მათემატიკა 3 მოსწავლის წიგნი ნაწილი 1 ნაწყვეტი

You might also like

Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 13

guram beriSvili

3 maTematika
bakur sulakauri

nawili

moswavlis wigni
grifminiWebulia saqarTvelos ganaTlebis, mecnierebis,
kulturisa da sportis saministros mier 2018 wels.
sarCevi

Tavi 1 Tavi 3
raodenoba da ricxvi 1000-mde ricxvebi
1. raodenoba da arabuli cifrebi . . . . 6 1. aseulebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
2. romauli da Zveli qarTuli cifrebi 8 2. aseulebis Sedareba . . . . . . . . . . . . . . 41
3. cifrebis gamoyeneba nomrebad . . . . 10 3. aseulebi ricxvTa RerZze . . . . . . . . 42
4. ricxvebis Sedareba dawyvilebiT . . 12 4. aseulebis Sekreba-gamokleba . . . . . 43
5. ricxvTa RerZi . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 5. 1000-mde ricxvebi . . . . . . . . . . . . . . . 44
6. Sekreba da gamokleba . . . . . . . . . . . . 16 6. didi ricxvebis Sedareba . . . . . . . . . 45
7. ramdenime Sesakrebi . . . . . . . . . . . . . 18 7. didi ricxvebis dalageba ricxvTa
8. ricxvis daSla Sesakrebebad . . . . . . 20 RerZze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
9. Sekrebis da gamoklebis cxrili . . . 22 8. mcire raodenobebis damateba . . . . . 47
10. damatebiTi savarjiSoebi . . . . . . . . 24 9. mcire raodenobebis gamokleba. . . . 48
10. aTeulamde damrgvaleba. . . . . . . . . . 49
11. aseulamde damrgvaleba . . . . . . . . . . 50

Tavi 2
geometriuli figurebi
1. wiri da misi nawilebi . . . . . . . . . . . . 26
2. gza da mimarTuleba, are da misi
saxeli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
3. monakveTi da texili . . . . . . . . . . . . . 30
4. santimetri da metri . . . . . . . . . . . . . 32
5. mravalkuTxedi da misi perimetri . 34
6. romeli are ufro didia? . . . . . . . . . 35
7. marTkuTxedi da kvadrati . . . . . . . . 36
8. wre da wrewiri . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
damatebiTi savarjiSoebi . . . . . . . . 38
Tavi 4 Tavi 5
monacemebi da sididis gazomva Sesabamisoba da mimdevroba
1. monacemebis Segroveba . . . . . . . . . . . 52 1. saganTa da ricxvTa mimdevrobebi . . 68
2. monacemebis mixedviT jgufis 2. msgavsi mimdevrobebi . . . . . . . . . . . . 69
gamoyofa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 3. asoiTi gamosaxuleba . . . . . . . . . . . . 70
3. piqtograma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 4. asoiTi gamosaxulebis mniSvneloba 71
4. monacemebis mowesrigeba cxrilSi . 55 5. Sesabamisoba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72
5. svetovani diagrama . . . . . . . . . . . . . . 56 6. Sesabamisi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
6. kalendari . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 7. gantoleba da misi fesvi . . . . . . . . . . 74
7. isrebiani saaTi da eleqtrosaaTi . 58 8. martivi gantolebebi . . . . . . . . . . . . 75
8. dilis da saRamos saaTebi . . . . . . . . 59 damatebiTi savarjiSoebi . . . . . . . . 76
9. naxevari saaTi . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
10. romeli saaTia? . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 damatebiTi amocanebi . . . . . . . . . . . 77
11. fuli da safasuris gadaxda . . . . . . 62
12. xurda. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
13. temperatura. Termometri. gradusi 64
14. mZime da msubuqi . . . . . . . . . . . . . . . . 65
15. grami da kilogrami . . . . . . . . . . . . . . 66
Tavi

1 raodenoba da ricxvi

Zvelad sxvadasxva qveyanaSi ricxvebs sxvadasxvanairad werdnen.


