1 podpunkt. Nie znamy dokładnych początków ani pochodzenia narodu baskijskiego.

Od
starożytności posługują się swoim własnym językiem, zwanym euskarą oraz zamieszkują bogate w
złoża naturalne tereny Pirenejów, przy Zatoce Baskijskiej. Pomimo znalezienia się pod panowanie
Imperium Rzymskiego, które jedynie ułatwiło i prawdopodobnie przyspieszyło ich chrystianizację,
jako nieliczni w tych regionach nie ulegli romanizacji. Po upadku Rzymu Baskowie zyskali większą
niezależność. W późniejszym czasie o Baskonię walczyli Muzułmanie i Frankowie. Niedługo po
rozpoczęły się pierwsze próby stworzenia niepodległego kraju Basków – powstało Królestwo
Nawarry. W 1200 r. przyłączyło się ono do Królestwa Kastylii, jednak pod warunkiem, że jego władca
będzie przestrzegać fueros czyli przywilejów i praw nakładanych na nowe miasta w Kastylii .
Baskowie z biegiem lat znajdywali się pod królowaniem hiszpańskim bądź francuskim, ale
zachowywali swoja odrębną tożsamość i troszczyli się o swoje przywileje.

2 podpunkt. W XIX w. Hiszpania była osłabiona przez wojny z Francją. Ferdynand VII nieskutecznie
próbował zreformować państwo. Przeszkadzało mu ugrupowanie karlistów, mających spore poparcie
wśród Baskijczyków pragnących zachować fueros. Jednakże spór między konserwatywnymi
karlistami a liberalnymi władzami Hiszpanii doprowadził jedynie do ich utraty. Pod koniec tego
wieku Sabino Arana założył Baskijską Partię Narodową (PNV) i wzbudzał w Baskach tendencje
nacjonalistyczne.

W latach 30. XX wieku Baskowie się podzielili. Zwolennicy karlistów (skupiający się w Nawarrze i
Arabie) popierali dyktaturę Franco (Hiszpańskiego dyktatora próbującego zdobyć władzę), a
pozostali (Viscaya i Guipozcoa) zaufali działaczom rządowym, co wyszło im na dobre, gdyż
wynagrodzili ich zgodą na utworzenie Kraju Basków, posiadającego autonomię i
przywileje, ze stolicą w Bilbao. Na terenach będących za dyktatorem rozpoczął się konflikt
zbrojny. W odwecie Franco skierował wojska na Viscayę i Guipozcoę. Wojna domowa w Hiszpanii
trwała w najlepsze. Franco przejął władzę w Hiszpanii i pomimo separatyzmu na jej terenie
Nawarra i Araba zostały wyróżnione za lojalność. Dyktatorskie rządy zakazały posługiwania się
euskarą, wywieszania Ikurriñy, obchodzenia baskijskich świąt narodowych i kultywowania tradycji.
Spowodowało to radykalizację Basków.

3 podpunkt. Kultura Basków powoli zanikała. PNV skupiło się na promowaniu ich języka i tradycji. W
1959 powstała organizacja Euskadi Ta Askatasuna (ETA) tłumaczone na Baskonia i Wolność
(studenci i byli działacze PNV). Jej głównym celem było doprowadzenie do niepodległości
Basków. Z początku prowadzili akcje informacyjne, ogłaszali swoje żądania na ulicach. Nie przynosiło
to jednak zamierzonych efektów i działacze ETA, zwani Etarras, się zradykalizowali. Pierwszym
agresywnym aktem był zamach bombowy na linię kolejową. W 1968 w wyniku akcji
terrorystycznej zginął szef tajnej policji. Następowały ataki skierowane na konkretne jednostki.
ETA pośrednio osiąga swój cel: przyciąga uwagę rządu i ludzi. Wierzy, że ataki
terrorystyczne zmuszą Hiszpanię do zajęcia się sprawą baskijską . W latach 70. organizacja się
znacznie rozrosła, rozpoczęła współpracę z organizacjami o podobnych charakterze z innych państw,
Etarras uzyskali możliwość ucieczki przed dyktaturą do Francji i Algierii.

