η «·| Μ * J s s b

Χ Ρ Ο Ν Ι Α A '. A Ρ· 1 Α Θ Η Ν Α —ΑΤΤΡιΛΗΣ Ι Θ 2 8

ΑΙΝΟΎΡΓΙΑ ZQH
ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΦΙΔΟΔΟΓΙΕΟ— Β Γ Α ΙΝ Ε Ι ΚΑΘΕ ΜΗΝΑ

Θ. Π Ρ Ο Δ Ρ Ο Μ Ο Υ
Ε Π ΙΜ Ε Λ Η Τ Ε Σ Τ Η Σ ΥΛΗ Σ Μ π Α γ Λ 0 Υ

ΑΙΓΑ ΛΟΓΙΑ
Κ· ΠΑΑΑΠ1Α— Κριτικός και ποιητής
GH YIL0SAG— Τ ραγοΰδι ε ν ό ς φαντάρου(Μετ. Κ. ΒΒΡΝλΛΗ)
' ΠΑΠΑΔΗίϊΙΑ-Ά νοιςιάτι κοι. καϋμοί.
ΔΕΝΔΡΙΝΟΥ— Στον Κ. ΘΕΟΤΟΚΗ
SE6UH— Νίτστε και οί πηγές τής φιλοσοφίας του (μετ.
Elpenor)
DELENDA -IΙάσχά στη Σαρδηνία (μετ. Σ. Πάνου)
YI0LET0F Οί Α λήτες (μετ. Πέτρι)
ΔΑΣΚΑΑΑΚΗ— ο Δημητράκης (μετ. Πέτρι)
ΓΡΗΓΟΡΗΣ- Δείλι
ELPEHOn. 1·Υπάρχει τίποτα;
Κ· ΟΡΑΧΙΩΤΗ· Spleen
Α· ΠΑΠΑΔΗ,^Α— Έ κατόχρονα ’Ίψεν.
ΑΙΓΑ ΛΟΓΙΑ— Βιβλιογραφία (Δ. Βενετίδη)
ΕΚΟΕΣΕΕΣ (Ν. Ζιώγα)— Περιοδικά βιβλία
ΚΑΛΛΙ ΤΕΧ ΝΙ ΚΗ EIKOMR Γ. Ι ΗΚΩΒ Ι Δ Η - Σ Κ Ι Τ Σ Π Γ. ΓΡΗΓΟΡΗ.

ΓΡΑΦ ΕΙΑ ΣΙΝΑ ιι ΤΟ ΦΥΛΛΟ ΔΡΑΧ. 4

ΣΥΓΧΡΦΝΗ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝίΑ
 Κ Α ΙΝ Ο Υ Ρ Γ ΙΑ
Α Ι Γ Α
Π ώς Φά σκαρφαλώσω καλύτερα στο βουνό ;
άνέβαινε όλοένα καί μή το σκέφτεσαι.
Στα τελεφταία χρόνια εχουνε.βγει ενα
•σωρό περιοδικά. Τά καμπόσα μέ τό π ρώ ­
το φύλλο, αλλα πάλι μέ to δέφτερο στα­
ματήσανε την έκδοση τους. Έ τσι σήμε­
ρα που βγαίνει « Ή Καινούργια Ζωή.»
θαρρούμε υποχρέωση μας νά ποΰμε λίγα
-λόγια για τό σκοπό και για την αιτία
πού αναγκάσανε την ομάδα μας νά βγά-
•λει τό περιοδικό.
Είναι φανερό πώς τά δυο μεγαλήτερα
λογοτεχνικά μας περιοδικά έχουνε πάρει
μιά περίεργη ταχτική. Στο ένα βασιλέβει
ή γλωσσική αναρχία,πράμα πού δεν έπρε­
πε νά γίνει καί μάλιστα σε περιοδικό λο­
γοτεχνικό. Ό διεφθυντής του γνωστός
-συντηρητικός τύπος, φαίνεται, πώς ξέχα-
σε πόσοι αγώνες σκληοοι γενήκανεγιάνά
κυριαρχήσει ή δημοτική γλώσσα στή λο­
γοτεχνία μας' ίσως πάλι νά πιστέβει πώς
είμαστε ακόμα στήν εποχή πού βασιλέ-
βει ό Μιστριωτισμός. Γιά μάς τούς νέους
είναι θλιβερό το παραστράτισμα ένού λο­
γοτέχνη πού στά παλιά χρόνια αγωνί­
στηκε γιά την επικράτηση τού Δημοτικι­
σμού.
Στο ά'λλο περιοδικό, γίνεται κάτι πιο
χειρότερό."Οταν πρωτοβγήκε ΰποσκέθηκε
πως θ αγαινιστεϊ γιά μιά «εξυγίανση»
«νά φυσήξει ένας αγέρας αγνότητας».
Τίποτα δμως άπ’ άφτά. "Ολα αέρας. Π ώς
θά φυσήσει αγέρας τής αγνότητας; Μέ
την άρνητη; Μέ τον Ελληνοκεντρισμό;
Η μέ το να &ελησόυνε ν’ αποδείξουνε
χήν ύπαρξη τού Θεού;
Ετσι άν κανένας θελήσει νά ξεφυλλί­
ΖΩΗ
3
Λ Ο Γ Ι Α
Φ· ΝΙΤΣΕ
σει ολόκληρο τον πρώτο του τόμο θά
διει ολοφάνερα πώς τό ξεχωριστό του
γνώρισμα είναι ένας κούφιος δογματι­
σμός, μιά άρνητη συνεχίζοντας τό έργο
τών Ά ποστολάκη πού τό χαβά τους τον
ακούμε από χρόνια.
Τά ίδια καί τά ϊδια. Πόσο θά εΐτανε
κερδεσμένοι άν γιά λίγο πάβανε τήν κρι­
τική τους καί μάς παρουσιάζανε κανένα
έργο τέτοιο ακριβώς πού τό θέλει ή κρι-
τική τους;
^ στε@ απο τα ποχραπανοο θά μπορού-
σαμε νά διατυπώσουμε τό πρόγραμμά
μας. Δεν εχουμε να υποσκεθούμε πρά­
ματα πολλά. Μιά μονάχα λέξη τό διατυ­
πώνει διαφωτισμός. Ό διαφωτισμός γιά
το σημερινό νεο είναι απαραίτητος σήμε­
ρα από κάθε άλλη φορά. Οί σελίδες τού
περιοδικού μας είναι άvoιχτέc γιά τον
καθένα που θελει να διαφωτίσει τά λο-
γής προβλήματα τής έποχής μας.
“Οσοι βρίσκουνε τό σκοπό μας σύμφω­
νο μέ το δικό τους, άς μας υποστηρίξου­
νε μέ ^φανατισμό. Ό αγώνας τίμιος καί
ταπεινός. Ισοις μερικοί νά γελάσουνε
μέ τήν τολμηρή προσπάθεια μας. Τούς
κυρίους άφτούς τοΰ περιφρονοϋμε. Δέν
κάνουμε αλλο τίποτα παρά νά προσπα­
θούμε για κείνο πού δλοι μας τό πιθυ-
μούμε καί πού δλοι πρέπει νά δώσουμε
οτι μάς είναι μπορετό. Έ ν α ς φιλόσοφος
τού περασμένου αιώνα μάς συμβουλέβει
να μΐ| μας τρομάζει τό ψήλωμα τού
βουνου, καθέ αλλο να σκαρφαλώνουμε
ώστου νά φτάσουμε έκεΐ πού πρέπει
Η Κ Α Ι Ν Ο Υ Ρ Γ Ι Α ΖΩΗ.
IF
■
1 " a
■ Ο Π Ο ΙΗΤΗΣ ΚΑΙ Ο KP1TIΚΟΣ
IS.
Z H T H M R T R K R i M R 0H M R T R
Μ ε γ ά λ ο κ α λ ό μ α ς χ ά ν ου ς δ σ ο ι μ ά ς α ν α γ κ ά ζο υ ν ε
ν α σ τ ο χ α σ τ ο ύ μ ε α π ά ν ω σ τ ο ν ϊδιο το ν εα υ τό μ α ς.
° λο?·
Α\
Γ ΕΝ ΙΚ Ο
Ποιητής καί πεζογράφος από τούς δυ­
νατούς άνάμεσό μας ό Κων)τίνος Χ ατζό-
πουλος' δμως δπου μοΰ δόθηκε αφορμή
νά σταθώ καί νά τον προσέξω, iJa μέ
την ώρα τούτη, κριτικός πιο πολύ νευρι­
κός παρά στοχαστικός, κοιτάζοντας νά
γιομίστι μέ τον αέρα μιας άρνησης μεφι-
στολικής καθώς καί άλλου παρατήρη-
σα{1)— κάποια θετική γνώση πού τοϋ λεί­
πει,— η πού κάνει πώς τοϋ λείπει — γιά
τάντικείμενα ποΰ μιλά. Ρίχνοντας λόγια
από καιρό, σχετικά μέ τό έργο μουκαί τε­
λευταία κινημένος από κάποια κεντήματα
τοϋ Νουμά, βάλθηκε νά μιλήστ) γιά κείνο
στόΐδιο τό φύλλο καινά γιομίστ) φύλλατου
μέ τό ξέτασμά του. (2) ’Αγωνίστηκε νά
δείξΐ] τά στοιχεία τοϋ έ'ργου μου τάντι-
ποιηχιχά, καθώς τά είπε, κολάζοντας τό
δείξιμο μέ τό παρουσίασμα καί τής ά'λ-
λης του όψης, τής καλής καθώς τή θέλει.
Ή αλήθεια είναι πώς ή « ’Απόκριση»
του, σάν την πριοσπεράσχ) κανείς, εχει τά
γνωρίσματα μιας αξιόλογης κριτικής, μιας
δουλειάς πού αξίζει νά την προσέξουμε.
Ό κριτικός φανερώνει κάποιαν άμερολη-
■ψία, φαίνεται πώς άκουμπά σέ κάποια
δεκανίκιαάντικειμενικά,πού χωρίς αΰτάδυ-
σκολα μπορεί ναπάτ) μπροστά τέτοια λογής
επιχείρηση. Λαβαίνει αφορμή νά μιλήστ)
δχι από καταφρόνια κι από αντιπάθεια
προς τό εργο τοϋ Ποιητοΰ, μά Τσα ίσα
από προσοχή κι’ από κάποια τιμή προς
εκείνο. Τ ό κρίνει δηλαδή τό κοιτάζει, τό
ξαπλώνει κάτου, τό ψάχνει, τό ζυγίζει,
τό ξετάζει σά νά εί'ταν άνατόμος του καί
σάν αναλυτής τό συγκρίνει μέ άλλα εργα
1) Γ ρ ά μ μ α τ α , τ ό μ ο ς Α . Ή φ ιλ ο λ ο γ ία μ α ς.
( 2 ) Κ ο ν τ ά Ν ου μ ά ) τ ο ΰ (1910) Μ ια α π όκ ρ ισ η
, ΓΚΑΙΤΕ
Ο τι ξερει ο νοικοκύρης δέν
ΚΟ ΙΤ Α Μ Α
σημαντικά καί παραδειγματικά- τοΰ άρα-
διάζει ψεγάδια, δέν τοΰ κακοβλέπει χα­
ρίσματα' το βαθμολογεί, τό τοποθετεί-,
τό βάζει στή θέση του. ’Αγγίζει από την
αφορμή του ζητήματα γενικά τής ποιητι­
κής τέχνης καί γενικώτερα τής καλολογί­
ας, κατεβαίνει από τά δόγματα στά πα­
ραδείγματα κί’ από τούτα ξανανε-
βαίνει οέ κείνα, κάνει δ,τι πρέπει
νά κάντ) δ κριτικός πού νοιώθει σοβα­
ρά κάπως τή δουλειά του. Τέτοια μπο­
ρεί νά φαντάξτ) στό πρώτο πέρασμα
καί ή κριτική τοΰ Χατζόπουλου, καί βοη­
θάνε προς τή γνώμη τούτη κάποια της
Ιξωτερικά σημάδια. Τό δυστύχημα είναι
πώς φαίνεται μονάχα' μά καλά καλά δέν
είναι. Ή σύγκριση πού ζητά νά μοΰ κά-
μΐΐ μολονότι μέ τιμά, γιατί ένας Σολωμός
είναι πού συγκρίνεται μ’ εμένα (δσο κι’άν
ή σύγκριση γίνεται μέ τό σκοπό νά δεί-
ξτ] πόσο κοντότερο είναι τοΰ ενός τό
μπόι), ή συγκριτική του εϊναι κάτι παρά­
καιρο καί παράτονο. Ή κριτική του,,
αψυχολόγητη κι* άλοφροστόχαστη, πάει
μπροστά μέ τό έτσι θέλω κι δχι μέ τό
Λόγο, ακόμη κι’ εκεί που μέ παινεύει.
Μέ τέτοιο ασύστατο σύστημα, καί ή τοπο­
θέτηση, πού μοΰ κάνει, άτοπη. Κρίση
πού δέν μπορεί νά σταθή, καί κρέμεται
στον αέρα. Καί τά γενικά του, γιά την
ιδέα τής τέχνης, θεωρήματα, καί τά συ-
μπερασματά του, δσα δέν είναι άπάνου
σέ ζητήματα γνωρισμένα καί διαλαλημέ-
να, πού κανένας γνωστικός δέ στοχάζε­
ται νά τά φιλονεικήση— λόγια απροσδιό­
ριστα ή παραπατήματα.
Ή « ’Απόκριση— τό ξαναλέω — μπορεί
νά μη είναι γυμνή από χαρίσματα, σκα­
ρωμένη καθώς είναι, δέξια. Ό κριτικός:
■
w*
.S i
Π Ο ΙΗ Τ Η Σ Κ Α Ι Κ Ρ ΙΤ ΙΚ Ο Σ
α
φιλοτιμιεται νά δείξη πώς ξέρει νά δου-
ητή. Ξα ναστοχάζε ται τό ποίημα, καί μπο­
■εύη, οχι μέ^τό αυτό σχεδίασμα, μά μέ
ρούμε νά ποΰμε, μέ τήν ανάλυση πού τοΰ
τό ξέρει ό κ όσ ιιος τη μελέτη, κ εκεί ακόμα, πού, τάχα τα-
κάνει, ξηγώντας το λ ερμηνεύοντας το,
ΤΤΑΡΟΙΜΙΑ πεινόφρονα, ομολογεί, πώς ή κριτική του
δείχνοντας τήν αξία του, φέρνοντας πιό
εχει χαραχτήρα «πρόχειρο καί δημοσιο-
γραφικο. χεροττκχοτϊ] την ομορφιά του, μπαζοντας
σέ^είνο μέσα και τούς ανίδεους* μπο­
Καί δμως δσο κανείς κι’άν τό μολογά,
ρούμε να πούμε στο τέλος jtcoς το ξανα-
■δεν μπορεί νάτόν συχωρεθή ενα μίλημα
πλάθει. Τό παραφράζει, τό μαντεύει, τό
ρεραια πρόχειρό, καί βέβαια δημοσιογρα-
φωτίζει άπ’ δλες * τις μεριές, το βλέπει
»-φικο, γιά έργο, σάν τό δικό μου Κ '
σάν ομορφιάς εργο, μέ τούς δικούς του
ενω σωστά θυμίζει προς τούς νέους πώς
νομούς, ξεχωριστά από κάθε του συγγέ­
χρεος^ έχουνε νά πειθαρχοΰνε στό νόημα
νεια πρός τή γύρο του ατμόσφαιρα καί
της τέχνης, ό ϊδιος φαίνεται σά νά μην
προς τον άνθρωπο πού τό γέννησε, υστέ­
υποψιάζεται σωστά τό νόημα τής κριτι -
ρα το ψάχνει σά δείγμα τήςέσώψυχης,διά­
κής. Κανόνες τάχα μ’ επισημότητα βαλ­
θεσης και τής ζωής ενος ανθρώπου,έπειτα
μένοι και σιόριασμα παραδείγματα»ν από
καισα φανέρωμα μιας ψυχολογίαςκοινωνι-
Λογης κομμάτια, καί δικαστικές άπόφασες,
κήζ> μιας εξω κι απανου άπο τό ατομι­
καταδικαστικές ή άθωοτικές, δέν είναι
κό τον άνθρωπο δύναμης, καί στό τέλος
το σημαντικό ^ γνώρισμα τοΰ κριτικού.
το ^ςανασυνθετει με τήν κριτική του
1π°ρεΐ κι άπο τοΟτα νά πέραση καί κεί­
γλώσσα πού μπορεί, στην άνάγκη νά πά-
να να τά μεταχειριστή· μά ή δουλειά του
ρη,κι’δλες τις χάρες τής ποιητικής γλώσσας
■κάπως αλλοκότικα ξετυλίγεται- καί τά
και το ξαναβάνει στον τόπο του. Κ ’ έτσι
-σημάδια τοΰ σοβαροΰ τοΰ κριτικοΰ πού
ο^ κριτικός συνεργαι,ετα'. με τον ποιητή,
ξερει τη δουλειά του κ’ εχει καθαοή συ­
κ’ έτσι πουθενά δέν φάνηκε ποίηση, σέ
νείδηση τής επιστήμης του θά φανεοω-
κανένα τοπο καί σέ κανένα καιοό.
ίτουν απο άλλα συστήματα. Κάποιος
χωρίς νά σταθ-ή στό πλευρό της καί
ιστοριογράφος, μιλώντας κάπου τώοα νιά
μιά κριτική, ειτε από τον ίδιο τον
το αξιοθαμασμο κριτικό χάρισμα τοΰ
ποιητη, που, μ οσα κι ά λέγονται εί­
Herder, πού ακόμα ίσα με τά σήμερα ή
ναι ο ίδιος τις πιό πολλές φορές (φτάνει
επιρροή του δυνατή, παρατηρούσε πώς δ
νάχγ} όρεξη και νά βρίσκει περίσταση) ό
κριτικός τοΰτος δέν είναι σοφός μονάχα,
διωρισμένος κριτικός άπάνου καί στά δι-
μα ^και γιομάτος φαντασία, καμωμένος
κάτου τά εργακαί στά εργατών άλλων,εί­
ςεπιτηδες για νά ξυπνά τά μυαλά, επιδέ­
τε ^από τον εκεί επίτηδες άφοσιωμένο
ξιος να χώνεται μέσα στό νόημα των έρ-
στην κριτική σκέψη τεχνίτη τοΰ λόγου.
/cov να μπαίνη,πρώτ’άπ’δλα,μέσα στή σκέ-
Ο σωστός δ κριτικός γίνεται βιολόγος
ψητοΰσυγραφέα.Τέτοιαιικαθεαυτόδύναμη και φυσιοδίφης άπάνου στούς διανοητι­
του κριτικοΰ. Κ’ έτσι θά την ένοιωθε τήν
κούς οργανισμούς, ό βιογράφος κι ό έξη-
κριτική ό βαθυστόχαστος Ά μ ιελ , δταν
γητης μυαλών καικαρδιών καί ψυχών πο­
-έγραφε: ^ «Τό νά καταλαβαίνης αξίζει
λυ περισσότερο παρά ό δικαστής, κι’ό δι-
πιο πολυ απο τό νά κρίνης.» Ό νοΰ ς'ό
κηγορος τους, ο θεολογος καί ό ποινικο-
δημιουργικός ξεχύνεται μέ τήν ποίηση
λογος τους. Δ έ μπορεί νά μιλή γιά ενα
και ξεκαθαρίζεται μέ τήν κριτική.
έργο με τη σκέψη τή δική του τήν από
Η ποίηση περνά από τό κόσκινο τής
πρωτητερα βαλμένη, μέ τή σκέψη πώς
κριτικής. Καρπός, ξεδιαλέγεται, αφήνει
ήθελ εκείνο νά εΐτανε γραμμένο, σύμ­
κα{*ε τι χοντροειδέστερο καί περιττό,
φωνα δέν ξέρω μέ ποιές γνώμες του— φι­
ετσι πιο καλοπρόσδεχτη γίνεται στά μά­
λοσοφικές η φιλολογικές— καλά καλά δέ
τια, στβγγισμα, στό οτόμα. Μά τό κόσκι­
νοιώθει κι 6 ϊδιος στρογγυλά νά μάς τ:ς
νο του Χατζόπουλου τρύπεςγιομάτο. Σκε-
παραστησϊΐ· Τέτοιο πού εϊνε τό εργο, μέ
ν τίποτα δέ βαστιέται μέσατου.Όσωστός
δποια ιδέα, καί μέ δποια τέχνη, τό ζήτη­
κριτικός, αναγκαίο συμπλήρωμα τοϋ ποι­
μα είναι δν είναι τοΰτο γέννημα μιάς τέ-
 Π Ο ΙΗ Τ Η Σ Κ Α Ι Κ Ρ ΙΤ ΙΚ Ο Σ 7

