal geliri aşağı-
dakllcrden hangisidir?
A ) 13 B) 5 C) 3 D) 6 E) 4
650
Mikro iktisat
Çözilm:
MR = P .
1 - Mİ
MR = 9 . 11
-il
m r =9. m
3
MR = 6
1042. Monopolcü bir firmanın kâr tnaksimlzasyonu durumunda TC ” 100

+ 2q ise, marjinal hasılatı kaçtır?
A) 2 B) 13 C) D) E) 3
Çözüm ; Kân maksimize eden bir firmanın marjinal maliyet marjinal hasılata
eşitliğim sağlaması gerekir. Yani, M C=M R olmalıdır.
UC = => MC = 2 ise, AİR = l'dir.
1043.Talebin fiyat esnekliği l ’den büyük olan bir malın fiyatının %10
oranında düğmesi, talep edilen miktarda nasıl bir değişme mey
dana getirir?
A ) % 10’dan daha fazla bir artış meydana gelir.
B) % 10’dan daha düşük bir artış meydana gelir.
C) % 10’dan daha fazla bir düşme meydana gelir.
D) %10 oranında bir düşme meydana gelir.
E) Herhangi bir değişme meydana gelmez.
Çözüm : Talebin fiyat esnekliği I ’den büyük olan bir mal, esnek maldır. Fiyatta
ki % l ’lik değişmeye karşın, miktarda % l ’den daha fazla artış oluyorsa, esnek
bir maldan söz edilmiş olur. Dolayısıyla talebin fiyat esnekliği 1’den büyük olan
bir malın fiyatının %10 oranında düşmesi, talep edilen miktarda % 10’dan daha
fazla artışa neden olacaktır.
65 i
1044. Dünya edebiyatının önemli eserlerini okumu; birisinin çevresindeki

İnsanları bilgilendirmesi aşağıdakilerden hangisi ile İfade edilir?
B) Üreticiden pozitif negatif dışsallık
C) Tüketiciden üreticiye pozitif dışsallık

E) Tüketiciden tüketiciye pozitif içsel ekonomiler
ÇÖzttm: Dünya edebiyatının önemli eserlerini okumuş birisinin çevresindeki in

sanları bilgilendirmesi tüketiciden tüketiciye pozitif dışsallığı ifade etmektedir.
Nitekim dünya edebiyatı ile ilgili bilgi alan insanlar herhangi bir bedel ödeme
mektedirler.
1045. Aşağıdakiler den hangisi kümülatif çıktı ile ortalama maliyetler ara
sında doğrudan bir ilişki kurmaktadır?
A) Pozitif alan ekonomileri B) Pozitif dışsal ekonomiler
C) öğrenme eğrisi D) Emeğin marjinal verimliliği

E) Sermayenin marjinal verimliliği
Çözüm : Toplam çıktıda meydana gelen artışla, ortalama maliyette meydana ge
len azalmayı ilişkilendiren eğriye Öğrenme Eğrisi adı verilir. Bu yaklaşımın te
melinde zaman içinde bazı malların üretimi arttıkça üretim maliyetlerinin azala
cağı üzerine şekillenmiştir. Şöyle ki, aylık 5000 adet bilgisayar üretme kapasite
si olan bir fabrika için, ikinci 5000 adet bilgisayar üretmenin maliyeti birinci
5000 adet bilgisayar üretmenin maliyetinden küçük olacaktır. Üçüncü 5000 adet
bilgisayar üretmenin maliyeti de ikinci 5000 adet bilgisayar üretmenin maliye
tinden küçük olacaktır. Bu durumun nedeni mal üretimi arttıkça işçilerin üretim
sürecini daha iyi öğrenmeleri neticesinde emeğin marjinal verimliliğinin artması
ve buna bağlı olarak üretim maliyetlerinin düşmesidir.
1046. Piyasadaki en büyük dört kâğıt firmasının satışlarının % SO’ını ger

çekleştiriyorsa kâğıt sektörü ne tür bir piyasadır?
A) Tam rekabet piyasası B) Tekelci rekabet piyasası
C) Oligopol piyasası D) Monopol piyasası
E) Triopol piyasası
652
Mikro iktisat
Çözüm : Birbirinin kararlarına etki edebilecek derecede az sayıda firmanın faali

yette bulunduğu piyasaya oligopol piyasası adı verilmektedir.
1047. Aşağıdakllerden hangisi hiçbir firmanın sattığı malın fiyatı üzerinde

tek başına kontrol gücünün olmadığı piyasa türünü ifade etmektedir?
A) Oligopol B) Düopol
C) Tekelci rekabet D) Tam rekabet
E) Monopol
ÇözUm: Tam rekabet piyasasının atomisite koşuluna göre piyasada çok sayıda
alıcı ve satıcı vardır ve bu alıcı ve satıcıların hiç birinin fiyatı etkileyebilme gü
cü söz konusu değildir. Yani, fiyat veridir. Çünkü üreticilerden birinin piyasada
ki payı, okyanustaki bir damla kadardır ve piyasa fiyatından istediği kadar mal
satabilme imkanına sahiptir.
1048. Aşağıdakllerden hangisi ikame mallar İçin talebin çapraz fiyat esnek-
liğini göstermektedir?
A) Sıfıra eşittir B) Birden büyüktür
C) Pozitiftir D) Negatiftir
E) Bire eşittir
Çözüm : Bir malın fiyatında meydana gelen değişmenin diğer mal m miktarında
meydana getirdiği değişmeye talebin çapraz fiyat esnekliği denilmektedir, ika
me mallar, birbirine rakip mallardır. Birinin fiyatında meydana gelen artış, diğer
malın talebinde bir artış olmasına neden olur. İkame mallara, tavuk eti-hindi eti,
çay-kahve gibi örnekler gösterilebilir.
Çay P T Kahve T Q
Dolayısıyla, ikame mallar için talebin çapraz fiyat esnekliği pozitifdir. Tamam
layıcı mallar ise, bir malın kullanımının, diğer bir mala bağlı olduğu mallardır,
örnek olarak; çay-şeker, oje-aseton, benzin-otomobil gösterilebilir. Benzin fi
yatlarında meydana gelen bir artış, doğal olarak otomobil talebinin azalması ile
sonuçlanacaktır. Tersine, benzin fiyatlarının düşmesi, otomobil talebinin artma
sına neden olacaktır. Bu durumda tamamlayıcı mallann çapraz talep esnekliği
negatif olmaktadır.
1049. M al piyasasında monopol, emek piyasasında monopson olan bir firma

ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
A ) Piyasa fiyatından sonsuz sayıda mal satabilir.
B) Marjinal gelir eğrisi, ortalama gelir eğrisi ve fiyat birbirine eşittir.
C) Emeğin marjinal girdi maliyeti sabittir ve yatay eksene paralel bir gö
lünüm arz eder.
D) Emeğin marjinal girdi maliyeti, ortalama girdi maliyetine ve ücret dü
zeyine eşittir.
E) Emeğin maıjinal girdi maliyeti, ücret ve ortalama girdi maliyetinden
büyüktür.
Çözürh: Mal piyasasında monopol olan firmanın talep eğrisi aynı zamanda or
talama gelirine ve fiyatına eşittir. M al piyasasında monopol durumunda tek sa
tıcı firma olduğu için firmanın karşı karşıya olduğu talep eğrisi negatif eğimli
piyasa talep eğrisidir. Negatif eğimli piyasa talep eğrisi ile karşı karşıya olan fir
ma fiyatını düşürmek suretiyle daha fazla mal satabilir. Bu yüzden firmanın
maıjinal gelir eğrisi ortalama gelir eğrisinin altında seyreder. Diğer bir ifadeyle
firmanın maıjinal geliri, ortalama gelir ve fiyattan küçüktür.
Emek piyasasında monopsoncu olan firma tek alıcı olduğu için pozitif eğimli pi
yasa emek arz eğrisi ile karşı karşıyadır. Pozitif eğimli arz eğrisi aynı zamanda
ortalama girdi maliyetine eşittir. Monopsoncu pozitif eğimli arz eğrisi ile karşı
karşıya olduğu için daha fazla emek kullanmak isterse, daha yüksek ücret düze
yi ödeyecektir, ödediği daha yüksek ücreti sadece yeni işe aldığı işçilere değil,
eski işçilere de ödeyeceğinden emeğin maıjinal girdi maliyeti, ücret haddinden
ve ortalama girdi maliyetinden büyüktür. Bu durumlar şekil yardımıyla açık bir
biçimde görülmektedir.
P w
M1Cl
D-AR-P
0 Q
M al piyasasında monopolcü firma
654
Mikro İktisat
1050.XJzun dönemde norm al kftrla çalışan tam rekabetçi b ir firm a ile kısa
dönemde zarar eden lam rekabetçi bir firmanın üretimini gerçekleş
tirdiği nokta karşılaştırıldığında aşağıdakilerden hangisi söz konusu
dur?
B) Her iki firma için de marjinal maliyet, ortalama maliyete eşittir.
C) Zarar eden firma için ortalama maliyet eğrisi negatif eğimliyken, nor
mal kâr eden firma için sıfır eğime sahiptir.
D) Normal kâr eden firma için malın fiyatı, marjinal gelire eşitken, zarar
eden firma için marjinal gelirden küçüktür.
E) Denge düzeyinde her iki firma içinde ortalama maliyet en düşük düze
yindedir.
Çözüm : Kâr maksimizasyonu koşulu M R = M C ’dir.

/ Uzun dönemde normal kârla çalışan tam rekabetçi firma için M R = M C ’nin
sağlandığı noktada, A R = P “ M R = M C = AC eşitliği söz konusu olacaktır.
/ Kısa dönemde, zarar eden tam rekabetçi firma için M R = M C ’nin sağlandığı
noktada A R sc P = M R = M C < AC eşitliği söz konusu olacaktır.
/ Zarar eden firma eksik kapasite ile çalışırken, normal kâr eden firma tam ka
pasite ile çalışmaktadır.
/ Zarar eden firma için denge noktasında ortalama maliyet eğrisi negatif eğim
liyken, normal kâr eden firma sıfır eğime sahiptir,
P Eksik kapasite
AC
Tam kapasite
P=AR=M R=D
P - A R ~ M R °D
Tam kapasite Zarar Bölgesi
Üretim düzeyi
-Q
Qo
Tam rekabetçi firmanın normal kâr durumu Tam rekabetçi firmanın zarar durumu
655
1051.Cobb-Douglas tipi bir üretim fonksiyonu için a+P değeri bire eşitse,
aşağıdakllerden hangisi söz konusudur?
B) Uzun dönem ortalama maliyet eğrisinin eğimi sıfıra eşittir.
C) Uzun dönem ortalama maliyet eğrisinin eğimi pozitiftir.
D) Uzun dönem ortalama maliyet eğrisinin eğimi negatiftir.
E) Negatif dışsal ekonomiler söz konusudur.
Çözüm : Ayrıntılı bilgi için 15. sorunun çözümünü okuyunuz.

1052. f
MC
\c
\
V D
! \ mr
Daha önce tam rekabet koşulları altında çalışırken tekele dönüştürü

len bir piyasayı gösteren yukarıdaki grafiğe göre, tekel koşulları altın
da tüketici rantındaki azalmanın ne kadarhk kısmı monopolcünün
monopol gücü karşılığında elde ettiği kârdır?
A) bedf alanı B) bede alanı
C) begh alanı D) dfgh alanı
E) bedf alanı
daha yüksek fiyattan satmaktadır. Monopolün etkinsizliğini ifade eden bu duru
üretim yapıldığını varsayalım.
Bu durumu şekil yardımıyla göstermek mümkündür,
656
, . • -i •
Mikro tktisat
Tam Rekabet Piyasası Varsavtmt: g noktasından başlayan M C maliyet eğrisi ay

nı zamanda tam rekabet piyasasında faaliyet gösteren çok sayıda üreticinin arz
larının toplamını gösteren endüstri arz eğrisidir. D talep eğrisi ise, piyasa talep
eğrisini ifade etmektedir. Başlangıçta denge f noktasında oluşmuş ve d fiyatın
dan Q0 kadar mal üretilmiştir (satılmıştır). Bu durumda tüketici rantı “adi" üç
geninin alanına; üretici rantı ise, “g d f ' üçgenin alanına eşit olmaktadır.
Monopol Piyasası Varsayımı: Şekil monopol piyasası açısından incelendiğinde
farklı bir sonuç elde edilecektir. Bu durumda MC eğrisi tek üretici olan mono
polcünün arz eğrisine dönüşecektir. Denge MC = MR eşitliğinin sağlandığı “h”
noktasında oluşacağı için Q ( kadar mal üretilip “b” fiyatından satılacaktır. Do
layısıyla,
✓ Malın üretilen miktarı Qo-Qı aralığı kadar azalmaktadır.
✓ M alın fiyatı d-b aralığı kadar artmaktadır.
✓ Tüketici rantı, “A d f üçgeni alanından, “abc” üçgenin alanına düşmektedir.
✓ Tüketici rantındaki azalmanın “bcde” alanına eşit kısmı monopolcünün mo
■ fer niteliğindedir, "efe" alanı ise, üretimin Qo~Qı kadar kısılması sonucunda
✓ Tam rekabetten piyasasından monopol piyasasına geçildiğinde üretici ve tü
ketici rantı toplamında “chf” alanı kadar bir azalma meydana gelmektedir.
Dolayısıyla, monopolcünün dara kaybı “chi” üçgeninin alanına eşittir.
✓ Monopolcünün dara kaybım ifade eden “c h f’ üçgeninin, “c e f’ alanına eşit
kısmı tüketicilerin; “ehf alanına eşit kısmı üreticilerin gelir kaybım temsil
etmektedir.
657
M AKRO
İK T İS A T
K IS A L T M A L A R
I « Yatırım
BD « Bütçe Açığı
BEO = Beklenen Enflasyon Oranı
BS = Bütçe Fazlası
c = Marjinal Tüketim Eğilimi
Co = Otonom Tüketim
EV . «* Enflasyon Vergisi
G = Kamu Harcaması
-GSMH -- Gayri Safi M illi Hasıla
GSYIH = Gayri Safi Yurtiçi Hasıla
k = Çarpan , >«¡
M = İthalat ,*--J |,!l;
NFO = Nominal Faiz Oranı
NX = Net İhracat
RFQ = Reel Faiz Oranı
s “ Marjinal Tasarruf eğilimi

S = Tasarruf
So = Otonom Tasarruf
TR = Transfer Harcaması
X = ihracat
YD = Harcanabilir Gelir
Makro iktisat
1. Ekonomide toplanı çıktı düzeyinde b ir artma olduğunda, diğer şartlar

sabitken gelir, para talebi ve faiz oranı nasıl değişir?
Gelir Para Talebi Faiz O ranı
A) Artar Artar Yükselir
B) Artar Artar Düşer
C) Artar Azalır Düşer
D) Azalır Azalır Yükselir
E) Artar Değişmez Değişmez
Çözüm : Toplam çıktı düzeyinde meydana gelen artma, gelirin artmasına yol
açar. Para talebi gelirin artan fonksiyonu olduğu için gelirin artması, para talebi
nin artması ite sonuçlanır. Para talebinin artması ise, faiz oranlarının artmasına
neden olur. Bu durumu şekil yardımı ile görmek mümkündür.
Şekilde görüldüğü gibi ge
lirin artması ile birlikte para
talep eğrisi M D Q, MD| şek
linde sağa doğru kaymıştır,
Para talep eğrisinin sağa
doğru kayması, faiz oranı
nın r0’dan r, ‘e yükselmesi
ne neden olmuştur.
2. Ekonomide toplam çıktı düzeyinde bir azalma olduğunda, diğer şartlar

sabitken gelir, para talebi ve faiz oranı nasıl değişir?
Gelir Para Talebi EttizOranı
A) Artar Artar Yükselir
B) Artar Artar Dilştr
C) Azalır Azalır Düşer
D) Azalır Azalır Yükselir
E) Değişmez Değişmez Düşer
Çözüm : Toplam çıktı düzeyinde meydana gelen azalma, gelirin azalmasına yol
açar. Para talebi gelirin artan fonksiyonu olduğu için gelirin azalması, para tale
binin azalması ile sonuçlanır. Şöyle ki, gelir arttığında para talebi artmakta; ge
lir azaldığında ise, azalmaktadır. Para talebinin azalması ise, faiz oranlarının
düşmesine neden olur. Bu durumu şekil yardımı ile görmek mümkündür.
661
Şekilde görüldüğü gibi gelirin

azalması ile birlikte para talep
eğrisi M D 0, M D j şeklinde sola
doğnı kaymıştır. Para talep eğri
sinin sola doğnı kayması, faiz
oranının r0’dan rê düşmesine
neden olmuştur.
3. Yatırımın faize duyarlılığı sıfır İse, ise para ve maliye politikalarının et
kinliği Ue ilgi il aşağıdaki İfadelerden hangisi doğrudur?
A) Para politikası etkinken maliye politikası etkin değildir.
B) Para politikası etkin değilken maliye politikası etkindir.
C) Para politikası, maliye politikasından daha fazla etkindir.
D) Hem para hem de maliye politikası etkin değildir.
E) Hem para hem de maliye politikası etkindir.
ÇAzftm: Yatırımın faize duyarlılığı sıfırken yatırım talep eğrisi dikeydir. Yatırı
mın faize duyarlılığı ise, IS eğrisinin eğimi üzerinde belirleyicidir. Yatırımın fa
ize duyarlılığı sıfır iken, IS eğrisinin eğimi sonsuzdur. Yani, IS eğrisi dikey ek
sene paraleldir. IS eğrisinin dikey eksene paralel olduğu bir durumda maliye po
litikası tam etkindir. Çünkü yatırımların faİ2e duyarlılığı sıfır olduğu için faiz
oranında meydana gelen artış, yatırımların azalmasına yol açmayacaktır, Diğer
bir ifadeyle, dışlama etkisi ortaya çıkmayacaktır. IS eğrisinin dikey eksene para
lel olduğu durumu hem para politikası hem de maliye politikası açısından şekil
çizerek görmek mümkündür.
IS eğrisi dikey eksene paralel iken genişletici para politikası uygulanması duru
munda LM eğrisi sağa doğru kayacak ve faiz oranı düşecektir. Ancak yatınmla-
Mnkro İktisat
rın faize duyarlılığı sıfır olduğu için faiz oranında meydana gelen düşme yatırım
miktarım artırmayacaktır. Dolayısıyla çıktı ve hasıla düzeyinde de bir değişme
meydana gelmeyeceği için para politikası etkin değildir.
IS eğrisi dikey eksene paralel iken genişletici bir maliye politikası uygulanması
durumunda, IS eğrisi sağa doğru kayacak, yeni denge B noktasında oluşurken
faizlerde artış meydana gelecektir. Ancak yatırımların faize duyarlılığı sıfır ol
duğu için faiz oranında meydana gelen artış özel kesim yatırımları üzerinde dış
lama etkisine neden olmayacaktır. Genişletici maliye politikası sonucunda -ka
mu harcamalarının arttırıldığı varsayımı altında- yatırımların faize duyarlılığı sı
fır olduğu için hasıla çarpan kadar artacaktır. Dolayısıyla maliye politikası tam
etkindir.
4. Para arzının İstikrarlı olarak sabit oranda, kurala göre artırılması gö
rüşü aşağıdaki okulların hangisi tarafından ortaya atılmıştır?
A) Arz Yanlı İktisat B) Kamu Tercihi Teorisi
C) Keynesyen Yaklaşım D) Rasyonel beklentiler yaklaşımı
E) Monetarist Yaklaşım
Çözüm : Para arzının istikrarlı olarak sabit oranda artırılması görüşü Parasalcı
(Monetarist) Okul tarafından ileri sürülmektedir. Zira, Monetarist görüş, kurala
dayalı para politikası önermektedir. Monetarist görüşe göre, para arzı yaklaşık
olarak büyüme oranı kadar arttırılmalıdır.
5. Yeni Keynesyen İktisatçılara gire, aşağıdakilerden hangisi nominal üc

retlerin yapışkan olmasına yol açan nedenlerden biridir?
A ) Piyasaların temizlenmesi varsayımı
B) Adaptif beklentilere dayalı olarak tahmin yapılması
C) Rasyonel beklentilere dayak olarak tahmin yapılması
D) Süre teorileri
E) Zaman tutarsızlığı problemi
Çözüm : Ücretlerin ve fiyatların yapışkan olmasının nedenleri şunlardır;

/ Etkin ücret teorileri
/ Zımni sözleşmeler teorisi
/ Süre teorileri
663
/ İçerdekiler -dışarıdakiler modeli

/ Koordinasyon yetersizlikleri
/ Toplam talep dışsall ıklan
/ Uzun dönemli sözleşmeler
/ Fiyatların karışık ayarlanması
/ Menü (katalog) maliyetleri
6. Para m iktarındaki btr azalma sonucunda diğer şeyler değişmezken top

lam talep ve toplam arz eğrileri nasıl değişir?
Topla m Talep Iss lm k A lI
A) Sola kayar Sola kayar
B) Sola kayar Değişmez
C) Sağa kayar Değişmez
D) Değişmez Sola kayar
E) Sağa kayar Sağa kayar
Çözüm : Para arzında meydana gelen artış, toplam talep eğrisini sağa doğru kay
dırırken, azalış sola doğru kaydırır. Diğer taraftan para miktarında meydana ge
len bir değişmenin toplam arz eğrisi üzerinde doğrudan bir etkisi söz konusu de
ğildir.
7. Aşağıdaldlerden hangisi sermayenin m arjinal verimliliğindeki bir art

manın bir sonucudur?
A) Yatırım fonksiyonunun eğiminin azalması
B) Yatırım fonksiyonun eğiminin artması r >• »■
C) Yatırınım faize duyarlılığının artması , ' 1 >!'vj <>« .
D) Yatırım fonksiyonunun sağa kayması
E) Yatırım fonksiyonunun sola kayması
Çözüm :
/ Sermayenin maıjinal verimliliği faiz oranından büyükse (S M E > r) yatırım
yapılır. Diğer bir ifadeyle, yatırım fonksiyonu sağa doğru kayar.
/ Sermayenin marjinal verimliliği faiz oranından küçükse (SM E < r) yatırım
664
Makro iktisat
yapılmaz, iktisadi varlıklar faiz geliri elde etmeye yönelir. Diğer bir ifadeyle,
yatırım fonksiyonu sola doğru kayar.
8. Aşağıdaki durum ların hangisinde toplanı talep (AD) eğrisi d ik olm ak'
tadır?
A) Likidite tuzağı durumunda
B) Yatırımların faize duyarlılığı yüksekken
C) Marjinal tüketim eğilimi yüksekken
D) Harcama çarpanı nispeten yüksekken
E) Para talebinin faizo duyarsız olması durumunda
Çözüm : Toplam talep eğrisinin eğimi IS ve LM eğrileri tarafından belirlenmek

tedir, Buna göre;
/ IS eğrisi yatıklaştıkça, LM eğrisi dikleştikçe A D yatıklaşmakta
/ IS eğrisi dikleştikçe, LM eğrisi yatıklaştıkça AD dikleşmektedir.
Dolayısıyla LM eğrisinin yatay eksene paralel olduğu, yani para talebinin faiz
esnekliğinin sonsuz olduğu likidite tuzağı durumunda AD diktir.
9. Aşağıdaki İfadelerden hangisi doğrudur?

A) Keynesyen modelde, nominal ücret veri iken fiyat düzeyindeki artış top
lam emek talebini azaltır.
B) Klasik modelde, fiyat düzeyi veri iken nominal ücretteki artış toplam
emek talebini azaltır.
C) Klasik modelde, fiyat düzeyi veri iken nominal ücretteki artış toplam
emek talebini arttırır,
D) Keynesyen modelde, fiyat düzeyi veri iken nominal ücretteki artış top
lam emek talebini arttırır.
•| .» P 1 £ ’
: E) Keynesyen modelde, fiyat düzeyi veri iken nominal ücretteki artış top
lam emek arzını azaltır.
Çözüm : Emek arz ve talebi ile ilgili olarak iktisadi okulların yaklaşımları şu şe
kilde ifade edilebilir:
665
E m e k A rzı E m s k 'ta le b i
Klasikler Reel Ücret Reel Ücret
VJ
i
Keyneayenler N om inal Ücret Reel Ücret
S ı - f (w w ) < w ( f )
M o ne tırlstle r Beklenen Reel Ücret Reel Ücret
st- f b d
\Pw ) vp 1
/ A seçeneği. Nominal ücret veri iken fiyat düzeyinde meydana geîen artış re-
eî ücret düzeyinin azalmasına neden olur, Keynesyen modelde emek talebi re
el ücretin azalan fonksiyonu olduğu için reel ücrette meydana gelen azalma
emek talebinin artmasına yol açar, (Yanlış)
Î E U i s e Dl Î
\PTJ
/ B seçeneği. Fiyat düzeyi veri iken nominal ücrette meydana gelen artış reel
ücretlerin artmasına neden olur, Klasik modelde emek talebi reel ücretin aza
lan fonksiyonu olduğu için reel ücretlerin artması, emek talebinin azalması
ile sonuçlanır. (Doğru)
/ C seçeneği. Fiyat düzeyi veri iken nominal ücrette meydana gelen artış reel
ücretlerin artmasına yol açar. Klasik modelde emek talebi reel ücretin azalan
fonksiyonu olduğu İçin reel ücretlerin artması, emek talebinin azalmasına yol
açar. (Yanlış)
</ D seçeneği. Fiyat düzeyi veri iken nominal ücrette meydana geîen artış reel
ücretlerin azalmasına yol açar. Keynesyen modelde emek talebi reel ücretin
azalan fonksiyonu olduğu için reel ücretlerin artması, emek talebinin azalma
sına yo) açar. (Yanlış)
666
Makro İktisat
/ E seçeneği. Keynesyen modelde, emek arzı nominal ücretin artan fonksiyo

nudur. Nominal ücrette meydana gelen artış emek arzının artmasına neden
olur. (Yanlış)
10. Cari fiyatlarla bulunmuş G S M H rakamlarının fiyat değişmelerine g5-

re düzeltilmeğiyle elde edilmesine ne ad verilir?
A) Safi mili gelir . B) Nominal GSMH
C) Reel GSM H D) Marjinal milli gelir
E) Cari GSM H
Çözüm ; Cari fiyatlarla bulunmuş GSMH rakamlarının fiyat değişmelerine göre

düzeltilmeğiyle elde edilen milli gelire, reel GSM H adı verilmektedir. Reel
GSM H şu şekilde hesaplanmaktadır:
r> i Nominal GSM H
Reel GSMH = ---- — — ---x 100
Fiyat Endeksi
11. Faiz oranındaki değişmenin yarattığı ikame etkisinin geiir etkisinden

büyük olduğu varsayımı altında ve diğer değişkenlerin de sabit olduğu
bir durum da, faiz oranındaki azalmanın hane halkı üzerindeki etkisi
nasıl olur?
A ) Tüketimleri değişmez. . Ii’
B) Tüketimleri artar.
C) Tüketimleri azalır.
D) Arz ettikleri iş gücü miktar: artar.
E) Arz ettikleri iş gücü miktarı azalır.
Çözüm : Hane halkı ikame etkisine bağlı olarak tüketim, tasarruf ve faiz geliri
arasında tercih yapmaktadır. Faiz oranında meydana gelen bir değişmenin oluş
turduğu ikame etkisi ve gelir etkisi şu şekilde ifade edilebilir.
İkame etkisi;
/ İkame etkisine göre faiz oranları artarsa, faiz geliri tüketime tercih edilmek
te; tüketim azalmakta, tasarruf artmaktadır.
/ Tersine, faiz oram azalırsa, tüketim faiz gelirine tercih edilmekte; tüketim art
makta, tasarruf azalmaktadır.
667
Gelir etkisU
/ Hane halkı belli bir gelir seviyesine ulaştıktan sonra faiz oram artsa bile, fa
iz geliri elde etmek yerine tüketim yapmayı, tasarruf yapmamayı tercih ede
cektir.
/ Tersine, faiz oranlan düştüğünde hedeflenen gelir seviyesine ulaşmak için tü
ketim yapmak yerine faiz geliri elde etmek için tasarruf yapmayı tercih ede
ceklerdir.
Faiz O m n i tkarne E tkili Gelir Etkisi t. E .> C .E . 1. £ . < C .E .

Arlares Tüketim i , Tüketim î, Tüketim a*alır. Tüketim artar.
Tasarruf t Tasarruf i Tasarruf artar. Tasarruf azalır.
Azalırsa Tükeiim t, Tüketim i . Tüketim artar. Tüketim az&iır.

Tasarruf 1 Tasarruf t Tasarruf aıalır. Tasarruf artar.
İkame etkisine göre, faiz oram tüketim ile ters orantılı, tasarruf ile doğru orantılıdır.
Gelir etkisine göre, faiz oranı tüketim ile doğru orantılı, tasarruf ile ters orantılıdır.
Faiz oranı azaldığında gelir etkisine bağlı olarak tüketim azalmakta, ikame etki
sine bağlı olarak tüketim artmaktadır. Dolayısıyla gelir etkisinin tüketimi azaltı
cı etkisi, ikame etkisinin tüketimi arttırıcı etkisinden küçük olduğu için hane hal
kı tüketiminde bir artma meydana gelir.
12. C = 20 + 0,6Y d şeklindeki bir tüketim fonksiyonunun C = 30 + 0,8YD şek

linde değiştiğini varsayalım.
Bu durum da aşağıdakllcrden hangisi doğrudur?
A) Tüketim fonksiyonu yukarı kayar, eğimi değişmez.
B) Tüketim fonksiyonu yukarı kayar, eğimi düşer.
C) Tasarruf fonksiyonu aşağı doğru kayar, eğimi artar.
D) Tasarruf fonksiyonu yukarı doğru kayar, eğimi azalır.
E) Tasarruf fonksiyonu aşağı doğru kayar, eğimi azalır.
Çözüm : Soruda verilen tüketim fonksiyonunda, otonom tüketim ve marjinal tü

ketim eğilimi değişmiştir, Dolayısıyla menfi otonom tasarruf ve marjinal tasar
ruf değerleri de değişmiştir.
/ Tüketim fonksiyonu C ~ 20 + Q,6Y D iken, tasarruf fonksiyonu S = -20 +
0,4Yd dir. '
/ Tüketim fonksiyonu C = 30 + 0,8YD iken, tasarruf fonksiyonu S “ -30 +
0,2YD dir.
668
Makro iktisat
Bu durumu şekil yardımıyla göstermek mümkündür:
Bu durumda şu sonuçlar ortaya çıkmıştır:

/ Tüketim fonksiyonu yukarı doğru kaymış ve tüketim fonksiyonunun eğimi
artmıştır.
/ Tasarruf fonksiyonu aşağı doğru kaymış ve tasarruf fonksiyonunun eğimi
azalmıştır.
Otonom tüketim ve tasarruf ile maginai tüketim ve marjinal tasarruf eğiliminde
ki değişmelerin olası tüm etkileri aşağıdaki şekilde tablolaştınlabiiir.
669
Tüketim Fonksiyonu Tasarruf Fonksiyonu

Otonom tüketimin artımsı ✓ Paralel olarak yukarı kayar. S Paralel olarak aşağı kayar,
S Eğimi değişmez. / Eğimi değişmez.
Otonom tüketimin azalman / Paralel olarak aşağı kayar. ✓ Paralel olarak yukarı kayar.
/ Eğimi değişmez. / Eğimi değişmez.
Menfi Otonom tasarrufun / Paralel olarak yukan kayar. / Paralel olarak aşağı kayar.
»rtmıssı / Eğimi değişmez. ✓ Eğimi değişmez.
Menfi Otonom tasarrufun ✓ Paralel olarak aşağı kayar. / Paralel olarak yukarı kayar.
azalması / Eğimi değişmez. / Eğimi değişmez.
mpe'nin artması Eğimi artar. Dikleşir. Eğimi azalır. Yataylaşır.
mpe'nin aztlmast Eğimi azalır. Yataylaşır. Eğimi artar, Dikleşir.
mpt'nin artması Eğimi azalır. Yataylaşır, Eğimi srtar. Dikleşir.
mps'nin azalman Eğimi artar. Dikleşir. Eğimi azalır. Yataylaşır.
Otonom tilkttim artarken;

/ marjinal tüketim eğilimi artarsa, tüketim fonksiyonu yukarı kayar ve eğimi artar. Tasarruf
fonksiyonu aşağı kayar ve eğimi azalır.
/ marjinal tüketim eğilimi azalırsa, tilketim fonksiyonu yukarı kayar ve eğimi aztılır. Tasarruf
fonksiyonu aşağı kayar ve eğimi artar.
Otonom tüketim atatırkent
/ marjinal tüketim eğilimi artarsa, tüketim fonksiyonu aşağı kayar ve eğimi artar, Tasarruf
fonksiyonu yukarı kayar ve eğimi azalır.
✓ matjinal tüketim eğilimi azalırsa, tüketim fonksiyonu aşağı kayar ve eğimi azalır. Tasarruf
fonksiyonu yukarı kayar ve eğimi artar.
M tnfi otonom tasarruf artarken:

/ marjinal tasarruf eğilimi artarsa, tasarruf fonksiyonu aşag kayar ve eğimi artar. Tüketim
fonksiyonu yukarı kayar ve eğimi azalır.
/ marjinal tasarruf eğilimi azalırsa, tasarruf fonksiyonu aşn ¡1 kayar ve eğimi azalır, Tüketim
fonksiyonu yukarı kayar v b eğimi artar.
Menfi otonom tasarruf avıUrken;
/ marjinal tasarruf eğilimi artarsa, tasarruf fonksiyonu yukı rı kayar ve eğimi artar. Tüketim
fonksiyonu aşağı kayar ve eğimi azalır.
/ marjinal tasarruf eğilimi aza lım , tasarruf fonksiyonu yuk »rı kayar ve eğimi azalır. Tüketim
fonksiyonu aşağı kayar ve eğimi artar.
13. Belli bir dönemde yapılan tasarrufun o dtinemln kullanılabilir gelirine

oranına ne ad verilir?
A) Otonom tüketim B) Otonom tasarruf
C) Ortalama tasarruf eğilimi D) Ortalama tüketim eğilimi
E) Marjinal tasarruf eğilimi
670
Makro İktisat
Çözüm :
/ Belli bir dönemde yapılan tasarrufun o dönemdeki kullanılabilire (harcanabi
lir gelir) oranına ortalama tasarruf eğilimi adı verilmektedir. Ortalama tasar
ruf eğilimi şu şekilde ifade edilmektedir:
S
APS =
YD
/ Belli bir dönemde yapılan tüketimin o dönemdeki kullanılabilire (harcanabi
lir gelir) orantna ortalama tüketim eğilimi adı verilmektedir. Ortalama tüke
tim eğilimi $u şekilde ifade edilmektedir:
APC = ___
APC YD
/ Otonom tasarruf, gelire bağlı olmayan tasarrufu ifade etmektedir.
/ Otonom tüketim, gelire bağlı olmayan tüketimi ifade etmektedir. Gelir sıfır
bile olsa, var olan tüketimdir.
/ Marjinal tasarruf eğilimi, gelirde meydana gelen bir birimlik artışın ne kadar-
lık kısmının tasarrufa gittiğini gösteren katsayıdır. §u şekilde ifade edilir:
AS
mps -
AYD
✓ Marjinal tüketim eğilimi* gelirde meydana gelen bir birimlik artışın ne kadar-
lık kısmının tüketime gittiğini gösteren katsayıdır. Şu şekilde ifade edilir:
AC
mpC = Â Y D
14. Yeni K lasik ve Yeni Keynesyenlerin para politikasına ilişkin görüşleri İle
ilgili ortak nokta aşağtdakilerden hangisidir?
A) Hem kısa, hem de uzun dönemde para politikası etkili değildir.
B) Beklenmeyen para politikaları hem kısa hem de uzun dönemde etkilidir.
C) Sadece beklenmeyen para politikaları etkilidir.
D) Beklenmeyen para politikaları etkilidir.
E) Beklenmeyen para politikası çıktı düzeyini daha fazla arttırır.
671
Çözüm:
Yeni Klasik ve Yeni Kcynesyenlere Göm Para Politikasının Etkinliği

Genljletlcl Kura Politikan Durumu
Ö ngörülen Para Politikası Öngörülmeyeli Para Politikası
Kısa ve Utun Dönem Durumu Mim Dönem
/ Gerçeklemen fiyat, beklenen S Gerçekleşen fiyat, beklenen fiyattan
fiyat« eşittir (P-P*). büyüktür (P>Pe).
✓ Fiyatlar genel düzeyi artar. / Fiyatlar genel düzeyi yükıelmijtir.
✓ Çıktı düzeyi değişmez, / Çıktı düzeyi artar,
✓ Gerçeklesen hasıla doğal hasıla / Gerçekleşen hasıl» doğal hasıla düzeyinden
düzeyine ejittir. (Y - Y N) büyüktür. (Y > Y N)
✓ Fiili işsizlik oranı, doğal işsizlik / Fiili işsizlik oram, doğ&i işsizlik oranından
oranına eşittir. (U” U*j) küçüktür. (U<UN)
/ Öngörülen para politikası etkin S öngörülmeyen para politikası kısa
değildir. dönemde etkindir.
Yeni
Klasik! er Uıun Dönem
/ Gerçekleşen fiyat beklenen fiyat» eşittir
(p = n
/ Fiyatlar genel düıeyi arlar.
/ Çıktı düzeyi doğal seviyesine geri döner,
✓ Gerçekleşen hasıla doğal hasıla düzeyine
eşittir. (Y - Y N)
/ Fiili issizlik oranı, doğal işsizlik oranına
eşittir. (U“ UN)
/ Öngörülmeyen para politikası uıun
dönemde etki» değildir.
/ Gerçekleşen fiyat, beklenen ✓ Gerçekleşen fiyat, beklenen fiyattan
fiyattan büyüktür (P>P*,) büyüktür (P>Pe.)
/ Fiyat ayarlamaları yavaş ✓ Fiyatlar genel düzeyi yükselmiştir.
gerçekleşir. / Çıktı düzeyi artar. (Y >Y N)
Ytnl
/ Çıktı düzeyi artar. (Y > Y N)/ Çıktı düzeyi Sngörülmeyen para politikası
Keynesyenler
/ Öngörüleli para politikası durumunda daha fazla artar.
etkindir. Ancak öngörülmeyen / Öngörülmeyen para paiitikast etkindir.
para politikasına göre daha aı Ancak öngörülen para politikasına göre
etkindir, dahafazla etkindir.
15. Aşağıdaki özdeşliklerin hangisi gayr ise fi yurtiçi hasılayı temsil etmek
tedir?
A) Y + Tr -Ta B ) Y + Tr -Ta - S
C) (G *!• Tr ) -Ta D) T ~(G + TJ{)
E) C + S + (Ta - T r )
672
Makro iktisat
Çözüm;
/ A seçeneğinde, Y + TR - TA ifadesi harcanabilir gelire eşittir. Bakınız, € nu
maralı özdeşlik.
•/ B seçeneğinde, Y + TR - TA - S ifadesi tüketime eşittir. Bakınız, 9 numaralı
özdeşlik,
/ C seçeneğinde, (G + TR) - T A ifadesi bütçe açığına eşittir. Bakınız, 12 numa
ralı özdeşlik.
/ D seçeneğinde, T a - (G + Tr ) ifadesi bütçe fazlasına eşittir. Bakınız, 13 nu
maralı özdeşlik.
/ E seçeneğinde, C + S + (TA - T r ) ifadesi gayrisafi yurtiçi hasılaya eşittir. Ba
kınız, İS numaralı özdeşlik.
Bazı ö nem li Özdeşlikler

1 ve 2 Numaralı özdeşlik devletin ve dış ticaretin olmadığı basit bir ekonomi
yi temsil etmektedir. 1 Numaralı özdeşlik, satılan çıktının üretilen çıktıya eşit
okcağttu ifade etmektedir.
Y = C +I (1)
2 Numaralı özdeşlik, devletin olmadığı bir ekonomide vergi olmayacağı için
elde edilen gelirin tamamının ya tüketime ya da tasarrufa gideceğini göster
mektedir.
Y s C +S (2)
1 ve 2 Numaralı özdeşlik bir araya getirildiğinde gelirden tüketim çıkartılmak
suretiyle yatınm ve tasarrufa ulaşılabilir. Yani, basit bir ekonomide yatırımlar
tasarrufa eşit olacaktır. Bu durumu (4a) numaralı özdeşlikte görmek mümkün
dür.
C +I s Yb C +S (3)
I=Y ~ C *S (4)
Is S (4a)
5 Numaralı özdeşlik devletin ve dış ticaretin bulunduğu bir ekonomide
GSYİH ’yı temsil etmektedir.
Y s C + I+ G + N X (S)
6 Numaralı özdeşlik, harcanabilir gelirin, gelir vs transfer harcamaları topla
mından vergilerin çıkartılması yoluyla bulunabileceğini göstermektedir.
Y d » Y + T R-TA (6)
673
7 Numaralı özdeşlik, harcanabilir gelirin, tüketim ve tasarrufun toplamına eşit

olduğunu göstermektedir.
Yd o C + S (7)
6 ve 7 Numaralı özdeşlikler bir araya getirilirse, 8 numaralı özdeşliğe ulaşılır.
C + S = Y d = Y + Tr -T a (8)
8 Numaralı özdeşlik şu şekilde de düzenlenebilir.
C « Y d - S * Y + T R ~TA - S (9)
9 Numaralı özdeşliğin sağ tarafı 5 Numaralı özdeşlikte tüketim ( C ) görülen
yere konulursa şu özdeşliğe ulaşılır.
Y = Y + T r - T a - S + I+ G + N X (10)
10 Numaralı özdeşlikte gerekli bazı düzenlemeler yapılırsa, özel kesimin ta
sarruf fazlasının, bütçe ve dış ticaret dengesine eşit olduğu anlamına gelen 11
Numaralı özdeşliğe ulaşılır.
S - I s ( G + T R - T A) + N X (11)
11 Numaralı özdeşlikteki (G + TR) -T denklemi bütçe dengesini göstermek
tedir ve bu denklemin pozitif değerle sonuçlanması bütçe açığı; negatif değer
le sonuçlanması bütçe fazlası anlamına gelmektedir.
Bütçe Açığı « ( G + Tr ) -T (12)
12 Numaralı denklem, farklı biçimde düzenlenirse, bütçe fazlası özdeşliğine
ulaşılır ve bu denklemin pozitif değerle sonuçlanması bütçe fazlası; negatif de
ğerle sonuçlanması bütçe açığı anlamına gelmektedir.
Bütçe Fazlası « T ~(G + TR ) (13)
11 Numaralı özdeşlikteki N X ifadesi (X - M ) dış ticaret dengesini göstermek
tedir ve bu denklemin pozitif değerle sonuçlanması dış ticaret fazlası; negatif
değerle sonuçlanması dış ticaret açığı anlamına gelmektedir.
14 ve 15 Numaralı özdeşlik ise, G SY İH ’ ya değişik bakış açılarını temsil et
mektedir.
C + I + G + N X » Y d + (Ta - T r ) (14)
C + I + G + N X = C + S + (TA - T R) (15)
674
Makro İktisat
16. L M eğrisinin üç bölgesi İçin aşağıdaldlcrden hangisi doğrudur?

A) Keynesyen bölgede mali genişleme sadece faiz oranlarını arttırır.
B) Klasik bölgede mali genişleme sadece hasılayı arttırır.
C) Ara bölgede mali genişleme, faiz oranlarını düşürür, hasılayı arttırır.
D) Klasik bölgede dışlama etkisi sıfırdır.
E) Keynesyen bölgede dışlama etkisi sıfırdır.
Çözüm:
LM
-ıs„
GcnlfltHcl Maliye Politik«« Genişletici Maliye Politikan G eııijletici M aliye Politikam
“ j|U, LM„ LM
YTo
* YTı
G c n ljk t ld Fa ra Politikam G enişletiri Para Politikası G enişletiri Para P olitik an
Keynesyen Bölge Ara BİHgc Klasik Bölge
/ LM eğrisi ya lay eksene paralel / LM eğrisi pozitif eğimlidir. / LM eğrisi dikey eksene
dir, (Dikey eksene dikıir.) / Mali genişleme hem faiz paraleldir. (Yatay eksene diktir.)
/ LM eğrisinin esnekliği oranlarını l*em de hasılayı ✓ LM eğrisinin esnekliği sıfırdır.
tonsuzdur arttırır. ✓ LM eğrisinin eğimi sonsuzdur.
/ LM eğrisinin eğimi sıfırdır. / Maliye politikası kısmi etkindir. ✓ Para talebinin faiz esnekliği
✓ Pars talebinin faiz esnekliği / Parasal genişleme fa it sıfırdır.
sonsuzdur. oran tarım düşürür, hasılayı / Spekülatif para talebinin faiz
/ Spekülatif para talebinin friz arttırır. esnekliği stfırdir.
esnekliği sonsuzdur. / Para politikası kısmî etkindir. /P a rti yalnızca işlem amacıyla
/ Likidite tuzağı söz konusudur.
talep edilir.
/ Faiz oranlan asgari seviyesinde
olduğu için tahvil fiyatları / Mali genişleme, sadece faiz
yüksektir, oranlarını arttırır.
✓ Mail genişleme sadece hasılayı / Tam dışlama söz konusudur.
arttırır. / Mali genişleme, hasılayı
/ Mali genişleme faiz oranlarını etkilemez.
etkilemez. / Maliye politikası tam etkisizdir.
/ Dışlama etkiii sı Ardır. / Parasal genişleme faiz oranını
✓ Maliye politikası tam etkindir. düşürür, hasıla dikeyini arttırır.
✓ Psrasat genişleme denge faiz / Para politikan tam etkindir.
ve hasıla düzeyini değiştirmez, / Yatırımların faiz esnekliği
/P a ra politikası tam etkisizdir. yüksektir.
/ Yalıtımların faiz «inekliği
sıiırdır ÇflnkU ekonomi likidite
tuzağı udadır, Yatırtmlann faiz
esıtekliğinin IS eğrisini
dikleştirici etkisiyle
karıştı nl manialıdır,_______
675
Ceteris Paribus: iktisat Spruları
17, Toplara arz eğrisinin Üç bölgesi İçin aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

A) Keynesyen bölgede genişletici politikalar sadece hasılayı arttırır.
B) Klasik bölgede genişletici politikalar fiyatlar genel düzeyini etkilemez,
C) Ara bölgede genişletici politikalar fiyatlar genel düzeyini düşürür, ha
sıla düzeyini arttırır.
D) Klasik bölgede, toplam arz eğrisinin esnekliği sonsuzdur.
E) Keynesyen bölgede toplam arz eğrisinin eğimi sonsuzdur,
Çözüm:
p P
■AS
''AO.
T0 'I
Genişletici P ır a ve Maliye G cn lflctid Par» vc Maliye Genişletici Para ve Maliye
Politikan Politika*! Politikası
Keynesyen Dtiljfe Ara Bölge K in ik BiUge
/ AS eğrisi yatay eksene / AS eğrisi pozitif eğimlidir. ✓ AS eğrisi dikey eksene
psraleldır, (Dikey ektene paraleldir. (Yatay ekserse diktir.)
etiktir.) / AD’yi «rttıneı politikalar, hem
fiyattan hem dc hajılayı arttırır. / AS eğrisinin esnekliği sıfırdır.
/ AS eğrisinin esnek!iği
/ AS eSriıinin etimi tonsuzdur.
UHtMzdıır. ■/ Ekonomi lajıı istihdama
✓ AS cim inin elim i ııfırdır. yineleniştir, / Ekonomi lam istihdamdadır.
/ Ekonomi ektik İstihdamdadır. / Çarpan etki»! anılmaya boşlu. / Ücretler ve fiyatlar «inektir.
✓ Ücrctleı ve fiyatlar rijittir. . ✓ Genişletici politikalar, sadece
/ Genişletici politikalar, sadece fiyatlar genel düzeyini arttırır.
hasılayı orUmr. ■«t / Genişletici politikalar, hanla
/ Çırpan mekanizması «ikin düzeyini deriştirmez.
bi«imdt işler, / Çarp*» mekanizması işlemez.
/ Genişletici politikalar, / Ûeniiletici para ve maliye
fiyatlarda dsğişme meydana politikti»» ite çıktıyı arttırmak
getirme*. mümkiln değildir.
/ Enflasyon problemi yoktur. Bu ✓ Devlet müdahalesi eıkiıı
yüzden Keynesyen iktisatçılar değildir.
enflasyonu lam istihdamdan
sonraki bir o ¡ay olarak kabul
etmektedirler.
/ Oenişictici politikalar ile
enflasyona yol oçmoflan çıktıyı
«ruınntık mümkündür. '
S Devlet müdahalesi etkindir.
676
Makro iktisat
18. Bireylerin, faiz oranlarındaki değişmelerden yararlanm ak amacıyla

servetlerinin bir bölüm ünü para olarak, tutmalarına ne ad verilir?
A) ihtiyat güdüsüyle para talebi .
B) Arbitraj
C) Spekülasyon güdüsüyle para talebi
D ) Negatif tasasrruf
E) işlem güdüsüyle para talebi
Çözüm : Parayı elde tutmanın alternatif maliyeti, vazgeçilen faiz geliridir. Dola
yısıyla bireylerin para talebi üzerinde faiz oranları etkili bir unsurdur. Spekülas
yon güdüsüyle para talebi, faiz oranının azalan bir fonksiyonudur. Buna göre;
/ Faiz oranı artıkça, spekülasyon güdüsüyle para talebi azalmaktadır.
/ Faiz oranı azaldıkça spekülasyon güdüsüyle para talebi artmaktadır.
19, Safi m illi hasıladan dolaylı vergiler düşüldüğünde aşağıdaklkrden han

gisine ulaşılır?
A) M illi gelir
B) Kişi başına milli gelir
C) GSMH
D) Harcanabilir gelir
E) GSYÎH
Çözüm : G SM H ’ı veren eşitlik şu şekilde yazılabilir:

G SM H -C +I + G + (X-M)
Üretime yapılan net katkıyı bulmak içinse, mal ve hizmetlerin üretildikleri sıra
da, meydana gelen aşınma ve yıpranma paylarının (amortisman) düşülmesi ge
rekir. Bu pay düşüldüğünde geriye kalan miktar safi milli hasıla (SM H)‘yı ver
mektedir.
SMH — GSMH -Amortismanlar
Safi milli hasıladan vasıtalı vergiler çıkarıldığında ise, milli gelir elde edilecek
tir.
SMH - Vasıtalı (dolaylı) vergiler = MG “ Ücret + Faiz + Rant + Kâr
677
20. Âşağıdakilerden hangisi Yeni Klasik yaklaşım ile Monetarist yaklaşı

mın Phillips eğrisi ile ilgili görüşleri arasındaki farklardan birisidir?
A) Monetarist yaklaşıma göre, Phillips eğrisi kısa dönemde negatif eğim
leyken, Yeni Klasik yaklaşım göre diktir.
B) Hem Monetarist, hem de Yeni Klasik yaklaşıma göre, Phillips eğrisi kı
sa dönemde negatif eğimli, uzun dönemde dik bir görünilm arz eder,
C) Monetarist yaklaşım, Phillips eğrisini sadece uzun dönemde negatif
eğimli olarak kabul ederken; Yeni Klasik yaklaşım, hem uzun hem de
kısa dönemde negatif eğimli olarak kabul etmektedir.
D) Monetarist yaklaşım uzun dönemde dik Phillips eğrisinin varlığını ka
bul ederken, Yeni Klasik yaklaşım Phillips eğrisinin sadece uzun dö
nemde dik olacağım ileri sürmektedir.
E) Hem Monetarist yaklaşım, hem de Yeni Klasik yaklaşım, uzun dönem
de Phillips eğrisinin dik olduğunu ileri sürer.
Çözüm: Phillips Eğrisi işsizlik ile enflasyon arasındaki ters yönlü ilişkiyi göste
rir. Keynesyen, Monetarist ve Yeni Klasiklerin Phillips Eğrisine ilişkin yaklaşım
ları şu şekildedir:
/ Keynesyenlere göre Phillips eğrisi negatif eğimlidir ve enflasyon ile işsizlik
arasındaki bir değiş-tokuşu temsil etmektedir.
/ Monetaristler, Phillips eğrisinin kısa dönemde geçerli olacağını; yani kısa dö
nemde negatif eğimli olabileceğini, uzun dönemde ise, adaptif beklentilerden
dolayı dik olacağını ifade etmektedir. Yani, uzun dönemde Phillips eğrisi ana
lizi geçerli değildir.
/ Yeni Kîasik Yaklaşım ise, iktisadi karar birimlerinin rasyonel beklentilere sa
hip olduğunu varsaymak suretiyle Phillips eğrisi analizinin hem kısa hem de
uzun dönemde geçerli olmayacağını ileri sürmüşlerdir. Dolayısıyla Yeni Kla
sik Yaklaşım hem kısa, hem de uzun dönem Phillips eğrisinin dik olacağını
ileri sürer.
/ A seçeneği Yeni Klasikler ile Manetaristlerin Phillips Eğrisine bakışları ko

nusundaki farklılığı; E seçeneği benzerliği ifade etmektedir.
Makro iktisat
Phillips Eğrisi Aıt&Hzhıc İktisat Okullarının Rakışı

Kısa D in îm U iun Dönem
Kcyntsycn ■/ Geçcrlidir. / Keynesyen analiz, kısa dönemlidir.
Yekinilin V Enflasyonla içsizlik arasında değis-
tokuş vardır.
S Phillips eğrisi negatif eğimlidir,
Monetarist / Geçerlidlr. / Geçersizdir.
YakU|;m / Enflasyonla işsizlik arasında deği^ / Enflasyonla işsizlik arasında değiş-
toku? vardır, tokuî yoktur.
/ Phillips eğrisi negatif eğimlidir. ✓ Phillips eğrisi diktir.
/ Beklonaı enflasyon değişmemiştir. / Beklenen enflasyon değişmiştir.
/ Adaptifbeklentiler sSz konusudur, ■/ Adaptifbeklentiier söz konusudur,
/ Doğal issizlik ornnı söz konusudur. / Doğal işsizlik oranı siz konusudur.
Yeni Klasik / Geçersizdir. / Geçersizdir.
Yaklsçım / Enflasyonla işsizlik arasında degij- / Enflasyonla işsizlik arssmda değiş-
lokuj yoktur, tokus yoktur,
/ Phillips eğrisi diktir. ✓ Phillips eğrisi diktir.
/ Rasyonel beklentiler si)t konusudur, / Rasyonel beklentiler söz konusudur.
y Doğal işsizlik oranı süz konusudur. </ Doğal İşsizlik oranı sdz konusudur.
21. Diğer değişkenler sabitken ekonominin genelinde iş gücü verimliliğinin

arttığı varsayımı altında, iş gücü piyasasında meydana gelecek muhte
mel etkiler aşağıdakilerden hangisidir?
A) îşgücil talep eğrisi sağa kaydığı için reel ücretler artar.
B) işgücü talep eğrisi soîa kaydığı için reel ücretler azalır.
C) işgücü arz eğrisi sağa kaydığı için reei ücretler artar,
D) İşgücü arz eğrisi sola kaydığı için reei ücretler azalır.
E) İş gücü arz eğrisi sağa kayarken işgücü talep eğrisi sola kaydığı için re
el ücretler düşer.
Çözüm : İşgücünün verimliliğinde bir artış olması durumunda işgücü talep eğri
si sağa doğru kayar ve reel ücretler yükselir. Tersine, işgücü verimliliğinde bir
azalma olması durumunda işgücü talep eğrisi sola doğru kayar ve reel ücretler
düşer. Bu durumu şekil yardımıyla görmek mümkündür:
679
22. Kam u harcam alarının özci sektörün m arjinal verimliliğini arttırıcı

yönde b ir etki meydana getirmesi durum u aşağıdakilerden hangisi ile
ifade edilmektedir?
A) Crowding-in etkisi B) Crowding-out etkisi
C) Kalabalıklaşma etkisi D) Hızlandıran etkisi
E) Çarpan etkisi
Çözüm : Kamu harcamalarının eğitim, alt-yapı, araştırma-geliştirme gibi alanla

ra yönlenmesi durumunda özel sektörün verimliliğinde artış meydana gelir. Ka
mu sektörünün özel sektörün marjinal verimliliğini arttırıcı yöndeki etkisi, özel
sektör yatırımlarım tamamlayıcı nitelikte olduğu için özel sektörü çekme etkisi
ne sahiptir. Literatürde bu duruma “Crowding-In etkisF' adı verilmektedir. Ka
mu harcamalarının gıda, konut, sağlık hizmetleri gibi sektörlerde gerçekleşmesi
ise, özel sektör yatırımlarını ikame edici özelliğe sahip olduğu için özel sektör
yatırımlarında bir daralmaya neden olacaktır. Bu duruma “ Crowding-out etkisi”
(dışlama etkisi) adı verilmektedir.
'*1<3 i
23. , .
Y ukandaki gibi bir yatırım fonksiyonu işin aşağıdakilerden hangisi

doğrudur?
A) Yatırım harcamaları gelire duyarlı değildir.
B) Yatırım harcamaları gelirin artan fonksiyonudur.
C) Yatırım harcamaları gelirin azalan fonksiyonudur.
D) Yatırım harcamalarının gelir esnekliği pozitiftir,
E) Yatırım harcamalarının gelir esnekliği negatiftir.
Çözüm : Şekilde dikey eksende yatınm, yatay eksende gelir düzeyi yer almakta
dır. Şekil incelendiğinde yatırım miktarının gelir düzeyindeki değişmeden ba
ğımsız olduğu görülmektedir. Zira, gelir düzeyi ne kadar artarsa artsın yatırım
680
Makro iktisat
miktarı değişmemektedir. Gelirdeki değişmeden bağımsız olan yatırımlara, oto

nom yatırım adı verilmektedir. Yatay eksene paralel yatırım eğrisi, otonom yatı
rımları temsil etmektedir.
. Cevap, A seçeneğidir.
24. Bir ülkede

GSM H = 600 milyar TL
Dolaylı vergiler = 40 milyar TL
Dolaysız vergiler = 20 milyar TL
Amortismanlar = 30 milyar TL
Fiyat endeksi ” 150 ise
İlgili ülkenin reci m illi geliri kaç milyar TL’dlr?
A) 400 B) 353 C) 570 D) 530 E) 540
Çözüm : Soruda öncelikle G S M H ’dan milli gelire ulaşmak gerekmektedir. Bulu

nan milli gelir rakamı, nominal milli geliri ifade edeceği için fiyat endeksine
oranlanarak reel m illi gelire ulaşılabilecektir.
GSMH =■600
SM H- GSMH -Amortismanlar
SMH - 600 ~ 30
SMH° 570
MG - SM H- Vasıtalı (dolaylı) vergiler
MG = 570 - 40
MG - 530
Bulunan milli gelir rakamı nominal olarak ifade edildiği için reel milli gelire
ulaşmak için fiyat değişmelerinden arındırılması gerekir. Bu durumda reel milli
gelir şu şekilde gösterilebilir:
_ .. Nominal M G
Reel M G = ——— — —— — x 100
Fiyat Endeksi
Reel M G ** -7— x 100

150
Reel M G « 353
681
25. H arcatablllr gelirde 120 birim lik b ir artış olduğunda tüketim ve tasar
ruf nasıl etkilenir?
A) Tüketim artar ancak tüketim artışı 120 birimden daha az olur.
B) Tasarruf artar ancak tasarruf artışı 120 birimden daha fazla olur.
C) Tüketim artışı ite tasarruf artışı toplamı 120 birimden daha az olur.
D) Tüketim artışı ile tasarruf artışı toplamı 120 birimden daha fazla olur.
E) Tüketim artarken, tasarruf değişmez.
Çözüm; Harcanabilir gelir, tüketim ve tasarrufun artışından oluşur.

YD= C + S
Harcanabilir gelirin tamamının tüketime gidebilmesi için marjinal tüketim eğili
minin bir olması gerekir. Benzer olarak harcanabilir gelirin tamamının tasarrufa
gitmesi için marjinal tasarruf eğiliminin 1 olması gerekir. Dolayısıyla harcana
bilir gelirdeki artış marjinal tüketim ve tasarruf eğilimlerine bağlı olarak bir kıs
mı tüketime, diğer kısmı tasarrufa gidecektir.
26. Aşağıdaktlerden hangisi sürekli gelir hipotezinin savunduğu görüş He

ilgili doğru b ir İfadedir?
A) Cari tüketim düzeyinin cari harcanabilir gelir tarafından belirlendiği
B) Cari tüketim üzerinde harcanabilir gelirin önemsiz bir etkiye sahip oldu
ğu
C) Cari tüketimin temel belirleyicinin geçici gelir olduğu
D) Cari harcanabilir gelirin sürekli gelirin en önemli faktörü olduğu
E) Geçici gelirin sürekli gelirin en önemli faktörü olduğu
Çözüm: Sürekli gelir, geçmiş, cari ve gelecekte elde edilmesi umulan normal
gelirlerin bir ortalamasıdır. Friedman’a göre, tüketim sürekli gelirin bir fonksi
yonudur. Friedman, cari tüketimim cari dönemdeki harcanabilir gelir tarafından
değil, sürekli gelir tarafından belirlendiğini ileri sürmektedir. Buna göre, cari dö
nemdeki harcanabilir gelirde meydana gelen artış, sürekli gelir üzerinde önem
siz bir etkiye neden olacağı için tüketim kararlarını etkilemeyecektir.
682
Makro iktisat
27. Keyııes’e göre, ekonominin tam İstihdama ulaşmasını engelleyen en

önemli unsur aşağıdakilerden hangisidir?
A) Geleceğin belirsiz olması B) Nominal ücretlerin rjiİtliği
C) Spekülasyon güdüsüyle para talebi D) Parasal aldanma
E) Keynes etkisi
Çöziim: Keynes’e göre, Klasiklerin ileri sürdüğü gibi ekonominin tam istihdam
da olması mutlu bir rastlantı sonucu olabilir. Ancak tam istihdam özel bir durum
dur, Tam istihdamdan bir sapma olması durumunda, örneğin işsizliğin olması
durumunda, ücretler ve fiyatlar esnek olmadığı için ekonomi tam istihdam den
gesine geri dönmeyecek; yeni denge eksik istihdam da oluşacaktır. Söyle ki, Kla
siklere göre işsizlik olması durumunda tüm işsizler iş bulana kadar ücretler dü
şecektir. Keynes bu duruma karşı çıkar. İşsizlik otaıası durumunda ücretlerin
aşağıda doğru düşmesine, sendikalar, asgari ücret yasaları, vb. kurumsal düzen
lemeler engel olduğu için nominal ücretler aşağı doğru düşmeyecek ve ekonomi
eksik istihdamda dengeye gelecektir. Ekonomiyi eksik istihdamda oluşan denge
den tam istihdama yönlendirmek için devletin genişletici politikalarla müdahale
etmesi gerekmektedir.
28. B ir ekonomideki toplam sermaye stoku aşağıdaki durum ların hangisin

de azalır?
A) Tüketim yatırıma eşit olduğunda
B) Amortismanlar gayrisafi yatırımlardan küçük olduğunda
C) Net yatırım negatif olduğunda
D) Amortismanlar net yatırımlardan büyük olduğunda
E) Bütçe açığı olduğunda
Çözüm : Gayrisafi yatırımdan amortismanlar çıkartıldığında net yatırımlara ula

şılır.
Gayrisafi yatırım
- Amortisman
Net Yatırım
Net yatırım negatif olduğunda amortismanlar gayri safi yatırımlardan büyük ola
cağı için toplam sermaye stokunda bir azalma meydana gelir.
Ceteris Paribus: İktisat Sondan
29. Faiz oranındaki artışlar yatırımları, toplam talebi ve çıktı düzeyini na
sıl etkiler?
A) Yatırımlar, toplam îalep ve çıktı düzeyi artar.
B) Yatırımlar artar, toplam talep ve çıktı düzeyi azalır.
C) Yatırımlar azalır, toplam talep ve çıktı düzeyi değişmez.
D) Yatırımlar, toplam talep ve çıktı düzeyi azalır,
E) Yatırımlar azalır, toplam talep ve çıktı düzeyi artar,
Çözüm: Faiz oranında meydana gelen bir değişmenin muhtemel etkileri şu şe
/ Faiz oranı artarsa, yatırım yapmanın maliyeti veya riski artacağı için yatırım
miktarında azalma olacaktır. Yatırım miktarının azalması ise, toplam talep ve
çıktı düzeyinin azalması ile sonuçlanacaktır. , m * «. m '
. * •
/ Faiz oranı azalırsa, yatırım yapmanın maliyeti veya riski azalacağı için yatı
rım miktarında artma olacaktır. Yatırım miktarının artması ise, toplam talep
ve çıktı düzeyinin artması ile sonuçlanacaktır.
.. ■ , ■
■
■■' i l i !
30. M utlak gelir hipotezi ve Nispi gelir hipotezleri aşağıdakilerden lıangisi
İle İlgilidir? '
A) Kamu harcaması çarpanıyla B) Denk bütçe çarpanıyla
C) Dış ticaret çarpanıyla D) Transfer harcamalarıyla
E)Tüketim harcamalarıyla *£-••• ..... *'
• ' --- I' ‘
Çözüm : Bu durumu tablo yardımıyla görmek mümkündür:
Tüketim Teorileri
Harcanabilir gelirin, tasarrufa gitmeyen kısmı tüketime gitmektedir. Çünkü

harcanabilir gelir, tasarruf vc tüketimin toplamına eşittir. (Y 0 " C + S )
Mutlak Gelir Hipotezi J. M. Keynes
Nispî Gelir Hipotezi J, Ducsenberry
Yaşam Boyu Gelir Hipotezi F. Modigliani, A. Ando ve

R. Brumbcrg
Sürekli Geltr Hipotezi M. Friedman
Tüketimi Sürükleme Hipotezi A, Smithis
684
Makro iktisat
31. Toplam gelirdeki her bir birimlik artışın vergilerde 0,4 birimlik artı}
yarattığı durumda, marjinal tüketim eğilimi 0,75 be vergilerdeki 10 bi
rimlik bir artış denge gelir düzeyini nasıl etkiler?
A) 12,1 birim arüm. B) 18,2 birim azaltır.
C) 16 birim artırır. D) 13,6 birim artırır.
E) 13,6 birim azaltır.
Çözüm : Toplam gelirdeki her bir birimlik artışın vergilerde 0,4 birim artış mey
dana getirdiği durumda marjinal vergi oranı (t), 0,4'dir. Marjinal vergi oranı şu
şekilde hesaplanabilir:
ü - 0 .4
4Y I
t, marjinal vergi oranım, vergilerdeki 10 birimlik artış ise otonom vergi miktarı
nı ifade etmektedir. Dolayısıyla vergilerde meydana gelen artışın milli geliri ne
kadar azaltacağını tespit etmek için yararlanılacak çarpan vergilerin hem oto
nom, hem de gelire bağlı olduğu durumdaki çarpan yardımıyla bulunabilir:
AY - k x AT T
AY «= k x AT T
AY m- ~ ° -——x AT î
l- c (l- t)
AY ® ---- ~ ° ’75 *x 10
1-0,75(1-0,4)
AV -0,75
AY = ---- — --- x 10
1-0,75(0,6)
.v -0,75 in
AY = -— r~ r* x 10
1-0,45
av -0,75 ln
AY = — x 10
0,55
AY = - 1,36 x 10
AY 13,6
32. Ekonomide tek bir ticari bankanın olduğu durumda merkez bankası
zorunlu kargılık oranını % S düzeyinde belirlerse, başlangıçta 120 bi
rimlik bir mevduata sahip olan bu bankanın mevduatı kaç birim olur?
A) 2400 B) 1200 C) 240 D) 1Û0Û E) 1500
685
Çözüm ; Parasal çarpan şu şekilde ifade edilir:
k «= ------- L------ = k = ----- ** 20

Zorunlu Karşılık Oranı 0,05
Başlangıçtaki mevduat ile parasal çarpan çarpıldığında ne kadar ksydi para mey
dana getirildiği bulunabilir.
M B = k x Dp
M b = 2 0 x 120
Mg = 2400
33. M arjinal tasarruf eğilimi 0,25» çoğaltan katsayısı 4 ise m arjinal ithalat
eğilimi kaçtır?
A) 0.10 B) 0,25 C) 0,30 D) 0,40 E) 50
Çözüm : Verilerde maıjinal ithalat eğilimi de verildiği için dış ticaret çarpanına
göre çözüm yapılacaktır.
, 1 1
1- c + m s +m
1
2*
0,25 + m
0,50 + 2m * 1
2m = 1 - 0,50
2m = 0,50
m = 0,25
34. Devresel açık ile ilgili olarak Eşağıdakllerden hangisi doğrudur?

A) Fiili bütçe açığı ile yapısal açığın toplamına eşittir.
B) Fiili bütçe açığı ile yapısal açık arasındaki farka eşittir.
C) Gerçekleşen hasıla düzeyi, potansiyel hasıla düzeyine eşitse, fiili açık
yapısal açıktan büyük olur.
D) Gerçekleşen hasıla düzeyi, potansiyel hasıla düzeyine eşitse, devresel
bütçe açığı pozitif olur.
E) Gerçekleşen hasıla düzeyi, potansiyel hasıla düzeyinden büyükse, dev
resel bütçe açığı sıfır olur.
686
Makro İktisat
Çözüm : Devresel bütçe açığı ise, Fiilen gerçekleşen bütçe açığı ile yapısal açık
arasındaki farkı ifade eder.
Devrese! Açık = Fiili Bütçe Açığı - Yapısal Açık
Fiili bütçe açığı ise, cari donem kamu harcamaları ile vergi gelirleri arasındaki
farka eşittir.
Devresel Açık * Fiili Bütçe Açığı - Yapısal Açık
/ Gerçekleşen hasıla düzeyi potansiyel hasıla düzeyine eşitse, fiili açık yapı
sal açığa eşit olacağı için devresel bütçe açığı sıfır olur.
✓ Y = Y n ise, —» fiili açık ** yapısal açık —> Devresel Açık = 0
/ Y < Y n ise, —» fili açık > yapısal açık -» Devresel Açık > 0
35. Sadece ekmek ve süt tüketen bir ailede baz yılı olarak kabul edilen 2008de
süt için 50 TL, ekmek için 30 TL harcama yapılmıştır. Baz yılında süt 5 TL,
ekmek ise 6 TL dir. 2009 yılında süt fiyatı 6 TL, ekmek fiyatı ise7 TL ola
rak gerçekleşmiştir.
Bu verilere göre söz konusu aile için 2009 yılı enflasyon oranı yftzde
kaçtır?
A) 18,8 B) 10,2 C) 20 D) 15 E) 20
Çözüm : Enflasyon oranı hesaplanırken, fiyat endeksinden yararlanılır:

Aynı Mal Sepetinin Cari Yıldaki Değeri
Fiyat Endeksi =
Aynı Mal Sepetinin Temel Yıldaki Değeri
( F g r > Q m , ) + f e ° & * Q iooi)

TÜFEîûos
Formülün söylediği şey şudur: Aynı mal sepeti hem baz yılı hem de cari yıl için
hesaplanarak cari yılda baz yılma göre aynı mal sepetine yapılan harcamanın ne
kadar (yüzde olarak) değiştiğini gösterir. Bunun için yapılan harcamada P ve Q
değerlerini ayrıştırmak gerekir.
2008 Yılı
/ Süt fiyatı 5 TL iken, 50 TL süt harcaması yapılmışsa, 10 birim süt tüketilmiş
tir.
/ Ekmek fiyatı 6 TL iken, 30 TL ekmek harcaması yapılmışsa, 5 birim ekmek
tüketilmiştir.
687
■ 6 fl± ü x 100= 25. x 100= 118,8

50+30 8G
Temel (Baz) yıl 100 olarak alınmaktadır. 2009 yılı için bulunan fiyat endeksi ye
rine konulursa enflasyon oranına ulaşılabilir:
Yü Fiyat Endeksi Enflasyon

2008 100 0
2009 118,8 % 18,8
II. Yol: Yüzde artış hesaplamasında ikinci yıi harcama değerinden I. yıl harcama
değeri çıkartılarak I. yıl harcama değerine bölündüğünde de aynı sonuca ulaşı
lır:
H a r c a m a ^ - Harcama ¿ m x ı o O = ^ L M L x 100=0,1875 x 100 = %18,8

Harcamajoos 80
36. Tüketim fonksiyonunun yer aldığı grafikte, tüketim doğrusunun bir

bütiin olarak yukarı kayması ne anlama gelir? 1
A) Marjinal tüketim eğiliminin arttığı
B) Marjinal tüketim eğiliminin azaldığı
C) Otonom tüketim harcamalarının arttığını
D) Otonom tüketim harcamalarının azaldığını
E) Menfi otonom tasarrufların azaldığım
Çözüm : Marjinal tüketim eğiliminde meydana gelen değişme tüketim fonksiyo
nun eğiminde bir değişmeye neden olur. Marjinal tüketim eğilimi yükselirse, tü
ketim fonksiyonunun eğiminde yükselme meydana gelir. Tersine marjinal tüke
tim eğiliminde düşme meydana gelirse, tüketim fonksiyonun eğimi düşer.
Tüketim vc tasarruf, gelirin fonksiyonudur. Gelirin tüketime gitmeyen kısmı, ta
sarrufa gider yada tersine tasarrufa gitmeyen kısmı tüketime gider. Dolayısıyla
aynı gelir düzeyinde tasarruflarda meydana gelen bir azalma, tüketimin arttığı
anlamına gelir. Tüketimde meydana gelen artış, tüketim fonksiyonunun yukarı
doğru kaymasına neden olur. Tersine tüketimde meydana gelen azalma, tüketim
fonksiyonun aşağı doğru kaymasına neden olur.
688
Makro İktisat
37. Para talebinin faiz esnekliği ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi
doğrudur?
A) Keynesyenlere göre para talebinin faiz esnekliği düşükken, Klasiklere
göre yüksektir.
B) Keynesyenler göre para talebinin faiz esnekliği daima sonsuzken, M o
netaristlere göre sıfırdır,
C) Keynesyenler göre para talebinin faiz esnekliğinin para politikasının et
kinliğini belirlemede önemi yok iken, Monetaristlere göre önemlidir.
D) Keynesyenlere göre para talebinin faiz esnekliği nispeten yüksekken,
Klasiklere göre sıfırdır.
E) Keynesyenlere göre para talebinin faiz esnekliği nispi olarak düşükken,
Monetaristlere göre yüksektir,
Çözüm :
✓ Klasik iktisatçılara göre para yalnızca işlem amacıyla talep edildiği için para
talebinin faiz esnekliğinin sıfırdır.
/ Keynesyen iktisatçılara göre para, finansal aktiflerin yakın bir ikamesi olarak
kabul edildiği için para talebinin faiz esnekliği yüksektir. Para talebinde mey
dana gelen artış, tahvil talebinin azalmasına; para arzında meydana gelen bir
artış ise, tahvil talebinin artmasına neden olur. Para ve tahvil arasında bu şe
kilde yüksek bir ikame olduğu için Keynesyen teoride para talebinin faiz es
nekliği yüksektir.
/ Monetaristlere göre para, hem finansal hem de reel aktiflerin ikamesi olduğu
için para talebinin faiz esnekliği düşüktür. Para arzı arttığında ise, elde tutul
mak istenen miktardan fazla oluşan para, tahvil, hisse senedi, ev, arsa, daya
naklı mallar satın alımına gitmektedir, Paranın ikamesi olduğu aktiflerin sa
yısı arttıkça, faizle olan ikame derecesi azalacağı için para talebinin faiz es
nekliğinin düşüktür,
/ Keynesyenlere göre para talebinin faize duyarlılığı daima sonsuz değil, liki
dite tuzağı gibi özel durumlarda sonsuz olmaktadır.
/ Para talebinin faiz esnekliği ile iktisadi politika arasında yakın bir ilişki bu
lunmaktadır. Dolayısıyla ekonomik faaliyet hacmi açısından önemlidir. Para
talebinin faiz esnekliği arttıkça, para politikasının faizi etkileme gücü azal
maktadır. Dolayısıyla parasal aktarım mekanizmasının etkinliği azalmaktadır.
Tersine, para talebinin faize duyarlılığı azaldıkça para politikasının faizi etki
leme gücü artmakta; dolayısıyla parasal aktarım mekanizmasının etkinliği
artmaktadır.
38. Aşağıdaki iktisat okullarından hangisine göre paranın dolaşım hızı sa
bittir?
A) Post Keynesyen iktisatçılar B) Fizyokratlar
C) Kcynesyenler D) Klasikler
E) Parasalcılar
Çözüm:
/ Klasik iktisatçılara göre, paranın dolanım hızı tasa dönemde sabittir.
✓ Keynesyen iktisatçılara göre, istikrarsızdır.
/ Monetarist iktisatçılara göre, istikrarlı ve öngörülebilirdir.
39. VE 40. S O R U L A R I A Ş A Ğ ID A K İ ŞE K LE G Ö R E CE V A PLA Y IN IZ.
Tasarruf
39. Bu şekle göre, m arjinal tüketim eğiliminde bir azalma meydana geldi
ğinde tasarruf fonksiyonu nasıl değişir?
A) Yukarıya doğru kayar. B) Aşağıya doğru kayar,
C) Daha yatık durama gelir. D) Daha dik duruma gelir.
E) Dikey eksene paralel hâle gelir.
Çözüm: Marjinal tüketim eğiliminde (c) meydana gelen, bir değişme tüketim
fonksiyonun eğimini etkilemektedir. Marjinal tüketim eğilimi arttığında tüketim
fonksiyonunun eğimi artmakta; azaldığında ise, azalmaktadır.
Marjinal tasarruf eğiliminde (s) meydana gelen bir değişme ise, tasarruf fonksi
yonun eğimini etkilemektedir. Marjinal tasarruf eğilimi arttığında tasarruf fonk
siyonunun eğimi artmakta; azaldığında ise, azalmaktadır
Maıjinal tüketim eğilimi ile maıjinal tasarruf eğiliminin toplamı bire eşittir.
690
Makro İktisat
c + s *= 1
Bu dunumda marjinal tüketim eğilimi azalırken, marjinal tasarruf eğilimi arta
caktır. Marjinal tasarruf eğilimi arttığında ise, tasarruf fonksiyonunun eğiminde
artış meydana gelir. Yani, tasarruf fonksiyonu daha dik durama hale gelir.
40. Yukarıdaki şekle göre, harcanabilir kişise! gelir 900 olduğunda aşağsda-
küerden hangisi gerçekleşir?
A) Tasarruf pozitiftir ve tasarruf, harcanabilir gelirden küçük olur.
B) Tasarruf pozitiftir ve tasarruf, harcanabilir gelirden büyük olur.
C) Tasarruf negatiftir ve tüketim, harcanabilir gelirden büyük olur,
D) Tasarruf negatiftir ve harcanabilir gelir, tüketimden büyük olur.
E) Tasarruf değişmezken, harcanabilir gelir tüketimden küçük olur.
Çözüm : Harcanabilir gelir (Y D), tasarruf ile tüketimin toplamından oluşmakta

dır.
Yd - C + S
Şekil incelendiğinde harcanabilir gelir 800’e eşitken tasarruf düzeyi sıfırdır.
Harcanabilir gelirin 800 olduğu düzeyin sağında ise, tasarruf pozitiftir. Dolayı
sıyla harcanabilir gelir 900 iken, tasarruf pozitiftir. Harcanabilir gelir, tasarruf ve
tüketimin toplamından oluşmaktadır. Tasarruf pozitif iken, harcanabilirin kalan
kısmı tüketime gideceği için tasarruf harcanabilir gelirden küçük olacaktır.
41. Keynesyen para talebi teorisine göre aşağıdaki ifadelerden hangisi yan
lıştır? .
A) İhtiyat güdüsü ile para talebi söz konusu olabilir.
B) Spekülatif güdü ile para talebi söz konusu olabilir.
C) Paranın dolanım hızı istikrarsızdır.
D) Para talebinin gelir esnekliği birden büyüktür.
E) İşlem güdüsü ile para talebi söz konusu olabilir.
Çözüm : Keynesyen para talebi teorisi, likidite tercihi teorisi olarak da bilinmek
tedir.
■/ Keynes'e göre bireyler üç güdüyle para talep ederler. İşlem, ihtiyat ve spekü
lasyon güdüsü.
/ Keynes’e göre para talebi ve paranın dolanım hızı istikrarsızdır, (Klasiklere

göre, paranın dolanım hızı sabit; Monetaristlere göre ise, istikrarlı ve öngö
rülebilirdir,) Bu durum şu şekilde ifade edilebilir, örneğin likidite tuzağı ko-
şullannın ekonomide geçerli olduğunu varsayalım. Bu dununda faiz oranlan
asgari seviyesindedir. Bu yüzden de para talebi yüksek, paranın dolanım hızı
düşüktür. Ekonomik canlanma ile birlikte ekonominin likidite tuzağı koşulla
rından çıkması durumunda faiz oranlarında bir yükselme meydana gelecek
tir. Bu durumda para talebi azalacak, paranın dolanım hızı artacaktır. Yani,
para talebi ve paranın dolanım hızı kısa dönemde istikrarsızdır.
/ Paranın lüks mal olduğu görüşü, Monetaristlere aittir. Monetaristlere göre,
para talebinin gelir esnekliği birden büyüktür.
Cevap,'D seçeneğidir.
42. Gelir vergisi oranları düşürüldüğünde gelir vergisi hasılatının artaca

ğı görüşü aşağıdaki İfadelerden hangisine dayanmaktadır?
A) tş gücü arzı esnek değildir; kişiler vergi sonrası gelirleri arttığsnda, iş
gücü arzlarım azaltırlar.
B) İş gücü arzı esnek değildir; kişiler vergi sonrası gelirleri arttığında iş
gücü arzlarını artırırlar.
C) îş gücü arzı esnektir; kişiler vergi sonrası gelirleri arttığında, iş gücü
arzlarını artınriar.
D) İş gücü arzı esnektir; kişiler vergi sonrası gelirleri arttığında, iş gücü
arzlarını azaltırlar.
E) Gelir vergisi değişmeleri ile işgücü arzını etkilemez.
Çözüm : İşgücü arzının gelir esnekliği yüksek ise, gelir vergisi oranlarında mey
dana gelen bir azalma sonucunda kişilerin vergi sonrası gelirlerinde bir artış
meydana gelecektir. Vergi sonrası geiiri artan bireyler boş zaman ve çalışma ka
rarlarım gözden geçirerek işgücü arzlarım arttıracaklarıdır. Vergi oranları yük
sekken, çalışma yerine boş zamanı ikame eden işçiler; gelir vergisinin düşmesi
ile birlikte boş zamanın alternatif maliyeti artığı için çalışmayı boş zamana ika
me edecelderdir.Bu durum, verginin ikame etkisinden dolayı ortaya çıkmaktadır.
İşçilerin çalışmalarını artırması, üretimin ve gelirin artmasına neden olacaktır.
Vergi hasılatı gelirin fonksiyonu olduğuna göre, gelirde meydana gelen bir artış
vergi hasılatının da artması ile sonuçlanacaktır.
692
Makro İktisat
43. Tam istihdam düzeyinde olan bir ekonomide aşağıdakilerdcn hangisi

bir defiasyonist açık meydana getirir?
A) Tüketim harcamalarındaki bir artış
B) Otonom vergilerdeki bir artış
C) Yatırım harcamalarındaki bir artış
D) Net ihracattaki bir artış
E) Para arzındaki bir artış
Ç 6züm: Defiasyonist açık, ekonominin dengesinin tam istihdam denge milli ge
lirinin altında bir noktada oluşması durumunda söz konusudur. Tam istihdam dü
zeyinde olan bir ekonomide defiasyonist bir açığın oluşabilmesi için daraltıcı bir
etkinin olması gereklidir. Otonom vergilerde meydana gelen bir artış, toplam ta
lebi azaltıcı bir nitelik taşıdığı için defiasyonist açığa yol açabilir.
44. Toplam talep doğrusu ve 45 derece doğrusu ile ilgili aşağıdaki ifadeler
A) Her iki doğrunun da eğimi negatiftir.
B) Toplam talep doğrusu negatif eğimlidir.
C) 45 derece doğrusunun eğimi toplam talep doğrusunun eğiminden kü
çüktür.
D) Toplam talep doğrusunun eğimi 45 derece doğrusunun eğiminden kü
çüktür.
E) Toplam talep doğrusunun eğimi 1’den büyüktür.
Çözüm : Soruda hem toplam talep, hem de 45°’Iik doğru sorulduğu için ikisini
de Önce ayrı, sonra birlikte ele almak faydalı olacaktır.
Dikey eksende beklenen hasılatın parasal değerinin, yatay eksende milli gelirin
yer aldığı bir grafikte 45°’lik doğru toplam arzı ifade etmektedir. 45°’lik doğru
üzerindeki tüm noktalarda eğim î !e eşittir.
Toplam talep ise, İktisadî karar birimlerinin değişik milli gelir seviyelerinde bek
lenen harcama düzeyini göstermektedir. Toplam talebi, basit ekonomi, kapalı
ekonomi ve açık ekonomi koşullan için ele almak mümkündür:
Basit ekonomi modelinde toplam talep, özel tüketim ve yatırım harcamalarının
toplamından oluşmaktadır. Bu durumu 1 numaralı denklem yardımıyla görmek
mümkündür:
Toplam Talep: C + I (!)
693
Kapah ekonomi modelinde topiam talep, öze! tüketim, yatırım ve kamu harca
malarının toplamından oluşmaktadır, Bu durumu 2 numaralı denklem yardımıy
la görmek mümkündür:
Topiam Talep: C + I + G . (2)
Açık ekonomi modelinde toplam talep, özel tüketim, yatırım, kamu harcamaları
ve net ihracatın toplamından oluşmaktadır. Bu durumu 3 numaralı denklem yar
dımıyla görmek mümkündür:
Toplam Talep: C + 1 + G + (X -M) (3)
Analiz,de kolaylık olması amacıyla 1 numaralı denklemin ifade ettiği Basit Eko
nomi modelini kullanalım.
Toplam Talep: C + 1 ( 1)
1 numaralı denklemde yatırımlar otonom kabul edilmektedir. Tüketim ise, oto
nom tüketim ve gelire bağlı tüketimden oluşmaktadır. Denklem 1 bu duruma gö
re yeniden düzenlenirse, 4 numaralı denkleme ulaşılır.
Toplam Talep: C 0 + cYD + 10 (4)
4 Numaralı denklemde I0 otonom yatırımı, C 0 gelire bağlı olmayan otonom tü
ketimi, c gelirde meydana gelen bir birimlik değişmenin ne kadarlık kısmının tü
ketime gittiğini gösteren marjinal tüketim eğiliminin ve Y D harcanabilir geliri
ifade etmektedir.
Toplam talep eğrisinin eğiminin belirleyen marjinal tüketim eğilimidir. Bu bağ
lamda marjinal tüketim eğilimi artıkça, toplam talep (toplam harcama) eğrisinin
eğimi artmakta; azaldıkça azalmaktadır. Diğer taraftan marjinal tüketim eğilimi
genellikle l ’den küçüktür. Marjinal tüketim eğiliminin 1 olması için gelirde mey
dana gelen artışın tamamının tüketime gitmesi gerekir. Oysaki gelirde meydana
gelen artışın bir kısmı tüketime, bir kısmı da tasarrufa gitmektedir. Bu yüzden
marjinal tüketim eğilimi ile marjinal tasarruf eğiliminin toplamı bire eşittir (c +
s “ 1). Dolayısıyla marjinal tasarruf eğiliminin sıfır olduğu durumlar dışında (uç
bir durum), marjinal tüketim eğilimi ve buna bağlı olarak toplam talep eğrisinin
fiğim i birden küçtik olacaktır. Bu durum 45°’lik doğrunun hem de toplam ta
lep eğrisinin bir arada gösterildiği bir şekilde açık biçimde görmek mümkündür:
Şekilde de görüldüğü gibi
/ 4S6’lik doğrunun eğimi olan tga ~ 1
/ toplam talep eğrisinin eğimi olan
tgp<l
/ Her ikisi de pozitif eğimlidir.
694
Makro iktisat
45. Senyoraj geliri aşağıdaküerdcn hangisine eşittir?

A) R ed rezerv para büyüme oranının ree! para talebinin toplamına
B) Reel rezerv para büyüme oranının reel para talebi ile bölümüne
C) Rezerv para büyüme oranının reel para talebi ile bölümüne
D) Rezerv para büyüme oranının reel para talebi ile çarpımına
E) Reel rezerv para büyüme oranının reel para talebi ile çarpımına
Çözüm : Senyoraj geliri, devletin para basma tekelini elinde tutmasının devlete
sağladığı gelirdir. Devlet, Merkez Bankaları aracılığı ile para basma yetkisini
elinde tutarak çok düşük bir maliyetle (kağıt ve mürekkep) para basarak satın al
ma gücü elde eder. İşte söz konusu bu devletin para basma yetkisini kullanmak
suretiyle elde etmiş olduğu satm alma gücü, senyoraj geliri olarak ifade edilmek
tedir.
Reel senyoraj geliri şu şekilde ifade edilebilir:
AM _ AM M
P = M P
Bu denkleme göre, reel senyoraj geliri, nominal para arzı artış oram ile reel pa
ra arzinin-reel para talebinin çarpımına eşittir. Diğer bir ifadeyle, reel para arzı-
reeî para talebi veriyken, nominal para arzı artış oranı arttıkça, reel senyoraj ge
liri de artacaktır.
46. Para çoğaltanı İle ilgili aşağıdaki İfadelerden hangisi yanlıştır?

A) Zorunlu rezerv oranı para çoğaltanı ile negatif ilişkilidir.
B) Bankaların tuttukları serbest rezervlerin oranı para çoğaltanı ile negatif
ilişkilidir.
C) Para çoğaltanı, rezerv para miktarındaki bir birimlik artışın para arzmı
kaç birim artıracağım gösterir.
D) Para çoğaltanı, dolaşımdaki paranın oram ile pozitif ilişkilidir.
E) Para çoğaltanı, dolaşımdaki paranın oranı ile negatif ilişkilidir.
Çözüm : Para çoğaltanı, parasal tabanda meydana gelen değişikliğin, para arzını
ne miktarda değiştirdiğini gösteren bir orandır. Merkez Bankası parasal tabam
arttırdığında, ekonomideki para miktarı para çoğaltanı kadar artar. Para çoğalta
nı, dar ve geniş anlamda ifade edilebilir. Dar anlamda para çoğaltanı m, şu şe
kilde formüle edilir:
69 S
Cetoris Paribua: İktisat Sorulan
1+ c
r+e+c
Para çoğaltanı, nakit mevduat oranı ( c ), fazla (serbest) rezerv mevduat oram (e)
ve zorunlu rezerv oranına (r) bağlı olarak değişmektedir,
/ Bir ekonomide zorunlu rezerv oranı arttıkça para çoğaltanının değeri düşece-
ği için ekonomideki para arzı azalır. Tersine, zorunlu rezerv oranı azaldıkça
para çoğaltanının değeri artacağı için ekonomideki para arzı artar.
/ Serbest rezerv oranı artıkça para çoğaltanının değeri küçülmekte; azaldıkça
artmaktadır.
/ Rezerv para miktarındaki bir artışın, para arzını ne kadar arttıracağı para ço-
ğaltanına bağlıdır.
/ Nakit mevduat oranına (c), dolaşımdaki para oranı da denilmektedir. Para ço-
ğaltanı, dolaşımdaki paranın oram (dolaşımdaki para / vadesiz mevduat) ile
negatif ilişki içindedir. Zira, nakit mevduat oranı arttıkça, para çoğaltanı kü-
çülmekle; azaldıkça, artmaktadır. Dolayısıyla D seçeneği yanlıştır.
47. Kama harcam alarında meydana gelen bir artışın milli geliri a rttırm ak
suretiyle vergi gelirlerini daha fazla arttırabileceği yönündeki iddiayı
destekleyen çarpanın ccbirsel ifadesi aşağıdakilerden hangisidir?
A )_ lb £ k ik Û ' b )’ r .
l-c (l-t) 1—c(l—t)
E) (1-c) • (1-0
i-c ( l- t)
Çözüm: Kamu harcamalarında meydana gelen bir artışın milli geliri arttırmak
suretiyle vergi gelirlerini daha fazla arttırabileceği yönündeki iddiayı destekle-
mek üzere bütçe fazlasındaki değişmeyi ölçen bütçe fazlası çarpanı aşağıdaki şe-
kilde hesaplanır;
¿BS = -0~c) ■ . AG
I-c (l-t)
696
M akro iktisat
48, Tam istihdam da olan bir ekonomide p ara arzında herhangi b ir değiş-
me söz konusu değilken toplanı gelir düzeyi artarsa, para talebi, faiz
oranı, yatırım ve toplam harcam alar hu durum dan nasıl etkilenir?
(Md: para talebi, r: faiz oranı, I: yatırım, AE: toplam harcamalar)
Fikra.IaieM Faiz orant Yatırım Toplam Harcamalar
A) Yükselir Düşer Yükselir Yükselir
B) Düşer Düşer Yükselir Yükselir
C) Yükselir Yükselir Düşer Düşer
D) Düşer Yükselir Düşer Düşer
E) Yükselir Değişmez Değişmez Yükselir
Çöziim: Gelir düzeyi arttığında para talebinde bir artış meydana gelecektir. Pa-
ra talebinde meydana gelen artış para talebi eğrisinin sağa doğru kaymasına ne-
den olacaktır. Para talebi eğrisinin sağa doğru kayması, faiz oranlarının artması-
na; faiz oranlarının artması ise, yatırımların ve toplam harcamaların azalmasına
neden olacaktır. Bu durumu şu şekilde formüle etmek mümkündür:
M d î- » r î—» Iİ-» A E İ
49. Aşağıdakiierden hangisi safi milli hasıla hesaplamasına dahil edilme-

m ekledir?
A) ö zel tüketim harcamaları B) Kamu harcamaları
C) Yatırım harcamaları D) Bütçe açığı
E) Faiz
Çözüm: GSMH’ı veren eşitlik şıı şekilde yazılabilir;

GSMH = C + Î + G + (X -M )
Üretime yapılan net katkıyı bulmak içinse, mal ve hizmetlerin üretildikleri sıra-
da, meydana gelen aşınma ve yıpranma paylarının (amortisman) düşülmesi ge-
rekir. Bu pay düşüldüğünde geriye kalan miktar safı milli hasıla (SMH)’yı vere-
cektir.
SMH “ GSMH - Amortismanlar
Safi milli hasıladan vasıtalı (dolaylı) vergiler çıkarıldığında ise milli gelir elde
edilecektir.
SMH - Vasıtalı (dolaylı) vergiler * MG = Ücret + Faiz + Rant + K ir
697
59. işsizliği azaltm ak için uygulanabilecek para politikası uygulaması aşa-

ğıdakllerden hangisidir?
A) Kredi tavanının düşürülmesi
B) Reeskont oranlarının artırılması
C) Zorunlu karşılık oranlarının artırılması
D) Hazine bonosu satılması
E) Disponibilité oranının düşürülmesi
Çözüm: İşsizliği azaltmaya motive olan bir para politikası genişletici bir biçim-
de uygulanmalıdır. Zira, para arzı arttığında (ceteris paribııs), faiz oranlan düş-
mekte, yatırım ve hasıla artmakta, işsizlik azalmaktadır.
D eflaıy o n iıt Açık E n flasy o n lu A çtk
P ar* P o litik an A ra ç la rı A m aç ı T oplam talebi genifiaintek A m aç: T oplam ta le b i d a r a ltm a k
G cnlflaiic! P a ra P o litik an D araltıcı P a ra PoiUjkM t
A çık P lyaıa Ifla n ılcrl / D o fru d M alıa veya rep o yftnteaıl / D t^ r u d a » t a t i l veva t e » repo
ila kıym etli kağıt satınâlınır. y in tem i ile Itıyrnoli! kağıt satılır.
✓ K ım lı|ın d a para verilir. ✓ K arşılığında î » » alınır.
/ Piyatadaki para a n ı anar. / Piyasadaki fa ra m iktarı azalır.
/ Faiz oranlan iiintr, yatırımlar, / Fais oranları yükselir, yatırım lar,
istihdam ve toplam talep anar. ittihdam ve toplam talep azalır.
K a n u n i K a rfılık O ra n : / Kanuni karçılık o n m düsCrUlCr, / Kamın! karçılık oranı yükseltilir,
Bankalar likitlerinin bir kısmının / Kredi olarak verilebilir fon »n iten / Kredi olarak verilebilir fon miklan
M erk ez B a n k a m d a tutmak artar. azalır.
zonındadıılar, ✓ Kaydi para miktarı »rtar. / Kaydi para m iktarı anılır.
/ fa iz oranlan düjer, yatırımlar, / K siı atanları ytlkıelir, yatırımlar,
istihdam ve toplam talep artar iıtihdam ve toplam talep azalır.
D iıponibliite O ra n ı / ülsponibllite « a n ı düşürülür. ✓ Disponibilité oranı yükseltilir.
Bankalar 1ikillerinin bir kam ının / Kredi olarak verilebilir fon miktarı / Kredi olarak verilebilir fon miktan
B a n k a la rın d a tutm ak artar. azalır.
zorundadırlar. / Kaydi para miktarı arlar. ✓ Kaydi para m ik tan azalır.
/ Faiz oranlan dfiter, yatırımlar, / Faiz oran lan yüktelir, yatırım lar,
lıtihdam ve toplam talep artar. istihdam ve toplam talep azalır.
! e * k s n t Politikası ✓ R eeıkont oranlan dSfttrtilür, / R eeıkont oran lan yükseltilir.
/ V adelinden itace d o la jım t çıkan / V uiesindcn fince dolaşım« çıkan
para m lktan artar. para miktarı azalır,
✓ Faiz oranlan düşer, yatırımlar, ✓ Faiz o ranlan yükselir, yatırım lar,
ittihdam v» toplam talep atlar. istihdam ve toplam talep azalır.
K red i ik r a m / Kredi tavanı yUkaeltlIlr, / Kredi tavanı düşürülür,
/ Kredi olarak verilebilir fon mlktan / Kredi alarak verilebilir fon miktan
artar. azalır.
S Faiz oranlan düjer, yannm lar, •/ Faiz oranlan y ü ktelir, yatırım lar,
istihdam ve toplam talep artar. İttihdam ve toplanı talep azalır.
İthalat Tem inatları: ithalatçılar, J İthalat tem inatları düıürüiür. / İthalat tem inatları yükseltilir.
İthalat Ktanıı alabilm ek İçin / Kullanılabilir fon miktarı am ınlır. / Kullanılabilir fon m iktan azaltılır.
maiın k atjılıjın ın b ir bölüm ün / Toplam talep genişletilir. / Tbplam talep daraltılır.
ticari bankalar vasıtasıyla
m erkez bankasına yatırm ak
somdaydılar. 1930-1990 yılında
kaldınlm ıîtır.
698
M akro İktisat
Z o ru n lu D öviz D evir O ra n ı: / Zorunlu dfivlr. devir oranı / Zorunki d ö v lı devir oranı

MB, banka ve dövte kazancı yükseltilir. düşiMHilr.
olan diğer kuram lardan ihracat / Zorunlu dSviz devir oranı ile / M erkez B ankasına satılan döviz
veya görünmeyen İllerden doğan M B 'n a döviz satılır. azalır,
döviz gelirlerini« b ir kısmini / M erkez S a n t a döviz karşılığında / M erkep S an k aa ın m d fiv a
belirlenen kurdan kendisine ulusal para verir. kanlılığında verdiği ulusal para
salm ışını islem esidir. M B, bu / Em liyon lisemi artar. miktarı azalır,
uygulama ile hem kurum lann / Toplam talep genişler. / Emisyon hacm i azılır.
elindeki döviz m ildanm kontrol / Toplam talep daralır.
etmekte, lıem de ilan ettiği dövfe
devir kurunu saycıinde döviz
fiyatını etkileyebilm ektedir.
S ıt oran M B tie sşırı döviz
birikimi nedeniyle 01.04.1999
tarihinde sıfir düjeylnde
kalıcılığı jaülanm ıjtır.
A sgari ö d e m e O ra n ı: M enkul / A sgari ödem e oraın dujuruiilr. / Asgari ödem e oranı yükseltilir.
kıym et yatınm cılannın büyük / Menkıı! kıym etler borsasm a / Menku! kıym etler bo n asın a
ölçüde banka kredileri ite yönelen kredi miktarı artar. yönelen kredi m iktarı « a lır .
borsadn oynam a ve riske / Ekonomideki psra hacmi nrtftr. -/ Ekonom ideki para lıaeıni « a lır.
girm elerini Önlemek için / Toplam talep artar, ✓ Toplam talep azalır.
bankadan alınacak krediye
suurlere« getirilmesidir. Ser, Piy.
üorçiaıak menkul kıymet almayı
düşünen yatırım cılar, satın
alacakları m enkul kıymetlerinin
toplum değerinin beli! bir Oranını
kendi im kanları ile karşılam ak
zorundadırlar.
51. Dışa açık b ir ekonomide, politika yapıcının sıkı para politikası uygula-
ması durum unda faizler, ulusa! paranın değeri ve dış ticaret açığında
meydana gelen değişme aş&ğıdakllerin hangisinde doğru olarak İfade
edilmiştir?
Eaizten Ulusal Paranın Değeri Dts ticaret acıgı
A) Yükselir Yükselir Artar
B) Yükselir Düşer Azalır
C) Düşer Yükselir Artar
D) Düşer Düşer Azalır
E) Yükselir Yükselir Azalır
Çözüm: Dışa açık bir ekonomide, politika yapıcının sıkı para politikası (daraltı-
cı para politikası) uygulaması sonucu LM eğrisi sola kayar ve faizler yükselir.
Yükselen faizler ülkeye sermaye girişine neden oîur. Ülkeye sermaye girişi dö-
vizin bollaşmasına; dövizin bollaşması ise, ulusal paraya olan talebin artmasına;
dolayısıyla ulusal paranın değerinin artmasına neden olur. Ulusal paranın değe-
rinin artması, yurtiçi malların yabancı mallara göre nispi olarak pahalı hale gel-
699
meşine yol açar. Yabancı malların nispi olarak ucuzlaması, ihracatın azalıp, itha-
latın artması suretiyle dış ticaret açığının artması ile sonuçlanır.
52, I. Vergi oranlan yüksekse, çarpan büyüktür.

II. Vergi oranlan küçükse, çarpan büyüktür,
III. Marjinal tüketim eğilimi düşükse, çarpan büyüktür.
IV Marjinal tüketim eğilimi büyükse, çarpan büyüktür.
V Marjinal ithalat eğilimi büyükse, çarpan büyüktür.
VI. Marjinal ithalat eğilimi düşükse, çarpan büyüktür.
Ç arpan ile İlgili olarak yukarıda verilen ifadelerden hangileri doğru-
dur?
A) I, III, V B) II, IV, V C) II, III, VI
D) II, IV, VI E) I, IV, VI
Çözüm: I. Vergi oranlan yüksekse, çarpan küçüktür.

II, Vergi oranlan küçükse, çarpan büyüktür.
III. Marjinal tüketim eğilimi düşükse, çarpan küçüktür. : ,,’t“
IV Marjinal tüketim eğilimi büyükse, çarpan büyüktür.
V Marjinal ithalat eğilimi büyükse, çarpan küçüktür.
VI. Marjinal ithalat eğilimi düşükse, çarpan büyüktür.
Vergilerin gelire bağlı ve dış ticaretin olduğu bir ekonomide çarpan şu şekilde
hesaplanır: ,
1 - c (1 - 1) + m
/
c f, k t it» k i m î, k i
c i, k i t i , kt m i, kt
53. Kcyncs, ekonomideki talep yetersizliğinin giderilmesi ve tam istihdam

düzeyinin sağlanabilmesi için aşağıdaki politikalardan hangisini öner-
iniştir?
A) Genişletici para politikası B) Genişletici maliye politikası
C) Daraltıcı para politikası D) Daraltıcı maliye politikası
E) Bütçe fazlası politikası
700
M akro İktisat
Çözüm: Keynes, eksik istihdamda olan bir ekonomide durgunluktan çıkmak ve

tam istihdam düzeyine ulaşmak genişletici maliye politikam uygulanmasını
Önermiştir.
54. Plgou ve Keynes etkisi ile İlgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi
doğrudur?
A) Pigou etkisi fiyatlarda meydana gelen değişmenin reel paıa arzım de-
ğiştirici etkisine vurgu yapmaktadır.
B) Keynes etkisi fiyatlarda meydana gelen değişmenin reel serveti değiş-
tirici etkisine vurgu yapmaktadır.
C) Pigou etkisi sonucunda LM eğrisinin yer değiştirmesi beklenir.
D) Keynes etkisi sonucunda IS eğrisinin yer değiştirmesi beklenir,
E) Pigou etkisi sonucunda değişen servet düzeyi tüketim harcamalarını et-
kilemek suretiyle İS eğrisinin yer değiştirmesine neden olur.
Çözüm; Keynes etkisine göre, fiyatlar genel düzeyinde meydana gelen düşme
reel para arzını arttıracak ve LM eğrisi sağa doğru kayacaktır. LM eğrisinin sa-
ğa doğru kaymasıyla birlikte faiz oranlan düşecektir. Faiz oranlarında meydana
gelen düşme yatırım miktarının ve toplam hasılanın artması ile sonuçlanacaktır.
Ancak Keynes’e göre bu sürecin işlemesini engelleyen iki durum söz konusudur.
/ Yatırımların faiz esnekliği düşüktür.
Pigou etkisine göre, fiyatlar genel düzeyinde meydana gelen düşme, bireylerin
reel servetinin artmasına neden olacaktır. Reel serveti artan bireyler, tüketim
harcamalarının arttıracaktır. Tüketim harcamalarının artması sonucunda İS eğri-
si saga doğru kayacak ve hasıla düzeyinde bir artış meydana gelecektir.
KeyuM Etldti Plgan Etklai
1-> LM « 6 * kayır -» ri-+ ltY t P İ - » - ~ t-*C t-*IS ııg a k«yır -*Y t
P î_> — 1-+LM SöU kay»r -» rf - » I İ Y İ P f - » - y l-*C4»-+IS sol» kıy*r -»Y İ
701
55. Bir ekonomide gayri safi yurtiçi hasılanın 4400 blrtm , harcanabilir ge-
lirin 3150 birim ve bütçe açığı 150 birimdir. Tüketim 2100 birim ve dış
ticaret açığı 200 birim ise yatının kaç birim dir?
A) 1400 B) 1250 C) 1200 D) 1100 E) 900
Cevap; Yatırımı iki yolla bulmak mümkündür.

İL M İ-
Y E + 1 + G + (X-M)
4400 «2100 + 1 + G + {-200) (1)
Denklemde yatırım ve kamu harcamaları bilinmemektedir. Bunun içinde harca-
nabilir gelir vasıtasıyla vergi gelirlerine ulaşılıp, daha sonra vergi gelirleri bütçe
açığı formülünde yerine konulmak suretiyle kamu harcamaları bulunmalıdır.
Formülde transfer harcamaları da bulunmaktadır. Ancak transfer harcamaları ile
ilgili herhangi bir bilgi olmadığı için sıfır olduğu kabul edilerek çözüm yapılmış-
tır.
Y D » (Y + T r - T a )
3150 = 4400- T a
Ta = 4 4 0 0 - 3150
T a =1250
Bütçe açığı = (G + T R - TA) = 150
G - 1250 “ 150
G = 1400
Bulunan kamu harcaması değeri 1 nolu eşitlikte yerine konulursa
Y “ C + 1 + G + (X-M )
4400 » 2100 + I + G + (-200) (1)
4400 = 2100 + I + 1400 + (-200)
4400 » 3 300 + 1
1 = 1100
II.Yni:
H arcanabilir gelir formülüne ulaşm ak İçin 1. Numaralı formül uygulanırsa,
Y d -C + S
3150 = 2100 + S
S «=3150 - 2100
S = 1050
Bulunan ta sa rru f rakam ı aşağıdaki formülde yerine k onuluna, yatırım a
ulaşılabilir.
702
Makro İktisat
S - [ = (G + T ft- T A) + NX
1050-1 = (150) + (-200)
1 = 1050- 150 + 200
.1= 1100
Not: Bütçe Açığı = G + TR - T A
Bütçe Fazlası = TA- G - TR
56, IS-LM modeline göre genişletici bir p ara politikası, genişletici bir ma-
liye politikasıyla birlikte uygulandığında aşağıdakilerden hangisi orta-
ya çıkar?
A) Faiz oranı ve nailli gelir düzeyi aynt oranda artar,
B) Faiz oranındaki artış kadar milli gelir düzeyi artar,
C) Faiz oranı azalırken milli gelir düzeyi artar,
D) Millî gelir düzeyi kesinlikle artar, faiz oranındaki değişme belirsizdir.
E) Faiz oranı kesinlikle artar, millî gelir düzeyindeki değişme belirsizdir.
Çözüm: Genişletici bir para politikası uygulanması durumunda LM eğrisi sağa

doğru kaymakta, denge faiz oranlan düşerken milli gelir düzeyi artmaktadır. Di-
ğer taraftan genişletici bir maliye politikası uygulanması durumunda İS eğrisi
sağa doğru kaymakta, denge faiz oranı yükselirken milli gelir düzeyi artmakta-
dır. Dolayısıyla genişletici para politikası faiz oranlarını düşürürken, genişletici
maliye politikası faiz oranını yükseltmektedir. Faiz oranı üe ilgili net etkinin bi-
linebilmesi, uygulanan genişletici para ve maliye politikasının nispi büyüklüğü-
ne bağlıdır. Şöyle ki, uygulanan genişletici para politikası, genişletici maliye po-
litikasından daha büyükse, faiz oranları düşerken gelir düzeyi artacaktır. Tersine,
uygulanan genişletici para politikası, genişletici maliye politikasından daha kü-
çükse, faiz oranlan yükselirken gelir düzeyi artacaktır.
57. Dışlama etkisinin söz konusu olduğu durum için aşağıdakilerden han-
gisi doğrudur?
A) Toplam harcama eğrisinin eğimi nispeten düşüktür.
B) Toplam harcama eğrisi yatay eksene paraleldir.
C) Yatırımların faiz esnekliği yüksektir,
D) Vergi oranlan yüksektir.
E) Marjinal tüketim eğilimi düşüktür.
703
Çözüm: Dışlama etkisini belirleyen, yatırımların faiz esnekliğidir. Yatırımların

faiz esnekliği ile çarpan, IS eğrisinin eğimini belirlemektedir. IS eğrisi yatıklaş-
tıkça dışlama etkisi artmakta, dikleştikçe azalmaktadır. Bu çerçevede, yatırımla-
rın faiz esnekliği arttıkça, dışlama etkisi artmaktadır. Tersine, yatırımların faiz
esnekliği azaldıkça, dışlama etkisi azalmaktadır. Dolayısıyla yatırımların faiz es-
nekliğinin arttığı bir durumda IS eğrisi nispeten yatık, toplam harcama eğrisi ise,
nispeten diktir.
Cevap, C seçeneğidir..
Ü retim M iktarı B irim Fiyat! (YTL)
1. Yıl 2. Yıl 1, Yıl 2. Yıl

A Malı 2 3 0,3 0,5
B M alı 3 2 0,2 0,4
C M alı 4 6 0,5 0,6
Yukarıdaki tabloya göre, baz yılı olarak 1. yıl seçilmişse, 2. yıldaki reel
GSYtH m iktarı kaç TL’dir?
A) 4,6 B) 4,3 C) 3,2 D) 5,9 E) 6,4
Çözüm: ı
Reel GSYlH=Temel Yıldaki Fiyat Düzeyi x ilgili (Cari) Yıldaki Üretim Düzeyi
Reel GSYtH“ (Q A2 x PAİ) + (QB2 x PBİ) + (Q C2 x Pcı)
Reel GSYİH= (3 x 0,3) + (2 x 0,2) + (6 x 0,5)
Reel GSYlH= 0,9 + 0,4 + 3
Reel GSYlH= 4,3
59. Yeni Klasik Yaklaşıma göre, p a ra arzında % 15 düzeyinde beklenmedik

bir artış olması durum unda tuşa dönemde aşağıdakiierden hangisi söz
konusu olur?
A) Gerçekleşen fiyat düzeyi beklenen fiyat düzeyinden küçüktür.
B) Gerçekleşen hasıla düzeyi, doğal hasıla düzeyinden büyüktür.
C) Fiili işsizlik oram, doğal işsizlik oranının üstündedir.
D) Fiyatlar genel düzeyi yavaş biçimde artar.
E) Çıktı düzeyi sadece uzun dönemde artar.
704
M akro İktisat
Çözüm:
Yeni K İM İk le re G ü re G e n işle tic i ve D i r i l t i c i P a r« P o litik asın ın E tk in liğ i

G e n işle tic i P ı r a P o litik * »
Ö n g ö rü le n P » r ı P o li tik » ) Ö ngitrO lm eytM P a ra P o litik ası
Xısa v* Vcıın Dönem Durumu Kısa Dönem
/ G erçek leşen fiy a t, b ek len en / G erçekleşen fiyat, beklenen fiyattan büyüktür (P >PC).
fiyat» eşittir (P -P ° ). / Fiyatlar genel düzeyi yükselm iştir.
/ Fiyatlar g en el d üzeyi « ra r. ✓ Ç ıktı düzeyi artar.
/ Çıktı düzeyi değişm ez. ✓ G erçekleşen hssıla doğal hasıla dü şey in d e n büyüktür.
J G erçekleşen hasıla doğa! hasıla <Y>Yn )
düzeyine eşittir. (Y « Y N) ✓ Fiili işsizlik oranı, doğa! işsizlik oranından küçüktür.
/ Fiili işsizlik oranı, doğal işsizlik (U <U N)
oranın a eşittir, ( I M J N) / Öngörülmeyen para politikası kısa ¿¡¡nemde etkindir.
/ Öngörülen para politikası tikin Utun Dönem
değildir. ✓ G erçekleşen fiyat b e k len en fiy a ta e şittir (P “ P*).
/ F iyatlar genei düzeyi an ar.
</ Ç ıktı düzeyi doğal »eviyesine g eri döner.
/ G erçekleşen hasıla doğal hasıla düzeyine eşittir. ( Y -Y N)
/ Fiili işsizlik oranı, doğal işsizlik oranına eşittir. (ti” UN)
■/ ÛngSrlümeyen para politikası utun dânemtie et kin
değildir.
D a ra ltıc ı P a ra P o litik « «
Jfjıo ve Uzun D fatm Dununu Kısa Dönem
/ G erçek leşen fiy at, bek lenen / û e rç ek leşe n fiyat, beklenen fiyattan küçüktürtP iP ® .)
fiyata eşittir ( P - P c). ✓ Fiyatlar g en el düzeyi düşer.
✓ F iyatlar g en ei dü zey i düşer. / Ç ıktı düzeyi azalır.
/ Ç ıktı düzeyi değişm ez. / Gerçekleşen hasıla doğal hasıla düzeyinden küçüktür,
/ Gerçekleşen hasıla doğal hasıla (Y<YJ
düzeyint eşittir. (Y“ Yfj) / Fiili işsizlik oran ı, doğal işsizlik oranından
/ Fiili İşsizlik oram , doğal işsizlik b üyüktür(U <U N}
ora n ın a eşittir. (U « U N) Uzun Dönem
✓ Öngörülen para politikası etkin ✓ G erçekleşen fiy at bek len en fiyata e şittir (P -P *),
değildin / Fiyatlar genel düzeyi düşer.
/ Ç ıktı düzeyi doğal sev iy e lin e geri d ö n e r
/ Gerçekleşen hasıla doğal hasıla düzeyine ef ittir. (Y - Yp)
/ Fiili işsizlik oranı, doğal işsizlik oranına eşittir. (U™U^)
60. Toplam tüketim fonksiyonu 0 1 2 0 + 0 , 8(Y-T) ve T“ 50+Ö,2Y ise, gelir

2500 birim olduğunda toplam tüketim harcam aları kaçtır? (C: tüketim
miktarı, Y: gelir, T: vergiler)
A) 1350 B) 1450 C) 1560 D) 1680 E) 1950
Çbziim:
C - 120 + 0,8(Y-T)
705
C = 120 + C,8(Y - 50*0,2Y)

C = 120 +0,8 (2500- 0,2(2500) -50)
C = 120 +0,8(2500-50-500)
C - 120 + 0,8(1950) •
C = 120 + 1560
C = 1680
61. Bir ekonomide m arjinal tüketim eğilimi 0,8 iken net İhracat (İhracat İt-
halat farkı) 100 birim azalırsa, çoğaltan sürecinin İkinci aşam asında
ajağıdakiierden hangisi gerçekleşir?
A) Toplam harcamalardaki 100 birimlik bir düşüş, gelirde 80 birimlik bir
düşüşe yol açar.
B) Gelirdeki 100 birimlik bir düşüş, toplam harcamalarda 80 birimlik bir
C) Toplam harcamalardaki 80 birimlik bir düşüş, gelirde 64 birimlik bir
D) Gelirdeki 100 birimlik bir düşüş, toplam harcamalarda 100 birimlik bir
düşüşe yol açar..
E) Gelirdeki 80 birimlik bir düşüş, toplam harcamalarda 80 birimlik bir
Çözüm: Net ihracatın 100 birim azalmasının ortaya çıkaracağı etki, yatınm ve
kamu harcamalarının azalmasının ortaya çıkaracağı etkiye benzerdir. Yani, gelir
düzeyinde düşüşle sonuçlanacaktır. Soruda çoğaltan sürecinin ikinci aşamasın-
daki etki sorulduğu için çoğaltan sürecinin işleyişinin ele alınması gerekmekte-
dir.
Otonom harcamalarda meydana gelen artış üretimin artmasına neden olurken,
üretimde meydana gelen artış ise, maıjinal tüketim eğilimi nispetinde tüketim ar-
tışına nedsn olmaktadır. Aynı miktarda bir gelir artışı da meydana gelecektir. Ge-
lirde meydana gelen artış (tüketimin gelire bağlı olması durumuna uyanlmış tü-
ketim denilmektedir) tüketimi uyaracak va toplam harcamalarda artış meydana
gelecektir. Toplam harcamalardaki artış, üretimi tekrar artıracaktır. Sonuçta oto-
nom harcamalarda meydana gelen bir birimlik artış, denge üretim ve gelir düze-
yini bir birimden daha fazla arttıracaktır. Artışın ne kadar olacağı marjinal tüke-
tim eğilimine bağlı olarak değişecektir. Marjinal tüketim eğilimi büyük ise, çar-
pan büyük ve dolayısıyla gelirde meydana gelen artış büyük olacaktır. Marjinal
tüketim eğilimi küçük ise, çarpan ve gelirde meydana gelen artış küçük olacak-
706
Makro İktisat
tır.
Bu durumu çoğaltan mekanizmasının işleyişini yansıtan bir tablo yardımıyla ele
almak mümkündür.
A ş a m a la r T o p la m H a rc a m a d a k i Ü r e tim ve G e l i r d e k i G e lird e k i
A rtı) M ik ta rı A rtış M ik ta rı T o p la m A r t ı ş
1. A şa m a AA AA AA
2. A şa m a cA A cA A ( I + c)A A
3. A şa m a c ( c A A ) " c 2AA c JAA (l+ c + c * ) A A
.... A ş a m a (l/!-c )A A
1, aşamada otonom harcamaların AA kadar arttığım varsayalım. Bu durumda

üretim, harcamalardaki artışı karşılamak için AA kadar artacak vc aynı düzeyde
bir gelir artışı meydana gelecektir. Tablonun 1. aşaması bu durumu göstermek-
tedir, Otonom harcamalarda meydana gelen bir artış, üretimi ve geliri kendisi ka-
dar arttırmaktadır,
2, aşamada, 1. aşamada gelirde meydana gelen artışa bağlı olarak tüketimde bir
artış meydana gelecektir. Tüketimin harcanabilir gelirin fonksiyonu olduğu dik-
kate alınırsa, gelirde meydana gelen artış marjinal tüketim eğilimi nispetinde tü-
ketim artışına neden olacaktır. Diğer bir ifadeyle, toplam harcamalar cAA kadar
artacaktır. Toplam harcamalardaki artışı karşılamak için üretim ve buna bağlı
olarak da gelir artacaktır.
3, aşamada, 2. aşamada gelirde meydana gelen artışa bağlı olarak tüketimde bir
artış meydana gelecektir. Yani toplam harcamalar c(cAA) kadar artacaktır.
Dikkat edilirse, her aşamada tüketimde meydana gelen artış önceki aşamadan
daha küçüktür. Zira c<l den küçük olduğu için c2<l durumu söz konusudur. Bu
sürecin sonucunda gelir otonom harcamaların (l/l-c)A A katı kadar artacaktır.
Bu bilgiler ışığında soruda verilen bilgiler yerine konulursa
A ş a m a la r T o p la m H a rc a m a d a k i Ü re tim ve G e lir d e k i G e lird e k i

A z a lış M i k t a r ı A z a lış M i k t a r ı T o p l a m A z a lış
1, A şıım a -1 0 0 -1 0 0 -1 0 0
2. A şa m a Q ,8 ( - l û 0 ) - - 8 0 0,S(—100)” - 8 0 (1 + 0 ,8 } -1 0 0 » -1 8 0
.... A şa m a ( I /] - 0 ,8 ) A - ! 0 0 - - 5 0 û
Dolayısıyla tablo incelendiğinde ikinci aşamada gelirdeki 100 birimlik bir düşüş,
toplam harcamalarda 80 birimlik bir düşüşe yol açmıştır. İkinci aşamanın son sü-
tunu incelendiğinde ise, gelirde 1, aşamada ve 2 . aşamada meydana gelen azal-
manın toplamının 180 olduğu görülecektir.
707
Ceteris Paıibus: iktisat Soruları
62. Enflasyon vc işsizlik olgusunun bir arada görüldüğü durum en basit bi-
çimde nasıl İfade edilebilir?
A) Toplam talep eğrisinin sağa, toplam arz eğrisinin sola kaymasıyla
D) Toplam talep ye arz eğrisinin sola kaymasıyla
C) Sadece toplam arz eğrisinin sola kaymasıyla
D) Sadece toplam talep eğrisinin sağa kaymasıyla
E) Toplam arz eğrisi değişmezken, toplam talep eğrisinin sola kaymasıyla
Çözüm: Enflasyon ile işsizliğin birarada görülmesine stagflasyon denilmektedir.

En basit biçimde hem işsizliğin, hem de enflasyonun artması, toplam arz eğrisi-
nin sola doğru kayması ile mümkün olur. Bu durumu şekil yardımıyla izah et-
mekte mümkündür:
Herhangi bir nedenle toplam arzda meydana gelen bir azalma, toplam arz eğri-
sinin AS0 konumundan A Sj’e kaymasına neden olmuştur. Bu durumda ise, hem
denge fiyat düzeylerinde bir yükselme, hem de gelir düzeyinde bir düşüş mey-
dana gelmiştir. Gelir düzeyinde meydana gelen azalma, üretimin ve istihdamın
azalmasından kaynaklandığı için bu durumun doğal sonucu işsizliktir. Dolayı-
sıyla işsizlik ve enflasyon bir arada görülmüştür,
p
Not: A seçeneği önemli bir çeldiricidir. Ancak toplam talep eğrisi sağa kayarken
hem fiyatlar, hem gelir yükselmekte, toplam arz eğrisi sola kayarken fiyatlar
yükselmekte, gelir azalmaktadır. Dolayısıyla hem toplam arz eğrisinin sola kay-
ması, hem de toplam talep eğrisinin sağa kayması fıyatian yükseltirken; gelir
üzerinde (gelire bağlı olarak istihdam ve işsizlik üzerinde ortaya çıkacak etki)
ortaya çıkacak etkinin yönü farklılık arz edebilir. Ayrıca soruda yer alan en basit
biçimde ifadesine dikkat edilmelidir. Toplam arzda meydana geien azalma, en
basit biçimde hem enflasyona, hem de işsizliğe yol açmaktadır.
708
M akro İktisat
63. özel tüketim : 12

Özel sabit sermaye yatırım ları: 8
öze! işletme stok yatırım lan : 6
Devlet harcam aları: 5
ih racat; 4
İthalat; S
Bu verilere göre, toplam talep kaç birim dir?
A) 22 B) 23 C) 24 D) 30 E) 31
Çözüm: Toplam talep şıı şekilde formüle edilir:

Y - C + î + G + (X-M)
Y = 12 + (8 + 6 ) + 5 + (4-5)
Y = 31 -1
Y * 30
64, Keynesyen teoriye göre elde p ara tutm anın fırsat maliyeti yüksekse
aşsğıdakilerden hangisi söylenebilir?
BalaOranları latadllijslı SpeMlMLİsrs Talebi
A) Yüksektir Düşüktür Düşüktür
B) Yüksektir Yüksektir Düşüktür
C) Yüksektir Düşüktür Yüksektir
D) Düşüktür Yüksektir Yüksektir
E) Düşüktür Düşüktür Düşüktür
Çözüm: Keynesyen teoriye g5re faiz oranlan yüksekken parayı elde tutmanın
fırsat maliyeti yüksektir, Çünkü parayı elde tutmanın fırsat maliyeti vazgeçilen
yüksek faiz geliridir. Dolayısıyla faiz oranları yüksekken, spekülatif para talebi
düşecektir. Benzer olarak faiz oranlarının yüksek olduğu durumda tahvil fiyat-
ları düşüktür. Bu yüzden iktisadi karar birimleri faiz oranları yüksekken spekü-
latif güdüyle para talebini azaltıp, düşük fiyatlı tahvilleri satın alarak faiz geliri
elde etmeyi amaçlayacaklardır.
709
65. Aşağıdaki özdeşliklerin hangisi bütçe fazlasını temsil etm ektedir?

A) Yd + (T a ~ T r )
B) Y + T r - T a - S
C) C + S + (TA ~ T s)
D) T - ( G + T r )
E) S - I
Çözüm:
/ A seçeneği, gayrisafi yurtiçi hasılaya eşittir. C + I + G + N X sY D+ (TA- T R)
/ B seçeneğinde, Y + TR- T A~ S ifadesi tüketime eşittir.
C s ,y d - S a Y + T b - t a - s
/ C seçeneği, gayrisafi yurtiçi hasılaya eşittir. C + I+ G + N X a C + S + (T A- T R)
/ D seçeneği, bütçe fazlasına eşittir, Bütçe Fazlan mT -(G + T ft)
/ E seçeneğinde S - 1 ifadesi, dış ticaret dengesi ile bütçe dengesinin toplamı-
na eşittir. S - I s (G + T R - T A) + NX
66. M onetarist görüşe göre, p ara arzındaki bir artış sonucunda uzun dö-
nemde fiyatlar genel düzeyi ve reel miUî gelir nasıl değişir?
■Efe iflii:Ü £ a tU ? .te J BîdU lU L G filir
A) Yükselir Artar
B) Yükselir Azalır
C) Düşer Artar
D) Yükselir Değişmez
E) Düşer Düşer
Çözüm: Monetaristiere göre para arzında meydana gelen bir artış kısa dönemde
milli geliri, uzun dönemde fiyatlar genel düzeyini arttırmaktadır. Para arzının
milli gelir üzerindeki etkisi, 6-9 ay sonra; fiyatlar genel düzeyi üzerindeki etki-
si ise, milli gelir üzerindeki etkisinin ortaya çıkmasından 6-9 ay sonra ortaya çık-
maktadır.
Bu mekanizma şu şekilde ortaya çıkmaktadır; Para arzı artırıldığında talepte bir
artış meydana gelir. Para arzındaki artış karşısında enflasyon beklentisini revize
etmeyen karar birimleri tahminlerinde yanılgıya düşerler. Şöyle ki, firmalar üre-
timlerini, işçiler çalışmalarım artıracaklarıdır. Bu yüzden de kısa dönemde para
arzı artışı çıktının; yani, milli gelirin artmasına neden olacaktır. Bununla birlik-
710
M akro İktisat
te, bir süre sonra işçilerin enflasyon konusundaki yanılgılarının farkına varacak
ve enflasyon beklentisini değiştirecektir. Yanıldıklarını fark eden üreticiler üre-
timlerini, işçiler çalışmalarını azaltacaktır. Dolayısıyla gelirde meydana gelen ar-
tış ortadan kalkacaktır. Yani, para arzındaki artış reel milli gelir üzerinde geçici
bir artışa yol açarken enflasyon oranı yüksek seviyesinde devam edecektir.
67. Tam İstihdam ın geçerli olduğu b ir ekonomide, vergilerde meydana ge-

len b ir azalm a, kısa dönemde fiyatlar genel düzeyi ile çıktı düzeyini na-
sil etkiler?
F ivatlar genel düzevl Çıktı düzevi
A) Düşer Değişmez
B) Artar Değişmez
C) Artar Düşer
D) Düşer Artar
E) Artar Artar
Çözüm; Tam istihdamda olan bir ekonomide kısa dönemde çıktı düzeyini arttır
mak mümkün değildir, Çıktı düzeyi, uzun dönemde ekonomik büyümenin ger-
çekleştirilmesiyle arttırılabilir. Tam istihdamda olan bir ekonomi için toplam arz
eğrisi dikey eksene paraleldir. Şekilde başlangıç dengesi e0 noktasında oluşmuş
ve bu noktaya tekabül eden fiyat düzeyi P0, gelir düzeyi Y0 ’dır. Vergi miktarın-
da meydana gelen bir azalma toplam talep eğrisi ADt şeklinde sağa kaymasına
neden olur. Yeni denge noktası e j’de oluşurken, fiyatlar genel düzeyi P ,’c çık-
makta; ancak çıktı düzeyinde herhangi bir değişiklik olmamaktadır.
P
711
68. Toplam arz eğrisinin ara bölgesi İçin aşağıdakilerdcn hangisi doğru-
dur?
A) Toplam arz eğrisinin eğimi sıfırdır.
B) Topians arz eğrisinin eğimi sonsuzdur.
C) Toplam arz eğrisi pozitif eğimlidir.
D) Ekonomi tam istihdamdadır.
E) Toplam talebi genişletici politikalar faizleri düşürür, hasılayı arttırır.
Çözüm:
13
Ara Bölge
AS
/ / ÂS eğrisi pozitif eğimlidir.
î p‘ \ ^ / AD’yi arttırıcı politikalar, hem fiyatlar
Pn
/NAD, genel düzeyini, hem de hasılayı arttırır.
P
*2 ✓
<AD0 ✓ AD“yi daraltıcı politikalar, hem fiyatları
I \
i ■a d 2 „ hem de hasılayı azaltır.
/ Ekonomi tam istihdama yönelmiştir,
u V 0- ! 1 '
✓ Çarpan etkisi tam istihdama yaklaştıkça
Toplam Talebi Genişletici ve azalır.
Daraltıcı Politikalar
69. G elir vergisinin ekonomide istihdam edilen i; gücö arz ve talebi Üzerin-
deki etkili aşağıdaki durum ların hangisinde en fazladır?
A) Hem iş gücü talebi hem de iş gücü arzı görece olarak esnek olduğunda
B) Hem iş gücü talebi hem de iş gücü arzı görece olarak esnek olmadığın-
da
C) İş gücü arzındaki gelir etkisi ikame etkisinden küçük olduğunda
D) İş gücü talebi görece esnek, iş gücü arzı ise görece esnek olmadığında
E) îş gücü arzı görece esnek, iş gücü talebi ise görece esnek olmadığında
Çözüm: Gelir vergisinin ekonomide istihdam edilen işgücünü etkileme süreci-

ni, işgücü arzı ve işgücü talebi cephesinden gelir esnekliğinin arttığı ve azaldığı
durum için ayrı ayrı ele alınması açıklayıcı olacaktır.
/ işgücü arzının gelir esnekliği yüksekken, gelir vergisinde bir artış olması du-
rumunda emek arzında bir azalma meydana gelecektir. Tersine, gelir vergisin-
712
M akro İktisat
de bir azalma olması durumunda emek arzında bir artış meydana gelecektir.
Yani, işgücü arzı gelire duyarlı iken gelir vergisinde meydana gelen bir değiş-
me işgücü miktarı üzerinde oldukça etkili olacaktır.
/ İşgücü arzının gelir esnekliği düşükken, gelir vergisinde bir değişme olması
durumunda emek arzında daha küçük bir değişme meydana gelecektir. Yani,
işgücü arzı gelire duyarlı değilken gelir vergisinde meydana gelen bir değiş-
me işgücü miktarını nispeten az etkileyecektir.
/ İşgücü talebi gelire duyarlı iken, gelir vergisinde bir artış olması durumunda
işgücü talebinde azalma meydana gelecektir. Tersine, işgücü talebi gelire du-
yarlı iken, gelir vergisinde bir azalma olması durumunda işgücü talebinde
nispi olarak bir artış meydana gelecektir. Yani, işgücü talebi gelire duyarlı
iken gelir vergisinde meydana gelen bir değişme işgücü talebi üzerinde ol-
dukça etkili olacaktır.
/ İşgücü talebinin gelir esnekliği düşükken, gelir vergisinde bir değişme olma-
sı durumunda işgücü talebinde daha düşük bir değişme meydana gelecektir.
70. e
Şekilde num aralandırıl-

mış bilgeler ile İlgili ola-
rak aşağıdakilerdcn han-
gisi doğrudur?
I numaralı bölgede tasarruflar yatırımdan büyükken; para arzı para ta-

lebinden küçüktür.
II numaralı bölgede tasarruflar yatırımdan büyükken; para talebi para
arzından küçüktür.
III numaralı bölgede tasarruflar yatırımdan küçükken; para talebi para
arzından küçüktür.
IV numaralı bölgede yatırımlar tasarruflardan küçükken; para arzı para
talebinden büyüktür.
IV numaralı bölgede yatırımlar tasarruflardan büyükken; para arzı pa-
ra talebinden küçüktür.
713
Çözüm: Numaralandırılmış bölgelerdeki durumlar şu şekilde ifade edilebilir;

I Numarılı Bfilgt H Numaralı Bttfaa 111 Numaralı Bölge Bütaramli-BSlss
S> r, Ms > Md S> I, Ms < Md S< 1, Ms < Md S< I, Ms > Md
71. B ir Ülkenin GSMH ve nüfusuna İlişkin yıllık % artışlar aşağıdaki gibi-

dir.
GSM H ( %) M ÎH 2-ArtlSl ( M
1. Yıl 2,7 1,5
2. Yıl 3,5 2,8
3. Yıl 3,1 2,9
Buna göre bu ülke ile İlgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru-
dur?
A) 1. yılda ülkenin net büyüme hızı % 2,7’dir.
B) 2. yılda ülkenin net büyüme hızı % 0,8 ’dir.
C) 3. yılda ülkenin brüt büyüme hızı % 0,2'dir.
D) 3. yılda ülkenin net büyüme hızı % -0 ,4 ’dür.
E) 2. yılda ülkenin net büyüme hızı % 0,7’dir.
Çözüm: Bir ülkenin brfit büyüme hızı, GSMH’dakı yıllık artışa eşittir.
OSMH’ds meydana gelen yıllık artıştan ilgili yıldaki nüfus artış hızı çıkarıldı-
ğında net büyüme hızma ulaşılır.
Brüt Büvüme Hızı f%) NelBûvüme Hızı
(Brüt Büyüme Hızı-Müfus Artısı)
1. Yıl 2,7 (2,7 -1 ,5 ) 1,2
2. Yıl 3,5 (3,5 —2,8) —> 0,7
3. Yıl 3,1 ( 3 ,1 -2 ,9 ) -» 0 ,2
72. LM eğrisinin eğiminin yüksek olduğu durum da olarak aşağıdaldlerden

hangisi doğrudur?
A) Yatırımların faiz esnekliği yüksektir.
B) Para talebinin faiz esnekliği yüksektir.
C) Para talebinin gelir esnekliği düşüktür,
D) Para talebinin faiz esnekliği sonsuzdur.
E) Para talebinin gelir esnekliği yüksektir.
714
M akro İktisai
Çözüm: LM eğrisinin eğimini belirleyen iki etken bulunmaktadır. ,

Tara talebinin faiz esneklljl:
/ Para talebinin faiz esnekliği arttıkça, LM eğrisinin eğimi azalmaktadır (yatık-
laşmaktadır).
/ Para talebinin faiz esnekliği azaldıkça, LM eğrisinin eğimi artmaktadır (dik-
leşmektedir.)
Para talebinin getir esnekliği:
/ Para talebinin gelir esnekliği arttıkça, LM eğrisinin eğimi artmaktadır (dik-
leşmektedir),
/ Para talebinin gelir esnekliği azaldıkça, LM eğrisinin eğimi azalmaktadır (ya-
tıklaşmaktadır).
73. Öze! sektör ajanlarının politika yapıcıların İlan ettikleri parasal kural-
lara uyacaklarını bekledikleri bir durum da politika yapıcıların kural-
dan cayma eğilimi, aşagıdakilerden hangisi İle İfade edilmektedir?
A) Taylor Kuralı B) Zaman Tutarsızlığı
C) Hoş Olmayan Monetarist Aritmetik D) Optimal Kontrol Teorisi
E) Poiitika Etkmsİzliği Teorisi
Çözüm: Özel sektör ajanlarının poiitika yapıcıların i!an ettikleri parasal kuralla-
ra uyacaklarını bekledikleri durumda, poiitika yapıcıların kuraldan cayma eğili-
mi, Zaman Tiuar.nzhp kavramı ile ifade edilmektedir. Zaman Tutarsızlığı prob-
lemi, bir örnekle daha iyi açıklanabilir: Fiyat istikrarım amaçlayan bir politika
yapıcının optimal bir politika belirlediğini ve bunu ilan ettiğini; iktisadi karar bi-
rimlerinin İse, ücret ve fiyatları ilan edilen politikaya inanarak ayarladığını var-
sayalım. Politika yapıcı tarafından t döneminde açıklanan politika optimal bir
politikadır. Ancak (t + n) döneminde başlangıçta ilan edilen politika optima! ol-
maktan çıkarsa, politika yapıcı t döneminde ilan ettiği politikadan cayma ve ik-
tisadi karar birimlerini kandırma eğilimine girecektir, (t + n) döneminde yeniden
optimizasyona gidilmesi durumunda, t döneminde ilan edilen politikadan başka
bir politikanın optimal olduğu ortaya çıkarsa; diğer bir ifadeyle, ex ante ile ex
post arasında farklılık söz konusu olursa, zaman tutarsızlığı problemi ortaya çı-
kar.
Zaman tutarsızlığı problemi, “baba-oğul hikayesi” isimli bir örnekle daha iyi
açıklanabilir, örneğe göre Bay Federico’nun ergenlik çağında olan Pablo adında
bir oğlu vardır. Federico, oğlu Pablo’ya çalışmanın erdemlerini öğretmek ama-
715
omdadır. Bu amaçla Federico, komşularının bahçelerindeki çimlerin para karşı-

lığında Pablo tarafından kesilmesi için komşuları ile anlaşır. Fakat Pablo çalış-
mayı sevmediği için Federico’nun Pablo’yu çalışmaya ikna etmesi gerekmekte-
dir. Bunun için Federico, Pablo’ya kazandığı parayla dövme yaptırabileceğini
sözünü verip (t döneminde çalışmaya ikna etmek için optimal bir politikadır),
daha sonra sözünden cayıp ona iyi bir kitap almayı (t+n döneminde optimal p o
litika sözünü tutmayıp, Pablo’ya kitap almak şeklinde oluşabilir) amaçlayacak-
tır. Pablo ise, babasının sözünü tutacağına inanıp çalışmayı kabul etmek ya da
babasının sözünden cayacağını düşünüp çalışmayı kabul etmemek gibi seçenek-
leri ile karşı karşıyadır. Bu dinamik oyundan çıkan sonuç, Federico’nun amacı-
na ulaşmak için sözünü tutmasının daha iyi bir strateji olduğu yönündedir.
• i
74, LM eğrisi üzerinde Klasik bölgedeyken aşağıdakilerdeıı hangisi doğru-

dur? ~ i
A) Paıa talebinin faiz esnekliği sonsuzdur.
B) Yatırımların faiz esnekliği sıfırdır.
C) Para politikasının etkinliği düşüktür.
D) Para politikasının gelir esnekliği sıfırdır.
E) Para talebinin faiz esnekliği sıfırdır.

75. Aşağıdakilcrin hangisinde millî gelir hesaplarında kullanılan üretim

sürecinin üç aşam ası doğru olarak sıralanm ıştır?
A) Doğrudan mallar, dolaylı mallar, nihai mallar
B) Serbest mallar, iktisadi mallar, üretim mallan
C) Doğal kaynaklar, ham maddeler, nihai mallar
D) Dayanıklı mallar, üretim malları, nihai mallar
E) Ham maddeler, ara mallan, nihai mallar
Çözüm: Milli gelir hesaplamalarında yalnızca nihai mallar dikkate alınır. Çün-
kü bir üretim sürecinin üç aşaması vardır. Birinci aşama hammadde aşaması,
ikinci aşama ara malı aşaması ve son olarak üçüncü aşama nihai (kullanıma ha-
zır) mal aşamasıdır. Her bir üretim süreci hesaplamalara yansıtılırsa, çifte sayma
(mükerrer sayma) problemi ortaya çıkar. Bu sakıncayı ortadan kaldırmak için
M akro İktisat
üretim aşamalarından yalnızca nihai mal aşaması {ya da katma değer yöntemi
uygulanır) dikkate alınmaktadır.
76, Aşağidakilerdeıı hangisi m ik tar teorisini ele alırken p a ra talebini ön

plana çıkarm ıştır?
A) Keynes etkisi B) Likidite tercihi teorisi
C) Portfolyo dengesi yaklaşımı D) Dikotomi yaklaşımı
E) Cambridge nakit dengesi yaklaşımı
Çözüm: Cambridge tipi miktar teorisi, Marshall, Pigou gibi Cambridge Üniver-
sitesi kökenli bazı iktisatçılar tarafından geliştirilmiştir. Cambridge tipi Miktar
Teorisi’nde paranın değeri belirlenirken para talebini ön plana çıkarılmış; para-
nın mübadele aracı olmaktan ziyade bir servet aracı olma özelliği ön plana çıka-
rılmıştır. Şöyle ki, Cambridge tipi miktar teorisinde elde para tutmanın nedeni,
Fisher tipi miktar teorisinden farklıdır. Buna göre, karar birimleri işlem ve ser-
vet saklama aracı ile eilerinde para tutmaktadırlar.
77. Aşağidakilerdeıı hangisi klasik m iktar teorisine göre kısa dönemde pa-
ranın dolanım hızının sabit olmasının nedenlerinden birisi değildir?
A) Tüketim alışkanlıklarının kolay değişmemesi
B) Örgütsel ve kurumsal yapının kolay değişmemesi
C) Ücretlerin ödenme sıklığının kısa dönemde değişmemesi
D) Ekonominin tam istihdamda olması
E) Beklentilerin hızlı değişmemesi
Çözüm: Klasik Miktar Teorisi MV = PT şeklinde ifade edilmektedir. Paranın do-

lanım hızı (V), klasik iktisatçılara göre kısa dönemde sabittir. Paranın dolanım
hızının kısa dönemde sabit olmasının nedenleri şunlardır:
/ Halkın alışkanlıklarının kısa donemde değişmemesi
/ Tüketim alışkanlıklarının kısa dönemde değişmemesi
/ Para ve kredi kurumu gibi örgütsel ve kurumsal yapının kısa dönemde değiş-
memesi
/ Ücretlerin ödenme sıklığının kısa dönemde değişmemesi
/ Fiyatlar genel düzeyi ile ilgili beklentilerin kısa dönemde değişmemesi
717
Ekonominin tam istihdamda olması ise, ekonomide üretilen mal miktarını gös-
teren T ’nin kısa dönemde sabit olmasının nedenidir.
78. Kapalı b ir ekonomide tüketim fonksiyonu C *= 50 + 0,75(Y-T) İse oto-

nom vergi çarpanı kaçtır? (C:tüketim, Y:geür, T: vergiler)
A )-3 B) ~A C) -2 D ) -5 E) -6
Çözüm: Tüketim fonksiyonundaki 0,75 değeri marjinal tüketim eğilimidir. Bu-

na göre, otonom vergi çarpanı şu şekilde hesaplanır:
k- .c 0.7S
1-c 1 - 0,75
k -fiZ L -a
0,25
79. M al ve p ara piyasasında eşanlı dengenin sağlandığı durum da para ta-

lebi artarsa, agağıdakilerden hangisi söz konusu olmaz?
A) Paranın dolanım hızının azalması B) LM eğrisinin sola kayması
C) Faiz oranlarının artması D) Gelir düzeyinin düşmesi
E) LM eğrisinin eğiminin artması
Çözüm: Para talebi arttığında paranın dolanım hızı azalır. Paranın dolanım hı-
zında meydana gelen azalma ise, para arzının daralmasına benzer bir etki mey-
dana getireceğinden LM eğrisinin sola doğru kaymasına neden olur. LM eğrisi
sola doğru kayarsa, denge faiz oranı yükselir, denge gelir düzeyi düşer. Bu du-
rumu şekil yardımıyla görmek mümkündür:
718
M akro iktisat
80, Para talebinin faiz esnekliğinin arttığı bir ekonomide IS ve LM eğrileri

nasıl etkilenir?
A) Hem IS hem de LM eğrisi daha yatay hâle gelir,
B) LM eğrisi sola kayar.
C) IS eğrisi daha yatay hâle gelir.
D) LM eğrisi daha dikey hâle gelir.
E) LM eğrisi daha yatay hâle gelir,
Çözüm: Para talebinin faiz esnekliği ile IS eğrisi arasında herhangi bir ilişki bu-
lunmamaktadır. Para talebinin faiz esnekliği, LM eğrisinin eğimini etkilemekte-
dir, LM eğrisinin eğimi şu şekilde oluşmaktadır:
✓ Para talebinin faiz esnekliği arttıkça, para talebinin gelir esnekliği azaldıkça
LM eğrisi yatıklaşmaktadır.
I '' ' .
S Para talebinin faiz esnekliği azaldıkça, para talebinin gelir esnekliği arttıkça
LM eğrisi dikleşmektedir. <.
Not: Reel para arzında meydana gelen artış, LM eğrisini sağa, azalış sola doğru
kaydırır,
8 1. I. ÎS yatıklaştıkça AD yatıklaşır. II. IS yatıklaştıkça AD dikleşir.

III,LM yatıklaştıkça AD yatıklaşır. IV LM dikleştikçe AD yatıklaşır,
V LM yatıklaştıkça AD dikleşir,
AD eğrisinin eğimi ilgili olarak yukarıdaki İfadelerden hangileri doğ-
ru d u r?
A) I, IV, V B) I, II, IV C) II, V
D) II, IV E) I, III
Çdzüm: Toplam talep eğrisinin (AD) eğimi, IS ve LM eğrisinin eğimine bağlı-

dır. Bu durum şu şekilde ifade edilebilir:
/ IS eğrisi yatıklaştıkça, LM eğrisi dikleştikçe toplam talep eğrisi yatıklaşmak-
tadır.
/ İS eğrisi dikleştikçe, LM eğrisi yatıklaştıkça toplam talep eğrisi dikleşmekte-
dir.
Buna göre IS ve LM eğrilerinin eğimini belirleyen unsurlar toplam talep eğrisi-
nin eğimine de etki edecektir.
82. Bir ekonomiye alt veriler aşağıdaki gibidir.
Amortismanlar: 12 Net Faktör Geliri: 25 Dolaylı V eliler: 8

Ücret: 14 Faiz: 8 Rant: 7
Kâr: 9 Dağıtılmayan Kârlar 4 Sos. Güv. Katkıları: 2
Kurumlar vergisi: 3 Kar paylan: 1 Transfer harcamaları: 2
Borç faiz ödemeleri: 1 Kişisel vergiler: 0,5
Buna göre bu ekonomide GSYİH kaçtır?

A) 38 B) 46 C) 58 D) 33 E) 83
Çözüm:
Ücret + faiz + rant + kâr = MG « 14 + 8 + 9 + 7 » 3 8

Milli gelir + dolaylı vergiler: Safi Milli Gelir a 38 + 8 = 46
Safi Milli Gelir + Amortismanlar * GSMH m 46 + 12 * 58
GSMH - Net Faktör Gelirleri = GSYlH a 58 - 25 «33
83. Aşağtdakilerden hangisi toplam talep eğrisinin negatif eğimli olmasının

nedenlerinden birisi değildir?
A) Reel balans etkisi B) Reel servet etkisi
C) Gelir-ikame etkisi D) Faiz oranı etkisi
..IpjM ı. -'i
E) Açık ekonomi etkisi « 1 -f- ur. >ı-..
Çöziim: Toplam talep eğrisinin negatif eğimli olmasının nedenleri şunlardır:
Red Balans (Servet) Etkisi: Fiyatlarda meydana gelen bir değişmenin reel ser-
vet miktarını arttırmak suretiyle tüketimi, yatırımı ve toplam talebi arttırmasıdır.
/ Fiyatlarda meydana gelen bir düşme, reel servet miktarını arttırır. Reel servet
miktarının artması, tüketimi ve yatırımı arttırmak suretiyle toplam talebi art-
tırır.
/ Fiyatlarda meydana gelen bir yükselme, reel servet miktarını azaltır. Reel ser-
vet miktarının azalması, tüketimi ve yatırımı azaltmak suretiyle toplam tale-
bi azaltır.
Faiz Oram Etkisi; Fiyatlar genel düzeyinde meydana gelen bir değişmenin faiz
oranlarım etkilemek suretiyle borçlanma maliyetlerini arttırması, bireylerin tü-
ketimlerini, firmaların yatırımlarını değiştirmesine yol açtığı için toplam talebin
değişmesine neden olacaktır.
720
M akro İktisat
/ Fiyatlarda meydana geien bir yükselme, faiz oranlarının artmasına neden

olur. Faiz oranlarında meydana gelen artış, borçlanma maliyetlerini arttırır.
Borçlanma maliyetlerinin artması sonucunda bireyler tüketimlerini, firmalar
yatırımlarını azaltırlar ve toplam talepte azalma meydana gelir,
/ Fiyatlarda meydana gelen bir düşme, faiz oranlarının düşmesine neden olur.
Faiz oranlarının düşmesi, borçlanma maliyetlerini azaltır. Borçlanma mali-
yetlerinin azalması sonucunda bireylerin tüketim harcamaları, firmaların ya-
tırım harcamaları artar ve toplam talepte artış meydana gelir.
Açık Ekonomi Etkisi: Fiyatlarda meydana gelen bir değişme, yurtiçi malların fi-
yatlarının yurt dışı malların fiyatlarına göre değişmesine neden olacaktır. Bu du-
rum ise, ihracatı ve ithalatı etkilemek suretiyle toplam talebi etkileyecektir.
/ Fiyatlarda meydana gelen yükselme, yurtiçi malların fiyatlarının yurtdışı
malların fiyatlarına göre artmasına neden olur. Dolayısıyla ihracat azalır, it-
halat artar; yani, net ihracat azalır. Net ihracatta meydana gelen azalma sonu-
cunda toplam talepte azalma meydana gelir.
/ Fiyatlarda meydana gelen düşme, yurtiçi malların fiyatlarının yurtdışı malla-
rın fiyatlarına göre azalmasına neden olur. Dolayısıyla ihracat artar, ithalat
azahr; yani, net ihracat artar. Net ihracatta meydana gelen artma sonucunda
toplam talepte artma meydana gelir.
$4. M arjinal tüketim eğiliminin azalması durum unda aşağıdakilerden

hangisi ortaya çıkar?
A) IS eğrisinin eğiminde azalma meydana gelir.
B) LM eğrisinin eğiminde azalma meydana gelir.
C) Hem IS, hem de LM eğrisi aynı oranda yatıklaşır.
D) Kamu harcamaları çarpanının değeri azahr.
E) Planlanan harcamalar eğrisinin eğimi nispeten artar.
Çözüm: Marjinal tüketim eğiliminin azalması çarpanın değerini düşürecektir.