4 podpunkt. Działania ETA były bezskuteczne, uznali, że muszą zrobić coś większego na
uzyskanie rozgłosu. W 1973 Etarras podłożyli ładunek wybuchowy pod samochód hiszpańskiego
premiera Luisa Carrero Blanco (bliskiego współpracownika Franco). Eksplozja była silna na
tyle, by zabić też parę innych osób. Atak uznano za tak radykalny, nawet wewnątrz
organizacji, że zaskutkowało to rozłamem na ETA-M (ETA wojskowa) i ETA-PM (ETA polityczno-
wojskowa). Ta druga miała nadzieję na bardziej pokojowe rozwiązanie problemu niepodległości
Basków, kiedy Hiszpania stanie się krajem demokratycznym, co nastąpiło dwa lata później. Z kolei
działania ETA-M stały się wtedy tylko jeszcze bardziej odważne. Demokratyczne rządy partii
socjalistycznej nadały sporą autonomię regionom hiszpańskim (w tym Krajowi Basków
oczywiście), Hiszpania stała się właściwie państwem federacyjnym. Radykalnych Etarras to jednak
nie zadowoliło. Ataki terrorystyczne postępowały, coraz częściej dotyczyły losowych, niewinnych
ludzi. Hiszpanie czuli się zagrożeni, odbywały się protesty przeciwko organizacji, a władze
hiszpańskie i francuskie (bo Etarras nie mogli już dłużej tam bezkonsekwentnie uciekać)
podejmowały działania antyterrostyczne. ETA uznała, że takim razie musi wzmóc działania,
zanim ludzie zapomną o problemie baskijskim.
5 podpunkt. Konflikt doprowadził do śmierci około kilku tysięcy ludzi. Radykalne sposoby działania
ETA jedynie zaszkodziły mieszkańcom Baskonii i opinii na ich temat. Organizacja nie miała wielkiego
poparcia nawet pośród Basków. Byli kojarzeni wyłącznie z terroryzmem. Nastąpiły rozmowy
pomiędzy Etarras a rządem hiszpańskim, jednakże postulaty i żądania ETA były niemożliwe do
spełnienia (oprócz oczywiście nadania niepodległości Krajowi Basków też np. uwolnienie
baskijskich bojówkarzy z więzienia). Negocjacje były bezskuteczne . W 2011 ETA ostatecznie
postanowiła zakończenie działalności zbrojnej. W 2017 i 2018 grupa oddała całą swoją broń i
materiały wybuchowe oraz przeprosiła ofiary zamachów (które nie miały bezpośredniego udziału
w konflikcie). Sondaże przeprowadzone wśród Basków wskazują na to, że obecnie nie zależy im na
niepodległości i czują się Hiszpanami.

1 podpunkt. Irlandia Północna to prowincja, jedna z części składowych Zjednoczonego Królestwa

Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej. Jej stolicą jest Belfast. Od lat 60 trwał tam konflikt o podłożu
etniczno-politycznym, rozgrywający się na obszarze Irlandii Północnej, okresowo rozszerzający się
również na Anglię, Irlandię i kontynentalną Europę.
2 podpunkt. Konflikty w Irlandii Północnej trwają od średniowiecza, gdy cała Irlandia znalazła się pod
panowaniem Anglii. W XVII wieku rozpoczęto zasiedlanie Irlandii przez ludność angielską i szkocką.
Zapoczątkowało to wrogość między Anglikami a Irlandczykami, spotęgowaną różnicami
religijnymi: Irlandczycy to katolicy, przybysze zaś to głównie protestanci. Liczne bunty i
powstania doprowadziły w 1921 roku do utworzenia niepodległej Irlandii. Jednak w granicach
Wielkiej Brytanii pozostała Irlandia Północna, którą w większości zamieszkują Anglicy (protestanci).

Pod koniec lat 60. XX wieku wybuchł krwawy konflikt w Irlandii Północnej pomiędzy republikanami a
unionistami. Głównymi przyczynami konfliktu w Irlandii Północnej była chęć zjednoczenia należącej
do Wielkiej Brytanii prowincji z niepodległą Republiką Irlandii przez irlandzkich nacjonalistów i
republikanów (głównie katolików), i dążeniu unionistów (głównie protestantów) do pozostania
w granicach Zjednoczonego Królestwa, oraz ogólna niechęć pomiędzy obiema grupami. W 1998
roku zawarto porozumienie pokojowe, za które dwaj jego współtwórcy otrzymali pokojową nagrodę
Nobla. W 2005 roku Irlandzka Armia Republikańska ogłosiła całkowite rozbrojenie.

3 podpunkt. Inaczej Irlandzka Armia Republikańska. Jest to organizacja zbrojna walcząca początkowo
o niepodległość Irlandii, a od 1921 roku o przyłączenie Irlandii Północnej do Republiki Irlandii.
Dopuścili się wielu zbrodni i ataków na Brytyjczykach w XX wieku. i W ciągu trwającego trzy
dekady konfliktu zginęło ponad 3500 osób – 1854 cywilów, 1123 członków sił bezpieczeństwa ,
394 członków paramilitarnych grup republikańskich oraz 151 członków paramilitarnych
organizacji unionistycznych.
4 podpunkt. Porozumienie wielkopiątkowe nie rozwiązało wszystkich problemów wyspy ani
regionu. Irlandia nadal podzielona jest na dwie zwaśnione społeczności, nadal organizowane są
marsze oranżystów i dokonywane są, choć w znacznie ograniczonym zakresie, akty terroru.
Utworzono specjalną komisję, która wydaje zgody na przeprowadzanie marszów, jednak nie wszystko
jest przemyślane. Marsze protestanckie przebiegają przez ulicę na których większość
mieszkańców to katolicy, a katolicy odbierają te parady jako przejaw protestanckiego
triumfalizmu. Protesty każdej ze stron przybierają brutalne formy, dochodzi do wielu przepychanek
z policją, a nawet do użycia koktajli Mołotowa. Porozumienie jednak daje szansę na ustabilizowanie
sytuacji na wyspie i na całkowity pokój w przyszłości.