aq ocdaxuTi vaSlia.
es raodenoba dRes cifrebiT ase iwereba:
aTi aTi
xuTi 25

rogor rogor
rogor vwerT igive ricxvi Zvelad saqarTveloSi
werdnen Zveli werdnen Zvel
axla
romaelebi saqarTveloSi ase iwereboda: ke
25 XXV ke Zveli romaelebi werdnen ase: XXV

am TavSi iswavli:
� rogor SeiZleba ricxvi dawero cifrebiT.
� rogor werdnen ricxvebs sxvadasxva qveyanaSi.
1 raodenoba da arabuli cifrebi

bgerebi da sityvebi asoebiT iwereba, xolo ricxvebis Casawerad


saWiroa cifrebi.
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
nuli erTi ori sami oTxi xuTi eqvsi Svidi rva cxra

0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 cifrebia. maT raodenobis aRsaniSnavad iyeneben.


am cifrebs arabuli cifrebi hqvia.

zogierTi ricxvi mxolod erTi cifriT iwereba, zogis dasawerad ki


meti cifria saWiro.

1. gadaiwere ricxvebi da miuwere 7. gadaixate imdeni jvari, ramdenic


saxelebi. aqaa da gverdiT miuwere ricxvis
75 21 50 68 100 saxeli, xolo Semdeg Cawere
cifrebiT.
2. gadaiwere cifrebi da gverdiT
a.
miuxate imdeni wertili, ra
raodenobasac aRniSnavs.

5 7 4 6 9
3. daTvale naxatze foTlebi da b.
rveulSi dawere, ramdenia.

4. gadaixate imdeni wertili,


ramdenic aqaa da gverdiT miuwere
ricxvis saxeli. 8. ramdeni kvercxia? rogor iwereba
a. b. cifrebiT es raodenoba?

5. gadaiwere ricxvebis saxelebi da


Cawere arabuli cifrebiT.
ocdaSvidi Tvrameti
ormocdasami TxuTmeti
ocdaTeqvsmeti samocdarva 9. gadaiwere ricxvebi da miuwere
saxelebi.
6. SeiZleba Tu ara, ricxvi ori
erTnairi cifriT daiweros? 36 71
25 40
dawere yvela aseTi ricxvi. 99 100
69 10
6 Tavi 1
10. raodenobebi Cawere rveulSi 12. sul ramdeni arabuli cifri
cifrebiT da miuwere saxelebi. arsebobs?
a. b.
13. gadaixate wertilebi da miawere, ra
hqvia am raodenobas.

11. erTi, ori, sami, oTxi, xuTi,


14. ramdeni cifris gamoyenebiT
eqvsi, Svidi, rva, cxra, aTi, oci
iwereba:
da asi ricxvebis saxelebia.
Svidi Cvidmeti ormocdaSvidi asi
sxva ricxvebis saxelebi maTi
ramdeni asoTi iwereba am ricxvebis
gamoyenebiT Sedgenili sityvebia.
saxelebi?
romeli ricxvebis saxelebiTaa
Sedgenili Semdegi ricxviTi 15. ricxvs, romelic ori cifriT
saxelebi? iwereba, orniSna ricxvs eZaxian,
xolo ricxvs, romelic erTi
ocdaSvidi ormocdarva
cifriT iwereba – erTniSnas.

ormocdaerTi TxuTmeti a. ramdenniSna ricxvebia?


17 0 30 40 100
ormoci samocdasami b. romelia yvelaze patara orniSna
ricxvi? romelia yvelaze didi
oTxmocdacxrameti
orniSna ricxvi?

16. gadaixate da erTmaneTs xazebiT daukavSire raodenobebi, cifrebi da sityvebi.


xuTi 1
erTi 5
cxra 9
ori 2
oTxi 7
sami 4
Svidi 3
17. abgdevzTiklmnopJrstufqRySCcZwWxjh
aq mimdevrobiTaa dawerili qarTuli anbanis yvela aso. romelia pirveli aso?
bolo? meramdene asoa anbanSi „k“? romelia ocdamecxre aso? meramdenea „x“?
romelia ocdameaTe aso?