Çarpanın değerinde meydana gelen düşme ise, IS eğrisinin daha dik konuma gel-
mesine (eğiminin artmasına) neden olur. Ayrıca marjinal tüketim eğiliminin
azalması, planlanan harcamalar eğrisinin yatıklaşmasına; yani, eğiminin nispe-
ten azalmasına neden olur.
721
85. Hayali bir ekonomi aşağıdaki verilere sahiptir

GSYtH (Gayri safi yurtiçi hasıla) = 120 milyar TL
GSMH (Gayri safi milli hasıla) = 120 milyar TL
Tüketim Harcamaları = 85 milyar TL
ihracat = 6 milyar TL
ithalat “ 4 milyar TL
Hükümet Harcamaları = 14 milyar TL
Dolaylı Vergiler = 12 milyar TL
Amortismanlar = 8 milyar TL
Bu ekonomi İçin yatırım m iktarı kaç milyar TL’dlr?
A) 13 B) 16 C) 19 D) 20 E) 26
Çözüm: Gayrisafi yurt içi hasılanın gayrisaft milli hasılaya eşit olması da dış
alem faktör gelirlerinin dış alem faktör giderlerine eşit olması anlamına gelmek-
tedir.
Y - C + 1 + G + (X-M)
120 = 85 +1 + 14 + (6 - 4 )
120 = 101 + 1
1 = 19
86. Yeni Klasik yaklaşımın para politikasına ilişkin görüşleri ile ilgili aşağı-
dakUerden hangisi doğrudur ?
A) Öngörülen genişletici bir para politikası kısa dönemde sadece çıktı dü-
zeyini arttırırken, uzun dönemde fiyatlar genel düzeyini arttır.
B) Öngörülen daraltıcı bir para politikası kısa dönemde hem çıktı, hem de
fiyatlar genel düzeyini azaltır,
C) Öngörülmeyen genişletici bir para politikası tasa dönemde hem fiyatlar
genel düzeyi hem de çıktı düzeyini arttırırken, uzun dönemde sadece
çıktı düzeyini arttırır.
D) öngörülmeyen daraltıcı bir para politikası, kısa dönemde çıktı düzeyini
azaltırken, uzun dönemde çıktıda bir değişiklik olmaz.
E) Öngörülmeyen daraltıcı bir para politikası, kısa dönemde fiyatlar genel
düzeyini arttırırken, 112un dönemde çıktıda bir değişiklik olmaz.
722
M akro İktisat
Çözüm:
Y eni K la sik le re G ü r* P a ra P o litik a sın ın E tk in liğ i
Ö n g ö rlile n P a ra Politiklisi Ö ngörülm eyen P a r s P o litik ası
(Kısa ve Uzun Dönem Durumu) (Kısıt Dönem Durumu}
P ır a A rz ı A rtış ı P a r a A rzt A zalışı Para A r a A rtış ı P ı r a A r tı A zalışı
B ek len ti PHPe P=P® p> pe P<P*
Durum u
F iy a tla r A rtar. Azalır. A rtar. A zalır.
G en et
D üzeyi
Ç ık tı D eğişm ez, D eğişm ez, A rtar. Azalır,

(Y -Y n) <Y -Y N) (Y >Y n ) ( y <y n )
Uzun Dönem Durumu

S Fiyatlar genel düzeyi m evcut
seviyesinde kal«-.
/ Hasıla, doğal hasıla düzeyine geri döner.
<Y -Y n ) ‘
/ Fiili işsizlik oranı, doğal işsizlik oranma
eşil olur. (U =U j j )
87, Aşağıdaki durum ların hangisinde rnaii genişleme gelir ve harcam a üze-
rinde daha etkilidir?
A) Para talebinin faize duyarlılığı ve marjinal tüketim eğilimi arttıkça
B) Para talebinin gelire duyarlılığı arttıkça ve marjinal tüketim eğilimi
azaldıkça
C) Para talebinin faize duyarlılığı düşükse ve marjinal tüketim eğilimi
yüksekse
D) Para talebinin faize duyarlılığını arttıkça ve marjinal tüketim eğilimi
düştükçe
E) Para talebinin gelire duyarlılığı azaldıkça ve marjinal tüketim eğilimi
azaldıkça
Çözüm:
S Para talebinin faiz duyarlılığı arttıkça LM eğrisi yatıklaşmakta (Likidite tu-
zağı durumu), marjinal tüketim eğilimi arttıkça, çarpan büyümekte IS eğrisi
yatıklaşmaktadır. Bu durumda mafi genişlemenin geliri arttırıcı etkisi olduk-
ça fazla olacaktır.
/ Para talebinin gelire duyarlılığı arttıkça LM eğrisi dikleşmekte (Maliye po-
litikasının etkinliği azalmakta), marjinal tüketim eğilimi azaldıkça, çarpan
723
küçülmekte; yani, IS eğrisi dikleşmektedir. Bu durumda mali genişlemenin

geliri arttırıcı etkisi düşük olur.
/ Para talebinin faize duyarlılığı düşükse LM eğrisi dikleşmekte (Maliye poli-
tikasının etkinliği azalmakta), ve matjinal tüketim eğilimi yüksekse çarpan
büyümekte; yani IS eğrisi yatıklaş maktadır. LM eğrisi dikleştikçe, maliye po-
litikasının etkinliği azalır.
/ Para talebinin faize duyarlılığı arttıkça LM eğrisi yatıklaşmak!» (Likidite tu-
zağı duramıı; yani maliye politikası etkin) ve marjinal tüketim eğilimi azal-
dıkça, çarpan küçülmekte; yani, IS eğrisi dikleşmektedir. Ancak A seçeneğin-
deki duruma göre gelirdeki artış daha az olmaktadır.
/ Para talebinin gelire duyarlılığı azaldıkça (LM eğrisi yatıklaşmakta -Keynes-
yen Dıırum- maliye politikasının etkinliği artmakta); marjinal tüketim eğili-
mi azaldıkça, çarpan küçülmekte; yani, IS eğrisi dikleşmektedir. Ancak A se-
çeneğindeki, dımıma göre gelirdeki artış daha az olmaktadır,
88. Diğer koşullar sabitken, Keynesçl çarpan analizine göre, m arjinal tüke-
tim eğiliminin 0,8 olduğu b ir durum da hem devlet harcam alarında,
hem de vergilerde ortaya çıkacak 7,5 birim lik b ir düşüşün millî gelir
üzerindeki net etkisi nasıl olur?
A) 7,5 birim artar. B) 7,5 birim düşer.
C) 37,5, birim düşer. D) 30 birim artar.
E) Değişme olmaz,
ÇözUm; Kamu harcamalarında ve vergilerde meydana gelen azalmanın milli ge-
lir üzerinde meydana getirdiği etkiyi bulabilmek için kamu harcamalarında mey-
dana gelen 7,5 birimlik azalmanın milli gelir üzerindeki azaltıcı etkisini, vergi-
lerde meydana gelen 7,5 birimlik azalmanın, milli gelir üzerindeki arttırıcı etki-
sinden çıkartmak gerekmektedir.
AY, = 5 . -7,5 - -37,5
ay2 = j^ _ a t = -M _
\-c 1-0,8
AY2 = -4 . -7,5 = 30
AY * -37,5 + 30
AY =• -7,5
M akro İktisat
89. LM eğrisi Ne İlgili aşağıdaki ifadelerde«» hangisi yanlıştır?

A) LM eğrisi, pozitif eğimlidir.
B) LM eğrisi, para piyasası dengesini gösterir.
C) LM eğrisi üzerindeki tüm noktalarda para arzı, para talebine eşittir.
D) Fiyatlar genel düzeyinin değişmesi, LM eğrisinin yer değiştirmesine
neden olur.
E) Gelirdeki değişme LM eğrisinin yer değiştirmesine neden olur.
Çözüm: LM eğrisi, pozitif eğimlidir ve para piyasası dengesini ifade etmekte-

dir. Üzerindeki tüm noktalarda para arzı, para talebine eşittir. LM eğrisi dikey
eksende faiz oram, yatay eksende gelir düzeyinin yer aldığı bir diyagramda gös-
terilir. Fiyatlar genel düzeyinde meydana gelen bir değişme, LM eğrisinin yer
değiştirmesine neden olur. Gelir düzeyi ve faiz oranında meydana gelen değiş-
me ise, LM eğrisi üzerinde bir harekete neden olur. Şekilde A noktasından B
noktasına geçiş, bu durumu göstermektedir,
90. Xü Genci Fiyat Düzeyi

2006 160
2007 140
2008 125
Bu tabloya göre, fiyatlar genel düzeyi 2008 yılında nasıl değişmiştir?
A) % 14 artmıştır B) % 12 artmıştır
C) % 10,7 azalmış D) % 13,4 azalmıştır
E) % 8 azalmıştır
Çözüm: Fiyatlar genel düzeyindeki yıllık % değişimi, ikinci yıl değerinden bi-
rinci yıl değeri çıkarılıp, birinci yıl değerine bölünerek hesaplanabilir. Basitçe şu
şekilde formüle edilebilir:
t - t . ı , 2 - 1 _ 1 2 5 - 140 _ -15 -10,7
M 1 140 140
Fiyatlar genel düzeyi % 10,7 azalmıştır.
a:-
Hi-*-;
tVRîl
725
91. H ane halkının tasarru fların ı artırdığı durum da aşağıdaktlerden hangi-

sinde bir kayma olması beklenir?
A) ithalat fonksiyonunda B) Emek arz fonksiyonunda
C) Toplam arz fonksiyonunda D) Yatırım fonksiyonunda
E) Tüketim fonksiyonunda
Çözüm: Tüketim ve tasarruf harcanabilir gelirin fonksiyonudur. Harcanabilir
gelirin tüketime gitmeyen kısmı, tasarrufu oluşturur.
Yd =■C + S
Tasarruflarda bir artış meydana geldiği zaman harcanabilir gelir içinde tüketime
ayrılan kısım azalır. Bu durumda, tüketim fonksiyonunda kayma olması bekle-
nir.
92. Bir ekonomide tasarru flar 250, bütçe açığı 30 ve dış ticaret açığı da
25’e eşitse, yatırım diizeyl kaçtır?
A) 240 B) 245 C) 220 D) 225 E) 280
Çözüm:
S - I = (G + T r - T a )+ (X -M )
250 - 1 = 3 0 + (-25)
I ■ 250 - 3 0 + 25
1*245
93. Toplam talep eğrisinin sağa doğru kaymasına yol açan nedenler arasın-
da a$*ğıdakiierden hangisi yer atmaz?
A) ihraç mallan talebinin aıalması
B) Kredi kartı kullanma alışkanlığının artması
C) Kamu harcamalarının artması
D) Otonom tüketimde bir artış olması
E) Ekonomide iyimser beklentilerin hakim olması
Çözüm;
/ Bir ülkenin ihraç mallarına olan talebin düşmesi, ihraç gelirlerinin azalması-
na ve toplam talebin sola doğru kaymasına neden olacaktır.
✓ Kredi kartı kullanma alışkanlığıma artması, tüketimin artmasına neden ola-
726
M akro İktisat
çaktır. Tüketimde meydana gelen artış ise, toplam talep eğrisini sağa doğru
kaydırır.
/ Kamu harcamalarının artması, toplam talep eğrisini sağa doğra kaydırır,
/ Otonom tüketim harcamalarının artması, toplam talep eğrisini sağa doğru
kaydırır.
/ Ekonomide iyimser beklentilerin, hakim olması, yatırımları ve tüketimi arttır-
mak suretiyle toplam talep eğrisini sağa doğru kaydırır.
94. Sermaye hareketlerinin serbest olduğu bir durum da M erkez Bankala-

rının faiz oranı ve k u r seçeneklerinden sadece birini doğrudan kontrol
edebileceği olgusu aşağıdakllerden hangisi ile ifade edilm ektedir?
A) Friedman Matrisi B) imkansız Üçlü
C) IIoş olmayan monetarist aritmetik D) İkiz açıklar
E) Samuelson-Balassa Koşulu
Çözüm: Sermaye hareketlerinin serbest olduğu durumda, Merkez Bankaları;

Faiz oranı veya kur seçeneklerinden sadece birisini doğrudan kontrol edebilir.
Bunlardan ikisi aynı anda doğrudan kontrol edilemez. Dolayısıyla Merkez Ban-
kası
/ Sermaye hareketlerinin serbest olması + faiz oranın kontrolü
J Sermaye hareketlerinin serbest olması + döviz kurunun kontrolü
politikalarından birisini seçecektir. Bu olguya iktisat literatüründe İm kânsız Üç-
lü fÜçlû Açmaz) adı verilmektedir.
95. K apalı bir ekonomide iç dengeyi sağlayan faiz oranı hangi noktada be-
lirlenir?
A) Para piyasasında, IS eğrisi ile LM eğrisinin kesiştiği noktada
B) Mal piyasasında, IS eğrisi ile LM eğrisinin kesiştiği noktada
C) Mal ve para piyasalarında, IS eğrisi ile LM eğrisinin kesiştiği noktada
D) Para piyasasında, para arzı ile para talebin eşitlendiği noktada
E) Mal piyasasında toplam tasarruf ile toplam yatırımın eşitlendiği noktada
Çözüm: Kapalı bir ekonomide iç denge, mal piyasasını temsil eden IS ve para
piyasasını temsil eden LM eğrisinin kesiştiği noktada sağlanır. Bu noktadaki fa-
727
iz düzeyi, denge faiz düzeyi; gelir düzeyi ise, denge gcür düzeyidir. IS ve LM
eğrilerinin kesiştiği noktada genel denge sağlanmış olur.
Cevap, C seçeneğidir. -
96. LM eğrisi üzerinde Keynesyen bölgedeyken aşağidakllerdcn hangisi

doğrudur?
A) Para talebinin faiz esnekliği sıfırdır.
B) Para politikası etkindir.
C) LM eğrisinin eğimi sonsuzdur,
D) Maliye politikası nispi etkindir.
E) Faiz oranlan değişme eğiliminde değildir.
Çözüm: LM eğrisi üzerinde Keynesyen bölgede iken, para talebinin faiz esnek-
liği sonsuzdur. Yani, LM eğrisi yatay eksene paraleldir. Keynesyen bölgede, pa-
ra politikasL tam etkisiz, maliye politikası tam etkindir. Uygulanan genişletici bir
maliye politikası, faiz oranlarını arttırmadan sadece milli geliri yükseltecektir,
r
'-■i! ı t
M-vı* v.s »■
'■
! i ,
97. Spekülatif p ara talebinin faiz haddine tam duyarlı olduğu durum da,
hükümet harcam alarındaki b ir artış sonucunda para talebi, tahvil ta-
lebi ve faiz oranı nasıl değişir? " ' ' ' :l!*' ’’
E âiâ.takM Talıvil talebi F a iz jra n ı
A) Değişmez Artar Değişmez
B) Azalır Artar Artar
C) Artar Değişmez Azalır
D) Artar Değişmez Değişmez
E) Artar Azalır Değişmez
728
M akro İktisat
Çözüm; Para talebinin faiz haddine kar$ı tam duyarlı oiduğu durumda ekonomi
likidite (uzağındadır. Likidite tuzağı koşullarında LM eğrisi yatay eksene para-
leldir ve maliye politikası tam etkindir. Böyle bir durumda hükümet harcamala-
rında meydana gelen bir artış, IS eğrisinin sağa doğru kaymasına neden olacak
milli gelir düzeyi artarken, faiz oranlarında bir değişme olmayacaktır. Diğer ta-
raftan, kamu harcamalarında meydana gelen artış sonucunda getir düzeyi arta-
caktır. Artan gelir ise, faiz oranlan değişmediği için spekülatif güdüyle para ta-
lebini arttıracaktır. Zira, likidite tuzağı durumunda faiz oranlan normal seviye-
sinin altında (tahvilin fiyatı yüksek) olduğu için bireyler faiz oranlannın yükse-
leceği (normal seviyesine döneceği) yönünde bir beklentiye sahiptir. Dolayısıy-
la bireyler gelecekte faiz oranlarının artacağı yönündeki beklentiye bağlı olarak
tahvil taleplerini değiştirmeyeceklerdir.
Keynesyen Bölge
LM sg risi yatay eksene paraleldir. (D ikey eksene diktir.)
✓ LM eğrisinin esnekliği sonsuzdur.
✓ LM eğrisinin eğim i sıfırdır.
✓ P ır* talebinin faiz esnekliği tonsuzdur.
S p ek ü latif para («lebinin faiz esnekliği sonsuzdur.
s Likidite tuzağı sö z konusudur.
✓ F tiz orunları asgari seviyesinde olduğu için tahvil fiyatları
yüksektir.
✓ M ali genişlem e sadece hasılayı arttırır,
✓ M ail genişlem e faiz oranlarını etkilem ez.
✓ D ışlam a etkisi sıfırdır.
✓ M aliye politikası tam etkindir.
Genişletici Maliye ✓ Parasal genişlem e denge faiz v e hasıla düzeyini değiştirm ez.
Politikası / Para politikası tam etkisizdir.
N o t: Y atırım ların faiz esnekliği sıfırdır. Ç ünkü ekonom i likidite
ruzağındadır. Y atırım ların faiz esnekliğinin IS eğrisini
dikleştirici etkisiyle karıştırılm am alıdır.
98. Aşağıdakilerden hangisi açık finansman yapılmasının Keynesci gerek-

çesi o larak gösterilebilir?
A) Fisher Etkisi B) Peacock-Shaw Yaklaşımı
C) Haavelmo-Gelting Teoremi D) McCallum Kuralı
E) Ricardocu Denklik Teoremi
Çözüm: Açıktan finansman yapılmasının Keynesci gerekçesi, denk bütçe uygu-

lamasının da ekonomi üzerinde etki yapacağını ifade eden ve iktisat literatürün-
de Haavelmo Teoremi olarak da bilinen Haavelmo-Gelting Teorem i ’dir. Buna gö-
re bir ekonomide denk bütçe uygulansa bile milli gelirde bir artı$ meydana ge-
lecektir, örneğin 100 liralık bir kamu harcaması artışının tamamının vergi artışı
729
ile finanse edildiği durumda -ki bu durumda denk bütçe uygulaması söz konu-
sudur- milli gelir denk bütçe çarpanından dolayı kamu harcamalarının kendisi
kadar bir artış gösterecektir.
99. Aşağıdakllerden hangisinde m arjinal tasarru f eğilimi iie m arjinal itha-

lat eğilimi arasındaki lliyki doğru hiçimde ifade edilmiştir?
A) Maıjinal tasarruf eğilimi, daima, marjinal ithalat eğiliminden büyüktür.
B) Marjinal tasarruf eğilimi, daima maıjinal ithalat eğiliminden küçüktür.
C) ikisinin toplamının 1’den büyük olması ideal bir durumdur.
D) İkisinin toplamı 1’e eşit ve büyük eşit olması ideal bir durumdur,
E) İkisinin toplamı 1’den küçüktür.
Çözüm: Marjinal tasarruf eğilimi iie maıjinal ithalat eğilimi gelir akımından bir
sızıntı niteliği taşır ve İkisinin toplamı birden küçüktür. Bire eşit veya büyük ol-
ması durumunda gelirin tamamının bir sızıntı niteliği taşıması gerekir ki, bu du-
rum marjinal tüketim eğiliminin göz ardı edilmesine yol açar.
100. Toplam arz (AS) eğrisinin eğiminin sıfır olduğu durum da aşağıdskiler-
den hangisi sflz konusudur?
A) Ekonomi tam istihdamdadır.
B) Klasik bölge söz konusudur.
C) Toplam talebi genişletici politikalar hem çıktıyı, hem de fiyatlar genel
düzeyini arttırır.
D) Enflasyon problemi yoktur,
E) Çarpan mekanizması etkisizdir.
Çözüm; 17. sorunun çözümündeki toplam arz eğrisinin üç bölgesi tablosuna

bakınız.
101. H aae halkı gelirindeki her 10 birim lik artışın, hane halkı harcam ala-
rında 7,5 birim lik artışa yol açtığı durum da, harcam alarda 800 birim -
lik artış olabilmesi için hane halkı gelirlerinde kaç birim lik artış olma-
lıdır?
A) 1100 B) 1066 C) 1200 D) 1000 E) 1072
730
M akro İktisat
Çözüm: Hane halkı gelirleri ile tüketim harcamaları arasmdaki ilişki marjinal
tüketim eğilimi ile gösterilmektedir. Marjinal tüketim eğilimi, gelirde meydana
gelen bir birimlik değişmenin ne kadarbk kısmının tüketime gittiğini gösteren
katsayıdır. Şu şekilde hesaplanır:
c = AC.
AY
« - M - 0 .7 5
Buna göre marjinal tüketim eğilimi 0,75’dir. 800 birimlik harcama yapabilmek
için gelirin ne kadar olması gerektiğini bulabilmek için veriler marjinal tüketim
eğilimi formülünde yerine konulur.
c=££
AY
0,75 = M i
ay
0,15 &Y «* 800
AY * 1066,6
102. H üküm et harcam alarının GSYÎH içerisindeki payı arttığında, aşağıda-

kilerden hangisinin gerçekleşme olasılığı en fazladır?
A) Yalnızca tüketimin GSYÎH içindeki payının artması
B) Yalnızca net ihracatın GSYÎH içindeki paymm artması
C) Yalnızca yatırımların GSYÎH içindeki payının artması
D) Yatırımların ve tüketimin GSYÎH içindeki paylarının artması
E) Yatırımların ve net ihracatın GSYÎH içindeki paylarının değişmemesi
Çözüm: Hükümet harcamalarında meydana gelen artış, tüketim ve yatırını artı-

şına neden olacaktır. Tersine hükümet harcamalarında meydana gelen azalma,
tüketim ve yatırımın azalmasına neden olacaktır.
103. B ir ülkenin nüfusu 400, işgücü 360 ve 300 kişi istihdam ediliyorsa İşsiz-
lik oranı yüzde kaçtır?
A) ¡ 6,6 B) 25 C) 18 D) 23 E) 26
731
Çözüm:
işsizlik oram = ___ 1-^İ2İer.— * 100 = - ^ h d a m EdÜgnlgr x m

Toplam işgücü işsizler + istihdam Edilenler
„ 360 - 300
360
=M .
360
= 0,166
= %16,6
104. P 'n in Fiyatlar genel düzeyini, y ’nln rcel geliri, M ’nln p ara a r a n ı ve
V ’nln paranm dolanım hızının gösterdiği mübadele denklemine göre,
paranın dolanım hızı aşağıdakiierden hangisinde doğru İfade edilmiş-
tir?
A) M / Py B) Py / M C) Py D) MPy E) M-Py
Ç^ziinı: Mübadele Denklemi şu şekilde ifade edilmektedir:

MV = Py
\! - Î L
M
105. Tüketim fonksiyonu C=80+0,8Yd olan kapalı bir ekonomide hüküm et

harcam aları 250, planlanm ış yatırım lar 120 ve vergiler de 250 birim
ise, bu ekonomiye İlişkin denk biitçe çoğaltanı kaçtır? (Yd -Harcanabi-
lir gelir)
A) 10 B) 5 C )-l D) 1 E) 0
Çözüm; Denk bütçe çarpanı P e eşittir ve şu şekilde formüle etmek mümkün-

dür:
732
M akro iktisat
AG "A T
AY *=- 1 - AG — £ - AT
1-c 1-c
AY = J - AG — S_ AG =
1-c 1-c
AY «* AG _ cAG - AG - cAG
1-c 1-c 1-c
AY » AG AG = AT
U -c /
106. Yeni Keynesyen teoriye göre, aşığıdakilerden hangisi nominal fiyat ve

ücret katılıklarına yal açmaz?
A) Menü maliyetleri
B) Etkin ücret teorileri
C) Uzun dönemli sözleşmeler
D) Süre teorileri
E) Ters seçim problemi
Çözüm: Yeni Keynesyen iktisatçılar nominal ücret ve fiyat katılıklarını şu ne-

denlere bağlamaktadırlar:
/ Menü maliyetleri
/ Fiyatların karışık ayarlanması
/ Koordinasyon yetersizlikleri
/ Etkin ücret teorileri
/ Süre teorileri
/ Içerdekiler dışarıdakiler teorisi
/ Zımni sözleşme teorisi
/ Uzun dönemli sözleşmeler
Asimetrik bilgi, ahlaki tehlike ve ters seçim, Yeni Keynesyen teorinin para piya-
sasını açıklarken kullandığı argümanlardır.
107. Klasik nıskro iktisadi modele gdme, para stoğunda b ir azalma meyda-
na geldiğinde toplam talep eğrisi, fiyatlar genel düzeyi ve reel gelir na-
sıl değişir?
Toplam talep eğrisi Elyaflar Genel Düzeyi Reel G elir
A) Sola kayar Yükselir Düşer
B) Sağa kayar Yükselir Yükselir
C) Sağa kayar Düşer Düşer
D) Sola kayar Düşer Değişmez
E) Değişmez Değişmez Değişmez
ÇOzttm: Klasik raakro iktisadi modele göre ekonomi daima tam istihdamdadır.
Dolayısıyla toplam arz eğrisi dikey eksene paraleldir. Para stoğunda meydana
gelen bir azalma toplam talep eğrisinin sok doğru kaymasına neden olacak, fi-
yatlar genel düzeyi düşerken, reel gelirde bir değişme meydana gelmeyecektir,
P AS
Cevap, D seçeneğidir
108. Basit Keynesyen modele göre, m arjinal tüketim eğiliminin 0,75 olduğu
b ir durum da yatırım harcam alarındaki 250 milyon TL’lik otonom artış
denge üretim düzeyini kaç milyon TL artırır?
A) 1000 B) 1200 C) 1250 D) 1500 E) i 800
Çözüm: •
AY = - L Al
1- c
AY - — i — , 250
1-0,75
AY - - i - . 250
0,25
AY « 4 x 2 5 0
AY = 1000 C evap, A seçeneğidir.
734
M akro İktisat
109, Bir ülke içinde yerleşik bulunan bütün üretim faktörlerinin belirli bir
dönem içinde Ürettiği nihai malların ve hizmetlerin toplam piyasa de-
ğeri aşağıdakllerden hangisidir?
A) Gayrisafi Millî Hasıla B) Gayrisafi Yurt İçi Hasıla
C) Safi Milli hasıla D) Safi Yurt içi Hasıla
E) Dış Alem Net Faktör Geliri
Çözüm: Bir titke içinde yerleşik bulunan bütün üretim faktörlerinin belirli bir
dönem içinde ürettiği nihai inalların ve hizmetlerin toplam piyasa değeri,
GSYİH olarak adlandırılmaktadır. GSYÎH’da belirleyici unsur, coğrafi sınırlar-
dır.
110. Kapalı bir ekonomide tüketim harcamaları 1600, tasarruflar 300 ve kamu
harcamaları 600 birimdir.
Denk bütçe varsayımı altında bu ekonomideki GSYİH değeri kaç bi-
rim dir?
A) 700 B) 1000 C) 1300 D) 1900 E) 2500
Çözüm: Kapalı bir ekonomide GSYÎH, aşağıdaki şekilde belirlenebilir.

Y=C+ I+ G
Y = C + S + T ise,
C+I+G=C+S+T
I+G=S+T
Denk bütçe kamu harcamalarının vergi gelirlerine eşit olması (G = T) anlamına
geldiği için yatırım, tasarrufa (I = S) eşit olacaktır. Dolayısıyla veriler toplam
harcama eşitliğinde yerine konulursa,
Y « 1600 + 300 + 600
Y » 2500
111. IS eğrisi ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) İS eğrisi, negatif eğimlidir.
B) IS eğrisi, mal piyasası dengesini gösterir,
C) İS eğrisi üzerindeki tüm noktalarda yatırımlar tasarrufa eşittir.
D) Otonom harcamaların azalması IS eğrisinin sola kaymasına neden olur.
E) Gelirdeki artış, IS eğrisinin sağa kaymasına neden olur.
735
Çözüm: IS «grisi, negatif eğimlidir ve mal piyasası dengesini gösterir. Üzerin-

deki tüm noktalarda yatırımlar tasarruflara eş it dr. IS eğrisi dikey eksende faiz
oranı yatay eksende gelir düzeyinin yer aldığı bir diyagramda gösterilir. Otonom
harcamalar IS eğrisinin yer değiştirmesine neden olur. Gelir düzeyinde ve faiz
oranında meydana gelen bir artış ise, IS eğrisi üzerinde aşağı doğru bir harekete
neden olur. Şekilde A noktasından B noktasına geçiş, bu durumu göstermekte-
dir.
P
112. Sürekli gelir hipotezine göre aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

A) Marjinal tüketim eğilimi, sadece cari harcanabilir gelire bağlıdır.
B) Tüketim geçici gejire, sürekli gelirden daha fazla bağımlıdır, '
it.-. U ... I» I •M
C) Tüketim, uzun dönemde sürekli gelirden daha fazladır. 1
D) Tüketim, cari harcanabilir gelirin bir fonksiyonudur.
E) Tüketim, sürekli gelirin bir fonksiyonudur.
Ç5zQm: Keynesyen iktisatçılar, tüketimi harcanabilir gelirin bir fonksiyonu ola-
rak kabul ederlerken, Monetarist iktisatçılar tüketimi sürekli gelirin fonksiyonu
olarak ele almaktadırlar. Yani, sürekli gelir hipotezine göre, tüketim sürekli geli-
rin fonksiyonudur. .................
113. H ane halkının, firm aların ve devletin olduğu dışa kapalı b ir ekonomi
için vergilerin otonom olduğu varsayıldığında, otonom vergi çarpanı
agağıdakilerden hangisine eşittir? (MPS :marj inal tasarruf eğilimi,
MFC:marjinal tüketim eğilimi)
A) MFC / i - MPC B) -MPC i MPS
C) -1 / (1-MPS) D) -1 / 1-MPC
E) MFC I 1 - MPS
736
Makro îktisat
Çözüm: Hane halkının, firmaların ve devletin olduğu dışa kapalı bir ekonomide
otonom vergi çarpanı şu şekilde ifade edilir:
k„. o _ _M E£_ = * MEC.

1-c 1-MPC MPS
114. Aşağıdakllerden hangisinde tüketim ile hane halkı geliri ve faiz oranı
arasındaki ilişki doğru olarak ifade edilmiştir?
A) Tüketim, hem hane halkı gelirindeki değişme, hem de faiz oranındaki
değişme ile aynı yönlü bir ilişkiye sahiptir,
B) Tüketim, hem hane halkı gelirindeki değişme, hem de faiz oranındaki
değişme ile ters yönlü bir ilişkiye sahiptir.
C) Tüketim, hane halkı gelirindeki değişme ile aynı yönlü, faiz oranında-
ki değişme ile ters yönlü bir ilişkiye sahiptir.
D) Tüketim, hane halkı gelirindeki değişme ile ters yönlü, faiz oranındaki
değişme ile aynı yönlü bir ilişkiye sahiptir,
E) Tüketim, hane halkı geliri ile aynı yönlü; ancak faiz oranı ile ilişkili de-
ğildir.
Çözüm: Tüketim, hane halkı gelirine bağlıdır. Dolayısıyla hane halkı geliri art-
tıkça tüketim artar. Diğer taraftan, faiz oranlan arttıkça tüketimi gelecek döne-
me erteleme yönünde bir eğilim meydana gelir, Yüksek faiz oranlarında bugün-
kü tüketimden vazgeçmenin bedeli, gelecek dönemde daha fazla tüketim imka-
nıdır. Dolayısıyla tüketim, hane halkı geliri ile aynı yönde; faiz oranı ile ters yön-
de ilişkilidir.
115. Bir ekonomide tüketim 1400 birim, yatırım 600 birim, devlet harcamaları
800 birim, harcanabilir gelir 1930 birim ve vergiler 825 birimdir,
Transfer harcam alarının olmadığı varsayımı altında bıı ekonomide, net
İhracat kaç birim dir?
A) 35 B) 45 C) -45 D) 55 E ) -55
737
Çözüm: Bu sorunun çözümüne iki yolla ulaşmak mümkündür.

I. Yol:
H arcanabilir gelir iki şekilde ifade edilebilir.
(1) Yd = Y + T r - T a
(2) Yd = C + S
H arcanabilir gelir form ülüne ulaşm ak için 1. Numaralı formül uygulanırsa,
(1) Yd = Y + T r - T a
1930 = Y + 0 - 8 2 5
Y =* 1930+825
Y = 2755
Bulunan Y İfadesi toplam harcam a denkleminde yerine konulursa, net ihra-
cata ulaşılabilir.
Y = C + I + G + (NX) -> 2755 - 1400 + 600 + 800 + (X - M)
2755 = 2800 + (NX)
N X *= -4 5
II. Yol:
H arcanabilir gelir form ülüne ulaşm ak için 1. Num aralı form ül uygulanırsa,
Yd = C + S
1930 » 1400 + S
S = 1 930- 1400
S «530
Bulunan ta sa rru f rakam ı aşağıdaki formülde yerine konulursa, net ihraca-
ta ulaşılabilir.
S - 1 = (G + TR - TA) + NX
530 - 600 = (800 + 0 - 825) + NX
-70 = -25 + NX
NX = -45
116. Aşağıdakilerden hangisine nominal GSM H’nin para stokuna bölünme-

si suretiyle ulaşılır?
A) Kaydi para çarpanı B) Sızıntı oranı
C) Geri dönüşüm oranı D) Paranın dolanım hızı
E) GSMH zımni deflatörii
738
M akro İktisat
ÇÖzüm: Miktar Denklemi MV = Py şeklinde ifade edilir. Bu denklemde para

stoku M, paranın dolanım hızı V, fiyatlar genel düzeyi P ve reeİ gelir y ile ifade
edilir. Üretilen mal miktarı ile fiyatların çarpılması suretiyle nominal GSMH’ya
ulaşılır. Yani, denklemin sağ tarafı nominal GSMH’yı verir. Nominal GSMH’nın
para stokuna bölümü ise paranın dolanım hızını vermektedir.
MV “ Py
MV = NominalGSMH
y = NominalGSMH-
M
117. Dışa kapalı b ir ekonomide kamu harcam aları €>»600, tüketim fonksi-
yonu 0=200+0,8 Y, yatırım fonksiyonu 1= 300+0,1Y ise, aşağıdakllerden
hangisi milli gelir denge düzeyini gösterir?
A) 10000 B) 11000 C) 12000 D) 16000 E) 18000
Çözüm: Y = C + 1 + G
Y = 200+0,8Y + 300+0,1Y + 600
Y = 1100 + 0,9Y
Y-0.9Y» 1100
0,1 Y = 1100
Y = 11000
118. H arcanabilir gelir sabitken otonom tüketimin artm ası durum unda a$a-
ğıdakücrden hangisinin gerçekleşmesi beklenir?
A) Tüketim fonksiyonunun aşağı doğru kayması
B) Tüketim fonksiyonu üzerinde aşağıya doğru hareket edilmesi
C) Tüketim fonksiyonun eğiminin artması
D) Tüketim fonksiyonun eğiminin azalması
E) Tüketim fonksiyonunun eğiminin değişmemesi
Çözüm: Otonom tüketim, gelire bağlı olmayan; yani, gelir sıfır iken söz konusu
olan tüketimdir. Dolayısıyla harcanabilir gelir değişmelerinden etkilenmez. Oto-
nom tüketimde meydana gelen bir artma t azalma, tüketim fonksiyonunun yuka-
rı / aşağı doğru kaymasına neden olur. Otonom tüketimin artması, tüketim fonk-
siyonun eğimini etkilemez. Zira, tüketim fonksiyonun eğimi, marjinal tüketim
eğilimine bağlıdır.
739
119, Toplam arz eğrisinin dikey eksene paralel olduğu durum da aşağıdaki-
lerden hangisi çıktı m iktarını değiştirir?
A) Sadece genişletici para politikaları
B) Sadece genişletici maliye politikaları
C) Hem genişletici para, hem de maliye politikaları
D) Sermaye, nüfus veya teknolojideki değişiklikler
E) Gelirler politikaları
Çözüm: Toplam arz eğrisinin dikey eksene paralel olduğu durumda ekonomi
tam istihdam düzeyindedir. Toplam talebi artu'maya yönelik uygulanacak geniş-
letici para ya da maliye politikasının çıktı düzeyi üzerinde herhangi bir etkisi ol-
mayacaktır. Tam istihdamda olan bir ekonomide çıktı miktarının artabilmesi
ekonomik büyümeye bağlıdır. Ekonomik büyüme ise, sermaye düzeyinin artma-
sı, emeğin niteliğinin artması, teknolojik yeniliklerin ortaya çıkması gibi üretim
faktörlerinin miktarının arttınlabildiği uzun dönemde gerçekleşmektedir.
120. Yatırımların fa k esnekliğinin yüksek olduğu durum da, gevşek para po-
litikasının çıktı üzerindeki etkisi ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi
doğrudur? .* « '■ , ,
A) Para arzı artışları faiz oranını değiştirmeyeceğinden yatırımlarda ve do-
layısıyla çıktı miktarında değişme olmaz.
B) Para arzı artışları, faiz oranını yükselteceğinden yatırımlarda, ve dolay-
sıyla çıktı miktarında azalma meydana gelir.
C) Para arzı artışları dışlama etkisine neden olacağından özel kesim yatı-
rımlarında dolayısıyla çıktı miktarında azalma meydana gelir.
D) Para arzı artışları para talebinin artmasına yol açtığından dolayı faiz
oranları yükselecek; yatırım ve dolayısıyla çıktı miktan azalacaktır.
E) Para arzı artışları faiz oranım düşüreceğinden yatırımlarda ve dolayı-
sıyla çıktı miktarında artış meydana gelecektir.
Çözüm: Yatırımların faiz esnekliğinin yüksek olduğu bir durumda para politika-
sının etkinliği yüksektir. Zira, genişletici bir para politikası uygulanırsa, faiz
oranlarında düşme meydana gelecektir. Faiz oranlarının düşmesi, yatırımları, is-
tihdamı ve üretimi arttırmak suretiyle çıktı miktarım arttıracaktır.
740
M akro iktisat
121. O IO + 0 , 8(Y-T) şeklindeki bir tüketim fonksiyonu için harcanabilir ge-

lir 500 TL ise, ttu a rru f kaç TL olur? (C tüketim, Y gelir, T vergidir.)
A) 10 B) 60 Ç) 90 D) 430 E) 500
Çözüm: Harcanabilir gelir iki şekilde ifade edilebilir:

Yd = Y-T
Yd = C+S
(Y-T) görülen yere harcanabilir gelir yazılıp, tüketim bulunduktan sonra harca-
nabilir gelirden çıkarmak suretiyle tasarrufa ulaşılabilir.
C=10+0,8(Y-T) II. Yol:
CÎO+0,8(500) C ~ 10 + 0,8 (Y-T) ise, simetriği olan S, şöyledir:
€=10 + 400 S = -1 0 + 0,2 (Y-T)
S = -1 0 + 0,2 (500)
.t.
O
lî
n
Yd * C + S S = -1 0 + 100
S = Yd - C S = 90
S * 5 0 0 -4 1 0
S = 90
122. Bir ekonomide gayri safi yurtiçi hasıla 4985 birim, gayri safi yatınm 750
birim, net yatırım 500 birim, tüketim 3200 birim, hükümet harcamaları 900
birim ve bütçe fazlası 25 birimdir.
Bu bilgilere göre, vergiler kaç birim dir?
A) 725 B) 775 C) 875 D) 925 E) 950
Çözüm: Bütçe açığı/fazlası formülünden hareketle vergilerin ne kadar olduğu-

nu bulmak mümkündür.
Bütçe Açığı = (G + TR) - T Bütçe Fazlası “ T - (G + Tk )
Bütçe Fazlası “ T - ( G + T R ) “ 25
Ta - 900 = 25
T a =* 900 + 25
Ta “ 925
74 i
123.
Yıl Nominal GSMH Fiyat Endeksi
1 450 130
2 460 145
3 476 1)0
4 486 105
Yukarıdaki verilerin elde edildiği bir ekonomide 4. yılı» reel GSM H’si
kaçtır?
A) 428,4 B) 462,8 C) 468,6 D) 526,4 E) 542,3
Ç özü m .. Rse] GSMH = tJonmsifiSMH x ıoo

Fiyat endeksi
= 486.x 100 *=462,8

]05
124. "Politika yapıcının dominant oyuncu olduğu dinamik bir oyunda merkez
bankası düşük enflasyon (düşük parasal büyüme) politikası uygulayacağını
ilan etmiştir. İşçiler, ilan edilen politikaya inanmış ve buna göre düşük üc-
ret artışına dayanan sözleşme imzalamışlardır. Fakat merkez bankası sözü-
nü tutmamıştır,"
Buna göre uygulanan politikanın etkileri ile ilgili olarak aşağıdakller-
A) Düşük enflasyon gerçekleşir, fakat işsizlik oram doğal işsizlik oranının
üstüne çıkar.
B) Düşük enflasyon gerçekleşir, fakat işsizlik oranı doğal işsizlik oranının
altına düşer.
C) Yüksek enflasyon gerçekleşir, fakat işsizlik oranı doğal işsizlik oranı-
nın altına düşer.
D) Yüksek enflasyon gerçekleşir, fakat işsizlik oranı doğal işsizlik oranı-
nın üstüne çıkar.
E) Yüksek enflasyon gerçekleşir, fakat işsizlik oranı doğal işsizlik oranına
eşit olur.
Çözüm: Politika yapıcının sözünden cayarak yüksek parasal büyüme politikası

izlemesi sonucunda yüksek enflasyon gerçekleşir, ilan edilen politikaya inanan
işçiler ise, düşük enflasyon beklentisine bağlı olarak düşük ücret artışına daya-
nan sözleşme imzalarlar. Ancak enflasyonun yüksek gerçekleşmesi, reel ücretle-
742
M akro İktisat
rin düşmesine ve işverenlerin emek talebini arttırmasına neden olur. Dolayısıy-

la, işsizlik oranı doğal işsizlik oranının altında düşer. Merkez bankasının düşük
parasal büyüme politikası iian etmesi durumunda emek piyasası alternatiflerine
göre ortaya çıkan olası sonuçlar şöyledir:
125. Mundcll-Flcming modelinde, döviz kurunun denge döviz kurundan

daha düşük olduğu ve merkez bankasının kuru bu düzeyde sabltlemek
İstediği varsayıldığında aşağıdakllerden hangisi meydana gelir?
Â) IS ve LM eğrilerinde bir kayma olmaz.
B) IS eğrisi sola doğru kayar.
C) IS eğrisi sağa doğru kayar.
D) LM eğrisi sağa doğru kayar.
E) LM eğrisi sola doğru kayar.
Çözüm: Döviz kurunun denge döviz kurundan daha düşük olması ulusal para-
nın değer kazanmış olmasını gerektirir. Bu durumu koruyabilmek için ise, yurt
içi faiz oranlarının yükselmesi gerekir. Bunun için ise, LM eğrisi sola doğru kay-
malıdır. Çünkü LM eğrisinin sağa kaydığı durumda yurt içi faiz oranlarında bir
düşme meydana gelecek, ülkeden sermaye çıkışı olurken, ulusal para değer kay-
bedecektir.
743
126.AfağtdakUerden hangisi sınırlı sermaye hareketliliği ve esnek döviz ku-

ru varsayımının geçerli olduğu bir ekonomide BP eğrisi LM eğrisine kı-
yasla dikken uygulanan genişletici maliye politikasının sonuçlarından
birisidir?
A) Faiz oranı yükselir, ödemeler bilançosu fazla verir, ulusal para değerle
nir, rekabet gücü düşer
B) Ülkeye hızlı bir sermaye girişi olur, döviz kııru yükselir, net ihracat ar
tar, IS eğrisi sağa kayar
Cj Ödemeler bilançosu açık verir, döviz talebi azalır, döviz kuru düşer, BP
eğrisi sola kayar
D) Ödemeler bilâııçosu açık verir, döviz kunı düşer, BP eğrisi sola kayar,
net ihracat önce artar, sonra azalır
E) Faiz oram yükselir, ödemeler bilançosu açık verir, döviz kuru yükselir,
BP eğrisi ve IS sağa kayar
Çözüm:
744
M akro İktisat
127- Aşağıda b ir ekonomiye ait İşsizlik verileri gösterilmektedir. Söz konusu

ekonomik veriler çerçevesinde “histerezis etldsl”nl dikkate alarak bir
analiz yapılırsa “cart dönem doğal İşsizlik oranı” yüzde kaç olur?
Geçmiş dönem fiili işsizlik oranı = %6
Geçmiş dönem doğal işsizlik oranı = %8
Diğer faktörlerin doğal işsizlik oranı üzerindeki etkisi = %4
A) %6 B) %7 C)% 8 D )% 9 E)% 10
Çözüm: “Histerezis Etkisi", doğal işsizlik oranlan üzerindeki uzun süreli etkiyi
ifade etmektedir. Histerezis Etkisi’ne göre, cari dönem doğa! işsizlik oranları şu
şekilde hesaplanmaktadır;
UNt ~ UN,.! + a. (U n - Unt.j) + bt
Bu denklemde UNt cari dönem doğal işsizlik oranını, UNt.[ geçmiş dönem do-
ğal işsizlik oranlarını, Ut.[ geçmiş dönem fiili işsizlik oranlarım, a genellikle 1
kabul edilen sabit bir katsayıyı ve bt ise doğal işsizlik oranı üzerinde etkili olan
diğer faktörleri göstermektedir. Buna göre, soruda verilen verileri denklemde ye-
rine koyarsak;
UNt - 0.08 + 1 x (0.06 - 0.08) + 0.04
UNt = 0.08 + (-0.02) + 0.04
UNt =0.10 olarak bulunur.
128. Yeni Keyncsyen teoriye göre, aşağıdakilcrden hangisi nominal fiyat ve

ücret katılıklarına yol açmaz?
A) Menü maliyetleri
B) Etkin ücret uygulaması
C) Uzun dönemli sözleşmeler
D) Süre teorileri
E) Fiyatların müzayede süreciyle belirlenmesi
Çözüm; Yeni Keynesyen iktisatçılar nominal ücret ve fiyat katılıklarını şu ne-

denlere bağlamaktadırlar:
/ Menü maliyetleri (Fiyat yapışkanlığı)
S Etkin ücret teorileri (Ücret yapışkanlığı)
745
✓ Süre teorileri (Ücret yapışkanlığı)

/ tçerdekiler dışarıdaki ier teorisi (Ücret yapışkanlığı)
/ Zımni sözleşme teorisi (Ücret yapışkanlığı)
/ Uzun süreli sözleşmeler (Ücret ve fiyat yapışkanlığı)
129. Aşağıdakilerden hangisi sığ piyasalar: dış şokların arzu edilmeyen so-
nuçlarından korum ak amacıyla uygulanan yöntemlerden birisidir?
A) Tanzi Politikası B) Ponzi Finansmanı
C) Taylor Kuralı D) Tobin Vergisi
E) T\vist politika
Ç 62üm: Nobel ödüllü iktisatçı James Tobin tarafından ortaya atılan Tobin Ver-
gisi I970'Ii yıllarda artış gösteren spekülatif sermaye hareketlerine bağlı olarak
yaşanan ekonomik krizlerle gündeme geldi. Tobin, spekülatif amaçlı uluslarara-
sı sermaye hareketlerinin neden olduğu dalgalanmaları önlemek için döviz iş-
lemlerine vergi konulması gerektiğini ileri sürmüştür. Buna göre bir para biri-
minden başka bir para birimine çevrilecek olan paradan belli bir oranda vergi
alınması öngörülmüştür. Cevap, D seçeneğidir.
130. İnsanların başlangıçta sürekli gelirlerine güre oluşturdukları tüketim

planlarını ancak ekonomide beklenmedik değişmeler ortaya çıkması
durum unda değiştireceklerini öne süren “tüketim teorisi” aşağıdald-
lerden hangisidir?
A) Mutlak gelir teorisi B) Yaşam boyu gelir teorisi
C) Sürüm kısıtı teorisi D) Rassai yürüme teorisi
E) Nispi gelir teorisi
Çözüm: Sürekli gelir hipotezi, insanların tüketim kararlarını belirlerken mutlak

gelir hipotezinin ileri sürdüğü gibi yalnızca cari gelirlerini değil, geçmış-gelecek
ve şimdiki gelirlerinin bir ortalaması olan sürekli gelirlerini dikkate aldıklarını
ileri sürmektedir. Ancak sürekli gelir hipotezine göre insanlar, adaptif (uyumcu)
beklentiler yaklaşımı çerçevesinde sadece geçmiş dönem verilerini kullanmak
suretiyle gelecek dönemlere ilişkin gelirlerim tahmin etmektedirler. Bu da sürek-
li gelir hipotezinin eksik yanlarından birisini oluşturmaktadır. Sürekli gelir hipo-
tezinin bu eksiğini kapatmak için ileri sürülen “Rassal yürüme teorisi”, rasyonel
beklentiler yaklaşımının sürekli gelir hipotezine uygulanmasını içeren bir tüke-
746
Makro İktisat
tim teorisidir. Rassai yürüme teorisi, insanların gelecekteki gelirlerini ekonomi-

deki tüm bilgileri (geçmiş dönem ve cari dönem bilgileri) kullanmak suretiyle
rasyonel bir şekilde hesapladıklarını-ve bu bağlamda başlangıçta sürekli gelirle-
rine göre oluşturdukları tüketim planlarını ancak ekonomide beklenmedik geliş-
meler ortaya çıkması durumunda değiştireceklerini öne sürmektedir.
131, Aşağıdaki yaklaşım lardan hangisi b ir ekonomide bütçe açıklarındaki

artışların, toplam talep düzeyi üzerinde etkili olabileceğini, fakat reci
faiz o ran lan üzerinde herhangi bir etki ortaya çıkarmayacağını İleri
sürm ektedir?
A) Ricardocu denklik teoremi
B) Olivera-Tanzı etkisi
C) Hoş olmayan monetarist aritmetik
D) Zaman tutarsızlığı problemi
E) Histerezis etkisi
Çözüm: Bir ekonomide bütçe açıklarındaki artışların, toplam talep düzeyi üze-
rinde etkili olabileceğini fakat reel faiz oranlan üzerinde herhangi bir etki orta-
ya çıkarmayacağını ileri süren yaklaşım, “Ricardocu Denklik Teoremi” dir. tik
olarak ünlü İngiliz iktisatçısı David Ricardo (1772-1823) tarafından ortaya atı-
lan ve bu yüzden “Ricardocu Denklik Teoremi" olarak bilinen bu yaklaşım, büt-
çe açıklarının arttığını gören uzak görüşlü iktisadi birimlerin gelecekte artan büt-
çe açıklannın ya vergi artışı ile ya da borçlanma yoluyla finanse edileceğini dü-
şünerek bugünden toplam tasarruflarım artıracaklarını ileri sürmektedir. Dolayı-
sıyla "Ricardocu Denklik Teoremi” ne göre, bütçe açıklarının reel faiz oranları
üzerinde artış yönünde meydana getirdiği baskılar toplam tasarruflardaki artış
ile dengelenecek ve bu yüzden uzun dönemde reel faiz oranlarında herhangi bir
değişiklik ortaya çıkmayacaktır.
132. Ekonomide resesyon ya da enflasyon gibi herhangi bir dengesizliğin ol-

madığı durum da ortaya çıkan işsizlik türü aşağtdakilerden hangisidir?
A) Konjonktüre! ve mevsimlik işsizlik
B) Konjonktüre! ve friksiyonel işsizlik
C) Konjonktüre! ve yapısal işsizlik
D) Mevsimlik ve doğal işsizlik
E) Friksiyonel ve yapısal işsizlik
747
Ceteris Paribas: İktisat Soruları
Çözüm: Ekonomide herhangi bir dengesizlik (resesyon ya da enflasyon) olma-

dığında ortaya çıkan işsizlik; yani, ekonominin normal çalışma performansında
var olan işsizlik doğal işsizlik oranıdır. Doğal işsizlik oranı, ftiksiyonel ve yapı-
sal işsizliğin toplamından oluşur.
133. Klasik iktisatçılar Büyük B uhran’ın nedenini agağıdakilerden hangisi

ile açıklam ışlardır?
A) Efektif talep yetersizliği
B) Para arzının gereğinden az artırılması
C) Para arzının gereğinden fazla artırılması
D) Reel ücretlerin yüksek olması
E) Nominal ücretlerin yüksek olması
Çözüm; 1929 Krizinin nedeni ile ilgili olarak iktisadi okulların farklı görüşleri
söz konusudur. Bunları şu şekilde sınıflandırmak mümkündür:
✓ Klasik iktisatçılara göre, reel ücretlerin yüksek olması
/ Kcvnesyen iktisatçılara göre, efektif talep yetersizliği - : >
/ Monetarist iktisatçılara göre, para arzının zamanında ve yeterince artırılma-
masıdır.
134. Aşağıdakilerdcn hangisi b ir ekonomide “asim etrik (bakışımsız) bilgi”

olgusunun yol açtığı problemlerden birisi delild ir?
A) Ters seçim problemi B) Ahlaki tehlike problemi
C) Kredi taymlaması problemi D) Asil-vekil problemi
E) Mali baskınlık problemi
Çflzüm: Ortodoks (geleneksel) iktisat yaklaşımı, piyasa katılımcılarının tama-

mının piyasalar hakkında tam bir bilgiye sahip olduğunu varsaymaktadır. Orto-
doks iktisatçıların bu görüşlerinin arkasında, tam rekabet koşullarının geçerli ol-
duğu iddiası bulunmaktadır. Bu görüş taraftarlarına göre, tam rekabet koşulları
altında her mal ve hizmetin fiyatı, piyasa katılımcılarının mâl veya hizmetler
hakkında bir değerlendirme yapabilmesi için bir sinyal niteliği taşımaktadır. Bu-
na göre, piyasa katılımcıları mal ve hizmetler ile ilgili kararlarını verirken, ilk
olarak mal ve hizmetlerin fiyatlarını göz önünde tutarlar. Ancak, 197Û'li yıllar-
748
Makro iktisat
da bir grup iktisatçı, tekelci ve oligopolcii firmaların olduğu gerçek bir dünya-
da, ortodoks iktisatçıların ileri sürdüğü ütopik (hayali) tam rekabet koşullarının
geçerli olmadığını ve bu bağlamda da fiyatların piyasa katılımcıları için tek ba-
şına bir yol gösterici değişken olmadığını ileri sürmüştür. Yeni Keynesyen ikti-
satçılar, piyasa katılımcılarının piyasalar hakkında tam değil, asimetrik (bakı-
şımsız veya eksik) bir bilgiye sahip olduğunu ve bu yüzden de piyasaların bir
devlet müdahalesi olmadan kendiliğinden bir dengeye ulaşamayacağım ileri sür-
müşlerdir. Söz konusu bu iktisatçılara göre, bir ekonomide “asimetrik (bakışım-
sız) bilgi” olgusunun yol açtığı problemler ise şunlardır:
/ Ters seçim problemi
✓ Ahlaki tehlike problemi
/ Kredi taymlamesı problemi
/ Asil-vekiî problemi
Mali baskınlık ise, bir asimetrik bilgi problemi olmayıp devletin kamu kesimi
açıklarını finanse etmek için mali piyasalara girmesi sonucunda, mali piyasalar-
da oluşan borçlanma baskısıdır.
135. Âşağıdakilerden hangisi kapitalist ekonomilerde belirli zam an aralık-

ları ile ortaya çıkan m akro nitelikteki “konjonktüre! (devrese!) dalga-
lanma” tü rleri arasında yer alm am aktadır?
A) luglar dalgaları B) Kitchen dalgalan
C) Schumpeter dalgaları D) Kuznets dalgaları
E) Kontradieff dalgalan
Çözüm: Ekonomik faaliyetlerde trend yönünde meydana gelen değişmeler, top-
lam ekonomik aktivitelerde sürekli tekrarlar şeklinde ortaya çıkan değişmeler ta-
rafından kesilebilir. Toplam ekonomik faaliyetlerdeki bir genişleme döneminin
ardından bir gerileme dönemi gelebilir. Böyle bir genişleme ya da daralma bir-
kaç sektörde değil, ekonominin tümünde aynı anda meydana gelir. Bu dalgalan-
ma birbirini izleyen ve yinelenen bir şçkilde oluşur, fakat periyodik değildir. Ya-
ni bir daha ne zaman olacağı ve ne kadar süreceği belli değildir, ama tekrarlaya-
cağı kesindir. Bu dalgalanmalara “konjonktürel (devrese!) dalgalanmalar” denil-
mektedir. Kapitalist ekonomilerde belirli zaman aralıkları ile ortaya çıkan mak-
ro nitelikteki "konjonktürel (devresel) dalgalanma" türleri şunlardır;
✓ Juglar dal faları. Juglar dalgalan, sabit sermaye yatmmlannın neden olduğu
ve 7 ile 11 yıl arasında değişen dalgalanmalardır.
749
✓ Kitchen dolguları. Kitchen dalgaları, firmaların stoklarında normalin altında

ya da üstündeki değişmelerin neden olduğu, büyüme oranında iki tepe nokta
arasında 3-4 yıl arasında değişen dalgalanmalardır.
/ Kuuıets dalgalan. Kuznets dalgalan, inşaat sektöründe meydana gelen artış
ya da azalışların ekonomide meydana getirdiği ve 15 ile 25 yıl arasında deği-
şen dalgalanmalardır.
/ Kontradleff dalgalan. Kontradieff dalgalan ise, yapımları için geniş bir za-
man ve büyük bir sermaye gerektiren büyük inşaat projeleri, büyük demiryo-
lu projeleri, kanallar ve büyük alanların ıslahı gibi faaliyetler, uzun süren ya-
pım aşamasından sonra hayata geçirildiğinde 50-60 yıl gibi uzun dalgalar or-
taya çıkmaktadır.
Buna karşılık konjonktürel (devresel) dalgalanma türleri arasında, Schumpeter
dalgalan gibi bir dalgalanma türü bulunmamaktadır.
136. Dışa açık b ir ekonomide uygulanan politika uygulamaları 11e ilgili ola-
rak aşağıdakllerdcu hangisi doğrudur?
A) Sınırlı sermaye hareketliliği ve sabit döviz kuru sisteminde maliye po-
litikası BP eğrisi LM eğrisine kıyasla dikken, yatık olduğu duruma gö-
re daha etkilidir
B) Sınırlı sermaye hareketliliği ve sabit döviz kuru sisteminde maliye po-
re daha az etkilidir
C) Sınırlı sermaye hareketliliği ve esnek döviz kuru sisteminde maliye po-
re daha az etkilidir
D) Sınırlı sermaye hareketliliği vc esnek döviz kuru sisteminde maliye po-
litikası BP eğrisi LM eğrisine kıyasla yatıkken, dik olduğu duruma gö-
re daha etkilidir
E) Smırlı sermaye hareketliliği ve esnek döviz kuru sisteminde para poli-
tikası kısmi olarak etkilidir; çünkü hem faiz oranı hem de gelir düzeyi
yükselir
750
Makro İktisat
Çözüm:
Sermaye Har. Esnek Döviz Kuru Sistemi Sabit Döviz k uru Slalom!
Düzeyi
Para Maliye Politikası Para M aliye Politikan
Politikan Politikası
T im Sermaye Eıkili E tk is iz E tk is iz E tk ili
Hareketli ligi
Sınırlı Etkili BP>LM BP<LM Kısa BP>LM BP<LM iken,
Serm«yo Ç ünkü fa k S ın ır lı S i m d i E ık ili dönemli İk e n , BP>LM
Hareketliliği oranı dü?er, e tk i l id i r F a iz ornnı y ü k s e lir , etkilidir BP<LM durumuna
g e lir a r t a r ancak a n c a k g e li r artığı dunmıuna güre daha &2
gelir arctjı BP>LM d u n m ıu n a göre daha etkili
b p <l m g ö r e d a h a f a z la e tk ili
d u ru m u n a o lu r
göre daha
ar. o lu r
Not; BP>LM, BP eğrisinin LM'ye göre daha yatık olduğunu; BI*<LM, ÖP efiriiinm LM'yegÖre dik
olduğunu ifade eder.
137. Aşağıdakllerden hangisi Ponzi finansm anı yapan b ir bîrimin yükümlü-

lüklerini yerine getirmesini Önleyen cn önemli riskler arasında yer al-
m aktadır?
A) Enflasyon oranlarının yükselmesi B) Devalüasyon yapılması
C) Faiz oranlarının artması D) Cari açıkların yükselmesi
E) Ulusal paranın aşın değerlenmesi
Çözüm: "Ponzi Finansmanı” yapan bir birimin yükümlülüklerini yerine getir-
mesini önleyen en önemli risk, “faiz oranlarının yükselmesidir, Ponzi Finans-
manı yapan bir birim, aslında spekülatif bir birimdir. Çünkü, “Ponzi Finansma-
nı” yapan birimin topladığı fonlara ödemiş olduğu faiz miktarı net gelirlerini aş-
maktadır. Bir Ponzi birimi, yükümlülüklerini yerine getirebilmek için aldığı
borçlan ve faizlerini geri ödeyebilmek için sürekli olarak yeni borçlar bulmak
zorundadır. Bu nedenle “Spekülatif Ponzi Finansmanı” yapan bir birim için en
önemli risk, faiz oranlarında bir yükselmenin ortaya çıkmasıdır. Çünkü, faiz
oranlarındaki artışlar pozitif şimdiki değeri, negatif şimdiki değere dönüştürür.
“Spekülatif Ponzi Finansmanı” yapan birimler, borç aldıkları kişi ve kurumlarla
yapmış oldukları sözleşmeler gereği anlaştıkları ödemeleri yapabilmeleri için
yeni borçlar bulmaları gerekmektedir. Bundan dolayı finansal piyasalarda mey-
dana gelen karışıklıklar ve özelliklede faiz oranlarında yaşanan artışlar, “Spekü-
latif Ponzi Finansmanı” yapan birimler için büyük bir risk teşkil etmektedir. Zi-
ra, faiz oranlarında yaşanacak olan bir artış, “Spekülatif Ponzi Finansmanı” ya-
pan birimleri yeni borç bulmaya iterek daha yüksek bir risk sınıfına çıkmalarına
yol açar. Bir birim ya da firmanın risk sınıfı, onun ödemelerini yapamama ola-
siliğim gösterir. Bir firmanın risk sınıfının artması ise, söz konusu firmanın
borçlarını ödeyememe ihtimalinin yükseldiği anlamına gelmektedir. Daha yük-
751
sek risk sınıflarına çıkan Ponzi birimleri için tek çıkar yol, daha fazla spekülatif
borçlanmaktır. Ancak, bu türden bir spekülatif borçlanmanın artması beraberin-
de {inansal kriz olasılığını da yükseltecektir.
138. Aş ağıdaki!erin hangisinde yer alan değerler toplandığında, milli gelir

hesaplam alarında karşılaşılan çifte sayım sorunu ortaya çıkar?
A) Otomobil ve otomobil lastiği sektörlerinde ortaya çıkan katma değerler
B) Buğday üretimi ile un üretimi sırasında ortaya çıkan katma değerler
C) Un üretimi ve ekmek üretiminin çıktı değerleri
D) Süt ve yoğurt üretimi sırasında ortaya çıkan katma değerler
, ¡ v . ı . u , ;! ..
E) Tüketicilerin ekmek üzerine yaptıkları harcama ile buğday üreticileri-
nin katma değerleri
Çözüm: Fırıncılık sektörünün hammaddesi undur. Dolayısıyla her aşamadaki
katına değer hesaplamaya dahil edilirse çifte sayma problemi ile karşılaşılmamış
olur, örneğin buğdayın una dönüşmesi sırasında elde edilen katma değer, unun
ekmeğe dönüşmesi sırasında elde edilen katma değer ve ekmeğin perakende sa-
tılışı sırasında elde edilen katma değerler göz önüne alındığında çifte sayma
problemi ile karşılaşılmamış olunur. Aksi takdirde her aşamadaki buğdayın,
unun, ekmeğin satış fiyatı baz alınarak milli gelir hesaplanması yoluna gidilirse,
çifte sayma problemi ortaya çıkar ve milli gelir olduğundan yüksek hesaplanır.
C seçeneğinde un ve ekinsek üretiminin ¿ıktı (nihai) değerleri çifte sayma prob-
lemine neden olurken; un ve ekmek üretiminde meydana getirilen katma değer-
ler çifte sayma problemini önlemiş olur.
139-Aşağıdakilerden hangisi sınırlı sermaye hareketliliği ve sabit döviz ku-

yasla daha yatıkken uygulanan genişletici maliye politikasının sonuçla-
rından birisidir?
A) Faiz oranı yükselir, sermaye girişi olur, TL değerlenir, ithalat artar
B) ödem eler bilânçosu fazla verir, döviz talebi artar, Merkez Bankası ulu-
sal para karşılığında döviz satar
C) Faiz oranı yükselir, döviz karşılığında ulusal para satılır, gelir düzeyi artar
D) Faiz oranı yükselir, yeni denge BP’nin sağında oluşur, parasal genişleme
meydana gelir
E) Sermaye girişi olur, döviz satın alınır, para arzı daralu
752
M akro iktisat
Çözüm:
r
Maliye politikası etkindir.

140. Aşağıdakflerden hangisi ta m a harcam alarında ortaya çıkan artışların,

özel sektör harcam aları üzerinde başlangıçtaki kamu harcam aları artı-
şından daha az bir düşü} meydana getireceğini ileri suren b ir görüştür?
A) Tam dışlama B) Kısmi dışlama
C) Harcama struktürü D) Enflasyonist açık
E) Deflasyomst açık
Çözüm: Kamu harcamalarında ortaya çıkan artışların, özel sektör harcamaları

üzerinde başlangıçtaki kamu harcamaları artışından daha az bir düşüş meydana
getireceğini ileri süren görüş, “kısmi dışlama (partial crowdîng-out)”dır. "Kısmi
753
dışlama” görüşü, Keynesyen iktisatçılarca savunulmaktadır. Keynesyenlere gö-

re, bir ekonomide tasarruf sahiplerinin birçoğu, vermiş oldukları ödünçlerin ge-
ri dönmeme riskinin yüksek olması nedeniyle, tasarruflarım yüksek faiz öneren
bankalara yatırmak yerine daha düşük faiz vermesine karşılık geri ödenmeme
riski sıfır olan devlet tahvillerine yönlendireceklerdir. Keynesyenlere göre, tasar-
ruf sahiplerinin bu şekilde davranma eğilimi, özelliklede ekonominin deflasyo-
nist yada resesyonist eğilimlere maruz kaldığı dönemlerde daha da artacaktır. Bu
nedenle Keynesyerüer, devletin kamu harcamalarında ortaya çıkan artışların, fa-
iz oranları üzerinde çok düşük artışlar meydana getireceğini ve bu nedenle özel
sektör harcamalarında başlangıçtaki kamu harcamaları artışından daha az bir dü-
şüş meydana getirecektir. Keynesyenler, söz konusu durumu “kısmi dışlama"
olarak isimlendirmişlerdir.
141. Apğıdakiierden hangisi enflasyonun bir ekonomide neden olacağı raa-

liyetlerden birisi değildir?
A) Menü maliyeti B) Ayakkabı köselesi maliyeti
C) Risk primi maliyeti D) Vergi bozulmaları maliyeti
E) Senyoraj maliyeti
Çözttm; Enflâsyonun bir ekonomide yol açacağı maliyetlerden bazıları şunlar-

dır:
/ Menü maliyetleri
/ Ayakkabı köselesi maliyeti
/ Risk primi maliyeti
/ Vergi bozulmaları maliyeti
Bir ekonomide uzun yıllar yaşanan yüksek enflasyon, o ekonomide enflasyonun
yükseleceğine ilişkin beklentileri artırır. Bu da satıcıları sık aralıklarla fiyat lis-
telerini değiştirmek (menü maliyeti), tasarruf sahiplerini sık aralıklarla faiz
oranlarındaki değişmelerden yararlanmak için bankaya gitmek (ayakkabı köse-
lesi maliyeti), ödünç fon verenlerin sermaye kaybına uğramamak için ödünç
alanlardan daha yüksek faiz istemesine (risk primi maliyeti) ve çalışanların ar-
tan oranlı gelir vergisi sisteminde daha yüksek gelir dilimine girmesi nedeniyle
daha yüksek vergi ödemelerine (vergi bozulmaları maliyeti) yol açar. Buna kar-
şılık bir ekonomide enflasyonun yol açmış olduğu maliyetler arasında, senyoraj
maliyeti gibi bir maliyet türü bulunmamaktadır.
754
Makro iktisat
142. Milton Frlcdm an’a göre maliye politikası uygulamasının kaçınılmaz ol-
duğu durum da aşağıdaki politika uygulam alarından hangisi uygulan-
m alıdır?
A) Kamu harcamaları B) Vergi politikası
C) Borçlanma politikası D) Açık bütçe uygulaması
E) Transfer harcamaları
Çözüm: Monetarist iktisatçılar ekonomi üzerinde en önemii rolü, paraya biçmiş-

lerdir. Onlara göre, iktisadi istikrarsızlığın kaynağı yanlış uygulanan para politi-
kalarıdır. İktisadi istikrarın sağlanması için maliye politikasının kullanılması za-
ruret arzediyorsa, harcama politikası yerine vergi politikasının kullanılması ge-
rektiğini iteri sürmüşlerdir. Milli gelirin azaldığı dönemlerde, vergi oranlan dü-
şürülüp, arttığı dönemlerde vergi oranlarının arttırılması gereği üzerinde dur-
muşlardır, Friedman’a göre, vergi yapısı maliye politikasının gücünü belirler. En
iyi vergi sistemi kaynaktan kesilen artan oranlı gelir vergisidir. Böyle bir sistem,
verginin tespitiyle toplanması arasındaki zaman farkını kısaltarak, toplam vergi-
ler içinde dolaylı vergilerin payını azaltır.
143. O tonom harcam alarda meydana gelen bir değişmenin gelir üzerindeki
etkisinin zaman süreci İçinde incelenmesi aşağıdakilerden hangisi ile
ifade edilmektedir?
A) Basit çarpan B) Statik çarpan
C) Dinamik çarpan D) Süper çarpan
E) Dış ticaret çarpanı
Çözüm: Keynes’in basit çarpanında zaman unsuruna yer verilmemiştir. Yani, ya-
tırım artışı ile gelir artışının aynı dönemde gerçekleştiği varsayılmıştır. Çarpanın
daha gerçekçi olarak değerlendirilebilmesi için zaman sürecine yer verilmesi ge-
rekir.
Otonom harcamalarda meydana gelen bir değişmenin gelir üzerindeki etkisini
zaman süreci içinde inceleyen çarpana dinamik çarpan adı verilmektedir. Bu du-
rum şu şekilde ifade edilebilir.
Yatırımlarda bir artış olduğunu varsayalım. Yatırım malı üreticilerinin gelirlerin-
de bir artış meydana gelecektir. Yatırım malı üreticilerinin gelirlerinde meydana
gelen artış, tüketim harcamalarının artmasına neden olacaktır. Tüketim harcama-
larında meydana gelen artış, tüketim malı üreticilerinin ve satıcılarının gelirinde
bir artış olmasına neden olacaktır. Bu iktisadi birimlerin gelirlerinde meydana
gelen artış ise, yeni bir harcama artışına neden olacak ve bu süreç tekrar edecek-
755
tir. Ancak yapılan bir yatırımın, değişik iktisadi birimleri etkilemek suretiyle
milli geliri arttırması belli bir gecikmeyle meydana gelecektir. Bu konuda bazı
yaklaşanlar bulunmaktadır.
Gelirin elde edilişi ile harcamanın meydana gelmesi arasında meydana gelen ge-
cikmeye Roberison Gecikmesi adı verilmektedir. Bu durumda tüketim fonksiyo-
nu şu şekilde ifade edilmektedir:
Ct = C 0 + cYt_j
Talebin ortaya çıkması ile talebi karşılayacak üretim değişmesi arasında meyda-
na gelen gecikmeye ise, Luttdberç Gecikmesi adı verilmektedir.
Üretimin yapılması ile ürünlerin satılarak gelir düzeyinde bir artış olması arasın-
da geçen zamana ise, Ufd izer Gecikmesi adı verilmektedir
144. Aşağıdaki İktisat okullarından hangisi piyasaların devlet müdahalesine

ihtiyaç duymaksızın kendiliğinden dengeye gelebileceği g&rüşünil sa-
vunm aktadır?
A) Keynesycn yaklaşım
B) Reel konjonktür hareketleri teorisi
C) Merkantalist yaklaşım
D) Kurumcu iktisa! teorisi
E) Neoklasik sentez yaklaşımı
Çözüm: 1980’Ii yılların başında Edward Prescott, Finn Kydland, J. Bradford De-
Long ve Charles Plosser gibi iktisatçılar tarafından ortaya atılan “reel konjonk-
tür hareketleri teorisi”, ekonomide ücretler ve faiz oranlan da dahil olmak üzere
tüm fiyatların esnek olduğunu ve bu bağlamda piyasaların devlet müdahalesine
ihtiyaç duymaksızın sürekli olarak temizlenebileceğim ileri sürmektedir. Cevap,
8 seçeneğidir.
145.Aşağıdakilerden hangisi tam sermaye hareketliliği m sabit döviz kuru

varsayımı altında uygulanan genişletici b ir maliye politikasının sonuç-
lanndan birisi değildir?
A) ödemeler bilânçosu fazla verir B) Ulusal paraya talep artar
C) Ulusal para arzı artar D) Faiz oraniarı.yükselir
E) Döviz kuru'düşer ' • -•««ı.ıı.*-
756
Makro İktisat
Çözüm :
Genişletici IS Yeni denge e,.

Maliye -» ssga -> gelir Y,,
Politikası kayar yurtiçi faiz rd olur
Yurtiçi faiz oranı Sermaye girişi olur,

yurt dışı faiz oranından ödemeler bilançosu
daha yüksek olur. fazla verir.
Ulusal Ulusal Ancak sabit Döv. Kur.

paraya paranın olduğu için ulusal para
talep artar. değeri anar, değerinin artmaması gerekir.
MB döviz Döviz alıp

piyasasına —> ulusal para
müdahale eder. satar.
Ulusal para arzı Yeni denge e2,gelir düzeyi Y 2

artınca LM 0 eğrisi ve faiz oranı yurtdışı filiz
L M t şeklinde sağa kayar. oranlarına eşit olur.
Sonuç olarak faiz oranı tekrar yurtdışı faiz oranlarına eşitlenirken gelir dü-
zeyinde artış meydana gelir. Maliye politikası tam etkindir.
757
146. A şağıdaki seçeneklerde yer alan İktisatçılardan hangisi “Phillips E ğ ri-

si A nalizP’nin gelişim ine katkı sağlam am ıştır?
A) J. Kahn B) R, Lipsey
C) P. Samuelson D) M. Friedman
E) R. Sûiovv
Çözüm : A.W. Phillips, sadece İngiltere'nin 1861-1957 yıllarına ait ücret ve iş-
sizlik verilerini gözlemlemek suretiyle, ücretlerdeki artış oranı ile işsizlik oranı
arasında ters yönlü bir ilişki bulmuş ve bunu bir eğri ile göstermiştir. Daha son-
raları A. W. Phillips’in adına atfen “Phillips Eğrisi” adım alan bu analizin gelişi-
mine sırasıyla şu iktisatçılar katkıda bulunmuşlardır: R, Lipsey, P. Samuelson, R.
$olow, M. Friedman, A, Phellps, R. Baıro ve R. Lucas.
147. I. Nispi gelir teorisi

II, Peacock-Wiseman’m sıçrama tezi
III, Güneş Lekesi hipotezi
IV. İşsizlik Histerezisi
V. Meltzer Etkisi
Y u k an d a k tle rd e n h angileri arasında b en z er b ir İlişki olduğu söylenebk-
Ur?
A) 1,111, IV B) II, IV, V C) I, II, IV D) I, II, V E )I,IV ,V
Çözüm :
/ Nispi gelir hipotezine göre, bireyler gelirleri arttığında tüketimlerini arttır-
makta; ancak gelirleri azaldığında mevcut tüketim seviyesinden fedakârlık et-
mek istememektedirler.
/ Sıçrama tezine göre, savaş vb. olağanüstü dönemlerde kamu harcamalarında
bir artış meydana gelmekte; ancak bu durum ortadan kalktığında kamu har-
camaları eski düzeyine geri dönmemektedir.
✓ İşsizlik histerezisine göre, dışsal bir şoka bağh olarak işsizlikte artış meyda-
na gelebilir. Ancak, işsizliği neden olan dışsal şok ortadan kalksa bile işsizlik
eski seviyesine geri dönmemektedir.
758
I
M akro İktisat
148, A şağıdakilerdcn hangisi “yaşam boyu gelir hipotezini” ü k kez ortaya

a ta n ik tisatçılard an birisid ir?
A) M. Friedman B) R. Barro
C) J. Schumpeter D) E Modigliani
E) R. Solow
Çözüm : Tüketim teorileri içerisinde yer alan “yaşam boyu gelir hipotezini” ilk
kez ortaya atan iktisatçı, “Franco Modigliani”dir. E M odigliani’ye göre, bireyler
cari tüketim kararlarını verirlerken sadece cari gelirlerini değil, fakat aynı za-
manda yaşam boyu elde etmeyi umdukları gelirlerini de dikkate alırlar. Bütün bi-
reylerin bu şekilde davranacağını düşünen M odigüani, bireylerin tüketim kalıp-
larının istikrarlı olduğu sonucuna ulaşmıştır. Buna göre, bireyin cari dönemde
geliri beklenmedik bir şekilde artsa (sözgelimi piyangodan para çıkması gibi) bi-
le, söz konusu birey artan bu gelirini gelecek yıllara eşit bir biçimde pay edecek
ve bu suretle de cari dönemde tüketimini hemen artırmayacaktır.
L49. Aşağıdakilerden hangisi arz yanh iktisadın temci önermesi olarak ifa-
de edilebilir?
A) Yüksek oranlı vergiler ve kamu harcamalarının artması ekonomik faali-
yetleri olumsuz etkiler.
B) Ekonomideki dalgalanmaların temel nedeni, ücret ve fiyatların esnelc
olmamasıdır.
C) Ekonomideki çıktı düzeyi, beklenen ve gerçekleşen fiyat düzeyi farkı-
na bağlıdır.
D) Vergi oranlarında bir artış daima vergi gelirlerini artırır.
E) Vergi oranlarında bir azalma daima vergi gelirlerini arttırır.
Çözüm : Arz yanlı iktisatçılar bir ekonomideki tüm dengesizliklerin nedeni ola-
rak, üretken faaliyetlerin önünü kesen ve insanları tembelliğe yönelten “aşırı ver-
gi oranlarını, yüksek kam u harcamalarını ve denetimsiz bir biçimde artırılan
emisyon hacmini” görmüşlerdir. Arz yanlı iktisatçılara göre, bir ekonomide bir
taraftan vergi oranlan düşürülürken diğer yandan da kamu harcamaları ve karşı-
lıksız para basımı azaltılırsa, ekonomide yaşanacak olan güven ortamı ile birlik-
te yatırımlar genişleyecek, enflasyon oranlan düşecek ve istihdam hacmi yükse-
lecektir.
759
150. A şağıdakilerden hangisi, dış ticarete konu olan ve olm ayan m allard ak i
ftyat farklılaşm asını ve reel k u r davranışını açıklam aya yönelik bir.
y aklaşım dır?
A) Oliviera-Tanzi Etkisi B) Balassa-Samuelsçn Etkisi
C) Zemberek Dişlisi Etkisi D) Dış ticaret etkisi
E) Kur etkisi
Çözüm : Dış ticarete konu olan ve olmayan mallardaki fiyat farklılaşmasını ve
reel kurlarda m eydana gelecek değişikliği açıklamaya yönelik yaklaşımların ba-
şında Baüasa-Samuelson etkisi gelmektedir. Buna göre, dış ticarete konu olan ve
olmayan sektörler arasındaki göreli verimlilik oranlarının uluslararası düzeyde
farklılık göstermesinin satın alma gücü paritesinden yapısal ve kalıcı sapmalara
neden olabileceğini ileri sürmektedir. Buna göre, göreli olarak daha emek-yoğun
bir üretim sürecine sahip olan ve dış ticarete konu olmayan sektörlerde, dış tica-
rete konu olan sektörlere kıyasla daha düşük verimlilik artışlarının görülmesi re-
ci kurda değerlenmeye yol açmaktadır. Yani, bir ülkede diş ticarete konu olan
sektörlerdeki göreli verimlilik artışları, reel kur endeksine konu olan yabancı ül-
kelere kıyasla daha yüksek olduğu zaman ilgili ülkenin parası reel olarak değer
kazanmaktadır.
151. A şağıdakilerden hangisi başlangıçta oligopol p iyasaları için geliştiril-

miş olan “oyun teorisi” nin m akro iktisada uygulanm asının sonuçların-
dan birisid ir?
A) Pigou etkisi
B) Zaman tutarsızlığı problemi
C) Sermaye düzeyinin altın kuralı
D) Okun yasası
E) Tek fiyat kanunu , , _
Çözüm : Başlangıçta oligopol piyasaları için geliştirilmiş olan “oyun teorisi”nin

makro iktisada uygulanmasının en önemli sonuçlarından birisi, “zaman tutarsız-
lığı problemi”dir. Zam an tutarsızlığı problemi, kısaca ex-ante (planlanan) ile ex-
post (gerçekleşen) arasındaki zaman farkı olarak tanımlanabilir. Zaman tutarsız-
lığı problemi, çoğunlukla para politikası uygulamalarında gözlenmektedir. Para
politikasının zaman tutarsızlığı, genellikle parasal otoritelerin t döneminde ka-
muoyuna düşük parasal büyüme yapacağını vaat etmesi ve bu açıklamaya güve-
nen iktisadi birimlerin düşük enflasyon beklentisi ile, beklentilerini oluşturması
sonucunda, t +1 dönemine gelindiğinde para otoriteleri için başlangıçta kamu-
Makro İktisat
oyuna duyurduğu politikaların optimal olmaktan çıkması üzerine para otoritele-

rinin parasal genişlemeye giderek sözlerinden cayması ile ortaya çıkmaktadır. Pa-
ra otoriteleri başlangıçta kamuoyuna ilan ettiği politikadan cayarak (parasal ge-
nişleme yaparak), iktisadi birimleri sürpriz enflasyon yapmak yoluyla şaşırtmış-
tır. Böylece nominal ücretler düşük enflasyon beklentisine göre oluşturulan nomi-
nal ücret sözleşmeleri ile bağıtlanmışken, reel ücretleri düşürme; ve böylece is-
tihdamı ve milli geliri yükseltme şansı yakalarlar. Ancak, zaman tutarsızlığı uzun
dönemde para otoritelerinin güvenilirliğini azaltacaktır.
152,A ;ağıdakilerden hangi*! sınırlı serm aye hareketliliği ve sab it d&viz ku-
ru varsayım ının geçerli olduğu b ir ekonom ide BP eğrisi L M eğrisine kı-
yasla d ah a d ik iken uygulanan genişletici m aliye politikasının sonuçla-
rın d a n b irisid ir?
A) Faiz oranı yükselir, ülkeye sermaye girişi olur, ulusal para değer kazanır
B) Ödemeler biiânçosu fazla verir, döviz arzı artar, Merkez Bankası ulusal
para karşılığında döviz satın alır
C) Ulusal paranın değeri artar, rekabet gücü azalır, net ihracat azalır, IS es-
ki düzeyine geri döner
D) Ulusal para değer kazanır, parasal genişleme yapılır, LM eğrisi saga ka-
yar, faiz oranı düşer ve gelir artar
E) Faiz oranı yükselir, döviz varlığı azalır, ulusal para satın alınır, faiz oranı tekrar
yükselir
Çözüm :
r0
B P'nin dik olmasının nedeni, sermaye hareketliliğinin düşük olması ve mar-

jinal ithalat eğiliminin yüksek olmasıdır.
76 i
C etens Paribus: İktisat Sorulan
Sonuç olarak BP’nin yatık olması durumuna göre daha az gelir artışı olur,
Yani, mali genişleme parasal daralma ile tam olarak geri alınamaz.
153. L ikidite tuzağı d u ru m u n d a h üküm et h a rc am a ların d a k i b ir a r tı; sonu-

cun d a p a r a talebi, tahvil talebi ve faiz o ran ı nasıl değişir?
Fara talebL Tahvil talebi Faiz oranı

A) Azalır Azalır Düşer
B) Azalır Değişmez Düşer
C) Artar Değişmez Değişmez
D) Artar Artar Değişmez
E) Artar Azalır Düşer
Ç5zUm: Para talebinin faiz haddine karşı tam duyarlı olduğu durumda ekonomi
likidite tuzağmdadır. Likidite tuzağı koşullarında LM eğrisi yatay eksene para-
leldir ve maliye politikası tam etkindir. Böyle bir durumda hükümet harcamala-
rında meydana gelen bir artış, IS eğrisinin sağa doğru kaymasına neden olacak
milli gelir düzeyi artarken, faiz oranlarında bir değişme olmayacaktır. Diğer ta-
raftan kamu harcamalarında meydana gelen artış, faiz oranları değişmediği için
spekülatif güdüyle para talebinin artmasına neden olacaktır. Yine faiz oranları-
nın değişmediği durum da gelecekte faiz oranlarının artacağı yönündeki beklen-
tiye bağlı olarak tahvil talebinin değişmemesine neden olacaktır.
, Cevap, C seçeneğidir.
762
I
Makro iktisat
154. K lasik İktisatçılara göre, p a ra stok u n d a m eydana gelen b ir azalm a top-

lam talep eğrisi ve fiy atlar üzerinde nasıl b ir etki m eydana geiirecck-
Hr?
Toplam talen eğrisi Fiya.üar
A) Sola kayar Değişmez
B) Sağa kayar Yükselir
C) Sağa kayar Düşer
D) Sola kayar Düşer
E) Sola kayar Yükselir
Çözüm : Klasik makro iktisadi model, miktar teorisinden hareket etmektedir.

M iktar teorisine göre ise,
MV = PT
Paranın dolanım hızı (V) ile ekonomideki üretim miktarı (T) kısa dönemde sa-
bittir. Denklemin sağ ve sol yanı arasındaki denkliğin sağlanması için para arzın-
da (M) meydana gelen bir artış/azalış, fiyatlar genel düzeyinde artış/azalışa ne-
den olacaktır. Dolayısıyla para stokundaki bir azalma fiyatlar genel düzeyinin
düşmesine neden olacaktır. Aynı zamanda para stokundaki azalma işlem yapıla-
bilir para miktarın] azalttığı için toplam talebin azalmasına neden olacaktır.
155. A şağıda yer alan görüşlerden hangisi b ir ekonom ide h ü k ü m et yeni bir
politika izlediğinde, iktisadi değişkenler ara sın d ak i “m evcut iktisadi
yap ım n ”da değişeceğini ileri sü rm ektedir?
A) Lucas kritiği B) A daptif beklentiler hipotezi
C) Tobin’in q teorisi D) Politika karması kuramı
E) Fedakarlık hipotezi
Çözüm : Bir ekonomide hükümet yeni bir politika izlediğinde, iktisadi değişken-
ler arasındaki “mevcut iktisadi yapm ıtf’da değişeceğini ileri süren görüş “Lucas
Kritiği”dir. İlk olarak 1976 yılında bir Amerikalı iktisatçı olan Robert Lucas ta-
rafından ileri sürülen ve “Lucas Kritiği (Lucas Critique}” olarak bilinen bu gö-
rüşe göre, İktisadi birimler (hane halkları ve firmalar) rasyonel oldukları için hü-
kümet yeni bir politika izlediğinde bu politikanın iktisadi değişkenler üzerinde
bir etki doğuracağını tahmin ederler ve beklentilerini bu çerçevede yeniden oluş-
tururlar. Bu bağlamda “Lucas Kritiği” görüşünün, iktisadi birimlerin davranışla-
rım veri kabul eden ve bu bağlamda “hükümetin yeni bir politika izlediğinde
mevcut iktisadi yapının değişmeyeceğini” varsayan geleneksel makro ekonomet-
763
rik modelleri eleştirdiği söylenebilir. “Lucas Kritiği"ne göre, hükümetin uygula-

yacağı yeni politikaların başarısı, iktisadi birimlerin beklentilerini değişmez o la-
rak kabul eden geleneksel makro ekonomeîrik modellerin aksine, uygulanacak
olan yeni politikanın iktisadi birimlerin beklentilerini ne yönde değiştireceğine
bağlıdır. Eğer uygulanacak olan yeni politika, iktisadi birimlerin beklentileri
üzerinde olumlu bir değişiklik meydana getirirse başarılı olacak, aksi takdirde
ise başarısız olacaktır.
156. T obin’in Q Teorisi varsayım ı ile ilgili o la ra k aşağıdakllerden hangisi

doğru b ir ifade değ ild ir?
A) Q, birden büyük olursa yatırım yapılır
B) Kurumlar vergisi düşerse, Q değeri aılar
C) Para arzı artarsa, Q değeri artar -t ;
D) Faiz oranı artarsa, Q değeri artar
E) Faiz oranı artarsa, Q değeri azalır !
Çözüm : Tobin'iıı Q Teorisi yatırımlarla sermaye piyasasını ilişkilendirmektedir

ve buna göre yatırım karan için firmanın piyasa değerinin yenileme maliyetine
oranlanması gerekir, Q değeri şu şekilde formül edilir:
q „ Firmanın piyasa değeri

Firmanın yenileme maliyeti
Q > î ise, yatırım yapılır. ,

Q < i ise, yatırım yapılmaz. V ‘ • 1
Tobin Q ’ sunu etkileyen unsurlar şunlardır:
/ Kurumlar vergisi: Kurumlar vergisi artarsa, karlılık düşer, firmanın piyasa
değeri düşer. Dolayısıyla Q değeri düşer ve yaîınm yapılmaz. Tersine, kurum-
lar vergisi düşerse, karlılık artar, firmanın piyasa değeri artar. Dolayısıyla Q
değeri artar ve yatırım yapılır.
/ Para A m : Para arzı artarsa portföy yatırımları artar ve firm anın piyasa değe-
ri artar. Dolayısıyla Q değeri artar ve yatırım yapma karan aluur.
/ Fak Oram: Faiz oranı artarsa, hisse senedinin fiyatında bir düşme meydana
gelir. Dolayısıyla, piyasa değerinde bir azalma olur. Hisse senedinin piyasa
değerinde meydana gelen azalma, Q değerinin düşmesine neden olduğu için
yatırım karan alınmaz.
764
M akro İktisat
157. IS-LM eğrileri vasıtasıyla İç dengenin sağlandığı b ir d u ru m d a vergi

m ik tarın d a m eydana gelen b ir azalm a aşağıdaidierden hangisine yol
açar?
A) IS eğsinin sola kaymasına, faiz oranında ve gelir düzeyinde azalmaya
neden olur.
B) IS eğrisinin sağa kaymasına, faiz oranında ve gelir düzeyinde artışa ne-
den otur.
C) IS eğrisinin sağa kaymasına gelir düzeyinde azalışa ve faiz oranında ar-
tışa neden olur.
D) IS eğrisinin sola kaymasına, gelir düzeyinde artışa ve faiz oranlarında
E) Livi eğrisinin sağa kaymasına, gelir düzeyinde artışa ve faiz oranında
azalmaya neden olur.
Çözüm ; Vergi miktarında (otonom vergilerde) meydana gelen bir azalma, IS eğ-
risinin sağa kaymasına neden olur. IS eğrisinin sağa kaymasıyla birlikte, denge
faiz ve gelir düzeyinde artış meydana gelir.
r
------ -*■ Cevap, B seçeneğidir.
158. A şağıdaki seçeneklerden hangisinde b ir ülkede yapılan devalüasyonun

net etkilerinin zam an içerisinde ortaya çıkacağını gösteren eğ ri doğru
o la ra k verilm iştir?
A) Phillips eğrisi B) Beveridge eğrisi
C) BP eğrisi D) Lorenz eğrisi
E) J eğrisi
Çözüm : Bir ülkede yapılan devalüasyonun net etkilerinin zaman içerisinde orta-
ya çıkacağını gösteren eğri, “I eğrisi”dir. J eğrisi, dikey eksende net ihracatın ve
yatay eksende zaman değişkenin olduğu bir grafikte, devalüasyon ile net ihracat
arasındaki ilişkiyi gösteren bir eğridir ve bu eğri J harfine benzediği için “J eğ-
765
n'si” olarak bilinmektedir. J eğrisi analizine göre, bir ülkede yapılan bir devalü-
asyon net ihracatı (ihracat-ithalat) hemen artırmaz. Çünkü, devalüasyon yapan
ülkenin ihraç mallarının ucuzladığının ithalatçı ülkelerin yatırımcıları tarafından
anlaşılması ve ticaret bağlantılarının yapılması belirli bir süreyi gerektirir. Bu
nedenle devalüasyon yapıldıktan hemen sonra yani kjsa dönemde ihracat artm a-
yabilir, fakat uzun dönemde gerekli olan ticaret bağlantıları yapılacağından net
ihracat muhakkak artacaktır. Cevap, E seçeneğidir.
159. Bir ulusal ekonomiye ait yıl sonu ödemeler bilançosu verileri şu şekildedir:
Mal ihracatı: 3.000 $ Resmi rezervlerdeki net değişme: 4.000$

Mal ithalatı: 2.000 $ Karşılıksız transferler: -1.500 $
N et portföy yatıranları: 1.000 $ N et hizmet ihracatı: 3.000 $
Net doğrudan yatırımlar: - 500 $ Net bavul ticareti: -2.500 $
Faiz giderleri: 2.500 S Turizm giderleri; 1.500 $
Bu verilerden hareketle “net hat« ve noksan hesabı” nm a lm a » gereken
değer, aşağıdaki seçeneklerin hangisinde d o ğ ru o la ra k verilm iştir?
A ) + 500$ B) -500 $ C) +1000 $ D ) -1000 S E ) + 1500$
Çözüm : ödem eler bilançosu, bir yıl içerisinde bir ülkede yerleşik kişi ve kuram -
larla yabancılar arasında yapılan işlemlerin kaydının tutulduğu bir tablodur,
ödem eler bilançosu dört ana hesaptan oluşur. Bunlar sırasıyla cari işlemler he-
sabı, sermaye hesabı, rezerv hesabı ve net hata noksan hesabıdır. Bunlardan ilk
ikisi yani cari işlemler vc sermaye hesapları, otonom hesaplardır. Diğer bir de-
yişle cari işlemler ve sermaye hesaplan, ekonomik hayatın doğal işleyişinin bir
sonucudur. Buna karşılık rezerv hesabı ve net hata-noksan hesabı ise, delikleşti-
rici hesaplardır. D iğer bir deyişle rezerv hesabı ve net hata noksan hesabı, eko-
nomik hayatın doğal bir şekilde işleyişinden kaynaklanmayıp, cari işlemler ve
sermaye hesaplarında ortaya çıkan dengesizlikleri denkleştirmede kullanılırlar,
“Net hata ve noksan" hesabının alması gereken değer sorulduğuna ve net hata-
noksan hesabı denkleştiriri bir hesap olduğuna göre, öncelikle soruda verilen ve-
riler ana hesap gruplan içerisindeki yerlerine yazılmalı ve her hesap grubunun
ne kadarlık bir fazla veya açık verdiği bulunmalıdır. Daha sonra bu fazlalık ve
açıklar toplanmalı ve böyiece nihai bir fazla yada açığa ulaşılmalıdır. En son ola-
rak kalan rakam eğer pozitifse ödemeler bilançosu fazla vermekte, negatifse açık
vermektedir. Ancak ödemeler bilançosu, muhasebe tekniği açısından her yıl so-
nunda mutlaka denk olmak zorunda olacağından, net hata ve noksan hesabı en
son fazlalık oranında açık vermeli veya en son açık oranında fazla vermelidir.
Denklemdeki verileri ana hesap grubunda yerine koyalım;
766
I
Makro İktisat
1-) C a ri İşlem ler H esabı: (-) 4.000 S

Ma! ihracatı (+) 3.000
Mal ithalatı (-) 2.000
Karşılıksız transferler (-) 1.500
Net hizmet ihracatı (+) 3.000
Net bavul ticareti (-) 2.500
Turizm giderleri (-) 1.500
Faiz giderleri (-) 2.500
2-) Serm aye H esabı: (+) 500 S
Net portföy yatırımları: (+) 1.000 $
Net doğrudan yatırımlar; (-) 500 S
3-) R ezerv H esabı: (+) 4.000$
Resmi rezervlerdeki net değişme: (+) 4.000 S
Bu verilere göre, ödemeler bilançosu hesabı 500 $ fazla vermektedir. Ancak,
muhasebe tekniği çerçevesinde ödemeler bilançosu yıl sonunda hiçbir zaman
fazla ya da açık veremez, Diğer bir deyişle ödemeler bilançosu yıl sonunda mut-
laka denk olmalıdır. Örneğimizde ödemeler bilançosu 500 $ fazla verdiğinden,
ödemeler bilançosu denkliğini sağlanabilmesi için net hata ve noksan hesabının
500 $ açık vermesi yani negatif değer alması gerekmektedir.
160. A şağıdskİlerden hangisi genişletici m aliye politikasının işsizlik o ran ın -

d a b ir azalm aya neden olacağını İleri sü rer?
A) Neo-klasik okul B) Klasik Okul
C) Keynesyen Okul D) Rasyonel Beklentiler Okulu
E) Arz Yanlı İktisatçılar Okulu
Çözüm : Genişletici maliye politikalarının etkin olduğunu talep vanlı bir iktisa-
di anlayış gösteren Keynesyen okul ileri sürmüştür, tik Keynesyenler, para poli-
tikasının kesinlikle etkisiz olduğunu (ekonomi likidite tuzağında olduğu için)
ileri sürerken çağdaş Keynesyenler para politikasmın da etkin olduğunu; ancak
maliye politikasının daha etkin olduğunu ileri sürmüşlerdir. Çağdaş Keynesycn-
lerin para politikasına bakış açılarındaki bu yumuşama, Keynes’in ikinci Dünya
Savaşı Sonrası beklediği durgunluk hipotezinin gerçekleşmemesi yatmaktadır.
767
161. B ir ekonom ide yıllık p a ra arzı artış hızı % 5, hisse senetlerinin yıllık
ortalam a piyasa değeri 6$ ve serm aye m alların ın yenilem e m aliyeti ise
2$ ise, Tobin Q ’sunun alacağı değer kaç olur?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 . E) 5
Çözüm : Ünlü Keynesyen iktisatçı James Tobin tarafından ortaya atılan ve “Q

Teorisi" olarak bilinen yaklaşıma göre;
Tobin Q * Hisse Senetlerinin Ortalama Piyasa Değeri = 6 = 3 olarak bulunur.

Sermaye M allarının Yenileme M aliyeti 2
162. “P o litikaların Etkisizliği (İlintistellği)” önerm esi aşağ ıd ak i ik tisat yak -

laşım larından hangisi ta ra fın d an savunulm ak tad ır?
•' . '• I :•
A) Keynesyen yaklaşım B) M onetarist yaklaşım
C) Yeni klasik yaklaşım ' - , D) Yeni keynesyen yaklaşım 1■
E) Post keynesyen yaklaşım ı . 1■
Çöziim : “Politikaların Etkisizliği (Ilintisiziiği)” önermesi, Yeni Klasik İktisat

yaklaşımı tarafından savunulmaktadır. Yeni Klasik iktisatçılarca 1980’ü yıllarda
popüler hale getirilen “Politikaların Etkisizliği (îlintisizliği)” önermesi, iktisadi
birimlerin rasyonel hareket ettiği varsayımından hareketle ekonomideki tüm de-
ğişikliklerin, rasyonel iktisadi birimler tarafından önceden bilinebileceğini ileri
sürmektedir. Dolayısıyla söz konusu bu önermeye göre rasyonel iktisadi birim-
ler, devletin ekonomiye para ve maliye politikaları ile yapacağı müdahalelerin
sonuçlarını önceden öngörüp kendi iktisadi kararlarını buna göre alacağından,
para ve maliye politikaları reel ekonomi üzerinde herhangi bir etki doğurmaya-
cakta. Bu bağlamda devlet, ekonomiye para ve maliye politikaları ile müdahale
etmemeli ve ekonomiyi kendi doğal işleyişine bırakmalıdır.
163. M a rjin a l tüketim eğilim indeki azalm a sonucunda aşağıdakilerdcn h an -

gisi o rtaya çıkar?
A) Kamu harcaması çarpanının değeri azalır.
B) IS eğrisi yatıklaşır.
C) LM eğrisi yatıklaşır.
D) Hem IS hem de LM eğrisi yatıklaşır.
E) LM eğrisi dikleşir.
768
Makro iktisat
Çözüm : Marjinal tüketim eğiliminin azalması çarpanın değerini düşürecektir,

Çarpanın değerinde meydana gelen düşme ise, İS eğrisinin daha dik konuma gel-
mesine neden olur.
164. Aşağıda ü topik b ir ekonomiye ait be} yıllık işsizlik oranlan verilmekte-
dir. Söz konusu veriler çerçevesinde, bu ekonomide % 7 olarak tespit
edilen doğal işsizlik oranlarını aşan her ilave %1 işsizliğin reel
GSYİH’ın potansiyel GSYtH’dan % 2 düşük olmasına yol açtığı dikka-
te alındığında 2003 yılı için GSYİH açığı yüzde kaç olmaktadır?
YIL İŞSİZLİK ORANI
2000 % 7.S
2001 % 7.8
2002 % 8.2
2003 % 8.5
2004 % 8.1
A) % ] B) % 2 C) % 3 D) % 4 E) % 5
Çözüm : GSYİH açığı, ekonominin tam istihdam durumunda olduğu durumdaki

GSYİH (Potansiyel G SY lH )’nm, ekonominin cari dönemde sahip olduğu
GSYİH (Reel GSYİH)'dan çıkarılması ile hesaplanmaktadır.
GSYİH Açığı = Potansiyel GSYİH - Reel GSYİH
Doğal işsizlik oranlarının ve doğal işsizlik oranlarım aşan ilave işsizlik oranları-
nın reel GSYÎH’da ne kadarlık bir azalma meydana getirdiğinin bilindiği durum-
larda ise şu formüiasyon kullanılmaktadır;
GSYİH Açığı = Reel GSYİH’daki Azalma x (Fiili İşsizlik Oranı - Doğal İşsiz-
lik Oram)
GSYİH Açığı = - 2 .( U - U n )
GSYİH Açığı (2000) = -2.(0.075 - 0.07) = -0,01 (% -1)
GSYİH Açığı (2001) = -2,(0.078 - 0.07) = -0,016 (% -1,6)
GSYİH Açığı (2 0 0 2 )- -2.(0,082 - 0.07) = -0,024 (% -2,4)
GSYÎH Açığı (2003) = -2.(0.085 - 0,07) = -0,03 ( % -3 )
GSYİH Açığı (2004) = -2.(0.081 - 0,07) =» -0,022 (% -2,2)
769
165.Âşağıdakllerden hangisi sınırlı sermaye hareketliliği ve sabit döviz ku-

ru varsayımı altında uygulanan genişletici para politikasının sonuçla-
rından birisi değildir?
A) Faiz oranı düşer, sermaye çıkışı olur ve ihracat artar
B) İthalat yükselir, sermaye çıkışı olur, daraltıcı para politikası uygulanır
C) Para politikası gelir üzerinde kısa dönemli etkilidir
D) Ulusal para talebi azalır, LM sola kayar
E) Faiz oranı düşer, ulusal para talebi azalır, ithalat artar
Çözüm:
r
Not: Tam sermaye hareketliliği durumunda faiz oranında bir değişme olması çok
hızlı bir biçimde değişmelerin gerçekleşmesine neden olur, ö rneğin tam serma-
' ye hareketliliği ve sabit kur sisteminde uygulanacak genişletici bir para politika-
sı sonucunda LM eğrisi sağa kayar ve yurtiçi faiz oranı dünya faiz oranının altı-
na düşer, gelir düzeyi yükselir. Ancak faiz oranı düştüğü için ülkeden sermaye
çıkışı o kadar hızlı olur ki gelirde artış süreci tamamlanmadan parasal genişle-
770
Makro iktisat
mc, parasal daralma ile geri alınır. Sınırlı sermaye hareketliliği durumunda ise,
sermaye girişi ve çıkışı çok hızlı olmadığı için gelir artışı geçici bir sürede olsa
yaşanır. Nitekim soruda görüldüğü gibi gelir artışı ithalat artışına neden olmuş-
tur.
166. Z oru n lu karşılık oranının 0,20, vadesiz m evduat tu ta rın ın 300 milyon
T L , toplam rezervlerin de 120 milyon T L olduğu b ir d u ru m d a kullanı-
lab ilir (atıl) rezervler kaç milyon TL’d ir?
A) 60 B) 50 C) 75 D) 100 E) 125
Çözüm : Toplam rezervler, zorunlu rezervler ile atıl rezervlerin toplamından

oluşmaktadır.
Zorunlu rezervler ise, vadesiz mevduat miktarı ile zorunlu karşılık oranının çar-
pımından meydana gelir, Bu durumda zorunlu rezervler şu şekilde hesaplanır:
Zorunlu Rezervler = Zorunlu karşılık oram * Vadesiz mevduat miktarı
= 0,20 * 300
“ 60
Toplam rezervler = Zorunlu rezervler + Atıl rezervler
120 = 60 + Atıl rezervler
Atıl rezervler = 60
167. A şağıdakilerdcn hangisi “arz yanlı ik tisat” yaklaşım ı ta ra fın d an öneri-

len b ir İktisat p olitikası aracı olam az?
A) Kamu kesimi yatırım harcamalarının artırılması
B) Toplam talep düzeyinin düşürülmesi
C) Transfer ödemelerinin kapsamının daraltılması
D) A şın parasal genişlemelerden kaçınılması
E) Vergi oranlarının düşüriilmesi
Çözüm : “Arz yanlı iktisat (sııpply side economics)” yaklaşımı, 1970’li yılların
ortalarında ilk olarak A BD ’de akademik çevrelerde gündeme gelen ve daha son-
ra 1980’1İ yıllarda Başkan Ronald Reagan döneminde fiili olarak uygulanma
şansı bulan ve ekonomide zaman zaman ortaya çıkan dengesizliklerin nedeni
olarak yüksek vergileri ve aşırı devlet müdahalesini gören bir yaklaşımdır. Arz
yanlı iktisat yaklaşımına göre, eğer piyasa ekonomisinin doğasına müdahale
771
edilmezse ekonomideki tüm dengesizlikler kendiliğinden ortadan kalkacaktır.

Bu nedenle arz yanlı iktisat yaklaşımını savunanlar, devletin ekonomideki rolü-
nün azaltılması gerektiğim savunmaktadırlar. Ar z yarılı iktisat yaklaşımının te-
me! iktisat politikası önerileri şunlardır:
/ Vergi oranlarının düşürülmesi
/ Kamu kesimi yatırım ve transfer harcamaları da dahil olmak üzere kamu har-
camalarının azaltılması
/ Para arzının ekonominin ihtiyaçları doğrultusunda artırılması
/ Aşırı parasal genişlemelerden kaçınılması.
168. A şağıdakilcrden hangisi borçlanm a İle vergilem enin m ak ro ekonom ik

etkileri açısından aynı olduğu d u ru m u İfade etm ek ted ir?
A) Malı aldanma 1 B)'Parasal aldanma • : .
C) Mali etkinsizlik D) Parasal etkinsizlik
E) Fiskal baskınlık
Çözüm : Borçlanma ile vergilemenin makro ekonomik etkileri açısından aynı ol-
duğu durum, "Mali Etkinsizlik” kavramı ile ifade edilmektedir. Cevap, C seçene-
ğidir.
* *i»i' 1 ,
169. T a sa rru f ve yatırım fonksiyonları sırasıyla S = - 5 + 0,3Y ve 1“ 10 + 0,2Y

o la ra k verilen b ir ekonom ide, deııgc gelir düzeyi, y atırım ve ta s a r r u f
m ik ta rla rı kaçtır?
Gelir düzeviCY) Yatırımû) 7asamif(S)
A) 150 40 40
B) 50 40 40
C) 150 30 30
D) İS 20 20
E) 30 30 30
Çözüm :
Y =C+ I
’Y = C + S
S -İ
-5 + 0,3Y = J0 + 0.2Y
772
Makro İktisat
0 ,3Y - 0,2Y = 1 0 + 5
0,1 Y « 15
Y = 150
S = - 5 + 0,3Y
S = -5 + 0,3.(150)
S = -5 + 45
S =40
I = 10 + 0,2Y
1 = 10 + 0,2(150)
1= 10 + 30
1 = 40
170. O k u n yasası göz önünde b u lundurulduğunda, İşsizliğin % 3 azaldığı

b ir ekonom ide büyüm e o ran ı hangi yönde ve ne k a d a rlık b ir değişme
gösterm iştir?
A) % 2 azalır. B) % 4,5 azalır.
C) % 2,25 artar. D) % 8.25 artar.
E) % 6,25 artar
Çözüm ; Okun Yasası’na göre bir ekonomide % 2,25’iıı üzerinde meydana gelen
her % J ’Iik büyüme, işsizlik oranım % 0,5 azaltacaktır. Bu ilişki şu şekilde for-
müle edilebilir:
AU =>-0 ,5 . (Y - Y*)
AU = - 0 ,5 . (Y - 2.25)
-3 = ~0,5Y + 1,125
0,5Y = 4,125
Y = 8,25
171. K eynes’e göre m enfi ta sa rru fu n söz konusu olduğu d u ru m d a o rtalam a

tüketim eğilimi nasıldır?
C) Birden küçüktür D) Negatiftir
E) Marjinal tüketim eğilimine eşittir
773
ÇÖziim: Şekilde 45°’lik doğra ge!ir ve giderlerin birbirine eşit olduğu noktala-
rın geometrik yeridir. Tüketim eğrisinin L noktasından başlamasının nedeni, ge-
lir sıfır iken dahi tüketimin söz konusu olmasıdır. Gelir sıfır iken yapılan bu tü-
ketime, ya da gelirden bağımsız olan tüketime otonom tüketim denilmektedir, K
noktasına kadar gelir tüketimden düşüktür. Dolayısıyla burada menfi ya da ne-
gatif tasarruf söz konusudur. Gelirin tüketimden küçük olduğu bu noktada birey-
ler ya borçlanmak suretiyle tüketimini arttırmakta ya da tasarruflarını çözmek-
tedir. K. noktasına kadar ortalama tüketim eğilimi birden büyüktür. K noktasın-
da gelir, tüketime eşit olmakta, dolayısıyla ortalama tüketim eğilimi bire eşit ol-
maktadır. K noktasında aynı zamanda ortalama tüketim eğilimi marjinal tüketim
eğilimine eşittir. Çünkü bu noktada hiç tasarruf söz konusu değildir. K noktasın-
dan sonra gelir tüketimi aşmakta ve tasarruflar artmaktadır. Bu noktada ise, or-
talama tüketim eğilimi birden küçük olmaktadır.
C
C -Y
M enfi
T asarruf
C -C o + <<Y)
O.T.E > 1
ruf
O.T.E I
O rt.Tlik.Egn.-1
Yo
172. A şağıdaki seçeneklerde y er alan kav ram lard an hangisi serm aye h are-
ketliliğin ta m olduğu ve sabit döviz k u ru sistem inin uygulandığı b ir
ekonom ide, p a ra otoritelerinin bağım sız b ir p a ra politikası izleyemeye-
ceğini İfade etm ektedir?
A) Politika karması B) Politika ikamesi
C) Rassal yürüme D) Likidite tuzağı
E) Üçlü açmaz
Çözüm ; Literatürde sermaye hareketliliğin tam olduğu ve sabit döviz kuru sis-
teminin uygulandığı bir ekonomide, para otoritelerinin bağımsız bir para politi-
kası izleyemeyeceğini ifade eden kavram, “üçlü açmaz” olarak bilinmektedir.
Üçlü açmaz yaklaşımına göre, sermaye hareketliliğinin tam oldiığu bir ekonomi-
de, eğer para otoritelerinin bağımsız bir para politikası izlemesi isteniyorsa es-
nek döviz kuru sitemi uygulanmalıdır. Çünkü, sabit döviz kuru sistemi uygula-
ması altında, para politikaları döviz kuru hedefinin tutturulmasın» yönelik uygu-
774
M akro İktisat
lanacağından, para politikasının diğer am açlan (sözgelimi fiyat istikran amacı)

ikinci plana düşecektir. Oysa ki esnek kur sistemi altında ise, para otoriteleri bir
döviz kuru taahhüdü altına girmediklerinden dolayı, para politikalarını döviz ku-
ru hedefinden bağımsız olarak yönlendirebileceklerdir.
173. M arjinal tüketim eğiliminin 0,5 ve m arjinal yatırım eğiliminin ise 0,3
olduğu b ir ekonomide “süper çarpan*, aşağıdaki değerlerden hangisi-
ni alır?
A) 1 B )2 C) 3 D) 4 E) 5
Çözüm: M aıjinal tüketim eğilimini c ile ve marjinal yatırım eğilimini b ile gös-
terirsek, süper çarpanın değeri şu şekilde hesaplanır:
Süper Çarpan = -—i— = — ------= - i - *» 5

1-c-b l-0,5~0,3 0,2
174. Aşağıdakilerden hangisi para politikasının etkinliğini azaltan faktör-

lerden birisi değildir?
A) Para talebinin faiz esnekliğinin yüksek olması
B) Yatırım talebinin faiz esnekliğinin düşük olması
C) Dışlama
D) Likidite tuzağı
E) Para çarpanının değerinin düşük olması
Ç özüm : Para politikasının etkinliğini azaltan başlıca faktörler şunlardır:

/ Para talebinin fak esnekliğinin vüksek olması. Bir ekonomide para talebi-
nin faiz esnekliği yüksekse, para arzı artışları faiz oranlarını düşürecek ve bu
da para talebinde çok büyük artışlar yaşanmasına yol açacaktır. Bu nedenle
artan para arzının tamamı, para talebindeki büyük oranlı artışlar tarafından
emileceğinden dolayı para politikası ekonomik aktıvite üzerinde etkili olama-
yacaktır.
/ Yatırım iûkhlnin faiz esneMMnin düşük olması, Yatırım talebinin faiz es-
nekliğinin düşük olması durumunda, para arzındaki artışların yol açacağı fa-
iz düşüşleri yatırımları artırmayacaktır. Bu nedenle yatırım talebinin faiz es-
nekliğinin düşük olması da, para politikasının etkinliğini azaltacaktır.
/ Likidite turacı. Likidite tuzağı durumunda, para arzı ne kadar artarsa artsın
775
faiz oranları düşmeyecektir. Faiz oranları düşmeyeceğinden reel yatırımlar

hiç artmayacaktır.
/ Para çarpanının delerinin düşük olması. Para çarpanının değeri düşük ol-
duğunda, parasal tabandaki artışların etkisi sınırlı olacağından para politika-
sının etkinliği azalacaktır.
Ancak, “dışlama etkisi” ise, para politikasının değil, maliye politikasının etkin-
liğini azaltan faktörlerden birisidir.
J75. I. İstikrarsızlığın kaynağı paıa miktarıdır.

, II, istikrarsızlığın kaynağı harcamadır.
III. Kurala dayalı istikrar politikası önerilir.
IV Fiyatların yapışkan olduğu ileri sürülmektedir.
V Duruma göre istikrar politikası önerilmektedir.
VI. Fiyatların esnek olduğu ileri sürülmektedir.
T alep yanlı İktisat ile İlgili olarak yukarıd ak i bilgilerden hangileri doğ-
ru d u r?
A) I.1V .V B) II, IV, V
C) II, III, IV D) I, III, IV
E) II, III, VI
Çözüm:
Talep Yanlı İktisat A rz Yanlı İktisat
/ Ortodoks Keynesciler ✓ Klasik İktisat
(Neo Klasik-Keynesci Sentez) v Nco Klasik İktisat
/ Post Keynesci İktisat v Monetarist İktisat
/ Yeni Kcynsesci İktisat / Yeni Klasik İktisat
/ Alman Tarihçi Okul ✓ Reel Konjonktür Hareketleri Analizi
/ Marksist İktisat / Avusturya Okulu
İstikrarsızlığın kaynağı harcamalardır. İstikrarsızlığın kaynağı, para miktarıdır.
Ücretler ve fiyatlar yapışkandır. Fiyatlar esnektir.
Duruma göre istikrar politikası öneril- Kurala dayalı istikrar politikası öneril-
mektedir. mektedir.
.776
M akro iktisat
376. “M undeU-Floraing M odeli” çerçevesinde düşün ü ld ü ğ ü n d e aşağıdaki

ifadelerden hangisi d o ğ ru d u r?
A) Para politikasının reel ekonomik aktivitelsr üzerindeki etkinliği çok
yüksektir
B) Döviz kuru hedeflemesi stratejisinin fiyat istikrarının sağlanmasında
hiçbir rolü yoktur
C) tç ekonomik dengenin sağlanmasında kullanılması gereken politika ma-
liye politikasıdır
D) Yüksek düzeydeki cari açıkların kaynağı ithal malların talep esnekliği-
nin yüksek olmasıdır
E) Vergi oranlarının düşürülmesi ekonominin toplam arz miktarını yüksel-
tir
ÇÖziim: Dışa açık ekonomiler için geliştirilmiş olan “Mundell-Fleming Mode-

l i n e göre, "maliye politikası” iç ekonomik dengenin sağlanmasında, “para po-
litikası” ise dış ekonomik dengenin sağlanmasında kullanılmalıdır. Buna göre
sözgelimi bir ekonomide yüksek enflasyon varsa ve cari açık düzeyi de fazlay-
sa, yüksek enflasyonla mücadele etmek için daraltıcı maliye politikası ve yüksek
cari işlemler açıklarıyla mücadele etmek içinde genişlemeci para politikası kul-
lanılmalıdır.
177. A şağıdakİierden hangisi vergi o ra n la rı ile vergi gelirleri arasın d a belir-

li b ir vergi o ran ın a k a d a r doğrıı yönlil, belirli b ir vergi o ran ın d an son-
r a te rs yönlü İlişkiyi gösterm ektedir?
A) Phillips eğrisi B) Laffer eğrisi
C) Lucas arz eğrisi D) BP eğrisi
E) J eğrisi
Çözüm : A BD 'li bir iktisatçı olan Arthur Laffer, 1970’li yılların ortasında yaz-
mış olduğu bir makalede bir ekonomide vergi oranlarının belirli bir oranının üs-
tünde olması durumunda vergi oranlarını düşürerek vergi gelirlerinin artırılabi-
leceğini ileri sürmüştür. Bu görüşünü bir eğri yardımı ile açıklamıştır. Söz konu-
su bu makalede geçen ve vergi oranlan ile vergi gelirleri arasındaki ters yönlü
ilişkiyi gösteren eğri, daha sonraları "Laffer Eğrisi” olarak adlandırılmıştır. Laf-
fer eğrisinin vergi oranlan ile vergi gelirleri arasında öngördüğü söz konusu bu
ilişki, “arz yanlı iktisatçılarca” savunulmaktadır.
777
Ceteri» Paribus: iktisat Sorulan
İ 78. I. Stoklar
II. Hisse senedi ve tahvil
III. Eğitim harcamaları
IV Ulusal savunma harcamaları
V. Kamu çalışanlarının ücret ödemeleri
VI. Emekli maaş ödemeleri
VII. İşsizlik yardımları
Y ukurıdakllerden hangileri G SY İH hesap lam aların a d ah il edilm ez?
A) I, III, VI B) II, III, VII
C) II, VI, VII D) III, V, VI
E) V VI, VII
Çözüm :
I. Üretilmiş ama satılmamış mal olan stoklar, yatırıma dahil edildiği için
GSYİH hesaplamasına dahil edilir.
II. Hisse senedi ve tahvil, bireysel olarak yatırım olmasına rağmen mevcut
sermaye stokuna bir ilave teşkil etmediği için makro ekonomik açıdan
yatırım değildir ve GSYÎH hesaplamalarına dahil edilmez.
III. Beşeri sermayeye katkı anlamında eğitim harcamaları da yatırım harca-
ması olarak kabul edilir ve GSYÎH hesaplarına dahil edilir.
IV. Uhısal savunma harcamaları, kamu çalışanlarının ücret ödemeleri, kamu
harcamaları kapsamında ele alınmaktadır ve GSYİH h esaplam a dahil
edilir.
V Emekli maaş ödemeleri ve işsizlik yardımları transfer harcamalarına ör-
nek olarak gösterilebilir. Kamu harcamaları içinde yer alan transfer har-
camaları cari dönemdeki hizmet karşılığında ödenmediği için GSYİH
hesaplamalarına dahil edilmez.
179. B ir ekonom ide politika yapıcıların uyguladığı sadece beklenm edik ni-
telikteki (sürpriz) politika değişikliklerinin, reel hasıla düzeyi Üzerinde
etkili olabileceğini gösteren eğri aşağıd sk ilerd en hangisidir?
A) Uzun dönem arz eğrisi B) Phillips eğrisi
C) Laffer eğrisi D) Lucas arz eğrisi
E) Uzun dönem toplam talep eğrisi
778
Makro iktisat
ÇSzüm: Bir ekonomide politika yapıcıların uyguladığı sadecc beklenmedik ni-

telikteki politikaların, reel hastla düzeyi üzerinde etkili olabileceğini gösteren
eğri, ' ‘Lucas arz eğrisi”dir, Lucas arz eğrisi, Yeni Klasik iktisatçı Robcrt Lucas
tarafından ortaya atılmıştır. Lucas arz eğrisine göre, iktisadi birimler rasyonel
hareket ettiklerinden politika yapıcıların uygulayacakları politikaların etkilerini
doğru tahmin ederler. Bu yüzden politika yapıcıların kamuoyuna ilan ettikleri bir
beklenen politika, iktisadi birimlerin politika sonuçlarını önceden öngörerek ted-
bir almaları sayesinde reel hasıla düzeyi üzerinde herhangi bir etki doğurmaya-
caktır. Fakat, Lucas arz eğrisi yaklaşımı, iktisadi birimler için beklenmedik
(sürpriz) nitelik taşıyan politika değişikliklerinin reel hasıla düzeyi üzerinde et-
kili olabileceğini ileri sürmektedir.
180, K eynes’e göre em ek talebi aşağıdakücrden hangisine bağlıdır?

A) Reel ücrete B) Nominal ücrete
C) Reel faize D) Nominal faize
E) Beklentilere
Çözüm : Keynes’e göre, emek talebi reel ücrete, em ek arzı nominal ücrete bağ-
lıdır. Klasiklere göre, hem emek talebi hem de emek arzı reel ücrete bağlıdır.
181. E konom ilerin potansiyel hasıla düzeylerinden sap m aları sonucunda

ortaya çıkan devrese! d algalanm aların tem el nedeni o larak teknolojik
değişm eleri gören, yaklaşım aşağıdakllerden hangisidir?
A) Zamansal konjonktür hareketleri yaklaşımı
B) Geleneksel konjonktür hareketleri yaklaşımı
C) Politik konjonktür hareketleri yaklaşımı
D) Parasal konjonktür hareketleri yaklaşımı
E) Reel konjonktür hareketleri yaklaşımı
Çözüm; Ekonomilerin potansiyel hasıla düzeylerinden sapmaları sonucunda orta-

ya çıkan devresel dalgalanmaların temel nedeni olarak teknolojik değişmeleri gö-
ren yaklaşım, “Reel konjonktür hareketleri yaklaşımadır.
779
182.A ;ağıdakilerden hangisi tam sermaye hareketliliği ve sab it döviz k u ru

varsayım ı altın d a uygulanan genişletici b ir maliye politikasının sonuç-
la rın d an b irisi değildir?
A) Ödemeler bilânçosu fazla verir B) Ulusal paraya talep artar
C) Ulusal para arzı artar D) Faiz oranlan yükselir
E) Döviz kuru düşer
Çözüm:
r
G c m jle îic i ıs Yeni d e n g e e ,,

M aliy e —> sağ a -> g e lir Y j,
P otitikB sı kayar y u rtiçi fa iz r d o lu r
Y urtiçi fa iz oranı S erm ay e g irişi olur.

y u rt d ış ı faiz o ra n ın d a n —^ Ö d e m e le r b ila n ç o su
d a h a y ü k s e k olur. fâ 2 İ& verir,
U lusal U lu sal A n c ak s a b it D öv, Kur.

paray a —» p a ra n ın —> old u ğ u için u lusal para
ta le p artar. d eğ eri artar. d e ğ e rin in a rtm a m a sı gerekir.
M B d ö v iz D ö v iz a lıp
p iy a s a s ın a —» u lu s a l p a ra
m ü d a h a le ed er. satar.
U lu s a l p a ra a rz ı Yeni d e n g e e 2,g e lir d ü z e y i Y 2

a r tın c a L M Q e ğ ris i ve fa iz o ra n ı y u rtd ış ı fa iz
L M , ş e k lin d e s a ğ a k ay ar. o ra n la rın a e ş it o lu r.
780
Makro iktisat
Sonuç olarak faiz oranı tekrar yurtdışı faiz oranlarına eşitlenirken gelir dü-
183. Devlet h arc am a ların ın olm adığı kapalı b ir ekonom ide tüketim fonksi-
yonu C^M Ö +Ö JY ise, planlanm ış y a tırım la r 40 b irim d en 60 birim e
çık tığ ın d ı denge milli gelir (Y) düzeyinde ne k a d a r değişme olu r?
A) 900 B) 1000 C) 100 D) 200 E) 800
Çözüm:
Kamu harcamalarının olmadığı kapalı bir ekonomide denge koşulu
Y = C + I’dır.
Y = 140+0,8 Y + 40
Y - 0,8Y = 180
0,2Y = 180
Y ■ 900 (Planlanmış yatırımların 40 olduğu durumdaki denge gelir düzeyi)
Y = C + I’dır.
Y « 140+0,8Y + 60
Y - 0,8Y = 200
0,2Y = 200
Y = 2000 (Planlanmış yatırımlartn 60 olduğu durumdaki denge gelir düzeyi)
AY = Y 2 - Y ;
AY = 1000 -900
AY - İ00
184. A şağıdaldlerden hangisi Keynesyen ik tisat yaklaşım ının Heri sürm üş

olduğu görüşleri desteklem ek am acıyla geliştirilen yak laşım lard an bi-
risid ir?
A) A daptif (uyumcu) beklentiler yaklaşımı
B) Rasyonel beklentiler yaklaşımı
C) Phillips eğrisi analizi
D) Zaman tutarsızlığı yaklaşımı
E) Rassal yürüme teorisi
Çözilm : Keynesyen iktisat yaklaşımının ileri sürmüş olduğu görüşleri destek-

lemek amacıyla geliştirilen yaklaşımlardan birisi de, “Phillips Eğrisi A nali-
zedir. 1950’li yıllarda yükselen enflasyon oranlarına Keynesyen iktisadın her-
hangi bir açıklam a getirememesi üzerine, Keynesyen iktisadın doğruluğuna
ilişkin bir takım kuşkular ortaya çıkmıştır. Anc.ak, 1958 yılında ortaya atılan
Phillips Eğrisi analizi, bir ekonomide politika yapıcıların ya “daha düşük enf-
lasyon ve daha yüksek işsizlik” ya da “daha yüksek enflasyon ve daha düşük
işsizlik" tercihi ile karşı karşıya olduğunu ileri sürmek suretiyle yükselen enf-
lasyon oranlarına İşsizliği azaltm ak için uygulanan genişlem eci para ve mali-
ye politikalarının yol açtığını iddia etmiş ve bu suretle Keynesyen iktisada yö-
neltilen eleştirileri yanıtlamıştır. Phillips Eğrisinin bu açıklam asına göre, yük-
sek enflasyon oranlan ile mücadele etmek için ekonom ide toplam talebin azal-
tılması gerekir. Toplam talebin azaltılması için ise, daraltıcı para ve maliye po-
litikaları uygulamaya konulmalıdır, Ancak, daraltıcı para ve maliye politikala-
rı ekonomide enflasyon oranlarını düşürürken işsizlik oranlarım da yükselt-
mektedir.
185. Doğal işsizlik oranının belirleyicileri ile ilgili o la ra k aşağıdakilerden

hangisi do ğ ru değildir?
A) Emek gücünün bileşimi B) Fiyat ve ücretlerin esnek olması
C) Sendikacılığın gelişmiş olması D) Çalışma teşvikleri
E) Sosyal devlet anlayışı
Çözüm : Doğal İşsizlik Oranının belirleyicileri şunlardır:

/ Friksiyonel İşsizlik
✓ Yapısal işsizlik
/ Fiyat-ücret rijitlikleri: Fiyat ve ücretlerin özellikle aşağı doğru esnek olma-
masını içermektedir.
/ Emek piyasası rijitliği: Sendikacılığın yaygın ve gelişmiş olması, sosyal dev-
let anlayışının gelişmiş olmasına paralel olarak devletin işsizlere sağladığı iş-
sizlik sigortası gibi olanaklar emek piyasası rij itliğini arttırmaktadır.
/ Çalışma teşvikleri: Çalışma teşvikleri doğal işsizlik oranını azaltıcı etkiye sa-
hip olurken, çalışma güvencesi doğal işsizlik oranını arttırıcı etkiye neden ol-
maktadır.
/ Emek gücünün bileşimi: Kadının işgücüne katılımı ile birlikte doğal işsizlik
oram yükselmektedir.
782
M akro İktisat
186. Uzun süreli yüksek ve kronik b ir enflasyonun yaşandığı X ülkesinde,

nom inal faiz o ra n la n % 60 ve enflasyon oran ı d a % 40 iken reci faiz
o ra n la n % k aç tır?
A) % 20 B) % 13 C) % 16 D) % 14 E) % 12
Çözüm : Fisher Denklem i’ne göre, bir ekonomide reel fa k oranlan, nominal fa-
iz oranlarından enflasyon oranlarının çıkarılması iie bulunur. Bıınu kısaca şu şe-
kilde ifade edebiliriz;
Reel Faiz Oranlan (r) = Nominal Faiz Oranları (i) - Enflasyon Oranı (P)
Ancak bu formülasyon, Fisher Denklemi'nin en basit ifadesidir ve enflasyon

oranının görece düşük olduğu ekonomilerde kullanılabilir. Soruda ki gibi enflas-
yon oranlarının yüksek olduğu ülkelerde ise, reel faiz oranlarının hesaplanma-
sında Fisher Denklemi’nin aşağıda verilen geliştirilmiş versiyonun kullanılması
daha tutarlı sonuçlar verir.
(1+r) - (1+1) / (1+P) ya da r = JL±-L - 1

1+p
Soruda bize verilen verileri, bu son denklemde yerine yazarsak;
(1 + r) = (1 + 0.60) / (1 + 0.40)
(I + r) = (1 .6 0 )/(1 .4 0 )
(i + r ) = 1.14
r = 1 ,1 4 - 1
r = 0.14 * % 14 olarak bulunur.
187. Piyasaya borç verm ek isteyen k u ru m la rın borç verem em esi veya ver-
m ek İstem emesi du ru m u aşağıdakllerdcn hangisi ile ifade edilm ekte-
d ir?
A) Borç Deflasyonu B) Likidite kısıtı
C) Yatırım açmazı D) Sermaye sığlaşması
E) Kredi tayınlamast
Çözüm : Borç deflasyonu piyasa borç veren kurumlarm borç verememesi veya
vermek istememesi durumunu ifade etmektedir. Borç deflasyonu durumunda
bireylerin ve firm aların çok fazla borçlanmaları nedeniyle harcamalarda bir
düşmenin meydana geldiği durumdur. Böyle bir durumda aynı zamanda borç-
larını azaltmak isteyen iktisadi karar birimleri hem harcama yapma hem de da-
ha fazla borç alma konusunda ihtiyatlı davranacaklardır. Birisinin borcu diğer
kişinin aktifi olduğundan borçlular alacaklılarına karşı daha fazla harcama eği-
limine sahip iseler, borç toplam harcamanın azalmasına neden olacaktır. Yine
borç deflasyonu karşı karşıya gelen firmalar yeni yatırımlara girilm edikleri için
kendi kaynaklarını eritm ek durumunda kalabilirler. Bu durum ise, piyasadaki
fiyatların düşmesine neden olacak ve durgunluk sürecini başlatacaktır.
188. M undel Flem ing M odeline göre esnek k u r sistem inin uygulandığı b ir
ekonom ide y u rt içi faiz o ran la rı dünya faiz o ra n la rın d a n yüksekse aşa-
ğıdakilerden hangisi m alt genişlem enin etkisiz olm asının n edenidir?
A) Yatırımların azalması
B) N et ihracatın azalması . . .,j (
C) Parasal daralma . : 1. <*■- • ' •’*.
D) Döviz kurunun yükselmesi
E) Otonom tüketim harcamalarının artması
ı - . Jl :
Çözüm : Tam sermaye hareketliliği ve esnek döviz kuru varsayımında yurt içi fa-
iz oranları dünya faiz oranlarının üstünde ise, ülkeye sermaye girişi olur, ödem e-
ler bilânçosu fazla verir, ulusal paranın değeri artar. Yurtiçi mallar görece pahalı
bale gelir, ihracat azalır, ithalat artar. IS eğrisi sola kayar, Diğer bir ifadeyle böy-
le bir durumda IS eğrisinin sola kayma nedeni olarak IS eğrisini sola kaydıran di-
ğer unsurları değil, net ihracattaki azalmayı ele almak gerekir. Yani, dışlamanın
nedeni, yüksek faiz oranlarının ulusal paranın değerini arttırmak suretiyle ihraca-
tı azaltıp, ithalatı arttırması; yani net ihracatı azaltmasıdır.
189, D u rgunluk (rcsesyoıı) eğilim lerinin gözlendiği b ir ekonom ide, ticaret

ve y atırım b an k a la rın ın ellerindeki fonları, d ah a yüksek faiz verseler
bile özel kişi ve k u ru m la r» verm ek yerine kam u kesim i iç borçlanm a
senetlerine y atırm ala rın ı İfade eden k av ram aşağıdakilerden hangisi-
d ir?
A) Kredi tayınla ması
B) Likidite kısıtı
C) Sürüm kısıtı
D) Fon sınırlaması
E) Dışlama
784
Makro İktisat
Çözüm : Fiyatlar genel düzeyinin sürekli düştüğü, toplam harcama seviyesinde

gerilemelerin yaşandığı, üretim ve yatırım artışlarının yavaşladığı ya da tam a-
men durduğu bir ekonomide, ticaret, ve yatırım bankalarının ellerindeki fonları,
daha yüksek faiz verseler bile özel kişi ve kuramlara vermek yerine kamu kesi-
mi iç borçlanma senetlerine yatırmalarını ifade eden kavram, “kredi tayınlama-
sı"dır. Ticaret vc yatırım bankalarının, durgunluk dönemlerinde bu tür bir eğili-
me girmesinin temel nedeni ise, özel kişi ve kuramların risk düzeyinin yüksek
olmasıdır. Zira, özellikle durgunluk dönemlerinde toplam talep düzeyinin düşük
olması nedeniyle, Özel firm aların satış miktarları ve kar düzeyleri düşük olacak-
tır. Dolayısıyla durgunluk dönemlerinde özel kişi ve kurumların, bankalardan al-
dıkları kredileri geri ödeme ihtimali düşecektir. Du da söz konusu kesimlerin,
bankalar açısından risk düzeyini yükseltecektir. Bu bağlamda bankalar ellerinde-
ki fonları, geri ödememe olasılığı sıfır veya sıfıra yakın olan kamu kesimi iç
borçlanma senetlerine yönlendirecektir.
190. “ Sürekli G elir H ipotezi” ne göre, aşağıdakllerden hangisi p a ra talebini

belirleyen değişkenler arasında yer alm am ak tad ır?
A) Beşeri servet B) Tahvil faiz oram
C) Sürekli gelir D) Döviz kuru değişim oranı
E) Hisse senedi getiri oranı
Çözüm : Monetarist iktisatçılar tarafından savunulan "Sürekli Gelir Hipotezi"ne

göre, para talebini belirleyen değişkenler şunlardır: Sürekti gelir, beşeri servet,
tahvil faiz oranı, hisse senedi getiri oranı ve beklenen enflasyon oranıdır. Dola-
yısıyla "Sürekli Gelir Hipotezi”ne göre, para talebini belirleyen etkenler arasın-
da döviz kuru değişim oranı yer almaz.
191. A şağıdakilerden hangisi tam serm aye hareketliliği ve esnek döviz k u ra

varsayım ı altında uygulanan d araltıcı p a ra politikasının sonuçlarından
birisidir?
A) LM eğrisi sola kayar, ödemeler bilânçosu açık verir
B) Yurtiçi faiz oranları düşer
C) Rekabet gücü artar, ihracat artar
D) Parasal daralma, parasal genişleme ile geri alınır
E) Parasal daralma, mali daralma ile desteklenir
785
Ceteris Paribus; İktisat Sorutan
Çözüm ;
r
192. Y IL Eb&LEüdcksi
2002 12
2003 16
2004 20
2005 18
2006 24
X ekonom isine ait tüketici fiyat endeksi verileri y u k arıd a k i gibidir. Bu-
na göre 2004 yılı için enflasyon oran ı yüzde k açtır?
A) %15 B) % 20 C) % 25 D ) % 30 E )% 3 5
786
M akro iktisat
Çözüm : Bir ekonomide t yılı için enflasyon,oranları aşağıdaki formülle hesap-

lanır;
Enflasyon Oram = t Yılı Fiyat Endeksi - (t-1 Y ıh F iy at Endeksi). x i00

t-1 Yılı Fiyat Endeksi
Enflasyon Oranı (2004) = — ------x 100 = % 25 olarak bulunur.
193, Tüketim =■ 1.000 $ Toplam kamu harcamaîan = 500 $

İhracat = 2.500 S Toplam kamu gelirleri = 600 $
İthalat ** 1.500 $ Toplam yatırım harcamaları = 200 $
X ülkesinin 2000 yılına Bit verileri y u k arıd ak i gibidir. B una göre X ül-
kesinin, sırasıyla h arc an ab ilir kişisel gelir ve ulusal ta s a r r u f düzeyi
hangi seçenekte doğru o la ra k verilm iştir?
A) 2 .0 0 0 $ - 1.000$ B) 2.100 S - 1.200$
C) 2.200 $ - 1.300 S D) 2.300 $ - 1.400 $
E) 2.400 $ - 1.500 $
Çözüm : Harcanabilir kişisel geliri bulabilmek için öncelikle X ülkesinde 2000

yılında G SM H ’ın ne kadar olduğu bulunmalıdır.
GSMH = C + I + G + NX
GSMH *» i .000 + 200 + 500 + 1.000 = 2.700 $ olarak bulunur,
Ulusal tasarruflar, özel tasarruflar ile kamu tasarruflarının toplamından oluşur.
Kamu tasarrufları, kamu gelirlerinden kamu harcamalarının çıkarılması ile bu-
lunur. Soruda toplam kamu gelirleri 600 $ ve toplam kamu harcamaları da 500
$ olduğu için, kamu tasarrufları 100 $ ’a eşittir. Ancak, özel tasarrufların buluna-
bilmesi için öncelikle harcanabilir kişisel gelirin bulunması gerekmektedir. Har-
canabilir kişisel gelir, özel kişilerin elde etmiş oldukları gelirlerinden devlete
ödedikleri vergilerin çıkarılması ile bulunur. Devlet açısından özel kişilerin öde-
miş olduğu vergiler bir gelir niteliği taşımaktadır.
Harcanabilir Kişisel Gelir = GSMH - Toplam Kamu Gelirleri
Harcanabilir Kişisel Gelir = 2.700 - 600 = 2.100 $ olarak bulunur.
Buradan hareketle;
ö ze l Tasarruflar = Harcanabilir Kişisel Gelir - öze! Tüketim Harcamaîan
özel Tasarruflar = 2.100 - 1.000 •* 1.100 $
Ulusal Tasarruflar = Özel Tasarruflar + Kamu Tasarrufları

Ulusal Tasarruflar => 1.100 + 100 = L2ÛÛ $ olarak bulunur.
194. G enişletici b ir p a ra politikası sonucunda faiz o ran ı, y a tın m la r ve milli

gelir nasıi değişir?
Faiz oran ı ia ü rm ik r M illL S ilk
A) Artar Artar Artar
B) Değişmez Değişmez Değişmez
C) Azalır Azalır Azalır
D) Azalır Artar Artar
E) Artar Azalır Artar
Çözüm ; Genişletici bir para politikası uygulanması durumunda, LM eğrisi sağa

doğru kayar. LM eğrisinin sağa doğru kaymasıyla faiz oranlarında azalma mey-
dana gelir. Faiz oranlarında meydana gelen azalış, yatırımların, istihdamın ve
milli gelirin artmasına neden olur.
r
Genişletici para politikası

195. Doğal işsizlik oran ı görüşüne göre işsizlik ve enflasyon o ram arasın d a
nasıl b ir ilişki b u lu n m a k ta d ır?
A) Ne kısa nc de uzun dönemde bir ilişki yoktur.
B) Hem kısa, hem de uzun dönemce ilişki vardır.
C) Yalnızca kısa dönemde ilişki vardır,
D) Yalnızca uzun dönemde ilişki vardır.
E) Uzun dönem Phillips eğrisi negatif eğime sahiptir. •• . n
II.. t
788
M akro iktisat
Çözüm : Doğal işsizlik oranı görüşüne göre enflasyon ile işsizlik arasındaki de-
ğiş tokuş yalnızca kısa dönemde söz konusudur. Şöyle ki, kısa dönemde beklen-
meyen enflasyon oranı gerçekleşirse, işsizlik ile enflasyon arasındaki değiş-to-
. kuş gerçekleşecektir. Uzun dönemde ise, beklenmeyen enflasyon durumu söz
konusu olmadığı için uzun dönem Phillips eğrisi dikey bir görünüm arz eder ve
uzun dönemde işsizlik oranı doğal işsizlik oranına eşittir.
196. M a rjin a l tüketim eğilim inin düşm esi d u ru m u n d a aşağıdakiierden han-

gisi söz konusu olacaktır?
A) Tüketim eğrisi dikleşir
B) Tüketim eğrisi yatıklaşır
C) Tüketim eğrisi önce azalan sonra artan bir seyir izler
D) Tasarruf eğrisi yatıklaşır
E) Tasarruf eğrisinde bir değişme olmaz
Çözüm : Marjinal tüketim eğilimi yükseldikçe, tüketim eğrisi dikleşecek; marji-

nal tüketim eğilimi düştükçe tüketim eğrisi yatıklaşacaktır. Diğer taraftan, mar-
jinal tüketim eğilimi yükselirken, tasarruf eğrisi yatıklaşacak; düşerken dikleşe-
cektir.
197. M a rjlııa l tüketim eğilim inin 0.9 ve vergi oranının V« 20 olduğu b ir eko-
nom ide tra n sfe r h arcam aların d ak i 4 0T L ’lik b ir a r tı; m illi geliri yakla-
şık o la ra k ne k a d a r a rtırır?
A) 150 B) 250 C) 128 D) 450 E) 256
Çözüm ; Transfer harcamalarındaki bir değişmenin milli gelirde meydana geti-

receği değişme, aşağıdaki formülasyon yardımı ile hesaplanmaktadır;
A Y ® -------*— — xATR
1 - c (1 - 1)
AY = -------- İ L . ------ x40

1 - 0 ,9 ( 1 - 0 ,2 )
AY = ------ i ? ------ X40

1 - 0,9 (0,8)
789
AY = S40
1 - 0 ,7 2
AY = -5ı?- x40 - 3,2x40 - 128

0,28
198.
E< Ej
/ •xE B P-0
\J
E, E2
T am serm aye hareketliliği ve sabit döviz k u ru n u n geçeri) olduğu b ir

ekonom ide Yt’nin iç dengeyi ve BP’n ln dış dengeyi gösterdiği varsayıl-
dığında £3 noktası ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi d o ğ ru d u r?
A) ödem eler bilânçosu fazlalığı ve işsizlik
B) ödem eler bilânçosu fazlalıîığı ve aşırı istihdam
C) ödem eler bilânçosu açığı ve aşın istihdam
D) ödem eler bilânçosu açığı ve işsizlik
E) ödem eler bilânçosu fazlalığı ve tam istihdam
Ç özüm : Şekilde Yt, tam istihdam düzeyini göstermektedir. Dolayısıyla Yt’nin

sol tarafı eksik İstihdamı ve işsizliği, sağ tarafı aşın istihdamı göstermektedir.
Yine BP eğrisi ödemeler bilânçosu dengesini göstermektedir. Dolayısıyla BP eğ-
risinin üst tarafı (ya da sol tarafı) ödemeler bilânçosu fazlasını, alt tarafı (ya da
sağ tarafı) ödemeler bilânçosu açığını göstermektedir. Bu durum şekil üzerinde
şu şekilde düzenlenebilir:
790
Makro İktisat
e4
Fazla Fazla
İşsizlik aşın istihdam.
BP-Û
Eı E2
Açık Açık
İşsizlik aşın istihdam
O Y
Y,
199. A şağıdakilerden hangisinde aylık geliri 9000 T L olan, b an k a d ak i vade-

li m evduat hesabından aylık % 9 faiz geliri elde eden ve bu n u n k a r a lı-
ğında aybk 80 T L işlem m aliyetine katlan an b ir X kişisinin “ Baum ol-
Tobin P a ra Talep M odeli” çerçevesinde yapacağı optim um işlem sayısı
doğru o la ra k v erilm iştir?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
Çözüm “Baumol-Tobin Para Talep M odeli" olarak isimlendirilen bu modele gö-

re, Likidite Tercihi Teorisinde öne sürüldüğü gibi iktisadi birimler ayhk gelirle-
rinin tamamını değil yansını (1/2) ellerinde nakit olarak bulundururlar. Opti-
mum işlem sayısı, para talebinin toplam maliyetini minimize eden işlem sayısı-
dır ve
TC = i | -A ; + bn formülü ile hesaplanır.
Bu formülasyonda TC toplam maliyetleri, i faiz oranlarını, Y aylık ortalama ge-

liri, b aylık işlem maliyetini ve n İse optimum işlem sayısını ifade etmektedir.
Soruda verilen verilerin
TC = i : ı + bn formülünde yerine konduğunda ve n’ye sırasıyla 1, 2, 3, 4, 5
gibi değerler verildiğinde, T C ’yi minumum yapan ortalama işlem sayısı (n)’nin
2 olarak bulunduğu görülecektir.
n = 2 iken, TC « 0 , 0 9 + 80.2 = 160 = 362,5

4
Yukarıdaki işlem, 1, 3 ve 4 için yapıldığında
791
Céleris Paribus: iktisat Soruları
n=l ikenT C “ 485, n=3 İkenTC=375 ve n*4 iken 10*421.25 olarak bulunacak-
tır. Bu bağlamda Toplam Maliyetleri (TC) minimum yapan* optimum işlem sa-
yısı (n) ikiye eşittir. By ise, soruda verilen X kişisinin bankaya işlem yapmak
için ayda iki kez gitmesinin kendisi için optimal olacağı (toplam maliyetlerini
minumum yapacağı) anlamına gelmektedir.
200. B ir ekonom ide X, Y ve Z olm ak tize re üç firm a olduğunu ve X firm ası-

nın kauçuk, Y firm asının iplik ve Z firm asının d a bilgisayar ürettiğini
varsayalım . Söz konusu bu firm aların yıllık üretim m ik ta rla rı ve b u n -
ların b irim başına piyasa fiy attan aşağıdaki gibidir.
X Firm ası Y Firması Z Firm ası
Üretim; 1300 Birim Üretim M iktarı; 2000 Birim Üretim M iktarı; 90 birim
Piyasa Fiyat»; 4 TL Piyasa Fiyatı; 5 TL Piyasa Fiyatı; 20 T L
X firm asının 1300 b irim lik kauçuk üretim inin 200 b irim in i lastik fab-
rik a la rın a , geri k alan 1100 birim i ise doğrudan tüketicilere sattığını ve
Y firm asının da 2000 birim lik iplik Üretim inin 800 b irim in i k u m aş fab-
rik a la rın a , geri k alan 1200 birim i ise tüketicilere sattığını ve Z firm ası-
nın ise üretim inin tam am ını y u rt içi tüketicilere sattığını dü şü n ü rsek ,
söz konusu bu ekonom ide yıllık G ayri Safi Y u rt İçi H asıla (G SY İB )
yaklaşık o la ra k kaç T L olacaktır?
A) 10.000 TL B) 10.500 TL C) 12.200 TL
D) 12.800 TL E) 14.000 TL
Çözüm : Bir ekonomide G SY lH ’nin üç tür hesaplama yöntemi vardır. Bunlar

üretim yöntemi, harcama yöntemi ve gelir yöntemidir. Bu üç yöntemle ds yapı-
lan hesaplama ile elde edilen GSYÎH rakamları birbirine eşit olmalıdır. Eğer bu
üç yöntemle hesaplanan GSYÎH rakamları arasında bir fark varsa, buna “Istatis-
tiki hata” denir. GSYİH hesaplamasında çifte sayımdan kaçınmak için, yalnızca
nihai mallar değerlendirmeye alınır. Bu anlamda soruda X firm asının lastik fab-
rikalarına satmış olduğu kauçuk miktarı ve Y firmasının ise kumaş fabrikalarına
satmış olduğu iplik miktarları GSMH hesaplamalarına yer almayacaktır, Çünkü
lastik ve kumaş fabrikasına verilen miktar ara mal niteliğindedir. Bu yüzden de
nihai mal niteliği taşıyan geri kalan kısımları göz önünde bulundurarak hesapla-
mayı yapmamız gerekir. Buna göre;
' GSMH = ( 1 .1 0 0 x 4 ) + (1.200 x 5) + (90 x 20)
GSMH = 4.400 + 6 .0 0 0 + 1.800
G SM H *» 12.200 T L C evap, C seçeneğidir.
792
Makro iktisat
201, Enflasyonu düşürm eyi am açlayan b ir iktisat politikasının G SY İH ’da

m eydana getirdiği toplattı yUzde azalm anın enflasyondaki yüzde azal-
m aya bölünm esi suretiyle elde edilen o ra n a ne ad verilm ektedir?
A) Acı reçete
B) Fedekarlık oranı
C) Ekonomik memnuniyetsizlik endeksi
D) Okun Yasası
E) Soğuk Hindi Yaklaşımı
Çözüm : Toplam talebi azaltmak suretiyle enflasyonu düşürmeyi amaçlayan bir

iktisat politikası uygulandığında ekonomide daralmalar meydana gelecektir. Bu
yüzden politika yapıcılar, enflasyon ile mücadele sürecinde halktan fedakârlık
beklerler, işte enflasyon ile mücadelede halktan beklenen fedakârlığa, yada enf-
lasyonun düşürülmesinin maliyetine "Fedakarlık Oran "ı adı verilmektedir. Fe-
dakarlık oranı, enflasyonu düşürmeyi amaçlayan iktisat politikasının GSYtH'da
meydana getirdiği toplam yüzde azalmanın enflasyondaki yüzde azalmaya bö-
lünmesi suretiyle bulunur,
Fedakarlık Ürem * GSY İH ’da meydana gelen % azalma t Enflasyonda meyda-
na gelen % azalma
202. B ir ülkeye ait yıllık nom inal ve reel G SM H verileri aşağıda verilm iştir.
B una güre, 2005 yılı İtibariyle tö z konusu ülkenin G SM H Z ım ni Defla-
tü rü k açtır?
Y IL N om inal G SM H Reel G SM H
2000 15.000 8.000
2001 18.000 10.000
2002 22.000 12.000
2003 24.006 19.000
2004 16.000 12,000
2005 12.000 10 .000
2006 20.000 13.000
A) 20 B) 25 C) 30 D) 35
Çözüm : Fiyatlar genel düzeylerindeki değişmeleri ölçmekte kullanılan "GSMH

Zımni Deflatörü”, ekonomide üretilen tüm nihai mal ve hizmetlerin fiyat değiş-
melerini dikkate almaktadır. Bu anlamda “GSMH Zımni Deflatörü”, Tüketici Fi-
793
yat Endeksi ve Üretici Fiyat Endeksi‘ne göre fiyatlar genel düzeyi değişmeleri
daha doğru değerlendirilmektedir. “GSMH Zımni Deflatörü” aşağıdaki fo rm ü -.
lasycnla hesaplanmakladır;
GSMH Zımni Deflatörü - Nominal GSMH x 100

Reel GSMH
Soruda 2005 yılı ilgili olarak verilen verileri formülde yerine koyarsak;
GSMH Zımni Deflatörü = ^.QQQ x 100 = 120 = % 20 olarak bulunur.

