Trung t©m §µo t¹o vµ ChuyÓn giao C«ng nghÖ ViÖt -

§øc WT
Ch¬ng tr×nh ®µo t¹o §¸nh gi¸ viªn hµn bËc 1 Trang 33
2.2 KiÓm tra vËt liÖu c¬ b¶n vµ liªn kÕt hµn

KiÓm tra vËt liÖu c¬ b¶n vµ liªn kÕt hµn

Tæng qu¸t vÒ tÝnh chÊt kim lo¹i quan träng vµ trËt tù cña c¸c trÞ sè vËt
liÖu
B»ng viÖc kiÓm tra vËt liÖu cã thÓ x¸c ®Þnh c¸c tÝnh chÊt quan träng cña vËt liÖu
vµ miªu t¶ b»ng c¸c chØ sè vËt liÖu. C¸c chØ sè nµy lµ c¬ së lµm viÖc cho c¸c nhµ s¶n
xuÊt vËt liÖu, ngêi b¸n vËt liÖu, nhµ thiÕt kÕ, ngêi xö lý vËt liÖu vµ chuyªn gia kiÓm
tra chÊt lîng.

TÝnh chÊt kim lo¹i Ph¬ng ph¸p kiÓm tra ChØ sè vËt liÖu
Kh¶ n¨ng chÞu t¶i Thö kÐo Giíi h¹n ch¶y (giíi h¹n gi·n në)
§é bÒn kÐo
Kh¶ n¨ng biÕn d¹ng Thö kÐo Gi·n ®øt, co ngãt ®øt
Thö uèn Gi·n në uèn
§é dÎo (thu n¨ng lîng) Thö uèn va ®Ëp C«ng va ®Ëp,
®é bÒn va ®Ëp
§é cøng KØÓm tra Vicker §é cøng HV
KiÓm tra Brinell §é cøng HB
KiÓm tra Rokwell §é cøng HRC, §é cøng HRB
Kh¶ n¨ng dÉn nhiÖt §o vËt lý TrÞ sè dÉn nhiÖt
Gi·n në do nhiÖt §o vËt lý HÖ sè gi·n në nhiÖt

Thö kÐo
Mét mÉu thö kÐo sÏ ®îc kÐo ra hai phÝa víi tèc ®é æn ®Þnh ®Òu, qua ®ã lùc kÐo vµ
chiÒu dµi d·n ra cña mÉu thö sÏ ®îc ®o.
§Ó cã ®îc c¸c sè liÖu c¬ häc phô thuéc vµo vËt liÖu vµ kh«ng phô thuéc vµo kÝch thíc
mÉu thö th× ngêi ta dùa vµo lùc t¸c ®éng trªn thiÕt diÖn ban ®Çu vµ chiÒu dµi d·n ra
trªn chiÒu dµi ban ®Çu.
MÉu thö ph¼ng hoÆc trßn ®îc sö dông cho thö nghiÖm kÐo. §Ó cã sù gi·n ®øt cã thÓ
so s¸nh ®îc ë c¸c thiÕt diÖn kiÓm tra kh¸c nhau th× ph¶i ®Æt chiÒu dµi ®o vµ thiÕt
diÖn cña mÉu thö ë cïng mét tû lÖ cè ®Þnh.

X¸c ®Þnh thanh tû lÖ (dµi, ng¾n)

MÉu thö trßn L0 = 5 d0 (thanh tû lÖ ng¾n)
MÉu thö trßn L0 = 10 d0 (thanh tû lÖ dµi)
MÉu thö ph¼ng L0 = 5,65 S0 (thanh tû lÖ ng¾n)
MÉu thö ph¼ng L0 = 11,3 S0 (thanh tû lÖ dµi)
L0: chiÒu dµi ®o ban ®Çu
d0: ®êng kÝnh ban ®Çu
Trung t©m HwC
Tµi liÖu ®· ®¨ng ký b¶n quyÒn, cÊm t¸i b¶n vµ chuyÓn giao. Vi ph¹m b¶n quyÒn sÏ chÞu tr¸ch nhiÖm tríc ph¸p luËt
 Trung t©m §µo t¹o vµ ChuyÓn giao C«ng nghÖ ViÖt -
§øc WT
Ch¬ng tr×nh ®µo t¹o §¸nh gi¸ viªn hµn bËc 1 Trang 34
2.2 KiÓm tra vËt liÖu c¬ b¶n vµ liªn kÕt hµn
S0 : thiÕt diÖn ban ®Çu
LU: chiÒu dµi ®o sau khi ®øt