Tavi 1 7
2 romauli da Zveli qarTuli cifrebi

a 1 arabuli cifrebis gamogonebamde adamianebi sxvadasxva qveyanaSi


b 2 ricxvebs sxvadasxvanairad werdnen.
g 3
qarTvelebi Zvelad15-s werdnen ase: ie , radgan i aRniSnavda
d 4
e 5 10-s, xolo e – 5-s. Tu undodaT, daeweraT 97, ase iqceodnen: raki
v 6 97 aris 90 da 7, jer werdnen J-s da mere – z-s. gamodioda: Jz .
z 7
Zveli romaelebic TavianTi anbanis I erTi
K 8
– laTinuri anbanis – asoebiT V xuTi
T 9
X aTi
i 10 sargeblobdnen ricxvebis Casawerad, L ormocdaaTi
k 20 oRond mxolod ramdenime asos iyenebdnen. C asi
l 30
m 40 am asoebis saSualebiT werdnen sxvadasxva raodenobebs. 2-s
n 50 da 3-s gamosaxavdnen erTianebiT: II da III. Tu patara ricxvs
L 60 marcxnidan miuwerdnen, es gamoklebas niSnavda, Tu marjvnidan
o 70
– mimatebas. magaliTad, IV – jer erTiani da mere xuTiani
p 80
J 90 aRniSnavda 4-s; VI – jer xuTiani da mere erTiani aRniSnavda 6-s.
r 100 oTxs zogjer asec werdnen: IIII

40 ase iwereboda: XL. 90 – ase: XC.

1. zogierT saaTs cifrebi romaulad 4. daTvale da Cawere rveulSi


aweria. daakvirdi ciferblats. raodenoba qarTuli asoebiT.
rogor iwereba romaulad.

1 3 9 5. gadaiwere qarTuli asoebiT


Cawerili ricxvebi da miuwere
2 7 11
saxelebi.
4 8 12 v ia kg o pa

rogor aris dawerili oTxiani? mz oz r oa ne

6. daakvirdi romaulad daweril


2. rogor daiwereba qarTuli
ricxvebs da miuwere arabuli
asoebiT?
cifrebiT.
41 42 14
100 99
40 10 13 XX XVIII XXX XXIV XL

3. ramdeni niSnis gamoyenebiT XIX XXII XXV XXXVII XLV


iwereboda 30 Zvelad
XC XCI XLII XLVI LX
saqarTveloSi? 35? 100?
8 Tavi 1
7. Cawere romaulad. 12. Cawere romauli cifrebiT:
15 21 100 99 samocdaaTi samocdaTxuTmeti
20 50 49 90 samocdaTerTmeti oTxmoci
8. miuwere saxelebi.
XIII XVI XIX XL 13. daTvale da dawere kvercxebis
raodenoba oTxnairad:
XIV XVIII XXIX XXXIV saxeliT, arabuli cifrebiT,
ZvelqarTuli cifrebiT, romauli
9. isargeble nimuSiT da daxate
cifrebiT.
ricxvebis Sesabamisi raodenobis
a.
wertilebi.

nimuSi
2 4

b.

24 35 80 44

38 54 37 68

l X X X III LX X I

nv XL X CV I g.

10. zogjer romaul cifrebs iyeneben


imis aRsaniSnavad, meramdenea.
„daviT IV“ ikiTxeba ase: „daviT
meoTxe“ (da ara daviT oTxi).
14. dawere 5 ricxvi, romlebic mxolod
rogor waikiTxeba?
erTi cifriT ver Caiwereba.
giorgi XII daviT IV
romelia maT Soris yvelaze mcire?
vaxtang VI Teimuraz I
erekle II ioane-pavle XII 15. im ricxvebs Soris, romlebic ori
ilia II cifriT iwereba, romelia yvelaze
patara? yvelaze didi?
11. ramdeni cifriT iwereba Semdegi
raodenobebi? 16. daxate rveulSi 20 rgoli.
a. ocdacxra b. erTi
g. aTi d. asi gaaferade XVI rgoli wiTlad, XIX –
mwvaned, xolo marjvnidan me-15 –
lurjad.

Tavi 1 9
3 ricxvebis gamoyeneba nomrebad

cifrebiT dawerili ricxvebi yovelTvis raodenobas


ar aRniSnavs. magaliTad, fexburTelebis maisurebze
ricxvebi gamoiyeneba imisTvis, rom sportsmenebi
erTmaneTisagan advilad gavarCioT. ricxvebs iyeneben
qalaqSi saxlebis advilad mosaZebnadac. quCis gaswvriv
saxlebs ricxvebi mimdevrobiT aweria. quCis marjvena
mxares pirvel saxls aweria erTiani, oriani
aweria quCis marcxena mxares pirvelive
saxls, mere samiani isev marjvena mxares
momdevno saxls da ase Semdeg...

gavixsenoT, rom 1, 3, 5, 7, 9 da ase Semdeg


ricxvebi kentia, xolo 2, 4, 6, 8,... – luwi.