λολογώντας, ψυχολογώντας, κοινωνιολο-

ϊσα τάντίθετα— τά κομμάτια πού βάζει
γωντας, σωριάζοντας παραδείγματα καί για να^ στηρίξη τη γνώμη του. Πρώτα απ’
χνης πόύ αξίζει τδνομα, λογική καί αρμο­ θρωπο πού ή συγκαιρινός μας είναι ή πε­ με συμπεράσματα μέ τό νΐ καί μέ
νική σωμάτωση τής ιδέας τοϋ ποιητή— τό ρασμένου καιρού, έζησε ή τή ζή τή ζωή, ολα, τα κομμάτια εκείνα καί τά ποιήματα
σΐμα, αναλυτικά, μακρόλογα, μαθημα­
ζήτημα είναι άνίσως μέ τό μέσα πού βά­ του μυστικά καί απόμερα, ή μπροστά ή δεν μπορεί νά μνημονευτοϋνε καί νά φερ-
τικά, δείχνοντας, αποδείχνοντας. Μπορεί
ζει σ’ ενέργεια ό ποιητής, φτάνει στο στα μάτια ολου τοϋ κόομου' ή άνθρωπος θοΰνε^γιά παραδείγματα,’ καλά κακά,κομ­
ο κριτικός^ να μιλήση γιά τό έργο τοϋ
σκοπό του ανάλογα καί ταιριαστά, κι αν είναι ή^ ανθρωπάκος, όμως είναι ό ποιη­ μένα ετσι^ αυθαίρετα καί ξεκρεμασμένα.
ποιητη σύντομα, πεταχτά, κομματιαστά,
εκείνο πού θέλει νά πή, τό λέει, καθώς τής- ξέρει νά μεταμορφώνω σέ ομορφιά α "κλωνάρια θέλουν τά δέντρα τους καί
χρησμοδοτικά, σχεδόν, παρουσιάζοντας
θά φέρνονταν καί θά'κανε τον κόσμο ένας τα καδρα τούς τοίχους τους. Ποιήματα σάν
καί τήν δποια του ασχήμια ακόμα, καί μονάχα τό αποτέλεσμα τής εργασίας πού
χαραχτήρας. "Ενας ποιητής εΐναι μιά -ψυ­ τήν κακία του, μιά συγκίνηση από ένα τις« Εκατό φωνές»καίσάν τόν « ’Ασκραίο»
εγινε στο νοϋ του καί πού ή δέν έχει
χή πού ξεσκεπάζεται ή καί πού άποσκε- λουλουδι, μιάν εντύπωση από ένα βιβλίο, καιρό η δέν ορέγεται νά τήν παρουριάση κ®ισαν το «Δωδεκάλογο τοϋ Γύφτου»καί
πάζεται μέσα στο έργο του. (Δεν πρέπει τά ταξίδια του ή τήν κάμαρά του, τήν κί­ σαν τους «Στίχους σέ γνωστόν ήχο» καί σάν
και τούτη,μακρια πλατειά.Μάή μέ τόν ένα
νά μας παραξηνεύει πολύ ό λόγος του νησην ή τήν άκινησιά του, τή σκέψη- τα «Κομμάτια άπό τό τραγούδι τοϋ 'Ή ­
ή με τόνάλλο τρόπο, ό κριτικός φαίνεται
Ό σκάρ Οΰαΐαλντ «Π ώς ό τεχνίτης πιό λιου», είναι, όση καί δποια κι’άν είναι
του ή τήν άστοχασιά του, τή σοφία του· πως τόν κατάλαβε τόν ποιητή,πώς ιιπήκε
πολύ τό κρύβει παρ’ δσο τό ξεσκεπάζει ή τήν αγραμματοσύνη του, τόν πόνο του,, η ομορφιά τους, μέρη οργανικού σύνολου,
μεσα στην ιδέα της τέχνης του, εϊτε πρα-
τό εγώ του)· Ή ποίηση, όσο κι αν ξεχω­ απλό, διπλό, τρίδιπλο, ατομικό, καναινικό- πλασματα, πού ξεχωρίζονται, μά πού δέν
ματικα είτε καί κατα λογικό σύστημα,άξιο
ρίζει γιά τήν ευκολία της ή κριτική άνα- χωρίζονται από τά κορμιά τους, χωρίς νά
έθνικό, κοσμικό. "Ομως είναι ό ποιητής,, της κριτικής τέχνης. Μά όταν (5 κριτικός
λυση τον τεχνίτη από τον άνθρωπο --— εί­ καί ή ζωή του, καί δυσκολοξέταστη, κι’ στοτωθοϋνε ή νά συντριφτούν ή νά κο-
ζητείς νά χαραχτηρίσΐ] τό Σολωμό", άξα­
ναι τό σπουδαιότατο γνώρισμα ενός αν­ δσο θαμπή καί δυσκολογνο^ριστη, δέ λιοβωθοϋνε βάρβαρα καί τυφλά. Σ ’ ένα
φνα από κάποια του κομμάτια καί παοα-
θρωπισμού. Μά πρώτ’ άπ’ δλα ό κριτικός μπορεί παρά νά δώση τά σημάδια της τοϋ μόνο ε'δειςε ό κριτικός καλή προαίρησηκαί
βάλματα, πού καθώς τά βάζει, δέ δεί­
χρειάζεται νά'μπη μέσα στο έργο πού ζη­ ματιού τοϋ αρματωμένου μέ τόν κριτικό» ειλικρίνεια πού εΐναι γιά νά τοϋ λογαρια­
χνουν τήν αξία καί τήν υπεροχή τοϋ ποι­
τά νά κρίνη. Τοΰτο, κυριώτατα, καί ού- φακό- ή ζωή του πού δεν μπορεί παρά στούν τά κομμάτια τούτα τάβαλε στά
ητή, καθώς θάστεκε νά δείχτη; Γιατί κ ή
σιαστικώτατα, τό νόη μ α τής κριτικής.' νά ξεμυτίζη μεσ’ από τά τραγούδια του... ματια των αναγνωστών τοί’ μπόλικα γιά
ασύγκριτη αςία τοϋ Σολωμοϋ, ποϋ πηγά­
λα το κρίνουν οί ’ίδιοι. Μά δέ χρειάζε­
Γιατί,άλλοιώτικα, ό κριτικός πέφτει όξω, δσο καί νά δείχνουνται τά τραγούδια του ζει, βέβαια, απο μουσικωτατα, μά καί
καί πάνε οί κόποι του χαμένοι" καί τά άμοιαστα μέ τή ζωή του, μέ τήν εξωτερι­ ται και μεγάλη φιλοσοφία, από έναν πού
φανταχτερώτατα κομματιαστό τοϋ έργου
συμπεράσματά του καί οί φεφτάδες του κή ζωή του πού. χτυπά στά μάτια, μέ τή νοιο)ι. ει ή ^καί που αίστάνεται από ποίη­
του, καί όχι τόσο από τό έργο του αυτό
κιντυνεύουνε νά φανούνε μπροστά στον ζωή του τήν εσωτερική τήν άπόσκεπη. ση, που είναι κάπως από τούς άλλους
καθεαυτο, η αςία του είναι σά νά πάη τοϋ
ορθό λόγο, πράσιν’ ά'λογα καί περιβόλια Γιατί κάθε ποιητής πού αξίζει τδνομα.. στενωτερα γνωρισμένος μέ τόν ποιητή,
κακού, με τον τροπο που βάζουνται τά
στον άέρα'ή,τόλιγώτερο αστήριχτα γούστα που, και χωρίς τά καπνισμένα ματογυά­
καί πού έφτασε να φανέρωση τοϋ κό­ κομματία γιά το σκοπό μιας αστόχαστη;
δσο καλογραμμένα κι αν είναι. Καί μο­ σμου, μέ κάποια σειρά καί μέ κάποιο συγ- λια τοϋ κριτικού, τά δποια μάτια του τά-
σύγκρισης. Καί θά μπορούσε κάποιο; άλ­
ναχά γιατί τον προσέχεις, ένα ποιητή νοιγει κάτου από τό φω ς κάποιων κανό­
κρατημό, κάποιο έργο του, είναι σάν ένα. λος κριτικός μέ ανάλογο αφελέστατο πεί­
καί τον τιμάς οπωσδήποτε, καί δσα ψεγά­ ψυχολογικά πρόβλημα, είναι σάν ένα κοι·* νων προ.)τοδίδαχτων ποιητικής ομορφιάς,
σμα να διαλέξη άλλα κομμάτια μεσ’άπό
δια κι άν τοϋ ΰποψιάζεσε, κι δσα προ­ νωνικό φαινόμενο, μιά υπόθεση γιά ιστο­ πο^ς τα κομμάτια εκείνα, δσο κι αν είναι
το έργο τού Σολωμοϋ καί τά ϊδια α­
τερήματα κι αν τοϋ αναγνωρίζεις, δεν ρία, ένας ήρωας κ’ κείνος λυρικός ή επι­ κομματιασματα, φέρνουνε μολαταύτα σά
κόμα (καθώς άπάνου κάτου έκαμεν ένας,
μπορείς νά μιλήσης αξιωματικά, χωρίς κός, ή δραματικός καί στο ξέτασμα καί χέρια καί σάν πόδια και σά μέλη αγαλμά­
πάντα από σόϊ συγγραφέας, ό Ζαμπέλιος)
μπροστά σου νά ξαπλώσης μ’ ένα προσε­ στην έχτίμηση τοϋ έργου, του, τό έργο δ’έ των που συντριφτήκαν, κρατάνε ακόμα
για να βρή μέσα στα κομμάτια τούτα τάν-
χτικό ξέτασμα τον ά'νθρωπο πού στέκε­ μπορεί νά χωριστή (παρά προσωρινά μο­ ςωηρη τη βούλα τοϋ τεχνίτη πού τά σκά­
τίθετ’ από δσα τούς βρίσκει ό κύριος Χα-
ται άχοόριστος από τον ποιητή καί πού νάχα καί γιά τήν ευκολία τοϋ κριτή) απ’ λισε ωστε νά γνωρίζουνται πώς είναι δι­
τζοπουλος, ή αν θέλετε τά ϊδια ψεγάδια
τον εξηγεί τον ποιητή καθώς, από τήν τόν πλάστη του: καί πλάστης καί πλάσμα κά του έργα- καί ^πρώτ’ άπ’ δλα, έργα
ίσα ϊσα πού αγωνίστηκε νά τά συλλάβη,
άλλη μεριά, κι ό ποιητής τον εξηγεί τόν βοηθιένται, μεταξύ τους καί ξηγιένται καί που τα χαραχτηρίζουνε σημάδια σκεδόν
σκαλίζοντας μέσαστούς δικούς μουτοί'ςστι-
ά'νθρωπο. Τόν άνθρωπο, πού —- καθώς ολως διόλου άντίΟετ’ από τά σημάδια
συμπληρώνονται μέσα στή δουλειά τοϋ- χους. Μά πιό πολύ παραστρατίζει, όταν
πιό πάνου τό είπα — τό σημαντικώτερο που θελει να τους κολλήση ό περίεργος
κριτικού. Άλοιώτικα ό κριτικός τόνομα παίρνοντας να μιληση γιά έναν ποιητή
φανέρωμα τήςάνθρωπιάς του καί τό χα- κριτικός, καθο^ς ί)ά μάς δοθή αφορμή,
μόνο θάχει, μά όχι τή χάρη, κιδσο καί αν καθώς ειμ εγώ, δσο κι άν είμαι ταπει-
ρακτηριστικώτερο είναι ή δποια του ποί­ και με τα καθέκαστα, νά δείξουμε ποϊρα-
προφασίζεται τάχα τά «πρόχειρα καί βια­ νος> ζητά νά τόνε χαραχτηρίση, ζητά νά κατου.
ηση, φτάνει νά'χη γνωριστεί οπωσδήπο­ στικά», δεν είναι τό πολύ πολύ παρά ένας. τονε βαθμολογήση από κάποια κομμάτια
τε μ’ ένα κανονικό ξετύλιμα- τόν άνθρω ­ πονηρός ή άπόκοτος λογσμάχος, μέ μισά Κοντολογής: Ή κριτική τοϋ Χατζό-
του, που, καθώς τά διαλέγει, καί μέ τόν
πο που ζή σέ ώρισμένο μέρος, μέ ώρ.,- καί μέ άχαραχτήριστα δειξίματα, μέ σκο- π:ουλου χτίστηκε απάνω στόν άμμο μιας
τρόπο που ακκουμπά σ ’έκείναάπάνου γιά
σμιένο τρόπο, στοχαστικός, αΐστηματικός, λαστικές παρατήρησες, μέ ταχυδαχτυλουρ— ^αραξηγησηςκαί μιας κακονόησης τοϋ έρ-
να κρίνη, δέν κατορθώνει νά δείξη τίπο­
συμπαθητικός, αντιπαθητικός, αφέντης γικά στριφογυρίσματα καί κολοβώματα. , ου μου. Καί σέ μιά μονόπαντη, μονόμε-
τε.^ Αλλα θέλει νά πή αυτός κι’ άλλα
σκλάβος, φανταχτερός, άποσυρμένος, κρυ­ QVt αποκλειστική ξέταοη τοϋ έργου τού­
Μπορεί νά μιλήση ο κριτικός γιά τό έρ­ δείχνουν- καί τις πιό πολλές φορές ίσα
φός, γιά ζήλε μα, γιά λύπη, πάντα γιά ξέ­ του κι ακόμα καί σέ μιάν αντίληψη, στά
γο τοϋ ποιητή μέ δλη τή φροντίδα καί
τασμα γαληνό καί φροντισμένο- τόν άν­ μέ τήν απλωσιά τής κριτικής .τέχνης, κα—
γενικά, τής ποιητικής τέχνης πού είναι
γιά νά φίλον εικηθη. Ό κριτικός μου, τίς
πιό πολλές φορές, δέν κάνει τίποτα ά'λλο
παρά νά χτυπά τούς στίχουςμον με δασκα­
λική βέργα και κάποτε νά τούς μοιράζτ)
κι από ενα εύσημο. Μ άτά χέρια των παι-
θιώνε μου, δσο κι αν κοκκινίζουν από τίς
βέργες, τίς κάλ'ουν τρίψαλα. "Οσο γιά τά
εύσημα δέν τούς κάνουν εντύπωση, τά
σκορπάνε στον αέρα, σά χαρτάκια σκί-
ζοντάς τα, γιά νά διασκεδάσουν.
Γιατί τά παιδιά μου δέ δουλεύουν γιά
εύσημα. Είναι κάτι κούφιο καί κάτι πού
κρατιέται στόν αέρα τό μίλημα γιά τό
έργου ενός ποιητή, χωρίς ό κριτικός λ·ά
καταλάβη ή χωρίς νά 0 έλη νά καταλάβη
πόσο σφιχτά κι αχώριστα δεμένη μέ τό
Ι'ργο τοΰτο είναι ή ζωή τοϋ ποιητή'
χωρίς νά καταλάβη και χωρίς νά θέλη
νά καταλάβη ®πό τή ζωή τούτη, τό πιό
■ψυχόρμητο, τό θεμέλιο: τήν καρδία' μ’
δλο τό στενό άνακάτωμα πάντα καρ
διάς καί νοΰ στή ζωή καί στή βουλή
τοΰ ανθρώπου, πού δσο πιό παραστατικός
καί πιό ακέριος είναι, τόσο πορεύεται καί
δουλεύεται μέ δλες του τίς δύναμες σφι-
χτοταιριασμένες καί δυσκολοξεχώριστες,
αυνειδητές, μισοσυνειδητές, ασυνείδητες,
άνηπολόγιστες. υπολογισμένες. Χωρίς νά
κοι.τ«Ετ| ό κριτικός πώς νά συνταιριάση
ξανά ζα>ή καί τέχνη καθώς είναι τά δυό
στην ποίηση μου, ετσι καί στήν κριτική
του. Έχτίμηση τοϋ έργου μου πιό πολΐ>
από τό εξωτερικό του, ξαίδερμη, βια­
στική, άχαραχτήριστη, σύμφωνα μέ τό
καπρίτσιο τοϋ ατομικού του γούστου καί
χωρίς μιάν ανάλυση τοΰ έργου, δηλαδή
μιάν ερμηνευτική παράφραση, ενά ξανα-
στόχασμα καί ξαναδόσιμο τοϋ έργου από
τήν κριτική φαντασία, πού μόνη μπορεί
νά πιάση μέ τή μαντεύτρα δύναμη, τήν
αλήθεια. "Ενας μεγάλος ποιητής έγραφε,
μιλώντας γιά ένα ζωγράφο: (1)
« Ή διάθεσή του, ό χαραχτήρας του, η
ζωή του, δλα συνεργάζονται γιά νά μάς
δείξουν τήν Τέχνη του καθώς προσπαθή­
σαμε νά τήν ορίσουμε, δλα ή ίδια βαθειά
σφραγίδα τά σφραγίζει δλα είνα ι ενα-
Καί δέν έπρεπε πρός τήν ανακάλυψη
το ϋ ενός τούτου, πού συνταιριάζει σφιχ-
τοδεμένα τά κινήματα, τούς λογισμούς»
καί τά εργα τοΰ μεγάλου νοΰ άπάνον
στή γή, νά κοιτάζη αποκλειστικά, λυ­
τρωμένη τέλος πάντων από έ'να οα>ρο-
πλάνες,ή κριτική;».
Μέ κάθε νοΰ πού καθρεφτίζεται σέ
κάποιο έργο αλήθειας καί ομορφιάς, καί
πού αξίζει νά τό προσέξουμε, μέ τέτοια
μάτι έπρεπε νά τον κοιτάζει ό κριτικός.
(1) Ό Β έ ρ α ρ ε ν γ ιά τ ό Ρ οΰμΛ ενς.
(Α κ ο λ ο υ θ ε ί)
ΔΙΑΛΕΧΤΕΣ ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ CHAB.LES TILDI1AG
ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΕΝ Ο Σ ΦΑΝΤΑΡΟΥ
Ά μ π ο τ ’ έγώ νά μουν δ γέρος,
πού μια φορά κ’ εναν καιρό
μέσα στό δρόμο τόν κοιτούσα
νά κάθ-εται γεμάτος ήλιο
κι άνάμεσ’ α π ' τά γόνατά του
άσπρα χαλίκια νά τσακίζει.
¥
Δεν τοΰ γυρέβαν άλλο, πάρεξ
τή μοναξιώτισσα δουλειά του.
Σά φλόγιζε τά στάχια ό ήλιος,
στ’ απόσκιο έμάσα τό ψωμί του.
* *
Ξ αφω σέ χάπια, χούνη μέσα
κάπιαν καριέρα λογγωμένη
παρατημένη από καιρούς
χωρίς στρατί καί μονοπάτι.
* *
*
ΈκεΓ τό φως, εκεί ή βροχούλα
της άνοιξης φτάνει δε φτάνει.
Καί μόνο κάπου 2να πουλάκι
τή βαθερή σιωπή άντισκόβει.
$ ί:
Λ
Είναι σά μιά πληγή βαθιά
παλιά, στενή, λησμονημένη
κι από τόν ίδιον ουρανό.
*
Κ. Π Α Λ Α Μ Α Σ Α
Έ κ εΐ νά ζοΰσα βυθισμένος
μές τά βατόμουρα καί σκοινά.
*
'Α μποτε νά μουν δ τυφλός
μπροστά στής εκκλησίας τή θύρα,
πού τραγουδάει στή βογγερή του
νύχτα! Κι δ χρόνος πού κυλάει
στά σωθικά του, είναι δικός του,
καθάριος άνεμος των θόλων.
iji Α
Είναι ναβάγιο τυχερό,
πού τό χει δ πόταμος πετάςει
στόν δχτο του καί δέν τό σέρνει
μέσα σε μίσητα καί βούρκους.
Ά μ π ο τ ’ έγώ νά μουν δ πρώτος
νεκρός στρατιώτης τοΰ πολέμου
τήν πρώτη μέρα τοΰ πολέμου.
Κ. Β Α Ρ Ν Α Λ Η Σ
 ? * " ” g -· ff··· ^ -i.g---gy.| g y, » ;
ψ Λ . ΠΑΤΓΛΔΗΜΑ
■s S— ^ — g— g— 5— — g— f — ΑΝ Ο ΙΞ ΙΑΤΙΚ Ο Ι Κ Α Ϊ ΜΟΙ 11
4*
m
♦

ΑΝΟΙΞΙΑΤΙΚΟΙ KA'Y'MOI — Τότε, παπά μου, άφησε νάπάω εγώ.

— θ έλ ω νά ξεχάσω πρώτα, ξαναεΐπε
...Τά γυμνά κλαδιά τής κληματαριάς σκε­
πάζανε τά παράθυρα, πού είχανε ξεθω­
δ ι η γ η μ /γ
παπα-—Συμεών άνοιξε τό παράθυ- ■αργά ό παπάς. Καί νομίζω, πώς θά πέ­ ριάσει, οί τοίχοι εϊταν γκριμισμένοι, τά.
Ο QO. Η μυρουδιά τοΰ νεοβλαστημέ-
νου χόρτου,ή πλανώμενη στον πρωϊνό θ ο-
Επειτα άνοιξε τήν πόρτα καί φώναξε:
— Σμαραγδα, τόν καφέ.
ραση καιρός γι’ αυτό.
Ή Σμαράγδα δέν ξαναμίλησε . Τιόρα
μεγάλα δοκάρια τής στέγης ξεχωρίζανε
κι’ ένας σοιρός μαύροον, παράξενων που­
Λον αερα μπήκε στο δωμάτιο. Σ ά νά £ΰ- Ή βραχνή φωνή μιας γυναίκας απάντη­ ό ήλιος πυρπολούσε τό παράθυρο, φωτί­ λιών πέταγε γύρω, σά νά έβγαιναν από
πναγε^ αργά από τήν κοιμισμένη, φύση, σε και σε λίγο τά βήματά της σύρθηκαν ζοντας μέ μιά λεπτή άχνα τά άκοϋνητα τήν ανοιχτή στέγη, κρώζοντας. Τότε ό
στην είσοδο:
περα εκεί στήν όλοπράσινη γής,τό άνατρί- δέντρα. Ό δρόμος γέμιζε, ολοένα άπότόν παπα— Συμεών έτρεχε νά φύγη άπό τό
χιασμα μιας νέας ζωής κι’ 6 κυριαρχικός —-’Αμέσως .. έρχομαι.
πρωινό θόρυβο' σιγανή βουή Ιρχόταν από­ σπίτι τοΰ τρόμου καί τής έρήμωσης, αλ­
του τονος, πού ανάβρυζε κι’ άπότό τελευ­ =- Μ·άτια της τόν κοίταζαν μέ κουτί?; μακρα, από τούς ήχους τής ζωής, πού τί­ λά οί δρόμοι εϊταν φραγμένοι καί τριγύ­
ταίο ανθάκι, έμπαινε στή μουδιασμένη έκπληξη, καθώς υποκρινόταν ένα θρησ­ ναζε τό λήθαργο. ριζε στο τετράγωνο, μή βρίσκοντας διέ­
σκέψη του, αϊσθάνθηκε νά τόν κυριεΰη κευτικό σεβασμό, που τόν γεννοϋσε ή πα­ — Κι’ δμως δέν βρίσκεται εδώ οΰτε μιά ξοδο πουθενά. Ξύπναγε μουδιασμένος. Ή
ανεπάντεχη πίκρα γιά τήν πρόσκαιρη ζωή. ρουσία τοϋ παπά, ενώ τά μαγουλά της φωτογραφία δική της, είπε ή Σμαράγδα, νύχτα είχε ακόμη πολλές ώρες. Μιά τρο­
* ^ ε ΑιΥ° το κορμί θά κυρτοοθή, συλλο­ βάφονταν μέ βαθυκόκκινο χοώαα. Κάθε κρατώντας μέ κόπο κάποια κακεντρέχεια μαχτική γαλήνη απλωνόταν' έβλεπε τά
γίστηκε, ενώ τό της κίνηση έδειχνε μιά δουλική ευγένεια κι’ αλλάζοντας τόνο φωνής. άστρα πού τρεμοσβήνανε κι’ άφουγκρα-
πνεύμα θυσιάζε­ καί ταπει νοσύνη. — Τις τελευταίες νύχτες έρχεται ταχτι­ ζόταν σά ν’ ακουγε μακρινούς ήχους κου-
ται στον εξαγνι­ 3Αφησε τό δί­ κά στον ύπνο μου. δουνιών. ’Ερημιά, ατελείωτη ερημιά
σμό. . Υπάρχει σκο μέ τόν καφέ Μιά φωτογραφία της μπροστά μου απλωνόταν πέρα έκεΐ, στο σκοτεινό μά­
δμως κάποια με­ πάνω στο τραπέ­ πάντα,θά εϊταν σωστό μαρτύριο. κρος καί οί σβησμένες πνοές τοϋ άνεμου
γαλόπρεπη χειρο­ ζι καί μέ τή βρα­ J—’Έχεις κάτι ιδέες. Είναι νά νομίζη θροιζανε στά νιόβγαλτα φύλλα. Κάπο-
νομία σ ’ αυτό.» χνή τηςφωνήεΐ-ε: κανείς. . ’Ά ς είναι, ένα πρωΐ θά πάρω τες τό θρόισμα γινότανε τραγούδι θλι­
Τώρα τά πρω­ — Θάχη μιά μέ­ τά κλειδιά και θά πάω μέ τή μητέρα ν’ βερό καί άγριο στις καλαμιές και τότε ό
ινό θάμπος δια­ ρα σήμερα.. άνοίξω τό σπίτι, πρόσθεσε γρήγορα ή παπά— Συμεών πέρναγε μιά δοκιμασία
λυόταν και στην — Ναι, άποκ,ρί- Σμαράγδα, μέ τόν γελαστόν εκείνον τόνο, φριχτή. Άγανάχτηση ξέσπαγε μέσα του.
άκρη τοϋ ορίζον­ θηκε ό παπάς κι*' πού συνήθιζε πάντα ή πεθαμένη αδερφή πού τοΰ άναστάτωνε τή σκέψη, παλεύον­
τα ό ουρανός βα­ έρρινε τή ματιά της. τας μέ τις ξυπνημένες επιθυμίες.
φόταν μέ tic πρώ­ του στο παράθυρο,-. Ό παπάς προχώρησε ώς τήν πόρτα.
τες πυρόχρωμες που το πλημμύρι­ "Εσκυψε τό κεφάλι, σηκώνοντας τό χέρι Τις έπιθυμίες αυτές τις ένιωθε πιότε­
αχτίνες. Μόλιςφά- ζε ό μαρτιάτικος ψηλά κι έγνεψε «οχι». Ή Σμαράγδα ρο τά δειλινά. Τό αίμα του κόχλαζε στις
νηκε ό ήλιος οί ήλιος. πήρε τό δίσκο καί βγήκε. φλέβες, μπροστά στήν πνοή τής ζωής...
ήσκιοι λεπτύνανε πού ερχόταν άπό τή μυρωδιά τών νερα-
Σήμερα -θτ/ρ-
πέρα στην όλο- .... Ό παπά— Συμεών, τήν άλλη μέρα, τζιών, άπό τά πυρά πέταλα τών ρόδων,
θά μπο­
πράσινη γ ή ς , κι’ έπειτα από τό θάνατο τής γυναίκας του, πού πρόβαλλαν μέσα άπο τις ανθισμένες
ρούσαμε ν’ άνοί-
οϊ κορφές τώνδέν- ςωμε τό σπίτι. Πέ­ έκλεισε τό σπίτι κι’ ήρθε στο σπίτι τής τριανταφυλλιές, άπό τά αδιάκοπα κελαη-
τρωνφωτίστηκαν.. ρασε πολύς καιρός.: γυναικαδέρφης του, που ζοΰσε μέ τή δίσματα τών πουλιών, πού γέμιζαν το
Ό παπά Συμεών πια. Δέν ειν’ έτσι; μητέρα της.Δέν μπορούσε μείνει ούτε στι­ διάφανο μαλακόν αέρα.
μάζεψε τά μαλ­ 3/ 4 3/ r γμή, έκεΐ πού άφησε τήν τελευταία της Ό εσπερινός είχε τελειώσει.
λιά του σφιχτά καί / οχι.. ειπε Έκεΐ κάτω, πού έσμιγε ό ουρανός μέ
πνοή ή Ευτυχία.
[.ιέ σβησμένη φ ω ­
τά σκέπασε κάτω Πέρασαν έτσι δυο μήνες. Ή Ευτυχία τή στενή λουρίδα τής θάλασσας, οί χλω­
απο το καλιμάφχι. νή ό παπάς. Δ έ
τώρα ερχόταν ταχτικά στον ύπνο τοϋ πα­ μές αχτίνες τής ημέρας,πού έσβηνε, έστελ­
Ενας μικρός κα­ θελα) νά ξέρω τί-
πά, ντυμένη πάντα μέ τό όλόασπρο φόρε­ ναν τό ξέθο^ρο φ ώ ς τους,, σά νά φώτιζαν
θρέφτης κρεμα­ ποτ’ άπ’ αυτά α­ μα τών πριότων ευτυχισμένων ημερών. τό φόντο μιάς ζωής, πού λιποψ.υχοΰσε,
κόμη. Ναι, ό παπά— Συμεών ξεχιόριζε καθαρά πέθαινε... Τότε τό βράδι, πλημμύριζε άπό-
σμένος στο γυμνόν τοίχο έδειξε τό είδωλο - Παπά μοι>, έχεις άδικο. Είνε κακο- τό πρόσωπο της. Είχε μια τέτοια παιδιά­ ήσκιους, πού γλυστροϋσαν εύθυμα στις
του ένα πρόσωπο μέ μεγάλα σκεπτικά για τον ήσκιο τής μακαρίτισας. Μάς άφη­ στικη ξενασιά! Σά νά τήν προκαλοϋσε στή άπόμερες γωνιές καί ή, αδύνατη λάμψη,
μάτια, πού φαίνονταν νά πιάνουν τό .πε­ σε τοσο ήσυχα. Η άθιόα ψυχή της θά ζωή μέ τή ματιά του, μέ τά λόγια του, τών φαναριών, φώτιζε δυο αστραφτερά
ρισσότερο μέρος τοΰ προσώπου, άφοϋ τό •τριγυρναη ακόμη έκεΐ, παραπονεμένη για­ αυτή γελοΰσε μ’ έναν τρόπο, σά νά μήν μάτια, πού αφήνανε στο πέρασμά τους
τί τήν κλείνομε τόσο άσπλαχνα!
αλλο το σκέπαζαν τά γένεια, πού άφηναν πρόσεχε τίποτα άπ’ δσα γίνονταν γύρω τή μυρωδιά τής βιολέτας μέ τήν ερεθι­
— Σέ παρακαλώ, Σμαράγδα. . . Δέ θ ε της. Έ πειτα τήν έχανε καί βρισκόταν εξο* στική μυροοδιά τής σάρκας.
«όνο τις κόγχες νά ξεχωρίζουνε ωχρές.
λω, δεν μπορώ, δεν εχω τή δύναμη. από τό κλεισμένο σπίτι τους... 'Ο παπά— Συμεών ένιωθε τιόρα τή.
 ΑΝ Ο ΙΞ ΙΑΤΙΚ Ο Ι Κ Α Ϊ ΜΟΙ 13

