Ahşap Malzeme Teknolojisi

VEZİRKÖPRÜ MESLEK
YÜKSEKOKULU
ORMANCILIK / ORMANCILIK VE
ORMAN ÜRÜNLERİ PROGRAMI
ORP211-AHŞAP MALZEME
TEKNOLOJİSİ
Öğr. Gör. Cemil ÖZDEMİR
Ağaçlarda Kusur ve Hastalıklar
ORP211 - AHŞAP MALZEME

TEKNOLOJİSİ
Hafta-10
AĞAÇLARDA KUSUR VE HASTALIKLAR
AĞAÇLARDA BÜYÜME ÖZÜRLERİ
• Ağaçta büyüme büyüme özrü, yaşamı sırasında
ağacın sağlıklı doku oluşturmasını engelleyen
etkenlerin oluşturduğu yapısal bozulmalardır.
1- Konik ve Eğri Büyüme 7- Gövdede Yara Yığılması
2- Oluklu Gövdeli Ağaçlar 8- Don Çatlağı
3- Kaçık Özlü Ağaçlar 9- Hava Çatlağı
4- Buruk Gövdeli Ağaçlar 10- Öz Çatlağı
5- Urlu Gövdeli Ağaçlar 11- Budaklar
6- Reçine Keseleri
1- Konik ve Eğri Büyüme
•Düzgün ve dengeli büyüyen bir ağacın
gövdesi ile dallarına kadar aynı kalınlıkta
gelişmelidir. Bazı ağaçlarda gövde, yükseldikçe
incelir. Bu konik büyümedir.
•Eğri Büyüme: Ağaç büyürken bir tarafından
devamlı olarak zorlanırsa, örneğin aynı yönde
kuvvetli rüzgâr etkisinde kalırsa eğri büyür.
1- Konik ve Eğri Büyüme
2- Oluklu Gövdeli Ağaçlar
Bazı ağaçların gövdeleri silindir biçiminde
büyümez. Yıl halkaları öz çevresinde düzgün
çemberler yapmaz. Gövde çevresinde girintili,
çıkıntılı oluklar görülür.
OLUKLU GÖVDE
2- Oluklu Gövdeli Ağaçlar
•Oluklu gövde akgürgen, kızılağaç ve ardıç
ağaçlarında kalıtımsal bir özelliktir. Bu ağaçlarda oluklu
gövdelere sık sık rastlanır.
•Girinti ve çıkıntılar bazen hafif, bazen de çok
belirgindir.
•Oluklu gövdeden kesilen kerestede dengesiz
çalışmalar olur.
•Kamburlaşmalar ve çarpılmalar meydana gelir.
•Yıl halkaları gelişi güzel kesintilere uğrar ve damar
desenleri bozulur.
3- Kaçık Özlü Ağaçlar
• Özü gövde ortasında olmayan ağaçlardır. Böyle
ağaçların gövdesi de düzgün silindir biçiminde
gelişmez. Gövdenin baş kesitteki görünüşü
yumurta biçimindedir.
KAÇIK ÖZLÜ
AĞAÇ GÖVDESİ
3- Kaçık Özlü Ağaçlar
•Kaçık özlü büyümenin başlıca sebeplerinden biri
ağacın eğimli bir yerde veya orman kenarında
yetişmesinden kaynaklanır.
•Sürekli olarak aynı yönden rüzgar veya güneş
etkisinde kalan ağaçlarda da kaçık özlü büyüme
görülebilir.
KAÇIK ÖZLÜ
AĞAÇ GÖVDESİ
4- Buruk Gövdeli Ağaçlar
Buruk büyüme, doku liflerinin sarmal bir yol
izlemesi sonucu oluşur.
Hafif buruk büyüme bir çok ağaçta görülebilir.
İğne yapraklı ağaçlarda, meşe, kestane, gürgen ve
karaağaçta sık rastlanır.
BURUK GÖVDELİ AĞAÇLAR

İklim koşullarından veya kalıtım nedeniyle ortaya
çıkabilir. Doku liflerinin sarmal bir yol izlemesi
sonucu oluşan büyümedir.
İklim koşullarından veya kalıtım nedeniyle ortaya
çıkabilir.
BURUK GÖVDELİ AĞAÇLAR