1. 5. daTvale Txilebi da dawere es


raodenoba rveulSi jer arabuli
cifrebiT, mere – romauliT da
bolos – ZvelqarTuliT; miuwere
raodenobis saxeli.

a. ramdeni fexburTelia?
b. ramdeni fexburTelia yviTel
formaSi?
g. Camowere yviTlebis nomrebi.
d. Camowere Savebis nomrebi.

2. gviCvenebs Tu ara raime


raodenobas avtobusis nomeri?

3. kaci dgas nomeri 12 saxlis win da 6.


kenti ricxvi iseT raodenobas
eZebs saxls, romlis nomeria 3.
aRniSnavs, rom Tu or-ors
unda gadavides Tu ara quCaze?
gamovyofT, erTi cali calke,
4. romelia yvelaze didi orniSna anu kentad darCeba.
luwi ricxvi? romelia yvelaze
mcire orniSna kenti ricxvi?
am suraTze yoveli meaTe aso
romelia yvelaze didi orniSna
gamuqebulia. romelia XV aso?
luwi ricxvi?
XXXVII?
10 Tavi 1
7. luwia Tu kenti Zveli qarTuli 11. dawere Seni saxlis misamarTi.
cifrebiT dawerili es ricxvebi?
12. romeli ar aris amaT Soris luwi?
pv la z
19 13 20 21 56
r rg Je 30 29 31 19 59
13. romelia amaT Soris kenti
8. rodesac patara raodenobebs
ricxvebi?
iTvlian, rom ar aerioT, aseT
97 18 36 11 47
xazebs Camousvamen xolme:
imisaTvis, rom advili aRsaqmeli 7 48 50 13 51
iyos, yoveli mexuTe xazi 14. dawere rveulSi arabuli, romauli
sxvanairadaa gavlebuli. da ZvelqarTuli cifrebiT.
es 5-s aRniSnavs. ocdacxra ormocdacxra

es rvaa. ormocdacxrameti

es ocia. ocdacxrameti

oTxmocdacxrameti
ra raodenobas aRniSnavs?
a. 15. rodesac arabuli cifrebiT vwerT,
bolo cifris mixedviT vxvdebiT,
b. ricxvi kentia Tu luwi.
SegviZlia Tu ara bolo cifris
mixedviT gamovicnoT, kentia Tu
g. luwi romauli cifrebiT dawerili
raodenoba?
miniSneba: dawere romauli
9. romel quCaze dgas es saxli? ricxvebi erTidan aTamde da
ra nomeria saxli? dawere am saxlSi
daakvirdi luwebis bolo cifrebs.
mcxovrebi kacis misamarTi.
16. anam Caifiqra 0-dan 50-mde erT-
erTi ricxvi. viciT, rom misi
Cafiqrebuli ricxvi metia 46-ze da
luwia. ra ricxvi Caufiqrebia anas?

17. telefonebis nomrebisTvis


135
doliZis quCa
ricxvebi gamoiyeneba. gviCvenebs
Tu ara es ricxvebi raodenobas?
10. kentia Tu luwi romauli cifrebiT 18.
dawerili es ricxvebi? ramdenia? rogor daiwereba
XXI IV V VI XIX L romauli cifrebiT es raodenoba?

Tavi 1 11
4 ricxvebis Sedareba dawyvilebiT

romelia meti, 18 Tu 16?


yvelam viciT, rom 18 metia 16-ze, magram rogor
davarwmunoT amaSi is, vinc ar gveTanxmeba?
amisaTvis saWiroa dawyvileba. metia is, romel
mxaresac darCeba dauwyvilebeli.

es met-naklebobis niSania > misi wvero


yovelTvis naklebiskenaa mimarTuli.
18 > 16
Tu dauwyvileblebi ar darCeba, maSin
raodenobebi tolia.

es tolobis niSania =
rodesac did ricxvebs vadarebT erTmaneTs, SegviZlia aTeulebi
davawyviloT.

37

52

37 < 52 metia is ricxvi, romelSic aTeulebia meti.

