Edebiyat-Tarih İlişkisi

Yöntem farklılıklarına rağmen edebiyatla tarih arasında sıkı bir ilişki vardır. İkisi de birbirinin ürün ve
verilerini kullanır. Her edebi metnin içinde oluştuğu tarihî bir dönem vardır ve edebi metinlere bu dönemin
özellikleri ve izleri yansır. Edebi metinlerin konusunu, yazıldığı dönemin olayları, sosyal ve siyasal yapısı,
dünya görüşü oluşturur. Bu eserleri anlamak ve doğru yorumlayabilmek için o dönemin tarihini bilmek
gerekir. Ayrıca kimi edebi eserler konusunu doğrudan tarihsel gerçeklerden alır, bu tür eserler de tarih
bilimine yardımcı olur, kaynak oluşturur.

Örneğin; Çanakkale Savaşı, Kurtuluş Savaşı gibi olaylar tarih için olduğu kadar edebiyat için de önemlidir.
Edebiyatımızda bu tarihi olaylarla ilgili pek çok eser yazılmıştır. Örneğin Halide Edip Adıvar'ın Ateşten
Gömlek, Yakup Kadri'nin Yaban romanı gibi...

Din-Edebiyat İlişkisi
Dinî hayat, edebî dönemleri belirleyen etkenlerden biridir. Edebiyatın dinî hayata, dinî hayatın da
edebiyata ve dile etkisi vardır. Edebiyatın tarih, psikoloj, felsefe vb gibi pek çok bilimle ilişkisi olduğu gibi
dinle de ilişkisi vardır. Çünkü başlangıcı insanlık tarihi kadar eskilere uzanan din, tarihin her döneminde
bireyleri ve toplumları etkileyen en önemli faktörlerden birisi olmuştur. Gerek içerik gerek söz varlığı olarak
din, edebî eserleri etkilemiştir. Aynı zamanda dinî eserler de edebiyattan büyük ölçüde yararlanmıştır.

Örneğin; Türklerin İslamiyeti kabulüyle kültürel değişim olmuş, yaşamlarında İslam dini önemli bir olgu
haline gelmiştir. Edebiyatın toplumla yakın ilişkisi olduğu için sosyal ve kültürel yapıda meydana gelen
değişiklikler edebi ürünlerin içerik, dil ve üslubunu da etkilemiştir. Hem içerik hem de biçimsel yönden
yenilikler görülmüştür. Örneğin; edebi eserlerde Arapça ve Farsça kelimeler, İslam dinine ait terimler ve
kavramlar kullanılmaya başlanmıştır. Arap ve İran edebiyatından alınan yeni nazım biçimleri kullanılmıştır.
Dörtlük nazım biriminin yanında beyit; hece ölçüsünün yanında aruz ölçüsü de şiirlerde görülmeye
başlanmıştır.

Edebiyat, duyguları hayalleri etkili bir biçimde anlatan bir sanat dalıdır. Edebiyat tarihi ise bu sanatı
inceleyen bir bilim dalıdır. Edebiyatı inceleyen kişiler de edebiyat tarihçileridir.

Edebiyat tarihçisinin görev alanları şunlardır:

Edebiyatı dönmelere ayırır
Edebi dönemlerin özelliklerini inceler
Şair ve yazarların hayatlarını inceler
Şair ve yazarların edebi kişiliklerini inceler
Sanatçıların(şair ve yazar) eserlerini inceler
Edebiyatı etkileyen tarihi olayları inceler
Edebi türlerin gelişimini inceler
Dönemin zihniyetini (askeri, dini, sosyal, siyasi, ekonomik yapı) inceler.

Türk edebiyatı bazı kriterler göz önünde bulundurularak dönemlere ayrılmıştır.

Türk Edebiyatının Dönemlere Ayrılmasında Etkili Olan Özellikler

• Dil anlayışı
• Dinî hayat
• Kültürel farklılaşma
• Sanat anlayışı
• Coğrafya değişimi
• Lehçe ve şive ayrılıkları
İslamiyet’ten Önceki Türk Edebiyatı

İslam’dan önceki Türk edebiyatı tarihin karanlık devirlerinden, İslamiyet’in kabul edildiği 8.-11. yüzyıla
kadar sürer. Destanlar bu dönemde oldukça yaygın olduğundan bu döneme “destan dönemi” de denir.