στήθος του ογκώθηκε από ένα καφτερό 'Αλλά ή πόρτα σκληρά κί άμείλιχτα
κϋμα, πού έλουσε τό κορμί του ολόκληρο. έφραζε τό δρόμο καί πίσω της κανένας
«Ευτυχία, γιατί πέθανες, γιατί...» ήχος δέν ακουόταν. Ή Σμαράγδα σταυρο-
μυρωδιά αυτή νά τόν κυνηγάη παντοΰ. Καλησπέρισε βιαστικά κί άφέθηκε νά πέ-
"Εμπαινε στην πόλη από τόν ερημικό ση βαρύς στήν καρέκλα. Έ ρριξε τό πρόσωπο στά χέρια. κοπιόταν άβουλη, μέ τήν ξενιασιά τής
— Ά ρ γ η σ ες τόσο απόψε καί νύσταξα» Στά λαμπερά μάτια δέ φαινόταν ούτε ασφάλειας ζωγραφισμένη στό ελαφρά
δενδροφυτεμένο δρόμο και ολοένα ό θό­
ρυβος τής εΰθυμης ζωής ακουόταν γύ­ τοϋ είπε ή Σμαράγδα. ενα δάκρυ. Βέβαιος, πώς τώρα θ ά ξέσπα- χλωμιασμένο πρόσωπό της.
γε σ’ ένα κλάμα βουβό καί ήσυχο κράτη­ —-Άνοιξε, ακούστηκε ή γεμάτη παρά­
ρω του, σάν ένα πλατύ κι’ αδιάφορο γέ­ Κι’έπειτα πρόσθεσε.
σε πολλές σ ιγμές τό πρόσωπό του ανάμε­ πονο φωνή τοϋ παπά.
λιο. Ά , ναί, μισοΰσε τήν κινούμενη αυτή — Ή μητέρα κοιμήθηκε... εϊταν ανή­
ζωή! Πλασμένος γιά νά ζή κυριαρχικά μπορη... Γεράματα πιά. σα στά χέρια. Καί τά χέρια του χτύπησαν μέ μανία
στήν ησυχία του, αφανιζόταν τώρα μπρο­ Ό παπάς δέν|άπάντησε παρά κοίταξε «Γιατί πέθανες;» μουρμούρισε ξανά. τώρα τήν πόρτα.
στά στήν κινητικότητα πού τόν τριγύριζε. γύρω του σαστισμένα. ’ Επειτα σηκώθηκε Κι’ ή σιγανή φωνή του έγινε ά'ξαφνα — Ά νοιξε, μά άνοιξε επί τέλους!....
Δροσερά γυναικεία πρόσωπα μέ προκλη­ ά'φωνος καί τά βήματά του σύρθηκαν μιά αναρθρη κραυγή, πού πλημμύρισε τό Τά γόνατά του λύγισαν καί τό κορμί του
τική έκφραση περνούσαν μπροστά του κουρασμένα στό διάδρομο. Τό κορμί του σπίτι, σά ν’ απαντούσαν σ ’αυτήν άλλες μι­
έπεσε βαρύ στό πάτωμα, μέ τά δυο χέρια,
καί ή απαλή μυρωδιά τους τόν μεθούσε. εϊταν σάν παραλυμένο,τό κεφάλι του βα­ κρές κραυγές μέ λυπητερόν αχό. Τότε
απλωμένα στήν πόρτα, πού σώπαζε. Κι’
Τά μάτια του είχανε μιά ανήσυχη λάμψη ρύ καί τά μάτια ορθάνοιχτα, κοίταζαν στό σκοτάδι άνοιξε ή πόρτα καί δ άσπρος
ένα μουγγρητό, πού έμοιαζε μέ μουγγρη-
και τά ωχρά στεγνά|του χείλη σφίγγονταν. σ’ ένα σημάδι. “Ενα αθέλητο σκίρτημα ήσκιος τής Σμαράγδας γλύστρησε γρήγο­ τό ζώου, βγήκε από τά στήθεια του, σάν
«Ευτυχία, πήρες τοΰ κεφαλιού, έδει­ ρα, μέ τά μαλλιά στις πλάτες. μιά πρωτόγονη διαμαρτυρία τής παράφο­
μαζΰ σου καί τή ζωή χνε, πώς τόν τυρα- Τ ά χέρια τοϋ παπά απλώθηκαν σ’ αυτήν ρης επιθυμίας του.
μ ου» συλλογίστηκε. νοΰσε κάποια δυσά­ τά μαλλιά του αναδεύτηκαν καί τά λόγια
Μά ή σκέψη του ρεστη σκέψη. πνίγηκαν στό στεγνό στόμα του.
κεντημένη επίτηδες Ή Σμαράγδα τόν
— Θεέ μου, τί έγινε; Πρόφθασε μό­ ’Έ ξω ό αέρας γέμιζε από τίς πνοές τών
γιά νά λυπηθή στήν καληνύχτισε.
ανάμνηση τής Ευτυ­ ’Ακούστηκε μιά νο νά πή ή Σμαράγδα και τρομαγμένη ανθισμένων ακακιών κι’ από τήν κοιμισμέ­
χίας, έπεσε πάλι στή πόρτα πού έτριξε ετρεξε στό άλλο δωμάτιο, κλείνοντας τήν νη φύση ξύπναγε αργά τό άνατρίχιαμα
νάρκη τής απαλής κλείνοντας κι’έπειτα πόρτα από μέσα. τής ανοιξιάτικης νύχτας.
μυρωδιάς. τά Υδια βήματα, πού — Ά ν ο ιξ ε , είπε βραχνά δ παπάς, χτυ­
«Εΐναι φριχτό» σύρθηκαν ξανά στό Α. Δ. Π Α Π Α Δ Η Μ Α Σ
μουρμούρισε.Κι’ έτρε διάδρομο. πώντας.
ξε περισσότερο, πέ­ «Ευτυχία,μουρμού­
φτοντας απρόσεχτα ρισε,σά νά εϊταν ολο­
στους διαβάτες. Τό μόναχος. Τί εΐν’ αυ­
αίμα χτΰπαγε στάμη- τό;» ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ
νίγγια του, ενώ τά Φόβος τόν κυρίεψε. STON κ. © Ε Ο Τ Ο Κ Η *
ΐδια αδιάφορα, προ Έ π ειτα θέλησε νά ’Ατίμητο είναι δ στίχος σου πετράδι
κλητικάμάτια σπιθη- ξεσπάση σέ δάκρυα. Μέ τή θεϊκιά του λάμψη, που φωτίζει
. ρίζανε μπροστά του ’Αλλά τό πρόσωπο Κι’ αυτόν τον ολοσκότεινο τον Ά δ η . ^
μέ γελαστές λάμψεις, τής Ευτυχίας,που αλ θαρρείς τον σάν τδ αγρίμι πως μανίζει.
τά χείλη φλυαρού­ λοτε παρουσιαζόταν Μά καί τόν νοιώθεις τρυφερό σάν χάδι
σανε κι’ ή δυνατή μέ τά αγνά παιδιά­ Τήν παραδείσια γλύκα νά χαρίζει.
μυρωδιά των ανθισ­ Τ ό τ ε σ τ ό σ κ ο τ ά δ ι ά ν οιξε ή π ό ρ τ α κι’ ό στικα μάτια, χανόταν Σ έ άτεχνο, δέ θρονιάζεται ρημάδι,
μένων νερατζιών, ερ­ ά σ π ρ ο ς ίσκ ιος τή ς Σ μ α ρ ά γ δ α ς φ ά ν η κ ε... τώρα στην παραζάλη, Μά σέ ναό ύπερκόσμιο αντιφεγγίζει.
χόταν απόμακρα. άγνωστων λάγνων Γοργά κυλοΰν οί στίχοι σου σά ρέμμα,
«Ευτυχία» μουρμούρισε σάν τρελλός. ματιών, πού στριφογυρίζανε μέσα σ’ ένα Δροσίζοντας καί τό άγονο τό χώμα
Τ ώρα σά νά γέλασε μπροστά του ένα φόντο ρουμπινί. ’Έπειτα απαλή γυνακείχ Κ ’ είναι γραμμένο δλο μέ σάρκα κ’αίμα.
πλατύ γέλιο κάποιος, ακούσε μιά ά'λλη σάρκα άχνόσβηνε μπροστά του,σά νά φ ω ­ Τί σοϋ γράφει τής μοίρας τό βιβλίο,
φωνή μέσα του, πειστική καί ήσυχη. Ποιος ξέρει! Μά τραγούδα, ψάλε άκόμα,
τιζόταν από αθώρητο χλωμό φως.
«Είναι τόσο δμορφα δ λ α !. . . Καί τά Γιά σέ καί δ πόνος είναι μεγαλείο.
είχες άπαρνηθή! . . . . » Τινάχθηκε δρθιος από τήν καρεκλά, Ε ΙΡ Η Ν Η Α . Δ Ε Ν Τ Ρ ΙΝ Ο Υ
* Γ ρ ά φ τ η κ ε πριν π εθ ά νη .
Γ ύρισε στό σπίτι ανήσυχα. Ή Σμαρά- πού είχε καθήση. Τ ό κεφάλι του έγειρε
νδα καθόταν κί έρραβε. αδιάφορο καί βαρύ, σά νά μήνυπαρχε μέ­
Τ ό νυσταγμένο φ ω ς της λάμπας έρρι- σα το ο καμμά σκέψη, άλλα σά νά έφερνε
χνε τήν αδύνατη λάμψη γύρω του. στή ράχη του ένα κεφάλι ζώου. Καί τό
 Ν. S E G U R 15

ζ ε τή λνπη του πού άφησε νά μπουν στή δ συγραφέας ευρησκε αργότερα «άΐΐ3-
μελέτη του ζητήματα σύγχρονα, πού, κρουστικό» καί τούς σκοτεινούς αυτούς
ϊπως έλεγε «χαλοΰσαν τό μεγαλειώδικο τύπους, οπού αναγνωρίζει «τή μυρουδιά
Ο ΝΙΤΣΕ Ιλληνικό πρόβλημα, ό'πως αύτό τοΰ είχε
παρουσιαστεί».
τών κηδειών, χαραχτηριστική τοΰ Σοι-εν-
χάουερ.»
χι οί πήγες της φιλοσοφίας του Έπιμένοντας δμως σ’ αύτή του τήν Καί θά δειχθεΐ, τό ελπίζω, δτι αύτές
Μ ετάφ ραση E L P E N O R ατέλεια, καί χαραχτηρίζοντάς το ώς σκο­ οι σελίδες ελληνικής φιλολογίας, έμπεριέ-
τεινό, στά καθαρό ελληνικό του μέρος, χουν κι’ δ'λες τίς κυριώτερες Εδεες τοΰ
I. «ήταν ενα αληθινό βιβλίο, πού είχε Νίτσε, κι’ δτι μελετώντας τήν τραγωδία
φχαριστήσει τούς πιό έκλεχτούς.»Καί τόν τής Ε λλάδας σχημάτισε τίς τολμηρές
ΤΟ ΠΡ2 Τ 0 ΣΥΓΓΡΑΜ Α ΤΟΥ Ν ΙΤΣΕ Φλεβάρη τοΰ 1872 κι’ ό’λας, γράφοντας του θεωρίες γιά τήν ηθική καί γενικά
-σ’ ένα του φίλο, έλεγε; «Τά έργο μου τού­ τή φιλοσοφία του.
'Η κυριώτερη αιτία κ’.’ ή μεγαλύτερη "Ενα ελληνικά στοιχείο, ή σωστότερα, ενα.
το θά ζήσει, γιατί διδάσκει μερικές αιώ­
πρωτοτυπίατής επιτυχίας του Φρειδερίκου δωρικό στοιχείο πρωτοστάτησε ^στή σκε-
νιες αλήθειες.» Καί στ’ άλήθεια, μελε­ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ Τ Υ Χ Η Ε ΙΉ Τ Ρ Α Γ 2 Δ Ι Α
Νίτσε χρωσταται, χωρίς καμιά άμφφο- ψητού, κι’ενας θεός ελληνικός, ενας θεός
τώντας βαθειά καί σκοτεινά προβλήματα, Γιά νά ξεχάσει τήν πραγματικότητα
λία, στό ότι μπόρεσε νά μας θυμίσει τούς τοΰ’ Ολυμπου, δ Διόνυσος, ^γίνηκε τό
καί φέρνοντας γιά τήν έξήγησή τους φώ­ τής ζωής,γιά νάξεφύγει μιά στιγμή άπ’τό
φιλόσοφους ποιητές τής αρχαίας Έ λλά- οδηγό πνέμα της ποιητικής κι άντρίκιας
τα καινούργια, τό βιβλίο αύτό έκανε με­ τραγικό μυστήριο τής ύπαρξης, δ άνθρω­
δας. "Οπως ο Ηράκλειτος κι’ όπως ό Πυ- έμπνεψής του.
γάλο κρότο δ'ταν πρωτοβγήκε. πος αφήνει τάν έαυτότου νά πλανηθειστάν
θαγόρας, μπόρεσε νά έκφράσει τίς άλή- Δέν Ιχω σκοπο νά μελετήσω έδώ τδ
Αν καί βρήκε πολλούς αρνητές, καί κόσμο τής τέχνης, Σ ’αύτό τόν κόσμο μπο­
θείες πού είχε νά μας πει, μέ δραματι- έργο του, τιού λίγοι τό ^ξέρουν, μά jjiou
μεταξύ τών άλλων τόν Βιλάμοβιτς Μέλ- ρεί νά διακρίνει κανένας, κατά τόν Νίτσε,
κή μορφή, κι’ επειδή είχε τήν ίκανότη- πολλοί μιλοΰν γι αυτό. Θ άρκεστώ νά
λεντορφ, συνάντησε δμως καί πολλούς τήν επίδραση δύο πνεμάτων: τοΰ Ά π ο λ -
τα τοΰ παραστατικού καί χτυπητοΰ λό- αναφέρω τις ελληνικές πηγές της Νιτσεΐ- θερμούς ύποστηριχτές, δχι μονάχα μέσα
γου, χρησιμοποίησε τή λυρική έξαρση χης φιλοσοφίας, έπιμένοντας ιδιαίτερα σ λωνιαχοϋ πνεμάτου καί τοΰ Αιονυσια-
στους ποιητές καί φιλόσοφους, μά καί χοϋ πνεμάτου· Τά πρώτο μας διαθέτει
μέ εξαιρετική Ιπιτυχία. gva λίγο γνωστό του βιβλίο, σ ’ ενα εργο στόν κύκλο τών ελληνιστών, όπως τον
Χωρίς νά σκοτιστεί πλάθωντας δλό- νειότης πού δ Νίτσε έμπνεύστηκε άπό νά ςαναπλάσουμε μπροστά μας τόν κό­
Έρβιν Ρόντε. σμο σέ εικόνες αναλλοίωτες καί σταθερές,
κλήρο φιλοσοφικό σύστημα καί χωρίς νά Χήν άρχαίαΈλλάδα καί πούμοΰ φαίνεται,
Κι’ αυτά έξηγιέται, γιατί σ’ αύτό τό τό δεύτερο μας ενώνει μέ τήν ψυχή τής
σκιαστεΐ γιά τίς άντίφασες, υποστήριξε §ΧΙ περιέχει σέ πρωτόγονη μορφή, τίς μελ-
μικρά φυλλάδιο τοΰ θερμοΰ βαγκνεριστή φύσης βγάζοντας μας άπό τάν κόσμο τών
στά συγγράμματα του θεωρίες καινούρ- λοντικές του θεωρίες, δέν πρόκειται μόνο γιά ένα σημείο τέ­
γιες, κάποτε παράδοξες καί άπογοητευ- Θέλω νά μιλήσω γιά τήν «αρχή τής δνείρων. Ό ’Απόλλωνας κι’ δ Διόνυσος
χνης ή λογοτεχνίας. Μελετώντας τίς πη­ δ θεάς τοΰ δνείρου, τών τέλειων μορφών,
τικές, μά πού ποτέ δέν τούς λείπει τό έν- τραγωδίας» γι’ αύτό τό βιβλίο πού έπιφα-
γές τής τραγωδίας, δ Νίτσε προσπαθεί κι’ δ θεάς τής μέθης καί τΰΰ ένθουσια-
διαφέροντο. νειακά φαίνεται νά είναι προορισμένο
νά δρίσει τήν ουσία τοΰ έλληνικοΰ πολι­ σμοΰ χρησιμεύουν έτσι στά Νίτσε γιά σύμ­
Τώρα πού ό τόσος θόρυβος πού γίνηκε γκχ τή λύση ένός φιλολογικοΰ προβλήμα-
τισμού, καί πηγαίνοντας πιό πέρα άκόμα- βολα δύο αντίθετων ρεμάτων, δύο αντί­
γύρω στή φιλοσοφία του επαψε, θά μπο- τ0υ, μά πού φανερώνει τήν πλούσια φύ-
άγγίζει τά προβλήματα τοΰ άνταγωνι, θετων στοιχείων, πού τά βλέπουμε ν’άνα-
ροΰσε κανείς νά έξετάσει τήν έπίδραση γΛ; τήν Χ0ο μελλοντικού έπα- σμοΰ τής τέχνης καί τής ήθικής. Ή πτύσσωνται χωριστά ή νά συγχωνεύωνται
πού είχε δ αρχαίος ελληνικός πολιτισμός ναστάτη. άττική τραγωδία τοΰ φαίνεται σά ν’ άπο- στήν ιστορία τής αισθητικής.
στό σχηματισμό καί στήν εξέλιξη της Άρχισμένο στα 1870, όταν δ Νίτσε τελεΐ τά θρίαμβο τής αγνής καί λογικά
σκέψης του. 'Ο Νίτσε χαραχτηρίζει δ ϊ- ήταν καθηγητής τοΰ ΙΙανεπιστη- Ή άπολλωνιακή τέχνη είναι ή τέχνη
πεσιμιστικής συνείδησης τών Ελλήνων, τής μορφής, ή πνεματοποιημένη παρά­
δ’.ος τόν εαυτό του «τραγικό φιλόσοφο» -ου ^ . g a l e , τό βιβλίο αύτό προοριζό- κι’ αναγνωρίζει ώς αιτίες τής κατάπτω­ σταση τοΰ έξωτερίκοΰ κόσμου — αντικεί­
κι’ δ'ταν δμολογοΰσε ότι «κοντά στόν Η- τ=£νε, στή σκέψη τοΰ συγγραφέα του, νά σής της τήν πραχτοκή ηθική καί τά δια- μενο χαραχτηριστικά τής γλυπτικής καί
ράκλειτο αισταντανόταν καλύτερα άπό συμπε?(.ληφτεΐ σέ μιά πολύ πιό εκτενή λυτικό δπτιμισμό τοΰ Σωκράτη. τής ζωγραφικής. 'Υπά τήν επίδραση τής
πουθενά» μας φανέρωνε μία ούσιώδικη μεχ^τη τοΰ ελληνισμού. ’ Αλλά ή φιλία Δηλαδή, ή εξέταση τής προσωπικής άπολλωνιακής έμπνεψης, δ τεχνίτης θέ-
μορφή τοΰ πνεμάτου του. του τύ βάγκνερ κι’ δ θαυμασμός πού άξίας τής έπιστήμης καί τοΰ ρόλου της λωντας νά ξεχάσει τήν πραματικότητα
Ή νειότη του πέρασε σέ έξακολουθητι- «[στανόταν γιά τή νέα μουσική, τόν άπο- στήν πρόοδο τοΰ πολιτισμοΰ αποτελούν κοιτάζει τάν έξωτερικά κόσμο σάν κάτι
κή ενασχόληση μέ το ελληνικό πνέμα κι’ τρέψανε άπ’ τό σκοπό του καί τόν ώθη- τό άληθ-ινά αντικείμενο τοΰ περίεργου αύ- πού νά τοΰ είναι ξένο καί πού δέν είναι
δταν έγεινε καθηγητής στήν Bale τής σανε νά συμπληρώσει τή μελέτη του αύ- τοΰ έργου, πού θά προσπαθήσω νά μελε γι’ αύτάν παρά μιά σειρά άπό όμορφες
Έλβετίας είχε τήν εύκαιρία νά προσαρ- -ή γιά τίς πηγές τής τραγωδίας μέ μιάν τήσω. Ή κυριώτερη μου φροντίδα θά εί­ εικόνες, μιά πηγή αισθητικής ηδονής.
μοστεϊ άκόμα περισσότερο στήν έλληνι- απολογία τοΰ βαγκνερισμοΰ. Μ’ αυτή τή ναι νά κάνω εύκολονόητο, ’ τά δυστυχώς Ά π ’ άλλο μέρος, ή διονυσιακή τέχνη
κή φιλολογία. ' μορφή δημοσιεύτηκε τό βιβλίο τό Δεκεμ- πολύ γερμανικά στά ύφος του, βιβλίο αύ­ απαλλαγμένη άπό κάθε μορφή, καί προ-
Στά έργο του φαίνουνται τά σημάδια βρη τοΰ 1871. τό καί νά άποβάλω, δ'σο τούτο θά είναι σωποποιημένη άπο τά λυρισμό καί τή
τών κλασικών αότών σπουδών, πού δδή- Δέκα πέντε χρόνια υστέρα, στόνπρολο- δυνατό, τόν Έγκελιανιστικάν αέρα, πού μουσική, μας κάνει νά δοΰμε τό έσωτερι-
γησαν τά πρώτα του ονειροπολήματα, γο τής δεύτερης έκδοσης, ο ΙΝιτσε έκφρα­

Α
 Ο Ν ΙΤΣΕ Κ Α Ι 01 ΠΗΓΕΣ ΤΗ Σ Φ ΙΛΟΣΟΦ ΙΑΣ Τ Ο Ϊ Ν. S E G U R ■17
16

■χο τ ο » ανθρώπου. 'Υ π ό τήν επίδραση τη ς
διονυσιακές Ιμπνεψης, δ τεχνίτης δέν π λ *
%.Ει εικόνες, άλλα ξεσκεπάζει αυτή την
®δσία της ζώης.
Αίστάνεται τή σγέση του μέ την^ φυ-
ατι, τήν αδερφοσύνη του μ’ δλα που υ­
πάρχουν, καί με τόν ήχο ή τό^ ρυθμό, έ-
ξωτερικεύει τή βαθειά φωνή της αιώνιας
■θέλησης, της δποίας δέν είναι παρα μια ■/ενναιόφρονου τρόπου μέ τόν δποίο δ ^Ελ­
άπ ό τις άπειρες μορφές.
'Υ π ό τήν επίδραση τοϋ δωρικού Απόλ­
λωνα ή έλληνική τέχνη διανοήθηκε τήν
δπέροχη εικόνα των θεών τοΰ Ολυμπου,
πού αποθανατίστηκε άπό τήν λύρα τοΰ
"Ομηρου κι’ άπό τή σμύλη τοΰ Φειδία
από τήν αντίθετη επίδραση τοΰ δρμητι-
κοΰ θεοΰ της άμπελιδς βλέπουμε ν ανα­
πτύσσεται ή αντικειμενική κα! μουσική
τέχνη, δ λυρισμός τοΰ ’ Αρχίλοχου και οι
ηχοι τοΰ δργιαστικοΰ αύλοΰ τοΰ’Όλυμπου.
"Κι* οταν, μέ μιάν δπέρτατη προσπά­
θεια, στο ανώτατο σημείο της πλαστικής
Ικανότητάς της, ή Ε λ λ ά δα κατωρθωσε
y * ένώσει αρμονικά τόν κόσμο τοΰ δνει-
ρου μέ τόν κόσμο της μέθης, γεννήθηκε
■ή αττική τραγωδία, εύγενικά καί Υπέρο­
χο μϊγμα τοΰ άπολλωνιακοΰ δνείρου και
της διονυσιακής έξαψης.
Μά γιά νά έξηγηθεΐή πηγή κι’ ^ή εξέ­
λιξη των δυό αυτών έπιδράσεων ϊσα μέ τοΰ ανθρώπινου πεπρωμένου, σ’ αυτό τό
τή γέννηση τής τραγωδίας πρέπει νά με­
λετηθεί δ έλληνικός χαραχτήρας καί νά ληνας αίστάντηκε τήν αγωνία τοΰ άγνω­
έμβαθυνθεΐ ή αντίληψή του για τή ζωή.
Θ ά νιώσουμε τό έλληνικό πνέμα, κα­
τ ά τόν Νίτσε, δταν θ ά πάψουμε νά τό
θεωρούμε εύθυμα, δπτιμιστικό κι’ αλα­
φρό, γνώμη πού διαδόθηκε άπό τήν διδα­
σκαλία τοΰ ’Επικούρου κι’ άπό τις πολε­
μικές των πρώτων αιώνων τοΰ Χριστια­ κι’ ομορφιάς. Τότες έπλασε, υπό τήν ε­
νισμού.
Συνηθίσαμε νά συγχέουμε τις εποχές
θεωρώντας τόν "Έλληνα δλων τών επο­ γεμάτο αΐστημα όραμα.
χών έκπροσωπόμενο άπό τό γραικϋ-
λ ο τής παρακμής, φίλο τών ηδονών καί επρεπε νά επικαλεστεί τό δλυμπιακό αυ­
της συζήτησης, όπως τόν γνώρισαν οι τό δνειρο. Αύτή ή εξαιρετική ταραχή
Ρωμαίοι. Ξεχνάμε δτι πριν άπό τήν έπο-
χ η τών σοφιστών καί τών άλεξανδρινών
ώπήρξεν δ εχτος αιώνας, δ αιώνας τοΰ
Πυθαγόρα, τοΰ Ηράκλειτου κι’ δ πέμ­
πτος πού άνάδειξε τόν Πίνδαρο καί τόν
Αισχύλο, δ αιώνας τής μάχης τοΰ Μαρα­
θώνα, στον δποΐον δέν μπορεί κανείς νά
συναντήσει τίποτα τό αύθησιακό, καμιά
γεροντική άλαφρότητα, μά, αντίθετα, την-
πιό βαθειά καί θρησκευτική έννοια τής
ζωή?· , ~ ,
Ή παραγωγή τής τέχνης των έποχων
αύτών, δέν είναι, κατά τόν Νίτσε πάντα,
παρά ένα παράδειγμα τοΰ σοβαρού^ καί
ληνας άντίκρυζε τή ^ ζωή: «Κ ατα
τόν αρχαίο θρύλο, λέει, ο βασιλιάς
Μήδας, κατέδιωχνε στο δάσος ενα φαΰνο
σύντροφο τοΰ Διόνυσου, χωρίς νά μπορεί
νά τον πιάσει. “Οταν έπί τέλους τό κα-
τώρθωσε, δ βασιλιάς τόν ρώτησε πιο πρά­
μα επρεπε δ άνθρωπος νά προτιμά και
νά επιθυμεί. ’Ακίνητος καί σιωπηλός ο
φαΰνος έμεινε βουβός, ώσπου, έξαναγκα-
σμένοα άπ’ τό νικητή του, γέλασε και εί­
πε: «Εφήμερη καί άθλια φυλή, γέννημα
τής τύχης καί τοΰ πόνου γιατί μ’ άνα-
νκάζεις:νά σοΰ πώ κάτι πού κάλλιο νάμήν
τόξερες; Ε κείνο πού πρέπει νά προτιμή­
σεις είναι άδύνατο νά τό επιτύχεις: είναι
νά μήν εχεις γεννηθεί, νά μήν υπάρχεις
νά είσαι τίποτα. ’Αλλά, ύστερα απ ^αυ­
τό, αυτό πού πρέπει νά έπιθυμήσεις είναι
νά πεθάνεις σύντομα.»
Τί άντρίκια σοφία καί βαθειά μελετη
λαϊκό θρΰλο πού μας δείχνει πόσο δ Ελ-
στου πού τόν περιστοίχιζε.
Γιά νά ξεφύγει άπ’ αύτά τα κακα, γ:α
νά Εεχάσει τις δύσκολες συνθήκες τής
ζωής, τό έλληνικό δαιμόνιο έπιδόθηκε
στις τέχνες, έγκατελειψε τόν εαυτό του
στ’ δνειρο ένός Εδεώδικου κόσμου ησυχίας
πίδραση τής άπολλωνιακής τέχνης, τούς
θεούς τοΰ’ Ολυμπου, αύτό τά λαμπρό και
«Γιά νά μπορέσει νά ζήσει δ "Ελληνας
μποοστά στις τιτανικές δύναμες τής φύ­
σ η ς, αυτή ή θρονιασμένη αλύπητα Μοί­
ρα πάνω σέ κάθε γνώση, αύτό τό γεράκι
πού τρώει τά σπλάγχνα τοΰ μεγάλου φ ι-
λου τής ανθρωπότητας, τοΰ Προμηθέα, Στις γιορτές τοΰ Βάκχου, τοϋ θεοΰ τής
αύτό τά απαίσιο πεπρωμένο τοΰ σο®οΰ μέθης, δταν μέσα στή θρησκευτική Ιξα-
Οιδίποδα, αύτή ή κατάρα τής ράτσας τών ψη δ οργιαστικός χορός απεκδυόταν τις
Ατρειδών, πού άναγκάζει τόν Όρέστη εικόνες τοΰ έξωτερικοΰ κόσμου «αίστα-
νά σκοτώσει τή μάννα του, μ’ ενα λόγο,
νόταν κανείς τόν έαυτό του νά πλημ­
δλη αύτή ή φιλοσοφία τοΰ θεοΰ τών δα­ μυρίζεται .άπό τό περίσσευμα τής χαράς,
σών, μαζύ μέ τούς σχετικούς μύθους, αύ­ τοΰ πόνου καί τής γνώσης τής φύσης.»
τή ή φιλοσοφία άπ’ τήν δποία καταστρά­ Και τότες, εγκαταλειμένος στήν έπί-
φηκαν οί Έτροΰσκοι — ολα αύτά αιώνια δραση τοΰ τρομεροΰ θεοΰ τοΰ ξανανιώμα-
κι άοιακοπα, νικήθηκαν καί κατατρο­ του, αίστανόμενος μέσα του ενα κομμάτι
πώθηκαν άπό τούς 'Έλληνες, μέ τή βοή­ μικρά τής ψυχής τοΰ Σύμπαντου, δ Έ λ ­
θεια τοΰ ενδιάμεσου καί αίστητικοΰ αύ- ληνας εφεύρηκε τά λυρισμό. Κι’ Ιπειδή
τοΰ κόσμου τών ολυμπιακών θεών... ή λυρική ποίηση δέν τοΰ έφτανε γιά νά
»Σ τό φώς πού ρίχνουν αύτοί οί θεοί εξωτερικέψει αύτά τό κΰμα αίστήσεων
πάνω στήν ανθρωπότητα, ή ζωή φαίνε­ πού τοΰ πλημμύριζαν τήν ψυχή, σύγκαι­
ται νά είναι άξια τοΰ κόπου πού θά κά­ ρα μέ τήν οργιαστική έξαψη, τής πρόστε-
νει κανείς γιά νά τή ζήσει, κι’ ό αληθι­ σε συμβολικές κίνησες καί τή συνόδεψε
νός πόνος τών ομηρικών προσώπων είναι άπο ήχους, πλάθωντας ετσι τά χορό καί
τό νά στερηθοΰν τής ύπαρξης αύτής καί τήν μουσική.
νά σκεφτοΰν τΤ5ν προσεχή θάνατο κι’ ετσι Αύτή ναι ή διονυσιακή πηγή τοΰ ποι-
αναποδογυρίζοντας τή ρήση τοΰ φαύνου ηματου του ’Αρχίλοχου, αύτοΰ τοΰ πρό
γι’ αυτούς τά χειρότερο πράμα είναι ένας γονου τοΰ λυρισμού, καί τής μουσικής
γλήγορος θάνατος καί κατά δεύτερο λό­ τοΰ Τέρπανορου.
γο τό οτι πρεπει νά πεθάνουν μιά μέρα.»
Καί βλέπουμε έτσι κοντά στή δωρική
Ό “Ομηρος μας φαίνεται νά είναι δ
τέχνη τοΰ ’Απόλλωνα νά έξελίσσεται μιά
χαραχτηριστικά άπολλωνιακός πλάστης,
τέχνη πιό βαθειά,πιό συμβολική, πιό συν-
δ άδολος κι’ άγνάς τεχνίτης πού μπόρεσε
δεμενη μέ τό άπειρο καί τό μυστήριο.
νά ξεδιπλώσει τήν ατέλειωτη σειρά τών
Τέλος, ή άρμονική ένωση τών δυό
ωραίων μορφών. Κατεβάζοντας τις ιδιό­
τητες τών θεών στό γήϊνο επίπεδο, έδω­ αυτών διάφορων έπιδράσεων πούείδαμε νά
σε στον 'Έλληνα τήν εύκαιρία νά ξεχα- εξωτερικεύωνται χωριστά στις πλαστικές
στεΐ θωρώντας τήν εικόνα τών θεών του. τέχνες καί στις τέχνες τοΰ ρυθμού, γέν­
Μ' ακόμα κι’ άπορροφημένος άπ’ τά
νησε τή τραγωδία, υπέροχο γέννημα τοΰ
άπολλωνιακό δνειρο, δ Έλληνας αίστανό-
ταν πάντα μέσα του τήν αιώνια Σφίγγα έλληνικού δαιμόνιου.
3SCU τοΰ έθετε τά αίνιγμα τής ύπαρξης.
(Ά κ ο υ λ οο θεΐ cιΛ ;\ι)