10.000
203. İS eğrisinin eğim inin yilksek olduğu d u ru m d a aşağıdakllerden hangi-

si d o ğ ru d u r?
B) Çarpan büyüktür.
C) Vergi oranlan nispeten düşüktür.
D) Marjinal tüketim eğilimi yüksektir.
E) AE eğrisinin eğimi düşüktür.
Çözüm : IS’nin eğimini belirleyen iki etken bulunmaktadır.
YalmManajate-BaafeMlSl
✓ Yatırımların faiz esnekliği arttıkça, IS eğrisinin eğimi azalmaktadır (yatıklaş-
maktadır).
✓ Yatıranların faiz esnekliği azaldıkça, IS eğrisinin eğimi artm aktadır (dikleş-
mektedir.)
Ç arp an :
/ Marjinal tüketim eğilimi büyüdükçe ve vergi oranı küçüldükçe çarpan büyü-
mekte ve IS eğrisinin eğimi azalmakta; yani, yatıklaşmaktadır.
/ Marjinal tüketim eğilimi küçüldükçe ve vergi oranı büyüdükçe çarpan küçül-
mekte ve IS eğrisinin eğimi artmakta; yani, dikleşmektedir.
IS eğrisinin iğ im i ile A E eğrisinin eğimi arasında şöyle bir ilişki vardır:
/ IS eğrisinin eğimi azaldıkça (yaüldaştıkça), AE eğrisinin eğimi artar (dikle-
şir).
/ IS eğrisinin eğimi artıkça (dikleştikçe), AE eğrisinin eğimi azalır (yatıklaşır).
Bnsfitçasd«
794
M akro İktisat
IS eğrisinin eğimi yüksekken, yatırımların faiz esnekliği düşük, vergi oranlan

nispeten yüksek, marjinal tüketim eğilimi düşük; dolayısıyla çarpan küçük ve
AE eğrisinin eğimi düşüktür.
204. B ir ekonom ide S (tasa rru f) 9 0 ,1 (yatırım ) 60, T (vergiler) İS, X (ih ra-
cat) 20, M (İthalat) 25 ve T R (tra n sfer ödem eleri) 5 olduğuna göre, G
(kam u h arc am a ları) k aç tır?
A) 15 B) 25 C) 30 D) 45 E) 50
Ç özüm :
S - I = ( G + T r - T a) + NX
90 - 60 = (G + 5 - 15) + (20 - 25)
30 = G - 10 + (-5)
30 « G - 15
G = 30 + 15
G = 45
205. D araltıcı p o litikaların hem hasılayı, hem de fiy atlar genel düzeyini dü-
şü rd ü ğ ü d u ru m d a aşağıdakiierden hangisi d o ğ ru d u r?
A) Para politikası tam etkisizdir,
B) Maliye politikası tam etkisizdir.
C) Toplam arz eğrisinin eğimi sıfırdır.
D) Toplam arz eğrisinin ara bölgesi geçerlidir.
E) Toplam arz eğrisinin klasik bölgesi geçerlidir.
Çözüm : Ayrıntılı çözüm için 68. sorunun çözümünde verilen tabloyu mutlaka
inceleyiniz.
206. A şağıdaki özdeşliklerden hangisi öze! kesim tüketim ine eşittir?

A )Y d + (T a - T r ) B) ( G + T r ) - T
C) ( G + T r - T a ) + NX D) Y + T R ' T a
E) Y d - S
795
Çözüm:
/ A seçeneği, G SY tH ' ye eşittir. C + 1 + G + NX s Y D + (T A - T r )
/ B seçeneğinde (G + T K) - T ifadesi bütçe açığına eşittir.
Bütçe Açığı a (G + T r ) - T
/ C seçeneğindeki (G + T R - TA) + NX ifadesi, özel kesim tasarrufları ile yatı-
rımları arasındaki farka eşittir. S - I = (G + T R- T A) + NX
/ D seçeneğinde, Y + T R- T A ifadesi, harcanabilir gelire eşittir, Y d aY + T R- T A
</ E seçeneğinde Y d - S ifadesi, tüketime eşittir. C a Y d - S s Y + T R - T A- S
207.IS - L M M odeline göre, a k ta rm a m ekanizm asının işleyişinde y atırım la-

rın faiz esnekliğinin rolü ile İlgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru-
d u r?
A) Yatırımların faiz esnekliği düştükçe, para arzındaki artışın çıktı üzerin-
deki pozitif etkisi küçülecektir, . .. ,f i'k |
B) Yatırımların faiz esnekliği düştükçe, para arzındaki artışın çıktı üzerin-
ı deki pozitif etkisinin büyümesi için para talebinin faiz esnekiiği sonsuz
olmalıdır. " • ü te j
C) Yatırımların faiz esnekliği düştükçe, para arzındaki artışın çıktı üzerin-
deki pozitif etkisinin büyümesi için para talebinin faiz esnekliği sıfır ol-
malıdır.
D) Yatırımların faiz esnekliği arttıkça, para arzındaki artışı:,! çıktı üzerinde-
ki pozitif etkisi küçülecektir.
E) Yatırımların faiz esnekliği sıfırken, para arzındaki artışın çıktı üzerinde-
ki pozitif etkisi maksimium olacaktır.
Çözüm;
Yatırımların fa h e duyarlılığı düştükçe;
/ Para politikasının gücü azalacaktır. Şöyle ki para arzında meydana gelen bir
artış/azalış dumurunda faiz oranlarında değişme meydana gelecek; ancak ya-
tırımların faize vermiş olduğu tepki düşük olacaktır. Dolayısıyla para arzın-
daki artışın çıktı üzerindeki pozitif etkisi de düşük olacaktır,
/ Maliye politikasının gücü artacaktır. Şöyle ki, mali genişleme/daralma duru-
munda faiz oranlarında değişme meydana gelecek; ancak yatırımların faize
vermiş olduğu tepki düşük olduğu için “dışlama etkisi" problemi ile karşıla-
şılmayacaktır.
796
Makro İktisat
Yattrtmlantt faize duyarlılığı arttıkça;

/ Para politikasının gücü artacaktır. Şöyle ki para arzında meydana gelen bir ar-
tış/azalış durumunda faiz oranlarında değişme meydana gelecektir. Faiz oran-
larındaki değişmeye yatırımların vereceği tepki yüksek olacağı için para po-
litikasının etkinliği artacaktır. Dolayısıyla para arzındaki artışın çıktı üzerin-
deki pozitif etkisi de yüksek olacaktır,
✓ Maliye politikasının gücü azalacaktır. Şöyle ki, mali genişleme/daralma du-
rumunda faiz oranlarında değişme meydana gelecek; ancak yatırımların fai-
ze vermiş olduğu tepki yüksek olduğu için “dışlama etkisi” problemi ile kar-
şılaşılacaktır.
Para talebinin faiz esnekliği arttıkça;
/ Para politikasının gücü azalmaktadır. Para talebinin faiz esnekliği sonsuzken,
ekonomi likidite tuzağında olduğu için para politikası tam etkinsiz, maliye
politikası tam etkindir.
Para talebinin faiz esnekliği azaldıkça;
/ Para politikasının gücü artmaktadır. Para talebinin faiz esnekliği sıfırken, pa-
ra yalnızca işlem amacıyla talep edildiği için para politikası tam etkin, mali-
ye politikası tam etkinsizdir.
208, M undel Flem ing M odeline göre sabit döviz k u ru sistem inin uygulandı-
ğı b ir ekonom ide faiz o ran la rın ı yükseltm eye yönelik uygu lan acak b ir
politika sonucunda aşağıdakiterden hangisinin olm ası beklenm ez?
A) Bağımsız bir para politikası izlenemez
B) Dünya serveti ilgili ülkeye yönelir
C) ödem eler bilançosu devasa bir fazla verir
D) Merkez Bankasının müdahale zorunluluğu ortaya çıkar
E) Merkez Bankası ulusal para satın alır
Ç özüm ; Mundell-Fleming Modeli, tam sermaye hareketliliği altında standart IS-

LM modelinin açık ekonomiyi içeren biçimde genişletilmesinin özel adıdır. Tam
sermaye hareketliliği altında dünya faiz oranlan ile yurt içi faiz oranlan birbiri-
ne eşittir. En ufak bir faiz oranı farklılığı sonsuz miktarda sermaye girişine ne-
den olur, örneğin bir ülkenin faiz oranlarını yükseltici bir politika yürüttüğünü
varsayalım. Bu durumda;
✓ Sıkı para politikası uygulandığında faiz oranlan dünya seviyesinin üs-
tüne çıkacaktır.
/ Yükselen faiz oranları karşısında dünya çapında portföy tutanlar, ser-

vetlerini yeni oranlardan yararlanmak için söz konusu ülkeye kaydıra-
caklardır.
J Ülkeye sermaye girişi olur ve ödemeler bilânçosu fazla verir.
/ Sermaye girişi, yabancıların Ülkeye ait varlıkları satın aLmaya çalışma-
sına neden olur ve döviz kuru değerlenmeye başlar.
/ Döviz kurunun düşmeye başlaması, M erkez Bankasını döviz kurunu
sabit tutm ak için müdahalede etmek sorunda bırakır.
/ M erkez Bankası ülke parası karşılığında yabancı para satın alır. Bu ise,
para stokunu artmasına neden olur. Yani, ilk başta yapılan parasal da-
ralma (sıkı para politikası) tersine çevrilmiştir. Yurt içi faiz oranları
dünya düzeyine gelene kadar bu süreç devam edecektir.
Bu durumdan çıkartılan bazı sonuçlar bulunmaktadır:
/ Bir ülke sabit döviz kuru sistemi ve tam sermaye hareketliliği altında
bağımsız bir para politikası izleyemez.
/ Yurtiçi faiz oranlan, dünya faiz oranlarından farklı olamaz.
/ Bağımsız para politikası uygulanması girişimi sermaye akımlarına ne-
den olur.
/ Sermaye akımları sonucunda döviz kurunda meydana gelen değişiklik,
faiz oranlan dünya-seviyesine tekrar gelinceye kadar müdahaleyi ge-
rektirir.
209. Toplam a rz eğrisinin dikey eksene paralel olduğu d u ru m la IlgİH o la ra k

aşağıdakilerden hangisi do ğ ru d u r?
A) Ekonomi eksik istihdamdadır,
B) Genişletici politikalarla çıktıyı arttırmak mümkündür.
C) Genişletici politikalar hasıla düzeyini etkilemez.
D) Çarpan mekanizması etkindir.
E) Genişleticiii politikalar fiyatlar gene! düzeyini etkilemez.
Çözüm ; 17. sorunun çözümündeki toplam arz eğrisinin üç bölgesi tablosuna

bakınız.
798
M akro İktisat
210. Aşağıdakilerden hangisi tam sermaye hareketliliği ve esnek döviz kuru

varsayımı altında uygulanan gçnlşlctlcl p ara politikasının sonuçlann-
dan birisidir?
A) Faiz oranı dünya faiz oranının üstüne çıkar
B) Sermaye çıkışı olur, ödemeler bilânçasu fazla verir
C) Parasal genişleme, parasal daralma ile geri alınır
D) Parasal genişleme, mali genişleme ile desteklenir
E) Para politikası etkisizdir
Çözüm :
r
Geniş. Para Pol. Yeni denge e )t Sermaye çıkışı olur.

LMq, LM | şeklinde —> Faiz oranı (rd < rf) —) ödemeler Bilançosu
sağa kayar. Gelir Y| olur. açık verir.
Döviz talebi artar. Yurtiçi mallar

Ulusal paranm >
Ulusal para —> — görece
değeri azalır.
talebi azalır. ucuz hale gelir.
thracat artar, Yeni denge e2,

IS
İthalat azalır. —> Faiz oranı (rd = rf)
sağa kayar.
N et ihracat artar. Gelir Y-, olur.
Sonuç olarak para politikası etkindir.
m
Ceteris Paribus: îktisat Soruları
211. E ski fiyat düzeyine g eri dönebilm ek için p a ra n ın dolanım hızının kont-
rol altın d a tutulm ası İşlem ine ne ad verilm ektedir?
A) Reflasyon B) Enflasyon
C) Deflasyon D) Stagfîasyon
E) Revalüasyon
Çözüm : Eski fiyat düzeyine geri dönebilmek için paranın dolanım hızının para
otoriteleri tarafından kontrol altında tutulması işlemine Reflasyon adı verilmek-
tedir. Bu durumun arka planında fiyat istikrarını tesis etme düşüncesi yatmakta-
dır. Şöyle ki, para miktarını kontrol etmek suretiyle toplam talebi, toplam talebi
kontrol etmek suretiyle de fiyatlar genel düzeyini istikrara kavuşturma amacı gü-
dülmektedir. Uzun dönemde fiyatlar genel düzeyinde istikrar ekonomik büyü-
meyi artırarak genel makro ekonomik istikrarın sağlanmasında rol oynayacaktır.
212. K am u tra n sfe r h arcam aların d a m eydana gelen 100 b irim lik b ir artışı-
nın eşit b ir vergi artışı ile finanse edilm esi d u ru m u n d a denge gelir dü-
zeyinde nasıl b ir değişme m eydana gelir? (nıpc - 0, 8)
A) 100 B) 200 C )500 D) 0 E) 1000
Çözüm :
AY ** .ATR - S — .AT
1- c 1- c
AY => - M — . 100 - P J . , - , j 0Q
1 - 0,8 1 - 0,8
AY« M . 100- M . 100

0,2 . , 0,2.
AY = 4 .1 0 0 -4 .1 0 0
AY = 0
Not: Bu soru denk bütçe çarpanı ile karıştırılmamalıdır. Denk bütçe çarpanının
değeri l ’e eşittir. Kamu harcamalarında bir artışın (kamu transfer harcamalan
değil) eşit miktarda vergi artışı ile finanse edilmesi durumunda yapılan kamu
harcamasına eşit bir milli gelir artışı meydana geleceğini ifade etmektedir.
Cevap, D seçeneğidir. 1
800
Makro İktisat
213. Aşağıdaktlerden hangisi sınırlı sermaye hareketliliği ve esnek döviz ku-

ru varsayımının geçerli olduğu bir ekonomide uygulanan genişletici pa-
ra politikasının sonuçlarından birisidir?
A) Parasal genişleme, mali daralma ile geri alınır
B) Faiz oram düşer, hızlı bir sermaye çıkışı olur, döviz talebi artar
C) Dış açık meydana gelir, döviz talebi artar, BP eğrisi sağa kayar
D) Döviz kuru yükselir, BP eğrisi sola kayar, net ihracat artar
E) Sermaye çıkışı artar, ulusal paranın değeri düşer, döviz kuru yükselir,
pa rasal daralma yaşanır
Çöziim :
801
214. A şağıdaki kav ram lard an hangisi b ir ekonom ide enflasyon o ran la rın -
d aki a rtışla rın faiz o ra n la rın d a da b ir yükselm eye yol açacağını ifade
etm ektedir?
A) Fisher etkisi B) İkiz açık
C) Faiz paritesi D) Çarpan (çoğaltan)
E) Kartopu etkisi
Çözüm : B ir ekonomide enflasyon oranlarındaki artışların faiz oranlarında da bir
yükselmeye yol açacağını ifade etmek için kullanılan kavram, “Fisher etkisizdir.
Fisher etkisi kavramına göre, bir ekonomide enflasyon oranlan yükselirken ser-
maye kaybına uğramak istemeyen rasyonel ödünç verenler, ödünç verdikleri
kimselerden gelecekteki muhtemel fiyat artışlarına karşılık ilave bir faiz (risk
primi) isterler, ödünç verenlerin yüksek enflasyon dönemlerinde göstermiş ol-
dukları söz konusu bu eğilim, enflasyon oranlarındaki yükselmelere paralel ola-
rak faiz oranlarının da artması sonucunu doğurur.
215. A şağıdakilerden hangisi “neo klasik (Solovv) büyüm e m odeline” göre

ekonom ik büyüm enin en tem el nedenini o lu ştu rm a k ta d ır?
A) Emek miktarının artması B) Sermaye miktarının artması
C) Para arzı artışları D) Teknolojik gelişme
E) Yeni doğal kaynak rezervlerinin keşfedilmesi
Ç&zUm: "Neo klasik (Solovv) büyüme modeline” göre ekonomik büyümenin en
temel nedeni, “teknolojik gelişrne’Mir. Bu modele göre, teknolojik gelişme dış-
saldır. Diğer bir deyişle teknolojik gelişme ekonomik modelin dışında belirlenir,
Neo klasik (Solovv) büyüme modeli, verimlilik artışlarının gerisinde teknolojik
gelişmelerin yattığını ileri sürmektedir. Dolayısıyla bu modele göre, verimlilik
artışları teknolojik gelişmenin bir sonucudur.
216. A şağıdakilerden hangisi Ponzi finansm anı y ap a n b ir firm an ın faiz

o ra n la rın d a b ir a rtış m eydana gelmesi d u ru m u n d a izleyeceği tem el
stra te jid ir?
A) Borç erteleme anlaşmaları yapmak
B) Daha uzun vadeli yeni borçlar bulmak
C) Borçlarının tamamını ödemek
D) Uzun vadeli borçlarını ödemek
E) Tasfiye işlemlerine başlamak
802
Makro İktisat
Çözüm : "Ponzi Finansmanı” yapan bir birimin yükümlülüklerini yerine getir-

mesini önleyen en önemli risk, “faiz oranlarının yükselmesi”dir. “Ponzi Finans-
manı” yapan bir birim, aslında spekülatif bir birimdir. Çünkü, “Ponzi Finansma-
nı" yapan birimin topladığı fonlara ödemiş olduğu faiz miktarı net gelirlerini aş-
maktadır. Bir Ponzi birimi, yükümlülüklerini yerine getirebilmek için aldığı
borçlan ve faizlerini geri ödeyebilmek için sürekli olarak yeni borçlar bulmak
zorundadır. Bu nedenle “Spekülatif Ponzi Finansmanı” yapan bir birim için en
önemli risk, faiz oranlarında bir yükselmenin ortaya çıkmasıdır. Çünkü, faiz
oranlarındaki artışlar pozitif şimdiki değeri negatif şimdiki değere dönüştürür.
"Spekülatif Ponzi Finansmanı” yapan birimler, borç aldıkları kişi ve kurumlarla
yapmış oldukları sözleşmeler gereği anlaştıkları ödemeleri yapabilmeleri için
yeni borçlar bulm aîan gerekmektedir. Bundan dolayı finansal piyasalarda mey-
dana gelen karışıklıklar ve özelliklede faiz oranlarında yaşanan artışlar, "Spekü-
latif Ponzi Finansmanı” yapan birimler için büyük bir risk teşkil etmektedir. Zi-
ra, faiz oranlannda yaşanacak olan bir artış, “Spekülatif Ponzi Finansmanı” ya-
pan birimleri uzun vadeli yeni borçlar bulmaya iterek daha yüksek bir risk sını-
fına çıkmalarına yol açar. Dolayısıyla faiz oranlarında bir artış yaşanması duru-
munda, Ponzi finansmanı yapan bir firm anın izleyeceği tek strateji yeni uzun va-
deli borç bulmak olacaktır.
217. A şağıdakU erdcn hangisi b ir ekonom ide genel m akro ekonom ik denge-
nin sağlanm ası için gerekil olan koşullardan b irisid ir?
A) Toplam para arzı = toplam para talebi
B) Toplam emek arzı = toplam emek talebi
C) Toplam gelir = toplam sermaye miktarı
D) Toplam tasarruf = toplam gelir
E) Toplam tasarruf = toplam yatırım
Çözüm : Bir ekonomide genel makro ekonomik dengenin sağlanması için gerek-
li olan iki koşul bulunmaktadır. Bunlardan birincisi toplam arz ile toplam talebin
birbirine eşit olması, diğeri ise, toplam tasarruflar ile toplam yatırımların birbi-
rine eşit olmasıdır. Eğer bu iki koşuldan birisi bir ekonomide sağlanmışsa, söz
konusu ekonomide genel makro ekonomik dengeye ulaşılmış olunur. Zira bir
ekonomide toplam arz toplam talebe eşitse veya toplam tasarruflar toplam yatı-
rımlara eşitse, o ekonomide üretilen her mal satılacak ve aynı zamanda tüketici-
lerde satın almak istedikleri her mah alabileceklerdir. Diğer bir deyişle böyle bir
ekonomide, ne bir üretim fazlası (talep açığı) nede bir talep fazlası (üretim açı-
ğı) ortaya çıkmayacaktır.
C evap, E seçeneğidir.
803
218. M ak ro ik tisat teorisinde “neo-klaslk sentez” o la ra k bilinen yaklaşım ,

aşağıdaki iktisat o k u lların d an hangisi ta ra fın d an sav u n u lm ak tad ır?
A) K lasik iktisat B) Keynesyenler
C) M onetarizm D) Anayasal iktisat
E) Neo-klasik iktisat
Çözüm : Makro iktisat teorisinde “rıco-klasik sentez” olarak bilinen yaklaşım,
“Keynesyenler” tarafından savunulmaktadır. “Neo-klasik Sentez” , Keynes’in
görüşlerinin neo-klasik mikro iktisatla uyıımiaştznlmasi sonucunda ortaya çık-
mıştır. Keynesyen iktisadın, bu tür bir çaba içine girmesinin en önemli nedeni
ise, Keynesyen teorinin bir makro teori olmasıdır. Keynes, makro iktisat hakkın-
da çok şey söylemiş fakat mikro iktisat hakkında hemen hiçbir şey söylememiş-
tir. Bu bağlamda “neo-klasik sentez”, Keynesyen iktisadın mikro ekonomi teori-
si konusundaki boşluğunu doldurmaktadır.
219. A şağıdaki p a ra politikası ara çla rın d an hangisinin yapısal işsizliğe ne-
den olm a olasılığı bu lu n m ak tad ır?
A) Açık piyasa işlemleri B) Kanuni karşılık politikası
C) Seleklif kredi denetimi politikası D) Kredi tavanı politikası
E) Reeskont politikası
Çözüm : Yapısal işsizlik, genellikle bir sektör daralırken, diğer bir sektörde can-
lanma yaşanması durumunda ortaya çıkar. Dolayısıyla mevcut iş ile işçinin nite-
liği arasında bir uyum yoksa yapısal işsizlik söz konusu olur. Selektif kredi de-
netimi politikası, belli sektörlere yada bölgelere düşük faizli veya uzun vadeli
kredi verilmesi gibi politikaları içerir. Doğal olarak düşük faizli veya uzun vade-
li kredi politikası uygulanan sektörler teşvik edilmiş olacak ve bu sektörlerde bir
genişleme yaşanacaktır. Ancak bu sektörlerde yaşanan gelişmeye emek arzı ni-
telik açısından tam olarak uyum sağlayamayabilir. Bu durum ise, kısa dönemde
yapısal işsizlik olgusuna neden olabilir. Devlet tarafından uygulanacak eğitim ve
meslek kursları bu sorunun çözülmesi açısından faydalı olacaktır.
220. Keynesyen yaklaşım da “ em ek arzı” aşağıdaki değişkenlerden hangisi

ta ra fın d an belirlenir?
A) Faiz oranlan B) Enflâsyon oranları
C) Döviz kurları D) Nominal ücret düzeyleri
E) Reel ücret düzeyleri
804
M akro İktisat
Çözüm : Keynesyen yaklaşımda “emek arzı", nominal ücret düzeyleri taralından

belirlenir. Keynesyenlere göre, çalışanlar kendi nominal ücret düzeylerine karşı
son derece duyarlı iken fiyat değişmelerine karşı ise, son derece duyarsızdırlar.
Bu nedenle çalışanların, hükümet ve işverenler tarafından "para aldatmacısına
(money illusion)” uğratılmalan oldukça kolaydır. Keynesyenlere göre, çalışanlar
psikolojik olarak kendi nominal ücret değişmelerine karşı son derece duyarlı ol-
dukları için, nominal ücrctler klasiklerin söylediğinin tersine esnek değildir ve
aşağı doğru katıdır. Zira, çalışanlar nominal ücretlerinin düştüğünü anladıkları
an işlerini bırakırlar. Bu nedenle Keynesyenler, nominal ücretlerin katılığını pi-
yasanın başarısızlığına kanıt olarak gösterirler, Keynesyenlere göre, ekonomide
nominal ücretlerin yüksek olduğu ve bu nedenle işverenlerin daha az emek talep
ettiği “eksik istihdam dönemlerinde” devletin ekonomiye müdahale ederek top-
lam talebi arttırması gerekmektedir. Keynesyenlere göre, devletin ekonomiye
müdahalesi “maliye politikası” yoluyla olmalıdır. Devletin kamu harcamalarını
artırmak, yada vergi oranlarını düşürmek yoluyla ekonomide toplam talebi artır-
ması ile enflasyon oranlan yükselecek ve boylece nominal ücretler sabitken re-
el ücretler düşecektir. Çalışanlar fiyat değişmeleri yerine ücret değişmelerine du-
yarlı oldukları için, reel ücretlerinin düştüğünü fark edemeyeceklerdir. Reel üc-
retlerin düştüğünü fark eden işverenler ise, daha fazla kişi çalıştıracak ve böyle-
ce ekonomide istihdam oranları yükselecek ve ekonomi devlet müdahalesi yo-
luyla tam istihdama ulaşacaktır.
221. H alkın sabit fiyatlarla gelirinin değeri 80 milyon TL ve para arzı ISO
milyon TL ve fiy atlar genel düzeyi 5 T L ise, klasik m ik ta r teorisinin
C am brldge yaklaşım ına göre halkın nom inal gelirinin p a ra o la ra k tu -
tulan o ran ı (k) kaçtır?
A) 0,4 B) 0,375 C) 0,3 D) 0,6 E) 0,9
Çözüm : Cambridge yaklaşımına göre, para talebi M= kPY olarak ifade edilmiş-
tir. Bu denklemde k ’mn aynı zamanda Fisher tipi miktar kuramındaki paranın
dolanım hızı olan V ’nin tersi olduğu unutulmamalıdır,
M = kP.Y
150 = k . 5 .80
150 = 4Û0k
k = -1 3 û
400
k = 0,375
805
222.Tam serm aye hareketliliği ve esnek döviz k u ru varsayım ı altın d a uygu-

lanan d araltıcı m aliye politikasının son u çların d an birisid ir?
A) Yurtiçi faiz oranlan dünya faiz oranlarının üstüne çıkar
B) Döviz talebi azalır, ulusal para talebi artar
C) Ulusal para değerlenir, döviz kuru düşer
D) Rekabet gücü azalır, ithalat artar
E) Rekabet gücü artar, net ihracat artar
Çözüm:
r
Daraltıcı Maliye Pol. Yeni denge Cj,

ISp, IS | şeklinde —> Faiz oranı (rd < rf)
sola kayar. Gelir Y 1olur.
Sermaye çıkışı olur. Dövİ2 talebi artar. Ulusal para değer

—» ödem eler Bilançosu - » Ulusal para —> kaybeder. Döviz
açık verir. talebi azalır. kuru yükselir.
Yurtiçi mallar görece ihracat artar.

IS ,, IS0 şeklinde
—» ucuz hale gelir. ithalat azalır. - » sağa kayar.
Rekabet gücü artar. N et ihracat artar.
Sonuç olarak başlangıç denge düzeyine geri gelinir. Yurtiçi faiz oranlan,
dünya faiz oranlarına eşitlenir. Daraltıcı maliye politikası etkisizdir.
806
Makro İktisat
223. A şağıdakilcrden hangisi bütçe açıklarının fin an sm an ın d a kullanılan

yollardan birisi değild ir?
A) M erkez Bankasının kamu kesimi tahvillerini ikinci el piyasalardan sa-
tın alması
B) M erkez Bankasının emisyon hacmini artırması
C) Gelir vergisi oranlarının yükseltilmesi
D) Dış borçlanmaya gidilmesi
E) Bütçe emanetlerine başvurulması
ÇÖztlm; Devlet bütçesinin finansmanında kullanılan yollar şunlardır: Kamu ge-

lirlerinin artırılması, emisyona gidilmesi ve iç-dış borçlanma oranlarının yüksel-
tilmesidir. M erkez bankaları emisyon hacmini ilave para basıp piyasaya çıkar-
mak suretiyle genişletecektir.
Yİne gelir vergisi oranlarının artırılması, dış borçlanmaya gidilmesi ve bütçe
emanetlerine başvurulması devletin bütçe açıklarının finansmanında kullanılan
yöntemler arasındadır. ,,v ,
Kamu kesimi tahvillerini ikinci el piyasalardan satın alınması durumunda piya-
sadaki para miktarında b ir artış olacaktır. Ancak bu piyasaları fonlamak amacıy-
la uygulanan bir politikadır. Oysa ki, bütçe açıklarına sahip olan bir devlet hazi-
ne bonosu ya da devlet tahvili satmak suretiyle borç bulma yoluna gidecektir, Bu
durumda para arzı azalmış olacaktır. Ancak kamu kesimi açıklarını finanse ede-
cek fonu temin etmiş olacaktır. (Bu ayrıma dikkat etmek gerekir)
224. H arcam a çarp an ı aşağıdaki ik tisatçılardan hangisi tarafındım b ulun-

m u ştu r?
A) Keynes B) K.ahn C) Samuelson D) Havelmo E) Fisher
Çözüm : Harcama çarpanı Kahn tarafından bulunmuştur, Keynes çarpanı analiz-

lerinde kullanmıştır.
225. U zun süreli yüksek ve kronik b ir enflasyonun yaşandığı X ülkesinde,

nom inal faiz o ra n la rı % 9(1 ve enflasyon o ran ı da % 50 İken rcel faiz
o ra n la rı % k açtır?
A) % 26 B) % 24 C) % 22 D) % 20 E) % 18
807
Ç özüm ; Fisher Denklem i’ne göre, bir ekonomide reel faiz oranlan, nominal fa-
iz oranlarından enflasyon oranlarının çıkarılması ile bulunur. Bunu kısaca şu şe-
kilde ifade edebiliriz;
Reel Faiz Oranlan (r) = Nominal Faiz Oranlan (i) - Enflasyon Oranı (P)
Ancak bu formülasyon, Fisher Denklemi’nin en basit ifadesidir ve enflasyon

oranının görece düşük olduğu ekonomilerde kullanılabilir. Soruda ki gibi enflas-
yon oranlarının yüksek olduğu ülkelerde ise, reel faiz oranlarının hesaplanma-
sında Fisher D enklemi’nin aşağıda verilen geliştirilmiş versiyonunun kullanıl-
ması daha tutarlı sonuçlar verir.
{ 1+r) = -— —ya da r = -LÜ- - 1

’ (1+P) 1+P
r= 1 ~ 1 = % 26
1 + 0,50
226. A şağıdakilcrden hangisi b ir ekonom ide fiili işsizlik o ran la rın ın doğal
işsizlik o ra n la rın ın altına düşürülebilm esi için, enflasyon o ran ların ın
sürekli o la ra k yükseltilm esi gerektiğini ileri süren b ir kav ram d ır?
A) H isteresis etkisi
B) Hızlandırma hipotezi
C) Talep itişli enflasyon
D) Arz çekişti enflasyon
E) Yetmiş kuralı
Çözüm : Bir ekonomide fiili işsizlik oranlarının doğal işsizlik oranlarının altına
düşürülebilmesi için, enflasyon oranlarının sürekli olarak yükseltilmesi gerekti-
ğini ileri süren kavram "hızlandırma hipotezi”dır. Hızlandırma hipotezine göre,
hükümetlerin fiili işsizlik oranlarını doğal işsizlik oranlarının altına düşürebil-
mesi için, beklenmedik nitelikte para arzı ya da kamu harcaması artışlarına giri-
şerek, toplam talep düzeylerinin yükseltilmesi gerekmektedir. İktisadi ajanların
bir süre sonra bu durumu fark etmeleri ve kendi durumlarını buna göre yeniden
ayarlamaları ile ekonomide fiili işsizlik oranlan yükselecek ve fiili işsizlik do-
.ğal işsizliğe eşit olacaktır.
808
Makro iktisat
227. A şağıdakilerdcn hangisi K eynes’e göre tüketim eğrisinin şckii ile ilgili
doğru b ir ifadedir?
A) Orijinden çıkan bir doğnı şeklindedir
B) Dış bilkeydir
C) îç bükeydir
D) Yatay eksene paraleldir
E) Negatif eğimlidir
Çözüm : Keynes’e göre gelir arttıkça tüketim artmaktadır. Ancak gelir arttıkça
tüketimin artış hızı azalarak artmaktadır. Diğer bir ifadeyle gelir arttıkça tüketim
azalarak artmaktadır. O halde tüketim eğrisi bir doğru şeklinde olmayacak, iç
bükey bir görünüm arz edecektir.
228. K lasik iktisatçılara göre aşağıdaki İfadelerden hangisi doğru değildir?

A) Tam istihdam düzeyinde işsizlik sıfırdır
B) Gayri iradi işsizlik söz konusu değildir
C) Cari ücret düzeyinde isteyen herkes iş bulabilir
D) Emek arzı reel ücretin fonksiyonudur
E) Emek talebi reel ücretin fonksiyonudur
Çözüm :
/ Tam istihdam, cari ücret seviyesinde çalışmak isteyen herkesin iş bulabildiği
istihdam düzeyidir. Bir m iktar insanın İşsiz bulunması tam istihdam hali ile
uzlaşmaz değildir. Yeter ki bu işsizleri istihdam edecek kadar boş yer bulun-
sun.
/ Klasik iktisatçılara göre cari ücıet düzeyinde isteyen herkes iş bulabilecektir.
Yani gayri iradi işsizlik söz konusu olmayacaktır. Ancak iradi işsizlik söz ko-
nusu olabilir.
/ Klasik iktisatçılara göre, em ek arzı ve talebi reel ücretin fonksiyonudur.
229. Ulr ekonom ide işsiz sayısı 4500, çalışan sayısı 10500 kişi iken işsizlik
o ran ı yüzde k aç tır?
A) %10 B) %2Q C) %30 D) %4Q E) %50
809
Çözüm : B ir ekonomide işsizlik oranlan, aşağıdaki formülasyonla hesaplanmak-

tadır;
İşsizlik Oranı ** *ŞSİZ Saşosı_ x jqq

İşgücü
Buna göre, soruda verilen verileri formülde yerine koyduğumuzda;
İşsizlik Oranı = A5İK L x 100 K % 30 olarak bulunur.

15.000
230. IS-LM eğrileri vasıtasıyla İç dengenin sağlandığı b ir d u ru m d a yatırım

h arc am a ların d a m eydana gelen bir azalm a ayağıdakllerden hangisine
yol açar?
A) IS eğsinin sola kaymasına, faiz oranında ve gelir düzeyinde azalmaya
B) İS eğrisinin sağa kaymasına, faiz oranında ve gelir düzeyinde artışa
C) IS eğrisinin sağa kaymasına gelir düzeyinde azalışa ve faiz oranında ar-
tışa
D) IS eğrisinin sola kaymasına, gelir düzeyinde artışa ve faiz oranlarında
artışa
E) LM eğrisinin sola doğru kaymasına, gelir düzeyinde ve faiz oranında
azalmaya
Çözüm : Yatırım harcamalarında meydana gelen bir azalış, IS eğrisinin sola kay-
masına neden olur. IS eğrisinin sola kaymasıyla birlikte, denge faiz ve denge ge-
lir düzeyinde azalış meydana gelir.
r
LM
O Y
810
Makro İktisat
231. A şağıdakllerden hangisi tam serm aye hareketliliği ve esnek düviz kurtı
varsayım ı altında uygulanan genişletici maliye politikasının sonuçla-
rın d an birisi değ ild ir?
A) Faiz oranı artar, ödemeler bilançosu fazla verir, döviz kuru düşer
B) Sermeye girişi olur, döviz kuru düşer, ithalat artar
C) Ulusa! paranın değeri artar, net ihracat artar
D) Mali genişleme, mali daralma ile geri alınır
E) Rekabet gücü azalır
Çözüm :
r
Genişletici Maliye Pol, Yeni denge e j,

IS0, IS| şeklinde —» Faiz oranı (rd > r,)
sağa kayar. Gelir Yj olur.
Sermaye girişi olur. Döviz arzı artar.

Ulusal paranın
—^ Ödemeler Bilançosu —> Ulusal paraya -4
değeri artar.
fazla verir. talep artar.
Yurtiçi mallar ihracat azalır,

İS., IS 0 şeklinde
görece pahalı ithalat artar.
sofa kayar.
hale gelir. Net ihracat azalır.
Sonuç olarak denge başlangıç düzeyine geri döner ve faiz oranlan dünya fa-
iz oranlarına eşitlenir.
811
232. A şağıdakilerdcn hangisi maliye politikasının etkin olduğu d u ru m la r-

dan birisi d e lild ir?
A) Çarpan (çoğaltan) katsayısının yüksek olması
B) Yatırıra talebinin faiz esnekliğinin sıfır olduğu durum
C) Yatırım talebinin faiz esnekliğinin sonsuz olduğu durum
D) Marjinal tüketim eğiliminin yüksek olması
E) İS eğrisinin eğiminin yüksek olduğu durum
Çözüm : Maliye politikasının etkinliğini belirleyen faktörler şunlardır;

✓ Yannm talebinin fak esnekliği düştükçe,
/ IS eğrisinin konumu IS eğrisinin eğimi arttıkça (esnekliği düştükçe)
/ Çarpan katsayısı çoğaltan katsayısı arttıkça,
/ marjinal tüketim eğiliminin değeri marjinal tüketim eğilimi yükseldikçe
/ LM eğrisi vatıklaşükça maliye politikasının etkinliği artacaktır. ,
Yatırım talebinin faiz esnekliği arttıkça, maliye politikasının etkinliği azalacak-
tır. Zira, yatırım talebinin faiz esnekliğinin artması, kamu harcamalarının artma-
sı sonucunda yükselen faiz oranlarının özel sektör yatırımlarını tamamen dışla-
yacağı anlamına gelmektedir. Bu durumda toplam yatırımlarda hiçbir değişme
olmayacaktır. Çünkü, kamu yatırımları artarken özel sektör yatırımları aynı
oranda azalacaktır. Bu bağlamda yatırım talebinin faiz esnekliğinin sonsuz oldu-
ğu durumda, maliye politikasının hiçbir etkinliği olmayacaktır.
233. A şağıdaki ik tisat okulların d an hangisi b orçlan m an ın d ah a enftasyonist

olduğunu ileri sü rm ektedir?
A) Klasik okul B) Neo-klasik Okul
C) Keyııesyen Okul D) M onetarist Okul
E) Yeni K lasik Olcul
Çözüm:
/ Klasik ve Neo-kîasik okul, borçlanmaya karşı çıkmakla birlikte enflasyonun
temel kaynağını para arzındaki artışa bağlamışlardır. M iktar teorisi gereğin-
ce para arzındaki bir artış aynı yönde ve aynı oranda enflasyon oranlarım art-
tıracaktır.
/ Keynesyen okul, enflasyonu tam istihdamdan sonraki bir olgu olarak ele al-
mıştır. Bunun doğa! sonucu tam istihdama kadar yapılacak bir borçlanma po-
812
Makro İktisat
litikası enfiasyonist olmayacaktır. Çünkü Keynesyenler ekonomiyi eksik is-

tihdamda kabul etmektedirler,
/ Monetarist Okulun en Önemli temsilcisi Milton Friedman 1a göre, “enflasyon
her zaman ve her yerde parasal bir olgudur" Monetarist okul, m odem miktar
teorisi çevresinde para arzında meydana gelen bir artışın fiyatlar genel düze-
yini aynı yönde fakat daha yüksek oranda arttırdığını ileri sürmüştür,
/ Yeni Klasik Okulun önemli temsilcilerinden Thomas Sargent ve Neil Walla-
ce tarafından ortaya konulan “Hoş Olmayan M onetarist Aritmetik” çerçeve-
sinde borçlanmanın par« arzı artışına göre daha enfiasyonist olduğu ortaya
konulmuştur, Şöyle İd, bütçe açığının derhal para arzı artışı ile finansmanı-
nın, nihayetinde para arzı artışı ile finanse edilecek bir borçlanma politikası-
na göre daha az enfiasyonist olduğunu ileri sürmektedir.
234, B ir ülkede belirli b ir yıl İçerisinde toplam kam u h arc am a ların ın 450
Milyon $, toplam vergilerin 300 Milyon $ ve b ir önceki yıldan devreden
kam u borcunun da 75 M ilyon $ ve faiz haddfnin de % 4 olduğu varsa-
yım ı altında, söz konusu dönem İçin bu ülkenin bütçe açığı yaklaşık
o la ra k kaç milyon S’d ır?
A) 150 Milyon S B) 153 Milyon S
C) 162 Milyon S D) 168 Milyon $
E) 174 Milyon S
Çözüm : Bir ülkedeki bütçe açığının hesaplanmasında temel olarak kullanılan

denklem şudur;
Bütçe Açığı = Toplam Kamu Harcamaları - Toplam Kamu Gelirleri
Bir önceki yıldan devreden kamu borçlarının ve borç faizlerinin dikkate alınma-
sı durumunda ise bütçe açıkları şu şekilde hesaplanır;
Bütçe Açığı «= (Toplam Kamu Harcamaları - Toplam Kamu Gelirleri) + (Faiz
Oranı x Borç Miktarı)
Sorularda verilen verileri bu son denklemde yerine koyarsak;
Bütçe Açığı ®* (450 - 300) + (0.04 x 75)
Bütçe Açığı = 150 + 3 = 153 Milyon $ olarak bulunur.
813
235. Â şağıdakilcrdcn hangisi em ek piyasalarında geçerli olduğu düşünülen

“te rsin e dönen em ek a rz eğrisi” analizine uygun düşen b ir ifade,
d e fü d ir?
A) Belirli bir refah düzeyine kadar ücretler arttıkça emek arat da artar
B) Belirli bir refah düzeyinden sonra ikame etkisi gelir etkisinden büyük
olur
C) Belirli bir refah düzeyinden sonra ücretler arttıkça emek a r a azalır
D) Belirli bir refah düzeyine kadar ikame etkisi gelir etkisinden büyük olur
E) Belirli bir refah düzeyinden sonra işçiler çalışmak yerine boşta kalmayı
tercih ederler
Çözüm : Emek piyasalarında geçerli olduğu düşünülen “tersine dönen emek arz
eğrisi” analizi, belirli bir refah düzeyine kadar ücretler arttıkça işçilerin çalışma-
yı boşta kalmaya tercih ettiklerini ileri sürmektedir. Buna "ikame etkisi” den-
mektedir ve belirli bir refah düzeyine kadar ikame etkisi gelir etkisinden daha
büyük olacaktır. Söz konusu refah düzeyinden sonra ise, eğer ücretler artmaya
devam ederse işçiler boşta kalmayı çalışmaya tercih edeceklerdir. Buna da “ge-
lir etkisi” denmektedir ve söz konusu refah düzeyinden sonra gelir etkisi ikame
etkisinden büyük olacaktır.
236. Ayağıdakilerden hangisi “Yeni Keynesyen İktisat Yaklaşımınnın emek

piyasalarına ilişkin olarak ileri sürdüğü görüşlerden birisi değildir?
A) Asgari ücret teorisi
B) Histerezis etkisi
C) Etkin ücret teorisi
D) Nominal ücretlerin katılığı hipotezi
E) Zımni ücret sözleşmeleri teorisi
Çözüm : Yeni Keynesyenler, emek piyasalarına ilişkin otarak şu görüşleri ileri

sürmüşlerdir:
/ Histeresis etkisi
/ Etkin ücret teorisi
/ Nominal ücretlerin yapışkanlığı hipotezi
/ Zımni ücret sözleşmeleri teorisi
Yeni Keynesyenler, söz konusu görüşlerden hareketle em ek piyasalarının kendi
haline bırakılması halinde dengeye gelemeyeceğini ve devletin emek piyasatan-
814
M akro İktisat
na müdahale ederek emek piyasalarında oluşacak olan bir emek arz yada talep
fazlalığı/noksanlığım engellemesi gerektiğini ileri sürmüşlerdir. Yeni Keynes-
yetılerin, emek piyasalarına ilişkin olarak ileri sürdükleri yaklaşımlar arasında
“asgari ücret teorisi" diye bir yaklaşım bulunmamaktadır.
2 j 7. A şağıda kilerden hangisi b ir ekonom ide p a ra arzı azalışlarının p a ra vc

m al p iyasalarında m eydana getireceği değişm elerden birisi değildir?
A) Yatırım harcamalarının düşmesi
B) Fiyatlar genel seviyesinin azalması
C) Döviz kurlarının düşmesi
D) Millî gelir seviyesinin azalması
E) Faiz oranlarının yükselmesi
Çözüm : Bir ekonomide para arzı azalışlarının para ve mal piyasalarında meyda-
na getireceği değişmeler şunlardır:
/ Faizlerin yükselmesi
/ Yatırım harcamalarının düşmesi
/ Fiyatlar genel seviyesinin azalması
/ Milli gelir seviyesinin düşmesi
Döviz kurlarının düşmesi ise, para arzı azalışlarının para ve mal piyasalarında
değil "döviz piyasalarında” meydana getirdiği değişmeler arasında yer almakta-
dır,
238. M undel-Flem tng M odeline göre esnek k u r sistem inin uygulandığı bir
ekonom ide ih ra c a tta b ir artış m eydana gelirse aşağıdakilerden hangi-
sinin olm ası beklenir?
A) Sermaye çıkışı olur
B) N et ihracat önce artar sonra azalır
C) IS eğrisi sola, LM eğrisi sağa kayar
D) Rekabet gücü artar
E) Döviz kuru yükselir
ÇSztim: Mundel-Fleming Modeline göre esnek kur sisteminin uygulandığı bir

ekonomide ihracatta bir artış meydana gelirse;
/ Ülke mallarına Ola» talep artar.

/ IS eğrisi sağa kayar.
/ Gelirde meydana gelen artış para talebinin artmasına ve denge faiz oranının
yükselmesine neden olur.
/ tç dengenin sağlandığı noktada faiz oranları dünya faiz oranlarının üstünde-
dir.
/ Ülkeye sermaye girişi olur ve döviz kunı değerlenir.
/ Ulusal paranın değerinin artması yurt içi m allan pahalı hale getirir ve net ih-
racat azalır.
/ IS eğrisi tekrar eski düzeyine geri döner.
B urada d ik k a t edilm esi gereken bir husus su d u r; IS eSriMain sola.karaması;
nın nedeni, faiz o ra n la rın d a m eydana gelen Yükselmeden dûlavı yatırım la-
rın azalm ası değildir. Zira, başlangıçta IS eğrisinin aafefLkayjnasıvla birlik-
te Y enibirJc denge oluşur fIS-LM keslsme n o k taların d a). Dışlam anın neık-
nl. vüksek faiz o ran ların ın ulusal p a ra nın değerini a rttırm a k suretiyle İh ra -
catı azaltıp, ith alatı a r ttırm ası: vani net İhracatı azaltm a sıd ır.
. . t .. *. • ,
239. A şağıdakiierden hangisi bireysel tu tu m lu lu k ta k i a rtışların toplam h a-

sıla düzeyini düşüreceğini İleri sü rm ektedir?
A ) Fisher etkisi
D) Pigou etkisi
C) Tasarruf paradoksu :
D) M ahreçler kanunu •
E) Deflasyonist açık ( ,
Çözüm: Bireysel tutumluluktaki artışların toplam hasıla düzeyini düşüreceğini

ileri süren görüş, “tasarruf paradoksu”dur. “Tasarruf paradoksu”, Keynesyenler
tarafından savunulmaktadır. Keynesyenlere göre, ekonomilerin eksik istihdamda
dengeye gelmesinin nedeni toplam talep düzeyinin tam istihdama ulaşmayı sağ-
layacak ölçüde yüksek olmamasıdır. Keynesyenler, “tasarruf paradoksu” yakla-
şımını da kendi görüşlerini desteklemek için kullanmaktadırlar. Keynesyenlere
göre, ekonomileri tam istihdama ulaştırmak için devlet ekonomiye özellikle ge-
nişlemeci maliye politikası yoluyla müdahale etmeli ve toplam talep seviyesini
yükseltmelidir.
816
M akro iktisat
240. K lasik İktisatçılara göre em ek arzı ve talebi aşağıdakilerden hangisine

b ağlıdır?
Emek Arzı Emek Talebi
A) Reel ücrete Nominal ücrete
B) Nominal ücrete Nominal ücrete
C) Reel ücrete Reel ücrete
D) Nominal ücrete Reel ücrete
E) Reel faize Reel faize
Çözüm : Klasiklere göre, hem emek talebi, hem de emek arzı reel ücrete bağlı-
dır. Keynes’e göre, emek talebi reel ücrete, emek arzı nominal ücrete bağlıdır,
241. A şağıdakilerden hangisi b ir ülke parasın ın ne ölçüde konvertlbl oldu-

ğunu gerçek an lam d a tespit edilm esinde kullanılan en önem li k rite r-
dir?
A) Ülkelerin ulusal paralarmuı serbest piyasada değer kaybedip kaybetmediği
B) Ülkelerin dış piyasalarda kendi ulusal paralan ile borçlanıp borçlanama-
dıklan
C) Ülkelerin ulusal para piyasalanna aşın ulusal para arz edip etmediği
D) Ülkede yüksek ve kronik nitelikte bir enflasyon olgusunun olup olmadığı
E} Ülkede para otoritesinin bağımsız olup olmadığı
Ç özüm : Bir ülke parasının ne ölçüde konvertibl olduğunu gerçek anlamda tes-
pit edilmesinde kullanılan en önemli kriter, “ülkelerin dış piyasalarda kendi ulu-
sal paralan ile borçlanıp borçlanamadıkları”dır. Eğer bir ülke dış piyasalarda
kendi ulusal parası ile borçlanabiliyorsa, o ülke parası gerçek anlamda konver-
tibl bir paradır. Bunun tersi durumda ise, söz konusu ülke parasının konvertibl
olduğu söylenemez.
242. K apalı ve devlet harcam aların ın değişmediği b ir ekonom ide b asit ço-
ğaltan m odeline göre m a rjin al tüketim eğilimi 0,60 ise, y atırım h arca-
m aları 8 b irim azaldığında, reel G SY İH nasıl değişir?
A) 25 birim artar. B) 25 birim azalır.
C) 20 birim azalır. D) 20 birim artar.
E) 22 birim azalır.
817
Çözüm: öncelikle çarpan değerini bulup, daha sonra milli gelirde meydana ge-
len değişme bulunabilir.
k=_JL ■2,5
1- c 1 - 0 ,6 0,4
AY = k.Al
AY = 2,5 x - 8
AY = -20
243.Aşağıdtkiierden hangisi tam sermaye hareketliliği ve sabit döviz knru

varsayımı altında uygulanan daraltıcı para politikasının sonuçlarından
birisi değildir?
A) LM eğrisi sola kayar
B) LM eğrisi sağa kayar
C) Ödemeler bilânçosu fazla verir
D) Net ihracat azalır ve IS sola kaysr
E) Merkez Bankası döviz alıp, ulusal para satar
Sonuç olarak para politikası etkisizdir. Cevap, D seçeneğidir,
818
Makro İktisat
244. BP eğrisi ile İlgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğru değildir?

A) BP eğrisinin üstii (solu) ödemeler bilançosu açığını gösterir
B) Sermaye hareketliliğinin faiz esnekliği sonsuzsa, BP eğrisi yatay ekse-
ne paralel olur
C) Sermaye hareketliliğinin faiz esnekliği azaldıkça BP eğrisi dikeyleşir
D) BP eğrisinin pozitif eğimli olması sınırlı sermaye hareketliliğine işaret
eder
E) Gerçek dünyada ülkelerarası faiz oranları tam olarak eşitlenmez
Çözüm:
/ BP eğrisinin üstü (solu) Ödemeler bilânçosu fazlasını gösterir,
/ Sermaye hareketliliğinin faiz esnekliği sonsuzsa, BP eğrisi yatay eksene pa-
ralel olur
</ Sermaye hareketliliğinin faiz esnekliği azaldıkça BP eğrisi dikleşir.
</ BP eğrisinin pozitif eğimli olması sınırlı sermaye hareketliliğine işaret eder.
BP eğrisi pozitif eğimli iken gelir düzeyi yükselirse ithalat artacak ve net ih-
racatta bir azalma meydana gelecektir. Bu durumun dengelenmesi için ülke-
ye net sermaye girişinin olması gerekir. Sermaye girişinin olması ise, faiz
oranın artmasına bağlıdır. Diğer bir ifadeyle, gelir düzeyi artarsa, dengenin
sağlanabilmesi için faiz oranının da artması gerekir.
>/ Gerçek dünyada vergi farklılıkları, kur farkı riskleri ve ülkelerin sermaye ha-
reketlerinin önüne engeller koymaları gibi durumdan dolayı ülkelerarası faiz
oranları tam olarak eşitlenmez. Bu yüzden sınırlı sermaye hareketliliği daha
gerçekçi bir varsayımdır.
245. Aşağıda bir ekonomiye ait İşsizlik verileri gösterilmektedir. Söz konusu
ekonomik veriler çerçevesinde “histerezis etkisi”ni dikkate alarak bir
analiz yapılırsa “cari dönem doğal işsizlik oranı’1 yüzde kaç olur?
Geçmiş dönem fiili işsizlik oranı = %12
Geçmiş dönem doğal işsizlik oranı = %10
Diğer faktörlerin doğal işsizlik oranı üzerindeki etkisi = %6
A) %18 B) % 16 C) %14 D)%12 E) %10
Çözüm: “Histerezis Etkisi", doğal işsizlik oranlan üzerindeki uzun süreli etkiyi
ifade etmektedir. Histerezis Etkisi’ne göre, cari dönem doğal işsizlik oranlan şu
UNt = UNt_| + a. (U,.| - ö n ,^ ) + bt
819
Céleris Paribus; iktisat Sorulan
Bu denklemde UNt cari dönem doğal işsizlik oranlarını, UNt_ı geçmiş dönem
doğal işsizlik oranlarını, Ut.] geçmiş dönem fiili işsizlik oranlarını, a genellikle
1 kabul edilen sabit bir katsayıyı ve bt ise doğal işsizlik oranı üzerinde etkili olan
diğer faktörleri göstermektedir. Buna göre, soruda verilen verileri denklemde ye-
rine koyarsak;
UNt = 0.10 + 1 x (0.12 - 0.10) + 0,06
UNt = 0 .1 0 + (0.02)+ 0.06
UNt = 0.18 olarak bulunur.
246. Halkın nominal gelirinin para olarak tutulan orant (k) 0,8, halkın sabit
fiyatlarla gelirinin değeri 40 milyon TL ve p ara arzı 80 milyon TL ise
klasik m iktar teorisinin Cambridge yaklaşımına göre genel fiyat düze-
yi kaç milyon TL’dlr?
A) 0,5 B) 3 C) 2,4 D) 6 E) 2,5
Çözüm: Cambridge yaklaşımına göre, para talebi M = kPY olarak ifade edilmiş-
tir. Bu denklemde k ’nın aynı zamanda Fisher tipi miktar kuramında ki paranın
dolanım hızı olan V ’nin tersi olduğu unutulmamalıdır.
M = k.P.Y
M = -L .P .Y
V
M . JL - P.Y
V
80 , -i-**4Û .P
0,8
100 =* 40.P
p= jm
40
P = 2,5
247. Bir ekonomide toplam reel liretimin talep yetersizliği nedeniyle potan-
siyel üretim seviyesinin altında kalması durum u aşağıdaki kavram lar-
dan hangisi ile ifade edilmektedir?
A) Maliyet enflasyonu B) Lucas arz hipotezi
C) Keynes etkisi D) Üretim sapması kuramı
E) Deflasyonist açık
820
Makro İktisat
Çözüm; Bir ekonomide toplam reci üretimin talep yetersizliği nedeniyle potan-
siyel üretim seviyesinin altında kalması durumu, “deflasyonist açık” kavramı ile
ifade edilir. Toplam talep düzeyinin ekonomiyi tam istihdama ulaştırma kapasi-
tesinden yoksun olduğu bu tür durumlarda, ekonomi deflasyon baskısı altında-
dır. Bilindiği üzere bir ekonomide, üretim artışlarının yavaşladığı yada durduğu
ve fiyatlar genel seviyesinde sürekli düşüşler ite birlikte istihdam oranlarında ge-
rilemelerin aynı anda yaşanması ‘’deflasyon" olarak isimlendirilmektedir.
248. ö z e l tüketim harcamalarının kişisel gelir seviyesi azalırken, kişisel ge-

lir seviyesindeki azalıştan daba yavaş azalmasını ifade eden kavram
agağıdaküerden hangisidir?
A) Zamanlararası tüketim seçim hipotezi
B) Tüketim rantı teorisi
C) Rassal yürüme teorisi
D) Fısher etkisi
E) Mandal (takoz) etkisi
Çözüm: özel tüketim harcamalarının kişisel gelir seviyesi azalırken, kişisel ge-
lir seviyesindeki azalıştan daha yavaş azalmasını ifade eden kavram, “mandal
(takoz) etkisi”dir. Tüketim teorileri içerisinde yer alan “nispi gelir hipotezi”, bi-
reylerin sadece yaşamsal ihtiyaçlarını karşılamak için değil, fakat aynı zamanda
çevrelerini etkilemek amacıylada tüketim yaptıklarını ileri sürmektedir. Buna
göre, kişisel gelir düzeyleri arttıkça tüketim harcamaları hızla artacak, fakat ki-
şisel gelir düzeyleri azalırken tüketim harcamaları daha yavaş bir şekilde azala-
caktır. Buna ise, “mandal (takoz) etkisi" denmektedir.
249. Mundel-Fleming Modeline göre esnek kur sisteminin uygulandığı bir

ekonomide aşağıdaki politika uygulamalarından hangisinin etkili ol-
ması beklenir?
A) Vergi oranlarının düşürülmesi
B) Vergi oranlarının arttırılması
C) Kanuni karşılık oranlarının düşürülmesi
D) Otonom harcamaların arttırılması
E) Net ihracatın azalması
Çözüm: Tam sermaye hareketliliği ve esnek döviz kuru varsayımı altında mali-
ye politikası etkisiz, para politikası etkilidir. Kanuni karşılık oranlarının düşme-
821
si, ticari bankalar tarafından meydana getirilen kaydi para miktarını etkilemek
suretiyle para stokunu etkiler.
250. Bir ekonomide cari dönem enflasyon oranının, enflasyonun geçmiş dö-
nem gelişimi çerçevesinde oluşan İktisadi bekleyişlere bağlı olması lite-
ratürde «sağıdaki kavramlardan hangisi İle adlandırılmaktadır?
A) Lucas kritiği B) Enflasyonist ataîet
C) Enflasyonist açık D) Tek fiyat kanunu
E) Yansıma etkisi
Çözüm; Bir ekonomide cari dönem enflasyon oranlarının düzeyinin, enflasyo-
nun geçmiş dönemlerdeki gelişimi çerçevesinde oluşan iktisadi bekleyişlere bağ-
lı olması literatürde, “enflasyonist ataîet” denilmektedir. Bu görüşe göre, bir
ekonomide eğer geçmiş dönemlerde enflasyon oranları sürekli olarak yüksek dü-
zeylerde seyretmişse, iktisadi birimler cari dönem de enflasyonun yüksek olaca-
ğını bekleyecekler ve kendi konumlarım yüksek enflasyon beklentisine göre
ayarlayacaklardır. Bu da cari dönemde, enflasyon oranlarının yükselmesine yol
açacaktır. Cevap, B seçeneğidir.
251. Reel servetleri artan bireylerin toplam harcamalarının da artacağını

5ne süren yaklaşım aşagıdakilerden hangisidir?
A) Pigou etkisi B) Keynes etkisi
C) Yansıma etkisi D) Spekülasyon etkisi
E) Sürüm etkisi
Çözüm: Neo-klasik bir iktisatçı olan A. C. Pigou tarafından savunulan ve bu se-

beple de “Pigou Etkisi (Servet Etkisi)” olarak bilinen yaklaşım, fiyatlar genel dü-
zeyinde meydana gelen düşüşlerin bireylerin sahip oldukları menkul ve gayri men-
kul servetlerinin reel değerini yükselteceğini ve bunun da bireylerin toplam harca-
malarını artıracağını savunmaktadır. Yani, fiyatlar genel düzeyinde meydana gelen
düşme, IS eğrisinin sağa kaymasına neden olacaktır.
252. Bir ülkedeki İşsizlik oranı ile enflasyon oranının toplamına ne ad veril-
mektedir?
A) Acı reçete B) Fedekarlık oranı
C) Ekonomik Memnuniyetsizlik endeksi D) Stagflasyon
E) Soğuk Hindi Yaklaşımı
822
Makro İktisat
Çözflm: Bir (ilkedeki işsizlik oranı ile enflasyon oranının toplamına Ekonomik
Memnuniyetsizlik (Hoşnutsuzluk) Endeksi adı verilmektedir.
253. Aşağıdakilerden hangisi bir ekonomide beklenmedik bir takım geliş-

meler olması sonucunda toplam üretim düzeyinde ortaya çıkan artışla-
ra iktisat literatUrde verilen isimdir?
A) Okun yasası
B) Artan verimler kanunu
C) Mahreçler kanunu
D) Olumlu arz şoku
E) Toplam arz hipotezi
Çözüm: Bir ekonomide beklenmedik bir takım gelişmeler olması sonucunda

toplam üretim düzeyinde ortaya çıkan artışlara, “olumlu arz şoku” denilmekte-
dir. Buna göre, özellikle petrol fiyatları veya reei ücretler gibi maliyet unsurla-
rında ortaya çıkan azalmalar, üretim miktarının da artmasını beraberinde getirir.
Bu da ekonomi için olumlu ve istenen bir durum olarak değerlendirilebilir.
254. Aşağıdakilerden hangisi ekonominin talep yetersizliği ile karşı karşıya

kalıp d urgunluğa girmemesi İçin, kam u harcam alarının reei
GSYİH’dan daha hızlı bûyiimesi gerektiğini ifade eden bir kavram dır?
A) Ricardocu denklik kuramı
B) Enflasyonist açık teorisi
C) tçsel büyüme teorisi
D) Dışsal büyüme teorisi
E) Durgunluk tezi hipotezi
Çözüm: Ekonominin talep yetersizliği ile karşı karşıya kalıp durgunluğa girme-
mesi için, kamu harcamalarının reei GSYÎH’dan daha hızli büyümesi gerektiği-
ni ifade eden kavram “durgunluk tezi”dir. “Durgunluk tezi hipotezine göre,
mutlak gelir hipotezinin ileri sürdüğü gibi gelir arttıkça ortalama tüketim eğili-
minin azaldığı bir ekonomide, ekonominin talep yetersizliği sorunu ile karşı kar-
şıya kahp durgunluğa girmemesi için devletin kamu harcamalarını artırması ge-
rekmektedir. Fakat, “durgunluk tezi hipotczi”ne göre, kamu harcamalarındaki ar-
tış oranı ekonominin reei GSYÎH'ın daki artış oranından daha fazla olmalıdır.
823
255. Enflasyonun yalnızca parasal bir olgu olduğu ve ekonominin büyüme

oranından daha fazla para basılması sonucunda ortaya çıktığı yolunda-
ki açıklamaya karşılılık vermek özere “yeisi klasik yaklaşım” tarafın-
dan savunulan görüş aşağıdakilerden hangisidir?
A) Politika etkisizliği teoremi
B) Hoş olmayan monetarist aritmetik yaklaşımı
C) Para politikasının zaman tutarsızlığı yaklaşımı
D) Ûlivicra-Tanzi etkisi
E) Enflasyonist finansman kuramı
Çüzüm: Yeni klasik iktisatçılar, enflasyonun Monetaristlerin söylediği gibi “her

zaman ve her yerde parasal bir olgu” olduğu yönündeki görüşlerini paylaşma-
maktadıdar. Yeni klasiklere göre, enflasyon yalnızca parasal bir olgu değildir ve
bu nedenle de yalnızca ekonominin büyüme oranından daha fazla para basılma-
sı sonucunda ortaya çıkmaz. Yeni klasik iktisadın önde gelen temsilcilerinden
“Thomas Sargent” ve "Neill Wallace”, 1981 yılında Quarterly Review adlı bir
dergide yayınlanan ve “Some Unpleasant Monetarist Arithmetic (Hoş Olmayan
Monetarist Aritmetik)” başlığını taşıyan çalışmalarında, enflasyonun en temel
kaynağının aşırı parasal genişlemeden değil, bütçe açıklarından kaynaklandığını
ileri sürmüşlerdir. Sargent ve Wallace göre, ekonominin büyüme oranını aşan
parasal genişleme olgusu, bütçe açıklarının bir sonucudur. Eğer devlet bütçesi
denk olursa, o zaman aşın parasal genişlemeye gidilmeyeceğinden dolayı enflas-
yon sorunu yaşanmayacaktır. Sargent ve Wallace, söz konusu makalelerinde enf-
lasyonun ortaya çıkış sürecini şu şekilde anlatmışlardır: Devlet bütçesinin açık
verdiği bir ekonomide, bütçe açıkları kaçınılmaz olarak parasallaşacaktı!'. Diğer
bir deyişle, bütçe açıkları eninde sonunda para basılarak finanse edilecektir. Bu-
radaki sorun para arzının kısa dönemde mi, yoksa uzun dönemde mi artacağıdır.
Dolayısıyla yeni klasiklere göre, enflasyonu önlemenin tek yolu Monetaristlerin
söylediği gibi aşın parasal genişlemelerden kaçınmak değil, devlet bütçesini di-
sipline etmek yani bütçe denkliğini sağlamaktır.
256. Dünya ekonomisinin tüm ülkeler arasında iktisat politikalarının koor-

dinasyonun sağlanması yoluyla ve bir ülke yada ülkeler grubunun ön-
cülüğünde büyümesinin tüm ülkeler İçin daha yararlı sonuçlar ortaya
çıkaracağını ileri süren teori aşağıdakilerden hangisidir?
A) Lokomotif teorisi B) Genel denge teorisi
C) öncü büyüme teorisi D) Organize büyüme teorisi
E) Neo-kiasİk büyüme teorisi
824
Makro İktisat
Çözüm; Dünya ekonomisinin tüm ülkeler arasında iktisat politikalarının koordi-

nasyonun sağlanması yoluyla ve bir ülke yada ülkeler grubunun öncülüğünde
büyümesinin tüm ülkeler için daha yararlı sonuçlar ortaya çıkaracağını ileri sü-
ren teori, “Lokomotif Teorisi (locomotive theory)"dir. Lokomotif Teorisi, güncel
ekonomide ara sıra duyulan “ABD öksürürse diğer ülkeler zatüre olur" şeklinde
ifade edilen küresel ekonomik yapının olumsuz sonuçlarını azaltmak amacıyla
ortaya atılan görüşlerden bir tanesidir. Lokomotif Teorisi’ne göre, dünya ekono-
misinin global niteliği tüm ülkeleri birbirine daha fazla bağımlı hale getirmiştir.
Bu ise, hem ulusal üreticilerin mallarını daha geniş pazarlarda satma imkanları-
na kavuşmasını sağlayarak kar oranlarının ve buna paralel olarak da ulusal üre-
tim ile istihdamın yükselmesine, hem de ulusal tüketicilerin kendi ülkelerinde
yeterince üretilmeyen mal ve hizmetlerin dışarıdan sağlanmasına olanak tanıya-
rak tüketici refahının artmasına yol açmıştır. Ancak, küreselleşmenin ve dünya
ekonomisinde artan bütünleşme trendinin olumsuz yönleri de vardır. Bu olum-
suz yönlerden en önemlisi ise, bir ülkede başlayan ekonomik krizin (özellikle de
finansal krizin) kısa sürede önce bölge ülkelerine daha sonra da hızla tüm dün-
ya ülkelerine bulaşarak dünya hasılasını küresel ölçekte düşürmesidir. Ekono-
mik krizin başladığı ülkenin, dünya ticaretindeki ağırlığı yüksek olan büyük bir
ülke olması durumunda ise, dünya ekonomisinde ki küçülme ve hasıla kaybı da-
ha yüksek olacaktır. Söz konusu bu olumsuzlukların önüne geçilebilmesi için or-
taya atılan teorilerden biriside, “Lokomotif Teorisi”dir, Lokomotif Teorisi, dün-
ya ekonomisinin tüm ülkeler arasında iktisat politikalarının koordinasyonun sağ-
lanması yoluyla ve bir ülke yada ülkeler grubunun öncülüğünde büyümesinin
tüm ülkeler için daha yararlı sonuçlar ortaya çıkaracağını ileri sürmektedir. Lo-
komotif Teorisi'ne göre, ancak bu şekilde yapılırsa küresel ekonominin doğur-
duğu olumsuzluklar asgari bir düzeye indirilebilir.
257. Aşağıdaki iktisat okullarından hangisi Ricardocu Denklik Hipotezini

mali ctklnsiziiğln geçerli olduğu durum lar ile geçerli olmadığı durum -
ları birbirinden ayırmak amacıyla tekrar İnceleme konusu yapmıştır?
A) Klasik iktisat B) Neo-klasik iktisat
C) Keynesyen iktisat D) Monetarist iktisat
E) Yeni Klasik iktisat
Çözüm: Ricardocu Denklik Hipotezini mali etkinsizliğin geçerli olduğu durum-

lar ile geçerli olmadığı durumları birbirinden ayırmak amacıyla tekrar inceleme
konusu yapan iktisat okulu, Yeni Klasik İktisat’tır.
825
Ceterls Paribus: îktisal Sorulan
258. Aşağıdaki İktisat yaklaşımlarından hangisi “para arzının” ekonomik

modelin İçsel bir değişkeni olduğunu savunmaktadır?
A) Arz yanlı İktisat yaklaşımı B) Moneîarist yaklaşım
C) Post Kcynesyen yaklaşım D) Klasik yaklaşım .
E) Reel konjonktür hareketleri yaklaşımı
Çözüm: Ortodoks iktisat anlayışım oluşturan, yaklaşımlar, para arzının ekono-

mik modelin dışında belirlenen bir değişken olduğunu ileri sürmüştür. Diğer bir
deyişle ortodoks iktisat yaklaşımına göre, para arzı merkez bankalarının bağım-
sız bir biçimde kontrol edebildikleri bir değişkendir. Ortodoks iktisadın bu yer-
leşik anlayışına karşı çıkan “Post Keynesyen Yaklaşım”, para arzının merkez
bankaları tarafından özgürce belirlenemeyeceğini ileri sürmüştür. Post Keynes-
yenler’c göre, para arzı ekonomik modelin dışsal değil, içsel bir değişkenidir.
Post Kcynesyenlere göre, para arzının ne kadar olacağını belirleyen en önemli
değişken ise, fiyatlar genel düzeyidir. Bu görüşe göre, ekonomide fiyatlar genel
seviyesinin yüksek olduğu dönemlerde para arzı kısılacak, tersi durumda ise ar-
tırılacaktır.
259. M arjinal tüketim eğiliminin 0.4 ve vergi oranının da % 50 olduğu bir

ekonomide, vergi m iktarındaki 10 liralık b ir artışın milli gelirde mey-
dana getireceği azalma ne kadar olacaktır?
A) 10 B) 11 C) 5 D) 13 E) 14
Çözüm: Vergi miktarındaki bir değişmenin milli gelirde meydana getireceği de-
ğişme, aşağıdaki formülasyon yardımı ile hesaplanmaktadır. Bu çarpan formü-
lünde, hem otonom vergiler, hem de gelire duyarlı vergiler göz önüne alınmıştır.
AY = ------...........' AT
1 - c (1 - t )
A Y = ----------- M ------- -.1 0

1 - 0 , 4 . ( 1 - 0 ,5 )
A Y - --------- M - — - .10
1 - 0 , 4 . (0,5)
AY <=- . J k L . , 1 0
1 - 0,2
AY = - 9 ı i . i 0 = - 0 , 5 . 10 = - 5 ..
0,8 Cevap, C seçeneğidir.
826
Makro iktisat
260. Aile bütçesi verileri ve kısa dönem zaman serileri ile yapılan analizle-
rin “m utlak gelir hipotezi”nin İleri sürdüğü bulgular ,ile tutarlı, uzun
süreli zaman serileri ile yapılan analizlerin ise “m utlak gelir hlpoie-
aP’eln İleri sürdüğü bulgular İle tutarsız olması literatürde aşağıdaki
kavram ların hangisi ile isimlendirilmektedir?
A) Tüketim bulmacası B) Durgunluk tezi
C) Fisher etkisi D) Mutlak gelir paradoksu
E) Gibson paradoksu
Çözüm: Ünlü İngiliz iktisatçısı J. M. Keynes tarafından ileri sürülen “mutlak ge-
lir hipotezi" ne göre, insanların tüketim kararlan cari gelir düzeylerine bağlıdır.
Cari gelir düzeyindeki artışlar, bireylerin ve hane halklarının tüketim harcama-
larını artırır. Ancak, “'mutlak gelir hipotezi”, tüketim harcamalarındaki artışların
gelirdeki artışların gerisinde kaldığını ve bu sebeple de “ortalama tüketim eğili-
mi"nin zaman içerisinde azaldığını iddia etmektedir. Aile bütçesi verileri ve kı-
sa dönem zaman serileri ile yapılan analizlerin “mutlak gelir hipotezi”nin ileri
sürdüğü bulgular ile tutarlı, uzun süreli zaman serileri ile yapılan analizlerin ise
“mutlak gelir hipotezinin ileri sürdüğü bulgular ile tutarsız olmasına literatürde
“tüketim bulmacası" denilmektedir.
261, Aşağıdakilerden hangisi “devalüasyon”un başarı koşullan arasında yer

alm aktadır?
A) Yurt içi mallara yönelik talebin înelastik olması
B) Yurt dışı mallara yönelik talep esnekliğinin düşük olması
C) Devalüasyondan önce bir istikrar programının yürürlüğe konması
D) Devalüasyondan sonra iç fiyatlarm istikrarlı kalması
E} Devalüasyondan sonra ulusal paranın değerinin düşmesi
Çözüm: Devalüasyon, ulusal paranın yabancı paralar karşısındaki değerinin hü-

kümet kararıyla düşürülmesidir. Hükümetlerin devalüasyon yapmaktaki amacı,
dış ticaret açıklarını kapatmak ve ödemeler bilançosu dengesini sağlamaktır. De-
valüasyon sonucunda, yurt içerisinde üretilen malların yurt dışı mallara göre
ucuzlayarak ihracat oranlarının artması ve yurt dışında üretilen mallarında daha
pahalı hale gelerek ithalat oranlarının düşmesi beklenir. Ancak, devalüasyon ile
istenilen amaçlara ulaşılabilmesi için şu üç koşulun gerçekleşmesi gerekir:
/ Yurt içi ve yurt dışı mallara yönelik talep esnekliğinin birden büyük ol-
ması
827
/ Devalüasyondan sonra iç fiyatların istikrarlı kalması

/ İç pazarın büyük olması
262, Bir ülkede ortaya çıkan herhangi bir iktisadi gelişmenin, dünyanın ge-
ri kalan ülkelerini de etkilemesi ve bu yolla ölkeler arasında karşılıklı
bir etkileşimin olması aşağıdaki kavramlardan hangisi ile ifade edil-
mektedir?
A) Servet etkisi B) Keynes etkisi
C) Yansıma etkisi D) Olumlu arz şoku
E) Olumsuz arz şoku
Çözüm: Bir ülkede ortaya çıkan herhangi bir iktisadi gelişmenin, dünyanın geri
kalan ülkelerini de etkilemesi ve bu yolla ülkeler arasında karşılıklı bir etkileşi-
min olmasına, “yansıma etkisi” denilmektedir.
Cevap, C seçeneğidir. ;
, »x{ n » . • •-..k *. > i*
263. Para arzındaki artışların faiz oranlarını düşürmek suretiyle yatırım
harcamalarını artıracağını öne süren yaklaşım aşağıdakilerdetı hangl-
sidir?
A) Pigou etkisi R) Keynes etkisi
C) Yansıma etkisi D) Spekülasyon etkisi
E) Sürüm etkisi
Çözüm: Para arzındaki artışların faiz oranlarını düşürmek suretiyle yatırım har-
camalarını artıracağını öne süren yaklaşım, “Keynes Etkisi”dir. Keynes Etkisi,
ünlü Ingiliz iktisatçısı J. M. Keynes (1883-1936) tarafından ileri sürülmüştür.
Keynes Etkisi’ne göre, herhangi bir nedenle ortaya çıkacak ücret düşüşlerinin
yol açtığı fiyat düşüşleri, reel para arzının artmasına yol açar ve böylece faiz
oranlan düşerek yatınm harcamaları yükselir, Ancak, J. M. Keynes, ekonomide
ücretlerin ve fiyatların aşağı doğru rijit (katı) olduğunu ve bu sebeple Keynes Et-
kisinin ileri sürdüğü mekanizmanın geçerliği olamayacağım savunmuştur. Bu
bağlamda Keynes’e göre, para arzını artırmak yoluyla yatırım harcamaları yük-
sekilemeyeceğinden “para politikası” etkin değildir. Dolayısıyla Keynes’e göre,
yatırım harcamalarını artırmanın tek yolu devletin ekonomiye müdahale ederek
kamu harcamalarını yükseltmesidir.
828
Makro iktisat
264.Aşağıdakllerden hangisi sınırlı sermaye hareketliliği ve esnek ddvlz ku-

ru varsayımının geçerli olduğa bir ekonomide BP eğrisi LM eğrisine kı-
yasla daha yatıkken uygulanan genişletici maliye politikasının sonuçla-
rından birisidir?
A) Faiz oranı yükselir, ödemeler bilinçosu fazla verir, döviz kuru yükselir
B) Döviz arzı artar, BP eğrisi sala kayar, rekabet gücü azalır, gelir düzeyi
yükselir
C) Mali genişleme, parasal daralma ile geri alınır, ancak gelir düzeyi yükselir
D) IS eğrisi sağa kayar, faiz oranı yükselir, döviz kuru yükselir, IS eğrisi
tekrar eski düzeyine geri döner
E) Ulusal para talebi azalır, döviz kuru düşer, net ihracat azalır
829
265. Aşağıdaki seçeneklerden hangisinde “Baumol-Tobin Para Talep Mode-

l i n i n p ara talebi modellerine yapmış olduğu en temel katkı doğru ola-
rak verilm iştir?
A) Spekülasyon güdüsüyle para talebinin gelirin bir fonksiyonu olduğu
B) İşlem güdüsüyle para talebinin faiz oranlarına bağlı olarak değiştiği
C) ihtiyat güdüsüyle para talebinin faiz esnekliğinin sıfır olduğu
D) İşlem güdüsüyle para talebinin gelir esnekliğinin sonsuz olduğu
E) Spekülasyon güdüsüyle para talebinin fiyatlar genel düzeyine bağlı ola-
rak değiştiği
Çözüm: Amerikalı iktisatçılar William Baumol ve James Tobin tarafından geliş-

tirilen “Bàumol-Tobin Para Talep Modeli"nin, para talebi modellerine yapmış
olduğu en temel katkı, “işlem güdüsüyle para talebinin faiz oranlarına bağlı ola-
rak değiştiği” görüşüdür. Zira geleneksel para talep modellerine göre, “işlem ve
ihtiyat güdüsü ile para talebi gelirin, spekülasyon güdüsüyle para talebi ise, faiz
oranlarının bir fonksiyonu”dur. Bu ise, işlem ve ihtiyat güdüsü ile para talebinin
faiz oranlarındaki değişmelerden etkilenmediği anlamına gelmektedir. “Baumol-
Tobin Para Talep Modeli” ne göre ise, ihtiyat ve spekülasyon güdüsü ile para ta-
lebinin olmadığı ve sadece işlem (muamele) amaçlı olarak para talebinde bulu-
nulan bir ekonomide, işlem amaçlı para talebi faiz oranlarındaki değişmelere
karşı duyarlı olacaktır. Buna göre işlem maliyetlerinin sabit olduğu varsayımı al-
tında, faiz oranlarındaki değişmeler ile işlem amaçlı para talebi arasında ters
yönlü bir ilişki söz konusu olacaktır. Diğer bir deyişle faiz oranlarının yükseldi-
ği dönemlerde işlem amaçlı para talebi düşerken, faiz oranlarının azaldığı dö-
nemlerde ise işlem amaçlı para talebi yükselecektir.
266. A şağıdtklkrden hangisi bir ekonomide para politikası amaçlarının

gerçekleştirilmesinde kullanılan ‘‘araç kurallar”dan birisidir?
A) Taylor Kuralı B) Tobin Kuralı
C) Fisher Kuralı D) Friedman Kuralı
B) Lucas Kuralı
Çözüm: Para politikası amaçlarının gerçekleştirilmesinde kullanılan iki temel

“araç kural” bulunmaktadır. Söz konusu araç kurallar, “Taylor Kuralı” ve
“McCallum Parasal Taban Kuralı”dır. “Araç kurallar”, merkez bankasının, bek-
lenmedik durumlarda seçilen para politikası aracında değişiklik yapma koşulla-
rının somut ve net bir biçimde belirlenmesi olarak tanımlanmaktadır.
830
M akro İktisat
267. Genişletiri bir maliye politikası sonucunda faiz oranı, yatırım lar ve mil-
li gelir nasıl değişir?
Faiz oranı Yatım n lar Milli Gelir
Çözüm: Genişletici bir maliye politikası uygulanması durumunda, IS eğrisi sa-

ğa doğru kayar. IS eğrisinin sağa doğru kaymasıyla faiz oranlarında, yatırımlar-
da, istihdamda ve milli gelirde artış meydana gelecektir.
r
268. M arjinal tüketim eğiliminin yükselmesi durum unda aşağıdakilerdcn

hangisi söz konusu olacaktır?
A) Tüketim eğrisi dikleşir
C) Tüketim eğrisi önce artan sonra azalan bir seyir izler
D) Tasarruf eğrisi dikleşir
E) Tasarruf eğrisinde bir değişme olmaz
Çözüm: Marjinal tüketim eğilimi yükseldikçe, tüketim eğrisi dikleşecek (çünkü
bu durumda artan gelirin tüketime giden kısmında bir artış olacak); marjinal tü-
ketim eğilimi düştükçe tüketim eğrisi yatıklaşacaktır. Diğer taraftan, marjinal tü-
ketim eğilimi yükselirken, tasarruf eğrisi yatıklaşacak; düşerken dikleşecektir.
2 69. Para arzının 2 0 0 S, toplam mevduat miktarının 1 2 0 $ ve zorunlu rezerv

karşılık oranının ise % S olduğu bir ekonomide, merkez bankasının pa-
ra arzını % 2 artırması için açık piyasada yapması gereken İşlem ve tu-
tarı aşağıdaki seçeneklerin hangisinde doğru alarak verilmiştir?
A ) 3 .2 0 $ ’Iık tahvil satm alıdır
B) 2,40 S’lık tahvil satın almalıdır

C) 1.62 $’lık tahvil satın almalıdır
D) 2.15 S’lık tahvil satmalıdır
E) 1,72 $’lık tahvil satın almalıdır
Çözüm: Para arzını M, mevduatı D, nakit miktarını C, parasal tabanı Mo, para
çarp anırtı mm, açık piyasada yapılması gereken işlem tutannı AMo, para arzın-
da artırılması istenen tutar AM ve toplam rezerv miktarını da R ile gösterirsek;
M=C+D R »(0.05) x 120 = 6 S ıran = M/Mo
C= M- D Mo = C + R mm = 200/86
C = 2 0 0 - 120 Mo = 8Û + 6 mm => 2,32
C = 80 $ Mo = 86 $ •
Parasal taban çarpanı 2,32 olduğuna göre, merkez bankasının para arzını % 2 ve-
ya 0,02 x 200 - 4 $ artırması içiıı açık piyasadan 1.72 $’Uk tahvil satın almalı-
dır,
AM = mm x (AMo)
4 « 2.32 x (AMo) ,
AMo = 1,72$ ■ •• ' , i ■■
270. Yatırımlardan beklenen net getirilerin bugünkü değerini, sermaye mal-

larının maliyetine eşitleyen iskonto oranı aşağıdaki kavramlardan han-
gisi ile ifade edilmektedir?
A) Sermayenin pozitif getirisi B) Sermayenin kar katsayısı
C) Sermayenin marjinal ürünü D) Sermayenin marjinal etkinliği
E) Sermayenin marjinal maliyeti
Çözüm; Yatırımlardan beklenen net getirilerin bugünkü değerini, sermaye mal-

larının maliyetine eşitleyen iskonto oranı “sermayenin marjinal etkinliği” kavra-
mı ile ifade edilmektedir. Eğer bir ekonomide sermayenin marjinal etkinliği, fa-
iz oranlarından daha yüksekse yatırımcılar yatırım kararı almaktadır. Tam tersi-
832
M akro iktisat
ne eğer bir ekonomide sermayenin marjinal etkinliği, faiz oranlarından daha dü-
şükse yatırımcılar yatırım karan almamaktadır. Zira faiz oranlarının yiiksek ol-
duğu bir ekonomide, yatırımcılar için ellerindeki fonları riskli yatırım faaliyetle-
ri yerine yüksek faiz getirisi sağlayan mevduat hesaplarına veya kamu tahville-
rine yönlendirmek daha akıllıca olacaktır. Sermayenin marjinal etkinliği aşağı-
daki formülasyon yardımıyla hesaplanmaktadır;
C = —Bu_
1+ r
Bu formülde C sermaye malının maliyetim, R yatırım projelerinde beklenen net

getirilerin bugünkü değerini ve r ise sermayenin matjinal etkinliğini göstermek-
tedir.
271, Devlet harcamalarının olmadığı ve doğrusal bir tüketim fonksiyonunun ge-

çerli olduğu kapalı bir ekonomi için aşağıdaki bilgiler verilmiştir:
GSYİH Tüketim Yatırım
1350 1080 230
1200 930 230
1050 920 230
900 670 230
850 720 230
Buna güre, basit Keynesyen çoğaltan modelinde denge GSYİH değeri
kaçtır?
A) 1100 B) 1000 C) 900 D) 800 E) 700
Çözüm: Kamu harcamalarının olmadığı kapalı bir ekonomide denge koşulu

Y = C + i ’dır,
900 » 670 + 230
9 0 0 -9 0 0
272. Devlet harcam alarının olmadığı kapalı b ir ekonomide tüketim fonksi-

yonu C=12Û+G,8Y ise planlanmış yatırım lar 40 birim ise, denge milli
gelir düzeyi (Y) kaç olur?
A) 160 B) 800 C) 400 D) 250 E) 1200
833
Çözüm:
Kamu harcamalarının olmadığı kapalı bir ekonomide denge koşulu
Y = C + I’dır.
Y “ 120+0,8 Y + 40
Y - 0 .8 Y » 160
0,2Y —160
Y = 800
273. B ir Ülkede yaşanan yüksek oranlı enflasyon probleminin, kumu gelirle*

rintn reel değerini düşüreceğini İne süren görüş ajağıdakflerden han-
gisidir?
A) Hoş olmayan monetarist aritmetik yaklaşımı
B) Enflasyon vergisi
C) Oliviera-Tanzi etkisi
D) Servet etkisi
E) Yansıma etkisi
Çözüm: Bir ülkede yaşanan yüksek oranlı enflasyon probleminin, kamu gelirle-
rinin reel değerini düşüreceğini öne süren görüş, “OIivera-Tanzi Etkisi’’dir. Ver-
gilerin tahakkuk etmesi ile tahsil edilmesi arasında bir zaman farkı vardır, Çün-
kü, dolayh vergiler haricinde kalan diğer tüm vergilerde, tahakkuk eden bir ver-
gi mükellef tarafından hemen ödenmez. Vergi idaresi, mükelleflere ne kadar ver-
gi ödeyeceğini önceden bildirir ve mükellef kendisine tahakkuk eden vergiyi ön-
ceden belirlenmiş olan bir takvim içerisinde öder, Söz konusu bildirim ile vergi-
nin ödenme süresi arasında mutlaka bir zaman aralığı vardır. Yüksek ve kronik
enflasyon yaşanan ülkelerde, enflasyon oranları aylık, haftalık ve hatta günlük
bazda bile çok hızlı bir şekilde değişmektedir. Bu tür yüksek enflasyon ülkele-
rinde, vergilerin tahakkuk etmesi ile tahsil edilmesi arasında geçen sürede enf-
lasyon oranlarının artması, devletin vergiler tahakkuk edildiği anda tahsil edil-
miş olsaydı sahip olacağı satın alma gücünden daha düşük bir satın alma gücü-
ne sahip olmasına yol açacaktır. Diğer bir ifadeyle vergilerin tahakkuk etmesi ile
tahsil edilmesi arasındaki zaman farkında enflasyon oranlarının artması, kamu ge-
1lirlerinin reel değerini düşürecek ve devleti gelir kaybına uğratacaktır. Bu görüş, li-
teratürde “Oliviera-Tanzi Etkisi” olarak bilinmektedir.
834
Makro iktisat
274, Aşağıdakilerdcn hangisi tam sermaye hareketliliği ve sabit döviz kuru

varsayımı altında uygulanan genişletici para politikasının sonuçların-
A) Sermaye çıkışı olur
B) Faiz oranlan ve döviz kuru diişer
C) Merkez Bankası ulusal para karşılığında döviz satar
D) Parasal genişleme tersine çevrilir
E) Nihai olarak denge faiz oranı ve gelir düzeyinde değişiklik olmaz
Çözüm: r
Sonuç olarak para politikası etkisizdir.

275. Faiz oranları He tahvil talebi arasında ters yönlü bir ilişki olduğunu öne
süren “likidite tercihi tcorisPnin geçerli olmadığını ileri süren yakla-
şım aşağıdakilerden hangisidir?
A) Gibson paradoksu B) Likidite tuzağı
C) Faiz strüktürü teorisi D) thtiyat güdüsüyle para talebi
E) Miktar teorisi
835
i
Çözüm; Faiz oranlan ile tahvil talebi arasında ters yönlü bir ilişki olduğunu öne
süren “likidite tercihi teorisinin geçerli olmadığını ileri süren yaklaşım, “Gıb-
son Paradoksu”dur. Gibson adlı bir iktisatçı tarafından geliştirildiği için “Gibson
Paradoksu” adı verilen bu yaklaşıma göre, faiz oranlarındaki artışlar “likidite
tercihi teorisinde öne sürüldüğü gibi tahvil talebini her zaman azaltmayıp tersi-
ne anırabilir. Gibson’u bu sonuca ulaştıran olgu ise, 1920’li ve 1930’lu yıllar bo-
yunca Ingiliz tahvillerinin faiz oranlarının sürekli olarak artmasına karşılık İngi-
liz tahvillerine olan talebin sürekli olarak artmış olmasıdır, Gibson, “likidite ter-
cihi teorisi” ile açıklanamayan bu olgudan hareketle, “likidite tercihi teorisinin
her zaman geçerli olamayacağını ve faiz oranlarındaki artışların tahvil talebini
artırabileceğini öne sürmüştür,
276, Milton Friedm an’a göre maliye politikası uygulamasının kaçınılmaz ol-
duğu durum için aşağıdaki politik* uygulam alarından hangisi uygu-
lanm alıdır?
A) Kamu harcamaları B) Vergi politikası
C) Borçlanma politikası D) Açık bütçe uygulaması
E) Transefer harcamaları
Çözüm: Monetarist iktisatçılar ekonomi üzerinde en önemli rolü, paraya biç-

mişlerdir. Onlara göre, iktisadi istikrarsızlığın kaynağı yanlış uygulanan para
politikalarıdır. İktisadi istikrarının sağlanması için maliye politikasının kullanıl-
ması zaruret arzediyorsa, harcama politikası yerine vergi politikasının kullanıl-
ması gerektiğini ileri sürmüşlerdir. Milli gelirin azaldığı dönemlerde, vergi
oranlan düşürülüp, arttığı dönemlerde vergi oranlarının arttırılması gereği üze-
rinde durmuşlardır. Friedman’a göre, vergi yapısı maliye politikasının gücünü
belirler. En iyi vergi sistemi “kaynaktan kesilen artan oranh gelir v e rg isidir.
Böyle bir sistem, verginin tespitiyle toplanması arasındaki zaman farkım kısal-
tarak, toplam vergiler içinde dolaylı vergilerin payım azaltır.
Cevap, B seçeneğidir, ,, .
•' • ■ • • ı-
277. Halkın nominal gelirinin para olarak tutulan oranı (k) 0,7, halkın sabit
fiyatlarla gelirinin değeri 40 milyon TL ve fiyatlar genel düzeyi 5 TL İse
klasik m ik tar teorisinin Cambridge yaklaşımına göre para arzı kaç
milyon TL’dlr?
A) 28 B) 140 C) 56 D) 60 E) 25
836
Makro iktisat
Çözüm: Cambridge yaklaşımına göre, para talebi M = kPY olarak ifade edilmiş-
tir.
M = k.P.Y
' M = 0,7 . 40 . 5
M » 140
278. IS-LM eğrileri vasıtasıyla iç dengenin sağlandığı bir durum da para ar-
zında meydana gelen b ir azalma aşağıdakilerden hangisine yol açar?
A) LM eğsinin sola kaymasına, faiz oranında ve gelir düzeyinde azalmaya
B) LM eğrisinin sağa kaymasına, faiz oranında ve gelir düzeyinde artışa
C) LM eğrisinin sağa kaymasına gelir düzeyinde azalışa ve faiz oranında
artışa
D) LM eğrisinin sola kaymasına, gelir düzeyinde ve faiz oranlarında artışa
E) LM eğrisinin sola kaymasına, gelir düzeyinde azalışa ve faiz oranında
artışa
Çözüm: Para aramda meydana geien bir azalış, LM eğrisinin sola kaymasına ne-
den oîur. LM eğrisinin sola kaymasıyla birlikte, denge faiz düzeyi artarken, den-
ge gelir düzeyinde azalış meydana gelir.
837
279. Vadesiz m evduat tutarının 200 milyon TL, toplam rezervlerin de 140
milyon TL, kullanılabilir (atol) rezervlerin 40 milyon TL olduğu bir du-
rum da zorunlu karşılık oranını ne kadardır?
A) 0,5 B) 0,4 C) 0,8 D) 0,3 E) 0,7
Çözüm: Toplam rezervler, zorunlu rezervler ile atıl rezervlerin toplamından

oluşmaktadır.
pımından meydana gelir.
Toplam rezervler = Zorunlu rezervler + Atıl rezervler
140 = Zorunlu rezervler + 40
Zorunlu rezervler = 140 - 40
Zorunlu rezervler = 100
Zorunlu Rezervler * Zorunlu karşılık oram * Vadesiz mevduat miktarı
100 = Zorunlu karşılık orant * 200
Zorunlu karşılık oram = 100 / 200
= 0,5
280. Keynes'ln harcam a teorisi ile ilgili olarak aşağıdakllerden hangisi doğ-
rud u r?
A) Gelir ve harcama teorisi de denilmektedir
B) Talep cephesinin yanı sıra arz cephesine de vurgu yapar
C) Para politikasının da etkin olduğunu ifade eder
D) Tam istihdam dengesini veri alır
E) Sadece dışa kapalı ve devletin olmadığı bir ekonomi koşullarında ana-
lizini gerçekleştirir
Çözüm: Keynes’in harcama teorisine aynı zamanda Gelir ve Harcama teorisi adı
da verilmektedir. Keynes’in iktisadi anlayışı talep yanlıdır ve toplam talebi art-
tırmak suretiyle ekonomiyi tam istihdama kavuşturmayı amaçlar. Onun için ma-
liye politikasının etkinliği üzerine kurgulanmıştır. Diğer taraftan dışa kapalı ve
devletin olmadığı bir model için dengeyi kurgularken, daha sonra modeli devle-
ti ve dış dünyayı katma imkânı vardır.
838
Makro İktisat
281. Klasik teoriye göre fazla üretim aşağıdakUerdcn hangisi yoluyla orta-
dan kalkacaktır?
A) Paranın gelir hızının artmasıyla
B) Paranın dolanım hızının artmasıyla
C) Fiyatların artmasıyla
D) Fiyatların düşmesiyle
E) Para arzının artmasıyla
Çftzilm: Klasik iktisatçılar Say Yasası’nı kabul etmektedirler. Yani, “her an ken-
di talebini doğurur. Bu durumda üretilen her mal satılacaktır. Üretilip satılmayan
ya da fazla üretilen mallar olabilir. Fakat bu İstisnai bir durumdur. Fazla üretilen
mallann fiyatlarında düşme meydana gelir. Fiyatı düşen malların üretici tarafın-
dan tekrar üretilmesi kârlı olmayacağı için hızlı bir biçimde bu tür mallar piya-
sadan temizlenir.
282. Gelirin elde edilişi ile harcam anın meydana gelmesi arasında meydana
geien gecikmeye ne ad verilmektedir?
A) Robertson Gecikmesi B) Lundberg Gecikmesi
C) Meltzer Gecikmesi D) Tasarruf Paradoksu
E) Hızlandıran ilkesi
Çözüm: Gelirin elde edilişi ile harcamanın meydana gelmesi arasında meydana
gelen gecikmeye Robertson Gecikmesi adı verilmektedir. Bu durumda tüketim
fonksiyonu şu şekilde ifade edilmektedir:
Ct = C0 + cYt .,
Talebin ortaya çıkması ile talebi karşılayacak üretim değişmesi arasında meyda-
na gelen gecikmeye ise, Lundberg Gecikmesi adı verilmektedir.
Üretimin yapılması ile ürünlerin satılarak gelir düzeyinde bir artışı olması ara-
sında geçen zamana ise, Mehter Gecikmesi adı verilmektedir
283. Aşağıdakllerden hangisi reei büyüme oranı ile işsizlik oranı arasındaki
İlişkinin varlığı üzerine şekillenmiştir?
A) Phillips eğrisi B) Laffer Eğrisi
C) Beveridğe Eğrisi D) Gini Katsayısı
E) Okun Yasası
839
Ccîeris Paribus: iktisat Sorulan
Çözüm: Reel büyüme oranı ile işsizlik oranı arasındaki ilişki üzerinde Arthur
Okun tarafından durulmuştur. Okun tarafından ileri sürülen bu görüş daha sonra
Okun Yasası olarak adlandırılmıştır. Okun Yasası' na göre bir ekonomide %
2,25’in üzerinde meydana gelen her 1’lik büyüme, işsizlik oranını 0,5 azaltacak-
tır. örneğin milli gelirde % 4,25’lik bir artış olması durumunda % 2,25’lik bü-
yüme oranından % 2 daha fazla büyüme sağlandığı için işsizlik % 1 azalacaktır.
284. Mundel-Flcmlng Modeline göre esnek k u r sisteminin uygulandığı bir

ekonomide y u rt içi faiz oranları diinya faiz oranlarından düşükse aşa*
ğıdakilerden hangisinin olması beklenmez?
A) Sermaye çıkışı olur B) ödemeler bilânçosu açık verir
C) IS eğrisi sağa kayar D) Rekabet gücü azalır
E) Döviz kuru yükselir
Çözüm: Mundel-Ficming Modeline göre esnek kur sisteminin uygulandığı bir

ekonomide yurt içi faiz oranlan dünya faiz oranlarından düşükse;
/ Ülkeden sermaye çıkışı olur. w..,
/ ödemeler bilânçosu açık verir.
/ Ulusal paraya olan talep azalır. ” , •*
/ Ulusal paranın değeri düşer.
/ Döviz kuru yükselir.
/ Yurtiçi mallar görece daha ucuz hale gelir. Rekabet gücü artar.
/ Not ihracat artar.
/ İS eğrisi sağa kayar.
/ Yurtiçi faiz oranlan dünya faiz oranlarına eşitlenir.
✓ Milli gelir artar
285. İşsizlik oranının % 10, reel f&lz oranının % 25 ve enflasyon oranının ise
% 30 olduğu b ir ekonomide “iktisadi hoşnutsuzluk endeksi” yüzde
kaçtır?
A) %2Q B) %30 C)%35 D) %40 E) %65
Çözüm: “İktisadi hoşnutsuzluk endeksi”, bir ekonominin genel makro ekono-

mik performansını göstermektedir ve belirli bir yıla ait enflasyon oranlan ile iş-
sizlik oranlarının toplamından oluşur. Bir ekonomide iktisadi hoşnutsuzluk en-
840
M akro İktisat
deksi ne kadar düşükse, o ekonominin makro ekonomik performansı o kadar

yüksek olacaktır.
İktisadi Hoşnutsuzluk Endeksi ” Enflasyon Oranı + işsizlik Oranı
İktisadi Hoşnutsuzluk Endeksi = % 30 + % 10 = % 40 olarak bulunur.
286, Marjinal tüketim eğiliminin 0,6 vo vergi oranının iıe 0,1 olduğu ve dev-
let bütçesinin açık verdiği bir ekonomide, kamu harcamaları 100 S ar-
tarken transfer harcamaları 100 S azalmışsa yeni durumda bütçe açığı
ne yönde değişmiştir?
A) Değişmez B) 87$ azalır
C) 8,7 $ azalır D) 217$ azalır
E) 130 $ azalır
Çözüm: Bu sorunun çözülebilmesi için Öncelikle "harcama çarpanının" ve
“transfer ödemeleri çarpanının” bilinmesi gerekmektedir. Harcama çarpanı şu
kc = ------- 1-------
S-c(l-t)
k ,= ---------- 1----------
1 - 0 ,6 ( i -0,1)
k - 1
' 1 - 0 ,6 . (0,9)
Transfer harcamaları çarpanı ise şu şekilde hesaplanmaktadır;
kjR « -------L — _ , cATR ya da k-jn =■c x kj şeklinde ifade edilebilir.
kîR " 0,6 x 2,17 » 1,3 bulunur.

AY = kg x 100 = 2,17 x 100 “ 217 $ olarak bulunur.
AY - kTR x 100 = 1,3 s -100 “ -130 $ olarak bulunur.
Buna göre, kamu harcamalarındaki 100 S'lık bir artış hasılayı 217$ artırırken,
transfer harcamalarındaki 100 S'lık azalış ise hasılayı 130$ azaltacaktır. Bu iki
etki birlikte değerlendirildiğinde ise, hasıla net olarak 87$ artacaktır. Vergi oran-
larının % 10 olduğu varsayımı altında vergi gelirleri ise 87 x 0,10 = 8,7$ arta-
caktır ve böylece bütçe açığı 8,7$ azalacaktır. Cevap, C seçeneğidir.
841
287. Uzun dönemde açıkların borçla finansmanının p ars basımıyla finans-

manına göre daha enflasyonist olduğunu İleri süren yaklaşım aşağıda-
kllerden hangisidir?
A) Açık finansman politikası B) Ponzi finansmanı
C) Oliviera-Tanzi etkisi yaklaşımı D) Hoş olmayan monetarist aritmetik
E) Twıst politikası
Çözüm: “Hoş Olmayan Monetarist Aritmetik”, uzun dönemde açıkların borçla

finansmanının, para basımıyla finansmanına göre daha enflasyonist olduğunu
ileri sürmektedir. Bunun dayanağı şudur: Borç yükünün artması faiz ödemeleri-
nin bütçe üzerinde oldukça büyük bir baskı yapmasına, faizlerin bütçenin olduk-
ça büyük bir kısmına ipotek koymasına yol açabilecektir. Bu ortamda borç, ana-
para ve M z ödemeleri vergilerle veya daha fazla borçlanmak suretiyle karşıla-
namaz. Zira, borçlanma zaten vergilerin yetersizliğinden kaynaklanmaktadır. Ye-
niden borçlanma ise, borç yükünü iyice artıracaktır. Geriye tek çare olarak daha
f azla para basmak kalıyor ki, bunun tabii sonucu enflasyondur.
ilginç şekilde; bütçe açıklarının borçlanmayla finansmanı ne kadar uzun sürerse
ortaya çıkan enflasyon o derece yüksek olmaktadır. Şayet, devlet bugün para ba-
sarak finansmana başlıyorsa, halihazırda mevcut olan ulusal borcun faiz ödeme-
lerinin finansmanına yetecek kadar para basılacaktır. Ama parayla finansman
için 5 yıl beklenirse, para basma düzeyi 5 yıl sonra mevcut olacak borç stokunun
faiz ödemelerini finanse edecek şekilde ayarlanacaktır. Bu zaman zarfında borç-
ların faizi birikmiş olacağından 5 yıl sonraki borç daha büyük olacak ve buna
bağlı olarak enflasyon oranı yükselecektir.
Bu örnek faizin birikmesi nedeniyle bütçe açığının derhal para ile finansmanı,
nihayetinde parayla finanse edilecek bir borçlanmanın kullanılmasına göre daha
az enflasyonist olacağını göstermektedir. Gelecekteki enflasyon oranının carı pa-
rasal büyüme oranından ziyade, bütçe açıklan ile bağlantılı olduğunu iddia eden
bu hesap monetaristler için hiç de hoş değildir. Bilindiği üzere monetaristler enf-
lasyonun çok büyük ölçüde para stokundaki hızlı büyümeden kaynaklandığını
öne sürmektedirler. Burada ise, aksine parasal genişlemeden kaçınılmasının
uzun dönemde daha enflasyonist olacağı iddia edilmektedir.
Burada temel sorun, hükümetin borçlanma ile finansmanım sürdürme imkanının
tükenip tükenmeyeceğidir vc para basmanın zorunlu hale gelip gelmeyeceğidir.
Bu sorunun cevabı, hasılanın büyüme hızı ve reel faiz oranı arasındaki ilişkiye
bağlıdır. Şayet, reel faiz oram hasılanın büyüme hızının üzerindeyse ve faiz dışı
bütçe açığı sıfır veya pozitif ise, borçla finansmanın sürekli olmayacağı görül-
mektedir. Çünkü bu durumda borçların GSMH’a oranı büyümekte ve faiz öde-
meleri yükselmektedir. Hükümet bir noktada parayla finansmana dönecek ve
enflasyon yükselecektir ya da harcamaları kısmak veya vergileri artırmak zorun-
da kalacaktır. Cevap, O seçeneğidir.
842
Makro İktisat
288, Toplam nrz eğrisinin Klasik bölgesindcyken aşağıdakilerdcn hangisi

doğrudur?
A) Ücretler ve fiyatlar esnektir.
B) Ekonomi eksik istihdamdadır.
C) Toplam arz eğrisi yatay eksene paraleldir,
D) Toplam arz eğrisinin eğimi sıfırdır.
E) Genişletici politikalar sadece hasıla düzeyini arttırır.
Çözttm: Ayrıntılı çözüm için 17. sorunun çözümünde verilen tabloyu mutlaka
inceleyiniz.
289. Basit çarpan aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak İfade edilmiştir?

(MPS:marjinal tasarruf eğilimi, MPC:marjinal tüketim eğilimi, MPT: mar-
jinal vergi oranı, MPI: marjinal ithalat eğilimi)
1 - MPC + MPI
E ) ----------- -------------
; 1 - MPC(1 - MPT)
Çözüm:
/ A seçeneği, transfer harcaması çarpanıdır.
/ B seçeneği, otonom vergi çarpanıdır.
/ C seçeneği, basit çarpandır.
/ D seçeneği, dış ticaret çarpanıdır,
/ E seçeneği, gelir vergisi çarpanıdır,
Not:
/ MPC + MPS ** 1 ilişkisi unutulmamalıdır,
/ Basit çarpanın dışındaki çarpanlar için varsayımları g öz önünde bulundura-
rak çarpan oluşturmak gerekir. Örneğin transfer harcamasının olduğu, vergi-
nin gelire bağlı olduğu (t), uyarılmış yatırımların olduğu (b) ve ithalatın ge-
lire duyarlı olduğu (m) bir ekonomide çarpan şu şekilde olacaktır:
l-c (l-t)+ m -b
843
290. Mail genişlemenin sadece falz oranını arttırdığı durum da aşağıdakiler'

den hangisi söz konusudur?
A) Spekülatif güdüyle para talebi sonsuzdur.
B) Ekonomi likidite tuzağmdadır.
C) Maliye politikası tam etkindir.
D) LM eğrisinin eğimi sonsuzdur.
E) LM eğrisinin esnekliği sonsuzdur,
Çözüm: Mali genişlemenin sadece faiz oranlarını arttırdığı durumda, para tale-
binin faiz esnekliği sıfır ve LM eğrisi üzerinde Klasik bölge durumu söz konu-
sudur. Yani, LM eğrisini dikey eksene paralel, esnekliği sıfır ve eğimi sonsuzdur.
Klasik bölgede spekülatif güdüyle para talebi sıfırdır. Para yalnızca işlem ama-
cıyla talep edilmektedir. Klasik bölgede, para politikası tam etkin, maliye politi-
kası tam etkisizdir. Bu durumu şekil yardımıyla görmek mümkündür.
Maliye Politikası Cevap, D seçeneğidir.
291, Bir ekonomide tasarru flar 300, bütçe fazlası 20 ve dış ticaret fazlası da
15’e eşitse, yatırım düzeyi kaçtır?
A) 305 B) 315 C) 320 D) 335 E) 345
Çözüm:
S - I = (G + T r - T a) + (X-M)
300 - I = - 20 + 15
1 = 300 + 20-15
1 = 305
Not: (G + T(i - Ta ) ifadesi bütçe dengesini temsil etmektedir ve parantez için-
deki işlemin sonucunun pozitif olması bütçe açığı; negatif olması bütçe fazlası
anlamına gelmektedir.
844
Makro iktisat
292.Para talebinin faiz esnekliği iSc ilgili olarak aşağıdaklierden hangisi

doğrudur?
A) Para talebinin faiz esnekliği ile maliye politikasının etkinliği ters oran-
tılıdır.
B) Para talebinin faiz esnekliği ile maliye politikasının etkinliği doğru
orantılıdır.
C) Para talebinin faiz esnekliği ile para politikasının etkinliği doğru orantı-
lıdır. *
D) Keynesyenlere göre para talebinin faiz esnekliği nispeten düşüktür.
E) Monetaristlere göre para talebinin faiz esnekliği nispeten yüksektir.
Çözüm:
P ür« T a le b in in F aiz E sn ek liğ i
/ P ıra talebinin faiz esnekliği arttıkça, para politikasının etkinliği azalır. Çünkü para talebinin
faiz esnekliği arttıkça, para arzında m eydana gelen artışların faiz oranını azaltm a oranı
düşmektedir. Diğer taraftan para talebinin filiz esnekliği arttıkça, m aliye politikasının etkinliği
artar,
/ Para talebinin faiz esnekliği azaldıkça, para politikasm m etkinliği artar. Ç ünkü para talebinin
faiz esnekliği azaldıkça, p ara a rzında m eydana g elen artışların faiz oranını azaltm a oranı
artm aktadır. D iğer taram an para talebinin faiz esnekliği azaldıkça, m aliye politikasının
etkinliği azalır.
K la sik O k u l ✓ Para talebinin faiz esnekliği sıfırdır. Para talebinin faiz esnekliği sıfirken,
par», politikası etkilidir.
K ty n c s y tn O k u l ✓ P ars talebinin faiz esnekliği yüksektir. Para talebinin faiz esnekliği

yüksekken, p tra politikasının etkinliği düşüktür.
✓ Likidite tuzağı durum unda p«ra talebinin faiz esnekliği sonsuzdur. Para
talebinin faiz esnekliği sonsuzken, para politikasının etkinliği sıfırdır.
M o n e ta ris t O k u l ✓ Para talebinin faiz esnekliği düşüktür. Para talebinin faiz esnekliği
düşükken, para politikası etkilidir.
293. P ’nin Fiyatlar genci düzeyini, y ’nin reel geüri, M ’nln para arzını ve
V’nin paranın dalanım hızının gösterdiği mübadele denklemine göre,
p ara arzı aşağıdaklierden hangisine eşittir?
A) M / Py B )P y / M C )P y /V D)VPy E )V /P y
Çözüm: Mübadele Denklemi şu şekilde ifade edilmektedir:

MV = Py
M=
V Cevap, C seçeneğidir.
84 S
Ceteris Paribus: iktisat Sorular:
294. Kamu harcamasının olmadığı bir kapalı ekonomide, tüketim ve yatırım

fonksiyonları sırasıyla şöyledir:
C=> 30+0,6Y
1= 40+0.3Y
(C= Tüketim düzeyi, Y= Gelir düzeyi, I = Yatınm miktan)
Bu ekonomide denge gelir düzeyi ve yatırım m iktarı kaçtır?
_XL JL
A) 700 250
B) 450 700
C) 750 450
D) 700 210
E) 750 180
Çözüm:
Y=C+I
Y » 30+0,6Y + 40+0,3Y
Y = 70 + 0,9Y
Y -0,9Y = 70
0,1 Y= 70
Y = 700
1= 40+0,3 Y
I = 40 + 0,3(700)
1= 40 + 210
1 -2 5 0
295. Aşağıdaki durumların hangisinde mali genişleme gelir ve harcama üze-

rinde daha az etkilidir?
A) Para talebinin faize duyarlılığı ve marjinal tüketim eğilimi arttıkça
B) Para talebinin gelire duyarlılığı azaldıkça ve marjinal tüketim eğilimi
arttıkça
C) Para talebinin faize duyarlılığı sonsuz ve çarpan yükseldikçe
D) Para talebinin faize duyarlılığı düştükçe ve yatırımların faiz esnekliği
arttıkça
E) Para talebinin gelire duyarlılığı azaldıkça ve yatırımların faiz esnekliği
arttıkça
846
Makro iktisat
Çözüm: Mali genişlemenin gelir üzerindeki arttırıcı etkisi LM eğrisi yatıklaştık-

ça artmaktadır.
✓ A ve B seçenekleri nispeten yatay LM eğrisi ve nispeten yatay İS eğrisi var-
sayımına dayanmaktadır.
/ C seçeneği, likidite tuzağı durumuna tekabül etmektedir ve maliye politikası
tam etkindir.
/ E seçeneği, para talebinin gelir esnekliği azaldıkça LM eğrisi yatıklaştığı için
mali genişlemenin gelir ve harcama etkisi yüksektir.
/ D seçeneği, para talebinin faiz esnekliği düştükçe LM eğrisi dikleştiği için
mali genişlemenin gelir ve harcama etkisi azalmaktadır.
296. Bir ekonomide gayri safi yurtiçi hasıla 5.800 TL, harcanabilir gelir 4.200
TL ve bütçe açığı 150TL’dir.
Tüketim 3.400 TL ve dış ticaret açığı 200 TL İse ta sarru f kaç TL olur?
A) 450 B) 800 C) 1600 D) 2200 E) 2400
Çözüm; Tasarrufa şu formülden ulaşılabilir:

C + S = Y D = Y + T R- T A
3400 + S = 4200 . '
S = 4 2 0 0 -3 4 0 0
S = 800
297. I. Vergi oranı büyüdükçe IS’nin eğimi artar.

II. Vergi oranı büyüdükçe IS'nin eğimi azalır.
III. Marjinal tüketim eğilimi büyüdükçe IS’nin eğimi artar.
IV Marjinal tüketim eğilimi küçüldükçe, IS’nin eğimi artar.
V. Yatırımların faiz esnekliği büyüdükçe, IS’nin eğimi artar.
VI. Yatırımların faiz esnekliği küçüldükçe, IS’nin eğimi artar.
IS eğrisinin eğim! üe ilgili alarak yukarıdaki ifadelerden hangileri doğ-
rud u r?
A) I, III, V B) II, ı y V
C) II, III, VI D) II, IV, VI
E) I. IV VI
847
Çözüm: lS ’nin eğimini belirleyen iki etken bulunmaktadır.

Yatırımların faiz esnekliği;
/ Yatırımların faiz esnekliği arttıkça, IS eğrisinin eğimi azalmaktadır (yatıklaş-
maktadır).
/ Yatırımların faiz esnekliği azaldıkça, IS eğrisinin eğimi artmaktadır (dikleş-
mektedir).
Carpam
/ Marjinal tüketim eğilimi büyüdükçe ve vergi oram küçüldükçe çarpan büyü-
Bu çerçevede;
/ Vergi oranı büyüdükçe İS dikleşmekte; yani eğimi büyümektedir.
/ Marjinal tüketim eğilimi büyüdükçe çarpan büyümekte ve IS yatıkiaşmakta-
dır. Yani, IS’nin eğimi küçülmektedir.
/ Marjinal tüketim eğilimi düştükçe çarpan küçülmekte ve IS dikleşmektedir.
Yani, IS'nin eğimi büyümektedir.
/ Yatırımların faiz esnekliği büyüdükçe, IS yatıklaşmakta; yani, IS’nin eğimi
küçülmektedir.
/ Yatırımların faiz esnekliği küçüldükçe, IS dikleşmekte; yani IS’nin eğimi bü-
yümektedir.
298. Bir ekonomiye ait veriler aşağıdaki gibidir.
Amortismanlar: 14 Net Faktör Geliri: 20 Dolaylı Vergiler: 9

Ücret: 14 Faiz; 8 Rant: 7
Kâr: 9 Dağıtılmayan Kârlar: 4 Sos. Güv. Katkıları; 2
Kurumlar vergisi: 3 Kar payları: 1 Transfer harcamaları: 2
Borç faiz ödemeleri; 1 Dolaysız vergiler: 0,5
Buna {¿öre harcanabilir gelir kaçtır?

A) 32,5 B) 33 C)33,5 D) 38 E) 46
848
Makro iktisat
Çözüm:
Ücret + faiz + rant + kâr •= MG = 1 4 + 8 + 9 + 7 = 38

Milli gelir - dağıtılmayan kârlar -sos. güv. katkıları - kurumlar vergisi + trans-
fer gelirleri + borç faiz ödemeleri + kâr payları0 Kişisel Gelir
Kişisel Gelir; 38- 4 - 2- 3 + 2 + 1 +1 *= 33
Kişisel Gelir - Dolaysız Vergiler = Harcanabilir Gelir = 33 - 0,5 « 32,5
299. Lucas arz fonksiyonu yaklaşımına göre, çıktı düzeyini arttırmak için
m erkez bankasının hangi politikayı uygulaması gerekir?
A) Para arzında %8‘lik bir artış ilan etmeli ve para arzım % 8 artırmalıdır.
B) Para arzında % 8’lik bir azalış ilan etmeli ve para arzını % 8 azaltmalı-
dır.
C) Para arzını ilan etmeden, beklenmedik biçimde % 8 artırmalıdır.
D) Para arzım ilan etmeden, beklenmedik biçimde % 8 azaltmalıdır.
E) Para arzını değiştirmeden vergi oranlarını düşürmelidir.
Çözüm: Lucas‘a göre, iktisadi karar birimleri öngörü hatası yaparlarsa uygula-
nan bir iktisadi politika denge gelir düzeyini değiştirebilecektir. Diğer bir ifadey-
le, Lucas’a göre, para ve maliye politikaları iktisadi karar birimlerini şaşırtacak
biçimde uygulanırsa, denge hasıla düzeyinde bir artış gözlenecektir,
Lucas Arz Fonksiyonu §u şekilde ifade edilir:
Y “ Y* + (P-P*)
Bu denklemde Y fiili hasıla düzeyini, Y* potansiyel hasıla düzeyini, P fiili enf-
lasyonu, Pe ise beklenen enflasyonu göstermektedir. Buna göre,
/ Gerçekleşen fiyat düzeyi, beklenen fiyat düzeyinden büyükse (P > Pe), fiili
hasıla düzeyi potansiyel hasıla düzeyini aşacaktır.
/ Gerçekleşen fiyat düzeyi, beklenen fiyat düzeyinden küçükse (P < P*), fiili
hasıla düzeyi potansiyel hasıla düzeyinden küçüktür.
Bu bilgiler çerçevesinde seçenekler değerlendirilirse,
/ A seçeneğinde, para arzında %8’lik bir artışın ilan edildiği ve para arzının %
8 arttırıldığı durumda, beklenen enflasyon oranı, gerçekleşen enflasyon ora-
nına eşit (P* = P) olur. Dolayısıyla çıktı dOzeyi değişmez.
✓ B seçeneğinde para arzında % 8’lik bir azalışın ilan edildiği ve para arzının
849
% 8 azaltıldığı durumda, beklenen enflasyon oranı, gerçekleşen enflasyon

oranına eşit (P8 =>P) olur. Dolayısıyla çıktı düzeyi değişmez.
/ C seçeneğinde para arzının ilan edilmeden, beklenmedik biçimde % 8 arttı-
rıldığı durumda, gerçekleşen enflasyon oranı, beklenen enflasyon oranından
biiyük (P > P*) olduğu için çıktı miktarı artar.
/ D seçeneğinde para arzının ilan edilmeden, beklenmedik biçimde % 8 azal-
tıldığı durumda, gerçekleşen enflasyon oranı beklenen enflasyon oranından
küçük (P < Pe) olacaktır. Dolayısıyla üreticiler, ürettikleri malın nispi fiyatı-
nın düştüğünü zannederek üretimi, istihdamı ve çıktıyı azaltırlar.
/ E seçeneği, para politikası değil, maliye politikasıdır.
Cevap, C. seçeneğidir.
3G0.Kredi tavanının yükseltilmesi aşafıdakiierâen hangisine neden olur?

A) Para arzının daralmasına
B) Bankaların kredi verme olanaklarının azalmasına
C) Para arzının artmasına
D) Reeskont oranının yükselmesine,
E) İthalat teminatlarının artmasına
Çözüm; Kredi tavanının yükseltilmesi, genişletici para politikası; düşürülmesi

daraltıcı para politikası uygulamalarında gözlenmektedir. Kredi tavanının yük-
seltilmesi bankaların kredi olarak verilebilir fon miktarının artmasına neden
olur, Dolayısıyla para arzında bir artış meydana gelir.
301. Aşağıdakilerden hangisi toplam talep eğrisinin negatif eğimli olmasının

nedenlerinden biridir?
A) Keynes etkisi B) Gelir ve ikame etkisi
C) Fisher etkisi D) Faiz oram etkisi
E) Mali sürüklenme etkisi
ÇftzOm: Bireysel talep eğrisinin negatif eğimli olmasının nedeni gelir ve ikame
etkileri iken, toplam talep eğrisinin negatif eğimli olmasının nedeni, reel balans
(servet-ankes) etkisi, faiz oram etkisi ve açık ekonomi etkisi olarak ifade edilir,
850
Makro İktisat
302.Kamu harcam alarının özel kesim yatırım larını tamamlayıcı nitelik ta -

şıması durum unda aşağıdakllerden hangisinin ortaya çıkması bekle-
nir?
A) Kalabalıklaşma etkisi
B) Yayılma etkisi
C) Crowding-in etkisi
D) Hızlandıran etkisi
E) Takoz etkisi
Çözüm: Kamu harcamalarının eğitim, ait-yapı, araştırma-geüştirme gibi alanla-

ra yönlenmesi durumunda özel sektörün verimliliğinde artış meydana gelir. Ka-
sektör yatırımlarını tamamlayıcı nitelikte olduğu için özel sektörü çekme etkisi-
ne sahiptir. Literatürde bu duruma “Crowding-in elitist” adı verilmektedir.
303. C=30+0,6(Y-T) şeklindeki bir tüketim fonksiyonu için harcanabilir ge-

lir 600 TL ise, tasarru f kaç TL olur? (C tüketim, Y gelir, T vergidir.)
A) 30 B) 210 C) 390 D) 430 E) 600

Yd = Y-T
Yd « C+S
(Y-T) görülen yere harcanabilir gelir yazılıp, tüketimi bulunduktan sonra tüke-
timi harcanabilir gelirden çıkarmak suretiyle tasarrufu bulmak mümkündür.
C=30+0,6(Y-T) -> veya S = -3 0 + 0,4(Y-T) c.S
0 3 0 + 0 , 6(Y-T)
€=30+0,6(600) S = -30 + 0,4(600)
C=30+360 S = -30 + 240
S “ - 3 0 + 0 ,4 ( Y - T )
O 390 S = 210
Yd - C + S
S = Yd - C
S = 600 - 390
S = 210
851
304. LM eğrisinin eğiminin düşük olduğu durum ile ilgili olarak aşağıdaki-
İçrden hangisi doğrudur?
B) Dışlama etkisi söz konusudur.
C) Para talebinin gelir esnekliği yüksektir.
D) Para talebinin faiz esnekliği yüksektir.
E) Para yalnızca işîem amacıyla talep edilmekledir.
Çözüm: Yatırımların faiz esnekliği, IS eğrisi ile ilgilidir. LM eğrisinin eğimim

belirleyen iki etken bulunmaktadır.
P ara talebinin faiz esnekliği:
/ Para talebinin faiz esnekliği arttıkça, LM eğrisinin eğimi azalmaktadır (yatık*
laşmaktadır), *
■/ Para talebinin faiz esnekliği azaldıkça, LM eğrisinin eğimi artmaktadır (dik-
leşmektedir.)
Para talebinin çelir esnekliği:
/ Para talebinin gelir esnekliği arttıkça, LM eğrisinin eğimi artmaktadır (dik-
leşmektedir).
/ Para talebinin gelir esnekliği azaldıkça, LM eğrisinin eğimi azalmaktadır (ya-
tıklaşmaktadır).
Paranın yalnızca işlem amacıyla talep edildiği durumda, LM eğrisi dikey ekse-
ne paraleldir. Yani, eğimi sonsuzdur.
305. H üküm et harcam aları ve uluslararası ticaretin ihmal edildiği bir eko-
nomide, olası milli gelir düzeylerine karşılık gelen tüketim harcam ala-
rı aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Olası Milli Gelir Tüketim Harcamaları

220 220
230 228
240 236
250 244
Yukarıdaki verilere göre, çarpan kaçtır?

' A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
Çözüm: Çarpanı bulabilmek için öncelikle marjinal tüketim eğiliminin hesap-

lanması gerekmektedir.
852
M akro İktisat
nlpc = Tüketimdeki değişin = & £ , J L . 0t8

Gelirdeki değişim AY 10
Çarpanın formülü şu şekildedir:
k = - L - ~ — 1— = _L= 5
1-c 1- 0,8 0,2
306. IS-LM modeline göre, genişletici bir maliye politikası, kendisinden da-
ha küçük genişletici bir para politikası ile birlikte uygulandığında ışa -
ğıdakllerden hangisi ortaya çıkar?
A) Faiz oranı değişmezken, milJİ gelir düzeyi artar.
B) Faiz oranı ve milli gelir düzeyi aynı oranda artar.
C) Faiz oranındaki artış, milli gelir düzeyindeki artıştan küçüktür,
D) Faiz oranındaki artış, milli gelir düzeyindeki artıştan büyüktür.
E) Faiz oranı kesinlikle artarken, milli gelir düzeyindeki değişme belirsiz-
dir. '• :î JlV • ’
ı ■ ı/r-
Çözüm; Uygulanan genişletici bir maliye politikası, kendisinden daha küçük ge-
nişletici bir para politikası ile birlikte uygulandığında, hem faiz oranlan, hem de
gelir düzeyi artacaktır. Genişletici maliye politikası faiz oranlarım yükseltirken,
genişletici para politikası faiz oranlarını düşürmektedir. Ancak maliye politika-
sının faiz oranıru arttırıcı etkisi, para politikasının faiz onanım azaltıcı etkisinden
büyük olduğu için net etki faiz oranının yükselmesi şeklinde olacaktır. Diğer ta-
raftan, hem genişletici para, hem de maliye politikası milli geliri arttıracaktır. Bu
yüzden milli gelirdeki artış, faiz oranındaki artıştan büyük olacaktır. 8 u durumu
r
'IS,
Genişletici Maliye Politikasının Genişletici Para

Politikasından Büyük Olduğu Durum
853
307.Belll bir dönemde yapılan tüketimin o dönemin kullanılabilir gelirine

oranına ne ad verilir?
Çözttm: Belli bir dönemde yapılan tüketimin o dönemdeki kullanılabilire (har-
canabilir gelir) oranına ortalama tüketim eğilimi adı verilmektedir. Ortalama tü-
ketim eğilimi şu şekilde ifade edilmektedir:
308. Yeni Klasik ve Yeni Keynesyenlerin para politikasına İlişkin görüşleri İle
İlgili fark aşagıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir ?
A) Yeni Klasiklere göre öngörülen para politikası etkin değilken, Yeni Key-
nesyenlere göre etkindir.
B) Yeni Klasiklere göre öngörülen para politikası kısa dönemde etkinken,
Yeni Keynesyenlere göre hem kısa hem de uzun dönemde etkindir,
C) Yeni Klasiklere göre öngörülmeyen para politikası hem kısa hem de
uzun dönemde etkinken, Yeni Keynesyenlere göre sadece kısa dönemde
etkindir,
D) Yeni Klasiklere göre öngörülmeyen para politikası sadece uzun dönem-
de etkinken, Yeni Keynesyenlere göre sadece kısa dönemde etkindir.
E) Yeni Klasiklere göre öngörülmeyen para politikası sadece kısa dönem-
de etkinken, Yeni Keynesyenlere göre sadece uzun dönemde etkindir.

309. Toplam arz eğrisinin ara bölgesinde uygulanacak politikalarla İlgili

olarak aşağıdakllerden hangisi doğrudur?
A) Genişletici politikalar sadece hasılayı arttırır.
B) Genişletici politikalar sadece fiyatlar genel düzeyini arttırır.
C) Genişletici politikalar fiyatlar genel düzeyini düşürür, hasılayı arttırır,
D) Genişletici politikalar hem fiyatlar genel düzeyim, hem de hasılayı art-
tırır,
E) Daraltıcı politikalar fiyatlar genel düzeyini yükseltir, hasılayı düşürür.
854
Makro İktisat
Çözüm:
A r a B ölge,
/ AS eğrisi pozitif eğimlidir.
/ Genişletici politikalar, hem Fiyatlar genel
düzeyini hem de hasılayı arttırır.
/ Dareitıcı politikalar, hem fiyatları hem
de hasılayı azaltır.
0 •/ Ekonomi tam istihdam# yönelmiştir.
/ Ç arpanın etkisi azstınaya baslar.
T o p la m T a ie h l G e n iş le tic i ve
D a r a lt ıc ı P o litik a la r
310. Klasik m akro İktisadi modele göre, para stoğunda bir artm a meydana
geldiğinde toplam talep eğrisi, fiyatlar genel düzeyi vc reel gelir nası!
değişir?
Toplam talen eörisi »tizevi Reel Gelir
A) Sağa kayar Yükselir Düşer
B) Sağa kayar Düşer Yükselir
C) Sola kayar Düşer Değişmez
D) Sağa kayar Yükselir Yükselir
E) Sağa kayar Yükselir Değişmez
Çâzflm: Klasik makro iktisadi modele göre ekonomi daima tam istihdamdadır,
Dolayısıyla toplam arz eğrisi dikey eksene paraleldir. Para stoğunda meydana
gelen bir artma toplam talep eğrisinin sağa doğru kaymasına neden olacaktır. Fi-
yatlar genel düzeyi artarken, reel gelirde bir değişme meydana gelmeyecektir.
P AS
855
311. İS eğrisi ile ilgili aşağıdaki iradelerden hangisi doğrudur?

A) IS eğrisi, pozitif eğimlidir.
B) IS eğrisi, para piyasasının dengesinin gösterir,
C) IS eğrisi üzerindeki tüm noktalarda para arzı para talebine eşittir.
D) Otonom harcamalardaki değişmeler IS eğrisinin yer değiştirmesine ne-
den olur.
E) Gelirdeki değişme, IS eğrisinin yer değiştirmesine neden olur.
Çözüm: IS eğrisi, negatif eğimlidir ve mal piyasası dengesini ifade etmektedir.

IS eğrisi üzerindeki tüm noktalarda yatırımlar tasarruflara eşittir. IS eğrisi dikey
eksende faiz oranı, yatay eksende gelir düzeyinin yer aldığı bir diyagramda gös-
terilir. Otonom harcamalar IS eğrisinin yer değiştirmesine neden olur. Gelir dü-
zeyine ve faiz oranlarında meydana gelen bir değişme ise, IS eğrisi Üzerinde bir
harekete neden olur. Şekilde A noktasından B noktasına geçiş, bu durumu gös-
termektedir.
r r
312. Aşağıdakilerden hangisi tasarru f ile. hane halkı geliri vc faiz oranı ara-
sındaki ilişkiyi ifade eder?
A) Tasarruf, hane halkı geliri ile aynı yönde; faiz oranı ile ters yönde iliş-
kilidir.
B) Tasarruf, hane halkı geliri ile ters yönde; faiz oram ile aynı yönde iliş-
kilidir.
C) Tasarruf, hem hane halkı geliri, hem de faiz oranı ile aynı yönde iliş-
kilidir.
D) Tasarruf, hem hane halkı geliri, hem de faiz oranı ile ters yönde ilişki-
lidir.
E) Tasarruf, hane halkı geliri ile ilişkili değildir; ancak faiz oram ile aynı
yönde ilişkilidir.
856
Makro İktisat
Çözüm; Tasarruf, harcanabilir gelirin bir fonksiyonudur, Dolayısıyla hane halkı

geliri arttıkça tasarruf artar. Diğer taraftan, faiz oranlan arttıkça tüketimi gele-
cek döneme erteleme yönünde bir eğilim meydana gelir; yani, tasarruf düzeyi ar-
tar. Yüksek faiz oranlarından faydalanmak isteyen iktisadi karar birimleri, bu-
günkü tüketimden vazgeçerek, gelecek dönemde daha fazla tüketebilmek için ta-
sarruflarını arttıracaklardır, Tasarruf, hem hane halkı geliri, hem de faiz oranı ile
aynı yönlü bir ilişkiye sahiptir.
313. Tam istihdamda olan bir ekonomide para arzında herhangi bir değiş-
me söz konusu değilken toplam gelir düzeyi azaltma, para talebi, faiz
oranı, yatırım ve toplam harcamalar bu durumdan nasıl etkilenir?
(Md:para talebi, r:faiz oram, I:yatınm, AE:toplam harcamalar)
f a u -Ia ls M Palz sranı Yatırım Toplam H arcam alar
A) Yükselir Düşer Yükselir Yükselir
B) Düşer Düşer Yükselir Yükselir
C) Yükselir Yükselir Düşer Düşer
D) Düşer Yükselir Düşer Düşer
E) Yükselir Değişmez Değişmez Yükselir
Çözüm: Gelir düzeyi azaldığında para talebinde bir azalma meydana gelecektir.
Para talebinde meydana gelen azalma, para talep eğrisinin sola doğru kayması-
na neden olacaktır. Para talep eğrisinin sola doğru kayması, faiz oranlarının azal-
masına; faiz oranlarının azalması ise, yatırımların ve toplam harcamaların art-
masına neden olacaktır. Bu durumu şu şekilde formül etmek mümkündür:
M d l—>r4'—
^ lT —ÂE I
314. S = -2 0 + 0,2(Y-T) şeklindeki bir tasarruf fonksiyonu için harcanabi-

lir gelir 400 T l, ise, tüketim kaç TL olur? (S tasarruf, Y gelir, T vergi-
dir.)
A) 20 B) 60 C) 80 D) 340 E) 380

Yd = Y - T
Yd = C + S
(Y-T) görülen yere harcanabilir gelir yazılıp, tasarruf bulunduktan sonra harca-
nabilir gelirden çıkarmak suretiyle tüketimi bulunabilir.
857
S = -20 + 0,2(Y-T) ----- > veya C = 2 0 + 0,8(Y~T)

S = - 2 0 + 0,2(400) C = 20 + 0,8(400)
S - -2 0 + 80 C - 20 + 320
S -6 0 C * 340
Yd = C + S
C = Yd - S
C - 400 - 60
C -3 4 0
315. Dışa »çık bir ekonomide, politika yapıcının gevşek para politikası uy-
gulaması durumunda faizler, ulusal paranın değeri ve dış ticaret açı-
ğında meydana gelen değişme aşağıdakilerln hangisinde doğru olarak
ifade edilmiştir?
F«l*l»r Ulusal Paranın Değeri Dıs ticaret acıSı
A) Yükselir Yükselir Artar
B) Düşer Düşer Azalır
C) Düşer Yükselir Artar
D) Düşer Düşer Artar
E) Yükselir Yükselir Azalır
Çözüm: Dışa açık bir ekonomide, politika yapıcının gevşek para politikası (ge-
nişletici para politikası) uygulaması sonucu faizler düşer. Düşen faizler ülkeden
sermaye çıkışma neden olur. Ülkeden sermaye çıkışı olması, ulusal paraya olan
talebin azalmasına; dolayısıyla ulusal paranın değerinin düşmesine neden olur.
Ulusal paranın değerinin düşmesi, yurtiçi malların yabancı mallara göre nispi
olarak ucuz hale gelmesine yol açar, Yabancı malların nispi olarak pahalı hale
gelmesi, ihracatı arttırır, ithalatı azaltır. Bu ise, dış ticaret açığının azalması ile
sonuçlanır.
858
Makro tktisat
316. İşgücü arzının ve işgücü talebinin geiir esnekliği düşükken, gelir vergi-
sinde bir artış olması durumunde nşeğıdakllcrden hangisi moydaıiE ge-
lir?
A) İşgücü arzında artış, işgücü talebinde azalma meydana gelir.
B) işgücü arzı ve işgücü talebi talebinde görece düşük bir azalma meyda-
na gelir.
C) işgücü arzı ve işgücü talebi talebinde görece düşük bir artma meydana
gelir.
D) işgücü arzı görece azalırken, işgücü talebi değişmez.
E) işgücü arzı değişmezken, işgücü talebi görece düşer.
Çözüm:
/ işgücü arzının gelir esnekliği düşükken, gelir vergisinde bir değişme olması
işgücü arzı gelire görece duyarlı değilken, gelir vergisinde bir artış olması
durumunda emek arzında daha az bir azalma meydana gelecektir. Tersine, iş-
gücü arzı gelire görece duyarlı değilken, gelir vergisinde bir azalma olması
durumunda emek arzında daha az bir artma meydana gelecektir.
/ işgücü talebinin gelir esnekliği düşükken, gelir vergisinde bir değişme olma-
Yani, işgücü talebi görece gelire duyarlı değil iken, gelir vergisinde bir artış
olması durumunda işgücü talebinde daha az bir azalma meydana gelecektir.
Tersine, işgücü talebi gelire duyarlı değil iken, gelir vergisinde bir azalma ol-
ması durumunda işgücü talebinde nispi alarak daha az artış meydana gele-
cektir.
317. Bir ekonomide gayri safi yurtiçi hasıla 5400 birim, yatırım 1200 birim, tü-
ketim 2700 birim, harcanabilir gelir 4070 birim, transfer harcamaları 70
birim ve vergiler 1400 birimdir,
Bu bilgilere göre, ta sa rru f kaç birim dir?
A) 200 B) 1270 C) 1330 D) 1370 E) 1470
Çözüm; Harcanabilir gelir formülünden hareketle tasarruf miktarım bulmak

mümkündür. Harcanabilir gelire iki şekilde ulaşılabilir:
(1) Yd ** Y + T r - T a
(2) Yd = C + S
859
2. Numaralı formül uygulanırsa,

Yd =» C + S
4070 = 2700 + S
S = 1370
318 . AşağıdakJlerden hangisi bir ekonomi için her zaman tercih ediien bir
durum olarak ifade edilebilir?
A) Fiyatlar genel düzeyinin sürekli azalması
B) Nüfusun toplam hasıladan daha az artması
C) Kişi başına gelirin değişmemesi
D) Nüfus artışının iş gücüne katılım oranına eşit olması
E) İş gücünün katılım oranının istihdam oranından yüksek olması
Çözüm:
/ Fiyatlar genel düzeyinin sürekü azalması deflasyonist bir durumdur. Sağlıklı
bir ekonomik yapı içinde, arzulanmaz.
/ Nüfusun toplam hasıladan daha az artması durumunda kişi başına rcel gelir-
de artış meydana gelecektir. Yani, toplumun refah düzeyi artmıştır.
✓ Kişi başına gelirin değişmemesi, her zaman tercih edilen bir durum değildir,
örneğin kişi başına gelirin 50 dolar olduğu bir ekonomide kişi başına gelirin
değişmemesi düşük yaşam koşullarının devam etmesi anlamına gelir.
/ Nüfus artışının iş gücüne katılım oranına eşit olması her zaman tercih edilen
bir durum değildir. Zira, işsizliğin yüksek olduğu bir ekonomide nüfus artışı
işgücüne katılım oranına eşitse, mevcut işsizlik miktarı devam edecektir. İş-
sizliğin azalabilmesi için nüfus artışının işgücüne katılım oranından düşük
olması gerekir.
✓ tş gücünün katılım oranının istihdam oranından yüksek olması, emek piyasa-
sında istihdam edilenden daha fazla işgücünün emek piyasasına girdiği anla-
mına gelir. Yani, emek piyasasına giren işgücünün düşük kısmı istihdam edil-
mekte, işsizlik artmaktadır.
, , . ■ '.rı>jnii):ıJE ı . ,
860
Makro İktisat
319. Çarpan İle toplam harcama eğrisinin (AE) eğimi artısındaki İlişki aşa*
ğıdakilerln hangisinde doğru olarak ifade edilmiştir?
A) Vergi oram arttıkça çarpan büyür ve AE yatıklaşır,
B) Vergi oranı azaldıkça çarpan büyür ve AE dikleşir.
C) Vergi oram arttıkça çarpan küçülür ve AE dikleşir.
D) Vergi oram arttıkça çarpan büyür, AE dikleşir.
E) Vergi oranındaki artış, AE eğrisini sola kaydırır.
Çözüm; Çarpan île AE eğrisinin eğimi arasında vergi oranlarını baz alarak şu şe-
kilde bir ilişki kurulabilir:
/ Vergi oranlan azaldıkça çarpan büyür. Çarpan büyüdükçe, AE dikleşir,
/ Vergi oranı arttıkça çarpan küçülür. Çarpan küçüldükçe, AE yatıklaşır.
/ Otonom vergilerde meydana gelen bir artış, AE eğrisini aşağı; azalış yukarı
doğru kaydınr.
AE eğrisinin eğimi ile IS eğrisinin eğimi arasında ise, şu şekilde bir ilişki var-
dır:
• AE eğrisinin eğimi arttıkça (dikleştikçe), IS eğrisinin eğimi azalır (yatık-
laşır).
• AE eğrisinin eğimi azaldıkça (yatıklaştikça), IS eğrisinin eğimi artar (dik-
leşir).
Not: Toplara harcama eğrisi (AE) ile toplam talep eğrisi (AD) karıştırılmamalı-
dır, Zira,
• Toplam harcama eğrisi yardımıyla mal piyasası dengesini gösteren IS eğrisi
türetilmektedir. Dolayısıyla mal piyasası dengesini göstermektedir.
* IS ve LM eğrilerinin denge noktalan alınmak suretiyle ise, toplam talep eğri-
si (AD) türetilmektedir. Dolayısıyla toplam talep eğrisi (AD), hem para (LM)
hem de mal piyasasının (IS) denge noktalarından türetildiği için toplara talep
eğrisi üzerindeki tüm noktalarda para ve mal piyasası birlikte dengededir.
320. Faiz oranındaki değişmenin yarattığı İkame etkisinin gelir etkisinden

bir durumda, faiz oranındaki azalmanın hane halkı Üzerindeki etkisi
nasıl olur?
A) Tasarrufları değişmez. B) Tasarrufları artar.
C) Tasarrufları azalır. D) Arz ettikleri iş gücü miktarı artar.
861

321. Bir ekonomideki toplam hasıla aşağıdaki durumların hangisinde ke-

sinlikle artar?
A) Toplam iş gücü miktarı artarken iş gücünün verimliliğinin eşit oranda
azalması
B) Toplam sermaye stoku artarken sermayenin verimliliğinin azalması
C) Kişi başına düşen sermaye miktarı azalırken iş gücü verimliliğinin de-
ğişmemesi
D) Kişi başına düşen sermaye miktarı azalırken iş gücü verimliliğinin da-
ha fazla artması
E) Kişi başma düşen sermaye miktarı sabitken iş gücü verimliliğinin azal-
ması
Çözüm:
/ Toplam işgücü miktarı artarken iş gücünün verimliliğinm eşit oranda azalma-
sı durumunda toplam hasıla değişmez.
/ Toplam sermaye stoku artarken sermayenin verimliliğinin azalması duru-
munda toplam hasıla, toplam sermaye stokundaki artış, sermayenin verimli-
liğindeki azalmadan fazla ise artar; eşit ise değişmez; düşük ise, azalır.
«/ Kişi başına düşen sermaye miktarı azalırken iş gücü verimliliğinin değişme-
mesi durumunda, toplam hasıla azalır.
/ Kişi başına düşen sermaye miktarı azalırken, iş gücü verimliliğinin daha faz-
la artması durumunda toplam hasıla artar.
/ Kişi başına düşen sermaye miktarı sabitken iş gücü verimliliğinin azalması
durumunda toplam hasıla azalır.
322. Dış ticaretin İhmal edildiği bir ekonomide, olası m illi gelir düzeylerine
karşılık gelen tüketim harcamaları aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Olası MIHI Gelir Tüketim Harcamaları

430 430
460 454
490 478
530 502
Bu ekonomide kamu harcamaları 35 birim arttırılırsa milli gelirde ne

kadaıiık bir artış meydana gelir?
A ) 0,2 B ) 0,8 C ) 125 D ) 150 E) 175
862
Makro İktisat
Çözüm: Kamu harcamalarındaki artışm milli geliri ne kadar arttırdığını bulabil-

mek için öncelikle çarpanın bulunması gerekir. Çarpanı bulabilmek için ire,
marjinal tüketim eğiliminin hesaplanması gerekmektedir.
mpc - Tüketimdeki Değişme _ = 24. = 0,8
Gelirdeki Değişme AY 30
k = _ İ~ = — 1— ■= _1... «= 5
1-c 1-0,8 0,2
AY - k x AG
AY = 5 X 3 5 = 175
Cevap, F, seçeneğidir.
323. Phillips eğrisi ile ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hunglsl doğru de-
ğildk?
A) Keynesyen yaklaşıma göre Phillips eğrisi kısa dönemde negatif eğim-
lidir, ' ' ' ~ " W
B) Yeni Klasik yaklaşıma göre, Phillips eğrisi hem kısa, hem de uzun dö-
nemde diktir,
C) Monetarist yaklaşıma göre, Phillips eğrisi sadece kısa dönemde nega-
tif eğimlidir.
D) Monetarist yaklaşıma göre, Phillips eğrisi sadece uzun dönemde diktir,
E) Monetarist yaklaşıma göre, Phillips eğrisini uzun dönemde negatif
eğimli iken, kısa dönemde diktir.
Çözüm: Ayrıntılı çözüm için 20, sorunun çözümünde verilen tabloyu mutlaka
inceleyin^.
324. Kapalı bir ekonomide tüketim harcamaları 900, tasarruflar 350 ve vergi
geliri 500 birimdir.
Denk bütçe varsayımı altında bu ekonomideki devlet harcaması değe-
ri kaç birim dir?
A) 150 B) 400 C) 500 D) 650 E) 850
Çfizüm: Denk bütçe kamu harcamalarının vergi gelirlerine eşit olması (G = T)
anlamına geldiği için vergi geliri 500 birimken, devlet harcaması düzeyi de 500
birimdir.
325, Hane halkının, firm aların ve devletin olduğu dışa kapalı b ir ekonomi-
de, vergilerin otonom ve gelire bağlı olarak belirlendiği varsayımı al-
tında, vergi çarpanı aşağıdakllerden hangisine eşittir? (MPS: marjinal
tasarruf eğilimi, MPC: marjinal tüketim eğilimi, MPT: maginal vergi ora-
m)
A) -M PC /1 -M P S (l-M P T ) B) -M PC / MPS
C) -1 / (1-MPS) D) -1 / 1-MPC
E) -M PC / i - M PC(l-M PT)
Çözüm; Hane halkının, firmaların ve devletin olduğu dışa kapalı bir ekonomide
çarpan şu şekilde ifade edilir:
İt - _ ' c MPC
1—c(I—t) l-M PC (l-M PT)
326, Ekonomideki reel çıktı düzeyini ölçmek için aşağıdaki fiyat indeksle-
rinden hangisi kullanılır?
A) Laspeyres Endeksi
B) Paasohe E ndeksi.
C) Toptan eşya fiyatları indeksi
D) Gayrisafî millî hasıla zımni deflatörü
E) İmalat sanayii fiyat indeksi
Çözüm; Bir ekonomideki reel çıktı düzeyini ölçmek için gayri safı milli hasıla
deflatörü kullanılmaktadır.
* ’ ‘ "4’
327. Dışa kapalı bir ekonomide kamu harcam aları G=25ÖStüketim fonksi-
yonu C=S0+0,6Y, yatırım fonksiyonu I=«4O+0,2Y ise, aşağıdakllerden
hangisi milli gelir denge dUzeyİnİ gösterir?
A) 1700 B ) 3400 C)240Û D ) 1600 E ) 1800
Çözüm:
' Y=C+ I+ G
Y = 50 + 0,6Y + 40 + Û,2Y + 250
Y = 340 + 0,SY
864
M akro iktisat
Y - 0,8Y = 340
0,2Y = 340
Y - 1700
328. Aşağıdaldlerin hangisinde GSMH hesaplamasında kullanılan yöntem-

ler doğru olarak verilmiştir?
I. Üretim yöntemi
II. H arcam alar yöntemi
III. G elir y&ntemi
IV. Sati) Yöntemi
A) I , II, IV B) II, III, IV
C) I, III, IV D) I, II, III
E) iv e IV
Çtizüm: GSMH üç yöntemle hesaplanmaktadır:

/ Harcama yöntemi
, ~ ......................... ^ N ihai m»l ve h ia n e t yöntem i
/ üretim yönetimi = <7 „ . „ .
* ^ Katma değer yöntemi
/ Gelir yöntemi
329. H ırsaM büirJyL elicaLİ

0 -20
50 0
100 20
150 40
200 60
Bu verilere göre m arjinal tüketim eğilimi kaçtır?
A) 0,80 B) 0,75 C) 0,60 D) 0,40 E) 0,20
Çözüm: Marjinal tüketim eğilimi ile marjinal tasarruf eğiliminin toplamı bire
eşittir. Veriler göz önüne alındığında, önce marjinal tasarruf eğiliminin bulunma-
sı; daha sonra ise, birden çıkarmak suretiyle marjinal tüketim eğilimine ulaşı-
lması gerekmektedir.
865
c + s =■ 1 ise,
c + 0,4 = 1
c = 1 - 0,4
c = 0,6
330. Aşağıdaki fedeşlikierin hangisi bütçe açığım temsil etmektedir?