 Bilinmeyen dönemlerde başlayan bu dönem, 11. yüzyılın ortalarına kadar sürmüştür.

 Yabancı etkilerden uzak kalmış bir edebiyat dönemidir.
 Dönemin oluşumunda Şamanizm, Maniheizm ve Budizm gibi dinlerin etkisi vardır.
 Biçim, ölçü ve dil bakımından tamamen yerli (milli) özellikler taşır.
 Göçebe kültüre ait bir edebiyattır.
 Yazılı eser çok azdır; genellikle sözlü bir edebiyattır.
 Aşk, doğa sevgisi ve kahramanlık konuları işlenmiştir.
 Yabancı sözcüklere hemen hemen hiç rastlanmayan bir öz Türkçe ile oluşturulmuştur.
 Çoğunlukla anonim ürünleri içerir.
 İslamiyet’in kabulünden önceki Türk edebiyatı sözlü ve yazılı olmak üzere iki bölümde incelenir:

Sözlü Dönem Edebiyatı

Türklerin henüz yazıyı kullanmadıkları dönemdeki edebiyattır. Bu dönemde, Türk toplumlarında ozan denen
saz şairleri bulunurdu. Bunlar dinî törenlerde ve bütün sosyal etkinliklerde şiir söyler, destan okurlardı.
Böylece dilden dile dolaşan bir şiir geleneği oluşmuş, tarih boyunca tüm kültür değişmelerine rağmen yok
olmayan bu gelenek günümüze kadar kulaktan kulağa yayılarak varlığını sürdürmüştür.
Sözlü edebiyatta şiir, en geniş yeri tutar, kopuz denilen bir çalgı eşliğinde söylenirdi. O dönemde şiir
yazılmaz, söylenirdi. Şairlerin toplumda önemli rolleri vardır. Bilinen ilk Türk şairlerden bazıları şunlardır:
Çuçu, Arpın Çor Tigin, Kül Tarkan, Pratyaya Şiri…
Sözlü edebiyatın genel özellikleri
 Sözlü edebiyat döneminde kavmi özellikler görülür.
 Sözlü ürünlerin ortaya çıkmasında dini törenler etkilidir.
 Şiirler, sığır adı verilen av törenlerinde, yuğ adı verilen yas törenlerinde ve şölen adı verilen toplu
ziyafetlerde söylenmiştir.
 Bu dönemde ozan, baksı, kam denen kişilerce, müzik eşliğinde kopuz adı verilen sazla şiir söylenirdi.
 Bu dönemin asıl ürününü doğal destanlar dediğimiz tür oluşturur.
 Ölçü, millî ölçümüz olan “hece’ ölçüsüdür ve bunların 7’li, 8’li ve 11’li olanları tercih edilmiştir.
 Nazım birimi dörtlük “tür.
 Sığır (av törenleri), şölen (dini ayinler), yuğ (ölen kişinin ardından yapılan törenler) adı verilen
toplantılarda oluşmuştur.
 Dildeki kelime sayısı sınırlı kalmıştır. Yabancı dillerin etkisi yoktur, saf bir Türkçedir.
 Dizelerde genel olarak yarım uyak ve redif kullanılmıştır.
 Daha çok doğa, aşk, kahramanlık, yiğitlik ve ölüm konuları işlenmiştir.
 Anonim olan ürünler sade bir Türkçeyle söylenmiştir.
 Kaşgarlı Mahmut, Divanü Lügat-it Türk adlı eserinde ilk kez bu dönem ürünlerini derlemiş ve yazıya
geçirmiştir.

Yazılı Dönem Edebiyatı

Yazıya ilk aktarılan eserlerin bulunduğu dönemdir. Türkçe yazılı belgeler 6. yüzyıldan kalan Yenisey ve 8.
yüzyıldan kalan Orhun Yazıtları’dır (Köktürk Kitabeleri). Orhun Yazıtları, Türklerin edebî değer taşıyan ilk
yazılı metinleridir. Yazıtlarda kullanılan dil. bütün dış etkilerden uzak, saf Türkçedir. Uygur yazıtları da bu
dönemin eserlerindendir. Bu dönemde Türkler kendi alfabelerini (Göktürk, Uygur) kullanmışlardır.