•Buruk büyüyen ağaçtan alınan kereste
kururken düzgün kalmaz ve lifler doğrultusunda
kamburlaşır.
•Buruk gövdeli bir ağacı, kabuğundaki veya iç
kabuğundaki ince sarmal çatlardan tanımak
kolaydır.
•Çok buruk gövdeli ağaçtan kesilen keresteyi
doğrama ve mobilya yapımında kullanmak
sakıncalıdır.
5- Urlu Gövdeli Ağaçlar
Ağaçta oluşan sürgünlerin zamanında kırılmaması,
sayıca çok artması ve birbirine karışması ve
kambiyum tabakası ile örtülmesi sonucu meydana
gelir.
Gövdede düzgün olmayan şişkinlikler halinde
görülür.
AĞAÇTA URLU GÖVDE

Ceviz ağacının köke yakın bölümünde, akçaağaç
ve kavak ağaçlarının gövde ortalarında, kızılağaç
ve karaağacın taca yakın bölümlerinde oluşur.
Urlu gövdeli ağacın masif kereste olarak
kullanılması sakıncalıdır.

Kaplama olarak çok değerli bir gereçtir.
Renk ve damar deseni yönünden çok zengin kök
kaplamalar, mobilya ve iç mimaride güzel
görünüşlü yüzeyler hazırlama olanağı verir.