Tu aTeulebis raodenoba tolia, maSin erTeulebis


SedarebiT gavarkvevT, romelia meti.
45 > 42

1. romelia meti? gadaiwere rveulSi, 3. gadaiwere da Casvi ricxvebs Soris


daxate Sesabamisi raodenobis saWiro niSani (>, < , =).
wertilebi da jvrebi. daawyvile da 25 31 70 71
Cawere saWiro niSani. 47 37 91 90
7 Tu 9 12 Tu 13 63 36 89 90
2 Tu 3 12 Tu 10 80 72 90 90
8 Tu 7 13 Tu 13
4. gadaiwere ricxvebi da miuwere
16 Tu 14 11 Tu 17
saxelebi.
2. dawere arabuli cifrebiT. 53, 21, 32, 69, 40, 47, 86, 74, 96.
ocdaori samocdaaTi dawere es ricxvebi romauli
ormocdaCvidmeti ormocdarva cifrebiT.

12 Tavi 1
5. gadaixaze rveulSi cxrili da 8. romaulad dawerili ricxvebi
Seavse carieli ujrebi. gadaiwere arabuli cifrebiT da
Seadare.
1 erTi
XXII XIX C LXX

xuTi V XXXV XXVIII LX LIX


4 LI IL LXXII LXIX
9. qalma Cauara saxlebs, romelTa
cameti nomrebi iyo: 42, 44, 46 da mivida
12 saxlTan, romlis nomeria 48. ra
nomrebi iqneba Semdegi 5 saxli?
X
10. romelia amaT Soris luwi
7 ricxvebi?
VIII 35 XXII ormocdaoTxi

2 68 pz XCI samocdasami

6. ZvelqarTulad dawerili ricxvebi


11. gadaiwere ricxvebi da Seadare.
gadaiwere arabuli cifrebiT da
21 Tu 14 65 Tu 49
Seadare.
19 Tu 91 56 Tu 94
ma nb l kT
36 Tu 53 84 Tu 58
ia z r o
45 Tu 35 67 Tu 37
pd Ja L o
37 Tu 51 38 Tu 40
7. daTvale Rilebi da maTi raodenoba 36 Tu 50 41 Tu 39
Cawere sxvadasxvanairad: 60 Tu 16 75 Tu 57
arabuli cifrebiT, romaulad, 12. ramdenia? miuwere saxeli da
ZvelqarTulad. raodenoba Cawere arabuli,
romauli da Zveli qarTuli
cifrebiT.

13. fexburTis gundSi 11 biWia. maisurebze aweriaT nomrebad ricxvebi 1-dan 11-
mde. ra nomeria ganapiras mdgomi fexburTeli? meramdene dgas me-5 nomeri
fexburTeli?

Tavi 1 13
5 ricxvTa RerZi

ricxvebi SegviZlia sxvadasxvagvarad


davalagoT. magaliTad, jer davweroT
yvelaze patara, mere – ufro didi, mere –
kidev ufro didi da ase Semdeg...

ricxvebi dalagebulia zrdadobis


1 3 4 7 10
mixedviT.
Tu yvela ricxvs zrdadobis mixedviT davalagebT, daaxloebiT aseTi
ram gamova:
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

amas ricxvTa RerZi hqvia. radgan ricxvebi uamravia, am ricxvTa RerZze


yvela ver daetia da mxolod 0-dan 15-mde ricxvebia.

SeiZleba ricxvTa RerZis sxvanairad daxatvac.

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
SeiZleba ricxvTa RerZis patara nawilis daxatvac. magaliTad, ase:
16 17 18 19 48 50 52
an ase:

1. gadaiwere ricxvebi da daalage 6. ricxvebi gadaiwere arabuli


zrdadobiT. cifrebiT da daalage zrdadobis
23 15 4 29 16 3 22 mixedviT.
2. gadaiwere ricxvebi da daalage ocdaCvidmeti samocdaxuTi
klebadobiT. ormocdacxra oTxmocdaerTi
13 18 6 27 39 2 samocdaCvidmeti ocdasami

3. daxate ricxvTa RerZi 0-dan 20-mde 7. daxate ricxvTa RerZi 55-dan


ricxvebisTvis da ricxvebi miuwere 70-mde ricxvebisaTvis.
romauli cifrebiT.
8. gadaixate ricxvTa RerZi da
4. gadaiwere ricxvebi da daalage gamotovebuli ricxvebi Cawere
zrdadobiT.
romauli cifrebiT.
X II IV XVII XIX
40 41 45 48
5. dawere am ricxvebis wina da
9. daxate ricxvebis Sesabamisi
momdevno ricxvebi.
raodenobis wertilebi.
30, 40, 50, 60, 70, 10, 20, 80, 90. 34, XLV, 71, kz, XXIII, lT.
14 Tavi 1

You might also like