Professional Documents
Culture Documents
Khái Quát Về Thể Loại Văn Học
Khái Quát Về Thể Loại Văn Học
I. Sự phân loại văn học và phân chia thể loại tác phẩm
văn học
1.1. Sự phân loại văn học
1.1.1. Truyền thống “chia ba” ở Phương Tây
- Chia toàn bộ tác phẩm văn học làm 3 loại
• Cơ sở: phương thức phản ánh hiện thực của chúng
(“Nghệ thuật thi ca” – Aristote): 1) tự sự
2) trữ tình
3) kịch
• Cơ sở: yêu cầu miêu tả tính cách, thiể hiện tư tưởng tình cảm của nhà văn
1) Loại tự sự: tái hiện đời sống qua miêu tả
sự kiện
2) Loại trữ tình: thông qua bộc lộ tình cảm
của tác giả mà phản ảnh hiện thực
3) Loại kịch: đem nhân vật lên sân khấu để
tự biểu hiện qua hành động.
- Đánh giá:
• Cách chia ba chủ yếu dựa vào phương thức sáng tạo hình tượng nghệ thuật
• Cách chia ba chú trọng yếu tố chủ thể và đặc trưng nội dung của thể loại
• Hạn chế: chưa rạch ròi, bỏ qua các tiêu chí về ngôn ngữ, bố cục, kết cấu, thể
thức của các thể loại văn học => chưa khoa học.
1.1.2. Truyền thống phân loại văn học của Trung Quốc và cách ‘chia bốn”
- Do điều kiện lịch sử, xã hội, văn hóa khác biệt trên mỗi vùng nên có những
truyền thống phân loại khác nhau.
4 thể loại: thơ. văn xuôi, tiểu thuyết, kịch
Sớm nhất, Tào Phi chia 2 loại: thơ và tản văn (văn xuôi)
(Thiên Điển luận văn)
Loại
Hư cấu Phi hư cấu
Thể - Tiểu thuyết - Kí sự,
loại - Thơ ca - Phóng sự,
- Truyện - Nhật kí
- Hồi kí,
- Du kí,
- Tản văn
- Thông tấn…
- Nguyên nhân:
• Sự phân chia loại cần từ lớn xuống bé, cấp 1 là loại, cấp 2 là thể loại, cấp 3
là tiểu loại hay thể
• Cần phân biệt rõ hư cấu và phi hư cấu trong ý đồ sáng tác của nhà văn
• Tản văn cần được coi trọng vì nhu cầu biểu hiện trực tiếp tư tưởng tình cảm
của chủ thể
- Gồm có 5 loại (chủng loại) lớn: Thơ ca, tiểu thuyết (truyện), kịch, kí, văn
chính luận.
- Sự phân chia thể loại tác phẩm thực chất là phân loại nội dung và hình thức
thể loại.
- Các cách phân chia thể loại:
➔ Các loại thể tài trên trong các tác phẩm văn học lớn thường không tách
biệt nhau mà kết hợp với nhau.
- Thể loại và tên gọi thể loại trong nghiên cứu và trong thực tiễn thường thấy
những hiện tượng so le đáng kể.
- Sự so le là do lịch sự tạo nên và do một phần ý thức tác giả tạo ra
→ nhấn mạnh 1 khía cạnh nào đó
- Để nhận thức một cách khoa học: đi sâu vào thực chất thể loại hiểu như một hình
thức tổ chức chỉnh thể tác phầm (gồm): những yếu tổ loại hình truyền thống,
những yếu tố đổi mới
→
Nhận ra sự vận động của thể loại, hệ thống thể loại văn học trong từng giai đoạn
II. Ý nghĩa của thể loại văn học
2.1. Ý nghĩa của thể loại văn học với sáng tác
- Vạch đường kênh, khơi nguồn cảm xúc, biểu hiện của người nghệ sĩ.
+ Thể loại đặt ra con đường, khuôn mẫu biểu hiện
+ Thể loại quy định khuôn khổ về ý đồ, sắp xếp, lựa chọn tài liệu, cấu tứ, nội dung
hình ảnh
- Thể loại nằm trong ý thức nghệ thuật, trong cơ cấu cảm xúc của người nghệ sĩ tạo
thành tư duy thể loại
+ Tư duy thể loại giúp tác giả nhanh chóng tìm được sự ăn nhịp giữa chất liệu đời
sống và ngôn ngữ thể loại
+ Tác giả với vai trò là người sáng tạo nghệ thuật => vừa vận dụng thể loại và
vừa thay đổi nó
2.2. Ý nghĩa của thể loại văn học với phê bình, thưởng thức văn học
- Thể loại văn học giúp người đọc tuân thủ theo các quy tắc thể loại, thưởng thức
chuẩn mực, không “lệch pha”. Phải đặt ngôn từ văn học trong quy luật thể loại để
hiểu ý nghĩa của nó đúng nhất
- Thể loại văn học giúp người đọc hiểu rõ đặc điểm thể loại, mức độ lí giải, cảm tụ
văn học sâu sắc
- Quan niệm về thể loại văn học của người đọc ảnh hưởng tới năng lực thưởng thức
thơ, phê bình thơ.
+ Thể loại vừa có phần ổn định, vừa có phần biến hóa, không nên hiểu chúng như
những quy định cứng nhắc, giáo điều, tự trói buộc bản thân
+ Người đọc cần có nhãn quan thể loại mở rộng mới có năng lực đánh giá, phê
bình đúng đắn các hiện tượng văn học đa dạng.
- Thể loại văn học giúp người đọc phát huy sở trường riêng của mình trong thưởng thức, đánh giá văn học