||! GO. DU L EH D i
IE? ΠΑΣΧΑ ΣΤΗ
Ξημέρωνε τό μεγάλο Σάββατο.
'Η ’ Απολλώνια Φάρα σηκώθηκε άπο
<50 φαρδύ ξύλινο κρεββάτι της με τό θο­
λωτό κουβοϋκλι, τήν ώρα πού τό γλυκο­
χάραμα lppt-χνε γαλάζιους ίσκιους πάνω
στό μοναδικό χοντρό τζάμι τού παραθυρι­
ού. πού άπό μέσα μπορούσε ωστόσο να
δει κανείς ενα θαβμάσιο τοπεΐο- ανάμεσα,
στή νωπή καί θαμπή πρωινή άχνα της
καινούργιας άνοιξης θά νόμιζες πώς το
τοπεΐο άφτό εϊταν πίνακας τοΰ Πουσσεν:
ή πλαγιά ενός μικρού λοφίσκου, ενα γα­ καί πήγε νά γίνει παπάς.
λάζιο ποταμάκι πού κόλλαγε τά νερα
του' φιδοστρίβοντας, έδώ καί κει ^μερικά
δέντρα σέ μιά εξαίσια σειρά τό Ινα απο
τό άλλο καί πού τά πρασινισμένα χλωρά
κλαδιά τους εϊταν σκεπασμένα άπό τρυ­
φερά φύλλα καί μιά άπέραντη δροσοστά-
λαχτη μικρή πρσινάδα πού λαμποκοποΰ-
σε αγνή καί αθώα.
Καθώς εβαζε τό άπό κίτρινο καί κόκκι­
νο ύφασμα φόρεμά της ή Απολλώνια κοι­
τούσε μέσα άϊΐό τό τζάμι του παραθυρι­
ού τόν ούρανό. Σάν τελείωσε, επεΐγο να
δει στό πλεγμένο άπό ασφοδέλους πανε-
οι πού εϊταν γιομάτο Ιως άπάνω άπό ζυ­
μαρικό ετοιμασμένα κατά το βραδάκι τής
περασμένης μέρας καί πού μέ τό δάχτυ­
λο της είχε χαράξει άπάνω του ενα σταυ-
οό έτσι γιά τό «καλό τό ζύμωμα.»
Τό ψωμί είχε φουσκώσει μιά χαρά.
Ή νέα γυναίκα, τότε, έπήρε τό πανέ-
οι στά άσπρα καί δυνατά χέρια της^ και
το έπήγε στήν κουζίνα- εκεί, αφού ζήμω-
σ ε τό ψωμί άναψε τόν φοΰρνε. κ’ εψησε
-6ν καφέ. 'Όσο ή μέρα έρχονταν ολόδρο­
ση καί ζεστή, ή ’Απολλώνια αισθανόταν
μιά αόριστη άνησυχία, πέφτοντας σε σκε-
Λες. , επίσκεψη πού θά τής εκανε δ εφημέριος.
Θά ρθεϊ στις οχτώ, μπορεί και στις
εννιά, μπορεί κι’ άβριο κι’ αργότερα, ω
Χρίστε μου, μεγαλοδύναμε. Α^ πια, δε
♦έλω νά τό σκέφτουμαι άφτο, άς έρσει
δταν τού καπνίσει. _ τά επίσημα παπαδίστικα ρούχα του αυ­
'Ωστόσο, δμως, χωρίς να το θελει επε-
φτε καί πάλι στήν ίδια συλλοή.
Ά φτόν πού περίμενέ με τόση άγωνια
Ζ MurΕΙΕΙΙΕΡ.ΙΗΒΠ|Η>
ΣΑΡΔΗΝΙΑ Δ Ι ΗΓΗΜΑ
καί τρόμο, εϊταν ό νεαρός εφημέριος h.oj
θά έγύριζε δλο τό χωριό φέρνοντας στό
κάθε σπιτικό τήν Πασχαλινή έβλογία.Με­
ρικά χ ρ ό ν ι α πρωτήτερα, εϊταν άρραβωνια-
σμένος μαζύ της, μ’ άφτή τόν απαράτησε
καί παντρέφθηκε κάποιον πλούσιο τσε-
λιγγα. , ,,,
Ό νέος, πού τήν αγαπούσε με τρελλα
δοκίμασε ν’ άφτοκτονήσει με μιά σφαίρα
ρεβόλβερ στό στηθ-ος του, άλλα τον^ έσω­
σαν μόλις καί μετά βίας οί συγγενείς κι
οί φίλοι του. "Αφησε τότε τό χωρίο του
Γ κ ο ά τ ζ ια Ν τελεν ια
Δέν είνε πολύί καιρός τώρα πού έρχον­
ταν στό χωριό μέ τόν βαθμό τοΰ εφημερί­
ου καί κάθε φορά πού συναντούσε^ την
’Απολλώνια χλώμιαζε ελαφρά. Αυτή τον
κοιτούσε χωρίς συγκίνηση. Τούτο το πρωί,
ωστόσο, εϊταν ανήσυχη στή σκέψη πως ο
παπάς θά έμπαινε σπίτι της για να βλογη-
σει ψωμί της καί τό στείρο πιά κρεβ-
βάτι της. Σάν άνοιξε τό μικρό παραθύρι
ν·ά νά δει τή λιτανεία πού περνούσε
Ιν ο ιω σ ε κάποια βαθειά καί ουνα-
χή ταραχή ' άντικρύζοντας τήν άνησυχη
καί ξεραγκιανή μορφή ~°ΰ παππα. _ σ -
τόσο^ εξακολούθησε νά κοιτάζει ώς τη
Π Α Σ Χ Α ΣΤΗ Σ Α Ρ Δ Η Ν ΙΑ
στιγμή πού ή λιτανεία μέ τήν μελαχροινή
Παναγιά μέ τά εφτά σπαθιά στήν καρδιά
-πού πήγαινε ζητώντας νά βρει τόν πεθα-
:μένο γυιό της, ή άπό πράσινη μεταξωτή
μουσσελίνα σημαία,οί αγροτικοί μουσικάν-
τιοες, κι’ οί ντυμένες στά μάβρα γυναίκες,
χάθηκαν στό γύρισμα τοΰ δρόμου. "Γστε-
,ρα, ξανάγύρισε στό φούρνο της καί στό
-ζυμάρι της κι’ εφκιαξε τό Πασχαλιάτικο
σλόασπρο ψωμί, πού εϊταν κομμένο σέ
κομμάτια καί γιομάτο άπό τρύπες’ έτοί-
μασε τίς κ α ζα ντίνες ενα γλυκό άπό άλεΰ-
ρι, φρέσκο τυρί καί κίτρινο σαφρά, κι’
■ίίπειτα κάτι μικρά γλυκουδάκια άπό ζυ­
μαρικό πού σχημάτιζαν πότε παιδάκια μ’
Ινα ελαφρό καλοκαιριάτικο περικάλυμμα,
πότε μούμιες, καί πότε πουλιά πού τούς
έβαζε γιά κεφάλι ενα χοντρό αβγό,
^Ολόγυρά της μιά αδιατάραχτη γαλήνη
ξαπλώνονταν τυλίγοντας τό μικρό ερημι­
κό σπιτάκι καί τήν ηλιόλουστη έξοχή· τά
καμπαναριά μίνανε μουγγά, δεμένα γιά
τό θάνατο τσΰ Σωτήρα καί τό κάθε τι
άφωνο,· θαρρείς πώς περίμενε κάτι τίς τό
μυστηριώδικο· πού καί πού μερικές
φοβισμένες φωνίτσες πουλιών ανέβαιναν
πάνω άπό τούς άσάλεφτους θάμνους καί
ξεψυχούσαν κι’ αυτές γρήγορα γρήγορα,
σά φοβισμένες άπό τή-ν βαθε-ιά γαλήνη
πού χαλούσαν.
Κι’ οί ώρες περνούσαν χωρίς δ εφημέ­
ριος νά φαίνεται. Κατά τίς δέκα ή ’Απολ­
λώνια εννοιωσε κάτι σάν ελαφρό τρεμού-
λιαμα νά περνά μεσ" τόν άέρα" τινάχθη-
κε όρθή άπάνω γιά ν’ άκούσει" τά καμπα­
ναριά χτυπούσαν κι’ άνάμεσα άπό τά
πρώτα κουδουνίσματα τους μιά ντουφεκιά
ακούστηκε, ύστερα μιά άλλη άκόμα, τρεις
δέκα, έκατό. Χαρούμενα χαιρετίσματα καί
δυνατές φωνές συνόδεβαν τόν θόρυβο τών
ντουφεκιών καί τά κουδουνίσματα τών
καμπαναριών. Ο άντίλαλος τοΰ λοφίσκου
ξανάστελνε πίσω τίς ντουφεκιές. Παρέες
ολόκληρες άπό χαμίνια περνούσαν άνάμε­
σα στό χωριό τραγουδώντας χαρούμενα,
'Ο Θ εό ς μ ας ά ν α στή θ η κ ε
Jti’ α ς σ κ άβου ν οί Ό β ρ η ο ί.
Ή ’Απολλώνια είχε πιά τελειώσει τό
ψήσιμο τοΰ ψωμιοΰ της, τίς πάστες καί
■τίς Πασχαλιάτικες λιχουδιές. Τ ’ άπόγιο-
19
μα άλλαξε μαζύ μέ τούς συγγενείς της
καί τούς φίλους καί τούς γείτονες, διάφο­
ρα δώρα άπό ψωμί, πάστες καί κρέας. Σέ
κάθε καινούργια τράμπα πού έκανε ευχα­
ριστιόνταν κάμνοντας σύγκριση τοΰ ψωμι-
οΰ πού τής έδιναν μέ τό ψωμί πού εδινε
άφτή κι’ είταν περήφανη πού έβρισκε τό
δικό της πιό άσπρο καί πιό καλοφτιαγμένο.
Κ ατά τό βραδάκι δ άντρας της γύρισε άπό
τήν στάνη καβάλλα άπάνω στό- δλόασπρο
ομορφο άλογό του μέ ένα μεγάλο ντορβά
^γιομάτο άπό τυρί καί δυό μικρά άρνάκια
τό ενα άσπρο καί τ ’ άλλο μάβρο πού θά
τά είχαν στό Πασχαλιάτικο τραπέζι τους.
Ο άντρας τής Απολλώνιας ειταν πλού­
σιος αλλά σάν ό'λοι οί πλούσιοι άνθρωποι
πού παντρέφθηκαν μιά φτώχειά κόρη,
εϊταν γέρος κι’ άσκημος μέ μιά κίτρινη
μούρη πού δέν έβλεπε κανείς παρά τή
μύτη, λιγάκι μάγουλα καί κούτελο πού
ξεπεταζονταν σάν σκοτεινιασμένο φεγγάρι
μεσα άπό ενα σύννεφο γενειών κι’ άνακα-
τωμένων μαλλιών. Τό Σαββατόβραδο άρ­
χισαν οι Πασχαλιάτικες γιορτές· ό πλού­
σιος τσελιγγας κάλεσε σπίτι του πολλούς
συγγενείς, φίλους καί γείτονες καί τρώ­
γοντας πάστες καί πίνοντας τό άψιθο
κρασί καί τό ρακί, τραγούδησαν ολοι μα-
ί-,υ κανοντας καθένας του χωριστά χαρού­
μενα τετραστιχα γιά τήν τίμια άνάσταση
τοϋ Σωτήρα. Καί γίνηκαν ετσι δλοι στου­
πί στό μεθύσι γιά νά δείξουνε τήν περιφ­
ρόνησή τους στους Όβρηούς πού σταβρώ-
σανε τόν Θεό.—
Την άλλη μέρα ή ’Απολλώνια ξύπνη­
σε πάλι πρωι— πρω'ί γιά νά τοιμάσει τό
Πασχαλιάτικο τραπέζι. "Οσο ό ήλιος ανέ­
βαινε σιγά σιγά πάνω άπό τό βουνό ή νέα
γυναίκα ακοίμητη πάντα στήν κουζίνα,
ενοιωθε τήν ϊδια ταραχή τής περασμένης
μέρας καθώς δ νοΰς της έρχονταν στήν
Σήμερα χωρίς άλλο θά έρχονταν δέν μπο-
ροΰσε νά γίνει άλλοιώς. Π ’Απολλώνια
ηςερε πως κι’ άφτος σήμερα θά εϊχε ση­
κωθεί άπό τά χαράματα καί ντυμένος μέ
τός μπροστά,ενας άνθρωπος άπό πίσω του
φέρνοντας ενα ντορβά κι’ ενα παιδάκι μ’
Ινα κουβά άγιασμένου νεροΰ θά τέλειωνε
 Κ Α Ρ ΒΙΟΑΕΤΩΦ
xic έπισκέψεις πού δέν μπόρεσε ν* χάνει
Λ ; , ρ4 μ * * · a * * »·. ’ Γ « =
γιομίζουν τόν ντορβά με ψωμί, πάσχες
I I ξερά φρούτα καί ρίχνουν στον κουρά
Γί^ι*/άί Ύ*&Χ , νία άνοιξε τήν πόρτα τής « π ο θ η χ η ς ο πα­
/
Κατά xic δέκα εφτασε μπρος στο σπι-
τι της ’ Απολλώνιας πού είχαν απο τα
πιό υ,ακρυνά σπίτια τού χωριου; Ο αν-
θ-ρωπος πού έρχονταν πίσω του ε’-7^ τ“ ·
p i πιά γιομάτο τόν ντορβά του και τ
παιδάκι τόν κουβά του μισογεμισμενο απ
Χ ά ναι λεφτά. Ό παπάς μπήκε μεσα
5 ^ X »* Vi « * « Φ
γιά πρώτη ®ορά τώρα απο τοτε που ε.
νε Εαίαδεΐτήν ’ Απολλώνια δέν χλωμια-
νλΜίιιάϋει Θά καταριόταν uO σπιτ. που
ί t r f * S : λο^α πάνω άπό τό συζυγικό κρεββατικ*-
ίδν έσπρωξε ίος τό κατώφλι του
Έ δ α ζ ε μπροστάτης άφτο χο^τρομερ ρ
τημα μέ μιά σφιχτή ^ ω ν ια , γι® -
μικρά χωριαδάκια της - « ρ ψ ια
8οϋν πώς οι παπαδες με ταΤι* s έπεσε πάνω στό αγιασμένο νερο, κανοντα^
Βλ-'α μπορούν ν’ άφαιρεσουν και ;α κα
ταραστοϋν δποιον θέλουν κι « ■ κρεμάμενον καρτόνιον μέ τήν εξής επι­
καπνίσει: Μιά μ ο ν α χ ά ματια αν ερρι/νε
δαως ή ’ Απολλώνια πάνω στο εξαυλωμε
νο πρόσωπο τοϋ παπά τή στιγμή
Β Ο Υ Λ ΓΑ Ρ ΙΚ Η Π Ο ΙΗ ΣΗ
ΟΙ ΑΛΗΤΕΣ
’Αδιάφορη μά; βλέπει η πολη,
κάθε κατώφλι μάς μισα,
^ - δ * γ έ (Χ * * ’
μάς δέρνει, σαν οχρος, τσουχτα.
Νΰχτα τών άστεγων, σάν ξένος
οέ μάς δ θόλοζ πάνα> α ν ο ^ .
μακριά άπό μας το καθε χαδι
γΓά μάς εΐν’ πάλαιμα η ζωη.
Τίς φεγγερές μή βλέϊΓΚ
(φυλάνε αΙώνια στιςμπασες)
νά*μάς νοιαστή ε κ ε ί , ποιος δεν είναι
γιά μ at" φαινόμενα ειν αυτές.
μιά ήσυχη χειρονομία επιασε τήν άστρα,
-βτερή αγιαστούρα γιά να σκορπίσει όλογ>-
ρασ δλες τϊς μεριές τ4_ ■ αγιασμέ^ο
κιάπ’τά βάθη τής ψυχής
ευλογία του. Έ π ειτα «μεσως ή Απολλω­
πάς βλογάει τό ψωμί τις πάστες, το „ι»ρ.._
Ή ’ Απολλώνια είχε πιά γιομωσει τον ντορ­
βά μέ δυό μεγάλα ψωμιά πέντε παστέ,,.,
καί μιά τσαπέλλα άπό ξηρά σύκα' υσχ=-
Χ σ ε υ . α ζ ύ μέ τόν παπά στήν κουζίνα,
καί δειλά δειλά άναξε τήν πόρτα της-,
κοεββατοκάμαρας. Μέσ απο το παραθύ­
ρι έμπαινε τό ζωηρό γλυκό φως του η λ ^
Κρατώντας τήν αναπνοή της, βουβή κα..
γλωμιασμένη ή ’Απολλώνιο κυτταξε. τ δ /
παπα. ' Αυτός
Λ,\τλ£ είχε
ειγε νλωμιασει
ΑΛΙ” ΐ* „ λιγάκι,.
1
' < s? αλ-
) ά τό γέρι του σκόρπιζε ατρ-μα τη
θώς τά χείλη του ψιθύριζαν ^ ια
ν «λεστικά νά δώσει καρπούς. Ιη στ.γμη
αύτή ή ’ Απολλώνια έρριξε τό νόμισμα,
στόν κ ο υ β ά κι’ Ενα δάκρυ.της,.
|να μικρό κύκλο μέσα στά, μεγάλο κύκλο,
πού έκανε τό νόμισμα.
2ΤΕΦΑΝΟΣ Κ. ΠΑΝΟΣ.
ΚΑΡΑ ΒΙΟΑΕΤΩΦ
^κληοά είναι παγωμένοι οι τοίχοι,
σάμπως ή άπό'ξενη κ“ 6δ^
θά πορευτούμε ω παλε
σά δυο χαμένα εμείς παιδια.
Ίδές, εΐν’ έρημος ό δρομος,
γιόνι άμολάνε οί ουρανοί- ^
στά σκότη αύτά ίσως τη θλιψ*
μάς θάψει ετούτο την τρανή.
-Ω σάν άνθάκι συμμαζώξου—
γεί’οε σέ μέ τήν κεφαλή— /
μου τά χέρια να ζεστάνω,
το κρούσταλλο a0\ T
e^ J 9" X 'n E T P I
l ? i i M ........................
; ΕΛΛΗΣ Β. ΔΑΣΚΑΛΑΚΗ
U . . ................ — ............
Ή ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑΚΗ
Τά παιδιά τού ορφανοτροφείου τής «Στέ­
γης Μικρών ’Αδελφών» εΐχαν, όπως καί
τά παιδιά τών άλλοι ν σκολειών, τήν ιστο­
ρία τους περασμένη μέ τάξη στά βιβλία
τοΰ αρχείου, μόνο πώς σέ τούτα, πολλά
σημεία τής γενεαλογίας τους ήτάνε σκοτει­
νά. Τά περισσότερα στοιχεία έλειπαν, σέ
τροπο που οι στήλες τοΰ μαθητολογίου έ­
μεναν άδειες. Μόνο ή στήλη μέ τις πα­
ρατηρήσεις θά είχε πάντα κάποια σημεί­
ωση: Φωτεινή καί φτάνανε στις παρα­
τηρήσεις «έρρίφθη εις τήν βρεφοδόχον
εις ηλικίαν ενός έτους περίπου, άνευ ού-
δενός σημειώματος, καί έβαπτίσθη έν τώ
βρεφοκομείο)». ’Αθανάσιος «εύρέθη
περιπλανώμενος εις τήν οδόν Πειραιώς,
περισυλλεγείς υπό τής ’Αστυνομίας, παρε-
δόθη εις τό Έμπειρίκειον. Έκ τοΰ Έ μ-
πειρικείου εστάλη εις τήν «Στέγην Μικρών
Αδελφών». Έπί τοΰ λαιμοΰ του εΰρέθη
γραφήν: «ονομάζεται ’Αθανάσιος. Προ-
στατεύσατέ το πού έπεσε στά χέρια σας.
Ό πατέρας του σκοτώθηκε στόν πόλεμο.»
Τό Δημητράκι μόνο, τό μικρότερο μας
άπό τά ορφανά, ω ς τριώμ’συ χρονώ, έκα­
νε εξαίρεση. ’Ή ξερα εγώ πώς καί ποΰ
γεννηθηκε, ολα καταλειπως' άς μήν ήταν
περασμένα στό μαθητολόγιο. Ή ϊδια ή
μητέρα του μούχε κάμει τήν ιστορία. Μά
την ξέραμε μόνο οί δυό μας, δέν έσύμφερ-
νε νά την μαθη κι’ άλλος. ’Εγώ πού ήμουν
δασκαλα εσωτερική τοΰ ορφανοτροφείου,
κι’ αύτή υπηρέτρια. Δέν βαστοΰσε πιά ή
Λυγερή’ μοϋ άνοιξε τήν καρδιά της, μοΰ
τά εϊπε ολα.
Τά χειμωνιάτ:κα βράδια στό ορφανο­
τροφείο ήσαν φοβερά μονότονα. Μά κα­
θ ώ ς κείνο τόν καιρό δέν είχα όρεξη γιά
τίποτα, βρισκόμουν κ’ ευχαριστημένη, πού
απαλλάχτηκαάπό τήν ευθύνη τοϋ ίδιου μου
εαυτού. Άφινόμουνα νά μέ κανονίζη τό
πρόγραμμα ταΰ ορφανοτροφείου. Πρόβα­
το ανάμεσα στ’ άλλα πρόβατα. Σηκωνό­
μουν μέ τό εγερτήριο’ πεινούσα καί νύσ­
ταζα σάν τό διάτασσε τό κουδούνι, καί στις
■
.ίΙ
εννιά τό βράδι μέ τό σιωπητήριό, βρισκό­
μουν κιόλας στό κρεββάτι. Κι’άγρυπνη άν
έμενα θάταν χειρότερο. Ή «Στέγη» χτι­
σμένη σέ μιάν ερημιά, πολύ κοντά στήν
θάλασσα, ήταν ευχάριστη διαμονή τήν
ημέρα, μά τίς νύχτες δχι.Ό άέραςπού φυ­
σομανούσε άγριος, σά νά ’θελε νά συνεπά-
ρη τό σκολειό, καί τό βογγητό τής θάλασ­
σας πού δέν έπαυε ποτέ, γέμιζε κανενοΰ
τήν ψυχή άπό τρόμο. Γύρω, σ ’ δλο τό ορ­
φανοτροφείο βασίλευε ένας ύπνος ομαδι­
κός, δμοιος μέ θάνατο. Πολλές φορές, έ­
τσι άπό γούστο, άνοιγα τούς θαλάμους των
παιδιών, σ’ αυτές τίς άγριες νύχτες τοϋ
χειμώνα. Τά λασπωμένα ξυπόλυτα ποδα-
ράκια, με τα πληγωμένα γόνατα, άναπαύ-
ονταν πεσμένα εδώ κ’ έκεΐ. Τά χέρια
ήταν έξο) άπό τά σκεπάσματα.
Πολλές κουβέρτες καί μαξηλάρια εί­
χαν ξεγλυστρήσει καί βρίσκονταν χάμω.
Τ ’ αδύναμα κορμιά έμε.ναν εκτεθειμένα—
’ Εδώ δέν είνε μανάδες γιά νά άνησυχοϋν
τίς νύχτες καί νά σηκώνουνται νά δοΰν,
μήν ξεσκεπάστηκαν τά μωρά τους, γιά νά
τά σκεπάσουν.
— Μά βαθιά σιωπή ! Δέν άκουα παρά
τίς μικρές αθώες ανάσες, καί δέν έβλεπα
παρά στηθάκια ν’ άνεβοκατεβαίνουν μο­
ναχικό σημάδι ζωής.
Ή Λυγερής μόνη αύτή, άπ’ δλο τό
σκολειό, σά νάναι τό πνεΰμα τής νύχτας
πού ξαγρυπνά, ανοίγει κάθε βράδυ δειλά
καί μαζεμένα τήν πόρτα μου, καί μπαί­
νει στο δωμάτιό μου νά νυχτερέψη. Τό
φώς, στά δωμάτια τής υπηρεσίας εινε λί­
γο,^ δέν την βοηθάει στά μάτια, καί πάλι
εμένα μ’ άρέσει ν’ αποκοιμούμαι μέ τήν
αΐστηση πώς κάποιος άγρυπνά δίπλα
μου.
Ή Λυγερή καθισμένη κοντάστότραπέ-
ζι, πλέκει τήν κάλτσα της κάί μιλεΐ άδιά-
κοπα: διηγιέται τή ζωή της. Ή φωνή της
εινε σιγαλή, απαλή, καί ή διήγησή της
δίχως άνεβοκατεβάσματα τής φωνής, ήρε­
μη, τόσο πού μοϋ φαινόταν καί μοΰ φαί­
νεται «κόμη τή σήμερο, πώς δέν ήταν
 Ε Λ Λ Η Σ ΔΑΣΚ ΑΛΑΚ Η
άνθρωπος, που μου μιλούσε αυτα τα λο
για, παρά πώς ήταν μυθιστόρημα, που
τό διάβαζα κάθε βράδυ, και διαβαζοντας
το απ οκοιμόμουν. Γιατί πραγματικό απο­
κοιμόμουν πρωτοϋ η Λυγερή τελιωση το
νυχτέρι της. Κάπου, κ ά π ο υ σταματούσε
σάν ήταν γιά νά κλάψη. Ακουμπωντας
τήν κάλτσα της πάνω στο τραπει,ι ,,επερ-
νώντας τις κλωστές άπό τα δάχτυλά,τρα­
βούσε σιγά τό μαντήλι άπό την τσέπη της
ποδιάς της γιά νά σκουπίση τα δακρυα JVla
αυτές δέν ήσαν διακοπές. Και μυθιστο-
οημα νά διάβαζα, στά ΐδια σημεία που
σταματούσε ή Λυγερή, θα σταματούσα
καί έγώ, τό ίδιο κ’ εγω για να κλαψω η
γιά νά σκουπίσω τά^δακρυά μου.
«....γύρευβα νά βρω εναν άνθρωπο, νά
τοϋ ανοίξω τήν καρδιά μου, να του πω
τόν πόνο μου,ϊσως κ’ άλαφρωσω κομμά­
τι Ό θείος μου, γιά νά καταφερη να με
διορίση εδώ μέσα, καί νά μπόρεση να
δεχτούνε καί τό Δημητράκι μου μεσα
στό ορφανοτροφείο, μου σύστησε να λεω,
πώο είμαι θύμα τής Τούρκικης επιδρο­
μής, καί πώς τό ' παιδί μ ο υ τοκαμα με
Τούρκο, μέ τή βία, δίχως να το θέλω.
Ναί. αλήθεια. Τούρκος εινε ο πατέρα,
τ ο ύ Δημητράκι, μά μόνο αυτο εινε αλή­
θεια, δλα τ’ άλλα είνε ψέματα. Θυμα
τής επιδρομής!..· τον καιρό κείνο, που
εμείς άγαπιούμασταν με τον μπέη, μη
κουβέντα γινόταν στόν τόπο μας απανω,
γιά πόλεμο. Ό πόλεμος τής Ά σιας γινη-
κεν ίστερώτερα. Δέν μέ πήραν με_ τη γιά τό χατήρι μου. Γιά νά μ’ άνταμωση.
βία' δ πατέρας τοϋ Δημητράκι ηταν ενας
άγιος άνθρωπος. Καλύτερα ν.^ πεση
άστροπελέκι νά μέ ν.άψη, παρα ν ανοί­ χαν περάσει έτσι κανείς δέν μάς ειχε πά­
ξω τό στόμα μου νά πω κακο για ελογου
τους. Δέν μοΰ φταίξανε οί άνθρωποι δι­
κό μου εινε τό φταίξιμο που δεν ελογα-
οιασα, πώς ήταν μέγα πράμα * «Υα?ησω
τοϋρκο. Μέ τότες, με_ το παιδιστικο ου
μυαλό— δεκάξη χρονω ημουνε— ολα^ μου
Φ α ίνο ντα ν εύκολα. Θυμούμαι, σαν ερχό­
ταν ό μπέης στό τσιφλίκι του, αυτός κα­
θότανε στή Σμύρνη, που ειχε κονακια μ
γάλα, πλούτη, μά είχε καί στο χωρίο μας
τσιφλίκια καί σάν ερχόταν πανω στο ασ-
ποο του άλογο, δέν είχα πια το νου μου
γιά τίποτα. "Ως νά φύγη άπο to χωρίο,
ήμουν άνω κάτω' καί ήταν μεγάλος εκεί­
νος, τριάντα χρόνων κι’ άπάνω Με τον
πατέρα μου κάνανε εμπόριό. Καθε φορα
πού έοχόταν, περνούσε κι’ άπό το σπίτι
μας καί μ’ εβαζε ή μητέρα μου και του
’βναζα τό δίσκο. Π ώς τα φτιαξαμε, δεν
ξέρω καλά καλά. Είχε στό τσιφλίκι του
μιά δούλα χριστιανή, τήν Ελένη, εκείνη
μέ καλοϋσε καί πήγαινα. Τί ζωη πέρασα,
δσον καιρό άγαπιούμασταν. Με λάτρευε.
Ή τα ν ε παντρεμένος κείνος απο τη Γοδο
σάν ήταν είκοσι χρόνων παλλικαρι, μα
πέθανε ή γυναίκα του. Τήν αγαπούσε και
κείνη, καλή, λέει, ήτανε, μα η αγαπη η
δική μου, μούλεγε, ήταν άλλο πράμα.
Δέν ειχε άποχτήσει μαζί της; παιδιά···· - α
φανταστής πώς κοιμόμουν σε μια καμαρα
πού ειχε μπαλκόνι στό δρόμο, εκεί τα σπι
τια εινε χαμηλά, δέν είναι σα δω. Ολο
τό χειμώνα, καληώρα σάν τώρα, τον περ
νούσαμε μαζί μέ τόν μπέη. Το χειμώνα
δτι θέλει κάνει ό καθένας και δεν τον
παίρνουν μυρουδιά. Κλείδωνα την πόρτα
μου άπό μέσα, ύστερα δενομουνα με το
σκοινί, καί κατέβαινα κάτω κι’ ανταμώνα­
με. Κάναμε βαρκάδες μέσα στα κρυα, για­
τί τό τσιφλίκι του ήτανε μακρυα. ^ φ τ α
νε ώς στ’ ακρογιάλι. Ύ στερα, σαν γυρ-
νούσαμε, στις δυο, στις τρεις, άπ τα με­
σάνυχτα. ανέβαινε ό μπέης πρώτος στο
μπαλκόνι, μέ τραβούσε ά π ά ν ω , κι υστέρα
κατέβαινε κι’ αυτός καί με τ αλογο του ε-
φευγε πάλι μέσ’ στη νύχτα για τη Σμύρνη.
Πολλές φορές ερχόταν μόνο και μόνο
Νύχτα ερχόταν καί νύχτα έφευγε, Οιχως
νά τόν δούνε στό χωριό. Δυό χρονιά εί­
ρει είδηση. Τό σπίτι μας ήταν ξεμρνα χε-
μένο άπό τ’ άλλα σπίτια, κάτω ^σ1·1], α — Χρυσό κοχύλι, ή θάλασσα, καθρέφτης τούρανοΰ—
λασσα. κοντά στό τσιφλίκι. Σα\ '
έγκυος, καί τότε δέν τό καχάλα ’ ■>j στο
σπίτι μας. Μονάχη μου μόνο, έκανα on
μπορούσα, γιά νά πάη κάτω το παιδί,
έβαζα κορσέδες έπινα οκάδες, τα^ κινίνα,
δέν ένιωθα τό κεφάλι μου άπό τή ζα­
λάδα, μά δέ βαριέσαι... ( / ,
Τέσσερις μήνες πέρασαν, και το κρυ-
βα ώς καί τοϋ ίδιου* τοϋ μπέη, δείλιαζα .