Yazılı dönemin genel özellikleri

 Türklerin yazıyı kullanmasıyla başlar.
 Yazılı dönem eserlerinde edebi bir dil kullanılmıştır.
 Yazılı eserlerde döneme özgü özellikler görülür.
 MS 8. yüzyılda yazılan Göktürk Yazıtları (Göktürk Kitabeleri, Orhun Abideleri/Anıtları) ile Uygur
metinleri Türk edebiyatının ilk yazılı ürünleri kabul edilmektedir.
 8. yüzyıldan önce yazıldığı bilinen Yenisey Yazıtları’nda gelişmiş bir Türkçe kullanılmadığı için bu
yazıtlar ilk yazılı, örnek olarak değerlendirilmez.
 Arkeolojik kazılarda deriler üzerine yazılmış olarak bulunan dini Uygur metinleri de ilk yazılı edebiyat
örneklerimizdendir.
 Göktürklerde, Göktanrı inancı vardır. Göktanrı inancı Göktürk Yazıtları’na da yansımıştır. Göktürkler
milli bir alfabe olan Göktürk alfabesini kullanmışlardır.
 Uygurlar Budizm ve Maniheizm inancının yansıdığı metinler yazmışlardır. Uygur alfabesini
kullanmışlardır.
 Bu dönemde hem dini hem din dışı konular işlenmiştir.
 Türkler tarih boyunca geniş coğrafyalara yayılıp birçok kültürle etkileşime girdikleri için Göktürk,
Uygur, Mani, Brahmi, Arap ve Latin alfabeleri gibi birçok alfabe kullanmışlardır.
 Türklerin kullandığı ilk alfabe, milli nitelikler taşıyan Göktürk alfabesidir (38 harften oluşur, soldan
sağa ve yukarıdan aşağıya yazılır.)
 Göktürk alfabesinden sonra Uygur alfabesi kullanılmıştır. (14 harflidir, sağdan sola doğru yazılır)
 Uygur alfabesinin ardından İslamiyet’ten sonra Arap alfabesi kullanılmıştır. Arap alfabesinden sonra
ise Latin alfabesine dayalı yeni Türk alfabesi kullanılmıştır.
İslami Dönem Türk Edebiyatı

Türkler 10. yüzyıldan itibaren kitleler hâlinde İslamiyet’i kabul etmeye başlamış ve İslam kültürünün etkisiyle
yavaş yavaş yeni bir edebiyat ortaya çıkmıştır. Kendine özgü nitelikleri ve kurallarıyla 'Divan Edebiyatı" adını
verdiğimiz dönemin oluşumu 13. yüzyılda başlar. Daha sonra bu edebiyat anlayışı 19. yüzyıla kadar etkin bir
şekilde varlığını sürdürür. Diğer yandan, İslamiyet’ten önceki "Sözlü Edebiyat Dönemi", İslam kültürünün
etkisiyle içerisinde küçük değişimlere uğrayarak "Halk Edebiyatı" adıyla gelişimini sürdürmüştür. Yani, bir
anlamda "Halk Edebiyatı' dediğimiz edebiyat, İslamiyet’ten önceki edebiyatımızın İslam uygarlığı altındaki
yeni şeklidir. Türklerin Müslüman olduğunu kabul ettiğimiz 10. yüzyıl ile divan edebiyatının başlangıcı olarak
kabul edilen 13. yüzyıl arasında İslamiyet’in etkisi altında verilmiş olan, bir anlamda geçiş dönemi ürünleri
dediğimiz ilk eserler yer almaktadır.