A) C + I + G + NX B ) Y + T r -Ta - S
C) C + S + (T a - T r ) D) (G + T r ) -T
E) ( G + T ft- T A) + NX
Çözüm:
/ A seçeneği, gayrisafi yurtiçi hasılaya eşittir. Y b C + I + G + NX
/ B seçeneğinde, Y + TR- T A- S ifadesi tüketime eşittir.
C « * Y d - S s Y + Tg - T A - S
S C seçeneği, gayrisafi yurtiçi hasılaya eşittir. C + I+G + N X »C +S+ (T K- T R)
✓ D seçeneği, bütçe açığına eşittir. Bütçe Açığı s (G + TR) -T
/ E seçeneğinde (G + T R - + NX ifadesi, özel kesim tasarrufları ile yatı-
nmları arasındaki farka eşittir, S - I » ( G + T R - T A) + NX
331.Millî gelirin belirlenişini gösteren 45 derece doğrusunda, otonom tüke-

tim harcamalarındaki azalma toplam harcama doğrusunu nasıl etki-
ler?
A) Toplam harcama doğrusunun eğimi artar.
B) Toplam harcama doğrusunun eğimi azalır.
C) Toplam harcama doğrusu, 45 derece doğrusu boyunca yukarıya kayar.
D) Toplam harcama doğrusu, 45 derece doğrusu boyunca aşağıya kayar.
E) Toplam harcama doğrusu 45 doğrusu boyunca yukarı kayar ve eğimi ar-
tar.
Çözüm: Milli gelir dengesi, toplam arz -toplam talep eşitliği vasıtası ile de gös-
terilebilir. Bu durumu basit ekonomi varsayımı için göstermek mümkündür: Ba-
sit ekonomi modelinde toplam talep (toplam harcama), özel tüketim ve yatırım
harcamalarının toplamından oluşmakladır (C + 1). Bu denklemde yatırımlar oto-
nom kabul edilmektedir. Tüketim ise, otonom tüketim ve gelire bağlı tüketimden
oluşmaktadır. Dolayısıyla basit ekonomi modelinde toplam talep, C0 + cYD + IQ
866
M akro İktisat
şeklinde ifade edilecektir. I0 otonom yatırımı, Cfl gelire bağlı olmayan otonom
tüketimi, c gelirde meydana gelen bir birimlik değişmenin ne kadarlık kısmının
tüketime gittiğini gösteren marjinal tüketim eğiliminin ve YDharcanabilir geliri
ifade etmektedir.
Toplam arz ise, 45°’lik doğru temsil edilmektedir. Bu durumu şelcil yardımıyla
göstermek mümkündür:
r ı Y “ AE
„. - - ae1(c q"+ c y p + y
, . - A E 0CC0+c Y D+l0)
. . . - A E , ( C , ' + c Y d + Iq)
Şekilde başlangıçta denge A noktasında toplam arz eğrisi ile toplam talep eğri-
sinin kesiştiği A noktasında oluşmuştur, Toplam talep eğrisinin K noktasından
başlamasının nedeni C0 kadaritk otonom tüketimdir. Zira, gelir sıfır olsa bile K
noktası kadar tüketim yapılacaktır. Otonom tüketimin azalması durumunda top-
lam harcama eğrisi aşağı doğru; artması durumunda yukarı doğru kayacaktır. Şe-
kilde otonom tüketim miktarının azalması sonucunda toplam harcama eğrisi
AEfl, AEj şeklinde aşağı doğru kaymıştır. Tersine otonom tüketim miktarının art-
ması durumunda AE2 şeklinde yukarı doğru kayacaktır.
/ A seçeneği, eğimin artması için marjinal tüketim eğiliminin artması gerekir.
/ B seçeneği, eğimin azalması için marjinal tüketim eğiliminin azalması gere-
kir. *
/ C seçeneği, otonom tüketim harcamaları azaldığında toplam harcama doğru-
su, 4-5 derece doğrusu boyunca yukarıya doğru değil, aşağıya doğru kayar.
/ D seçeneği, otonom tüketim harcamaları azaldığında toplam harcama doğru-
su, 45 derece doğrusu boyunca aşağıya kayar.
/ E seçeneği, toplam harcama doğrusu 45 doğrusu boyunca yukarı kaymaz ve
eğimi değişmez.
Not: Toplam harcama eğrisini diğer otonom harcamalardaki değişmeler (C0-G0-
Iû-T(j-X0-M3) aşağı ya da yukarı doğru kaydırır.
867
332. LM eğrisinin iiç bölgesi için aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

A) Keynesyen bölgede LM eğrisi yatay eksene diktir.
B) Klasik bölgede LM eğrisinin esnekliği sonsuzdur,
Ç) Ara bölgede parasal genişleme, faiz oranlarını ve hasıla düzeyini arttırır.
D) Klasik bölgede spekülatif para talebinin faiz esnekliği düşüktür.
E) Keynesyen bölgede yatırımların faiz esnekliği sıfırdır.
Çözüm: Keynesyen bölgede, ekonomi likidite tuzağında olduğu için yatırımla-
rın. faize duyarlılığı sıfırdır. Likidite tuzağı durumunda, yatırımları yönlendiren
beklentilerdir. Klasik bölgede spekülatif güdüyle para talebinin faiz esnekliği
düşük değil, sıfırdır.
333.Rasyonol beklentiler yaklaşımına göre, p a ra arzında beklenmedik bir

azalma olması durum unda kısa dönemde aşağıdakilerden hangisi göz
konusu olur?
A) Gerçekleşen fiyat düzeyi beklenen fiyaî düzeyinden büyüktür.., „.
B) Gerçekleşen hasıla düzeyi, doğal hasıla düzeyinden büyüktür,
C) Fiyatlar genel düzeyi değişmez.
D) Fiyatlar genel düzeyi artar.
E) Çıktı düzeyi azalır.

334.Rasyonel beklentileri İçeren Yeni Klasik modele göre, para arzında % 5

düzeyinde gerçekleşen beklenen bir azalma sonucunda fiyat düzeyi ve
çıktı düzeyi nasıl değişir?
Fivat Düzcvi CıkiıRüzeyi
A) Azalır, Azalır.
B) Değişmez. , Azalır.
C) Azalır, Değişmez.
D) Azalır. Artar.
E) Değişmez. Değişmez,
Çözüm: Yeni Klasik modele göre, para arzında % 5‘lik bir azalma olması duru-
munda rasyonel beklentilere sahip olan iktisadi karar birimleri fiyatlar genel dü-
zeyinin düşeceğini bilir. Fiyatlar genel düzeyi düştüğünde işçilerin reci ücretin-
868
M akro İktisat
de bir artış meydana geleceğini ve bu yüzden de maliyetlerin artacağını bilen iş-

veren işçilerin ücretlerinde bir azalmaya gider. Diğer taraftan işçiler bu duruma
karşı çıkmazlar. Çünkü para arzındaki daralmadan dolayı reel ücretlerinin arta-
cağını tahmin ederler. Dolayısıyla, fiyatlar genel düzeyindeki düşmeye karşılık,
çıktı düzeyinde bir azalma meydana gelmez.
335. Gelirin (Y)~ 1300, yatırım ın (I)® 480, devlet harcam alarının (G)** 420
oian dışa açık bir ekonomide net ih ra c a t« 1 3 5 İse, tüketim (C) mikta-
rı kaçtır?
A) 140 B) 160 C)260 D) 265 E) 285
Çözüm:
Y = C + I + G + NX
1300 « C + 480 + 42 0 + 135
C ■>265
336. Maliye politikasının tam etkin olduğu durum da aşağıdakilerdcn han-

gisi söz konusudur?
B) Para talebinin faiz esnekliği sonsuzdur.
C) Para yalnızca işlem amacıyla talep edilmektedir.
D) LM eğrisi pozitif eğimlidir.
E) Fara talebinin gelir esnekliği sonsuzdur.
Çözüm; Maliye politikasının tam etkin olduğu durumda, LM eğrisi üzerinde
Keynesyen bölge durumu söz konusudur. Keynesyen bölgede iken, LM eğrisi
yatay eksene paralel, eğimi sıfır, esnekliği sonsuz, para talebinin faiz esnekliği
sonsuz (likidite tuzağı) ve para spekülasyon güdüsüyle talep edilmektedir.
LM
K eynesyen Bölgede G e n işletici Maliye Politikuı Cevap, B Seçeneğidir.

337. Âjagıdskİlerden hangisi tam sermaye hareketliliği ve esnek döviz ku-

rından birisi demlidir?
A) LM eğrisi sağa kayar, ödemeler bilançosu açık verir
B) LM ve IS eğrisi sağa kayar
C) Para politikası etkindir
D) Para politikası kısmen etkindir
E) ihracat ve gelir artar
Çözüm:
r

Ulusal paranın
Ulusal para görece
değeri azalır.
talebi azalır. ucuz hale gelir.
İhracat artar, Yeni denge e2,

ithalat azalır. IS
Faiz oranı (rd “ rf)
sağa kayar.
Net ihracat artar. Gelir Yj olur.

870
Makro İktisat
339. Aşağıdaki durum ların hangisinde stagflâsyon görülme ihtimali en az-

d ır veya yoktur?
A) Toplam arzın azalması
B) Talep edilen miktarın düşmesi
C) Fiyatların yükselmesi
D) Girdi fiyatlarının düşmesi
E) Girdi fiyatlarının yükselmesi
Çözüm; Stagflasyon, enflasyon ile durgunluğun bir arada yaşanması sonucu
meydana gelmektedir. 1970’li yıllar dünyanın stagflasyon sorunu ile karşılaştığı
yıllar olarak bilinmektedir. Dolayısıyla toplam ara eğrisinde sola doğru bir kay-
ma olması durumunda, fiyatlarda bir yükselme, üretimde de bir azalma meyda-
na gelecektir. Yani hem fiyatlar yükselecek, hem de üretilen çıktı düzeyi düştü-
ğü için bir durgunluk yaşanacaktır.
Talep edilen miktarda bir düşme olması durumunda, talep eğrisi üzerinde sola
doğru bir noktaya gelinecek ve fiyatlarda bir yükselme meydana gelecektir. Fi-
yatlarda meydana gelen yükselme, üretilen malların satılamaması sorununu orta-
ya çıkaracaktır. Bu ise üretim kısılmasına neden olacaktır. Yani talep edilen mik-
tardaki bir azalma da, stagflasyon ile sonuçlanacaktır.
Toplam arzın artması, toplam arz eğrisinin sağa kaymasına neden olacaktır. Emeğin
verimliliğinin yükselmesi de üretim üzerinde olumlu etkiye neden olacaktır.
Fiyatlarda bir artış olması durumunda ise, talep düşecek ve bir arz fazlası oluşa-
caktır. Oluşan bu arz fazlası eritilene kadar, üretim kısılacaktır. Dolayısıyla hem
enflasyon, hem de durgunluk ile karşılaşılmış alacaktır.
Girdi fiyatlarının düşmesi ise, toplam arz eğrisinin sağa kaymasına neden ola-
caktır. Toplam arz eğrisi sağa kaydığında ise, hem üretim artacak, hem de fiyat-
lar düşecektir. Bu durumun, stagflasyon ile ilgisi bulunmamaktadır.
Petrol fiyatlarında bir yükselme olması durumunda ise, petrol tüm ekonomi açı-
sından önemli bir girdi olduğu için, petrol fiyatlarında meydana gelen bir yük-
selme maliyetlerin artmasına; sonrasında ise, fiyatların artmasına neden olacak-
tır. Artan maliyetler ise, üretimin kısılması neden olurken, artan fiyatlar talebin
azalmasına neden olacaktır. Dolayısıyla hem fiyatlar yükselmiş, hem de bir dur-
gunluk söz konusu olacaktır.
871
Ceteris Paribus: İktisat Sorular!
340. Aşağıdakilcrden hangisi basit çarpanın cebirsel ifadesidir?

A) 1/1-c B) 3/I-c(l-t)
O -c /l-c D) c/l+c
E) c/l-c
Çözüm: B seçeneğinde verilen çarpan, vergilerin de dikkate alındığı durumdaki

çarpanı ifade etmektedir. Ancak soruda basit çarpan formülü istendiği için doğ-
ru cevap, A seçeneğidir.
Basit çarpan ya da kamu harcamaları çarpanı
k = —1—
I- c
vergi oraniarı dahil e d ild iğ in d e k ~ --------L _ _ _
açık ekonomi koşullarında k = .JL

1 - c (1 - 0 + m
Vergi oranlan dahi! edildiğinde k = ■ c

l-c(I-f)
a çık ek on om i koşullarında k = --------- c---------

‘ 1 - c ( 1 - 1) + m
Otonom Vergi Çarpanı k = ----- c—

1 —I
Vergi oranları dahil edildiğinde k - -------- £-— -

6 B l-c(l-f)
Açık ek on om i koşullarınd a k -
1 - c (1-/) + m
■Dış ticaret çarpanı = k --------1------

i - c + «ı
872
Makro iktisat
341. Aşağıdakilerden hangisi tam sermaye hareketliliği ve etnek döviz kuru

varsayımı altında uygulanan daraltıcı maliye politikasının sonuçların-
dan birisidir?
A) Yurtiçi mallar görece pahalı hale gelir, net ihracat azalır
B) Daraltıcı maliye politikası kısmen etkilidir
C) İS eğrisi ve LM eğrisi sola kayar
D) Yurtiçi malların rekabet gücü artar
E) IS eğrisi sola kayar, net ihracat azalır
Çözüm:
T
Daraltıcı Maliye Pol. Yeni denge Cj,

ISp, ISj şeklinde —> Faiz oram (rd < rf)
sola kayar. Gelir Y,t_______
olur. _
Sermaye çıkışı olur. Döviz talebi artar. Ulusal para değer

-» ödemeler Bilançosu —> Ulusal para kaybeder. Döviz
açık verir. talebi azalır. kuru yükselir.
Yurtiçi mallar görece İhracat artar.

IS., ISQşeklinde
ucuz hale gelir. —> ithalat azalır. - > sağa kayar.
Rekabet gücü artar. Net ihracat artar.
Sonuç olarak başlangıç denge düzeyine geri gelinir. Yurtiçi faiz oranları,
dünya faiz oranlarına eşitlenir. Daraltıcı maliye politikası etkisizdir.
873
342, A pğıdakilerden hangisi tam sermaye hareketliliği ve esnek döviz kuru

varsayımı altında uygulanan genişletici maliye politikasının sonuçların-
dan birisidir?
A) Faiz oranı artar, ödemeler bilânçosu fazla verir, döviz kuru düşer
B) Sermeye girişi olur, döviz kuru yükselir, ihracat artar
C) Ulusal paranın değeri artar, ithalat azalır
D) Mali genişleme, parasal genişleme ile desteklenir
E) Yurtiçi mallar görece ucuz hale gelir, net ihracat artar
Çttzfim:
r
BP
Genişletici Maliye Pol. Yeni denge e.,

IS0> IS, şeklinde Faiz oranı (r^ > rf)
sağa kayar. Gelir Y[ olur,
Sermaye girişi olur, Döviz arzı artar. Ulusal paranın

ödemeler Bilançosu Ulusal paraya değeri artar.
Sonuç olarak denge başlangıç düzey ine geri döner ve faiz oranları dünya fa-
874
M akro İktisat
343.Aşağıdakilcrden hangisi tara sermaye hareketliliği ve sabit döviz kuru

varsayımı altında uygulanan daraltıcı p ara politikasının sonuçlarından
birisi değildir?
A) Faiz oranları yükselir, sermaye girişi olur, Merkez Bankası ulusal para
satın alır
B) Parasal daralma, parasal genişleme ile geri alınır
C) Başlangıç faiz oranı ve gelir düzeyine geri dönülür
D) Döviz arzı artar ve Merkez Bahkası döviz satın alır
E) Faiz artışı ve ödemeler bilançosu fazlası genişletici para politikası ile
dengelenir
Çözüm:
r
LMt
\ e
Ay /
-
LM0
nn
7/
r
•So
I
0 Y.^ Y 0
Daraltıcı Para Pol. Yeni denge e,, Sermaye girişi olur,

LMfl, LM ( şeklinde Faiz oranı (rd > rf) ödemeler Bilançosu
sola kayar. Gelir Y, olur. fazla verir.
Döviz arzı ve Ulusal paranın değeri Ancak MB

- > uiusal para talebi - > yükselme eğilimine kur taahhüdünü
artar. girer, tutturmak zorundadır.
MB döviz alıp Para stoku artar Bu süreç başlangıç faiz oranı

ulusal para - > LM,, LM0 şeklinde - > ve gelir düzeyine ulaşıncaya
satar. sağa kayar. kadar devam eder.

375
344.
I. Stoklar
II. Hisse senedi ve tahvil
III. Konut inşaatı
IV Eğitim harcamaları
V Ulusal savunma harcamaları
VI. Kamu çalışanlarının ücret ödemeleri
VU. Emekli maaş ödemeleri ve işsizlik yardımları
Yukarıdaküerden hangileri GSYİH hesaplam alarına dahil edilir?
a ) i, ıı, ı y y v n b > i , i i i , iv , y v ı
c> n , iv, y v ı, v n D) iii, iv , v, v ı, v ıı
E) ıı, ii i , ıy y v ı
Çözüm;
I. Üretilmiş ama satılmamış mal olan stoklar, yatırıma dahil edildiği için
GSYİH hesaplamasına dahil edilir. „
II. Konut yatırımı fiziksel sermaye stokuna bir ilave olduğu için GSYİH he-
saplamasına dahil edilir. >i•;
III. Hisse senedi ve tahvil, bireysel olarak yatırim olmasına rağmen mevcut
sermaye stokuna bir ilave teşkil etmediği için nıakro ekonomik açıdan
yatırım değildir ve GSYİH hesaplamalarına dahil edilmez.
IV Beşeri sermayeye katkı anlamında eğitim harcamaları da yatırım harca-
ması olarak kabul edilir ve GSYİH hesaplarına dahil edilir.
V Ulusal savunma harcamaları, kamu çalışanlarının ücret ödemeleri, kamu
harcamaları kapsamında ele alınmaktadır ve GSYİH hesaplarına dahil
edilir.
VI. Emekli maaş ödemeleri ve işsizlik yardımları transfer harcamalarına ör-
nek olarak gösterilebilir. Kamu harcamaları içinde yer alan transfer har-
camaları cari dönemdeki hizmet karşılığında Ödenmediği için GSYİH
hesap lamalarına dahil edilmez.
876
Makro İktisat
345. Daraltıcı b ir maliye politikan sonucunda faiz oranı, yatırım lar ve milli
gelir nasıl değişir?
Faiz oranı YBünmter Milli Gelir
Çözüm: D.araltıcı bir maliye politikası uygulanması durumunda, IS eğrisi sok

doğru kayar. IS eğrisinin sola doğru kaymasıyla faiz oranlarında, yatırımlarda,
istihdamda ve milli gelirde azalma meydana gelecektir.
346. Aşağıda ütopik bir ekonomiye ait be; yıllık İşsizlik oranları verilmekte-
dir. Söz konusu veriler çerçevesinde, bu ekonomide %10 olarak tespit
edilen doğal işsizlik oranlarını aşan h er ilave %1 işsizliğin reel
GSYİH’ın potansiyel GSYÎH’dan % 5 düşük olmasına yol açtığını dik-
kate alındığında 2006 yılı için GSYİH açığı yüzde kaç olm aktadır?
YIL İSSİZLİK ORANI
2002 % 12.5
2003 % 13.4
2004 % 173
2005 % 14.4
2006 % 15.0
A) % 10 B) % 15C) % 20 D) % 25 E) % 30
Çözüm: GSYİH açığı, ekonominin tam istihdam durumunda olduğu durumdaki
GSYlH (Potansiyel GSYÎH)>mn, ekonominin cari dönemde sahip olduğu
GSYİH (Reel GSYlH)’dan çıkarılması ile hesaplanmaktadır. Bunu şu şekilde
ifade edebiliriz; GSYÎH Açığı - Potansiyel GSYÎH - Reei GSYİR Doğal işsiz-
lik oranlarının ve doğal ipsizlik oranlannı aşan ilave işsizlik oranlarının reei
GSYİH’da ne kadarlık bir azalma meydana getirdiğinin bilindiği durumlarda ise
şu formülasyon kullanılmaktadır;
GSYÎH Açığı =» Reel GSYİH’daki Azalma x (Fiili İşsizlik Oranı - Doğal İşsiz-
lik Oranı)
GSYlH Açığı == -5.(U - UN)
GSYlH Açığı (2006) = -5 x(0.15 - 0.10) = -0,25 (%-25)
347. AşağıdakİIerden hangisi b ir “otomatik isttkrarlandırıcı (stabiltzatör)”

işlevi gören değişkenlerden birisidir?
A) Dış yardımlar B) Risk primi
C) Senyoraj geliri D) İşsizlik sigortası
E) Reel yatırımlar
Çözüm: En önemli otomatik stabilizatörler, işsizlik sigortası ve artan oranlı ver-
gi uygulamaları ile işsizlik yardımlarıdır.
348. T asarruf ve yatırıra fonksiyonları sırasıyla S“ -15 + 0,9Y ve 1= 30 +

0,6Y olarak verilen bir ekonomide, denge gelir düzeyi, yatırım ve tasar-
ru f m iktarları kaçtır?
Gelir düzevifY) Yatınml'I) TasarruffS)
A) 150 40 40
B) 50 40 40
C) 150 120 120
D) 15 20 20
E) 150 30 30
Çözüm: Y = C + I
Y=C+ S
S= i
-15 + 0,9Y = 30 + 0,6Y
0 ,9 Y -Û ,6 Y = 15 + 30
0,3 Y = 45
878
Makro İktisat
Y = 150
S = -15 + 0,9Y
S ~ -1 5 +0,9.(150)
S = -1 5 + 135
S = 120
I - 30 + 0,6Y
1 = 30 + 0,6(150)
I = 30 + 90
I " 120
349. Büyüme aranın % 9,25 olarak gerçekleştiği bir ekonomide Okun yasa-
sına güre işsizlik oranlarında nasıl bir değişme olması beklenir?
A) % 2 azalır B) % 4,625 azalır
C) % 1,125 azalır D) % 4,25 azalır
E) % 3,5 azalır
Çözüm: Okun Yasası’na göre bir ekonomide % 2,25’in üzerinde meydana gelen
her 1’lik büyüme, işsizlik oranını 0,5 azaltacaktır, Bu ilişki şu şekilde formüie
edilebilir:
A t/= ~ 0 ,5 (9,25 - 2,25)
A t/ = -4,625 + 1,125
A£/ = -3,5 ***r •
Y= % -3,5
İşsizlik oranı % 3,5 azalmıştır.
350. P ara talebinin gelir esnekliğinin ve m arjinal tüketim eğiliminin yük-

sek olduğu b ir durum da, toplam talep eğrisinin eğimi ile ilgili olarak
A) Yatay eksene paraleldir, B) Dikey eksene paraleldir.
C) Pozitif eğimlidir. D) Nispeten yatıktır.
E) Nispeten diktir.
Çözüm: Toplam talep eğrisinin (AD) eğimi, IS ve LM eğrisinin eğimine bağlı-
dır. AD eğrisi, IS eğrisi yatıklaştıkça, LM eğrisi dikleştikçe yatıklaşmakta; IS eğ-
Ceieris Paribus; İktisat Sorulan
risi dikleştikçe, LM eğrisi yatıklaştıkça dikleşmektedir.

Marjinal tiiketira eğilimi arttıkça çarpan artacağı için IS eğrisi yaükiaşmakta;
para talebinin gelir esnekliği arttıkça LM eğrisi dikleşmektedir. Dolayısıyla top-
lam talep eğrisi nispeten yatık olacaktır. Yani, nispeten düşük eğime sahip ola-
caktır.
351. M arjinal tüketim eğiliminin % 75 ve vergi oranının ise % 20 olduğu ve

devlet bütçesinin açık verdiği b ir ekonomide, kamu harcam aları 500 $
artarken transfer harcam aları 500 S azalmışsa yeni durum da blitçe
açığı ne yönde değişmiştir?
A) 1.250 $ azalır B) 937,5 $ artar
C) 312,5 S azalır D) 62,5 $ azalır
E) 312,5 $ artar
Çözüm:
^ l-c (l-t)
1- i*'
1 -0 ,7 5 .( 1 - 0 ,2 ) .İl
k c= ---------1---------
1 - 0,75 . (0,8)
ke~ r~ o ~ 6
k ^ - 2 .5
Transfer harcamaları çarpanı ise şu şekilde hesaplanmaktadır;
Ic t r = — 4 ------r ■cATR ya da kjR = c ı t k c şeklinde edilebilir,

l-c(l-t)
kiR = 0,75 x 2,5 « 1,875 bulunur.

AY = ke x 500 “ 2,5 x 500 = 1250 $ olarak bulunur.
AY = kTR x 500 = 1,875 x -500 = -937,5 $ olarak bulunur.
Buna göre, kamu harcamalarındaki 500 S’lık bir artış hasılayı 1250$ artırırken,
880
Makro iktisat
transfer harcamalarındaki 500 S'lık azalış ise hasılayı 937,5$ azaltacaktır. Bu iki
etki birlikte değerlendirildiğinde ise, hasıla net olarak 312,5$. artacaktır. Vergi
oranlarının % 20 olduğu varsayımı altında vergi gelirleri ise 312,5 x 0,20 ’■62,5$
.artacaktır ve böylece bütçe açığı 62,5$ azalacaktır.
352. Tam sermaye hareketliliği ve esnek döviz kuru varsayımı koşullan olan bir
ekonomide enflasyon sorunu yaşanırken daraltıcı para politikası uygulandı-
ğında ortaya çıkacak olan etkileşim sürecini sıraya koyunuz?
I. İh racat azalır, ithalat a rta r
II. Faizler yükselir ve ülkeye sermaye girer
III. Ulusal paranın değeri a rta r
IV. Milli gelir azalır
A) IIIV. I, III B) IV, III, II, I
C) II, III, I, IV D) II, III, IV, I
E) II, I, III, IV
Çözüm: Tam sermaye hareketliliği ve esnek döviz kuru varsayımı koşullan olan
bir ekonomide daraltıcı para politikası uygulandığında süreç şu şekilde işler:
/ LM eğrisi sola kayar.
/ Yurtiçi faiz oranlan yurtdışı faiz oranlanma üstüne çıkar.
/ Ülkeye sermaye girişi olur. Ödemeler bilançosu fazla verir.
/ Ulusal paraya olan talep artar. Ulusal paranın değeri artar.
/ İhracat azalır, ithalat artar.
/ IS eğrisi sola kayar.
/ Yurtiçi faiz oranlan yurtdışı faiz oranlarına eşitlenir.
/ Gelir düzeyi düşer.
353. Doğal işsizlik oranı görttşüne göre aşağıdaki koşulların hangisi altında
İşsizlik ve enflasyon oranı arasında b ir ilişki bulunm aktadır?
A) Kısa dönemde beklenen enflasyon oranı gerçekleşirse
B) Kısa dönemde beklenmeyen enflasyon oram gerçekleşirse
C) Uzun dönemde beklenen enflasyon oranı gerçekleşirse
D) Uzun dönemde beklenmeyen enflasyon oranı gerçekleşirse
E) işsizlik oranı doğal düzeyine eşit olursa
881
Çözüm: Doğal işsizlik oram görüşüne göre enflasyon ile işsizlik arasındaki de-
ğiş tokuş yalnızca k u s dönemde ve beklenmeyen enflasyon oramnın gerçekleş-
mesi durumunda söz konusudur.
/ Kısa dönemde beklenen enflasyon oranı gerçekleşirse, işsizlik ve enf-
lasyon oranı arasında bir değiş-tokuş olmayacaktır. Beklenen orana gö-
re iktisadi karar birimleri zaten kendini uyarlamışlardır.
✓ Uzun dönemde beklenen enflasyon oranı gerçekleşirse, Phillips Eğrisi
dikey olacaktır. Yani enflasyon-işsizlik ilişkisi olmayacaktır.
/ Uzun dönemde, beklenmeyen enflasyon durumu söz konusu olmadığı
için uzun dönem Phillips eğrisi dikey bir görünüm arz eder.
/ İşsizlik oranı doğal düzeyine eşitken dikey görünümlü uzun dönem
Phillips Eğrisi söz konusudur.
354. Aşağıdakllerden hangisi doğal İşsizlik oranının artm asına neden olan
faktörlerden birisi değildir?
A) Kadının işgücüne katılımı
B) Çalışma teşvikleri
C) Sendikacılığın gelişmiş olması
D) Sosyal devlet anlayışının gelişimi
E) Fiyatların ve ücretlerin aşağı doğru esnek olmaması
Çözüm: Çalışma teşvikleri doğal işsizlik oranını azaltıcı etkiye sahip olurken,
çalışma güvencesi doğal işsizlik oranını arttırıcı etkiye neden olmaktadır.
355. Aşağıdakllerden hangisi tam sermaye hareketliliği vc sabit döviz kuru

A) Parasal genişleme, mali genişleme ile desteklenir
B) Faiz oranları düşer, ödemeler bilânçosu açık verir, Merkez Bankası kura
müdahale etmek zorunda kalır
C) Merkez Bankası ulusal para karşılığında döviz satar. Parasal genişleme
tersine döner
D) Sermaye çıkışı olur, döviz talebi artar, döviz kuru yükselme eğilimine
girer.
E) Faiz oranı düşer, ancak gelir düzeyinde çok kısa süreli bir artış olur.
382
M akro İktisat
Çözüm:

356. 1. istikrarsızlığın, kaynağı para miktarıdır.

II. istikrarsızlığın kaynağı harcamadır.
III. Kurala dayalı istikrar politikası önerilir.
IV Fiyatların yapışkan olduğu ileri sürülmektedir.
V Duruma göre istikrar politikası önerilmektedir.
VI. Fiyatların esnek olduğu ileri sürülmektedir.
A rz yanlı İktisat ile Uglii olarak yukarıdaki bilgilerden hangileri doğ-
rudur?
A) I, III, VI B )I,III,IV
C) III, IV V D) II, III, VI
E) I, v, VI
883
Çöziim:
Talep Yanlı iktisat Arz Yanlı İktisat
/ Ortodoks Keynesciler / Klasik İktisat

(Neo Klasik-Kcynesci Sentez)
/ Neo Klasik İktisat
✓ Post Keynesci İktisat
/ Monetarist İktisat
/ Yeni Keynsesci İktisat
/ Yeni Klasik İktisat
/ Alman Tarihçi Okul
/ Reel Konjonktür Hareketleri Analizi
/ Marksist İktisat
/ Avusturya Okulu
İs tik ra rs ız lığ ın k a y n a ğ ı h a rc a m a la rd ır .
İstikrarsızlığın kaynağı, para miktarıdır.
Ü c r e tle r v e F iy a tla r y a p ış k a n d ır.
Fiyatlar ve ücretler esnektir
Duruma göre istikrar politikası öneril-
Kurala dayalı istikrar politikası öneril-
mektedir.
mektedir.
357.Aşağıdakilerden hangisi tam sermaye hareketliliği ve sabit döviz kuru

varsayımı altında uygulanan genişletici b ir maliye politikasının sonuç-
larından birisi defiid ir?
A) Döviz rezervleri azalır ve milli gelir artar s ■
B) IS ve LM eğrileri sağa kayar ve milli gelir artar
C) Faiz oram yükselir ve ülkeye sermaye girişi olur ve ödemeler bilânçosu
fazla verir
D) Para arzı artar, faiz oranı düşer ve milli gelir artar
E) Merkez Bankası döviz satın alır
Çözüm: r
884
Makro İktisat
Gcniıletici ıs Vfeni denge t,,

Maliye —> sa£a -> g alirY ,, -
P o litik a sı kayar yurtiçi faiz r, olur
Yurtiçi faiz oranı Sermaye girişi olur.

yurt difi faiz oranından —> ödem eler bilançosu
daha yüksek olur. fazla verir.
Ulusal Ulusal Ancak aablt Döv. Kur.

paraya pırımın olduğu için u lu n l para
talep artat. değeri artır. değerinin artmaman gerekir.
M 3 döviz Döviz alıp

piyasasına ulusal p i n
müdahale eder. talar.
Ulusal pars ı r a Yeni denge c¡.gelir düzeyi Y2

artınca LM# «JrUİ ve faizorMtı yartdııt faiz
LM, şeklinde sağa koyar. ofanîsrma e;il olur,
Sonuç olarak faiz oranı tekrar yurtdışı faiz oranlanna eşitlenirken gelir dü-
358, Bir ulusal ekonomiye ait yü sonu ödemeler bilançosu verileri şu şekil-
dedir:
Ma! İhracatı: 8.000 S Resmi rezervlerdeki net değişme: -2.250 $
M al ithalatı: 3.000 S Karşılıksız transferi ar; -1.000 S
Net portföy yatırım ları: 7.000 S Net hizm et İhracatı: 1.500 S

Net doğrudan yatırım lar: -3.500 S Net bavul ticareti: 590$
Faiz giderleri: 4,500 S Turizm giderleri: 2.500 $
Bu verilerden hareketle “net hata ve noksan hesabrnm alması gereken

değer, aşağıdaki seçeneklerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?
A ) -250 $ B) +250 $ C) -500 $ D )+ 500$ E )-750$
Çözüm: Net hata-noksan hesabı denkleştiriri bir hesap olduğuna göre, öncelik-
le veriler ana hesap gruplan içerisindeki yerlerine yazılmalı ve her hesap grubu-
nun ne kadarlık bir fazla veya açık verdiği bulunmalıdır. Daha sonra bu fazlalık
ve aşıklar toplanmalı ve böylece nihai bir fazla yada açığa ulaşılmalıdır. En son
olarak kalan rakam eğer pozitifse Ödemeler bilançosu fazla vermekte, negatifse
açık vermektedir. Ancak ödemeler bilançosu, muhasebe tekniği açısından her yıl
885
sonunda mutlaka denk olmak zorunda olacağından, net hata vc noksan hesabı en
son. fazlalık oranında açık vermeli veya en son açık oranında fazla vermelidir. .
Denklemdeki verileri ana hesap grubunda yerine koyalım;
1-) Cari İşlemler Hesabı: (-) 1.000 S
Mal ihracatı (+) 8,000 $
Mal ithalatı (-) 3.000$
Karşılıksız transferler (■) 1,000$
Net hizmet ihracatı (+) 1.500 S
Net bavul ticareti (+) 500 $
Turizm giderleri (-) 2,500 $
Faiz giderleri (-) 4.500 $
2-) S erm ay e H e sa b ı: (+) 3.500$
Net portföy yatırımları: (+) 7.000 $
Net doğrudan yatırımlar: (-) 3. 500 $
3-) Rezerv Hesabı; {-) 2.250$
Resmi rezervlerdeki net değişme: (-) 2.250 $
Bu verilere göre, ödemeler, bilançosu hesabı 250 $ fazla vermektedir, Ancak,
ödemeler bilançosu yıl sonunda mutlaka denk olmalıdır, örneğimizde ödemeler
bilançosu 250 $ fazla verdiğinden, ödemeler bilançosu denkliğini sağlanabilme-
si için net hata ve noksan hesabının 250 S açık vermesi; yani negatif değer alma-
sı gerekmektedir. Cevap, A seçeneğidir.
3S9. M undel Fleming Modeline göre sabit döviz kuru sisteminin uygulandı-
ğı bir ekonomide faiz oranlarım düşürmeye yönelik uygulanacak bir
politika sonucunda ajağıdakllerden hangisinin olması beklenmez?
A) Bağımsız bir para politikası izlenemez
B) Portföy sahipleri servetlerini geri çeker
C) Merkez Bankası döviz satın alır
D) Merkez Bankasının müdahale zorunluluğu ortaya çıkar
E) ödemeler bilflnçosu açık verir
Çözüm: Mundell-Fleming Modeli, tam sermaye hareketliliği altında standart IS-
LM modelinin açık ekonomiyi içeren biçimde genişletilmesinin özel adıdır, Tam
sermaye hareketliliği altında dünya faiz oranlan ile yurt içi faiz oranlan birbiri-
ne eşittir. En ufak bir faiz oram farklılığı sonsuz miktarda sermaye girişine ya da
886
Makro İktisat
çıkışına neden olur, örneğin bir ülkenin faiz oranlarını düşürücü bir politika yü-
rüttüğünü varsayalım. Bu durumda;
/ Genişletici para politikası uygulandığında faiz oranlan dünya seviyesinin al-
tına düşecektir.
/ Düşen faiz oranları karşısında portföy sahipleri, servetlerini yurtdışı piyasa-
daki daha yüksek faiz oranlarından yararlanmak için ülke dışına kaydıracak-
lardır,
/ Ülkeden sermaye çıkışı olur ve ödemeler bilançosu açık verir.
/ Sermaye çıkışı, yabancıların ülkeye ait varlıkları satmaya çalışmasına neden
oiur; dolayısıyla döviz talebi artar, ulusal para talebi azalır ve döviz kuru yük-
selir.
/ Döviz kurunun yükselmeye başlaması, Merkez Bankasını döviz kurunu sabit
tutmak için müdahalede etmek zorunda bırakır,
✓ Merkez Bankası yabancı para karşılığında ulusal para satın alır. Bu ise, para
stokunu azalmasına neden olur. Yani, ilk başta yapılan parasal genişleme (ge-
nişletici para politikası) tersine çevrilmiştir. Yurt içi faiz oranlan dünya düze-
yine çıkana kadar bu süreç devam edecektir.
Bu durumdan çıkartılan bazı sonuçlar bulunmaktadır:
/ Bir ülke sabit döviz kuru sistemi ve tam sermaye hareketliliği altında bağım-
sız bir para politikası izleyemez.
/ Yurtiçi faiz oranlan, dünya faiz oranlarından farklı olamaz.
/ Bağımsız para politikası uygulanması girişimi sermaye akımlarına reden
olur.
/ Sermaye akımları sonucunda döviz kurunda meydana gelen değişiklik, faiz
oranlan dünya seviyesine tekrar gelinceye kadar müdahaleyi gerektirir.
360. Aşagıdakllerdcn hangisi ekonominin potansiyel büyüme oranının üze-

rindeki h er % l'iik artışın işsizlik oranlarını % 0,5 azaltacağını öne
sürm ektedir?
A) Phillips eğrisi B) Okun yasası
C) Taylor kuralı D) Hınç Yasası
E) Gibson Paradoksu
Çözüm: Ekonominin potansiyel büyüme oranının (Arthur Okun’a göre bu oran
% 2.25’dir.) üzerindeki her % l ’lik artışın işsizlik oranlarını % 0,5 oranında azal-
tacağını öne süren kavram, “Okun Yasasızdır. Cevap, B seçeneğidir.
887
361. M undel-Fleming Modeline göre sabit döviz kuru sisteminin uygulandı-

ğı b ir ekonomide aşağıdaki politika uygulam alarından hangisinin etki-
li olm a» beklenir?
A) Doğrudan alış
B) Reeskont oranlarının yükseltilmesi
D) Kamu harcamalarındaki artış
E) Kredi tavanının düşürülmesi
Çözüm; Tam sermaye hareketliliği vc sabit döviz kuru varsayımı altında maliye
politikası etkili, para politikası etkisizdir. Kamu harcama politikası dışındakiler,
para politikası araçları olduğu için etkili olmayacaktır. Cevap, D seçeneğidir,
362. Aşağıdakllerden hangisi bir para biriminden başka bir para birimine
çevrilecek olan paradan belli b ir oranda vergi alınmasını öngörmektedir?
A) Tobin Vergisi B) Taylor Kuralı
C) Miktar Kısıtlaması D) Robertson Gecikmesi
E) Otarşi
Çözüm; James Tobin tarafından ortaya atılan Tobin Vergisi 1970’li yıllarda artış
gösteren spekülatif sermaye hareketlerine bağlı olarak yaşanan ekonomik kriz-
lerle gündeme geldi. Tobin, spekülatif amaçlı uluslararası sermaye hareketlerinin
neden olduğu dalgalanmaları önlemek için döviz işlemlerine vergi konulması
gerektiğini ı'Ieri sürmüştür. Buna göre bir para biriminden başka bir para birimi-
ne çevrilecek olan paradan belli bir oranda vergi alınması öngörülmüştür. Cevap,
A seçeneğidir.
I
363. Aşağıdakilcrden hangisi Klasik iktisadi görüşün tam istihdamın ger-
çekleşmesi için gerekil olan otomatik düzenleyici m ekanizm alarından
birisi değildir?
A) Paranın işlem amacıyla talep edilmesi
.iri » • / • . • .,
B) Tasarrufların faiz haddine duyartjhğı
C) Yatırımların faiz haddine duyarlılığı
D) Reel ücretlerin esnekliği
E) Nominal ücretlerin esnekliği
Çözüm: Klasik iktisadi düşünceye göre tanı istihdamı sağlayan otomatik düzen-
leyici mekanizmalar şunlardır:
888
Makro İktisat
/ Reei ücretlerin esnekliği

/ Fiyatların esnekliği
/ Tasarrufların faiz haddine duyarlılığı
/ Yatırımların faiz haddine duyarlılığı
/ Paranın yalnızca işlem amacıyla talep edilmesi (Paranın yansızlığı)
364. IS-LM eğrileri vasıtasıyla İç dengenin sağlandığı bir durumda fiyatlar

genel düzeyinde meydana gelen bir artış aşmğıdaklkrden hangisine yol
açar?
A) IS eğrisinin sola kaymasına, denge faiz düzeyinin artmasına ve den-
ge gelir düzeyinin azalmasına neden olur.
B) IS eğrisinin sola kaymasına, denge faiz düzeyinin artmasına ve den-
ge gelir düzeyinin artmasına neden olur.
C) LM eğrisinin sola kaymasına, denge gelir düzeyinin azalmasına, faiz
oranının artmasına neden olur.
D) LM eğrisinin sola kaymasına, gelir düzeyi değişmezken, faiz oranla-
rının artmasına neden olur.
E) IS eğrisinin sağa, LM eğrisinin sola kaymasına neden olur.
Çözüm: Fiyatlar genel düzeyinde meydana gelen bir artış, ekonomideki para
hacminin azalmasına benzer bir etki meydana getirir. Diğer bir ifadeyle, fiyatlar
genel düzeyinde meydana gelen artma ile birlikte, aynı miktarda para ile daha az
mal sat¡n alınabilir. Dolayısıyla LM eğrisinin sola kaymasına neden olur. LM eğ-
risinin sola kaymasıyla birlikte, denge faiz düzeyi artarken, denge gelir düzeyin-
de azalma meydana gelir.
r
LM,
LM0
Y Cevap, C seçeneğidir.
O Y, Y0
889
365. Gelir vergisinin ekonomide istihdam edilen iş gücü arz ve talebi üzerin-
deki etkisi aşağıdaki durumların hangisinde daha az olur?
A) Hem iş gücü talebi hem de iş gücü arzı görece olarak esnek olduğunda
B) Hem iş gücü talebi hem de iş gücü arzı görece olarak esnek olmadığında
C) îş gücö arzındaki gelir etkisi ikame etkisinden büyük olduğunda
D) İş gücü talebi görece esnek, iş gücü arzı ise sonsuz olduğunda
E) İş gücü arzı görece esnek, iş gücü talebi ise sonsuz olduğunda
Çözüm: Gelir vergisinin ekonomide istihdam edilen işgücünü etkileme süreci-

ni, işgücü aızı ve işgücü talebi cephesinden gelir esnekliğinin arttığı ve azaldığı
durum için ayrı ayrı ele alınması açıklayıcı olacaktır.
/ İşgücü aranın gelir esnekliği yüksekken, gelir vergisinde bir artış olması du-
Yani, işgücü aızı gelire duyarlı iken gelir vergisinde meydana gelen bir değiş-
/ işgücü arzınm gelir esnekliği düşükken, gelir vergisinde bir değişme olması
İşgücü arzı gelire görece duyarlı değilken, gelir vergisinde bir artış olması
durumunda emek arzında daha az bir azalma meydana gelecektir. Tersine, iş-
gücü arzı gelire görece duyarlı değilken, gelir vergisinde bir azalma olması
durumunda emek arzında daha az bir artma meydana gelecektir.
/ İşgücü talebi gelire duyarlı iken, gelir vergisinde bir artış olması durumunda
nispi olarak bir artış meydana gelecektir. Yani, işgiicü talebi gelire duyarlı
/ İşgücü talebinin gelir esnekliği düşükken, gelir vergisinde bir değişme olma-
Yani, işgücü talebi görece gelire duyarlı değil iken, gelir vergisinde bir artış
olması durumunda işgücü talebinde daha az bir azalma meydana gelecektir.
Tersine, işgücü talebi gelire duyarlı değil iken, gelir vergisinde bir azalma ol-
ması durumunda işgücü talebinde nispi olarak bir daha az artış meydana ge-
lecektir,
890
Makro iktisat
366. Zorunlu karşılık oranının 0,20, toplam rezervlerin de 200 milyon TL,
atıl rezervlerin 80 milyon TL olduğu b ir durum da vadesiz mevduat tu-
ta rı kaç milyon TU dtr?
A) 120 B) 1200 C) 60 D) 600 E) 280

oluşmaktadır.
Toplam rezervler = Zorunlu rezervler + Atıt rezervler
200 = Zorunlu rezervler + 80
Zorunlu rezervler =* 200 - 80
Zorunlu rezervler =120
Zorunlu rezervler 120 ise,
Zorunlu Rezervler - Zorunlu karşılık oranı * Vadesiz mevduat miktarı
120 “ 0,20 * Vadesiz mevduat miktarı
Vadesiz mevduat miktarı = 120 / 0,20
Vadesiz mevduat miktarı = 600
367. Keynes’e göre gelir tüketim eşitliğinin sağlandığı denge noktasında or-
talam a ve m arjinal tüketim eğilimi ile ilgili olarak aşağıdakilerden han-
gisi doğrudur?
A) Ortalama tüketim eğilimi marjinal tüketim eğiliminden büyüktür

B) Ortalama tüketim eğilimi marjinal tüketim eğiliminden küçüktür
C) Ortalama tüketim eğilimi marjinal tüketim eğilimine eşittir
D) Ortalama tüketim eğilimi ve marjinal tüketim eğilimi birden küçük ve
birbirine eşittir
E) Ortalama ve marjinal tüketim eğilimi ortalama ve marjinal tasarruf eği-
limine eşittir
Çözüm: Şekilde 450’lik doğru gelir ve giderlerin birbirine eşit olduğu noktala-
rın geometrik yeridir. K noktasına kadar gelir tüketimden düşüktür. Dolayısıyla
burada menfi yada negatif tasarruf söz konusudur. Gelirin tüketimden küçük ol-
duğu bu noktada bireyler ya borçlanmak suretiyle tüketimini arttırmakta ya da
891
Geteris Paribus: İktisat Sorulan
tasarruflarını çözmektedir. K noktasına kadar ortalama tüketim eğilimi birden

büyüktür, K noktasında gelir, tüketime eşit olmakta, dolayısıyla ortalama tüke-
tim eğilimi bire eşit olmaktadır, K. noktasında aynı zamanda ortalama tüketim
eğilimi marjinal tüketim eğilimine eşittir. Çünkü bu noktada hiç tasarruf söz ko-
nusu değildir. K noktasından sonra gelir tüketimi aşmakta ve tasarruflar artmak-
tadır, Bu noktada ise, ortalama tüketim eğilimi birden küçük olmaktadır.
368. Talebin ortaya çıkması ile talebi karşılayacak üretim değişmesi arasın-
da meydana gelen gecikmeye ne ad verilmektedir?
A) Robertson Gecikmesi
B) Lundberg Gecikmesi
C) Meltzer Gecikmesi
D) Dinamik çarpan
E) Hızlandıran ilkesi *
Çözüm: Gelirin elde edilişi ile harcamanın meydana gelmesi arasında meydana
gelen gecikmeye Robertson Gecikmesi ads verilmektedir. Bu durumda tüketim
fonksiyonu şu şekilde ifade edilmektedir;
Ct = C 0 + cV t„|
Talebin ortaya çıkması ile talebi karşslayacak üretim değişmesi arasında meyda-
na gelen gecikmeye ise, Lunâberg Gecikmesi adı verilmektedir.
Üretimin yapılması ile ürünlerin satılarak gelir düzeyinde bir artışı olması ara-
sında geçen zamana ise, Meltzer Gecikmesi ads verilmektedir.
892
Makro iktisat
369. Ç arpan İle IS eğrisinin eğimi arasındaki İlişki aşağıdakileri» hangisin-

de doğru olarak ifade edilmiştir?
A) Marjinal tüketim eğilimi arttıkça çarpan büyür ve İS dikleşir
B) Marjinal tüketim eğilimi arttıkça çarpan büyür ve İS yatıklaşır,
C) Marjinal tüketim eğilimi arttıkça çarpan küçülür ve IS yatıklaşır,
D) Matj b al tüketim eğilimi arttıkça çarpan küçülür, IS eğrisi sola kayar.
E) Maıjinai tüketim eğilimi arttıkça çarpan büyür, IS eğrisi sağa kayar,
Çözüm: Çarpan ile IS eğrisinin eğimi arasında marjinal tüketim eğilimi baz alı-
narak şu şekilde bir ilişki kurulabilir:
/ Marjinal tüketim eğilimi arttıkça çarpan büyür. Çarpan büyüdükçe, IS yatık-
laşır.
S Marjinal tüketim eğilimi azaldıkça çarpan küçülür. Çarpan küçüldükçe, ÎS
dikleşir.
✓ Otonom tüketimde meydana gelen bir artış, IS eğrisini sağa; azalış sola doğ-
ru kaydırır. Marjinal tüketim eğiliminde meydana gelen değişme İS eğrisinin
eğimini etkilemektedir.
370. Aşagıdakllerden hangisi "açık ekonomi etkisi” açısından fiyatlarda

meydana gelen yükselmenin muhtemel sonuçlarından biridir?
A) Yurtiçi malların fiyatının yurtdışı malların fiyatına göre düşmesi
B) İthalatın azalması
C) R ed servetin azalması
D) Nominal servetin azalması
E) Net ihracatın azalması
Çözüm: Açık Ekonomi Etkisi, toplam talep eğrisinin negatif eğimli olmasının
nedenlerinden birisidir.
A çık Ekonomi Etkisi: Fiyatlarda meydana gelen bir değişme, yurtiçi malların fi-
/ Fiyatlarda meydana gelen yükseliş, yurtiçi malların fiyatlarının yurtdışı mal-
ların fiyatlarına göre artmasına neden olur. Dolayısıyla ihracat azalır, ithalat
artar; yani, net ihracat azalır. Net ihracatta meydana gelen azalma sonucunda
toplam talepte azalma meydana gelir.
/ Fiyatlarda meydana gelen düşüş, yurtiçi mallann fiyatlarının yurtdışı malla-

azalır; yani, net ihracat artar. Net ihracatta meydana gelen artma sonucunda
371. Aşağıdakiierden hangisi yatırımların faize duyarsız olduğu durumda

uygulanan genişletici bir maliye politikasının sonucudur?
A) Dışlama etkisi söz konusudur.
B) Faiz oranı yükselmesi sonucunda yatırımlar azalır.
C) Faiz oranı düşer, hasıla artar.
D) Faiz oranı yükselir, hasıla değişmez.
G) Hasıla, çarpan kadar artar.
Çözüm: Yatınmlann faiz esnekliğinin sıfır olduğu durumda, IS eğrisi dikey ek-
sene paraleldir. Yani, eğimi sonsuz, esnekliği sıfırdır. IS eğrisi dikken uygulana-
cak genişletici bîr maliye politikası, faiz oranlarını yükseltirken hasılayı çarpan
kadar arttıracaktır. Şekilde görüldüğü üzere genişletici maliye politikası netice-
sinde faiz oranlannın r, ’e yükselmesi, hasılanın Y0’a düşmesine neden olmamış-
tır. Şöyle ki, kamu harcamalarında meydana gelen artış, gelirin artmasına neden
olacaktır. Artan gelir, para talebinin ve dolayısıyla faiz oranlarının artmasına yol
açacaktır. Ancak faiz oranlarında meydana gelen artış, yatınmlann faiz esnekli-
ği sıfır olduğu için (b=0) yatın m ve hasılanın azalmasına neden olmayacaktır. Ya-
ni, hasıla çarpan kadar artış gösterecektir. Bu durumu şekil yardımıyla görmek
mümkündür:
894
Makro iktisat
G S Y İH : 5 0 D o la y lı V e rg ile r: 7 K an 4
.N e t Y a tırım : 15 Ü c re t: 12 F a iz : 8
R a n t: 6 G a y ri S a fi Y a tırım : 2 0 D ış A le m F a k tö r G e liri: 11
Buna göre dış aiem faktör gideri kaçtır?

A )42 B) 37 C) 19 D) 8 E) 3
Çözüm:
Ü c re t + fa iz + ra n t + k â r » M G s 12 + S -ı- 6 + 4 - 3 0
M illi g e lir + d o la y lı v e rg ile r: S a fi M illi G e lir * 3 0 + 7 “ 3 7
S a fi M illi G e lir + A m o r tis m a n la r " G S M H a 3 7 + 5 = 4 2
G S M H = G S Y Î H + N e t F a k tö r G e liri
4 2 *■ 5 0 + N e t F a k tö r G e liri
N e t F a k tö r G e liri “ - 8
N e t F a k tö r G e liri : D ış A le m F a k tö r G e liri - D ış A le m F a k tö r G id e ri
- 8 = 11- D ış A le m F a k tö r G id e ri
D ış A le m F a k tö r G id e ri: 11 + 8 = 19
Not: Amortisman; Gayri Safi yatırım -N et Yatırım

Amortisman: 20 - 15 = 5
373. IS-LM modeline göre genişletici b ir maliye politikası, daraltıcı bir pa-
ra politikasıyla birlikte uygulandığında aşağıdakilerden hangisi orta-
ya çıkar?
A) Faiz oranındaki artış, milli gelir düzeyindeki azalıştan büyüktür.
B) Faiz oranındaki artış, milli gelir düzeyindeki azalıştan küçüktür.
C) Faiz oranı artarken, milli gelir düzeyi değişmemektedir.
D) Milli gelir kesîn olarak değişmezken, faiz oranındaki değişme belirsiz-
dir.
E) Faiz oranı kesin olarak artarken, milli gelirdeki değişme belirsizdir.
Çözüm: Genişletici maliye politikası sonucunda İS eğrisi sağa doğru kaymakta,

hem faiz oram, hem de milli gelir düzeyi artmaktadır. Daraltıcı para politikası
sonucunda ise, LM eğrisi sola doğru kaymakta, faiz oram artarken, milli gelir
düzeyi düşmektedir. Hem genişletici maliye politikası, hem de daraltıcı para po-
litikası faiz oranlarının yükselmesine yol açtığı için bu politikanın sonucunda fa-
895
iz oranı kesin olarak yükselmektedir. Ancak uygulanan politikaların nispi bü-

yüklüğü verilmediği için milli gelirdeki değişme belirsizdir. Bu durumda üç se-
çenek söz konusudur:
/ Genişletici maliye politikası, daraltıcı para politikasından daha büyükse, mil-
li gelir üzerindeki net etki, artış yönünde olacaktır.
/ Genişletici maliye politikası, daraltıcı para politikasından daha küçükse, mil-
li gelir üzerindeki net etki, azahş yönünde olacaktır.
/ Genişletici maliye politikası, daraltıcı para politikasına eşitse, milli gelir dü-
zeyinde değişme olmayacaktır.
374. B ir ekonomide S (tasarruf) 125,1 (yatının) 110, G (kamu harcam ala-

rı) 90, X (ihracat) 50, M (İthalat) 70, T (vergiler) 65 olduğuna göre,
transfer ödemeleri kaçtır?
A) 10 B) 20 C) 30 D) 40 E) 50
....
Çözüm:
S -1 = ( G+Tb- T a ) + NX
125 - 110 = (90 + T R - 65) + (50 - 70)
15 = (25 + T r ) - 20 •
]5 = 5 + T r
T r = 15 -5
T r *= 10 Cevap, A seçeneğidir.
375. Yeni Klasik Yaklaşıma göre, para arzında %12 düzeyinde beklenmedik
b ir artış olması durum unda uzun dönemde aşağıda kilerden hangili söz
konusu olur?
A) Gerçekleşen fiyat düzeyi beklenen fiyat düzeyinden küçüktür.
C) Fiili işsizlik oranı, doğal işsizlik oranının üstündedir.
E) Çıktı düzeyi artar.
Çözüm; Ayrıntılı bilgi için 59. sorunun çözümüne bakınız.

896
Makro İktisat
376. Aşağıdaidlcrden hangisi tam sermaye hareketliliği ve sabit döviz kuru

varsayımı altında uygulanan daraltıcı maliye potiükttpas sonuçların-
dan birisidir?
A) Döviz kuru yükselirken ihracatta bir artı; meydana gelir
8} Merkez Bankası döviz satın alır, ulusal para satar ve LM eğrisi sola kayar
C) Para stoku azalır, milli gelir artar
D) Döviz talebi artar, döviz kuru düşer, para arzı daraltılır
E) Hem IS, hem de LM eğrisi sola kayar
Çözüm:
r
Faiz oranı başlangıç seviyesine geri dönerken, miiii gelirde bir azalma olur.
897
377. Devlet harcamalarının (G) 1500, bütçe açığının (BD) 120, tasarrufun
(S) 1220, tüketimin (C) 4800, dış ticaret açığının 90 ve transfer harca-
masının olmadığı bir ekonomi için yatırım miktarı aşağıdaldlerden
hangisine eşittir?
A) 1010 B) 1190 C) 1225 D) 1200 E) 1210
Çöziim: Bütçe Dış ticaret

Açığı Açığı
S - I = (G + TR - TA) + NX
1220-1-= -(120)-90
1220 - 1 = 30
1220 - 3 0 = i
1® 1190
378. Enflasyon sürecinde vergi gelirlerinin tahakkuku ile tahsilatı arasında-

ki zaman farkı nedeniyle devlet gelirlerinde meydana gelen azalma aşa-
ğıdakilerden hangisi ile ifade edilmektedir?
A) Ponzi finansmanı ;
B) Seriyor»] gelirleri yaklaşımı
C) Oliviera-Tanzi etkisi yaklaşımı
D) Enflasyon vergisi
E) Tobin vergisi
Çözüm: Enflasyon sürecinde bazı vergiler, tahakkuk ile tahsilat süresindeki za-
man farkı nedeniyle değer kaybına uğrar, özellikle gelir vergileri, kazançların
oluştuğu yılı izleyen yıl tahakkuk ettirilir ve taksitlerle ödenir. Bu durumda yük-
sek enflasyona sahip olan bir ülkede toplanan verginin reel değerinde bir düşme
meydana galir. Bu olgu literatürde Olivera-Tanzi Etkisi olarak bilinmektedir,
379. Aynı anda hem ödemeler dengesinin iyileştirilmesi hem de yatırımların

özendirilmesi için tasa vadeli faiz oranlarının yükseltilmesi, uzun vadeli fa-
iz oranlarının düşürülmesini öngören politika aşağıdaldlerden hangisidir?
A) Açık finansman politikası B) İkiz açık yaklaşımı
C) Fak arbitrajı D) Üçlü açmaz
E) Twist politikası
898
Makro iktisat
Çözüm : Bu politika 1961 yılında ABD’de Kennedy yönetimi tarafından

uygulanmıştır. Uygulama Federal Reserv Bank’ın kısa vadeli devlet tah-
villeri üzerinde açık piyasa işlemleri yapmasını öngören “Bills Only"
doktrinini sonra erdirmiştir. Twist politikası, aynı anda hem ödemeler den-
gesinin iyileştirilm esi, hem de yatırımların özendirilmesi için kısa vadeli
faiz oranlarının yükseltilmesi, uzun vadeli faiz oranlarının ise düşürülme-
sini öngörür.
380. Keynesyer. modelde yatırım harcam alarının ve devlet harcam alarının

egzojen olarak belirlendiği ve vergilerin olmadığı varsayımı altında ka-
palı ekonomi çoğaltan katsayısı 4’e eşitken ekonomi dışa açıldığında
çoğaltan katsayısı 2'ye düşüyorsa m arjinal İthalat eğilimi aşağıdakiler-
den hangisine eşittir?
A) 0,25 B) 0,50 C) 0,75 D) 2 E) 1
Çözüm:
k= _L
l-o
_3_w 4
1-c
4 - 4c = 1 "■ '
4 - 1 “ 4c
3 = 4c
c «• 1
4
c = 0,75
Dış ticaret Çoğaltanı = -—~J------
* 1-c + m
= -------- 1-------- = 2
i - 0,75 + m
= ----- 1----- = 2
0,25 + m
= 0,50 + 2m = 1
“ 2 m ” 0,50
m = 0,25
899
381. Devletin olduğu dışa kapalı bir ekonomide tasarruf “S” ,“biitçc açığı KB”,
plânlanan yatarımlar “I", devlet harcamaları “G ” ve vergiler “T ” İfade edi-
lirse, aşağıdakllerden hangisi denge şartını ifade etmektedir?
A) S=I-B B) S=I+B
C) S-I-G-T D) S=I-G+T
E) S=I-G+T
Çözüm:
Kapalı bir ekonomide denge şartı,
Y C + I+ G
Y=C+S+T, bu durumda
C+I+G =C+S+T
I+G=S+T Bu eşitlikte tasarruftan yalnız bıraktığımızda aşağıdaki eşitliği elde ediriz.
S=l+G-T
S=I+(G-T) kamu harcamalarından vergi gelirleri çıkarıldığında bütçe açıklarının
elde edildiği göz önüne alındığında (G*T)=B’yi verecektir.
S=I+B .. t , .: .
382. Enflasyon sürecinde devletin faizsiz yükümlülüklerinin enflasyon ora-

nı k ad ar azalması aşağıdakiîerden hangisi ile ifade edilmektedir?
A) Hoş olmayan monetarist aritmetik B} Tobİn vergisi
C) Olivicra-Tanzi etkisi yaklaşımı D) Enflasyon vergisi
E) Negatif vergileme teorisi
Çözüm: Enflasyon sürecinde, emisyon şeklindeki asli para ile vadesiz olduğu
için faizsiz veya enflasyonun altında faiz getirisi olan mevduatlar reel değer kay-
bına uğrar. Buna karşılık, enflasyon sürecinde devletin faizsiz yükümlülükleri
(baz para) enflasyon oram kadar azalır. Buna literatürde enflasyon vergisi adı ve-
rilmektedir, Bu durumu şu şekilde formüle etmek mümkündür:
P: Cari dönemde fiyatlar genel düzeyi
Pt_1 : Bir önceki dönem fiyatlar genel düzeyi
«i ftecı para m iktan, baz para
900
Makro iktisat
383. Bütçenin dengede olduğu bir ekonomide tüketim 750 TL, tasarruf 150
TL ve kamu harcamaları 250 TL iıe, ĞSMH’nin değeri aşağıdakiler-
A) 1150 B) 350 C) 650 D) 850 E) 1000
Çözüm:
Y = C + 1+ G
C+I=Ç+S
!» S
Y=C+S+G
Y<= 750+150+250
Y=1150
384. Makro politikaların mikro Üniteler üzerindeki etkilerinin göz ardı edil-
mesi aşağıdakilerden hangisi İle ifade edilmektedir?
A) Klasik dikotomi yaklaşımı
B) Makrcunikro dikotomi yaklaşımı
D) Paranın yansızlığı
E) Politika etkisizliği yaklaşımı
Çözüm: Geleneksel iktisat, parasal ve reel kesim ayrımı yaparak; yani, parasal
ilişkilerin reel ilişkileri etkilemediğini öne sürerek bir dikotomi anlayışı geliştir-
miştir.
Keynes ise, makro politikaların mikro üniteler Üzerindeki etkilerim göz ardı ede-
rek bir rnakro-mikro dikotomi oluşturmuştur,
385. Uygun yatırım ortamının oluşabilmesi için Tobin’tn Q teorisine göre

A) Q, birden büyük olmalıdır.
B) Q, birden küçük olmalıdır.
C) Q, sıfırdan küçük olmalıdır,
D) Q, sıfıra eşit olmalıdır.
E) O, sıfır ile bir arasında olmadır,
901
Ceteris Psribus: iktisat Sorulan
Çözüm: Genişleyen para arzı, eninde sonunda borsada işlem gören hisse senet-
lerinin değerini yükseltmekte; böylece bunlann borsa değeri, yeniden örelim de-
ğerinin üzerine çıkmaktadır. Yatırımın borsa değerinin, yatırımın yeniden üretim
değerine bölünmesi, Tobin Q*su olarak bilinen oranı vermektedir. Şu halde yatı-
rım ortamının oluşması için Q > 1 olmalıdır. Neticede, bu hisse senetlerinin tem-
sil ettiği varlıkları tekrar üretmek cazip olmaktadır.
386. Bir ülkede toplam nüfus 200 milyon, İşgücü 120 milyon İken istihdam
edilen kişi sayısı 110 milyon İse işsizlik oranı aşağıdakllerden hangisine
eşittir?
A) 8,3 B) 7 C) 5 D) 12 E) 3,8
Çözüm: İşgücü <= istihdam edilenler + işsizler

işsizler «* istihdam edilenler - işgücü
İşik lik oram = -----g iz le r ----

Toplam İşgücü
- 120-110
120
<=>_14L
120
= 0,083
= % 8,3
387. Dış alemden gelen faktttr gelirlerinin dış aleme giden faktör gelirlerinden
büyük olduğu durum için aşağıdakllerden hangisi doğru bir ifadedir?
A) GSYÎH=GSMH
B) GSYlH>GSMH
C) GSYİH<GSMH
D) GSYÎH daima GSMH’d an büyüktür.
E) GSMH daima GSYlH’dan küçüktür.
Çözüm;
GSMH, bir ülke vatandaşları tarafından bir yılda üretilen mal ve hizmetlerin pa-
rasal değerini ifade etmektedir. Ülke vatandaşları kavramı, ülkenin hem yurt
içindeki, hem de yurt dışındaki vatandaşlarını kapsamaktadır. GSMH, ülkenin
kendi sınırları içinde vatandaşları tarafından ürettiği değerler ile ilgili ülke vatan-
902
Makro İktisat
daşlan tarafından ülke dışında üretilen değerlerin toplamına eşit olmaktadır. İl-
gili ülkenin vatandaşları tarafından ülke dışında üretilen değerlere, dış alemden
gelen faktör gelirleri denilmektedir.
GSYtH ise, bir üike sınırları içinde bir yılda üretilen mal ve hizmetlerin parasal
değeridir. Burada belirleyici husus, ülkenin sınırlarıdır. Yani ülke sınırlan için-
de milliyet unsura dikkate alınmaksızın, hem ilgili ülkenin vatandaşının, hem de
ilgili ülkenin vatandaşı olmayanların ürettiği değerlerin toplamından oluşmakta-
dır. İlgili ülkenin vatandaşı olmayanların ürettiği değerlere, dış alem faktör gi-
derleri denilmektedir,
GSMH = Ülkede yerleşik vatandaşlar tarafından üretilen değerler + dış alem fak-
tör gelirleri
GSYIH - Ülkede yerleşik vatandaşlar tarafından üretilen değerlert- dış alem fak-
tör giderleri
Yukarıdaki eşitliğe bakıldığında dış alem faktör gelirlerinin dış alem faktör gi-
derlerinden büyük olması durumunda GSMH’nm GSYÎH’dan büyük olacağı aşi-
kardır.
388. Sermayenin m arjinal ürünü 0.55 iken sermaye stokunda 100 birimlik
artış hasıla m iktarını kaç birim artırır?
A) 10 B) 25 C) 35 D) 55 E) 110
Çözüm: Büyümenin kaynaklarını sermaye ve emek miktarındaki artışlar ve tek-

nolojik gelişme olarak ifade etmek mümkündür. Bu çerçevede sermayenin mar-
jinal ürününü, emeğin marjinal ürününü ve teknolojik gelişmenin katkısını ele
almak gerekmektedir.
Sermayenin M arjinal Ürünü (MPK): Sermaye miktarında meydana gelen bir
birimlik ilave değişikliğin toplam hasıla miktarında meydana getirdiği ilave de-
ğişikliktir.
MPK**â£
AK
AY = MPK x AK
AY, hâsılada meydana gelen değişimi, AK sermayede meydana gelen değişimi
göstermektedir.
Emeğin M arjinal Ü rünü (MFL*= Emek miktarında meydana gelen bir birimlik
değişmenin hasılada meydana getirdiği değişimdir.
903
MPL =
AL
AY = MPL x AL
AY, hâsılada meydana gelen değişimi, AL işgücünde meydana gelen değişimi
göstermektedir.
Emek ve sermaye miktarındaki değişimin meydana getireceği toplam etki şu şe-
kilde formüle edilebilir:
AY = (MPK x AK) + (MPL x AL )
Bu formülü ekonomik büyümeyi daha kolay bir biçimde göstermek için şu hale
getirmek mümkündür:
AL MPKxK] A K J M P L x L âL
Y Y J K L Y L
Formülde, ¿1 hasıladaki artış oranını, sermayedeki artış oranını,

Y K L
emekteki artış oranını, MPK x K üretimde sermayenin maliyetini,
sermayenin hasıla içindeki payın, MPL x L işgünün maliyetini (toplam reel
ücret), [MCi-iL-j emeğin hasıla içindeki payını göstermektedir.
\MRKj l K J + j^MÜLLİj > ı ise, ölçeğe göre artan getiri,
\ M f K x t L y \ M P ! - x L \ < 1 ise, ölçeğe göre azalan getiri,
M E fa J C + \M £L a 1 ^ s ı ise, ölçeğe göre sabit getiri söz konusudur. Ser-

mayenin toplam gelir içindeki payı cx olarak ifade edilirse, emeğin toplam
gelir içindeki payı 1 - a olacaktır.
Bu duruma uygun olarak formül revize edildiğinde,
ÛL s a + [I - O] ^ şeklini alacaktır,
Y K L
Teknolojik Gelişme: Teknolojik gelişmenin üretime katkısını bulabilmek için

'yukarıdaki formüle eklenmesi gerekmektedir.
904
Makro İktisat
â Z sc a ^ ı { 1 - a ] t 4 £ Bu formülü daha basit bir biçimde şu şekilde

Y K L T
ifade edebiliriz.
Hâsıla Artı?i“ (Scrmayenin Katkısı)+(Emeğln KaikısO+fTopiam Faktör Ve-

rimliliğinde M eydana Gelen Artış)
389. “Kamu harcam alarındaki «rtışuı vergilerle flnanae edilmesi durum un-
da, milli gelirdeki artış harcam a tu tarı kadar artmakta olup, bu du-
rum da çarpanın değeri l ’e eşit olm aktadır”
Aşağıdakllerden hangisi yukarıda İfade edilen durum u İfade etmekte-
dir?
A) Uyarılmış çarpan B) Harcama çarpanı
C) Haavelmo teoremi D) Politika karması
E) Etkisiz çarpan
Çözüm: Kamu harcamalarındaki artışın vergilerle finanse edilmesi duru-

munda, milli gelirdeki artış harcama tutan kadar artacağı ve bu durumda
çarpanın değeri 1’e eşit olacağı ifadesi denk bütçe çarpanı olarak bilinmek-
tedir. Bununla birlikte Denk Btitçe Çarpanı, kendisini geliştiren iktisatçıya
izafen “Haavelmo teoremi” olarak da amlmaktadir,
390. Bir ekonomide m arjinal tüketim eğilimi mpcH),8 ve vergi oranı t® 0,25
ise, kamu harcam alarında 40 birimlik bir artışın bütçe fazlasında mey-
dana getireceği değişiklik kaç birim olacaktır?
A) 8 B) 15 C) 12,5 D) 14,2 E) 10
905
Çöztlm:
A B S = ' ] ' C)) ' r) . AG

1 - c ( l -/}
a b s J ± l 9M JL i ^ 1 40
1 -0 ,8 (1 -0 ,2 5 }
AB S ~ j 0»2) • (°-75.)_ _4Q
1 - 0,8 (0,75)
A 8S = . 40
1 -0 ,6
A B S = ^ 2 ... 40
0,4
ABS = 0,375 * 4 0
ABS = 15
391, Klasik modele göre, diğer faktörler sabitken ortalama fiyat düzeyi İki
katına çıktığında arz edilen mal ve hizmetlerin miktarı nasıl bir deği-
şiklik olur?
A) %50 azalır B) %100 azalır
C) Değişiklik olmaz D) %50 artar
E) % 100 artar
Çözüm: Ortalama fiyat düzeyinde meydana gelen artış ile arz edilen mal mik-
tarı arasında belirli bir ilişki yoktur. Ortalama fiyat düzeyinin iki katına çıkma-
sı» % 100’lük bir enflasyonla karşılaşılması anlamına gelmektedir. Enflasyon ise,
çok sayıda paranın az sayıda malın peşinde koşmasından dolayı oluşan rekabet
sonucu meydana gelmektedir. Dolayısıyla böyle bir durumda mal ve hizmet
miktarı artırılabilmiş olsaydı, zaten fiyat artışı yaşanmazdı. Cevap, C seçeneği-
dir.
392, Aşağıdaki durumların hangisinde uygulanan para politikası iktisadi

faaliyet hacmi üzerinde daha fazla etkiye neden olur?
A) Yatırımların faize duyarlılığı yüksekse
B) Ekonominin likidite tuzağında olması durumunda
C) Ekonominin genişleme aşamasında
D) Para arzındaki değişmelerin faiz oranlarını etkilemediği durumda
E) Para talebinin faize duyarlılığı yüksekse
906
Makro İktisat
Çözüm: Uygulanacak bir para politikasının iktisadi faaliyet hacmini etkilemesi,

aktarım mekanizması vasıtasıyla olmaktadır. Parasal aktarım mekanizmasının iş-
leyişi Monetarist ve Keynesyctı yaklaşımda farklılık arz etmektedir,
Keynesyen Parasal A ktarım Mekanizması
Şekilde görüldüğü gibi, Keynesyen iktisatçılar, para arzında meydana gelen bîr
değişikliğin yatırımları artırmak suretiyle hasıla düzeyini artıracağım ileri sür-
mektedirler. Monetarist iktisatçılar ise, para aızsnda meydana gelen bir değişik-
liğin toplam talebin bileşenlerinden yalnızca birisi olan yatırımı değil, toplam ta-
lebin (C+I+G+X-M) tamamını etkilemek suretiyle gelir düzeyini etkilediğini
ileri sürmektedir. Bu bilgiler ışığında seçeneklere bakıldığında,
/ A seçeneğinde yatırımların faize duyarlılığı yüksekse, para politikası
etkilidir. Dolayısıyla iktisadi faaliyet hacminde bir genişleme olur.
✓ B seçeneğinde ekonominin likidite tuzağında olması durumunda, para
politikası tam etkisizdir.
/ C seçeneğinde ekonominin genişleme aşamasında para politikası etkili
olabilir. Ama para talebinin ve yatırımların faiz esnekliği ile ilgili ola-
rak herhangi bir açıklama olmadığı için hu seçenekle ilgili olarak sağ-
lıklı analiz yapmak zordur. Nitekim A ve E seçeneklerinde daha derin-
lemesine bilgi verilmektedir.
J D seçeneğinde para arzındaki değişmelerin faiz oranlarını etkilemediği
durumda, para talebinin faize duyarlılığı sonsuz demektir. Para talebi-
nin faiz esnekliğinin sonsuz olduğu durumda likidite tuzağı olgusu söz
konusudur. Likidite tuzağı şartları altında para politikası etkisizdir.
/ E seçeneğinde para talebinin faize duyarlılığı yüksekse, para arzı artış-
larının faiz oranlarını düşürme etkisini azaltmaktadır. Pata talebinin fa-
iz esnekliğinin düşük olduğu durumlarda, para arzında meydana gelen
bir artış faiz oranlarında daha yüksek düşüşlere (para talebinin faiz es-
nekliğinin yüksek olduğu duruma göre) neden olmaktadır.
393. Bir ekonomide nominal faiz oranı % 75, beklenen enflasyon % 120 ise,
reel faiz oranı aşağıdakilerden hangisine eşittir?
A) 19 B) 17 C) 12,5 D) 20 E) 20,7
Çözüm:
RFO = 1 - I
1 +BEO
r f o =\ * y - 1
1 + 1,20
1 75
RFO = ± £ - - 1
2,20
RFO = % 20
394. Haneha’kı tasarruflarında meydana gelen bir artış, aşağıdaki fonksi-

yonlardan hangisinde bir kayma ile sonuçlanacaktır?
A) Yatırım fonksiyonunda
B) Tüketim fonksiyonunda
C) Toplam arz fonksiyonunda
D) İhracat fonksiyonunda
E) ithalat fonksiyonunda
Çözüm:
Y =C+S
C: C0 + cYd
S: -S 0 + sYd
mpc + mps: 1'dir.
Şu şekilde bir tasarruf fonksiyonu tanımlarsak,
S: -25 + 0.2Yd ise C: 25 +0.8Yd’dir. Hane halkının tasarruf eğiliminde bir artı-
şın meydana geldiğinde tasarruf fonksiyonunda şu şekilde bir değişiklik olsun,
S: -50 + 0.3 Yd ise, C: 50 + 0,7Yd olur.
908
•İH I!-,.
Makro İktisat
395. Aşağıdaki değişikliklerden hangisinin GSMH’da bir açığa yol açacağı

söylenebilir?
A) Düşen fiyatlar B) Yükselen fiyatlar
C) Değişen reel üretim D) Artan verimlilik
E) Ücretlerin ve fiyatların istikrarsızlığı
Çözüm; Bir ekonomide tüm üretim faktörlerinin üretime koşulduğu durumda

taırı istihdam söz konusudur. Tam istihdam düzeyindeki gelir durumu ise, tam is-
tihdam denge gelir düzeyini göstermektedir. Tam istihdam denge gelir düzeyine
aym zamanda potansiyel GSMH’da denilmektedir. Eger fiili (gerçekleşen)
GSMH düzeyi, potansiyel GSMH düzeyinin altında gerçekleşiyorsa, GSMH açı-
ğı söz konusudur. Dolayısıyla reci üretimde meydana gelen değişmeler, GSMH
açığına neden olabilir, örneğin arz şoku nedeniyle reel üretimde meydana gelen
bir düşme, GSMH'nm potansiyel GSMH düzeyinin altına inmesine neden olabi-
lecektir, Cevap, C seçeneğidir,
396. James Duesenberry’e gire, ortalama tüketim eğilimi (APC) aşağıdakl-

lerden hangisine bağlıdır?
A) Faiz oranına B) Nispi gelire
C) Mutlak gelire D) Sürekli gelire
E) Döviz kurlarına
ÇözUm: Duesenberry’nin geliştirdiği Nispi Gelir Hipotezi, Keynes gibi gelir-tü-

ketim ilişkisinden hareket etmekte ve sadece ortalama tüketim eğiliminin zaman
içinde niçin düşmediğini açıklamaya çalışmaktadır. Buna göre, kişiler, bir kere
ulaştıkları tüketim düzeyinden pek fedakarlık etmek istemezler. Gelirleri düşse
dahi, tüketim alışkanlıklarını korumaya çalışırlar. Yani, kişilerin harcamalar;
geçmiş dönemin en yüksek harcamalarının altına düşmemektedir. Gelir arttığın-
da tüketim artmakta, gelir azaldığında tüketim daha önceki düzeyde kalmakta ya
da çok az azalmaktadır.
Bireylerin kendi sosyal çevrelerine ayak uydurma, tüketim harcamaları ile etra-
fı etkileme gibi eğilimleri bulunmaktadır. Bu eğilimler uzun vadede ortalama tü-
ketim eğiliminin düşmemesinin gerekçesidir.
Bu teorinin önemli bir zaafı, tüketim harcamaları üzerinde etkili olduğu bilinen
servet ve faiz gibi unsurları tahlile dahil etmemesidir.
909
Ceteris Paribus: iktisat Somlan
T üketim T eorileri
M utlak G elir H ipotezi J. M. Keynes
N lıpi G elir H ipotezi J. D u eıenbcrry
İleriye D8nttk T üketim Teorileri
Yafam a Boyu G elir Hipotezi Franco M odigliani, A lb ert Ando ve R ichard
B rom berg
Sürekli G elir Hipotezi M . Friedm an
T akatim i Sürüklem * H ipotezi A. Sm ithlei
397.Aşağıdakilerden hangisi sınırlı sermaye hareketliliği ve esnek döviz ku-

ru varsayımının geçerü olduğu bir ekonomide uygulanan genişletici pa-
ra politikasının sonuçlarından birisi değildir?
A) Faiz oranı düşer, sermaye çıkışı olur, ulusal para değer kaybeder, BP eğ
risi sola kayar
B) Ödemeler bilânçosu açık verir, döviz talebi artar, döviz kuru yükselir
C) Ulusal paranın değeri düşer, rekabet gücü artar, net ihracat artar
D) Döviz kuru yükselir, BP eğrisi sağa kayar, net ihracat artar, IS sağa kayar
E) Faiz oranı düşer, döviz kuru yükselir, rekabet gücü artar, IS sağa kayar
930
Makro iktisat
398. Klasik iktisadi görüşe göre toplam arz eğrisi nasıl bir görünüm sergile-
mektedir?
A) Yatay eksene paraleldir,
B) Negatif eğime sahiptir.
C) Tersine dönen bir eğridir.
D) Dikey eksene paraleldir.
E) Orijinden çıkan pozitif eğimli bir doğrudur.
Çözüm: Klasik iktisatçılara göre, toplam arz eğrisi dikey eksene paraleldir. Çün-
kü ekonomi daima tam istihdamdadır. Kısa dönemde üretimi artırmak mümkün
olmadığından toplam arz eğrisi dikey eksene paraleldir. Ancak uzun dönemde
teknolojide meydana gelen gelişmeler toplam arz eğrisinin sağa kaymasına ne-
den olabilir. Dolayısıyla doğru cevap D seçeneğidir.
399. Aşağıdakllerden hangili ya da hangileri otom atik İstikrar sağlayıctları-

dır?
I- İşsizlik sigortası II- A rtan oranlı vergi
III- Sigorta prim leri IV- Faiz oranı
V- Servet
A) Yalnız II B) I ve II
C) I, II ve III D) II, III ve IV
E) I, II ve V
Çözüm: Ekonomiyi otomatik olarak herhangi bir müdahale olmaksızın denge

yönüne iten bir takım güçler vardır. Bunlar; işsizlik sigortası, artan oranlı vergi,
sigorta primi, şirketlerin kar payı ödemeleri, hanehalklarının tasarruflarıdır.
Bunlara “otomatik istikrarı sağlayıcılar” denilmektedir. Otomatik istikrarı sağla-
yıcı politikalar, herhangi bir istikrarsızlık olması durumunda kendiliğinden dev-
reye girerler ve istikrarsızlığın şiddetini azaltırlar.
S İşsizlik sigortası: Eğer ekonomide bir durgunluk sözkonusu ise, işsiz-
lik sigortası devreye girecektir. Çünkü durgunluk zamanlarında işsizle-
rin sayısında artış meydana gelir, işsizliğin artması, bir ekonomide ge-
lir elde eden harcama birimlerinin gelirlerinden mahrum kalmaları an-
lamına gelmektedir. Gelir elde edemeyen harcama birimleri doğal ola-
rak harcamalarını kısmak zorunda kalacaklardır. Bu durum ise, durgun-
luğu daha da derinleştirecektir. Oysaki işsizlik sigortasının uygulandı-
ğı ekonomide, harcama birimleri işsiz kaldıkları esnada işsizlik sigor-
tasından yardım alacaklar ve harcama düzeylerini çok kısmak zorunda
kalmayacaklardır. Bu durum durgunluktan çıkış sürecine olumlu katkı-
da bulunacaktır. Tersine, ekonominin genişleme aşamalarında çalışan-
911
lann gelirlerinin bir kısmı, işsizlik sigortası primi olarak kesileceği için
harcama birimlerinin kullanılabilir gelirinde bir azalma meydana gele-
cek ve talep baskısı neticesinde oluşabilecek enflasyonist bir sürecin
frenlenmesine olumlu bir katkıda bulunacaktır.
/ Arlan oranlı vergi: Gelir vergisi artan oranlı olarak uygulandığı zaman,
ekonominin içinde bulunduğu duruma göre otomatik olarak istikran sağ-
layıcı bir rol üstlenir, örneğin ekonomi canlanma sürecinde ise, üretim, is-
tihdam ve gelirde bir artış yaşanacaktır. Gelirde meydana gelen artışa pa-
ralel olarak, vergi politikası artan oranlı olduğu için ortalama vergi oranın-
da da bir artış yaşanacaktır. Böylece hem devlet gelirlerinde bir artış ya-
şanmış olacak, hem de gelir artışından dolayı oluşabilecek bir talep baskı-
sı ve sonrasında enflasyonist sürecin önlenmesine olumlu katkı yapılmış
Olunacaktır. Tersine ekonomi işsizliğin arttığı, üretimin azaldığı bir daral-
ma aşamasında ise, vergi miktarında da bir düşme yaşanırıaktadır. Dolayı-
sıyla gelir azalışına paralel olarak, vergi miktarında da bir azalma yaşana-
cak ve harcanabilir gelirde büyük oranda azalma olması önlenecektir.
Böylece tüketimdeki azalma çok fazla olmayacaktır. Bu durum GSMH’da
meydana gelen düşüşün duraklaması anlamına gelmektedir.
/ Hanehalklarımn tasarruftan: Hanehalklan ekonominin genişleme
döneminde gelirlerinde bir artış meydana geldiği için bu gelirin bir kıs-
mını tasarruf etme eğilimi içine girerler. Bu durum gelir artışından do-
layı meydana gelebilecek bir talep baskısını engellediği için enflasyo-
nist bir sürece girilmesini önlemeye yardımcı olur. Diğer taraftan eko-
nomi, üretimin azaldığı, işsizliği arttığı bir daralma sürecinde ise, daha
önceden yapılmış tasarruflar kullanılmak suretiyle harcama düzeyleri-
ni devam ettirmeye çalışırlar. Dolayısıyla daralmadan dolayı tüketimde
çok hızlı bir azalma olması engellenmiş olur.
Cevap, C seçeneğidir. ' ~'
400. Aşağıdaki özdeşliklerden hangisi özel kesim tasarrufları İle yatırım la-
rı arasındaki farka eşittir?
A) C + 1 + G + NX B) C + S
C) (G + T R - T a) + NX D) Y + T r - T a
E) Y + T r - T a - S
Çözüm;
/ A seçeneğinde C + 1+G + NX ifadesi, GSYİH'yc eşittir. Y s C + 1+G + NX
/ B seçeneğinde C + S ifadesi, harcanabilir gelire eşittir. Yd ■ C + S
/ C seçeneğinde (G + T^ —TA) + NX ifadesi, Özel kesim tasarrufları ile yatı-
912
Makro İktisat
rımlan arasındaki farka eşittir. S - I * ( G + T R- T A) + NX

/ D seçeneğinde Y+TR-T A ifadesi, harcanabilir gelire eşittir. Yd « Y + T R ~ T A
✓ E seçeneğinde Y + TR- T A- S ifadesi, tüketime eşittir.
C s Y d - S » Y + T R- T A - S
401. Baz yılında Nominal GSMH 4000 iken, takip eden yılda 4200 olmuş ve
reel GSM H’da bir değişme olmamı$tır. Bu durumda aşağıda kilerden
hangisi söylenebilir?
A) GSMH Deflatörü 100’d en 110’a yükselmiştir.
B) Fiyatlarda % 5’îik bir artış olmuştur.
C) Fiyatlarda % lû ’luk bir artış olmuştur,
D) GSMH Deflatörü 80’den 100’e yükselmiştir
E) GSMH Deflatörü 100’den 120‘ye yükselmiştir
Çözüm: İÔOj^jOOO = 2ÖÛ_ = 0,05

4000 4000
Fiyatlarda % 5’lik bir artış meydana gelmiştir.

402. Aşağıdakllerden hangisi Keynesyen iktisatçıların enflasyon ile ilgili gö-

rüşlerinden birisidir?
A) Para sızında meydana gelen bir artış aynı aranda fiyatlar genel düzeyi-
ni artırır.
B) Enflasyon yapısal nedenlere bağlıdır.
C) Enflasyonu ara yanlı bir olaydır.
D) Enflasyonu tam istihdamdan sonra ki bir durumdur.
E) Enflasyonu mübadele denklemi yardımıyla açıklarlar.
Çözüm: Keynesyen iktisatçılar enflasyonu, tam istihdamdan sonraki bir durum

olarak kabul etmektedirler. Dolayısıyla tam istihdam noktasına kadar, para arzı-
nın artırılması suretiyle toplam harcamalarda meydana gelecek bir artış fiyatlar
genel düzeyinde artışa neden olmayacaktır. Toplam harcamalarda meydana ge-
len artış, gelirin artması ile sonuçlanacaktır. Ancak tam istihdamdan sonraki bir
para am artışı ya da toplam harcamaların artın İması enflasyonist olacaktır. Ce-
vap, D seçeneğidir.
913
403, Toplam arz eğrisi İle ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru-
dur?
A) Hem kasa hem de u z ı ı n dönemde negatif eğilimdir.
B) Fiyatlar genel düzeyi ile planlanan Üretim arasındaki ilişkiyi gösterir.
C) Uzun dönemde önce artan sonra a2alan bir eğime sahiptir.
D) işsizliğin arttığı zamanlarda düşey eksene paralel olur.
E) Reel milli gelir ile fiyat düzeyi arasındaki negatif ilişkiyi gösterir
Çözüm: Toplam arz eğrisi, Keynesyen iktisatçılara göre yatay eksene paralel,
Klasik iktisatçılara göre ise, dikey eksene paraleldir. Her İki halde de negatif bir
eğime sahip değildir. Ayrıca işsizliğin arttığı zamanlarda dikey eksene paralel bir
görünüm arz etmez; tersine yatay eksene paralel bir görünüm sergiler. Dolayısıy-
la doğru cevap fiyatlar genel düzeyi ile planlanan üretim arasındaki ilişkiye vur-
gu yapan B seçeneğidir.
404. Para talebinin esnekliğinin faiz değişimlerine karşı duyarsız olduğu du-
rumda LM eğrisinin şekil nasıl olacaktır?
A) LM eğrisi yatay eksene paraleldir.
B) LM eğrisi orijinden çıkan bir doğrudur,
C) LM eğrisi dikey eksene paraleldir.
D) LM eğrisi pozitif eğimlidir.
E) LM eğrisinin esnekliği birden büyüktür.
Çözüm: Para, talebinin esnekliğinin faiz değişimlerine karşı duyarsız olduğu

noktada LM eğrisi dikey eksene paraleldir. Bu durumda para politikası tam et-
kindir. Yani uygulanacak herhangi bir para politikası uygulamasının ekonomi
üzerinde etkisi tamdır. Bu durumda maliye politikası tam etkisizdir. Dolayısıyla
doğru cevap C seçeneğidir. Bu durumu aşağıdaki şekiller yardımıyla görmek
mümkündür.
Makro iktisat
405. Âşağıdakilerden hangisi Keynesyen görüşte para talebi ile ters yönlü
b ir İlişki içerisindedir?
A) Tüketim B) Faiz oram
C) Milli gelir D) Tasarruf
E) Yatırım
Çözüm: Keynesyen yaklaşımda, para talebi faiz oranı ile ters yönlü ilişki için-
dedir. Bu durum spekülasyon güdüsü ile para talebinin bir sonucudur. Spekülas-
yon güdüsü ile para talebi bilindiği gibi Keynes’in iktisada önemli katkılarından
biridir, Buna göre, faiz oranlan düşerse, para talebi artar, yani iktisadi karar bi-
rimleri ellerinde tutmak istedikleri para miktarının artırmak isterler. Çünkü pa-
rayı faize yatırmamanın alternatif maliyeti düşmüştür. Oysaki, faiz oranlan yük-
selirse parayı elde tutmanın alternatif maliyeti artacağından yüksek faiz oranla-
rı altında iktisadi karar birimlerinin para talebi azalır. Cevap B seçeneğidir.
406. Âşağıdakilerden hangisi durgunluk içindeki bir ekonomiyi canlandır-

maya yönelik kullanılan politika araçlarından biri değildir?
A) Vergilerin azaltılması B) Harcamaların artırılması
C) Para arzının artırılması D) Reeskont oranm yükseltilmesi
E) Karşılık oranının düşürülmesi
Çözüm: Durgunluk içindeki bir ekonomiyi canlandırmak için toplam talebi ar-
tırıcı politikaların uygulanması gerekir. Toplam talep artışım sağlamak için ge-
nişletici para ve maiiye politikaları uygulanabilir.
/ Vergilerin azaltılması, harcanabilir geliri artırmak suretiyle tüketimi ve top-
lam talebi artırır.
/ Kamu harcamalarının artırılması, tüketim ve yatırımı artırmak suretiyle top-
lam talebi artım.
/ Para arzının artırılması, faiz oranlarını düşürerek, yatırımların vc istihdamın
artması suretiyle toplam talebi artırır.
/ Karşılık oranlarının düşürülmesi, ticari bankaların kredi olarak verebileceği
mevduat miktarının artmasına neden olur. Kredi olarak verilebilecek fonların
miktarında meydana geien artış, faizlerin düşmesine ve yatırımların artması
suretiyle toplam talebin artmasına neden olur.
/ Reeskont oranlarının yükseltilmesi, ticari bankaların Merkez Bankasına senet
kırdırma arzusunun azalmasına neden olacaktır. Çünkü vadesinden önce nak-
ide çevirmek istedikleri senetler için daha yüksek bir maliyete katlanmak zo-
runda kalacaklardır, örneğin, ticari bankaların vadesinden öncelÛO TL’lik bir
senedi kırdırmak isteyen müşterilerine % 7 iskonto oranı uyguladığını varsa-
915
yalım. 100 TL’lik senet karşılığında banka, müşterisine 93 TL ödeyecektir.

Aynı ekonomide reeskont oranlan % 3 iken, almış olduğu 100 TL’lik senedi
vadesinden kırdırmak isterse, eline 97 TL geçecektir. Yani ticari banka, müş-
terisinden aldığı senedi, Merkez Bankasına kırdırarak 4 TL’lik bir kar elde
edecektir. Merkez Bankasının reeskont oranlarını % 7’ye çıkardığım varsaya-
lım. Bu durumda ticari bankaların eline geçecek olan para 93 TL’dir. Senedin
vadesini beklemek bankaları için daha kârh hale gelebilir. Dolayısıyla rees-
kont oranlarının yükseltilmesi daraltıcı bir para politikasıdır. Cevabı, D seçe-
neğidir.
407. Kısa dönem Phillips eğrisi analizinde enflasyon ile üglli olarak aşağıda-
kilerden hangisi doğrudur?
, Â) İşsizlik oranlarından bağımsızdır
B). İşsizlik azaldıkça artmaktadır ..¡¡r: , i : ; ,
C) İşsizlik azaldıkça azalmaktadır : i ■- m
.. D) Beklentilere göre artmakta veya azalmaktadır
E) işsizlik arttıkça artmaktadır
Çözüm: Phillips Eğrisi analizi, enflasyon ile işsizlik arasında ters yönlü bir iliş-
ki olduğu üzerine temellenmiştir. Phillips eğrisinin monetarist açıklamasına gö-
re işsizliği azaltmaya yönelik olarak uygulanan bir politika başlangıçta işsizlik-
te bir azalmaya neden olacaktır. Ancak bu kısa dönem için geçerlidir. Uzun dö-
nemde işsizlik tekrar artacaktır. Çünkü ekonomik birimler, enflasyondan dolayı
gelirlerinde bir azalma olduğunu fark edecekler ve ücret artışı talebinde buluna-
caklardır. Bu durum ise, işsizliğin tekrar artmasına neden olacaktır. '
Cevap, B seçeneğidir. ¡t , , ,■
■t
408. Keynesyen yaklaşıma göre, diğer değişkenler sabitken net İhracatta pozitif
yönde bir artış olması durumunda aşağıdakilerden hangisi meydana gelir?
A) Toplam arz eğrisinde herhangi bir değişme olmaz
B) Toplam talep eğrisi sola doğru kayar ■
C) Toplam arz eğrisi sağa doğra kayar
D) Toplam talep eğrisi sağa doğru kayar
E) Toplam talep eğrisinde herhangi bir değişme olmaz
t i 11 : t . • . . .
Çözüm: Keynesyen yaklaşım bilindiği gibi talep yanlı bir yaklaşımdır. Klasik
yaklaşım, ise arz yanlı bir yaklaşımdır. Net ihracatta meydana gelen bir artış, ge-
lirde bir artış meydana getirecektir. Keynesyenlere göre ise, tüketim gelirin bir
fonksiyonudur. Dolayısıyla gelirde meydana gelen bir artış tüketimi artıracaktır.
Tüketimde meydana gelen artış ise, toplam talep eğrisini sağa doğru kaydıracak-
tır. Cevap, D seçeneğidir.
516
Makro iktisat
409. Aşağıdakilerden hangisi borçlanandan ve serveti olmayan kişilerin

durumunu ifade etmek içiu kullanılın afetidir?
A) Tasarruf paradoksu B) Negatif gelir
C) Üçlü açmaz D) Likidite kısıtı
E) Likidite tercihi
Çözüm: Likidite kısıtı, borçlanamayar, ve serveti olmayan kişiler için kullanıl-
maktadır. Bu kişiler kefalet gösteremedikleri için veya ekonomik yapı içinde çok
gelişmiş bir tüketici kredi sistemi olmadığı için gelecek gelirlerine karşı borçlan-
ma imkanına sahip değildirler. Bu durumda bu kişilerin geliri, Monetarist ikti-
satçıların ifade ettiği üzere sürekli gelirle değil, Keynesyen iktisatçıların ileri
sürdüğü cari gelirle sınırlı olmaktadır. Dolayısıyla likidite kısıtı, serbestçe borç-
lanılabileceğini ifade eden teoriler açısından sınırlayıcılık arz eder. Cevap, D se-
çeneğidir.
410. Bütçenin dengede olduğunda bir ekonomide 0=1108, S-200 ve G= 400

ise GSMH’nın değeri kaçdır?
A) 500 B) 1500 C) 1700 D) 1300 E) 900
Çöî.üm: Soruda ihracat ve ithalat ile ilgili olarak herhangi bir bilgi verilmediği
için bu ekonominin kapalı bir ekonomi olduğunu varsaymak doğnı olacaktır.
Kapalı bir ekonomide denge ise aşağıdaki şekilde ifade edilebilir.
Y = C + 1+ G
Y = C +■S + T ise,
C+I+G=C+S+T
1+ G = S + T
Buradan yola çıkıldığında yatırını, tasarrufa; kamu harcamaları ise, vergilere eşit
olacaktır. Dolayısıyla verileri Toplam harcama eşitliğinde (Bu aynı zamanda
GSMH’yı vermektedir.) yerine koyduğumuzda,
Y = î 100 + 200 + 400
Y = 1700
411. Diğer koşullar sabitken, ihracatta meydana gelen bir artış IS ve LM eğ-
rilerinin şeklini nasıl etkiler?
A) [S ve LM'de bir değişiklik olmaz
B) IS ve LM’i birlikte sola kaydırır
C) LM eğrisini sola kaydırır
D) IS eğrisini sağa kaydırır
E) LM eğrisini sağa kaydırır
917
Çözüm: İhracatta meydana gelen bir artış, mal piyasalarını iki yönden etkiler.
Birincisi ihracatın artması için üretilen malların miktarında bir artış olması ge-
rekir, Üretimde meydana gelen artış ise, IS eğrisini sağa kaydırmaktadır, İkinci-
si ihracatta meydana gelen artış, gelirin artması ile sonuçlanacaktır. Gelirde
meydana gelen artış ise, Keynesyen iktisatçılara göre tüketim gelirin bir fonksi-
yonu olduğu için IS eğrisinin sağa kaymasına neden olur.
412. Keyneıyen yaklaşım çerçevesinde değerlendirildiğinde bir ekonominin

durgunluk dönemlerinde ve genişleme dönemlerinde para talebinde
nasıl bir değişildik ortaya çıkmaktadır?
Durgunluk Dönemi SsmskmfcJ2&lgmİ
A) Yükselir Yükselir
B) Yükselir Düşer
C) Düşer Yükselir
D) Düşer Değişmez
E) Değişmez Düşer
Çözüm: Keynesyen yaklaşıma göre, ekonominin durgunluk dönemlerinde faiz

oranlarında bir düşme olur. Hatta uç bir durum olanak ekonomi likidite tuzağın-
da bile olabilir. Düşük faiz oranlarında, elde para tutmanın alternatif maliyeti
azalacaktır. İktisadi karar birimleri, spekülasyon güdüsü ile para talebinde bulu-
nacaklardır. Bu durum ise para talebinin artmasına neden olacaktır.
Ekonominin genişleme dönemlerinde ise, faiz oranlarında bir artış meydana ge-
lecektir. Yüksek faiz oranlarında para tutmanın alternatif maliyeti, yükselecektir.
Ayrıca Keynesyen Yaklaşıma göre, para talebi ile faiz arasında ters orantılı bir
ilişki vardır. Yani yüksek faiz oranlarında, para talebinde bir azalma meydana ge-
lecektir. Cevap, B seçeneğidir.
413. Aşağıdakilerden hangisi “Haavelmo Teoremi” nln cebirsel ifadesidir?

A) 1-c/l-c B) l/l-c(l-t)
C) -c/s D) c/l+c
E) c/s
Çözüm: Denk bütçe çarpanı kamu harcamaları çarpanı ile vergi çarparımın top-
lamıdır. Denk bütçe çarpanı durumunda çarpanın değeri 1 olmaktadır. Denk büt-
çe çarpanına göre, kamu harcamalarının tamamı, vergi artışı yoluyla finanse
edildiğinde, kamu harcaması artışlarının çarpan etkisi l ’e eşittir. Bu durumu şu
şekilde formüle etmek mümkündür:
918
Makro iktisat
A G X AT
AY = —1— A G ---- C - A T
1-c 1- e
AY = - L - A G — £— AG
1-c 1—c
A Y - &G - °AG = A G -cA G

1- e 1- c I -c
AY = A G ^ - = AG= AT
1 ~c
414. Para talebi 0,2SY ve para arzı ISO milyar ise, para arzı ve talebi arasın-
daki dengeyi sağlayan parasal gelir düzeyi kaç milyar olur?
A) 120 B) ÎOO C) 225 D) 450 E) 600
Çözüm: Para arzını para talebine eşitleyen parasal gelir düzeyini bulmak için
para arzı ile para talebini birbirine eşitlemek gerekir. Para arzı soruda 150 mil-
yar olarak veriîdiği için, para talebini para arzına eşitleyen gelir düzeyini bulmak
için para arzı para talebine eşitlenerek Y gelir düzeyi bulunabilir:
Ms “ Md
0,25Y= 150 ' ' ' ' ' "
0.25Y /0,25 = 150/0,25
Y * 150/0,25
Y = 600
Cevap E seçeneğidir.
415. Aşağıdakilerden hangisi fertlerin gelirleri belirli bir düzeyin altına düş-
tüğü zaman, paranın marjinal faydası azaldığı varsayımını ileri sür-
mektedir?
A) Bolluk paradoksu B) Keynes etkisi
C) Friedman-Savage Hipotezi D) Fisher denklemi
E) Pigou etkisi
Çözüm: Paranın matjinaJ değeri ile küçük gelirler arasındaki ilişki, Friedman-
Savage Hipotezi ile gösterilmektedir. Bu hipoteze göre, fertlerin gelirleri belirli
bir düzeyin altına düştüğü zaman, paranın marjinal faydası azalmaktadır. Fakir
919
olarak kabuî edilen toplum kesimlerinde lüzumsuz harcamalarda bulunulması ve

kumar merakının yüksek olması bu duruma atfedilir.
416. B ir ekonomide tüketim fonksiyonu C=50+0,8Y ve vergi fonksiyonu

T - l 00+0,2Y ise, çoğaltanın değeri aşağıdaklierden hangisidir?
A) 0,39 B) 2,77 C) 3,8 D) 2,5 E) 3,2
Çözüm: Tüketim fonksiyonu şu şekilde ifade edilebilir:

C= Co +cY =» C=50+0,8Y
Bu fonksiyonda Co otonom tüketimi, c, marjinal tüketim eğilimini vermektedir,
Bu durumda (c) Marjinal tüketim eğilimi olup 0,8 'dir.
Vergi oranı (t) ise, 0,2 dir. Bu veriler formülde yerine konulduğunda çoğaltan şu
şekilde bulunacaktır. . <•:«-. ,r.'~ :a ....«-ıj •;
Basit yatırım çarpanı k =
vergi oranları dahil edildiğinde
k = ____ 1____ = ____ — L -------- =■______ L .------= — I— . = __L_ = 2,77

I - c (1-r) 1 - 0 , 8 (1-0,2) 1 - 0 ,8 (0,8) 1 - 0 ,6 4 0,36
417. Aşağıdaki hangisini Klasik iktisat görüşünün bir uzantısı olarak kabul
etmek doğru değildir?
A) Arz Yönlü İktisat B) Rasyonel Beklentiler
C) Yeni Keynesyen iktisat D) Kamu Tercihi Teorisi
E) Monetarist iktisat
Çözüm: Klasik iktisat görüşü gelenekçi yaklaşımı ifade etmektedir. Gelenekçi
yaklaşımdan kastedilen, klasik yaklaşımın devletin ekonomiye müdahale etme-
mesi ve piyasaların etkin olduğu yönündeki görüşe bağlılığı ifade etmektedir.
Dolayısıyla klasik iktisat, neo-klasik iktisat, monetarist İktisat, rasyonel beklen-
tiler, arz yanlı iktisat ve kamu tercihi teorisi geleneksel iktisat kapsamında de-
ğerlendirilir. Keynesyen iktisadın ise, devletin ekonomiye müdahale etmesi ge-
reği üzerinde durması, dönemin hakim iktisat anlayışına bir başkaldırı niteliği ta-
şımaktadır. Bu yüzden Keynesyen iktisat ve uzantı lan olan Post-keynesyen ikti-
sat, Yeni Keynesyen iktisat, geleneksel iktisat çerçevesinde ele alınmaz.
920
Makro İktisat
418, Bir ekonomide gelir 200’den 40ö’e çıktığında tüketim harcamaları

SO’den 100’e çıkmaktadır. Marjinal tüketim eğilimi aşağıdakilerden
hangisine eşittir?
A) 0.25 B) 0.75 C) 0.80 D) 0.50 E) 0.90
Çözüm:
c = 4 C => c = İ H z i L = İ I L * 0,25
AY 400 - 200 200
419. Bir malın değerinin bir başka mal ile ifade edilmesi şeklinde tanımla-
nan değer ölçütü aşagıdakilerdes hangisidir?
A) Nispi fiyat B) Mutlak fiyat
C) Gölge fiyat D) Taban fiyat
E) Tavan fiyat
Çdzüm: Bir malın para cinsinden değerine mutlak fiyat adı verilmektedir. Bir
malın değerinin bir ba$ka mal ile ifade edilmesi nispi fiyattır. Yani 1 kg elma 2
kg armut değerindedir denildiğinde nispi bir fiyatlama söz konusudur. Cevap, A
seçeneğidir.
420. Aşağıdakilerden hangisi para politikası uygulamalarından biri değil-

dir?
A) Merkez bankasının hazine bonosu satması
B) Vergi oranlarında indirim yapılması
C) Reeskont oranlarının düşürülmesi
D) Disponibilité oranının düşürülmesi
E) İthalat teminatı yapılması
Çözüm: Vergi oranlarının değiştirilmesine dayalı olan politikalar para politikası

değil, maliye politikasıdır. Vergi oranlarında indirim yapılması genişletici mali-
ye politikası uygulaması iken, vergi oranlarının yükseltilmesi daraltıcı maliye
politikası uygulamasıdır.
921
Ceteris Panbus: iktisat Sorulan
421. Aşağıdaki iktisadi yaklaşımlardan hangisi denk bütçe yanlısı diğildir?

A) Keynesyen iktisat B) Arz yanlı iktisat
C) Monetarist iktisat D) Neo-klasik iktisat
E) Klasik iktisat
Çftziim: Keynesyen iktisatçılar, ekonominin daralma dönemlerinde açık bütçe
politikası uygulayarak ekonominin canlandınlabîleceğini savunmuşlardır. Yani
açık bütçe politikasına cevaz vermişlerdir. Cevap, A seçeneğidir.
422. Likidite tuzağı durumunda LM doğrusu üzerinden, klasik bölgeye doğ-

ru gidildikçe para talebinin faiz esnekliği aşağıdaki değerlerin hangisi-
ne yaklaşır?
A) -1 B) 0 C )i D) 5 E)**
ÇSztim: Likidite tuzağı durumunda LM eğrisi yatay eksene paralel olduğu için
para talebinin faiz esnekliği sonsuzdur. LM eğrisi Üzerinde sağa doğru gittikçe
para talebinin faiz esnekliğinde düşme olur. Klasik bölgeye gelindiğin de ise, pa-
ra talebinin faiz esnekliği sıfır olur. Bilindiği gibi Klasik bölgede, LM eğrisi di-
key eksene paraleldir. Yani para talebinin faiz esnekliği sıfırdır. Bu durumun ne-
deni, klasik iktisatçıların para yalnızca işlem ve ihtiyat güdüsü ile talep edildiği-
ni ileri sürmeleridir. Bu durumu şekil yardımıyla görmek mümkündür.
r
423. Aşağıdaki iktisat politikası hedeflerinden hangilerinin eş zamanlı ola-

rak sağlanması zorunluluk arz etmektedir?
A) Faiz Olanlarının düşürülmesi; işsizliğin azaltılması
B) Enflasyon ve kamu kesimi borçlanma gereğinin düşürülmesi
C) Bütçe ve dış ticaret açıklarının küçültülmesi
D) Ulusal paranın devalüe edilmesi; ihracatın artırılması
E) Dış ticaret fazlasının düşürülmesi; ekonomik büyümenin yavaşlatıl-
ması
922
Makro iktisat
Çözüm: Bütçe açığı, kamu gelirlerinin kamu giderlerinden düşük olması duru-
munda ortaya çıkar, Yani devletin gelirinden daha fazla harcaması söz konusu-
dur. Dış ticaret açıkları ise, ihracatın ithalattan küçük olması durumunda ortaya
çıkar (X < M ), Yani ülkeye giren döviz, çıkan dövizden az ise, bir ölke kazandı-
ğından daha fazlasını harcıyor demektir. Burada kritik soran şudur. Eğer devlet
bütçe açığı sorunu yaşıyorsa, vergi oranlannın yükseltilmesi, borçlanma ve
emisyon hacminin genişletilmesi yoluyla bu açığı finanse etmeye çalışacaktır.
Eğer emisyon hacmini genişletirse ki, iktisat literatüründe bunun enflasyon ile
sonuçlanacağı kabul edilmektedir. Fiyatlarda meydana gelen artış ise, yurt içi
malların yabancı mallara karşı fiyatının yükselmesine neden olacaktır. Diğer bir
ifadeyle, yabancı mallar yurt içi mallara göre daha ucuz hale gelecektir. Bu du-
rum ise, ithalatın artması ile sonuçlanacaktır, tthalat artışı, dış ticaret dengesinin
daha da bozulmasına yol açacaktır. Dolayısıyla bütçe açıkları ve dış ticaret açık-
larının eş zamanlı olarak küçültülmesi önem arz etmektedir.
424. B ir ekonomide S (tr.ssrruf) 160,1 (yatırım) 140, G (ksr-vj harcam ala-

rı) 105, T (vergiler) 85, M (ithalat) 30 ve T R (transfer ödemeleri) 20 ol-
duğuna göre, X (ihracat) kaçtır?
A) 10 B) 17 C) 19 D) 22 E) 26
Çözüm:
S - I « ( G + T R- T A) + NX
160 - 140 = (105 +20 - 85) + (X - 30)
20 = 10 + X
X 20 - 10
X = 10
425. IS-LM modeline güre genişletici b ir maliye politikası, aynı büyüklük-

teki daraltıcı bir para politikasıyla birlikte uygulandığında aşağıdaki-
Ierden hangisi ortaya çıkar?
A) Faiz oranındaki artış, milli gelir düzeyindeki azalıştan daha büyüktür.
B) Milli gelir düzeyindeki azalış, faiz oranındaki artıştan daha büyüktür.
C) Hem faiz oranı, hem de milli gelir artar.
D) Milli gelir değişmezken, faiz oranı artar.
E) Faiz oranı kesin olarak artarken, milli gelirdeki değişme belirsizdir.
923
Çözüm: Genişletici maliye politikası sonuçunda IS eğrisi saga doğru kaymakta,

hem faiz oranı, hem de milli gelir düzeyi artmaktadır. Daraltıcı para politikası
sonucunda ise, LM eğrisi sola doğru kaymakta, faiz oranı artarken, milli gelir
düzeyi düşmektedir. Hem genişletici maliye politikası, hem de daraltıcı para po-
litikası faiz oranının yükselmesine yol açtığı için bu politikanın sonucunda faiz
oram kesin olarak yükselecektir. Diğer taraftan, genişletici maliye politikası, da-
raltıcı para politikasına eşit büyüklükte olduğu için genişletici maliye politikası-
nın milli geliri arttırıcı etkisi, daraltıcı para politikasının milli geliri azaltıcı etki-
sine eşittir. Bu yüzden de milli gelir düzeyinde değişme olmayacaktır. Bu duru-
mu şekil yardımıyla görmek mümkündür:
r
D a ra ltıc ı P a ra P o litik a s ı He B irlik te U y g u la n d ığ ı

D u ru m
426, Faiz oranındaki değişmenin yarattığı ikame etkisinin gelir etkisinden

küçük olduğu varsayımı altında ve diğer değişkenlerin de sabit olduğu
b ir durum da, faiz oranındaki azalmanın hane halkı üzerindeki etkisi
nasıl olur?
A) Tasarrufları değişmez.
' . ••«:< '. ■■ . t ıf . _ t.......
B) Tasarrufları artar.
C) Tasarrufları azalır.
D) Arz ettikleri iş gücü miktarı artar,
Çözüm i 11. sorunun çözümüne bakınız.

924
Makro iktisat
427. Aşağıdaki özdenliklerden hangili özel kesim tasarruflarına eşittir?

A) Y D + (J a - W B) T - ( G + T r )
C) (G + TR- T A) + N X D) Y + T r - T a
E) Y +T r-T a -C
Çözüm:
✓ A seçeneği, OSYİH’ ye eşittir. C + 1 + G + N X * YD + (T a - T r )
✓ B seçeneğinde T -{G + TR ) ifadesi bütçe fazlasına eşittir.
Bütçe Fazlan a T -(G + T,*)
/ C seçeneğindeki (O + TR- T A) + NX ifadesi, özel kesim tasarrufları ile yatı-
rımları arasındaki farka eşittir. S - I » ( G + T R - T A) + NX
/ D seçeneğinde Y + TR - Ta ifadesi harcanabilir gelire eşittir. Ydm Y+ T R - Ta
/ E seçeneğinde Y + TR - TA - C ifadesi tasarrufa eşittir.
C + S=Yd = Y + T „ -T A
S f f l Y d - C s Y + T R - T A- C
428, Tüketimin 320, gelirin 500, devlet harcamalarının ISO, dt; ticaret açığı-
nın 80, tranıfer harcamalarının 30 ve vergilerin 160 olduğu bir ekono-
mi İçin bütçe açığı ne kadardır?
A) 20 B) 25 C) 70 D) 110 E) 30
Çözüm:
Bütçe açığı= (G + TR - T A)
B D = 150+30- 160
BD = 180 - 160
BD = 20
429. Aşağıdaki durumların hangisinde yapısal işsizlik olgum ortaya çık-

maktadır?
A) işsizlerin sayısı, iş sayısını aştığında
B) insanlar iş beğenmemeleri durumunda
C) Bir GSMH açığı söz konusu olduğunda
D) Bir enflasyoni*t açık söz konusu olduğunda
E) işsizin niteliğinin mevcut işe uygun olmadığı durumda
925
Çfizüm: Yapısal işsizlik, genellikle biı sektör daralırken, diğer bir sektörde can-
lanma yaşanması durumunda ortaya çıkar. Daralan sektörde i; imkânı azalacağı
için işten çıkarmalar yaşanacaktır. Diğer taraftan canlanan sektörde de, yeni iş-
gücüne ihtiyaç olacaktır. Ancak daralan sektörde İşsiz kalan işçiler, genişleyen
sektördeki iş için gerekli vasıflara sahip olmayabilirler. Dolayısıyla mevcut iş ile
işçinin niteliği arasında bir uyum yoksa yapiBal işsizlik söz konusu olur. Yapısal
işsizliğin hızla azaltılması için devletin kurs gibi programlarla işsizleri eğitmesi
gereklidir.
430. Ttopiam arz eğrisi dikey eksene paralel iken, toplum talep eğrisi sola
doğru kayması durum unda fiyatlar ve üretim üzerinde nasıl bir etki
meydana getirir?
Fiyatlar Üretim
B) Yükselir Değişmez
C) Düşer Azalır
D) Değişmez Azalır
E) Düşer Artar
Çözüm: Toplam arz eğrisi dikey eksene paralel iken, toplam talep eğrisinin sola
doğru kayması durumunda, fiyatlar bir düşme meydana gelir. Üretimde ise, her-
hangi bir değişiklik olmaz. Bu durumu şekil yardımıyla açıklamak mümkündür.
431. Enflasyon oranlarındaki yükselmelerin devleti reel vergi geliri kaybına

uğratm ası, iktisat literatüründe nasıl İsimlendirilir?
A) Tasarruf Paradoksu B) Oliviera-Tanzi Etkisi
C) Senyoraj Geliri Kaybı D) Birincil Açık
E) Vergisel Kayıp
926
Makro İktisat
Çözüm: Enflasyon oranlarındaki yükselmelerin devleti reel vergi geliri kaybına

uğratması, iktisat literatüründe “Oliviera-Tanzi Etkisi” olarak nitelendirilir. Oli-
viera-Tanzi Etkisine göre, yüksek enflasyon dönemlerinde v elilerin tahakkuk
.etmesi ile tahsil edilmesi arasında geçen sürede fiyatların artması devletin vergi
gelirlerini reel olarak azaltır.
432. Gcnişlcticl bir maliye politikası uygulamasının sonucu olarak aşagıda-

kllerden hangisinin gerçekleşmesi beklenir?
A) ithalatın artması
B) ihracatın artması
C) ihracatın azalması
D) D l ş ticaret açığının azalması
E) İthalatın azalması
Çözüm: Genişletici bir maliye politikası uygulaması, devletin vergileri düşürme-
si, ya da kamu harcamaların! artırması şeklinde olacaktır. Her iki durumda da, tü-
ketim harcamalarında bir artış meydana gelecektir. Tüketimde meydana gelen ar-
tış, yatırımları; yatırımlar, istihdamı; istihdam ise, gelirin artmasına neden olacak-
tır. ithalat ise, gelirin fonksiyonu olduğuna göre, gelirde meydana gelen bir artış,
ithalatın artması ile sonuçlanacaktır.
433.Zorunlu karşılık oranındaki bir artış aşağıda kilerden hangisine neden

olur?
B) Bankaların kredi verme olanaklarının artmasına
D) Reeskont oranının düşmesine
E) Asgari ödeme oranının artmasına
Çözfim: Zorunlu karşılık oranlannın düşmesi, genişletici para politikası; yüksel-

mesi daraltıcı para politikası uygulamalarında gözlenmektedir. Zorunlu karşılık
oranlarında meydana gelen bir düşme bankaların kredi olarak verilebilir fon
miktarının artmasına neden olur. Dolayısıyla kaydi pata çarpanı büyür. Kaydi
para çarpanın büyümesi neticesinde ise, ekonomideki kaydi para miktarında ar-
tış olacağı için para arzında artış olur.
927
Ceteris.Paribus: İktisat Sorulan
434. Ajağıdakllerden hangisi tam sermaye hareketliliği ve esnek döviz kuru

birisidir? '
A) Faiz oranı yükselir, sermaye çıkışı olur
B) Rekabet gücü azalır, IS sola kayar
C) LM önce sola, sonra sağa kayar
D) ödem eler bilânçosu fazla verir, net ihracat artar
Ei) Fak oranı diinya faiz oranına eşitlenirken gelirde bir değişme olmaz
Çözüm:
r
Cevap, 0 seçeneğidir.
Makro İktisat
435. Aşağıdakilerden hangisi bir ekonomi tam istihdam da dengeye gelebile-

ceği gibi, eklik istihdam da da dengeye gelebilir şeklindeki düşünceyi
ileri sürm üştür?
A) Fisher B) Keynes
C) Friedman D) Ricardo
E) Stniih
Çözüm; Bir ekonominin tam istihdamda dengeye gelebileceği gibi, eksik istih-
damda da dengeye gelebileceğini ileri sürerek klasik öğretiye başkaldırım iktisat-
çı Keynes’dir.
436. Aşağıda kilerden hangisi M onetarİst İktisatçılara göre Büyük Buh-

ran *m temel nedenidir?
A) Para arzının yeterince artırılmaması
B) Para arzının aşırı artırılması
C) İşsizlik yardımları
D) Yanlış maliye politikaları
E) Konjonktürel nedenler
Çöziim; Monetarist iktisatçılar, para politikasını analizlerinin merkezine yerleş-
tirmişlerdir. Monetaristlere göre, ekonomide meydana gelen istikrarsızlıkların
kaynağı yanlış uygulanan para politikalarıdır. 1929 Krizi’ni ise, para arzının ye-
terince ve zamanında artırılmamasına bağlamışlardır. Şayet para arzı zamanında
ve yeterince artırılmış olsaydı, krizin izlerinin bu kadar derin olmayacağını ileri
sürmüşlerdir.
437. Kapalı bir ekonomide C “ 250, Y » 600 ve G = 150 birim ise, yatırım
harcam aları I = ?
A) 200 B) 400 C) 1000 D) 850 E) 450
Çözüm;
Y -C + I + G
600 = 250 + 1+ 150
1 = 200 birim
929
438. Aşağıdaki iktisat okullarından hangisi arz yanlı bir yaklaşım İzlemek-
tedir?
A) Keynesyen iktisat B) Tarihçi okul
C) Klasik iktisat D) Hidrolik keynesyenler
E) Marksist iktisat
Çözüm; Klasik iktisat arz yanlı bir yaklaşım izlemektedir, Bilindiği gibi klasik
İktisadın temel varsayımlarından birisi, ünlü Say Yasası’dır, Say Yasası ise, “Her
arz kendi talebini doğurur” ifadesi ile ekonominin arz cephesine vurgu yapmış-
tır. Cevap, C seçeneğidir,
439. Aşağıdakilerden hangisi toplam talepte artışa yol açan unsurlardan bi-
risi dfiğütUr?
A) Dolaşımdaki para arzının arttırılması
B) Reel faiz oranlarının azalması
C) Vergi oranlarının arttırılması
D) Genel servet düzeyinin artması
E) Ulusal paranın değer yitirmesi
Çözüm; Dolaşımdaki para arzının arttırılması bireylerin sahip olacağı paranın
miktarını arttıracağı için toplam talebi arttırıcı bir etki doğurur. Reel faiz oranla-
rı düştüğünde bireyler paralarını faize yatırmak yerine elde nakit olarak tutmayı
yeğlerler. Bu da toplam talep artışına yol açan bir etkendir. Genel servet düze-
yindeki artış bireylerin sahip olduğu gelir seviyesinde artışa yol açacağından
toplam talebi arttırıcı bir etki doğurur. Ulusal paranın değer yitirmesi bireyleri
harcamaya sevk edeceğinden toplam talebi arttırıcı bir etki doğurur. Öte yandan,
vergi oranlarının arttırılması bireylerin sahip olduğu gelirlerinden eskisine oran-
la daha yüksek bir vergi alınmasına yol açacağı için gelir düzeyinde bir azalma-
ya yol açar. Bu da toplam talepte bir artışa değil, azalışa yol açar.
Toplam talep eğrisini sağa ve sola kaydıran nedenler şu şekilde ifade edebiliriz:
T b p lırri ta le p v ftrlsln l t ı ğ a k ı y d ı r ı n T o p la m ta le p e ğ r is in i jo l a k ı y d ı r ı n
n e d ın te r n e d e n le r
Tfelepic m ey d a n * gelen artı*, T klapıe m eydana gelen azalm a*
T ü k etim in artm a sı T ü k etim in azalm ası 1
Kum u h a rc a m a la rın ın artm ası K a m u harcam a la rın ın azalm ası
V e ra ile rd i m e y d in « g e le n a ıa lm a V ergilerde m eydana g e le n a ılıj
T re n i fer Ö dem elerinin artm ası T ra n sfer ¿d e fn ele rin in azalm ası
Ö lke p a resin in d e ğ e r ytllrm osi Ü lke p e n i m i n değer kaz an m ası
Y atırım ların a r tm a n Y atırım ların a z a lm m
İh raca tın artm a sı Ithslaiın anm ası
O lu m lu b e k le n tile r O lu m su z b ek le n tiler
B e k len tilerin iy ile p n e s i B eklentilerin IcdıU lejm eji Cevap, C seçene-
P ara m ik la rın m artm ası P are m iktarının az alm ası ğidir.
R eel faiz o ra n la rın ın az alm ası R eel A l ı ora n la rın ın artm ası
930
Makro İktisat
440. Yatırımların faize karşı duyarlılığının yüksek olduğu durum İle ilgili
olarak aşağıdakUerden hangisi doğrudur?
A) LM eğrisinin yatay eksene paralel olmasına
B) IS eğrisinin göreli olarak yatık olmasına
C) LM eğrisinin pozitif eğimli olmasına
D) IS eğrisinin pozitif eğimli olmasına
E) LM eğrisinin düşey eksene paralel olmasına
Çözüm: IS eğrisinin eğimi yatırımların faiz esnekliğine bağlıdır. Yatırımların fa-

iz esnekliği arttıkça IS eğrisi yatıklaşmakta, yatırımların faiz esnekliği düştükçe
IS eğrisi dikleşmektedir. Dolayısıyla yatırımların faiz esnekliğinin, yüksek ol-
ması, IS eğrisinin göreli olarak yatık olmasına neden olacaktır.
441. Aşağıdaki görüşlerden hangisi paranın sadece değişim aracı olduğunu

ileri sürm ektedir?
A) Gurley-Shaw yaklaşımı B) Chicago yaklaşımı
C) Klasik Dikotomi yaklaşımı D) Pörtfolyo yaklaşımı
E) Monetarist yaklaşım
Çözüm: Klasik Dikotomi yaklaşımına göre, para yalnızca işlem amacıyla talep
edilmektedir. Para sadece değişime aracı olmaktadır. Aslında olay, malların mal-
larla değişmesinden başka bir şey değildir. Bu yüzden, para, ekonomik olayların
üzerini örten bir peçedir.
442. AşağıdakUerden hangisi Yeni Keynesyen yaklaşımın argüm anları içeri-

sinde ver alm az?
A) Histerezis etkisi B) Kalite ile yargılama
C) Zımni ücret sözleşmeleri D) Toplam arz hipotezi
E) Menü maliyetleri
Çözüm: Toplam arz hipotezi haricinde diğerleri Yeni Keynesyenlerin temel ar-
gümanlanndandır. Yeni Keynesyenler, Histerezis Etkisi-Menü Maliyetleri- Kali-
te İle Yargılama ve Zımni Ücret Sözleşmeleri Koordinasyon sorunları, içerdeki-
ler-dışardakiler modeli gibi argümanları kullanarak fiyat ve ücretlerin esnek ol-
madığım ve bu nedenle de piyasaların kendiliğinden dengeye gelemeyeceğini
ileri sürerler. Toplam Arz Hipotezi ise, Yeni Klasiklerin bir görüşüdür.
S31
443. Aşağıdakilerden hangisi Monetarist iktisatçılara göre 1970’ li yıllarda

yaşanan krizin temel nedenidir?
A) Para arzının yeterince artırılmaması B) Para arzının aşırı artırılması
C) Yüksek enflasyon D) Yüksek işsizlik ■
E) Konjonktürel nedenler
Çözüm: Monetaristler, para politikasını analizlerinin merkezine yerleştirmişler-
dir. Monetaristlere göre, ekonomide meydana gelen istikrarsızlıkların kaynağı
yanlış uygulanan para politikalarıdır. 1973 Krizi ’ni ise, para arzının aşın artırıl-
masına bağlamışlardır.
444. Aşağıdaki İktisat okullarından hangisi talep yanlı bir yaklaşım izleme-
mektedir? -ı
A) Keynesyen iktisat B) Yeni Keynesyen'iktisat
C) Arz yaıılı iktisat D) Hidrolik Keynesyenler
E) Post Keynesyen iktisat
Çözüm: Bilindiği gibi Keynesyen ekol talep yanlı bir yaklaşım izlemiştir. Arz
yanlı iktisat ise, ekonominin aız yönüne ağırlık vermiştir, Vergi oranlarını düşü-
rerek, arz miktarının ve vergi gelirlerinin artırılabileceği üzerinde durulmuştur.
445. Miktar teorisine göre para arzında meydana gelen bir arüş hangisini
etkilemektedir?
A) Nominal faiz oranlarını B) Reel milli geiir
C) İstihdam düzeyini D) Paranın dolaşım hızım
E) Fiyatlar genel seviyesini
Çözüm: Miktar teorisine göre( MV-PT), para arzında meydana gelen bir artış
aynı yönde ve aynı oranda fiyatlar genel düzeyini etkilemektedir. Paranın dola-
şım hızı, kısa dönemde alışkanlıklar ve kurumsal değişiklikler değişmeyeceği
varsayıldığından sabittir. Aynı şekilde klasik iktisatçılar, ekonomiyi daima tam
istihdam da kabul etmiş olduklarından istihdam düzeyi, kısa dönemde sabittir.
Uzun dönemde teknolojik gelişme vb. nedenlerden dolayı tam istihdam düzeyi
değişebilir.
Ancak şu noktanın unutulmaması gerekir, eğer seçeneklerde reel milli gelir ye-
932
Makro iktisat
rine, nominal milli gelir olsaydı, bu da doğru bir seçenek olacaktı. Çünkü mik-
tar teorisinin sağ tarafı (PT) nominal milli geliri göstermektedir. Fiyatlar genel
düzeyinde meydana gelen bir artış ise, P.T’nin değişmesine, yani nominal milli
gelirin artmasına neden olacaktır.
446. Toplam arz ve toplam talep eğrilerinde kullanılan değişkenler hangi se-
çenekte doğru olarak verilmiştir?
Dikev Eksen I&ajüiK&cn
A) Faiz Gelir
B) Faiz Fiyat
C) Fiyat Faiz
D) Fiyat Üretim
E) Faiz Üretim
Çözüm: Toplam talep eğrisi, bireylerin belirli bir fiyat düzeyinde satın aimak is-
tedikleri toplam nihai ürün miktarım gösteren eğridir. Toplam arz eğrisi ise, be-
lirli bir fiyat düzeyinde üreticiler tarafından arz edilecek nihai ürün miktarını
gösteren eğridir. Dolayısıyla toplam talep ve arz eğrileri değişik fiyat ve üretim
düzeyleri arasındaki ilişkiyi gösteren eğrilerdir. Analizde dikey eksende fiyat dü-
zeyi ve yatay eksende üretim miktarı yer almaktadır. Burada kastedilen üretim
ülke ekonomisindeki toplam üretim olacağı için; yatay eksende milli gelir veya
daha doğru bir tanımla reel GSMH kullanılmaktadır.
447. Aşağıdaki durumların hangisinde İhtiyat güdüsüyle para talebinde bir

artış olması beklenir?
A) Nominal faizler yüksekse
B) Gelecekle ilgili belirsizlik söz konusu ise
C) Nominal gelirin artışı bekleniyorsa
D) Faiz oranlan düşükse
E) Faiz oranlarının düşeceği beklentisi hakimse
Çözüm: ihtiyat güdüsüyle para talebi, gelirin bir fonksiyonudur. İhtiyat güdü-
süyle para talebi, gelir artıkça gelecekte meydana gelebilecek belirsizliklere kar-
şı, insanların kendilerini güvence altına almak amacını taşır. Gelecek ile ilgili
olarak belirsizlik hâkimse, bireyler önceden öngöremedikleri olaylar için hazır-
lıklı olmak isterler.
933
448. “Asimetrik enformasyon” olgusu aşağıdaki seçeneklerin hangisinde

doğru olarak verilmiştir?
A) Faiz oranlarının asimetrik bir biçimde sermaye piyasası ortalamasının
altına düşmesi
B) Aracı kuramların sermaye piyasasının gelişimini önceden öngöreme-
mesi
C) Sermaye piyasasında enformasyonun tabana yayılması
D) Alıcıların menkul kıymetler hakkında satıcılardan daha az bilgi sahibi
olması
E) Her türlü sermaye gelirinin maksimumlaştırılması
Çözüm: Sermaye piyasalarında gözlenen “asimetrik enformasyon” olgusu, se-
net alıcılarının menkul kıymetler hakkında senet satıcılarından daha az bilgi sa-
hibi olmasını ifade eder. Bu anlamda asimetrik enformasyon olgusu, sermaye pi-
yasasının tam anlamıyla etkin bir biçimde işleyememesinin en önemli sebebidir.
449. “Ahlaki Tehlike (Moral Hazard)” olgusu, aşağıdaki seçeneklerin hangi-

sinde doğru bir biçimde İfade edilmiştir?
A) Alınan borçların geri ödenememe ihtimalinin ortaya çıkardığı tehlike
B) Enflasyonun düşmemesinin cari açıklan yükseltmesi yönünde gözle-
nen tehlike
C) Reel faizlerdeki aşın artışların özel sektör yatırımlarım azaltma tehlikesi
D) Tüketicilerin reel gelirlerindeki erimenin toplam talebi düşürme tehlikesi
E) Toplam yatırımlardaki azalmaların işsizliği artırma tehlikesi
Çözüm: Ahlaki Tehlike (Moral Hazard) kavramı, finansal piyasalardan borçla-

nan kimselerin aldıkları borçları riskli yatırımlara yönlendirmesi sonucunda alı-
nan borçların geri ödenememe ihtimalinin ortaya çıkardığı risktir. Bu durumun
ortaya çıkardığı en büyük problem, fıtıansal piyasalardan borçlanma imkanları-
nın tıkanmasıdır. Çünkü finansal kurumlar aldıkları kredileri yüksek riskli alan-
lara yatıracaklarına inandıkları müşterilerine yüksek faiz verseler bile kredi aç-
mayacaklardır. Cevap, A seçeneğidir.
450. Aşağıdakilerden hangisi Yeni Keynesyen yaklaşımın emek piyasasında üc-

ret yapışkanlıklarını açıklamak İçin kullandığı teorilerden birisi de#Mlr?
A) Zımni ücretler teorisi B) Etkin ücret teorisi
C) Süre teorisi D) Menü maliyetleri teorisi
E) İçeridekiler-dışarıdakiler teorisi
934
Makro iktisat
Çözüm: Yeni Keynesyen yaklaşımın emek piyasasında olduğunu iddia ettiği üc-
ret yapışkanlıklarım açıklayan teoriler şunlardır: Zımni ücret teorisi, etkin ücret
teorisi, süre teorisi ve içeridekiler-dışarıdakiler teorisidir. Yeni keynesyenler,
emek piyasasında ücretlerin aşağıya doğru yapışkan olduğundan hareketle emek
piyasasının devlet müdahalesi olmadan tam anlamıyla temizlenemeyeceğini; di-
ğer bir ifadeyle işsizliğin azaltılamayacağını savunmaktadırlar. Yeni keynesyen-
lere göre, işverenler ile işçiler arasında yasal bir geçerliliği olmayan bazı zımni
(gizli-örtük) sözleşmeler vardır. Bu nedenle de, işverenler istedikleri zaman, üc-
retleri azaltma imkamna sahip değildirler. Yeni Keynesyenîerin bu düşünceleri,
zımni ücret teorisi olarak açıklanır. Yine, Yeni Keynesyenler işverenlerin işçile-
rin çalışma motivasyonlarını ve işyerine sadakatlerini azaltmamak istediklerin-
den dolayı Ücretleri düşürmezler. Yeni Keynesyenîerin bu görüşleri, etkin ücret
teorileri olarak bilinir. Yeni Keynesyenîere göre, uzun süren işsizlik dönemlerin-
de uzun bir süre işsiz kalan kimseler hem çalışma ümitlerini hem de iş gücü ni-
teliklerini yitirdikleri için artık iş aramayacaklardır. Yeni Keynesyenîerin bu dü-
şünceleri, süre teorisi ve içerdekiler-dışandakiler teorisi bağlamında ele alınır,
tşte bu açıklamalara dayanarak Yeni Keynesyenler, emek piyasasının kendi hali-
ne bırakılması halinde istikrar kazanmayacağını ileri sürmektedirler. Menü ma-
liyetleri teorisi ise, Yeni Keynesyenîerin emek piyasasındaki ücret yapışkanlıkla-
rını değil, mal piyasasındaki fiyat yapışkanlıklarım açıklamak için kullanılan bir
teoridir. Cevap, D seçeneğidir.
451. B ir ekonomideki temel makro ekonomik değişkenler şu şeklidedir:

X = 300, M = 400, T a = Î100, G = 1400, S = 900
Bu ekonomi için yatırım düzeyi aşağıdakilerden hangisine eşittir?
A) 600 B) I0Û0 C) 700 D) 800 E) 950
Çözüm:
özel Bütçe Dış Ticaret
Kesimin Açığı Açığı
Açığı
S - i = ( G + T R - T A) + NX
900 - 1 = (1400 + 0 - 1100) + (300 - 400)
900 - 1 “ 300 - 100
- 1 = - 900 + 200
- 1 - - 700
1 = 700
935
452. Aşağıdakilcrden hangisi sürekli gelir ve yaşam boyu gelir hipotezleri-

nin savunduktan görü; ile doğru bir ifadedir?
A) Tüketicilerin şimdiki tüketimlerini gelecekteki tüketimlerine tercih et-
me eğilimi içinde oldukları
B) Cari tüketimin sadece harcanabilir gelire bağlı olmadığı
C) Cari tüketimin temel belirleyicinin harcanabilir gelir olduğu
D) Belirsizliğin tüketicilerin tasarruf eğilimini arttırdığı
E) Gelecekteki gelirin tüketimden ziyade tasarrufları etkilediği
Çözüm: Sürekli gelir ve yaşam boyu gelir hipotezi, temel olarak insanların cari
tüketimleri üzerinde yalnızca bugünkü gelirlerinin etkili olmadığım, iktisadi ka-
rar birimlerinin geçmiş, bugün ve geleceği kapsayan gelirinin etkili olduğunu
ileri sürmektedir.
•• ji; >
453. Devletin ve dış ticaretin olmadığı bir ekonomide gelir 800, otonom tü-
ketim 100, vc marjinal tiikctim eğilimi (mpc) 0,7 ise toplam tasarruf
kaçtır?
A) 200 B) 660 C) 450 D) 140 E) 500
Çözüm:
C = C0 + cY
C “ 100 + 0,7(800)
C - 100 + 560
C = 660
Y=C+ S
800 = 660 + S
S = 140 '
454. Stagflasyon oigusu ile karşı karşıya olan bir ekonomi İçin aşağıdaki ifa-
delerden hangisi doğrudur?
A) Fiyatların ve gelirin birlikte artması
B) Üretimin tam istihdam denge noktasına kadar daralması
C) Toplam talep eğrisinin yatay eksene paralel olması '•*
D) Toplam arz eğrisinin dikey eksene paralel olmasi 1! " ‘ ’ 1 '
E) Fiyatların ve işsizliğin artması
.936
Makro İktisat
Çözüm: Stagflasyon olgusu, işsizliğin ve enflasyonun birlikte görüldüğü duru-

mu ifade etmektedir. Stagflasyon durumunda, toplam arzda meydana gelen bir
daralmadan dolayı hem işsizliğin artması, hem de fiyatlar genel düzeyinin yük-
. selmesi söz konusudur. Bu durumu şekil yardımıyla izah etmekte mümkündür:
Herhangi bir nedenle toplam arzda meydana gelen bir azalma toplam arz eğrisi-
nin ASq konumundan AS ¡ ‘e kaymasına neden olmuştur. Bu durumda ise, hem
denge fiyat düzeylerinde bir yükselme yaşanmış; hem de gelir düzeyinde bir dü-
şüş yaşanmıştır. Dolayısıyla işsizlik ve enflasyon bir arada görüldüğü stagflas-
yon durumu ortaya çıkmıştır.
P
455. Bir ülke sınırları içinde bir yılda Üretilen nihai mal ve hizmetlerin mik-
tarının piyasa fiyatları ile çarpımına ne ad verilmektedir?
A) Gayrisafi yurt için hasıla
B) Harcanabilir milli gelir
C) Milli gelir
D) Kişi başına harcanabilir milli gelir
E) Gayri safi milli hasda
Çözüm: Bir ülke sınırları içinde bir yılda üretilen nihai mal ve hizmetlerin mik-
tarının piyasa fiyatları ile çarpımına GSYİH denilmektedir, GSYtH’da coğrafi
bir sınırlama söz konusudur. Önemli olan üretimin ülke sınırları içinde yapılmış
olmasıdır. Üretimi yapan kişinin uyruğu (milliyeti) önemli değildir. GSMH’da
ise durum farklıdır. GSMH, bir ülke vatandaşları tarafından bir yılda üretilen ni-
hai mai ve hizmetlerin miktarının piyasa fiyatları iîe çarpımıdır. Burada önemli
olan milliyet unsurudur. Hem ülke sınırları içinde üretim yapan, hem de ülke sı-
nırlan dışında üretim yapan ülke vatandaşları tarafından üretilen nihai mal ve
hizmetlerin parasal değeri hesaplamaya dahil edilir.
937
456. Bir fllke ekonomisinde 100 tane malın var olması halinde kaç değişim
İşlemi sfc konusu olacaktır?
A )4900 B ) 990 C ) 1000 D )4950 E) 200
ÇftzUtn: Bir ekonomide n tane malın var olduğu varsayımında değişim işlemi su
şekilde formüle edilir:
n.(n-l)/2
Soruda n 100 olduğuna göre
100.(100-l)/2 = 4950’dır,
Cevap D, seçeneği olacaktır.
457. Yasal karşılık oranının %20 olması halinde bankaya vadesiz mevduat
olarak yatırılan 1000 TL üzerinden elde edilecek kaydl para m iktarı ne
k ad ar olacaktır?
A) 8000 TL B) 5000 TL C) 4000 TL D) 10000 İ L E) 2000 TL
Çözüm; Ticari bankalar kendilerinde açılan vadesiz mevduat hesaplarının Mer-

kez Bankası tarafından belirlenen yasal karşılık oranına tekabül eden kısmını sak-
ladıktan sonra geri kalan kısmını müşterilerine kredi açmak suretiyle kullandıra-
bilirler. Bu şekilde yaratılan para literatürde kaydi para olarak adlandırılmaktadır.
D: yalınlan ilk mevduat r: yasal karşılık oranı olmak üzere yaratılacak kaydi pa-
ra miktarı şu şekilde formüle edilir;
Kaydi Para: l/r x D
Soruda verilen değerleri formülde yerine koyduğumuz zaman 1/0,2 x
1000=5000
Cevap» B seçeneğidir.
4SS,1930’iu yıllar boyunca yaklaşık 10 yıl »Üren ekonomideki yüksek işsiz-

liğin ve durgunluğun yaşandığı döneme ne ad verilmektedir?
A) Deflasyonist Dönem B) Enflasyonist Dönem
C) Klasik Dönem D) Konjonktüre! Dalgalanma Dönemi
E) Büyük Buhran Dönemi
Çözüm: Seçenekler incelenirse,

/ Deflasyonist Dönem ekonominin eksik istihdamda dengeye gelmesi durumu-
na denir.
S Enflasyonist Dönem ise tam tersi durumu yanı; harcama fazlası nedeniyle
938
Makro İktisat
ekonominin tam istihdam gelir düzeyi üzerinde (Aşırı istihdam) dengeye gel-
mesi durumunu ifade eder.
/ Klasik Dönem ise, devletin ekonomiye müdahale etmemesi gerektiğini savu-
nan görüşün hakim olduğu yılları kapsar.
/ Konjonktürel Dalgalanma ise, ekonominin belli periyotlarla gerileme, dip,
canlanma ve zirve seviyesini kapsayan dönemin geçirdiğini ifade eder.
/ Yüksek işsizliğin ve durgunluğun yaşandığı dönem 1929’da başlayan ve yak-
laşık 10 yı! süren Büyük Buhran Dönemi’dır. Bu dönemde ekonomide her
dört kişinin üçü işsiz kalmıştır.
459. Aşağıdaki durum lardan hangisinde para arzını arttırm ası sonrasında
LM eğrisi, faiz oranları ve toplam üretim deki değişme doğru olarak ve-
rilmiştir?
LM eğrisi Faiz Oranları T&?iam Ü--eti .
A) Sağa kayar Düşer Artar
B) Sola kayar Artar Artar
C) Sağa kayar Düşer Azalır
D) Sola kayar Yükselir Azalır
E) Sağa kayar Artar Artar
Çözilm: Para arzında meydana gelen bir artış, LM eğrisini sağa kaydırır, LM eğ-
risinin sağa kayması faiz oranlarında bir düşüşe neden olur. Faiz oranlarındaki
düşme ise, yatırım oranlarını artırmak suretiyle milli gelirde bir artışa neden
olur. Bu durumu aşağıda şekil yardımıyla açıklamak mümkündür. Para arzında
meydana gelen bir artış LMq eğrisinin LMj şeklinde sağa kaymasına neden ol-
muştur, LM eğrisindeki sağa kayma, denge faiz oranlarının r0 dan rj e düşmesi-
ne neden olurken, denge gelir düzeyi ise, Y0’dan Y | ’e kaymıştır,
r
939
460, Âşağıdakilerden hangisi toplam talep eğrisinin sağa doğru kaymasına

neden olmaz?
A) Gelir vergisi oranlarındaki bir azalma
B) Kamu harcamalarındaki bir artış
C) Yatırımlarda meydana gelen bir artış
D) ithalatta meydana geletı bir azalma
E) İhracatta meydana gelen artma
Çözüm:
Toplam talep eğrisinin sağa doğru kaymasına neden olan etkenler şunlardır:
/ Otonom vergilerdeki bir azalma / Kamu harcamalarında artış
/ Yatırımların artması ✓ Tüketimin artması
/ İhracatın artması / ithalatın azalması
Vergi oranlarında meydana gelen bir azalma, çarpanın büyümesine neden olur.
Çarpan büyürse, IS eğrisi yatıklaşır. IS eğrisi yatıklaştıkça; toplam talep eğrisi
yatıklaşır. Yani, toplam talep eğrisinin eğimi azalır, sağa doğru kaymasına neden
olmaz.
461. Âşağıdakilerden hangisi para politikasının am açlarından değildir?

A) Tam istihdam
B) Fiyat İstikrarı
C) Kamusal ihtiyaçları karşılamak
D) ödemeler dengesi
E) Faiz istikrarı
Çözüm: A, B, D ve E seçenekleri doğrudan para politikası uygulamaları ile ala-

kalı amaçlar olarak göze çarpmaktadır. Ancak C seçeneğindeki amaç iktisat po-
litikaları açısından önemli olsa da doğrudan para politikası ile ilgili bir amaç de-
ğildir.
462. Gelirin Y: 8100, tüketim in C: 5400, yatırımın 1 :1200 ve kamu harcam a-

larının G=160û olduğu b ir ekonomi için net ihracat (NX) aşağıdakiler-
den hangisidir?
A ) -100 B) 100 C) 120 D ) -120 E) 200
940
Makro iktisat
Çözüm:
Y = C +1 + G + NX
8100 - 5400 + 1200 + 1600 + NX
8100 - 5 4 0 0 -1 2 0 0 - 1600 = NX
NX = -100
463. Aşağıdakikrdcn hangisinde Keynesyen okula gfire faizin tanımı doğru

bir biçimde verilmiştir?
A) îddihardan vazgeçmenin bedelidir.
B) Harcamadan vazgeçmenin bedelidir.
C) Yatırımdan vazgeçmenin bedelidir.
D) Tüketimden vazgeçmenin bedelidir.
E) Likiditeden vazgeçmenin bedelidir.
Çözüm: Keynesyen okula göre, faiz likiditeden vazgeçmenin bedelidir. Klasik-
lere göre ise, tüketimden vazgeçmenin bedelidir.
464. Aşağıdakilcrden hangisi beklenmeyen enflasyon maliyetleri arasında

dfÜMlr?
A) Varlıkların reel değerinin değişmesi
B) Net borçlu durumunda olanların kazançlı çıkması
C) Ücretli kesimin reel gelirinin azalması
D) Vergi gelirlerinde bir a 2alma olması
E) Gelir dağılımının ücretli kesim lehine değişmesi
Çözüm; Beklenmeyen bir enflasyon durumunda varlıkların reel değerinde bir
düşme meydana geleceği aşikârdır. Yine enflasyon dönemlerinde borçlu olan
kimselerin, borçlarında reel olarak bir azalma olacaktır. Aynı şekilde ücretli ke-
simin fiyatlardaki yükselişten dolayı reel gelirinde bir azalma olacaktır. Devlet
vergi gelirlerinde benzer olarak bir aşınma yaşanır. Gelir dağılımında bir bozul-
ma yaşanır. Ancak gelir dağılımı ücretli kesimin lehine değil, aleyhine olarak bo-
zulur. Cevap, E seçeneğidir,
941
465. Bir ekonomide çıktı düzeyi potansiyel çıktı seviyesine eşitken, ortaya çı-
kan bütçe açığı nasıl İsimlendirilir?
A) Konjonktüre! Açık B) Friksiyonel Açık
C) Gayri İradi Açık D) Doğal Açık
E) Yapısal Açık
Çözüm: Bir ekonomide çıktı düzeyi potansiyel çıktı seviyesine eşitken, ortay»
çıkan bütç»açığı “Yapısal Açık" veya “Tam İstihdam Bütçe Açığı" olarak isim-
lendirilir.
466. GSMH’nm gelir yöntemiyle hesaplanmasında kullanılan formül ajağı-

dakilerden hangisidir?
A) SMH + Amortismanlar
B) C + I + G + EX - IM
C) Ücret + Faiz + Kar + Rant + Dolaylı Vergiler + Amortisman
D) MG + Amortisman
E) SMH + Dolaylı vergiler
Çözüm: Gelir yöntemiyle hesaplanan GSMH, kişilerin gelirleri toplamına do-
laylı vergiler ve amortismanların eklenmesiyle bulunur.
467. Ajağıdakllerden hangisi Klasik teoriye göre fiyatların temel belirleyici-

sidir?
A) Tasarruf oranı B) Ücretler
C) Paranın dolanım hızı D) Para arzı
E) Bütçe açıklan
Çözüm: Klasik teoriye göre, para arzında meydana gelen bir artış fiyatlar genel
düzeyini aynı yönde ve aynı oranda artırmaktadır, Miktar denklemi (MV = PT)
denilen bu eşitliğe göre, paranın dolanım hızı (V), kurumsal bazı nedenler ve
alışkanlıklardan dolayı kısa dönemde sabittir. Diğer taraftan, klasik iktisatçılara
göre, ekonomide tam istihdam geçerli olduğu için kısa dönemde reel üretim hac-
mini değiştirmek de olası değildir. Yani T’ de kısa dönemde sabittir. Dolayısıyla
para arzında meydana gelen bir artış, fiyatlar genel düzeyini aynı yönde ve aynı
oranda artıracaktır.
942
Makro iktisat
468. IS-LM modeli çerçevesinde kamu harcam alarındaki artış IS ve LM eğ-

rileri ite rin d e nasıl bir etki meydana getirir?
A) IS eğrisi sola, LM eğrisi sağa kayar
B) İS ve LM eğrileri birlikte sağa kayar
C) IS eğrisi sağa LM, eğrisi sola kayar
D) IS eğrisi değişmez, LM eğrisi sağa kayar
E) LM eğrisi değişmez, IS eğrisi sağa kayar
Çözüm: Kamu harcamaları artışı maliye politikası uygulamaları içerisinde yer

almaktadır. Dolayısıyla değişmesi halinde mal piyasasında bir değişim söz ko-
nusu olacaktır. Mal piyasası dengesi IS eğrisi ile gösterildiğine göre, etki IS eğ-
risinin sağa veya sola kayması şeklinde görülecektir. LM eğrisi üzerinde doğru-
dan bir etki gözlenmez. Yani LM eğrisi değişmez. Kamu harcamalarındaki artış
toplam harcamaların artışına yol açarak toplana talebi arttırır. Bu durum milli ge-
lir atışma yol açacaktır. Dolayısıyla IS eğrisi sağa doğru kayar.
IS
469. M onetarist iktisatçılara göre aşağıdaki durum ların hangisinde dışlama

(crowding-out) etkisi görülür?
A) Genişletici maliye politikası uygulandığında
B) Genişletici para ve gelirler politikası uygulandığında
C) Savunma harcamalarındaki artış, tüketimde azalmaya neden olduğunda
D) Daraltıcı maliye politikası özel harcamaların düşmesine neden oldu-
ğunda
E) Aşın daraltıcı hükümet politikaları sonucunda ekonomik durgunluk ya-
şandığında
943
Çüzüm: Monetarist iktisatçılara göre dışlama etkisi genişletici para politikası

uygulamalarında değil, genişletici maliye politikası uygulamalarında görülür.
Zira genişletici para politikası uygulamalarının klasik iktisatçılara göre, özellik-
le de monetarist iktisatçılara göre meydana getireceği sonuç, para arzı artışı reel
büyümeden (nominal büyümeden değil) daha fazla olursa enflasyon şeklinde
olacağıdır. Diğer taraftan genişletici bir maliye politikası, kamu harcamalarının
artırılması suretiyle ortaya çıkar. Ancak burada asıl önemli husus, genişletici ma-
liye politikasının nasıl finanse edileceği ile ilgilidir. Örneğin borçlanma ile fi-
nanse edildiğinde ödünç verilebilir fonlar piyasasında, ödünç verilebilir fon ta-
lep eğrisi devletin ekonomiye yapmış olduğu borçlanma miktarı kadar artacak-
tır. Bu durum ise, ödünç verilebilir fonlar piyasasında faiz oranlarının yükselme-
sine neden olacaktır. Faiz oranlarındaki artış ise, özel kesimin borçlanma imkâ-
nını azaltarak dışlama (crowding out) etkisme neden olacaktır.
Savunma harcamalarındaki artış, borçlanma ile finanse edildiğinde yine bir dış-
lama etkisine neden olur, Ancak burada tüketim üzerindeki etkisi üzerinde du-
rulduğundan doğru yanıt olarak düşünmek mümkün değildir.
D ve E seçeneklerinde uygulanan daraltıcı maliye politikaları ödünç verilebilir
fonlar piyasasında faiz oranlarının artmasına neden olmayacağı için dışlama et-
kisine neden olmaz. Aksine uygulanan daraltıcı maliye politikasının kamu har-
camalarının azaltılması suretiyle gerçekleştirildiği düşünüldüğünde devletin
borçlanma piyasasına girerek ödünç verilebilir fon talep eğrisini sağa kaydırma-
sının faiz oranlarım yükseltmek gibi bir sonuca neden olması mümkün değildir.
470. Bir ekonomide temel makro ekonomik değişkenler şu şekildedir.