Trung t©m HwC

Tµi liÖu ®· ®¨ng ký b¶n quyÒn, cÊm t¸i b¶n vµ chuyÓn giao. Vi ph¹m b¶n quyÒn sÏ chÞu tr¸ch nhiÖm tríc ph¸p luËt
 Trung t©m §µo t¹o vµ ChuyÓn giao C«ng nghÖ ViÖt -
§øc WT
Ch¬ng tr×nh ®µo t¹o §¸nh gi¸ viªn hµn bËc 1 Trang 35
2.2 KiÓm tra vËt liÖu c¬ b¶n vµ liªn kÕt hµn
MÉu thö tríc khi thö kÐo

MÉu thö trong khi thö kÐo

MÉu thö sau khi thö kÐo

BiÓu ®å øng suÊt – gi·n në

Ngêi ta quan s¸t 2 d¹ng biÓu ®å øng suÊt – gi·n
 Qu¸ tr×nh liªn tôc
 Qu¸ tr×nh kh«ng liªn tôc
øng suÊt

Qóa tr×nh liªn tôc

Qóa tr×nh kh«ng liªn tôc
øng suÊt

gi·n në %
gi·n në %
øng suÊt danh nghÜa: =

Gi·n në:

Trung t©m HwC

Tµi liÖu ®· ®¨ng ký b¶n quyÒn, cÊm t¸i b¶n vµ chuyÓn giao. Vi ph¹m b¶n quyÒn sÏ chÞu tr¸ch nhiÖm tríc ph¸p luËt
 Trung t©m §µo t¹o vµ ChuyÓn giao C«ng nghÖ ViÖt -
§øc WT
Ch¬ng tr×nh ®µo t¹o §¸nh gi¸ viªn hµn bËc 1 Trang 36
2.2 KiÓm tra vËt liÖu c¬ b¶n vµ liªn kÕt hµn

ChØ sè vËt liÖu

Giíi h¹n kÐo ReH (N/mm2) ThÐp cã ph¹m vi biÕn d¹ng ®µn håi vµ dÎo. ë t¶i träng thÊp
thÐp ®µn håi vÒ kÝch thíc ban ®Çu sau khi hÕt t¶i. B¾t ®Çu tõ mét øng suÊt nhÊt
®Þnh sÏ xuÊt hiÖn thªm biÕn d¹ng dÎo bªn c¹nh biÕn d¹ng ®µn håi. øng suÊt nµy lµ giíi
h¹n ch¶y ReH
Giíi h¹n gi·n në RP0,2 (N/mm2) Trong thö kÐo nhiÒu vËt liÖu cho thÊy sù chuyÓn
tiÕp liªn tôc tõ ph¹m vi ®µn håi sang ph¹m vi dÎo. Sau ®ã kh«ng ph¶i lµ giíi h¹n ch¶y
ReH mµ lµ giíi h¹n gi·n R P0,2 ®îc x¸c ®Þnh. øng suÊt RP0,2 lµ kÕt qu¶ thu ®îc nÕu mÉu
thö kÐo gi·n në chØ ra mét ®é gi·n ®Òu lµ 0,2%.
§é bÒn kÐo Rm (N/mm2 hoÆc kN/cm2) §é bÒn lµ kh¸ng trë bªn trong cña vËt liÖu
chèng l¹i t¶i träng bªn ngoµi. øng suÊt danh nghÜa tèi ®a ®îc coi lµ ®é bÒn kÐo Rm.
Gi·n në ®øt A (%) NÕu mÉu thö chÞu t¶i cho ®Õn ®øt bëi øng suÊt kÐo, th× gi·n në
®øt cã thÓ x¸c ®Þnh ®îc tõ chiÒu dµi gi·n ra cßn l¹i cña mÉu thö ®ã.
Co ngãt ®øt Z (% ) Co ngãt ®øt ®îc x¸c ®Þnh tõ biÕn d¹ng bÒ mÆt thiÕt diÖn trong
ph¹m vi ®øt.
ChØ dÉn: C¸c chØ sè cña vËt liÖu phô thuéc vµo nhiÖt ®é. NÕu c¸c cÊu kiÖn ®îc sö
dông ë nhiÖt ®é cao (®èi víi thÐp lµ trªn 300o C) th× thö kÐo ph¶i thùc hiÖn ë nhiÖt
®é yªu cÇu. Qua ®ã x¸c ®Þnh ®îc giíi h¹n ch¶y nãng vµ ®é bÒn kÐo nãng.