ΙΣΤ Ο Ρ ΙΑ ΤΟΓ Δ Η Μ Η Τ Ρ Α Κ Ι!
ντρεπόμουνα νά τό πώ. . . Στό σπίτι ή Δέν καταλαβαίνεις πώς τόρα είσαι πιό
μητέρα μου δλο καί δεχόταν προξενιές· δική μου παρά πρώτα; Δέ θέλω ν’
ή μιά έφευγε καί ή άλλη ερχόταν. Ειχε ακούω πώς στενοχωριέσαι ή πά»ς γυρεύ­
τόν τρόπο του ό πατέρας μου" καί είχανε εις νά ρίξης τό παιδί. ”Αν αγαπάς έμε­
νά πούνε, στό χοοριό, πώς καί άπό ομορ­ να πρέπει ν’ άγαπας καί τό παιδί μας.
φιά δέν πηγαίναμε πίσοχ Κείνες τίς ήμε­ Αυτά τά πράγματα Λυγερή, εινε εκ Θε­
ρες μέ ζητούσε ό δάσκαλος. ού, δέν είνε άμαρτία κακό μην κάμης,
’Ή ταν καινουργιοφερμένος, βγαρμένος μήν βλάψης άνθρωπο αυτά εινε αμαρ­
άπό τά σκολειά τής ’Αθήνας. Νά ζητή- τίες — Μά μέ τό σπίτι μου πώς θά τά
ση μένα ήτανε μεγάλη τύχη. ’Όχι γι’ άλ­ καταφέρω; τί. θά κάμω, πού μόνο νά τό
λο τίποτις,^ μά χριστιανός, Έλληνας, μέ μάθουν θά μέ σκοτώσουν έ, Ε, μά γι’
τοσα πολλά γράμματα ήτανε σπάνιο στόν τή Σμύρνη. Μά, πού δέ θά ξέρουν
τόπο μας. Ο πατέρας μου ευ αριστήθη- τί γίνηκα, καί θ ’ άνησυχοΰνε. ’Εγώ θ ’
κε. Ητανε αποφασισμένοι άπό τό σπίτι άφήσω γράμμα τής Ελένης νά τούς τό
μας νά με διόσουνε. Ύ φ α ιν α κείνες τίς δώση πρωΐ προϊι. ’Έπειτα τί νά γυρίσης,
μέρες στόν άργαλειό ένα χαλί, καί ή μη­ τί νά κάμης πιά κει μέσα. Τόρα είσαι πε­
τέρα μου μπαινόβγαινε κατευχαριστημέ- ρισσότερο δική μου παρά δική τους.
νη: «είδες Λυγερή μου, καλά τά εΐδα
Έ γ ώ έκλαια δλη τήν ώρα καί δέ
εγώ τά σημάδια στήν ξεκίνηση, σέ τοϋτο σταματούσα καθόλου. Καί κείνος
τό ανυφαντήρι άπάνω, θά σέ παντρέψω» νά μέ βλέπη καί νά πονή ή καρ­
Καί νά ’χω βουλα>μένο τό στόμα μου διά του — "Αν πιστεύης σέ Θεό, Λυγερή
νά μήν μπορώ νά βγάλω μιλιά. Ή αδερ­ πάψε. Μήν κλαϊς, γιατί νιώθω νά ραγί-
φή μου τόν πήρε ύστερα τό δάσκαλο. Έ ­ ζουνται μέσα τά φυλλοκάρδια μου . . .
γώ, μέρα νύχτα λογάριαζα τό κακό πού μέ πήρε ύστερα μ’ ανέβασε στό άλογό
μέ περίμενε και ήμουν σά παραλοϊσμένη. του, καβαλλίκεψε καί κείνος, καί τραβή­
Τή νύχτα άποφάσισα πιά κι’ άνοιξα τό ξαμε γιά τή Σμύρνη, κι’ οί δυο στό ϊδιο
στόμα μου, καί είπα τοΰ μπέη τήν πάσαν άλογο.
αλήθεια.
Στά μυθ-ιστορήματα τά διάβαζα τοϋτα
Τούτο καί τούτο τρέχει μπέη μου. Ό
τά πράματα, καί δέν πίστευα πώς μπο­
μπέης παιδί μου, άκοΰς, ν’ άκούση τέτοιο ρεί νά γίνουνται στήν αλήθεια.
λόγο, κοτζάμ άντρας, βάρθηκε νά
( Έ χ ε ι καί σιινέχρικ)
κλαίη σά μωρό παιδί. Μ’ αγκάλιασε, μέ
φίλησε. Τούτο σέ στενοχο>ρα; μοΰ λέει.
ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΝΕΩΝ
ΔΕΙΛΙ
Τό δείλι έπέρναες στό γιαλό τάχα σά μιά νεράϊδα
Λ
Κι’ εσύ ήσουν κρινορόδινη, μά πλιό δέ σέ μετάϊδα
Παρά μέσα στή θύμηση τοΰ μοσκοδειλινοΰ.
Τό διάβα σου μιά δοξαριά σέ κάποια λύρα εντός μου
καί εύπνημα τό γέλιο σου σέ κελαϊδίστρα ήχ(ό
Σειστό κι’ άχνοκαμάρωτο τό φάντασμά σου δμπρός μου
καί στην ψυχή μου χύνεται κελάρυσμα γλυκό.
Γ Ε Ρ Α Σ ΙΜ Ο Σ Γ Ρ Η Γ Ο Ρ Η Σ
 νιομ ός καί πού κάνει τόν άρρωστο νά Αυτός πού θά σκεφτεΐ έτσι, θά σκεφτεΐ
βλέπει αντί ενός χρωμάτου τό συμπληρω­ επιπόλαια γιατί ξεχνά δτι ή μέτρηση κι’
ματικό του χρώμα δηλαδή αντί τοΰ κόκ­ ή εμφάνιση τού μήκους κύματου οφείλε­
κινου βλέπει τό πράσινο, κι’ αντίθετα.Έ ται στήν αιστηση πού δπως άποδείχτηκε
Έ ν α πρόβλημα πού, αν καί εξετάστη­ του άνταποκρίνεται στήν αλήθεια;. Καί λοιπόν, αυτή τή στιγμή, αγαπητοί αναγνώ­ πιό πάνω δέν είναι ασφαλής γνώμωνας
μήν έρθήτε νά μοΰ πήτε δτι είναι αδιάφο­ στες, δέν ξέρετε άν δέν πάσχετε άπό δαλ­ τής αλήθειας κι’ άπ’ άλλο μέρος θ ά μοΰ
κε'από τά μεγαλήτερα πνέματα τής αν­
ρο αν ή αρχή είναι σωστή η λαθεμένη, τονισμό άπό γέννηση, δηλαδή δέν μπο­ δώσει τρίτο παράδειγμα γιά ν’ αποδείξω
θρωπότητας, μένει, κατά τη φτωχή μου
φτάνει τό συμπέρασμα νά είναι χρήσιμο ρείτε νά εΐσαστε βέβαιοι δτι ή αιστηση αύτό πού θέλω νά πώ: δπως ξέρουν δλοι,
αντίληψη, παραμελημενο άπό τούς ενγε-
στήν ανθρωπότητα, γιατί ο σκοπος τοΰ χρωμάτου πού σάς κάνει τό κεράσι καί κάθε χρώμα καί κάθε ήχος οφείλεται σέ
νει ερεβνητές και δέν πέρνεται καθόλου
έρεβνητή, τοΰ άγνοΰ, ίδεολόγου. ^δέν .πού ονομάζεται κόκκινο είναι ή Υδια μ’ μιά παλμική κίνηση πού διαφέρει ή μιά
στά σοβαρά απ’ άφτούς, είναι ή γνώση
είναι νά βρει κάτι το καΐλ'ουργιο, αλλα αύτήνε πού προξενεί σέ μένα τό κεράσι άπό τήν άλλη μόνο κατά τό μήκος τοϋ
τής αλήθειας. Είναι γνωστό δτι^σ’ ολους
εΐναι άπλούστατα νά έρεβνήσει, χωρίς κα­ καί πού κι’ έγώ τδνομάζω κόκκινο. Δυνα­ κυμάτου της. Κι’ έτσι καταλαβαίνουμε δτι
τούς κλάδους οί επιστήμονες έρεβνοΰν
νένα άλλο σκοπό. Κι’ ό εύσινείδητος έρεβ­ τόν είναι νά βλέπετε στό κεράσι ένα χρώ­ άν τό μήκος κυμάτου τοΰ κόκκινου χρω­
to άγνωστο γιά ν’ άνακαλύψουν τήν
νητής δέν έχει τό δικαίωμα νά προχωρή­ μα πού έγώ τό βλέπω άλλο, μά πού κι’ μάτου ήταν τόσο μεγάλο σάν τό τοΰ ήχου
αλήθεια, ό καθένας με τή μέθοδο πού
σει παρ’ δταν πειστεί δτι ή αρχή στην οί δυό μας τό ονομάζουμε κόκκινο, γιατί λά, θά άκοναμε, μάλιστα, θά ακούαμε
θεωοει καλύτερη, αλλά όλοι μέ τήν ίδια
οποία στηρίζεται είναι αληθινή. “ Αν δεν καί στούς δυό μας οί μαννάδες μας, τό τό χρώμα κόκκινο κι’ άν συνέβαινε τ ό αν­
βάση' τό τρόπο τής γνώσης. Καί ξεχωρί­
τό κάνει άφτό, ό κόπος του θ ά είναι μα- χρώμα τοΰ κερασιού μάς μάθαν νά τό λέ­ τίθετο θά βλέπ αμε τόν ήχο λά.
ζουμε δυό τρόπους γνώσης που ό πρώτος,
ταιος καί θά άμαρτήσει στό βάρος της με κόκκινο. ’Αφοΰ λοιπόν τό χρώμα κι’ ό ήχος δέν
ή γνοίΟΥ) πόυ ποοεοχεται απο tic αιστησεζ?
άλήθειάς. Κι’ έτσι, μπορεί τό κεράσι στ’ αλήθεια είναι διάφοροι στήν φύση τους, αλλά
χρήσιμοποιείται κυοια απο τούζ ερεβνη-
νά μήν έχει χρώμα κι’ εμείς δμως τό λέ- στό μήκος τοΰ κυμάτου τους ερχόμα­
τές τών φυσικομαθηματικών επιστημών ❖
'Η γνώση πού άπορέει απο τις αιστη- ιιε κόκκινο, άν καί μπορεί νά τό βλέπω στε στό συμπέρασμα δτι τό μήκος, δηλα­
κι’ ή δέφτερη, ή γνώση μέ τή συνείδηση
σες είναι, ατελέστατη γιατί θεωρεί ώς αλή­ εγώ τό χρώμα πού έσείς τό β?^έπετε πρά­ δή ό άριθμός είναι ή βάση τών αιστήσεων
άπό τούς μελετητές τών φιλοσοφικών
θεια δ,τι οί αιστησες τίς μεταδώσουν. Κι σινο. Τίς δυό διαφορετικές άφτές αΐστη- κι’ επόμενον καί τοΰ κόσμου ολάκερου.
επιστημών. σες χρωμάτου δμως τίς αποδίνουμε μέ Χαίρε, αθάνατε Πυθαγόρα!
Και πάνω σ’ αυτές τίς βάσες χτίστηκαν έτσι ή πρώτη απόδειξη," στήν οποία στη­ * *
ρίζονται δ λες οί άλλες, τοσο οι φυσικομα­ τήν ίδια λέξη.
καί χτίζονται, τα πελώρια οικοδομήματα
θηματικές δσο κι’ οι ιστορικοφιλοσοφικες, Τ ό ϊδιο απορεί νά συμβαίνει καί μέ τίς "Οσο δέ γιά τή γνώση μέ τή συνείδη-
τής σημερινής μας τόσο εξελιγμένης επι­
δτι ό κόσμος υπάρχει, είναι. « ’Αφοΰ τόν «λλες αιστησες κι’ έτσι δέν μπορούμε νά άφτό πού θά πώ δέν θά διαφέρει καί πο­
στήμης. Κι ετσι ο χημικός στο εργαστή­
βλέπω; ή τόν ακούω; ή τον μυρίζομαι, ή είμαστε απόλυτα βέβαιοι δτι ό κόσμος εί­ λύ άπ’ δσα ειπωθήκανε πιό πάνω.
ρι του, μέ τό μάτι του παραμονέβοντας
ναι δπως τό νιώθουμε. Πρέπει αρχικά νά ορίσουμε άν θεωροΰ-
τό παραμικρό καινούργιό|φαινόμενο, μάς τόν γεύομαι; ή τόν αγγίζω;» ^
Κι’ δμως αύτό δέν είναι απόδειξη για­ ’Επίσης στό ϊδιο συμπέρασμα θά φτά­ με τήν ψυχή τήν παιδική ώ ς tabula rasa
εξηγεί τή σύσταση τής ύλης κι’ ό 'φιλόσο-
σουμε άν σκεφτοΰμε έτσι.' άς υποθέσου­ ή άν άπ’ έναντίας δεχτούμε δτι πριν άπό
μέ τή σκέψη του μάς φανεριόνει τήν αι­ τί πέρνουμε ώ ς μέσο γνώσης ενα καθαρά
με δ'τι στόν δργανισμό τοΰ ανθρώπου δέν τή γέννηση τοΰ παιδιού άκόμα, ή ψυχή
τία τής ύλης. Ό ενας χρησιμοποιεί στις υλικό ό'ργανο τό οπτικό ή τό ακουστικό ή
δποιοδήποτε άλλο νεβρό, που απο μια ά- υπάρχει ένα ορισμένο νέβρο π. χ. τό ακου­ εΐχεν ιδιότητες πού αναπτύχθηκαν μαζί
εοεβνές του τις αιστησες κι αυτή ακόμα
συλόγιστη προκαταληψη θεωρούμε για στικό. Ή κοινωνία μας τότες δέν θά είχε μέ τήν σωματική ανάπτυξη τού παιδιού.
ή σκέψη του ή επιστημονική σχηματίστη­
-κανένα νόημα ήχου, δπως σ’ αυτή τήν άν- ’Ά ς υποθέσουμε λοιπόν δτι ή παιδική
κε πάνω σε αιστησιακες βασες, κι ο αλ- τέλειο. _
’Έτσι ξέρουμε δτι τό κεράσι είναι κοκ- θρωπότητα τών τέσσερων αίστήσεων, ή ψυχή είναι αύτό τό «λευκόν πινάκιον»
χρησιμοποιει τή συνείδηση. δίκιά μας ή πέμπτη αιστηση δέ θά νιωθό­ πού άπάνα) του, μέ τήν πάροδο τοΰ χρό­
Κι’ έτσι ό πρώτος μάς παρουσιάζει τούς κινο, τό λεμόνι κίτρινο καί τό χλωρό χορ­ ταν, έτσι καί*στή δίκιά μάς τήν ανθρωπό­ νου, επιδρούν ή συνήθεια κι’ άλλα παρό­
νόιιους τής φύσης, μέ τήν απόλυτη έννοια τάρι πράσινο: άφτές είναι αλήθειες πού τητα τών πέντε αίστήσεων δέν ξέρουμε αν μοια εξωτερικά αίτια. Τί θά συμβεΐ; Τ ά
δλος ό κόσμος τή παραδέχεται καί που
πού έχει ή’ λέξη νόμος, δηλαδή μια εκδή­ δέν υπάρχει άλλη ιδιότητα νοΰ κόσμου πού εξωτερικά υλικά αίτια πού θά έπιδράσουν
λωση τής απόλυτης αλήθειας, κι ό άλλος θεωρούνται απόλυτες, καί που μ^ αψτες
χαραχτηρίζουμε μιά σπουδαιότατη ιδιότη­ νά μήν μάς φανερώνεται άπό τίς αΐστη- άπάνω στό παιδί δε θά μπορέσουν, δταν
τούί ψυχικούς νόμους μ’ επίσης απόλυτη σές μας δηλαδή ερχόμαστε στό ϊδιο συμ­ τό παιδί άναπτυχθεΐ, νά τοΰ δώσουν μίαν
τα τοΰ κόσμου: τό χρώμα. Ω στόσο, κα-
έννοια. Καί πιστεβουμε όλοι μας ακράδα­ πέρασμα μέ τοΰ προηγούμενου παραδεί- ανεξάρτητη βάση γιά τήν έρεβνα τής αλή­
λοσκέφτηκε κανένας δτι μπορεί νά μήν
ντα δτι ή πέτρα πέφτει κι’ δτι η αρχή δέ γματου. θειας αφού άφτά τά υλικά αίτια θά ενερ­
υπάρχει-—μέ τήν απόλυτη έννοια τής λέ­
νιώθεται χωρίς τό τέλος. Κι όμως. Δεν Τωρα κάποιος μπορεί τά ξαφνιαστεί γήσουν μέ τίς αϊστησες.
ξης— αυτή ή ιδιότητα πού ονομάζουμε
είναι αυτός" ό έρεβνητής επίπολαιος— γιά καί νά πει: μά τό χρώμα κι’ ό ήχος είναι Ό σ ο δέ γιά τά έσωτερικά ψυχικά αίτια
νά μήν μεταχειριστεί καμιά έκφραση βα- χρώμα; Γιά ν’ αποδείξει δτι αυτή ή ύπαρ­
ιδιότητα τοΰ κόσμου πού φανερώνονται τό ίδιο θά συμβεΐ, γιατί άφοΰ ή παιδική
οίτεοη— πού χάνει τόν καιρό του άδικα ξη δέν εΐναι βέβαιη, θα πάρω ένα παρά­ κι’ -αλλιώς μέ Ιδιαίτερα τοΰ κάθε χρωμά­ ψυχή δέν είναι παρά tabula rasa είναι
ζητώντας να κάνει τηλ’ επίσημη να προ- δειγμα: ^a του καί ήχου χαραχτηριστικά δπως π. - χ. αδύνατο νά γεννηθούν ψυχικές ιδιότητες
"Ολος ό κόσμος γνωριςει τη αφτην πά­
χωοήσει στήν έΕερέβνηση τής αλήθειας, μη τό μήκος κύματου. πού οί βάσες τους νά μήν είναι υλικές.
θηση τοΰ ματιοΰ, που ονομαζεται δα λ ιο-
όντας βέβαιος δτι ή αρχή τής επιστήμης
 Έ τσι ή παιδική ψυχή άφοϋ εξελιχτεί δέν . πώς θελουμε λοιπόν δλοι μέ διάφορα μέ­
θά μπορέσει νά νιώσει τήν αλήθεια πού σα νά καταχτήσουμε τήν αλήθεια, πού Ή δμιχλένια χώρα τών φγιόρδ γιορτά­ φήνεια καί ισορροπία οί χΰποι, χοΰ συν-
θά παρουσιάζεται υπό καθαρή υλική μορ­ ζει χήν έκαχονχαετηρίδα τοΰ μεγάλου δρα- χηρηχικοΰ καθηγηχή Κρόλ - άπολογητή
άφτή δέν έχει άπειρες μορφές κι’ είναι
φή. Δέν θά μπορέσει π. χ. νά νιώσει το ματουργοΰ χης.Μά ή γιορτή αύχή δέν εχει χοΰ υφισταμένου κοινωνικού καθεστώτος
μιιά; Π ώς είναι δυνατό, βαδίζοντας λογι­
Θεό μόνο μέ τή συνείδηση του καί θά χρη- κά, να φΰγουμε δλοι άπό διάφορα σημεία χοπική σημασία, αλλά παγκόσμια απή­ καί τοΰ επαναστάτη νεοχριστιανοΰ Ρό-
αστεϊ γιά νά τόν νιώσει νά μεταχειριστεί και να φτάσουμε δλοι στό ϊδιο τέρμα; χηση, μιά κι’ δ Ερρίκος ’Ίψεν εξακολου­ σμερ)Παιζόμενο άπό τούς πιό δυνατούς άρ-
τις αιστησες του, ή καλύτερα, θά τον νιώ­ θεί μ’ ολες (χίς αντιρρήσεις χοΰ κ. Ξε- τίσχες, θά μπορούσε άραγε νά συγ­
Έχτός άν παραδεχτούμε δτι ή αλήθεια
σει μέ τή συνείδηση, αλλά όχι αποκλειστι­ νοπούλου,σέ καθαρεύουσα μάλισχα!)νά εί­ κίνηση χό θεατρικά κοινό εκείνο πού
δέν είναι μιά, αλλά πολλές, πράμα πού
κά μέ αύτή, μά μέ τή βοήθεια τών αίστή- σημαίνει δτι δέν υπάρχει αλήθεια, οπότε ναι δχι μόνο ένας άπό τούς πρώτους σκη­ χειροκροτεί μέ μανία χήν «Ά γ ν ω στο»
σεω ν οπωσδήποτε ή τό ενα συμβεϊ ή τό ολες μας οί προσπάθειες θά είναι μάται­ νικούς χεχνίτες,άλλά καί δ ρωμαλαιότερος χοΰ Μπιζόν ή μιά έπιθεωρησιακή βωμο­
αντιπρόσωπος τού ιδεολογικού θεάτρου.Βέ­ λοχία; Κι’ ή αίχία; Ή αιχία είναι ή !λ-
ά'λλο, τό συμπέρασμα θά είναι τό ίδιο ες καί δέν θά υπήρχε λόγος γιά την ύπαρ­
βαια πολλοίμεταϊψενικοί δραματικοί συγ­ λειψή γοργής σκηνικής δράσης, γιατί τό
ή γνώση αύτή θά προέρχεται άπό τίς αϊ- ξη μας.
❖^❖ γραφείς καχαπιάστηκαν μέ χό θέαχρο χών μόνο δραματικό ξέσπασμα είναι ή τελευ­
στησες, δηλαδή θά είναι ατελής. ιοεών,ποιοί είναι εκείνοι δμως πού άπόφυ- ταία σκηνή, οπού ή κ. Έ λ σ ε θ βλέπει
Έτσι λοιπόν βλέπουμε δτι καί στις δυό
”Αν τώρα στή γέννηση τοΰ παιδιοΰ έ­ γαντό ρητορισμό;Μά θά μού π ή τε:δ«Έ χ - τό σύμπλεγμα τοΰ Ρόσμερ καί τής Ρε-
περίπτωσες τής γνώσης δέν μποροΰμε
χει κι" ολας μερικές ιδιότητες, δηλαδή άν νά είμαστε βέβαιοι μέ &ετικότητα δτι θ-ρός χοΰ Λαού» δεν έχει κηρυγματικό βέκας νά προχωρή πρός χή γέφυρα, μέ.
στόμφο άπό χή,ν άρχή ώς χό τέλος; — στή τήν πρόθεση τής αύτοκτονίας.
υπάρχει συνείδηση χωρίς γιά τό σχηματι­ ή αρχή άπό τήν οποία ξεκινάμε εΐναι α­
Γαλλία μάλισχα πολλοί κύκλοι επηρεα­ Συμπέρασμα:ή αυστηρή προσήλωση
σμό της νά έπιδράσουν οί αιστησες,δηλα­ ληθινή. Κι’ άν τό καλοσκεφεί κανένας
σμένοι άπό εναν άκρατο σωβινισμό, πού στούς τεχνικούς κανόνες τής σκηνής, πρέ­
δή αν συνυπάρχει στόν άνθροοπο ή συνεί­ άφτό, δέν θά βρει δτι εΐναι εντελώς πε­
χούς προδιέθετε εχθρικά, καί άπό μιά πει νά λαβαίνεχαι ύπ’ δψει μόνο γιά εργα.
δηση μέ τή ζωή, τά πράματα αλλάζουν ριττό νά σκοτωνόμαστε γιά νά κάνουμε
λιγάκι. κριτική ελαφρότητα, πού χαρακτηρίζει πού χό περιεχόμενό χους δέν άνχέχει σέ.
νά προχωρήσει ή αβέβαιη επιστήμη ένω
πολλές φορές χό φρανχζέζικο πνεΰμα, μιά νοηχικόχερη κριχική.άλλά είναι περισ-
Σ ’ αύτή τήν περίπτωση πρέπει νά εξε­ πρέπει νά στραφούμε καί νά ρωτήσουμε:: καχαχάξανε χόν «Ε χθρό χοΰ λαοΰ» σχίς σόχερο σκηνικά παιχνίδια, τά δποια ζη -
τάσουμε τήν αίτια τής ύπαρξης τής συνεί­ ■υπάρχει τίποτε; Υπάρχουμε; μπροσούρες, καταλήγονχας στό συμπέ­ τάνε νά έπιβληθοΰνε μέ διάφορα τρυκ..
δησης. Ποια εϊν’ αύτή ή αιτία; Ή πιό ELPENOR ρασμα πώς μπορούσε άνχί νά γίνη δρά­ Καί θά είχε κανείς ν’ άραδιάση πολλά;
λογική απάντηση πού_ μπορεί νά δοθεί σ ’ μα δ Σχόκμαν, νά γραφή κύριο άρθρο! τέτοια,κυρίως τοΰ ελαφρού γαλλικού δρα­
αυτή τήν ερώτηση είναι δτι ή συνείδηση ΠΟΙΗΣΗ ΝΕΩΝ Χωρίς άλλο κανείς δέν άρνεΐχαι χόν ματολογίου. "Ωστε νά πού καί δ«Ροσμερ-
είναι ένα μέσο γιά τόν άνθρωπο γιά τήν κάποιο ρηχορικόν χόνο, πού εχει χό έργο σχόλμ» - τεχνικά άψεγάδιαστο— θά Ικα­
απόχτηση μιας, άν όχι καί τών τριών, άπ’ SPLEEN
τούτο, έκχελούμενο δμως άπό ηθοποιούς νέ τούς θεατές τής «"Αμαξας ύπ’ άρ..
άφτές τίς αρχικές έννοιες: τοΰ καλοΰ, τοΰ Βαρειά, βαρειά, κυλάν τά σύγνεφα αξίας, άπό εμπνευσμένους ερμηνευτές καί 13» νά νυστάξουν! Ό "Ιψεν λοιπόν κα­
όμορφου καί τοΰ άληθινοΰ. Κι’ επειδή στόν ούρανό-σάν τά πουλιά, σάν γερανοί- δχι άπό καμποτίνους, πού συνηθίσανε ν’ ταδικάζει μέ τό θέατρό του χίς αγοραίες
άφτές οί τρεις έννοιες δέν μποροΰν παρά άπαγγέλνουνε τά ήθικά διδάγματα της μεθόδους τής «πλοκής» άκόμη καί σ’
θλιβά ποΰ παν γοργοτρεχάμενα;
νά συνυπάρχουν, ή συνείδηση λοιπόν είναι πεντάρας, δέ θά παρουσίαζε καμμιά χε- αύτό τό περίεργο καί πολύπλοκο έργο
ένα μέσον γιά τήν απόχτηση τής αλήθειας. τήν ώ ρα’φτή, ξυπνοϋν μου οί λογισμοί.
χνική έλλειψη κι’ άκόμη οί τιράντες του του: ‘Η κυρία “Ιγγερ άπό τό Ε στρατ.
’ Αλλά — καί εδώ ξαναρχόμαστε σ’ δτι * * θά συγκρατοΰσαν άμετάπτωτο χό ένδιαφέ- Νά γιατί τοΰ ταιριάζει απόλυτα δ χαρα­
'Ωρες κακές! ένα μπουμποΰκισμα
έλεγα παραπάνω— δλοι μας παρατηροΰμεν ροχοΰ κάπως προηγμένου θεατή, άπαρά- κτηρισμός τοΰ Μπρανχές:άνακινητής ιδεών·
χαράς, νά ξεπετάξει απτή θλιμμένη μουζωή
δτι ή συνείδηση δέν είναι ενιαία, κι’ δτι λαχτα όπως θά τό συγκρατοΰσε χό «Γ α ­ καί ώς τέτοιον πρέπει νά τόν δεχθοΟμε
κάθε άνθρωπος εχει διαφορετικά διαπλα- πώς λαχταρώ! κιάπ τό λαΐνι σου μήλιο Έμβατήριο»χού Μπατάιγ ή ή«Φ ω- καί νά τόν κρίνουμε κι’ δχι νά τόν με­
σμένη τή συνείδησή του. ’Έτσι π. χ. ή συ­ ώ πόνε! πάψε νά κερνάς κρασί πικρό... χεινή Σάνχρη» χοΰ κ. Ξενοπούλου άπό χε- τράμε μέ τό ίδιο μέτρο, πού θά μετρού­
νείδηση τοΰ Μουσουλμάνου, δέν είναι ή ,χνική μεριά! Γιαχί έχω χήν ιδέα, πώς μιά σαμε τόν Μπερνστάϊν. Στό σημείο αύτό
ίδια μέ τή συνείδηση τοΰ Χριστιανού, κι’ Κλώθει, ξεκλώθ ή μοίρα μου αύσχηρή προσήλωση στους χεχνικούς κα­ θεωρώ απαραίτητο νά παραθέσω από­
ή συνείδηση ενός χριστ-ανοΰ δέν εΐναι 6- τό γνέμα της τάτέλειωτο καί καρτερώ νόνες τής σκηνής καχανχάει πάντα νάβλά- σπασμα άπό σχετική κριτική τοΰ Μπραν-
μοια μέ τήν συνείδηση άλλου χριστιανοΰ νά στείλει μου μες τό χειμώνιασμα, ψη χό ιδεολογικό μέρος, μειώνοντας τήν τές: «Τίποτα δέ θά μπορούσε— γράφει ά.
κι’ αυτό έξηγιέται πολύ καλά γιατί στόν τό πιό γλυκό-πιός ξέρει;- χάδι, τό στερνό... πρώτη δρμηχικόχηχά χου.Σ’ αύτό πάνω θά Δανός κριτικός—ν’ άποδείξη τό μεγαλεία
κάθε άνθρωπο έπιδροΰν τό περιβάλλον- είχαν* φέρω κι’ ενα άλλο παράδειγμα: Ό τοΰ ανθρώπου αύτοΰ παρά τά δ,τι στή
Κ Ο Σ Τ Α Σ Θ Ρ Α Κ ΙΩ Τ Η Σ : «Ροσμερσχόλμ», πού θεωρείται τό αρτιό­ Νορβηγία τόν πήρανε στήν αρχή γιά συν-
το, ή συνήθεια κι’ ή ανάγκη.
Π ώς θέλουμε λοιπόν, μ’ ένα ό'ργανο τερο άπό σκηνική άποψη κι’άπά ιδεολογι­ τηρικό κι’ αργότερα γιά ριζοσπάστη, στή
πού- σ’ ολους έχει τό ίδιο δνομα κι' έχει κό περιεχόμενο, εργο χοΰ Ίψεν (σέ κα­ Γερμανία τόν δοξάσανε γιά νατουραλι-
μερικές ιδιότητες δμοιες, μά πού εκδηλώ­ νένα άλλο έργο τοΰ Νορβηγέ ο δραμαχουρ- στή, καί σοσιαλιστή, ένφ στή Γαλλία τόν
νεται σέ άπειρες μορφές σέ κάθε στιγμή, γοΰ δέ διαγραφονται με περισσόχερη σα­ άνακηρύξανε συμβολιστή κι’ ,, άν αρχικό.
 28 Κ Α ΙΝ Ο Υ Ρ Γ ΙΑ ΖΩΗ 29
Α. Π Α Π Α ΔΗ Μ Α