Y = 5200, YD = 4400, C = 4100, NX = - 110, BD = 150
Bu ekonomide devletin yaptığı harcam aların m iktarı nedir?
A) 950 B) 900 C)100Q D) 1050 E) 800
Çözüm: Harcanabilir
gelir
y d = (y + t r - t a ) ...............
4400 = 5 2 0 0 + T R -T A
-800 = TR - TA
Bütçe açığı = ( G + T R - T A)
150 = G - 800
G = 950 .
Cevap, A seçeneğidir
944
Makro İktisat
471. D i}i açık bir ekonomide çoğaltan katsayı» 4, marjinal tasarruf eğiltmt
de 0,10 ise, marjinal ithalat eğilimi aşağıdakilerden hangisidir?
A) 0,10 B) 0,12 C)0,20 D) 0,15 E) 0,25
Çözüm: Dış ticaret çarpanı şu şekilde formüle edilmektedir:
Dış ticaret çarpanı = k * ------1------

* v r 1- c + m
Bu formülü kullanabilmek için marjinal tüketim eğilimini (c) bulmak gerekmek-
tedir. Marjinal tüketim eğilimi ile marjinal tasarruf eğiliminin toplamı bire eşittir.
c+s=4
c = 1-s
c= 1- 0,10
c= 0,90
k = ----- 1-----
l-c +m
4 *=------- i— —
1 - 0,90 + m
4-4 (0,90) + 4m = /
0,40 + 4m ” /
4m m 1~Ö,40
4m - 0,60
m = 0,15
472. Bir ülkenin İçinde bulunduğu dönemdeki cari fiyatlarla hesaplanan

GSMH değerine ne ad verilir?
A) Reel GSMH B) Nominal GSMH
C) Sabit fiyatlarla GSMH D) Nominal GSYİH
E) Reel GSYİH
Çözüm; GSMH içinde bulunulan (cari yıl) fiyatları ile hesaplanıyor ise bu de-
ğer nominal değer olup nominal GSMH elde edilmiş olur. Reel GSMH ise, her-
hangi bir yıl fiyatı baz alınıp, GSMH o yıl fiyatlarıyla elde edildiği değerdir. A
ve C seçenekleri aynı anlama gelmektedir. D ve E seçenekleri ise, bir ülke sınır-
ları içerisinde belirli dönemde üretilen mal ve hizmet miktarım vermektedir.
945
473. Para talebinin faiz esnekliğinin sıfır olduğu durum da, para stokunda
meydana gelen b ir artış aşağıdakilerden hangisine yol açar?
A) Faiz oranlan yükselir, GSMH değişmez
B) Faiz oranlan düşer, GSMH düşer
C) Faiz oranları düşer, GSMH değişmez
D) Faiz oranları düşer ve GSMH artar
E) Faiz oranlan yükselir ve GSMH artar
Çözüm: LM eğrisi dik konumda iken para artında meydana gelen bir artış, faiz
oranlannın düşmesine, reel gelirin artmasına neden olur. Bu durumu şekil yardı-
mıyla da açıklamak mümkündür. Şekilde Para arzında meydana gelen bir artış,
LMq eğrisinin LMj konumunu almasına neden olmuştur, LM eğrisinin sağa
kayması, denge faiz oranının düşmesine, denge gelir düzeyinin de artmasına ne-
den olmuştur. Cevap, D seçeneğidir.
474. Toplam talep eğrisinde meydana gelen bir artışın, fiyatlar genel düzeyi
Üzerinde herhangi bir etkisi yok ise, aşağıdakilerden hangisi söz konu-
sudur?
A) Tam istihdam söz konusudur
B) işsizlik oranı, doğal işsizlik oranındadır
C) Eksik istihdam söz konusudur
D) Enflasyonist bir açık söz konusudur
E) Toplam talep eğrisi dikeydir
Çözüm: Toplam talep eğrisinde meydana gelen bir artışın, fiyatlar genel düze-
yinde bir artışa neden olabilmesi için tam istihdamın geçerli olması gerekir. Fi-
946
Makro İktisat
yatlar genel düzeyi üzerinde herhangi bir etkisi bulunmuyorsa, eksik istihdam
söz konusudur. Çünkü Keynes’e göre, enflasyon tam istihdamdan sonra meyda-
na gelen bir olgudur. Dolayısıyla tam istihdama kadar toplam talepte meydana
gelen artışlar, yalnız gelir düzeyini artıracakta-. Tam istihdama kadar veri fiyat
düzeyinden istenildiği kadar mal piyasaya arz edilebilecektir. Enflasyonist bir
açık durumunda ise, ekonomi zaten tam istihdamın üzerinde bir noktadır. Tam
istihdamdan sonra toplam talepte meydana gelen artış, Keynes’e göre enflasyo-
nist olacaktır. Bu durumu şekil yardımıyla da açıklamak mümkündür: Şekilde de
görüldüğü gibi toplam talepte meydana gelen bir artış, eksik istihdam şartlan ge-
çerli olduğunda toplam arz eğrisi yatay eksene paralel olduğundan, fiyatlar ge-
nel düzeyinde herhangi bir değişikliğe neden olmaz iken, yalnızca gelir düzeyin-
de bir artışa neden olacaktır.
475. Car! nominal faiz oranından talep edilen para miktarında meydana ge-
len bir artı;, agağıdakilerden hangisi Ue sonuçlanır?
A) Bono ve faiz üzerinde herhangi bir etkisi olmaz.
B) Bono fiyatları ve faiz oranları düşer.
C) Bono fiyatları ve faiz oranlan yükselir.
D) Bono fiyatları düşer, faiz oranlan yükselir.
E) Bono fiyatları yükselir, faiz oranları düşer.
Çözüm: Cari nominal faiz oranlarından talep edilen para miktarı arz edilen pa-
ra miktarını aşarsa faiz oranlarında bir yükselme meydana gelir. Faiz oranların-
da meydana gelen artış ise kısa dönemde, bono fiyatlarını düşürür.
947
476. Tasarrufların yatırımları 220 milyar, devlet harcamalarının vergileri

340 milyar aştığı bir ekonomi için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
A) 560 milyar ticaret açığı
B) 560 milyar ticaret fazlası
C) 120 milyar ticaret açığı
D) 120 milyar ticaret fazlası
E), Uluslararası ticaret dengesi hakkında bir şey söylemek mümkün değildir.
Çözüm:
S - I ° ( G + T R -T A ) + NX
220 = 340 + NX .
NX = -1?Û -
477. Para arzı artışının, faiz oranları ve hisse senedi fiyatları üzerinde nasıl
bir etki doğurması beklenir?
A) Faiz oranları yükselir, hisse senedi fiyatları düşer.
B) Faiz oranları yükselir, hisse senedi fiyatları yükselir.
C) Faiz oranlan düşer, hisse senedi fiyatları etkilenmez.
D) Faiz oranlan düşer, hisse senedi fiyatları yükselir,
E) Faiz oranlan ve hisse senedi fiyatları değişmez.
Çözfim: Para arzında meydana gelen bir artış, faiz oranlarının düşmesi ile so-
nuçlanır. İktisadi karar birimleri düşük faiz oranlarından paralarını faize yatır-
mak istemezler. Dolayısıyla portföy tercihlerini yeniden gözden geçirirler. Dü-
şük faiz oranlarına para yatırmanın fırsat maliyeti, yüksek getiri elde edilebile-
cek olan hisse senedi piyasasıdır. Böyle bir durumda iktisadi karar birimleri, dü-
şük faiz yerine yüksek getiri imkanı olan hisse senedi piyasasına yönelecekler-
dir. Hisse senedi piyasasına olan talebin artması ise, hisse senedi fiyatlarının
yükselmesine neden olacaktır. Cevap, D seçeneğidir.
478. Bir ülke ekonomisinin durgunluk ve genişleme dönemleri için tasarruf

oranlarında nasıl b ir değişiklik ortaya çıkm aktadır?
Duıgmltik JPansmi Genişleme Dönemi
A) Yükselir Yükselir
B) Yükselir Düşer
C) Düşer Yükselir
D) Düşer Değişmez
E) Değişmez Düşer
948
Makro İktisat
Çözüm: Ekonominin durgunluk dönemlerinde faiz oranlarında bir düşüş mey-

dana geleceği için tasarruf oranlarında bir düşme meydana gelir. Genişleme dö-
nemlerinde ise, ekonomi canlanır. Yatırımlar artar. Faiz oranları artar ve dolayı-
sıyla tasarruf hacminde bir artış gözlenir. Cevap, C seçeneğidir.
479. Aşağıdakilerden hangisi transfer harcaması çarpanının cebirsel ifade-

sidir?
A) 1/1-c B) l/l-c (l-t) C) - c /l- c
D )c/i+ c E )c/l-c
Çözüm: Transfer harcamaları çarpanı, kamu harcamaları çarpanından farklı ve
küçüktür. Çünkü transfer harcamalarından yararlanan yardıma muhtaç kişiler,
ellerine geçen paranın tamamını harcamazlar, bir kısmını tasarruf ederler. Dev-
letin yapmış olduğu transfer harcamaları, transfer harcamalarından yararlanan
kişilerin marjinal tüketim eğilimine bağlı olarak milli gelirde bir artışa neden
olur. Örneğin ATH kadarlık bir transfer ödemesi yapıldığında bunun marjinal tü-
ketim eğilimine bağlı olarak cATH kadarlık bir kısmı toplam talepte artışa neden
olur. Bu durumda kamu harcamaları çarpanında &G yerine, cATH yazılarak
transfer harcaması çarpanı elde edilir.
Transfer ödemeleri çarpanı: k - —1— cATH = —f ATH

1- e l -c
/_1_ > _£_] yanı kamu harcamaları çarpanı, transfer ödemeleri çarpanından
u -c i—c y '
büyüktür.
480. Kamu harcamalarında meydana gelen bir artış neticesinde, faiz oran-
larında bir düşme ve reel gelirde bir artışın yaşandığı durum için aşa-
ğıdaküerden hangisi söz konumdur?
A) IS eğrisi dikey eksene paraleldir.
B) LM eğrisi dikey eksene paraleldir.
C) Para arzında da bir artış yaşanmıştır.
D) Para arzında da bir azalma yaşanmışta:.
E) LM eğrisi yatay eksene, IS eğrisi dikey eksene paraleldir.
Çözüm: Kamu harcamalarının artırılması, genişletici bir maliye politikasıdır.
Kamu harcamalarında meydana gelen artış, tüketimi, yatırımı ve üretimi artır-
mak suretiyle reel gelirde bir artış ile sonuçlanır. Ancak kamu harcamalarının ar-
949
Ceteris Paribua: İktisat Sorulan
tınlmasının faiz oranlan üzerinde düşürücü bir etkisinin söz konusu olması
mümkün değildir. Bilindiği gibi Keynesyen aralıkta LM eğrisi yatay eksene pa-
ralel bir görünüm sergilemektedir ve Keynesyen aralıkta genişletici bir maliye
politikası yalnızca reci gelirin artışı ile sonuçlanacaktır. Faiz, oranlarında herhan-
gi bir değişiklik olmaz. Ara aralıkta ise, hem reel gelirde, hem de faiz oranların-
da bir artış yaşanacaktır. Ancak yine faiz oranlarının düşmesi söz konusu değil-
dir. Dolayısıyla genişletici bir maliye politikası durumunda en iyi ihtimal, faiz
oranlarında herhangi bir değişmenin olmamasıdır.
Bu durumda reel gelirde meydana gelen artışa paralel olarak, faiz oranlarının
düşmesi için genişletici maliye politikasına ilaveten genişletici bir para politika-
sının uygulanması gerekir. Bilindiği gibi, genişletici bir para politikası uygula-
ması sonucunda, faiz oranlarında bir düşme meydana gelecektir. Faiz oranların-
da meydana gelen düşme sonrasında ise, yatırımlarda, üretimde ve reel gelirde
artış yaşanacaktır. Bu durumu şekil yardımıyla açıklamak mümkündür.
r
481. Herhangi b ir Ülkenin ulusal parsım ın değerinde meydana gelen bir ar-
tı;, dış ticaret üzerinde nasıl bir etkiye yol açar?
A) ithalatta azalma meydana gelir B) İthalatta artış meydana gelir
C) ihracatta bir artış meydana gelir D İhracatta bir değişme olmaz
E) Dış ticaret dengesi fazla verir
Çözüm: Bir ülkenin ulusal parasının değerinde bir artış meydana gelmesi duru-
munda, o ülkenin mallan yurt dışı mallara göre daha pahalı hale gelir. Dolayı-
sıyla parası değerlenen ülkenin ihracatında azalma meydana gelir. Diğer taraftan
yurt dışı malların fiyatı, yurt içi mallara göre daha ucuz hale gelir. Dolayısıyla
•iktisadi karar birimleri için ithalat yapmak daha cazip hale gelir. Sonuç olarak
ülkenin ihracatında azalma meydana gelirken, ithalatında artış meydana gelir.
Bu durumda, dış ticaret dengesi açık verir. Çünkü ülke ürettiğinden daha fazla
tüketmiştir. Cevap, B seçeneğidir,
950
Makro iktisat
482. Aşağıdakilerden hangisi Denk bütçe çarpanının değeri He ilgüi doğru

b ir ifadedir?
C) Sıfır ile bir arasındadır D) Birden küçüktür
E) Sıfıra eşittir.
Çözüm: Denk bütçe çarpanına göre, kamu harcamalarının tamamı, vergi artışı
yoluyla finanse edildiğinde, kamu harcaması artışlarının çarpan etkisi 1’e eşittir.
Bu durumu şu şekilde göstermek mümkündür:
AG = AT
AY = (AG - cAT) - L = (AT - cAT) J — ise
1-c i- c
= AT (1-c) - i - = AT = 1 - i. = AT = AG
1 -c I~c
Yukarıdaki eşitliğe bakıldığında kamu harcamalarında meydana gelen bir artışın,

eşit miktarda bir vergi artışı ile finanse edilmesi durumunda kendine eşit miktar-
da gelir artışa neden olduğu görülecektir. Cevap, B seçeneğidir.
483. Aşağıdakilerden hangisi nominal GSMH’yı reel GSMH’ya dönüştür-

mek için kullanılmaktadır?
A) Katma değer B) Negatif değer
C) Gini katsayısı D) Ûeflatör
E) Paasche Endeksi
Çözüm: Deflate etme (indirgeme) olarak bilinen bu dönüştürme işlemi cari fiyat-
larla ifade edilen değerin fiyat indeksine bölünmesiyle gerçekleştirilmektedir.
Nominal GSMH rakamlarım reel GSMH rakamlarına dönüştürmek amacıyla kul-
lanılan özel fiyat indeksine GSMH Deflatörü denmektedir.
484. Bir ekonomide paranın elde tutulma oranı 1/4 ve para stoğu da ISO
milyar dolarken milli gelir düzeyi kaç milyar dolardır?
A) 35 B) 150 C) 600 D) 400 E) 1200
Çözüm: Paranın elde tutulma oranı olan ks bilindiği gibi 1/V'ye eşittir. Camb-
ridge tipi miktar denklemi
M=kPT şeklindedir. Bu denklemde k yerine 1/V konulduğunda klasik mübade-
le denklemine ulaşılır.
951
Ai= j-PT= * M - ] - P T
V 4.
MV=PT=* 150 * 4 = PT
PT = 600
Mübadele denkleminin sağ tarafı bilindiği nominal milli gelir düzeyini göster-
mektedir. Mübadele denkleminin her iki tarafı, birbirine eşit olmak zorunda ol-
duğu için milli gelir düzeyi 600 milyar dolardır.
485. Aşağıdakllerden hangisi GSMH rakam ları ile ilgili sakıncalardan biri-
sidir?
I. Kayıt dışı ekonomiyi içermemesi
II. Mal ve hizmet üretim inden kaynaklanan bazı sosyal maliyetleri
yansıtmaması
III. Üretilen mal ve hizmet kalitesini göstermemesi
IV. tnsan için değerli olan dinlenmeyi hesaba katm am ası
V. Gelir dağılımı hakkında ayrıntılı bilgi vermemesi
A) I ve II 8 ) I ve III
C) I, III ve V D) Yalnız IV
E) Hepsi
Çözüm: GSMH rakamları yukarıda saydığımız bütün sakıncaları taşımakta ve
bunlar hakkında ayrıntılı bilgiler vermemektedir. Bu nedenle GSMH rakamları
yorumlanırken bu sakıncalar önemle dikkate alınmalı ve göz önünde tutulmalı-
dır. Cevap, E seçeneğidir.
486. TCM B’nin genişletici b ir p ara politikası uygulaması aşağıdakllerden

hangisi ile sonuçlanır?
A) Enflasyon yükselir ve TL’tıin uluslararası döviz piyasalarında fiyatı
yükselir.
B) Enflasyon düşer ve TLnin uluslararası döviz piyasalarında fiyatı yükselir.
C) Enflasyon yükselir ve TL’nin uluslararası döviz piyasasında fiyatı düşer.
D) Enflasyon düşer ve TL’nin uluslar arası döviz piyasasında fiyatı düşer.
E) Enflasyon değişmez, TL’nin uluslararası döviz piyasalarında fiyatı yük-
selir.
Çözüm: Genişletici bir para politikası uygulaması, para arzının artırılması şek-
linde meydana gelir. Para arzında meydana gelen bir artış, faiz oranlarının düş-
952
Makro iktisat
meşine neden olur. Açık ekonomi koşullarında yurt içi faiz oranlarında meyda-
na geien düşme, sermayenin yurt dışına kaçması ile sonuçlanır. Dolayısıyla yer-
li paraya olan talepte azalma meydana gelir. Yerli paranın talebinin azalması ise,
onun fiyatı olan döviz kurunun yükselmesi ile sonuçlanır. Diğer taraftan para ar-
zında meydana gelen artışın, enflasyonist bir etki ile sonuçlanacağı konusunda
iktisatçıların birçoğu görüş birliği içindedir. Monetaristler, “enflasyon her zaman
ve her yerde parasal bir olgudur” diyerek bu konudaki görüşlerini açık bir biçim-
de ortaya koymuşlardır. Dolayısıyla genişletici para politikası uygulaması enf-
lasyonda bir yükselme ve TL’nin döviz piyasasında fiyatının düşmesi ile sonuç-
lanır.
487. Keynesyen yaklaşım« göre, diğer değişkenler sabitken otonom vergiler-

de meydana gelen bir a rtı;, aşağıdakilerden hangisine neden olur?
A) Toplam harcama eğrisinde sola doğru bir kayma meydana gelir.
B) Toplam harcama eğrisinde sağa doğru bir kayma meydana gelir.
C) Toplam arz eğrisinde sağa doğru bir kayma meydana gelir.
D) Toplam arz eğrisinde sola doğru bir kayma meydana gelir.
E) Toplam arz ve toplam harcama eğrilerinin ikisini de sola doğru kaydı-
rır.
Çözüm: Kjeynesyen iktisada göre, otonom vergilerde meydana gelen bir artış,
gelirde bir azalma meydana getirecektir. Tüketim ise, gelirin bir fonksiyonudur.
Yani gelirde meydana gelen azalış, tüketimin azalmasına; tüketimin azalması ise,
toplam harcama eğrisinin sola doğru kaymasına neden olacaktır.
488. Para talebi 0,30 Y ve p ara arzı da 150 milyar dolar İken para arzı ve ta-
lebi arasındaki dengeyi sağlayan parasal gelir düzeyi kaç milyar dolar-
dır?
A) 400 B) 500 C) 450 D) 100 E) 250
Çözüm:
0,30 Y » 150
X r= i5 0
3 Y = 1500
y=5Q0
953
489. ödem eler dengesi fazlası ve İşsizlik olan bir ekonomide politika öneri-
si olarak aşağıdakllerden hangisi sunulabilir?
A) Revalüasyon yapmak B) Para arzını arttırmak
C) Kamu harcamalarını azaltmak D) Faiz oranlarını yükseltmek
E) İthal vergilerini arttırmak
Çözüm: ödem eler dengesi, bir ülkenin bir yıl içinde diğer ülkelere çeşitli ne-
denlerle yaptığı ödemelerle, dış ülkelerden elde ettiği dövizleri (ya da döviz
karşılığı ulusal parayı) gösteren bir bilfinçodur. ödem eler dengesinin fazla ver-
miş olduğu durumda, ülke harcadığından daha fazla döviz geliri elde etmiş de-
mektir. Böyle bir durumda işsizlik söz konusu ise, ödemeler dengesindeki faz-
la da gözöniinde bulundurularak, para arzı artırılabilir. Çünkü para arzı artışla-
rı, faizlerin düşmesine; faizlerin düşmesi yatırımların ve istihdamın artması su-
retiyle işsizliğin azalmasına neden olacaktır.
490. Türkiye’de 2003 yılında Net İhracatta 2,3 milyar doiarbk b ir artı} göz-
lenmiştir. Buna göre GSMH için aşağıdakllerden hangisi söylenebilir?
A) Sabit kalmıştır B) Artmıştır
C) Azalmıştır D) Net ihracat GSMH’yı etkilemez
E) Karar verilemez
Çözüm: Net ihracat GSMH’nın harcamalar yöntemiyle bulunmasında kullanı-
lan bir değerdir. Yani GSMH 31C + 1 + G + (X-M)
(X-M) Net İhracatı ifade etmektedir. Dolayısıyla net ihracat» artması GSMH’yı artırır.
491. Nominal GSM H ’nm 600, reel GSMH’nın ise, 2400 olduğu b ir ttlke için
GSMH D eftatörü aşağıdakllerden hangisidir?
A) 12 B) 20 C) 25 D) 250 E) 300
Çözüm:
GSMH Deflatbni = H m lm U M ü L x 100

ReelGSMH
, GSMH Deftatörü = JSQ£L * i 00 = 25
2400
954
Makro İktisat
492. Keynesyen aralıkta enflasyon oranı ile ilgili aşağıdaki ifadelerden han-
gisi doğrudur?
A) Yükselmektedir
B) Sıfıra eşittir
C) Optimal enflasyon oranma eşittir
D) Doğal enflasyon oranından düşüktür
E) Düşmektedir
Çözüm: Keynesyen aralıkta toplam arz eğrisi yatay eksene paraleldir ve toplam
talepte meydana gelen bir artış, fiyatlar genel düzeyinde herhangi bir değişikli-
ğe neden olmayacaktır. Keynesyen iktisatta enflasyon, tam istihdam düzeyinden
sonra ortaya çıkacak bir olgu olarak kabul edildiği için tam istihdam düzeyine
kadar, toplam talepte meydana gelen bir artış enflasyonist olmayacaktır. Yalnız-
ca reel milli gelirde bir artış ile sonuçlanacaktır. Bu durumu şekilde yardımıyla
görmek mümkündür.
P
493. Aşağıdakilerden hangisi ithalatın dikkate abndığı dürüm daki çarpanın

cebirsel ifadesidir?
A) 1-c/l-c B) l/l-c(l-m )
C) -1/1-c+m D) c/î-c+m
E) 1/1-c+m
Çözöm: İthalatın da dikkate alındığı dış ticaret çarpanını şu şekilde formüle et-
mek mümkündür:
Dış ticaret çarpan, = k = Cevap( E seçencg)dir
955
494. Aşsğıdakilerden hangisi sermaye hareketliliğinin sınırlı olduğu durum -

da BP eğrisinin şeklini ifade etmektedir?
A) U şeklinde B) Negatif eğimli
C) Pozitif eğimli D) Yatay eksene paralel
E) Düşey eksene paralel
Çözüm: BP eğrisi ödemeler Dengesini göstermek için kullanılmaktadır. BP eğ-

risi, faiz oranı ile milli gelir düzeyinin kesiştiği noktaların birleştirilmesi ile el-
de edilmektedir. BP eğrisinin eğimini sermaye hareketliliğinin düzeyi belirle-
mektedir, Sermaye hareketliliğinin tamamen yasaklandığı durumda BP eğrisi,
yatay eksene düşey ya da düşey eksene paraleldir. Bu durumda BP eğrisi, öde-
meler dengesinin faiz oranına duyarsız olduğu anlamına gelmektedir. Sermaye
hareketliliğinin tam olduğu durumda, BP eğrisi yatak eksene paralel bir görü-
nüm arz eder. Bu durumda, ödemeler dengesi, faiz oranına sonsuz duyarlıdır.
-RP □ıs Fazla Di» Açık

•il-,
S ın ırlı T am
S e rm a y e S e rm a y e S ıf ır S e rm a y e
H a re k e tliliğ i H a re k e tliliğ i H a r e k e tliliğ i
C e v a p , C s e ç e n e ğ id ir.
495. Bir ekonomide paranın ortalam a elde tutulm a hızı k5» 1/5 ve para sto-
ku 150 m ilyar dolar ise, milli gelir düzeyi kaç milyar dolardır?
A) 30 B) 500 C) 750 D) 600 E) 300
Çözüm:
M.V - P.Y
r - i
P.Y =Nominal GSMH

GSMI-I = M.V
956
Makro İktisat
GSMH = 5. 150
GSMH » 750
496. Af ağıda kilerden hangisi Keynes’in görüşlerinden birisi değildir?

A) Kamu harcamaları arttırılarak toplam talep arttırılmalı
B) Ekonomi tam istihdamda da dengede olabilir
C) Say yasası geçersizdir
D) Denge faiz oranı, para talebi ve arzının dengede olduğu noktada belir-
lenir
E) Fiyatlar ve ücretler tam esnektir
Çözüm: Seçenekler incelendiğinde,
/ Kamu harcamalarının artırılması, Keynes’in Büyük Buhrandan çıkmak için
sunduğu bir çözümdür.
/ Keynes ekonominin tam istihdamda da dengeye geleceğini ileri sürmektedir.
Keynes’e göre ekonomi tam istihdam da dengeye gelebilir. Ancak tam isti-
dam dengesi, özel bir durumdur. Genel olan, eksik istihdam dengesidir.
/ Say yasası, Büyük Buhran Döneminde seçerliliğini yitirmiştir ve Keynes’e
göre önemli olan arz değil, taleptir.
</ Denge faiz oranı klasiklerde olduğu gibi tasarrufların yatırımlara eşit olduğu
düzeyde değil, para piyasasının dengede olduğu noktada belirlenir. Çünkü
Keynes’e göre tasarrufların tamamı yatırıma dönüşmeyebilir.
/ Fiyat ve ücretlerin esnek olmadığını savunan Keynes bu durumu şu şekilde
ifade etmektedir. Fiyatlar ve ücretler aşağı rijittir (yapışkan). Aşağı inmesine
engel olan işçi sendikası gibi kurum ve kuruluşlar-bulunmaktadır.
497. IS eğrisinin eğiminin düşük olduğu durumda aşağıdaklierden hangisi

doğrudur?
A) Para talebinin faiz esnekliği düşüktür.
B) Para talebinin faiz esnekliği yüksektir.
C) Para talebinin gelir esnekliği düşüktür.
D) Para talebinin gelir esnekliği yüksektir.
E) AE eğrisinin eğimi yüksektir.
957
Çöziim: Para talebinin faiz esnekliği ve para talebinin gelir esnekliği LM eğri-
sinin eğimini belirlemektedir, IS’nin eğimini belirleyen iki etken bulunmaktadır.
Yatıranların faiz esnekliği;
/ Yatırımların faiz esnekliği arttıkça, IS eğrisinin eğimi azalmaktadır (yatıklaş-
maktadır).
/ Yatırımların faiz esnekliği azaldıkça, İS eğrisinin eğimi artmaktadır (dikleş-
mektedir.)
Çarpan:
/ Marjinal tüketim eğilimi büyüdükçe ve vergi oranı küçüldükçe çarpan büyü-
IS esrisinin eğimi He AE eğrisinin eŞlml arasında şu şekilde bir ilişki vardır:
/ IS eğrisinin eğimi azaldıkça (yatıklaştıkça), AE eğrisinin eğimi artar (dikle-
şir),
498. Bir ekonomide S (tasarruf) 8 5 ,1 (yatının) 70, G (kamu harcamaları)

45, T (vergiler) 25, X (ihracat) 10 ve TR (transfer ödemeleri) 2 olduğu-
na gfire, M (İthalat) kaçtır?
A) 15 B) 17 C) 19 D) 22 E) 26
Çözüm:
S - I “ ( G + T h - Ta) + NX
85 - 70 “ (45 +2 - 25) + (10 - M)
15 « 3 2 - M
M = 32 - 15
M - 17

bir durumda, faiz oranındaki artmanın hane halkı üzerindeki etkisi
nasıl olur?
A) Tüketim azalır. B) Tasarrufları artar.
C) Tasarrufları azalır. D) Arz ettikleri iş gücü miktarı artar.
958
Makro iktisat
ÇÖzüm: 1 L sorunun çözümüne bakınız.

500. Toplam arz (AS) eğrisinin esnekliğinin sonsuz olduğu durum da aşağı-
A) Deviet müdahalesi etkin değildir.
B) Genişletici politikalar, hem fiyatlar genel düzeyini hem de çıktı düze-
yini arttırır.
C) Genişletici politikalar sadece fiyatlar genel düzeyini arttırır.
D) Genişletici politikalar sadece çıktıyı arttırır.
E) Enflasyona yol açmamak için genişletici maliye politikası para poüti-
kası iie desteklenmelidir.
inceleyiniz.
501. IS-LM modeline göre genişletici bir para politikası, aynı büyüklükte-
ki daraltıcı b ir maliye politikasıyla birlikte uygulandığında aşağıdakl-
lerden hangisi ortaya çıkar?
A) Faiz oranı düşer, milli gelir artar.
B) Hem faiz oranı, hem de milli gelir düşer.
C) Faiz oram kesin olarak düşerken, milli gelirdeki değişme belirsizdir.
D) Faiz oranındaki değişme, milli gelirdeki değişmeden daha büyüktür.
E) Faiz oranı yükselirken, milli gelir değişmez.
Çözüm: Genişletici para politikası sonucunda LM eğrisi sağa doğru kaymakta,

faiz oranı düşerken milli gelir düzeyi artmaktadır. Daraltıcı maliye politikası so-
nucunda ise, IS eğrisi soia doğru kaymakta hem faiz oranı, hem de milli gelir dü-
zeyi düşmektedir. Hem genişletici para politikası, hem de daraltıcı maliye poli-
tikası faiz oranlarının düşmesine yol açtığı için bu politikanın sonucunda faiz
oram kesin olarak düşmektedir. Diğer taraftan, genişletici para politikası, daral-
tıcı maliye politikasıyla eşit büyüklükte olduğu için genişletici para politikasının
milli geliri arttırıcı etkisi, daraltıcı maliye politikasının milli geliri azaltıcı etki-
sine eşittir. Dolayısıyla, milli gelir düzeyinde değişme olmayacağı için faiz ora-
nındaki değişme daha büyük olacaktır. Bu durumu şekil yardımıyla görmek
mümkündür:
959
D a ra ltıc ı M a liy e P o litik a s ı İle B irlik te U y g u la n d ığ ı

D u ru m
502. İhracatta meydana gelen bir artışın sonucu ile UgiLİ olarak aşağıdaki-
terden hangisi doğrudur?
A) IS eğrisinin sağa kaymasına
B) Hem LM eğrisinin hem de IS eğrisinin sağa kaymasına ,
C) LM nin sağa; IS nin sola kayması . .1:;,; -■,11:
D) LM eğrisinin sola kaymasına
E) IS eğrisinin sabit kaltaasına
Çözür»: İhracatta meydana gelen bir artış, gelirin artmasına neden olur. Tüke-
timde gelirin fonksiyonu olduğu için, tüketimde bir artış meydana gelir. Tüketim
deki artış, yatırım harcamalarını uyarır. Sonuç olarak toplam harcamalarda bir
artış meydana gelir. Bu durum ise, IS eğrisinin sağa kayması ile sonuçlanır.
503. Aşağıdakilerden hangisi makro iktisadın atanm a girmez?

A ) Enflasyon B) İşsizlik
C) istihdam D) Milli gelir
E) Firma dengesi
Çözüm: Enflasyon, işsizlik, istihdam, milli gelir, faiz oranlan gibi makro eko-
nomik değişkenler, makro iktisadın inceleme alanına girerken, firma dengesi
mikro iktisadın inceleme alanına girmektedir. Çünkü; makro iktisat ekonominin
bütünü ile ilgilenirken, mikro iktisat tek tek firmaların ya da endüstrinin denge-
siyle ilgilenmektedir. Diğer bir ifadeyle, mikro iktisat tek tek ağaçlarla ilgilenir-
ken, makro iktisat ormanla ilgilenmektedir.
960
Makro İktisat
504. Aşağıdakilerden harcamalardan hangisi bir plasman harcamasıdır?

A) Makine ve teçhizat ahmı
B) Stok miktarının arttırılması
C) Konut satın alınması
D) Üretim kapasitesinin geliştirilmesi
E) Üretim hattının yenilenmesi
Çözüm: Yatırım, bir ekonomide belli bir dönemde mevcut sermaye malları ve
teçhizat stokuna yapılan net ilavelerdir. İktisadi karar birimlerinin mevcut bir şir-
keti almaları ya da mevcut şirketlerden birinin hisse senedini satın almaları, ken-
di açılarından yatırım olarak kabul edilmekte iken, makroekonomik anlamda
üretim kapasitesinde bir değişme olmadığından dolayı yatırım olarak kabul edil-
mez. Çünkü yapılan işlem sadece mevcutların el değiştirmesi işlemidir, işte
mevcut yatırımların el değiştirmesi işlemine plasman adı verilmektedir. Bu çer-
çevede konut satın alınması bir plasman yatırımıdır.
505. Aşağıdakilerden hangisi standart bir IM F istikrar programında yer

alan politika önerilerinden biri değildir?
A) Kamu gelirlerinin arttırılması
B) Para arzının kontrol altına alınması
C) Kamu harcamalarının kısılması
D) Yabancı sermayenin teşviki
E) Transfer harcamalarının ve sübvansiyonların artırılması
Çözüm: IMF’nin istikrar programlan genellikle Ortodoks istikrar programları-
dır. Ortodoks istikrar programlan ise, daraltıcı para ve maliye politikalarından
oluşmaktadır. Uygulamada IMF’nin politika önerileri, sıkı para ve maliye poli-
tikası üzerine şekillenmiştir. Bu çerçevede IMF’nin politika önerileri genel ola-
rak şu unsurlardan oluşmaktadır:
• Kamu gelirlerinin artırılması,
• Para arzının kontrol altına alınması
• Kamu harcamalannın kısılması
• Bütçe disiplinin sağlanması
• Yabancı sermayenin teşviki
Transfer harcamaları ve sübvansiyonların artırılması ise, IMF’nin bütçe disipli-
ni anlayışıyla bağdaşmamaktadır.
961
506. Aşağıdakilerden hangisi toplam talepte azalışa yol açan değişiklikler-

den biri değildir?
A) Tedavüldeki para miktarının azalması
B) Genel servet düzeyinin azalması
C) Kamusal satın ahmlann azalması
D) Kamusal transferlerin azalması
E) Reel faiz oranlarının azalması
Çözüm: A, B,C ve D geçenekleri incelendiğinde bireylerin sahip olduğu gelir

düzeyinde bir azalmaya yol açacağını görürüz. Dolayısıyla toplam talepte bir
azalma meydana gelir. Ancak E seçeneğinde reel faiz oranlarının azalması para-
nın elde nakit olarak tutulması sonucunu doğuracağı için gelir seviyesinde ve do-
layısıyla toplam talepte artışa yol açar.
Toplam talep eğrisini sağa ve sola kaydıran nedenler için 136. somdaki tabloya
bakınız.
597. Aşağıdaki talep edilen para m iktan tanım lam alarından hangisi, dar
anlamlı p ara m iktarı tanım ıdır?
A) M B) Mİ C) M2Y D) M3 E) L
» Mi-.
Çözüm: Talep edilen para miktarı tanımlarından M İ, dar anlamda para miktan
tanımı olarak bilinir. M 1, dolaşımdaki para + vadesiz mevduat toplamından olu-
şur.
508. Kişi başına düşen gelirin her yıl bir önceki yıla göre a rtı; oranına ne ad
verilir?
A) Büyüme hızı B) Çarpan katsayısı
C) Gini katsayısı D) Gelir katsayısı
E) Hızlandıran katsayısı
Çözüm: Kişi başına gelirin her yıl bir önceki yıla göre gösterdiği artış, büyüme
hızı olarak adlandırılmaktadır.
962
fviakro İktisat
509. Borç yükünü azaltm ak İçin yüksek faizli borçlanma belgelerinin düşük
faizil borçlanm a belgeleri ile değiştirilmesi İşlemine ne ad verilir?
A) Takas. B) Konsolidasyon.
C) Monotoryum D) Borç itfası.
E) Konversiyon.
Çözüm: Borç yükünü azaltmak için yüksek faizli borçlanma belgelerinin düşük
faizli borçlanma belgeleri ile değiştirilmesi işlemine, “konversiyon” denir.
510. Sermaye hareketliliğinin tam olması halinde aşağıdakilcrden hangisi

söylenebilir?
A) İç ve dış faiz haddi birbirine eşit olup BP eğrisi dikey eksene paralel-
dir. '
B) İç ve dış faiz haddi birbirine eşit olup BP eğrisi yatay eksene paraleldir.
C) îç faiz haddi dış faiz haddinden büyük olup BP eğrisi yatay eksene pa-
raleldir.
D) Iç faiz haddi dış faiz haddinden küçük olup BP eğrisi yatay eksene pa-
raleldir,
E) İç faiz haddi dış faiz haddinden büyük olup BP eğrisi dikey eksene pa-
raleldir.
Çözüm: Bir ekonomide sermaye hareketliliğin tam olabilmesi için iç faiz haddi
ile dış faiz haddinin birbirlerine eşit olması gerekmektedir. C, D ve E seçenek-
lerinde belirtildiği gibi bir farklılık söz konusu olması halinde sınırlı bir serma-
ye hareketliliğinden söz edilir, tç ve dış faiz haddinin eşit olması halinde serma-
yenin getirisi ülke içinde ve dışında aynı olacağından bireyler sahip olduğu ser-
mayeyi istediği yerde değerlendirebileceği için sermaye hareketliliği tam olacak-
tır. Bu durum BP eğrisinin yatay eksene paralel olması halinde gösterilir. Zira A
seçeneğinde ifade edildiği gibi BP eğrisi dikey eksen paralel olsa idi, sermaye
hareketliliği olmazdı. Bu durum sıfır sermaye hareketliliği olarak adlandırılır.
•A
BP
963
511. İS ve LM eğrileri İle ilgili olarak aşağıdakllerden hangisi doğrudur?

I. Yatırımların faize karşı duyarlılığı arttıkça, IS eğrisi yatay bir eğri
konumunu alır.
II. Para arzındaki artışlar LM eğrisini sağa doğnl kaydırır.
II I. Para talebinin faiz esnekliği arttıkça, LM eğrisi dik b ir doğru ko-
num una yaklaşır.
IV. Vergilerdeki azalış, IS eğrisini sola doğru kaydırır.
V. Kamu harcam alarındaki artış, IS eğrisini sağa doğru kaydırır.
A) 1 ve n B) 1,111 ve IV
C) 1,11 ve V D) II, III ve IV
E) III ve V
Çözüm:
/ Yatırımların faize karşı duyarlılığı arttıkça, IS eğrisi yatay bir eğri ko-
numunu alır.
✓ Para arzındaki artışlar LM eğrisini sağa, azalışlar sola doğru kaydırır.
/ Para talebinin faiz esnekliği arttıkça, LM eğrisi dik bir doğru konumu-
na değil, yatay bir eğri konumuna yaklaşır.
/ Vergilerdeki azalış, IS eğrisini sola değil, sağa doğru kaydırır.
/ Kamu harcamalarındaki artış, IS eğrisini sağa; azahş, sola doğru kay-
dırır.
Dolayısıyla I, II ve V nolu ifadeler doğrudur.
512. Çalışma isteğinde ve kabiliyetinde olup, herhangi bir özrü olmadığı

halde, cari ücret düzeyinde çalışmaya razı olup da ve iş bulunam am a-
sı durum una ne ad verilmektedir?
A) Gizii işsizlik B) işgücü
C) İstihdam D) Üretim azalış oranı
E) İşsizlik '
Çözüm : Çalışma isteğinde ve kabiliyetinde olup, herhangi bir özrü olmadığı

halde, cari ücret düzeyinde çalışmaya razı olupta ve iş bulunamaması durumuna
işsizlik denilmektedir.
964
Makro iktisat
513. Rasyonel Beklentiler Yaklaşımının teorik temeli aşağıdaki iktisatçıların

hangi İkisinin yapmış olduğa çalışmalara dayanır?
A) John Muth ve Robert Lucas
B) John Maynard Keynes ve Milton Friedman
C) Alfred Marshall ve Thomas Sargent
D) Leon Walras ve James Tobin
E) James Tobin ve Allan Meltzer
Çözilm; Rasyonel Beklentiler Yaklaşımının teorik temeli, John Muth ve Robert

Lucas’m yapmış oldukları çalışmalara dayanır. John Muth, 1961 yılında yapmış
olduğu “Rasyonel Bekleyişler ve Fiyat Hareketleri” adlı çalışmasında rasyonel
bekleyişlerin ekonomi üzerinde oynamış olduğu rolü açık bir biçimde ortaya
koymuştur, 1970’li yıllarda John Muth’un bu çalışmasını yeniden ele alan ve
güncelleştiren Robert Lucas, adeta rasyonel beklentiler yaklaşımının kurucusu
olmuştur.
514. Aşağıdakflerln hangisinde oluşacak bir artış enflasyonun ortaya çık-

masına neden olur?
A) Bir malın fiyatındaki aşın artış
B) Bir malın arzındaki azalış
C) Bir mal m arzı sabitken, fiyatındaki aşırı artış
D) îki firmanın birleşerek fiyat arttırması
E) Tüm mal ve hizmetlerin ortalama fiyatlarında sürekli bir artış
Çözüm; Enflasyon bir ekonomide, fiyatlar genel düzeyinde meydana gelen sü-
rekli artışlar olarak ifade edilmektedir. Fiyatlarda meydana gelen bir kerelik ar-
tışlar, enflasyon olarak adledilmez. Yani fiyat artışları süreklilik arz etmelidir.
Ancak ekonomide bazı malların fiyatlarında artış meydana gelirken, bazı malla-
rın fiyatlan sabit kalmakta, bazı malların Fiyatları ise düşmektedir, Bundan do-
layı ekonomideki tüm mal ve hizmetlerin Fiyatlarında meydana gelen değişimin
ortalaması alınır. Bu durumu enflasyon için şu tanım daha doğru olacaktır. Enf-
lasyon, ortalama fiyatlar genel düzeyinde meydana gelen sürekli artışlardır.
/ A seçeneğinde bir malın fiyatındaki aşırı artış, süreklilik arz ediyorsa enflas-
yondan söz edilebilir. Ancak soruda, bu konuyla ilgili bir bilgi yoktur.
•/ B seçeneğinde, talep sabitken ya da artarken bir malın arzının azalması, enf-
lasyona neden olabilir. Ancak talep ile ilgili herhangi bir bilgi yoktur.
965
✓ C seçeneğinde, bir malın arz: sabitken fiyatının aşın artmasına enflasyon di-
yebilmek için fiyat artışlarının süreklilik arz etmesi gerekir. Ancak, somda bu
konuda bir bilgi yoktur.
/ D seçeneğinde iki firmanın birleşerek fiyat arttırması, mikro ölçekte bir fiyat
artışıdır. Fiyat artışına enflasyon diyebilmek için ortalama fiyatlar genel dü-
zeyinde bir artış olması gerekir.
SİS. Merkez Bankası’nın piyasadan tahvil atması ve hükümetin vergi oran-

lan ın arttırm ası halinde IS ve LM eğrilerinin hareketi 2le İlgili olarak
hangisi söylenebilir?
A) 15 eğrisi sola, LM eğrisi sağa doğru kayar
B) IS ve LM eğrileri birlikte sola doğru kayar
C) IS eğrisi sağa, LM eğrisi sola doğru kayar
D) IS ve LM eğrileri birlikte sola doğru kayar
E) IS eğrisi sola doğru kayar, LM eğrisi değişmez
Çözüm; Merkez Bankası’nın piyasadan tahvil alması Merkez Bankası'nın piya-
saya para arz etmesine yola açar. Para arzındaki artışlar ise, LM eğrisinin sağa
doğru kaymasına yol açacaktır. Vergi oranlarının artması ise, gelir düzeyini azal-
tacağından IS eğrisinin sola doğru kaymasına yol açar. Yani IS eğrisi sola, LM
eğrisi sağa doğru kayar.
516. Aşağıdakilerden hangisi Üretim artışlarındı görülen dalgalanm alar so-

nucu ortaya çıkan dönemlerden birisi değildir?
A) Daralma B) Canlanma
C) Kriz D) Tepe
E) Dip
Çözüm: Konjonktüre! dalgalanma, daralma, dip, canlanma ve tepe aşamaların-

dan oluşmaktadır. Diğer bir ifadeyle, ekonominin zaman zaman dalgalanması
sonucunda üretim oranında bir azalma başlıyor ise, daralm a; artış oluyor ise
canlanma, dönemleridir. Ekonomi daralma sonucunda en az üretim düzeyine
düştüğünde dip; en zirveye çıktığı dönem ise tepe dönemi yaşanmaktadır. Kıiz
ise dalgalanma dönemlerinden değildir. Daralma dönemi bir krizin belirtisi, dip
aşaması ise krizin kendisidir.
966
Makro İktisat
517. M arjinal tüketim eğiliminin 0,9 olduğu b ir ekonomide 250 Milyar

TL’Ilk yatırım yapılması durum unda, milli gelirde ne kadarlık bir artış
meydana gelecektir?
A) 2250 B) 2500 C) 1250 D) 250 E) 2000
AY - k * Al ise AY “ 10*250 = 2500 MilyarTL
518. Aşağıdakilerden hangisi Keynes’e göre enilasyonist dönemde uygula-

nacak b ir politikadır?
A) Daraltıcı para B) Arz yönlü politika
C) Genişletici maliye D) Genişletici para
E) Daraltıcı maliye
Çöziim: Keynes’e göre enflasyonunun nedeni toplam talebin toplam.am aşma-

sıdır. Diğer bir ifadeyle» aşırı taleptir. Bu nedenle Keynes daraltıcı maliye politi-
kası uygulaması ile toplam talebin düşürülmesi gerektiğini ileri sürmektedir. Do-
layısıyla kamu harcamalarının azaltılarak, vergilerin artırılması harcama düzeyi-
ni düşürür.
519. Aşağıdakilerden hangisi büyümeyi özendirici, üretim artış oranını a rt-

tırıcı ve vergi sisteminin düzeltilmesi gereğini savunan politikadır?
A) Daraltıcı para politikası B) Daraltıcı maliye politikası
C) Genişletici maliye politikası D) Arz yönlü politika
E) Genişletici para politikası
Çözüm: Ekonominin üretim hacminin arttırılması ve vergi sisteminin düzeltil-

mesi; yani, ekonominin üretim miktarı ile ilgilenen ya da önemini savunan poli-
tikalar, Arz Yönlü politikalardır.
520. Bir ekonomide m arjinal tüketim eğilimi mpc=0,6 ve vergi oranı t= 0,15
ise, kamu harcam alarında 30 birim lik bir artışın bütçe fazlasında mey-
A) 8 B) 15 C) 12,5 D) 13,6 E) 20,7
967
Çözüm:
AB S = Î İ i L Î M , AG
ABS = . 30
1 -0,51
ABS = 0,693 x 30
ABS = 20,7
521. Aşağıdaki durum lardan hangisinde IS eğrisi şekilde gösterildiği gibi

bir kayma yapar?
' i "■
IS’
IS
o > Y
A) Kamu harcamaları arttırıldığında ve vergiler azaltıldığında

B) Kamu harcamaları azaltıldığında ve vergi oranlan arttırıldığında
C) Vergi oranlan arttırıldığında
D) Kamu harcamaları ve vergi oranlan azaltıldığında
E) Para arzı artırıldığında
968
Makro iktisat
Çözüm*. Şekilde İS eğrisi sağa kaymıştır.
IS eğrisini sağa kaydıran nedenler IS eğrisini sola kaydıran nedenler

Talepte meydana gelen artış Talepte meydana gelen azalma
Tüketimin artması Tüketimin azalması
Kamu harcamalarının artması Kamu harcamalarının azalması
Vergilerde meydana gelen azalma Vergilerde meydana gelen artış
Transfer ödemelerinin artması Transfer ödemelerinin azalması
Ülke parasının değer yitirmesi Ülke parasının değer kazanması
Yatırımların artması Yatırımların azalması
ihracatın artması İthalatın artması
Olumlu beklentiler Olumsuz beklentiler
Denk bütçe çarpanı
IS eğrisinin şekilde görüldüğü yönde hareket etmesi için kamu harcamaları art-
tırılması ya da vergi miktarının düşürülmesi gerekir.
522. Aşağıdakiierden hangisi ya da hangileri devrcsel akım grafiği içinde

yer alır?
I) Hanehalkı II) Firm alar III) Devlet IV) Dış alem
A) Yalnız I B) I ve 111
C) III ve IV D) I, II ve III
E) I, M, 111 ve IV
Ç5züm: Bu birimler arasında karşılıklı etkileşim olduğu için hepsi Devrcsel

Akım Grafiği içerisinde yer alır.
523. M onetarist yaklaşıma gdre, uzun dönemde nominal para arzında %

100'lük bir artış olursa, fiyatlar genel düzeyinde nasıl bir değişme mey-
dana gelir?
A) % 100 artar B) % 100’den daha fazla artar
C) % 100’den daha az artar D) % 100 azalır
E) Herhangi bir değişiklik olmaz
Çözüm: Monetarist yaklaşıma göre, para arzında meydana gelen bir değişiklik,
kendisinden daha yüksek bir fiyatlar genel düzeyi değişikliğine neden olur. Or-
969
neğin para arzında % 10‘İuk bir artış olması durumunda, fiyatlar genel düzeyi %
10’dan daha fazla artacaktır.
524. Bir Ülkenin gene! performansının değerlendirilmesinde en yoğun kulla-

nılan ölçüt aşağıdakllerden hangisidir?
A) Enflasyon oram B) Faiz oranlan
C) GSMH D) Gelir dağılımında adalet
E) Net milli hasıla
Çözüm: GSMH tanımı gereği bir ekonomide belirli bir dönemde üretilen mal ve
hizmetlerin itamamlanmıştı piyasa değeri ile ifade edilen toplamıdır. Bu sebeple
bir ekonominin performansı ölçülürken, GSMH değeri kullanılmaktadır.
525. Otonom tüketim harcamalarındı meydana gelen bir artış, aşağıdakile-

ri n hangisine neden olur?
A) Denge üretim düzeyi artarken, LM eğrisinin sağa doğru kaymasına
B) Denge üretim düzeyinin düşerken, İS eğrinsin sağa kaymasına
C) Denge üretim düzeyinde bir değişme olmazken, LM eğrisinin sağa kay-
masına
D) Denge üretim düzeyinin artarken, IS eğrisinin sağa kaymasına
E) Denge üretim düzeyinin düşerken, LM eğrisinin sola kaymasına
Çözüm; Otonom tüketim harcamalarında meydana gelen bir artış, yatırımın art-
masına ve dolayısıyla üretimin ve istihdamın artmasına neden olur. Yani, denge
üretim düzeyi artar. Yatırımlarda ve istihdamda meydana gelen artış, IS eğrisinin
sağa kayması ile sonuçlanır.
526. Aşağıdakllerden hangisi para politikasının genel araçlarından biri ¿ t

gÜdlE?
A) Repo işlemleri B) Piyasadan tahvil alınması
C) Vergi oranı D) Mevduat munzam karşılık oranı
E) Reeskont oranı
Çtizttm: Para politikasının genel araçları, açık piyasa işlemleri, reeskont politi-
kası ve zomnlu (yasal) karşılıklar politikası olmak üzere 3‘e ayrılabilir. A ve B
seçeneklerindeki işlemler açık piyasa işlemlerindendir. E seçeneğindeki rees-
970
Makro İktisat
kont oranı, reeskont politikasının aracıdır. Merkez Bankası bu oranı değiştirerek

para arzı üzerinde etki meydana getirir. D seçeneğinde bahsedilen mevduat mun-
zam karşılık oranı ise, zorunlu karşılıklar politikasının aracıdır; C seçeneğinde
bahsedilen vergi oranı ise, para politikasının genel araçlarından biri değildir.
527. Devlet harcam alarının 1500, bütçe açığının 120, tasarrufun 1220, tüke-
timin 4800, ticaret açığının 90 vc transfer harcamasının olmadığı bir
ekonomi için milli gelir seviyesi aşağıdakilerden hangisine eşittir?
A) 7400 B) 7450 C) 7610 D) 7520 E) 7800
Çözüm: s _ î = ( g + T R - T A ) + N x
0*el D ü tçt Di? tic tre l

Seklftr D e n g eli Dengesi
DmfMİ
1 2 2 0 -1 = 1 2 0 -9 0
12 20-1 = 30
[ = 1 2 2 0 -3 0
1= 1190
Y = C + I + O +NX
Y = 4800 + 1190 +1500 + (-90)
Y = 7400
528. Arz fokunun yaşanmadığı ve enflasyon üe İlgili beklentilerin değişme-

diği durgunluk dönemleri İçin aşağıdakilerden hangisi söz konusudur?
A) Enflasyon oranı değişmez. B) Enflasyon oranı artar.
C) Yapısal bir enflasyon söz konusudur. D) Enflasyon oranı düşer.
E) Hiperenflasyon söz konusudur.
Çözüm: Arz şokları, üretimde daralma meydana gelmesi anlamına gelir. Yani
arz eğrisinin sola doğru kaymasıdır, Arz şokunun olmaması ise, üretimde bir de-
ğişmenin olmaması anlamına gelir. Diğer taraftan enflasyon beklentisinin değiş-
mediği durumda, beklenen enflasyon kadar bir enflasyon ile karşılaşılabilir. Enf-
lasyon beklentilerinin değişmediği durumda, enflasyonun düşmesi beklenemez,
Örneğin % 80’lik bir enflasyon beklentisi söz konusu ise, % 80’in altında bir
enflasyon ile karşılaşılması söz konusu değildir. % 80’lik bir enflasyon dÜ2eyi
ise, daha muhtemel bir durumdur. Cevap, A seçeneğidir.
971
529, GSMH hesaplanır İken çifte saymaya düşülmemesi için aşağıdakiier-

den hangisinin uygulanması gerekir?
A) Negatif değeri B) Stok değeri
C) Artık değer D) Katma değer
E) Fazla değer
Çözüm: Eğer her üretim aşamasında ara mallara yapılan ek ilavelerle oluşan de-
ğerler toplamı olan K atm a Değer kullanılırsa çifte saymaya düşülmemiş olunur.
530. Bir ülkede toplam nüfus 300 milyon, işgücü 220 milyon iken istihdam
edilen kişi sayısı ISO milyon ise işsizlik oranı aşağıdakilerden hangisine
eşittir?
A) 6 B) 4,2 C) 16,4 D) 18,1 E) 3,8
Çözüm;
İşsizlik oram = İşsizlik / Toplam işgücü

„ 2 2 0 -1 8 0
220
işsizlik oranı * -4Û_

220
Cevap, D seçeneğidir. :&

. |
531. Aşağıdakilerden hangisinde GSMH İle GSYİH arasındaki ilişkiyi gös-
terilm ektedir? '•! >ı,
A) GSMH=GSYİH+Net Dış Krediler
B) GSMH= GSYÎH-Amortismanlar
C) GSMH=GSYİH+Net Dış Doğrudan Yatırımlar
D) GSMH=GS YlH+Nct Dış Sermaye Geliri
E) GSMH=GSYİH+Net Faktör Geliri
Çözüm: GSMH’dan dış alemden gelen ve dış aleme giden faktör gelirleri ara-
sındaki fark olarak da bilinen net faktör gelirleri çıkarıldığında GSYÎH'ya ula-
şılır. Ya da GSYlH’yla net faktör gelirleri toplandığında GSMH’ya ulaşılır. Ce-
972
Makro İktisat
532. Aşağıdakiierden hangisi GSMH hesaplanırken dikkate alınmaması ge-

reken bir toplam değer değildir?
A) Transfer harcamaları
B) Pazarlaması yapılamayan bazı mal ve hizmetler
C) İkinci el durumuna düşen tamamlanmış mallar
D) Tamamıyla finansal nitelikte olan işlemler
E) Üretilen tamamlanmış mal ve hizmetler
Çözüm:
✓ Transfer harcamaları devletin herhangi bir mal ve hizmet karşılığı olmadan
yaptığı karşılıksız ödemelerdir. Bu nedenle üretilen bir mal ve hizmet olma-
dığından GSMH’ya eklenmez.
/ B seçeneğine, ev hanımlarının yapmış olduğu temizlik örnek gösterilebilir.
Ev hanımına bu işten dolayı herhangi bir ödeme yapılmaz ve GSMH’ya da-
hil edilmez.
/ İkinci el durumuna düşmüş mal, bir önceki seneki GSMH’ya katılmıştır. Bir
kez daha eklenirse GSMH gerçeğinden farklı bir değer alır. Yani GSMH’ya
eklenmez,
✓ D seçeneğinde de faiz getirisinden bahsedilmektedir. Burada da yaratılan her-
hangi bir değer olmadığı için (yani mal ve hizmet karşılığı) GSMH’ya eklen-
mez.
/ E şıkkında ise tamamlanmış bir mal ve hizmetten bahsedilmektedir.
GSMH'nın tanımı hatırlandığında, (bir ekonomide belirli bir dönemde üreti-
len mal ve hizmetlerin ('tamamlanmış'! piyasa değeri ile ifade edilen toplamı-
dır.) GSMH’ya eklenmesi gerektiği görülecektir.
533. Aşağıdaki durum lardan hangisinde para piyasası dengesi söz konusudur?
A) IS eğrisi üzerinde herhangi bir noktada
B) BP eğrisi üzerindeki herhangi bir noktada
C) LM eğrisi üzerinde herhangi bir noktada
D) IS ve LM eğirlerinin birbirini kestiği noktada
E) IS, LM ve BP eğrilerinin kesiştiği noktada
Çözüm: LM eğrisi denge faiz ve denge gelir seviyelerinde para piyasası denge-
sini gösteren noktaların geometrik şekli biçiminde tanımlanabilir. Buna göre LM
eğrisi üzerindeki herhangi bir noktada para piyasası dengede olacaktır,
973
534. Par* talep eğrisinin belirli bir faiz düzeyinden sonra miktar eksenine
paralel olduğu duruma ne ad verilmektedir?
A) Likidite tercihi B) Likidite tuzağı
C) fCeynes etkisi D) Pigou etkisi
E) Dışlama etkisi
Çtizünn Para talep eğrisinin yatay eksene paralel olduğu durumda, para arzında
meydana gelecek bir artış, faiz oranlarında bir düşmeye neden olmayacaktır.
Çünkü Keynes’e göre, faizlerin düşebileceği asgari bir düzey vardır. Bu asgari
düzeyden sonra, para arzındaki artışlar, faiz oranlarını düşürmeyecektir. Para ar-
zı artışları ise, spekülasyon güdüsüyle atıl ankeslere gidecektir. Bu durumu şekil
yardımıyla görmekte mümkündür. Şekilde Para talebinin yatay eksene paralel
olduğu nbktada, para arzının Ms t 'den MS2’ye çıkarılması, faiz oranlarında her-
hangi bir düşüşe neden olmamaktadır.
M„ Mtî
r
535. Aşağıdaklierden hangisi potansiyel reel GSMH düzeyini ifade eder?

A) Toplam arz eğrisi ile toplam talep eğrisinin kesiştiği nokta
B) IS ve LM eğrilerinin kesiştiği nokta
C) IS-LM ve BP eğrilerinin kesiştiği nokta
D) Tam istihdam dengesinde bulunan bir ekonomide üretilebilecek reel
GSMH düzeyi
E) Ekonominin dengede olması halinde üretilebilecek reel GSMH düzeyi
Çöziim: Potansiyel reel GSMH düzeyi ekonominin tam istihdamda olması ha-
linde üretilecek olan reel GSMH düzeyini ifade eder, E seçeneğinde ekonominin
dengede olduğu durumda üretilebilecek olan reel GSMH düzeyi çeldirici bir se-
çenektir. Çünkü ekonominin eksik istihdam dengesinde mi yoksa tam istihdam
dengesinde mi olduğu ile ilgili olarak herhangi bir bilgi verilmemiştir.
974
Makro Îktîsat
536. I. Yatırımlar
II. Faiz oranları
III. Otonom vergiler
IV. MİIIİ gelir
Keynesyen iktisada göre, para arzında meydana gelen b ir artış, yııka-
rıdakilerden hangilerinde bir artışa neden olur?
A) iv e IV B) Yalnız II
C) Yalnız i D) I ve II
E) II ve III
Çözüm: Keynesyen iktisada göre para arzında meydana gelen bir artış, faiz
oranlarının düşmesine; faiz oranlarında meydana gelen düşüş, yatırımların art-
masına, yatırımlarda meydana gelen artış ise, harcamaların artması suretiyle
milli gelirin artmasına neden olur. Dolayısıyla yatırımlar ile milli gelirdeki artı-
şa işaret eden A seçeneği doğru cevaptır.
537. Aşağıd skilerden hangisi bir malın p ara cinsinden değerini İfade etmek-
tedir?
A) Ücret B) Mutlak fiyat
C) Nispi fiyat D) Karşılaştırmalı fiyat
E) Ayni fiyat
Çözüm: Bir maluı para cinsinden değerine mutlak fiyat adı verilmektedir. Bir
malın değerinin bir başka mal ile ifade edilmesi ise, nispi fiyattır, Yani 1 kg el-
ma 2 kg armut değerindedir denildiğinde nispi bir fiyatlama söz konusudur.
538. Y üksek enflasyonlu b ir ekonomide, fiyatların sık sık değişmesinin işlet-

meleri fiyat listelerini değiştirmeye yöneltmesi sonucunda ortaya çıkan
maliyete ne ad verilir?
A) Marjinal maliyet B) Toplam maliyet
C) Menü maliyetleri D) Marjinal liste maliyeti
E) Enflasyon maliyeti
Çözüm; Yüksek enflasyonlu bir ekonomide, fiyatların sık sık değişmesinin iş-
letmeleri fiyat listelerini değiştirmeye yöneltmesi sonucunda ortaya çıkan mali-
yete “Menü Maliyeti” denir. Menü maliyetleri, Yeni Keynesyen yaklaşımın mal
piyasasında fiyat yapışkanlıkların ilişkin en önemli argümanlarından birisidir.
975
539. Aşağıdaki iktisat okullarından hangisi arz yanlı bir yaklaşım İzleme-
mektedir?
A) Keynesyen iktisat B) Arz yanlı iktisat
C) Anayasal iktisat D) Neo-klasik iktisat
E) Kamu tercihi teorisi
Çözüm: Keynesyen iktisat talep yanlı bir yaklaşım izlemektedir. Cevap, A seçe-
neğidir.
540. Aşağıdakilerdcn hangisi liretim olanakları eğrisinin sola kaymasına yol

açan etkilerden birisidir?
A) Teknolojik gelişme
B) Kaynakların diğer bir malın üretimine kaydırılması
C) Aktif iş gücünün azalması
D) Toplam nüfusun azalması
E) Okuma-yazma oranının yükselmesi
Çözüm: ' Vlu
/ Teknolojik gelişme, üretim olanakları eğrisini sağa kaydırır.
/ Kaynakların diğer bir malın üretimine kaydırılması durumunda, üretim mik-
tarında bir değişme olmaz. Sadece üretilen mal ve hizmetin bileşiminde bir
değişme meydana gelir.
/ Okuma yazma oranın yükselmesi, nitelikli işgücüne etki eden bir faktör ola-
rak düşüniiiebilir. Dolayısıyla üretim olanakları eğrisinin sağa kaymasına ne-
den olacak bir gelişmedir.
/ Toplam nüfustaki azalma üretim olanakları eğrisini sola kaydırmaz. Çünkü
toplam nüfusun tamamı, üretime katılmaz. Şayet aktif işgücünde bir azalma
yaşanırsa, üretim olanakları eğrisi sola kayacaktır
541. Klasik iktisatçılara,göre, kamu harcamalarında meydana gelen bir ar-

tı.j, aşağıdakllerden hangisine neden olur?
A) ihracatın artmasına B) Fiyatların artmasına
C) İthalatın artmasına D) Yatırımların artmasına.
E) Tüketimin artmasına
Çözüm: Keynesyen iktisatçılara göre, kamu harcamalarında meydana gelen bir
artış, tüketimin, yatırımın, istihdamın ve milli gelirin artması ile sonuçlanır. Kla-
sik iktisatçılara göre, kamu harcamalarında meydana gelen bir artış, fiyatlar ge-
nel düzeyinin artması ile sonuçlanır. Çünkü kamu harcamalarının artırılması, pa-
976
Makro İktisat
ra arzının artırılmasında başka bir şey değildir. Dolayısıyla eninde sonunda, fi-
yatlar genel düzeyinde bir artışa neden olacaktır.
542. Yeni Klasikler, para ve maliye politikalarının ekonomi üzerinde uzun

dönemde reel U r etkisinin olmadığını aşağıdaki enstrümanların hangi-
si ile savunmaktadırlar?
A) Toplam Arz Hipotezi
B) Politikaların Etkisizliği önermesi
C) Takdire Bağlı Politika önermesi
D) Toplam Talep Hipotezi
E) Reel Konjonktür Teorisi
Çözüm: Yeni Klasikler, para ve maliye politikalarının ekonomi üzerinde uzun

dönemde reel bir etkisinin olmadığını “Politikaların Etkisizliği önermesi” ile sa-
vunmaktadırlar. Yeni Klasiklere göre, iktisadi birimler rasyonel oldukları ve ik-
tisadi kararlarını verirlerken piyasadaki tüm bilgileri kullandıktan için para ve
maliye politikalarının etkilerini önceden tahmin edeceklerdir. Bu da, para ve ma-
liye politikalarının ekonomi üzerinde uzun dönemde reel bir etki doğurmayaca-
ğını göstermektedir.
543. Ekonominin dengede olduğu bir durumda para arzında meydana gelen
bir artış, hangi şartlar altında enflasyonist olmaz?
A) Nominal büyüme hızı, nominal faiz oranına eşit olduğu zaman
B) Para arzının artış hızı, döviz kum artış hızına eşit olduğu zaman
C) Para arzı artış hm , reel büyüme hızından daha yüksekse
D) Para arzının artış hızı, reel büyüme hızına eşitse
E) Nominal büyüme hızı döviz kuru artış hızına eşit olduğu zaman
Çözüm: Monetarist iktisatçılar, enflasyonu her zaman ve her yerde parasal bir
olgu olarak ifade etmişlerdir. Bundan dolayı monetaristler, ekonomide meydana
gelen istikrarsızlıkların kaynağı olarak, gereğinden fazla ya da az artırılan para
arzını göstermektedirler. Ancak para arzı, ekonominin büyüme hızına eşit mik-
tarda artırılırsa, enflasyonist olmayacaktır, örneğin ekonominin reel büyüme
oranı % 5 ise ve para arzı % 5 artınlırsa enflasyon olmayacaktır. Bununla birlik-
te para arzı, % 8 artırılırsa, % 3 'lük bir enflasyon ile karşılaşacaktır.
977
544. GSMH ite İlgili aşağıdaki İfadelerden hangisi doğru değildir?

A) Hesaplanırken tamamlanmış ma! ve hizmetler dikkate alınır
B) Üç yöntemle hesaplanır
C) Ülke performansının ölçümünde kullanılan en yaygın ölçüttür
D) Transfer harcamaları GSMH hesaplamaları içinde yer almaktadır
E) Harcamalar yöntemiyle hesaplanırsa net ihracatta dahil edilir
Çözüm; Transfer harcamaları devletin karşılıksız olarak yani bir mal ve hizmet
karşılığı olmaksızın yapmış olduğu bir harcama olduğundan GSMH’ya dahil
edilmez.
545. Açık ekonomi koşullarında tam sermaye hareketliliği varsayımı alton-

da, fiyatlar ve diğer değişkenler sabitken, kısa dönem faiz oranlarının
artm ası sonucu aşağıdakilerden hangisi meydana gelir?
A) Ulusal para değer kazanır ve toplam talep azalır
B) Ulusal para değer kazanır ve toplam talep artar
C) Ulusal para değer kaybeder ve toplam talepte bir değişme olmaz
D) Ulusal para değer kaybeder ve toplam talep azalır
E) Döviz talebi artar
Çözüm: Kısa dönem faiz oranlarında meydana gelen bir yükselme, yurt içi faiz
oranlarının yurt dışı faiz oranlarına göre yükselmesine neden olur. Yükselen yurt
içi faiz oranları, ülkeye sermaye girişine neden olur. Ülkeye giren sermayeden
dolayı, ilgili ülkenin ulusal parasına olan talep artacaktır. Dolayısıyla ulusal pa-
ranın değerinde bir artış meydana gelecektir. Yani kurda bir düşme yaşanacaktır.
Diğer taraftan kısa dönem faiz oranlarının artması, paranın alternatif maliyetini
artıracağından dolayı toplam talepte bir azalmaya neden olacaktır.
546. Aşağıdakilerden hangisi Keynesyen teori ile İlgili olarak doğru bir ifa-
dedir? '
A) işsizlik sorunu yoktur
B) Fiyatlar ve ücretler esnektir
C) Para yansızdır
D) Tasarruflar harcanabilir gelir düzeyiyle doğrudan ilişkilidir
E) Denge faiz oranında, lasarruf-yatırım eşitliği sağlanır
978
Makro İktisat
Çözüm:
/ işsizlik sorunu, klasik ekonomi için geçerli değildir. Klasik iktisatçılara göre,
işsizlik olması durumunda, çalışmak isteyen herkes esnek fiyat ve ücret me-
kanizması sayesinde iş bulana kadar ücretler düşecektir. Dolayısıyla işsizlik
sorunu olmayacaktır.
/ Paranın yansızlığı, klasik ekonominin bir varsayımıdır. Keynesyenlere göre,
para ekonomi üzerinde etkilidir.
/ Klasik iktisatçılar, denge faiz oranında tasarruf-yatınm eşitliğinin sağlanaca-
ğını ileri sürmektedirler. Keynesyenler ise, denge faiz oranının para arz ve ta-
lebinin eşitlendiği noktada sağlanacağım iddia etmektedirler.
/ Klasik iktisatçılara göre, fiyatlar ve ücretler esnektir. Keyneyen iktisatçılar
ise, ücretlerin ve fiyatların aşağıya doğru rijit olduğunu İleri sürmektedirler,
/ Keynesyen iktisatçılara göre, tüketim harcanabilir gelirin bir fonksiyonudur.
Harcanabilir gelirin tüketilmeyen kısmı ise, tasarruflardır. Dolayısıyla harca-
nabilir gelir ile tasarruflar arasında doğrudan bir ilişki bulunmaktadır.
547- Aşağıdaki formüllerden hangisi, kullanabilir (harcanabilir) geliri ver-

mektedir?
A) SMH - Dolaylı vergiler
B) Kişisel gelir - Dolaylı vergiler
C) MG - Sosyal güvenlik pirimleri - Dağıtılmayan karlar
D) SMH + Amortismanlar
E) Kişisel gelir - Dolaysız vergiler
Çözüm: Kişiler ellerine geçen kişisel gelirlerinden bir kısmını doğrudan devle-
te vergi olarak öderler. Kişisel gelirden, dolaysız vergiler çıkarıldığında, harca-
nabilir gelire ulaşılır.
548. Aşağıdakllerden hangisi Gresham Kanununu ifade eder?

A) İyi para, kötü parayı kovar B) Kötü para, iyi parayı kovar
C) Her arz, kendi talebini doğurur D) Pareşüt teorisi
E) Her talep kendi arzmı doğurur
Çözüm: Gresham kanunu “kötü para, iyi parayı kovar” şeklinde ifade edilmek-
tedir.
979
549- Aşağıdaki durum lardan hangisinde spekülatif p ara talebinde bir artış
meydana gelir?
A) Faiz oranı yükseldiğinde B) Hisse senedi fiyatları düştüğünde
C) Tahvil fiyatları düştüğünde D) Bono fiyatları düştüğünde
E) Faiz oranı düştüğünde
Çözüm: Faiz oranları düştüğünde, parayı elde tutmanın alternatif maliyeti aza-
lacaktır. iktisadi karar birimleri, düşük faiz oranlarından sahip oldukları parayı
faize yatırmaktansa, nakit kalmayı tercih ederler, Çünkü karlı olabilecek fırsat-
lar beklerler. Dolayısıyla spekülatif para talebinde bir artış meydana gelir. Ce-
550. Reel K onjonktür H areketleri Yaklaşımı, konjonktürel dalgalanm aların

nedeni olarak aşağıdaktlerden hangisini görm ektedir?
A) Fiyatlar genel düzeyinde gözlenen ani değişmeler
B) Petrol arzındaki dalgalanmalar
C) Döviz kurlarında meydana gelen şok değişmeler
D) Ücrct düzeylerinde meydana gelen keskin düşüşler
E) Prodüktivitede ortaya çıkan dalgalanmalar
Çözüm: Reci Konjonktür Hareketleri Yaklaşımı, konjonktürel dalgalanmaların

nedeni olarak “prodüktivitede ortaya çıkan dalgalanmaları" görmektedir. Bu
yaklaşıma göre, prodüktivitede ortaya çıkan dalgalanmaların sebebi “teknolojik
şoklar veya teknolojik dalgalanmalardır”. Teknolojik yenilikler, prodüktiviteyi
(verimliliği) etkileyerek konjonktürel dalgalanmalara yol açar. Sözgelimi yeni
bir teknolojinin üretime uygulanması, toplam prodüktiviteyi artırarak üretim
hacmini ve hasıla düzeyini potansiyel düzeyinin üzerine çıkarır. Bu, yüksek kon-
jonktürel dalgalanmanın bir nedenidir. Diğer bir ifadeyle, yeni teknoloji çıktıyı
potansiyel düzeyinin üzerine çıkararak bir ekonomik boom döneminin yaşanma-
sına neden olur.
551. Aşağıdakilcrden hangisi yatırım eğrisinin sağa doğru kaymasına neden

olur?
A) Ekonomideki toplam üretimin düşmesi
B) Vergi oranlarında meydana gelen bir artış
C) Yatırım beklentilerinin pozitif yönde değişmesi
D) Ödünç alma maliyetlerinin artması
980
Makro iktisat
Çözüm: Ekonomide toplam üretimin düşmesi, vergi oranlarının artması, ödünç

alma maliyetlerinin artması ve faiz oranlarına meydana gelen bir artış yatırım
eğrisini sola kaydıran nedenlerdir. Yatırım beklentilerinin pozitif yönde değişme-
si ise, yatırım eğrisini sağa kaydıran bir nedendir.
552. Reel faiz oranı aşağıdakllerden hsngtaine eşittir?

A) Beklenen enflasyondan nominal faiz oranının çıkarılması sonucu elde
edilen değere
B) Nominal faiz oranından beklenen enflasyonun çıkarılması sonucu elde
edilen değere
C) Nominal faiz oranlarından reel faiz oranlarının çıkarılması ile elde edi-
len değere
D) Nominal enflasyon oranından cari kurların çıkarılması ile elde edilen
değere
B) Beklenen enflasyonla nominal faiz oranın toplamı ile elde edilen değere
Çözüm; Fisher Denklemine göre, reel faiz oranı, nominal faiz oranından bekle-
nen enflasyon oranının çıkarılması sonucu elde edilir.
553. Kamu harcam alarının özel kesim yatırım larını İkame edici nitelik taşı-
ması durum unda aşağıdakllerden hangisinin ortaya çıkması beklenir?
A) Kalabalıklaşma etkisi B) Yayılma etkisi
C) Crowding-in etkisi D) Hızlandıran etkisi
E) Takoz etkisi
Çözüm: Kamu harcamalarının gıda, konut, sağlık hizmetleri gibi sektörlerde

gerçekleşmesi, özel sektör yatırımlarım ikame edici özelliğe sahip olduğu için
öze! sektör yatırımlarında bir daralmaya neden olacaktır. Bu duruma “Crow-
ding-out etkisi” (dışlama etkisi-kalabalıklaşma etkisi) adı verilmektedir.
554. Aşağıdaki iktisat okullarından hangisine göre paranın dolaşım hızı is-
tikrarsızdır?
A) Anayasal iktisat B) Fizyokratlar
C) Keynesyenler D) Klasikler
E) Parasalalar
981
Çözüm:
/ Klasik iktisatçılara göre, paranın dolamın hızı kısa dönemde sabittir.
/ Keynesyen iktisatçılara göre, istikrarsızdır.
✓ Monetarist iktisatçılara göre, istikrarlı ve öngörülebilirdir.
555.A;ağıdakiterden hangisi merkez bankalarının para politikası araçlan

arasında yer alma*?
A) Zorunlu döviz devir oram B) Ters repo
C) Transfer harcamaları D) Asgari ödeme oranı
E) Zorunlu karşılık oranı
Çözüm; Para politikası araçlan tablosu için 50, sorunun çözümüne bakınız.
556. Bütçe ve dış ticaretin dengede olduğu b ir ekonomide tasarruflar 630

İse, yatırım düzeyi kaçtır?
A) 640 B) 645 C) 680 D) 725 E) 880
Çözüm:
S - I = (G + TR - Ta ) + (X-M)
680-1-0 + 0
1 = 680
557. Daraltıcı politikaların hem hasılayı, hem de fiyatlar genel düzeyini dü-
şürdüğü durum da aşağıdakilerden hangisi doğru değildir?
A) Ara bölge durumu söz konusudur.
B) Toplam arz eğrisi pozitif eğimlidir.
C) Azalan verimler yasası işlemektedir.
D) Genişletici politikalar hem hasılayı, hem de fiyatlar genel düzeyini art-
ürır.
E) Enflasyonist açık söz konusudur.
982
Makro İktisat
Çözüm: Daraltıcı politikaların hem hasılayı, hem de fiyatlar genel düzeyini dü-
şürdüğü durumda, toplam arz eğrisi üzerinde ara bölge durumu söz konusudur.
Enflasyonist açık ise, tam istihdamdan sonra toplam talebin toplam arzı aşması
durumunda ortaya çıkar. Oysa ki, ara bölgede ekonomi henüz tam istihdama
ulaşmamıştır. Azalan verimler kanunu nedeniyle ara bölgede genişletici politika-
lar hem fiyatları, hem de hasılayı arttırır. Bu durumda genişletici politikalar hem
hasılayı, hem de fiyatlar genel düzeyini yükseltir.
Ara Bölge
/ A S e ğ ris i p o z itif e ğ im lid ir.
/ G e n işle tic i p o litik a la r, h e m fiy a tla r g enel
d ü z e y in i, h e m d e h a s ıla y ı a rttırır.
S D a ra ltıc ı p o litik a la r, h e m fiy a tla rı h e m
d e h a sıla y ı a z a ltır.
TAP?
0 Y, Yrt Y, / E k o n o m i ta m is tih d a m a y ö n e lm iş tir.
/ Ç a r p a n ın e tk is i a z a lm a y a b a sla r.
Toplam Talebi Genişletici ve
Daraltıcı Politikalar
558.Faiz oranındaki azalışlar yatırım ları, toplam talebi ve çıktı düzeyini na-
sıl etkiler?
A) Yatırımlar, toplam talep ve çıktı düzeyi artar.
B) Yatırımlar artar, toplam talep ve çıktı düzeyi azalır.
C) Yatırımlar azalır, toplam talep ve çıktı düzeyi değişmez.
D) Yatırımlar, toplam talep ve çıktı düzeyi azalır.
E) Yatırımlar azalır, toplam talep ve çıktı düzeyi artar.
ÇözUm: Faiz oranında meydana gelen bir değişmenin muhtemel etkileri şu şe-
/ Faiz oranı artarsa, yatırım yapmanın maliyeti veya riski artacağı için yattnm
miktarında azalma olacaktır. Yatırım miktarının azalması ise, toplam talep ve
çıktı düzeyinin azalması ile sonuçlanacaktır.
/ Faiz oram azalırsa, yatırım yapmanın maliyeti veya riski azalacağı için yatı-
rım miktarında artma olacaktır. Yatırım miktarının artması ise, toplam talep
ve çıktı düzeyinin artması ile sonuçlanacaktır.
983
559.S = -10 + 0,3Y d şeklindeki bir tüketim fonksiyonunun S = -5 + 0,1 Yu şek-

linde değiştiğini varsayalım.
Bu durumda aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
A) Tüketim fonksiyonu yukarı kayar, eğimi artar,
B) Tüketim fonksiyonu aşağı kayar, eğimi düşer,
C) Tüketim fonksiyonu aşağı doğru kayar, eğimi artar,
D) Tasarruf fonksiyonu yukarı doğru kayar, eğimi artar,
E) Tasarruf fonksiyonu aşağı doğru kayar, eğimi azalır.
Çözüm: Soruda verilen tasarruf fonksiyonunda, menfi otonom tasarruf ve mar-

jinal tasarruf eğilimi değişmiştir. Dolayısıyla otonom tüketim ve marjinal tüke-
tim değerleri de değişmiştir.
/ Tasarruf fonksiyonu S = -10 + 0,3 YD iken, tüketim fonksiyonu ,Ç=10+Q,7YD
dir.
/ Tasarruf fonksiyonu S = -5 + 0,1 Yn iken, tüketim fonksiyonu C ,« 5.:+ 0,9Yo
dir.
Bu durumda şu sonuçlar ortaya çıkmıştır:
/ Tasarruf fonksiyonu yukarı doğru kaymış ve tasarruf fonksiyonunun eğimi
azalmıştır.
/ Tüketim fonksiyonu aşağı doğru kaymış ve tüketim fonksiyonunun eğimi art-
mıştır,
Ayrıntılı bilgi için 12. sorunun çözümündeki tabloya bakınız.
560. I. Y d + (Ta - T r )
II. (G + T i l - T /v) + NX
III. C + S + (Ta - T r )
IV Y d - S
V. C + I + G + NX
VI. T - ( G + T r )
Yukarıdaki özdeşliklerden hangileri gayri safi yurt içi hasılaya eşittir?
A) III, IV vc V B) IV, V ve VI >■'
C) I, III ve V D) III, V ve VI
E) I, II ve V ,
984
Makro İktisat
Çözüm:
S 1- Yd + (TA - I R) ifadesi, GSYÎH’ ye eşittir.
Y a C + 1 + G + NX - Y„ + (T a - T r )
/ II. (G + TR - TA) + NX ifadesi, özel kesim tasarrufları ile yatınmları arasın-
daki farka eşittir. S - I = ( G + T R ~ T A) + NX
/ III. C + S + (Ta - T r ) ifadesi, GSYÎH' ye eşittir.
Y = C + 1 + G + NX a C + S + (Ta - T r )
/ IV Yd - S ifadesi, tüketime eşittir. Yd s C + S
✓ V C + 1 +G + NX ifadesi, GSYÎH' ye eşittir.Y ■ C + I + G + NX
/ VI. T -(G + Tr ) ifadesi, bütçe fazlasına eşittir. Bütçe Fazlası -(G + T R)
561. Vergi oranları İle AE eğrisinin eğimi arasındaki ilişki aşağıdakllerin

hangisinde doğru olarak İfade edilmiştir?
A) Vergi oranı arttıkça çarpan büyür ve AE yatıklaşır.
B) Vergi oranı azaldıkça çarpan küçülür ve AE dikleşir.
C) Vergi oranı arttıkça çarpan küçülür ve AE yatıklaşır,
D) Vergi oranı arttıkça çarpan küçülür ve AE dikleşir.
E) Vergi oranındaki artış, AE eğrisini aşağı doğru kaydım.
Çözüm: Çarpan ile AE eğrisinin eğim: arasında vergi oranlan temel alınarak şu
şekilde bir ilişki kurulabilir:
/ Vergi oram azaldıkça çarpan büyür. Çarpan büyüdükçe, AE dikleşir.
/ Vergi oranı arttıkça çarpan küçülür. Çarpan küçüldükçe, AE yatıklaşır.
/ Otonom vergilerde meydana gelen bir artış, AE eğrisini aşağı; azalış yukarı
doğru kaydırır.
AE eğrisinin eğimi İle IS eğrisinin eğimi arasında şöyle bir ilişki vardır:
• AE eğrisinin eğimi arttıkça (dikleştikçe), IS eğrisinin eğimi azalır (yatıkla-
şır).
• AE eğrisinin eğimi azaldıkça (yatıklaştıkça), IS eğrisinin eğimi artar (dik-
leşir).
562. Aşağıdaldlerden hangisi Keynesyen okula göre doğru bir İfade değildir?
A) Para talebi sabitken toplam para arzının artması faizleri düşürür
B) Para talebi sabitken toplam para arzının artması yatırımları artırır
C) Faiz haddi ile yatırımlar arasında ters yönlü bir ilişki vardır
D) Yatırımların artması toplam harcamaları artırır, böylece toplam talep
eğrisini artırarak, ekonomideki fiyatlar genel düzeyini yükseltir
E) Para arzının artışı, milli gelirin ve fiyatlar genel düzeyinin artmasına
etki etmez
Çözüm: Monetaristlere göre para arzında meydeoıa gelen bir artış, faiz oranları-
nın düşmesine; faiz oranlarında meydana gelen düşüş, yatırımların artmasına,
yatırımlarda meydana gelen artış ise, harcamaların artması suretiyle milli gelirin
artmasına neden olur. Ancak, para arzında meydana gelen artış milli geliri kısa
dönemde arttırırken, uzun dönemde enflasyonun artmasına neden olacaktır,
Keynesyen iktisatçılara göre para arzında meydana gelen bir artışın fiyatlar ge-
nel düzeyini arttırması toplam aız eğrisinin şekline bağlıdır. Toplam arz eğrisi
yatay eksene paralel bir görünüm arz ederken, para arzı artışları enflasyonist ol-
mayacaktır. Diğer taraftan toplam arz eğrisi dikleştikçe para arzı artışları enflas-
yonist olmaya başlayacaktır. Ancak Keynesyen iktisatçılara göre toplam arz eğ-
risi yatay bir görünüm arz edecektir,
563. BOtçeyi dengelemek İçin gelir vergisi oranlarının arttırdmaıı duru-

munda toplam talep eğrisi nasıl etkilenir?
A) Aşağı kayar. B) Eğiminde değişme olmaz.
C) Yukanya kayar. D) Daha yatık hale gelir.
E) Daha dik hale gelir.
Çözüm: Bütçeyi dengelemek ya da bütçe açığını gidermek için gelir vergisi
oranlarında meydana gelen bir artış, çarpanın azalmasına neden olacaktır. Zira,
çarpan formülünde (k = ——l-----1 t arttıkça k küçülecektir. Çarpan küçüldükçe
\ l- c (l- t) ; "
IS eğrisi dikleşmektedir. IS eğrisi dikleştikçe, toplam talep eğriside dikleşecek-
tir. Cevap, A seçeneğidir.
564. Aşağıdaki durumların hangisinde Keynesyenlere göre, denge faiz had-

dinde bir değişme meydana gelir?
A) Tasarruf artışı B) Tüketim azalışı
C) Yatırımların azalışı D) Tüketim artışı
E) Para arz ya da talebinin değişmesi
986
Makro İktisat
Çözüm: Keynesyen iktisatçılara göre, denge faiz haddi para arz ve talebinin eşit-
lendiği noktada oluşmaktadır. Klasik iktisatçılara göre, tasarruf yatırım eşitliği-
nin sağlandığı noktada, denge faiz hadleri oluşmaktadır. Dolayısıyla para arz ya
da talebinde meydana gelen bir değişiklik, denge faiz haddinın değişmesine ne-
den olacaktır.
565. M onetarlstler, 1929 Dünya İktisat B uhranı’na yol açan faktör olarak
aşağıdaki nedenlerden hangisini görmektedirler?
A) Toplam talep yetersizliği
B) Aşın kamu harcamaları
C) Para arzının gereği kadar artınlmamas!
D) Vergi oranlarının yüksekliği
E) Yatırım harcamalarının kısılması
Çözüm: Monetaristlere göre, 1929 Krizinin temel sebebi para arzının gereğince
artırılmamasıdır. Monetaristler, New York Borsasınm çöküşü ile başlayan 1929
Dünya Buhranının FED’in para arzını ekonominin ihtiyaçları doğrultusunda ar-
tırmaması nedeniyle çıktığını ileri sürmüşlerdir. Onlara göre, FED ekonomide
bir likidite tıkanıklığı yaşanırken para arzım artırmamak ve ekonomiyi kendi ha-
line bırakmakla büyük hata yapmıştır. Monetaristler, her ne kadar piyasanın ken-
di kendine işlemesinin ekonomiyi daha iyi bir dengeye götüreceğine inansalar
da, ekonomide para otoritelerinin müdahalesinin zorunluğu olduğu istisnai du-
rumların olabileceğini de kabul ederler. Monetaristlere göre, 1929 Krizi de böy-
le uç (ekstem) bir durumdu. Fakat FED para arzım artırmakta geç kaldığı için
kısa sürede başlayan panik havası borsanın çöküşüne yol açarak dünya tarihinin
gördüğü en büyük bir krize yol açmıştı.
566. Devletin ve dış ticaretin olmadığı b ir ekonomide C = 450, mpc = 0,S ve

Y = 500 İse, otonom tüketim kaçtır?
A) 70 B) 80 C) 50 D) 40 E) 100
Çözüm:
C - C n + cY
450 = C0 + 0,8 (500)
450 = C0 + 400
C 0 = 50 Cevap, C seçeneğidir.
987
ı
i
567. Bir ekonomide nominal faiz oranı % 65, beklenen enflasyon % 110 İse,
reel faiz oranı aşağıdakilerden hangisine eşittir?
A) 19 B) 17 C) 12,5 D) 13,5 E) 21
Ç özüm : r f o = 1 + W Q - \
1 + BEO
RFO ■= * + 0,65 - 1
1+1 ,1 0
2,10
• RFO - % 21 Cevap, E seçeneğidir.
568. Enflasyon ve işsizliği azaltmaya yönelik iktisat politikalarının amacı

aşağıdakilerden hangisidir?
A) iktisadi büyümeyi gerçekleştirmek
B) iktisadi eşitliği gerçekleştirmek
C) İktisadi kalkınmayı sağlamak
D) İktisadi etkinliği gerçekleştirmek
E) iktisadi istikran gerçekleştirmek
I’ <^î-
Çözüm: Enflasyonu ve işsizliği düşürmeyi yönelik politikaların temel amacı, ik-
tisadi istikran sağlamaktır. Çünkü enflasyon ve işsizlik gibi sorunlar, ekonomi-
nin normal işleyişini bozan unsurlardır. İktisadî istikrarsızlığın yaşandığı bu gi-
bi durumlarda, iktisadi karar birimleri sağlıklı karar alamazlar. Ekonomide, is-
tikrarın tesis edilmesi gerekir.
569. Aşağıdakilerden hangisi, Rasyonel Beklentiler Yaklaşımının varsayım-

larından birisi değildir?
A) İktisadi birimler sistematik hatalar yapmazlar
B) Ekonomi uzun dönemde daima doğal çıktı seviyesine döner
C) Ücretler aşağı doğru katı olduğu için devlet müdahalesine ihtiyaç du-
yulur
D) Para ve maliye politikaları ancak şok politikalar olursa reel bir etki do-
ğurabilir
E) İktisadi birimlerin yapmış oldukları hatalar tesadüfidir ve bu hataların
ortalaması sıfıra eşittir
988
Makro iktisat
Çözüm: Rasyonel beklentiler yaklaşımı, iktisadi birimlerin rasyonel hareket et-

tiklerini ve sistematik hata yapmayacaklarını varsayar. Bu yaklaşıma göre, ikti-
sadi birimlerin yapmış oldukları hatalar tesadüfidir ve bunların ortalaması sıfıra
eşittir. Yine bu yaklaşım, iktisadi birimlerin rasyonel hareket ettikleri için ekono-
minin uzun dönemde daima doğal çıktı ve istihdam seviyesinde dengeye gelece-
ğini ve sadece şok para-maliye politikalarının çok kısa bir süre için ekonomide
reei etkiler doğurabileceğini ileri sürmektedir. Rasyonel beklentiler yaklaşımına
göre, ücret ve fiyatlar hem aşağı hem de yukarı yönde esnektir ve piyasalar ken-
diliğinden dengeye gelebileceğinden devlet müdahalesine gerek yoktur.
570. Keynesyen para talebiyle ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi

doğru değildir?
A) İhtiyat güdüsüyle para talebi milli gelir ve fiyatlar genel düzeyinin
fonksiyonudur
B) İşlem güdüsüyle para talebi milli gelir ve fiyatlar genel düzeyinin fonk-
siyonudur
C) Spekülasyon güdüsüyle para talebi faizin fonksiyonudur
D) Toplam para talebi, işlem, ihtiyat ve spekülasyon güdüsüyle para tale-
binden oluşur.
E) Spekülasyon güdüsüyle para talebi fiyatlar genel düzeyinin bir fonksi-
yonudur.
Çözüm: Spekülasyon güdüsüyle para talebi faiz oranlarının bir fonksiyonudur,

Fiyatlar genel düzeyinin değil.
571. Fiyatlar genel düzeyinin çok hızlı ve sürekli arttığı dönemde meydana
gelen enflasyona ne ad verilmektedir?
A) Stagflasyon B) Kronik enflasyon
C) Hiperenflasyon D) Rahvan enflasyon
E) Sinsi enflasyon
Çözüm: Hiperenflasyon en şiddetli ve en çok zarar veren enflasyon tipi olarak

bilinmektedir. Enflasyon oranlan yıllık üç veya dört haneli rakamlara ulaşabil-
mektedir. Hiperenflasyon ekonomilerinde ücret ve fiyat mukaveleleri çok kısa
dönemler için yapılmaktadır.
Fiyat artışları günlük hatta saatlik ve anlık olabilmektedir. Diğer bir ifadeyle, hi-
perenfîasyon durumunda fiyat artışları o derece büyüktür ki, gün aşın» hatta ay-
989
nı gön içinde bile yaşanması mümkündür. Bireyler satın aldıkları bir malı tekrar
ayru fiyata alma imkanına sahip değillerdir. Dolayısıyla, hipcrenflasyonun ya-
şandığı bir ekonomide enflasyon günlük ekonomik hayatı tümden tehdit edecek
kadar yıkıcı etkilere sahip olabilmektedir, İnsanlar önemli miktarda kaynağı enf-
lasyonun etkilerini asgariye indirmek İçin harcamaktadırlar. Halk, fiyatları sü-
rekli artan mallan alabilmek için dükkanlara hücum etmektedir ve böyle bir or-
tamda para tutmaktan şiddetle kaçınmaktadırlar. Dolayısıyla hiperenflasyon du-
rumunda para, değer saklama fonksiyonunu tamamen, değişim aracı olma fonk-
siyonunu da kısmen yitirmektedir. Yine hiperenflasyon ortamında reel para tale-
binin şiddetlice düştüğü ve nispi fiyatların son derece kararsız olduğu görülmek-
tedir.
Hiperenflasyon ile ilgili olarak klasik örnekler, savaşlardan sonra görülmüştür.
Bunların en ünlüsü, en hızlısı olmamasına rağmen 1922-1923'deki Alman hipe-
renflssyonudur. Bu dönemde fiyatlar ortalama olarak aylık % 322 oranında artış
göstermiştir. Hiperenflasyonun sona ermesinden bir önceki ay olan İ923 yılının
ekim ayı içinde fiyatlar % 29000 artış göstermiştir. Yaşanan en yüksek hiperenf-
lasyon ise, 2. Dünya Savaşı'ndan sonra Macaristan’da görülmüştür. Fiyatlarda
Ağustos 1945-Temmuz 1946 arasında aylık ortalama % 19800 oranında bir artış
meydana gelmiştir.
Hiperenflasyonun ekonomi üzerindeki tahribatını daha iyi anlatabilmek için ba-
zı hikâyeler anlatılmaktadır. Keynes, Avusturya’nın 2. Dünya Savaşı’m yaşadığı
yıllarda hiperenflasyon ortamında birincisi içene kadar bira fiyatlarında artış ol-
duğu için aynı anda iki bira birden ısmarladıklarını anlatmaktadır. Yine değeri
nerdeyse kalmamış bir sepet para taşıyan kadın, parayı bir an için yere bıraktı-
ğında karşılaştığı manzara şudur. Paralar olduğu yerde duruyor, fakat sepet ça-
lınmıştır. Bir diğeri ise, hiperenflasyon dönemlerinde taksi tutmanın otobüsle
gitmekten daha ucuz olduğu söylentileridir. Şöyle ki otobüse parayı binerken ve-
rirsiniz, taksiye ise inerken verirsiniz. Dolayısıyla taksiyle gitmek daha ucuz ha-
le gelir.
572. Klasik İktisatçılara göre, bütçe açıklan aşağıdakilerden hangisine ne-

den olur?
A) Yatırımların azalmasına
B) Üretim ve fiyatlar genel seviyesinin yükselmesine
C) Üretim ve faiz oranlarının yükselmesine
D) Fiyatlar genel seviyesinin yükselmesine
E) Tasarrufların düşmesine
99Cs
Makro İktisai
Çözüm: Klasik iktisatçılara göre, bir ekonomide bütçe açıklarının olması duru-
munda bu açıkların sonsuza kadar borçlanarak sürdürülmesi mümkün değildir.
Borçlanmanın da bir sının vardır. Bir süre sonra bütçe açıklarını finanse etmek
için borçlanma imkânı bulunmayabilir. Bu durumda açıkların parasallaşması ge-
rekecektir, Diğer bir ifadeyle açıkların finansmanı için merkez bankası kaynak-
larına başvurmak zorunda kalacaklardır, Açıklarının finansmanında, para basımı
yoluna gidilmesi ise, fiyatlar genel düzeyinin, yani enflasyonun yükselmesi ile
sonuçlanacaktır. Cevap, D seçeneğidir.
573. TUketimln 320, gelirin 500, devlet harcamalarının 150, dış ticaret açığı-
nın 80, transfer harcamalarının 30 ve vergilerin 160 olduğu bir ekono-
mi İçin yatırım miktarı nedir?
A) 140 B) 120 C) 110 D) 100 E) 150
Çözüm:
Y = C + I + G +NX
5 00= 320 + 1 + 150 -80
500 + 8 0 - 3 2 0 - 150 = 1
1 = 110
574. Keynesyen iktisatçılara göre LM eğrisinin yatay eksene paralel olduğu

durumda aşağıdaki politikalardan hangisi önerilmelidir?
A) Açık piyasa işlemleri
B) Selektif kredi işlemleri
C) Iskonto oranlarının yükseltilmesi
D) Para politikalarında hiçbir değişiklik yapılmaması
E) Kredi kontrol politikaları
Çözüm: Keynesyen iktisatçılara göre, LM eğrisinin yatay eksene paralel olduğu
durumda, para politikası uygulamalarının ekonomi üzerinde herhangi bir etkisi
olmayacaktır. Bilindiği gibi LM eğrisinin yatay eksene paralel olduğu bölüm
Keynesyen aralık olarak bilinmektedir. Keynesyen aralıkta, para politikaları tam
etkinsiz, maliye politikaları ise tam etkindir. Keynesyen aralıkta yapılacak en iyi
politika uygulaması, genişletici maliye politikalarıdır. Yukarıdaki seçeneklerin
hiçbirinde maliye politikası uygulaması yoktur, D seçeneği dışındaki seçenekler-
de, para politikası uygulamaları söz konusudur. Keynesyen aralıkta para politi-
kaları, tam etkinsiz olduğuna göre, para politikalarında hiçbir değişiklik yapıl-
mamasını ifade eden D seçeneği doğru cevaptır.
991
575. Aşağıdakllerden hangisi arz enflasyonun bir nedeni olarak gösierllebl-

lir?
A) Para arzındaki artış B) Kamu harcamalarındaki artış
C) Vergilerin düşürülmesi D) Tarımsal ürün arzında azalma
E) Emeğin verimliliğinde artış
Çözüm: Ekonomide herhangi bir nedenden kaynaklanan arz şokları arzda bir
azalma meydana gelmesine neden olur. Arzın değişmesinden kaynaklanan şok-
lar, arz enflasyonu olarak nitelendirilebilir. Diğer bir ifadeyle arzın azalması so-
nucu fiyatlarda meydana gelen yükselme arz enflasyonu olarak nitelendirilmek-
tedir. Arz şokları farklı nedenlerden kaynaklanabilmektedir. Bu nedenlere bağlı
olarak nxz enflasyonunu, maliyet enflasyonu, ithal enflasyon ve fiyat enflasyonu
olarak sınıflandırılabilir.
Mallvet Er\fIasvom\ Üretim girdilerinde meydana gelen artış sonucu, üretilen mal
ve hizmetlerin maliyetlerinin artması ve piyasadaki fiyat düzeyinin yükselmesi so-
nucu meydana gelmekledir. Maliyet enflasyonu iki şekilde ortaya çıkmaktadır.
Bunlardan birincisi, firmaların yada sendikaların monopol gücü ile ilgili olarak fi-
yatlarda görülen artıştır. İkincisi ise, hammadde fiyatlarında görülen ani artışlarla
maliyetlerin ani olarak artıp an şokları yaratması şeklinde ortaya çıkmaktadır.
Maliyet artışları, ücretlerin yükselmesinin, hammadde fiyatlarının artmasının,
bazı mal ve hizmetlerin uzun zaman bloke edilmiş fiyatlarının serbest bırakılma-
sının, ithalatın pahalılaşmasının, tarımsal üretimin düşmesi sonucu bu ürünlerin
fiyatlarının yükselmesinin ve aşın istihdam politikası ile ilgili olarak emeğin
marjinal verimliliğinin düşmesinin sonucu olarak ortaya çıkabilir.
İthal Enflasyonu: Üretim sürecinde dışa bağımlı olunan bazı ekonomilerde, ülke
parasının sürekli değer kaybetmesi ya da başka nedenlerden dolayı, girdi fiyatla-
rındaki yükselme maliyetlerin artmasına neden olabilir. Bu şekilde enflasyonun
dışarı kaynaklı etkiler sonucunda ortaya çıkmasına ithal enflasyon adı verilir.
Fivat Enflasyonu: Ekonomik hayatta fiyatlar her zaman serbest rekabet piyasası ku-
rallarına göre oluşmaz. Bazı malların fiyatları, bu mallan üreten sektörlerin özellik-
leri, devletin takip ettiği gelir dağılımı ve sosyal politika gibi politikalar bakımın-
dan siyasi bir nitelik taşıt, örneğin buğday, pancar, tütün, çay, pamuk vb ürünlerin
fiyatları yalnız piyasadaki arz ve talep kanunlarına göre değil, aynı zamanda yukar-
da belirtilen politik hedeflere göre belirlenmekte ve bu şekilde adı geçen ürünleri
üretenler, bu mallann piyasa değerinin üzerinde gelir elde etmektedirler. Bu neden-
le destekleme alım fiyatları enflasyonun bir kaynağı olarak kabul edilmektedir. Yi-
ne firmalar açık veya zımni bir şekilde atalarında anlaşarak fiyatların yapay olarak
yükselmesini başarabilirler. Buna fiyat enflasyonu adı verilmektedir.
Seçeneklere bakıldığında, hükümet harcamalarındaki artış, vergi oranlarındaki
düşme, emeğin verimliliğindeki artış, arz eğrisini sola kaydıran bir şok nitelinden
992
Makro İktisat
ziyade üretimde bir artışa, yani arz eğrisinin sağa doğru kaymasına neden olacak
gelişmelerdir. Benzer olarak para arzındaki artış, faizlerin düşmesine, yatırımla-
rın ve istihdamın artması suretiyle üretimin artmasına neden olacaktır. Oysaki, ta-
rımsal ürün arzında meydana gelen düşme, bu ürünlerin fiyatını artırarak maliyet
enflasyonuna neden olacaktır.
576. Marjinal tüketim eğiliminin 0,9 olduğu marjinal vergi oranının (t) ise,
0,2 olduğu bir ekonomide çarpan katsayısı kaçtır?
A) 9,2 B) 1,5 C) 3,57 D) 7 E) 4,5
Çözüm:
k = ------1----------------_ L--------
1 - c (1-0 1 - 0 , 9 (1-0,2)
k = 3,57
577. Aşağıda kilerden hangisi Türkiye için para arzı tanımlarından için-
de yer alan unsurdan birisidir?
A) Vadesiz mevduatlar
B) Vadeli mevduatlar
C) Resmi mevduat hesabi
D) Döviz tevdiat hesabı
E) Diğer TCMB mevduatı
Çözüm: Türkiye’de para miktarı Mj, M2, M2Y, M3, MjY olarak hesaplanmaktadır,
M [ = Dolaşımdaki Para+ Vadesiz Mevduattır
M2 = M j + Vadeli Mevduat
M2Y = M 2 + Yerleşiklerin Döviz Mevduatları
M j= M2 + Resmi Mevduat (Vadeli/Vadesiz) + Diğer TCMB mevduatıdır,
Dolayısıyla M; para tanımı içine giren unsurlardan şıklarda yalnızca vadesiz
mevduat vardır.
993
578. Aşağıdakilerden hangisi milli gelir formülünden sosyal güvenlik prim -

leri ve dağıtılmayan k a rla r çıkarılıp transferlerin eklenmesiyle bulu-
nan gelir tü rü d ü r?
A) MG B) Kullanılabilir gelir
C) Kişisel gelir D) GSMH
E) SMH
Çözüm: Milli gelir *=SMH - Dolaylı vergiler. Eğer MO’den sosyal güvelik pirim-
leri ve dağıtılmayan karlan çıkarıp transferleri eklersek kişisel geliri elde etmiş
oluruz. Yani; KG = MG - Sosyal güvenlik pirimleri - D.Kariar + Transferler
579. En yaygın olarak kullanılan para politikası aracı aşağıdakilerden han-

glsidir?
A) Kanuni karşılık oranlan B) Reeskont oranlan
C) Selektif kredi işlemleri D) Açık piyasa işlemleri
E) Kredi tavanı
Çözüm: En yaygın olarak kullanılan para politikası aracı, açık piyasa işlemleri-
dir, Ekonomide para arzını kontrol altında tutmak isteyen bir politika yapıcı, açık
piyasa işlemlerine başvurur. Çünkü açık piyasa işlemlerinde Merkez Bankası,
kıymetli kfiğıt satmak ya da almak suretiyle piyasaya bizzat girmektedir. Kont-
rol Merkez Bankasmdadır.
580. Aşağıdakilerden hangisi orjinal Phillips eğrisiyle ilgili doğru bir İfadedir?
A) Enflasyon oranı ile işsizlik arasındaki doğru yönlü ilişki
B) Nominal ücret artışı ile enflasyon arasındaki ters yönlü ilişki
C) Enflasyon oram ile işsizlik oranı arasındaki ters yönlü ilişki
D) Ücret artışları ile açık iş sayısı arasındaki ters yönlü ilişkiyi
E) Ücret artışları ile fiyatlar arasındaki ters yönlü ilişki
Çözüm; Phillips eğrisinin çıkış noktası, ücret artışları ile enflasyon oranı arasın-
daki ters yönlü ilişki üzerine şekillenmiştir. Dolayısıyla oıjinal philips eğrisi, üc-
ret artışı ile enflasyon oranı arasındaki ters yönlü ilişkiyi ifade etmektedir. An-
cak daha sonra Philips eğrisiyle ilgili Samııelsan ve Solow’un yorumu, enflas-
yon ve işsizlik arasındaki ters yönlü ilişkiye dikkat çekmiştir. Buna göre, bir eko-
nomide daha düşük işsizlik oranı, ancak daha yüksek enflasyon oranı pahasına
gerçekleşecektir. Ya da daha düşük enflasyon, daha yüksek işsizlik oranı pahası-
na gerçekleşecektir. Cevap, B seçeneğidir.
994
Makro İktisat
581. LM eğrisi aşağıdaki değişkenlerden hangileri arasındaki ilişkiyi göster-

m ektedir?
A) Para arzı ve talebi B) Faiz oranı.ve yatırım
C) Yatırım ve getir düzeyi D) Faiz oram ve gelir düzeyi
F) Para arzı ve gelir düzeyi
Çözüm: LM eğrisi dikey eksende faiz oram ve yata)' eksende gelir seviyesi ol-
mak üzere, para piyasası dengesini gösteren noktaların geometrik yeri biçimin-
de tanımlanır.
§82, Bütçenin dengede olduğu b ir ekonomide tüketim 850 TL, tasarru f 200
TL ve kamu harcam aları 350 TL iss, GSM H’nin değeri aşağıdakiler-
A) 300 B) 700 C) 650 D) 1000 E) 1400
Çözüm:
Y = C + 1+ G
C+I=c+S
I- s
Y“ C+ S+G
Y * 850 + 200 + 350
Y - 1400
583. Klasik m iktar teorisine göre paranın dolanım h m 2 iken para arzında
meydana gelecek %75 oranındaki b ir artış fiyatları hangi oranda a rt-
tıracaktır?
A) % 150 B) % 75 C) % 37,5 D) % 25 E) %50
995
578. Aşağıdakilerden hangisi milli gelir formülünden sosyal güvenlik prim-

leri ve dağıtılmayan karlar çıkarılıp transferlerin eklenmesiyle bulu-
nan gelir türüdür?
A) MG B) Kullanılabilir gelir
C) Kişisel gelir D) GSMH
E) SMH
Çözüm: Milli gelir = SMH - Dolaylı vergiler. Eğer MG’den sosyal güvelik pirim-
îeri ve dağıtılmayan karlan çıkarıp transferleri eklersek kişisel geliri elde etmiş
oluruz. Yani; KG = MG - Sosyal güvenlik piritlileri - D,Karlar + Transferler
579. En yaygın olarak kullanılan para politikası aracı aşağıdakllerden han-

gisidir?
A) Kanuni karşılık oranlan B) Reeskont oranlan
C) Selektif kredi işlemleri D) Açık piyasa işlemleri
E) Kredi tavanı
Çözüm: En yaygın olarak kullanılan para politikası aracı, açık piyasa işlemleri-
dir. Ekonomide para arzını kontrol altında tutmak isteyen bir politika yapıcı, açık
piyasa işlemlerine başvurur. Çünkü açık piyasa işlemlerinde Merkez Bankası,
kıymetli kâğıt satmak ya da almak suretiyle piyasaya bizzat girmektedir. Kont-
rol Merkez Bankasmdadır.
.•Ui.ılıv ı • .
530. Aşağıdakilerden hangisi orjinal Phillips eğrisiyle ilgili doğru bir ifadedir?
A) Enflasyon oranı ile işsizlik arasındaki doğru yönlü ilişki
B) Nominal ücret artışı ile enflasyon arasındaki ters yönlü ilişki 1
C) Enflasyon oram ile işsizlik oranı arasındaki ters yönlü ilişki
D) Ücret artışları ile açık iş sayısı arasındaki ters yönlü ilişkiyi
E) Ücret artışları ile fiyatlar arasındaki ters yönlü ilişki
Çözüm: Phillips eğrisinin çıkış noktası, ücret artışları ile enflasyon oranı arasın-
daki ters yönlü ilişki üzerine şekillenmiştir. Dolayısıyla orjinal philips eğrisi, üc-
ret artışı ile enflasyon oranı arasındaki ters yönlü ilişkiyi ifade etmektedir. An-
.cak daha sonra Philips eğrisiyle ilgili Samuelsan ve Sûlow'un yorumu, enflas-
yon ve işsizlik arasındaki ters yönlü ilişkiye dikkat çekmiştir. Buna göre, bir eko-
nomide daha düşük işsizlik oranı, ancak deha yüksek enflasyon oram pahasına
gerçekleşecektir. Ya da daha düşük enflasyon, daha yüksek işsizlik oranı pahası-
na gerçekleşecektir. Cevap, B seçeneğidir.
994
Makro iktisat
58). LM eğrisi aşağıdaki değişkenlerden hangileri arasındaki ilişkiyi göster-

mektedir?
A) Para arzı ve talebi B) Faiz oranı ve yatıran
C) Yatının ve gelir düzeyi D) Faiz oranı ve gelir düzeyi
F) Para arzı ve gelir düzeyi
Çözüm: LM eğrisi dikey eksende faiz oram ve yatay eksende gelir seviyesi ol-
mak üzere, para piyasası dengesini gösteren noktaların geometrik yeri biçimin-
de tanımlanır.
TL ve kamu harcamaları 350 TL ise, GSMH’ıtin değeri aşağıdakiler-
A) 300 B) 700 C) 650 D) 1000 E) 1400
Çözüm:
Y =C +I+ G
C+ I= C+ S
I=S
Y=C+ S+ G
Y = 850+ 2 00+ 350
Y = 1400
583. Klasik miktar teorisine göre paranın dolanım hızı 2 İken para arzında
meydana gelecek %75 oranındaki bir artış fiyatları hangi oranda art-
tıracaktır?
A) % 150 B) % 75 C) % 37,5 D) % 25 E) %50
995
Çözüm: Klasik miktar teorisine göre, para arzında meydana gelen bir artış, fi-
yatlar genel düzeyini aynı yönde ve aynı oranda artıracaktır. Monetarist miktar
teorisine göre, para arzında meydana gelen bir artış, fiyatlar genel düzeyini pa-
rs arzı artış oranından daha fazla artıracaktır. Dolayısıyla Klasik miktar teorisi-
ne göre, para arzında meydana gelen % 75’lik bir artış, fiyatlar genel düzeyini
% 75 oranında artıracaktır.
Diğer taraftan bu sorunun çözümünü başka bir bakış açısıyla da inceleyebiliriz.
Hatırlanacağı gibi, klasik miktar teorisi MV-PY dir. Bu denklikte, paranın dola-
nım hızının kuramsal nedenler ve alışkanlıklar vb. ve üretim hacminin ise klasik
iktisatçıların tam istihdam varsayımından dolayı kısa dönemde sabit olduğu var-
sayılır. Para arzında meydana gelen artışlar, doğrudan fiyatlar genel düzeyini et-
kileyecektir. Bu durumda kısa dönemde paranın dolanım hızı olan 2 ’nin değiş-
mesi mümkün değildir. Yani paranın dolanım hızının, sorunun çözümü ile ilgili
bir değeri yoktur. Para arzında meydana artış oranında, fiyatlar genel düzeyinde
bir artış yaşanacaktır. Cevap, B seçeneğidir.
584. Rasyonel bekleyişler teorisine güre, hüküm et tarafından uygulanacak

olan anti enflasyonist politikasının başarı şansını belirleyen cn Önemli
faktör aşağıdakiierden hangisidir?
A) Sabit döviz kuru politikasının izlenmesi
B) Vergi oranlarının düşürülmesi
C) izlenecek politikanın kredibilitesinin yüksek olması
D) Ücret ve fiyatların dondurulması
E) Faiz oranları üzerinde sıkı bir denetim uygulanması
Çtizüm; Rasyonel beklentiler yaklaşımına göre, aktivitist bir politikanın başarı-

sını etkileyen temel faktör, politikanın güvenilirliğidir. Diğer bir ifadeyle, uygu-
lanacak olan politikanın kredibilitesinin yüksek olmasıdır. İktisadi karar birim-
leri, uygulanacak olan politikanın başarı şansını düşük görürlerse ya da politika
yapıcıların anti enflasyonist politikayı uygulayacağı yönünde bir güvensizlik
oluşursa, beklentilerine uygun olarak kararlarını yeniden gözden geçireceklerdir.
585, M arjlıu l tüketim eğilimi (c) 0,80 olan bir ekonomide vergi çarpanının
değeri aşağıdakiierden hangisidir?
A) -5 B) -4 C) S D) 4 E) -1
Çözüm; Marjinal tüketim eğilimi(c)=l- Marjinal tasarruf eğilimi (s)

c+s=l c™ 1-s
Q,80“ 1-k s =0,2Q
996
Makro iktisat
Vergi çarpanı hatırlanacağı üzere, transfer harcamaları çarpanının eksi işaretli-

sidir. Transfer harcamaları çarpanının aynı zamanda k - — = £ eşit olduğu
1- c 5
. unutulmamalıdır, s, bilindiği gibi, 1-c'ye eşittir, Bu durumda yukarıdaki for-
mülün önüne eksi işareti getirilmiş olanı vergi çarpanını verecektir. Vergi çar-
panı formülü şu şekilde formüle edilebilir:
1- c 5
Vergi çarpanı k - - -S — = ------- — = 0ı80 _ _ ^

1-c 1 -0 ,8 0 0,20
Jc = _ c = _ Q.80 « _ 4
J 0,20
586. Aşağıdakilerdcn hangileri IS eğrisinin şekilde görüldüğü gibi hareket

etmesine yol açar?
I. Kamu harcamalarının arttırılması
II. Kamu harcamalarının azaltılması
III. Vergi miktarının yükseltilmesi
IV Vergi miktarının düşürülmesi
A) Yalnız I B ) ü v e IV
C) I ve III D) I ve IV
E) II ve IİI
inceleyiniz. Cevap, E seçeneğidir.
587, Aşağıdaki p ara ve maliye politikası uygulam alarından hangisi enflas-

yoniat dönemde uygulanamaz?
A) Merkez Bankası’nm piyasaya tahvil ihraç etmesi
B) Kamu harcamalarının kısılması
C) Reeskont oranının arttırılması
D) Karşılık oranının arttırılması
E} Merkez Bankası’nm Repo yapması
Çözüm: Enflasyonist dönemlerde toplam talep, toplam arzın üzerinde olur. Bu

nedenle uygulanacak politikalar talep düzeyini arz seviyesine getirmeye yönelik
politikalar olacaktır. Bu bağlamda sıkı (daraltıcı) para ve maliye politikaları uy-
gulanır. Sıkı para politikası uygulamasında hedef para arzının kısılmasıdır. Di-
ğer bir ifadeyle Merkez Bankası piyasaya tahvil ihraç eder, ters repo işlemleri
yapar, reeskont ve karşılık oranlarını arttırır. Daraltıcı maliye politikasında ise,
kamu harcamaları kısılarak ve vergi oranları arttırılarak bütçe fazlası elde etmek
hedeflenir. Seçeneklere baktığımız zaman A, B, C ve D seçeneklerinde sıkı para
vc maliye politikası uygulamaları olduğunu görmekteyiz. Ancak E seçeneğinde
belirtildiği gibi Merkez Bankası’nın Repo işlemi yapması para aramı azaltmaya
değil, arttırmaya yönelik bir uygulamadır. Dolayısıyla sıkı değil, genişletici bir
para politikası uygulaması söz konusudur.
588. Yeni Klasik iktisatçılar, aşağıdakilerden hangisinin çıktı vc fiyat seviye-

sinin belirlenmesinde temel unsur olduğunu varsaymışiardır?
A) Beklentiler
B) Faiz oranlan
C) Milli gEİir düzeyi
D) Reel ücretler
E) Arz şokları
Çözüm: Yeni Klasik iktisatçılara göre, çıktı ve fiyat seviyelerinde meydana de-
ğişmeler iktisadi birimlerin çıktı ve fiyat seviyelerine ilişkin beklentilerine bağ-
lıdır. 'Yeni Klasiklere göre, iktisadi birimler rasyoneldir ve iktisadi kararlarını
oluştururlarken piyasadaki tüm bilgiyi kullanırlar ve sistematik hata yapmazlar.
Eğer iktisadi birimler, fiyatlara artacağını bekliyorlarsa bu bilgiyi kendi davra-
nış setlerini oluşturmada kullanırlar. Örneğin, fiyatların artacağı yönünde bir
beklentiye sahip olan işçiler fiyat artışlarından korunmak için daha yüksek ücret
isteyeceklerdir.
998
Makro iktisat
589. Sermayenin marjinal etkinliğinin piyasa faiz haddinden düşük olması

halinde, aşağıdaki gelişmelerden hangisi meydana gelmez?
A) Banka mevduatları artar B) Yatırımlar düşer
C) Tüketim düzeyi düşer D) Fiyatlar genel düzeyi düşer
E) İşsizlik azalır
Çözüm: Keynes, yatırımların sermayenin marjinal etkinliği ile beklentilere bağ-

lı olduğunu ileri sürmektedir. Buna göre, sermayenin marjinal etkinliği faiz
oranlarından büyükse, iktisadi karar birimleri yatırım yapacak; sermayenin mar-
jinal etkinliği, faiz oranlarından düşükse yatırım yapmak yerine ellerindeki na-
kiti faiz geliri elde etmek için bankaya yatıracaklardır. Bu durumda banka mev-
duatlarında bir artış yaşanacaktır. İktisadi karar birimlerinin ellerindeki fonları
yatırım yapmak yerine, faiz geliri elde etmek için bankaya yatırması yatırımları
düşürecektir. Aynı zamanda faiz geliri elde etmek için paralarım bankaya yatıra-
rak, tüketimlerini de geleceğe ertelemiş olacaklardır. Dolayısıyla tüketimde de
bir azalma yaşanacaktır.
Yine iktisadi karar birimleri, bugünkü tüketimlerini geleceğe ertelemekle talep
yanlı baskıdan kaynaklanan enflasyonun azalmasına da katkıda bulunmuş ola-
caktır Ancak iktisadi karar birimlerinin yatırım karan almak yerine, paralarını
faiz geliri elde etmek için bankaya yatırması istihdam üzerinde olumsuz bir et-
kiye neden olacaktır, Çünkü işsizliğin azalması olumlu bir yatırım ikliminin var-
lığına bağlıdır. Yatırım arttığı sürece istihdam artacak, işsizlik azalacaktır.
590. İşlem yaklaşımı çerçevesinde yapılan para miktarı tanımında paranın

hangi işlevi temel alınmaktadır?
A) Paranın değişim aracı olması
B) Paranın homojen bir araç olması
C) Paranın taşınabilir olması
D) Paranın değer saklama aracı olması
E) Paranın bir hesap birimi olması
Çözüm: Paranın üç temel işlevi bulunmaktadır: Değişim aracı olma işlevi, he-
sap birimi olma işlevi ve değer saklama aracı olma işlevi. B ve C seçeneklerin-
de bahsedilen paranın homojen ve taşınabilir bir varlık olması paranın işlevlerin-
den değil, paranın sahip olması gereken özelliklerdendir.
Para miktarı tanımlarından işlem yaklaşımı çerçevesinde paranın en temel özel-
liği, mal ve hizmetlerle ilgili ödemelerde genel kabul görmesidir. Dolayısıyla pa-
ra tanımı kapsamında sadece değişim aracı olarak kabul gören varlıklar yer alır.
999
Buna göre işlem yaklaşımı çerçevesinde yapılan para miktarı tanımında, paranın
değişim aracı olması işlevi temel alınmaktadır.
391. Para arzı sabitken para talebinin artm asının faiz haddine etkisi hangi
yönde olacaktır?
A) Faiz haddi azalır
B) Faiz haddi değişmez
C) Faiz haddi artar
D) Para razı ve talebinin faiz haddine etkisi yoktur
E) Para arzı sabitken para talebi artmaz
Çözüm: Para arzı sabitken, para talebinde meydana gelen bir artış, denge faiz
haddinin yükselmesi ile sonuçlanmaktadır. Bu dunun şekilde de, açık bir biçim-
de görülmektedir.
r
A
\ e,
\
\
\
s®o'S\ Mj!
X - M ,0
592. Ajağıdakllerden hangisi Klasik toplam arz eğrisi ile ilgili olarak doğru
bir İfadedir?
A) Fiyatlarda bir artış olursa, sağa doğru kayar
B) Toplam talepte bir artış olursa, sola doğru kayar
C) Emek arzında bir artış olursa, sola doğru kayar
D) Emeğin verimliliğinde bir artış olursa sağa doğru kayar
E) Nominal gelirde artış olursa saga doğru kayar
Ç5zttm: Klasik toplam arz eğrisi, dikey eksene paralel, diğer bir ifadeyle yatay
eksene düşey bir eğridir. Klasik toplam arz eğrisinin esnekliğinin sıfır olmasının
nedeni, klasiklerin ekonominin daima tam istihdamda olduğunu varsaymalandır.
1000
Makro İktisat
Ekonomi daima tam istihdam düzeyindeyse, toplam arz eğrisinin sağa kayması
için teknolojik bir gelişme, emeğin verimliliğinde artış gibi unsurların olması
gerekir. Seçeneklere bakıldığında, fiyatlar da ortaya çıkan bir artış toplam arz
, eğrisini sağa doğru kaydıran etkenlerden biri değildir. Toplam talepte meydana
gelen bir artış, eğer üretim artınlamıyorsa (klasik iktisatçılara göre ekonomi tam
istihdam düzeyinde olduğu için kısa dönemde üretimi artırmak mümkün değil-
dir), yalnızca fiyatlar genel düzeyini artıracaktır. Emek arzında meydana gelen
bir artış, ücretlerin düşmesine, üretimin artmasına neden olacaktır. Dolayısıyla
toplam arz eğrisini sola değil, sağa kaydıracaktır. Nominal gelirde meydana ge-
len bir artış ise, toplam arz ergisini etkilemeyecektir. Nominal gelir artışları, sa-
tın alma gücünde bir artış anlamına gelmez. Kaldı ki, nominal gelir yerine, reel
gelir artışı olmuş olsa, toplam talepte bir artışa neden olacaktır. Toplam talepte
meydana gelen artış ise, fiyatlar genel düzeyini artması ile sonuçlanacaktır.
Emeğin verimliliğinde meydana gelen bir artış ise, toplam arz eğrisinin sağa
kayması ile sonuçlanacaktır.
593. Aşağıdakllerden hangisi, emek verimliliğini düşürm em ek için ücretle-

rin yüksek düzeyde tutulm ası gerektiğini ileri süren görüşlerden birisi-
dir?
A) Verimlilik teorisi B) Marjinal ücret teorisi
C) Emek teorisi D) Reel ücret teorisi
E) Etkin ücret teorisi
Çözüm: Emek verimliliğini düşürmemek için ücretlerin yüksek düzeyde tutul-

ması gerektiğini ileri süren görüş, “Etkin Ücret Teorisidir”. Etkin Ücret Teorisi,
yeni keynesyenlerce savunulmaktadır. Etkin ücret teorisine göre, şirketlerin çalı-
şanlarına daha fazla ücret vermesi onları işe daha fazia motive edecek ve böyle-
ce çalışanların işyerine bağlılığı ve sadakati de artacaktır. Cevap, E seçeneğidir,
594. Klasik sistemde faiz oranı eşağıdakilerden hangisi tarafından belirle-

nir?
A) Para arzı, para talebi dengesi B) Tasar ruf-yatınm eşitliği
C) Merkez Bankası D) Bankalar
E) Tasarruflar
Çözüm: Klasik sistemde, faiz oranları tasarrufların yatırımlara eşit olduğu nok-
tada belirlenir. Keynesyen sistemde ise, para arz ve talebi tarafından belirlenir.
1001
595. Bir ekonominin cttıck, toprak, müteşebbis gibi bütün kaynaklarının

tam olarak kullanılması baünde üretilebilecek gelir düzey] aşağıdaki
seçeneklerden hangisi ile tanımlanır?
A) Potansiyel milli gelir B) Fiili milli gelir
C) Nominal milli gelir D) Reel miili gelir
E) Cari milli gelir
Çözüm: Bir ekonomide üretim faktörlerinin tamamının kullanımı neticesinde

ulaşılabilecek üretim düzeyinde elde edilen milli gelir düzeyine potansiyel milli
gelir adı verilmektedir, Cevap, A seçeneğidir.
596. Emeğin norm ai dolaşımı içinde i§ değiştirirken geçen zam anda oluşan
işsizlik türü aşağıdakilerden hangisidir?
A) Friksiyonel işsizlik B) Yapısal işsizlik
C) Konjonktürel işsizlik D) Mevsimlik işsizlik
E) Doğal işsizlik
Çözüm; Bir ekonomide mevcut işini çeşitli nedenlerden dolayı değiştirmek is-
teyen kişiler olacaktır. Yine bir ekonomide eğitimini tamamladıktan sonra ya da
çalışma yaşına geldikten sonra işgücüne katılan kişiler bir süre iş arayacaklardır.
Bu tür kişilerin iş bulması biraz zaman alabilir, işte bu tür işsizlik, friksiyonel iş-
sizlik kapsamında ele alınacaktır.
597. Aşağıdakilerden hangisi mal piyasasında denge koşulunu gösteren IS

eğrisini sağa kaydıran etkenlerden biri değildir?
A) Kamu harcamalarındaki artış
B) Vergilerdeki azalış
C) Transfer ödemelerindeki artış
D) Ülke parasının değer yitirmesi
E) Ülke parasının değer kazanması
Çözüm: İS eğrisini sağa kaydıran etkenleri şu şekilde sıralamak mümkündür;

• Talepte meydana gelen artış,
• Kamu harcamalarında meydana gelen artış,
• Vergilerde meydana gelen azalma
• Transfer ödemelerinde meydana gelen artış
• Ülke parasının değer yitirmesi
• Yatırımların artması
1002
Makro İktisat
Ülke parasının değer kazanması durumunda, yurt içi malların fiyatı, yurt dışı
inallara göre pahalı hale gelecektir. Yurt içi malların pahalanması, ithalatı artıra-
cak, ihracatı azaltacaktır. Yani yerli üretime olan talepte bir azalma olacak, ya-
bancı malların talebinde ise, bir artış olacaktır. Yurt içi malların talebinde mey-
dana gelen düşme, yatırımların düşmesine neden olacaktır. Dolayısıyla ülke pa-
rasının değer kazanması, IS eğrisini sağa değil, sola kaydıran nedenlerden biri-
sidir.
598. Aşağıdaki şekilde, Ms para arzını, Md para talebini ifade etmekte İken,
faiz oranının n ’den r2*ye düşmesinin nedeni aşağıdakllerden hangisi-
dir?
M„ M,-
r
M,
*- M
A) Fiyatların artması
B) Para aranın artması
C) Para talebinin artması
D) Merkez Bankasını faizleri düşürmesi
E) Halkın tahvil talebinin artması
Çözüm: Faiz oranlarında meydana gelen azalmanın nedeni, şekilden de açıkça
görüleceği gibi para arzının artmış olmasıdır. Para aranı ifade eden MSI, para
arzı artırılmasıyla MS2 şeklini almıştır. Para arzında meydana gelen artış faiz
oranlarının, r, ‘den r2’ye düşmüştür. Çeldirici seçenek olarak Merkez Bankasının
faizleri düşürmesi konulmuştur. Merkez Bankasının faizleri düşürmesi, eğer fa-
iz piyasa şartlarında belirleniyorsa, para arzını artırarak mümkündür. Diğer ta-
raftan faiz oranlan Merkez Bankası tarafından egzojen olarak belirleniyorsa,
Merkez Bankasının faiz oranlarını ilan etmesi yeterlidir.
1003
59i. Kapak bir ekonomide I - 200, G - 150, C = 100 + 0.8Y İse, Y - ?

A) 1150 B) 2000 C) 2250 D)2300 E) 2350
Çözüm:
Y= C+ I+ G
Y - C0 + cY + I + G
Y - 100 + 0.8Y + 200 + 150
Y = 450 + 0.8Y
Y - Û.8Y = 450
Q,2Y “ 4S0
Y = 2250
600. Aşağıdakilerden hangisi Yeni Keynesyen yaklaşımda ücret ve fiyat ya-

pışkanlıklarının bir nedeni değildir?
A) Mark-up fiyatlama stratejisi B) Etkin ücıet teorileri
C) Içerdekiler-dışandakiîer teorisi D) Doğal oran hipotezi
E) Menü maliyetleri
Çözüm; Mark-up fiyatlama stratejisi, etkin ücret teorileri, içeridekıler-dışarıda-
kiler teorisi koordinasyon yetersizlikleri, süre teorileri ve menü maliyetleri Yeni
Keynesyenlerin ücret ve fiyat yapışkanlıklarının bir nedeni olarak gösterdikleri
temel olgulardır. Doğal oran hipotezi ise, Monetarist iktisatçılar tarafından savu-
nulmaktadır. Monetaristlere göre, ekonomide daima bir işsizlik oranı mevcuttur.
Ekonomi tam istihdamda iken, oluşan işsizliğe “doğal işsizlik oranı” denir.
601. Merkez Bankası bankacılık sisteminden geçici olarak rezerv çekmek

İstiyorsa aşağıdaki açık piyasa İşlemlerinden hangisi en uygun araç-
tır?
A) Repo B) Doğrudan alış
C) Ters repo D) Kanuni karşılık oranlan
E) Reeskont oranlan
Çözüm: Açık piyasa işlemleri, repo, ters repo ve doğrudan alış, doğrudan satış
şeklinde gerçekleşt irilmektedir.
Repo, Merkez Bankasının belli bir tarihte belli bir orandan geri satım vaadiyle
kıymetli kâğıt almasıdır. Repo işleminde amaç, ticari banka rezervlerinde geçici
bir artış meydana getirmektedir.
¡004
Makro İktisptt
Ters repo, Merkez Bankasının belli bîr tarihte geri almak vaadiyle kıymetli kâ-
ğıt satmasıdır. Eğer Merkez Bankası, piyasadaki para arzuıı daraltmak istiyorsa,
kıymetli kâğıt satmak suretiyle piyasadaki para miktarını daraltabilir.
. Cevap, C seçeneğidir.
602. Aşağıdakilcrden hangisi Keynesyen iktisatçılara güre, net ihracatta

meydana gelecek artışın toplam talep ve fiyatlar genel düzeyi Üzerin-
den meydana getireceği etkidir?
.i ■
A) Toplam talep artarken fiyatlar düşer
B) Toplam talep ve fiyatlar azalır
C) Toplam talep ve fiyatlar artar
D) Toplam talep azalırken fîyatiar artar
E) Toplam talep artar ve fiyatlar değişmez
Çözüm: Keynesyen iktisatçılara göre, net ihracatta meydana gelen bir artış, ge-
lirin artmasına neden olacaktır. Tüketimi, harcanabilir gelirin bir fonksiyonu ola-
rak gördükleri için, gelirde meydana gelen artış tüketimin artmasına neden ola-
caktır. Toplam talebin en önemli bileşeninin tüketim olduğu hatırlandığında tü-
ketimde meydana gelen bir artış, toplam talep artışı ile sonuçlanacaktır.
Keynesyen iktisatçılar, enflasyon ile pek ilgilenmemişlerdir. Çünkü enflasyonu
tam istidamdan sonra meydana gelecek bir olgu olarak ele almışlardır. Tam is-
tihdam düzeyine kadar toplam talepte meydana gelen artışlar yalnızca, milli ge-
liri artıracaktır. Fiyatlar genel düzeyinde meydana gelecek artışlar, tam istihdam
düzeyinden sonraki toplam talep artışları durumunda söz konusu olacaktır. Ha-
tırlanacağı gibi, Keynesyen aralıkta toplam arz eğrisi yatay eksene paraleldir. Bu
aralıkta toplam talep artışları, fiyat artışlarına neden olmaz, yalnızca milli gelir
düzeyinde bir artış meydana gelir.
603. Bir ülke ekonomisinde resesyotıbt eğilimlerin olması halinde aşağıdaki

p ara politikası uygulam alarından hangilerinin uygulanması doğru
olur?
I. Merkez Bankası’nm mevduat munzam karşılık oranını arttırması
II. Merkez Bankası’nm piyasadan tahvil alması
III.Merkez Bankası’nın reeskont oranı azaltması
IV Merkez Bankası'nm ters repo yapması
A) I ve II B) I ve IV
C) II ve III D) II ve IV
E) III ve IV
¡005
Çözüm: Bilindiği gibi ülke ekonomisinin resesyonda olması halinde genişletici

para politikası uygulanarak talebi canlandırmak hedeflenir. Bu bağlamda Mer-
kez Bankası, para arzını arttırıcı yönde uygulamalara başvurur. Yukarıdaki uygu-
lamalara baktığımız zaman
/ Merkez Bankası’mn mevduat munzam karşılık oranını arttırması, daraltıcı
para politikası
/ Merkez Bankası ’mn piyasadan tahvil alması, genişletici para politikasıdır.
/ Merkez Bankası’nm reeskont oranı azaltması, genişletici para politikasıdır.
/ Merkez Bankası’nm ters repo yapması, daraltıcı para politikasıdır.
604. Aşağıdaki durumların hangisinde mali genişleme gelir ve harcama

Üzerinde etkisizdir?
A) Para talebinin faize duyarlılığı ve marjinal tüketim eğilimi artıkça
arttıkça
C) Para talebinin faize duyarlılığı sonsuz ve çarpan düştükçe
arttıkça
E) Para talebi faize duyarsızsa ve yatırımların faiz esnekliği arttıkça
ÇözUra: Mali genişlemenin gelir üzerindeki arttırıcı etkisi LM eğrisi yatıklaştık-

ça artmakta, LM eğrisi dikleştikçe azalmaktadır. Para talebinin faize duyarlılığı
arttıkça ve para talebinin gelire duyarlılığı azaldıkça nispeten yatık bir LM eğri-
si ile karşılaşılır.
/ A ve B seçenekleri nispeten yatık LM eğrisi ve nispeten yatay IS eğrisi var-
sayjmma dayandığı için mali genişleme gelir üzerinde etkilidir.
/ C seçeneği, likidite tuzağı durumuna tekabül ettiği için maliye politikası ge-
lir ve harcama üzerinde etkilidir.
/ D seçeneği, para talebinin faiz esnekliği düştükçe LM eğrisi dikleşmektedir.
Fakat tam dik olması için para talebinin faiz esnekliğinin sıfır olması gerekir.
Bu yüzden LM eğrisi pozitif eğimlidir. Pozitif eğimli bir LM eğrisi için mali
genişleme, hem faizleri hem de geliri arttırır.
/ E seçeneği, para talebi, faize duyarsızken LM eğrisi dikey eksene paralel ol-
duğu için maliye politikası etkisizdir. Uygulanan mali genişleme politikası,
sadece faizleri arttıracaktır.
1006
Makro İktisat
605, H ane halkının tüketimini artırdığı durum da aşağıdaküerden hangi-

sinde b ir kayma olması beklenir?
A) ithalat fonksiyonunda
B) Emek arzı fonksiyonunda
C) Toplam arz fonksiyonunda
D) Yatırım fonksiyonunda
E} Tasarruf fonksiyonunda
Çözüm: Tüketim ve tasarruf harcanabilir gelirin fonksiyonudur. Harcanabilir
gelirin tüketime gitmeyen kısmı tasarrufa gider.
Yd = C + S
Tüketimde bir artış meydana geldiği zaman harcanabilir gelir içinde tasarrufa
ayrılan kısım azalır. Bu durumda tasarruf fonksiyonunda aşağı doğru kayma ol-
ması beklenir.
606. G elir düzeyi 250 ve ta sa rru f fonksiyonu S ° -5 0 + 0,3Y ise, gerçekle-

şen tüketim harcam ası m iktarı kaçtır?
A) 75 B) 125 C) 175 D) 225 E) 275
Çözüm: Tasarruf fonksiyonundaki -50’lik negatif tasarruf, tüketim fonksiyo-

nunda otonom tüketime tekabül etmektedir. Diğer taraftan marjinal tasarruf eği-
limi (s) 0,7 ise, marjinal tüketim eğilimi (c) 0,3 olur. Çünkü c + s = 1’dir.
S = -C 0 + l-c(Y d) ise C = C0 + c(Yd)
S = -50 + 0.3Y ise, C = 50 + 0,7Y olarak gerçekleşir.
Y 250 olduğuna göre,
C » 50 + 0,7(250)
C - 50 + 175
C =225
Not: Verilen bilgiler ışığında bu ekonomiyi basit bir ekonomi olarak kabul et-
mek gerekmektedir. Dolayısıyla devletin olmadığı kapalı bir ekonomide gelir
düzeyi (Y), harcanabilir gelire (Yd) eşit olacaktır.
1007
607. Aşağıdakilcrden hangisine nominal GSMH'nln paranın dolanım hızı-

na bölünmesi suretiyle ulaşılır?
A) Para stoku B) Sızıntı oranı
C) Geri dönüşüm oranı D) Kaydi para çarpanı
E) Kredi çarpanı
Çözüm: Miktar Denklemi MV = Py şeklinde ifade edilir. Bu denklemde para

stoku M, paranın dolanım hızı V, fiyatlar genel düzeyi P ve reel gelir y ile ifade
edilir. Üretilen mal miktarı ile fiyatların çarpılması suretiyle nominal GSMH'ya
ulaşılır. Yani, denklemin sağ tarafı nominal GSMH’yı verir. Nominal GSMH’nın
paranın dolanım hızına bölümü ise, para stokunu vermektedir.
MV " Py
MV = NominalGSMH
NominalGSMH
V
6û8.GclIre bağlı olmayan tasarrufa ne ad verilir?

Çözüm: Otonom tasarruf, gelire bağlı olmayan tasarrufu ifade etmektedir. Di-
ğer bir ifadeyle, negatif tasarrufu ifade etmektedir.
609. Hane halkının, firm aların ve devletin olduğu dışa açık bir ekonomide
harcam a çarpanı agağsdakiierden hangisine eşittir? (MPS:marjinal ta-
sarruf eğilimi, MPC.marjinal tüketim eğilimi, MPÎ:marjinal ithalat eğili-
mi)
A )— - — 1------ B) I
1 - MPS + MPI MPS + MPÎ
C )-------MKL__ __ D) _MEC_
1 - MPS + MPI 1 -M P C + MPI
E ) — ---------1— ---------
1 -M P C (l-M P T )
1008
Makro iktisat
Çfizüm: Hane halkının, firmaların ve devletin olduğu dışa açık bir ekonomide
harcama çarpanı şu şekilde ifade edilir:
k , = --------1— = ---------- 1----------= — ı-------- '
1 - c + m 1 - MFC + MPI MPS + MPI
610, Ekonominin tam istihdamda olduğu durum da aşağıdakilerden hangi-

si doğrudur?
A) Toplam arz eğrisinin esnekliği sonsuzdur.
B) Devlet müdahalesi etkindir,
C) Çarpan mekanizması etkindir.
D) Genişletici politikalar sadece hasıla düzeyini değiştirir,
E) Genişletici politikalar sadece fiyatlar genel düzeyini değiştirir.
inceleyiniz.
611. Gayri safi yurtiçi hasıla = 2800

Dış alemden net faktör geliri - 150
Gayri safi yatırım = 600
Net yatırım = 500
Dolaylı vergiler = 300
Olan bir ekonomide milli gelir kaçtır?
A) 2350 B) 2550 C) 2750 D) 2950 E) 3150
Çözüm:
GSMH = GSYlH + Dış alem net faktör gelirleri
GSMH = 2 8 0 0 + 1 5 0
GSMH « 2950
GSMH değerinden milli hasıla gidebilmek için GSMH’dan amortismanlar çıka-
rılarak safı milli hasılaya ulaşılır. Safi milli hasıladan ise, dolaylı vergiler çıka-
rılmak suretiyle milli hasılaya ulaşılır.
Amortisman = Gayrisafi yatırım - net yatırım
Amortisman = 600 - 500
Amortisman *■ 100
1009
Ceteris Paribus: İktisat Sorular;
Safi milli hasıla = GSMH - Amortisman

Safi milli hasıla = 2950 - 100
Safi milli hasıla = 2850
Milli hasıla = Safi milli hasıla - Dolaylı vergiler
Milli hasıla = 2850 - 300
Milli hasıla = 2550
612. Pigou etkisi ve Keynes etkisi ile İlgili olarak aşağıda verilenlerden han-
gisi doğru değildir?
A) Keynes etkisi fiyatlarda meydana gelen değişmenin reel para arzını de-
ğiştirici etkisine vurgu yapmaktadır.
B) Pigou etkisi fiyatlarda meydana geien değişmenin reel serveti değişti-
rici etkisine vurgu yapmaktadır,
C) Pigou etkisi sonucunda İS eğrisinin yer değiştirmesi beklenir,
D) Keynes etkisi sonucunda LM eğrisinin yer değiştirmesi beklenir.
E) Keynes etkisi sonucunda değişen servet düzeyi, tüketim harcamalarını
etkilemek suretiyle IS eğrisinin yer değiştirmesine neden olur.
Çözüm: Keynes etkisine göre, fiyatlar genel düzeyinde meydana gelen düşme
reel para arzının arttıracak ve LM eğrisi sağa doğru kayacaktır. LM eğrisinin sa-
ğa doğru kaymasıyla birlikte faiz oranları düşecektir. Faiz oranlarında meydana
gelen düşme yatırım miktarının ve toplam hasılanın artması ile sonuçlanacaktır,
Ancak Keynes’e göre bu sürecin işlemesini engelleyen iki durum söz konusudur.
/ Yatırımların faiz esnekliği düşüktür.
Pigou etkisine göre, fiyatlar genel düzeyinde meydana gelen düşme, bireylerin
reel servetinin artmasına neden olacaktır. Reel serveti artan bireyler, tüketim
harcamalarını arttıracaktır. Tüketim harcamalarının artması sonucunda, İS eğri-
si sağa doğru kayacak ve hasıla düzeyinde bir artış meydana gelecektir.
K ey n es E ik lıt P ig o u E tk is i
1 - » L M s a j a ie sy a r - i r i - * l - » t Y t P l - > - j ’ t —» C t—»IS s * g a k a y a r - > Y f
Pt— ■l—ı»L M s o la k a y ı r P f— A—» C i —»IS s o l» k a y a r - i Y İ
1010
Makro İktisat
TL ve bütçe açığı 50 TLdir.
T asarruf 1.400 TL ve di} ticaret açığı 120 TL ise, tüketim kaç TL olur?
A) 1300 B) 1570 C) 1700 D) 2930 E) 3000
Çözüm: Tüketime şu formülden ulaşılabilir:

C + S = Y D = Y + Tr - T a
C + 1400 = 3100
C = 3100 - 1400
C * 1700
614. Aşağıdakllerden hangisi “Reel Balans (Servet) Etkisi ” açıtından fiyat-

larda meydana gelen düşmenin muhtemel sonuçlarından biridir?
A) Yurtiçi malların yabancı mallara göre daha ucuz hale gelmesi
B) Net ihracatın artması
C) Nominal servetin artması
D) Reci para arzının artması
E) Tüketimin artması
Çözüm; Reel Balans (Servet) Etkisi, toplam talep eğrisinin negatif eğimli olma-
sının sebeplerinden biridir.
R e d Balans (Servet) Etkisi: Fiyatlarda meydana gelen bir değişmenin reel ser-
vet miktarım arttırmak suretiyle, tüketimi, yatırımı ve toplam talebi arttırmasıdır.
/ Fiyatlarda meydana gelen bir düşme, reel servet miktarım arttırır. Reel servet
tırır.
✓ Fiyatlarda meydana gelen bir yükselme, reel servet miktarını azaltır. Reel ser-
bi azaltır.
1011
615. Lucas arz eğrisinin geçeri! olduğu bir ekonomide işsizlik oranının do-
ğal işsizlik oranının altına indirilebilmesi için aşağıdakilerden hangisi
gerekir?
A) Merkez Bankasının para aranı arttıracağın» ilan etmesi ve para arzını
arttırması
B) Merkez Bankasının para arzını azaltacağını ilan etmesi ve para arzını
azaltması
C) Merkez Bankasının para arzını değiştirmeyeceğini ilan etmesi ve para
arzını azaltması
D) Beklenen enflasyonun gerçekleşen enflasyondan daha düşük olması
E) Beklenen enflasyonun gerçekleşen enflasyondan daha yüksek olması
Çözüm: Lucas arz eğrisine göre, işsizlik oranının doğal işsizlik oranının altına
inebilmesi için gerçekleşen enflasyonun beklenen enflasyondan daha yüksek ol-
/ Beklenen enflasyon oranı, gerçekleşen enflasyon oranından büyükse (P* > P),
reel ücretler yükselir (W/P), istihdam ve çıktı azalır. Fiili işsizlik oranı, doğa!
işsizlik oranından daha ytüksek(UT >11^) olur,
/ Beklenen enflasyon oranı, gerçekleşen enflasyon oranından küçükse (P6 < P),
reel ücretler düşer, istihdam ve çıktı artar. Fiili işsizlik oranı, doğal işsizlik
oranından küçük olur.
/ Beklenen enflasyon oranı, gerçekleşen enflasyon oranına eşitse (P* = P ), re~
el ücretler, istihdam ve çıktı değişmez. Dolayısıyla fiili işsizlik oranı, doğal
işsizlik oranına eşit (Uf ** Uj^-} olur.
(P * > P ) is tih d a m a z a lır. Ç ık tı a za lır. (U T > U ^ r )
(P® < P) İ s tih d a m a rta r. Ç ık tı arta r. (U T < U NT)

(p c « P) İ s tih d a m d e ğ iş m e z . Ç ık tı d e ğ iş m e z . (U T ” U NT)
616. Mali genişlemenin hem milli geliri, hem de faiz oranlarını arttırdığı du-
rumda ayağıdaidierden hangisi söz konusudur?
A) Para talebinin faiz esnekliği sonsuzdur.
B) Para talebinin faiz esnekliği sıfırdır,
C) LM eğrisi pozitif eğimlidir.
D) Maliye politikası tam etkindir
E) Klasik bölge koşullan söz konusudur.
1012
Makro İktisat
Çözüm: Mali genişlemenin hem milli geliri, hem de far/, oranlarım arttırdığı du-
rumda, LM eğrisi üzerinde ara bölge koşullan geçerlidir. Yani, LM eğrisi pozitif
eğimlidir. LM eğrisinin pozitif eğimli olduğa durumda, hem para, hem de mali-
ye politikası kısmi etkindir.
r
Y
»0 M
A ra BSİgede G enişletici A r» B ölgede G enişletici
P ar* Politikası M aliye Politikası
617. Para çoğaltanı Ue ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

A) Zorunlu rezerv oranı arttıkça para çoğaltanı artmaktadır.
B) Bankalann tuttuktan serbest rezervlerin oranı arttıkça para çoğaltanı
artmaktadır.
C) Para çoğaltanı, rezerv para miktarının parasal tabana oranıdır.
D) Dolaşımdaki para oranı arttıkça para çoğaltanı artmaktadır.
E) Dolaşımdaki para oranı azaldıkça para çoğaltanı artmaktadır.
Çözüm: Para çoğaltanı, parasal tabanda meydana gelen değişikliğin, para arzını
ne miktarda değiştirdiğini gösteren bir orandır. Merkez Bankası parasal tabanı
arttırdığında, ekonomideki para miktarı para çoğaltanı kadar artar, Para çoğalta-
nı, dar ve geniş anlamda ifade edilebilir. Dar anlamda para çoğaltanı mj şu şe-
kilde formüle edilir:
1+ c
m, = ------------ -
r+ e + c
Para çoğaltanı, nakit mevduat oranı (c ), fazla (serbest) rezerv mevduat oranı (e)
ve zorunlu rezerv oranına (r) bağlı olarak değişmektedir,
artmaktadır.
1013
ğaltanına bağlıdır.
/ Nakit mevduat oranına (c), dolaşımdaki para oram da denilmektedir. Para ço-
ğaltan;, dolaşımdaki paranın oram (dolaşımdaki para / vadesiz mevduat) ile
negatif ilişki içindedir. Zira, tıakit mevduat oram arttıkça, para çoğaltanı kü-
çülmekte; azaldıkça, artmaktadır.
618. Bir ülkenin GSMH ve nüfusuna ilişkin yıllık % artışlar aşağıdaki gibidir
GSMH ('%) Nfifiıs Artısı 1%)
1. Yıl 2,2 1,9
2. Yıl 2,5 2,3
3. Yıl 2,1 2,9
4. Yıl 1,8 2,3
Buna göre bu ülkenin net büyüme hızları aşağıdakilerden hangisinde
doğru olarak verilmiştir?
JLYıl 2 JM 3. Yıl 4. Yıl
A) 2,2 2,5 .2,1 1,8
B) 0,3 0,3 0,4 0,3
C) 0,3 0,4 0,6 0,6
D) 0.3 0,2 -0,8 -0,5
E) 0,3 0,2 0,8 0,5
Çözüm ı Bir ülkenin brüt büyüme hm , GSMH’daki yıllık artışa eşittir.

