Koncepti e drejte romake-I referohet rendit juridik te romes antike (13 shekuj-

1300 vjet) Themelimi I qytetit te romes qe ne vitin 753 p.e.s -565 e.s.
13 shekuj-Roma nga nje qytet pa rendesi ne perandorine me te madhe
skllavopronare,ndersa e drejta romake nga nje rend juridk primitiv qe
formalisht nuk dallohej nga ato te popuj te tjere te behej sistemi me I
perparuar I se drejtes qe mbeshtetej ne pronen e thjeshte private.
Juristet e lashte romake e kane percaktuar shtetin si Respublica-organizate qe
ekziston per mbrojtjen e interesave te pergjithsheme te te gjithe banoreve
ndersa te drejten si mjeshtri te se mires dhe te se drejtes.
Tria praecepta iuris sunt(Ulpianus)-tre urdhera te se drejtes
1-honeste videre – te jetosh me nder
2-alterum non laedere-te mos I besh dem tjetrit
3-suum cuique tribuere-secili te marre ate qe I takon.
Shteti dhe e drejta romake nuk kishin karakter mbiklasor,gjate shekujve shteti
romak e ndryshoi dhe e pershtati rendin juridik per mbrojtjen e interesave te
klases sunduese.
U formua rregulli qe”E drejta publike nuk mund te ndryshohet apo
modifikohet nga veprimet ndermjet privateve”-Papiniani- ius publicum
privatorum pactis mutari non potest.
E DREJTE ROMAKE togfjalesh I cili perfshin ose formohet nga disa
“komponent”.
Te tille jane:
1-e drejta e shtetit romak te ciles ndryshe I referohemi ius publicum -e drejte
publike romake(permbledh rregullat e veprimtarise se organeve
shteterore,financave,ushtrise, etj.
2-ius privatum-ius-in e tyre,e drejta private romake e cila ishte teresia e
rregullave juridike qe I sherbenin rregullimit te marrdhenieve mes individeve.
Ius privatium=3 pjese
•Ius quod ad personas pertinent(e drejta personale) perfshin normat juridike
qe rregullojne marredheniet personale mes shtetasve romake.
•ius quod ad pertinet(e drejta pronesore)perfshin rregullat e marredhenieve
pronesore mes personave qe dilnin si titullare te autorizimeve pronesore
si psh:rregullat e prones,te posedimit.
•ius quod ad actiones pertinent(e drejta procedurale)qe rregullonte mbrojtjen
e te drejtave subjektive te karakterit personal dhe pronesor(rregullat e
procedures gjyqsore,llojet e padive,kundershtime te padive, etj.
3-Mores qe ne te vertete ishin zakone te tipit juridik.
*Ius-Ligj
*Fas-Norma religjoze
*Mores-Norma zakonore(Lek Dukagjini).