İslami İlk Eserler

İslami ilk eserler denince akla “Kutadgu Bilig”, “Divanü Lügati’t-Türk”, Atabetü’l-Hakayık”, “Divan-ı
Hikmet”, “Muhakemetü’l-Lugateyn” ve ‘Dede Korkut Hikâyeleri” gelir.
Kutadgu Bilig
Divanü Lügati’t Türk
Atabetü’l Hakayık
Divan-ı Hikmet
Muhakemetü’l-Lugateyn
Dede Korkut Hikâyeleri

Divan Edebiyatı

Klasik edebiyat, yüksek zümre edebiyatı olarak da bilinen Divan edebiyatı, Türklerin 13. ve 19. yüzyıllar
arasında Anadolu’da oluşturdukları İslam kültürünün ortak özelliklerini yansıtan, geniş ölçüde Arap ve Fars
edebiyatlarının etkisini taşıyan bir dönemdir. Şairler, eserlerini “Divan” adı verilen kitapta topladıkları için bu
ismi almıştır. Divan şairleri, Arap ve İran edebiyatından aldıkları nazım biçimlerini kendi duyuş ve
düşünüşlerine göre kullanmışlardır.
Divan edebiyatı, Türklerin İslam dinini kabul etmelerinden sonra oluşmuş bir edebiyattır. Bundan dolayı din,
Allah, peygamber, tasavvuf vb. konular bu edebiyatta önemli bir yer tutar. Divan şairleri, çoğunlukla medrese
kültürüyle yetişmiştir. Divan şairlerinin işlediği en önemli konuların başında aşk gelir. Şiirlerde çoğunlukla
‘Allah aşkı. peygamber aşkı” işlenmiştir. Divan şiirinde bir kişiye duyulan ve mecazi aşk olarak nitelenen aşk
da ele alınır. Ancak mecazi aşk da çoğunlukla Allah aşkına (ilahi aşk) dönüşür.
Divan edebiyatında şiire, düzyazıdan daha çok önem verilmiştir. Ancak bu, divan edebiyatında nesir olmadığı
anlamına gelmemelidir. Çünkü divan edebiyatında nesir alanında da eserler verilmiştir.

Divan Edebiyatının Genel Özellikleri

1. Nazım birimi genellikle beyittir ve cümle beyitte tamamlanır. Beyit, cümleye egemendir.
2. Nazım ölçüsü “aruz“dur.
3. Dili Arapca, Farsça, Türkçe karışımı olan Osmanlıca‘dır.
4. Şiirlerde tam ve zengin uyak kullanılmıştır.
5. Şiirlerin konuyu içeren başlıkları olmadığı için nazım biçimlerine göre adlandırılmışlardır.
6. Klişe bir edebiyattır. Duygu ve düşünceler değişmez sözlerle (Mazmun) anlatılır.
7. Anlatılan şey değil, anlatış biçimi ön plandadır.
8. Soyut bir edebiyattır. İnsan ve doğa gerçekte olduğundan farklı ele alınmıştır.
9. Aydın zümrenin edebiyatıdır. Medrese kültürü hakimdir. Genellikle saraya ve çevresine seslenir.
10. Sanatlara bolca yer verilmiş, sanat yapmak amaç durumuna gelmiştir.
11. Ulusal bir edebiyat olmayıp dinin etkisiyle şekillenmiştir. Arap ve İran edebiyatının etkisi çok fazladır.
12. Şiirde daha çok aşk, sevgili, içki, din ve kadercilik gibi konular işlenmiştir.
13. Nazım ön planda tutulmuş, nesre pek az yer verilmiştir.
14. Nesir alanında tezkireler (edebiyat tarihi görevini gören biyografik eser), münşeatlar (mektuplar), tarihler,
dini metinler ve nasihatnamelere de rastlanmaktadır. Bunlarda da sanat yapma amacı ön plandadır.
15. 13.yüzyılda gelişmeye başlamış 16. ve 17. yüzyıllarda en olgun dönemini yaşamış, 19.yüzyılın sonlarına
kadar sürmüştür.

Halk Edebiyatı

Halkın zevkini karşılamak için sözlü olarak ortaya konan, kendine özgü bir dili ve üslubu bulunan edebiyat
koludur. Anadolu’da gelişen orta tabaka edebiyatımızdır. Halk arasında yetişen saz şairlerinin, Tekke
şairlerinin ve halkın meydana getirdiği edebiyattır. Önceleri Anonim Halk edebiyatının son dönemlerde ise
Klasik edebiyatımızın (divan edebiyatı) etkisindedir.
Halk edebiyatının başlangıcı İslamiyet öncesine kadar uzanır. Halk edebiyatı hep ikinci planda kalmış ve
halkın ilgisiyle varlığını bugüne kadar devam ettirmiştir.