GSMH’daki meydana gelen yıllık artıştan ilgili yıldaki nüfus artış hızı çıkarıldı-
ğında net büyüme hızına ulaşılır.
Brüt Büyüme Hızı (%) Net Büviime Hızı
(Brüt Büvûme Hızı-Nûfus ArtısA
1. Yıl 2,2 2 ,2 - 1,9 » 0,3
2. Yıl 2,5 2,5 - 2,3 = 0,2
3. Yıl 2,1 2,1 - 2,9 =■-0,8
4. Yıl 1,8 1 ,8 -2 ,3 = -0 ,5
1014
Makro İktisat
619. Aşağıdaldlerden hangisinde Keynesyen yaklaşım ile Monetarist yakla-

şımın Phillips eğrisi ile ilgili görüşleri arasındaki ortak bir nokta ifa-
de edilmiştir?
A) Monetarist yaklaşıma göre Phillips eğrisi kasa dönemde dikken, Key-
nesyen yaklaşıma göre negatif eğimlidir.
B) Hem Monetarist, hem de Keynesyen yaklaşıma göre, Phillips eğrisi kı-
sa dönemde negatif eğimlidir.
C) Monetarist yaklaşım, Phillips eğrisini sadece uzun dönemde negatif
eğimli olarak kabul ederken; Keynesyen yaklaşım Phillips eğrisini
hem kısa, hem de uzun dönemde negatif eğimli olarak kabul etmekte-
dir.
D) Monetarist yaklaşım kısa dönemde dik Phillips eğrisinin varlığını ka-
bul ederken Keynesyen yaklaşıma göre Phillips eğrisi sadece uzun dö-
nemde diktir.
E) Hem Monetarist yaklaşım, hem de Keynesyen yaklaşım, uzun dönem-
de Phillips eğrisinin dik olduğunu ileri sürer.
Çözüm: Karşılaştırmak bilgi için 20. sorunun çözümünde verilen tabloyu mut-
laka inceleyiniz.
620. Marjinal tasarruf eğilimi s =» 0,20, otonom tüketim C0**20 birim, milli
geliri Y 91500 birim olan, devletin yer almadığı kapalı bir ekonomide,
doğrusal bir tüketim fonksiyonu varsayımı altında yatırım tutarı (I)
kaç birimdir?
A) 0 B) 20 C) 50 D) 80 E) 90
Çözüm: Devletin yer almadığı kapalı bir ekonomide denge geliri şu şekilde ifa-
de edilir:
Y=C+1 (1)
Y- C+S (2)
C + 1= C + S (3)
î=S (4)
Otonom tüketim ve marjinal tüketim eğilimi verildiği için öncelikle tüketim
fonksiyonu, sonra 1 numaralı formül yardımıyla yatırım tutarım bulmak müm-
kündür.
Marjinal tüketim eğilimi ile marjinal tasarruf eğiliminin toplamı bire eşittir,
mps + mpc = 1
1015
mpc “ İ - rapş
mpc = 1 - 0,20
mpc =* 0,80
C: C0 + cY
Y = C0 + cY + I
500 =■20 + 0,8 (500) + 1
500 = 20 + 400 + 1
1 = 5 0 0 -4 2 0
1-80
Cevap, D. seçeneğidir.
621. Yeni Klasik Yaklaşıma göre, p ara arzında beklenmedik btr azalış olma-
sı durum unda uzun dönemde ayağıdakllerden hangisi söz konusu olur?
A) Gerçekleşen fiyat düzeyi beklenen fiyat düzeyinden küçük olur.
B) Gerçekleşen hasıla düzeyi, doğal hasıla düzeyinden küçüktür.
C) Fiyatlar genel düzeyi değişmez.
E) Çıktı düzeyi doğal seviyesine geri döner.
Çözüm: Aynntıh bilgi için 59. sorunun çözümüne bakınız.

622. Aşağıdaki özdeşliklerin hangisi gayrisafl yurtiçi hasılayı temsil etmek-

tedir?
A) (G + T r . - T a ) + NX B) Y + T r - T a - S
C) (G + Tr ) - T D) Yd + (Ta - T ,0
E) Y + T r - T a
Çözüm:
/ A seçeneğinde (G + TR- T ^ + NX ifadesi özel kesim yatırımları ile tasarruf-
ları arasındaki farka eşittir. S - i s ( G + TR - TA) + NX
/ B seçeneğinde, Y + TR - T A- S ifadesi tüketime eşittir.
C sY d -S a Y +Tr -Ta -S
/ C seçeneğinde, (G + Tr) -T ifadesi bütçe açığına eşittir.
Bütçe Açığı * ( G + T r ) - T
1016
Makro iktisat
/ D seç en eğ i, gayrisafi yurtiçi hasılaya eşittir. C + i + G + N X ss Y D + (T a - T j i }

/ E seçen eğ in d e Y + T R - T A ifad esi harcanabilir gelire eşittir. Yd = Y + TB-T A
Ü retim M ik ta rı B irim F iyatı (Y T L )
1, Yıl 2. Yıl î . Yıl 2. Yıl

A M alı 4 5 0,5 0,6
B Malı 6 9 0,4 0,5
C M alı 8 12 0,3 0,8
Y ukarıdaki tabloya göre, baz yılı olarak 1. yıl seçilmişse, 2. yıldaki re-
ci GSYİH m iktarı kaç TL’dir? "
A ) 6,8 B ) 9 ,7 C) 10,2 D ) 18,1 E) 2 0,2
Çözün):
R eel G S Y tH ^ T em el Y ıldaki F iyat D ü zey i x ilg ili (Cari) Y ıldaki Ü retim D üzeyi
R eel G S Y lH = (Q A2 x P A[) + (Q B2 x P0 !) + (Q C2 x PC()
R eel G S Y tH = (5 x 0 ,5 ) + (9 x 0 ,4 ) + (1 2 + 0,3)
R eel G S Y ÎH = 2 ,5 + 3 ,6 + 3 ,6
R eel G S Y ÎH = 9,7
624, Toplam arz (AS) eğrisi Keynesyen bölgedeyken uygulanan genişletici

p ara ve maliye politikaları ile ilgili olarak aşağıdakllerden hangisi
doğrudur?
A ) G en işletici politikalar çıktı d ü zeyini etkilem ez,
B ) G en işletici politikalar, hem çıktı hem de fiyatlar g en el dü zeyini etkiler,
C) G en işletici politikalar yaln ızca fiyatlar g e n e l d ü zeyin i etkiler.
D ) D e v le t m üdahalesi etkisizdir.
E) G en işletici politikalar sad ece çıktı düzeyini etkiler.
Çözüm: Ayrıntılı çö 2üm için 17. sorunun çözü m ünd e verilen tabloyu
inceleyin iz.
1017
625. Faiz oranlarının asgari seviyesinde olduğu bir durum da, vergilerde
meydana gelen b ir azalm a sonucunda para talebi, tahvil talebi ve faiz
oranı nasıl değişir?
Farıt talebi Tahvil talebi Faiz oram
A) Artar Azalır Artar
B) Artar Artar Azalır
C) Azalır Artar Artar
E) Artar Azalır Değişmez
Çözüm: Faiz oranlarının asgari seviyesinde olduğu durumda ekonomi likidite

tu zağında dır. Likidite tuzağı koşullarında LM eğrisi yatay eksene paraleldir ve
maliye politikası tam etkindir. Böyle bir durumda vergilerde meydana gelen bir
azalış, IS eğrisinin sağa doğru kaymasına neden olacak; milli gelir düzeyi artar-
ken, fah. oranlarında bir değişme olmamsuktir. Diğer taraftan vergilerde mey-
dana gelen azalma sonucunda gelir düzeyinde bir artış meydana gelecektir. Faiz
oranları değişmediği için artan gelir, spekülatif güdüyle para talebini arttıracak-
tır Zira, likidite tuzağı durumunda faiz oranları normal seviyesinin altındadır
(tahvillerin fiyatı yüksektir) ve bireyler faiz oranlarının yükseleceği (normal se-
viyesine döneceği) yönünde bir beklentiye sahiptir. Dolayısıyla iktisadi karar bi-
rimleri gelecekte faiz oranlarının artacağı beklentisine bağlı olarak tahvil talebi-
ni değiştirmeyeceklerdir.
K e y n e g y e n B ö lg e
✓ LM eğrili yatay desene paraleldir. (Dikey eksene diktir.)
/ LM eğrisinin esnekliği ioniuzdur.
/ LM eğrisinin eğimi sıfırdır.
/ Para İsiebinin fail esnekliği sonsuzdur.
/ S pekülatif pars talebinin /s iz esnekliği sonsuzdur.
N\
LM ✓ Likidite tuzağı tö z konusudur.
/ F alı oranlan asgari seviyesinde olduğu iç in tahvil fiyatları yüksektir.
/ M ali genişlem e sadece hasılayı arttırır.
Ko'5' / Maili genişlem e fıiz oranlarım etkilem ez,
Y, V- / D ışlam a etkisi şifindir.
/ M aliye politikası lam etkindir.
/ Parasal ge.ıi|lem e denge faiz ve hasıia d ik ey in i âtgıflhmez.
/ Para politikası tam etkisizdir.
G e n iş le tic i M a liy e
N o t: Y atıranların faiz esnekliği sıfırdır. Çiinkü ekonom i likidite
PoIltlka»ı tuaağındadır, Yatınmlann faiz esnekliğinin İS eğri tin i d ik teflm d etkisiyle
ksnttm lm am alıdır.
1018
Makro iktisat
626. Bir ekonomide m arjinal tüketim eğilimi 0,6 iken kam a harcaması 50
birim arttırdım çoğaltan sürecinin İkinci aşamasında aşağıdakiler-
den hangisi gerçekleşir?
A) Toplam harcamalardaki 50 birimlik bir artış, gelirde 50 birimlik bir ar-
tışa yol açar.
B) Gelirdeki 50 birimlik artış, toplam harcamalarda 125 birimlik bir artı-
şa yol açar.
C) Toplam harcamalardaki 30 birimlik bir artış, gelirde 75 birimlik bir ar-
tışa yol açar.
D) Gelirdeki 50 birimlik bir artış, toplam harcamaların 30 birim olmasına
yol açar,
E) Gelirdeki 30 birimlik bir artış, toplam harcamalarda 18 birimlik bir ar-
tışa yol açar.
Çözüm: Çoğaltan mekanizmasının işleyişini yansıtan bir tablo yardımıyla çar-

pan mekanizmasının aşamaları daha iyi açıklanabilir.
A şsraıif& r T o p lam H a r c a m a d a k i Ü re tim ve G e lird e k i G e lird e k i

A r tış M ik ta r ı A rtıy M ik ta r ı T o p la m A rtif
] . A şanı* AA AA AA
2. A şam a cAA cAA (l+ c)A A
3. A şam a c{cAA)>*c3AA o1AA ( l+ c + c J)AA
.... A şam a .... (l/!-c )A A
1. aşamada kamu harcamaların AA kadar arttığım varsayalım. Bu durumda üre-

tim, harcamalardaki artışı karşılamak için AA kadar artacaktır. Yani, aynı düzey-
de bir gelir artışı meydana gelecektir. Tablonun l . aşaması bu durumu göster-
mektedir. Otonom harcamalarda meydana gelen bir artış, üretimi ve geliri ken-
disi kadar arttırmaktadır.
2. aşamada, 1. aşamada gelirde meydana gelen artışa bağlı olarak tüketimde bir
artış meydana gelecektir. Tüketimin harcanabilir gelirin fonksiyonu olduğu dik-
kate alınırsa, gelirde meydana gelen artış marjinal tüketim eğilimi nispetinde tü-
ketim artışına neden olacaktır. Diğer bir ifadeyle toplam harcamalar cAA kadar
artacaktır. Toplam harcamalardaki artışı karşılamak için üretim ve buna bağlı
olarak gelirde artacaktır,
3. aşamada, 2. aşamada gelirde meydana gelen artışa bağh olarak tüketimde bir
artış meydana gelecektir. Yani toplam harcamalar c(cAA) kadar artacaktır.
Dikkat edilirse, her aşamada tüketimde meydana gelen artış, önceki aşamadan
daha küçüktür. Zira c<l olduğu için c2<l durumu söz konusudur. Bu sürecin so-
nucunda gelir otonom harcamaların (l/t*c)AA katı kadar artacaktır.
1019
' Soruda verilen bilgiler yerine konulursa:
A ş a m a la r T o p la m H a r c a m a d a k i Ü retim vs G e lird e k i G e lird e k i

A r tış M ik ta r ı A rtış M ik ta r ı T o p la m A rtış
1, A şam a 50 50 50
2. A şam a 0,Ğ(S0)*<30 Û,Ğ(5Û)-30 (M-0,6)5D«80
.... A şa m a .... .... (1/1-0,6)100-125
Dolayısıyla tablo incelendiğinde gelirdeki 50 birimlik bir artış ikinci aşamada

toplam harcamalarda 30 birimlik bir artışa yol açmıştır, ikinci aşamanın son sü-
tunu incelendiğinde ise, gelirde 1. aşamada ve 2, aşamada meydana gelen artışın
toplamının 80 olduğu görülecektir. Bu mekanizmanın sonunda ise, 50 birimlik
kamu harcaması artışı geliri 125 birim arttıracaktır.
627. özel tüketim : 18 özel sabit sermaye yatırımları; 10

Devlet harcamaları: 8 İhracat: 6
İthalat: 4 Toplam talep: 44
Bu verilere göre, özel İşletme stok yatırım ları k t f birim dir?
A) 4 B) 6 C) 8 D) 0 E) 12
Çözüm; Toplam talep şu şekilde formüle edilir:

Y = C + I + G + (X-M)
Y - C + (ÖSSY + ÖİSY) + G + (X-M)
44 - 18 + ( 10 + ö tS Y ) + 8 + (6-4)
44 - 38 - ÖİSY
ölSY = 4 4 - 3 8
ÖİSY = 6
628. Aşagıdakiferden hangisi yatıranların faize duyarsız olduğu durum da

uygulanan daraltıcı b ir maliye politikasının sonucudur?
A) Faiz oranı düşer, hasıla artar.
B) Faiz oranı düşer, hasıla değişmez.
C) Faiz oranı ve hasıla düşer.
D) Hasıla çarpandan daha fazla azalır.
E) Faiz oram ve hasıla değişmez.
1020
Makro İktisat
Çözüm: Yatıranların faiz esnekliğinin sıfır olduğu durumda, IS eğrisi dikey ek-
sene paraleldir. Yani, eğimi sonsuz ve esnekliği sıfırdır, IS eğrisi dikken., uygula-
nacak daraltıcı bir maliye politikası, faiz oranlarını düşürürken hasılayı çarpan
kadar azaltacaktır, Şekilde görüldüğü üzere daraltıcı maliye politikası neticesin-
de IS eğrisi sola kaymış ve faiz oranlarının r]'e düşmesine rağmen hasıla Yê
düşmüştür. Şöyle ki, kamu harcamalarının azaltıldığı varsayımı altında, kamu
harcamalarında meydana geîen azalma, gelirin azalmasına neden olacaktır. Aza-
lan gelir, para talebinin ve dolayısıyla faiz oranlarının azalmasına yol açacaktır.
Ancak faiz oranlarında meydana gelen azalma, yatırımların faiz esnekliği sıfır
olduğu (b=0) için yatırım ve hasılanın artmasına neden olmayacaktır. Bu duru-
r İS, ISn
LM
,y Cevap, C seçeneğidir.
629. Kapah bir ekonomide tüketim harcamaları 1200, tasarruflar 400 ve devlet
harcamaları 750 birimdir.
Denk bütçe varsayımı altında bu ekonomideki vergi geliri kaç birim-
dir?
A) 50 B) 350 C) 450 D) 750 E) 800
Çözüm: Denli bütçe kamu harcamalarının vergi gelirlerine eşit olması (G = T)
anlamına geldiği için devlet harcaması düzeyi 750 birimken vergi geliri de 750
birimdir. Cevap, D seçeneğidir.
630. Faiz oranındaki değişmenin yarattığı ikame etkisinin gelir etkisinden

b ir durum da, faiz oranındaki artm anın hane halkı üzerindeki etkisi
nasıl olur?
A) Tüketim artar.
B) Tasarrufları artar.
C) Tasarrufları azalır,
D) Arz ettikleri iş gücü miktarı artar,
1021

631. Tam istihdamın geçerli olduğu bir ekonomide» kamu harcamalarında

meydana gelen bir artış kısa dönemde fiyatlar genel düzeyi ile çıktı dü-
zeyini nasıl etkiler?
Fiyatlar genel düzevi Çıktı düzevi
A) Artar Değişmez
B) Düşer Değişmez
C) Artar Düşer
D) Düşer Artar
E) Artar Artar
Çözüm: Tam istihdamda olan bir ekonomide kısa dönemde çıktı düzeyini arttır-
mak mümkün değildir. Çıktı düzeyi, uzun dönemde ekonomik büyümenin ger-
çekleştirilmesi suretiyle sağlanabilir. Tam istihdamda olan bir ekonomi için top-
lam arz eğrisi dikey eksene paraleldir. Şekilde başlangıç dengesi e0 noktasında
oluşmuş ve bu noktaya tekabül eden fiyat düzeyi P0, gelir düzeyi Y0’dır. Kamu
harcamalarındaki bir artışla birlikte toplam talep eğrisi AD[ şeklinde sağa kay-
mıştır. Yeni denge noktası C[ de oluşurken, fiyatlar genel düzeyi P| 'e çıkmış; an-
cak çıktı düzeyinde herhangi bir değişiklik olmamıştır. , •«•. •
P AS
Y
632. H üküm et harcam alarının hesaba katılmadığı kapalı b ir ekonomide

C =» 45 + 0,8 Y ve I = 24 ise, denge gelir düzeyinde tasarruflar ne ka-
d ar olur?
A) 345 B) 40 C) 26 D) 24 E) 22
Çözüm: Kapalı ekonomi koşullarında denge şu şekildedir.

Y=C+1
Y=C+ S
1022
Makro İktisat
C + 1= c + s
I* S
24 = 24
633. Yeni Klasik Yaklaşıma göre, p ara arzındaki % 10 düzeyinde beklenme-

dik b ir azalm a sonucunda kısa dönemde çıktı düzeyi ve fiyatlar genel
düzeyi nasıl değişir?
ÇıktLRdzeyi Fivatlar Genel DÜzevl
A) Azalır Düşer
B) Azalır Değişmez
C) Değişmez Düşer
D) Artar Düşer
E) Değişmez Yükselir
Çözüm: Beklenmeyen para politikası çıktı düzeyini kısa dönemde değiştirmek-

tedir. Çünkü beklenmeyen politikalar nedeniyle tahmin hataları ortaya çıkmak-
tadır. Merkez Bankası tarafından yapılan parasal sürprizler, gerçekleşen fiyat
düzeyinin beklenen fiyat düzeyinden farklı olmasına neden olmaktadır, örneğin,
beklenmedik bir biçimde para arzında %10 azalma olursa, fiyatlar genel düze-
yinde düşme meydana gelir. Dolayısıyla gerçekleşen fiyat düzeyi, beklenen fi-
yat düzeyinden daha düşük olur. Bu durum ise, reel ücretlerinde yükselme ve
maliyetlerinde artış olan firmaların üretimlerini azaltmalarına neden olacağı için
gerçekleşen hasıla düzeyi doğal hasıla düzeyinin altına düşecektir. Ancak iktisa-
di karar birimlerinin tahmin hatası çok uzun süre devam etmemektedir. Rasyo-
nel beklentiler varsayımı gereği iktisadi karar birimleri elde ettikleri yeni bilgi-
lerle bu tahmin hatalarını kısa süre içinde düzelteceklerdir. Parasal sürprizlerin
enflasyon oranını düşürdüğünü tahmin ederek, durumlarını revize edeceklerdir.
Bu düzeltme ile birlikte çıktı düzeyindeki azalma ortadan kalkacaktır.
634. Bir ülke vatandaşlarına ait olan bütün üretim faktörlerinin belirli bir
dönem İçinde ürettiği nihai m alların ve hizmetlerin toplam piyasa de-
ğeri aşagıdakiterden hangisidir?
A) Gayrisaf i Millî Hasıla B) Gayrisafi Yurt içi Hasıla
C) Safi Milli hasıla D) Safi Yurt tçi Hasıla
E) Dış Alem Net Faktör Geliri
1023
Çözüm; Bir flike vatandaşlarına (hem yurt içinde, hem de yurtdışmda yerleşik
olanlar) ait olan bütün üretim faktörlerinin belirli bir dönem içinde ürettiği nihai
malların ve hizmetlerin toplam piyasa değeri, GSMH olarak adlandırılmaktadır
GSMH’da belirleyici unsur, vatandaşlıktır.
635. Toplam arz eğrisinin pozitif eğimli olduğu durum da aşağıdakilerden

hangisi doğrudur?
A) Keynesyen bölge durumu söz konusudur.
B) Klasik bölge durumu söz konusudur.
C) Genişletici politikalar fiyatlar genel düzeyini düşürür, hasılayı arttırır.
D) Daraltıcı politikalar fiyatlar genel düzeyini arttırır, hasılayı değiştir-
mez.
E) Daraltıcı politikalar fiyatlar genel düzeyini ve hasılayı düşürür.
inceleyiniz.
636.Keynesyen p ara talebi teorisine göre aşağıdaki ifadelerden hangisi doğ-

rudur?
A) Para yalnızca işlem güdüsü ile talep edilir.
B) Para talebi, faiz oranı ile doğru orantılıdır.
C) Paranın dolanım hızı istikrarlıdır.
D) Para lüks bir maldır.
E) Faiz ile spekülatif para talebi ters orantılıdır.
Çözüm: Keynesyen para talebi teorisi, likidite tercihi teorisi olarak da bilinmek-
tedir.
/ Keynes’e göre bireyler üç güdüyle para talep ederler. İşlem, ihtiyat ve spekü-
lasyon güdüsü.
/ Keynes’e göre para talebi ve paranın dolanım hızı istikrarsızdır. (Klasiklere
göre, paranın dolanım hızı sabit; Monetaristlere göre ise, istikrarlı ve öngö-
rülebilirdir.) Bu durum şu şekilde ifade edilebilir, örneğin likidite tuzağı ko-
şullarının ekonomide geçerli olduğunu varsayalım. Bu durumda faiz oranlan
1024
Makro iktisat
asgari seviyesindedir. Bu yüzden de para talebi yüksek, paranın dolanım hızı

düşüktür. Ekonomik canlanma ile birlikte ekonominin likidite tuzağı koşulla-
rından çıkması durumunda faiz oranlarında bir yükselme meydana gelecek-
tir. Bu durumda para talebi azalacak, paranm dolanım hızı artacaktır. Yani,
para talebi ve paranın dolanım hızı kısa dönemde istikrarsızdır.
/ Paranm lüks mal olduğu görüşü, Monetaristlere aittir. Monetaristlere göre,
para talebinin gelir esnekliği birden büyüktür.
637. Dış ticaretin dengede olduğu b ir ekonomide tasarru flar 275, yatırım -
la r 215 ise, bütçe dengesi İle itgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğ-
rudur?
A) 60 birim bütçe fazlası olur. B) 60 birim bütçe açığı olur,
C) 485 birim bütçe fazlası olur. D) 485 birim bütçe açığı olur,
E) 550 birim bütçe açığı olur.
Çözüm; S - 1 = (G + Ta - TA) + (X-M)

275 - 215 = (G + Tr - Ta) + 0
(G + T r - T a ) =' 60
Not: (G + T R - Ta ) ifadesi bütçe dengesini temsil etmektedir ve parantez için-
deki işlemin sonucunun pozitif olması bütçe açığım; negatif olması bütçe fazla-
sını gösterir.
638. Hane halkının, firm aların ve devletin olduğu dışa kapalı bir ekonomi-
de transfer harcam ası çarpanı aşağıdakllerden hangisine eşittir?
(MPS: marjinal tasarruf eğilimi, MPC: marjinal tüketim eğilimi)
A) MPC /1 - MPC B) -M PC / MPS
C) -1 / (İ-MPS) D) -1 / 1-MPC
E) MPC / 1 - MPS
transfer harcaması çarpanı şu şekilde ifade edilir:
Kr, = = —MECL_ = MEC.

1- c 1- MPC MPS
1025
639.IS - LM Modeline göre, aktarm a mekanizmasının işleyişinde para tale-

binin gelir esnekliğinin rolü ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğ-
rudur?
A) Para talebinin gelir esnekliği arttıkça, para arzındaki artışın çıktı üzerin-
deki pozitif etkisi küçülecektir.
B) Para talebinin gelir esnekliği düştükçe, para arzındaki artışın çıktı üze-
rindeki pozitif etkisinin büyümesi İçin para talebinin faiz esnekliği son-
suz olmalıdır.
C) Para talebinin gelir esnekliği düştükçe, para arzındaki artışın çıktı üze-
rindeki pozitif etkisinin büyümesi için yatırımların faiz esnekliği sıfır
olmalıdır.
D) Para talebinin gelir esnekliği arttıkça, para arzındaki artışın çıktı üzerin-
deki pozitif etkisi büyüyecektir.
E) Para talebinin gelir esnekliği sıfırken, para arzındaki artışın çıktı üzerin-
deki pozitif etkisi maksimium alacaktır.
Çözüm: Para talebinin gelir esnekliği LM eğrisinin eğimini etkilemektedir.

/ Para talebinin gelir esnekliği arttıkça LM eğrisi dikleşmektedir, LM eğrisi
dikleştikçe, para politikasının etkinliği artmaktadır.
/ Para talebinin gelir esnekliği azaldıkça, LM eğrisi yatıklaşmaktadır. LM eğ-
risi yatıklaştıkça para politikasının etkinliği azalmaktadır.
Yatırımların faize duyarlılığı düştükçe;
/ Para politikasının gücü azalacaktır. Şöyle ki para arzında meydana gelen bir
artış/azalış durumunda faiz oranlarında değişme meydana gelecek; ancak ya-
tırımların faize vermiş olduğu tepki düşük olacaktır. Dolayısıyla para arzın-
daki artışın çıktı üzerindeki pozitif etkisi de düşük olacaktır.
/ Maliye politikasının gücü artacaktır. Şöyle ki, mali genişleme/daralma duru-
munda faiz oranlarında değişme meydana gelecek; ancak yatırımların faize
vermiş olduğu tepki düşük olduğu için “dışlama etkisi” problemi ile karşıla-
şılmayacaktır.
Yatırımların faize duyarlılığı arttıkça;
/ Para politikasının gücü artacaktır. Şöyle ki para arzında meydana gelen bir ar-
tış/azalış durumunda faiz oranlarında değişme meydana gelecektir. Faiz oran-
larındaki değişmeye yatırımların vereceği tepki yüksek olacağı için para po-
litikasının etkinliği artacaktır. Dolayısıyla para arzındaki artışın çıktı üzerin-
deki pozitif etkisi de yüksek olacaktır.
1026
Makro İktisat
/ Maliye politikasının gücü azalacaktır. Şöyle ki, mali genişleme/daralma du-

rumunda faiz oranlarında değişme meydana gelecek; ancak yatırımların iki-
ze vermiş olduğu tepki yüksek olduğu için ‘'dışlama etkisi" problemi ile kar-
şılaşılacaktır.
Para talebinin fa lı esnekliği arttıkça;
✓ Para politikasının gücü azalmaktadır. Para talebinin faiz esnekliği sonsuzken,
ekonomi likidite tuzağında olduğu için para politikası tam etkinsiz, maliye
politikası tam etkindir.
Para talebinin faiz esnekliği atatdıkça;
/ Para politikasının gücü artmaktadır. Para talebinin faiz esnekliği sıfırken, pa-
ra yalnızca işlem amacıyla talep edildiği için para politikası tam etkin, mali-
ye politikası tam etkinsizdir.
640. AD eğrisinin eğiminin düşük olduğu durumda aşağıdakilerden hangi-

si söz konumdur?
A) Çarpan küçüktür,
B) Yatırımların faiz esnekliği küçüktür,
C) Para talebinin faiz esnekliği yüksektir.
D) Para talebinin gelir esnekliği yüksektir.
E) Para talebinin gelir esnekliği düşüktür.

dır, AD eğrisinin eğiminin düşük olduğu durumda nispeten yatıktır. AD eğrisi,
IS eğrisi yatıklaştıkça, LM eğrisi dikleştikçe yatıklaşmaktadır. Buna göre,
îSiğrisinin ¿aıtkleımım. İş İb l
/ Çarpanın büyümesi; yani, marjinal tüketim eğiliminin artması, marjinal ta-
sarruf eğiliminin ve vergi oranlarının düşmesi,
/ Yatırımların faiz esnekliğinin büyümesi gerekir.
LM eğrisinin dikleşmesi için
✓ Para talebinin faiz esnekliğinin düşmesi
/ Para talebinin gelir esnekliğinin artması gerekir.
1027
641. Aşağıdakilerden hangisi uFah Oranı Etkisi” açısından fiyatlarda mey-

dana gelen yükselmenin muhtemel sonuçlarından biridir?
A) Faiz oranının azalması B) Nominal servetin azalması
C) Faiz oranİanmn yükselmesi D) İthalatın artması
E) Dış ticaret açığının oluşması
Çözüm: Faiz Oram Etkisi, toplam talep eğrisinin negatif eğimii olmasının se-
beplerinden biridir.
Faiz Oram Elklsi:
■/ Fiyatlarda meydana gelen bir yükselme, faiz oranİanmn artmasına neden
olur. Faiz oranlarında meydana gelen artış, borçlanma maliyetini arttırır.
yatırımlarını azaltırlar ve toplam talepte azalma meydana gelir,
/ Fiyatlarda meydana gelen bir düşme, faiz oranİanmn düşmesine neden olur.
Faiz oranlarının düşmesi, borçlanma maliyetini azaltır. Borçlanma maliyeti-
nin azalması sonucunda bireylerin tüketim harcamaları, firmaların yatırım
harcamalan artar ve toplam talepte artış meydana gelir,
642. B ir ekonomiye alt veriler aşağıdaki gibidir.
Amortismanlar: 10 Net Faktör Geliri: 35 Dolaylı Vergiler; 6

Ücret: 10 Faiz: 7 Rant; 7
Kâr: 15 Dağıtılmayan Kârlar: 5 Sos. Güv, Katkıları: 3
Kurumlar vergisi: 2 Kâr payları: 3 Transfer harcamaları: 4
Borç faiz ödemeleri: 2 Kişisel vergiler: 2
Buna göre net (safi) milli gelir kaçtır?

A) 39 B) 45 C) 55 D) 90 E) 20
Çözüm:
Ücret + faiz + rant + kâr = MG » 10 + 7 + 7 + 15 = 39
Milli gelir + dolaylı vergiler: Safi Milli Gelir » 39 + 6 “ 45
1028
Makro İktisat
643. Gelirin (Y)= 1650, tüketimin (C) 820, yatırımın (I)= 360 olduğu dıja
açık b ir ekonomide net ihracat = 85 ise, devlet harcam aları (G) mikta-
rı kaçtır?
A) 420 B) 380 C) 360 D) 275 E) 385
Çözüm;
Y=C+I+G+NX
1650 = 820 + 360 + G + 85
G = 385
644.P*tra arzındaki kısa süreli değişimleri kontrol etmek amacıyla kullanı-

labilecek en uygun politika aracı nşağıdakllerden hangisidir?
A) İthalat teminatlarının yükseltilmesi
B) Zorunlu karşılık oranının düşürülmesi
C) Asgari Ödeme oranının düşürülmesi
D) Reeskont oranlarının yükseltilmesi
E) Açık piyasa işlemleri
Çözüm: Açık piyasa işlemleri en sık ve yaygm kullanılan para politikası aracı-
dır. Açık piyasa işlemleri çerçevesinde repo, ters repo, doğrudan alış ve doğru-
dan satış işlemleri gerçekleştîrilmektedir. özellikle kısa süreli işlemler için repo
ve ters repo işlemeleri gerçekleştirilmektedir.
645. Mali genişlemenin faiz oranlarını etkilemediği durum da aşağıdakller-

B) LM eğrisinin eğimi sıfırdır.
C) Parasal genişleme, faiz oranlarını düşürür,
D) Para talebinin gelir esnekliği sonsuzdur.
E) Maliye politikası etkisizdir.
Çözüm: Mali genişlemenin faiz oranlarını etkilemediği durumda, ekonomi liki-
dite tuzağında olduğu için para talebinin faiz esnekliği sonsuz ve LM eğrisi üze-
rinde Keynesyen bölge durumu söz konusudur. Yani, LM eğrisi yatay eksene pa-
ralel, esnekliği sonsuz ve eğimi sıfırdır. Keynesyen bölgede, para politikası tam
etkisiz, maliye politikası tam etkindir. Keynesyen bölgede iken, uygulanan da-
1029
raltıcı ya da genişletici bir maliye politikası, faiz oranlarını değiştirmeden sade-

ce milli geliri değiştirecektir. Ekonominin likidite tuzağında olduğu Keynesyen
bölgede, genişletici para politikası faiz oranlarını düşürmez. Zira, likidite tuzağı
koşullarında faiz oranlan düşebileceği en düşük düzeye düşmüştür. Parasal ge-
nişleme, spekülatif güdüyle para talebinin artmasına neden' olur.
LMr
U vt,
\« o
ES
G enişletici Para Politikası
646. Marjinal tüketim eğiliminin 0.8 vc vergi oranının da % 40 olduğu bir

ekonomide, vergi miktarındaki 30 liralık bir artışın milli gelirde mey-
dana getireceği azalma kaç lira olur?
A) 4,5 B) 45 C)300 D) 40 E) 200
Çözüm: Vergi miktarında meydana gelen değişme, otonom vergilerde meydana

gelen değişme anlamına gelmektedir. Dolayısıyla, verginin otonom ve gelire
bağlı olduğu durumdaki çarpan yardımıyla milli gelirdeki değişme bulunur,
AY = - - ------S------- .AT
l-c(l-t)
AY= ---------- M — .— .30

1 - 0 , 8 ( 1 - 0 ,4 )
AY = -------- M _ — _ .30
1 - 0 , 8 , {0,6}
AY = ------M — .30
1 - 0,48
AY * - - M . .30 « - 1,5,30 = -45

0,52
Cevap, B seçeneğidir. >
1030
Makro iktisat
645.Aşağıdakllerden hangisi sınırlı sermaye hareketliliği ve sabit döviz ku-

ru varsayımının geçerli olduğu bir ekonomide BP eğrisi LM eğrisine la-
yaste daha dik iken uygulanan genişletici maliye politikasının sonuçla-
A) İS saga kayar, faiz oranı ve gelir düzeyi yükselir
B) Döviz varlığı azalır, daraltıcı para politikası uygulanır
C) Faiz oram yükselir, ödemeler bü&nçosu fa la verir, ulusal {»aranın değeri artar
D) ödemeler biiânçosu açık verir, Merkez Bankası ulusal para satın alır, LM
eğrisi sola kayar
E) Önce mali genişleme sonra parasal daralma meydana gelir
Çözüm:
BP’nin dik olmasının nedeni, sermaye hareketliliğinin düşiîk olması ve mar-

Genişletici mal. p o i Yeni denge e ! e, denge noktası BP’nin

IS0, IS, şeklinde Faiz oranı r, —» altındadır, ödemeler
sağa kayar. Gelir Y . olur. bilançosu açığı vardır.
BP dik olduğu için

sermaye hareketliliği
düşük, döviz girişi azdır.
Döviz girişinin az olduğu Ulusal para satın alınır.

bir durumda kur taahhütflnü Yani parasal daralma
tutturmak için MB müdahale eder. yaşanır.
Sonuç olarak BP'nin yatık olması durumuna göre daha az gelir artışı otur.
1031
64â.Âşsğıdakilerden hangisi tem sermaye hareketliliği ve esnek döviz kuru

blrist değildir?
A) Faiz oranı önce yükselir, sonra düşer
B) Sermaye girişi olur, ithalat azalır
C) Döviz aızı artar, net ihracat azalır
D) Rekabet gücü azalır, IS sola kayar
E) Ulusal para değerlenir, gelir düzeyi düşer
Çözüm:
r
i 032
Makro İktisat
647.Aşağıdaküerden hangisi tam sermaye hareketliliği ve esnek döviz kuru

varsayımı a İlindi uygulanan genişletici maliye politikacının sonuçların'
dan birisidir?
A) ödemeler bilânçosu fazla verir, rekabet gücü artar
B) Ulusal paranın değeri artar, net ihracat azalır ve devalüasyon beklentisi
oluşur
C) Ulusal paranın değeri artar, ithalat azalır
D) İS Önce sağa sonra sola kayar
E) IS sağa ve LM sağa kayar
Çözüm:
r
Genişletici Maliye Pol. Yeni denge ej,

I30, IS, şeklinde Faiz oranı (r^ > rf)
sağa kayar. Gelir YjOİur.
Sermaye girişi olur, D öviz arzı artar.

Ulusal paranın
ö d em eler Bilançosu —> Ulusal paraya değeri artar.
Yurtiçi mallar ihracat azalır.

IS., IS0?eklmdc
-> görece pahalı --^ ithalat artar. —> sola kayar.
hale gelir, Net ihracat azalır.
Sonuç olarak denge başangıç düzeyine geri döner ve faiz oranları dünya fa-
1033
648. tam sermaye hareketliliği ve esnek döviz kuru varsayımı altında uygu-
lanan genişletici para politikasının sonuçlarından birisidir?
A) Yurtiçi mallar görece pahalı hale gelir, ithalat artar
B) Döviz talebi azalır, rekabet gücü artar
C) Net ihracat artar, IS eğrisi sağa kayar
D) LM eğrisi sağa kayar, yurtiçi faiz oranları yükselir
E) Parasal genişleme, mali daralma ile geri alınır
Çözüm
r
Geniş. Para Pol. Yeni denge ej, Sermaye çıkışı olur.

LMq, LM , şeklinde —> Faiz oranı (rd < rf) —> ödemeler Bilançosu
sağa kayar. Gelir Y, olur. açık verir.

Ulusal paranın
Ulusal para —> değeri azalır. —> görece
talebi azalır. ucuz liftle gelir.
ihracat artar, Yeni denge e2,

İS
ithalat azalır. —» -» Faiz oranı (rd = rf)
sağa kayar.
Net ihracat artar. Gelir Y2 olur.

1034
Makro İktisat
649.AşağıdakiIerden hangisi tam sermaye hareketliliği ve sabit döviz kuru

vanayımı altında uygulanan daraltıcı para politikasının sonuçlarından
birisidir?
A) Faiz oranları yükselir, sermaye girişi olur, Merkez Bankası ulusal para
satın alır
B) Parasal daralma, mali genişleme ile desteklenir
C) Başlangıç faiz aranma geri dönülür, ancak gelir daha düşük bir düzeyde kalır
D) ödemeler bil&nçosu fazla verir ve döviz kuru yükselme eğilimine girer
E) Faiz artışı ve ödemeler bilânçosu fazlası genişletici para politikası ile
dengelenir
Çözüm:
r

1035
650.Af«¿ıdakilerden hangisi («m sermeye hareketliliği ve sabit döviz kuru

dan birisidir?
A) Parasal genişleme, mali genişleme ile desteklenir
B) Faiz oranları düşer, ödemeler bilânçosu fazla verir, Merkez Bankası ku
ra müdahale etmek zorunda kalır
C) Parasal genişleme tersine döner
D) Sermaye çıkışı olur, döviz talebi artar, döviz kuru düşer
E) Faiz oranları ve döviz kuru düşer
Çözüm:
r

1036
Makro İktisat
SSLAjagıdakilcrden hangisi tam sermaye hareketliliği ve sabit d6vlz kuru

varsayımı alfanda uygulanan daraltıcı maliye politikasının sonuçların-
dan birisidir?
A) Faiz oranlan ve döviz kuru düşer
B) İS önce sola kayar, sonra geri döner
G) Başlangıçtaki mali daralma, parasal genişleme ile desteklenir
D) Mali daralma, parasal daralma ile desteklenir
E) Merkez Bankası döviz satın alır, ulusal para satar
Çözüm:
r
Faiz oranı başlangıç seviyesine geri dönerken, milli gelirde bir azalma olur,
1037
652. Hoş oimayan monetarist aritm etik gür üşü aşağıdaki düşünce okulla-
rından hangisine aittir?
A) Yeni Klasik Okul B) Post-Kcynesyen Okul
C) Moneterist Okul D) Yeni Keynesyen Oicul
E) Avusturya Okulu
Çözüm: "Hoş olmayan monetarist aritmetik” görüşü Yeni Klasik iktisatçılar
Thomas Sargent ve Neil Wallace tarafından ortaya atılmıştır.
653. tşgücii arzının ve işgücü talebinin gelir esnekliği yüksekken, gelir ver-
gisinde b ir artış olması durum unda aşağıdakilerden hangisi meydana
gelir?
A) işgücü aranda artış, işgücü talebinde azalma meydana gelir.
B) İşgücü arzı ve işgücü talebi talebi görece azalır.
C) işgücü arzı ve işgücü talebi talebi görece artar,
D) işgücü arzı görece azalırken, işgücü talebi değişmez.
Çözüm:
/ İşgücü arzının gelir esnekliği yüksekken, gelir vergisinde bir artış olması du-
/ işgücü talebi gelire duyarlı iken, gelir vergisinde bir artış olması durumunda
işgücü talebinde azalma meydana gelecektir, Tersine, işgücü talebi gelire du-
654. Spekülatif amaçlı uluslararası sermaye hareketlerinin neden olduğu

dalgalanm aları önlemek için döviz işlemlerine vergi konulması gerekti-
ğini aşağıdaki iktisatçılardan hangisi ileri sürm üştür?
A) Taylor B) Thomas Sargent
C) James Tobin D) James Buchanan
E) Stanley Fisher
1038
Makro iktisat
Çözüm : Nobel ödüllü iktisatçı James Tobin tarafından ortaya atılan Tobin
Vergisi 1970’li yıllarda artış gösteren spekülatif sermaye hareketlerine
bağlı olarak yaşanan ekonomik krizlerle gündeme geldi, Tobin, spekülatif
amaçlı uluslararası sermaye hareketlerinin neden olduğu dalgalanmaları
önlemek için döviz işlem lerine vergi konulması gerektiğini ileri sürmüş-
tür. Buna göre bir para biriminden başka bir para birim ine çevrilecek olan
paradan belli bir oranda vergi alınması öngörülmüştür.
655. M undel-Flemlng Modeline göre esnek k u r sisteminin uygulandığı bir

ekonomide aşağıdaki politika uygulam alarından hangisinin etkili ol-
ması beklenmez?
A) Doğrudan alış
B) Reeskont oranlarının düşürülmesi
D) Otonom harcamaların arttırılması
E) Kredi tavanının yükseltilmesi
Çözüm: Tam sermaye hareketliliği ve esnek döviz kuru varsayımı altında mali-
ye politikası etkisiz, para politikası etkilidir. Otonom harcama artışları genişleti-
ci maliye politikası uygulamasına tekabül ettiği için etkili olmayacaktır.
1039
656. AjağıdaJdierden hangisi bir ekonomide beklenmedik b ir takım geliş-

meler olması sonucunda toplam üretim düzeyinde ortaya çıkan azalış-
ları ifade etm ektedir?
A) Azalan verimler yasası B) Olumsuz arz şoku
C) Toplam arz hipotezi D) Lucas arz fonksiyonu
E) Durgunluk tezi
Çözüm: Bir ekonomide beklenmedik bir takım gelişmeler olması sonucunda
toplam Üretim düzeyinde ortaya çıkan azalışlara iktisat literatüründe, “olumsuz
arz şoku”denilmektedir. Buna göre, özellikle petrol fiyatları veya reel ücretler
gibi maliyet unsurlarında ortaya çıkan artışlar, üretim miktarının da azalmasını
beraberinde getirir. Bu da ekonomi için olumsuz ve istenmeyen bir durum ola-
rak değerlendirilebilir
657. M undel Fleming Modeline güre esnek k u r sisteminin uygulandığı bir

ekonomide y u rt içi faiz oranları dünya faiz oranlarından yüksekse aşa-
ğıdakilerden hangisinin olması beklenmez?
A) Sermaye girişi olur B) İS eğrisi sağa kayar
C) ödemeler bilânçosu fazla verir D) Net ihracat azalır
E) Döviz kuru düşer
Çözüm: Mundel Fleming Modeline göre esnek kur sisteminin uygulandığı bir
ekonomide yurt içi faiz oranlan dünya faiz oranlarından yüksekse;
/ Ülkeye sermaye girişi olur.
/ ödemeler bilançosu fazla verir.
/ Ulusal paraya olan talep artar.
/ Ulusal paranın değeri artar.
/ Döviz kuru düşer,
/ Yurtiçi mallar görece daha pahalı hale gelir.
/ Net ihracat azalır,
/ İS eğrisi sola kayar.
/ Yurtiçi faiz oranlan dünya faiz oranlarına eşitlenir.
1Q40
Makro İktisat
6SS.Aşağıdakllerden hangisi sınırlı sermaye hareketliliği ve sabit döviz ku-

yasla daha dik iken uygulanan genişletici maliye politikasının sonuçla-
A) Mali genişleme, parasal daralma ile geri alınır
B) Önce IS eğrisi sağa, sonra LM eğrisi sola kayar
C) BP’nin yatık olmasına kıyasla daha az gelir artışı meydana gelir
D) BP'nin dik olmasının nedeni marjinal ithalat eğilimin büyük olması ve
sermaye hareketliliğinin düşük olmasıdır
E) Faiz oranı yükselir, ödemeler bilançosu açık verir, ulusal para satın alınır
Çözüm:
BP’nin dik olmasının nedeni, sermaye hareketliliğinin düşük olması ve mar-

Genişletici mal. pol. Yeni denge e t e, denge noktası BP’nin

ISn, ISj şeklinde -> Faiz oranı r t - * altındadır. Ödemeler
sağa kayar, Gelir Y[ olur. bilançosu açığı vardır.
BP dik olduğu için

Döviz varlığı
sermaye hareketliliği
azalır.
düşük, döviz girişi azdır.
Döviz girişinin az olduğu Ulusal para satın alınır.

bir durumda kur taahhütünü Yani parasal daralma
tutturmak için MB müdahale eder. yaşanır.
Sonuç olarak BP’nin yatık olması durumuna göre daha az gelir artışı olur.
1041
659. Z orunlu karşılık oranının 0,25, vadesiz m evduat tutarının 189 milyon
TL, kullanılabilir (atıl) rezervlerin 80 milyon TL olduğu b ir durum da
toplam rezervler Jcaç milyon TL’dlr?
A) 45 B) 80 C) ¡25 D) 60 E) 70

oluşmaktadır.
Zorunlu Rezervler = Zorunlu karşılık oranı * Vadesiz mevduat miktarı
= 0,25 * 180
• ■=45
Toplam rezervler - Zorunlu rezervler + Atıl rezervler
- 4 5 + 80
= 125
• 'i
tiöö. Keyncs’in harcam a teorisine göre m arjinal ithalat eğiliminde meydana

gelen bir artış aşağıdakiierden hangisine yol açar?
A) Tüketin) eğrisi dikleşir ,
C) Tasarruf eğrisi dikleşir
D) Dış ticaret açığı söz konusudur
E) Tüketim eğrisi dikleşerek sağa kayar
Çözüm: ithalat iktisadi açıdan bir sızıntıdır. Tıpkı tasarruf gibi bir etki meydana
getiîerek milli gelirin düşmesine neden olur. Yani marjinal tüketim eğilimi yük-
selirken, marjinal tasarruf eğilimi düşecek ve tüketim eğrisi dikleşecektir. Ben-
zer olarak marjinal ithalat eğilimi azalırken de tüketim eğrisi dikleşccektir. Di-
ğer taraftan marjinal tüketim eğilimi düşerken doğal olarak marjinal tasarruf eği-
limi yükselecek tüketim eğrisi yatıklaşacak; yanı sıra marjinal ithalat eğiliminin
artması tüketim eğrisinin yatıklaşmasına neden olacaktır.
661. Bir ekonomide S (tasarruf) 7 0 ,1 (yatırım) 50, G (kamu harcamaları)

40, X (ihracat) 30, M (İthalat) 40 v* T R (transfer ödemeleri) 10 oldu-
ğuna göre, T (vergiler) kaçtır?
A) 10 B) 20 C) 30 D) 40 E) 50
1042
Makro İktisat
Çöziim:
S - I = ( G + T r - T a) + NX
70 - 50 = (40 + 10 - T) + (30 - 40)
20 = 5 0 - T + (-10)
20 = 40 - T
T = 4.0 - 20
T = 20 Cevap, B seçeneğidir.
662. Marjinal tüketim eğilimi İle AE eğrisinin eğimi anısındaki İlişki aşağı-
da kilerin hangisinde doğru İfade edilmiştir?
A) Marjinal tüketim eğilimi arttıkça çarpsa büyür, AE yatıklaşır.
B) Marjinal tüketim eğilimi arttıkça çarpan küçülür, AE yatıklaşır,
C) Marjinal tüketim eğilimi arttıkça çarpan küçülür, AE dikleşir.
D) Marjinal tüketim eğilimi arttıkça çarpan büyür, AE dikleşir.
E) Marjinal tüketim eğilimi azaldıkça, çarpan küçülür, AE dikleşir.
Çözüm: Marjinal tüketim eğilimi, çarpan ve AE eğrisinin eğimi arasında şu şöy-

le bir ilişki söz konusudur:
/ Marjinal tüketim eğilimi arttıkça çarpan büyür. Çarpan büyüdükçe, AE dik-
leşir.
✓ Marjinal tüketim eğilimi azaldıkça çarpan küçülür. Çarpan küçüldükçe, AE
yatıklaşır.
AE eğrisinin eğimi ile İS eğrisinin eğimi arasında şöyle bir ilişki vardır:
• AE eğrisinin eğimi arttıkça (dikleştikçe), IS eğrisinin eğimi azalır (yatıkla-
şır).
• AE eğrisinin eğimi azaldıkça (yatıklaştıkça), IS eğrisinin eğimi artar (dik-
leşir).
663. Toplam talebi genişletici politikaların fiyatlar genel düzeyini etkileme-

diği durumda aşağıdakllerden hangisi doğrudur?
A) Ekonomi eksik istihdamdadır.
B) Ücretler ve fiyatlar esnektir.
C) Toplam arz eğrisinin eğimi sonsuzdur.
D) Çarpan mekanizması etkisizdir.
E) Klasik bölge durumu söz konusudur.
1043
inceleyiniz.
664, IS-LM modeline göre genişletici b ir para politikası, daraltıcı bir mali-
ye politikasıyla birlikte uygulandığında aşağıdakllerden hangisi orta-
ya çıkar?
A) Faiz oranı düşer, milli gelir artar.
B) Faiz oran! artar, milli gelir düşer.
C) Hem faiz oram, hem de milli gelir artar,
D) Hem faiz oranı, hem de milli gelir düşer,
E) Faiz oranı kesin olarak düşerken milli gelirdeki değişme belirsizdir.
nucunda ise, IS eğrisi sola doğru kayarken hem faiz oranı, hem de milli gelir dü-
zeyi düşmektedir. Hem genişletici para politikası hem de daraltıcı maliye politi-
kası faiz oranlarının düşmesine yol açtığı için faiz oram kesin olarak düşecektir.
Ancak uygulanan politikaların nispi büyüklüğü verilmediği için milli gelirdeki
değişme belirsizdir. Bu durumda üç seçenek söz konusudur:
/ Genişletici para politikası, daraltıcı maliye politikasından daha büyükse, mil-
li gelir üzerindeki net etki, artış yönünde olacaktır.
/ Genişletici para politikası, daraltıcı maliye politikasından daha küçükse, mil-
li gelir üzerindeki net etki, azalış yönünde olacaktır.
/ Genişletici para politikası, daraltıcı maliye politikasına eşitse, milli gelir dü-
zeyinde değişme olmayacaktır.
665.ith alat tem inatlarının yükseltilmesi aşağıdakilerden hangisine neden

olur?
B) Kanuni karşılık oranının yükseltilmesine
C) Fara arzınm artmasına
D) Reeskont oranının yükselmesine
E) Disponibilité oranlarının düşürülmesine
Çözüm: ithalat teminatları yükseltildiğinde, kullanılabilir fon miktarında azalış
meydana gelir. Dolayısıyla para aramda bir daralma olur.
1044
Makro İktisat
666. AşağıdakÜcrdcn hangisinde “Ayakkabı Köselesi Maliyeti” kavramı

doğru biçimde ifade edilmiştir?
A) Sektörel bazda ortaya çıkan daralmaları
B) Üretimin doğal oranın altında gerçekleşmesini
C) Nakit ihtiyacı için mevduat sahiplerinin sık aralıklarla bankaya gitmesini
D) Bankaların kredi açma rekabeti sonucunda faizlerin minimuma inmesini
E) Enflasyonun azalış trendine girmesini
Çözüm: “Ayakkabı Köselesi Maliyeti” kavramı, yüksek enflasyonun yaşandığı
bir ekonomide nakit ihtiyacı için mevduat sahiplerinin sık aralıklarla bankaya git-
mesini ifade etmektedir. Yüksek enflasyon nedeniyle insanlar satm alma güçleri-
nin azalmaması için, ellerindeki fonları yüksek faiz geliri veren bankalara yönlen-
direceklerdir. Bu ise, nakit ihtiyaçlarını karşılamak isteyen insanların sık aralık-
larla bankaya gitmesini ve para çekmesine neden olacaktır, insanların yüksek enf-
lasyon dönemlerinde sık aralıklarla bankaya gitmesi, onların ayakkabı köseleleri-
ni aşındıracağı şeklinde bir benzetmeden yola çıkarak bu durum, “ayakkabı köse-
lesi maliyeti" olacak isimlendirilmiştir.
667. Gelirin 8100, tüketimin 5400, yatırımın 1200 ve kamu harcamalarının

1600 olduğu bir ekonomi için transfer harcamalarının olmadığı ve bütçe
açığının 200 olduğu varsayılırsa toplam vergi geliri ne kadardır?
A) 400 B) 1400 C) 2800 D) 1800 E) 1000
Çözüm: Bütçe açığı formülünden yola çıkarak vergi gelirlerini bulmak müm-
kündür:
(G + TR - TA) = 200
1600 + 0 -T A = 200
TA = 1600 -2 0 0
TA = 1400
668. Yeni klasik m akro ekonomik modelde, ekonomik birim ler tarafından
beklenen genişlemeci b ir para politikasının yaratacağı etki aşağıdakl-
lerden hangisidir?
A) Üretim ve fiyatlann artması
B) Üretimin ve gelir düzeyinin azalması
C) Üretim değişmezken fiyatların artması
D) Üretim azalırken fiyatlann artması
E) Üretim artarken faizlerin düşmesi
1045
Çözüm; Yeni klasik modele göre, en iyi politika politikasızlıktır. Rasyonel bek-
lentilere sahip olan iktisadi karar birimleri, uygulanacak olan politikaya göre
kendilerini anında ayarlayacaklardır. Eğer Merkez Bankası genişlemeci bir para
politikası uygularsa, iktisadi karar birimleri, para arzında meydana gelen artışın
enflasyon ile sonuçlanacağını ve reei ücretlerinde bir azalma meydana geleceği-
ni bilirler. Bunun için işçiler eski satın alma güçlerini koruyabilmek için nomi-
nal ücretlerine artırmak isterler. Diğer taraftan üreticilerde, para arzında meyda-
na gelen artışın fiyatlar genel düzeyini yükselteceğini bilir. Ancak fiyat artışla-
rının etkisinde kalarak hemen üretimlerini artırmak istemezler. Çünkü onlarda
para arzı artışının enflasyonist etkisini işçilerin kısa sürede fark edip ücret artışı
talep edeceklerini bilirler, Dolayısıyla genişletici bir para politikası üretimde
herhangi bir artışa neden olmazken, fiyatlar genel düzeyi artışı ile sonuçlanır.
669, Faiz baddi ve yatırım miktarı arasındaki ilişkinin yönü aşağıdaki değiş-
kenlerden hangileri arasındaki İlişkinin yünü ile aynıdır?
A) Fiyatlar genel düzeyi ve talep B) Milli gelir ve ithalat
C) Harcanabilir gelir ve tüketim D) Milli gelir ve yatırım
E) Faiz oranı ve tasarruf
Çözüm:
/ Faiz haddi ve yatırım miktarı arasında negatif bir ilişki mevcuttur. Faiz oran-
lan yükseldiğinde yatırım miktarı azalmakta; faiz oranlan düştüğünde ise,
yatırım miktarı artmaktadır.
✓ Fiyatlar genel düzeyi ile talep arasında negatif bir ilişki mevcuttur. Şöyle ki,
fiyatlar genel düzeyinde meydana gelen bir artış, talebi azaltmakta; fiyatlar
genel düzeyinde meydana gelen bir azalış, talebi artırmaktadır.
/ Milli gelir ve ithalat arasında, pozitif bir iiişki vardır. Bilindiği gibi ithalat,
milli gelirin fonksiyonudur. Milli gelirde meydana gelen bir artış, ithalatı ar-
tıracak; milli gelirde meydana gelen bir azalış ise, ithalatı azaltacaktır.
/ Harcanabilir gelir ve tüketim arasındaki ilişkinin yönü pozitiftir. Tüketim har-
canabilir gelirin bir fonksiyonudur( Keynesyerı iktisatçılara göre harcanabilir
gelirin, monetarist iktisatçılara göre sürekli gelirin). Dolayısıyla harcanabilir
gelirde meydana gelen bir artış, tüketimin artmasına; harcanabilir gelirde
meydana gelen bir azalış ise, tüketimin azalmasına neden olacaktır.
/ Milli gelir ve yatarım arasında pozitif bir ilişki mevcuttur. Ancak yatırım bi-
lindiği gibi, faiz oranlan ile ters, millî gelir ile doğru orantılıdır. Milli gelir-
de meydana gelen bir artış, yatırımlann artmasına; milli geiirde meydana ge-
len bîr azalma ise, yatırımlann azalmasına neden olur.
/ Faiz oranı ve tasarruf arasında pozitif bir ilişki bulunmaktadır. Yüksek faiz
oranlannda, iktisadi karar birimleri tasarruf düzeyini artırma karan verirler.
Düşük faiz oranlannda ise, tasarruf düzeyi düşmektedir.
1046
Makro iktisat
670. Bir ekonomide emek arzı ile emek talebinin birbirine eşit olduğu do-
rumda varolan İşsizlik aşagıdakilerden hangisi İle İfade edilmektedir?
A) Mevsimsel işsizlik B) Doğal işsizlik
C) Gizli işsizlik D) Gayri iradi işsizlik
E) Yapısal işsizlik
Çdzilm: Bir ekonomide emek arzı ile emek talebi birbirine eşit olmasına karşı-
lık, eğer o ekonomide hala işsiz kalanlar varsa bu tür bir işsizlik “Doğal İşsizlik"
olarak değerlendirilebilir. Çünkü, bir ekonomide her an iş değiştirmeden ya da
yeni iş aramadan kaynaklanan bir işsizlik mevcuttur. Bu da ekonominin doğasın-
da olan bir işsizlik olduğu için, bu tür bir işsizlik “Doğal İşsizlik” kategorisi içe-
risinde ele alınmalıdır. Doğal işsizlik yapısal ve fnksiyonel işsizliğin toplamın-
dan oluşmaktadır.
671. Toplam arz ve toplam talep eğrilerinde kullanılan değişkenler hangi se-
çenekte doğru olarak verilmiştir?
Dikey Eksen 3aiax~E k»

A) Faiz Geiir
B) Faiz Fiyat
C) Fiyat Nominal Hasıla
D) Fiyat Reci Hasıla
E) Faiz Üretim
Çözüm: Toplam talep eğrisi, bireylerin belirli bir Fiyat düzeyinde satm almak is-
tedikleri toplam nihai ürün miktarını gösteren eğridir. Toplam arz eğrisi ise, be-
lirli bir fiyat düzeyinde üreticiler tarafından arz edilecek nihai ürün miktarını
gösteren eğridir. Dolayısıyla toplam talep ve arz eğrileri değişik fiyat ve üretim
düzeyleri arasındaki ilişkiyi gösteren eğrilerdir. Analizde dikey eksende fiyat dü-
zeyi ve yatay eksende üretim miktarı yer almaktadır. Burada kastedilen üretim
ülke ekonomisindeki toplam üretim olacağı için; yatay eksende milli gelir veya
daha doğru bir tanımla reel GSMH kullanılmaktadır.
672. Aşağıdakilerden hangisi makro iktisadın kurucusudur?

A) Say B) Friedman
C) Keynes D) Solow
E) Pigou
1047
Çözüm: Makro İktisat J929 Büyük Bunalımı ile ortaya çıkmıştır. Daha öncesin-
de Klasik iktisatçıların savunduğu tam rekabet piyasası koşulları geçerliydi. Kla-
siklere göre bireylerin faydalarım maksimize etttikleri noktada, toplumsal fayda
da maksimize olacaktır. Keynes ise, durumun böyle olmadığını ekonomide ek-
sik istihdamın olduğunu ileri sürerek makro iktisadın temellerini atmıştır.
673. Kapitalist sistemin hakim olduğu b ir ekonomide kaç t ü r konjonktür

dalgalanması vardır?
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
Çözüm: Kapitalist sistemin hakim olduğu bir ekonomide dört tür konjonktür
dalgalanması vardır, Bunlar sırasıyla boom (zirve), rcscsyon (daralma), deep
(dip) ve canlanma dönemleridir, Konjonktür dalgalanmaları teorisine göre, kapi-
talist ekonomik sistem doğası gereği istikrarsızdır ve bu sebeple de söz konusu
dört konjonktür dönemi sırasıyla birbirini takip eder. Bu durum kapitalist ekono-
miyi uygulayan her ülke için kaçınılmazdır. Gerek gelişmiş ve zengin kapitalist
ülkeler, gerekse de gelişmekte olan kapitalist ülkeler de söz konusu konjonktür
dönemleri yaşanmıştır ve yaşanacaktır. Ancak konjonktür dalgalanmaları geliş-
miş ülkelerde çok uzun aralıklarla yaşanırken, gelişmekte oian ülkelerde daha
kısa aralıklarla ortaya çıkmaktadır.
674. Bir ekonomide temel makro ekonomik değişkenler şu şeklidedir. Gelir

Y = 5206, harcanabilir gelir YD - 4400, tüketim C “ 4100, net ihracat
NX = - 110, bütçe açığı BD *■ ISO Bu ekonomi İçin I = ?
A) 250 B) 200 C) 260 D) 300 E) 800
Çözüm:
YD = (Y + Tr - T a )
4400 = 5200 + T R - TA
-800 = TR- TA
Bütçe açığı = (G + TR - TA)
150 “ G - 800
G * 950
Y ■=C + 1 + G + NX
5200 = 4100 + 1 + 950-110
5200-4100- 950+ 110 = 1
1 = 260
1048
Makro İktisat
675, Aşağıdskilerden hangisi veya hangileri AD toplam talep eğrisinin şekil-

de görüldüğü yöne kaymasına yol açan etmenlerden değildir?
I. Vergi oranlarının düşürülmesi
II. Kamu harcamalarının arttırılması
III.Net ihracatın azalması
IV Dolaşımdaki para miktarının azalması
V Genel servet düzeyinin artması
A) Yalnız I B) II ve III C) II, IV ve V

D) III ve IV E) III ve V
ÇÖzÜm; Şekilde toplam talep eğrisi sağa doğru kaymıştır.

Vergi oranlarının düşürülmesi tüketim harcamalarım arttırarak toplam talep eğ-
risinin şekilde görüldüğü yönde kaymasına yol açar. Aynı şekilde kamu harca-
malarının arttırılması ve genel servet düzeyinin artması da toplam talep eğrisini
sağa doğru kaydırır. Net ihracatın azalması ve dolaşımdaki para miktarının azal-
ması ise, toplam talep eğrisinin şekilde görülenin tersi yönde kaymasına yol aça-
caktır. Dolayısıyla III ve IV ifadeler AD toplam talep eğrisinin sola kaymasına
neden olur.
676. Aşağıdakllerden hangisi b ir değişim aracı olarak paranın taşıması ge-

reken özelliklerden biri değildir?
A) Bölünebilir olması B) Herkes tarafından kabul edilmesi
C) Kolaylıkla taşınabilir olması D) Sabit bir değere sahip olması
E) Standart bir biçimde olması
1049
Çözüm: Paranın değişim aracı rolü üstlenebilmesi için taşınabilir olması şarttır.
Altın ve gümüş sikkeler yerine banka notu denilen kağıtların kullanılmasın nede-
ni biraz da bundandır. Ayrıca değişim aracı olarak kullanılabilmesi için, bölünebi-
lir ve aynı zamanda herkes tarafından kabul edilmesi gerekir. Standart bir biçimde
olması da, paranın değişim aracı için gerekli şartlardan birisidir. Standart bir nite-
lik taşımamış olsa, parayı tanıma hususunda güçlük çıkar. Bu durum, sahte para
kullanımım artırır. Diğer taraftan paranın değişim aracı olarak kullanılabilmesi
için sabit bir değer taşıması gerekmez. Nitekim fiyat artışlan, paranın satın alma
gücünü değişmesine yol açmaktadır. Yine döviz kurlarındaki değişmelere bağlı
olarak paranın değeri değişmektedir. Cevap, D seçeneğidir.
6 7 7 . 1 E aro 1000 TL den 1300 TL çıkartılmış ve bu değişiklik İlan edilmiş-

se, aşağıdaki işlemlerden hangisi yapılmış olur?
A) TL, Euro karşısında %30 oranında devalüe edilmiş
B) Euro, TL karşısında %3Q oranında devalüe edilmiş
C) TL, Euro karşısında %300 devalüe edilmiş
D) Euro, TL karşısında %130 oranında revalüe edilmiş
E) TL, Euro karşısında %130 oranında devalüe edilmesi
Çözüm: 1 Euro’nun 1000 TJJdcn 1300 TL çıkartılmış olması, döviz kurunun

yükselmiş olması anlamına gelmektedir. Eğer döviz kurlarındaki yükselme, pi-
yasa şartlarında meydana gelmiş olsaydı; yani, serbest kur şartlarında döviz ku-
ru yükselmiş olsaydı devalüasyondan bahsetmek mümkün olmazdı. Ancak, dışa-
rıdan bir müdahaleyle döviz kurları yükseltildiği için TL, Euro karşısında % 30
oranında devalüe edilmiştir. Cevap, A seçeneğidir.
678. Aşağıdakilerden hangisi sermaye hareketliliğinin tam am en yasaklandı-

ğı durum için ödemeler biifinçosm açığını gösterm ektedir?
A) BP eğrisinin sağında kalan alan
B) BP eğrisinin solunda kalan alan
C) BP eğrisinin üstünde
D) BP eğrisinin üstünde kalan alan
E) Yurt içi faiz oranlanma yurt dışı faiz oranına eşit olduğu noktadaki BP
eğrisi ■
i 050
..I
Makro İktisat
Çözüm: BP eğrisi Ödemeler Dengesini göstermek için kullanılmaktadır, BP eğrisi,

faiz oranı ile milli gelir düzeyinin kesiştiği noktaların birleştirilmesi ile elde edil-
mektedir. Sermaye hareketliliğinin düzeyi sorunun cevabı açısından önemli değil-
dir. Hangi sermaye hareketliliği düzeyinde olursa olsun, BP eğrisinin sağına veya
soluna bakmak suretiyle doğru cevap bulunabilir, BP eğrisinin sağında (altında) ka-
lan ödemeler bilançosu açığını (BP < 0), BP eğrisinin solunda (üstünde) kalan alan
ödemeler bilânçosu fazlalığım (BP> 0) göstermektedir. BP eğrisinin tam üstündeki
noktalar ise, ödemeler bilançosunun dengede olduğu noktalan göstermektedir,
r «=Yurtiçi faiz oranı
rf =Yurtdışı faiz oranını ifade ettiğini varsayalım.
r>rf ise, ödemeler bilançosu fazla vermektedir (BP> 0)
r<rf ise, ödemeler bilançosu açık vermektedir (BP < 0)
r = rf ise, Ödemeler bilançosu dengededir (BP=0)
679. Talep edilen para m iktarı faiz oram değişikliklerinden etkilenmiyorsa,

LM eğrisinin eğimi ve etkin politika uygulaması ile ilgili olarak aşağı-
A) LM eğrisi sonsuz esnek olacağı İçin para politikası tam etkindir
B) LM eğrisi sıfır esnek olacağı için maliye politikası tam etkindir
C) LM eğrisi sonsuz esnek olacağın için maliye politikası tam etkindir
D) LM eğrisi sıfır esnek olacağı için para politikası tam etkindir
E) LM eğrisi pozitif eğimli olacağından para ve maliye politikası kısmen
etkilidir
Çözüm: Talep edilen para miktarı faiz oranı değişikliklerinden etkilenmiyorsa,
para talebinin faiz esnekliği sıfır demektir. Para talebinin faiz esnekliğinin sıfır ol-
duğu noktada, LM eğrisi dikey eksene paraleldir. Bu durum klasik aralığı tekabül
eder. Klasik aralıkta, para politikası tam etkin, maliye politikası tam etkinsizdir.
r
1051
680. Muamele akım hızı 12 olan bir ekonomide, herhangi bir dönemde pi-
yasada mevcut para miktarı 5 trilyon ise, bu dönemde yapılan toplam
ödemelerin tutarı kaç trilyon liradır?
A) 125 B) 7 C) 60 D) 17 E) 25
Ç5züm: Muamele akım hızından kasıt, paranın dolanım hızıdır. Bilindiği gibi
mübadele denklemine göre MV^PT’dir. Denklemde M para arzını, V paranın
dolanım hızını, P fiyatlar genel düzeyini ve T üretim miktarım gösterir. Bu denk-
lemin sol tarafı bir ekonomideki yapılan işlemler için gerekli olan para miktarı-
nı; sağ tarafı ise, bir ekonomide yapılan işlemlerin parasal değerini ya da yapı*
tan ödemelerin toplam tutarını ifade etmektedir. Denklemin her iki tarafında bir-
birine eşit olduğu için sol tarafı bularak, sağ tarafa ulaşabiliriz,
MV=PT 5x12- P T 60 = PT
681. Genişletici bir maliye politikasının toplam üretim üzerinde hiçbir etki-
ye sahip olmaması şeklinde ifade edilen İktisadi olgu aşağıdakllerden
hangisidir?
A) Paranın yansızlığı B) Likidite tuzağı
C) Deflasyonist açık D) Metzler paradoksu
E) Tam dışlama
Çözüm: Genişletici bir maliye politikasının toplam üretim üzerinde hiçbir etki-
ye sahip olmaması, tam dışlama olarak ifade edilmektedir. Monetarist iktisatçı-
lara göre, devletin genişletici maliye politikası ile ekonomiye müdahale etmesi-
nin reel ekonomi üzerinde herhangi bir etkisi olmayacaktır. Şöyle ki, devletin bir
kamu harcamasını finanse etmek için ödünç verilebilir fonlar piyasasına girerek
borçlandığını varsayalım. Devletin ödünç verilebilir fonlar piyasasına girerek
borçlanması, faiz oranlarının yükselmesine neden olacaktır. Çünkü borç verile-
cek fon miktarı sabitken, borç almak isteyenlerin sayısında artış olmuştur. Faiz
oranlarında meydana gelen yükselme, ödünç verilebilir fonlar piyasasında özel
kesimin borçlanma imkânının azalmasına neden olacaktır. Yüksek faiz oranla-
rında, risk artacağı için Özel kesim borçlanmak istemeyecektir. Dolayısıyla dev-
letin ödünç verilebilir fonlar piyasasına girerek borçlanması, devletin borçlanma
miktarı kadar özel kesimin dışlanması ile sonuçlanacaktır. Yani, kamu harcama-
larındaki artışın tamamen özel sektör harcamalarındaki daralma ile dengelenme-
sine tam dışlama denilmektir.
1052
Makro iktisat
t 682. M arjinal tüketim eğiliminin 0,4 olduğu bir ekonomide m arjinal tasar-
ru f eğilimi aşağıdakilerden hangisine eşittir?
A) 0,6 B) 0,4 G) 2 D) 4 E) 1,6
Çözüm:
Marjinal tüketim eğilimi (mpc) il? marjinal tasarruf eğiliminin (mps) tepişini
bire eşittir,
mpc + mps= 1
mps = 1- mpc
s= 1 ~c
s— 1-0,4 = 0,6
683. Aşağıdakiierden hangisi p ara piyasası araçlarından biri değildir?

A) Finansman Bonosu B) Repo -ters repo
C) Varlığa dayalı menkul kıymet D) Hazine bonosu
E) Tahvil
Çözüm: Finansman bonosu, repo, varlığı dayalı menkul kıymet ve hazine bono-
su gibi araçlar para piyasası araçlarından iken; tahvil sermaye piyasası araçların-
dan biridir.
684. Bir X malının fiyatı birbirini izleyen 3 yılda 50, 60 ve 80 birim olmuş-
sa, bu üç yıl için başlangıç yılına göre düzenlenmiş fiyat indeksi sırasıy-
la kaçtır?
A) 100, 90, 80
B) 100, 120, i 60
C) 100,110, 120
D) 80, 90, 100
E) 140, 120, 100
Çözüm; Bir fiyat indeksi oluşturmak için öncelikle baz yılın tespit edilmesi ge-
rekir. Birinci yıi baz yıl olarak alınırsa, birinci yıla 100 değeri verilir. Baz yıla
100 değeri verdikten sonra yapılacak işlem, yıldan yıla meydana gelen fiyat ar-
tışlarını tespit etmektir.
1053
Bunun için şu forraülasyon kullanılabilir;
Fiyat Udeksi - Ç S ± ^ - Baz. H =* Kuaca = ^ inci Birinci Y± = 2 - 1

Baz Yıl Birinci Yıl 1
f l a i r ı / “ 100
6Q -50 =riû = 0,2 =>0,2x100 = 20=? 100 + 20= 12OBirincİTÜ * 120

50 50
8Q_l 5Û. = 30. = 0,6 => 0,6 x 100 = 60 => 100 + 60 =* 1405/nnc/ni = 160
50 50
1.Yd= 100
2 , Y ü = 120
3 .7 l i - 160
t *» 'İ t.' •» ••«• ,
- i
685. B ir ekonom ide üretim de b ir d u rgunluk m eydana gelmesi sonucunda
aşağıdaki gelişm elerden hangili ortaya çıkar?
A) Bütçede fazla meydan gelir
B) Envanter birikimi ortaya çıkar
C) Fiyatlarda yükselmeler ortaya çıkar
D) Toplam harcamalar toplam gelirleri aşar
E) Mal ve hizmet üretimi artar
Çözüm: Bir ekonominin daralması durumunda, üretimde bir durgunluk meyda-

na gelir. Yani arz azalır. Üretimdeki daralma, maliyetlerdeki yükselme sonucu
ortaya çıkan bir arz şokundan kaynaklanabilir. Talep karşısında arzda meydana
gelen azalma, fiyatlar genel düzeyinin yükselmesiyle sonuçlanır,
Bütçede fazlası, ekonominin canlanma dönemlerinde meydana gelir. Daralma
dönemlerinde bütçe açığı ile karşılaşılır. Toplam harcamalar, envanter birikimi
ve mal ve hizmet üretimindeki artış ekonominin canlanma dönemlerinde ortaya
çıkar. Cevap, C seçeneğidir. .
686. A şağıd»kilerden hangisi ücretlerin aşağıya d o ğ ru esnek olm asını engel-

leyen u n su rla rd a n b iri değ ildir? 1 1
A) Asgari ücret ! B) Toplu görüşmeler
C) Grev D) İşçi sendikaları
E) İşveren sendikaları
1054
Makro iktisat
Çözüm:
/ Asgari ücret, ücretlerin aşağıya düşebileceği alt limiti gösterir ve dev-
let tarafından belirlenir, işverenlerin asgari ücretin altında bir ücret uy-
gulaması mümkün değildir. Dolayısıyla asgari ücret, ücretlerin aşağıya
doğru esnekliğini engelleyen unsurlardan biridir.
/ Toplu görüşmeler esnasında işverenlerle pazarlık yapılması suretiyle
ücretlerin aşağıya doğru inmesi engellenir. Yine işverenlerin ücretleri
aşağıya doğru düşürmesi durumunda işçilerin grev yapması söz konu-
su olabilir. Bu durum işverenlerin ücretleri aşağıya doğru çekmek iste-
mesi önünde bir engeldir. Çünkü grev yapılan bir işletmenin piyasada
kredibilitesi düşer. Eğer hisse senetleri borsada işlem görüyorsa, hisse
senetleri fiyatlarında düşme meydana gelir. Kredi almak için başvuru-
da bulunulduğu zaman, zorluk çıkabilir. Bu ve benzeri durumlardan
dolayı işverenler grev riskini almak istemezler.
/ İşçi sendikaları da, ücretlerin aşağıya doğru çekilmesini engellemek
açısından önemli bir baskı unsurudur. Toplu görüşmeler esnasında işçi
ve işveren sendikaları pazarlık yaparlar. İşçi sendikaları ücretleri yük-
seltmek ister, işveren sendikaları ücretleri aşağıya çekmek ister. Pazar-
lık güçlerine göre ücretler belirlenir.
/ İşveren sendikaları ise, ücretleri düşürmek ister. Çünkü ücretler mali-
yetler içinde en önemli paya sahiptir. Karlılığını artırmak isteyen bir iş-
veren ücretleri aşağıya doğru çekmek ister. Dolayısıyla işverenler üc-
retlerin aşağıya doğru çekilmesini engelleyen bir unsur değil, aşağıya
doğru çekilmesini arzu eden bir unsurdur.
687. Ulusal parasındaki değer kaybının önüne geçmek isteyen b ir Merkez

Bankası nasıl b ir p ara politikası İzlemelidir?
A) Genişletici B) Daraltıcı
C) Doğrudan alış D) Sterüizasyon
E) Repo
Çözüm: Ulusal parada değer kaybının olması, ulusal paraya olan talep ile ilgili-
dir, Eğer bir ülkenin ulusal parasına olan talep artarsa, o ülkenin ulusal parası de-
ğer kazanır. Ulusal paradaki değer artışını dengelemek isteyen bir Merkez Ban-
kası, genişletici bir para politikası uygular. Piyasalara ulusal para satarak, ulusal
paraya olan talebi karşılamaya çalışır. Tersine, bir ülkenin ulusal parasına olan ta-
lep azalırsa, o ülkenin ulusal parası değer kaybeder. Bu durumda ulusal paradan
bir kaçış söz konusudur. Merkez Bankası, ulusal paranın değer kaybını önlemek
için daraltıcı bir para politikası uygular. Piyasalardan ulusal para satın alarak ulu-
sal paranın değerini korumaya çalışır. Cevap, B seçeneğidir.
•t' 1055
688. Keynesyen analizde toplam arz eğrisinin kısa dönemde yatay eksene (ge-
lir eksenine) paralel olmasının temel nedeni sşağıdakilerden hangisidir?
A) Ücret ve fiyatların esnek olmaması ve ekonominin eksik istihdamda
dengeye gelmesi
B) Faiz oranlarında strüklarist uyumsuzlukların gözlenmesi
C) Çarpan ve hızlandıran katsayılarının büyük olması
D) Sermayenin marjinal etkinliğinin oldukça düşük çıkması
E) Fiyatlar genel seviyesinde gözlenen aşırı artışlar
Çöziim: Keynesyen analizde toplam arz eğrisinin kısa dönemde yatay eksene (ge-
lir eksenine) paralel olmasının temel nedeni, sendikalar ve emek piyasasındaki te-
kelci eğilimler sebebiyle ücret ile fiyatların esnek olmaması ve ekonominin eksik
istihdamda dengeye gelmesidir. Toplam arz eğrisinin kısa dönemde yatay eksene
paralel olması, toplam talepte ortaya çıkacak olan artışların fiyatları artırmadan
yalnızca çıktı seviyesini attıracağı anlamına gelir. Cevap, A seçeneğidir.
689. Toplam talebin en önemli bileşeni ajağıdakllerden hangisidir?

A) Tüketim harcamaları B) Yatırım harcamaları
C) Kamu harcamaları D) İhracat
E) ithalat
Çözüm: Toplam talebi şu şekilde ifade etmek mümkündür;

Y= C + I + O +(X-M)
Diğer bir ifadeyle, toplam talep, tüketim, yatınm, kamu harcamaları ve net ihra-
cattan oluşmaktadır. Bunların içinde en önemli payı tüketim harcamaları almak-
tadır. Cevap, A seçeneğidir.
690. Ekonomide talebin dönemsel olarak azalıp yatırımların gerilemesi so-

nucu ortaya çıkan işsizlik türü ajağıdakllerden hangisidir?
A) Konjonktürel işsizlik B) Gizli işsizlik
C) Yapısal işsizlik D) Anzi işsizlik
E) Optimum işsizlik
Çözüm: Bir ekonomide devrese! olarak talebin artıp azalması sonucu yatırımlar-
da azalma meydana gelmesi, sonucu işsizlik ortaya çıkabilir. Ekonomin genişle-
me aşamasında, işsizlik azalmakta, gerileme aşamasında işsizlik artmaktadır. Bi-
lindiği gibi, konjonktür teorisi ekonomiyi canlanma, doruk, gerileme ve dip ol-
mak üzere aşamalara ayırır. Cevap, A seçeneğidir.
1056
Makro İktisat
691. Toplam talep eğrisinde meydana gelen bir artışın, fiyatlar genel düzeyi
üzerinde herhangi bir etkisi yok is e , aşağıdakilerden hangisi söz konu-
sudur?
A) Toplam arz eğrisinin esnekliği sonsuzdur
B) Toplam arz eğrisi negatif eğimlidir
C) Toplam talep eğrisinin esnekliği sonsuzdur
D) Toplam talep eğrisinin esnekliği sıfırdır
E) Topiara arz eğrisinin esnekliği sıfırdır
Çözüm: Toplam talep eğrisinde meydana gelen bir artışın, fiyatlar genel düze-
yinde bir artışa neden olabilmesi için toplam arz eğrisinin esnekliğinin sonsuz
esnek olmaması gerekir. Toplam talep eğrisindeki kaymanın fiyatlar genel düze-
yi üzerinde herhangi bir etkisi bulunmuyorsa, eksik istihdam söz konusudur. Ek-
sik istihdam durumunda ise, toplam arz eğrisinin esnekliği yatay eksene paralel-
dir. Çünkü Keynes’e göre, enflasyon tam istihdamdan sonra meydana gelen bir
olgudur. Dolayısıyla tam istihdama kadar toplam talepte meydana gelen artışlar,
yalnız gelir düzeyini artıracaktır. Tam istihdama kadar veri fiyat düzeyinden is-
tenildiği kadar mal piyasaya arz edilebilecektir. Toplam arz eğrisinin yatay
eksene paralel olması durumunda esneklik sonsuza eşit olacaktır. Bu durumu şe-
kil yardımıyla da açıklamak mümkündür: Şekilde de görüldüğü gibi toplam ta-
lepte meydana gelen bir artış, eksik istihdam şartlan geçerli olduğunda toplam
arz eğrisi yatay eksene paralel olduğundan, fiyatlar genel düzeyinde herhangi bir
değişikliğe neden olmaz iken, yalnızca gelir düzeyinde bir artışa neden olacak-
tır.
1057
692. Aşağıdakilerden hangisi maliyet enflasyonun bir kaynağıdır?

A) Toplam harcamalarda ortaya çıkan artışlar
B) Devlet yatırımlarının yükselmesi
C) İşçi ücretlerinin artması
D) Tüketim talebinde yaşanan tırmanışlar
E) Nihai mal ve hizmetlerin fiyatlarında yaşanan sürekli artışlar
Çözüm: Maliyet enflasyonun kaynağı, üretim maliyetinde yaşanan, artışlardır.

Üretim maliyetinin artmasına yo1 açan temel faktörler ise petrol başta olmak
üzere enerji fiyatlarının artması, işçi ücretlerinin artması, sanayide girdi olarak
kullanılan ara mallarının fiyatlarının artması ve sosyal güvenlik primlerinde ya-
şanan yüksek artışlardır. Bu bağlamda değerlendirdiğimizde A, B ve D seçenek-
leri toplam talepte bir artışa yol açacağından maliyet enflasyonuna değil, talep
enflasyonuna neden olurlar. E seçeneği ise, enflasyonu tanımlamaktadır.
693. Aşağıdaki durum ların hangisinde reel ücretlerde b ir yükselme meyda-

na gelir?
I- Fiyat düzeyi sabitken, nominal ücret düşerse
II- Fiyat düzeyi artarken, nominal ücret düşerse ,
III- Fiyat düzeyi düşerken, nominal ücretler değişmezse
A) I B) I, III
C) I, II, III D) III
E) I, II
Çözüm: Nominal ücret, parasal ücrettir. Daha açık bir ifadeyle, 20 TL’lik bir
banknotun nominal değeri, 20 TL’dir, 1000 TL ücret alan bir işçinin nominal üc-
reti, 1000 TL’dir. Reel ücret ise, nominal ücretlerin fiyata oraıılanmasıyla bulunur.
Dolayısıyla nominal ücretler sabitken fiyat düzeyinde meydana gelen bir düşme,
kişinin rccl ücretini artırır, kişilerin alıra gücünde yükselme meydana gelir.
Fiyat düzeyi sabitken, nominal ücretlerde bir düşme meydana gelirse, reel ücret-
ler azalır. Satjn alma gücünde düşme, meydana gelir.
Fiyat düzeyi artarken nominal ücretler düşerse, reel ücretlerde azalma meydana gelir.
694. M arjinal tasarru f eğiliminin 0,3 olduğu bir ekonomide 200 Milyar
TL’lik yatırım yapıldığı varsayımı altında milli gelirde ne kadarlık bir
artış m eydana gelir?
A) 750 B) 690 C) 1400 D) 666 E) 600
1058
Makro iktisat
Çözüm:
mpc + mps“ 1
mps = 1- mpc
•s= 1 -c
k ■=■—i —=? * = L «■_L = 3 33 =$AY=*k*Ar

1- c s 0,3
AY = 3,33*200 = 666
I
695. Aşağıdakllerden hangisini devletin ekonomiye müdahalede kullandığı

para politikası araçlarından birisi değildir?
A) Reeskont oranlarının değiştirilmesi
B) Dolaylı vergilerin değiştirilmesi
C) Para arzının arttırılması
D) Mevduat karşılık oranlarının yükseltilmesi
E) Ters repo işlemi
Çözüm: Merkez Bankasının ekonomiye müdahalede kullandığı para politikası

araçları şunlardır:
/ Açık piyasa işlemleri
/ Kanuni karşılık oranları
/ Selektıf kredi işlemleri
/ Kredi tavanı
✓ Reeskont politikası
✓ İthalat teminatları
Repo, ters repo ve doğrudan alış, doğrudan satış açık piyasa işlemleri kapsamın-
da yapılan işlemlerdir.
Dolaylı vergilerin artırılması ise, maliye politikası uygulamasıdır. Maliye politi-
kası araçları ise şunlardır:
/ Vergiler
/ Kamu harcamaları
/ Borçlanma
✓ Bütçe politikası
1059
696. Bir ekonomide marjinal tüketim eğilimi mpc” ö,9 ve vergi oranı t= 0,30
ise, kanto harcamalarında 45 birimlik bir artışın bütçe fazlasında mey-
A) 8,5 B) 15 C) 12,5 D) 13,6 E) 20,7
Çözüm:
ABS = Ü j z f i - l l z j l , a g
l- c (l- f)
^ > 0 - 0 . 9 ) . (1 - 0 .3 0 ), 45
1 - 0 ,9 ( 1 - 0 ,3 0 )
t f î - M M , 4S
1 - 0 ,9 (0,7)
ABS = - M Z _ . 45
1 -0 ,6 3
A B S = - - - , 45
0,37
4 5 5 = 0 ,1 8 9 *4 5
ABS = 8,5
697. Spekülasyon güdüsüyle para talebi hakkında aşağıda ifadelerden han-

gisi yanlıştır?
A) Spekülasyon güdüsüyle para talebinin alternatif maliyeti vazgeçilen fa-
iz geliridir
B) Faiz haddine karşı duyarsızdır
C) Faiz haddi artınca spekülasyon güdüsüyle para talebi azalır
D) Faiz haddi düşünce spekülasyon güdüsüyle para talebi artar
E) Faiz haddi düşünce elde para tutmanın alternatif maliyeti düşer
Çözüm: Spekülasyon güdüsüyle para talebi, faizin bir fonksiyonudur, Faiz oran-
larında bir yükselme olduğunda spekülasyon güdüsüyle para talebi azalırken, fa-
iz oranlarında bir düşme olduğunda spekülasyon güdüsüyle para talebi artmak-
tadır. Çünkü düşük faiz oranlarında elde para tutmanın alternatif maliyeti düşük-
tür.
1060
Makro İktisat
698, Devletin faiz oranlarını ayarlamada para arzından yararlanması, para-

nın aşağıdaki fonksiyonlarından hangisine örnektir? ,
A) Malîye politikası aracı olmak fonksiyonu
B) Mübadele fonksiyonuna
C) İktisat politikası aracı olma fonksiyonuna
D) Tasarruf fonksiyonu
E) Likidite fonksiyonuna
Çözüm: Devletin faiz oranlarını ayarlamada, paradan yararlanması paranın ikti-

sat politikası aracı olma fonksiyonuna örnektir. Faiz oranlarını düşürmek isteyen
bir politika yapıcı, para arzını artırmak suretiyle bu hedefe ulaşabilir.
699. Ulusal parasındaki değer artışının önüne geçmek isteyen bir Merkez
Bankası nasıl bir para politikası izlemelidir?
A) Genişletici B) Daraltıcı
C) Doğrudan satış D) Sterilizasyon
E) Ters repo
Çözüm: Ulusal parada değer kaybının olması, ulusal paraya olan talep ile ilgili-
dir. Eğer bir ülkenin ulusal parasına olan talep artarsa, o ülkenin ulusal parası de-
ğer kazanır. Ulusal paradaki değer artışını dengelemek isteyen bir Merkez Ban-
kası, genişletici bir para politikası uygular. Piyasalara ulusal para satarak, ulusal
paraya olan talebi karşılamaya çalışır. Tersine, bir ülkenin ulusal parasına olan
talep azalırsa, o ülkenin ulusal parası değer kaybeder. Bu durumda ulusal para-
dan bir kaçış söz konusudur. Merkez bankası, ulusal paranın değer kaybım önle-
mek daraltıcı bir para politikası uygular. Piyasalardan ulusal para satın alarak
ulusal paranın değerini korumaya çalışır.
700.3200 T L olan 1 ABD Doları 3840 T L olarak İlan edilirse aşağıdaki iş-
lemlerin hangisi gerçekleştirilmiş olmaz?
A) TL*nin ABD doları karşısında %20 oranında devalüe edilmesi
B) ABD Dolarının TL karşısında %20 oranında revalüe edilmesi
C) ABD Dolarının TL karşısında %20 oranında devalüe edilmesi
D) ihracatının %20 oranında fiyat avantajı sağlaması
E) İthalatnın %20 oranında pahalı hale gelmesi
1061
Çözüm: 3200 TL olan 1 ABD dolan 3840 TL olarak ilan edilirse TL, Dolar kar-
şısında % 20 oranında devalüe edilmiş sayılır, Dolar açısından düşünüldüğünde
Doların TL karşısında % 20 revalüasyonu söz konusudur. TL’nin dolar karşısın-
da devalüe edilmesi ihracatın artmasıyla sonuçlanır. Diğer taraftan TL’nin deva-
lüe edilmesi, ithalatın azalmasına neden olur. Dolayısıyla C seçeneği bıı sorunun
doğru cevabıdır.
701. Bir ekonomide paranın ortalama elde tutulma hızı k “ 1/4 ve para sto-
ku 125 milyar dolar İse, milli gelir düzeyi kaç milyar dolardır?
A) 31,25 B) 500 C) 450 D) 600 E) 300
Çözüm:
M.V - P.Y
V -ı
k
P.Y =NominaI GSMH

GSMH ■ M.V
GSMH =125.4 ^
GSMH « 500
702. Modern miktar teorisine göre paranın dolanım hızı 2 iken para arzın-
da meydana gelecek %50 oranındaki bir artış fiyatlar genel düzeyini
hangi oranda arttıracaktır?
A) % 10 B) % 65 C) % 37,5 D) % 25 E) % 50
Çözüm: Klasik miktar teorisine göre, para arzında meydana gelen bir artış, fiyat-
lar genel düzeyini aynı yönde ve aynı oranda artıracaktır. Monetarist miktar teori-
sine göre ise, para arzında meydana gelen bir artış, fiyatlar genel düzeyini para
arzı artış oranından daha fazla artıracaktır. Ancak somda verilen bilgiler ile fiyat-
lar genel düzeyindeki artışı net olarak hesaplamak mümkün değildir. Buradaki ip
ucu, monetarist miktar teorisine göre, para arzında meydana gelen artıştan daha
fazla bir fiyatlar genel düzeyi artıcı olacağıdır, Seçeneklerden yalnızca birisi pa-
ra arzı artış oranı olan % 50‘den büyüktür. Dolayısıyla Monetarist miktar teorisi-
ne göre, para arzında meydana gelen % 50’lik bir artış, fiyatlar genel düzeyini %
65 oranında artıracaktır. Klasik miktar teorisine göre sorulmuş olsaydı, para ar-
zında meydana gelen % 50’lik artış, fiyatlar genel düzeyini % 50 artıracaktı.
1062
Makro İktisat
703. Aşağıdakllerden hangisi marjinal tasarruf eğiliminin 0,3 olduğu bir

ekonomide çarpan değerini vermektedir?
A) 6,6 B) 3,3 C) 2 D) 4 E) 5,5
Çözüm:
mpc + mps= 1
mps = 1- mpc
s= 1 ~c
Ic => _ 1 _ = > ( : » 1 = ~ L «» 33
1 -c i 0,3
704. Aşağıdakilerden hangisi genişletici bir maliye politikasının sonucudur?

A) Tüketimi artırır, yatırımı azaltır
B) Yatırımı artırır, geliri azaltır
C) Tüketim ve yatırım azaltır
D) Tüketim ve yatırımı artırır
E) istihdamı azaltır, geliri artırır
Çözüm: Genişletici bir maliye politikasının amacı, ekonomideki harcama düze-

yini artırarak tüketimi, yatırımı, istihdamı ve milli geliri artırmaktır. Dolayısıyla
en doğru seçenek hem tüketimdeki artışa hem de yatırımdaki artışa vurgu yapan
D seçeneğidir.
705. Çalışma hayatına yeni katılanlann i$ bulma süresi zarfında oluşan İş-
sizlik tttrü aşağıdakilerden hangisidir?
A) Teknolojik işsizlik B) Yapısal işsizlik
C) Konjonktürel işsizlik D) Friksiyonel işsizlik
E) Doğal işsizlik
Çözüm: Bir ekonomide mevcut işini çeşitli nedenlerden dolayı değiştirmek is-
teyen kişiler olacaktır. Yine bir ekonomide eğitimini tamamladıktan sonra ya da
çalışma yaşma geldikten sonra işgücüne katılan kişiler bir süre iş arayacaklardır,
Bu tür kişilerin iş bulması biraz zaman alabilir. İşte bu tür işsizlik, friksiyonel iş-
sizlik kapsamında ele alınacaktır.
1063
706. Aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru delild ir?

A) Bir ekonomideki para arzının (M), parasal tabandan(H) ne kadar fazla
olduğunu ölçen katsayıya para çoğaltanı denir
B) Para çoğaltanı, para arzının parasal tabana oranına eşittir
C) Para arzı, dolaşımdaki para ile mevduatların toplamına eşittir
D) Nakit-mevduat oranı, bir ülkede halkın parasının ne kadarını bankalar-
daki mevduat hesaplannda, ne kadarım da nakit olarak tutmak istedik-
lerini gösteren bir orandır
E) Merkez Bankasının uyguladığı politikaların rezerv mevduat oranına,
dolayısıyla para arzı üzerine etkisi yoktur.
Ç özüm : Rezerv-mevduat oranı, bankaların işlemleri aksatmadan yürtitebilmeleri

için kasalarında tuttukları para miktan ile merkez bankasında tuttukları rezervlerin
toplamının, mevduatlarına oranıdır. Merkez Bankası uyguladığı politikalar ile re-
zerv-mevduat oranını değiştirerek ekonomideki toplam para arzını değiştirebilir.
707. Potansiyel GSMU ile İlgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Aşırı istihdam düzeyini gösterir
B) Bir ekonominin maksimum kapasitede çalıştığı düzeyi gösterir
C) GSYlH ile net faktör gelirlerinin toplanması İle elde edilir
D) Cari üretim düzeyine eşittir
E) Tam istihdam düzeyindeki üretime eşittir
Çözüm: Potansiyel GSMH, bir ekonomideki tüm üretim faktörlerinin üretime

koşulduğu, yani tam istihdam düzeyindeki üretimi göstermektedir. Enflasyonist
ya da deflasyonist açığın belirlenmesinde potansiyel GSMH düzeyi baz alınır,
Cari GSMH, potansiyel GSMH’mn altında ise, deflasyonist açık; üstünde ise,
enflasyonist açık söz konusudur. C seçeneğindeki ifade ise, GMSH’nm tanımı-
dır, potansiyel GSMH’mn değil. Dolayısıyla doğru cevap, E seçeneğidir.
708.
I .C IL I III. G IV. X V.M
Şeklinde toplam harcama kalemlerinin verildiği dışa açık bir ekonomi-
de yukarıdaki toplam harcama kalemlerinden hangileri milli gelire ba-
ğımlı olan değişkenlerdir?
A) 1, II, IV B) 1, V
E ) I, II, V
1064
Makro iktisat
Çözüm: Toplam talebi oluşturan harcama kalemlerinden yatırım, kamu harcama-

ları ve ihracat otonom kalemlerdir. Yani, milli gelirdeki değişmelerden bağımsız
kalemlerdir. Diğer taraftan tüketim ve ithalat milli gelirin fonksiyonudur ve milli
gelirdeki değişmelere bağımlı kalemlerdir. Milli gelirde meydana gelen artışa pa-
ralel olarak, tüketim ve ithalatta da artış meydana geiir.
709. Afağıdakilerden hangisi genişletici bir para politikasının sonucudur?

A) Ulusal paranın değer kaybetmesi
B) Ulusal paranın değer kazanması
C) Ulusal paranın devalüe veya revalüe edilmesi
D) Ulusal paranın değerini etkilemez
E) Sadece yabancı paraların değerinin değişmesi
Çözüm: Genişletici bir para politikası uygulaması faiz oranlarının düşmesine,

sonrasından yatımların, istihdamın ve milii gelirin artmasına neden olur. Ancak
faiz oranlarında meydana gelen bir düşüş tam sermaye hareketliliği altında yurt
içi faiz oranlarının yurt dışı faiî oranlarının altına düşmesine neden olur. Yurt içi
faiz oranlarının yurt dışı faiz oranlarına göre düşmesi ise, dışarıya sermaye çıkı-
şma neden olur. Sermayenin çıkışı, ulusal paraya olan talebin azalmasına ve ulu-
sal paranın değerinin düşmesine neden olur. Dolayısıyla doğru cevap, A seçene-
ğidir. Yine ulusal paranın değeri azaldığı için B seçeneği doğru cevap olamaz. C
seçeneğinde ulusal paranın devalüe veya revalüe edilmesinden bahsediliyor. Bi-
lindiği üzere devalüasyon durumunda da ulusal paranın değeri düşüyor. Ancak
devalüasyon sabit kur rejimlerinde ve devlet tarafından alman bir kararla yapıl-
maktadır, Revalüasyon ulusal paranın değerinin artırılması anlamına geldiği için
bu zaten doğru cevap değildir.
710.Devlet harcam alarının 1500, bütçe açığının 120, tasarrufun 1220,

tüketimin 4800, ticaret açığının 90 ve transfer harcamasının olmadı-
ğı bir ekonomi için harcanabilir gelir aşağtdakilerden hangisine
eşittir?
A) 6140 B) 6110 C) 6050 D) 6020 E) 5900
Çözüm:
C + S - Y D =Y+TR -T A
YD = 4800 + ¡220
YD - 6020
1065
711. “Faiz, kişilerin paralarım ellerinde tutmaktan vazgeçmeleri karşılığın-

da onlara ödenen bedeldir” (eklindeki faiz tanımı aşağıdaki iktisadi
okullardan hangisine aittir?
A) Keynesyen okul B) Klasik okul
C) Monetarist okul D) Yeni klasik okul
E) Arz yanlı okul
Çözüm: Klasiklere göre, faiz kişilerin tüketimden vazgeçmelerin karşılığıdır,
Koyncsyenlere göre ise, faiz, kişilerin paralarım ellerinde tutmaktan vazgeçme-
leri karşılığında onlara ödenen bedeldir. Yani faiz, likiditeden vazgeçmenin be-
delidir. Keynesyenler, klasiklerin faiz tanımlamalarına karşı çıkarlar. Onlara gö-
re, bir paranın faize hak kazanması için sadece tüketilmekten vazgeçilmiş olma-
sı yeterli.değildir. Faiz geliri elde etmek için tüketiminden vazgeçilen paranın
borç verilmesi gereklidir. Yani likiditeden vazgeçilmiş olmalıdır.
712 Ücret+falz+kar+klra+vasıtah vergller+amorüsmanların toplanı: aşağı*

öakllerden hangisini ifade etmektedir?
A) GSMH B) SMH
C) MG D) Kişi başına gelir
E) Harcanabilir gelir
Çözüm:
Ücret+faiz+kar+-kira(=MG)+vasıtalı vergiler(=SMH)+amortismanlar(=GSMH)
713. Aşağıdakilerdeu hangisi Keynesyen teorinin ileri sürdüğü para talebi

motiflerinden birisi değildir? (i .. . ı t
A) İşlem motifi ,pj B) İhtiyat motifi
C) Muamele motifi D) Spekülasyon motifi
E) Yatırım motifi 1 l"
Çözüm: Keynesgil teoriye göre, iktisadi karar birimleri üç motifler para talep et-
mektedirler. Bunlar şunlardır;
/ İşlem (muamele) motifiyle para talebi => Md - / (Y, P)
/ İhtiyat motifiyle para talebi =? Md = / (Y, P)
S Spekülasyon motifi ile para talebi =>Md “/ (k Y)
1066
Makro iktisat
714. XU H am im i f i S MH Flvat İndeksi

1 300 120
2 320 110
3 360 10Q
4 392 98
Yukarıdaki verilere göre 4. yılkl ree! GSM H aşağıdakilerden hangisine
eşittir?
A) 400 B) 417 C) 490 D ) 510 E ) 550
Çöaim: Reel GSMH = MamimL GSMH. x 100

Fiyat endeksi
= 321 jc ıoo “ 400
98
715. Kamu harcamalarında meydana gelen bir artış, aşağıdakilerden han-

gisine neden olur?
A) Yatırımın azalmasına B) Yatırımları etkimez
C) Faizlerin düşmesine D) Tüketimin azalmasına
E) Yatırımın artmasına
Çözüm: Kamu harcamalarında meydana gelen bir artış, tüketimi, yatırımı, istih-
damı artıracak ve dolayısıyla toplam harcamalarda bir artışa neden olacaktır.
716. Devletin ve dış ticaretin olmadığı bir ekonomide Y => 900, mpc =0,8 ve
otonom tüketim 80 ise toplam tüketim kaçtır?
A) 900 B) 700 C) 500 D) 650 E) 800
Çözüm:
C = C0 + cY
C = 80 +■ 0,8 (900)
C - 80 + 720
C = 800
i 067
717. Aşağıdaki kavramlardan hangisi tüketim çoğaltanı İle eş anlamlıdır?

A) Marjinal tasarruf eğilimi B) Marjinal tüketim eğilimi
C) İthalat çarpanı D) Denk bütçe çarpanı
E) Transfer çarpanı
Çözüm: Marjinal tüketim eğilimi, gelirde meydana gelen bir birimlik değişme-
nin ne kadarının tüketime gittiğini göstermektedir. Şu şekilde formüle edilebilir
c <=&£=*• k * * —1—
AY 1 -c
Burada, c, marjinal tüketim eğilimini; k ise, tüketim çarpanım göstermektedir.

718. Bir ekonomide iktisadi karar birimlerinin, harcanabilir durumda elle-

rinde bulundurmak İstedikleri para miktarı, aşağıdakilerden hangisi
ile ifade edilmektedir?
A) Para arzı B) Para talebi C) Baz para
D) Parasal taban E) Para stoku
Çözüm: Bir ekonomideki ev halkı ve firmalann, harcanabilir durumda ellerin-

de bulundurmak istedikleri para miktan, özel anlamda işlem amacı ile para tale-
bini ifade etmektedir. Ancak seçeneklerde işlem amacı ile para talebi olmadığı
için, işlem amacı ile para talebini kapsayan para talebi seçeneği doğru cevap ola-
caktır, Bilindiği üzere, para üç amaçla talep edilmektedir. Bunlar:
/ işlem amacıyla para talebi
/ İhtiyat güdüsüyle para talebi
/ Spekülasyon güdüsüyle para talebi
719. mpc = 0,6, mps = 0,4 olduğu bir ekonomide 300 Milyar TL’lik bir gelir
artışı olması durumunda tüketimde ne kadarlık bir artış meydana ge-
lecektir?
A) 1200 B) 1800 C) 120 D) 180 E) 750
Çözüm:
AC = mpc*AY = * AC = 0,6*300 = ISO MilyarTL
1068
Makro İktisat
720. IS-LM modeli çerçevesinde daraltıcı maliye politikası üretim ve faiz

oranlarım nasıl etkiler?
E aim ranlan
A) Değiştirmez Düşürür
B) Düşürür Azaltır
C) Arttınr Değiştirmez
D) Arttırır Arttınr
E) Değiştirmez Değiştirmez
Çfiziim: Hatırlanacağı üzere IS mal piyasası (yatırım-tasarruf) dengesini, ya-

ni yatırım-tasarruf dengesini, LM ise para piyasası (para arzı-para talebi) den-
gesini ifade etmektedir. Bu durumu hem para hem de mal piyasasının denge-
de olduğu bir durumdan yola çıkarak açıklamak gerekir, IS-LM eğrileri denge
halindeyken uygulanacak daraltıcı bir maliye politikası IS eğrisinin soia kay-
masına neden olacaktır. IS eğrisinin sola kaymasıyla denge noktası bozulacak,
dolayısıyla faiz oranlarında bir azalış olacaktır.
721.A şağıdaldIerden hangisi para politikası am açlarından biri dcgH-

d ir?
A) Fiyat istikrarı
B) Faiz oranı istikrarı
C) Tam istihdam
D) Mali piyasalarda istikrar
E) Bütçe açıklarını finanse etmek
Çözüm: Para politikası amaçlarını şu şekilde ifade etmek mümkündür:

✓ Tam istihdam
/ İktisadi büyüme
/ Fiyat istikrarı
/ Mali piyasalarda istikrar
</ Döviz piyasalarında istikrar
Dolayısıyla para politikasının bütçe açıklarını finanse etmek gibi bir amacı ol-
madığından cevap, E seçeneğidir.
1069
722. 250 TL’lik yahnin harcamasının milli geliri 500 T L arttırdığı bir eko-
nomide m arjinal tasarruf eğitimi ajağıdakllerden hangisidir?
A) -0,25 B) 0,40 C) -0,50 D) 0,50 E) 0,25
Çözüm; 250 TL yatırım harcamasının milli geliri 500 TL artlırıyorsa, çarpan iki-
dir.
AY=k. Al
AY=2. 250 = 500
-I- ,
1- c
2 - —I— = 2 - 2 c = 1
1- c
■ ■ • • • .«!•:»»
k = 2 - 1 = 2c
c = 2c
Ç = =s 0,5 M ¿1- : ’ . •
2
c+s= 1
S “ 1 -C ;
s—1-0,50
8 = 0 ,5 ° ’■
’ » . ■ :• • •
. ;İ ■ı . 1
.
‘-
723. Ticaret bankalarının müşterileri tarafından kırdırılan senetlere ikinci

kez Merkez Banksına kırdırarak kaynak temin etmelerine ne ad verilir?
A) Iskonto işlemi B) Varlığa dayalı menkul kıymet
C) Hatır senedi D) Kambiyo işlemi
E) Reeskont işlemi
Çözüm: işletmeler, yapmış oldukları bir ticari işlemde, alacaklarına karşılık ola-
rak senet alabilirler, Aldıkları senetleri tahsil edebilmeleri için senedin ödeme
gününü beklemek zorundadırlar. Ancak işletmeler, ellerindeki senedi günü gel-
meden tahsil etmek isteyebilirler. Bu durumda işletlemeler, ticaret bankalara
başvurarak belli bir ıskonto karşılığında senetlerini tahsil ederler. Bu işleme halk
arasında senedin kırdırılması da denilmektedir.
1070
Makro iktisat
Benzer durum ticari bankalar için de geçerüdir. Ticaret bankaları da, portföyle-
rindeki senetleri vadesi gelmeden nakite çevirmek isteyebilirler. Bu durumda ti-
caret bankaları, Merkez Bankasına başvurarak belli bir ıskonto karşılığında se-
nedi ikinci kez iskonto ettirir. Diğer bir ifadeyle, ticaret bankaları, Merkez Ban-
kasına senet kırdırır. İkinci kez iskonto etmek anlamına gelen bu işleme, rees-
kont işlemi denilmektedir.
724. Aşağıdaki durumların hangisinde bir ekonomide kişi başına milli gelir-
de bir artış olduğu söylenebilir?
A) Nüfus ve milli gelir aynı oranda arttırıldığında
B) Nüfus sabitken milli gelir azaldığında
C) Nüfus artarken milli gelir değişmediğinde
D) Nüfus ve milli gelirin ikisi de değişmediğinde
E) Nüfus azalırken milli gelir sabit kaldığında
Çözüm: Bir ülkede kişi başına milli gelirin artabilmesi için nüfus artışından da-
ha fazla bir gelir artışının olması gerekir. Seçeneklere bakıldığında,
/ Nüfus ve milli gelir aynı oranda arttırıldığında, kişi başına milli gelir-
de bir değişme olmaz.
/ Nüfus sabitken milli gelir azaldığında, kişi başına düşen milli gelirde
bir azalma oiur.
/ Nüfus artarken milli gelir değişmediğinde, kişi başına düşün milli ge-
lirde bir azalma olur.
✓ Nüfus ve milli gelirin ikisi de değişmediğinde, kişi başına milli gelirde
bir değişme olmaz,
/ Nüfus azalırken milli gelir sabit kaldığında, kişi başına dilşün milli ge-
lirde bir artış olur. Çünkü sabit kalan milli gelir, bir önceki yıla göre da-
ha az kişi arasında paylaşılacaktır.
725. Ulusal paranın yabancı para İle değişim oranına ne ad verilmektedir?

A) Döviz arzı B) Döviz kuru
C) Döviz talebi D) Döviz spekülasyonu
E) Döviz açığı
Çözüm: Ulusal paranın yabancı para ile değişim oranına, döviz kuru adı veril-
mektedir.
1071
726. B ir ekonomideki temel raakro ekonomik değişkenler şu şekildedir:

X = 300, M = 400, T A - 1100, G -1 4 0 0 , S = 900, T R = 100 Bu ekonomi-
de bütçe açığı aşağıdakilerden hangisine eşittir?
A) 600 B) 300 C) 800 D) 400 E) 500
Çözüm:
Bütçe açığı = (G + T R - T A)
>=(1400+ 1 0 0 - 1100)
= 400
727. Devletin gelir vergisi oranında bir artı; yapması durumunda IS eğrisi-
nin şeklinde nasıl bir değişme meydana gelir?
A) Sağa doğru yatıklaşır B) Sağa kayar
C) Dikleşir D) Sola doğru yatıklaşır
E) Sola kayar
Çözünı: Gelir vergisi oranında bir artış meydana gelmesi durumunda, iktisadi
karar birimlerinin harcanabilir gelirinde bir düşüş olur. Yani gelir vergisi oranı
arttıkça marjinal tüketim eğilimi düşecektir. Marjinal tüketim eğilimi küçüldük-
çe çarpan küçülecektir. Çarpanın küçülmesi ise IS eğrisinin dikleşmesine neden
olur. Cevap, C seçeneğidir.
Soru 728 ve 729’u aşağıdaki bilgiler doğrultusunda yanıtlayınız.
728. Yukarıdaki bilgilere göre otonom tüketim harcaması kaçtır?

A) 400 B) 500 C) 600 D) 1000 E) 2000
Çözüm: Otonom tüketim, gelirden bağımsız; yani, gelir sıfır olsa dahi yapılan
tüketimi ifade etmektedir, Gelirin sıfır olduğu noktada tüketim yapabilmek
için, ya önceki tasarruflar çözülecektir yada borçlanma yoluna gidilecektir,
1072
Makro İktisat
G rafiğe bakıldığında tüketim eğrisinin 4 0 0 ’den b aşladığı görülmektedir. D ola-

y ısıyla gelir sıfır o lsa dahi, tüketim e b aşlam a noktası 4 0 0 ’dün
729. Yukarıdaki bilgiler ışığında bu ekonomide marjinal tüketim eğilimi

kaçtır?
A) 0.75 B ) 0,90 C) 0.25 D) 0,15 E) 0.10
Çözüm: M arjinal tüketim eğilim i tüketimdeki değişm enin gelirdeki değişm eye
oranını ifade etmektedir ve şu şekilde form üle edilmektedir:
M PC = Tüketimdeki değişim
Gelirdeki değişim
P 600 .-J00 =0,1Q

2000-1000
730, Aşağıdaki bilgilere göre 200 gelir düzeyi için m arjinal tasarruf eğilimi-
ni ve ortalama tasarruf eğilimini hesaplayınız?
Gelir Tüketim
0 40
100 100
200 160
300 220
M PS AES
A) 0.40 0.20
B) 0.60 0.80
C) 0.80 0.20
D) 0.20 0.40
E) 0.50 0.25
Çöziim: ö n cclik le bu soruyu çözebilmemi® için marjinal tüketim vc marjinal ta-

sarruf eğilim inin toplamının, ve ortalama tasarruf ile ortalama tüketim eğilimi
toplamının 1’e eşit olduğunu bilm ek zorundayız.
Yani, M P C +M P S“ 1 ve A P S + A P O l ’dir.
B una göre önce ortalam a ve m aıjinal tüketim eğilimlerini hesaplayalım.
1073
MPC= f t L = 0,60 ise MPC+MPS=0.60+MPS=1

100 MPS=Ü.40
APC= 1ĞÛ =0,80 ise APC+APS=0,80+APS“ 1
200 APS=0.20
731. AşağıdakUerden hangisi durgunluk içindeki bir ekonomiyi canlandır-

maya yönelik kullanılan politika araçlarından biridir?
A) Vergilerin artırılması
B) Harcamaların azaltılması
C) Para atzınm azaltılması
D) keeskont oranın yükseltilmesi
E) Karşılık oranının düşürülmesi
Çözüm: Durgunluk içindeki bir ekonomiyi canlandırmak için toplam talebi ar-
tırıcı politikaların uygulanması gerekir. Toplam talep artışını sağlamak için ge-
nişletici para ve maliye politikaları uygulanabilir.
/ Vergilerin azaltılması, harcanabilir geliri artırmak suretiyle tüketimi ve
toplam talebi artırır. Vergilerin artırılması, harcanabilir gelir azaltma
suretiyle tüketimi ve toplam talebi azaltır. >
/ Kamu harcamalarının artırılması, tüketim ve yatırımı artırmak suretiy-
le toplam talebi artırır. Kamu harcamalarının azaltılması, tüketim ve
yatırım harcamalarını azaltmak suretiyle toplam talebi azaltmaktadır.
/ Para arzının artırılması, faiz oranlarını düşürerek, yatırımların ve istih-
damın artması suretiyle toplam talebi artırır. Para arzının daraltılması,
faiz oranlarını yükselterek, yatırımların ve istihdamın azaltılması sure-
tiyle toplam talebi azaltmaktadır.
/ Karşılık oranlarının düşürülmesi, ticari bankaların kredi olarak verebi-
leceği mevduat miktarının artmasına neden olur. Kredi olarak verilebi-
lecek fonların miktarında meydana gelen artış, faizlerin düşmesine ve
yatırımların artması suretiyle toplam talebin artmasına neden olur. Kar-
şılık oranlarının yükselmesi, kredi olarak verilebilecek fonların mikta-
rında bir azalma gelmesine neden olacak ve yatırımlarda bir azalma ol-
mak suretiyle toplam talebi azaltacaktır.
/ Reeskont oranlarının yükseltilmesi, ticari bankaların Merkez Banka-
sına senet kırdırma arzusunun azalmasına neden olacaktır. Çünkü va-
desinden önce nakde çevirmek istedikleri senetler için daha yüksek
bir maliyete katlanmak zorunda kalacaklardır, örneğin ticari banka-
ların vadesinden önce 100 TL’lik bir senedi kırdırmak isteyen müşte-
rilerine % 7 ıskonto oranı uyguladığını varsayalım. 100 TL’lik senet
1074
Makro İktisat
karşılığında banka, müşterisine 93 TL ödeyecektir. Aynı ekonomide

reeskont oranlan % 3 iken, almış olduğu 100 TL’lik senedi vadesin-
den kırdırmak isterse, eline 97 TL geçecektir. Yani ticari banka, müş-
terisinden aldığı senedi, merkez bankasına kırdırarak 4 TL’lik bir kar
elde edecektir. Merkez bankasının reeskont oranlarını % 7’ye çıkar-
dığını varsayalım. Bu durumda ticari bankaların eline geçecek olan
para 93 TCdir. Senedin vadesini beklemek bankaları için daha karlı
hale gelebilir.
732. mpc “ 0,8, mps *= 0,2 olduğu bir ekonomide 509 Milyar TUlik bir kamu
harcaması yapılması durumunda tasarruflarda ne kadarlık bir artı;
meydana gelecektir?
A) 400 B) 100 C) 2500 D) 250 E) 550
Çözüm;
AS = mps*AG =>AY = 0,2*500 ~ 100 MilyarTL
733. Keynes’e göre işlem güdüsüyle para talebini etkileyen en önemii değiş-
kenler aşağıdakilerln hangisinde doğru verilmiştir?
A) Faiz haddi-gelir düzeyi
B) Fiyatlar genel düzeyi-faiz haddi
C) Gelir dözeyi-fiyatlar genel düzeyi
D) Marjinal tasarruf eğilimi-gelir düzeyi
E) Marjinal tüketim eğilimi-gelir düzeyi
Çözüm; îşlem güdüsüyle para talebi gelir düzeyi ile fiyatlar genel düzeyinin bir
fonksiyonudur. Fiyatlar genel düzeyi yükselirse, iktisadi karar birimleri aynı işlem
miktarında kalabilmek için para taleplerini artırmak zorunda kalırlar. Gelir düze-
yinde meydana gelen artışlar da, iktisadi karar birimlerinin işlem motifiyle talep
ettikleri paranın artmasına neden olurlar.
734. M arjinal tüketim eğilimi (M FC-0.90), marjinal yatırım eğiliminin

(MPI=0.10) olduğu bir ekonomide, harcama çarpanı aşağıdakllerden
hangisidir?
A ) 20 B ) 10 C) 5 D ) 15 E) 3
1075
Ceteris Paribus: iktisat Sorular!
Çdzfim: Harcama çarpanı MPS:marjinal tasarruf ve MPI:marjinal yatırım oranı

toplamının tersi olarak formüle edilmektedir. Öncelikle marjinal tasarruf eğili-
minin bulunması gerekmektedir.
MPC+MPS=1 ise Ci.90+MPS=l
MPS=0,10 olur.
Veriler harcama çarpanı formülünde yerine konulduğunda,
MPS+MPJ " 0 ,1 0 + 0 ,1 0 0,20 5
735. Âşağıdakilerden hangisi iktisadın çözüm getirebileceği sorunlardan bi-

rid iÎM k ?
A) Petrol ve hammadde fiyatlarının artışı gelişmiş ülkelerin ekonomileri-
ni nasıl etkiler?
B) İktisadi kalkınmada tarım, sanayi ve hizmet sektörlerinin ağırlıkları ne
olmalıdır?
C) Sebzenin ve meyvenin kalitelisi neden büyük kentlere getirilmektedir?
D) Bazı ülkelerde mimari neden nispeten daha çok gelişmiştir?
E) işsizlik sorunu hafifletebilmek için kamu harcamaları azaltılmalı mı,
azaltılmamalımıdır?
Çözüm: İktisat, en basit tanımıyla kıt kaynakların sınırsız ihtiyaçlara uyarlan-

masıdır. Bu uyarlamanın yapılabilmesi için de ekonomide istikrar unsuru önem-
lidir. İktisadi optimizasvona etki eden her türlü soruna iktisat çözüm bulmaya ça-
lışır. Bu sorunun çözümünü seçenekleri inceleyerek görmek mümkündür:
/ A seçeneği, Petrol ve hammadde fiyatlarındaki artış gerek gelişmiş, gerek-
se gelişmekte olan ülkelerin ekonomilerini olumsuz etkiler, Üretim büyük
oranda petrole bağlı olduğu için, petrol fiyatlarındaki artış, maliyetlerin art-
masına, maliyetlerdeki artış ise, fiyatlar genel düzeyinin artmasına neden
olur. Diğer taraftan, gelişmekte olan ülkeler daha çok, hammadde ihracatçı-
sı, gelişmiş ülkeler ise, hammadde ithalatçısı durumundadırlar. Hammadde
fiyatlarında meydana gelen artış, gelişmekte olan ülkelerin ihracatında aza-
lış; gelişmiş ülkelerin ise, maliyetlerinde bir artışa neden olacaktır. Dolayı-
sıyla bu durum iktisat bilimin çözmesi gereken bir konudur.
/ B seçeneği, İktisadi kalkınmada, kaynakların etkin kullanımı açısından
tarım, sanayi ve hizmet sektörünün olması gereken ağırlığının tespit
edilmesi gerekir. Bugün gelişmiş ekonomilerde, en büyük ağırlığa hiz-
met sektörü sahiptir.
1076
Makro İktisat
S C seçeneği. Sebzenin ve meyvenin kalitelisinin büyük kentlere getiril-

mesi hususu, mikro iktisadi bir konudur. Bir defa, büyük kentlerde bu
mallara olan talep esnekliği düşüktür. Ayrıca fiyat farklılaştırmasından
yararlanmak amacıyla büyük kentlere daha kaliteli ürün getirerek, da-
ha yüksek fiyattan satma arzusu vardır. Aynı kalitede bir malı, daha kü-
çük bir kentte ya da kırsal bölgede daha düşük fiyattan satmak zorun-
da kalabilir. Burada üreticinin, tüketici rantına sahip olma mücadelesi
söz konusudur.
/ E seçeneği. İşsizlik sorununu hafifletebilmek için kamu harcamaları
azaltılmalı mı azaltılmamak mı? sorusu yine iktisadın cevap bulması
gereken bir sorudur. Bir ekonomide işsizlik varsa, kaynakların etkin
kullanımı açısından bu sorunun ortadan kaldırılması gerekir. Eğer ka-
mu harcamalarını artırmak suretiyle ekonomiye canlılık getirmek
mümkün ise, bu durum işsizliğin azaltılmasına katkı sağlayacaktır.
/ D seçeneği. Bazı ülkelerde mimarinin neden nispeten daha çok geliş-
miş olduğu sorusu, iktisadi etkinlik açısından bir önem taşımaz. Bu du-
rumun tarihsel, coğrafi, kültürel birçok nedeni olabilir. Şayet gelişmiş
mimarinin, ekonomik etkinlik açısından nasıl kullanılabileceği sorusu
sorulmuş olsaydı, iktisat bilimi buna cevap bulmaya çalışırdı .
736. Bir ülkede 2005 yılı nüfus artış oranı % 3 ve milli gelirdeki artı? oranı
% 9 ise, o ülkenin 2005 yılındaki net büyüme oranı aşağıdakllerdcn
hangisidir?
A) 27 B) 3 C) 12 D) 6 E) 8
Çözüm: Büyüme oranı MG ya da GSMH’daki net artışa eşittir. Net artışı bula-
bilmek için büyüme rakamından nüfus artış oranının çıkartılması gerekir.
Net Büyüme = MG Artış Oranı - Nüfus Artış Oranı
= % 9 -% 3
=% 6
1077
737. Aşağıdakilerden hangisi veya hangileri tüketimi belirleyen faktör ya da

faktörlerdir?
I- Kullanabilir gelir
II- Servet
III- Bekleyişler
IV- Demografik Unsurlar
V- ithalat
A) I ve II B) I vc V
C) 1,11, IV ve V D) I, II, 111 ve İV
E) Hepsi
Çözüm; Tüketimi belirleyen faktörler arasında yukarıda sayılanlardan sadece it-

halat yoktur. Çünkü ithalatın kendisi zaten bir tüketim faaliyetidir. Bilindiği gibi
ithalat, dışardan mal ve hizmet satın alma işlemlerine verilen isimdir. Bundan
dolayı ithalat tüketimi etkilemez ve sadece gelire bağlı olarak değişir. Diğer fak-
törlere bakıldığında gelir ve servet tüketim ile doğru orantılıdır. Bekleyişlerin
olumlu olması durumunda, tüketim pozitif yönde etkilenecektir. Demografik un-
surlar; yani insan zevk ve ihtiyaçları tüketimin belirleyicileri arasındadır.
738. Aşağıdaldlerden hangisi işlem amaçlı para talebini azaltan sebeplerden

birisi değildir?
A) Firmaların birbirleriyle birleşmeleri
B) Kredi kartı kullanımının yaygınlaşması
C) Faiz oranlarının düşmesi
D) Trampa ekonomisinin artması
E) Gelir seviyesinin düşmesi
Çözüm; İşlem amaçlı para talebi, iktisadi karar birimlerinin cari işlerini hallet-
mek için ellerinde bulundurmak istedikleri para talebidir.
/ Kredi kartı kullanımının yaygınlaşması, işlem amaçlı para talebinin
azalmasına neden olur. Çünkü iktisadi karar birimleri, harcamalarını
kartlarından yaparlar.
/ Trampa ekonomisinin gelişmesi, işlem amaçlı para talebini azaltır.
Trampa ekonomisi, malm malla değişimine dayanmaktadır. Dolayısıy-
la paraya ihtiyaç duyulmamaktadır.
/ Gelir seviyesinin düşmesi, işlem amaçlı para talebinin düşmesine ne-
den olacaktır.
1078
Makro iktisat
✓ Firmaların entegrasyona gitmesi, furaalann birbirleriyle yapmış olduk-

tan işlemler için para talebini ortadan kaldırdığı için, işlem amaçlı pa-
ra talebinin azalmasına neden olacaktır.
✓ Faiz oranlarında meydana gelen düşme, parayı elde tutmanın alternatif
maliyetini düşürecektir. Dolayısıyla düşük faiz oranlarında, iktisadi ka-
rar birimleri spekülasyon güdüsüyle hareket ederek para talebini artıra-
caktır. İşlem amacıyla para talebi, faizin değil gelirin ve fiyatlar genel
düzeyinin bir fonksiyonudur,
739. Aşağıdakilerden hangisi enflasyonun beklenen sonuçlarında» birisi

dsgİldİE?
A) Para ikamesi olgusu
B) Reel Gelirlerde düşme
C) Tasarruf eğiliminde düşme
D) Kaynakların etkin kullanımı
E) Faiz oranlarında yükselme
Çözüm: Enflasyonist ortamda oluşabilecek sonuçları şu şekilde sıralayabiliriz:

✓ Yüksek enflasyon oranlarında, para ikamesi olgusu ile karşılaşılır. Enf-
lasyonist ortamda iktisadi karar birimleri, ulusal paranın değer yitirme-
sinden kaynaklanabilecek kayıplara karşı tasarruflarını döviz şeklinde
tutmayı yeğlerler.
/ Enflasyonist ortamda, tasarruf düzeyinde bir düşme beklenir, Ellerinde
tuttukları paranın değerinin düşeceğini bilen iktisadi karar birimleri,
daha az zarar görmek için tüketime yönelirler.
/ Enflasyonist ortamda, paranın satın alma gücünde bir azalma meydana
gelir. Dolayısıyla reel gelirde bir azalma olur.
/ Yine enflasyon şartlan altında iktisadi karar birimleri, borç vermek is-
temezler. Çünkü verilen borç tahsil edilene kadar, enflasyondan dolayı
bir aşınmaya uğrar. Yani reel değerinde bir azalma meydana gelir. Enf-
lasyonist ortamda borç alanlar lehine, borç verenler aleyhine bir durum
oluşmaktadır. Dolayısıyla ödünç verilebilir fon arzında bir azalma mey-
dana gelirken, ödünç verilebilir fon talebinde bir artış meydana gelir.
Bu durum ise, fail oranlarının yükselmesi ile sonuçlanır.
■/ Enflasyonist ortamda kaynakların etkin kullanımı söz konusu değildir.
1079
740. Aşağıda kilerden hangisi bir ekonomide yatırımı belirleyen faktörler-

dendir?
I-Faİz oranı
II-Bek)enen kar
Itl-Teknolojlk değişim
ÎV-Sermaçye mallarının maliyeti
A) Yalnız I B) Yalnız II
C) iv e II D) I.IÎ ve IV
E) Hepsi
Çözüm:
/ Yatırımlar, faiz oranları ve sermaye mallarının maliyeti ile ters; bekle-
nen kar ile doğru olarak değişmektedir. Sonuç olarak faizlerin azalma-
sı yatırımların borçlanma giderini azaltacak ve maliyetlerde bir azalma
yaşanacaktır. Neticede yatırım artış gösterecektir.
/ Beklenen kar düzeyi arttıkça yatırımcının kazancını arttıracağını var-
sayması yatırımı arttıracaktır.
Cevap, tüm seçenekleri kapsayan, E seçeneğidir,
741. Aşağıdakİlerden hangisi milli gelirin ülke nüfusuna bölünmesi sonu-

cunda elde edilen değerdir?
A) Harcanabilir gelir B) SMH
C) Kişi başına MG D) Kişisel gelir
E) Sektörel gelir
Çözüm: Milli gelirin nüfusa bölünmesi, kişi başına milli geliri vermektedir.
742. Dışa açık bir ekonomi için ilk e İhracatı ile İthalatı arasındaki farka ne
ad verilir?
■ A) Net ithalat B) Brüt ihracat
C) Otonom ihracat D) Otonom ithalat
E) Net ihracat
1080
Makro iktisat
Çözüm: Bir ekonomide ihracattan ithalatın çıkarılmasıyla Net İhracat elde edi-
lir. Net ihracat (X~M) aynı zamanda milli gelire enjeksiyon niteliğindedir.
743. Aşağıdakiierden hangisi veya hangileri gelirdeki değişmeden bağımsız

bir yapı arz edebilirler?
I-Tüketim harcamaları ÎI-Yatırım harcamaları
III-Tasarruflar IV- Kamu harcamalan
V-İhracat
A) Yalnız IV B) Yalnız II
C) îl ve IV D) II,IV ve V
E) I,III ve IV
Çözüm; Yatırım harcamalan, kamu harcamalan ve ihracat birer otonom kalem-
dir. Yani gelirdeki değişmeden bağımsızdırlar. Tüketim ve tasarruf ise, gelire
bagh birer kalemlerdir. Gelir arttıkça artar veya azalır.
744.TedavUl gücünü devlet otoritesinden alan ve toplumdaki herkes tarafın-

dan kutlanılan paraya ne ad verilir?
A) Banka parası B) Kaydı para
C) Kanuni para D) Kağıt para
E) Asli para
Çözüm: Tedavül gücünü devlet otoritesinden alan ve toplumdaki herkes tarafın-

dan kullanılan paraya, asli para adı verilmektedir.
745. Harcama yöntemine göre milli gelir hesaplama formülü aşağıdakiler-

den hangisidir?
A) C+I+G+X+M B) C+I+G+(X-M)
C) £ P ; X Q, + P2 x Q2 +...Pn x Qn D) Ücret + Faiz + rant + kâr
E) C+G+M+(X-I)
Çözüm; Harcama yöntemine göre milli gelir hesaplama formülü şu şekildedir;

Y - C+I+G+(X-M)
¡081
746. Bir ekonomide herhangi bir yılda mcvcut sermaye stoguna yapılan net
İlaveye ne ad verilir?
A) Gayrisafi milli yatırım B) Brüt yatırım
C) Plasman . D) Net yatırım
E) Uyarılmış yatırım
Çözüm: Bir ekonomide herhangi bir yılda yapılan yatırımların toplamı, brüt ya-
tınındır. Brüt yatırımdan aşınma ve yıpranma payı çıkanldıktan sonra geriye ka-
lan yatırıma net yatırım denilmektedir. Diğer bir ifadeyle, bir ekonomide herhan-
gi bir yılda mevcut sermaye stokuna yapılan net ilaveye, net yatırım denir.
Cevap, D. seçeneğidir.
747. Agağıdaldlerden hangisi veya hangileri Klasik iktisatçıların savunduğu

g5rtt$ierden birisi değildir?
I-Ekonomide Say Kanunu geçerlidir.
II-Ekonomi genelde tam istihdamdadır,
III-Yatırımlar tasarrufa eşittir,
IV-Ücretler ve fiyatlar, esnek değildir.
V-Devlet maliye yada para politikası ile ekonomiye müdahale etmelidir.
A) I, II ve III B) I ve V
C) IV ve V D) 1,111 ve V
E) I, II, IV
Çözüm:
/ Klasik iktisatçılara göre “her arz kendi talebini yaratır" şeklinde ifade
edilen “ Say Kanunu” geçerlidir. Çünkü üretim esnasında o ürünü talep
edecek gelirde yaratılmaktadır.
/ Ekonomi tam istihdamdadır. Tam istihdamdan geçici sapmalar olabilir.
Ancak piyasa mekanizması sayesinde hiçbir müdahaleye gerek kal-
maksızın derhal tam istihdam denge düzeyine dönülecektir.
'1 • *'
/ Ekonomide harcanmayan ve tasarruf edilerek sızıntıya neden olan ta-
sarruflar, yatırım olarak geri dönmektedir. Dolayısıyla yatarımlar, tasar-
ruflara eşittir.
/ Klasikler ücret ve fiyatların esnek olduğunu savunurlar.
1082
Makro İktisat
/ Devlet müdahalesine kesinlikle karşıdırlar. Çünkü devletin ekonomiye

müdahale etmesine gerek yoktur, Piyasa mekanizması varolan bir istik-
rarsızlığı çözecektir. Eğer devlet ekonomiye müdahale ederse, daha bü-
yük istikrarsızlığa neden olacaktır.
748, Aşağtdakilerden hangisi kişisel gelir He harcanabilir gelir arasındaki

farkı vermektedir?
A) Vasıtalı vergiler B) Vasıtasız vergiler
C) Dolaylı vergiler D) MG
E) TÜFE
Çözüm: Kişisel gelir - vasıtasız vergiler = harcanabilir gelirdir.

749. Fiyatlar ve ücretlerin aşağı-yukarı esnek olduğunu, denge faiz haddinin

yatırım ve tasarrufların eşit olduğu noktada belirlendiğini ve devlet
müdahalesi gerekmediği görüşü aşağıdakllerden hangisidir?
A) Keynesyen görüş B) Monetarist görüş
C) Yeni Keynesyen görüş D) Sosyalist görüş
E) Klasik görüş
Çözüm: Denge faiz haddinin yatırım ve tasarrufların eşitlendiği noktada belir-

lendiğini,ücret ve fiyatların tam esnek olduğunu ve devlet müdahalesine kesin-
likle karşı çıkan Klasik iktisatçılardır.
T L ve kamu harcamaları 450 T L ise, G SM H ’nin değeri aşağıdakller-
A ) 1750 B ) 850 C ) 150 D ) 850 E ) 1050
1083
Çözüm:
Y = C +1 + O
C+l=C+S
I= S
Y= C+ S+ G
Y - 950+350+450
Y=*1750
751. Aşagıdakilerden hangisi milli gelir artışlarına paralel olarak meydana

gelen yatırım harcamalarım İfade etmektedir?
A) Gayrisaf! yatının B) Negatif uyanlmış yatınm
C) Plasman D) Otonom yatırım
E) Uyarılmış yatınm
Çözüm: Milli gelirdeki artışlara paralel olarak artan tüketim talebini karşılamak
için müteşebbislerin mal ve hizmet üretmek amacıyla mevcut makine ve teçhi-
zat stokuna yapmış oldukları ilaveler, uyanlmış yatırımlardır. Milli gelir arttık-
ça, uyanlmış yatınmlarda da bir artış olur. Bununla birlikte, milli gelir belli bir
düzeyin altına düşerse, işletmeler yeni yatınma gitmek yerine, mevcut mal stok-
lannı tüketmeye başlarlar. Buna ise, negatif uyarılmış yatırım denilmektedir.
752. Aşağıdakilerden hangisi para arzı tanımlarından M 2 içinde yer alan

unsurlardan birisidir?
A) Vadesiz resmi mevduatlar B) Vadeli mevduatlar
C) Diğer TCMB mevduatları D) Döviz tevdiat hesabı
E) Vadeli resmi mevduatlar
Çözüm:
M| = Dolaşımdaki Para+ Vadesiz Mevduattır,
M a - M , + Vadeli Mevduat
M2Y = M 2 + Yerleşiklerin Dövİ2 Mevduatla«
M 3- M 2 + Resmi Mevduat (Vadeli/Vadesiz) + Diğer TCMB mevduatıdır.
Vadeli mevduat hesabı M2 tanımı içine girmektedir.
1084
Makro iktisat
753. Gelir düzeyi 660, tasarruf fonksiyonu S = -150 + 0,4Y ise, gerçekleşen
tüketim harcaması ve tasarruf miktarı kaçtır?
lü k sü m laıanM İ
A) 524 136
B) 114 546
C) 546 114
D) 536 114
E) 564 96
Çözüm: Tasarruf fonksiyonundaki -150’lik negatif tasarruf, tüketim fonksiyo-

nunda otonom tüketime tekabül etmektedir. Diğer taraftan maıjinal tasarruf eği-
limi (s) 0,4 ise, marjinal tüketim eğilimi (c) 0,6 olur. Çünkü c + s = l ’dir.
S = -C 0 + l-c(Yd) ise C = C0 + c(Yd)
S ** - ! 50 + 0,4Y ise, C = 150 + 0,6Y
S = -150 + 0,4(660) C = 150 + 0,6(660)
S = - 1 5 0 + 264 C = 150 + 396
S = 114 C = 546
Not: Verilen bilgiler ışığında bu ekonomiyi basit bir ekonomi olarak kabul et-
mek gerekmektedir. Dolayısıyla devletin olmadığ! kapah bir ekonomide gelir
düzeyi (Y), harcanabilir gelire (Yd) eşit olmaktadır.
754. “ İmkansız Üçlü” olgusu İle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğ-
rudur?
A) Sermaye hareketleri serbestken enflasyon ve faiz seçeneklerinden sa-
dece birinin doğrudan kontrol edilebilmesi
B) Sermaye hareketleri serbestken enflasyon ve büyüme seçeneklerinden
sadece birinin doğrudan kontrol edilebilmesi
C) Sermaye hareketleri serbestken kur ve faiz seçeneklerinden sadece bi-
rinin doğrudan kontrol edilebilmesi
D) Sermaye hareketleri serbestken enflasyon, faiz ve kur seçeneklerinin
bir arada kontrol edilememesi
E) Sermaye hareketleri serbestken enflasyon, faiz ve büyüme seçenekleri-
nin bir arada kontrol edilememesi
Çözüm: Sermave hareketlerinin serbest olduğu durumlarda, Merkez Banka-

ları; faiz oram, kur seçeneklerinden sadece birini doğrudan kontrol edebilir.
10S5
Bunlardan ikisi aynı anda doğrudan kontrol edilemez. Dolayısıyla

/ Sermaye hareketlerinin serbest olması + faiz oranım/} kontrolü
/ Sermaye hareketlerinin serbest olması + döviz kurunun kontrolü
politikalarındaki birisini seçecektir. Bu olguya iktisat literatüründe imkânsız Üç-
lü fÜçlfl Aymaz) adı verilmektedir.
755. Hane halkının, firmaların vc devletin olduğu dışa açık bir ekonomide
çarpan ajağıdakllerden hangisine eşittir? (MPS.marjinal tasarruf eğili-
mi, MPCımarjinal tüketim eğilimi, MPT:marjinal vergi oram, MPI: marji-
nal ithalat eğilimi)
A )------ — -MEC.---------- B ) ------ i------
1 - MPS(1-MPT)+MPI MPS + MPI
q \ ________MFC n \ ____ MEC------

' 1 - MPC( 1-MPT)+MPI ' i - MPC + MPI
E ) ------------- 1-------------
1 - MPC(1-MPT)+MPI
Çözüm: Hane halkuun, firmaların ve devletin olduğu dışa açık bir ekonomide
çarpan şu şekilde ifade edilir:
ki « -- ------1------ — --------------- _j ---------------
1 - c (1 - t) + m 1 - MPC (1 - MPT) + MPI
756. Para talebinin faiz esnekliğinin yüksek, yatırımların faiz esnekliğinin

düşük olduğu durumda, toplam talep eğrisinin eğimi ile ilgili olarak
A) Sonsuzdur. v B) Sıfırdır.
C) Pozitif eğimlidir. D) Nispeten düşük eğime sahiptir,
E) Nispeten yüksek eğime sahiptir.
dır. AD eğrisi, IS eğrisi yatıklaştıkça, LM eğrisi dikleştikçe yatıklaşmakta; IS eğ-
Yatırımların faiz esnekliği azaldıkça IS eğrisi dikleşmekte; para talebinin faiz es-
nekliği arttıkça LM eğrisi yatıklaşmaktadır. Dolayısıyla toplam talep eğrisi nis-
peten dik olacaktır. Yani, nispeten yüksek eğime sahip olacaktır.
1086
Makro iktisat
757. Bir iiike içinde yerleşik bulunan biitün üretim faktörlerinin belirli bir
dönem içinde ürettiği nihai malların ve hizmetlerin toplam piyasa de-
ğerinden aşınma ve yıpranma payının düşülmesi sonucunda aşağıdit-
kilerden hangisine ulaşılır?
A) Gayrisafi Millî Hasıla B) Gayrisafi Yurt İçi Hasıla
C) Safi Milli hasıla D) Safi Yurt İçi Hasıla
E) Dış Aleni Net Faktör Getiri
Çözüm; Bir itike içinde yerleşik bulunan bütün üretim faktörlerinin belirli bir
dönem içinde ürettiği nihai malların ve hizmetlerin toplam piyasa değeri,
GSYÎH olarak adlandırılmaktadır. GSYÎH’dan aşınma ve yıpranma payı olan
amortismanlar çıkarıldığında safi yurtiçi hasılaya ulaşılır.
758. YÛ Genel F i a t Düzeyi

2006 140
2007 125 ,
2008 . 135
Bu tabloya göre, fiyatlar genel düzeyi 2008 yılında nasıl değişmiştir?
A) % 12,5 artmıştır B) % 12,5 azaimış
C) % 10 artmıştır D) % 8 artmıştır
E) % 8 azalmıştır
Çözüm: Fiyatlar genel düzeyindeki yıllık % değişimi, ikinci yıl değerinden bi-
rinci yıl değeri çıkarılıp, birinci yıl değerine bölünerek hesaplanabilir. Basit bir
şekilde şu şekilde formüle edilebilir:
2 - 1 _ 1 3 5 - 125 _ ıo - o
1 125 125
Fiyatlar genel dteeyi % 8 artmıştır.
759. Âşağıdakllerden hangisi klasik miktar teorisine göre ekonomideki iş-

lem miktarının (T) sabit olmasının nedenlerinden birisidir?
A) Emeğin verimliliğinin artması
B) Nüfusun artması
C) Teknolojinin gelişmesi
D) Üretim olanakları eğrisinin sağa kayması
E) Ekonominin tam istihdamda olması
1087
Çözüm: Klasik Miktar Teorisi MV « PT şeklinde ifade edilmektedir. Klasik

miktar teorisine göre, ekonomide paranın aracılık ettiği işlem hacminin (T) sabit
olduğu dönem» kısa dönemdir. Çünkü klasik iktisatçılara göre ekonomi daima
tam istihdamdır. Tam istihdamda olan bir ekonomide kısa dönemde üretimin art-
tırılması mümkün değildir. Üretim uzun dönemde ekonomik büyümenin gerçek-
leşmesi ile söz konusu olabilir. Üretim olanakları eğrisinin sağa kayması anlamı-
na gelen ekonomik büyümenin gerçekleşmesi ise, uzun dönemde ortaya çıkan
emelin verimlUlk artğıtHt. nüfus artısma* 1ekno[Q}fâjzdişmeyg.M.ârflİMJBk:
törlerinin. verimlilik artıpuıa bağlıdır.
i
760. Genişletici politikaların hem hasılayı, hem de fiyatlar genel düzeyini

arttırdığı durumda aşağıdakilerden hangisi doğru değildir?
A) Ara bölge durumu söz konusudur,
B) Ekonomi tam istihdama yönelmiştir.
C) Ekonomi tam istihdamdadır.
D) Toplam arz eğrisi pozitif eğimlidir.
E) Çarpan etkisi azalmaktadır.
inceleyiniz.
TL ve bütçe açığı 80 TL’dir.
TUketim 3.600 T L ve dış ticaret açığı 40 T L ise, yatırım kaç T L olur?
A) 1600 B) 1560 C) 920 D) 800 E) 720
Çözüm: Yatırımlara ulaşmak için iki özdeşlikten yararlanmak gerekmektedir,

öncelikle aşağıdaki özdeşlik vasıtasıyla tasarrufa ulaşılır:
C + S = Y D = Y + T R -T A
3600 + S = 520ü
S = 5200 - 3600
S = 1600
Elde edilen tasarruf rakamı aşağıdaki özdeşlikte yerine konulduğunda yatırıra
düzeyine ulaşılabilir:
S - 1 = (O + TR - Ta) + (X-M)
1600 - 1 => 80 + (-40)
¡088
Makro iktisat
1 = 1 6 0 0 -8 0 + 40
1= 1560
762. Fiyatlar genel düzeyinde meydana gelen azalmanın rcel para arzını
arttırarak faiz oranlarını düşürmesi sonucunda yatırım miktarını ve
toplum hasılayı arttırıcı etkisi aşağıdskilerden hangisi ile ifade edil-
mektedir?
C) Tanzi Etkisi D) Nash Dengesi
E) Taylor Kuralı
Çözüm; Keynes etkisine göre, fiyatlar genel düzeyinde meydana gelen düşme
ree! para arzını arttırarak LM eğrisini sağa doğru kaydırmaktadır. LM eğrisinin
sağa doğru kaymasıyla birlikte faiz oranlan düşecektir. Faiz oranlarında meyda-
na gelen düşme yatırım miktarının ve toplam hasılanın artması ile sonuçlanacak-
tır. Ancak Keynes’e göre bu sürecin işlemesini engelleyen iki durum söz konu-
sudur.
/ Yatırımların faiz esnekliğinin düşük olması
/ Likidite tuzağı durumu
K e y n c ı Etki»)
p l - f - * LM ta ğt ı k a y a r —»r4 — »t —► Î Y Î
P t - *~ 1 —iL M s o l a k o y a r
763. Bir ekonomide gayri safi yurtiçi hasıia 5250 birim, gayri safi yatırım 900
birim, net yatırım 700 birim, tüketim 2800 birim, hükümet harcamaları
1300 birim ve bütçe fazlası 50 birimdir.
Bu bilgilere göre net yurtiçi hasıla kaç birimdir?
A) 4150 B ) 4350 C) 5050 D) 5850 E ) 6150
Çözüm: Net (safi) yurtiçi hasılayı bulabilmek için gayri safi yurt içi hasıladan
amortismanları çıkarmak gerekir. Amortismanlar ise, sermaye mallarının yıpran-
ma ve aşınması için ayrılan paydır. Net yatınm mevcut sermeye stokuna yapıian
net ilaveler olduğuna göre, gayri safı yatırımlardan net yatırımlar çıkarıldığında
amortismanlar bulunacaktır.
1089
Amortismanlar = Gayri safi yatırım - Ket yatırım

= 9 0 0 -7 0 0
“ 200
Net yurt içi hasıla = Gayri safi yurt içi hasıla —Amortismanlar
= 5250 - 200
= 5050
764. Dışlama etkisinin söz konusu olmadığı durumda aşağıdakilerden han-

gisi doğrudur?
A) IS eğrisinin eğimi sonsuzdur.
B) Toplam harcama eğrisinin eğimi sonsuzdur.
C) İS eğrisinin esnekliği sonsuzdur.
D) Toplam harcama eğrisinin esnekliği sıfırdır.
E) İS eğrisi negatif eğimlidir.
Çözüm; Dışlama etkisinin olmadığı durumda yatırımların faiz esnekliği sıfır ol-
duğu için İS eğrisi dikey eksene paraleldir. Yani, esnekliği sıfır, eğimi ise sonsuz-
dur. IS eğrisinin eğimi »e AE eğrisinin eglrni arasında ise, şu şekilde bir ilişki
vardır:
/ İS eğrisinin eğimi azaldıkça (yatıklaştıkça), AE eğrisinin eğimi artar (dıkle-
şır).
/ İS eğrisinin eğimi artıkça (dikleştikçe), AE eğrisinin eğimi azalır (yatıklaşır).
Not: Likidite tuzağı durumunda da dışlama etkisi sözkonusu değildir.
765. Kapalı bir ekonomide tüketim harcamaları 2S0, yatırımlar 95 ve vergi ge-
liri 140 birimdir.
Denk bütçe varsayımı altında bu ekonomideki tasarruf miktarı kaç bi-
rimdir?
A) 45 B) 95 C) 140 D) 185 E) 235
Çözüm;
Y" C+ I+ G
Y = C + S + T ise,
C + I + G = C + S+T
I + G = S +T
1090
Makro iktisat
Denk bütçe kamu harcamalarının vergi gelirlerine eşit olması (G ** T) anlamına

geldiği için yatırım, tasarrufa (I = S) eşit olacaktır. Dolayısıyla, veriler aşağıdaki
eşitlikte yerine konulursa,
.I + G - S + T
9 5 + 140“ S + 140
S = 235 - 140
S -95
766. Aşağıdaki durumların hangisinde parasal genişleme gelir ve harcama

üzerinde daha etkilidir?
A) Para talebinin faize duyarlılığı ve marjinal tüketim eğitimi artıkça,
B) Para talebinin gelire duyarlılığı azaldıkça ve m arjin al tüketim eğilimi
arttıkça
arttıkça
E) Para talebinin gelire duyarlılığı azaldıkça ve yatırımların faiz esnekli-
ği arttıkça
Çözüm: Parasal genişlemenin gelir arttırıcı etkisi LM eğrisi dikleştikçe ortaya

çıkmaktadır.
/ A, B ve E seçenekleri nispeten yatık LM eğrisi; C seçeneği ise, likidite tuza-
ğı durumuna tekabül ettiği için para politikası etkisizdir.
</ D seçeneğinde para talebinin faiz esnekliği düştükçe LM eğrisi dikleştiği için
parasal genişlemenin gelir ve harcama üzerindeki etkisi artmaktadır.
767. IS-LM modeli veri alındığında, tüketim harcamalarını arttırıcı bir po-
litika, para arzını arttırıcı daha büyük bir politika ile birlikte uygu-
landığında aşağıdakilerden hangisi ortaya çıkar?
A) Faiz oranı kesin olarak düşerken, milli gelir düzeyindeki değişme be-
lirsizdir.
B) Faiz oranındaki düşme, milli gelirdeki artıştan daha büyüktür.
C) Milli gelir düzeyindeki artış, faiz oranındaki düşmeden daha büyüktür.
D) Faiz oranındaki artış, milli gelir düzeyindeki artıştan daha büyüktür.
E) Milli gelir düzeyindeki artış, faiz oranındaki azahştan daha küçüktür,
1091
Çözüm: Tüketim harcamalarında meydana gelen artış, IS eğrisini sağa doğru

kaydırırken (genişletici maliye politikası), para arzında meydana gelen artış LM
eğrisini sağa doğru kaydırır (genişletici para politikası). Uygulanan genişletici
bir maliye politikası, kendisinden daha büyük genişletici bir para politikası ile
birlikte uygulandığında, faiz oranlan düşerken, gelir düzeyi artacaktır. Bu duru-
mu şekil yardımıyla görmek mümkündür.
r
Genişletici Maliye Politikasının Genişletici Para

Politikasından Küçük Olduğu Durum
Amortismanlar: 20 Net Faktör Geliri: 60 Dolaylı Vergiler: 10

Ücret: İS Faiz: 10 Rant: 12
Kir: 20 Dağıtılmayan Kârlar: 5 Sos. Güv. Katkılan: 3
Kurumlar vergisi: 5 Kâr paylan: 2 Transfer harcamaları: 5
Borç faiz ödemeleri: 2 Kişisel vergiler: 3
Buna göre kişisel gelir kaçtır?