6- Reçine Keseleri
Yıl halkaları arasında görülen, içi reçine dolu, kese
biçimindeki bölümlerdir.
Çam türü ağaçlardan ladin, sarıçam, melez çamı,
karaçamda görülür. Köknarda reçine kesesi olmaz.
REÇİNE KESELERİ
6- Reçine Keseleri
Reçine kesesi ağacın değerini düşürür.
Mobilya üretiminde fazla reçineli ağaç kullanmak
sakıncalıdır.
Isınan ağaçtaki reçine genleşir ve yüzeye çıkar.
Yüzeye çıkan reçine yüzeydeki boya ve verniği
bozar.
7- Gövdede Yara Yığılması
Büyüyen ağaçta kambiyumun yaralanması veya
kesilmesi sonucu oluşur.
Hayvanların kemirmesi, sert cisimlerle vurmak,
yıldırım çarpması, bıçakla kesmek vb. Etkiler
kambiyum tabakasının yaralanmasına sebep olur.
GÖVDEDE YARA
YIĞILMASI
7- Gövdede Yara Yığılması
Bu durumdaki ağaç, oluşan yarayı örtmek için yeni
ve çok sayıda hücre yarayı örter.
Yaralanma sonucu oluşan yığılmalar ağacın
değerini düşürür.
Gövdenin yapısı, yıl halkalarının dağılımı bozulur.
Böyle gövdelerden alınan kerestede çalışma ve
çekme oranı dengesizdir.
8- Don Çatlağı
Dikili ağaç gövdesinde, boy yönünde oluşan
çatlakların yeni hücrelerle örtülmesidir.
Gövde çatlaması çok soğuk havalardan veya aşırı
ölçülerdeki sıcaklık değişiminden ileri gelebilir.
DON ÇATLAĞI
8- Don Çatlağı
Kambiyumun yaptığı hücreler çatlağı örtmek için
yığılma yaparlar.
Yığılma, gövde boyu yönünde çıta veya damarı
andıran bir şişkinlik görünümündedir.
DON ÇATLAĞI
9- Hava Çatlağı
Uygunsuz koşullarda kurutulan ağaçlarda görülen
bir kusurdur.
Ağaç gövdesinin dışı içinden hızlı kurursa,
tomruğun yüzeyinde çatlamalar oluşur.
HAVA ÇATLAĞI
9- Hava Çatlağı
İçi ve dışı dengeli kurutulan ağaçlarda hava çatlağı
oluşmaz.
HAVA ÇATLAĞI
10- Öz Çatlağı
Ağacın içinde, dengesiz kuruma yüzünden oluşan ve
özden geçen çatlaklardır.
Bazen gövde boyunca uzayan öz çatlağı, ağacın
değerini büyük ölçüde azaltır
ÖZ ÇATLAĞI
11- Budaklar
Bütün ağaçlarda görülebilen doğal bir kusurdur.
–Dalların kırılması veya budanması sonucu oluşur.
–Budak, gövdeye dik durumda gelişmişse yuvarlak
budak, gövdeye eğik konumda gelişmişse uzun
budak adını alır.
11- Budaklar
• Budaklar en çok iğne yapraklı ağaçlarda görülür.
Budakların elyafı, çevrelerine göre bazen dik, bazen
eğik konumda gelişir. Bu yön değişikliği, budağın
çevresinden ayrı ölçülerde çalışmasına neden olur.
• İri budaklı parçalarda düzensiz kamburlaşmalar
meydana gelebilir.
• İri ve çok olmamak koşulu ile budaklar ağacın
görünüşünü canlandırır.
• Kullanılmasında bir sakınca yoktur.
• Kapı veya pencerelerin kayıtlarında budaklı ağaç
kullanmaktan kesinlikle kaçınılmalıdır
AĞAÇ HASTALIKLARI VE MANTARLAR
Ağaçta hastalık, dokuyu yapan temel gerecin, yani
hücrelerin ve hücre zarının sağlığını yitirmesi ve
tahrip edilmesi sonucu oluşur.
Nemli ağaç veya nemli ortamda bırakılan ağaç,
mikroorganizmalar ve mantarlar tarafından
saldırıya uğrar.
YAŞAYAN AĞAÇLARDA GÖRÜLEN HASTALIKLAR
1. Kırmızı çürük
2. Beyaz Çürük
3. Yıllık Halka Çürümesi
4. Budak Çürüğü
1- Kırmızı çürük
•Zararlı mantarların etkisi ile göbek odun kırmızı
kahverengi bir renk aldığı hastalığa kırmızı
çürük denir.
•En çok ladin ağacında görülen bir hastalıktır.
Göknar ve diğer çam türü ağaçlarda ve bazen
geniş yapraklı ağaçlarda kırmızı çürük
hastalığına rastlanabilir.
1- Kırmızı çürük
•Köke yakın bölgelerde başlayan hastalık bazen
6 metreye kadar yükselerek bütün gövdeyi
sarabilir.
•Kırmızı çürük oluşturan mantarlar hücre zarının
selülozunu tahrip ederler.
•Ağaç setliğini ve sağlıklı kokusunu kaybeder.
•Kırmızı çürüğe uğramış ağaçlar kereste olarak
bir değer taşımaz ve ağaç işlerinde
kullanılamaz.
2- Beyaz çürük
• Bazı mantar türlerinin ağaca girerek besin
suyunu mayalaması, pıhtılaştırması ve
küflendirmesi sonucu oluşan hastalığa beyaz
çürük denir.
•Daha sonra selüloz dokusu bozulur ve
beyazlaşır.
•Ağaç beyaz sarı bir renk alır. Ağaç parlaklığını