Kosi για πολύν καιρό σέ κάθε χώρα δέν γμα επαναστατικό; Βέβαια ό Ρόσμερ σάν ΣΗ Μ ΕΙΩ Μ Α ΤΑ
ξεχώριζαν παρά μερικές απόψεις τοΰ έρ­ νεοχριστιανικός τύπος δέν εϊταν σέ θέση
γου jrou. Αλλά κανένα άλλο πραγμα δέν νά έφαρμόση τ ι ς ιδ έ ε ς του αύτές, έρχεται
Αποδείχνει τήν καθολικότητα της ιδιο­ δμως 6 Στόκμαν σ τ ό ν « ’Εχθρό τοΰ Ααοΰ» ΣΤΟ ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ
φυίας του, περισσότερο άπό τό πλήθος οπλισμένος μέ αρκετή σκληρότητα καί
αδτό τών άπόψεών της». φωνάζει; Εγώ δέν είμαι πράος, σάν κά­
Ενα καθολικό πνεΰμα Λ οιπ όν είναι ποιον άλλον πού είπε— αφες α ύ τ ο Γ ς ού ΜΕ ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ
πάντα σεβαστό, φίλε κ . Ξενόπουλε, κ α ί ΤΣΕ ΚΙ ΟΙ ΠΗΓΕΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΕΣ
καμμιά μόδα δέν εΐναι σέ θέση νά τό
γάρ οί’δασι τ ί ποιοΰσι Κι’ άλλου;
— Πρίν φύγω άπό τήν πόλη αύτή, θά Π Ο!ΗΤΗΣ_ & ΚΡΙ ΤΙΚΟΣ — Ή μελέτη τοΰ
Π οιη τή Κ ω σ τ ή Π α λ α μ α τ ο ΰ α ρχίζου μ ε
Ο ΤΟΥ· ’Α π ό τ ό βιβλίο το ΰ Ν . Segur
μ ε τ α φ ρ ά σ α μ ε κ α ίδη μ οσιέβουμ ε τή μ ελέτη .γιά
οιαγοάψη, πράγμα δηλαδή πού μπορή ν ά τινάξω τή σκόνη τών παπουτσιών μου. τή δημ οσίεψ η τη ς ά π ό τό π ρ ώ τ ο φ ύ λ λ ο, είχε τ ό Ν ίτσ ε π ο ύ δ σ α κι’ α ν έχουν δ η μ ο σ ίε φ τ ε ΐ σ τ ο
γ ιν η γιά τούς «κοινούς π α ν σ έ ρ » — Κι άλλοΰ: Γιά νά κατεβής στή δράση δ η μ ο σ ίε φ τεΐ σ τ ό « Ν ο υ μ ά » το ϋ 1912 γ ι’ α π ά ν ­ έ λ λ η ν ικ ά γ ιά τ ό ερ γ ο το ΰ φ ιλ ό σ ο φ ο υ ή μ ε λ έ τ η τ ο δ
οπως λέτε δτι απέδειξαν τόν Ίψεν διά­ πρέπει νά μή φοράς σιδερωμένα ροΰχα! τη ση σέ μ ιά κριτική του Χ α τ ζ ό π ο υ λ ο υ . Σ ή μ ε­ Segur ε ίν α ι α π α ρ α ίτη τη γ ια τ ί ε ξ ε τ ά ζ ε ι πιά
φοροι κριτικοί— εικοστής γιά μάς— τ ό το- ρ α πού μερικοί θ έλ ου νε ν ’ ά ρ ν η θ ο ΰ ν ε κ ά θ ε
Ό σ ο τώρα γιά τούς κριτικούς πού όπο- ε π ί δ ρ α σ η είχ ε ή ’Α ρ χ α ία Ε λ λ ά δ α σ τ ό σχϊ;-
άξί<ί σ τ ό μ εγ α λ ό π ν ο ο εργο το ΰ Π ο ιη τή « Τ ή ς
>ίζω— τάξης ή μοντεονίζοντες κατά τρό­ στηρίζουνε, οπως λέτε κ. Ξενόπουλε— δ'τι Ά σ ά λ ε φ τ η ς Ζ ω ή ς — ά κ ό μ α κι’ δ Ψ υχάρης—
μ α τ ι σ μ ό τή ς φ ιλ ο σ ο φ ία ς , Σ τ ό ερ χ όμ ενο fpj
πο έςωφρενικό κι’ αποδεχόμενοι γι’ αλη­ δ η μ ο σ ιέψ ο υ μ ε καί μιά μ ελ έτη του ίδιου γιά
«ό, Ίψεν δέν είχεν οϋτε μίαν ιδέαν ϊδι- νομ ίζου μ ε π ώ ς ή μελέτη ά φ τή θ ά δ ια φ ω τ ίσ ε ι τ ό ν φ ιλ ό σ ο φ ο Μ π έρ ξο ν π ο ύ δ έν έχουνε 8 ή -
θινούς δημιουργούς εναν Καβάφη (κατα­ κήν του»άλλά-προσθέτουμε έμεϊς— ή πα- εκείνους π ού θ έλ ο υ ν ε νά μ ά θ ου ν ε π ώ ς δ ο υ -
μ ο σ ι ε φ τ ε ΐ καί π ο λ λ ά γ ιά τό έρ γ ο του έ χ τ ό ς
σκευαστή χθαμαλών στίχων) στήν ποί­ λ έβει ό π οιη τή ς, ά κ ό μ α καί π ό σ ο γερή μ ό ρ ­
τρότητά τους διεκδικεΐται— κατ’ αυτούς ά π ό μ ιά μ ελέτη το ϋ Κ α ζ α ν τ ζ ά κ η καί Π ά π ο ­
φ ω σ η έχει σέ ζ η τ ή μ α τ α κ α λ ολ ογικ ά , ιστορικ ά
ηση ένα Ραβέλ (μουσικό συνοθύλειμα) πάντοτε— άπό τή Γεωργία Σάνδη καί τό κ .τ.λ .
ν ο ι τ σ ο . Ή μ ε τ ά φ ρ α σ η θ ά ε ίν α ι ά π ’ τ ό ν τ α ­
στή μουσική, έναν Πιραντέλο (σκηνικόν γαλλικό ρωμαντισμό— σας παραθέτουμε χ τικ ό μ ας σ υ ν ε ρ γ ά τ η Ε Ιρ ε ίΙΟ Γ π ού τ ό σ ο π ι-.
Θ α ρρ ού μ ε υ π ο χ ρ έω σ η ν ά έκ φ ρ ά σ ο υ μ ε τίς τυχιμένα μ ετά φ ρα σε τή μ ελέτη γ ιά τέ·ν
ΐ&χυδαχτυλουργό) στά θέατρο κ α ί εναν τή γνώμη τοΰ Μπραντές — κάθε Ιφ χ α ρ ισ τίες μ ας π ρ ό ς τό ν π οιη τή π ού ειχε Ν ίτσ ε.
Πίχασσό(άθλιο μπογιατζή)στήζωγραφική! — πού γιά νά καθησυχάση τή συ­ τήν κ αλοσύνη νά δ ώ σ ε ι τήν ά δ ε ια γιά τήν
«Πρέπει νά δμολογηθή γράφει στή νείδησή του ρώτησε τόν Ίψεν άν ύπέστη άνα δη μ οσίεψ η τή ς μ ελέτη ς του.
ΟΡΘΟΓΡήΦ ΙΗ-— Σ ή μ ε ρ α π ιά θ α ρ ρ ο δ μ ε
^μονογραφία του γιά τόν * 1ψεν ο Όσσίπ
Αουριέ— οτι ή λέξη «σοσιαλισμός» δέ
τήν επίδραση τής Γεωργίας Σάνδης. Κι’
δ νορβηγός δραματουργός τοΰ άποκρίθηκε: KOMR ΕΝΑΣ. — Ό δ ιεφ θ υ ν τή ς τώ ν « 'Ε λ ­
Η π ώ ς τ ρ έ π ει νά κ ά ν ο υ μ ε λ ίγ α β ή μ α τα
μ π ρ ό ς σχετικά μέ τή ο ρ θ ο γ ρ α φ ί α μας· Έ φ τ « -
βρίσκεται σε κανένα άπό τά έργα τοΰ «Δηλώνω έπίτώ λόγω τής τιμής μου καί
Ιψεν. Κι δμως είναι τό λογικό καί φυ­ τής συνείδησής μου,δ'τι ποτέ στή ζωή μου,
A ληνικών Γ ρ α μ μ ά τ ω ν » έ χ ε ι μερικές ο μ ο ιό ­
τη τες με τόν ’ Α π ό σ τ ο λ ο Π ά β λ ο . Έ τ σ ι ό π ω ς
χ ώ ς τ ώ ρ α τ ε λ ε φ τ α ΐα π α ρ α τ η ρ ή θ η μ ιά κίνησ*;
σ τ ό π εριοδικ ό 'Α ν α γ έ ν ν η σ η το ϋ Γ λ η νοϋ . Ή
σικό συμπέρασμά του» Καί προσθέτει ; οΰτε στά νιάτα μου,ούτε αργότερα δέ διά­ εκ είνος στις τ ε λ ε φ τ α ϊε ς μέρες έτυχε ν ’ α λ λ ά ­ « Κ α ιν ο ύ γ ια Ζ ω ή » π α ρ α κ α λ εί το ύ ς σ υ ν ερ γ ά τες
ξει τήν π ίστη το υ καί ν ά γίνει υ π ε ρ α σ π ισ τή ς τη ς νά γ ρ ά φ ο υ ν ε δ σ ο μ π ορ ού νε σ ύ μ φ ω ν α |α£
_ « Έ φ 5 ό'σον ή κτηνώδης δύναμις θά βασα ούτε ενα βιβλίο τήςΓεωργίαςΣάνδης.» τή μ ετα ρ ρίθμ η ση τ ή ς « ’ Α ν α γ έ ν ν η σ η ς »,ά φ ο ΰ « α ί
το ύ Χ ρ ισ τ ο ύ , ά π ό δκ όχ τη ς, τ ά ϊδ ια έ π α θ ε κι’
ελαττώνεται, οί ανθρώπινες ιδέες τής δι­ Ά λ λω στε; δπως βεβαιώνη δ Αουριέ. ό Μ π α στιά ς: Έ γ ρ α φ ε ό ά ν θ ρ ω π ο ς ε ρ γ α π ά ­ μ εγά λ οι γ λ ω σ σ ο λ ό γ ο ι μ ας δ π ω ς 'ό Ψ υχάρης, 6
καιοσύνης καί τής ισότητος θά αυξάνουν δ μεγάλος νορβηγός δραματουργός δέ διά­ ν ω σ τ ά κ α λού π ια τ ώ ν π α λ ιώ ν δ α σ κ ά λ ω ν . Μ ά Φ ιλή ντας ά π ό χ ρ όνια μ ά ς φ ω ν ά ζ ο υ ν ε γ ι’ άπλί.
κα^ι ή μέλλουσα γενεά θά δή τήν εγκα­ βαζε γαλλικά. ξα φ ν ικ ά κά π οια α ό ρ α τ η δύ να μ η φ ώ τ ι σ ε τό ποίη ση τή ς ’ Ο ρ θ ο γ ρ α φ ία ς . Κ α ί ειδικ ά ο ί ¥β<η
θίδρυσή των» μυαλό του, ό ά ν θ ρ ω π ο ς β λ έπ ε τε ζ η τ ο ύ σ ε λύ­ π ού δ έν έχουνε π ο λ λ ο ύ ς δ εσ μ ο ύ ς μέ τ ό π α ­
Γιά τήν αυθαίρετη πάλι δημιουργία τ ρ ω σ η καί τή βρήκε σ τ ό φ ω τ ε ιν ό έργο τού λιά σύ στη μ α.
Σ αύτό τό πόρισμα καταλήγει δ γάλ- τύπων— μιλάει πάντα δ κριτικός τοΰ κ. Ά π ο σ τ ο λ ά κ η .Μ έ συντριμμένη τήν κ α ρ δ ιά του
Αος^ κριτικός,κρίνοντας συνολικά τό Ιψ ε­ ά ρνήθηκ ε δλ ο τό π ροη γού μ ενο έρ γ ο το υ καί ζή PRBE10 Β ΙΚ Ε Λ Π .Σ τή νπ α νη γυρικ ή συνεδρί-
νικό θέατρο. Κ ι’ άπ’αύτό βέβαια φθάνει
Ξενοπούλου— πρός Ικπροσώπησιν ανθρώ­
πων κάθε άλλο παρά ζωντανών— επικα­
τη σ ε ά φ ε σ ιν α μ α ρ τ ιώ ν ), ά π ’ τ ό μ εγ ά λ ο δ ά σ κ α ­
λο. Δ ιά β α σ ε καμμία δ εκ α ρ ιά φ ο ρ ές τό μ ε γ ά λ ο τε-
B α ση τ ή ς ’ Α κ α δ η μ ία ς ’ Α θ η ν ώ ν δ ια β ά σ τη κ ε f
έκ θ εσ η τή ς έ π ιτ ρ ο π ή ς γ ιά τό β ρ α β ε ίο Β ικέλο .
κάνεις στό χαρακτηρισμό τοΰ νορβηγοΰ λούμαι πάλι τόν Μπραντές, δ όποιος α­ Τ υ χεροί έτυχε ν ά είνα ι ό Ξ ενόπ ου λος κ&·.
φ τέ ρ ι « Ή Π οίη ση στή Ζ ω ή μ α ς » κ ι’ ά π ό τ ό ­
δραματουργού, ώς επαναστάτη, άν δι­ ποδείχνει διεξοδικά, οτι δλοι οί ήρωες τών τες έμ α θ ε ν ’ ά ν τικ ρ ύ ζειδ λ α τ ά π ρ ο β λ ή μ α τα Π α π α ν τω ν ίο υ . Σ τ ό έρ χόμ ενο φ ύ λ λ ο θ ά δη»
στάζει νά τό κάμη, διαβάζοντας τά έργα ’Ιψενικών δραμάτων εϊταν παρμένοι άπό τή ς εποχής μ ας, μέ θ ά ρ ρ ο ς α ν θ ρ ώ π ο υ δ υ ν α το ύ μοσιέψ ουμε κριτική γ ιά τά δυ ό β ρ α β εβ μ έν α
του. ’Αναμφισβήτητα δέν υπάρχουν # ε - καί λεφ τερω μ ένου . Π α ίζει σ ά ν π α λ ιά τ σ ο ς έρ γ α . Ό Π α ρ ο ρ ίτ η ς μ π ο ρ εί ν ά κ α φ χ ιετα ι
τήν πραγματικότητα, μέχρι τήν παραμι- σ τ ά δά χτυλ ά του δ λ α τά π ρ ο β λ ή μ α τα τό κ ο - π ώ ς έχει π ρ οφ η τικ ό π ν έβ μ α ,μ ιά π ού α λ ή θ ε υ ε
« χ έ ς υ π ο δ ε ίξε ις τοΰ Ίψεν στό έργο κρότερη λεπτομέρεια τους— μ’ άλλα λόγια σ μ ογον ικ ό, τό κ οινω νικ ό, τό εκπ αιδευτικό έν α ς λ ό γ ο ς το υ ειπ ω μ έν ο ς ε δ ώ καί λίγον
“ ου, σχετικά μέ τήν Οργάνωση μιας νέας ώς αύτές τίς μικροσυνήθειες τής καθημε­ καί τ ρ ά β α κορδέλα. Κ αί μέ τήν β εβ α ιό τ η τ α καιρό.
κοινωνίας, μά τή στιγμή πού ό Ρόσμερ ρινής ζωής τους. π ώ ς τ ά φ ώ τ α του είν α ι α ρκ ετά , γιά -νά « κ α ­
μιλεΐ γιά τή χρησιμότητά του πρός τούς τα υ γ ά σ ο υ ν ε τήν οικ ουμένη» κ ά θ ισ ε κ ι' έ γ ρ α ­ Δ ή λ ω σ η : δυ στυ χ ώ ς ά π ό κακή τα ξιν ό μ ισ η τ ί ς
Άνακινητής ιδεών λοιπόν δ Έ ρ. Ίψεν ψε μιά μελέτη γιά δ ιεθ ν ισμ ό , γιά τα ξισ μ ό .
Ανθρώπους καί γιά τόν έξευγενισμό τους, ύλης ά π ’ τόν τυ π ο γ ρ ά φ ο ν μ α ς, δ έν μπορί -
μ’ έπαναστατημένη σκέψη καί φιλοσοφι­ Ά κ ό μ α έβγ αλ ε καί π εριοδικό πού σ τ ό π ρ ο τ ε ­ σ α μ ε ν ά δ η μ ο σ ιεύ ο υ μ ε τή γ λ ω σ σ ο λ ο γ ικ ή μ ε ­
για τό όποιον θέλει νά πασχίση τή στιγ­ κή συνείδηση, καθολικό καί ισορροπη­ λ ευ τα ίο φ ύλ λ ο του μ άς μίλησε γ ιά « τ ρ ία λ έτη το ϋ Φ ιλή ντα, τό ά φ τ ό γ ρ α φ ο το ϋ %,
μή πού ή Νόρα παρουσιάζεται στήν τε­ μένο πνεΰμα, στέκεται βράχος ασάλευ­ γ ρ ά μ μ α τα τρ ε ις απ όψ εις» μέ αρκετή κ ο υ το ­ Θ εο τό κ η π ού είχε τήν κ α λω σ ύ νη ν ά μ ά ς δ ώ ­
λευταία πράξη τοΰ «Σπιτιού τής Κού- τος μπροστά στό φθοροποιά πέρασμα τοΰ π ονη ριά , τί ν ά γίνει ο μ ω ς; " Α ς χ αίρεται ό σει ή π ο ιή τρια Ειρήνη Δ εν τρ ιν ο ύ , κ α θ ώ ς ν.·.
■κλας» άπολογήτρια τοΰ φεμινισμοΰ, άπο- ’ Α π ο σ το λ ά κ η ς πού ά π ό χ τη σ ε άκ όμα ε>α ο π α ­ εν α σ η μ είω μ α γ ιά τήν έκ θ εσ η τ ο ϋ Χ ρ ισ τ ο φ Γ;
χρόνου καί πέρνει αναμφισβήτητα θέση, δ ό π ού λ εφ τερ ω μ έν ο ς κ α μ α ρ ώ ν ει καί φ ο υ ­ Σ τ ό δ εύ τερ ο φ ύλ λ ο θ ά δ η μ ο σ ιε φ το ϋ ν ε δλο.
λογήτρια τών δικαιωμάτων πού Ιχει μιά στό πλάϊ τοΰΣαίξπηρ— στήν κατπλήσου- σ κ ώ νει. δ σ α παραλείιραμε.
γυναίκα νά ζήση τήν ατομική της ζωή— σα αΰτή μεγαλοφυΐα!
τι η λ ο είναι αυτο παρά ένα άμεσο κήρυ­ Α. Π Α Π Α Δ Η Μ α Σ .