Thö nghiÖm kÐo trªn c¸c liªn kÕt hµn

V× c¸c lý do luyÖn kim nªn phÇn lín c¸c phô gia hµn thêng cã thµnh phÇn ho¸ häc sai
lÖch so víi vËt liÖu chÝnh. C¸c tÝnh chÊt c«ng nghÖ- c¬ häc ®îc x¸c ®Þnh b»ng mÉu
thö nh ®èi víi vËt liÖu chÝnh. Nhng v× khi hµn vËt liÖu chÝnh bÞ thay ®æi trong
vïng ¶nh hëng nhiÖt (WEZ) nªn môc ®Ých cña viÖc kiÓm tra c¸c liªn kÕt hµn lµ ®Ó
x¸c ®Þnh kh¶ n¨ng chÞu t¶i, kÝch thíc cña sù biÕn ®æi.
H×nh d¹ng mÉu thö
H×nh d¹ng mÉu thö ®îc quy ®Þnh theo tiªu chuÈn vµ qua ®ã ®îc ®¸nh dÊu ®Ó chØ ra
r»ng chiÒu dµi thö nghiÖm Lc ë c¶ hai phÝa bªn c¹nh mèi hµn cßn cã mét ®o¹n ®ñ dµi
cña vËt liÖu chÝnh nh thanh tû lÖ.

Trung t©m HwC

Tµi liÖu ®· ®¨ng ký b¶n quyÒn, cÊm t¸i b¶n vµ chuyÓn giao. Vi ph¹m b¶n quyÒn sÏ chÞu tr¸ch nhiÖm tríc ph¸p luËt
 Trung t©m §µo t¹o vµ ChuyÓn giao C«ng nghÖ ViÖt -
§øc WT
Ch¬ng tr×nh ®µo t¹o §¸nh gi¸ viªn hµn bËc 1 Trang 37
2.2 KiÓm tra vËt liÖu c¬ b¶n vµ liªn kÕt hµn

ChiÒu dµi thö nghiÖm Lc gåm Lc = ls + 60 mm víi ls lµ chiÒu réng mèi hµn
Khi kiÓm tra ph¶i x¸c ®Þnh:
 §é bÒn kÐo Rm
 VÞ trÝ ®øt: mèi hµn, WEZ, vËt liÖu chÝnh
 KiÓu ®øt: ®øt biÕn d¹ng hay ®øt rßn
 C¸c vÞ trÝ lçi
Thö uèn c«ng nghÖ
Thö uèn c«ng nghÖ (thö gÊp) phôc vô ®Ó kiÓm tra kh¶ n¨ng thay ®æi h×nh d¹ng cña
vËt liÖu kim lo¹i. Kh¶ n¨ng biÕn d¹ng ®îc ph¸c ho¹ qua gãc uèn vµ qua gi·n uèn.

H×nh d¹ng mÉu thö vµ trËt tù thö nghiÖm KÕt qu¶

Thö uèn va ®Ëp

§é dÎo cña vËt liÖu kim lo¹i khi chÞu t¶i trong va ®Ëp sÏ ®îc x¸c ®Þnh th«ng qua thö
nghiÖm va ®Ëp. C¸c thÐp dÎo cã kh¶ n¨ng biÕn d¹ng cao, ngîc l¹i thÐp gißn cã kh¶
n¨ng thÊp.

Qu¸ tr×nh thö nghiÖm

MÉu thö ®· khÝa c¹nh bÞ chÞu t¶i träng va ®Ëp lªn ®é uèn bëi mét c¸i bóa dao ®éng
l¾c; qua ®ã ®o ®îc n¨ng lîng va ®Ëp cÇn thiÕt(c«ng va ®Ëp). R·nh trªn mÉu thö t¹o
®iÒu kiÖn dÉn ®Õn xu thÕ g·y rßn th«ng qua sù co hÑp l¹i cña ph¹m vi biÕn d¹ng vµ
sù xuÊt hiÖn tr¹ng th¸i øng lùc ®a trôc. T¶i träng va ®Ëp cña mÉu thö lµm gia t¨ng xu
híng nµy lªn.