ve kokusunu yitirir. Sünger gibi olur.
•Beyaz çürük hastalığı, ağacın dışından içine
doğru ilerler ve bütün gövdeyi sarabilir.
2- Beyaz çürük
• İğne yapraklı ağaçların çoğunda ve kırmızı
gürgen, meşe, elma ağaçlarında görülür.
•Kerestenin yapısal özelliklerini bozarak ağacı
dış etkilere karşı dayanıksız bir hale getirir.
•Beyaz çürük hastalığına uğramış ağaçların
kerestesi mobilya ve doğrama üretiminde
kullanılmaz.
3- Yıllık halka çürümesi
• Beslenme yetersizliği veya beslenme
bozukluğundan ötürü bir veya daha çok yıl
halkasının bozulmasına yıllık halka çürümesi
denir.
•Bütün ağaç türlerinde görülebilir.
•Yıl halkalarının büyüme dengesi bozulur.
3- Yıllık halka çürümesi
• Hastalığa uğrayan yıl halkalarında sağlıklı bir
gelişme olmaz.
•Hastalıklı bölümlerin dışındaki ağaçta önemli
bir dayanım eksikliği görülmez.
•Yıl halkası çürümesi görülen bölümlerin kesilip
atılması koşulu ile sağlam bölümler kullanılabilir.
4- Budak çürüğü
• Kırılan dalların uzun süre kapanmayan
yaralarından giren mantarların yaptığı
çürümelerdir.
•Kırık dal dipleri mantarların ve rutubetin
kolayca girebileceği bir delik halindedir.
•Ağacın derinliğine giren çok değişik mantarlar
ve rutubet, bütün gövdeyi tahrip edebilir.
•Budak çürüğü bütün ağaçlarda görülebilir.
KERESTE HALİNDEKİ AĞAÇLARDA GÖRÜLEN
HASTALIKLAR
1. Mavi Çürük
2. Kırmızı Çizgi
3. Ardaklanma
HASTALIKLAR
1- Mavi çürük
• Hücre içi sıvıları kendine besin maddesi olarak
seçen mavi küf mantarlarının oluşturduğu bir
hastalığa mavi çürük denir.
•Mantar hücre zarına dokunmaz. Bu nedenle
ağacın fiziki etkilere karşı dayanımında önemli
bir azalma olmaz.
•Genellikle çam ağacında görülür.
HASTALIKLAR
1- Mavi çürük
• Mantar etkisini en çok dış ağaçta ve belirli
koşullarda gösterir.
•Mantar, % 15 – 30 arasındaki rutubette ve 20 –
25°C sıcaklıkta bulunan ortamda yaşamayı
sürdürür. 5 °C’nin altındaki soğuk yerlerde
mantarların yaşaması imkansızdır.
•Mavi çürüğü önlemek için, yeni kesilmiş kerestenin
aralarına hava alacak şekilde çıtalı istif yapılması
gerekmektedir
HASTALIKLAR
2- Kırmızı çizgi
• Uygunsuz koşullarda kurutulan ağaçta hücre
zarları çatlar ve yarılır. Bu çatlaklardan giren ve
özellikle çam türü ağaçları seçen bazı
mantarlar, gövde boyunca kırmızı renkli çizgiler
halinde görülen bozulmaya kırmızı çizgi denir.
•Kırmızı çizgi çam ve göknarda görülür.
HASTALIKLAR
2- Kırmızı çizgi
• Kırmızı çizgi hastalığına uğramış ağacın fiziki
etkilere karşı dayanımı zayıflar. Bu yüzden yük
taşıyan yerlerde kullanılması sakıncalıdır.
• Kontratablalarda körağaç veya sunta üretiminde
değerlendirilebilir.
HASTALIKLAR
3- Ardaklanma
• Ardaklanma, otuzu aşkın değişik tür
mantarların oluşturduğu kirli beyaz, kül rengi,
kahverengi lekeler halinde görülen çürümeye
ardaklanma denir.
• Ardaklanmayı meydana getiren mantarlar
özellikle havasız ve rutubetli yerlerde
etkinliklerini sürdürürler.
HASTALIKLAR
3- Ardaklanma
• Ardaklanmış ağacın fiziki etkilere dayanımı
azalır ve esnekliği kaybolur.
• Vida ve tutkalla yeterli sağlamlıkta bağlantı
kuramaz.
• Su boyaları, kimyasal boyalarla iyi boyanmaz
ve zor verniklenir.
• Depoların havalandırılması, zaman zaman
istiflerin aktarılması ardaklanmayı önler.
KAYNAKLAR
• Prof. Dr. Yalçın ÖZ – Doç. Dr. Hakan KESKİN – AĞAÇ
MALZEME TEKNOLOJİSİ – GAZİ KİTABEVİ/2008
• Prof. Dr. A. Yılmaz BOZKURT – AĞAÇ TEKNOLOJİSİ –
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ ORMAN FAKÜLTESİ
YAYINLARI
• Prof. Dr. M. Hakan AKYILDIZ – AĞAÇ MALZEME
TEKNOLOJİSİ – DERS SUNUMLARI

Ahşap Malzeme Teknolojisi

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ahşap Malzeme Teknolojisi

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

VEZİRKÖPRÜ MESLEK

ORP211 - AHŞAP MALZEME

BURUK GÖVDELİ AĞAÇLAR

BURUK GÖVDELİ AĞAÇLAR

AĞAÇTA URLU GÖVDE

AĞAÇTA URLU GÖVDE

AĞAÇTA URLU GÖVDE

You might also like