*

30 ΣΗ Μ ΕΙΩ Μ ΑΤΑ ΣΤΟ Π Ε ΡΙΘ Ω ΡΙΟ
ΚΑίΝΟΥΡΓΙΑ ΒΙΒΛΙΑ
* Κ α ί α κ ουμ π ισμ ένος σ τ ό ν το ίχ ο δ π ω ς ε ΐ τ α ­
Τό Κ ήρυγμα τή ς Τ ρουμ π έτας
ΙΣ . Κ Α Ρ Α Λ Η
"Ο Φ ιλήντας σ τ ό ν π ρ ό λ ο γ ο του π ού εχει τό
βιβλίο ά φ τ ό , γ ρ ά φ ε ι π ολ λ ά π αινετικά λ όγια
γ ιά τό τα λ έν τ ο τοϋ Κ α ρ α λ ή , στή ν άρχή καί
το ύ τ α « σ ’ ά φ τ ά (τ ά διη γ ή μ α τα ) βλέπ ουμ ε τήν
£εχο>ριστή α το μ ικ ό τη τ α το ϋ σ υ γ ρ α φ έ α τους,
μ ία ν π ρ ω το τυ π ία π ού δέν τή σ υ ν α ν τά ς σέ κ α ­
νέν α ά π ό ο σ α έχεις δ ια β ά σ ει ώ ς τήν ώ ρ α .»
'Ο λ α δ σ α λέει 6 Φ ιλή ντας μ π ορ ώ νά π ώ π ώ ς
ε ΐν α ι α λ η θ ιν ά , π ρ α γ μ α τ ικ ά ό Κ αραλής
ε ϊ τ ε τ ή φ ύ ση π ερ ιγ ρ ά φ ε ι ε ϊτ ε τούς α ν θ ρ ώ π ο υ ς
π ά ν τ α μ ’ εν α δ ΐ'.ό του τρ ό π ο τό κάνει. Π ο λ ­
λές φ ο ρ έ ς δ μ ω ς ό τ ρ ό π ο ς του ά φ τ ό ς δέν τόν
β ο η θ ά ε ι ν ά π ει κ είνο π ού θ έλ ει, ετσι
π ού ν α είνα ι τ α ιρ ια σ τ ό μέ την π ερίστα ση .
Ετίτι, θ έ λ ο ν τ α ς να φ α ν ε ί π ρ ω τ ό τ υ π ο ς π έ­
φ τ ε ι οέ λ α θ ια π ολ λ ά , κάνει π α ρ ομ είω σ εις πού
δέν τα ιρ ιά ζου νε κ α θ ο λ ο υ . Ό π ω ς σ τ ό διή γ η ­
μ α *Της^ Μ ά να ς ό Ί σ κ ι ο ς » , σ τή σ ελ ίδα 23,
γ ρ ά φ ε ι* ά ν ο ιξε λίγο τ ά μ ά τια του καί ε ίδ ε τις
/ε ιτ ο ν ισ σ ε ς να π έφ του ν ε α π ά ν ω σ ά γ λ ά ρ οι,
εν ώ ή ξ α δ έ ρ φ η τ ο υ ε ΐτ α ν ε στή ν ά κ ρα κ ο ιτ ά ­
ζ ο ν τ α ς λ ο ξ ά » . ’ Ε δ ώ φ α ίν ετα ι π ώ ς ό Κ α ρ α λ ή ς
θεΛ,ησε ν ά το ν ίσ ει τήν α δ ια φ ο ρ ία τής ξα δ έ ρ -
φ η ς π ού έμεινε σ τή ν άκρη καί κοίταζε" λ ο ξά
καί γιά ν ά το κάνει ά φ τ ό πιό χτυπ ητό β ά ζε ι
τις άλλ ες γ υ ν αίκ ες ν ά κ οιτά ζου νε σά γλ ά ροι.
ϊ <ττερε σ ά άλλη σ ε λ ίδ α — σ τ ό ίδιο διή γη μ α —
γ ρ ά φ ε ι«κ α ίτο ΰ π α ρ ο υ σ ια ζό τ α ν ε ή φ υ σιογ ν ω μ ία
το ϋ π α τέρ α το υ α π ο τ ο τ ε π ου ή τα ν ε πολύ χα^
ρουμ ενη , ώς τότε πού ε ΐτ α ν ε λ ίγο
χ αρού μ ενη καί πο.λι α π ο τ ό τ ε π ού ή τ α ­
νε π ολύ μελαγχολική, ώ ς τ ό τ ε πού ή τα νε λ ί ­
γο μ ε λ α γ χ ο λ ικ ή ».Σ ω σ τ ό ς γ ρ ϊφ ο ςμ ά ς φ α ίν ο ν τα ι
ο λ α α φ τ ά . Γ εν ικ ά τό διή γη μ α ά φ τ ό εΐν α ι π ο ­
λύ σ κ οτεινό. ’ Α κ ό μ α λέει καί π ρ ά μ α τ α ό λ ό -
τ ε /.ct α π ίθ α ν α ο π ω ς στή ν σ ελ ίδ α 25 « ο ί γ ια ­
τρ ο ί ώ ρ ισ α ν π ώ ς π ρέπ ει νά κ οπ εί τό π όδι
σ το μ έρος ά φ τ ό γιά νά μή μ ο λ υ ν θ εΐ δ λ ο »
τ ω ρ α π ω ς ά π ό έν α σ φ ύ ξιμ ο τή ς μ άκ ενα ς θ ά
γ ιν ό τα ν ε σέ^ λίγες μέρες μόλυνση δέ θ έλ ει
Va. τ °· ^εθει ° ιί 'γ ρ α φ ε α ς. Τ ό γ ρ ά φ ε ι ετ σ ι
γ ια να δ ικ ιολ ογή σ ει τό τ α ξίδ ι τοϋ ά ρ ρ ω σ το υ .
Εγοι, θ α ρ ρ ώ , π ω ς μ π ο ρ ο ϋ ο ε ν ά β ρ ε ι μ ιά α λ ­
κή α ίτία π ού ν.* δικ α ιολ ογ ή σ ει τό τα ξίδι.
Δ ε ν τ ό έκ ανε δμ<ος, ί σ ω ς γ ια τ ί δέν τό π ο ό -
σε§ε. Β ά β α ια σ τ ; διή γη μ α ά φ τ ό σέ π ολλές
μ έριες ο σ υ γ ρ α φ ε α ς γ ρ ά φ ε ι καί διατυ π ώ νει
ό μ ο ρ φ α π ρ ά μ α τ α , μ ά δυ σ τυ χ ώ ς τ ά ψ εγάδια
υου εΐνα ι π ιότερ α . ’ Α ν τ ίθ ε τ α ό μ ω ς ά π ό « τ ή ς
μ ά ν α ς ο ίσ κ ιο ς,»εν ά άλλ ο του διή γη μ α ά ξίζει
να τό π ροσέξου μ ε. Τ ό διήγηιια ά φ τ ό τό ε π ι­
γ ρ ά φ ε ι « τ ρ α υ μ α τ ία ς N o 604», ά π ό τήν π ρ ώ ­
τη α ρ ά δ α π ού α ρχ ίζεις ν ά τ ό δ ια β ά σ εις ν ιώ ­
θ εις π ω ς άλλο χέρι τό έ'χει γρα μ μ έν ο, π ώ ς
θελ ει ν α π ει κ άτι π ου θ ά συγκινήσει ά λ η θ ι-
νά . ’ Α ρχ ίζει μέ μ οναδική τέχνη π ερ ιγ ρ ά φ ο ν -
τ α ς τ ά « χ α ρ ά μ α τ α π ού ε ϊτ α ν ο λ ο κ ά θ α ρ α » ή
« τ α λ υ χ τισ μ α τα τοΰ σκυλου π ού άκουγιότανε
β ρ ο ν τε ρ ά στή ν άκρη τή ς π όλ η ς κι* ά ν τιχ ο ύ -
σ α ν ε στή σ ιγ α λ ιά το ϋ σ τ ε ρ ε ώ μ α τ ο ς » . Π α ­
ρακάτω ςα κ ολ ου θ ά ει νά π εριγρά φ ει
δ ιά φ ο ρ ε ς λεπ τομ έρειες σ ά ν ενα « ά ν ν α ν τ ε -
φ τ ή ς » π ού εχει μ ά τι δ υ ν α τό καί βλέπ ει π ρ ά ­
μ α τ α που ο κ α θ έ ν α ς δύ σ κ ολ α τ ά π οοσέχ ει.
Κ α ί μ π ρ ο σ τ ά στή χτυπητή εικόνα π ού ζ ω γ ρ ά ­
φ ισε α ρ χ ή τερ α ,ςε π ετα ε ι ή δυ ν α τή του φ α ν τ α σ ία
ένα ανα.τηρο με τις δυ ό π α τερ ίτσ ες καί
μέκομμένο τό έ'να του π οδά ρι.
.Ο τ ρ α β μ α ε ια ς α φ τ ό ς π ού δέν έχει κα,νένα
ο ν ο μ α σ υ νειθ ισμ ένο, μά εν α α ρ ιθ μ ό , τό « Ν ο
604», έτ σ ι τ ό ν είχ α ν ε ση μ α δεμ έν ο σ τ ό « Π α ­
τρικό σ π ίτι», φ ερμ ένος στή ν εικ όνα τή συ μ ­
π λ η ρώ νει. Τ ό · « Ν ο 604» δέν είν α ι ό συνειθ ι-
σ μ έν ος τ ρ α β μ α τ ία ς π ού βλ έπ ουμ ε συχ νά στού ς
δ ρ όμ ου ς, θ ά μ π ο ρ ο ύ σ α ν ά π ώ , π ώ ς εΐναι
ό λ ό τ ε λ α δημ ιου ρνημ ένος ά π ’ τή φ α ν τ α σ ία
τοϋ σ υ γ ρ α φ έ α του . Ό Κ α ρ α λ ή ς έκανε πολύ
κ α λ σ π ού π ροτίμ η σε ν α τό ν δημ ιου ργήση μέ
τήν φ α ν τ α σ ία του π α ρ ά νά τό ν π ά ρει σάν
έν ας φ ω τ ο γ ρ ά φ ο ς ά π ’ τή γ ύ ρ ω του ζ ω ή . Μ άς
τ ό ν ζ ω γ ρ α φ ίζ ε ι τή ν ώ ρ α π ού σ κ έφ τετα ι, τήν
ώ ρ α πού ά χού ει, ή α κ ό μ α δ τα ν κ ου ρα σ μ ένος
σ τέκ ε τα ι καί κ ρυφακούειτήν Ισ το ρ ία π ού έτυ -
χε ν ά δ ιη γ ιέ τ α ι μιά. γυ ν α ίκ α .Σ υ ν τριμ μ έν οςόιιω ς
ά π ’ τό κ α τά ν τη μ ά του δέν εχει καμιά δική
του θ έλ η σ η , μά « π ά ε ι νά έχ τελ έσει ο ρ ισ μ έν ε ;
ε ν τολ ή ς», δ π ω ς μ α θ α ίν ου μ ε στά τέλος. Β λ έ­
πει, ακούει κ ι’ δ λ α μέ κά π οιο ιδιαίτερο
τρ ό π ο κι ’δχι σ ά ν έν ας ση μ ερν ός α ν ά π η ρ ο ς πού
ά ν έβλεπε π α ιδιά νά τ ό ν κ ορ οϊδέβου ν ε δέ θ ά
τ ά ά φ η ν ε δίχ ω ς ά π ά ν τη σ η θ ά τ ά έβ ρ ιζε τή
μ άνν α του ς κι οτι ά λλ ο του ερχ ότα νε κείνη
την ω ρ α σ τ ό ν.ου. Τ ο « Ν ο 604» δέν κάνει
δ μ ω ς ά φ τ ό πού θ ά έκανε έ'νας ά λ λ ο ς, στέκ ετα ι
σ ά ν α δ ύ ν α τ ο ς π ου ε ΐν α ι καί άκούει τά
π α ιδιά , Τ ’ ακούει, γιατί οί φοινές, τ ώ ν π α ι­
δ ιώ ν « ο ί φ ω ν έ ς τ ώ ν π α ιδιώ ν , σ ά ν ά πούμε,
βρίσκ α νε σ το ν Εγκέφαλο του μ ιάν απ ήχηση,
κ λ ονίζα νε το ν κ όσμ ο τ ώ ν σκέψ εω ν τ ο υ , ” τοΰ
σ τερ ε ώ ν α ν ε κ α τόπ ι πιό ά ρ τ ια , κι’ ά ρχ ιζε νά
β ρίσκει τό τε , δ ,τ ι π ά σχ ιζε ν ά γ ν ω ρ ίσει π ρίν,
α π ο το ν κύκλο τή ς ζ ω ή ς τοΰ σ α κ α τεμ ένου
ά ν θ ρ ώ π ο υ ».
_ "Ε τ σ ι δ ικ α ιολ ογ ιέτα ι π ώ ς δίχ ω ς νά λέει
τ ίπ ο τ α , άκουγε τ ά π α ιδιά τοΰ δρόμ ου νά τοϋ
φ ω ν ά ζ ο υ ν ε κ ο ρ ο ϊδ εφ τικ ά : « Τ ί ε ίσ α ι ρέ σύ:
γυ μ να στή : Π ο ιό ς σέ γέννησε έ'τσι ρέ; χά!
χά. Α π ό π ού βήχεις; Ά ν σ οϋ π ή ζει β /ι-
χ εις;».
Κ α ί π α ρ α κ ά τω : «Μ ά σ ά ν π η δ ο ύ σ ε γ λ ύ σ τ ρ η -
ΣΗ Μ Ε ΙΩ Μ Α Τ Α ΣΤΟ ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ
<τε καί έπ εσε χ ά μ ω — Ό τ ρ α β μ α τ ία ς μέ τά δ υ ό
το υ χέρια καί μέ τ ό γ ό ν α σ ύ ρ θ η κ ε ω ς τ ο ν τ ο ΐ
7 ,0 , φ έ ρ ν ο ν τ α ς μ α ζί το υ κ α ίτ ή μιά π α τ ε ρ ίτ σ α .»
νε ά μ α τελ είω σ ε ή ισ τ ο ρ ία π ού έτυχε ν ά κρυ­
φ α κ ο ύ σ ε ι, τ ό τ ε ς έν ιω σ ε « π ό σ ο γλυκά κι’ άκ ρι-
{1ή εΐν α ι ή Ζ ω ή » « έ ν α σ υ ν α ίσ θ η μ α μ εγαλείου
γ ιά τ ή Ζ ω ή τ ο ν ε κ α τ έ λ α β ε ' κι’ έν α κ ο ύ φ ω μ α
α ίσ τ ά ν θ η κ ε μ έσ α του ».
Ά φ τ ό τ ό κ ο ύ φ ω μ α , εΐν α ι τό σ π ο υ δ α ιό τε ρ ο
κ α ί πού μέ μ εγά λ η δύναμ η μ π όρεσ ε ό Κ α ρ α ­
λής ν ά ζ ω γ ρ α φ ίσ ε ι, έτσι, π ού νά γεννάει
σ τ ό δ ια β α σ τ ή μιάν ά ν είπ ω τη συγκίνηση. Θ ά ρ -
ρ ώ π ώ ς δέν π ρέπ ει νά έπ ιμένω π ερ σ ό τερ ο
γ ι ά τό δ ιή γη μ α ά φ τ ό . Γ ια τ ί τό κ α λή τερο
ί-ϊναι ν ά τ ό δ ια β ά σ ει κ ανείς ο λ ά κ ερ ο γ ιά νά
ΐιιεί τήν ά ξιά του. Β έ β α ια γ ιά τό διήγημα
ά φ τ ό ί σ ω ς μερικοί ν ά π οΰνε π ώ ς δέν είνα ι
■δσο π ρέπ ει επ α ν α σ τα τικ ό . Δ έ θ ά έχουνε δ μ ω ς
κ α θ ό λ ο υ δίκιο.
"Ε ν α ά λ λ ο διήγημ α μ ’ έκ ανε ιδ ια ίτερ η εν -
τύπ ιοση καί σ ίγ ο υ ρ α θ ά εΐτ α ν ε τό π ιό καλό
« ν ό σ υ γ ρ α φ ε α ς φ α ν έ ρ ω ν ε κ α θ α ρ ό τ ε ρ α κείνο
π ο ύ θ έλ ει ν ά π ει. Τ ό διήγημ α ά φ τ ο έ π ι γ ρ ά φ ε
τα ι σ τή Σ τ ά ν η » καί τελ ειώ ν ει έτ σ ι «Θ υ
μ οΰ μ α ι μ ό ν ο ν πού ά κ ο υ γ α κ ο ν τά μου σκυλιά
ν ά γου ρ γ ιά ζου νε: κι’ ο τ ι ρ ώ τ η σ α « Ι Ι ο ϋ π ά °
<ο;» κι' α μ έ σ ω ς μιά α ν θ ρ ώ π ιν η φ ω ν ή μοΰ
α π ά ν τη σ ε : « Κ α λ ά π ά ς .» Κ α ί δ έ φ τερ η φ ο ρ ά
ί Ι π α « θ έ λ ω νά λ υ τ ρ ω θ ώ ,» κ α ί π ά λι μου α π ά ν ­
τη σε. « ’ Ε τσ ι θ ά λυτριόνεσαι»
Τ ώ ρ α π ώ ς α κ ρ ιβ ώ ς θ ά β ρ ε ι τή λ ύ τρ ω σ η
μένει σκ οτεινό. Μ αντί βο> π ώ ς θ έλ ε ι νά πει
γ υ ρ ίζ ο ν τ α ς σ τή σ τά ν η , έπ ισ τ ρ έ φ ο ν τ α ς στή
φ ύ σ η . Δ έ ν ξ έ ρ ω π ά λι, ί σ ω ς ν ά λ α θ ε β ω .
Τ ά ά λ λ α δ ιη γ ή μ α τα δχι κ α ί τ ό σ ο κ αλά
στή ν έχ τέλεση . Μ εγα λύ τερη α ρ ετή τό ΰ Κ α ­
ρ α λ ή εΐν α ι θ α ρ ρ ώ , π ώ ς εΐν α ι ένας κ α λός
« ά γ ν α ν τ ε φ τ ή ς , π ού ξέρει ν ά βλέπ ει .καλά
τ ή γύρο) του ζ ω ή καί ν ά μάς τή ζ ω γ ρ α φ ίζ ε ι
β ά ζ ο ν τ α ς καί τή ν α τομικ ή του σ φ ρ α γ ίδ α .
Τ ό π ρ ώ τ ο έρ γο το ΰ Κ α ρ α λ ή δείχνει π ώ ς θ ά
μ π ο ρ έ σ ει ν ά δά>σει στή φ τω χ ή μ ας λ ο γ ο τ ε ­
χ ν ί α έρ γ ο πιο δ υ ν α τό καί λ υ τρ ω μ έν ο απ τήν
σ κ ο τειν ά δ α τοΰ π ρ ώ τ ο υ του. Δ . Β Ε Ν Ε Τ Ι Δ Η Σ
ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ
y XQο ν t] Σ κ έψ η δ ιμ ή ν ο Π ε ρ ιο δ ικ ο
έκ δ ίδ ετα ι σ τ ό Σ ικ ά γ ο ’ Α μ ερ ικ ή ς.
ΣΙa q iPεν ά) ν— μηνιάτικο, διεφθ. A. Ρ άλλης.
Τό 2 % ο λ ε ί ό μ α ς - μ α θ η τ ι κ ό π ε ρ ι ο δ ι κ ό · Ά π ό
τίς μαθήτριες τήςΚωνσταντινίδιουΣχολής
Στίχοι,— Τής Αωρας Μοατσοι1.
Ε λ ε ύ θ ε ρ η ά γά η η — Α. Παπαδημα
Κ όχ υλ α ρ— Ν. Σαράβα
Σ ύ μ β ο λ α — Γ. Μαλτέζου.
Κ ριτικ ά Σ η μ ειώ μ ατα— Α. Φράγκου
Δ ΙΗ Γ Η Μ Α Τ Α Χ· Χ ρη στοβα σίλη καί
Ρωσσικές σελίδες— Ε· Σ ν φ ν α ίο ν . Ι^κδό-
τ:ης I Σιδέρης.
31
Κ Α Λ Λ ΙΤ Ε Χ Ν ΙΚ Α ‘ Σ Η Μ Ε ΙΟ Μ Α Τ Α -
ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ
Σ ή μ ε ρ α , τ ά έγκ αίνια μιάς έκ θ εσ η ς π ερ ν ού ­
νε κοσμικό χ αρα χ τή ρα . Ά ν είνα ι το ΰ τ ο λυπ η­
ρό ή δχι, μ π ο ρ εί ό κ α θ έ ν α ς ν ά τ ό ά ν τιλ η φ τεΐ.
Ω σ τ ό σ ο ο λ ο φ ά ν ε ρ ο γ έν ετα ι, π ώ ς χάνει έτσι
τό σ ω σ τ ό του χ α ρχ τή ρα κι’ ά μ α συμβαίνει
ά φ τ ό , θ ά π ει π ώ ς τ ό π ρ ά μ α έκ φ υ λ ίζετα ι:β έ-
β α ια ή π α ρ α τή ρ η σ η το ύ τη δέ βγήκε ά π ό τό
κ ο ίτα γ μ α τ ώ ν έγ κ αίνιω ν μιάς μ ονάχ α έκ θ εση ς,
ά λ λ ά ά π ’ ο λ ες σχεδόν. Τ ρ α ν ό π α ρ ά δ ε ιγ μ α , τό
β φ ν ισ ά ζ τή ς έκ θ εσ η ς Γ ύ ζ η ς δπ ου μ α ζεφ τή κ α νε
ά ν θ ρ ω π ο ι ά νίδεοι, χ ω ρ ίς κ α ν έν α , έν δ ια φ έ ρ ο ,
ά λ λ ά ά π λ ώ ς, γιά νά δείξου νε μέ τήν α ν επ ι­
θ ύμ η τη π α ρ ο υ σ ία του ς, δ τ ι νοιιόθουνε καί άπ ό
τ έ το ια π ρ ά μ α τ α , π ώ ς τ ά χ α π α ρ α κ ο λ ο υ θ ά ν ε
τή καλλιτεχνική κίνηση το ΰ τό π ο υ . Κ ι’ έ'τσι
βλέπ ει ό κ α θ έ ν α ς τό ν ά ξε σ τ ο ν σ δ λ ε ς του τίς
εκ δ ή λ ω σ ες ν ε ό π λ ο υ το , ν ά μή λείπει ά π ό κ α ­
μιά π α ρ ό μ ο ια σ υ γκ έντρ ω ση . Τ ά ίδ ια καί χει­