A) 57 B) 53 C) 50 D) 30 E) 20
ÇÖzüm:
Ücret + faiz + rant + kâr = MG s 15 + 10 + 12 + 20 » 57
Milli gelir ~ dağıtılmayan kârlar -sos. güv. katkıları - kurumlar
vergisi + transfer gelirleri + borç faiz ödemeleri + kir payları *
Kişisel Gelir
Kişisel Gelir: 57- 5 - 3- 5 + 5 + 2 +2 * 53
Makro İktisat
769. Aşağıdakllerden hangisi “Faiz Oranı Etkisi” açısından fiyatlarda mey-

dana gelen düşmenin muhtemel sonuçlarından birisidir?
A) Nominal servetin artması
B) Reel servetin artması
C) Bireylerin tüketimini arttırması
D) ihracatın artması
E) Yurtiçi malların yabancı mallara göre daha ucuz hale gelmesi
Çöziim: Faiz Oranı Etkisi, toplam talep eğrisinin negatif eğimli olmasının se-
beplerinden biridir.
Fak Oranı Etkisi Fiyatlar genel düzeyinde meydana gelen bir değişmenin faiz
oranlarını etkileyerek borçlanma maliyetini değiştirmesi sonucunda, bireylerin
tüketimlerini, firmaların yatırımlarını değiştirmesine neden olarak toplam tale-
bin değişmesine neden olacaktır.
/ Fiyatlarda meydana gelen bir yükselme, faiz oranlarının artmasına neden
olur. Faiz oranlarında meydana gelen artış, borçlanma maliyetlerini arttırır.
yatırımlarını azaltırlar ve toplam talepte azalma meydana gelir.
</ Fiyatlarda meydana gelen bir düşme, faiz oranlarının düşmesine neden olur.
Faiz oranlarının düşmesi, borçlanma maliyetlerini azaltır. Borçlanma mali-
yetlerinin azalması sonucunda bireylerin tüketim harcamaları, firmaların ya-
tırım harcamaları artar ve toplam talepte arttş meydana gelir.
770. Toplam talebi genişletici politikaların sadece hasılayı arttırdığı du-

rumda aşagıdakilerden hangisi doğrudur?
A) Ekonomi tam istihdama yaklaşmıştır.
B) Ücretler ve fiyatlar esnektir.
C) Toplam arz eğrisinin eğimi sıfırdır.
D) Çarpan mekanizması etkisizdir.
E) Devlet müdâhalesi etkisizdir.
Çözüm: Ayrıntılı çözüm için 17, sorunun çözümünde verilen tabloyu mutlaka
inceleyiniz.
1093
Amortismanlar ~ Gayri safi yatırım - Net yatırım

= 900 - 700
= 200
Net yurt içi hasıla = Gayri safi yurt içi hasıla - Amortismanlar
= 5250 - 200
= 5050
764. Dışlama etkisinin söz konusu olmadığı durumda Bşağıdakilerden han-

gisi doğrudur?
A) JS eğrisinin eğimi sonsuzdur,
B) Toplam harcama eğrisinin eğimi sonsuzdur.
C) İS eğrisinin esnekliği sonsuzdur.
» .. ' l-i • . ,«. .
D) Toplam harcama eğrisinin esnekliği sıfırdır.
E) IS eğrisi negatif eğimlidir.
Çözüm: Dışlama etkisinin olraadsğı durumda yatırımların faiz esnekliği sıfır ol-
duğu için IS eğrisi dikey eksene paraleldir. Yani, esnekliği sıfır, eğimi ise sonsuz-
dur. IS eğrisinin egtmi ile AE eğrisinin eSirol arasında ise, şu şekilde bir ilişki
vardır:
/ IS eğrisinin eğimi azaldıkça (yatlklaştlkça), AE eğrisinin eğimi artar (dikle-
şir).
Not: Likidite tuzağı durumunda da dışlama etkisi sözkonusu değildir.
765. Kapalı bir ekonomide tüketim harcamaları 280, yatırımlar 95 ve vergi ge-
liri 140 birimdir.
Denk bütçe varsayımı altında bu ekonomideki tasarruf miktarı kaç bi-
rimdir?
A) 45 B) 95 C) 140 D) 185 E) 235
Çözüm:
Y = C + 1+ G
Y « C + S + T ise,
C + I + G = C + S+T
I+ G - S +T
1090
Makro İktisat
Denk biitçe kamu harcamalarının vergi gelirlerine eşit olması (G = T) anlamına

geldiği için yatırım, tasarrufa (I •* S) eşit olacaktır. Dolayısıyla veriler aşağıdaki
eşitlikte yerine konulursa,
5+ G = S + T
95 + 140 = S + 140
S = 2 3 5 - 140
S = 95
766. Aşağıdaki durumların hangisinde parasal genişleme gelir ve harcama

üzerinde daha etkilidir?
A) Para talebinin faize duyarlılığı ve marjinal tüketim eğitimi artıkça,
arttıkça
arttıkça
E) Para talebinin gelire duyarlılığı azaldıkça ve yatırımların faiz esnekli-
ği arttıkça
Çözüm; Parasal genişlemenin gelir arttırıcı etkisi LM eğrisi dikleştikçe ortaya

çıkmaktadır,
/ A, B ve E seçenekleri nispeten yatık LM eğrisi; C seçeneği ise, likidite tuza-
ğı durumuna tekabül ettiği için para politikası etkisizdir.
/ D seçeneğinde para talebinin faiz esnekliği düştükçe LM eğrisi dikleştiği için
parasal genişlemenin gelir ve harcama üzerindeki etkisi artmaktadır.
767. IS-LM modeli veri alındığında, tüketim harcamalarını arttırıcı bir po-
litika, para arzını arttırıcı daha büyük bir politika ile birlikte uygu-
landığında aşağıdakiierdea hangisi ortaya çıkar?
A) Faiz oranı kesin olarak düşerken, milli gelir düzeyindeki değişme be-
lirsizdir.
B) Faiz oranındaki düşme, milli gelirdeki artıştan daha büyüktür.
C) Milli gelir düzeyindeki artış, faiz oranındaki düşmeden daha büyüktür.
D) Faiz oranındaki artış, milli gelir düzeyindeki artıştan daha büyüktür.
E) Milli gelir düzeyindeki artış, faiz oranındaki azalıştan daha küçüktür.
İ091
771. Lucas arz eğrisinin geçerli olduğu bir ekonomide, beklenen enflasyon
oranı, gerçekleşen enflasyon oranından büyükse, aşağıdakllerden han-
gisi söz konusudur?
A) Fiili işsizlik oranı, doğal işsizlik oranından büyüktür.
B) Fiili işsizlik oranı, doğal işsizlik oranından küçüktür.
C) Fiili İşsizlik oram, doğal işsizlik oranına eşittir.
D) Merkez Bankası para arzım değiştirmeyeceğini ilan etmiş fakat para
arzını arttırmıştır.
E) Merkez Bankası para arzını azaltacağını ilan etmiş ve para arzmı azalt-
mıştır,
Çözüm; Lucas arz eğrisine göre,

/ Beklenen enflasyon oram, gerçekleşen enflasyon oranından büyükse (P* > P),
üreticiler, ürettikleri malın nispi fiyatının düştüğünü zannederek üretimi, İsti-
hdamı ve çıktıyı azaltırlar. Fiili işsizlik oranı, doğal işsizlik oranından daha
yüksek (U t >U o t ) olur. (P® > P) ^ (UT>UNT)
/ Beklenen enflasyon oranı, gerçekleşen enflasyon oranından küçükse (Pe < P),
üreticiler, kendi ürettikleri malın nispi fiyatının yükseldiğini zannederek, üre-
timi, istihdamı ve çıktıyı arttırırlar. Fiili işsizlik oranı, doğal işsizlik oranın-
dan küçük (UT < U n t ) olur.
/ Beklenen enflasyon oranı, gerçekleşen enflasyon oranına eşitse (P* = P ),
üreticiler, kendi ürettikleri malın nispi fiyatında değişme olmadığını dikkate
alarak üretimi, istihdamı ve çıktıyı değiştirmezler. Dolayısıyla fiili işsizlik
oranı, doğal işsizlik oranına eşit (UT= U n t ) olur.
/ Merkez bankasının para ansını değiştirmeyeceğini ilan etmesi ve para arzmı
arttırması durumunda gerçekleşen enflasyon oranı beklenen enflasyon ora-
nından büyük (P > Pe) olur. Dolayısıyla fiili işsizlik oranı, doğa! işsizlik ora-
nının (UT < UNT) altına düşer,
✓ Merkez bankasının para arzını azaltacağını ilan etmesi ve para arzını azalt-
ması durumunda, gerçekleşen enflasyon oranı beklenen enflasyon oranına
eşit olur (P ■ Pe) olur. Dolayısıyla fiili işsizlik oranı doğal işsizlik oranına
(UNt = Ut ) eşit olur.
(P *> P ) İstih d a m aza lır. Ç ık tı azalır. (U T > U NT)
(p e < p ) İstih d a m artar. Ç ık tı artar. (U t < U Nt )

(p e .p ) istih d a m d e ğ işm e z . Ç ık tı d e ğ iş m e z . (U T “ U NT)
1094
Makro İktisat
772. Bir ekonomide gayri safi yurtiçi hasıla 8675 birim, harcanabilir gelir
6375 birim ve bütçe fazlası 250 birimdir. Tüketim 4700 birim ve dış ti-
caret fazlası 125 birim işe yatırım kaç birimdir?
A) 1400 B) 1550 C) 1600 D) 1800 E) 1900
Çözüm: Yatırımı iki yolla bulmak mümkündür.

LM ,
Y = C + 1 + G + (X-M)
8675 = 4 7 0 0 + I + G + 125 (1)
Denklemde yatırım ve kamu harcamaları bilinmemektedir. Bunun içinde harca-
nabilir gelir vasıtasıyla vergi gelirlerine ulaşılıp, daha sonra vergi gelirleri bütçe
açığı formülünde yerine konulmak suretiyle kamu harcamaları bulunmalıdır.
Formülde transfer harcamaları da bulunmaktadır. Ancak transfer harcamaları ile
ilgili herhangi bir bilgi olmadığı için transfer harcamasının sıfır olduğu kabul
edilerek çözüm yapılmıştır.
YD = ( Y + T r - T a ) (2)
6375 = 8675- T a
T a = 8675 - 6375
T a »2 3 0 0
Bütçe Fazlası = TA- G - TR = 250
2300 - G = 250
G = 2300 - 250
G = 2050
Bulunan kamu harcaması değeri 1 nolu eşitlikte yerine konulursa
Y - C + I + G + (X-M)
8675 “ 4700 +1 + 2050+ 125 (1)
8675 - 6875 + 1
1 = 8675 - 6875
I = 1800
IL M ı
Harcanabilir gelir formülüne ulaşmak için 1. Numaralı formül uygulanırsa,
Yd - C + S
6375 = 4700 + S
1095
S = 6 3 7 5 -4 7 0 0 '
S = 1675
Bulunan tasarruf rakamı aşağıdaki formülde yerine konulursa, yatırıma
ulaşılabilir.
S - I = (G + T r - T a) + NX
1675-1 = (-2 5 0 )+ 125
1 = 1675 + 2 5 0 - 125
1 = 1800
Not: Formüldeki {G + TR- TA) ifadesi bütçe açığım temsil etmektedir ve paran-
tez içindeki işlemin sonucunun pozitif olması bütçe açtgı; negatif olması biitçc
fazlası anlamına gelmektedir. Ayrıca bu formül istenilirse bütçe fazlası şeklinde
de düzenlenebilir. Veriler hem bütçe açığı, hem de bütçe fazlası formülünde ye-
rine konulduğunda durum daha iyi anlaşılacaktır.
G + T r - T a s 2050 -2 3 0 0 =«-250
TA- G - TR s 2300 - 2050 >-• 250 ' ‘ wi "
773.Asgari ödeme oranının düşürülmesi aşağıdakllerden hangisine neden

olur?
B) Kanuni karşılık oranının yükseltilmesine
C) Para arzınm artmasına
D) Reeskont oranının yükselmesine
E) Disponibilité oranlarının düşürülmesine
Çözüm; Asgari ödeme oranı düşürüldüğünde menkul kıymetler borsasma yöne*

len kredi miktarı artar. Ekonomideki para hacmi artar, Dolayısıyla para arzında
bir artış olur.
774. Tüketicilerin satın alma gücünde meydana gelen değişmeyi ölçmek

İçin aşağıdaki fiyat İndekslerinden hangisi kullandır?
A) Üretici fiyatları indeksi B) Satuı Alma Gücü Paritesi
C) Toptan eşya fiyatları indeksi D) Tüketici fiyatları indeksi
E) Fisher Denklemi ■
1096
Makro İktisat
Çözüm: Tüketicilerin satın alına gücünde meydana gelen değişmeyi ölçmek için
Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) kullanılır.
775, Toplam tüketim fonksiyonu C*“6G+0,7(Y-T) ve T«20+0,3Y İse, gelir

300 birim olduğunda toplam tüketim harcamaları kaçtır? (C: tüketim
miktan,Y: gelir, T: vergiler)
A) 145 B) 166 C) 133 D) 190 E) 193
Çözüm: C - 60 + 0,7 (Y-T)
C = 60 + 0,7 (Y - 20 - 0,3Y)
C - 60 + 0,7 (300 - 0,3(300) -20)
C = 6 0 + 0,7 ( 3 0 0 - 2 0 - 9 0 )
C = 60 + 0,7 (190)
C = 6Q + 133
C = 193
776. Af ağıdakiierden hangisi “Reel Balans (Servet) Etkisi" açısından fiyat-

larda meydana gelen yükselmenin muhtemel sonuçlarından biridir?
A) Yurtiçi malların yabancı mallara göre pahalı hale gelmesi
B) İthalatın artması
C) Net ihracatın azalması
D) Nominal servetin azalması
E) Reel servetin azalması
Çözüm; Reel Balans (Servet) Etkisi, toplam talep eğrisinin negatif eğimli olma-
sının sebeplerinden biridir.
Reel Balans /Serveti Etkisi: Fiyatlarda meydana gelen bir değişmenin reel ser-
vet miktarını değiştirmek suretiyle, tüketimi, yatırımı ve toplam talebi etkileme-
sidir.
/ Fiyatlarda meydana gelen bir düşme, reel servet miktarını arttırır. Reel servet
tırır.
/ Fiyatlarda meydana gelen bir yükselme, reel servet miktarını azaltır. Reel ser-
bi azaltır.
A, B ve C seçenekleri açık ekonomi etkisiyle ilgilidir.
1097
777. Phillips eğrisi İle ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Keynesyen yaklaşıma göre Phillips eğrisi kısa dönemde negatif eğim-
li, uzun dönemde dik bir görünüm sergiler.
B) Yeni Klasik yaklaşıma göre, Phillips eğrisi hem kısa, hem de uzun dö-
nemde negatif eğimlidir.
C) Monetarist yaklaşıma göre, Phillips eğrisi kısa dönemde negatif eğim-
li, uzun dönemde diktir.
D) Monetarist yaklaşıma göre, Phillips eğrisi hem kısa, hem de uzun dö-
nemde diktir.
E) Monetarist yaklaşıma göre, Phillips eğrisi uzun dönemde negatif eğim-
li iken, kısa dönemde diktir.
inceleyiniz.
778. GSMH Tüketim Xâimm

2100 1780 240
2000 1720 ■ 240
1900 1660 240
1800 1600 240
1700 1540 240
Bu tabloya göre basit Keynesyen çoğaltan modelinde marjinal tasar-
ruf eğilimi kaçtır?
A) 0,3 B) 0,4 C) 0,5 D) 0,6 E) 0,7
Çözüm: Basit Keynesyen modelde yatırımlar otonom kabul edilmekte ve şu

eşitlik geçerlidir.
Y=* C + 1
Y=C+ S
C+I=C+S
I= S
Buna göre öncelikle marjinal tüketim eğiliminin bulunması gerekmektedir.
c = AC_ =* _û£L = o,6
AY 100
1098
Makro İktisat
c + s = 1 ise,
0,6 + s = 1
s = 1 - 0,6
s •= 0,4
779.Rasyonel Beklentiler Yaklaşımına göre, para arzında beklenen bir artış

olması durumunda uzun dönemde aşağıdakllerden hangisi söz konusu
olmaz?
A) Gerçekleşen fiyat düzeyi beklenen fiyat düzeyine eşit olur.
B) Fiyatlar genel dÜ2eyı değişmez.
C) Fiyatlar genel düzeyi artar.
D) Fiili işsizlik oranı doğal işsizlik oranına eşit olur.
E) Fiili hasıla, doğal hasıla düzeyine eşit olur.

780. Aşağıdaki özdeşliklerden hangisi dış ticaret dengesi ile bütçe dengesi-
nin toplamına eşittir?
A) Y D + (T a - T r ) B) C + S + (TA- T R)
C) (G + Tr ) - T D) S - 1
E) Y + T R- T A- S
Çözüm:
/ A seçeneği, gayrisafi yurtiçi hasılaya eşittir. C +1 + G + NX®YD+ (TA- T R)
/ B seçeneği, gayrisafi yurtiçi hasılaya eşittir eşittir.
C + I + G + N X s C + S + (T a - T r )
/ C seçeneği, bütçe açığına eşittir. Bütçe Açığı n (G + T R) - T A
/ D seçeneğindeki S - 1 ifadesi, dış ticaret dengesi ile bütçe dengesinin topla-
mına eşittir. S - 1 s (G + T R - T J + NX
/ E seçeneğinde Y + TR - TA- S ifadesi, tüketime eşittir.
C = Y d - S s Y + T R - T A- S
1099
781. Bir ekonomide marjinal tüketim eğilimi 0,5 iken kamu harcaması 100
birim arttırılırsa, çoğaltan sürecinin üçüncü aşamasında aşağıdakiler-
den hangisinin gerçekleşmesi beklenmez?
A) Toplam harcamalarda 25 birimlik bir artış meydana gelir,
B) Gelirdeki 25 birimlik artış meydana gelir,
C) Üretimde 25 birimlik bir artış meydana gelir.
D) Gelirdeki toplam artış 175 birim olarak gerçekleşir.
E) Gelirdeki toplam artış 150 birim olarak gerçekleşir.
Çözttm: Bu durumu çoğaltan mekanizmasının işleyişini yansıtan bir tablo yar-

dımıyla ele almak mümkündür.
A ş a m a la r T o p la m H a r c a m a d a k i Ü re tim ve G e lir d e k i G e lir d e k i

A r t if M ik ta r ı A r t ı; M ik ta r ı T o p la m A r t ı ş
î , A ?a m a 5 00 100 100
2. A şa m a Û ,S { 1 0 0 } - 5 0 0 ,5 (1 G 0 )«5 0 ( 1 + 0 ,5 ) 1 0 0 - 1 5 0
3. A şa m a 0 ,5 ( 5 0 ) - 2 5 0 ,5 (5 0 > 2 5
ya da y a da ( 1 + 0 ,5 + 0 ,2 5 ) 1 0 0 - 1 7 5
0 î 2( 1 0 0 )» 2 5 0 ,2 5 (1 0 G )» 2 5
.... A şa m a ( l / l - Q ,5 ) â l Ö 0 » 2 0 0
- .i! i,t
782. Aşağıdakilerden hangisi yatırımların faize duyarsız olduğu durumda
uygulanan daraltıcı bir para politikasının sonucudur?
A) Para politikasının etkinliği düşüktür.
B) Para politikasının etkinliği yüksektir.
C) Faiz oram ve hasıla artar.
D) Faiz oranı artar, hasıla düşer.
E) Faiz oranı artar, hasıla değişmez.
Çözüm: Yatırımların faiz esnekliğinin sıfır olduğu durumda, IS eğrisi dikey ek-
sene paraleldir. Yani, eğimi sonsuz, esnekliği sıfırdır. IS eğrisi dikken, uygulana-
cak daraltıcı bir para politikası, faiz oranlarım yükseltirken hasıla üzerinde etki-
si sıfır olacaktır, Yani, para politikasının etkinliği düşük değil, sıfirdır. Bu duru-
1100
Malero İktisat
783. S « -40 + 0,3 (Y -T) şeklindeki bir tasarruf fonksiyonu İçin harcanabi-
lir gelir 1200 T L ise, tüketim kaç T L olur? (S tasarruf, Y gelir, T v e l i-
dir.) ’
A) 40 B) 320 C) 360 D) 400 E) 880

Yd = Y-T
Yd = C+S
(Y-T) görülen yere harcanabilir gelir yazılıp, tasarrufu bulunur. Daha sonra ta-
sarrufu harcanabilir gelirden çıkartmak suretiyle tüketimi bulmak mümkündür.
S= -4Q+0,3(Y-T)
S= -40+0,3(1200)
S= -40+360
S= 320
Yd = C + S
C = Yd - S
C - 1200 - 320
C = 880
1101
784. Toplam arzda meydana gelen azalmanın, toplam talepte meydana ge-
len artıştan küçük olduğu durumda fiyatlar genel düzeyi, gelir, istih-
dam ve işsizlik Üzerinde meydana gelen değişmeler aşağıdakilerln
hangisinde doğru olarak verilmiştir?
Fiyatlar Genel Düzeyi GüUr I s î İM m r Uslzlik
A) Yükselir Yükselir Yükselir Düşer
B) Yükselir Düşer Düşer Yükselir
C) Düşer Düşer Düşer Yükselir
D) Düşer Yükselir Yükselir Düşer
E) Yükselir Yükselir Değişmez Değişmez
Çözüm: Toplam arzdaki sola kayma, toplam talepteki sağa kaymadan küçükse,
fiyatlar yükselirken, gelir artacaktır. Yani istihdam artacak, işsizlik azalacaktır.
Bu durumu şekil yardımıyla da görmek mümkündür:
Harcanabilir Gelir Tasarruf

ISO 50
250 75
35« too
450 125
Yukarıdaki verilere göre, marjinal tüketim eğilimi kaçtır?

A) 0,20 B) 0,25 C) 0,40 D) 0,60 E) 0,75
eşittir. Dolayısıyla matjinal tasarruf eğilimini bulmak suretiyle marjinal tüketim
eğilimine ulaşılabilir.
1102
Makro İktisat
n Tasarruftaki değişim = AC = 25 = 0 25
mpc + mps - 1
mpc + 0,25 = 1
mpc= 0,75
7S6.Geüre bağlı olmayan tüketime ne ad verilir?

A) Otonom tüketim B) Otonom, tasarruf
Çözüm: Otonom tüketim, gelire bağlı olmayan tüketimi ifade etmektedir. Gelir
sıfır bile olsa, var olan tüketimdir,
787. Hükümet harcamalarının hesaba katılmadığı kapalı bir ekonomide

C ■= 45 + 0,8 Y ve I *= 24 ise, denge gelir düzeyi ne kadar olur?
A) 350 B) 345 C) 240 D) 225 E) 69
Çözüm: Kapalı ekonomi koşullarında denge şu şekildedir.

Y= C+ 1
Y = 45 + 0,8 Y + 24
Y ~ 0,8Y = 69
0,2Y = 69
Y = 345
788. P ’nin Fiyatlar genel düzeyini, y’nin reel geliri, M ’nin para arzını vc
V ’nin paranın dolanım hızının gösterdiği mübadele denklemine göre,
fiyatlar genel düzeyi a;ağıdakllerden hangisine eşittir?
A) y / MV B) y - M V
C) MVy D) M V / y
E) V / M y
1103

MV = Py
y
789. Bütçenin dengede olduğu bir ekonomide tasarruflar 520, yatırımlar

390 ise, dış ticaret dengesi ile ilgili olarak aşağıdakllerden hangisi doğ-
rudur?
A) 910 birim dış ticaret fazlası olur.
B) 910 birim dış ticaret açığı olur.
C) 130 birim dış ticaret fazlası olur.
D) 130 birim dış ticaret açığı olur.
E) 1040 birim dış ticarct açığı olur.
Çözüm:
S - 1 = (O + TR - TA) + (X-M)
520 - 390 = 0 + (X-M)
(X-M) = 130
Not: (X-M) ifadesi dış ticaret dengesini temsil etmektedir. Parantez içindeki iş-
lemin sonucunun pozitif olması dış ticaret fazlası; negatif olması dış ticaret açı-
ğı anlamına gelmektedir.
790. Kapalı bir ekonomide tüketim fonksiyonu C = 86 + Q,8(Y+Tr-T) ise

transfer harcaması çarpanı kaçtır? (C:tüketim, Y:gelir, T:vergiler)
A) 3 B) 4 C) 2 D) 5 E) 6
Çözüm: Tüketim fonksiyonundaki 0,8 değeri, marjinal tüketim eğilimini (c) ifa-
de etmektedir. Buna göre, transfer harcaması çarpanı şu şekilde hesaplanır:
k- c - 0,8
l-o i - 0, 8
k = M =4
0,2
1104
M akro iktisat
791. Gelirin (Y)** 1400, tüketimin (C) = 940, devlet harcamalarının (G) “
260 olduğu dışa açık bir ekonomide net İhracat “ 45 ise, yatırım (I)
miktarı kaçtır?
A) 415 B) 365 C) 155 D) 200 E) 245
Çözüm:
Y = C + 1 + G + NX
1400 = 940 + 1 + 260 + 45
1 = 155
792. Lucas arz eğrisinin geçerli olduğu bir ekonomide işsizlik oranı doğal
İşsizlik oranına eşit İse, aşağıdakilerden hangisi söz konusudur?
A) Beklenen enflasyon oram, gerçekleşen enflasyon oranından büyüktür.
B) Beklenen enflasyon oranı, gerçekleşen enflasyon oranından küçüktür.
C) Beklenen enflasyon oranı, gerçekleşen enflasyon oranına eşittir.
D) Merkez Bankasının para arzını değiştirmeyeceğini ilan etmiş fakat pa-
ra arzını arttırmıştır.
E) Merkez Bankasının para arzını değiştirmeyeceğini ilan etmiş fakat pa-
ra arzım azaltmıştır.
Çözüm: Lucas arz eğrisine göre, işsizlik oranının doğal düzeyinin altına inebil-
mesi için gerçekleşen enflasyonun beklenen enflasyondan daha yüksek olması
gerekmektedir.
/ Beklenen enflasyon oram, gerçekleşen enflasyon oranından büyükse (Pe > P),
üreticiler, ürettikleri malın nispi fiyatının düştüğünü zannederek üretimi, isti-
yüksek (UT>UNT) olur. (Pe > P ) -» (UT>UNT)
dan küçük (UT < UNT) olur,
/ Beklenen enflasyon oranı, gerçekleşen enflasyon oranına eşitse (P* = P),
üreticiler, kendi ürettikleri malın nispi Fiyatında değişme olmadığım dikkate
alarak üretimi, istihdamı ve çıktıyı değiştirmezler. Dolayısıyla fiili işsizlik
oranı, doğal işsizlik oranına eşit (Ut 3 Unt) olur.
1105
/ Merkez Bankasının para arzım değiştirmeyeceğini ilan etmesi ve para arzını

arttırması durumunda gerçekleşen enflasyon oranı beklenen enflasyon ora-
nından büyük (P > Pe) olur. Dolayısıyla fiili işsizlik oranı doğal işsizlik ora-
nının (UT < UNT) altına düşer.
/ Merkez Bankasının para arzını değiştirmeyeceğini ilan etmesi ve para aram
azaltması durumunda, gerçekleşen enflasyon oranı beklenen enflasyon ora-
nından küçük (P < Pe) olur. Dolayısıyla fiili işsizlik oram doğal işsizlik ora-
nının {UN-j- < UT) üstüne çıkar.
(P *> P ) İstih d a m azalır. Ç ık tı azalır. (U T > U n t )
İstih d a m artar. Ç ık tı artar. (U T < U NT)
(po , P) İstih d a m d e ğ işm e z . Ç ık tı d e ğ işm e z . (U T “ U NT)
793. Aşağıdakllerden hangisi bir ekonomide meydana gelen sızıntıyı ifade

etmektedir?
A) Vergi B) Kamu harcaması
C) ihracat D) Yatırım
E) Servet
Çözüm: Bir ekonomide toplam sızıntıları vergi, ithalat ve tasarruflar olarak sı-
nıflandırmak mümkündür. Bu kalemlerden sadece vergi, seçenekler arasında yer
almaktadır.
794. Üretim giderinde meydana gelen artışın, fiyatlar genel düzeyini yük-
seltmesine ne ad verilir?
A) Talep enflasyonu B) Hiperenflasyon
C) Fiyat enflasyonu D) Kronik enflasyon
E) Maliyet enflasyonu
Ç5züm: Üretim maliyetlerinde meydana gelen artıştan kaynaklanan enflasyona

maliyet enflasyonu adı verilmektedir.
1106
Makro İktisat
795. Aşağıdakllerden hangisi bir ekonomide toplam tüketire!”: milli gelire

oranını ifade etmektedir?
A) Marjinal yatırım eğilimi B) Marjinal tüketim eğilimi
C) Otonom tüketim D) Ortalama yatırım
E) Ortalama tüketim eğilimi
Çözilm:
/ Marjinal yatınm eğilimi gelirdeki bir birisnlik değişme karşısında yatırımda
oluşacak değişmeyi ifade etmektedir.
/ Marjinal tüketim eğilimi, gelirdeki bir birimlik değişme karşısında tüketimde
oluşacak değişmeyi göstermektedir,
■/ Otonom Tüketim, gelirden bağımsız olarak yapılan harcamalardır,
/ Ortalama yatırım ise, bir ekonomide toplam yatırımların milli gelire oranını
ifade etmektedir.
/ Ortalama tüketim eğilimi, toplam tüketimin milli gelire oranını ifade etmek-
tedir.
796. K lasik para talebiyle ilgili olarak aşağıdaki İfadelerden hangisi doğru-
dur?
A) İhtiyat güdüsüyle para talebi yalnızca fiyatlar genel düzeyinin fonksi-
yonudur
B) İşlem güdüsüyle para talebi milli gelir ve faizin fonksiyonudur
C) Spekülasyon güdüsüyle para talebi faizin fonksiyonudur
D) Para yalnızca işlem amacıyla talep edilir.
E) Spekülasyon güdüsüyle para talebi faiz oranlarıyla ters orantılıdır
Çözüm: Klasik iktisatçılara göre iktisadi karar birimleri, parayı yalnızca işlem
amacıyla talep etmektedirler.
Klasik iktisatçılar, paranın yansız olduğunu kabul ettikleri için spekülasyon mo-
tifiyle para talebini kabul etmezler. Onlara göre, para ekonominin üzerini örten
bir peçedir. Para yalnızca bir aracıdır. Asıl olan, mallarla malların değişimidir.
1107
797. Bir ekonomide tüm üretim faktörlerinin üretime katılmadığı durum

aşağıdakilerden hangisi ile ifade edilmektedir?
A) İstihdam B) Eksik istihdam
C) işsizlik D) işgücü
E) Aşırı istihdam
Çözüm Tüm üretim faktörlerinin üretime katıldığı durum, tam istihdam olarak
ifade edilirken, tüm üretim faktörlerinin üretim sürecine dahil edilmediği durum
eksik istihdam olarak ifade edilmektedir.
798. Monetarist İktisatçılara göre uzun dönem Philips eğrisinin şekil nasıldır?
A) Negatif eğimlidir
B) Pozitif eğimlidir
C) Yatay eksene düşeydir
D) Yatay eksene paraleldir
E) Önce azalan sonra artan eğimlidir
Çözüm: Monetarist iktisatçılara göre, Philips Eğrisi analizi yalnız kısa dönem-
ler için geçerlidir. Uzun dönemde enflasyon ile işsizlik arasında değiş-tokuş iliş-
kisi yoktur. Dolayısıyla uzun dönem Philips eğrisinin şekli yatay eksene düşey-
dir. Diğer bir ifadeyle, dikey eksene paraleldir.
799. Tasarruf paradoksunun meydana gelmemesi için aşağıdaküerden han-

gisi gerçekleş »telidir?
A) Kamu harcamaları arttırılmalı
B) Yatırımlar azaltılmalı
C) Vergiler azaltılmalı
D) Tasarruf edilen her lira ekonomiye yatınm olarak geri enjekte edilmeli
E) ithalat arttırılmalı
Çözüm: Tasarruf paradoksu kavramı artan tasarruf sonucu bir tüketici için
olumlu sonuç veren tasarrufun ekonomi için olumsuzluk yaratması-gelir azalt*
ması-durumudur. Tasarruf bugünün tüketimini yanna ertelemek olarak da adlan-
dırılabilir. Bu nedenle azalan tüketim, ekonomi için kötüdür v b her tasarruf ya-
tırıma dönüştüğünde bu durum ortadan kalkacaktır.
1108
Makro İktisat
800. Bir ekonomi, denge p ü r (tam istihdam) düzeyinin üstünde dengeye geli-
yorsa ortaya çıkan harcama fazlası aşağıdakilerden hangisi ile ifade edilir?
A) Deflasyonist açsk B) Tam istihdam bütçe fazlası
C) Enflasyonist açık D) İkiz açık
E) Hiperenflasyonist açık
Çözüm: Ekonomi tam istihdam denge gelir düzeyinin üstünde dengeye geliyor
ise, bu, gelirden fazla bir harcamayı ve toplam talebin toplam arzı geçmesini ifa-
de etmektedir. Yani bir harcama fazlası mevcuttur. Bu duruma enflasyonist açık
denilmektedir. Deflasyonist açık ise, tam tersi durumu ifade etmektedir,
801. Para arzında bir değişme yok iken, para talebinde meydana gelen bir
artışın aşağıdakilerden hangisine yol açması beklenir?
A) Denge faiz oranının düşmesine
B) Denge para talebi miktarının yükselmesine, faiz oranlarının düşmesine
C) Hem denge faiz oranı ve hem de denge para talebi miktarının yükselmesine
D ) Denge faiz oranın düşmesine, denge para talebi miktarının düşmesine
E) Denge faiz oranının düşmesine, denge para talebi miktannın yükselmesine
Çözüm: Para aramda bir değişme yok iken, para talebinde meydana gelen bir ar-
tış, hem denge faiz oranlarının yükselmesine, hem de denge para talebi miktarının
yükselmesine neden olur. Çünkü para talebinde meydana gelen artış, para talebi-
nin sağa kaymasına neden olmaktadır.
802.Tüketimin 320, gelirin S00, devlet harcamalarının 150, dış ticaret açığı-
mi için harcanabilir gelir miktarı ajağıdakllerden hangisine eşittir?
A) 420 B) 480 C)310 D ) 370 E) 350
Çözüm:
YD = (Y + T r - T a )
YD - 500 + 30 - 160
YD = 5 3 0 - 160
YD = 370
1109
803. Keynesyen iktisatçılara göre toplam arz eğrisi nasıl bir görünüm sergi-
lemektedir?
A) Yatay eksene paraleldir
B) Negatif eğime sahiptir
C) Tersine dönen bir eğridir
D) Dikey eksene paraleldir
E) Orijinden çıkan pozitif eğimli bir doğrudur
Çözüm: Keynesyen iktisatçılara göre, toplam arz eğrisi yatay eksene paraleldir.
Çünkü ekonomide eksik istihdam şartlan geçerlidir. Eksik istihdam şartlan al-
tında mevcut fiyattan üretilen her ma! satılabilecektir. O yüzden talepte meyda-
na gelen bir artış, gelirin artmasına neden olacaktır. Fiyatlar da ise, bir değişik-
lik olmayacaktır. Keynesyen iktisatçılara göre fiyat artışları, yani enflasyon tam
istihdamdan sonra yaşanacak bir durumdur. Dolayısıyla tam istihdam denge
noktasına kadar enflasyonun söz konusu olmadığım ileri sürmektedirler.
Cevap, Â seçeneğidir.

bir durumda, faiz oranındaki artmanın hane halkı üzerindeki etkisi
nasıl olur?
A) Tüketim artar.
B) Tüketim azalır.
C) Tasarruflar artar.
D) Arz ettikleri iş gücü miktan artar.
E) Arz ettikleri iş gücü miktan azalır.

805. Safi milli hasıladan vasıtalı vergilerin çıkarılması sonucunda elde edi-
len değere ne ad verilir?
A) GSMH B) Kullanılabilir gelir
C) Kişi başına gelir D) Harcanabilir gelir
E) Milli gelir
Çözüm: GSMH—amortismanlar = SMH —Vasıtalı vergiler * MG

1110
Makro İktisat
806. B ir ekonomide denk bütçe söz konusu İse ve MPS=0.30, iken kamu har-
camaları 200 birim azaltılırsa gelirde nasıl bir değişme yaşanır?
A) 180 Birim azalır B) 90 Birim artar
C) 200 Birim azalır D) 200 Birim artar
E) 180 Birim artar
Çözüm: Bir ekonomide denk bütçe söz konusu ise, AG=AT durumu geçerlidir.
Daha açık bir ifade ile kamu harcamalarındaki artış vergiler ile tam olarak kar-
şılanmaktadır, Buna göre denk bütçe çarpanı l ’dir. Sonuç olarak 200 birim ka-
mu harcamaları azalır ise, gelirde paralel olarak 200 birim azalacaktır.
S07. Enflasyonlst bir ekonomide İzlenmesi gereken politika aşağıdaklîerden

hangisidir?
A) Kamu harcamaları azaltılır ve vergiler azaltılır
B) Kamu harcamaları arttırılır ve vergiler arttırılır
C) Kamu harcamaları arttırılır ve vergiler azaltılır
D) Kamu harcamaları azaltılır ve vergiler arttırılır
E) Kamu harcamaları azaltılır ve para arzı arttırılır
Çözüm: Ekonomide enflasyonist bir durum mevcut ise, bunun nedeni aşın ta-
leptir. Yani talep fazlasından kaynaklanan bir talep baskısı söz konusudur. Dev-
letin izlemesi gereken politika, daraltıcı para ve maliye politikasıdır, Bunun İçin
kamu harcamalarını azaltarak ve tüketicilerin elindeki alım gücünü azaltmak
için vergi oranlarını yükselterek talep kontrol altma alınmaya çalışılmalıdır.
808. Aşağıdakilerden hangisi milli gelir hesaplama yöntemlerinden blrlsl-

dir?
A) Sektörel yöntem B) Harcama yöntemi
C) Dengeli kalkınma yöntemi D) Parasal yöntem
E) Bölgesel yöntem
Çözüm i Milli gelir hesaplama yöntemleri şunlardır: Üretim yöntemi ile milli ge-
lirin hesaplanması, gelir yöntemi ile milli gelirin hesaplanması vc üçüncüsü har-
cama yöntemi ile milli gelirin hesaplanmasıdır.
İlil
809. AşagıdaMierdcn hangisi otonom vergilerde meydana gelecek bir artışın

toplam harcamalar üzerindeki etkisini gösterir?
A)
AE2
■A E 1
— GSMH
B)
AE1
■A E 2
— GSMH
C)
G SM H
D)
E)
A£
G SM H
•Çözüm: Bir ekonomide harcamaları etkileyen temel etken gelirdir. Gelirdeki bir
azalış harcamaları doğrudan etkileyecek ve azaltacaktır. Vergiler gelirler üzerin-
de etkilidir. Çünkü artan vergiler geliri azaltıcı yönde baskı yapmaktadır.
U 12
Makro iktisat
810. Faktör fiyatlarıyla milli gelir hesaplamasında hangi formül kullanılır?

A) Ücret + faiz + kira + kâr « MG
B) MG + ücret + faiz + kira + kar
C) MG =yatırım + tasarruf + tüketim + üretim
D) MG =toplam talep x toplana arz
E) MG =toplam tasarruf x toplam tüketim
Çözüm: Faktör fiyatlarıyla milli gelirin hesaplanmasında, üretim faktörlerinin

üretimden aldıkları paylar toplanmaktadır. Dolayısıyla doğru cevap Ücret + faiz
+ kira + kar ~ MG eşitliğini veren A seçeneğidir.
811. Aşağıdakllerden hangisi para politikası uygulam alarından biri

m M te?
A) Merkez Bankasının devlet tahvili satması
B) Reeskont oranın artırılması
C) Vergi oranında indirim yapılması
D) Tedavüldeki banknot miktarının azaltılması
E) Kredi faizlerinin düşürülmesi
Çözüm: Para politikası araçları şunlardır:
• Açık piyasa işlemleri • Selektif kredi işlemleri
• Kanuni karşılık oranı • Reeskont oranı
• Kredi tavanı ■ ithalat teminatlar
Maliye politikası araçları ise şunlardır:
• Vergi politikası • Borçlanma politikası
• Kamu harcamaları * Bütçe politikası
Dolaysıyla vergi oranında indirim yapılması bir para politikası aracı değil, mali-
ye politikası aracıdır. Cevap, C seçeneğidir.
812. Bir ekonomide marjinal tüketim eğilimi (c) 0,55 tir. Milli gelir 400 mil-
yon dolar arttığında ithalat 20 milyon dolar artmaktadır. Bu ekonomi
lçtn çarpanının değeri aşağıdakllerden hangisidir?
A) -5 B) -4 C)2 D)4 E) -2
Çöziim: İthalatın da dikkate alındığı dış ticaret çarpanını şu şekilde formüle et-
mek mümkündür:
1113
Dış ticaret çarpanı = k “ ---- 1----

1 —c + m
Bu formülde eksik olan veri, (m) marjinal ithalat eğilimidir. Marjinal ithalat eği-
limi ;u şekilde hesaplanabilir:
Marjinal İthalat Eğilimi (m) 0,05
k - -— !-------
1- e+m
Dış ticaret çarpanı k = -— -r i- - —

F i - 0 ,5 5 + 0 05
k » 1 - 1 - 2
1 - 0 ,5 0 0,50
813. Bir ekonomide vergi gelirlerinin kamu harcamalarını tam olarak fi-
nanse edebilmesinin yanı sıra aştığı duruma ne ad verilmektedir?
A) Denk bütçe B) Bütçe açığı
C) Bütçe fazlası D) İstikrarsız bütçe
E) Geniş bütçe
Çözüm: Bir ekonomide devlet kamu harcamalarını vergi gelirleri ile tam finan-
se edemiyorsa bütçe açığı; vergi gelirleri ile kamu harcamaları denk ise, denk
bütçe; vergi gelirleri kamu harcamalarını aşıyor ise; bütçe fazlası oluşmaktadır.
814. Aşağıdakilerden ifadelerden hangisi IS ve LM eğrileri İçin doğru

değildir?
A) IS, çeşitli milli gelir seviyelerinde tasarruf ite yatırımı eşitleyen faiz
hadlerini gösterir
B) LM, çeşitli milli gelir seviyelerinde, para arzı ile para talebini eşitleyen
faiz haddini gösterir
C) IS ve LM eğrilerinin kesiştiği noktada iç denge sağlanmıştır
D) LM eğrisi sol aşağıdan sağ yukarıya doğru seyreder
E) IS eğrisi lam sermeye hareketliliği durumunda yatay eksene paraleldir
1114
Makro İktisat
Çözüm: Sermaye hareketin tam, kısıtlı ya da tam olmaması durumu BP eğrinin

eğimi üzerinde etkilidir. IS eğrisinin eğimi üzerinde yatırımların faiz esnekliği
ve çarpan etkilidir.
815. Bir ekonomide para arzının para talebine eşitlendiği gelir ve faiz had-
leri bileşimlerinin geometrik yerine ne ad verilir?
A) IS eğrisi
B) J eğrisi
C) BP eğrisi
D) LM eğrisi
E) Beveridge eğrisi
Çözüm: Bir ekonomide para arzının para talebine eşitlendiği gelir ve faiz had-
leri bileşimlerinin geometrik yerine LM eğrisi adı verilmektedir. LM eğrisi, pa-
ra piyasası dengesini ifade etmektedir.
816. Bİr ekonomide temel makro ekonomik değişkenler şu şekildedir.

Y - 5200, YD = 4400, C » 4100, N X = - 110, BD= 150 Bu ekonomi için
S=>?
A) 260 B) 250 C) 350 D) 500 E) 300
Çözüm: Bu soruyu iki yolla çözmek mümkündür. Birincisi kısa bir yoldur.
C + S “ YD = (Y + T R - TA)
4100 + S “ 4400
S = 300
İkinci yol:
YD = (Y + TR - TA)
4400 - 5200 + TR - TA
-800 “ TR- TA
Bütçe açığı = (G + T R - TA)
150 = G - 800
G = 950
Y=C+I+G+NX
5200 = 4100 + 1 + 950 -110
1115
5200-4100- 9 5 0 + 110=1
I “ 260
S - 1 = (G + T R - TA) + NX
S - 2 6 0 « 150-110
S - 260 - 40
S =-300
Cevap, £ seçeneğidir,
817. Bir ülkede belli bir dönemde o ülke vatandaşları tarafından üretilen ni-
hai mal ve hizmetlerin piyasa fiyatları cinsinden toplam parasal değe-
rine ne ad verilir?
A) Milli hasıla B) GSMH
C) Kişi başına gelir D) Safi milli hasıla
E) Üretimin verimliliği
Çözüm: Bir ülkede belli bir dönemde üretilen nihai mal ve hizmetlerin piyasa
fiyatları cinsinden toplam parasal değerine GSMH denilmektedir. GSMH’da ön
plana çıkan husus, üretilen mal ve hizmetlerin ülke vatandaşları tarafından üre-
tilmiş olmasıdır. Bundan dolayı GSMH hesaplamalarına ilgili ülkenin vatandaş-
ları tarafından yurt dışında üretilen değerler ilave edilirken, başka ülkenin vatan-
daşları tarafından ilgili ülkede üretilen değerler çıkarılmaktadır/"
GSMH = GSYÎH + Net Faktör Gelirleri
818 Aşağıdakllerden hangisi çoğaltanı ifade etmektedir?

A) Belli harcama kalemlerinde meydana gelecek değişmelerin milli gelir-
de meydana getireceği değişmeler
B) Belli harcama kalemlerinde meydana gelecek değişmelerin milli gelir-
de meydana getireceği artışlar
C) Belli harcama kalemlerinde meydana gelecek değişmelerin milli gelir-
de meydana getireceği azalışlar
D) Vergilerde meydana gelecek artışların harcamalarda meydana getirece-
ği artışlar
E) Transfer harcamalarının milli geliri azaltıcı etkisi
Çözüm: Çoğaltan, belli harcama kalemlerinde meydana gelecek değişmelerin
milli gelirde meydana getireceği değişmeleri ifade eder, Bu değişimler pozitif
yönde (gelir artırıcı) olabileceği gibi, negatif yönde (gelir azaltıcı) de olabilir.
1116
Malero İktisat
819. Bir ekonomi İçin Nominal GSM H 4410, GSM H Deflatörü 105 İse, reel
GSM H aşağıdakllerden hangisine eşittir?
A) 4630 B ) 4520 C)4310 D) 4000 E) 4200
Çözüm:
GSMHDeflatörü = NflminalGSMH- x 100

ReelGSMH
105 = M ifi.x 100

X
105x = 441000
X = 4200
820. Para arzının kontrol altında tutmak için yaygın olarak kullanılan araç
A) Munzam karşılıkların değiştirilmesi
B) Iskonto oranlarının değiştirilmesi
C) Gelecekle ilgili beklentilerin değiştirilmesi
D) Açık piyasa işlemleri
E) Reeskont oranın değiştirilmesi
Çözüm: Para arzının kontrol altına almak için en yaygın olarak kullanılan araç
açık piyasa işlemleridir. Açık piyasa işlemleri, politika yapıcının insiyatifindc
olan bir para politikası aracıdır. Çünkü açık piyasa işlemleri aracılığıyla piyasaya
girerek değerli kağıt almak veya satmak suretiyle para stoku kontrol altına alın-
maya çalışılır, örneğin selektıf kredi işlemleri için böyle bir durum söz konusu
değildir. Ya da reeskont oranlan çok düşiirülse bile, ellerindeki senetleri kırdırma
insiyatifı ticari bankaların elindedir.
821. Frtedman’ın “ enflasyon her zaman ve her yerde parasal bir olgudur"
ifadesinin geçerliliği aşağıdaki şartlardan hangisine bağlıdır?
A) Bütçe açığının süreklilik kazanması
B) Fiyat artışlarının bir kerelik olmaması
C) Dış ticaret açığının ortaya çıkması
D) Arz şoklarının süreklilik arz etmesi
G) Ulusal paranın değer kazanması
1117
Çözüm: Bir fiyat artışına enflasyon denilebilmeai için, fiyat artışlarının bir ke-
relik olmaması gerekir. Yani fiyat artışlarının süreklilik arz etmesi gerekir. Diğer
seçeneklerin Friedman’ın enflasyon tanımı ile doğrudan bir bağlantısı yoktur.
Friedman, “enflasyon her zaman ve her yerde parasal bir olgudur” ifadesiyle,
enflasyonun kaynağını gereğinden fazla artırılan para arzı artışlarına bağlamış-
tır, Cevap, B seçeneğidir.
822. Milli gelir hesaplama yöntemlerinden olan üretim yönteminin hareket

noktası aşağıda kilerden hangisidir?
A) Toplam aran toplam talebe oram
B) Faiz haddi
C) Bir ülkede bir yılda üretilen mal ve hizmetlerin parasal değeri
D) Bir ülkede bir yılda üretilen mal ve hizmetlerin kalitesi
E) Tasarrufların safi milli hâsılaya oranı
Çözüm: Bir ülkede bir yılda üretilen mal ve hizmetlerin parasal değerinin he-
saplanması ile milli gelirin bulunmasını esas alır. Cevap, C seçeneğidir.
823. Aşağıdaklierden hangisi vergi çarpan’ınm cebirsel ifadesidir?

A) 1/1-c B) 1/J -c(l-t)
C) —c/l-c D) c/l+c
E) c/l-c
Çözüm Vergi çarpanının değeri daima (-) eksi işaretlidir. Çünkü vergi ödemele-
ri milli geliri azaltıcı yönde etki yapmaktadır. Vergi alınması, harcanabilir gelir-
de azalışa neden olurken, milli geliri de azaltmaktadır. Vergi çarpanı transfer har-
camaları çarpanına benzemektedir. Ancak milli geliri artırıcı değil, azaltıcı yön-
de etki yapar. Vergi çarpanının transfer harcamaları çarpanına benzemesinin ne-
deni, eğer vergi alınmamış olsaydı kişilerin vergi olarak ödedikleri meblağın tü-
münü değil, marjinal tüketim eğilimlerine bağlı olarak bir kısmını harcayacak
olmalardır. AT kadar vergi alındığım ve devletin bu vergiyi almaktan vazgeçtiği-
ni varsayalım, Bu durumda AT kadar verginin cAT kadariık kısmı tüketime gi-
decektir. Bunda dolayı vergi çarpanı, transfer harcamaları çarpanına benzemek-
te, ancak milli geliri azaltıcı yönde etki yaptığından transfer harcamaları çarpa-
nının önüne bir eksi işaret konmaktadır.
Transfer ödemeleri çarpanı: k =
1 —c
Vegi Çarpanı: k = C—
1-c
1118
Makro îktisat
824. A şağıdakilerden hangisi kişilerin satın alm a gücünü gösterm esi b ak ı-

m ından doğru b ir ifadedir?
A) Net milli gelir B) Kişisel gelir
C) Safi milli gelir D) Harcanabilir gelir
E) Kişi başına milli gelir
Çözüm : Kişilerin satm alma gücünü göstermesi bakımından en anlamlı göster-

ge, harcanabilir gelirdir. Çünkü bu gelirden yapılabilecek herhangi b ir kesinti
yoktur, Harcanabilir gelir üzerinden vergi kesintisi söz konusu değildir. Rey ne s-
yen iktisatçıların, tüketimi harcanabilir gelire bağladığı da hatırlanırsa, satın al-
ma gücünü göstermesi bakımından doğru bir ifade olduğu açık bir biçimde gö-
rülecektir.
825, B ir ekonom ide belirli b ir dönem de üretilen m al ve hizm etlerin ü reti-

m inde görev alan üretim fak tö rlerin in üretim den ald ık la rı payların
toplanm ası suretiyle milli gelirin hesaplanm asına ne ad verilir?
A) Harcama yöntemi B) Gelir yöntemi
C) Gider yöntemi D) Tüketim yöntemi
E) Üretim yöntemi
Çözüm : Bir ekonomide belirli bir dönemde üretilen mal ve hizmetlerin üreti-
minde görev alan üretim faktörlerinin üretimden aldıkları payların toplayarak
milli gelirin hesaplanmasına Gelir Yöntemi ile milli gelirin hesaplanması denil-
mektedir.
826. “ K ötü p a ra , iyi parayı kovar” şeklindeki yasayı ortaya koyan iktisatçı
A) Smith B) Gresham
C) Wicksell D) Malthus
E) Ricardo
Ç özüm : Bu yasa Gresham tarafından ortaya konulmuştur ve "Gresham Yasası”

olarak bilinmektedir.
Cevap, B ¡seçeneğidir.
1119
S27, GSYİH ’ya ulaşabilmek için GSMH üzerinden aşağıdaki işlemlerden

hangisinin yapılması gerekir?
A) GSMH - dış alemden gelen faktör gelirleri
B) GSMH - dış aleme giden faktör gelirleri
C) GSMH - N et Faktör Gelirleri
D) GSMH + Dış alemden gelen faktör gelirleri
E) GSMH + N et Faktör Gelirleri
Ç3?.üm: GSM H ’datı dış alemden gelen ve dış aleme giden faktör gelirleri ara-
sındaki fark olarak da bilinen net faktör gelirleri çıkarıldığında G SY İH ’ya ula-
şılır, •
828. L ikidite tuzağ ın d a aşağıdaki d u ru m la rd a n hangisi söz k o n u su d u r?

A) Para arzının faiz esnekliğinin sonsuz olması .....
B) Para politikasının etkisiz olması
C) İşlem güdüsüyle para talebinin faiz oranını düşürmesi
D) Spekülatif para talebinin sınırlı olması
E) Para politikasının etkin olması
Çözüm : Likidite tuzağı durumunda, para talebinin faiz esnekliği sonsuzdur. Ya-
ni para talebi eğrisi, yatay eksene paralel bir görünüm sergiler. Para talep eğrisi-
nin yatay eksene paralel olduğu durumda, para arzında meydana gelecek bir ar-
tış, faiz oranlarında bir düşmeye neden olmayacaktır. Çünkü Keynes’e göre, fa-
izlerin düşebileceği asgari bir düzey vardır. Bu asgari düzeyden sonra, para ar-
zındaki artışlar, faiz oranlarım düşürmeyecektir. Para arzı artışları ise, spekülas-
yon güdüsüyle atıl ankeslere gidecektir. Dolayısıyla böyle bir durumda para po-
litikası etkisiz, maliye politikası etkilidir. Bu durumu şekil yardımıyla görmekte
mümkündür. Şekilde Para talebinin yatay eksene paralel olduğu noktada, para
arzının M s ı ’den MS2’ye çıkarılması, faiz oranlarında herhangi bir düşüşe neden
olmamaktadır. Para politikasının etkisiz olduğu açıkça görülmektedir.
1120
Makro İktisât
M„ M„
M.
*- M
829. Monetarist parasal aktarım mekanizmasına göre para arzında meyda-

na gelen bir artı;, aşağıdakilerden hangi«! vasıtasıyla gelir düzeyini ar-
tırmaktadır?
A) Yatırım B) İhracat
C) Toplanı talep D) Kamu harcamaları
E) Tasarruf
Çözüm: Parasal aktarım mekanizmasın!!) işleyişi klasik ve keynesyen yaklaşım-

da farklılık arz etmektedir,
Şekilde görüldüğü gibi, Keynesyen iktisatçılar, para arzında meydana gelen bir
1121
mektedirier, Monetarist iktisatçılar ise, para arzında meydana gelen bir değişik-
liğin toplam talebin bileşenlerinden yalnızca birisi olan yatırımı değil, toplam ta-
lebin (C+I+G+X-M ) tamamını etkilemek suretiyle gelir düzeyini etkilediğini
ileri sürmektedir. Cevap, C seçeneğidir.
830, Aşağıdaki ifadelerden hangisi doğnı değildir?

A) Bir ekonomideki para arzının, parasal tabandan ne kadar fazla olduğu-
nu ölçen katsayıya para çoğaltanı denir
B) Para çoğaltanı, para ara n ın parasal tabana oranına eşittir
C) Para arzı, dolaşımdaki para ile mevduatların toplamına eşittir
D) Nakit-msvduat oranı, bir ülkede halkan parasının ne kadarım bankalar-
daki mevduat hesaplarında, ne kadarım da nakit olarak tutmak istedik-
lerini gösteren bir orandır
E) Serbest rezerv oranı artıkça para çoğaltanının değeri artmaktadır.
Çözüm : Para çoğaltanı, parasal tabanda meydana gelen değişikliğin, para arzını
ne miktarda değiştirdiğini gösteren bir orandır. Para çoğaltanı, para arzının para-
sal tabana oranına eşittir. M erkez Bankası parasal tabanı arttırdığında, ekonomi-
deki para miktarı para çoğaltanı kadar artar. Para çoğaltanı, dar ve geniş anlam-
da ifade edilebilir. D ar anlamda para çoğaltanı raj şu şekilde formüle edilir:
1+c
m , =* —------------
r+e+ c
Para çoğaltanı, nakit mevduat oranı ( c ), (serbest) rezerv mevduat oranı (e) ve zo-
runlu rezerv oranına (r) bağlı olarak değişmektedir.
/ Nakit mevduat oranına (c), dolaşımdaki para oranı da denilmektedir. Para ço-
ğaltanı, dolaşımdaki paranın oranı (dolaşımdaki para / vadesiz mevduat) ile
negatif ilişki içindedir. Zira, nakit mevduat oranı arttıkça, para çoğaltanı kü-
çülmekte; azaldıkça, artmaktadır.
ğaltanına bağlıdır,
artmaktadır. Rezerv mevduat oranı arttıkça, kredi olarak verilebilir fon mik-
tarı azaldığı için para arzı azalmaktadır,
1122
Makro İktisat
831. G elirin Y: 8100, tüketin:in C : 5400,y a tırım ın l: 1200 ve kam u h arcam a-

ta n n ın G=l<sö0 olduğu b ir «kenem i için tran sfe r h arcam aların ın olma-
dığı ve biitçc açığının 200 olduğu varsayılırsa ta s a r r u f düzeyi nedir?
A) 1400 B) 2800 C) 1300 D) 2600 E) 1800
Çözüm : Aşağıdaki formül yardımıyla bu soruyu cevaplamak mümkündür, An-

cak öncelikle bu formülde eksik olan verileri; yani, N X veTA’yı bulmak gerek-
mektedir.
S- 1 (G + TR - TA) + NX
Y » C ,+, 1;+ G + NX
8100 = 5400 + 1200 + 1600 + NX
8100 - 5400 -1200 - 1600 = NX
NX = -100
( G + T R - T A ) = 200
1600 +0 -TA = 200
TA =1600 - 200
TA = 1400
Şimdi tasarmfları bulmak için gerekli oian formülü yazabiliriz.
S - T “ ( G + T r - T â ) + NX
S - 1200 = (1600 + 0 - 1 4 0 0 ) - 1 0 0
S = 1300
832. D eflasyonist b ir o rta m d a devlet h arc am a larım a devlet gelirinden az ol-

m ası d u ru m u n d a aşağıda kilerden hangisi ortaya çık ar?
A) Ekonomi genişleme aşamasına geçer,
B) Yatırımlarda bir artış olur.
C) Ekonomik denge tesis edilir.
D) Ekonomide daraltıcı etki oluşur.
E) Reel GSM H ’da artış meydana gelir.
Ç özüm : Ekonomide deflasyonisi bir ortamın varlığı, denge düzeyinin tam istih-
dam denge düzeyinin altında oluştuğu anlamına gelmektedir. Yani ekonomide,
bir efektif talep yetersizliği bulunmaktadır. Bu durumda kamu harcamalarını ar-
tırmak suretiyle, toplam talebi artırmak mümkündür. Toplam talepte meydana
1123
Ceteris Pavibus' İktisat Sorulan
gelen artış ise, ekonominin tam istihdamda dengeye gelmesiyle sonuçlanacaktır.

Ancak somda, deflasyonist bir ortamda kamu harcamalarının kamu gelirlerinden
az olması hali sorulmaktadır. Bu durumda, durgunluk devam edecektir. Hatta da-
raltıcı bir etki meydana gelecektir, Deflasyonist bir ortamdan ekonomiyi ç ık a r-.
manın yolu, efektif talep yetersizliğini ortadan kaldıracak politikalar uygulamak-
tır. Diğer bir ifadeyle, kamu harcamalarım artırmak suretiyle toplam talebi artır-
maktır. Cevap, D seçeneğidir.
833. A şağıdakilerden hangisi milli gelirden m eydana gelen değişm elerden

etkilenm eyen b ir y atırım tü rü d ü r?
A) Brüt yatırım B) N et yatırım
C) Uyarılmış yatırım D) Otonom yatırım
E) Gayri safi yatırım
Ç özüm : Milli gelirde meydana gelen değişikliklerden; dolayısıyla toplam talep-

le meydana gelen değişikliklerinde bağımsız olan yatırım çeşidi, otonom yatı-
nmlardır. Devletin yapmış olduğu alt yapı y atm ad an otonom yatırımlara örnek
gösterilebilir. Dolayısıyla otonom yatırımlar, yatay eksene paralel bir görünüm
arz ederler. Bu durumu aşağıdaki şekilde açık bir biçimde görm ek mümkündür.
ı 0 ---------------------------- * ı=ı„
--------------------------- ► y
: O
834. A şağıdakilerden hangisi paran ın fonksiyonlarından birisi değ ild ir?

A) İktisat politikası aracı olma
B) Değer saklama
C) Trampa fonksiyonu
D) Likidite fonksiyonu
E) Değişim fonksiyonu
Çözüm : Trampa, takas anlamına gelmektedir. Trampa ekonomilerinde, mal ile

malın değişimi söz konusudur. Paranın ekonomik işlemlere aracılık etme fonk-
siyonu yoktur, Cevap, C seçeneğidir.
■ ’I 1' • ;
1124
Makro İktisat
835.K am u h arcam aların ın eğitim , alt-yapı, a ra ştırm a geliştirm e gibi alan la-
r a yapılm ası d u ru m u n d a aşağıda kilerden hangisinin ortaya çıkm ası
beklenir?
A) Dışlama etkisi B) Crowding-in etkisi
C) Yayılma etkisi D) Hızlandıran etkisi
E) Fisher etkisi
Çözüm : Kamu harcamalarının eğitim, alt-yapı, araştırma-geliştirme gibi alanla-

ra yönlenmesi durumunda özel sektörün verimliliğinde artış meydana gelir. Ka-
sektör yatırımlarını tamamlayıcı nitelikte olduğu için özel sektörü çekme etkisi-
ne sahiptir. Literatürde bu duruma “Crowding-in etkisi" adı verilmektedir.
836.Tam İstihdam düzeyinde olan b ir ekonom ide aşağıdakllerden hangisi

b ir enflasyonist açık m eydana getirir?
A) Tüketim harcamalarındaki bir azalma
B) Kamu harcamalarındaki bir azalma
C) Yatırım harcamalarındaki bir azalma
D) Met ihracattaki bir azalma
E) Bütçe açığı politikası
Çdzüm : Enflasyonist açık, ekonominin dengesinin tam istihdam denge milli ge-
lirinin üstünde bir noktada oluşması durumunda söz konusudur. Tam istihdam
düzeyinde olan bir ekonomide enflasyonist bir açığm oluşabilmesi için genişle-
tici bir etkinin olması gereklidir. Bütçe açığı politikası, kamu harcamalarının ve
transfer harcamalarının arttırılması, vergilerin azaltm asına dayalı politikalardır.
Bu politikalar toplam talebi genişletici bir nitelik taşıdığı için enflasyonist açığa
yol açabilir.
837. A şağıdaki özdeşliklerden hangisi h arc an ab ilir gelire eşittir?

A) C + S B) T - (G + T R )
C) (G + Tr ) - T D) C + S + (TA - T R)
E) Y + T r - T a - C
1125
Çözüm :
/ A seçeneği, C + S ifadesi harcanabilir gelire eşittir, Y d s C + S
/ B seçeneğinde T (G + TR) ifadesi, biitçe fazlasına eşittir.
Bütçe Fazlası « T - (G + Tr)
✓ C seçeneğindeki (G + Tr) -T ifadesi, bütçe açığına eşittir.
Bütçe Açığı = (G + Tr) - T
/ D seçeneğinde C + S + (TA - T R) ifadesi, gayri safi yurtiçi hasılaya eşittir.
C + I + G + N X « C + S + (Ta - T r) ' '
/ E seçeneğinde Y + TR - TA - C ifadesi, tasarrufa eşittir.
C + S = Y d e Y + TR- T A
838.Para miktarındaki bir artma sonucunda diğer şeyler değişmezken top-

lam talep ve toplam arz eğrileri nasıl değişir?
Toplam Talep Toplam Arz
A) Sola kayar Sola kayar
B) Sola kayar Değişmez
C) Sağa kayar Değişmez
D) Değişmez Sola kayar
E) Sağa kayar Sağa kayar
Ç özüm : Para aramda meydana gelen artış, toplam talep eğrisini sağa doğru kay-
dırırken, azalış sola doğru kaydırır. Diğer taraftan para miktarında meydana ge-
len bir değişmenin toplam arz eğrisi üzerinde doğrudan bir etkisi söz konusu de-
ğildir.
839. IS-LM modeline göre genişletici bir para politikası, kendisinden daha
büyük daraltıcı bir maliye politikasıyla birlikte uygulandığında aşağı-
dakllerden hangisi ortaya çıkar?
A) Faiz oranındaki yükselme, milli gelir düzeyindeki düşmeden daha bü-
yüktür. " '
B) M illi gelir düzeyindeki düşme, faiz oranındaki yükselmeden daha bü-
yüktür.
C) Faiz oranındaki düşme, milli gelir düzeyindeki düşmeden daha küçüktür.
D) Milli gelir düzeyindeki düşme, faiz oranındaki düşmeden daha küçüktür.
E) Milli gelir kesin olarak düşerken, faiz oranındaki değişme belirsizdir.
1126
M akro İktisat
Çözüm : Genişletici para politikası sonucunda LM eğrisi sağa doğru kaymakta,

nucunda ise, ÎS eğrisi sola doğru kayarken, hem faiz oranı, hem de milli gelir dü-
,zeyi düşmektedir. Genişletici para politikası sonucunda meydana gelen milli ge-
lir artışı, daraltıcı maliye politikası sonucunda meydana gelen milli gelir azalı-
şından küçük olduğu için milii gelir üzerinde meydana gelen net etki düşüş yö-
nünde olacaktır. Bununla birlikte, hem genişletici para politikası, hem de daral-
tıcı maliye politikası faiz oranlarının düşmesine yol açmakta ve faiz oranı milli
gelir düzeyindeki azalmadan daha fazla düşmektedir. Bu durumu şekil yardımıy-
la görmek mümkündür.
r
Maliye Politikasından Küçük Olduğu Durum
840. Harcanabilir gelirde 120 birimlik bir artış olduğunda tüketim ve tasar-
ruf nasıl etkilenir?
A) Tüketim artar ancak tüketim artışı 120 birimden daha fazla olur.
B) Tasarruf artar ancak tasarruf artışı 120 birimden daha az olur.
C) Tüketim artışı ile tasarruf artışı toplamı 120 birimden daha az olur.
D) Tüketim artışı ile tasarruf artışı toplamı 120 birimden daha fazla olur.
E) Tüketim artarken, tasarruf değişmez.
Çözüm : Harcanabilir gelir, tüketim ve tasarrufun artışından oluşur.

Yd = C + S
Harcanabilir gelirin tamamının tüketime gidebilmesi için marjinal tüketim eğili-
minin bir olması gerekir. Benzer olarak harcanabilir gelirin tamamının tasarrufa
gitmesi için marjinal tasarruf eğiliminin 1 olması gerekir. Dolayısıyla harcana-
bilir gelirdeki artış marjinal tüketim ve tasarruf eğilimlerine bağlı olarak bir kıs-
mı tüketime, diğer kısmı tasarrufa gidecektir. Cevap, B seçeneğidir,
1127
841.1-İthalatın azalması
2-lhracatm artm ası
3-Dış ticaretin dengesinin ülke aleyhine bozulması
4-Ödemeler bilânçoıunun açık vermesi
Yurtiçi fiyatlarda meydana gelen b ir artış yukandakilerden hangileri-
ne neden olnr?
A) Yalnız 1 B) Yalnız 3
C) Yalnız 4 D) 3-4
E) 1-3-4
Çözüm : Ulusal fiyatlarda meydana gelen bir artış, ülke mallarının, yabancı ül-
ke mallarına göre daha pahalı hale gelmesine neden olur. Ulusal malların fiyat-
larının yabancı ülke mallarına göre daha pahalı olması durumunda, ihracatda bir
azalma meydana gelir. Çünkü yabancı ülkeler, göreli olarak pahalı olan ulusal
malları salın almak istemeyeceklerdir. Bu durumun ulusal piyasalardaki yansı-
maları ise, ithalatın artması biçiminde olacaktır. Yurt içi piyasada, ülke malları-
nın satın alınması yerine, göreli olarak daha ucuz olan yabancı mallar satın alı-
nacaktır. Yani ithalatta bir artış meydana gelecektir, ihracatı azalırken, ithalatı ar-
tan bir ülkenin dış ticaret bilânçosu açık verecektir, Dış ticaret bilançosu, öde-
meler dengesinde cari işlemler hesabında İncelenmektedir. Dış ticaret dengesin-
de meydana gelen bir açık, cari işlemler dengesine olumsuz bir biçimde yansı-
yacak; cari işlemler dengesinde meydana gelen olumsuzluk, ödemeler dengesi
aleyhine bir durumun oluşmasına neden olacaktır.
842. Aşağıdakiierden hangisi milli gelir hesaplama yöntemlerinden birisi-

dir? ' ‘
A) Sermaye yöntemi , .
B) Demografik yöntem t ■ •- i ■ :
C) Harrod-domar yöntemi
D) Gelir yöntemi
E) Elastikiyet yöntemi
Çözüm ; Milli gelir hesaplama yöntemleri şunlardır: Üretim ya da katma değer

yöntemi ile milli gelirin hesaplanması, gelir yöntemi ile milli gelirin hesaplan-
ması ve harcama yöntemi ile milli gelirin hesaplanmasıdır.
Cevap, D seçeneğidir. i,:
1128
Makro iktisat
843. A f ağıdakUerden hangisi, bir ekonomide net iktisadi başarıyı açıklayan

bir gelir tanımlamasıdır?
A) GSMH B) M illi gelir
C) Safi milli hasıla D) Kişisel gelir
E) Harcanabilir gelir
Çözüm : GSM H’dan amortismanların çıkarılması ile safı (net) milli hasılaya ula-
şılır. Dolayısıyla bir ekonomide net iktisadi başarıyı açıklayan gelir, safi milli
hasıladır.
844. Klasik iktisatçılara göre, ödünç verenler yönünden faiz almanın nede-
ni agağıdakilerden hangisidir?
A) Sermayenin maliyeti
B) Tüketicilerin fedakarlığı
C) Likiditenin alternatif maliyeti
D) Likiditeden vazgeçmenin bedeli
E) Tüketimden vazgeçmenin bedeli
Ç özüm : Klasiklere göre, faiz kişilerin tüketimden vazgeçmelerin karşılığıdır.

Keynesyenlere göre ise, faiz, kişilerin paralarını ellerinde tutmaktan vazgeçme-
leri karşılığında onlara ödenen bedeldir. Yani faiz, likiditeden vazgeçmenin be-
delidir. Keynesyenler, klasiklerin faiz tanımlamalarına karşı çıkarlar. Onlara gö-
re, bir paranın faize hak kazanması için sadece tüketilmekten vazgeçilmiş olma-
sı yeterli değildir. Faiz geliri elde etmek için tüketiminden vazgeçilen paranın
borç verilmesi gereklidir. Yani likiditeden vazgeçilmiş olmalıdır. Cevap, E seçe-
neğidir.
845.1. C II. I III. G IV. X V .M

Şeklinde toplam harcama kalemlerinin verildiği dışa açık bir ekonomi-
de yukarıdaki toplam harcama kalemlerinden hangileri otonom değiş-
kenlerdir?
A) I, II, IV B) I, V
C> II, III, IV D) II, III, V
E) I, II, V
1129
ÇÖzüm:Topiam talebi oluşturan harcama k&lemlerinden yatırım, kam u harcama-

kalemlerdir. Diğer taraftan tüketim ve ithalat milli gelirin fonksiyonudur ve mil-
li gelirdeki değişmelere bağımlı kalemlerdir. Milli gelirde meydana gelen artışa
paralel olarak, tüketim ve ithalatta da artış meydana gelir.
846. Bir ekonomide paranın ortalam a elde tutulm a h m k= 1/3 ve para sto-
ku 120 m ilyar dolar ise, milli gelir düzeyi kaç milyar dolardır?
A) 40 B) 500 C) 360 D) 600 E) 300
Çtizüm:
M .V - P.Y
v - i
P.Y “ Nominal GSMH

GSMH = M.V
GSMH = 3. 120
GSMH = 360
847. Aşağıdaki iktisadi yaklaşımlardan hangisi, kamu harcam alarındaki ar-

tışın kısmi dışlamaya yol açtığını ileri sürm ektedir?
A) Klasik yaklaşım
B) M onetarist yaklaşım
C) Keynesyen yaklaşım
D) Yeni klasik yaklaşım
E) Arz yanlı yaklaşım
Ç özüm : Keynesyen iktisatçılar, monetaristlerin ileri sürdüğü tam dışlama olgu-
suna karşı çıkmaktadırlar. Keynesyen iktisatçılara göre, kamu harcamalarında
meydana gelen artış, faiz oranlarını arttırmak suretiyle özel sektör harcamaları-
nın daralmasına yol açabilir. Ancak bu durum kısa dönem için söz konusudur.
Yani, Keynesyen iktisatçılar kamu harcamalarının yalnızca kısmi dışlamaya neden
olacağını ileri sürmektedirler.
! 130
Makro İktisat
848, Denge { artların ın haiz olduğu b ir ekonom i için aşağıdakilerdcn hangi-

si söz ko n u su d u r?
A) Tasarruflar yatırımlardan fazladır
B) Tasarruflar tüketimden fazladır
C) Tasarruflar yatırımlara eşittir
D) Yatırımlar tüketime eşittir
E) Yatırımlar gelire eşittir
Çözüm : Soruda bu ekonominin nasıl bir ekonomi olduğu ile ilgili herhangi bir
bilgi yoktur. Ancak seçenekler incelendiğinde, tüketim, yatırım, tasarruf ve gelir
değişkenleri görülecektir. Bu değişkenler vasıtasıyla, ilgili ekonominin devletin
faaliyette bulunmadığı dışa kapalı bir ekonomi olduğu {¡ikanınım yapabiliriz.
Devletin ve dış ticaretin olmadığı bir ekonomide denge şartları aşağıdaki gibidir:
Y=> C +1
Y *= C + S !
C+I = C + S
İ« S
S49.A şağıdakilerden hangisi “ Denk Bütçe Ç a rp a n ı” nın milli gelirde mey-

d an a getireceği değişim i İfade eder?
A) AY= (1/1 -c) AG - (1/1-c) AT
B) AY= (1/1-c) AG + (1/1-c) AT
C) AY= (1/1-c) AG - (c/l-c) AT
D) AY= (l/l- c - 0 AG + (1/1-c) AT
E) AY= (1/1-c) AG - (1/1-c-t) AT
Çözüm: D enk bütçe çarpanı kamu harcamaları çarpanı ile vergi çarpanının top-
lamıdır. Denk bütçe çarpanına göre, kamu harcamalarının tamamı, vergi artışı
yoluyla finanse edildiğinde, kamu harcaması artışlarının çarpan etkisi 1 ’e eşittir.
Bu durumu şu şekilde formüle etmek mümkündür:
AG = AT
AY = —1— AG -— £— AT
1 - c I - c
1131
Celeris Paribus: İktisat Sorulan
850. Aşağıdakilerden hangisi sermaye Hareketliliğinin tam olduğu durum

için ödemeler bilânçosu fazlasını göstermektedir?
A) BP eğrisinin sağında kalan alan
B) BP eğrisinin solunda kalan alan
C) BP eğrisinin altında kalan alan
D) BP eğrisinin üstünde
E) Yurt içi faiz oranlarının yurt dışı faiz oranına eşit olduğu noktadaki BP
eğrisi
ÇözUm: BP eğrisi ödem eler Dengesini gösterm ek için kullanılmaktadır. BP eğ-
risi, faiz oranı ile milli gelir düzeyinin kesiştiği noktaların birleştirilmesi İle el-
de edilmektedir BP eğrisinin sağma veya soluna bakm ak suretiyle doğru cevap
bulunabilir. BP eğrisinin sağında (altında) kalan ödemeler bilânçosu açığını (BP
< 0), BP eğrisinin solunda (üstünde) kalan alan ödemeler bilânçosu fazlalığını
(BP> 0) göstermektedir. BP eğrisinin tam üstündeki noktalar ise, ödemeler bi-
lançosunun dengede olduğu noktaları göstermektedir.
Cevap, B seçeneğidir, • • • ^
• ■■■ - ........... '• *u- •
851. Aşağıd akil erden hangisi p ara politikası araçlarından biri değildir?
A) Devlet tahvili alıra-satımı
B) Hazine bonosu alım-satımı
C) Reeskont oranı
D) Karşılıklar politikası
E) Gümrük vergisi
Çözüm ; Açık piyasa işlemleri, karşılıklar ve reeskont politikası para politikası

araçlanndandır. Açık piyasa işlemleri kapsamında devlet tahvili ve devlet bono-
larının ahm-satımı gibi işlemler yer almaktadır. Gümrük vergisi ise, bir para po-
litikası aracı değil, dış ticaret politikası aracıdır.
852.Yenl Keyncsycn Okula göre, beklenen p ara politikasının çıktı düzeyini

etkilemesinin nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
A) Genel fiyat değişimlerinin nispi fiyat değişimi olarak görülmesi
B) Beklentiler rasyonel olsa bile ücretlerin ve fiyatların yapışkan olması
C) Parasal yanılmanın varlığı
D) Emek arzının nominal ücretin fonksiyonu olması
E) A daplif beklentilerin söz konusu olması
1132
Makro iktisat
Çözüm : Yeni Ksynesyenler, rasyonel beklentiler varsayımını kabul etmektedir.

Ancak ücretler ve fiyatlar yapışkan olduğu için bir dengesizlik olması durumun-
da piyasalar süpürmeyecek; yani dengesizlik kendiliğinden ortadan kalkmaya-
, çaktır. Bu durumu bir örnekle izah etmek mümkündür. Politika yapıcının işsizli-
ği azaltmak amacıyla para arzını artırdığını ve bu para arzı artışının iktisadi ka-
rar birimleri tarafından öngörüldüğünü varsayalım. Yeni Klasiklere göre, para ar-
zı arttığı için reel ücretlerinde düşme olacağını tahmin eden işçiler zam isteye-
cek; işveren ise, reel ücretlerdeki düşmeyi maliyetlerinde bir düşme olarak de-
ğerlendirip üretimi artırm ak yerine işçilerin zam talebini eski reel ücret seviye-
lerini sağlayacak şekilde yerine getirecektir. Yeni Keynesyen bakış ise şunu ge-
rektir: işçiler para arzı artışından dolayı reel ücretlerinin düşeceğini tahmin etse-
ler bile, reel ücretlerindeki düşmeyi telafi edecek şekilde nominal ücretlerinde
artış sağlamalar! belli bir gecikme ile ortaya çıkar. Zira, işçiler zam istediklerin-
de, işveren onlara yapm ış oldukları ücret sözleşmesini hatırlatacaktır. Dolayısıy-
la sözleşmeler reel ücretlerdeki azalmaya nominal ücretlerin belli bir gecikme ile
ayarlanmasına yol açacaktır. Aynı şey hammadde veya mal fiyatlarının enflas-
yondan dolayı revize edilmek istenmesi durumunda da ortaya çıkacaktır. Yani,
iktisadi karar birimleri rasvonel olsalar hile, ücret ve fiyatların vaatskan olma-
sına vol açan nedenlerden dolayı ayarlama belli bir zaman gerektireceği için
milli gelir ve istihdam üzerinde pozitif bir etkiye neden olacaktır.
853. Ajağıdakllerden hangisi uyarılmış yabnmlann dikkate alındığı du-

rumdaki çarpanın (süper çarpan-bileşik çarpan~uyanlmış çarpan) ce-
birsel İfadesidir?
A) 1/1-c-a B) l/l-c (l-t) C) 1/1-c+m D )c /l-c + m E) 1/1-s-a
Çözüm : Basit çarpan, bir ekonomide toplam harcamalardaki meydana gelen ila-
ve yatırım harcamalarının milli geliri kaç katı arttırdığını gösteren bir katsayıdır.
Otonom yatırım harcamalarında meydana gelen bu artış, milli gelirde artışa ne-
den olurken, milli gelirde meydana gelen artış, yeni yatırımları uyaracaktır. Di-
ğer bir ifadeyle, otonom harcamalarda meydana gelen artışın aynı zamanda uya-
rılmış yatırımları da harekete geçirmesi sonucunda, otonom yatırımın milli ge-
lirde basit çarpandan daha büyük bir artışa neden olması, süper çarpan olarak
ifade edilmektedir. Süper çarpan şu şekilde formül edilmektedir:
c, marjinal tüketim eğilimini, a ise marjinal yatırım eğilimini ifade etmektedir.

1133
884. Toplam talep doğrusu ve 45 derece doğrusu İle ilgili aşağıdaki ifadeler-
den hangisi yanlıştır?
A) Toplam talep doğrusu pozitif eğimlidir.
B) 45 derece doğrusu pozitif eğimlidir.
C) 45 derece doğrusunun eğimi bire eşittir.
D) Toplam talep doğrusunun eğimi 45 derece doğrusunun eğiminden bü-
yüktür.
E) Toplam talep doğrusunun eğimi 1 ’den küçüktür.
Çttzfim; Aynntıh bilgi için 44. sorunun çözümüne bakınız.

855. Afağıdakllerden hangisi bir varlığın likiditesinin yüksek olması anla-

mına gelmektedir?
A) Zaman içinde değer kaybına uğramaması
B) Paraya dönüştürülebilene maliyetlerinin çok düşük olması
C) Paraya dönüştürülebilirle maliyetlerinin yüksek olması
D) Konvertibil olması
E) Kambiyo kısıtlamaları maruz kalması
Çözüm: Hisse senedi, tahvil vb. varlıkların likiditesinin yüksek olması, kolayca
ve çok düşük bir maliyetle istenildiğinde o varlığın paraya çevriiebilmesi anla-
mına gelmektedir.
856. Paranın değeri ile ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Kişiden kişiye farklılık gösterir
B) Toplumsal bir değeri vardır
C) Satın aidığı mal ve hizmetin miktarıyla ölçülür
D) Kültürel faktörlerden etkilenir
E) A rz ve talep tarafından belirlenir
Çözüm : Paranın değeri, satın aldığı mal ve hizmet miktarı ile ölçülür. Bilindiği
gibi enflasyon şartlan altında paranın satın aldığı mal ve hizm et miktarında bir
düşme gözlenir ve bu durum paranın değerinde bir düşme olduğu şeklinde yo-
rumlanır.
1134
Makro İktisat
857. A şağıdaki milli gelir h esaplam alarının hangisinde elde edilen sayısal
değer en d ü şü k tü r?
A) Cari fiyatlarla safi milli hasıla
B) GSMH
C) Nominal milli hasıla
D) Faktör fiyatlarıyla nominal milli hasıla
E) Reci milli, hasıla
Çözüm :
GSMH
— Amortismanlar
Safi milli hasıla
—Dolaysız vsrgila
Milli hasılaya ulaşılır.
Milli gelire ulaşılırken kullanılan rakamlar nominal ise, nominal milli gelir; rcel
ise, reci milli gelire ulaşılır. A ncak c seçeneğindeki faktör fiyatlarıyla milli hası-
laya da dikkat etmek gerekir. Bu milli gelir tanımı şu şekildedir:
MG = ücret+faiz+kar+rant
Ancak buradaki milli gelir tanımı da nominaldir. Oysaki, reel milli gelir rakam-
larından enflasyonun etkisi arındırılmıştır. Dolayısıyla reel milli gelir, nominal
milli gelirden daha küçük değerler almaktadır.
858. Faiz o ra n la rın d a m eydana gelen b ir yükselm e, p a ra taleb i üzerinde n a-

sıl b ir etki m eydana getirir?
A) Artar B) Önce artar, sonra azalır
C) Azalır D) Değişmez
E) Önce azalır, sonra artar
Çözüm : Para talebi faiz oranlan ile ters orantılıdır. Yüksek faiz oranlarında pa-
rayı elde tutm anın alternatif maliyeti arttığı için para talebinde bir düşme mey-
dana gelir. Düşük faiz oranlarında parayı elde tutmanın alternatif maliyeti düşük
olduğu için; yani elde edilecek faiz geliri düşük olduğu için iktisadi katar birim-
leri elde tutm ak istedikleri para miktarını artırmak isterler.
1135
859. İhtiyat saikı tle p ara talebi esas olarak aşağıdakilerden hangisine bağlıdır?
A) Gelir düzeyi B) Faiz haddi
C) Enflasyon D) Tasarruf düzeyine
E) Beklentilere
Ç özüm : İhtiyat m otifiyle para talebi, gclecekte meydana gelebilecek belirsizlik-

lere karşı, insanların kendilerini güvence altına almak amacını taşır. Gelecek ile
ilgili olarak belirsizlik hâkimse, bireyler önceden Öngoremedikleri olaylar için
hazırlıklı olmak isterler, ihtiyat güdüsüyle para talebi, gelirin ve fiyatlar genel
düzeyinin bir fonksiyonudur.
/ ihtiyat m otifiyle para talebi => M d = f (Y, P)
Gelir ve fiyatlar genel düzeyi arttıkça, ihtiyaç m otifiyle para talebi artarken, ge-
lir azaldıkça azalmaktadır. Ancak sosyal güvenceler, artıkça ihtiyat motifiyle tu -
tulan para miktarı azalacaktır. Yani insanların sosyal güvenceleri arttığı zaman,
ihtiyat güdüsüyle elde tutm ak istedikleri para miktarında bir azalış olacaktır.
Şöyle ki, herhangi bir sosyal güvencesi olmayan birisi, gece aniden hastalanma
riskine karşı elinde para bulundurmak isteyecekken, sosyal güvencesi olan biri-
sinin böyle bir durum için bulundurmak istediği para miktarı çok daha az ola-
caktır.
860. A şağıdakiJerden hangisi enflasyonist b ir o rta m d a b aşarı şansı d ü şü k

olan b ir ik tisat politikası aracıdır?
A) Vergi oranlarını yükseltme B) Bireylerden borçlanma
C) Kamu harcamalarının kısılması D) Faiz oranlarım yükseltme
E) Reeskont oranlarım düşürme
Ç özüm : Enflasyonist bir ortamda önerilen politika genellikle toplam talebi kıs-
maya yönelik politikalardır. Toplam talep bilindiği gibi, tüketim, yatırım, devlet
harcamaları ve net ihracattan oluşmaktadır.
/ Vergi oranlarının yükseltilmesi, kullanılabilir geliri azaltmak suretiyle
tüketimin kısılmasına neden olacak ve enflasyonu baskı altına alacaktır.
■/ Bireylerden borçlanma, özel kesimin elindeki kullanılabilir fonların
azalması anlamına gelmektedir. Bu durumda bireylerin tüketim imkâ-
nını azaltacaktır. Çünkü tüketim yapmak yerine, ellerindeki fonları fa-
iz karşılığında borç vermeyi tercih edeceklerdir.
/ Kamu harcamaları, toplam talebin bir bileşenidir. Kamu harcamaların
kısılması doğrudan toplam talepte bir azalmaya neden olacak ve enflas-
yonun baskı altına alınmasına yardımcı olacaktır.
1136
Makro İktisat
/ Yüksek faiz oranlarında bireyler tüketim ya da yatırım yapmak yerine

faiz geliri karşılığında borç vermeyi yeğleyeceklerdir. Çünkü yüksek
faiz oranlarında bugünkü tüketimi ertelemek, gelecekte daha çok tüke-
tim yapmak anlamına gelmektedir. Diğer taraftan yüksek faiz oranla’
rında yatırım yapmak risklidir. Hiçbir risk almadan yüksek faiz elde et-
mek ise, çok daha kolaydır. Dolayısıyla yatırıma gidecek fonlar, faize
gidecektir. Bu durum ise, toplam talebin önemli bir bileşeni olan yatı-
rımların ve tüketimin azalması suretiyle enflasyonun baskı altına alın-
masına neden olacaktır.
/ Reeskont oranlan yükseltildiği zaman, M erkez Bankasına ellerindeki
senetleri kırdırmak isteyen ticari bankalar için maliyet artacaktır. Yük-
sek iskonto oranlarında ellerindeki senetleri kırdırmak istemeyecekler-
dir. Çünkü vadesinden önce bir senedi nakde dönüştürmenin maliyetin-
de bir artış olacaktır. Düşük reeskont oranlan uygulandığında ise, ban-
kalar vadesi gelmemiş senetlerini Merkez Bankasına getirerek düşük
bir maliyetle nakde dönüştüreceklerdir. Dolayısıyla ekonomideki para
miktarında bir artış yaşanacaktır. Para miktarındaki artış ise, enflasyo-
nun daha da şiddetlenmesine neden olacaktır.
861. T tirk L ira ıı'n ın devalüe edilm esi dış tic aret üzerinde nasıl b ir etki mey-
d an a getirir?
A) ihracatta bir değişme olmaz
B) ihracatta artış meydana gelir
C) İthalatta artış meydana gelir
D) İhracatı düşme meydana gelir
E) ithalatla bir değişme olmaz
Ç özüm : Devalüasyon, ulusal paranın değerinin düşürülmesidir. TL’nin devalüas-

yonu, yabancı paralara karşı değerinin düşmesi anlamına gelir, Bu durum aynı
zamanda Türkiye üretilen malların, yabancı mallar karşısında göreli olarak daha
ucuz hale gelmesi anlamına gelmektedir. Yurt içi malların daha ucuz hale gelme-
si ihracatın artmasına; ithalatın ise azalmasına neden olacaktır,
862. Devletin ve dış ticaretin olm adığı b ir ekonom ide C «* 450, m pc => 0,8 ve
otonom tüketim 50 ise Y - ?
A) 400 B) 600 C) 450 D) 500 E) 700
1137
Çözüm:
C = C0 + cY
450 = 50 + 0,8Y
450 -50“ 0,8Y
400 = Û,8Y
Y = 500
863. M arsh all’»! m ik ta r teorisinde esas vurgu yapılan h u su s aşağıdakller-

den h angisidir?
A) Para arzını B) Elde tutulmak istenen parayı
C) Nominal milli gelir D) Paranın dolaşım hızını
E) Fiyatlar genel seviyesini
Ç ö z ira M arshali'm miktar teorisi, para tutumu yaklaşımı olarak bilinmektedir.

Çünkü Fisher, paranın değerini para arzını ön plana çıkararak açıklarken; M ars-
hall, paıa talebini ön plana çıkarmaktadır. Cambridge denklemi
M=kPT
Bu denklemde esas vurgu yapılan husus, &’dır. A, elde tutulmak istenen para m ik-
tarım göstermektedir. Cevap, B seçeneğidir,
864. C a ri ü cret düzeyinde çalışm ak İstediği halde İş bulam ayan kişilerin

m eydana getirdiği işsizlik tü rü aşağıdakjlerden h an g isid ir?
A) A çık işsizlik B) Yapısal işsizlik
C) Gayri iradi işsizlik D) Arızi İşsizlik
E) İradi işsizlik
Çözüm; Cari ücret düzeyinde çalışmak isteyip de, iş bulamayanların oluşturduğu iş-
sizlik türüne gayri iradi işsizlik denilmektedir. Cevap, C seçeneğidir.
865. A jağıdakllerden hangisi b ir plasm an harcam ası değildir?

A) Hisse senedi satın alınması B) Yeni bir şirket satm alınması
C) Konut satm alınması D) Yeni bir şirkete ortak olunması
E) Üretim kapasitesinin geliştirilmesi
Çözüm ; Yatırım, bir ekonomide belli bir dönemde mevcut sermaye m allan ve
teçhizat stokuna yapılan net ilavelerdir. İktisadi karar birimlerinin mevcut bir şir-
1138
Makro İktisat
keti almaları ya da mevcut şirketlerden birinin hisse senedini satın almaları, ken-
di açılarından yatırım olarak kabul edilmekte iken, makroekonomik anlamda üre-
tim kapasitesinde bir değişme olmadığından dolayı yatırım olarak kabul edilmez.
Çünkü yapılan işlem sadece mevcutların el değiştirmesi işlemidir, işte mevcut ya-
tırımların el değiştirmesi işlemine plasman adı verilmektedir. A, B, C ve D seçe-
nekleri plasman harcamalarıdır. Bu çerçevede üretim kapasitesinin geliştirilmesi
bir plasman yatırımı değildir.
866. Ç arp an katsayısı aşağıdaki duru m ların hangisinde en k üçük değeri alır?
A) Vergilerin otonom olduğu kapalı bir ekonomide
B) Marjinal tüketim eğiliminin en büyük olduğu durumda
C) Marjinal tüketim eğiliminin bire eşit olduğu durumda
D) M arjinal tasarruf eğiliminin en küçük olduğu durumda
E) M arjinal tüketim eğiliminin en küçük olduğu durumda
Ç özüm : Çarpanın değerinin en küçük olabilmesi için marjinal tüketim eğilimi

(c) nin değerinin en küçük olması gerekir. Bu durumu, maıjinal tüketim eğilimi-
nin küçük ve büyük olduğu iki örnekle göstermek mümkündür. Birinci durum-
da marjinal tüketim eğilimi 0,1, ikinci durumda 0,9'dur,
k=- —1— = — 1— = _!_ = 1 1 J

i-c 1 - 0 ,3 0,9
k - _ L _ - — 1— _ = _1_ = 10
1- c 1 - 0 ,9 0,1
867. K apalı b ir ekonom ide C “ 250, T = 50, Y =450 İse ve denk bütçe poli-
tikası izleniyorsa I = ?
A ) 4500 B) 50 C )1 5 0 D) 350 E) 450
Çözüm:
Y = C + I + G iken T = G olduğu için
450 = 250 + 1 + 50
1= 150
1139
868. A şağıdakilerden hangisi kam u harcam ası çarp an ın ın tra n sfe r h arca-
m aları ça rp an ın d a n daha fazla mlili gelir düzeyini a rtırm a sın ın nede-
n idir?
A) Marjinal tüketim eğiliminin 1 den küçük olması
B) Transfer ödemelerindeki artışın planlanan harcama üzerindeki etkisinin
küçük olması
C) Transfer ödemelerindeki artışın bir kısmının tasarruf edilmesi
D) Kamu alımlarmdaki değişmenin planlanan harcama üzerindeki etkisi-
nin büyük olması
E) Transfer harcamalarından yararlanan kişilerin marjinal tüketim eğilimi-
nin düşük olması
Çözüm : Transfer harcamaları çarpanı, kamu harcamaları çarpanından farklı ve
küçüktür. Çünkü transfer harcamalarından yararlanan yardım a muhtaç kişiler,
ellerine geçen paranın tamamım harcamazlar, bir kısmım tasarruf ederler. Dev-
letin yapm ış olduğu transfer harcamaları, transfer harcamalarından yararlanan
kişilerin marjinal tüketim eğilimine bağlı olarak milli gelirde bir artışa neden
olur, Örneğin ATH kadarlık bir transfer ödemesi yapıldığında bunun marjinal tü-
ketim eğilimine bağlı olarak cATH kadarlık bir kısmı toplam talepte artışa neden
olur. Bu durumda kamu harcamaları çarpanında AG yerine, cATIl yazılarak
transfer harcaması çarpanı elde edilir.
Transfer ödemeleri çarpanı: k = —1— cATH = c ATH

1-c 1- c
I—^— > —2—1yani kamu harcamaları çarpanı, transfer harcamaları çarpanındı

\I —o 1 -c/
b ü y ü k tü r.
869. A şağıdakilerden hangisi klasik m odelde İstihdam düzeyinin tem el be-

lirleyicisidir?
A) Talep düzeyi B) Dış ticaret politikası
C) Vergi politikası D) Harcamalar
E) Ücretler ve fiyatlar
Çözüm: Klasik iktisat, ekonominin daima tam istihdam düzeyinde olduğunu
varsaymaktadır. Dolayısıyla işsizlik diye bir durum söz konusu değildir. Ekono-
mide işsizlik olması durumunda ücretler tüm işsizler iş bulana kadar düşecektir.
Dolayısıyla esnek ücret ve fiyat mekanizması sayesinde ekonomide, tam istih-
dam düzeyinden sapmalar geçici nitelikte olacaktır.
1140
Makro İktisat
870. A şağıdakilerdcn hangisi vergi çarp an ın ın d alm a eksi İşaretli olm asının
nedenidir?
A) Toplumda vergilere karşı olumsuz bakış oluşması
B) Toplam harcamalardaki artışın vergileri azaltması
C) Vergilerdeki artışın marjinal tüketim eğilimini artırması
D) Vergiler artınca planlanan toplam harcamaların artması ve bunun da
milli gelir düzeyim azaltması
E) Vergiler artınca planlanan toplam harcamaların azalması ve bunun da
milli gelir düzeyini azaltması
Ç özüm :Vergi çarpanının değeri daima (-) eksi işaretlidir. Çünkü veıgi ödeme-
leri milli geliri azaltıcı yönde etki yapmaktadır. Vergi alınması, harcanabilir ge-
lirde azalışa neden olurken, milli geliri de azaltmaktadır.
Vergi çarpanı k = - y-S— = - |
871. Devlet h arc am aların ın 1500, bütçe açığının 120, ta sa rru fu n 1220, tüke-
tim in 4800, ticaret açığının 90 ve tra n sfe r harcam asının olm adığı b ir
ekonom i için toplam vergi geliri aşağıdakllerden hangisine elittir?
A) 1310 B) 1340 C) 1250 D) 1380 E) 1430
Çözüm : Vergi gelirini bulmak için harcanabilir gelir formülünden yola çıkmak
gerekir. Harcanabilir gelir, tüketime ya da tasarrufa gitmektedir. Dolayısıyla har-
canabilir geliri bulmak için şu formüle başvurmak gerekir.
C + S =YD = (Y+ TR - TA)
Bu formülde eksik olan Y bulunur.
Y = C + 1 + G +NX
Y = 4800 + 1 +1500 + (-90)
Y ’yi bulmak için ise, Fyı bulmak gerekir öncelikle.
S - 1 =■ (G + TR - TA) + NX
1 2 2 0 - 1 = ( 1 2 0 )- 9 0
1 2 2 0 -1 = 30
1 2 2 0 -3 0 = 1
1= 1190
I’yt bulduktan sonra aşağıdaki eşitlikte yerine kayabiliriz.
1141
I
Cetcris Paribus: İktisat Sorulan
Y = 4800 + 1190 +1500 + (-90)

Y “ 7400
C + S =YD => (Y+ TR - TA)
4800 + 1220 =■(7400 + 0 - TA)
6020 = 7400-T A
TA - 7400 -6020
TA -1 3 8 0
872. Aşeğıdalülerden hangisi b ir ülkede b ir yılda üretilen nihai mal ve hiz-

metlerin cari fiyatlarla çarptım yoluyla hesaplanan gelirdir?
A) Safi milli hasıla B) Nominal GSYlH
C) Nominal milli gelir D) Milli gelir
E) Reel milli gelir
Çözüm: Bir ülkede bir yılda üretilen nihai mal ve hizmetlerin cari fiyatlarla çar-
pımı yoluyla elde edilen gelir, Nominal GSYİH’dır.
873. Devletin tarım sal ürünler piyasasına girerek tarım ürünlerini piyasa fi-
yatından daha yüksek fiyatla satın alması nasü bir enflasyona yol aç-
m aktadır?
A) Maliyet enflasyonu B) Hiperenflasyon
C) Yapısal enflasyon D) Talep enflasyonu
E) Fiyat enflasyonu
Çözüm: Ekonomik hayatta fiyatlar her zaman serbest rekabet piyasası kuralla
rina göre oluşmaz. Bazı malların fiyatları, bu mallan üreten sektörlerin özellik-
leri, devletin takip ettiği gelir dağılımı ve sosyal politika gibi politikalar bakı-
mından siyasi bir nitelik taşır. Örneğin buğday, pancar, tütün, çay, pamuk vb.
ürünlerin fiyatları yalnız piyasadaki arz ve talep kanunlarına göre değil, devle-
tin piyasaya girerek denge fiyatının üzerinde oluşması söz konusu olabilmekte-
dir. Aynı zamanda yukanda belirtilen politik hedeflere göre belirlenmekte ve bu
nedenle destekleme alım fiyatları enflasyonun bir kaynağı olarak kabul edilmek-
tedir. Bu tür enflasyon ise, fiyat enflasyonu olarak adlandırılmaktadır.
1142
M akro İktisat
874. Aşağidakllerdcn harcam alardan hangisini yatırım harcaması olarak

kabul etm ek doğru değildir?
A) Makine ve teçhizat alımı
B) Stok miktarının arttırılması
C) Üretim kapasitesinin geliştirilmesi
D) Konut satın alınması
E) Üretim hattının yenilenmesi
Ç5züm Yatırım, bir ekonomide bel!i bir dönemde mevcut sermaye mallan ve
teçhizat stokuna yapılan net ilavelerdir. Stok miktarının artırılması yatırım değil,
üretimdir. Konut satın alınması ise, plasmandır.
875. Çoğaltan kavram ı ilk kez aşağıdaki iktisatçıların hangisi tarafından or-
taya atılmıştır?
A) Kahn B) Samuelson
C) Keynes D) Marshall
E) Dussenberry
Çözüm tik kez 1931 yılında İngiliz iktisatçı R.F Kahn tarafından ortaya atılmış-
tır. Kahn “istihdam çoğaltanı” adını verdiği çoğaltanda yatırımlardaki artışın is-
tihdam seviyesinde meydana getireceği artışı incelemiştir. Çoğaltan kavramı, da-
ha sonra Keynes tarafından geliştirilerek kullanılmıştır.
876. Safi milli hasılaya ulaşm ak için gayri safi milli hasıladan lıangi unsur
çıkarılm ası gereklidir?
A) Vasıtalı vergiler B) Vasıtasız vergiler
C) Amortismanlar D) Faiz ödemeleri
E) Ücret ödemeleri
Çözüm Bir ülkede bir yılda ilgili ülke vatandaşları tarafından üretilen mal ve
hizmetlerin parasal değerinden (GSMH’dan), o mal ve hizmetlerin üretiminde
görev alan üretim faktörlerinin üretim esnasında uğradıkları aşınma ve yıpran-
malar (amortismanlar) çıkarıldığında, safi (net) milli hasıla elde edilir.
1143
877. Nüfusun ne k adarhk b ir yüzdesinin, gelirin ne kadarlık bir yiizdesini

aldığını gösteren eğri uşağıdakilerden hangisidir?
A) İşgücü arz eğrisi B) Phillips eğrisi
C) Toplam ara eğrisi D) Engel eğrisi
E) Lorenz eğrisi
Çözüm Lorenz Eğrisi kişisel gelir dağılımında adaletsizliği ölçmek amacıyla
kullanılmaktadır, Lorenz eğrisi, mutlak eşitlik doğrusundan uzaklaştıkça, gelir
dağılımında adaletsizlik artmakta; yaklaştıkça adalet sağlanmaktadır.
. ’' I •
878. Aşağıdaki iktisatçılardan hangisi paranın değerini gelir ve bu geliri
harcam a açısından açıklam aktadır?
A) Fisher B) Friedman
C) Keynes D) Wickscll
E) Marshall
Çözüm Keynes, klasik ve neo-klasik iktisatçıların miktar teorisi hakkındaki gö-
rüşlerini eleştirmektedir. Keynes paranın değeri hakkındaki görüşlerini, gelir ve
harcama teorisi vasıtasıyla açıklamaktadır.
879. Aşağıdakllcrdeıı hangisi ekonomideki emek arzını belirlemektedir?

A) Reel ücret seviyesi B) Cari ücret seviyesi
C) Çalışan nüfusun miktarı D) Yetişkin nüfusun miktarı
E) Toplam nüfusun miktarı
Çözüm: Emek arzı, temel olarak reel ücretlerin fonksiyonudur. Ancak bir eko-
nomideki emek arzım belirleyen temel unsur, çalışan nüfusun miktarıdır. Yani
yetişkin nüfus içinde, çalışma hayatına girmiş olanların miktarıdır. Bir ekonomi-
nin emek arz miktarı, çalışan nüfusdan oluşur.
880. Otonom tüketim harcam aları 100, otonom yatırım lar 60 ve milli gelir
800 iken basit çarpanın değeri kaçtır ? ' ........
A) 2 B) 0 C)5 D) 4 E) -1
Çözüm: Y = lc. (Io + Co)

800 = k (î 00 + 60) buradan; k = 5
1144
Makro İktisat
881. Marjinal tasarruf eğiliminin 0,3 olduğu bir ekonomide için vergi çar-
panı aşağıdakilerden hangisidir?
A )-2,33 B) 2,33 C) 0,25 D ) -0,25 E) 4
Çözüm; Marjinal tasarruf eğilimi ile marjinal tüketim eğiliminin toplamı bire
eşittir. Bu durum ortalama tüketim eğilimi ile ortalama tasarruf eğilimi için de
geçerlidir.
c + s =1
s=l-c
0,3=1-c
c=0,7
Vergi çarpanı k = ~c—= “ - 2,33

1 —c 1-0,7 0,3
882. Aşağıdakilerden hangisi sürekti dış ticaret açığı veren bir ekonomi için
söz konusudur?
A) Ulusal tasarruflar artar B) Harcanabilir gelir düşer
C) Ulusal tasarruflar azalır D) Yatırımlar değişmez
E) Tüketim değişmez
Çözüm: Bir ülkenin ihracatı ithalatından küçükse, dış ticaret açığı söz konusu-
dur, Bu durumda ülkeden çıkan döviz, giren dövizden daha büyüktür. İlgili ülke,
kazandığından daha fazla harcamaktadır. Bir ülkenin kazandığından fazla harca-
ması, ya borç almasına ya da önceki tasarruflarım çözmesine bağlıdır. Dolayı-
sıyla ulusal tasarruflarda bir azalma meydana gelir.
883. Arz yanlı İktisadın en temel politika aracı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Vergi politikası B) Kamu harcamaları
C) Ücret kontrolleri D) Fiyat kontrolleri
E) Borçlanma politikası
Çözüm: Arz yanlı iktisadın temel politika aracı, vergilerdir. Arz yanlı iktisatçı-
lar, vergi oranlarını düşürmek suretiyle vergi gelirlerinin artırılabileceğini ileri
sürerler.
1145
884. B ir ekonom ide h arcan ab ilir geür 100 İken, 8û’i tüketim e gitm ektedir,
h arc an ab ilir gelir 120 olduğunda İse, 90 birim i tüketilm ektedir. B una
göre m a rjin al tüketim eğilimi aşağıdftkJlerden hangisidir?
A) 0,50 B) 0,91 C) 0,80 D) 0,90 E) 0,95
Çözüm :
Mpc =* A i. *» .10.«. 0,5

AY 20
885. H em işverenlerin hem de işçilerin beklenen enflasyon o ran ın ı doğru

tahm in ettik le ri b ir d u ru m d a toplam a rz eğrisinin şekli ile ilgili o larak
aşağıdakllerden hangisi d o ğ ru d u r?
A) Pozitif eğimlidir B) Yatay eksene paraleldir
C) ö n ce artan sonra azalan eğimlidir D) N egatif eğimlidir
E) Dikey eksene paraleldir
Çözüm : işçiler, enflasyonu doğru olarak tahmin ettiklerinde, reel ücret artışları-
nı ona göre belirlemek isteyeceklerdir. Yani işçiler hedefledikleri reel ücrete
ulaşmak için nominal ücretlerine beklenen enflasyon oranlarından dolayı gelir-
lerinde meydana gelecek aşınmayı da ilave edeceklerdir. Bu durumda ise, reel
ücretlerinde bir azalma olmayacaktır. Diğer bir ifadeyle para aldanması olgusu
yaşanmayacaktır. Reel ücretlerde bir azalmanın olmadığı durumda, işverenler
ilave işgücü talebinde bulunmazlar. Şayet para aldanmasından dolayı, işçilerin
reel ücretlerinde bir düşüş yaşanmış olsaydı, işverenler işgücü talebini artıracak-
tı. Ancak hem işveren, hem de işçiler beklenen enflasyon oranını doğru tahmin
ettiklerinde reel ücret değişmeyeceğinden işgücü arz ve talebinde de bir değişme
olmayacak. Denge noktası, dikey eksene paralel bir hal alacaktır.
886. A şağıdaki d u ru m la rd a n hangisinde LM eğrisi d ah a d ik hale getir?

A) Para talebinin faiz esnekliğinin yüksek olması
B) Para talebinin faiz esnekliğinin düşük olması
C) Yatırımların faiz esnekliğinin yüksek olması
D) Yatırımların faiz esnekliğinin düşük olması
E) Para talebinin gelir düzeyinden bağımsız olması
1146
Makro İktisat
Çözüm :
✓ LM eğrisi, para talebinin Faiz esnekliği sonsuz iken, yatay eksene paralel bir
hal ahr
/ LM eğrisinin daha dik hale gelmesi için para talebinin faiz esnekliğinin dü-
şük olması gerekir
/ Yatırımların faiz esnekliğinin yüksek olması, IS eğrisinin yatık bir görünüm
arz etmesine neden olur
/ Yatırımların faiz esnekliğinin düşük olması, IS eğrisinin dik bir görünüm an?
etmesine neden olur
/ Para talebini etkileyen en önemli değişken, gelirdir
K ey n csy en ik tis a t K la sik İk tisa t
/ Para talebinin faiz esnekliği yöksektir. / Para talebinin faiz esnekliği düjiiktiii'.
O nun için L ikidite tuzağı olgusu ite Dolayısıyla para a ra n d a meydana gelen
karşılaşılır. (Para p o litikası etkin değil, artışlar, faiz oranlarını düsdrmek suretiyle
m aliye politiksin etkin) y atırım ları artırabilir. (Para poİlİİkesı
etkin)
J Y a tırım la rın fa iz e sn e k liğ i d ü şü k tü r. / Y a tırım la rı» fa iz e s n e k liğ i y ü k s e k tir.

Dolayısıyla faiz oranlarına meydan» gelen Faiz oranlarında meydana gelen bir düşme,
düşm e, her zam an yatırım ları etkilem e;. yatınnılantı artm alına neden olacaktır. (Para
(P ara p o litik a s ı e tk in d e ğ il, m a liy e palltlkast etkin)
politikası stkln)
887. R asyonel beklentiler teorisine göre, p a ra a rz ın d a m eydana gelen b ir de-

ğişikliğin m eydana getireceği sonuçlar İle ilgili o la ra k aşağıdaki (iade-
lerden hangisi d o ğ ru d u r?
A) Yalnızca beklenmeyen para arzı değişiklikleri fiyatlar genel düzeyini
etkiler
B) Yalnızca beklenmeyen para arzı değişiklikleri milli geliri etkiler
C) Yalnızca bekîencn para arzı değişiklikleri milli geliri etkiler
D) Beklenen para arzı değişiklikleri fiyatlar genel düzeyinde bir etki mey-
dana getirmez
E) Yalnızca beklenen para arzı değişiklikleri fiyatlar genel düzeyini etki-
lemez
Çözüm Rasyonel beklentiler teorisine göre, iktisadi karar birimleri rasyoneldir.
Mevcut tüm bilgiyi kullanarak karar alırlar ve politika yapıcıların aldıkları karar-
lara anında tepki gösterirler. Sistematik olarak hata yapmazlar, örneğin Merkez
Bankasının para arzını artıracağını ilan ettiğini varsayalım. Bu durumda iktisadi
1147
karar birimleri, fiyatlar genel düzeyinde bir artış olacağını bilir ve bu duruma
anında tepki verirler. Dolayısıyla uygulanan bir politikanın başarı şansı» iktisadi
karar birimlerinin aldatılmasına bağlıdır. Eğer uygulanan iktisat politikası sürp-
riz nitelikte bir politika olursa, kısa vadede başarı şansı vardır. Beklenmeyen bir
para a rn değişikliği, faiz oranlarında bir düşme, yatırımlarda ve mili gelirde bir
artışa neden olacaktır. Ancak iktisadi karar birimleri, aldatıldığının farkına varır
varmaz, kendilerini yeni duruma uyarlayacakdardır. Onun için devletin ekonomi-
ye müdahale etmemesi istenir. Diğer bir ifadeyle, en iyi politika, politikasızlıktır.
/ A, seçeneğinde, “Yalnızca beklenmeyen para arzı değişiklikleri fiyatlar genel
düzeyine etkiler.” ifadesi doğru değildir. Beklenmeyen para arzı değişiklikle-
ri geliri etkiler.
/ C seçeneğindeki, “Yalnızca beklenen para arzı değişiklikleri milli geliri etki-
ler”, ifadesi doğru değildir. Beklenen para arzı değişiklikleri milli geliri de-
ğil, fiyatlar genel düzeyini etkiler.
/ D seçeneğindeki, “Beklenen para arzı değişiklikleri fiyatlar genel düzeyinde
bir etki meydana getirmez” ifadesi doğru değildir. Beklenen para arzı deği-
şiklikleri, fiyatlar genel düzeyinde bir artış meydana getirir.
/ E seçeneğindeki, “Yalnızca beklenen para arzı değişiklikleri fiyatlar genel
düzeyini etkilemez" ifadesi doğru değildir. Beklenen para arzı değişiklikleri,
fiyatlar genel düzeyinde bir artış meydana getirir,
/ B seçeneğinde ise, “Yalnızca beklenmeyen para arzı değişiklikleri milli geli-
ri etkiler” ifadesi doğrudur.
888. H an e halkının, firm aların vc devletin olduğu dışa açık b ir ekonom ide
tra n sfe r harcam ası çarp an ı aşağıdakilerden hangisine eşittir? (MPS:
marjinal tasarruf eğilimi, MFC: marjinal tüketim eğilimi, MPT: marjinal
vergi oranı, MPI: marjinal ithalat eğilimi)
A )________MEC________ m _ MEC—
' 1-M PS(1-M PT)+M PI MPS+MPI
C ) _____— MEC________ D) _____ _________

1-M P C ( 1-MPT)+MP I ' 1 - M PC + MPI
E) 1
1-M PC(1-M PT)+M PI
Çözüm : Hane halkının, firmaların ve devletin olduğu dışa açık bir ekonomide
transfer harcaması çarpanı şu şekilde ifade edilir
1cxr — ------- £------- = — — ------ -------------------

l-e (l-t)+ m t-M P C (i-M PT )+M PI Cevapj c seçeneğidir.
1148
Makro iktisat
S89. Dışlama etkisinin olm adığı b ir d u ru m d a, y atırım h arcam aların d a

m eydana gelen b ir a rtm a sonucunda ¡para talebi, tahvil talebi ve faiz
oran ı nasıi değişir?
P a ra talebi lâ M L M s k İ Faiz oram
A) Artar Azalır Azalır
B) Azalır Artar Artar
C) Artar Azalır Değişmez
E) Azalır Artar Değişmez
Ç özüm : Dışlama etkisinin olmadığı durumda ekonomi likidite (uzağındadır. Li-

kidite tuzağı koşullarında LM eğrisi yatay eksene paraleldir ve maliye politikası
tam etkindir. Yatırım harcamalarında meydana gelen bir artış, IS eğrisinin sağa
doğın kaymasına neden olacaktır. Milli gelir düzeyi artarken, faiz oranlarında
bir değişme olmavaeaklır Faiz oranları değişmediği durumda artan gelir, spe-
külatif güdüyle pars talebinin artmasına neden olur, Zira, likidite tuzağı duru-
munda faiz oranlan normal seviyesinin altındadır (tahvillerin fiyatı yüksektir) ve
bireyler faiz oranlannm yükseleceği (normal seviyesine döneceği) beklentisine
sahiptir. Yani, gelecekte faiz oranlannm artacağı yönündeki beklentiye bağlı ola-
rak tahvil taleplerini deîstlrmeêctklerdiı.
Keynesyen Bölge
/ LM eğrili yatay ekten« paraleldir. (Dikey eksene diktir.)
✓ LM eğrisinin esnekliği sansuzdur,
✓ LM eğrisinin eğimi şifadır.
/ Par» talebinin imz esnekliği sonsuzdur.
/ Spekülatif pata salebinin faiz e tn ek lifi sonsuzdur,
/ Likidite uızağı sSz konutudur.
✓ Fsıiz oranlan asgari seviyesinde olduğu için tahvil fiyattan yüksektir.
/ Mali genişleme iadece hasılayı arttırır,
,/ Mali genişleme faiz oranlarını etkilemez.
Y, Y„ / Dışlama etkisi sıfırdır.
/ Maliye politikası tam etkindir.
✓ Parasal genişleme denge faiz ve hasıla düzeyini değiştirmez.
/ Par* politikası tam e&ııizdiı.
Genişletici Maliye Not: Yatırımların faiz esnekliği sıfırdır, Çünkü ekonomi likidite
Politik«*! ¡uzağındadır. Steınmlann k m esnekliğinin İS eğrisini dikleştirici etkisiyle
ktrıtım!m*m*Udır,
890, A şağıdakilerden hangisi nom inal G S M H ’yi İfade ed er?

A) y /M V B) y / V
C) y 1 M D) My
E) MV
1149
I
Çözttm : M iktar Denklemi MV = Py şeklinde ifade edilir. B u denklemde para

stoku M, paranın dolanıra hızı Y fiyatlar genel düzeyi P ve reel gelir y ile ifade
edilir. Üretilen mal miktarı ile fiyatların çarpılması suretiyle nominal GSM H’ye
ulaşılır. Yani, denklemin sağ tarafı nominal G SM H’i verir. Bu durumda MV*»Py
ise, M V nominal G SM H’ye eşit olacaktır.
891. M ail genişlemenin sadece milli geliri arttırdığı durumda aşagıdakller-

den hangisi söz konusudur?
A) Maliye politikası kısmi etkindir.
B) Para politikası kısmi etkindir.
C) Ekonomi likidite tuzağındadır.
D) Spekülasyon güdüsüyle para talebi sıfırdır.
E) Klasik bölge koşulları söz konusudur.
Çözttm : Mali genişlemenin faiz oranlarını etkilemeyip, sadece milli geliri arttır-
dığı durumda, ekonomi likidite tuzağında olduğu için para talebinin faiz esnek-
liği sonsuz ve LM eğrisi üzerinde Keynesyen bölge durumu söz konusudur. Ya-
ni, LM eğrisini yatay eksene paralel, esnekliği sonsuz ve eğimi sıfırdır. Keynes-
yen bölgede, para politikası tam etkisiz, maliye politikası tam etkindir. Bu duru-
mu şekil yardımıyla görm ek mümkündür,
r
892. Fiyatlar genel düzeyinde meydana gelen bir azalmanın reel servet
miktarını arttırmak suretiyle tüketimi ve toplam hasılayı arttırıcı et-
kisi aşağıdakilerden hangisi İle ifade edilmektedir?
C) Tanzi Etkisi D) Nash Dengesi
E) Taylor K uralı
1150
M akro İktisat
Çözüm : Pigou etkisine göre, fiyatlar genel düzeyinde meydana gelen düşme, bi-
reylerin reci servetinin artmasına neden olacaktır. Reel serveti artan bireyler, tü-
ketim harcamalarının arttıracaktır. Tüketim harcamalarının artması sonucunda
IS eğrisi sağa doğru kayacak ve hasıla düzeyinde bir artış meydana, gelecektir.
Plgou E tkili
P İ - t- y - t —»Ct—
»IS sağa kayır -*YÎ
Pf — sol a k ay ar —^YX
893. Kamu harcamasının olmadığı bir kapalı ekonomide, tüketim ve yatırım

fonksiyonları sırasıyla şöyledir:
C = 25 + 0,7 Y
1 = 30 + 0,1 Y
( O Tüketim düzeyi, Y ~ Gelir düzeyi, I = Yatınm miktarı)
Bu ekonom ide denge gelir düzeyi ve tüketim m ik tarı k açtır?
_Y _
A) 275 192,5
B) 275 217,5
C) 275 57,5
D) 650 210
E) 740 180
Çözüm:
Y=C+ 1
Y = 25 + 0,7Y + 30 + 0,1Y
Y = 55 + 0,8Y
Y -0 ,8 Y = 55
0,2Y = 55
Y ■ 275
C= 25 + 0,7Y
C «* 25 + 0,7(275)
C = 25 + 192,5
C = 217,5
) 151
894. Yatırımların fak esnekliğinin sefir olduğu durumda, gevşek para poli-
tikasının çıktı üzerindeki etkisi ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi
doğrudur?
A) Para arat artışları faiz oranını değiştirmeyeceğinden yatırımlarda ve
dolayısıyla çıktı miktarında değişme olmaz.
B) Para arzı artışları, faiz oranını düşüreceğinden yatıranlarda ve dolay-
styla çıktı miktarında artış meydana gelir.
C) Para arzı artışları faiz oranlarında düşüşe neden olacak; ancak çıktı
miktarında değişiklik olmayacaktır.
D) Para arzı artışları para talebinin artmasına yol açtığından faiz oranlan
düşürecek; yatırım ve dolayısıyla çıktı miktarı artacaktır.
E) Para arzı artışları faiz oranım düşürecek ancak yatırımlarda ve dolayı-
sıyla çıktı miktarında düşük miktarda bir artış meydana gelecektir.
Çözüm : Yatırımların faiz esnekliğinin sıfır olduğu durumda para politikasının

etkinliği sıfırdır. Böyle bir durumda genişletici bir para politikası uygulanırsa,
faiz oranlarında düşme meydana gelecektir. Ancak yatırımların faiz esnekliği sı-
fır olduğundan faiz oranlarının düşmesi, yatırımları, istihdamı ve üretim mikta-
rım etkilemeyecektir.
895. Bir ekonomide kişi başına üretim yılda % 3,2, nüfus be yılda %1,5 ar-
tıyorsa, yıllık reel GSMH artışı yaklaşık olarak % kaç olmalıdır?
A) 1,5 B) 1,7 C) 3 D) 3,2 E) 4,7
Çözüm : Bir ülkenin brüt büyüme hızı GSMH’sındaki yıllık artışa eşittir.
GSMH'daki meydana gelen yıllık artıştan ilgili yıldaki nüfus artış hızı çıkarıldı-
ğında net büyüme hızına ulaşılır. Ancak üretimde meydana gelen yıllık artış ki-
şi başına ifade edilmişse, net büyüme hızına ulaşmak için üretimde meydana ge-
len artışı nüfusta meydana gelen artıştan çıkarmaya gerek yoktur. Kişi başına
üretimde meydana gelen artış (GSM H’da meydana gelen artış), net büyüme hı-
zını ifade etmektedir. Zira, kişi başına GSMH, GSMH/Nüfus şeklinde hesaplan-
dığı için söz konusu yıldaki nüfus artışı da hesaplamalara dahil edilmiş olur.
1152
Makro iktisat
896,Diğer değişkenler sabitken ekonominin genelinde iş gücü verimliliğinin

azaldığı varsayım ı altında, İş gücU piyatasında meydana gelecek muhte-
mel etkiler aşağıdakileri«a hangisidir?
A) işgücü talep eğrisi sağa kaydığı için reci Ücretler artar.
B) işgücü talep eğrisi sola kaydığı için reel ücretler azalır.
C) İşgücü arz eğrisi sağa kaydığı için reel ücretler artar.
D) İşgücü arz eğrisi sola kaydığı için reel ücretler azalır.
E) tş gücü arz eğrisi sağa kayarken işgücü talep eğrisi sola kaydığı için re-
el ücretler düşer.
Ç özüm : tşşgücü verimliliğinde bir azalma olması durumunda işgücü talep eğri-
si sola doğru kayar ve reel ücretler düşer. Tersine, İşgücünün verimliliğinde bir
artış olması durumunda işgücü talep eğrisi sağa doğru kayar ve reel ücretler yük-
selir. Bu durumu şekil yardımıyla görmek mümkündür:
897. IS-LM modeli yeri alındığında, otonom yatırım harcamalarını arttırı-

cı bir politika, pars arzını arttırıcı bir politika ile birlikte uygulandı-
ğında aşağıdakilerden hangisi ortaya çıkar?
A) Faiz oranındaki artış, milli gelirdeki artıştan daha büyük olur.
B) Faiz oranındaki artış, milli gelirdeki artıştan daha küçük olur.
C) Faiz oranındaki azalış, milli gelirdeki artıştan daha büyük olur.
D) Faiz oranındaki azalış, milli gelirdeki artıştan daha küçük olur.
E) Faiz oranındaki değişme belirsizdir, ancak milli gelir kesin olarak ar-
tar.
Çözüm : Otonom yatırım harcamalarında meydana gelen artış sonucunda İS eğ-

risi sağa doğru kaymakta; denge faiz oranı yükselirken milli gelir düzeyi artmak-
tadır (genişletici maliye politikası). Para arzında meydana gelen artış ise, LM eğ-
risini sağa doğru kaydıracak; denge faiz oranları düşerken milli gelir düzeyi ar-
1153
I
tacaktır (genişletici para politikası). Dolayısıyla genişletici para politikası faiz

oranlarım düşürürken, genişletici maliye politikası faiz oranını yükseltmektedir.
Faiz oranı ile ilgili net etkinin bilinebilmesi uygulanan genişletici para ve mali-
ye politikasının nispi büyüklüğüne bağlıdır. Ş5yle ki, uygulanan genişletici para
politikası, genişletici maliye politikasından daha büyükse, faiz oranlan düşerken
gelir düzeyi artacaktır. Tersine, uygulanan genişletici para politikası, genişletici
maliye politikasından daha küçükse, faiz oranlan yükselirken gelir düzeyi arta-
caktır, Uygulanan genişletici para politikası, genişletici maliye politikasına eşit-
se, faiz oranı değişmezken, sadece milli gelir düzeyi artacaktır. Uygulanan poli-
tikaların nispi büyüklüğü ile ilgili olarak bilgi verilmediği için faiz oranındaki
değişme belirsizdir. Ancak her iki politikada genişletici olduğu için milli gelirde
artma meydana gelecektir.
898. A gağıdakllerden hangisinde Keynesyen yaklaşım İle Yeni K lasik yakla-

şımın P hillips eğrisi ile İlgili olarak o rta k g örüşlerden b irisi d o ğ ru ola-
ra k verilm iştir?
A) Phillips eğrisi analizi sadece kısa dönemde geçerlidir.
B) Phillips eğrisi analizi daima diktir.
C) Phillips eğrisi daima negatif eğimlidir.
D) Phillips eğrisi analizi sadece uzun dönemde geçerlidir.
E) Phillips eğrisi ile ilgili olarak benimsedikleri ortak bir görüş yoktur.
Çözüm : Karşılaştırmalı bilgi için 20. sorunun çözümünde verilen tabloyu mut-
laka inceleyiniz.
899. P arasal genişlem enin faiz o ran ların ı d ü şü rd ü ğ ü ve m illi geliri a rttırd ı-
ğı d u ru m d a aşağıdakllerden hangisi kesin o la ra k d o ğ ru d u r?
A) LM eğrisi Keynesyen bölgede değildir.
B) A ra bölge durumu söz konusudur.
C) Klasik bölge durumu söz konusudur.
D) Para politikası tam etkindir.
E) Para politikası kısmi etkindir.
Çözüm : Parasal genişlemenin faiz oranlarını düşürdüğü ve milli geliri arttırdığı

durumda LM eğrisi üzerinde ara bölgs ya da klasik bölge durumu söz konusu
olabilir. Ara bölgede para politikası kısmi etkin olurken, Klasik bölgede tam et-
1154
Makro İktisat
kindir. Dolayısıyla B, C, D ve E seçenekleri LM eğrisi üzerinde ara bölge veya

klasik bölge durumunu temsil ettiği için doğru olabilir. A ncak kesin olan LM eğ-
risi üzerinde Keynesyen bölge durumunun söz konusu olmamasıdır. Aynca Key-
nesyen bölgede genişletici para politikasının faiz oranlarını ve gelir düzeyini de-
ğiştirmediğine dikkat edilmelidir, Bu durumu şekiller yardımıyla görmek müm-
kündür.
K lasik Bölgede Genişletici

Para Politikası
•:;l
■i
Keynesyen Bölgede Genişletici Para Politikası
I! Cevap, A seçeneğidir.
900. A şağıdakllerden hangisi Lucas a rz denklem i ile F rle d m a n ’ın İşçi Ya-
nılm a m odelinin o rta k yönlerinden birisid ir?
A) Piyasaların temizlenmesi varsayımı
B) Tam bilgi varsayımı
C) İktisadi karar birimlerinin sistematik hata yaptığı varsayımı
D) Firmalar rasyonel beklentilere sahipken, işçilerin rasyonel beklentilere
sahip olmadığı varsayımı
■v E) Hem işçilerin, hem de firmaların, sistematik hata yapmadığı vsırsayımı
Vi •;
•
:: .i . .
1155
Cetens Paribus: iktisat Soruları
Çözüm : Lucas arz denklemi ile Friedman’ın işçi Yanılma modeli, piyasaların te-
mizlenmesi ve eksik bilgilenme varsayımları açısından benzerlik göstermekte-
dir. Ancak, şu hususlarda farklılık göstermektedirler.
/ Friedm an'm işçi yanılma modelinde işçilerin fiyat düzeyi ile ilgili beklenti-
lerinde yanılmaları sonucunda istihdamda bir değişme meydana gelmektedir,
işçilerin reel ücretlerinde meydana gelen değişme ile birlikte istihdam düze-
yinin değiştiğini bilmesine rağmen bu bilgiyi dikkate almamakta adaptif
(uyarlayıcı) beklentilere göre davranmaktadırlar. Lucas’ın modelinde bu tür-
den uzun süreli bir yanılma söz konusu değildir. İşçiler hata yapabilir. Fakat
sistematik hata yapmazlar. Yani, bu hatalar tesadüfidir. Friedman’m işçi ya-
nılma modelinde durum böyle değildir, örneğin, işçiler beklenen fiyat düze-
yinde yanılırlarsa ya da gerçekleşen fiyat düzeyi beklenen fiyat düzeyinden
büyük olursa, reel ücretler düşer ve emek arzı artar. Bu durum işçilerin yanıl-
ması varsayımı altında bu şekilde süreldi devam eder. Oysaki, Lucas’ın mo-
delinde iktisadi karar birimleri sistematik hata yapm azlar ve hatalarını çok kı-
sa sürede telafi ederler.
/ Friedman’m işçi yanılma modelinde, firmalar, fiyatlar genel düzeyi ile ilgili
tahminlerinde işçilerden daha iyidirler. Çünkü firm alar ürettikleri mallarla il-
gili olarak daha iyi bilgiye sahiptirler ve piyasadaki fiyat hareketlerini işçile-
re göre daha iyi takip etmektedirler. Yani, işçiler tahminlerinde aldanırlar, fir-
m alar doğru beklentilere sahiptirler. Lucas’m modelinde ise, üreticiler kendi
ürettikleri malların fiyatlarım yakından izlerken, tükettikleri tüm malların fi-
yatlarını takip edemezler. Eksik bilgiden dolayı üreticiler fiyatlar genel düze-
yindeki değişmelerle kendi ürettikleri malın nispi fiyatındaki değişmeyi ka-
rıştırırlar.
903. Bir ekonomide gayri safi yurtiçi hasıla 7050 birim, gayri safi yatırım 1200
birim, net yatırım 800 birim, tüketim 4400 birim, hükümet harcamaları
1300 birim ve bütçe açığı 35 birimdir.
Bu bilgilere göre, vergiler kaç birim d ir?
A) 1265 ’ B) 1335 C) 1235 D) 835 ‘ ' E) 765
Çtizüm: Bütçe açıgı/fazlası formülünden hareketle vergilerin ne kadar olduğu-

nu bulmak mümkündür.
Bütçe Açığı = (G + Tr ) - T a Bütçe Fazlası * T A - (G + Tr )
- Bütçe Açığı = ( G + T r ) - T a
1300 ~ T a * 35
Ta ~ 1 3 0 0 -3 5
T A s* 1265 Cevap, A seçeneğidir.
1156
Makro iktisat
902, Toplum arz d a m eydana gelen artışın, toplam talep te m eydana gelen
a rtışta n kiiçük olduğa d u ru m d a fiy atlar genel düzeyi, gelir, istihdam
ve işsizlik üzerinde m eydana gelen değişm eler aşağıdakilerin hangisin-
de do ğ ru o la ra k verilm iştir?
F iy atlar G enel Dlizevi G elir iftlh d a m tşafarilk
E) Yükselir Yükselir Değişmez Değişmez
Çözöm : Toplam arzdaki sağa kayma, toplam talepteki sağa kaymadan küçükse,
fiyatlar yükselirken, gelir artacaktır. Yani istihdam artacak, işsizlik azalacaktır.
Bu durumu şekil yardımıyla görmek mümkündün
P
903. H ane halkının, firm ala rın ve devletin olduğu dışa açık b ir ekonom ide
vergilerin otonom ve gelire bağlı olduğu varsayım ı altın d a ça rp an aşa-
gtdakilerdcn hangisine eşittir? (MPS: marjinal tasarruf eğilimi, MPC:
maıjinai tüketim eğilimi, MPT: marjinal vergi oram, MP1: marjinal ithalat
eğilimi)
A )- -MECL B) -MPC..
1-M PS(1-M PT)+M PI MPS+MPI
Q - MPC D )- MPC
1-M PC ( 1~M PT)+MPÎ 1 - MPC + M Pl
E) ~ X
1-M PC(1-M PT)+M PÎ
1157
Çözüm : Hane halkının, firmaların ve devletin olduğu dışa açık bir ekonomide
vergilerin otonom ve gelire bağlı olarak alındığı varsayımı altında çarpan şu şe-
kilde ifade edilir:
f c r = ----------£_____ « -------------- MFC________
l-c (l-t)+ m Î~MPC( 1-MPT) +MPI
904. B ir ülke v atan d a şların a alt olan bfitân üretim fak tö rlerin in belirli b ir
dönem içinde ü rettiği n ihai m alların ve hizm etlerin toplam piyasa de-
ğerinde ü retim esnasında katlanılan aşınm a ve y ıp ran m a payının dü-
şülm esi sonucunda aşağıdakilerdeu hangisine ulaşılır?
Â) Gayrisafi Millî Hasıla B) Gayrisafi Yurt içi Hasıla
C) Safi Milli hasıla D) Safi Yurt tçi Hasıla
E) Dış Alem N et Faktör Geliri
Çözüm : Bir ülke v atan d aşların a (hem yurt içinde, hem de yurtdışında yerleşik
olanlara) ait olan bütün üretim faktörlerinin belirli bir dönem içinde ürettiği ni-
hai ma! ve hizmetlerin toplam piyasa değeri, GSM H olarak adlandırılmaktadır.
GSMH'dan aşınma ve yıpranma payı çıkarıldığında safı milli hasılaya ulaşılır.
Üretim Miktarı Birim Fiyatı (YTL)

l.Y ıl 2. Yıl 1. Yıl 2. Yıl
Â Malı 10 15 2 3
E Malı 6 9 3 5
C M alı 14 18 4 6
Y ukarıdaki tabloya göre, b az yılı o la ra k 1. yıl seçilmişse, 2. y ıldaki no-

m inal G S Y lH m ik tarı kaç TL’dlr?
A) 94 B) 144 C) 198 D) 129 E) 135
Çözüm :
Nominal GSYlH “ Cari Yıldaki Fiyat Düzeyi x İlgili (Cari) Yıldaki Üretim Dü-
zeyi
Nominal GSYlH « (QA2 x PA2) + ( 0 ^ x PB2) + (Qa x P c j )
Nominal GSYlH •= (15 x 3) + (9 x 5) + (18 x 6)
1158
Makro iktisat
Nominal GSYÎH = 45 + 45 + 108

Nominal G S Y lH = 198
Cevap, C. seçeneğidir.
906. F a ra politikasının etkinliğinin yüksek olduğu d u ru m ile ilgili o larak

aşağıdakilerden hangisi doğru değildir?
A) Para talebinin faiz esnekliği düşüktür.
B) Para talebinin gelir esnekliği yüksektir.
C) Spekülatif güdüyle para talebi söz konusu değildir.
D) Para yalnızca işlem amacıyla talep edilmektedir,
E) Para talebinin gelir esnekliği düşüktür.
Çözüm ; LM eğrisi dikleştikçe para politikasının etkinliği artmakta (maliye po-
litikasının etkinliği azalmakta), LM eğrisi yatıklaştıkça para politikasının etkin-
liği azalmaktadır (maliye politikasının etkinliği artmaktadır).
/ LM eğrisi dikleştikçe, para talebinin faiz esnekliği düşmekte, para talebinin
gelir esnekliği yükselmektedir.
/ Spekülatif güdüyle para talebinin söz konusu olmadığı durumda para talebi-
nin faİ2 esnekliği sıfırdır. Bu durumda ise, LM eğrisi dik ve para politikası-
nın etkinliği yüksektir. Para politikası, tam etkindir.
/ Paranın yalnızca işlem amacıyla talep edildiği durumda, para talebinin faiz
esnekliği sıfırdır. LM eğrisi dikey eksene paralel ve para politikasının etkin-
liği yüksektir.
✓ Para talebinin gelir esnekliği düşükken, LM eğrisi nispeten yatık ve para po-
litikasının etkinliği düşüktür.
907. A şağıdaki özdeşliklerden hangisi özel keşlin tüketim in e eşittir?

A) X - M B) T —(G + T R )
C) (G + TR~ T A) + NX D) S - I
E) Y + T R- T A- S
Çözüm :
/ A seçeneği, dış ticaret açığına eşittir.
/ B seçeneğinde, T - (G + TR) ifadesi bütçe fazlasına eşittir.
B ütçe Fazlası ® T - (G + T r )
/ C seçeneğindeki, (G + TR - TA) + NX ifadesi, özel kesim tasarrufları ile ya-
tırımları arasındaki farka eşittir. S - 1 a (G + T R - TA) + NX
1159
/ D seçeneğinde S - I, özel kesim tasarrufları ile yatırımları arasındaki farka

eşittir,
/ E seçeneğinde Y + T R - T A- S ifadesi, tüketime eşittir.
C s Y d - S s Y + TH-T A- S
908. Hayali bir ekonomi aşağıdaki verilere sahiptir.

GSYİH (Gayri safı yurtiçi hasıla) = 135 milyar TL
GSMH (Gayri safi milli hasıla) = 135 milyar TL
Tüketim Harcamaları = 70 milyar TL
İhracat = 15 milyar TL
İthalat = 10 milyar TL
Hükümet Harcamaları = 25 milyar TL
Transfer Harcamaları = 8 milyar TL
Dolaylı Vergiler = 15 milyar TL
Amortismanlar - 10 milyar TL
Bu ekonom i İçin N et MIUİ G elir k aç m ilyar TL’dir?
A) 110 B) 120 C) 125 D) 145 E) 150
Çözüm ; Bir ülkede bir yılda ilgili ülke vatandaşları tarafından üretilen mal ve
hizmetlerin parasal değerinden (GSMH’dan), o mal ve hizmetlerin üretiminde
görev alan üretim faktörlerinin üretim esnasında uğradıktan aşınma ve yıpran-
malar (amortismanlar) çıkarıldığında, safi (net) milîi hasıla elde edilir.
GSMH
- Amortismanlar
Safi milli hasıla
GSMH - Amortismanlar = 1 3 5 - 10= 125
909. Vergi o r a n la n ile IS eğrisinin eğimi ara sın d ak i ilişki aşağıdakileri»

hangisinde do ğ ru o la ra k ifade edilm iştir?
A) Vergi oranı arttıkça çarpan büyür ve İS yatıklaşır.
B) Vergi oranı azaldıkça çarpan küçülür ve IS dikleşir.
C) Vergi oranı arttıkça çarpan küçülür ve İS yatıklaşır.
D) Vergi oranı arttıkça çarpan küçülür, IS dikleşir.
E) Vergi oranındaki artış, IS eğrisini sola kaydırır.
1160
Makro iktisat
Çözüm : Çarpan ile IS eğrisinin eğimi arasında vergi oranlarını baz alarak şu şe-
kilde bir ilişki kurulabilir:
/ Vergi oranı azaldıkça çarpan büyür. Çarpan büyüdükçe, IS yatıklaşır,
/ Vergi oranı arttıkça çarpan küçülür. Çarpan küçüldükçe, IS dikleşir,
/ Otonom vergilerde meydana gelen bir artış, IS eğrisini sola; azalış sağa doğ-
ru kaydırır.
910. Bir ekonomide marjinal tüketim eğilimi 0,75 iken kamu harcaması
200 b irim azaltılırsa çoğaltan sürecinin üçüncü aşam asında aşağıdaki-
lerden hangisi gerçekleşir?
A) Toplam harcamalardaki 200 birimlik bir azalış, gelirde 200 birimlik bir
azalışa yol açar.
B) Gelirdeki 200 birimlik azalış, toplam harcamalarda 150 birimlik bir
C) Toplam harcamalardaki 150 birimlik bir azalış, gelirde 150 birimlik bir
D) Gelirdeki 150 birimlik bir azalış, toplam harcamalarda 112,5 birimlik
E) Gelirde 800 birimlik bir azalış gerçekleşir,
Çözüm : Bu durumu çoğaltan mekanizmasının işleyişini yansıtan bir tablo yar-

dımıyla ele almak mümkündür.
A f am alar Toplum H arcam adaki Ü retim ve G elirdeki G elirdeki

A * * li| M iktarı Azalı* M iktarı T oplam A zalif
1. A şam a -2 0 0 -2 0 0 -2 0 0
2, A şam a 0 ,7 5 (2 0 0 )- - I S O 0 ,7 5 (2 0 0 )- - 1 5 0 (l+ 0 ,7 5 ).-2 Û 0 ” ~3S0
3. A şam a 0 ,7 5 ( - l5 0 ) — 112,5 0 ,7 5 (-I 5 0 ) - - l 12,5 (-2 0 0 )+ (-l5 0 )+ (-l l2 ,5 )” -462,5
ya da ya dâ ya da
0,7 5 J( - 2 0 0 } - -1 1 2 ,5 0,752(- 2 0 0 ) - - 1 ! 2,5 (1 + 0,75+ 0,5fi23)-200— 462,5
.... Aşam a .... (1 /1 -0 ,75)A~2G<K-80Û
/ A seçeneği. Toplam harcamalardaki 200 birimlik bir azalış, gelirde 200 bi-
rimlik bir azalışa yol açar. Ancak bu durum i. aşamada gerçekleşir.
✓ B seçeneği. Gelirdeki 200 birimlik azalış, toplam harcamalarda 150 birimlik
bir azalışa yoi açar. Ancak bu durum 2. aşamada gerçekleşir.
1161
/ C seçeneği. Toplam harcamalardaki 150 birimiik bir azaiış, geiirde i 50 bi-

rimlik bir azalışa yol açar. Ancak bu durum 2. aşamada gerçekleşir.
/ D seçeneği. Gelirdeki 150 birimlik bir azalış, toplam harcamalarda 112,5 bi-
rimlik azalışa yol açar, 2. aşamada meydana gelen 150 birimlik gelir azalışı,'
3. aşamada 112,5 birimlik harcama azalışına yol açar,
/ E seçeneği. Gelirdeki 800 birimlik bir azalış gerçekleşir. Ancak bu durum
çarpan sürecinin tüm aşamalarının tamamlanması sonucu ortaya çıkacak bir
gelir azalışıdır.
911. İ l r ekonomiye ait veriler aşağıdaki gibidir.
Dış Alem Faktör G elirleri: 50 Dış Alem Faktör Giderleri: 35 Dolaylı Vergiler: 12
Ü c r e t: 20 Kâr: 40 Dağıtılmayan Kârlar: 15 F a iz : 14
R a n t: 30 A m ortism anlar 15 Sos, Güv. ¡Çatkıları: 10
Buna göre GSMH kaçtır?

A ) 10 B) 116 C ) 131 D) 96 E) 81
Çözüm:
Ücret + faiz + rant + kâr = MG s 20 + 14 + 30 + 40 “ 104
Milli gelir + dolaylı vergiler: Safi Milli G elir® 104 + 12 = 116
Safi M illi Gelir + Amortismanlar - GSMH = 116-1-15 = 131
912.Bir ekonomideki toplam sermaye stoku aşağıdaki durumların hangisin-

de artar?
A) Tüketim yatırımdan büyük olduğunda
B) Amortismanlar gayrisafi yatırımlardan küçük olduğunda
C) Net yatırım negatif olduğunda
D) Amortismanlar net yatırımlardan büyük olduğunda
E) Bütçe fazlası olduğunda
Çözüm ; Gayrisafi yatırımdan amortismanlar çıkartıldığında net yatırımlara ula-
1162
Makro İktisat
Gayrisafi yatırım
- Amortisman
N et Yatırıra
Amortismanlar gayri safi yatırımlardan küçük olduğunda net yatırım pozitif ola-
cağı için toplam sermaye stolcunda bir artm a meydana gelir.
913, Â şağıdakllerden hangisi beşeri serm aye kav ra m: m içerm ektedir?

A) M akine ve teçhizat stoku
B) Menkul ve gayrimenkullar
C) Sermaye geliri karşılığı alman faİ2
D) Toprak geliri karşılığı alman rant
E) Fiziksel ve zihinse! beceriler
Çözüm : Beşeri sermaye, "beşerin” fiziksel ve zihinsel becerilerini ifade etmek

için kullanılmaktadır. Eğitilmiş işgücü, kalifiye eleman, bir ülkenin işgücü mik-
tarı, beşeri sermayeye örnek olarak gösterilebilir.
914. H ü k ü m et h arc am a ları ve uluslararası ticaretin ih m al edildiği b ir eko-

nom ide, olası milli gelir düzeylerine karşılık gelen ta s a r r u f düzeyi aşa-
ğıdaki tabloda verilm iştir.
Olası Milli Gelir Tasarruf Düzeyi

12» 0
249 18
360 36
480 54
Y ukarıdaki verilere göre, çarpan kaçtır?