Halk Edebiyatının Özellikleri

 Şiirler, çoğu zaman saz eşliğinde söylenir. Doğaçlama olarak şiir söyleyen âşıklar, şiirleri için bir ön
hazırlık yapmazlar. Bu yüzden de şiirlerinde derin bir anlam, kusursuz bir biçim görülmez.
 Nazım birimi olarak dörtlük kullanılır. Ancak çok az da olsa türkülerde ve ninnilerde üçlü, beşli
söyleyişler görülür.
 Aruzla şiir yazanlar olmakla birlikte kullanılan asıl ölçü hece ölçüsüdür. En çok yedili, sekizli, on birli
kalıplar kullanılmıştır.
 Şiirler, halk arasında kullanılan konuşma diliyle söylenir. Bu dilin öztürkçe olduğu söylenemese de
halka mal olmamış sözcükler kullanılmamıştır.
 Şiirler hazırlıksız söylendiğinden genellikle yarım kafiye ve redif kullanılmıştır.
 İslam’dan önceki Türk edebiyatı geleneğini sürdüren sözlü bir edebiyattır.
 Şiirler, “saz şairi” ya da “âşık” denen şairlerce,”bağlama’ adı verilen bir sazla söylenir.
 Nazım şekli olarak mani, koşma, varsağı, semai, destan vs. kullanılmıştır.
 Halk edebiyatı ürünleri yazılı değildir. Müzik eşliğinde sözlü olarak oluşur.
 Halk edebiyatında şiir, egemen türdür.
 Şiirlerde başlık yoktur, biçimiyle adlandırılır.
 Halk edebiyatı gözleme dayalıdır. Benzetmeler, somut kavramlardan yararlanılarak yapılır.
Söyledikleri her şey gerçek yaşamdan alınmadır, dolayısıyla şiirlerde somutluk hâkimdir.
 Konu olarak aşk, ölüm, hasret, ayrılık, doğa sevgisi, yiğitlik, zamandan şikâyet işlenmiştir.
 Halk şairlerinin hayat hikâyeleri ve şiirleri cönk adı verilen eserlerde toplanmıştır.

Batı Etkisindeki Türk Edebiyatı

a. Tanzimat Dönemi Edebiyatı
b. Servet-i Fünun Dönemi Edebiyatı
c. Fecr-i Ati Dönemi Edebiyatı
d. Milli Edebiyat
e. Cumhuriyet Dönemi Edebiyatı
 Tanzimat Dönemi Edebiyatı’nın Genel Özellikleri

 Tanzimat edebiyatının hazırlık dönemi, Tanzimat Fermanı’nın ilanıyla başlar Tercüman-ı Ahval
gazetesinin yayımlanmasına kadar sürer.
 Tanzimat edebiyatı 1860’ta Tercüman-ı Ahval gazetesinin yayımlanmasıyla başlar, 1896’ya kadar
sürer.
 Batı’dan alınan roman, hikâye, tiyatro, eleştiri, makale gibi türler ilk kez Tanzimat döneminde
kullanılmaya başlanmıştır.
 I. Topluluk sanatçıları Fransız Devrimi’nin etkisiyle tüm dünyaya yayılan vatan, millet, adalet, eşitlik,
hürriyet gibi kavramları işlemişlerdir.
 I. Topluluk sanatçıları “toplum için sanat”; II. topluluk sanatçıları “sanat için sanat” anlayışıyla hareket
etmişlerdir.
 I. Dönem sanatçıları sanatın amacını toplumu eğitmek olarak gördükleri için yalın bir dili
savunmuşlar; ama bunda başarılı olamamışlardır; II. dönem sanatçılarında dilde sadeleşme amacı
yoktur.
 Tanzimat edebiyatında klasisizmden etkilenmeler olmuşsa da romantizmin ağırlığı görülür; Tanzimat
II. dönemde realizmden de etkilenilmiştir.
 Tanzimat edebiyatında gazete aracılığıyla edebi, sosyal ve politik alanlarda yeni düşünceler sunulmuş;
makale tiyatro gibi edebi türlerin ilk örnekleri gazetelerde verilmiştir.
 Tanzimat edebiyatı sanatçıları çok yönlü sanatçılardır. Hem yazar hem şair hem devlet adamı hem de
gazetecidirler.