ρ ό τ ε ρ α ή γυ ν αίκ α , π ού ά μ α βά λει κ α π έλ λ ο καί
γού ν α , γένη χ ε κυρία καί π ού σ α ν τέ το ια
« τ ό ν ο ιώ θ ε ι» τή ς επ ιτρ έπ ετα ι ν ά π α ρ ο υ σ ία -
σ τ ε ΐ π α ν το ϋ . Τ ά λ ό γ ια το ΰ τ α , ί σ ω ς π ολ λοί
ν ά π οΰνε π ώ ς ε ΐν α ι π ερ ιττά κ ι' ά κ ό μ α ά σ χ ε ­
τ α μέ τό κύριο θ έμ α πού μ α ς άπασκολεΤ . 'Ω σ ­
τ ό σ ο έμ εΐς τ ά π α ρ α θ έ σ α μ ε , γιά λ'αμαστε σέ
τά ξη , το υ λ ά χ ισ το μέ τή συνείδηση μας.
Έ τ σ ι λ ο ιπ ό ν , β ρ έθ η κ α σ τ ά έγ κ αίνια τη ς ό -
ιιαδικής έκ θ ε σ η ς τ ώ ν έ ρ γ ω ν , τη ς κ. Ά θ η ν ά ς
Τ α ρ σ ο ύ λ η καί τ ώ ν δ εσ π ο ιν ίδ ω ν Π ίτσ α ς Κ ό κ ­
κινη καί ’ Ι ω ά ν ν α ς Σ χ ίν ς, σ τή σ ά λ α το ϋ Π α ρ -
ν α σ σ ο ΰ . Ε ί δ α κίΰ ξ α ν ά δ α έπ α νελ η μ μ έν α δ λ α
τ ά έ ρ γ α , μέ π ροσοχή . ’ Ε κ είνο π ού λείπει καί
γ ιά τ ό λ ό γ ο τ ο ΰ τ ο γένεται άμέσως^ ά ν τιλ η φ το ,
ά π ό το ύ τη τήν έκ θ εσ η , εΐνα ι ή σύνθεση.
Τ ρ ία π ρ ό σ ω π α εκ θ έτου νε καί μιά δέν υ π ά ρ ­
χει. Ί σ ω ς , επ ειδή εΐν α ι δύ σ κ ο λ ο τ ό ε ίδ ο ς α ύ ­
τ ό , νά τ'ά π ε φ υ γ α ν . Κ α ί π ρ ώ τ α ά ς π ούμε μ ε­
ρικά γ ιά τό έρ γο τή ς κ. Ά θ . Τ α ρ σ ο υ λ η , πού·*
ν α ι γ ν ω σ τ ό κι’ ά π ό άλλες τη ς εμ φ ά νισες.
(Λ ύκειο Ή λ λ η ν ΐδ ω ν , y l ϊϊα ν ελ λ ή ν ιο ι κ. α .)
X α ρ α χ τη ρ ισ τικ ό είν α ι, ή π ρ ο σ ο χ ή στή ν έκλο~
γή γ ιά τ ο ®έμα, . π ού π ά ν τ α π ρέπ ει ν ά να ι
δ μ ο ρ φ ο καί γεμ ισμ έν ο, γ ν ώ ρ ισ μ α τή ς γυναί-
κειας ν ο ο τ ρ ο π ία ς. Π ο λ λ ά π ρ ά μ α τ α έτσι, που
θ ά π ρ ε π ε νά λεί.τουνε, ύ π ά ρ χ ου να ι καί π ο λ λ ές
φ ο ρ έ ς μ ά λ ισ τα ,α π ο τελ ο ύ ν ε κύριο άντικ είμενο.
'Ω σ τ ό σ ο δ ύ ο — τρ ία , ξ ε χ ώ ρ ιζ α ν ; καί γ ια τ ο ύ ­
το α π ο τελ ο ύ ν ε α ν τ ίθ ε σ η καί τρ α ν ή α π ό δ ειςη ,
π ώ ς τ ό ά π λ ό είνα ι κι’ ώ ρ α ι ο σ ύ γ χ ρ ο ν α ,κ α θ ώ ς
σ τ ό έρ γο ({Π εύ κ ο σ τή Χ ε λ ιδ ο ν ιο ύ )) α ρ .
π ούναι γ ιά τήν π α ρ α π ά ν ω α ιτ ία καλό^ ά ν καί
άνήκει σ τ ά π α λ α ιό τερ α έρ γα . Κ α ί μ δλ ο π ού
ή κ. Τ α ρ σ ο ύ λ η εκ θ έτει π ά ν ω ά π ό εκ α τό »*>-
μ ά τια , λ ίγ α π ολ ύ ε ΐν ’ εκ είνα π ου έχουνε α ξ ί ­
ω σ ε ς. Κ α ί τά. τ α μ π λ ώ αύτα. εΐν α ι, ( ( Μ έ /α
Σ π ή λ α ιο ν, ιχοναστήρι)) ά ς . 3, ((ά π οψ ις Μ εγά ­
λου Σ π η λ α ίο υ )) ά ρ. 4, ({‘ Ε κκλησία Κ α ιά α ρ ια -
νή ς)) άρ. 9, ό ((Μ εσ ση ν ια κ ό ς κ ό λ π ο ς)) ά ρ. 1,
 ΣΗ Μ Ε ΙΩ Μ Α ΤΑ Σ Τ Ο Π Ε ΡΙΘ Ω ΡΙΟ
π οβχει κ άτι τό διακ οσμ η τικ ό και τ ά σχ έδια
« ά ν τα ν τή ς το ΰ χ ω ρ ιο ΰ » ά ρ . 74 καί τό « π α -
λ η ό σ π ιτ ο » ά ρ . 59, π οΰ ξεχ ω ρ ίζο υ ν ε ά ν ά μ ε σ α
ά π ό τ ά λ λ α ε ρ γ α . Έ ν το ύ τ ο ις, τό ερ γ ο τή ς κ.
Τ α ρ σ ο ύ λ η , φ έρ ν ει τό ν π ρ ο σ ω π ικ ό τη ς χ α ρ α -
χ τή ρα π οΰ να ι μ ά λ ισ τα σέ κ ά θ ε κ ομ ά τι β α λ ­
μ ένο έν το ν α , μέ δύναμ η, Ά π ό άπ ειρους μ έ ­
σ α π ίνακες τ ό δικό τη ς τό τ α μ π λ ώ φ α ίν ετα ι
Τ ο ϋ τ ο ε δ ώ τ ό χ αρ α κ τη ρισ τικ ό π ολ λές φ ο ρ έ ς
μ ας φ α ίν ετα ι α π λ ό έτσι καί α σ ή μ α ν το . Κ α ί
σ τή ν π ερ ίπ τω σ η το ύ τη ν ε δ ώ β έ β α ια , δέν α π ο ­
τ ε λ ε ί τ ίπ ο τ α τ ό εξα ιρετικ ό ά λ λ ά ο π ω σ δ ή π ο ­
τε π ά ν τ α του π α ραμ έν ει εν α κ αλό σημ άδι.
Ά λ λ ο τ ίπ ο τ α ξε χ ω ρ ισ τ ό δέ βλέπει κανείς,
έκ τος ά π ό τή δου λ ειά τ ώ ν γ υ μ νώ ν, ποΰ σέ
ώ ρ ισ μ έ ν α κ ο μ ά τια εΐν α ι καλή, κ α θ ώ ς σ τ ό
« Ρ ο μ ά ν τ σ ο » ά ρ. 20 καί σ τ ό « μ ο ν τ έ λ ο » άρ.
22, α ν τ ίθ ε τ α π ρ ό ς τή ν άσχημ η εκ τέλεση τ ώ ν
ά λ λ ω ν γυμ νώ ν. Κ ά νει ιδίω ς κ α τά π λη ξη καί
δ ίκ α ια φ έρ ν ει τό ν π α ρ α τ η ρ η τή σέ σκέψη ά λ ­
λη, τό σχέδιο « Γ υ μ ν ό » ά ρ . 76, π οΰ ά π ο ρ ε ΐ ό
κ α θ έν α ς π ώ ς έν α τέτοιο π ρ ά μ α είδε τ ό φ ώ ς .
Γ εν ικ ά , δείχνει μιάν ώ ριμ η κ αλλιτέχ νιδα
τό ερ γ ο τη ς καί πολύ π ιθ α ν ό ν νά τ ό δ ιχνε
π ιότερο κ α λά ά ν έλειπε ή βιασύ νη καί ή επι­
θ υ μ ία νά τά κ ά νουμ ε δ λ α , νά κ α τ α π ια σ τ ο ύ ­
με μέ τ ό κ ά θ ε τί καί τ ό χ ειρ ότερ ο, ν ά ε ρ γ α ­
ζ ό μ α σ τ ε ά κ α τ ά π α φ α τ α χ ω ρίς α ν α π ν οή , π ρ ά ­
μ α π ού δείχνει π ρ ο χ ειρ ο λ ο γ ία . Ό Γ ύ ζ η ς π.χ.
« δ έ ν ζ ω γ ρ ά φ ι ζ ε π ο τέ, π ρ όχ ειρ α , ά μ ελέτη τα ,
ά τη μ έλ η τα . Ή τέχνη του γ ια φ τ ό ν ή το ίερ ά ».
Γ ιά τ ο ΰ τ ο καί δημ ιού ργησε.
Τ ώ ρ α γ ιά τή δου λ ειά τή ς δ. Κ οκκίνη θ ά
μ π ο ρ ο ύ σε ν ά π ει κανείς οτι μ ιά καλλίτερη π ε­
ριμέναμε. Ά π ό τή ν εμ φ ά νιση τη ς σ τ ό Λ ύ ­
κειο τ ώ ν Έ λ λ η ν ίδ ω ν π ο ύ τα ν κι’ ή προιτη
αν δ έν κ ά ν ω λ ά θ ο ς , π ερ ά σ α ν ε κ ον τά τρ ία
χ ρόνια . Τ ό χ ρονικ ό τ ο ΰ τ ο δ ιά σ τ η μ α , δέν ε ί ­
ναι β έ β α ια ά ρ κ ετό γιά ν ά γένει κ ά τι π ρ α γ μ α ­
τικ ά κ α λλ ίτερ ο, ά λ λ ά ά μ α λ ά β ου μ ε ύ π ’
δψει μ ας δ τ ι π ρ όκ ειτα ι γ ιά πρόσωπο
νέο σ τ ά χ ρόνια , είν α ι δ υ ν α τ ό ν ά σ υ μ βεΐ
τά λ λ ο . Σ ά λέμε τ ώ ρ α φ υ σ ικ ά , π ώ ς δέν π α ­
ρ ο υ σ ιά ζ ει το ύ τ η τή στιγ μ ή τ ό ερ γ ο τή ς δ.
Κ οκκίνη μ ιά κ ά π ο ια π ρ ό ο δ ο . Α π ε ν α ν τ ία ς
μ ά λ ισ τ α , λέμ ε δ τ ι, μιά εξέλιξη π α ρ ο υ σ ιά ζε τ α ι
σ ά φ τ ό , μέ τή μικρή δ ια φ ο ρ ά π ώ ς , μ π οροΰ σε
το ύ τ η ε δ ώ ν ά μήν υπήρχε κ α θ ό λ ο υ . 'Ω σ τ ό σ ο ,
π α ρ ο υ σ ιά ζε ι μ ερικά π λ εον εχ τή μ α τα π ού β ρ ί-
σκ ουντα ι δ λ α α ρμ ο ν ικ ά συ ν δια σ μ έν α σέ λ ίγ α
κ ο μ ά τια , κ α θ ώ ς σ τ ά « δ ε λ φ ο ί -δ ρ ό μ ο ς Ά ρ ά χ ω -
β α » ά ρ . 11 δ ρ ό μ ο ι χ ω ρ ιο ΰ » ά ρ . 12, « Ε κ κ λ η ­
σ ία Κ α ισ α ρ ια ν ή ς » ά ρ . 37 (τ ο ΰ τ ο έ δ ώ κ ι' ή
κ. Α θ . Τ α ρ σ ο ύ λ η τόχ ει φ τ ια γ μ έ ν ο κ α θ ώ ς
ά ν ά φ ε ρ α ), «ψ α ρ ό β α ρ κ β ς» ά ρ . 30, « σ τ ή ν ά κ ρ ο -
θ α λ α σ σ ι ά » ά ρ. 7, « σ τ ή ν ε ξ ώ π ο ρ τ α » ά ρ . 10.
« ν η σ ιω τικ ό σ π ίτ ι» ά ρ . 36 καί σ τ ό « β ά ρ κ α ψ α -
ρ ά δ ικ ια » ά ρ . 33.
Σ τ ά π α ρ α π ά ν ω βλ έπ ου μ ε κ α λ ό σκέδιο,
χ ρ ώ μ α τ ο π ο θ ε τ η μ έ ν ο μέ συνειδητή β ε β α ιό ­
τη τ α σ τ ή θ έ σ η το υ κα ί τ ό κ υ ρ ιώ τερ ο μέ π ε­
π ο ίθ η σ η καί θ ά ρ ρ ο ς . Τ ά γ ν ω ρ ίσ μ α τ α ά φ τ ά ,
είν α ι κ α λά σ η μ ά δια καί δείχνουνε ένα α ρ κ ε­
τ ά γερά τ α λ έ ν τ ο καί Ισ ορροπ η μ έν ο.
Τ ά λ οιπ ά τ α μ π λ ώ π ο δ ν α ι π ερ ισ ό τερ α άίτό
π εν ή ντα , φ α ν ε ρ ώ ν ο υ ν ε τ ά π α ρ α π ά ν ω χ α ρ ί­
σ μ α τ α , ά λ λ ά δχι μ α ζεμ έν α δ λ α σ τ ό κ α θ έν α
κομ άτι. Σ τ ό ν π ίνακα π, χ. « Π α ν τ έ λ η » ά ρ. 52·
εν ώ τό μ π ρ ο σ ιειν ό π λ ά ν ο είνε ω ρ α ί α έκ τελ ε-
σμ ένο, τ ό φ ό ν τ ο (π ύ να ι καί τό κύριο α ν τ ι ­
κείμενο τοΰ έρ γου ) ά π εν α ν τία ς δείχνει μιάν
ά δυ ν α μ ία π ού γ ίν ετ α ι ά ν τιλ η φ τή ιδίω ς στήν
ά π ό δ ο σ η του τόν ου σ τ ό χ ρ ώ μ α ). Σ τ ό ν α λ ο ι ­
π όν , λείπει τό κ α λό σ χ έδιο (σ έ μερικά μ άλ ι­
σ τ α εΐν α ι ά ν.τικ αταστη μ ένο μ ένα ά λ λ ο ά σ κ η ­
μο π οΰ π ροδίν ει βιασύνη καί ά συ νειδη σ ία ) καί
σ τ ά λ λ ο , τ ά χ ρ ώ μ α τ α δέν είν α ι κ α λ ά το ν ισ μ έ­
να ή τέ λ ο ς μ ιά κακή έχ τέλ εση τ ό διακρίνει.
Φ α ίνετα ι έτ σ ι, δ τ ι ή δις Κ οκκίνη καί Σ χίνς
άγ ν οοΰ ν ε π ώ ς « τ ό κ αλό ’ δέν βρ ίσκ ετα ι πιό
π ολ ύ ». Γ ια τ ί ά λ λ ιώ τικ α , θ ά τ α ν ε εκ α τό φ ο ρ έ ς
π ρ ο τιμ ό τε ρ ο ν ά βλ έπ α μ ε πολύ λ ιγ ώ τ ε ρ α ερ γα ,
π α ρ ά δ λ α εκ είνα π οΰ κ α τα κ λ ύ σα ν ε τίς σ ά λ ε ς
τοΰ Π α ρ ν α σ σ ο ΰ . Τ ο ΰ τ ο , θ ά π ρ ε π ε π ερ ισ σότερ ο
ν ά τό τονίσου μ ε γιά νά τά κ ού σ η ή δ)νις
Σ χ ίν ς π ού ε δ ώ σ έ τ ρ ία ή τ έ σ σ ε ρ α έρ γ α της,
κ α θ ώ ς «κ εφ α λ ή ν έ ο υ » ά ρ . 12 (π α ρ ά δ ο ξ ο φ α ί ­
νετα ι τ ό δ ού λ εμ α τοΰ ώ μ ο υ το ΰ π α ιδιοΰ . κ ά ­
τ ω δ εξ ιά , σ ά ν ά τ έ λ ε ιω τ ο είν α ι) «κ εφ α λ ή γ έ ­
ρ ο υ » ά ρ . 10 καί τή ς νεκρής φ ύ σ η ς τ ό κομ άτι
«ν α ρ γ ιλ έ ς » ά ρ . 20., (καί ή κ. Τ α ρ σ ο ύ λ η κ * -
θ ώ ς κι’ ή δ)νίς Κ οκκίνη έχουνε κ α λά έργα
νεκρής φ ύ σ η ς π ρ ά μ α π οΰ δέν θ ά π ρ επ ε νά
π αραλείψ ουμ ε μιά καί εΐν α ι κ αλό σ τοιχ ε ίο γιά
τήν δλ η δου λ ειά το υ ς) φ α ίν ε τ α ι νά ξέρει κά ­
τι, νά μ π ο ρ ε ί δη λ α δή ν ά φ τ ιά ξε ι κάτι καλό,
σ τ ά υ π όλ οιπ α δείχ νεται τελ ειω τικ ά ξένη π ρος
τή τέχ ν η ’ Μ ά διά β ο λ ε! εΐν α ι έ ρ γ α τέχνης, τ ά ­
χα εκ είνα π οΰ κ ρεμ α στή κ α νε έκεΐ; Δείχ νου­
νε κα μ ιά δύναμ η, κα μ ιά ικ α ν ότ η τα , τί­
π ο τ ε ά π ο λ ύ τ ω ς Δ έ ξέρει κ α νέν α ς τί ν ά β ά λ ­
λει μέ τό ν οΰ του γιά ν ά δικ α ιολ ογ ή σ η ενα
τέ το ιο ά θ λ ιο φ α ιν όμ εν ο π οΰ ά θ ε λ α π ροξεν εί
τό ν οΐχ το.
Ά λ ά δ. Σ χ ίν ς, δέν εΐν α ι θ ά λ α σ σ α εκεί­
νη, ούτε ε ίν α ι εκ είν α τ ά κ α φ ετ ιά καί μ αύ ­
ρα καί π ρ ά σ ιν α , κ α ρ ά β ια , οΰ τε ΐά
ά π ρ ο σ δ ιό ρ ισ τ α έκ εΐν α — σ χ ή μ α τα , α­
τμ ό σ φ α ιρ α . ’ Ε κ τός ά ν π ίσ ω ά π ’ δ λ α τού τα
κ ρύ βετα ι κα μ ιά κ α ινού ργια μ α νιέρ α τή ς οπ οία ς
τ ά μ υ στικ ά τυχαίνει ν ά μήν ε ίμ α σ τ ε εμ είς
ά ξιο ι ν ά τ ά νοιώ σ ου μ ε. Α ύ τ ό εΐν α ι άλλ ο ζή ­
τη μ α β έβ α ια . Ά λ λ ά π ολ ύ φ ο β ο ύ μ α σ τ ε μ ή π α ς
δέν σνμ βα ίνει ά φ τ ό .
Β Λ Ι Α Σ Κ. Ζ Ι Ω Γ Α Σ
 —S—t—*—S—3—S—3—3—S—S—*- ■ Ι γ·"·8 ·- I —'-"3*· § * » 3 -

ΕΤΟΙΜΑ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΦΟΡΕΜΑΤΑ ΚΑΠΕΑΑΑ 4

+
.1 1 1 1 1 1 Α Ρ ΓΥ Ρ ΙΟ Υ *
24 Ε ΤΜ ΤΕ Μ Π Ύ Μ Ι 24
+
Δ ’. ί Ρ Κ . Μ Σ Ε Κ Θ Β Σ ΙΣ Φ Ο Ρ Ε Μ Ρ Τ ίΐΝ
f
^Π Ο A P S X . SSO 1 ,C O O
sje
ί8 τ
Ε ΙΧ Π Λ Ο Υ Ζ ΙΆ Μ Χ Τ Α Α Ο Γ Η Γ ί n K r iA IiQ ·^ *1*
ν
*4*

ΠΑΙ ΔΙ ΚΗ ΧΑΡΑ
ΠΑΙΔΙΚΟ ΙΙΕ Ο Κ Ο ΓΡΑ Φ Ε Ε Μ Ο Π3ΡΙΟΔΙΖΟ
Διευθυντής A. L Ρ Α Λ Λ Η Σ
Έ κ ΰ ίδ ο τ α ί τ^ ε ΐς φ ο ζ $ ς ν ύ ρη ?&
Δ ιη γ ή μ α τ α — Μ υ θ ι σ τ ο ρ ή μ α τ α — Ε γ κ υ κ λ ο π α ιδ ικ ή " Υ λ η — Φ υ-
σιογ ν ω στικ ες γ ν ώ σ ε ις — Τ α ξ ε ϊδ ι α — Χ ε ιρ ο τ ε χ ν ία — Ν έ α και Π ε
ρ ίε ρ γ α — Π α ρ α μ ύ θ ια
Συσταίνεται μέ τήν ΰπ’ άριθ. 5983 ’ Εγκύκλιον 'Υπουργείου Παι­
δείας. 11-2-2»

ΑΓΓΑ0ΕAAHHIRH ΕΤΑΙΡΕΙΑ
ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΩΝ ΤΑΙΝΙΏΝ
Ν. Φ ΡΑΝΚ. & S IA
Ενοικιάσεις, Ά γοραί, Πουλήσεις,
Κατασκευαι Κινηματογραφικών ται­
νιών Ά$ί)να·ί~Χο·λχοΜ ονδνλη 3 9
Ό ’Ιατρός τοΰ Προσφυγικοΰ Νο­
σοκομείου ’Αθηνών κ. ΔΙΟΝ ΥΣΙΟ Σ
X " ΣΤΑΥΡΟΓ Έγκατεστάθη εις
ΙτονΣυνοικισμόν Βΰρωνοςκαι
ται καθ’ έκάστην 2-6 μ. μ·
'\)δός Χρυσοστόμου Σμύρνης αρ. 5
Κ Α ΙΝ Ο Υ Ρ Γ ΙΑ Σ Ω Ε
iSASAonaa g e m o -s m use max
Γράμματα -/εμβάσματα διεφθύνονταί <ττόν
κ. Θ. Π Ρ Ο Δ Ρ Ο Μ Ο Υ . Γραφεία Σίνα 11
Συνδρομή χρονιάτικη δραχ. 60.
» γιά τούς φυιτητάς δρχ. γ>0
Λίγα άπ’ τό 2ο φύλλο πού θά κυκλο­
φορήσει στις αρχές τοΰ Μάη με 48 πλού-
σιες σελίδες και συνεργασία : Κ ΑΖΑΝ -
Τ Ζ Α Κ Π , Π Α Λ Α Μ Α , Φ ΙΛΗ Ν ΤΑ. κτλ.
Ε. C A R R IE R E -M .P R U S T E , Ν. SE-
G U R κτλ.— άφτόγραφο Κ. ΘΕΟΤΟΚII.
δέχε­ Παγκόσμια πνεβματική κίνηση, β,μλιο
*ρπίες, Σκέψεις γνώμες, εκθέσεις— εικό­
νες, σκίτσα κτλ.

Τυπογραφεία Α . Τσιγαρίδα