Trung t©m HwC

Tµi liÖu ®· ®¨ng ký b¶n quyÒn, cÊm t¸i b¶n vµ chuyÓn giao. Vi ph¹m b¶n quyÒn sÏ chÞu tr¸ch nhiÖm tríc ph¸p luËt
 Trung t©m §µo t¹o vµ ChuyÓn giao C«ng nghÖ ViÖt -
§øc WT
Ch¬ng tr×nh ®µo t¹o §¸nh gi¸ viªn hµn bËc 1 Trang 38
2.2 KiÓm tra vËt liÖu c¬ b¶n vµ liªn kÕt hµn
Nguyªn t¾c thö: khèi l­îng

Bóa

cÇn qu¶ l¾c

Thang chia
®é §Çu bóa
trô l¾c

trôc xoay

kim chØ

trô l¾c MÉu thö

§Çu bóa qu¶ l¾c

MÉu thö ISO-V

Trô ®èi lËp

Trung t©m HwC

Tµi liÖu ®· ®¨ng ký b¶n quyÒn, cÊm t¸i b¶n vµ chuyÓn giao. Vi ph¹m b¶n quyÒn sÏ chÞu tr¸ch nhiÖm tríc ph¸p luËt
 Trung t©m §µo t¹o vµ ChuyÓn giao C«ng nghÖ ViÖt -
§øc WT
Ch¬ng tr×nh ®µo t¹o §¸nh gi¸ viªn hµn bËc 1 Trang 39
2.2 KiÓm tra vËt liÖu c¬ b¶n vµ liªn kÕt hµn

ChØ sè vËt liÖu

C«ng va ®Ëp Av tÝnh b»ng Jun (J): D÷ liÖu cña n¨ng lîng va ®Ëp cÇn thiÕt ®Ó lµm ®øt hay
lµm biÕn d¹ng dÎo mÉu thö, ®îc coi nh thíc ®o cho ®é
dai vËt liÖu. (h1 – h2 lµ tû lÖ cña c«ng va ®Ëp)
§é bÒn va ®Ëp aK tÝnh b»ng J/cm2: N¨ng lîng cÇn thiÕt dùa trªn thiÕt diÖn kiÓm tra.C«ng va
®Ëp cña vËt liÖu phô thuéc vµo nhiÖt ®é kiÓm tra vµ vµ h×nh d¹ng mÉu thö.
Bëi vËy c¸c kÕt qu¶ kiÓm tra vÒ c«ng va ®Ëp ph¶i ®îc bæ sung c¸c d÷ liÖu vÒ h×nh d¹ng vËt thö vµ
nhiÖt ®é kiÓm tra.

H×nh d¹ng Ph¸c ho¹ C¸c kÝch thíc kh«ng bÓ r·nh

mÉu thö Cao mm Réng mm Dµi mm
ISO-V 10 10 55

ISO-U 10 10 55

DVMK 8 6 44

DVM 10 10 55

DVMF 10 8 55

Do sù ®a d¹ng cña mÉu thö nªn khi ®a ra d÷ liÖu vÒ c«ng va ®Ëp Av ph¶i thªm ký hiÖu ng¾n vÒ
d¹ng mÉu thö trong ngoÆc.
VÝ dô: Av( ISO-V) = 80 J

NÕu c«ng va ®Ëp dùa vµo tiÕt diÖn kiÓm tra th× sÏ nhËn ®îc ®é bÒn va ®Ëp:
¶nh hëng cña nhiÖt ®é kiÓm tra ¶nh hëng cña h×nh d¹ng mÉu thö
(Xu híng ë tÊt c¶ thÐp x©y dùng)

+ 20 NhiÖt ®é NhiÖt ®é

Trung t©m HwC

Tµi liÖu ®· ®¨ng ký b¶n quyÒn, cÊm t¸i b¶n vµ chuyÓn giao. Vi ph¹m b¶n quyÒn sÏ chÞu tr¸ch nhiÖm tríc ph¸p luËt
Trung t©m §µo t¹o vµ ChuyÓn giao C«ng nghÖ ViÖt -
§øc WT
Ch¬ng tr×nh ®µo t¹o §¸nh gi¸ viªn hµn bËc 1 Trang 40
2.2 KiÓm tra vËt liÖu c¬ b¶n vµ liªn kÕt hµn