Servet-i Fünûn Edebiyatının Özellikleri

1. Tanzimat’ın I. kuşak şair ve yazarlarının, edebiyatı, toplumu eğitme ve bilinçlendirme aracı olarak
görmelerine karşılık, Edebiyat-ı Cedideciler, sanat yapmayı ve güzelliği yansıtmayı amaçlamışlardır.
2. Tanzimat’ın ilk dönemindeki eserlerde toplumsal konulara ağırlık verilmesine karşılık Edebiyat-ı Cedide
topluluğunda ağırlıklı olarak bireysel temalar işlenmiştir.
3. Edebiyat-ı Cedide yazar ve şairleri, hem dönemin toplumsal/siyasal koşulları, hem de mizaçları gereği, içe
kapanık, karamsar, gerçeklerden kaçıp hayale sığınmaya eğilimli şahsiyetlerdir. Bu nedenle olsa gerek,
eserlerinde hayal-gerçek çatışmasına ve karamsar duygulara sıkça rastlanır. Mâi ve Siyah, Kırık Hayatlar,
Rübâb-ı Şikeste, “Ömr-i Muhayyel”, “Elhân-ı Şitâ”, “Gayyâ-yı Vücûd” gibi eser adları ve şiir başlıklarında
dahi bu karamsarlığı ve hayal-gerçek çatışmasını görmek mümkündür.
4. Roman ve hikâyede, Tanzimat döneminde görülen, anlatıcının araya girip okurla sohbet etmesi, bilgiler
aktarması, gerçeği zorlayan tesadüfler ve kişilerin idealize edilmesi gibi kusurlar, Edebiyat-ı Cedide
romanında oldukça azalmış, olay örgüsü, karakterlerin canlandırılması ve çevre tasvirleri bakımından, daha
sağlam, daha gerçekçi ve Batı tarzına uygun eserler kaleme alınmıştır.
5. Şiirde daha çok parnasyenlerin, romanda ise, kısmen romantiklerin; ancak daha çok realistlerin etkisi
altında kalmışlardır. Şiirde Tevfik Fikret, Alfred de Musset, François Coppée ve Sully Prudhomme’dan,
romanda ise Halit Ziya ve Mehmet Rauf, Stendhal, Balzac, Goncourt Kardeşler ve Paul Bourget’den
etkilenmiştir.
6. Tanzimat döneminde, özellikle Şinasi, Namık Kemal ve Ziya Paşa’nın başlattığı, dilde sadeleşme hareketi,
Edebiyat-ı Cedide ile kesintiye uğramış, Servet-i Fünûn yazarları, eserlerinde Tanzimat kuşağına göre daha
soyut ve ağır bir dil kullanmışlardır. Bundan dolayı eserlerinde, az kullanılmış veya hiç kullanılmamış “tîraje,
ibtikâ, şegaf, takattur, lerzende, pûşîde” gibi kelimelere yer vermişlerdir.
7. Eserlerinde, “sâat-ı semenfâm (yasemin kokulu saatler), havf-i siyâh (siyah korku), ûd-ı mükevkeb (yıldızlı
ud), nây-ı zümürrüd (zümrüt ney), leyâl-i girîzân (kaçıcı geceler)” gibi alışılmamış yeni tamlama ve imgelere
yer vermişlerdir.
8. Eserlerinde “ki ve evet” gibi edatlarla, “oh, of, ey, âh” gibi aşırı duygusallık ifade eden ünlemleri sıkça
kullanmışlardır.
Ooh, gel… Rûh-ı tabiat gibi mahmûr u hâmû
Ohh, bak dalgaların cezbe-i sâfiyyetine;

        (Tevfik Fikret, “Leyl-i Vedâ”)

9. Şiirde aruzu ustalıkla kullanmışlardır.