A) 2 B) 3,3 C) 4 D) 5 E) 6,6
Çözüm : Çarpanı bulabilmek için öncelikle marjinal tasarruf eğiliminin hesap-

lanması gerekmektedir.
„ Tasarruftaki değişim „ AS - 18 „ p 15
1163

k = -L . = l =
l-c s
k = — 2— = i —=
1-0,85 0,15
k « 6,6
915. Hane halkı tasarruflarının azaldığı durumda aşağıda kilerden hangi-

sinde bir kayma olması beklenir?
A) İthalat fonksiyonunda
B) Emek arzı fonksiyonunda
C) Tüketim fonksiyonunda
D) İhracat fonksiyonunda .......
E) Toplam arz fonksiyonunda
Çüzüm: Tüketim ve tasarruf harcanabilir gelirin fonksiyonudur. Harcanabilir

gelirin tasarrufa gitmeyen kısmı tüketime gider.
Yd = C 4- S
Tasarruflarda bir azalma meydana geldiği zaman harcanabilir gelir içinde tüke-
time ayrılan kısım artar. Bu durumda tüketim fonksiyonunun yukan doğru kay-
ması beklenir.
916. Tanı istihdamın geçerli olduğu bir ekonomide, vergilerde meydana ge-
len bir artış, kısa dönemde fiyatlar genel düzeyi ile çıktı düzeyini nasıl
etkiler?
F iyatlar fen el düzevi O ktiJİiiigvj
B) Artar Değişmez
C) Düşer Düşer
D) Düşer Artar
E) Artar Artar
Çözüm: Tam istihdamda olan bir ekonomi için toplam arz eğrisi dikey eksene
paraleldir. Şekilde başlangıç dengesi e0 noktasında oluşmuş; bu noktaya tekabül
1164
Makro iktisat
eden fiyat düzeyi P0, gelir düzeyi Y0 ’dır. Vergi miktarındaki bir artışla birlikte
toplara talep eğrisi ADj şeklinde sola kaymıştır. Yeni denge noktası ej 'de oluşur-
ken, fiyatlar genel düzeyi P / e düşmüş; ancak çıktı düzeyinde herhangi bir deği-
şiklik olmamıştır.
P AS
917. Gelirin (Y)“ 2400, tüketimin (Ç) « 1220, yatırımın (I)* 640, devlet har-
camalarının (G)=* 380 oduğu dışa açık bir ekonomide net İhracat mik-
tarı kaçtır?
A) 140 0 )1 6 0 C) 260 D) 300 E) 340
ÇdzUm:
Y=C+I+G+NX
2400 = 1220 + 640 + 380 + NX
NX = 160
918. Diğer koşullar sabitken, Keynesçl çarpan analizine göre, marjinal tü-
ketim eğiliminin 0,6 olduğu bir durumda hem devlet harcamalarında,
hem de vergilerde ortaya çıkacak 20 birimlik bir artışın milli gelir üze-
rindeki net etkisi naııl olur?
A) 20 birim düşer. B) 20 birim artar.
C) 50 birim artar. D) 30 birim düşer.
E) Değişme olmaz.
Çözüm : Kamu harcamalarında ve vergilerde meydana gelen artışın milli gelir
üzerinde meydana getirdiği etkiyi bulabilmek için kamu harcamalarında meyda-
na gelen 20 birimlik artışın milli geliri arttırıcı etkisini, vergilerde meydana ge-
len 20 birimlik artışın milli geliri azaltıcı etkisinden çıkartmak gerekmektedir.
1165
AY, * _1_ AG m — i — . 20
1-c 1-0,6
AY, - 2,5 . 20 = 50
AY2 = - ~ İ - A T = - - M _ . 20
1-c 1-0,6
AY2 «=- 1,5 .2 0 = - 3 0
AY = 50 - 30
AY-2 0
919.Tüketim fonksiyonunun yer aldığı grafikte, tüketim doğrusunun bir

bütün olarak aşağı kayması ne anlama gelir?
A) Marjinal tüketim eğiliminin arttığı
B) Marjinal tüketim eğiliminin azaldığı
C) Otonom tüketim harcamalarınla arttığını
D) Otonom tüketim harcamalarının azaldığını
E) M enfi otonom tasarrufların arttığını
Çözüm : Tüketim fonksiyonu C = C0 + cYD, tasarruf fonksiyonu S = -C0 + sYD

şeklinde ifade edilmektedir.
Otonom harcamalardaki artış, tüketim ve tasarruf fonksiyonun yer değiştirmesi-
ne neden olurken, marjinal tüketim ve tasarruf eğilimlerindeki değişme, tüketim
ve tasarruf fonksiyonunun eğimlerini değiştirmektedir.
920. Aşağıdakllerden hangisi “açık ekonomi etkisi” açısından fiyatlarda

meydana gelen düşmenin muhtemel sonuçlarından biridir?
A) Yurtiçi malların fiyatının yurtdışı malların fiyatına göre yükselmesi
B) İthalatın artması
C) ihracatın azalması
D) Nominal servetin artması
E) N et ihracatın artması
1166
Makro iktisat
Çözüm; A çık Ekonomi Etkisi, toplam talep eğrisinin negatif eğimli olmasının
sebeplerinden birisidir.
Açık Ekonomi Etkisi: Fiyatlarda meydana gelen bir değişme, yurtiçi malların fi-
/ Fiyatlarda meydana gelen yükselme, yurtiçi malların fiyatlarının yurtdışı
malların fiyatlarına göre artmasına neden olur. Dolayısıyla ihracat azalır, it-
halat artar; yani, net ihracat azalır. N et ihracatta meydana gelen azalma sonu-
cunda toplam talepte azalma meydana gelir.
/ Fiyatlarda meydana gelen düşme, yurtiçi malların fiyatlarının yurtdışı malla-
azalır; yani, net ihracat artar. N et ihracatta meydana gelen artma sonucunda
921. L ucas a rz denklem inin geçerli olduğu b ir ekonom ide, kısa dönem de iş-
sizliğin azalm ası aşağıdaki d u ru m la rın hangisinde o rtay a çık ar?
A) Enflasyon düzeyi beklenen enflasyon düzeyinin Ü2erine çıktığında
B) Enflasyon düzeyi beklenen enflasyon düzeyinden daha düşük olduğun-
da
C) Merkez Bankasının sürpriz bir şekilde para arzını azaltması durumunda
D) M erkez Bankasının para arzını değiştirmeyeceğini ilan etmesi ve buna
uyması durumunda
E) M erkez Bankasının para arzını arttıracağını ilan etmesi ve para arzını
arttırması durumunda
Çözüm ; Lucas’a göre, iktisadi karar birimleri öngörü hatası yaparlarsa uygula-
nan iktisadi politika denge gelir düzeyini değiştirebilecektir. Diğer bir ifadeyle,
Lucas’a göre, para ve maliye politikaları iktisadi karar birimlerini şaşırtacak bi-
çimde uygulanırsa, denge hasıla düzeyinde artış gözlenecektir.
Lucas Arz Fonksiyonu şu şekilde ifade edilir:
Y = Y* + (P -P e)
Bu denklemde Y fiili hasıla düzeyini, Y* potansiyel hasıla düzeyini, P fiili enf-
lasyonu, Pe ise beklenen enflasyonu göstermektedir. Buna göre,
/ Beklenen enflasyon oram, gerçekleşen enflasyon oranından büyükse (Pe > P),
1167
yüksek (ÜT >UNT) olur. (P* > P) —>(UT >UNT)
dan küçük (UT < UNT) olur.
/ M erkez Bankasının sürpriz bir şekilde para arzım azaltması durumunda, bek-
lenen enflasyon oranı, gerçekleşen enflasyon oranından büyük (P® > P) olur,
yüksek (UT >U NT) olur. (P* > P ) - > (UT >UNT) "
✓ M erkez Bankasının para arzını değiştirmeyeceğini ilan etmesi ve buna uyma-
sı durumunda, gerçekleşen enflasyon oranı beklenen enflasyon oranına eşit
(P = P4) olur. Dolayısıyla fiili işsizlik oranı doğal işsizlik oranına (UNT = UT)
eşit olur.
/ M erkez Bankasının para arzım arttıracağını ilan etmesi ve para arzını arttır-
ması durumunda gerçekleşen enflasyon oranı beklenen enflasyon oranına eşit
(P = Pe) olur. Dolayısıyla fiili işsizlik oranı doğal işsizlik oranına (UNX= Ux)
eşit olur.
' “ • -••lî.ppo
'I
922. M ail genişlem enin hem ınilli geliri, hem de faiz o ran ın ı a rttırd ığ ı du-
ru m d a aşağıdaküerden hangisi söz konusu d eğ ild ir?
A) Para politikası kısmi etkindir,
B) Maliye politikası kısmi etkindir.
C) LM eğrisi pozitif eğimlidir.
D) Ara bölge koşulan söz konusudur.
E) Para talebinin gelir esnekliği sıfırdır.
Çözüm : Mali genişlemenin hem milli geliri, hem de faiz oranlarını arttırdığı du-
rumda, LM eğrisi üzerinde ara bölge koşulları gcçerlidir. Yani, LM eğrisi pozitif
eğimlidir. LM eğrisinin pozitif eğimli olduğu durumda, hem para, hem de mali-
ye politikası kısmi etkindir, Ayrıca para talebinin gelir esnekliği arttıkça LM eğ-
risi dikleşmekte, azaldıkça yalıklaşmaktadır.
1168
Makro iktisat
A rı Bölgede Genişletici
Para Politikası M aliye Politikası
923. Toplam arz eğrisinin Klasik b&lgeslndeyken uygulanan genişletici bir

politika ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
A) Sadece hastia düzeyini arttırır.
B) Sadece fiyatlar genel düzeyini arttırır.
C) Hem hasıla, hem de fiyatlar genel düzeyini arttırır.
D) Fiyatlar genel düzeyini düşürür, hasıla düzeyini arttırır.
E) Hem fiyatlar genel düzeyi, hem de hasıla düzeyini düşürür.
Çözüm : Ayrıntılı çözüm için 17. sorunun çözümünde verilen tabloyu mutlaka
inceleyiniz.
924. Yeni Klasik Yaklaşıma göre» para arzında % 10 düşeyinde beklenen bir
azalma olması durumunda kısa dönemde aşağıdakilerden hangisi sSz
konusu olur?
A) Gerçekleşen fiyat düzeyi beklenen fiyat düzeyinden büyüktür.
C) Fiili işsizlik oranı, doğal işsizlik oranının altındadır.
D) Fiyatlar genel düzeyi değişmez.
E) Çıktı düzeyi değişmez.
Çözüm : Ayrıntılı bilgi için 59. sorunun çözümüne bakınız.

1169
925. Merkez bankası para arzını azaltmak istediğinde aşağıdaki politika se-
çeneklerinden hangisini kullanmalıdır?
A) Reeskont oranını azaltmak ve açık piyasa alım lanna gitmek
B) Mevduat munzam karşılık oranlarım azaltmak ve açık piyasa satışlarına
gitmek
C) Reeskont oranını azaltmak ve mevduat munzam karşılıklarını artırmak
D) Reeskont oranım artırmak ve kredi tavanım düşürmek
E) Mevduat munzam karşılıklarım azaltmak ve açık piyasa alım lanna git-
mek
Çözüm : M erkez Bankası para arzını azaltmak istediğinde daraltıcı para politi-
kası uygular.
/ A seçeneği. Reeskont oranım azaltmak (G enişletici P a ra Pol.) ve açık piya-
sa alım lanna gitmek (Genişletici P ara Pol.)
✓ B seçeneği. Mevduat munzam karşılık oranlarını azaltmak (GenlşlcticI P ara
Pol.) ve açık piyasa satışlarına gitmek (D araltıcı P a ra Pol.)
/ C seçeneği. Reeskont oranını azaltmak (G enişletici P a ra Pol.) ve mevduat
munzam karşılıklarını arttırm ak (D araltıcı P a ra Pol.)
/ D seçeneği. Reeskont oranını artırmak (D araltıcı P ara Pol.) ve kredi tavanı-
nı düşürmek (D araltıcı P a ra Pol.)
/ E seçeneği. Mevduat munzam karşılıklarını azaltmak (G enişletici P a ra Pol.)
ve açık piyasa alım lanna gitmek (Genişletici P a ra Pol.)
926.A şağıdakilerden hangisi sınırlı serm aye hareketliliği ve esnek döviz k u -

ru varsayım ının geçerli olduğu b ir ekonom ide BP eğrisi L M eğrisine kı-
yasla d ah a yatıkken uygulanan genişletici m aliye politikasının sonuçla-
rın d a n b irisi değild ir?
A) İS eğrisi önce sağa sonra sola kayar
B) M ali genişleme, mali daralma ile tam olarak geri alınır
C) Ödemeler bilançosu fazla verir, döviz arzı ve ulusal para talebi artar
D) Rekabet gücü azalır, BP eğrisi sola kayar, net ihracat azalır
E) Döviz kuru düşer, net ihracat azalır, başlangıç faiz ve gelir düzeyinin üs
tünde yeni bir denge oluşur
1170
Makro iktisat
Çözüm:
\
t X ' X LM
927.Aşağıdakllerden hangisi sınırlı sermaye hareketliliği ve sabit döviz ku-

rından birisidir?
A) Faiz oram düşer, ödemeler bilançosu açık verir, ihracat artar
B) Gelir artar, ithalat artar, parasal genişleme parasal daralmaya neden olur
C) Ulusal paraya talep azalır, rekabet gücü artar, ihracat artar, IS saga ka-
yar
D) Sermaye çıkışı olur, M erkez Bankası ulusal para satar ve LM sağa kayar
E) Gelir yükselir, M erkez Bankası ulusal para satın alır, döviz kuru yükse-
lir
1171
Çözüm :
. * l| • i
i, . I ' ,I ,
928. A şağıdakllerden hangisi tam sermaye hareketliliği ve esnek döviz k u ru

varsayım ı altında uygulanan daraltıcı p a ra politikasının so nuçlarından
birisi dfi&Mlr?
A) Parasal daralma, mali genişleme ile dengelenir
B) Parasal daralma, mali daralma ile dengelenir
C) Parasal daralma net ihracatı azaltır
D) Parasal daralma rekabet gücünü düşürür . ■ ı ■.• v
E) Parasal daralma sermaye girişme neden olur
1172
Makro iktisat
Ç5zQro:
r
929, Aşağıda kilerden hangisi tam sermaye hareketliliği ve esnek döviz kanı
varsayımı altında uygulanan daraltıcı maliye politikasının sonuçların-
A) Yurtiçi faiz oranları dünya faiz oranlarının altına iner
B) Döviz kuru yükselir, net ihracat azalır
C) Mail daralma, mali genişleme ile geri alınır
D) Rekabet gücü artar, IS sağa kayar
E) Daraltıcı maliye politikası etkisizdir
1173
Ç5zflm:
r
Daraltıcı Maliye Pol. Yeni denge e p

IS», IS¡ şeklinde Faiz oranı (rd < rf)
sola kayar. Gelir Y, olur.
Sonuç olarak başlangıç denge düzeyine geri gelinir. Yurtiçi faÎ2 oranlan,
dünya faiz oranlarına eşitlenir. Daraltıcı maliye politikası etkisizdir
Cevap» B seçeneğidir.
930.A)tğıdakilerden hangisi tam sermaye hareketliliği ve esnek d&viz kuru

varsayımı altında uygulanan genişletici maliye politikasının sonuçların-
dan birisi değiMk?
A) Faiz oranı artar
B) Sermeye girişi olur
C) Ulusal paranın değeri artar
D) Mali genişleme, parasal genişleme ile desteklenir
E) Mali genişleme, mali daralma ile geri alınır
1174
Makro İktisat
Çözüm :
G enişletici M aliye Pol. Yeni denge Cj,

IS0, IS( teklinde -> Faiz oranı (rd > rf)
sağa kayar, G elirY |O İur.
Serm aye girişi olur. D öviz arzı artar.

U lusal paranın
—^ ö d e m e le r Bilançosu -> Ulusal paraya —>
değeri artar.
Yurtiçi mallar İhracat azalır.

IS .J S g şeklinde
görece pahalı İthalat artar.
sola kayar.
hale gelir. Net ihracat azalır.
Denge, başlangıç düzeyine geri döner ve faiz oranları dünya faiz oranlarına
eşitlenir.
93 1. A şağıdakllerden hangisi tam serm aye hareketliliği ve sab it döviz k u ru

varsayım ı altın d a uygulanan genişletici p a ra politikasının sonuçların-
dan b irisid ir?
A) Faiz oranları düşer, ulusa! para değer kaybeder ve rekabet üstünlüğü artar
B) Faiz oranları düşer, ödemeler bilânçosu açık verir, Merkez Bankası
ulusa! para karşılığında döviz satm alır
C) Sermaye çıkışı olur, Merkez Bankası döviz karşılığında ulusal para satın alır
D) Sermaye çıkışı olur, döviz talebi artar, döviz kuru düşer
E) Faiz oranları düşer, yatırımlar, istihdam ve milli gelir artar
Í 175
Ç özüm :
r

932. A şağidakilerden hangisi tam sermaye hareketliliği ve sab it döviz k u ru

varsayım ı altın d a uygulanan daraltıcı m aliye politikasının sonuçların-
dan birisi değ ild ir?
A) Mali daralma, parasal daralma ile desteklenir
B) M erkez Bankası döviz satar, ulusal para satın alır
C) Döviz kuru yükselir, ulusal para değer kazanır ve rekabet gücü artar
D) Faiz oranı dünya faiz oranlarına eşitlenirken milli gelir azalır
E) LM eğrisi sola kayar
1176
Malero iktisat
Çözüm:
r
Faiz oram başlangıç seviyesine geri dönerken, milli gelirde bir azalma olur.
933.Sabit döviz kuru sisteminin geçerli olduğu bir ekonomide ödeme-

ler bilflnçosu açığı varsa aşağıda idlerden hangisinin olması bekle-
nir?
A) Döviz arzı döviz talebini aşar
ü) Döviz rezervlerinde bir artış meydana gelir
C) Döviz kuru düşer
D) Revalüasyon olması beklenir
E) Döviz rezervlerinde bir azalma olması beklenir
1177
Çözüm : Sabit döviz kuru sisteminde, döviz alış ve satışları önceden belirlenmiş
bir kur üzerinden yapılmaktadır. Döviz kurları önceden belirlendiği için politika
yapıcıların belirlenmiş kurdan sapmayı engelleyici müdahalelerde bulunmaları
gerekir, ödem eler bilançosu açığı varsa, döviz talebi artacak, ulusal paraya olan
talep azalacak ve döviz kuru yükselecektir. Politika yapıcının kuru hedeflediği
düzeyde tutabilmesi için piyasaya döviz satması gerekecektir.
Not: Sabit kur sisteminde belirlenen kur düzeyim sürdürebilmek için döviz re-
zervlerinin yeterli olması gerekir. Aksi tekdirde, kuru ilan edilen düzeyde tutmak
için müdahale etme gücü sınırlı olacaktır ve bir süre sonra devalüasyon kaçınıl-
maz olacaktır. Diyelim ki ödemeler bilançosu sürekli açık verirse, döviz rezerv-
leri bir sürs sonra erimeye başlayacak ve politika yapıcı k um sabit tutma gücü
ortadan kalkacaktır.
934. A şağıdakilerden hangisi b ir ekonom ide fin an sal sistem in oluşum u İçin
olm azsa olm az u n su rlard a n birisi değildir?
A) Finansal aracılar B) Finansal araçlar
C) Finansal piyasalar D) Yabancı finansal kurumlar
E) Yasal ve kurumsal mevzuat
ÇiSzIİm: Bir ekonomide finansal sistemin oluşumu için olmazsa olmaz unsurlar
şunlardır:
✓ Finansal aracılar
y Finansal araçlar
/ Finansal piyasalar
/ Yasal-kunımsal mevzuat
Birçok ülke deneyimi, finansal sistem kurulurken yabancı finansal kurum lann
başlangıçta finansal sistem içerisinde yer almadığını ve finansal sistem kurul-
duktan ve yeni finansal sistem potansiyel kar olanakları barındırmaya başladık-
tan sonra finansal sisteme girdiğini göstermiştir.
935. M ilton F rle d m a n 's gör« en iyi vergi sistem i aşağıdatdlerden hangisi-
d ir?
A) Artan oranlı gelir vergisi
B) Kaynaktan kesilen artan oranlı gelir vergisi
C) Sabit oranlı gelir vergisi
D) Dolaylı vergiler
E) Şahsi vergiler
117S
Makro İktisat
Çözüm : Friedman’a göre, vergi yapısı maliye politikasının gücünü belirler. En

iyi vergi sistemi kay n ak tan kesilen a rta n o ra n h gelir vergisidir. Böyle bir sis-
tem, verginin tespitiyle toplanması arasındaki zaman farkını kısaltarak, toplam
vergiler içinde dolaylı vergilerin payını azaltır.
936. A şağıdaki iktisadi görüşlerden hangisi B üyük B u h ran ı reel ücretlerin

y ük sek olm ası ile açıklam ıştır?
A) Klasik iktisat
B) M onetarist iktisat
Ç) Keynesyen iktisat
D) Anayasal iktisat
E) A rz yanlı iktisat
Çözüm :
1929 Krizinin nedeni ile ilgili olarak iktisadi okulların farklı görüşleri söz konu-
sudur. Bunları şu şekilde sınıflandırmak mümkündür:
/ Klasik iktisatçılara göre, reel ücretlerin yüksek olması
/ Keynesyen iktisatçılara göre, efektif talep yetersizliği
«/ Monetarist iktisatçılara göre, para arzının zamanında ve yeterince artı-
nimamasıdır.
937. Faiz o ran ın d a k i b ir artışın neden olacağı ikam e etkisi gelir etkisini ta -
m am en dengeliyorsa, tüketim eğrisinin eğimi İle ilgili aşağıdaki ifade-
lerden hangisi d o ğ ru d u r?
A) Tüketim eğrisinin eğimi 1’den büyüktür.
B) Tüketim eğrisi negatif eğimlidir.
C) Tüketim eğrisi yatay eksene paraleldir.
D) Tüketim eğrisi pozitif eğimlidir.
E) Tüketim eğrisi yatay eksene 90 dcrece diktir.
Çözüm : Faiz oranı arttığında ikame etkisi nedeniyle tüketimde meydana gelen
azalma, gelir etkisi nedeniyle tüketimde meydana gelen artışla dengelenir. Yani,
tüketim oranında bir değilm e meydana gelmez. Bu durumu şekil yardımıyla
göstermek mümkündür:
1179
Soruda verilen örneği

açıklamak amacıyla baş-
langıçta faiz oranı sıfır
iken, tüketim düzeyinin
C0 (A noktası) olduğunu
varsayalım. Faiz oranı
r0’a arttığında gelir etkisi
----- *-C nedeniyle tüketim miktarı
v° artacak; ikame etkisi ne-
deniyle azalacaktır. Gelir etkisi nedeniyle tüketim miktarında meydana gelen ar-
tış, ikame etkisi nedeniyle tüketim miktarında meydana gelen azalmaya eşit ol-
duğu için tüketim miktarı değişmeyecektir (B noktası). Faiz oram, sırasıyla r Lve
r2'ye çıktığında benzer olarak tüketim miktarı değişmeyecek ve denge D ve E
noktasında oluşacaktır. Dolayısıyla tüketim eğrisi yatay eksene 90 derece dik bir
açı oluşturacaktır.
938. B ir ekonomide yıllık para arzı artış hızı % 8, hisse senetlerinin yıihk
ortalam a piyasa değeri 12$ ve sermaye m allarının yenileme maliyeti İse
6 $ İse, Tobin Q ’sunwn alacağı değer kaç olur?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
Çözüm; James Tobin tarafından ortaya atılan ve “Q Teorisi” olarak bilinen yak-
laşıma göre;
TobinQ = Hisse Senetlerinin Ortalama Piyasa P eg g i ^ ^ ahırak bulunur
Sermaye Mallarının Yenileme Maliyeti 6
939. Bir ekonominin ödemeler dengesine ilişkin yıl sonu verileri aşağıdaki
gibidir. . . . i . . .¡..;
M al ih ra c a tı: S.000 S R esm i re z e rv le rd e k i n e t d e ğ ljm e : - 2,000 S
M al ith a la tı: 1.000 S K a rşılık sız tr a n s f e r le r : . 500 S
N et p o rtfS y y a tırım la r ı: -3.00Q $ N et h iz m e t İh ra c a tı; -1.000 $
N et d o ğ ru d a n y a tırım la r : 2.500 S N e t b av u l tic a re ti: 2.000 $
F iili g id e rle ri; 1.500 S T u r lu n g e lirle ri: 3.500 $
Bu verilerden hareketle söz konusu ekonominin cart işlemler açığı ya da faz-

lası ne kadardır?
A) 6.000$ B) 6.500 $ C) 7.000$ D) 7.500 $ E) 8.000 $
1180
Makro İktisat
Çözüm:
1-) Cart İşlemler Hesabı: (+) 7.500 S
Mal ihracatı (+) 5.000 $
Mal ithalatı (-) 3.000$
Karşılıksız transferler (+) 500 $
Net hizmet ihracatı (-) 1.000$
Net bavul ticareti (+) 2.000 $
Turizm gelirleri (+) 3.500 $
Faiz giderleri (-) 1.500$
Dolayısıyla söz konusu ekonomi, yıl sonu itibariyle 7.500 $ cari işlemler fazlası
vermektedir.
940. Aşağıdakilerden hangisinde aylık geliri 4000 TL olan, bankadaki vade-

li mevduat hesabından aylık % 4 faiz geliri elde eden ve bunun karşılı-
ğında aylık 20 TL işlem maliyetine katlanan bir X kişisinin “Baumol-
Tbbln Para Talep Modeli” çerçevesinde optimum işlem sayısı dikkate
alınarak hesaplanan aylık ortalama para talebi doğru olarak verilmiş-
tir?
A) 800 TL B) 900 TL C) 1000 TL D) 1100 TL E) 1200 TL
Çözüm: “Bauraol-Tobin Para Talep Modeli”ne göre, Likidite Tercihi Teorisinde

öne sürüldüğü gibi iktisadi birimler aylık gelirlerinin tamamını değil yansını
(1/2) ellerinde nakit olarak bulundururlar. Optimum işlem sayısı, para talebinin
toplam maliyetini minimize eden işlem sayısıdır ve
TC = i (X ) + bn formülü ile hesaplanır.
Bu formülasyonda TC toplam maliyetleri, i faiz oranlarını, Y aylık ortalama ge-

liri, b aylık işlem maliyetini ve n ise optimum işlem sayısını ifade etmektedir.
Baumol-Tobin modeline göre, iktisadi birimlerin aylık gelirlerinin 1/2'sini nakit
olarak talep etmeleri dolayısıyla ortalama para talebi,
1181
Md “ J formülü ile hesaplanır.
Buna göre ortalama para talebinin hesaplanabilmesi için, öncelikle ortalama pa-
ra talebi formülünde yer alan optimum işlem sayısının (n) bilinmesi gerekir.
Soruda verilen verilerin TC - i (X I + bn formülünde yerine konduğunda ve

'2 n '
n ’ye sırasıyla 1 ,2 ,3 , 4, 5 gibi değerler verildiğinde, TC’yi minumum yapan or-
talama işlem sayısı (n)’nin 2 olarak bulunduğu görülecektir.
n « 2 iken, TC - 0,04 (4QQQ..J + 20.2 = MÖ. + 40 = 80
Yukarıdaki işlem, 1, 3 ve 4 için yapıldığında

n“ l iken T 0 1 0 0 , n=3 iken TC=*86 ve n=4 ikenTC=10û olarak bulunacaktır. Bu
bağlamda Toplam Maliyetleri (TC) minimum yapan, optimum işlem sayısı (n)
ikiye eşittir.
Buradan harekede aylık ortalama para talebi ise;
Md = “ iû ö ö -" 1000 olarak bulunur.

2n 2.2
Bu bağlamda aylık geliri 4000 TL olan, aylık % 4 oranında faiz geliri elde eden
ve bunun karşılığında 20 TL’lik bir işlem maliyetine katlanan X kişisinin aylık
ortalama 1000 TL nakit para talep edeceğini söylenebilir.
941. Dışa açık bir ekonomide uygulanan İktisat politika uygulam aları He İl-
gili olarak aşağıdakilerden hangisi doğrıı değildir?
A) Tam sermaye hareketliliği ve esnek döviz kuru sisteminde para politika-
sı etkilidir
B) Tam sermaye hareketliliği ve esnek döviz kuru sisteminde maliye poli-
tikası etkisizdir
C) Tam sermaye hareketliliği ve sabit döviz kum sisteminde maliye politi-
kası etkilidir
D) Sınırlı sermaye hareketliliği ve sabit döviz kuru sisteminde maliye poli-
tikası BP eğrisi LM eğrisine kıyasla dikken, yatık olduğu duruma göre
daha az etkilidir
E) Sınırlı sermaye hareketliliği ve esnek döviz kuru sisteminde maliye po-
litikası BP eğrisi LM eğrisine kıyasla yatıkken, dik olduğu duruma gö-
re daha etkilidir
1182
Makro İktisat
Çözüm:
S erm aye H ar. B in e k DOviı K u ru Ş iltem i S a b it D iv in K u ru Ş iltem i

D O ıtyl
P ara M aliye P olitikan P a ra M ally« P o litik an
P olitikan Politikası
T im S erm aye Etkili Etkisiz Etkitiz Etkili
H ara katilliği
S ınırlı Etkili HP>LM 3P<LM K ıta BP>LM ÖP<LM İken,
Sorm aye Çünkü f i iz Sınırlı Sınırlı Etkîil dönemli ikon, BP»LM
H areketliliği oram düjer, etkilidir Fniz oranı yükselir, etkilidir BP<LM durumuna
gelir artsr. ancak ancak gelir artıcı durum una göre daha az
fid ir artışı BP>LM durumuna gäre daha eıklli
BP«LM göre dahs fazla etkili
durumuna olur
gäre daha
s olur
N ot: B P>L M , BP egH iinin LM ’y« göre d a h i yatık olduğunu; BP<LM , BP cârisinin L M 'yc gäre dik
olduğunu ifade eder.
942. Dış ticaretin dengede olduğu bir ekonomide tasarruflar 720 ve bütçe
açığı 160 ise, yatırım düzeyi kaçtır?
A) 470 B) 560 . C) 680 D) 880 E) 885
Çözüm:
S - I = (G + T r -~Ta) + (X-M)
720 - 1 = 160 + 0
1 = 7 2 0 - 160
i -5 6 0
943. Toplam talebi genişletici politikaların enflasyonlst olmadığı durumda

aşağıda kilerden hangisi doğrudur?
A) Ekonomi tam istihdamdadır.
B) Devlet müdahalesi etkisizdir.
C) Toplam arz eğrisi dikey eksene paraleldir.
D) Çarpan mekanizması etkindir.
E) Klasik bölge durumu söz konusudur.
inceleyiniz.
1183
944. Sabit döviz k u ru sisteminin geçerli olduğu b ir ekonomide Ödemeler bi-

lânçosu fazlası varsa aşağıdakllerden hangisinin olması beklenir?
A) Döviz talebi döviz arzım aşar
B) Döviz rezervlerinde bir azalış meydana gelir
C) Döviz kuru yükselir
D) Devalüasyon olması beklenir
E) Döviz rezervleri artar
Çözüm: Sabit döviz kuru sisteminde, döviz alış ve satışları önceden belirlenmiş
bir kur üzerinden yapılmaktadır. Döviz kurları önceden belirlendiği için politika
yapıcıların belirlenmiş kurdan sapmayı engelleyici müdahalelerde bulunmaları
gerekir. Ödemeler bilânçosu fazlası varsa, döviz arzı artacak, ulusal paraya olan
talep artacak ve döviz kuru düşecektir. Politika yapıcının kuru hedeflediği dü-
zeyde tutabilmesi için piyasadan döviz alması gerekecektir. Yani, döviz rezerv-
lerinde bir artış meydana gelecektir. ‘ -...ı.Mniu-.
945. H ane halkının, firm aların ve devletin olduğu dışa açık bir ekonomide
vergilerin otonom olduğu varsayımı altında çarpan aşağıdakilerden
hangisine eşittir? (MPS¡marjinal tasarruf eğilimi, MPC;marj'ir\al tüketim
eğilimi, MFI; marjinal ithalat eğilimi)
A) - — MEÇ----- b ) ------M K L -i' . '

' l-MPS+MPI ■ MPS+MP1
C i------ M E £___ 0 ) ____ M E £______

' MPC+MPİ 1 -M P C + MPI
E )---------3---------
1 - MPC + MPI
Çözüm: Hane halkının, firmaların ve devletin olduğu dışa açık bir ekonomide
vergilerin otonom olduğu varsayımı altında çarpan şu şekilde ifade edilir:
kro - - - as M PC....... = ____ MPC

1- c + m 1 - MPC + MPI MPS + MPI
1184
Makro iktisat
946. Para talebinin gelir esnekliğinin düşiik ve çarpanın küçük olduğu du-
rum da, toplam talep eğrisinin eğimi ile ilgili alarak aşağıdakilerden
hangili doğrudur?
A) Yatay eksene paraleldir. B) Dikey eksene paraleldir.
C) Nispeten dikeydir. D) Nispeten yataydır.
E) Pozitif eğimlidir.

dır. AD eğrisi, IS eğrisi yatıklaş tıkça, LM eğrisi dikleştikçe yatıklaşmakta; IS eğ-
Çarpan azaldıkça İS eğrisi dikleşmekte; para talebinin gelir esnekliği azaldıkça
LM eğrisi yatıklaşmaktadır. Dolayısıyla toplam talep eğrisi nispeten dik olacak-
tır, Yani, nispeten yüksek eğime sahip olacaktır.
947. Aşağıdakilerden hangisinde GSMH doğru alarak ifade edilmiştir?

A) GSYIH + Dış Alem Faktör Gelirleri
B) Safi Yurtiçi Hasıla + Amortismanlar
C) GSYÎH - Dış Alem Faktör Giderleri
D) Safi Yurtiçi Hasıla + Net Faktör Gelirleri
E) G SYIH+ Net Faktör Gelirleri
Çözüm:
GSMH - GSYİH + Net Faktör Gelirleri
948. H arcanabilir gelir 600 milyon TL’de» l milyar TL’ye yükseldiğinde,

planlanmış tüketim harcam aları 400 milyon TL’den 560 milyon TL’ye
yükselmektedir. Buna göre, m arjinal tasarru f eğUimi kaçtır?
A) 0,20 B) 0,25 C) 0,40 D) 0,60 E) 0,80
eşit olduğu için marjinal tüketim eğiliminden, marjinal tasarruf eğilimine ulaşı-
labilir.
c =■AC =» ç = 560- 400- , m ^ 0>4

AY 1000 - 600 400
1185
mpc + mps = 1
mps “ 1 - mpc
mps = 1 - 0 ,4
mps = 0,6
949. lfgfictt arzının ve İfgticti talebinin gelir esnekliği yüksekken, gelir ver-
gisinde bir azalış «İması durumunda afağıdakllerden hangisi meydana
gelir?
A) İşgücü arzında artış, işgücü talebinde azalma meydana gelir,
B) işgücü arzı ve işgücü talebi talebi görece azalır.
C) İşgücü arzı ve işgücü talebi talebi görece artar.
D) İşgücü arzı görece azalırken, işgücü talebi değişmez.
Çözüm:
</ işgücü arzının gelir esnekliği yüksekken, gelir vergisinde bir artış olması du-
✓ İşgücü talebi gelire duyarlı iken, gelir vergisinde bir artış olması durumunda
950. Aşağıdaki özdeşliklerden hangisi özel kesim tasarruflarına eşittir?

A ) Y d + (T a - T r ) B) (G + T sO -T
C) ( G + T r - T ^ + NK D) Y + T r - Ta
E) Y d - C
Çözüm:
/ A seçeneği, GSYİH’ ye eşittir. C + 1 + G + N X » Y D + (TA - T R)
U86
Makro İktisat
/ B seçeneğinde, (G + TR) -T ifadesi bütçe açığına sşittir.

Bütçe Açığı = (G + T n) - T
/ C seçeneğindeki, (G + T R - T A) + NX ifadesi, özel kesim tasarrufları ile ya-
tırımları arasındaki farka eşittir. S - 1 e (G + T R - T A) + NX
/ D seçeneğinde, Y + Tft - TA harcanabilir gelire eşittir. Y d = Y + T R “ T A
/ E seçeneğinde Yd - C ifadesi, tasarrufa eşittir. Yd s C + S ise, S = Yd - C
951. Âjağttfakllerden hangisi yatırım ların faize duyarsız olduğu durum da

uygulanan genişletici b ir maliye politikasının sonucu delild ir?
A) Dışlama etkisi söz konusu değildir,
B) Faiz oranı yükselir.
C) Hasıla, çarpan kadar artar,
D) Faiz oranı yükselir, hasıla düşer.
E) IS eğrisi sağa kayar.
Çözüm: Yatırımların faiz esnekliğinin sıfır olduğu durumda, IS eğrisi dikey ek-
sene paraleldir. Yani, eğimi sonsuz, esnekliği sıfırdır. [S eğrisi dikken, uygulanan
genişletici bir maliye politikası, faiz oranlarını yükseltirken hasılayı çarpan ka-
dar arttırmaktadır. Şekilde görüldüğü üzere genişletici maliye politikası netice-
sinde faiz oranlarının r ,’e yükselmesi, hasılanın Y ê çıkmasına engel olmamış-
tır, Yani, hasıla çarpan kadar artmaktadır. Bu durumu şekil yardımıyla görmek
mümkündür:
ISo IS,
9S2. P ’nin Fiyatlar genel düzeyini, y ’ııin reei geliri, M ’nin para arzını ve
V’nin paranın dolanım hızının gösterdiği mübadele denklemine göre,
nominal GSMH aşağıdakiierden hangisine ejittir?
A) M / Py B) Py / M C) Py D) MPy E) M-Py
1137

MV ~ Py
Bu denklemde Py, reei gelirin parasal ifadesi olduğu için nominal GSMH olarak
ifade edilebilir. MV = Py ya da MV = Nominal GSMH
953. Aşağıdakilerden hangisi sürekli gelir ve yaşam boyu gelir hipotezlerinin

savundukları görüş İle doğru bir ifadedir?
A) Cari tüketim düzeyinin cari harcanabilir gelir tarafından belirlendiği
B) Marjinal tüketim eğiliminin sabit olduğu
C) Cari tüketimin temel belirleyicinin geçici gelir olduğu
D) Cari harcanabilir gelirin tasarruf kararları üzerinde temel belirleyici ol-
duğu
E) Cari tüketim üzerinde harcanabilir gelirin önemsiz bir etkiye sahip oldu-
ğu w t ı n • . ‘* .rsn/ı.
■
Çözüm; Sürekli gelir, geçmiş, cari ve gelecekte elde edilmesi umulan normal
gelirlerin bir ortalamasıdır. Friedman'a göre, tüketim sürekli gelirin bir fonksi-
yonudur. Friedman, cari tüketimim cari dönemdeki harcanabilir gelir tarafından
değil, sürekli gelir tarafından belirlendiğini ileri sürmektedir. Buna göre, cari dö-
nemdeki harcanabilir gelirde meydana gelen artış, sürekli gelir üzerinde önem-
siz bir etkiye neden olacağı için tüketim kararlarını etkilemeyecektir.
Benzer olarak Ando, Brumberg ve Modıgliani tarafından geliştirilen yaşam bo-
yu gelir hipotezine göre, tüketim kararlan yaşam boyu gelir dikkate alınarak ve-
rilmektedir. iktisadi karar birimlerinin gelirleri, gençli yıllarında düşük, orta yaş
döneminde yüksek, yaşlılık döneminde düşüktür. Diğer taraftan tüketim istikrar-
lı biçimde seyreder.
954. Aşağıdakilerden hangisi Keynes etkisi ile ortaya konulan sürecin işle-
mesini engelleyen unsurlardan birisidir?
A) Yatırımların faiz esnekliğinin yüksek olması
B) Yatırımların faiz esnekliğinin düşük olması
C) Para talebinin faiz esnekliğinin düşük olması
D) Para talebinin gelir esnekliğinin yüksek olması .
E) Paranın dolaşım hızının yüksek olması
1188
Makro iktisat
ÇttzQnr. Keynes etkisine göre, fiyatlar genel düzeyinde meydana gelen düşme
reel para arzının arttıracak ve LM eğrisi sağa doğru kayacaktır,- LM eğrisinin sa-
ğa doğru kaymasıyla birlikte faiz oranlan düşecektir. Faiz oranlarında meydana
gelen düşme yatınm miktarının ve toplam hasılanın artması ile sonuçlanacaktır.
Ancak Keynes'e göre bu sürecin işlemesini engelleyen iki durum söz konusudur.
/ Yatınmlann faiz esnekliğinin düşük olması durumu
✓ Likidite tuzağı durumu
955, Disponibilité oranının yükseltilmesi aşağıda kilerden hangisine neden

olur?
A) Faiz oranlarının düşmesine
B) Kredi olarak olarak verilebilir fon miktarının artmasına
D) Pata arzının daralmasına
E) Toplam talebin genişlemesine
Çözüm: Disponibilité oranı yükseltildiğinde kredi olarak verilebilir fon miktarı

azalır, Kredi olarak verilebilir fon miktarı azaldığı için kaydi para miktarı azalır.
Kaydi para miktarı azaldığında para arzında daralma meydana gelir.
956. Bir ekonomide gayri safi yurtiçi hasıla 5600 birim, yatırım 850 birim, tü-
ketim 2500 bîrim, harcanabilir gelir 3600 birim ve vergiler 2200 birimdir.
Bu bilgilere göre, transfer harcam aları kaç birim dir?
A) 200 B) 300 C) 1400 D) 1750 E) 2000
Çöziim: Harcanabilir gelir formülünden hareketle transfer harcamasını bulmak

mümkündür. Harcanabilir gelire iki şekilde ulaşmak mümkündür:
(1) Yd =• Y + T r - T a
(2) Yd = C + S
1. Numaralı formül uygulanırsa,
Yd = Y + TR -T A
3600 - 5600 + Tr - 2200
3600“ 3400+ Tr
T r » 3600 - 3400
Tr * 2 0 0 Cevap, A seçeneğidir.
1189
957. Genişletici politikaların hem hasılayı, hem de fiyatlar genel düzeyini

arttırdığı durumda aşağuUldlerden hangisi doğrudur?
A) Para politikası tam etkindir.
B) Ekonomi tam istihdamdadır.
C) Çarpan etkisi azalmaktadır.
D) Toplam arz eğrisinin esnekliği sıfırdır.
E) Maliye politikası tam etkindir.
inceleyiniz.
958. Lucas arz denklemi ile İlgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi doğ-
rudur?
A) Piyasalar süpürmez.
B) Uyumcu beklentiler söz konusudur.
C) İktisadi karar birimleri iktisadi konularda tam bilgiye sahiptirler.
D) İktisadi karar birimleri iktisadi konularda tam bilgiye sahip değildirler.
E) Firmaların aldatılması mümkün değildir.
Çözüm: Lucas modelinin üç varsayımı söz konusudur.

/ Piyasalar temizler.
/ Rasyonel beklentiler söz konusudur,
/ İktisadi birimler ekonomik konularda tam bilgiye sahip değildirler.
Lucas’ın modelinde uzun süreli bir yanılma söz konusu değildir. Çünkü iktisadi
karar birimleri, uyumcu beklentilere değil, rasyonel beklentilere sahiptir.
959. IS-LM modeline göre, daraltıcı bir maliye politikası, kendisinden da-
ha bttyfik genişletici bir para politikasıyla birlikte uygulandığında
aşağıda kilerden hangisi ortaya çıkar?
A) Hem faiz oranı, hem de milli gelir düzeyi artmaktadır.
B) Faiz oranındaki artış, milli gelir düzeyindeki artıştan daha büyüktür.
C) Faiz oranındaki azalış, milli gelir düzeyindeki artıştan daha büyüktür.
D) Faiz oranındaki azalış, milli gelir düzeyindeki artıştan daha küçüktür.
E) Faiz oranı kesin olarak düşerken, milli gelir düzeyindeki değişme be-
lirsizdir.
1190
Malero İktisat

nucunda ise, IS eğrisi sola doğru kayarken, hem faiz oranı, hem de milli gelir dü-
zeyi düşmektedir. Genişletici para politikası sonucunda meydana gelen milli ge-
lir artığı, daraltıcı maliye politikası sonucunda meydana gelen milli gelir azalı-
şından büyük olduğu için milli gelir üzerinde meydana gelen net etki artış yö-
nünde olacaktır. Bununla birlikte, hem genişletici para politikası, hem de daral-
tıcı maliye politikası faiz oranlarının düşmesine yol açmakta ve faiz oranı milli
gelir düzeyindeki yükselmeden daha fazla düşmektedir. Bu durumu şekil yardı-
mıyla görmek mümkündür.
Genişletici Para Politikasının Daraltıcı Cevap, C seçeneğidir.

M aliye Politikasından Büyük Olduğu Durum
960. B ir ülkenin GSMH ve nüfusuna İlişkin yıllık % artışlar aşağıdaki gi-

bidir.
GSMH.04) Nüiug Artısı (%)
1. Yıl 7,2 4,9
2. Yıl 6,5 2,8
3. Yıl 4,1 3,9
4.YU 3,8 3,3
Buna göre bu ülkenin b rü t büyüme hızları aşağıdakllerden hangisin-
de doğru olarak verilmiştir?
1, Y,1 2JÜ1 3JÛ1 4, Yıl
A) 7,2 6,5 4,1 3,8
B) 2,3 0,7 2,4 0,4
C) 2,3 1,8 0,9 0,6
D) 2,3 3,7 0,2 0,5
E) 0,3 0,2 0,8 0,5
Çözüm: Bir ülkenin brüt büyüme hızı GSMH'sındaki yıllık artışa eşittir.
GSMH’daki meydana gelen yıllık artıştan ilgili yıldaki nüfus artış hızı çıkarıldı-
ğında net büyüme hızına ulaşılır.
1191
C eteris Paribus: İktisat S o ru lan
Brüt Bûvtime Hızı (%') Net Büyüme Hlzi İBrüt Buvüme E m

- Nüfus Artısü
1. Yıl 7,2 ■ 2,3
2. Yıl 6,5 3,7
3. Yıl 4,1 0,2
4. Yıl 3,8 -0,5
961. Keynesyen harcanabilir gelir yaklaşımına göre aşağıdaki ifadelerden

hangisi doğrudur?
A) Ortalama tüketim eğilimi yaşam boyu gelire bağlıdır,
B) Tüketim, geçici gelire sürekli gelirden daha fazla bağlıdır.
C) Tüketim uzun dönemde sürekli gelire bağlıdır.
D) Tüketim cari harcanabilir gelirin bir fonksiyonudur.
E) Tüketim kısa dönemde geçici gelirin bir fonksiyonudur.
Çözüm: Keynesyen iktisatçılar, tüketimi harcanabilir gelirin Monetarist iktisat-

çılar, sürekli gelirin bir fonksiyonu olanak eie almaktadır.
962. Dış ticaretin İhmal edildiği bir ekonomide, olası milli gelir düzeylerine
karşılık gelen ta sa rru f düzeyi aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Olası M illi G elir Tasarruf Düzeyi

65 0
85 4
105 8
125 12
Bu ekonomide kam u harcam aları 70 birim arttırılırsa milli gelirde ne

kadarhk b ir artış meydana gelir?
A) 0,2 B) 0,8 C) 150 D) 350 E) 425
Çözüm; Kamu harcamalarındaki artışın milli geliri ne kadar arttırdığım bulabil-

mek için öncelikle çarpanın bulunması gerekir. Çarpant bulabilmek için ise,
marjinal tasarruf eğiliminin hesaplanması gerekmektedir. Çarpana, maıjinal tü-
ketim eğilimini bulmak suretiyle de ulaşılabilir. Ancak tasarruf düzeyi verildiği
için öncelikle maıjinal tasarruf eğilimine bulunur. Gerekliyse c + s = 1, formü-
lünden marjinal tüketim eğilimine ulaşılabilir. ■,
1192
Makro İktisat
mps - Tasarruftaki değişim _ ¿ ş = = p?

Oelirdeld değişim AY 20
c + s = 1 ise, c + 0,2 = l ’dir. Yani, c *■0,8
k = -1 —= !- =
İrC *
k = ---1--- s= - i - = 5
1-0,8 0,2
AY = k x AG
AY - 5 x 70 = 350
963. Aşağıdaki iktisat okullarından hangisine göre paranın dolaşım hızı İs-
tikrarlıdır?
A) Anayasal iktisat B) Fizyokratlar
C) Keynesyenler D) Klasikler
E) Parasalalar
Çözüm:
/ Klasik iktisatçılara göre, paranın dolanım hızı kısa dönemde sabittir,
/ Keynesyen iktisatçılara göre, istikrarsızdır.
/ Monetarist iktisatçılara göre, istikrarlı ve öngörülebilirdir.
964. Toplam arzda meydana gelen artışın, toplam talepte meydana gelen
artıştan büyük olduğa durum da fiyatlar genel düzeyi, gelir, istihdam
ve İşsizlik üzerinde meydana gelen değişmeler aşağıdakileri« hangisin-
de doğru olarak verilmiştir?
Flvatlar Genel Düzeri G elir İstihdam tıslsilk
E) Düşer Düşer Değişmez Değişmez
1193
Çözüm: Toplam arzdaki sağa kayma, toplam talepteki sağa kaymadan büyükse,
fiyatlar genel düzeyi düşerken, gelir artacaktır. Dolayısıyla, istihdam artacak, iş-
sizlik azalacaktır, Bu durumu şekii yardımıyla görmek mümkündür:
Toplam A rzdaki A rtıjın Fazla O lduğu D u ru m

Toplam Talepteki Artıştan Fazla Olduğu Durum Cevap> D seçeneğidir.
965. Aşağıdaki İfadelerden hangisi yanlıştır?

A) Keynesyen modelde, fiyat düzeyi veri iken nominal ücretteki artış top-
lam emek arzını arttırır.
B) Klasik modelde, fiyat düzeyi veri iken nominal ücretteki artış toplam
emek arzını arttırır,
C) Klasik modelde, fiyat düzeyi veri iken nominal ücretteki azalma toplam
emek arzını azaltır.
D) Keynesyen modelde, fiyat düzeyi veri iken nominal ücretteki azalma
toplam emek arzını azaltır.
E) Monctaıist modelde, nominal ücret veri iken gerçekleşen fiyat düzeyi-
nin düşmesi toplam emek arzını azaltır.
Çözüm: Emek arz ve talep tablosu için 9. sorunun çözümüne bakınız.

Keynesyen modelde emek arzı nominal ücretin artan fonksiyonudur. Dolayısıy-
la;
/ Nominal ücretteki artış toplam emek arzmı arttırır. (A seçeneği Doğru)
/ Nominal ücretteki azalma toplam emek arzını azaltır. (D seçeneği Doğru)
Klasik modelde, emek arzı reel ücretin artan fonksiyonudur. Dolayısıyla;
•/ Fiyat düzeyi veri iken nominal ücretteki artış, reel ücretin artmasına neden
olur. Reel ücretin artması ise, toplam emek arzını arttırır. (B seçeneği Doğru)
/ Fiyat düzeyi veri iken nominal ücretteki azalış, reel ücretin azalmasına neden
olur. Reel ücretin azalması ise, toplam emek arzını azaltır. (C seçeneği Doğru)
1194
Makro İktisat
Monetarist modelde emek arzı beklenen reel ücretin artan fonksiyonudur.

/ Nominal ücret veri iken fiyat düzeyinin düşmesi beklenen reel ücretin artma-
sına neden olur. Beklenen reel ücretin artması ise, toplam emek arzını arttı-
rır. (E seçeneği Yanlış)
966. H ane halkının, firm aların ve devletin olduğu dışa kapalı bir ekonomi-
de yatırım çarpanı aşağtdakilerden hangisine eşittir? (MPS:marjinal ta-
sarruf eğilimi, MPC:maninal tüketim eğilimi, MPT:marjinal vergi oranı)
A) 1 / 1-{MPC+MPS) B) 1 /M P S
C) 1 / (1-MPS) D) 1 / l-MPC(l-MPT)
E) 1 /M PS(l-M PT)
harcama çarpanına vergi oranlan da dahil edilirse çaıpan,
lc= — J ----= —----- 1-------
l- c ( l- t) l-m pc(l-m pt)
şeklinde olacaktır.
967. M arjinal tüketim eğiliminin c = 0,75, otonom tüketimin C0=120 birim,

milli gelirin Y =>800 birim olduğu, devletin yer almadığı kapalı bir
ekonomide, doğrusal b ir tüketim fonksiyonu varsayımı altında tasar-
r u f (S) kaç birim dir?
A) 0 8 )2 0 C) 50 D) 80 E) 90
Çö2Üm: Devletin yer almadığı kapalı bir ekonomide denge geliri şu şekilde ifa-
de edilir
Y=C+1 (1)
Y» C+ S (2)
C+I= C+S (3)
I= S (4)
Otonom tüketim ve marjinal tüketim eğilimi verildiği için öncelikle tüketim
fonksiyonu, sonra 1 numaralı formül yardımıyla yatırım tutarını bulmak gerekir.
1195
Céleris Paribus: İktisat Sorulan
C: C 0 + cY ■> veya S = - C 0 + l-c(Y D)

Y - C0 + cY + I S - -120 + 0,25(800)
800 " 120 + 0,75 (800)4-1 S = 80
800= 120+ 600 4-1
i - 800 - 720
1 = 80
4 numaralı formül dikkate alındığında yatırım tutarının tasarruf tutarına eşit ol-
duğu görülecektir.
I=S ...... (4)
968. B ir ekonomideki toplam hasıla aşağıdaki durum ların hangisinde ke-

sinlikle azalır?
A) İş gücünün verimliliği azalırken toplam iş gücü miktarının artması
B) Sermayenin verimliliği artarken toplam sermaye stokunun azalması
C) İş gücünün verimliliği azalırken kişi başına düşen sermaye miktarının
artması
D) Kişi başına düşen sermaye miktarı artarken iş gücü verimliliğinin da-
ha az azalması
E) İş gücünün verimliliği sabitken toplam iş gücü miktarının azalması
Çözüm:
/ îş gücünün verimliliği azalırken toplam iş gücü miktarının artması durumun-
da toplam hasıla, işgücü verimliliğindeki azalma toplam işgücü miktarındaki
artıştan daha fazla ise, azalır; eşitse değişmez; daha düşük ise, artar.
/ Sermayenin verimliliği artarken toplam sermaye stokunun azalması duru-
munda toplam hasıla, sermaye verimliliğindeki artış, toplam sermaye stokun-
daki azalmadan daha fazla ise, artar; daha düşük ise, azalır; eşitse, değişmez,
/ îş gücünün verimliliği azalırken kişi başma düşen sermaye miktarının artma-
sı durumunda toplam hasıla, işgücünün verimliliğindeki azalma kişi başına
düşen sermaye miktarından daha fazla ise, azalır; daha az ise, artar; eşitse, de-
ğişmez.
/ Kişi başma düşen sermaye miktarı artarken iş gücü verimliliğinin daha az
azalması durumunda toplam hasıla artar.
/ İş gücünün verimliliği sabitken toplam iş gücü miktarının azalması durumun-
da toplam hasıla azalır.
1196
Makro İktisat
969. Bir ekonomide tasarru flar 395, yatırım lar 280 ve di) ticaret açığı 55
ise, bütçe dengesi ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
A) 225 birim bütçe fazlası B) 225 birim bütçe açığı
C) 340 birim bütçe fazlası D) 340 birim bütçe açığı
E) 170 birim bütçe açığı
Çözüm:
S - I “ ( G + T r ~ Ta) + (X-M)
395 -280 = ( G + T r - T a ) + (-55)
(G + T r ~ Ta) * 395 - 280 + 55
(G + T r - T a) = 170
Not: (G + TR - Ta ) ifadesi bütçe dengesini temsil etmektedir ve parantez için-
deki işlemin sonucunun pozitif olması bütçe açığı; negatif olması bütçe fazlası
anlamına gelmektedir.
970.Gelürde meydana gelen b ir birim lik artışın ne kadarlık kısmının tasar-

rufa gittiğini gösteren katsayı aşağıdakilerden hangisi ile ifade edilmek-
tedir?
A) Oransal tüketim B) Otonom tasarruf
Çözüm; Marjinal tasarruf eğilimi, gelirde meydana gelen bir birimlik artışm ne
kadarlık kısmının tasarrufa gittiğini gösteren katsayıdır. Şu şekilde ifade edilir:
AS
971. H arcanabilir G elir fTLI TütoflaiIlL )

50 40
100 80
150 120
200 160
250 200
Bu verilere göre m arjinal tasarru f eğilimi kaçtır?
A) 0,80 B) 0,75 C) 0,60 D) 0,40 E) 0,20
1197
Çözüm; Marjinal tüketim eğilimi ile marjinal tasarruf eğiliminin toplamı bire
eşittir. Veriler göz önüne alındığında, marjinal tüketim eğilimini bulup birden çı-
karmak suretiyle marjinal tasarruf eğilimine ulaşılabilir.
c = _â£L «* âû. = 0,8
AYd 50
c + s = 1 ise,
s + 0,8 - 1
s == 1 —0,8
s = 0,2
972. Aşağıdakilerden hangisi Keynesyen yaklaşım ile M onetarist yaklaşı-

mın Phillips eğrisi ile ilgili olarak ortak görüşlerinden birisidir?
A) Phillips eğrisi analizi sadece uzun dönemde geçerlidir.
B) Phillips eğrisi analizi daima diktir.
C) Phillips eğrisi daima negatif eğimlidir.
D) Phillips eğrisi analizi kısa dönemde geçerlidir.
E) Phillips eğrisi analizi hem kısa, hem de uzun dönemde geçerlidir.
Çözüm: Karşılaştırmalı bilgi için 20. sorunun çözümünde verilen tabloyu mut-
lak« inceleyiniz.
913. B ir ekonomide m arjinal tttketim eğilimi 0,8 iken net ihracat 70 birim
arttırılırsa çoğaltan sürecinde meydana gelecek gelişmelerle ilgili ola-
rak aşağıdakilerden hangisi doğru delild ir?
A) Birinci aşamada 70 birimlik gelir artışı meydana gelmiştir.
B) İkinci aşamada 56 birimlik üretim artışı meydana gelmiştir.
C) Beşinci aşamada gelirdeki toplam artış 235 birime ulaşmıştır,
D) Dördüncü aşamada üretimde 35,8 birimlik artış meydana gelmiştir.
E) Beşinci aşamada harcamalarda 35,8 birimlik artış meydana gelmiştir.
Çözüm: Bu durumu çoğaltan mekanizmasının işleyişini yansıtan bir tablo yar-

dımıyla ele almak mümkündür
Makro İktisat
T o p lam Û ro tlm vo G e lir d e k i

A ta m a la r H arcam ad ak i G e lird e k i
Toplam A r lif
A rlı} M ik ta r ı A r tıj M ik ta r ı
1. Aslıma 70 70 70
2. A js r a i 0 ,8 (7 0 ) -5 6 0,8(701-5(5 (1 + 0 ,8 ). 7 0 -1 2 6
Q ,8 (5 6 )-4 4 ,8 0 ,8 (5 6 )-4 4 ,8 ( 7 0 )+ (5 6 )+ ( 4 4 ,8 ) - 170.8
3. AŞOİTıS ya da ya d a ya d i
0 ,8 î (7 0 )-4 4 ,8 0 ,8 3(7G )"44,8 (1 + 0 ,8 + 0 ,6 4 ).7 0 “ 170,8
0 ,8 (4 4 ,8 )“ 35.84 0 ,8 (4 4 ,8 5 -3 5 ,8 4 (7 0 )+ (5 6 )+ (4 4 ,8 )+ (3 5 ,8 4 )-2 0 6 ,i4
4. A |a m a ya d i ya d a ya d a
0 ,8 3(7 0 )-3 5 ,8 4 0 ,8 5(7 0 )-3 5 ,8 4 ( l + 0 ,8 + 0 ,6 4 + 0 ,5 1 2 ). 7 0 -2 0 6 ,6 4
0 ,8 (3 5 ,8 4 )-2 8 ,4 7 2 0 ,8 (3 5 ,8 4 )* 2 8 ,672 { 7 0 )+ (5 6 )+ (4 4 ,8 )+ (3 5 ,8 4 )+ (2 K ,6 7 2 )-2 3 5 ,3 12
5. A sam » y a da y a da ya da
0 ,8 4(7 0 )» 2 8 ,6 7 2 0 ,8 * (7 0 )-2 8 ,6 7 2 (1 + 0 ,8 + 0 ,6 4 + 0 .5 1 2 + 0 ,4 0 9 6 ),7 0 -2 3 5 ,3 12
.... Aş&roa ( ! /İ-0 .8 ) A 7 0 - 3 5 Q
974. Toplam harcam a eğrisinin eğimi yüksekken aşağıdakilerden hangisi

doğrudur?
A) IS eğrisinin eğimi düşüktür.
B) Çarpan küçüktür.
C) Vergi oranlan nispeten yüksektir.
D) Marjinal tüketim eğilimi düşüktür.
E) IS eğrisinin esnekliği düşüktür.
Çözüm: Toplam harcama eğrisinin eğimi yüksek (nispeten dikey) iken, IS eğri-
sinin eğimi düşüktür (yatık); dolayısıyla esnekliği yüksektir. Toplam harcama
eğrisinin eğimi yüksek, IS eğrisinin eğimi düşük iken, çarpan büyüktür, Çarpa-
nın büyük olması ise, marjinal tüketim eğiliminin yüksek olmasına ve vergi
oranlarının düşük olmasına bağlıdır.
975. Bir ekonomiye ait verlier aşağıdaki gibidir.
Dış Alem Faktör Gelirleri: 35 Dış Alem Faktör Giderleri: 45 Dolaylı Vergiler: 14
Ü c ret: 10 Kâr: 20 Dağıtılmayan Kârlar: 15 N et Yatırım; 5
Faiz : 15 Rant : 2 Gayri Safî Yatırım: 25 Sos. Giiv, Katkıları: 4
B una göre GSYİH kaçtır?

A) 91 B) 61 C) 71 D) 47 E) 51
U99
Çözüm:
Ücret + faiz + rant + kâr =* MG e 10 + 15 + 2 + 20 “ 47
Milli gelir + dolaylı vergiler: Safi Milli Gelir ■ 47 + 14 - 61
Safi Milli Gelir + Amortismanlar ** GSMH ¡=61 + 20 = 81
GSMH - Net Faktör Gelirleri = GSYÎH ■ 81 - (-10) - 91
Not: Amortisman: Gayri Safi yatırım -N et Yatırım

Amortisman: 25 - 5 = 20
Net Faktör Gelirleri: Dış Alem Faktör Gelirleri - Dış Alem Faktör Giderleri
Net Faktör Gelirleri: 35 - 45 = -1 0
916. Çarpan mekanizmasının etkisiz olduğu durumda aşağıdakiierden

hangisi doğrudur?
B) Ücretler ve fiyatlar esnek değildir.
C) Genişletici politikalar sadece fiyatlar genel düzeyini arttırır, ’
D) Toplam arz eğrisinin eğimi sıfırdır,
E) Azalan verimler yasası yeni işlemeye başlamıştır.
inceleyiniz.
977. Toplam arz eğrisinin üç bölgesi için aşağıdakllcrden hangisi doğru de-
ğ iliir?
A) Keynesyen bölgede genişletici politikalar sadece hasılayı arttırır.
B ) Klasik bölgede genişletici politikalar sadece fiyatlar genel düzeyini
arttırır.
C) Ara bölgede genişletici politikalar fiyatlar genel düzeyini ve hasıla dü-
zeyini arttırır.
D) Klasik bölgede, genişletici politikalar enflasyona yol açmaz.
E) Keynesyen bölgede genişletici politikalar, fiyatlar genel düzeyini etki-
lemez.
Çözüm: Karşılaştırmalı bilgi için 17. sorunun çözümünde verilen tabloyu mut-
laka inceleyiniz.
1200
Makro iktisat
978. Bir ekonomideki temel makro ekonomik değişkenler ;u şekildedir:

X - 300, M » 400, TA -1 1 0 0 , G - 1400, S « 900, Bu ekonomi için Y’nin
4200 olduğu varsayılma C =»?
A) 3200 B) 4200 C) 2200 D) 2000 E) 2100
Çözüm; Tüketimi bulabilmek için aşağıdaki formülden yararlanmak gereklidir.

Ancak formüldeki bazı veriler eksiktir. Bunlardan birisi tüketim, diğer ise, yatı-
rımdır, Verilen bilgiler ışığında önce yatırımı, bulmak sonra diğer verileri bir nu-
maralı formülde yerine koymak gereklidir.
Y = C + l + 0 + NX (1)
İki numaralı formül yardımıyla I bulunabilir.
S - i ■* (G + T r - T a ) + NX (2)
900 - I s»(1400 + 0 - 1 1 0 0 ) + (300 - 400)
9 0 0 -1 -3 0 0 -1 0 0
- 1 = -900 + 200
- 1 = - 700
1 = 700
Bulunan yatırım değeri ve diğer veriler bir numaralı formülde yerine konulursa,
Y=C+I+G+NX
4200 = C + 700 + 1400 + (300 - 400)
4200 - 700 -1400 + 100 = C
C = 2200
979. Fiyatlar genel seviyesi sabitken kamu harcamalarında meydana gelen

bir azalış aşağıdaldlerden hangisine yol açmaktadır?
A) Toplam talebin azalmasına
B) Toplam arzın azalmasına
C) Toplam talebin artmasına
D) Toplam arzın artmasına
E) Toplam talep ve toplam talepte bir değişme olmaz
Çözüm; Fiyatlar genel seviyesi sabitken kamu harcamalarında meydana gelen

bir azalma, toplam talebin azalmasıyla sonuçlanır. Toplam talep şu şekilde for-
müle edilir:
AD = C + 1 + G + ( X-M)
Toplam taiebin bileşenlerinden birisi de, kamu harcamalar: (G) olduğu için, ka-
mu harcamalarında meydana gelen azalma, toplam talepte bir azalma ile sonuç-
lanır. Cevap, A seçeneğidir.
1201
980, A;ağıdajd işlemlerden hangisinde Merkez Bankası para arzını artırıcı

bir işlem yapmış olur?
A) Açık piyasada devlet tahvili satarak
B) Reeskont oranını yükselterek
C) Kredi tavanının düşürülmesi
D) Kanuni karşılık oranı yükselterek
E) Kanuni karşılık oranını düşürerek
Çözüm: Merkez Bankasının para arzım artırması genişletici para politikası uy-
gulamalarıyla gerçekleşebilir. Burada önemli olan husus, Merkez Bankası para
politikası araçlarım hangi yönde kullanacağıdır.
/ A seçeneğinde, Merkez Bankası açık piyasada devlet tahvili sattığında,
piyasadaki parayı toplamış olur. Dolayısıyla para arzı daralmış olur,
/ Merkez Bankası reeskont oranını yükselttiğinde, ticari bankalar ellerin-
deki senetleri kırdırmak istemeyecektir. Yani senedin vadesini bekle-
mek zorunda kalacaklardır. Dolayısıyla parasal genişlemeyi önlemeye
yönelik bir politika uygulanmış olacaktır.
/ C seçeneğinde, Merkez Bankası tarafından kredi tavanının düşürülme-
si, ticari bankaların vereceği kredi miktarının azalması anlamına gele-
ceğinden para arzının artmasını önleyici bir politika olacaktır.
/ D seçeneğinde Merkez Bankasının kanuni karşılık oranı yükseltmesi,
ticari bankaların kaydı para üretme yeteneğini azaltacağı için para ar-
zında bir daralma meydana getirir.
/ E seçeneğinde, Merkez Bankasının kanuni karşılık oranını düşürmesi,
ticari bankaların kaydi para üretme yeteneğini artıracağı için para ar-
zında bir genişleme yaşanacaktır.
981. Aşağıdakilerden hangisi IS eğrisinde doğrudan değişikliğe yol açan ne-

denlerden birisi demlidir?
A) Tüketim harcamalarının artması
B) Kamu harcamalarının artması
C) Alt yapı yatırımlarının düşmesi
D) Tüketim harcamalarının düşmesi
E) Faiz oranlarının düşmesi
1202
Makro iktisat
Çözüm: IS eğrisindeki değişiklikler, IS eğrisinin sağa ve sola kayması şeklinde

gerçekleşir. IS eğrisini sağa kaydıran nedenler şunlardır:
✓ Talepte meydana gelen artış,
/ Tüketimin artması,
✓ Kamu harcamalarında meydana gelen artış,
/ Vergilerde meydana gelen azalma
/ Transfer ödemelerinde meydana gelen artış
/ Ülke parasının değer yitirmesi
/ Yatınmlann artması
/ ihracatın artması
eğrisini sola kaydıran nedenler ise şunlardır:
Talepte meydana gelen azalma,
/ Tüketimin azalması
✓ Kamu harcamalarında meydana gelen azalma,
/ Vergilerde meydana gelen artış
/ Transfer ödemelerinde meydana gelen azalma
/ Ülke parasının değer kazanması
/ Yatınmlann azalması
/ ithalatın artması
IS eğrisi mal piyasası dengesini göstermektedir. Faiz oranlan, para piyasası ile
ilgilidir. Faiz oranlan, para arz ve talebinin kesiştiği noktada oluşmaktadır. Do-
layısıyla LM eğrisi ile ilgili bir unsurdur. Ancak faiz oranlarının yatırım üzerin-
deki dolaylı bir etkisi olduğu da unutulmamalıdır, örneğin para arzında meyda-
na gelen bir artış, faiz oranlarında bir düşmeye; faiz oranlarındaki düşme yatı-
rımlarda ve milli gelirde bir artışa neden olabilir. Bu durumda dolaylı olarak IS
eğrisi üzerinde bir etkisi olduğu düşünülebilir. Diğer taraftan, para arzında mey-
dana gelen artış, fiyatlar genel düzeyinde bir artışa da neden olur. Bilindiği gibi,
tüketim ve yatırım kararlan enflasyonist ortamlardan etkilenmektedir. Burada
dikkat edilmesi gereken husus, bunlann dolaylı etkiler olmasıdır.
982. Bütçenin dengede olduğu bir ekonomide tüketim 1500 TL, tasarru f 350
TL ve kamu harcam aları 500 TL ise, GSM H’nİn değeri aşağıdakiler-
A) 650 B) 1350 C) 1650 D) 2350 E) 1350
1203
ÇÖzüra: Y - C + I + G
C+I=C+S
I“ S
Y=C+S+G . .
Y =1500+350+500
Y=2350
983. Faiz oranındaki değişmenin yarattığı ikame etkisi ve gelir etkisi ile il-
gili olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
A) İkame etkisine göre faiz oranı, tüketim ile doğru orantılıdır.
B) İkame etkisine göre faiz oranı, tasarruf ile ters orantılıdır.
C) Gelir etkisine göre faiz oranı, tüketim ile doğru orantılıdır,
D) Gelir etkisine göre faiz oranı, tasarruf ile doğru orantılıdır.
E) Gelir etkisine göre faiz oranı, tüketim ile ters orantılıdır.
Çözüm:
F a iz O ra m ik a m e E tkini G e lir E tk ili I . E . > G . E. İ . E . < G .E .
Artarsa T ü k etim i , T üketim t, T ü k etim azalır. T ük etim artar.

T a sarru f î T a sarru f i T a sarru f artar, T a sa rru f azalır.
A zalırsa T üketim î, Tüketim 4, T üketim artar. T üketim azalır.

T a sarru f i T a sarru f î T a sarru f azalır. T a sarru f artar,
ikâm e etkisine göre, faiz oranı tüketim ile ters orantılı, ta sa rru f ile d oğru orantılıdır.
G elir etkisine gd re, faiz oranı tüketim ile doğru orantılı, ta sa rru f ile ters orantılıdır.
9S4, Aşağıdakilerden hangisi LM eğrisinin eğimini belirleyen unsurlardan

birisidir?
A) Para talebinin gelir esnekliği B) Çarpan
C) Yatırımların faiz esnekliği D) Tüketimin gelir esnekliği
E) Tüketimin faiz esnekliği
Çözüm: LM eğrisinin eğimini belirleyen temel unsurlar şunlardır:

/ Para talebinin faiz esnekliği arttıkça, LM eğrisi yatık bir eğri şeklini alır.
/ Para talebinin faiz esnekliği azaldıkça, LM eğrisi dik bir eğri şeklini alır.
/ Para talebinin gelir esnildiği arttıkça LM eğrisi dik bir eğri şeklini alır.
1204
Makro İktisat
/ Para talebinin gelir esnekliği azaldıkça LM eğrisi yauk bir eğri şeklini
alır.
985.1. T asarruf
II. Yatının
IH. Kamu h a n a m aları
IV. Vergiler
V. İhracat
VI. İthalat
Yukarıda verilen harcam a kalemlerinde hangileri milli geliri azaltan
toplam sızıntılardır?
a ) i. iv, vr B) I, III, VI
C) II, 111, IV D) II, III, V.
E) Iî, III, VI
Çözüm: Bir ekonomide, yatırım harcamaları, kamu harcamaları ve ihracat artar-

ken miili gelir artmaktadır, Bundan dolayı yatırım harcamaları, kamu harcama-
ları ve ihracata miili geliri yükselten toplam pırınsalar denilmektedir. Diğer ta-
raftan tasarruflar, vergiler ve ithalat arttığı zaman milli gelirde azalma meydana
gelmektedir. Bunda dolayı, tasarruf. HfiCgive ithalata miili geliri azaltan toplam
strmtdar denilmektedir. Cevap, A seçeneğidir.
986. Para arzı arttırıldığında, faiz oran lan ve hisse senedi fiyatlarında nasıl
b ir değişme meydana gelmektedir?
A) Faiz oranları yükseleceğinden hisse senedi fiyatları düşer
B) Faiz oranlan değişmeyeceğinden hisse senedi fiyatları yükselir
C) Faiz orandan düşeceğinden hisse senedi fiyatları düşer
D) Faiz oranları düşeceğinden hisse senedi fiyatlarında bir artış gözlenir
E) Faiz oranlan değişmeyeceğinden hisse senedi fiyatlan da değişmez
1205
Çözüm: Para arzında meydana gelen bir artış» faiz oranlarının düşmesine neden
oiur. Düşük fa iz oranlarında parayı elde tutmanın alternatif maliyetinde bir azal-
ma olacağından dolayı hisse senedi talebinde bir artış meydana gelecektir. Hisse
senedi talebinde meydana gelen artış, hisse senedi fiyatlarının yükselmesi ile so-
nuçlanacaktır. Dolayısıyla para arzında meydana gelen bir artış, faiz oranlarını
düşürürken; hisse senedi fiyatlarını yükseltecektir.
987. Bir ülkede belli b ir dönemde üretilen nihai mal ve hizmetlerin net pa-
rasal değerine ne ad verilir.
A) GSMH B) Harcanabilir gelir
C) Safi milli hasıla D) Milli gelir
E) Üretim kapasitesi
Çözüm; Bir ülkede belli bir dönemde üretilen nihai mal ve hizmetlerin net para-
sal değerine safı milli hasıla denilmektedir.
988. Açık ekonomi ve tam sermaye hareketliliği varsayımı altında faiz oran-
larında meydana gelen b ir yükselme İhracat ve İthalat ve üzerinde na-
sıl etki meydana getirir?
İhracat lîtala!
A) Arttınr Azaltır
B) Arttırır Değiştirmez
C) Azaltır Arttırır
D) Değiştirmez Azaltır
E) Arttınr Değiştirmez
Çözüm: Açık ekonomi varsayımı altında faiz oranlarında meydana gelen bir ar-
tış, ülkeye yabancı fonların girmesine neden olur. Çünkü ulusal faiz oranlarında
meydana gelen artış, yurt içi faiz oranlarının yurt dışı faiz oranlarından yüksek
olmasına neden olacaktır. Yurt içi faiz oranlarının yurt dışı faiz oranlarından
yüksek olması, ülkeye sermaye girişine neden olacaktır. Sermaye girişi ise, ulu-
sal paraya olan talebi artıracaktır. Ulusal paraya olan talep artışı, ulusal paranın
değerlenmesine neden olacaktır. Ulusal paranın değerlenmesi ülke mallarının fi-
yatlarının yabancı mallara göre yükselmesi ile sonuçlanacaktır. Bu durumda da-
ha ucuz olan yabancı mallar satın alınmaya başlanacaktır. Yani, ithalat artacak-
tır. Diğer taraftan yurt içi malların fiyatlarında meydana gelen artış, ihracatın
düşmesine de neden olacaktır. Dolayısıyla faiz oranlarında meydana gelen bir
yükselme ihracatı azaltırken, ithalatı artıracaktır. Cevap, C seçeneğidir.
Makro iktisat
989, Aşağıdaki Serden hangisi Iioynesyen yaklaşımın maliye politikası açısın-

dan Heri sürdüğü görüşlerden birisi değildir?
A) Kamu harcamalarının toplam talep üzerinde etkili olması
B) Kamu harcamalarındaki artışın ekonomiyi canlandırması
C) Toplam talebi etkilemede vergilerin kamu harcamalarına tercih edilme-
si
D) Ekonomik istikrarsızlığı önlemede bütçe açıklarına sıcak bakılması
E) Ekonomik istikrarsızlığı önlemede borçlanma politikasına sıcak bakıl-
ması
Çözüm: Keynesyen yaklaşım, maliye politikalarının para politikalarına göre da-

ha etkili olduğunu ileri sürmektedirler. Maliye politikası çerçevesinde kamu har-
camaları, vergi politikaları ve borçlanma bulunmaktadır. Bilindiği gibi Keynes-
yen iktisat Büyük Buhran’ın temel nedeni olarak efektif talep yetersizliğini gös-
termektedir, Bunun için devletin bireylerin harcamadığı tasarruflarını onlardan
borçlanarak harcaması gerektiğini savunmaktadırlar. Çünkü kamu harcamaların-
da meydana gelen bir artış, denk bütçe çarparımdan dolayı kendisine eş düzey bir
gelir artışına neden olacaktır. Dolayısıyla Keynesyen iktisat, vergi politikalarını
dışlamamakla birlikte en büyük payeyi kamu harcamalarına biçmiştir.
990. A rz yanlı iktisat iktisatçılara göre, mal ve hizmet arzm ı arttırm anın en
kolay yolu aşağıdakllcrden hangisidir?
A) Para arzını arttırmak
B) Kamusal malların üretilmesi
C) Gelirler politikasının üretilmesi
D) Ücretlerin aşağı doğru esnek olmaması
E) Sermaye arzının arttırılması ve yatırımların teşvik edilmesi
Çözüm: Arz yanlı iktisatçılar, vergi oranlarının düşürülerek vergi gelirlerinin ar-
tırılabileceğini savunmaktadırlar. Düşük vergi oranlannda İse, sermaye biriki-
minde bir artış olacak ve aynı zamanda yatırım yapmanın cazibesi artmış olacak-
tır. Çünkü sıfır vergi gelirinin olduğu iki nokta vardır. Bunların birisisi vergi
oranlarının sıfır olduğu; diğeri ise, vergi oranlarının % 100 olduğu durumdadır,
Birinci durumda vergi oranı sıfır olduğu için vergi geliri de sıfırdır. İkinci du-
rumda ise, % 100 vergi durumunda kimse üretim yapmak istemeyeceği için ver-
gi gelirleri sıfır olacaktır. Bundan dolayı vergi gelirlerinin düşürülmesi yatırım-
cıların yatınm yapma arzusunu artıracaktır. Cevap, E seçeneğidir.
¡207
99Î. A şağıdakllerden hangisi ılımlı enflasyonla ilgili doğru b ir ifade

M ild ir ?
A) Rahvan enflasyon ve sinsi enflasyon da denilmektedir
B) Para ikamesi olgusu ile karşılaşılmaz
C) Girişimcilerin karlarını azaltabilir
D) Toplam yatırım hacmini arttırabilir
E) Enflasyon %5 civarındadır
Çözüm; Rahvan enflasyon, sürünen enflasyon ve hatta sinsi enflasyon isimleri

de verilen ılımlı enflasyon durumunda fiyat artışları oldukça düşük oranlara sa-
hiptir. Her ülkenin yapısına göre normal sayılabilecek bir enflasyon oranını ifa-
de eden ılımlı enflasyon, gelişmekte olan ülkeler için yıllık % ö’nrn, gelişmiş ül-
keler için yıllık % 4’iln altındaki fiyat artışlarım ifade eder, Bu tür bir enflasyon-
la mücadele etmek, nispeten kolaydır.
Ilımlı enflasyonunun yaşandığı bir ortamda fiyatlardaki artış oranı düşük oldu-
ğu için iktisadi karar birimlerinin yerli paraya olan güveni sarsılmaz. Neticede
enflasyonist ortamlarda oluşan para ikamesi olgusu ılımlı enflasyonun yaşandı-
ğı durumlarda pek karşılaşılmaz. Yine enflasyon durumunda tasarrufların ulusal
para cinsinden ve vadesiz hesaplarda tutulması gözlenen bir durumdur, Fiyatlar
genel düzeyindeki küçük oranlı artışların karlan artırarak üretimi artıncı bir et-
kisi olduğu gibi paranın satm alma gücünü aşındırarak pasif para talebini önle-
diği şeklindeki görüş dolayısıyla faydalı olduğu düşünülmektedir.
992. Bir ekonomide kişi başına gelirin bir önceki yıla göre artış oranına ne
ad verilir?
A) Büyüme hızı B) Gelir artış hızı
C) Etkinlik hızı D) Marjinal tüketim eğilimi
E) Sermayenin marjinal etkinliği '’
Çözüm :B ir ekonomide kişi başma gelirin bir önceki yıla göre artış oranına bü-
yüme hızı denilmektedir. Cevap, A seçeneğidir.
993. Bir ekonomide mutlak fiyatların % 50 düşürülmesi durum unda nasıl

bir sonuç ortaya çıkar?
A) Nisbi fiyatlar % 50 düşer, B) Nisbi fiyatlar % 50 artar.
C) Parasal gelir % 50 düşer. D) Reel gelir % 50 düşer.
E) Reel gelir iki katma çıkar.
1208
Makro İktisat
ÇBziim Fiyat, herhangi bir mal vs hizmetin bir başka mal ve hizmetle değişim
oranıdır. Eğer 1 kg armutla 2 kg patates değiştiriliyorsa, 1 kg armutun patates
alınmıştır. Bu şekilde ifade edilen fiyatlara “nispi fiyat" denilmektedir. Ancak
badele için para kullanılmaktadır, örneğin 1 kg patatesi 150 TL denilebilir. Bu
şekilde para ile ifade edilen fiyatlara “mutlak fiyat" denilmektedir. Mutlak fi-
yatlarda meydana gelen % SO’lik bir düşme, reei geliri iki katma çıkarır. Bunu
bir örnekle açıklayalım. 1 kg patates 100 TL iken, 1 kg patatesin fiyatının % 30
düşerek, 50 TL’ye düştüğünü varsayalım. Bu durumda 100 TL ile 2 kg patates sa-
tın alınabilecektir. Başlangıçta satın alınan patates miktarının iki katı patates
alınmış olacaktır.
994. Tüketimin 320, gelirin 500, devlet harcamalarının 150, dış ticaret açığı-
mi İçin tasarruf düzeyi aşağıdakilerden hangisine eşittir?
A) 80 B) 310 C) 70 D) 60 E) 50
Çözüm: Bu soruyu iki yolla çözmek mümkündür. Birincisi için şu formül uygu-
lanır. I. Yol:
C + S =YD “ (Y+ TR - TA)
320 + S = (500 + 30 -160)
320 + S = 370
S = 370 - 320
S = 50
II. yol:
Y « C + I + G +NX
500 = 320 + I + 150 -80
500 + 80- 3 2 0 - 150 = 1
1 = 110
S - 1 = (G + TR - TA) + NX
S - 110 = (150 + 3 0 - 160)+ (-80)
S= 2 0 + 1 1 0 - 8 0
S = 50
1209
I
995. Doğal İşsizlik orası ile ilgili olarak aşağıdaldlerden hangisi yanlıştır?
A) Yeni iş arayanlar bu kapsamdadır
B) Doğal işsizlik oranı optimum işsizlik oram değildir
C) Doğal işsizlik oranı NAIRU olarak da bilinmektedir
D) Doğal işsizlik oranında optimum işsizlik oranı sağlanmıştır
E) işgücünün eğitimi doğal işsizlik oranım etkiler
Çözüm: Doğal işsizlik oranı NAÎRU olarak da bilinmektedir. Doğal işsizlik ora-
nı yapısal ve friksiyonel işsizliğin toplamından oluşmaktadır. Mevcut işini değiş-
tirenler veya yeni iş arayanlar friksiyonel işsizlik kapsamında ele alınmaktadır.
Diğer taraftan işgücünün eğitimi yapısal işsizliğin azalmasına neden olarak do-
ğal işsizliği azaltır. Ancak doğal işsizlik oranında optimum işsizlik oranı sağlan-
mış değildir. Bu noktada ekonomide enflasyonist olmayacak bir işsizlik oranı
sağlanmıştır. Cevap, D seçeneğidir.
996. Keynesyen modele göre, otonom tüketim harcamalarında meydana ge-

len bir artış toplam taüep fonksiyonunda ve IS eğrisinde 4fan) bir deği-
şiklik meydana getirir?
Toplam laka İS efrisl
A) Yukarı kayar Sağa kayar
B) Değişmez Sola kayar
C) Değişmez Sağa kayar
D) Yukan kayar Sola kayar
E) Yukan kayar Değişemez
Çözüm: Keynesyen iktisatçılara göre otonom tüketim harcamalarında meydana

gelen bir artış, yatırımlarda bir artışa neden olur. Yatırımlarda meydana gelen ar-
tış ise, toplam talep eğrisinin artmasına neden olur. Yani toplam talep eğrisi, yu-
kan kayar. Toplam talep eğrisinde meydana gelen bir artış, aynı zamanda IS eğri-
sini sağa kaydıran etkenlerden birisidir, Cevap, A seçeneğidir.
997. Marjinal tüketim eğiliminin 0,4 olduğu bir ekonomide vergi çarpanı
aşagjdakilerden hangisidir?
A ) -0,66 B) -4,2 C) -3,3 D) -2,4 E)-l,2
Çözüm: Vergi çarpanın formülü şu şekildedir,
1- c
k - — = _ 0, 66
1 -0 ,4 0,6
1210
Makro İktisat
999. Aşağıdakilerden hangisi maliye politikası uygulamasının ekonomiye is-

tikrar kazandırm ak amacıyla kullanabileceği bir durum u ifade etmek-
tedir?
A) Özel sektörün talebi artarken genişletici maliye politikası uygulamalı-
dır.
B) özel sektörün talebi artarken daraltıcı maliye politikası uygulamalıdır.
C) Özel sektörün talebi azalırken daraltıcı maliye politikası uygulamalıdır.
D) Her yıl sabit oranda genişletici bir maliye politikası uygulamak.
E) Özel sektörün talebi azalırken, genişletici maliye politikası uygulamak.
Çözüm: Durgunluğun söz konusu olduğu dönemlerde genişletici maliye politi-

kası uygulanarak, ekonomide bir canlılık sağlanabilir, Diğer taraftan enflasyo-
nist ekonomilerde, daraltıcı maliye politikası uygulanarak enflasyon frenlenebi-
lir. Dolayısıyla uygulanacak maliye politikasının başarısı için ekonominin için-
de bulunduğu durumun bilinmesi gerekir.
/ A seçeneğinde özel sektörün talebi artarken genişletici maliye politika-
sı uygulanması enflasyonist ya da genişletici maliye politikasının borç-
lanmak suretiyle finans edilmesi halinde dışlama etkisi meydana geti-
rebilir.
/ B seçeneğinde özel sektörün talebi artarken daraltıcı maliye politikası
uygulanması, ekonomik genişleme önünde bir engel oluşturabilir, özel
sektörün genişleme dinamikleri üzerinde olumsuz etkiler meydana ge-
tirebilir,
/ C seçeneğinde özel sektörün talebinin azalması, ekonomik durgunluğu
neden olur, özel sektörün talebi azalırken daraltıcı maliye politikası
uygulanması, ekonomik durgunluğunda daha da derinleşmesine neden
olabilir,
•/ D seçeneğinde sabit oranda genişletici maliye politikası uygulamasının
etkisinin ne olacağım önceden kestirmek zordur. Her yıl sabit oranda
para arzı artışının ekonomik istikrar açısından gerekli olduğu, moneta-
rist iktisatçılar tarafından ileri sürülmüşiür.
/ E seçeneğinde özel sektörün talebi azalırken, genişletici maliye politi-
kası uygulanması ekonomik istikrar açısından uygun bir politika bile-
şeni olabilir. Özel sektörde meydana gelecek bir talep azalışı, ekono-
mik durgunluğu neden olabilir. Ekonomik durgunluğu önlemek için
devletin genişletici bir maliye politikası uygulaması, ekonomik daral-
manın derinleşmesini önleyebilir.
1211
999. Aşağıdakilerdcn hangisi yatırım ların faize duyarlılığının yüksek olma-

sı durum unda ortaya çıkacak durum lardan birisidir?
A) Para politikası çarpanını düşürür.
B) Para politikası çarpanım yükseltir,
C) Mali politika çarpanım düşürür.
D) Mali politika çarpanını etkilemez,
E) Para politikası çarpanım etkilemez.
Çözüm: Klasik iktisatçılar, para politikası uygulamalarının etkin olduğunu ileri

sürmektedirler. Bunu yatırımların faiz esnekliğinin yüksek olmasına dayandırır-
lar. Para arzında meydana gelen bir artış, faiz oranlarında bir azalmaya; faiz
oranlarında meydana gelen azalma ise, yatıranların artması ile sonuçlanacaktır.
Dolayısıyla para politikası çarpanım yükseltir. Cevap, B seçeneğidir.
1000. M arjinal tasarru f eğilimi (s) 0,50, m arjinal yatırım eğilimi (a) 0,25
iken uyarılmış çarpanın değeri ajağıd skilerden hangisidir?
Ç5züm:Marjinal tüketim eğilimi(c)=l- Marjinal tasarruf eğilimi (s)

. - . . • f . »i 1ı <i3> vi . / ;
c= 1-s
c=l-G,50 buradan c=0,5û
Bulunan değer süper çarpanın formülünde yerine konulduğunda,
1 -0 ,5 0 -0 ,2 5
1001. Bir yıl veya daha kısa vadeli fon arz ve talebinin karşılaştığı piyasa
A) Para piyasası B) Birincil piyasa
C) İkincil piyasa D) Sermaye piyasası
E) Kısa vadeli piyasa
Çözüm; Bir yıl veya daha kısa vadeli fon arz ve talebinin karşılaştığı piyasaya
para piyasası denilmektedir.
1212
Makro
---- --.-iktisat
- 1----
1002. Aşağıdakilerden hangisi Keynesyen iktisatçılara göre toplam talep eğ-
riıiıtln sağa doğru kaymasına neden olan etkenlerden birisi değiidlr7
A) Net ihracatın artması
B) Kamu harcamalarının artması
C) Otonom tüketim harcamalarının artması
D) Vergilerin artması
E) Para arzının artması
Çözüm; 439. sorunun çözümündeki toplam talep eğrisini kaydıran nedenler

tablosuna bakınız.
L003. Aşağıdaki ifadelerden hangisi Gayri Safi Milli Hasılayı vermektedir?

A) GSYtH + dış alem net faktör geliri
B) GSYÎH + amortisman
C) GSYtH - amortisman
D) GSYlH + dolaysız veıgiler
E) GSYlH - dolaysız vergiler
Çözüm ;GSMH’ dan dış alemden gelen ve dış aleme giden faktör gelirleri ara-
sındaki fark olarak da bilinen net faktör gelirleri çıkarıldığında GSYtH' ya ula-
şılır. Ya da GSYtH ile dış alem net faktör gelirleri toplandığında GSMH’ ya ula-
şılır. Dolayısıyla doğru cevap» A seçeneğidir.
1004. Keynesyen iktisatçılara göre, yatırım talebi eğrisinin eğimi ile dışlama
etkisi arasında nasıl bir ilişki vardır?
A) Yatırımların faiz esnekliği düşük olduğunda dışlama etkisi de düşük
olacaktır
B) Yatırımların faiz esnekliği düşük olduğunda dışlama etkisi büyük ola-
caktır
C) Yatırımların faiz esnekliği yüksek olduğundan dışlama etkisi düşük
olacaktır
D) Yatırımların faiz esnekliği yüksek olduğundan dışlama etkisi meyda-
na gelmeyecektir
E) Yatırımların faiz esnekliği düşük olduğunda dışlama etkisi meydana
gelmeyecektir
Çözüm: Yatırımların faize olan duyarlılığı düşük olduğunda, dışlama etkisi de
düşük olacaktır, Çünkü dışlama etkisi ödünç verilebilir fonlar piyasasına devle-
tin de girmesiyle birlikte yaşanan faiz artışlarından dolayı özeî kesimin yatırım
1213
imkanlarının daralması suretiyle ortaya çıkmaktadır. Oysaki, yatırımların faiz

esnekliği düşük ise, faiz oranlarında meydana gelen yükselme, özel kesimin ya-
tırım harcamaları üzerinde belirleyici olmayacak ve dışlama etkisi yaşanmaya-
caktır. Yatırımların faiz esnekliği yüksek olduğunda ise, faizlerde meydana gelen
bir artış, dışlama etkisinin boyutunu artıracaktır. Yatırımların faiz esnekliği sıfır
ise, dışlama etkisi ortaya çıkmayacaktır.
1005, Frledman’a göre aşağıdakiierden hangileri arasında pozitif yönlü bir

ilişki bulunmaktadır?
A) Enflasyon ile işsizlik
B)'Para arzı ve fiyatlar genei düzeyi
C) Para arzının artış oranı ile yatırım düzeyi
D) Para arzının büyüme hızı ile para arzının dolanım hızı
E) Para arzının büyüme hızı ile faiz oranı
Çözüm:Friedman’a göre, “enflasyon her zaman ve her yerde parasal bir olgu-
dur”. Friedman’m entelektüel liderliğini yapmış olduğu Monetarist ekole göre,
para arzında meydana gelen bir artış, para arzı artış oranından daha yüksek bir
enflasyon oranına sebep olacaktır.
1006. Afağıdakilerden hangisi Post-Keynesyen iktisatçılara göre doğru bir

ifadedir?
A) Para politikasının daha etkili olduğunu ileri sürerler
B) Para arzının her yıl sabit bir oranda arttırılması gerektiğini savunurlar
C) Para arzının dışsallığı tezini ileri sürmüşlerdir
D) Devlet yalnızca asli görevlerini yerine getirmelidir
E) Ücret vo fiyat kontrollerinin gerekliliği üzerinde dururlar
Çözüm: Post Keynesyen iktisatçılar, monopolist güce sahip olan firmaların piya-
sayı etkileme gücü ve gelir dağılımı üzerine etkisi gibi konular Üzerinde durmuş-
lardır. Bu çerçevede toplam talepte bir genişlemenin yaşandığı dönemlerde, enf-
lasyonist olguların yaşanmasını önlemek için ücret ve fiyat kontrollerinin gerek-
liliğini ileri sürmüşlerdir. Aynı zamanda para arzının dışsallığı tezi yerine para ar-
zının içseUiği tezini ikame etmişlerdir.
1214
Makro İktisat
1007. Aşağıdakilerden hangisi gizli işsizlik ile ilgili oiarak doğru bir ifade-
dir? - ~ ■
A) Gizli işsizlik bir kişinin geçimini temin etmek için yapacak bir işinin
olmamasıdır
B) İşçinin üretime marjinal katkısının sıfır olduğu durumdur
C) İşçilerin bir kısmı işten çekildiğinde üretimde bir azalmanın olduğu
durum gizli işsizliktir
D) Gizli işsizlik özellikle hizmet sektöründe yoğundur
E) Gelişmiş ülkelerde gizli işsizlik daha yaygındır
Çözüm İşçinin üretime marjinal katkısının sıfır olduğu durumda gizli işsizlik
söz konusudur. Diğer bir ifadeyle bir işyerinde bazı işçiler işten çıkarıldığında ya
da çıktığında üretimde azalma olmuyorsa, o işyerinde gizli işsizlik vardır. Gizli
işsizlik özellikle tarım sektöründe oldukça yoğundur ve gelişmekte olan ülkeler-
de daha yayın olarak görülür, Cevap, B seçeneğidir.
1008. Yatırım Tonlarının A ülkesinden B ülkesine kayması i!e üglH olarak

A) B ülkesinin parası değer kazanacaktır
B) B ülkesinin parası değer kaybedecektir
C) B ülkesinin dış ticaret hacmi büyüyecektir
D) A ülkesinin ödemeler dengesi açığı küçülecektir
E) B ülkesinin ödemeler dengesi açığı büyüyecektir
Çözüm :Yatırı m fonlarının A ülkesinden B ülkesine kayması, yatırımların yapı-
labilmesi için B ülkesinin ulusal parasına olan talebin artması ile sonuçlanacak-
tır. B Ülkesinin ulusal parasına olan talebin artması ise, B ülkesinin ulusal para-
sının değerini artıracaktır. Cevap, A seçeneğidir.
1009. Devletin ve dış ticaretin olmadığı b ir ekonomide C = 660, rnpc « 0,7 ve

otonom tüketim 100 ise Y= ?
A) 550 B) 700 C) 800 D) 900 E) 850
Çtizüm:
C«=C0 + c Y
6 6 0 « (00 + 0.7Y
660 -100=0,7Y
560 = 0,7Y
Y = 800 Cevap, C seçeneğidir.
1215
1010. Aşağıdakilerden hangisi Phillips eğrisinin üzerinde durduğu İlişkiler-

den birisidir?
A) Açık iş sayısı ile işsizlik arasındaki ilişki
B) Dış ticaret açıkları ile döviz kurları arasındaki ilişki
C) Enflasyon ve işsizlik arasındaki ilişki
D) Enflasyon ve para arzı arasındaki ilişki
E) Enflasyona ve bütçe açığı arasındaki ilişki
Çözüm: Phillips eğrisi analizi, enflasyon ile jşsizlik arasındaki ilişkiyi analiz et-
mektedir. Buna göre, düşük işsizlik durumunda yüksek enflasyon; düşük enflas-
yon durumunda, yüksek işsizlik kaçınılmazdır.
Cevap, C seçeneğidir.,
1011. Agağıdakilerden hangisi “Görünmez El” ilkesinin işleyişini aksatan

unsurlardan birisi değildir? < . .. ! ,
A) Devletin ekonomiye müdahale etmesi
B) Fiyatların ve ücretlerin aşağı doğru rijit olması
C) Üretici veya tüketicilerin piyasa fiyatını etkileyebilecek gücünün ol-
ması
D) Piyasada çok sayıda alıcı ve satıcının bulanması
E) Malların heterojen olması
Çözüm; Görünmez el ilkesinin işleyişinin temelinde tam rekabet piyasasının var-
sayımlarının geçerli olması yatmaktadır. Tam rekabet piyasasının varsayımları ge-
çerli olduğu için devletin ekonomiye müdahale etmesine gerek yoktur. Piyasada
çok sayıda alıcı ve satıcının olması, tam rekabet piyasasının atomisite koşuludur.
/ A seçeneğinde devletin ekonomiye müdahale etmesi görünmez el ilke-
sinin işleyişini bozar.
/ B seçeneğinde fiyatlann ve ücretlerin aşağı doğru rijit olması, Keynes-
yen iktisadın varsayımlarında biridir. Klasik iktisat, ücretlerin ve fiyat-
ların esnek olduğunu ileri sürmektedir. i * .* •
/ C seçeneğinde üretici veya tüketicilerin piyasa fiyatım etkileyebilecek
gücünün olması, tam rekabet piyasasının atomisite koşulunun geçerli
olmaması anlamına gelmektedir. Çünkü atomisite koşuluna göre, piya-
sada çok sayıda alıcı ve satıcı olduğundan dolayı hiçbirinin fiyatı etki-
leme gücü yoktur. Bir satıcının piyasadaki payı, okyanusta bir damla
kadardır. Onun için mevcut piyasa fiyatından ne kadar ürün getirilirse
getirilsin piyasada satılabilecektir.
/ D seçeneğinde piyasada çok sayıda alıcı ve satıcının bulunması, tam re-
kabet piyasasının atomisite koşuludur. Dolayısıyla bu seçenek, görün-
mez el ilkesinin işlemesi için gereklidir.
1216
Makro İktisat
/ E seçeneğinde, malların heterojen olması tara rekabet piyasasının ho-

mojenlik koşuluna aykırıdır. Homojenlik koşuluna göre, üretilen mal-
lar birbirinin aynısıdır.
1012. Keynesyen modelde istihdam düzeyinin temel belirleyicisi aşağıdaki-

lerden hangisidir?
A) Tüketim düzeyi B) Faiz oranları
C) Fiyatlar genel düzeyi D) Reel ücretler
E) Toplam talep düzeyi
Çözüm: Keynesyen iktisatçılara göre, istihdam ve üretim düzeyinin temel belir-

leyicisi, toplam talep düzeyidir. Cevap, E seçeneğidir.
1913. Para arzında meydana gelen b ir azalma aşağtdakilerden hangisine yol

açar?
A) Tüketim artışına B) Döviz kuru artışına
C) Yatırımın artışına D) Gelir ve faiz artışına
E) Faiz artışına
Çözüm: Para arzında meydana gelen bir azalma, faiz oranlarının artması ile so-
nuçlanacaktır. Faiz oranlarda meydana gelen artış, yatırımların azalması ile so-
nuçlanacaktır. Aynı zamanda yüksek faiz oranlarında iktisadi karar birimleri, tü-
ketimlerini kısarak faiz geliri elde etmek isteyeceklerdir. Tüketimde meydana
gelen azalma ve faiz oranlarındaki artış, yatırımların, istihdamın ve gelirin azal-
ması ile sonuçlanacaktır. B seçeneğinde, bir ekonominin içinde bulunduğu ko-
şullar ile ilgili olarak (açık-kapah ekonomi, sermaye hareketliliğinin düzeyi) her-
hangi bir bilgi verilmediği için döviz kurlarının yönüne dair bir çıkarım yapmak
mümkün değildir.
1014. Aşağıdakllerden hangisi literatürde “Kalabalıklaşma Etkisi” olarak

da bilinen olguyu İfade etm ektedir?
A) Crowding in B) Fisher etkisi
C) Dışlama etkisi D) Enflasyon etkisi
E) Baskınlık etkisi
Çözüm: Crowding out olarak da ifade edilen dışlama etkisini, literatürde “Kala-
balıklaşma etkisi” olarak ifade edenler bulunmaktadır. Gerçekten de dışlama et-
kisi olgusunda, bir kalabalıklaşma söz konusudur. Sınırlı miktardaki ödünç veri-
1217
lebılir fonlar piyasasına, devletin de girerek borçlanması ile birlikte az sayıda

ödünç verilebilir fona olan talep miktarında bir artış yaşanmaktadır, ödünç veri-
lebilir fonlara olan talebin artması, faiz oranlarının yükselmesi suretiyle Özel ke-
simin borçlanma imkânlarını daraltmaktadır.
1015. Arz yanlı İktisatçılara göre, aşağıdakilerden hangisi enflasyona yol

açan en temel etkendir?
A) Para arzı artışları
B) Kamu harcamalarının artırılması
C) Ücret ve fiyatların dondurulması
D) Faizlerin düşürülmesi
E) Vergi oranlaruun düşürülmesi
Çözüm: Arz yanlı iktisatçılara göre, kamu harcamalarında meydana gelen bir ar-
tış enflasyona yol açacak ve üretimin azalmasına neden olacaktır. Üretimin artı-
rılabilmesi için enflasyona yol açan kamu harcamalarının artıribnaması gerekir.
Bu politikaya paralel olarak vergi oranlarının düşürülmesi de üretim üzerinde
olumlu bir etkiye neden olacaktır. Cevap, B seçeneğidir.
1016. Aşağıdakilerden hangisi IS eğrisinin eğimi üzerinde etkilidir?

A) Yatırımların gelir esnekliği
B) Para talebinin faiz esnekliği
C) Yatırımların faiz esnekliği
D) Tüketimin gelir esnekliği
E) Tüketimin faiz esnekliği
Çözüm: İS eğrisinin eğimini belirleyen unsurlar şu şekilde ifade edilebilir:

✓ Yatırımların faiz esnekliği arttıkça, IS eğrisi yatık bir eğri şeklini alır.
/ Yatırımların faiz esnekliği azaldıkça, IS eğrisi dik bir eğri şeklini alır.
/ Çarpan büyüdükçe, IS eğrisi yatık bir hal alır.
/ Çarpan küçüldükçe, IS eğrisi dik bir hal alır.
1218
Makro iktisat
1017. Aşağıdaktlcrin hangisinde meydana gelen artış mllH gelir denge düze-
yinde b ir yükselmeye meydana gelir?
A) ithalatta meydana gelen artış
B) Vergilerde meydana gelen artış
C) Yatırım harcamalarında meydana gelen artış
D) Tasarruflarda meydana gelen artış
E) Faiz oranlarında meydana gelen artış
Çözüm.Milli gelirde bir artışın meydana gelmesi, üretimin artmasına bağlıdır.

Bu çerçevede seçenekler incelendiğinde,
✓ A seçeneğinde ithalatta meydana gelen artışın, milli gelirde bir artışa
neden olması, yapılan ithalatın niteliğine bağlıdır. Üretimde kullanıl-
mak üzere makine ve teçhizat ithal ediliyorsa, üretimde ve dolayısıyla
milli gelirde bir artış meydana gelebilir. Lüks tüketim malları ithal edi-
liyorsa, dışarıya gelir transferi söz konusudur. Gelir düzeyinde bir azal-
ma meydana gelir. Diğer taraftan, ithalat milli gelirin fonksiyonudur.
Milli gelirde meydana gelen artış, ithalatı artırır. İhracatta meydana ge-
len artış ise, milli geliri artırır,
/ B seçeneğinde vergilerde meydana gelen artış, yatırımlar üzerinde
olumsuz bir etkiye neden olabilir. Yine vergilerde meydana gelen artış,
millî gelir düzeyinde bir artışa neden olmaz. Yalnızca üretilen gelir,
özel kesimden kamu kesimine transfer olmuş olur. Vergilerde meydana
gelen artışın milli geliri artırabilmesi, toplanan vergilerih devlet tara-
fından üretken yatırımlara harcanmasına bağlıdır.
1219
C clcris Paribus; İktisat S orulan
/ C seçeneğinde yatırım harcamalarında meydana gelen artış, istihdamı

ve dolayısıyla milli geliri artırır.
/ D seçeneğinde tasarruflarda meydana gelen artışın milli geliri artırabil-
mesi için tasarrufların yatırımlara kanaüze edilmesi gerekir,- Tasarruf-
ların yastık altında saklandığı durumda, milli gelirde bir artışa neden
olmayacaktır.
/ E seçeneğinde faiz oranlarında meydana gelen artış, iktisadi karar bi-
rimlerinin yatırım kararlarını olumsuz etkileyecektir. Yüksek faiz oran-
larında, girişimciler yatırım yapmak yerine, faiz geliri elde etmeyi ter-
cih edeceklerdir.
. ı > <
1018. Üretim olanakları eğrisinin negatif eğimli bir doğru olduğu durum
İçin aşağıda kilerden hangisi doğru b ir ifadedir?
A) iki ürününde benzer olduğunu
B) Tüketiciler açısından iki ürününde aynı Öneme sahip olduğunu
C) iktisadi kaynakların etkin olarak kullanılmadığını
D) Eğri üzerinde hernoktada İlci ürünün eşit miktarda üretildiğini
E) İktisadi kaynakların etkin olarak kullanıldığını
Çözüm: Üreîim olanakları eğrisi, bir ekonomide mevcut tüm kaynakların kulla-
nıldığı durumda üretilebilecek maksimum mai ve hizmet miktarım göstermekte-
dir. Analizi basitleştirmek için iki mal üretildiği varsayılır. Bu çerçevede seçe-
nekler incelendiğinde,
/ A seçeneğinde iki ürününün benzer olması gerekmemektedir.
/ B seçeneğinde tüketiciler açısından iki ürünün sahip olduğu önem dü-
zeyini bilmeye imkan yoktur. Ayrıca, iki ürünün üretildiği varsayımı,
bir basitleştirmeden ibarettir,
/ C ve E seçeneğinde iktisadi kaynakların etkin olarak kullanılıp kulla-
nılmadığını bilmek için, üretimin üretim imkanları eğrisinin üzerinde
olup olmadığı ile ilgili bir bilginin olması gerekir.
/ D seçeneği doğru bir ifadedir, Üretim olanakları eğrisinin negatif eğim-
li bir doğru olduğu durumda, eğri üzerinde her noktada iki ürün eşit
miktarda üretilmektedir. Çünkü bu noktada marjinal dönüşüm oram bi-
re eşittir.
1220
Makro iktisat
1019. Bir ekonomide 1 kg elmanın arm ut cinsinde irade edilen fiyatı, 3 kg

arm uttur. Bu ekonomideki fiyatlım a İçin ajağıdakilerden hangisi
söylenebilir?
A) Nisbi fiyatlaına söz konusudur
B) Mutlak fiyatlama söz konusudur
C) Parasal fiyatlama söz konusudur
D) Cari fiyatlama söz konusudur
E) Nominal fiyatlama söz konusudur
Çözü ra: Fiyat, herhangi bir mal ve hizmetin bir başka mal ve hizmetle değişim
oranıdır. Eğer 1 kg armutla 2 kg patates değiştiriliyorsa, 1 kg aımutun patates
alınmıştır. Bu şekilde ifade edilen fiyatlara "nispi fiyat” denilmektedir. Ancak
badele için para kullanılmaktadır. Örneğin 1 kg patatesi ISO TL denilebilir. Bu
şekilde para ile ifade edilen fiyatlara "mutlak fiyat" denilmektedir,
/ Mutlak, parasal ve nominal fiyatlama aynı anlama gelmektedir.
/ Cari fiyatlama ise, cari dönemdeki fiyatlardır.
1020. Bir yıldan daha uzun vadeli fon arz ve talebinin karşılaştığı piyasa
A) Para piyasası B) Birincil piyasa
C) ikincil piyasa D) Sermaye piyasası
E) Kısa vadeli piyasa
Çözüm: Bir yıldan daha uzun vadeli fon arz ve talebinin karşılaştığı piyasa, ser-
maye piyasasıdır.
1021. Arz yanlı iktisat taraftarlarına göre, üretimin artırılabilmesi İçin aşa-
ğıdaki politika demetlerinden hangilerinin uygulanması gerekir?
A) Para arzı artışları - Vergi oranlarının düşürülmesi
B) Kamu harcamalarının artırılması - Vergi oranlarının düşürülmesi
C) Para arzının artırılması - Faiz oranlarının düşürülmesi
D) Faizlerin düşürülmesi - Kamu harcamalarının artırılması
E) Vergi oranlarının düşürülmesi - Kamu harcamalarının aıttırılmaması
1221
Çözüm: Arz yanlı iktisatçılara göre, kamu harcamalarında meydana gelen bir ar-
tış enflasyona yol açacak ve üretimin, azalmasına neden olacaktır. Üretimin artı-
rılabilmesi için enflasyona yol açan kamu harcamalarının artınlmaması gerekir.
Bu politikaya paralel olarak vergi oranlarının düşürülmesi de üretim üzerinde.
olumlu bir etkiye neden olacaktır.
1022. Aşağıdaki İktisadi yaklaşımlardan hangisi, kamu harcamalarındaki

artışın tam dışlama olgusuna yol açacağını İleri sürmektedir?
A) Klasik yaklaşım B) Monetarist yaklaşım
C) Keynesyen yaklaşım D) Yeni klasik yaklaşım
E) Arz yanlı yaklaşım
Çözüm: Geleneksel iktisada mensup tüm yaklaşımlar, kamu harcamalarını is-
tenmeyen bir durum olarak atfetmektedirler. Ancak îam dışlama olgusu moneta-
rist iktisatçılar tarafından ileri sürülmüştür. Genişletici bir maliye politikasının
toplam üretim üzerinde hiçbir etkiye sahip olmaması, tam dışlama olarak ifade
edilmektedir. Monetarist iktisatçılara göre, devletin genişletici maiiye politikası
ile ekonomiye müdahale etmesinin reci ekonomi üzerinde herhangi bir etkisi ol-
mayacaktır. Söyle ki, devletin bir kamu harcamasını finanse etmek için ödünç
verilebilir fonlar piyasasına girerek borçlandığını varsayalım. Devletin ödünç
verilebilir fonlar piyasasına girerek borçlanması, faiz oranlarının yükselmesine
neden olacaktır. Çünkü borç verilecek fon miktan sabitken, borç almak isteyen-
lerin sayısında artış olmuştur. Faiz oranlarında meydana gelen yükselme, ödünç
verilebilir fonlar piyasasında özel kesimin borçlanma imkânının azalmasına ne-
den olacaktır. Yüksek faiz oranlarında, risk artacağı için özel kesim borçlanmak
istemeyecektir. Dolayısıyla devletin ödünç verilebilir fonlar piyasasına girerek
borçlanması, devletin borçlanma miktan kadar özel kesimin dışlanması ile so-
nuçlanacaktır. Yani kamu harcamalarındaki artışın tamamen özel sektör harca-
malarındaki daralma ile dengelenmesine tam dışlama denilmektir.
1023. Aşağıdakİlerden hangisi tam sermeye hareketliliği durum unda öde-

meler bllânçosu fazlasını göstermektedir?
A) r>rf B) BP < 0
C) r<rf D) B P - 0
E) r = rf
Çözüm: BP eğrisi Ödemeler Dengesini göstermek için kullanılmaktadır. BP eğ-

risi, faiz oranı ile milli gelir düzeyinin kesiştiği noktaların birleştirilmesi ile el-
de edilmektedir.
1222
Makro İktisat
r = Yurtiçi faiz oranı

Tj “ Yurtdışı faiz oranını ifade ettiğini varsayalım.
r>rf ise, ödemeler bilançosu fazla vermektedlr.(BP> 0)
r<rf ise, ödemeler bilançosu açık vermektedir (BP < 0)
r =» Tf ise, ödemeler bilançosu dengededir. (BP=0)
1024. M arjinal tüketim eğilimi (c) 0,75 iken transfer çarpanının değeri aşa-
ğıdakilerden hangisidir?
A ) -2 B) 0 C)1 D)3 E ) -3
Çözüm: Marjinal tüketim eğilimi(c)=l- Marjinal tasarruf eğilimi (s)

c+s=l
c= 1-s
0,75=1-s
Transfer ödemeleri çarpanı: k = — = S.

' 1- c s
k= 0,75 _ 0,75 _ 3
1 - 0,75 0,25 ~
1025. Keynesyen parasal aktarım mekanizmasına göre para arzında mey-

dana gelen b ir artış, aşağıdakilerden hangisi vasıtasıyla gelir düzeyi-
ni artırm ak tad ır?
A) Yatırım
B) Tüketim
C) Tasarruf
D) Kamu harcamaları
E) Toplam talep
Çözüm: Parasal aktarım mekanizmasının işleyişi Monetarist ve Keynesyen yak-

laşımda farklılık arz etmektedir.
¡223
K cy n cıjen P a ra ıılA k ta rım M ekanizm an
Şekilde görüldüğü gibi, Keynesyen iktisatçılar, para arzında meydana gelen bir
mektedirler. Monetarist iktisatçılar ise, para arzında meydana gelen bir değişikli-
ğin toplam talebin bileşenlerinden yalnızca birisi olan yatırımı değil, toplam tale-
bin (C+I+G+X-M) tamamını etkilemek suretiyle gelir düzeyini etkilediğini ileri
sürmektedir.
1026. Aşagıdakilerden hangisi yatırım eğrisinin sola doğru kaymasına ne-

den olur? « •••• .'»•‘»ti , I •U-i.'l.'u .
A) Ekonomideki toplam üretimin artması ;-ff
B) Vergi oranlarında meydana gelen bir azalış
C) Yatırım beklentilerinin pozitif yönde değişmesi
D) Ödünç alma maliyetlerinin düşmesi *
Çözüm A, B, C ve D seçenekleri yatırım eğrisinin sağa kaymasına neden olur-

ken, E seçeneği faiz oranlarında meydana gelen bir artış yatırımın alternatif ma-
liyetini artıracağından dolayı yatırım eğrisinin sola doğru kaymasına neden olur.
i 224
Makro İktisat
1027. Ekonomiyi yönlendirmede cn etkin aracın p ara politikası olduğu şek-

lindeki görüş, aşağıdaki iktisat okullarından hangisi tarafından İleri
sürülm üştür?
A) Klasikler B) Keynesyenler
C) Monetaristler D) Merkantalistler
E) Fizyokratlar
Çöziim: Keynesyen iktisatçılara göre, en etkin politika aracı maliye politikası-
dır, Merkantilistler için ise, cn iyi politika ülkenin altın ve maden stoklarını artı-
ran politikadır. Fizyokratlar, tek üretken sektörün tarım olduğunu ileri sürerken,
doğal olarak finansal kesimi dışlamışlardır. Klasik iktisatçılar, devletin ekono-
miye para ve maliye politikaları ile müdahale etmemesi gerektiğini ileri sürmüş-
lerdir. Ancak müdahale etmesi zorunluluk arz ediyorsa, müdahalenin para poli-
tikası ile olmasına cevaz vermişlerdir. Monetaristler ise, para politikasını, analiz-
lerinin merkezine yerleştirmişlerdir. Monetaristlere göre, ekonomide meydana
gelen istikrarsızlıkların kaynağı yanlış uygulanan para politikalarıdır.
1028. Aşağıdaki yaklaşımlardan hangisi, bütçe açıklarının para basımı yo-

luyla finansmanı İle borçlanma yoluyla finansmanı arasında kısa dft-
nem-uzun dönem ayrımına gitmiştir?
A) Enflasyon vergisi
B) Senyoraj gelirleri yaklaşımı
D) Hoş olmayan monetarist aritmetik
E) Likidite kısıtı
Çözüm: “Hoş Olmayan Monetarist Aritmetik”, bütçe açıklarının para basımı yo-
luyla finansmanı ile borçlanma yoluyla finansmanı arasında kısa dönem-uzun
dönem aynım dışında bir fark görmez. Bu yaklaşıma göre, bütçe açıklan para
basılarak finanse edilirse kısa dönemde, borçlanma yoluyla finanse edilirse uzun
dönemde enflasyon olur, Çünkü bütçe açıklarının finanse edilmesi İçin para ba-
sılması piyasaya ek satın alma gücünün hemen çıkarılması anlamına geleceğin-
den toplam talep anında artar ve bu da çok geçmeden fiyatlara yansır. Oysaki
bütçe açığının bugün para basma yerine borçlanma ile finanse edilmesi duru-
munda, piyasaya cari dönemde satın alma gücü artmaz. Tersine, borçlanma yo-
luyla kamu kesimi cari dönemde satın alma gücünü kendinde toplar. Ancak, ca-
ri dönemde alman borçlar ertesi dönemde - ki bu alman borcun vadesine göre 3
ay, 6 ay, 9 ay, 12 ay veya 15 ay olabilir- faizleri ile birlikte geri ödeneceğinden
satın alma gücü bir sonraki donemde artış gösterir. Bu da, bir sonraki dönemde
1225
toplam talebin ve buna bağlı olarak da enflasyon oranlarının artması anlamına

gelecektir. Dolayısıyla bu yaklaşıma göre, bütçe açıklarının para basımı yoluyla
finansmanı ile borçlanma yoluyla finansmanı arastada kısa dÖnem-uzun dönem
ayrımının dışında bir fark olmayacaktır. Bütçe açıkları, para basarak da finanse
edilse borçlanma yoluyla da finanse edilse enflasyon ortaya çıkacaktır. Ancak
“Hoş Olmayan Monetarist Aritmetik”, uzun dönemde açıkların borçla finansma-
nının para basımıyla finansmanına göre daha enflasyonist olduğunu ileri sür-
mektedir. Bunun dayanağı şudur: Borç yükünün artması faiz ödemelerinin büt-
çe te rin d e oldukça büyük biı baskı yapmasına, faizlerin bütçenin oldukça bü-
yük bir kısmına ipotek koymasına yol açabilecektir. Bu ortamda borç anapara ve
faiz ödemeleri vergilerle veya daha fazla borçlanmak suretiyle karşılanamaz. Zi-
ra, borçlanma zaten vergilerin yetersizliğinden kaynaklanmaktadır. Yeniden
borçlanma ise, borç yükünü iyice artıracaktır. Geriye tek çare olarak daha fazla
para basmak kalıyor ki, bunun tabii sonucu enflasyondur.
İlginç şekilde bütçe açıklarının hükümetin borçlanmayla finansmanı ne kadar
uzun sürerse sonuçta ortaya çıkan enflasyon o derece yüksek olmaktadır. Şayet,
devlet bugün para basarak finansmana başlıyorsa, hâlihazırda mevcut olan ulu-
sa! borcun faiz ödemelerinin finansmanına yetecek kadar para basılacaktır. Ama
parayla finansman için 5 yıl beklenirse, para basma h m 5 yıl sonra mevcut ola-
cak borç stokunun faiz ödemelerini finanse edecek şekilde ayarlanacaktır. Bu za-
man zarfında borçların faizi birikmiş olacağından 5 yıl sonraki borç daha büyük
olacak ve buna bağlı olarak enflasyon oranı yükselecektir.
Bu örnek faizin birikmesi nedeniyle bütçe ağının derhal para ile finansmanı, ni-
hayetinde parayla finanse edilecek bir borçlanmanın kullanılmasının daha enf-
lasyonist olacağını göstermektedir. Gelecekteki enflasyon oranının cari parasal
büyüme oranından ziyade bütçe açıklan ile bağlantılı olduğunu iddia eden bu
hesap monetaristler için hiç de hoş değildir. Bilindiği üzere monetaristler enflas-
yonun çok büyük Ölçüde para stokundaki hızlı büyümeden kaynaklandığını öne
sürmektedirler. Burada ise, aksine parasal genişlemeden kaçınılmasının uzun
dönemde daha enflasyonist olacağı iddia edilmektedir.
Burada temel sorun, hükümetin borçlanma ile finansmanını sürdürme imkanının
tükenip tükenmeyeceğidir ve para basmanın zorunlu hale gelip gelmeyeceğidir.
Bu sorunun cevabı, hasılanın büyüme hızı ve reel faiz oranı arasındaki ilişkiye
bağlıdır. Şayet, reel faiz oranı hasılanın büyüme hızının üzerindeyse ve faiz dışı
bütçe açığı sıfır veya pozitif ise, borçla finansmanın sürekli olmayacağı görül-
mektedir. Çünkü bu durumda borçların GSMH’ya oranı büyümekte ve faiz öde-
meleri yükselmektedir. Hükümet bir noktada parayla finansmana dönecek ve
enflasyon yükselecektir, ya da harcamaları kısmak veya vergileri artırmak, zo-
runda {»Saçaktır.
1226
Makro iktisat
1029. Rasyonel Beklentiler Yaklaşımına göre, para arzında beklenen bir a r-

tı} olması durum unda kısa dönemde aşağıdakilerden hangisi söz ko-
nusu olmaz?
A) Gerçekleşen fiyat düzeyi beklenen fiyat düzeyine eşit olur.
B) Gerçekleşen hasıla düzeyi, doğal hasıla düzeyine eşit olur.
C) Fiyatlar genel düzeyi artar.
D) Fiili işsizlik oranı doğal işsizlik oranına eşit olur.
E) Fiili işsizlik oranı doğal işsizlik oranından küçük olur.
Çözüm: Ayrıntılı bilgi için 59- sorunun çözümüne bakınız.

1030. Keynesyen iktisatçılara göre bir ekonominin üretim diizeyl toplam arz
eğrisi üzerinde hangi bölgede yer alacaktır?
A) Esnekliğin sıfır ile sonsuz arasında olduğu herhangi bir noktada
B) Fiyatın sabit olduğu bölgede
C) Arz esnekliğinin sıfır olduğu bölgede
D) Arz eğrisinden bağımsız olarak talep tarafından belirlenir.
E) Toplam arz eğrisinin arttığı bölgede
Çözüm: Keynesyen iktisatçılar, ekonominin daima tam istihdamda dengeye ge-

leceği varsayımını kabul etmemişlerdir. Ancak tam istihdam dengesinin gerçek-
leşmeyeceğini tamamen reddetmemişlerdir. Keynesyen iktisatçılara göre, ekono-
mi tam istihdam düzeyinde dengeye gelebilir, ama bu ihtımallarden sadece bir
tanesidir. Genel olanın ve büyük çoğunlukla da gerçekleşecek olanın eksik istih-
dam dengesi olduğum ileri sürmüşlerdir. O yüzden Keynesyen iktisatçılar eksik
istihdam dengesi temel alan kendi teorilerine genel teori; tam istihdam dengesi-
ni temel alan klasik iktisadi teoriye ise, özel teori adım vermişlerdir,
Toplam arz eğrisinin yatay eksene paralel olduğu bölgede eksik istihdam duru-
mu söz konusudur. Buraya aynı zamanda Keynesyen aralık denilmektedir. Tam
istihdam durumunda toplam arz eğrisi yatay eksene düşeydir. Diğer bir ifadeyle,
dikey eksene paraleldir, Çünkü tam istihdam durumunda olan bir ekonomide
üretimi artırmak, kısa dönemde mümkün değildir. Dolayısıyla uygulanacak oian
bir iktisat politikası fiyatlar genel düzeyinin artışı ile sonuçlanacaktır,
Keynesyen aralıkta ekonomi eksik istihdamda olduğu için toplam arz eğrisi ya-
tay eksene paraleldir ve toplam talepte meydana gelen bir artış, fiyatlar genel dü-
zeyinde herhangi bir değişikliğe neden olmayacaktır. Keynesyen iktisatta enflas-
1227
yon, tam istihdam düzeyinden sonra ortaya çıkacak bir olgu olarak kabul edildi-
ği için tam istihdam düzeyine kadar, toplam talepte meydana gelen bir artış enf-
lasyonist olmayacaktır. Yalnızca reel milli gelirde bir artış ile sonuçlanacaktır.
Dolayısıyla eksik istihdam şartlarının geçerli olduğu toplam arz eğrisinin yatay
eksene paralel oian kısmında, fiyatlar genel düzeyinde bir değişme olmayacak-
tır. Yani, fiyat düzeyi sabit olacaktır. Bu durumu şekilde yardımıyla açık bir bi-
çimde görmek mümkündür.
0 Y0 Y,
1031, H arcanabilir gelir sabitken otonom tüketimde meydana gelen azalma
A) Tüketim fonksiyonunun yukarı doğru kayması

B) Tüketim fonksiyonunun aşağıya doğru kayması
C) Denge milli gelir düzeyinin artması
D) Tüketim fonksiyonu üzerinde yukarıya doğru hareket edilmesi
E) Tüketim fonksiyonu üzerinde aşağıya doğru hareket edilmesi
Çözüm: Otonom tüketim, gelire bağlı olmayan; yani gelir sıfır iken söz konusu
olan tüketimdir. Dolayısıyla harcanabilir gelir değişmelerinden etkilenmez. Oto-
nom tüketimde meydana gelen bir azalma / artma, tüketim fonksiyonunun aşağı
/ yukarı doğru kaymasma neden olur.
:l
Makro iktisat
Harcanabilir Gelir Tüketim

100 55
150 85
200 115
250 145
Yukarıdaki verilere göre, marjinal tasarruf eğilimi kaçtır?

A) 0,20 B) 0,25 C) 0,40 D) 0,60 E) 0,80
Çözüm: Marjinal tüketim eğilimi ile marj inal tasarruf eğiliminin toplamı bire
eşittir. Dolayısıyla marjinal tüketim eğilimini bulmak suretiyle marjinal tasarruf
eğilimine ulaşılabilir.
= Tüketimdeki değişim = 3fi.= 0 6

Gelirdeki değişim AY S)
mpc + mps = 1
0,6 + mps = 1
mps = 0,4
1033, Toplam arzda meydana gelen azalmanın, toplam talepte meydana ge-
len artıştan biiyük olduğu durumda fiyatlar genel düzeyi, gelir, istih-
dam ve işsizlik üzerinde meydana gelen değişmeler aşağıdaklierin
hangisinde doğru olarak verilmiştir?
Fivatiar Genel Dtizevl G elir İstihdam İkizlik
B) Düşer Yükselir Yükselir Düşer
C) Yükselir Düşer Düşer Yükselir
D) Yükselir Düşer Değişmez Değişmez
E) Düşer Düşer Düşer Yükselir
Çözüm: Toplam arzdaki sola kayma, toplam talepteki sağa kaymadan büyükse,
fiyatlar yükselirken, gelir azalacak; yani istihdam azalacak, işsizlik artacaktır.
Bu durumu şekil yardımıyla görmek mümkündür:
1229
-------- > A D ,
/ AD0
0 y
Y ,Y 0
1034. Bir ekonomide tasarruflar 465, yatırımlar 410 ve bütçe açığı 40 ise,
dış ticaret dengesi lie ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
A) 55 birim dış ticaret fazlası vardır.
B) 55 birim dış ticaret açığı vardır,
C) 15 birim dış ticaret fazlası vardır,
D) 15 birim dış ticaret açığı vardır.
E) 370 birim dış ticaret fazlası vardır.
Çözüm:
S - I = (G + T r - T a ) + (X-M)
465 - 4 1 0 = 40 + (X-M)
(X-M) = 465 - 4 1 0 - 4 0
(X~M) = 15
Not: (X-M) ifadesi dış ticaret dengesini temsil etmektedir ve parantez içindeki
işlemin sonucunun pozitif olması dış ticaret fazlasını; negatif olması ise, dış ti-
caret açığını göstermektedir.
1035. Toplam talebi genişletici politikaların sadece fiyatlar genel düzeyini

arttırdığı durumda aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
B) Ücretler ve fiyatlar katıdır,
C) Toplam arz eğrisinin esnekliği sonsuzdur,
D) Toplam arz eğrisinin eğimi sonsuzdur.
E) Çarpan mekanizması etkindir.
1230
Makro iktisat
inceleyiniz.
1036. P ara talebinin faiz esnekliğinin yüksek olduğu durum ile ilgili olarak
aşağıdakiierden hangisi doğrudur?
A) Maliye politikası tam etkindir,
B) Para politikası tam etkindir.
C) Maliye politikası kısmi etkindir.
D) Hem para, hem de maliye politikası kısmi etkindir,
E) Hem para, hem de maliye politikası tam etkisizdir.
Çözüm: Para talebinin faiz esnekliğinin yüksek olması para politikasının gücü-
nü azaltmakta, maliye politikasının gücünü arttırmaktadır. Para talebinin faiz es-
nekliği arttıkça, para a m değişmelerinin faiz oram üzerindeki etkisi azalmakta-
dır, örneğin para talebinin faiz esnekliğinin sonsuz olduğu likidite tuzağı duru-
munda, para arzının arttırıldığım varsayalım. Para arzında meydana gelen artış,
faiz oranlarının düşmesine neden olmayacaktır. Faiz oranı değişmediği için yatı-
rım ve hasılada değişmeyecektir. Diğer taraftan böyle bir durumda genişletici bir
maliye politikası uygulanırsa, faiz oranlan artmaksızm hasılayı arttırmak müm-
kün olacaktır.
1037. Aşağıdakilerden hangisi sermayenin m arjinal vcrimliîiğin'Jcîd düş-

menin b ir sonucudur?
A) Amortisman payının artması
B) Reei faiz oranlannın artması
C) Nominal faiz oranlarının artması
D) Yatırım fonksiyonunun sağa kayması
E) Yatının fonksiyonunun sola kayması
Çözüm: Sermayenin marjinal etkinliği, bir yatınmdan ekonomik ömrü boyunca

beklenen getiriyi sermayenin maliyetine eşitleyen iskonto oranıdır. Keynesyen
iktisada göre, iktisadi karar birimleri yatmm kararlarını verirken sermayenin
marjinal verimliliği ile yatmm arasında bir kıyaslamaya giderler. Bu durum şu
şekilde ifade edilebilir:
/ Sermayenin marjinal verimliliği faiz oranından büyükse (SME > r) yatmm
yapılır. Diğer bir ifadeyle, yatırım fonksiyonu sağa doğru kayar,
1231
Ceteris Paribus: iktisat Sorular!
/ Sermayenin marjinal verimliliği faiz oranından küçükse (SME < r) yatırım

yapılmaz, iktisadi varlıklar faiz geliri elde etmeye yönelir. Diğer bir ifadeyle,
yatırım fonksiyonu sola doğru kayar.
1038. Fiyatlar genel düzeyinde b ir değişme yok iken, para arzının azalması
aşağıdakllcrden hangisine yol açar?
A) Toplam talebin ve toplara aran artmasına
B) Toplam aran artmasına, toplam talebin azalmasına
C) Toplam a ra n değişmemesine
D) Toplam arzın ve toplam talebin azalmasına
E) Toplam talebin değişmemesine
Çozünı: Fiyatlar genel düzeyi sabitken, para arzında bir azalma olması duru-
munda iktisadi karar birimlerinin harcama yapmak için ellerinde bulundurabile-
cekleri para miktarında da bir azalma meydana geür. Bu durum ise, tüketimin ve
dolayısıyla toplam talebin azalmasına neden olur. Diğer taraftan para arzının
azalması, faizlerin artmasına neden olur. Faizlerde meydana gelen artma, yatı-
rımların ve toplam arzın azalması ile sonuçlanır.
1039. I, C
II. I
III. G
IV. X
V. M
Şeklinde toplam harcam a kalemlerinin verildiği dışa açık bir ekono-
mide yukarıdaki toplam harcama kalemlerinden hangileri milli gelir-
den bağımsız olan değişkenlerdir?
A) I. İl, IV B) I,V
E) I, II, V
Çöziim: Toplam talebi oluşturan harcama kalemlerinden yatırım, kamu harcama-
kalemlerdir. Diğer taraftan tüketim ve ithalat milli gelirin fonksiyonudur ve milli
gelirdeki değişmelere bağımlı kalemlerdir. Milli gelirde meydana gelen artışa pa-
ralel olarak, tüketim ve ithalatta da artış meydana gelir.
1232
Makro İktisat
1040. ihtiyat güdüsüyle para talebi hakkında aşağıdaki ifadelerden hangili

doğru değildir?
A) Gelir düzeyine bağlı olarak artar ye azalır
8 ) Fiyatlar genel düzeyine bağlı olarak artar
C) Sosyal güvencelerle doğru orantılıdır
D) Faiz haddine duyarlılığı azdır
B) Kişilerin psikolojik yapılarıyla yakından ilgilidir
Çözüm: İhtiyat güdüsüyle para talebi sosyal güvencelerle ters orantılıdır. Yani
insanların sosyal güvenceleri arttığı zaman, ihtiyat güdüsüyle elde tutmak iste-
dikleri para miktarında bir azalış olacaktır. Şöyle ki, herhangi bir sosyal güven-
cesi olmayan birisi, gece aniden hastalanma riskine karşı para talebinde buluna-
cakken, sosyal güvencesi olan birisinin böyle bir durum için bulundurmak iste-
diği para miktarı çok daha az olacaktır.
1041. ödünç alanlar yönünden faiz ödemenin nedeni aşağıdakilerden han-

gisidir?
A) Bireysel zaman tercihi B) Sermayenin alternatif maliyeti
C) Sermayenin verimliliği D) Likiditeden vazgeçme
E) Tüketimden vazgeçme
Çözüm: İktisadi karar birimleri, yatırım yapmak için yetersiz sermaye birikimi-
ne sahip olabilirler. Bu durumda Ödünç almaları gerekir. Ödünç alarak yatırım
yapan bir iktisadi karar birimi, yatırım için harcadığı sermayeden daha fazlasını
kazanma arzusundadır. Şayet yatırımcı, sermayenin maliyetinden daha fazla bir
kar fırsatı olduğunu düşünmese borç almayacak ve yatırım yapmayacaktır. Do-
layısıyla ödünç alanlar açısından faiz ödemenin nedeni, sermayenin verimliliği-
dir. Cevap, C seçeneğidir.
1042. 1. Tasarruf II. Yatırım

III. Kamu harcamaları IV. Vergiler
V. İhracat VI. İthalat
Yukarıda verilen harcama kalemlerinde hangileri milli geliri yüksel-
ten toplam şırıngalardır (ilaveler)?
A) I. IV, VI B) I, III, VI
C) « , III, IV D) II, III, V.
E) II, III, VI
1233
Çözüm Bir ekonomide, yatırım harcamaları, kamu harcamaları ve ihracat artar-

ken milli gelir artmaktadır. Bundan dolayı vattnm harcamaları, kamu harcama-
ları ve ihracata milli geliri yükselten toplam firıngalsr denilmektedir. Diğer ta*
raftan tasarruflar, vergiler ve ithalat arttığı zaman milli gelirde azalma meydana
gelmektedir. Bunda dolayı, tasarruf, vergi ve ithalata m illi geliri azaltan toglm.
sırmalar denilmektedir.
1043. Aşağıdakllerden hangisi Keynesyen İktisatçıların savunduğu görüşler-

den biri değildir?
A) Paranın, ihtiyat ve spekülasyon güdüsüyle de talep edilebilmesi
B) Planlanan tasarrufların planlanan yatırımlara eşit olmaması
C) Toplam harcamalardaki değişmelerin denge çıktı düzeyi üzerinde be-
lirleyici olması
D) Fiyat ve ücretlerin esnek olması
E) Genel olarak eksik istihdam dengesinin varlığı
Çözüm: Fiyat ve ücretlerin esnek olması, klasik teorinin temel varsayımlarından

birisidir. Gerçekten de klasik teorinin işlemesi, esnek fiyat ve ücret mekanizma-
sına bağlanmıştır. Keynesyenler ücretlerin aşağıya doğru rijit olduğunu ileri sür-
mektedirler.
1044. Vergi oranları düşürülüp kamu açıkları borçlanma ile finanse edildi-
ğinde, vergi İndirimlerinin tüketim iizerine bir etkisinin olmayacağını
savanan hipotez aşağıdakllerden hangisidir?
A) Hoş olmayan monetarist aritmetik
B) Tasarruf paradoksu
C) RicardO'Barro hipotezi
D) Dönemler arası bütçe sınırlaması hipotezi
E) Bütçe denkliği hipotezi
Çözüm: Ricardo-Barro hipotezine göre, kamu açıklan borçlanmayla finanse

edilirse, vergiler gelecek döneme kaydırılacaktır. Kamu borçlanması nedeniyle
ortaya çıkan vergiler, cari dönemdeki özel kesim tarafından tam olarak algılanır
ve bugünkü değerine ıskonto edilirse cari dönemdeki veıgi indirimi veya kamu
harcamalarının artışı öze! kesim tasarruflarını gelecekteki vergileri ödemeye ye-
tecek düzeyde artıracaktır, BÖyîece kamu borçlanması ekonomi üzerinde her-
1234
M nkro İktisat
hangi bir reel etki meydana getirmeden emiiecektir, Diğer bir ifadeyle açık fi-
nansman karşısında bireyler, dönemler arası dengeyi sağlayabilecek biçimde ta-
sarruflarım artıracaklardır.
Ricardo-Barro hipotezine göre, bütçe açıklarının ekonomi!: birimlerin tüketim
ve tasarruf kararlarını verirken tüm yaşam boya gelirlerini dikkate aldıklarım
varsaymaktadır. Eğer devlet cari vergileri düşürürse, bireyler tüketim kalıplarını
değiştirmeden tasarruflarını artıracaktırlar. Çünkü rasyonel bireyler cari vergi-
lerde meydana gelen bir düşüşün gelecekte bütçe açıklan olarak karşılarına çı-
kacağım bilmektedirler. Böylece bugünden tasarruflarını artırarak gelecek dö-
nemlerde bütçe açığım finanse etmek için konulacak yüksek vergi yükünü kar-
şılamaya çalışacaklardır.
1045. C - C0 + bY0 şeklinde İfade edilen b ir tüketim fonksiyonunda C0 a p -

ğıd« kilerden hangisini gösterm ektedir?
A) Otonom tüketim harcamalarım
B) Ortalama tüketimi
C) Marjinal tüketim eğilimi
D) Marjinal tasarruf eğilimi
E) Harcanabilir geliri
Çözüm: C= Cq + bY0 eşitliğinde, C0 , otonom tüketim harcamalarım, b, marji-

nal tüketim eğilimini, Y0 kullanılabilir geliri göstermektedir.
1046. Kişisel gelirin tüketim ve tasarru f için kullanılabilecek oranına ne ad

verilir?
A) Harcanabilir gelir
B) Ulusal gelir
C) Net milli hasıla
D) Kişi başına miili hasda
E) Bireysel gelir
Çözüm: Tüketim ve tasarruf, kullanılabilir gelirden etkilenmektedir(harcanabi-

lir). Harcanabilir gelirin bir kısmı, tüketime gitmektedir. Tüketime gitmeyen kıs-
mı ise, tasarruf edilmektedir.
1235
1047, Aşağıdakilerden hangisi bir mal veya hizmetin GSYÎH’ya konu olabil-
mesi İçin sahip olması gereken özelliklerden biri değildir?
A) Piyasada satılması
B) önceki dönemlerde üretilmiş olmaması
C) Ara mal olması
D) Ülke sınırlan içinde üretilmiş olması
E) Nihai mal olması
Çözüm: Gayri Safi Yurt İçi Hasıla, belli bir dönemde-genellikle bir yıl- bir ülke
sınırlar içinde üretilen tüm nihai mal vc hizmetlerin piyasa değerini ifade etmek-
tedir. Bu tanımdan yola çıkıldığında bir mal ve hizmetin GSYÎH’ya konu olabil-
mesi için,
/ Piyasada satılması,
/ önceki dönemlerde üretilmiş olmaması,
/ Ülke sınırları içinde üretilmiş olması,
/Nihai mal olması,
SCari dönemde üretilmiş olması, ''
GSYİH hesaplanırken malların nihai halleri dikkate alınmalıdır. Ara mallar he-
saplamaya dahil edildiğinde çifte sayına problemi ile karşılaşılabilir.
Cevap, C seçeneğidir, .
1048. Aşağıdaki durum ların hangisinde LM eğrisi daha dik bir görüntü al-
m aktadır?
A) Yatırımların faiz oranına karşı duyarlı olması
B) Para talebinin faiz oranına duyarsız olması
C) Para talebinin faiz oranına duyarlı olması
D) Yatırımların faiz oranından etkilenmemesi
E) Marjinal tüketim eğiliminin düşmesi' *
Çözüm LM eğrisi para piyasası dengesini göstermektedir, Dolayısıyla LM eğri-
si para talebi ile para arzının birbirini kestiği noktaların geometrik yeridir. LM
eğrisinin dik bir görüntü sergilemesi ise, para talebinin faiz oranlarına duyarsız
olması halinde gerçekleşmektedir. Para talebinin faiz oranlarına duyarlı olduğu
durumda, LM eğrisi daha yatık bir hal almaktadır.
1049.100 tane malm bulunduğu bir tram pa ekonomisinde kaç tane fiyat bu-
lunm aktadır?
A) 4850 B) 49500 C) 4950 D) 5049 E) 5000
1236
Makro iktisat
Çöaüm: Trampa ekonomilerinde n tane malın diğer mallar emsinden (n - 1) fi-

yatı vardır. Bir malın diğer mal cinsinden fiyatı diğer malın o. mal cinsinden fi-
yatıyla aynı olduğundan çarpım 2’ye bölünür.
.İP) - *>-İf f b İ M - 4950 tane fiyat vardır.

2 2
1050.1996 yılında fiyat endeksi 60,1997 yılında ise 90’dır. 1997 yılında enf-
lasyon oranının gerçekleşme değeri nedir?
A) 150 B)50 C) 33 D) 100 E) 75
Çözüm:
,• = E lz J l - 2Q_l6û = % 50
P] 60 Cevap, B seçeneğidir.
1051. Gelirin Y: 8100, tüketimin C: 5400, yatırımın I; 1200 ve kamu harca-

m alarının G-I60Ö, vergi gelirlerinin 1400 olduğu bir ekonomi için
transfer harcam alarının 50 olduğu varsayılm a bütçe açığı ne kadar
olacaktır?
A) 250 B) 200 C) 400 D) 350 E) 150
Çöziim: Bütçe açığı “ (G + T r - TA) = 200

1600 +50 -1400 = 250
1052, Flvat M ite

Elma 50 200
Ekm ek 30 100
Bir ekonomide sadece elma ve ekmek üretildiğini varsayalım. Yukarı-
daki tabloya göre Nominal GSMH kaçtır?
A) 8000 B ) 10000 C) 11000 D) 380 E) 13000
Çözüm: GSMH, bir ekonomide bir yıl içinde ülke vatandaşları tarafından üreti-
len nihai mal ve hizmetlerin parasal değeridir. Dolayısıyla üretilen mallar, fiyat-
ları ile çarpılıp, toplanacaktır.
GSMH = 50 , 200 + 30 . 100
GSMH = 10000 + 3000 = 13000
1237
i
1053. Devletin.ve dış ticaretin olmadığı bir ekonomide C = 800, mpc ~ 0,8 ve
otonom tüketim 80 ise Y - ?
A) 950 B) 850 C) 700 D) 800 E) 900
Çözüm: C “ C 0 + cY 800 = 80 + 0,8Y
800 -80=0,8Y 720 =■0,8Y
Y = 900
1054. Aşağıdakilerden hangisi Türkiye için para arzı tanım larından MjY
içinde yer almaz?
A) Vadesiz mevduatlar B) Vadeli mevduatlar
C) Resmi mevduat hesabı D) Döviz tevdiat hesabı
E) Dolaşımdaki para
Çözüm Türkiye’de para miktarı M j, M2, M2Y, M3, M3Y olarak hesaplanmak-
tadır.
M] = Dolaşımdaki Para+ Vadesiz Mevduattır.
M 2 = M | + Vadeli Mevduat
M2Y ■= M 2 + Yerleşiklerin Döviz Mevduatları
M j + Resmi Mevduat (Vadeli/Vadesiz) + Diğer TCMB mevduatıdır.
Dolayısıyla Resmi mevduat hesabı M3 tanımı içine girmektedir.
1055. Aşağıda kilerden hangisini Merkez Bankasının temel hedefi olarak

gösterm ek doğrudur?
A) Ulusal paranın değerini korumak
B) ödem eler dengesini sağlamak
C) Devletin borçlanmasını düzenlemek
D) Bankacılık sitemini denetlemek ve düzenlemek
E) Ülkenin kalkınmasını desteklemek
Çözüm Merkez Bankasının, temel hedefi fiyat istikrarını sağlamak, yani ulusal
paranın değerini korumaktır. Devlet borçlanması, hazine tarafından düzenlen-
mektedir. Bankacılık sistemini denetleme ve düzenleme görevi ise, genellikle üst
kurullara verilmektedir. Türkiye’de bu görev, Bankacılık Düzenleme ve Denetle-
me Kurulu’na (BDDK) aittir.
1238
Makro iktisat
1056. Aşağıdaki durum lardan hangisinde LM eğrisi sola doğru kayacaktır?

A) Merkez Bankasının açık piyasa işlemleri sonucunda doğrudan alım
yapması
B) Reeskont oranlarının düşürülmesi
C) Fiyatlar genel düzeyinin düşmesi
D) Merkez Bankası kanuni karşılık oranını arttırması
E) Merkez Bankası genişletici bir para politikası uygulaması
Çözüm: LM eğrisi bilindiği gibi, para piyasası dengesini göstermektedir. LM
eğrisinin sol yukarıya doğru kayması, para arzının azalmasına bağlıdır.
Merkez Bankası açık piyasa işlemleri yoluyla doğrudan alım yaptığında piyasalar-
dan tahvil alıp, karşılığında para vermektedir. Dolayısıyla piyasadaki para miktarı
artmaktadır. Bu durum ise, LM eğrisinin sağa doğru kaymasına neden olacaktır.
Reeskont oranlan düşürüldüğünde ise, ticari bankalar için yüksek iskonîo ora-
nından kırdıkları senetleri, merkez bankasına kırdırmak daha karlı olacaktır. Bu-
nu bir örnekle açıklayalım:
Bir işletme elindeki 100 Liralık senedi vadesinden Önce bankaya getirerek kır-
dırmak istediğinde, banka İşletmenin verdiği senedin vadesi daha gelmediği için
belli bir iskonto oranını düştükten sonra nakde çevirecektir. Örneğin iskonto ora-
nının % 10 olduğunu varsayalım. Bu dunımda banka işletmeye vadesi gelmemiş
100 Lira değerindeki senet için 90 Lira ödeyecektir. Bankaların işletme için yap-
tığı bu işlemi, Merkez Bankaları da ticari banklar için yapmaktadır. Bankalar da
ellerindeki senetleri belli bir iskonto oranından merkez bankasında ikinci kez
kırdırabilme (reeskont) imkanına sahiptirler. Ancak Merkez Bankasının ticari
bankalara uyguladığı iskonto oranı, ticari bankaların işLetmelere ya da müşteri-
lerine uyguladığı İskonto oranından daha düşüktür. Bu aradaki fark, ticari ban-
kanın reeskont işleminden kandır. Örneğimize geri döndüğümüzde ticari banka-
nın senedi işletmeden aldığı zaman Merkez bankasının reeskont oranlarının % 9
olduğunu, ancak daha sonra % 3 ’e düşürdüğünü varsayalım. Bu durumda Mer-
kez Bankası elindeki 100 Lira değerindeki senedi merkez bankasına % 3 iskon-
to oranından 97 Liraya kırdıracaktır. Reeskont oranlan % 9 iken yalnızca 1 Li-
ralık bir karı olacağı için senedin vadesini beklemek banka için daha avantajlı
idi. Ancak yeni reeskont oranlarından bankanın karı 7 Lira’dır. Dolayısıyla rees-
kont oranlan düştüğünde bankalar ellerindeki ticari senetleri kırdırmak için mer-
kez bankasına başvuracaktır. Merkez Bankası, senetlerin reeskont edilmesi işle-
mi karşılığında bankalara nakit vereceğinden dolayı piyasadaki para miktarında
bir artış olacaktır, Bu durum ise, LM eğrisinin sağa kayması ile sonuçlanacaktır.
Fiyatlar genel düzeyinin düşmesi ise, paranın satın alma gücünü artıracağından
ekonomide para arzının artmasına benzer bir etki meydana getirecektir. Bu du-
rum ise, LM eğrisinin sağa doğru kayması İle sonuçlanacaktır.
Merkez bankası kanuni karşılık oranını artırdığında, bankaları kredi olarak vere-
bilecekleri mevduat miktarında bir azalma olur. Yani bankalar ellerindeki kay-
1239

Ceteri̇s Pari̇bus Yükel Bi̇lgi̇li̇

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ceteri̇s Pari̇bus Yükel Bi̇lgi̇li̇

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

K IS A L T M A L A R

Çözüm: Ü çüncü derecede fiyat farklılaştırması yapan organizatör malın küçük

Yukarıdaki grafiğe göre toplam hasılatın maksimum olduğu üretim dü-

Çözüm: Toplam hasıla maksimizasyonu ile toplam kâr maksimizasyonu karıştı-

3. Tam rek a b et ş a rtla rın d a faaliyetlerini sü rd ü re n X firm asın ın kısa dö-

4. A şağıdakilcrden hangisi tekelci rek a b et firm aların ın piyasa gücüne sa-

-----Tam Rekabet Piyasası

Tckelci Rekabet Piyasası

MİO ■ AY şeklinde ifade edilmektedir. Ancak soruda mal tüketimlerindeki

Çözüm : Faktör piyasasında denge koşulu

7. Piyasa arz eğrisinin p = 4 + Q fonksiyonuna eşit olduğu bir durumda,

flrfc.lcl rantı - (İV P'> 9 -'. - 1 1 . “ -3 2

8. Ü retim de k u llanılan iki girdinin tam ikam e olduğu varsayım ı altın d a

9. Bir piyasadaki talep fazlasının piyasaya dışarıdan bir mttdahaie olm a-

10. Kayıtsızlık eğrisi üzerinde, mallardan birinin tüketimi artırıldığında

Çözüm : Kayıtsızlık eğrisi üzerinde, mallardan birinin tüketimi artırıldığında

Çözüm : Bu durumun sonuçlan şu şekilde ifade edilebilir:

12. B ir ekonom ik değişkenin b aşka b ir ekonom ik değişkene k arşı olan has-

bir yüzde değişimin, A malının talep edilen miktarım ne ölçüde etkilediğini

13. Bir sinema, öğrencilere 4 TL, yetişkinlere 8 TUden bilet satmaktadır.

/ İkinci derece fjyai farklılaştırması. (M iktarlar arası farklılaştırma) M onopol-

ölçek Ekonomilori ve ö lç e n e G ö re G eliri ve

Pozitif dışsal ekonomiler olması durumunda;

14- fMtttffi seMalgazııız ve miskete harcayan bir tüketicinin gazoz fiyatının

Gelir Etkisi ikam e Etkisi G ılir Etkisi ile İkamesi Etkisi

19. Uzun dönemde tam rekabetçi bir firmanın üretimini gerçekleştirdiği

Sözleşme eğrisi üzerindeki bir noktadan sözleşme eğrisi dışındaki b ir noktaya

✓ D noktasından K noktasına geçildiğinde A tüketicisinin faydası T4’e çıkar-

Çözüm : Üretim fonksiyonu Q = I0L ve kısa dönemde sermaye kullanım oranı

22. Aşağıdakilcrden hangisi marjinal teknik İkame oranı kavramını İfade

MTlOy , - - AK - -- Vazge9ilen Faktftr

Çözüm: Kâr maksimizasyonu koşulu MR = M C ’dir.

/ Hem monopolcü rekabetçi firma (soldaki şekilde B noktası) hem de nıojıo-

Marjinal dönüşüm oram - - -A X .? aİ1 = ------Vazgeçilen M ik t a r _

25. Aşağıdakilcrdcn hangisi tanm ürünleri piyasasında meydana gelen fi-

Monopolcü firma, tam rekabetçi firmadan daha az üretim yapmakta ve daha

Tam Rekabet Pivasast Varsayımlı g noktasından başlayan MC maliyet eğrisi ay-

27. M uz ve çağla tUkcten b ir bireyin fayda fonksiyonu U =8M Ç , m uzun fi-

Çözüm : Tüketicinin fayda raaksimizasyonu şu şekilde gösterilebilir:

Bireyin fayda fonksiyonu verildiğine göre, buradan muz ve çağla tüketiminin

m a r j i n a l maliyetin artıyor olmasıdır. Şöyle ki, MR “ MC eşitliği marjinal mali-

Çözüm : Fiyatlarda meydana gelecek % 100’lük artış bütçe doğrusunun paralel

D üşük M al Gilfen M alı

MRP l = A IR = MRP l x MR ile

MRPL '-4 0 L '° -6 = D s

T ekelci rek ab et için K ısa D önem D engesi

34. X m alı m ik tarın ın yatay eksende gösterildiği b ir d u ru m d a , gellr-tllke-

35. A şağıdakilerdcn hangisi oligopol m odellerinin te k d c l re k a b e t m odelin-

/ Tckelci rekabet piyasalarının belirgin özelliği, mal farklılaştırmasıdır. Diğer

36. K ir m aksimizasyonu yapan tckclci bir flrm a fiyatını 60 TL olarak be-

T ekelci F irm anın K is t D önem D engesi

39. Tam rek a b et piyasası koşullarında faaliyet gösteren b ir firm an ın kul-

Çözüm : Girdilerin fiyatının artması değişken maliyetlerin artmasına neden olur.

41, Rekabetçi bir firmanın toplam maliyet fonksiyonun TC = 10-1- 0,4QZol-

Çözüm : Toplam K ir şu şekilde hesaplanır:

43. Aşağıdakilcrdcn hangisi denge Üretim düzeyinin sağlandığı durumda,

T elifi Edilm iş Talep E Jrlıl Alışılmış Talep Eğrisi

Düşük mal için;

PozilifO .E < Negatif I.E. ise;

45. tk i tüketicinin y er aldığı b ir ekonom ide sözleşm e;eğrisi ü zerin d ek i b ir

46. I. Oligopol piyasasında yalnızca farklılaştırılmış mal üretilmektedir.

Piyasaların Tam Monopolcü Oligopol Monopol

Piyasaya girij Serbest Oırit engeli var Giri«_engeli var

Firmanın fiyat Yok Mil Önemli ölçüde Fiyatı firma