Trung t©m HwC

Tµi liÖu ®· ®¨ng ký b¶n quyÒn, cÊm t¸i b¶n vµ chuyÓn giao. Vi ph¹m b¶n quyÒn sÏ chÞu tr¸ch nhiÖm tríc ph¸p luËt
 Trung t©m §µo t¹o vµ ChuyÓn giao C«ng nghÖ ViÖt -
§øc WT
Ch¬ng tr×nh ®µo t¹o §¸nh gi¸ viªn hµn bËc 1 Trang 41
2.2 KiÓm tra vËt liÖu c¬ b¶n vµ liªn kÕt hµn
Thö uèn va ®Ëp trªn mÉu thö b»ng liªn kÕt hµn
Khi miªu t¶ s¶n phÈm cña mét liªn kÕt hµn cÇn thiÕt ph¶i lÊy mÉu thö tõ mèi hµn (lâi
mèi hµn), tõ vïng ¶nh hëng nhiÖt vµ tõ vËt liÖu chÝnh. C¸c vÞ trÝ lÊy mÉu cã thÓ vµ
c¸c ®Þnh híng r·nh ®· ®îc tiªu chuÈn ho¸. C¸c mÉu ®îc lÊy ra tõ vËt thö sao cho trôc
däc cña chóng vu«ng gãc víi mèi hµn.

VÒ trËt tù r·nh cã ba kh¶ n¨ng nh sau.0:

Líp trong song song

Líp bÒ mÆt song song

Líp däc

Trung t©m HwC

Tµi liÖu ®· ®¨ng ký b¶n quyÒn, cÊm t¸i b¶n vµ chuyÓn giao. Vi ph¹m b¶n quyÒn sÏ chÞu tr¸ch nhiÖm tríc ph¸p luËt
 Trung t©m §µo t¹o vµ ChuyÓn giao C«ng nghÖ ViÖt -
§øc WT
Ch¬ng tr×nh ®µo t¹o §¸nh gi¸ viªn hµn bËc 1 Trang 42
2.2 KiÓm tra vËt liÖu c¬ b¶n vµ liªn kÕt hµn
KiÓm tra ®é cøng
§é cøng lµ kh¸ng trë mµ vËt thÓ chèng l¹i sù x©m nhËp cña vËt kh¸c.
VÒ ®é cøng cña thÐp cã nhiÒu ph¬ng ph¸p kiÓm tra ®é cøng.
Ph¬ng ph¸p Brinell Vicker Rockwell
Ph¹m vi øng dông VËt liÖu mÒm, c¸c T¸t c¶ vËt liÖu, c¶ ChØ c¸c vËt liÖu
líp dµy c¸c líp máng cøng
Ký hiÖu ng¾n HB HN HRC
§Çu thö Bi thÐp ®· t«i Chãp kim c¬ng Chãp kim c¬ng
Minh ho¹

Lùc kiÓm tra X¸c ®Þnh qua ®êng Cã thÓ chän tõ 0,1 Lùc kiÓm tra tríc
kÝnh bi vµ lo¹i vËt N ®Õn 1,0 kN vµ chÝnh ®· ®îc
liÖu kh¼ng ®Þnh Fo vµ
F1
X¸c ®Þnh gi¸ trÞ
®é cøng

nÒn

®o d1 vµ d2 vµ t¹o gi¸ ®o e1 vµ e2 vµ
trÞ trung b×nh t¹o gi¸ trÞ trung
HB.3,43 = ®é bÒn b×nh
kÐo Rm §é s©u thÊm víi phÇn ®µn
HV.0,95 = HB (tÝnh håi

l¹i theo DiN 50150)

Lùc x©m nhËp cßn l¹i

§äc ®é cøng trªn thang ®o

Trung t©m HwC

Tµi liÖu ®· ®¨ng ký b¶n quyÒn, cÊm t¸i b¶n vµ chuyÓn giao. Vi ph¹m b¶n quyÒn sÏ chÞu tr¸ch nhiÖm tríc ph¸p luËt
 Trung t©m §µo t¹o vµ ChuyÓn giao C«ng nghÖ ViÖt -
§øc WT
Ch¬ng tr×nh ®µo t¹o §¸nh gi¸ viªn hµn bËc 1 Trang 43
2.2 KiÓm tra vËt liÖu c¬ b¶n vµ liªn kÕt hµn
VÝ dô vÒ ký hiÖu 120 HB 5/250 180 HV 5 45 HRC
gi¸ trÞ ®é cøng HV Gi¸ trÞ ®é cøng HR

Gi¸ trÞ ®é cøng HB

ChØ sè lùc kiÓm tra H×nh d¹ng ®Çu thö

ChØ sè lùc kiÓm tra

§êng kÝnh Bi (mm)
(Cone = chãp nhän)

Trung t©m HwC

Tµi liÖu ®· ®¨ng ký b¶n quyÒn, cÊm t¸i b¶n vµ chuyÓn giao. Vi ph¹m b¶n quyÒn sÏ chÞu tr¸ch nhiÖm tríc ph¸p luËt