10. Kafiyenin göz için değil, kulak için olduğu anlayışını benimsemişler; bu anlayışa uygun olarak yazılışları
farklı, sesleri aynı olan harflerle kafiye yapmışlardır.
11. Kimi kez bir paragraf, hatta bir sayfa süren, uzun cümleler kurmuşlardır. Özellikle Halit Ziya’nın
romanlarında bu uzun cümleler dikkati çeker.
12. Divan şiirinde cümlenin ve anlamın bir dize veya beyit içinde tamamlanmasına karşılık, Edebiyat-ı Cedide
şiirinde, cümlenin ve anlamın bir dizenin ortasında başladığı veya bittiği görülür; hatta 7-8 dizeye kadar
yayılan cümlelere rastlanır. Buna anjambman denir. Böylece şiir, bu dönemde giderek düzyazıya yaklaşmıştır.
“Baban diyor ki ‘Meserret çocukların, yalnız

Çocukların payıdır! Ey güzel çocuk, dinle;

Fakat sevincinle

Neler düşündürüyorsun, bilir misin?…’ Babasız,”

                                              (Tevfik Fikret, “Haluk’un Bayramı”)

13. Sone ve terza rima gibi batı edebiyatına özgü nazım biçimleri kullanılmıştır.
14. Divan edebiyatındaki müstezat nazım biçimini, farklı vezinler kullanarak şiire uygulamışlar; serbest tarzda
müstezatlar kaleme almışlardır.

Fecri Ati Edebiyatının Genel Özellikleri

1. Bu dönemin yazar ve ozanları topluluk içindeyken önemli bir varlık gösterememiş, topluluğun
dağılmasından sonra kimi kendi bağımsız çizgisinde yürüyüp kimi de Milli edebiyatın içinde yer
alarak üne kavuşmuştur.
2. Duyuşta, düşüncede, üslup ve sanat anlayışında Servet-i Fünun sanatçılarına özenmişlerdir. Bu
nedenle onların silik bir kopyası olarak kalmışlardır.
3. "Sanat sanat içindir." ilkesine bağlı kalarak sembolizmden etkilenmişlerdir.
4. Ahmet Haşim dışında sanat değeri taşıyan şiirler yazamamışlardır. Ayrıca, Ahmet Haşim 20. Yüzyılın
bağımsız bir şairi olarak değerlendirilir.
5. Örnek olarak Fransız edebiyatını aldılar.
6. Eserlerinde aşk ve tabiat konusunu işler.
7. Duygulu ve romantik bir aşkı dile getirdiler.
8. Gerçekten uzak tabiat tasvirleri yaptılar.
9. Fransız sembolistlerinden etkilendiler.
10. Şiirlerinde aruz veznini kullandılar.
11. Serbest müstezatı geliştirerek kullanmaya devam ettiler.
12. Ağır bir dil kullandılar dillleri vardır. Dil  Arapça, Farsça kelime ve tamlamalarla yüklüdür.
13. Herhangi bir yenilik getirememişlerdir.Serveti Fünun edebiyatının devamından öteye gidememişlerdir.

Milli Edebiyat Döneminin Genel Özellikleri

 Milli Edebiyat sanatçıları Batıyı körü körüne taklit etmeye karşı çıkmıştır; ancak edebiyatta Batılı
türler olan makale, fıkra, roman, hikaye… gibi türleri kullanmayı yanlış görmemişlerdir.
 Milli Edebiyatın getirdiği en önemli yenilik Yeni Lisan hareketini başlatarak dilde o döneme kadar
değişik zamanlarda hedeflenen; ancak başarılamayan sadeleşme hareketini başarmak olmuştur. Bu
dönem sanatçıları, konuşma diliyle edebiyat yapmışlardır.
 Sanatçılar, kendilerine kaynak olarak kendi öz kültürlerini görmüşler ve milli ögelerden
beslenmişlerdir. Bu dönemde yaşanan Milli Mücadele de dönemin değişik eserlerinde işlenmiştir.
 Yoksulluk, aile hayatı, ahlaki çöküntü… gibi toplumsal konular işlenmiş, sanatçılar o dönemde
yaşanan sosyal sorunları eserlerine taşımıştır.
 Daha önceki dönemlerde yüzeysel işlenen Anadolu ve Anadolu halkı bu dönem sanatçılarının birçok
eserinde işlenmiştir.
 Eserlerinde işledikleri temayı, gerçekçi bir biçimde ele almak isteyen sanatçılar, gözleme önem vermiş
ve eserlerinde gözlemle topladıkları bilgileri kullanmışlardır.
 Eserlerde her kesimden insanın sorunları dile getirilmiş, Servetifünun Edebiyatında yapılan “sadece
aydın insanların dertlerini anlatma” geleneğinden kaçınılmıştır.
 Bu dönem edebiyatı toplumsal özellik göstermiş, sanatçılar hem dönemine ayna tutmuş hem de
yaşanılan toplumsal sorunlara çözüm yolları gösterilmiştir.
 Batı taklitçiliğinden kaçınarak, milli konulara yönelme, yeni ve milli bir edebiyat ortaya koyma amacı
güdülmüştür.
 Türk kültürü ve tarihi el değmemiş bir hazine olarak kabul edilmiştir.
 Dil birliğini, ulus-devlet anlayışının temeli olarak gören Milli Edebiyatçılar Türkçeyi bilim ve sanat
dili haline getirme, dil bilinci yoluyla milli bilinç oluşturma, halk kültürüne yönelme ve halkı eğitme
gibi amaçlarına ulaşmak için dilde sadeleşmeye gitmişlerdir.
 Sade bir dili savunmuşlar, dilde karşılığı bulunan ve dilimize fazla oturmayan Arapça ve Farsça
sözcükler kullanılmamıştır.
 “Toplum için sanat” anlayışı çerçevesinde eserler ortaya konmuştur.
 Halkın yaşamı ve sorunlarının yanı sıra bireysel konular da işlenmiştir.
 Mizahi üslup önemsenmiş, mizah ve hiciv türünde eserler de verilmiştir.

Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatının Genel Özellikleri

 Yazı diliyle konuşma dili arasındaki fark ortadan kalkmış, dildeki sadeleşme çalışmaları sürmüştür.
 Edebiyatımız bu dönemde toplumcu bir karakter kazanmış, gerçekçi bir anlayış hedeflenmiştir.
 Aruz ölçüsünün yerini hece ölçüsü almış, şiirlerde de günlük konuşma dili kullanılmıştır. Şiirin
biçimce daha da serbestleşmesi sağlanmıştır.
 Şiir, roman, hikâye, tiyatro ve öğretici metin türlerinde önemli gelişmeler olmuştur.
 Cumhuriyetin kuruluşuyla 1940 (İkinci Dünya Savaşı) yılları arasında eser veren şair ve yazarlar
genellikle daha önceki Milli Edebiyat akımının etkisinde tam anlamıyla ‘yerli’ ve ‘halka doğru’; veya
Batı’nın, özellikle Fransız edebiyatının etkisinde kişisel yollarında yürümüşlerdir.
 Cumhuriyet edebiyatının temelinde İstiklal Savaşı ve Atatürk devrimleri vardır. Şiirler, romanlar,
hikâyeler bu iki konu ile doğrudan ya da dolaylı olarak bağlantılıdır. Milli duygu ve heyecan
geliştirmeye yönelik bu çabalar Milli edebiyatın bir devamı niteliğindedir.
 Milli edebiyatla başlayan halka inme, Anadolu’yu tanıma çabası bu dönemin edebiyatında ana
ilkelerden olmuş, Türk halkının her kesimi edebiyata girmiştir. Artık edebiyat İstanbul’un sınırlarını
tamamen aşmıştır.
 Yeni kurulan devlet ile yapılan bazı devrimleri halka tanıtmak ve benimsetmek görevi Cumhuriyet
dönemi sanatçılarına düşmüştü. Sanatçı, siyaset ile halk arasında bir köprü olmuş, devrimleri
yorumlamış, açıklamış ve savunmuştur.
 Yeni dil ve eski dil tartışmaları Cumhuriyet ile noktalanmış, siyasi güç, olayı tekeline almış ve Türk
Dil Kurumu’nu kurarak dilde geri dönülmez bir yenileşmeye yoluna gidilmiştir. Ancak bazen çok
aşırıya gidilerek halkın anlayamadığı kelimeler dile konularak Türkçe yabancı bir dil haline gelmiştir.
 Cumhuriyet’ten önce sadece sempati duyulan Türk Halk sanatları ve folkloru ön plana alınmış,
öncekilerin küçümsediği Karacaoğlan’ın, Yunus’un tarzı örnek alınmıştır. Artık harf benzerliği de
kurulan Batı edebiyatı daha yakından takip edilmiştir. Türk edebiyatı, batı edebiyatının yeniliklerini,
akımlarını uygulamaya başlamıştır.